‫ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژى وﮐﺎرﮔﺎه ﺑﺮقﺻﻨﻌﺘﻰ‬

‫رﺷﺘ ٴﻪ اﻟﮑﺘﺮوﺗﮑﻨﻴﮏ‬
‫زﻣﻴﻨ ٴﻪ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﺷﺎﺧ ٴﻪ آﻣﻮزش ﻓﻨﻰ وﺣﺮﻓﻪاى‬

‫ﺷﻤﺎره درس‪۲۱۳۷‬‬
‫ٴ‬

‫اﻋﺘﻀﺎدى‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد‬ ‫‪۶۲۱‬‬

‫ﺗﮑﻨﻮﻟـﻮژى و ﮐﺎرﮔـﺎه ﺑـﺮق ﺻﻨﻌﺘﻰ ‪/‬ﻣـﺆﻟـﻔـﺎن‪ :‬ﻣﺤﻤﻮد اﻋﺘﻀﺎدى‪،‬ﻧـﺎﺻﺮ ﺳﺎﻋﺘﭽﻰ‪ ،‬ﻋﺒﺎس‬ ‫‪/۳۱‬‬
‫ﻳﻮﺳﻔﻰ‪.‬ــﺗﻬﺮان‪ :‬ﺷﺮﮐﺖ ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ ﮐﺘﺎبﻫﺎى درﺳﻰ اﻳﺮان‪.۱۳۹۱،‬‬ ‫‪۰۲۸‬‬
‫ﺷﻤﺎره درس‪(۲۱۳۷‬‬
‫ٴ‬ ‫‪ ۱۹۴‬ص‪ :.‬ﻣﺼﻮر‪ .‬ــ )آﻣﻮزش ﻓﻨﻰ و ﺣﺮﻓﻪاى؛‬ ‫ت‪ ۵۹۶‬اﻟﻒ‬
‫زﻣﻴﻨﻪ ﺻﻨﻌﺖ‪.‬‬
‫رﺷﺘﻪ اﻟﮑﺘﺮوﺗﮑﻨﻴﮏ‪ ،‬ٴ‬ ‫ﻣﺘﻮن درﺳﻰ ٴ‬ ‫‪۱۳۹۱‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى و ﻧﻈﺎرت‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻰ و ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺤﺘﻮا‪ :‬ﮐﻤﻴﺴﻴﻮن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى و ﺗﺄﻟﻴﻒ ﮐﺘﺎبﻫﺎى درﺳﻰ‬
‫رﺷﺘﻪ اﻟﮑﺘﺮوﺗﮑﻨﻴﮏ دﻓﺘﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى و ﺗﺄﻟﻴﻒ آﻣﻮزشﻫﺎى ﻓﻨﻰ و ﺣﺮﻓﻪاى و ﮐﺎرداﻧﺶ وزارت آﻣﻮزش‬
‫ٴ‬
‫و ﭘﺮورش‪.‬‬
‫‪.۱‬ﺑﺮق ــﮐﺎرﮔﺎه‪ .‬اﻟﻒ‪.‬ﺳﺎﻋﺘﭽﻰ‪،‬ﻧﺎﺻﺮ‪ .‬ب‪.‬اﻳﺮان‪ .‬وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ .‬ﮐﻤﻴﺴﻴﻮن‬
‫رﺷﺘﻪ اﻟﮑﺘﺮوﺗﮑﻨﻴﮏ‪ .‬ج‪ .‬ﻋﻨﻮان‪.‬د‪.‬ﻓﺮوﺳﺖ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى و ﺗﺄﻟﻴﻒ ﮐﺘﺎبﻫﺎى درﺳﻰ ٴ‬

‫‪۱۳۹۱‬‬
 ‫ﻫﻤﮑﺎران ﻣﺤﺘﺮم و داﻧﺶآﻣﻮزان ﻋﺰﻳﺰ‪:‬‬
‫ﺑﺎره ﻣﺤﺘﻮاى اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑـﻪ ﻧﺸﺎﻧﻰ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات و ﻧﻈﺮات ﺧﻮد را در ٴ‬
‫ﺷﻤﺎره ‪۴۸۷۴/۱۵‬دﻓﺘﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰى وﺗﺄﻟﻴﻒآﻣﻮزشﻫﺎى‬
‫ﺗﻬﺮانـ ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺘﻰ ٴ‬
‫ﻓﻨﻰ و ﺣﺮﻓﻪاى و ﮐﺎرداﻧﺶ‪ ،‬ارﺳﺎل ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪tvoccd@medu.ir‬‬ ‫ﭘﻴﺎم ﻧﮕﺎر)اﻳﻤﻴﻞ(‬
‫‪www.tvoccd.medu.ir‬‬ ‫وبﮔﺎه )وبﺳﺎﻳﺖ(‬

‫اﺻﻼﺣﺎت ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدى اﺳﺘﺎنﻫﺎى ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮى‪ ،‬ﻓﺎرس‪ ،‬ﺳﻤﻨﺎن‪ ،‬ﺧﺮاﺳﺎن ﺷﻤﺎﻟﻰ‪ ،‬ﮐﺮدﺳﺘﺎن‪،‬‬
‫رﺷﺘﻪ اﻟﮑﺘﺮوﺗﮑﻨﻴﮏ‬
‫ﺧﻮزﺳﺘﺎن‪ ،‬ﮐﺮﻣﺎﻧﺸﺎه و آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﺷﺮﻗﻰ ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﻰ و ﺗﺄﻳﻴﺪ در ﮐﻤﻴﺴﻴﻮن ﺗﺨﺼﺼﻰ ٴ‬
‫در ﮐﺘﺎب ﻟﺤﺎظ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﮋوﻫﺶ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى آﻣﻮزﺷﻰ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻣﺤﺘﻮا و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﺗﺄﻟﻴﻒ‪ :‬دﻓﺘﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى وﺗﺄﻟﻴﻒ آﻣﻮزشﻫﺎى ﻓﻨﻰ و ﺣﺮﻓﻪاى و ﮐﺎرداﻧﺶ‬
‫ﻧﺎم ﮐﺘﺎب‪ :‬ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژى و ﮐﺎرﮔﺎه ﺑﺮق ﺻﻨﻌﺘﻰ ـ ‪۴۸۹‬‬
‫ﻣﺆﻟﻔﺎن‪ :‬ﻣﺤﻤﻮد اﻋﺘﻀﺎدى )ﺳﺎل ‪ ،(۷۳‬ﻧﺎﺻﺮ ﺳﺎﻋﺘﭽﻰ و ﻋﺒﺎس ﻳﻮﺳﻔﻰ )ﺳﺎل ‪ ،(۷۹‬ﺷﻬﺮام ﺧﺪادادى‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻦ اﺳﻼﻣﻰ و‬
‫ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺣﺠﺮﮔﺸﺖ‬
‫اداره ﮐﻞّ ﭼﺎپ و ﺗﻮزﻳﻊ ﮐﺘﺎب ﻫﺎى درﺳﻰ‬
‫آﻣﺎده ﺳﺎزى و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﭼﺎپ و ﺗﻮزﻳﻊ‪ :‬ٴ‬
‫ﺷﻤﺎره‪٤‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش )ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻮﺳﻮی(‬
‫ٴ‬ ‫ﺗﻬﺮان‪:‬ﺧﻴﺎﺑﺎن اﻳﺮاﻧﺸﻬﺮﺷﻤﺎﻟﯽ ـ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﺗﻠﻔﻦ‪۹ :‬ـ‪ ،۸۸۸۳۱۱۶۱‬دورﻧﮕﺎر‪ ،۸۸۳۰۹۲۶۶ :‬ﮐـﺪﭘﺴﺘﯽ‪،۱۵۸۴۷۴۷۳۵۹ :‬‬
‫وب ﺳﺎﻳﺖ‪www.chap.sch.ir :‬‬
‫رﺳﺎم‪:‬ﻓﺎﻃﻤﻪ رﺋﻴﺴﻴﺎنﻓﻴﺮوزآﺑﺎد‪ ،‬ﺳﺮوش ذواﻟﺮﻳﺎﺳﺘﻴﻦ و ﻣﺤﻤﺪ ﺳﻴﺎﺣﻰ‬
‫ﺻﻔﺤﻪآرا‪ :‬ﻣﻌﺼﻮﻣﻪ ﭼﻬﺮ ه آرا ﺿﻴﺎﺑﺮی‬
‫ﻃﺮاح ﺟﻠﺪ‪ :‬ﻣﺮﻳﻢ ﮐﻴﻮان‬
‫ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬ﺷﺮﮐﺖ ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ ﮐﺘﺎبﻫﺎى درﺳﻰ اﻳﺮان ‪:‬ﺗﻬﺮان ـ ﮐﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ‪ ۱۷‬ﺟﺎد ٴّه ﻣﺨﺼﻮص ﮐﺮج ـ ﺧﻴﺎﺑﺎن‪) ۶۱‬داروﭘﺨﺶ(‬
‫ﺗﻠﻔﻦ‪ ۵ :‬ـ ‪ ،۴۴۹۸۵۱۶۱‬دورﻧﮕﺎر‪ ،۴۴۹۸۵۱۶۰ :‬ﺻﻨﺪوق ﭘﺴﺘﻰ‪۱۳۹:‬ـ‪۳۷۵۱۵‬‬
‫ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ‪ :‬ﺷﺮﮐﺖ ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ ﮐﺘﺎبﻫﺎى درﺳﻰ اﻳﺮان »ﺳﻬﺎﻣﻰ ﺧﺎص«‬
‫ﺳﺎل اﻧﺘﺸﺎر و ﻧﻮﺑﺖ ﭼﺎپ‪ :‬ﭼﺎپ ﻳﺎزدﻫﻢ ‪۱۳٩١‬‬
‫ﺣﻖّ ﭼﺎپ ﻣﺤﻔﻮظ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ISBN 964-05-1798-4‬‬ ‫ﺷﺎﺑﮏ ‪۹۶۴-۰۵-١٧٩٨-٤‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﻋﺰﻳﺰان ﮐﻮﺷﺶ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ از اﻳﻦ واﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻴﺮون آﻳﻴﺪ و اﺣﺘﻴﺎﺟﺎت‬
‫ﮐﺸﻮر ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﺮآورده ﺳﺎزﻳﺪ‪ ،‬از ﻧﻴﺮوى اﻧﺴﺎﻧﻰ اﻳﻤﺎﻧﻰ ﺧﻮدﺗﺎن ﻏﺎﻓﻞ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‬
‫و از اﺗّﮑﺎى ﺑﻪ اﺟﺎﻧﺐ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺸﺮﻳﻒ«‬‫ﺳﺮه ّ‬
‫»ﻗﺪس ّ‬‫اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻰ ّ‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫‪۱‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اوّل ــ ﻣﻌﺮﻓﻰ اﺟﺰاى ﺷﺒﮑﻪﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺳﻪﻓﺎز‬

‫‪٢٩‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ــ ﮐﺎﺑﻞ و ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ‬

‫‪۵۶‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ــ راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى دﺳﺘﻰ‬

‫‪۷۳‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ــ راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺳﻪﻓﺎز ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪ اﻟﮑﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ )ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر(‬

‫‪۱۴۴‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ــ راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺳﻪﻓﺎز ﺑﺎ رﻟﻪﻫﺎى ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى‬

‫‪۱۸۸‬‬ ‫ﺿﻤﻴﻤﻪ‬

‫‪۱۹٤‬‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
 ‫ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪى زﻣﺎن ﺗﺪرﻳﺲ ﮐﺘﺎب )ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدى(‬

‫ﺟﻤﻊ ﺳﺎﻋﺎت‬ ‫ﻋﻤﻠﻰ‬ ‫ﻧﻈﺮى‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻓﺼﻞ‬ ‫ردﻳﻒ‬

‫‪۲۴‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻰ اﺟﺰاى ﺷﺒﮑﻪﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺳﻪﻓﺎز‬ ‫‪۱‬‬
‫‪۱۶‬‬ ‫‪۱۲‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫ﮐﺎﺑﻞ و ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ‬ ‫‪۲‬‬
‫‪۳۲‬‬ ‫‪۲۷‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى دﺳﺘﻰ‬ ‫‪۳‬‬
‫‪۱۰۴‬‬ ‫‪۸۰‬‬ ‫‪۲۴‬‬ ‫راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺳﻪﻓﺎز ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ‬ ‫‪۴‬‬
‫‪۶۴‬‬ ‫‪۴۸‬‬ ‫‪۱۶‬‬ ‫راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺳﻪﻓﺎز ﺑﺎ رﻟﻪﻫﺎى ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى‬ ‫‪۵‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫‪۱۸۷‬‬ ‫‪۵۳‬‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫رﻳﺰ ﻣﺤﺘﻮاى ﮐﺘﺎب ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژى و ﮐﺎرﮔﺎه ﺑﺮق ﺻﻨﻌﺘﻰ در ﺳﺎل ‪ ۷۳‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻧﻈﺎم »ﻧﻴﻤﺴﺎل واﺣﺪى« ﺗﻬﻴﻪ و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن ﮐﺘﺎب درﺳﻰ‬
‫ﺑﺮاى ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن رﺷﺘﻪ اﻟﮑﺘﺮوﺗﮑﻨﻴﮏ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ ۷۸‬اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ .‬در آن ﺳﺎل ﭼﻮن ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻰ دوره ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت »ﺳﺎﻟﻰ ــ واﺣﺪى« ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮔﺮدﻳﺪ در ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﮐﻤﻴﺴﻴﻮنﻫﺎى ﺗﺨﺼﺼﻰ ﻣﻮﻇﻒ ﺷﺪﻧﺪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺸﮑﻼت اﺟﺮاﻳﻰ ﻧﻈﺎم‬
‫ﺗﺮﻣﻰ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﺟﺪﻳﺪى را ﺑﺮاى دروس ﺗﺨﺼﺼﻰ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﻋﺎت و ﻣﺤﺘﻮاى دروس ﮐﺎرﮔﺎﻫﻰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﻰﻫﺎى‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻘﺮر ﺷﺪ ﮐﺘﺎب ﻗﺒﻠﻰ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژى و ﮐﺎرﮔﺎه ﺑﺮق ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل اﺻﻼﺣﺎت و ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰ ﻳﮑﺴﺮى ﮐﺎرﻫﺎى ﻋﻤﻠﻰ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺗﻬﻴﻪ و ﺑﻪ‬
‫ﮐﺘﺎب اﻓﺰوده ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻬﻢ در ﺳﺎل ‪ ۷۹‬ﺑﻪوﻗﻮع ﭘﻴﻮﺳﺖ و اوﻟﻴﻦ ﮐﺘﺎب ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎﻟﻰ واﺣﺪى ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫از آن زﻣﺎن ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﻫﻤﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات ﻫﻨﺮآﻣﻮزان ﻣﺤﺘﺮﻣﻰ ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ارﺳﺎل ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻧﺸﺴﺖﻫﺎى ﺳﺮﮔﺮوهﻫﺎى آﻣﻮزﺷﻰ و دورهﻫﺎى‬
‫ﺿﻤﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻄﺮح ﻣﻰﮐﺮدﻧﺪ ﭘﺲ از ﻃﺮح در ﮐﻤﻴﺴﻴﻮن و ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻋﻀﺎى ﮔﺮوه ﺗﺨﺼﺼﻰ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ )از ﺳﺎل ‪ ۸۱‬ﺗﺎ ‪ (۸۶‬ﻣﻮرد ﺑﺎزﺑﻴﻨﻰ و‬
‫اﻋﻤﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺟﺰﻳﻰ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻰ اﻳﻦ ﺳﺎلﻫﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎى ﻫﻨﺮآﻣﻮزان ﮔﺮاﻣﻰ وﺟﻮد ﻓﺼﻠﻰ ﻣﺸﺨﺺ و ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن‬
‫آﻣﻮزش ﮐﻨﺘﺮلﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﭘﺬﻳﺮ در ﮐﻨﺎر ﻣﺪارﻫﺎى ﺑﺮق ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﮐﻤﻴﺴﻴﻮن اﻳﻦ ﻣﻮرد را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﮑﻰ از دﺳﺘﻮر ﮐﺎرﻫﺎى اﺻﻠﻰ‬
‫ﺟﻠﺴﺎت ﺳﺎل ‪ ۸۶‬ﻗﺮار داد و ﭘﺲ از ﺑﺤﺚﻫﺎى ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﮐﻪ آﻣﻮزش رﻟﻪﻫﺎى ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان اوﻟﻴﻦ ﮔﺎم‬
‫در ﺟﻬﺖ ﺑﻪﮐﺎرﮔﻴﺮى ﻣﺪارﻫﺎى ﮐﻨﺘﺮﻟﻰ در راهاﻧﺪازى ﻣﺪارﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺑﺮاى ﺳﻄﺢ ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن رﺷﺘﻪ اﻟﮑﺘﺮوﺗﮑﻨﻴﮏ ﻣﻄﺮح ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺎس ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺰارى ﺟﻠﺴﺎت ﻣﺘﻌﺪد و ﻫﻤﻔﮑﺮى ﺑﺎ اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺷﺎﻏﻞ در اﻣﺮ آﻣﻮزش و ﺻﻨﻌﺖ رﻳﺰﻣﺤﺘﻮا ﺗﻬﻴﻪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺆﻟﻒ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻣﻄﻠﺐ ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ اﻳﻦ ﺗﻼش را در ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺞ ﮐﺘﺎب ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ در ﻣﺘﻦ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﻫﺪف آن ﺑﻮده ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﭘﺎﻳﻪاى و ﺳﺎده ﺑﻪﻫﻤﺮاه اﺻﻮل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻰ ﺑﺪون اﺷﺎره ﺑﻪ ﻧﺎم رﻟﻪاى‬
‫ﺧﺎص ﺑﻪ دو روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﻰ و ﺑﻠﻮﮐﻰ آﻣﻮزش داده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻴﻮه آﻣﻮزش ﺳﺒﮏ ﺟﺪﻳﺪى اﺳﺖ و ﺳﻌﻰ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﮔﻮﻳﺎ ﻫﻤﺮاه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎده از رﻟﻪ در ﮐﺎرﻫﺎى ﻋﻤﻠﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در اﻣﺮ آﻣﻮزش ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﻣﺒﻨﺎى ﮐﺎرﻫﺎى ﻋﻤﻠﻰ ﻓﺼﻞ رﻟﻪﻫﺎ ﻣﺪارﻫﺎﻳﻰ ﺑﻮده ﮐﻪ ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن در ﻓﺼﻞ ﻣﺪارﻫﺎى راهاﻧﺪازى ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر آﻣﻮزش‬
‫دﻳﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺘﺎب اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ در ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺼﻮل اول ﺗﺎ ﭼﻬﺎرم ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‪ ،‬ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ‪،‬‬
‫ﮐﺎﺑﻞ و ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ و ﻣﺪارﻫﺎى ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرى اﺳﺖ ﺑﺎزﺳﺎزى و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﮐﻠﻰ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫از آنﺟﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮان ادﻋﺎ داﺷﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺧﺎﻟﻰ از اﺷﮑﺎل اﺳﺖ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮاﻫﺸﻤﻨﺪ اﺳﺖ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﻈﺮ ﻳﺎ راﻫﮑﺎر‬
‫ﺟﺪﻳﺪى ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در آﻣﻮزش ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﻳﺎ ﺳﻄﺢ ﻋﻠﻤﻰ ﮐﺘﺎب ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ را از ﻃﺮﻳﻖ ارﺳﺎل ﻧﺎﻣﻪ و ﻳﺎ آدرس ﭘﺴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﻴﮑﻰ ﮐﻤﻴﺴﻴﻮن‬
‫ﺗﺨﺼﺼﻰ رﺷﺘﻪ اﻟﮑﺘﺮوﺗﮑﻨﻴﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﮋوﻫﺶ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى آﻣﻮزﺷﻰ ارﺳﺎل ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺆﻟﻔﺎن‬
 ‫ﺳﺎﻋﺎت آﻣﻮزش‬
‫ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻋﻤﻠﻰ‬ ‫ﻧﻈﺮى‬
‫اول‬
‫ﻓﺼﻞ ّ‬
‫‪۲۴‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫‪۴‬‬

‫ﻣﻌﺮﻓﻰ اﺟﺰاى ﺷﺒﮑﻪﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺳﻪﻓﺎز‬

‫ﻫﺪفﻫﺎى رﻓﺘﺎرى‪ :‬از ﻫﻨﺮﺟﻮ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻰرود در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫‪١‬ــ ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ را ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪٢‬ــ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻳﮏ آﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻮر را ﺑﻪﺻﻮرت ﺧﻼﺻﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪٣‬ــ دﻟﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮق ﺳﻪﻓﺎز را ﺑﻴﺎن ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٤‬ــ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ را ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۵‬ــ ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى ﺳﻪﻓﺎز ﺳﺘﺎره و ﻣﺜﻠﺚ را ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۶‬ــ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن و وﻟﺘﺎژ اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ را در ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى ﺳﻪﻓﺎز ﺳﺘﺎره و ﻣﺜﻠﺚ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ۷‬ــ ﺗﻔﺎوت وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎزى و ﺧﻄﻰ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۸‬ــ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ را اﺟﺮا ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۹‬ــ رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎى ﺧﻄﻰ و ﻓﺎزى و وﻟﺘﺎژﻫﺎى ﺧﻄﻰ و ﻓﺎزى را در ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﺑﺎ اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره و ﻣﺜﻠﺚ‬
‫ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪١۰‬ــ ﺑﺎرﻫﺎى ﻣﺘﻌﺎدل و ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪١۱‬ــ اﻃﻼﻋﺎت را از ﭘﻼک ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫و ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺮﻗﻰ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ روزاﻓﺰون ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎى‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ در ﻫﻤﻪى ﮐﺸﻮرﻫﺎى ﺟﻬﺎن‪،‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﺮان ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﮑﻰ از‬
‫ﺷﺎﺧﺺﻫﺎى ﻣﻬﻢ ﺗﻮﺳﻌﻪى اﻗﺘﺼﺎدى‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﮐﺸﻮرﻫﺎ‬
‫ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬رﺷﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻃﻮل ‪ ۱۱۰‬ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ در ﺣﺎلﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺣﺪود‬
‫‪ ۲۵۰۰۰‬ﻣﮕﺎوات ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ۱۸۸۲‬ﻣﻴﻼدى ادﻳﺴﻮن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺆﺳﺴﻪى ﺑﺮق‬
‫ﺗﺠﺎرى ﺧﻮد را ﺑﺮاى ﺗﺄﻣﻴﻦ روﺷﻨﺎﻳﻰ ﻳﮑﻰ از ﺧﻴﺎﺑﺎنﻫﺎى ﺷﻬﺮ‬
‫ﻧﻴﻮﻳﻮرک اﻓﺘﺘﺎح ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺳﻪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦﺷﺎه ﺑﺮاى روﺷﻨﺎﻳﻰ ﮐﺎخ ﺳﻠﻄﻨﺘﻰ ﺧﻮد‬
‫اوّﻟﻴﻦ ﻣﻮﻟﺪ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺣﺪود ‪ ۳‬ﮐﻴﻠﻮوات را ﺑﻪ اﻳﺮان وارد ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫رﺷﺪ ﺷﻬﺮﻧﺸﻴﻨﻰ و ﺗﻮﺳﻌﻪى ﺻﻨﻌﺖ و اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫‪١‬‬
 ‫‪۱‬ــ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺳﻪﻓﺎز )ژﻧﺮاﺗﻮر(‬
‫اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ در ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﻣﻮﻟﺪﻫﺎى )ژﻧﺮاﺗﻮر( درﺟﻪى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻪﻓﺎز ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۱‬ــ‪ ۱‬از دو ﻗﺴﻤﺖ‬
‫‪V‬‬ ‫اﺻﻠﻰ زﻳﺮ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ ــ اﺳﺘﺎﺗﻮر‬
‫از ﻳﮏ ﻫﺴﺘﻪ ى آﻫﻨﻰ ﺷﻴﺎردار ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬داﺧﻞ ﺷﻴﺎرﻫﺎ ﺳﻪﮔﺮوه ﮐﻼف ﺑﻪﺻﻮرﺗﻰ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ ﮐﻪ ‪d‬‬
‫ﺑﺎ ﻫﻢ ‪ ۱۲۰‬درﺟﻪى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ اﺧﺘﻼف ﻓﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺗﻮﻟﻴﺪى ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﻪﻓﺎز از ﻃﺮﻳﻖ اﺳﺘﺎﺗﻮر‬
‫ﺑﻪ ﻣﺪارﻫﺎى ﺧﺎرج ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻰﮔﺮدد )ﺷﮑﻞ ‪۱‬ــ‪.(۱‬‬
‫ﺷﺮوع ﻓﺎز ‪L۲‬‬
‫ﺷﺮوع ﻓﺎز ‪L۱‬‬

‫ﺷﺮوع ﻓﺎز ‪L۳‬‬

‫‪L1‬‬
‫ﻫﺴﺘﻪى آﻫﻦ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺘﺎﺗﻮر‬
‫ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ‪DC‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲‬ــ‪۱‬‬
‫‪N‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﺳﺎده ﻃﺮز ﻗﺮارﮔﻴﺮى ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎى اﺳﺘﺎﺗﻮر در ﺷﮑﻞ‬ ‫روﺗﻮر‬
‫‪۳‬ــ‪ ۱‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪VDC‬‬

‫ﺳﺮﮐﻼف‬ ‫‪I‬‬ ‫‪S‬‬

‫‪L3‬‬ ‫‪L2‬‬
‫ﺗﻪﮐﻼف‬
‫‪II‬‬ ‫‪III‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱‬ــ‪۱‬ــ ﻣﻮﻟﺪ اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‬
‫ﺗﻪﮐﻼف‬ ‫‪N‬‬

‫‪VDC‬‬
‫ب ــ روﺗﻮر‬
‫‪S‬‬ ‫ﺳﺮﮐﻼف‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﮔﺮدﻧﺪهى ﻣﻮﻟﺪ از ﻫﺴﺘﻪى آﻫﻨﻰ ﺷﻴﺎردار ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫‪III‬‬ ‫‪II‬‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد و داﺧﻞ اﻳﻦ ﺷﻴﺎرﻫﺎ ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻣﺴﻰ ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻮران‬
‫ﺳﺮﮐﻼف‬ ‫ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻮران ﺑﺎ اﻋﻤﺎل وﻟﺘﺎژ )‪ (DC‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪I‬‬
‫ﺗﻪﮐﻼف‬ ‫ﻧﻴﺮوى ﻣﺤﺮﮐﻪى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ )وﻟﺘﺎژ( ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﻣﻮﻟﺪﻫﺎى‬
‫ﺷﮑﻞ‪۳‬ــ‪۱‬‬
‫ﺳﻪﻓﺎز )ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۲‬ــ‪ (۱‬ﺑﺎ ﺷﮑﻞ ﺳﻴﻨﻮﺳﻰ و ﺑﺎ اﺧﺘﻼف ﻓﺎز ‪۱۲۰‬‬
‫‪٢‬‬
 ‫‪V‬ﻳﺎ ‪I‬‬ ‫در ﻣﻮﻟﺪﻫﺎى ﺑﺰرگ اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ در ﻗﺴﻤﺖ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫)اﺳﺘﺎﺗﻮر( ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬وﻟﻰ در ﻣﻮﻟﺪﻫﺎى ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ‬
‫اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ در ﻗﺴﻤﺖ ﮔﺮدﻧﺪه )روﺗﻮر( اﻳﺠﺎد ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻰ ﮐﻪ در آن اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣـﻰﺷﻮد آرﻣﻴﭽﺮ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۴‬ــ‪ ،۱‬دو ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮﻟﺪ اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ωt‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۵‬ــ‪۱‬‬

‫ج ــ در راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺳﻪ ﻓﺎزه ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ‬

‫راهاﻧﺪاز ﻧﺪارﻳﻢ و ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺣﺠﻢ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫د ــ در رﮐﺘﻴﻔﺎﻳﺮﻫﺎى‪ ۱‬ﺳﻪﻓﺎز‪ ،‬وﻟﺘﺎژ دىﺳﻰ )‪ (DC‬ﺷﺪه‬
‫رﻳﭙﻞ )ﺿﺮﺑﺎن( ﮐﻢﺗﺮى دارد ﻳﻌﻨﻰ وﻟﺘﺎژ ﺧﺮوﺟﻰ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در‬
‫رﮐﺘﻴﻔﺎﻳﺮﻫﺎى ﺳﻪﻓﺎز‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪوﻟﺘﺎژ ﻳﮏﺳﻮ ﺷﺪه در رﮐﺘﻴﻔﺎﻳﺮﻫﺎى‬
‫ﺗﮏﻓﺎز‪ ،‬ﺻﺎفﺗﺮ اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪۶‬ــ‪.(۱‬‬ ‫اﻟﻒ‬
‫‪V1‬‬ ‫‪V2‬‬

‫‪V‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪+‬‬

‫‪Vave‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۶‬ــ‪۱‬‬ ‫‪ωt‬‬

‫از آنﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﺎﺷﺪ و اﻧﺘﻘﺎل اﻳﻦ وﻟﺘﺎژ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎى ﺑﺎﻻ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ اﺗﻼف اﻧﺮژى در ﺳﻴﻢﻫﺎ و اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ اﻧﺘﻬﺎى ﺧﻂ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در اﺑﺘﺪاى ﺧﻂ ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه )ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ( اﻓﺰاﻳﺶ و در اﻧﺘﻬﺎى ﺧﻂ در ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ )ﺟﻬﺖ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدهى ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﺧﺎﻧﮕﻰ( در ﺣﺪ وﻟﺘﺎژ ﻣﺠﺎز‬
‫)‪ (۳۸۰/۲۲۰‬ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل‬
‫اﻧﺮژى و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﻮزﻳﻊ اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬در اداﻣﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎى اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ اﺷﺎره ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ب‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۴‬ــ‪۱‬‬
‫در ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﻪﻓﺎز‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﺷﻮد؛ زﻳﺮا‪:‬‬
‫اﻟﻒ ــ اﻗﺘﺼﺎدىﺗﺮ اﺳﺖ‪،‬ﺑﻪدﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﮐﻪ آﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻮرﻫﺎى ﺳﻪﻓﺎز‪،‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮان ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﮐﻢﺗﺮى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻮرﻫﺎىﺗﮏﻓﺎز دارد‪.‬‬
‫ب ــ ﺗﻮان ﻟﺤﻈﻪاى ﺳﻪ ﻓﺎز در ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه ﻫﻴﭻﮔﺎه ﺑﻪ ﺻﻔﺮ‬
‫ﻧﻤﻰرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻮان ﺷﺒﮑﻪ ﺳﻪﻓﺎز ﺗﻐﻴﻴﺮات ﮐﻢﺗﺮى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮان‬
‫در ﺷﺒﮑﻪ ﺗﮏﻓﺎز دارد )ﺷﮑﻞ ‪۵‬ــ‪.(۱‬‬

‫‪۱‬ــ رﮐﺘﻴﻔﺎﻳﺮ‪ :‬ﻣﺒﺪل ﻣﻮج )‪ (AC‬ﺑﻪ )‪ (DC‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻰ ﻳﮑﺴﻮﮐﻨﻨﺪه‬

‫‪٣‬‬
 ‫‪۲‬ــ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺮو‬

‫اﻧﺮژى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ )آﺑﻰ‪ ،‬دﻳﺰﻟﻰ‪،‬‬

‫ﮔﺎزى‪ ،‬ﭼﺮﺧﻪى ﺗﺮﮐﻴﺒﻰ‪ ،‬ﺑﺨﺎرى‪ ،‬اﺗﻤﻰ و ﺑﺎدى( ﭘﺲ از اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺑﻪﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژﻫﺎى )‪ ۱۳۲ ،۲۳۰ ،۴۰۰‬و ‪ (۶۳‬ﮐﻴﻠﻮ وﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ‬
‫ﻣﺼﺮف اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺑﺎ وﻟﺘﺎژﻫﺎى ‪ ۴۰۰‬ﻳﺎ ‪۲۳۰‬‬
‫ﮐﻴـﻠﻮوﻟﺘﻰ را در اﺻﻄﻼح اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺮو ﻣﻰﺧﻮاﻧﻨـﺪ و ﻫﺪف آن ﺗﺒﺎدل‬
‫اﻧﺮژى و ﺗﻮان ﺑﻴﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ و ﻧﻮاﺣﻰ اﺻﻠﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ در‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎى دور از ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪۷‬ــ‪ ،۱‬ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ دﮐﻞ‬
‫ﻓﺸﺎر ﻗﻮى را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۷‬ــ‪۱‬‬

‫‪۳‬ــ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎى ﻓﻮق ﺗﻮزﻳﻊ‬

‫رﺳﺎﻧﺪن اﻧﺮژى و ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﺼﺮف ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺎ ﺧﻂﻫﺎى ‪۶۳‬‬

‫)ﻳﺎ ‪ (۶۶‬ﻳﺎ ‪ ۱۳۲‬ﮐﻴﻠﻮ وﻟﺘﻰ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫ﻧﻴﺮو رﺳﺎﻧﻰ را در اﺻﻄﻼح ﺷﺒﮑﻪﻫﺎى ﻓﻮق ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻰﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ‬
‫‪ ۸‬ــ‪ ،۱‬ﻳﮏ ﺧﻂ ﻓﻮق ﺗﻮزﻳﻊ ‪ ۶۳‬ﮐﻴﻠﻮ وﻟﺘﻰ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ۸‬ــ‪۱‬‬
‫‪٤‬‬
 ‫‪۴‬ــ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮو‬

‫ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺧﻂﻫﺎى ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ راﻳﺞ در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر از ﻧﻮع‬ ‫در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ اﻧﺮژى ﺑﺮق اﺳﺎﺳ ًﺎ در دو ﺳﻄﺢ ﻓﺸﺎر‬
‫‪ ۳۸۰/۲۲۰‬وﻟﺘﻰ و ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﺑﻪﺻﻮرت ‪ ۵‬ﺳﻴﻤﻪاﻧﺪ‪ .‬درﺷﮑﻞ ‪۱۰‬ــ‪،۱‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺧﻂ ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺿﻌﻴﻒ ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۱‬ــ‪۴‬ــ ﺧﻂﻫﺎى ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺧﻂ ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ )‪(۲۰kV‬‬
‫ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎى ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ در اﻳﺮان از ﻧﻮع ‪ ۲۰‬ﮐﻴﻠﻮ‬
‫وﻟﺘﻰاﻧﺪ؛ اﻣﺎ وﻟﺘﺎژﻫﺎى ‪ ۳۳‬و ‪ ۱۱‬ﮐﻴﻠﻮوﻟﺘﻰ ﻧﻴﺰ ﭘﻬﻨﻪﻫﺎى ﻣﺤﺪودى از‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد را دارﻧﺪ‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪۹‬ــ‪ ،۱‬ﺗﺼﻮﻳﺮى از ﻳﮏ ﺷﺒﮑﻪى ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﺧﻂ ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ‬ ‫ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪(۲۲۰/۳۸۰‬‬ ‫ﺧﻂ ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ‬

‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﮐﺎﻫﻨﺪه‬
‫)‪(۲۰kV/۳۸۰V‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۰‬ــ‪۱‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮرﮐﻪ درﺷﮑﻞ ‪۱۰‬ــ‪ ۱‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺒﮑﻪ‬
‫از ﭘﻨﺞ ﺳﻴﻢ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪه و ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻴﻢﻫﺎ و ﺣﺮوف‬
‫اﺧﺘﺼﺎرى ﻫﺮﻳﮏ از آنﻫﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۱۱‬ــ‪ ۱‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۹‬ــ‪۱‬‬
‫‪۲‬ــ‪۴‬ــ ﺧﻂﻫﺎى ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ‬
‫ﺑﺮق ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻋﺎدى ﺑﺎ ﺧﻂﻫﺎى ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻂﻫﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ از ﺷﺒﮑﻪى ﻋﻈﻴﻢ و ﮔﺴﺘﺮدهى‬
‫ﺑﺮق رﺳﺎﻧﻰ را ﭘﻴﺶ از ﺗﺤﻮﻳﻞ اﻧﺮژى ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪه ﺗﺸﮑﻴﻞ‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪VDE‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪IEC‬‬

‫ﻧﻮل‬ ‫‪MP‬‬ ‫ﻧﻮل‬ ‫‪N‬‬

‫ﻓﺎز ﺷﺐ )ﻣﻌﺎﺑﺮ(‬ ‫ﻓﺎز ﺷﺐ )ﻣﻌﺎﺑﺮ(‬
‫‪R‬‬ ‫‪L1‬‬
‫‪S‬‬ ‫‪L2‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪L3‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱۱‬ــ‪۱‬‬
‫‪٥‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪۱۲‬ــ‪ ،۱‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺷﻤﺎﺗﻴﮏ ﻳﺎ ﺳﺎده ﻳﮏ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت را از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﺼﺮف ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ‬

‫ﻣﺼﺎرف ﺧﺎﻧﮕﻰ‬
‫ﻣﺼﺎرف ﺻﻨﻌﺘﻰ‬
‫ﻣﺼﺎرف ﮐﺸﺎورزى‬
‫ﺗﺮ ا ﻧﺴﻔﻮ ر ﻣﺎ ﺗﻮ ر‬ ‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر‬ ‫ﻣﺼﺎرف ﺗﺠﺎرى‬
‫ژﻧﺮاﺗﻮر )ﻣﻮﻟﺪ(‬
‫)ﻣﺒﺪل اﻓﺰاﻳﻨﺪه(‬ ‫)ﻣﺒﺪل ﮐﺎﻫﻨﺪه(‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ‬ ‫ﻣﺼﺎرف ﻋﻤﻮﻣﻰ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۲‬ــ‪۱‬‬

‫‪۵‬ــ ﻣﻌﺮﻓﻰ وﻟﺘﺎژﻫﺎ و ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎى ﺷﺒﮑﻪى ﺳﻪﻓﺎز‬

‫آن در ﺷﺒﮑﻪى ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ اﻳﺮان ‪ ۲۲۰‬وﻟﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻄﻰ )‪ :(IL‬ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﻰ ﮐﻪ از ﻫﺮ ﺧﻂ ﺳﻴﻢ ﻓﺎز ﺷﺒﮑﻪ‬
‫ﻋﺒﻮر ﻣﻰﮐﻨﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻄﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎزى )‪ :(IP‬ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﻰ ﮐﻪ از ﻫﺮ ﻣﺴﻴﺮ ﻓﺎزى داﺧﻞ‬
‫ﻳﮏ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه ﻋﺒﻮر ﻣﻰﮐﻨﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎزى ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫درﺷﮑﻞ ‪۱۳‬ــ‪ ،۱‬وﻟﺘﺎژﻫﺎ و ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎى ﺧﻂ و ﻓﺎز ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺷﮑﻞ ﮐﻠﻰ‪ ،‬وﻟﺘﺎژﻫﺎ و ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎى ﺷﺒﮑﻪ ى ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﺎ‬
‫ﻋﻨﺎوﻳﻨﻰ ﺑﻪﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺷﺪه و ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰروﻧﺪ‪.‬‬
‫ــ وﻟﺘﺎژ ﺧﻄﻰ )‪ :(VL‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ )اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ(‬
‫ﺑﻴﻦ دو ﻓﺎز ﻳﮏ ﺷﺒﮑﻪى ﺳﻪﻓﺎز وﻟﺘﺎژ ﺧﻄﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺷﺒﮑﻪى‬
‫ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ اﻳﺮان ﻣﻘﺪار آن ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ۳۸۰‬وﻟﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ــ وﻟﺘﺎژ ﻓﺎزى )‪ :١(VP‬ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ )اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ(‬
‫دو ﺳﺮ ﻫﺮ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهى ﺳﻪ ﻓﺎز را وﻟﺘﺎژ ﻓﺎزى ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار‬

‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه ﺗﮑﻔﺎز‬ ‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه ﺗﮑﻔﺎز‬ ‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه ﺗﮑﻔﺎز‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۳‬ــ‪۱‬‬

‫‪۱‬ــ در ﺑﺮﺧﻰ ﻣﻮارد ﺑﻪ اﺧﺘﻼف ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑﻴﻦ ﻫﺮ ﻓﺎز و ﻧﻮل ﻧﻴﺰ وﻟﺘﺎژ ﻓﺎزى ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٦‬‬
 ‫‪۶‬ــ ﭘﻼک اﺗﺼﺎﻻت ﻣﻮﺗﻮر )ﺗﺨﺘﻪﮐﻠﻢ(‬
‫در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ (IEC) ۱‬ﺑﺮاى ﻧﺸﺎن دادن ﺳﺮ ﮐﻼفﻫﺎ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ‬ ‫ﺑﺮاى اﺗﺼﺎل ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎى ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز‪ ،‬ﺳﺮ ﺳﻴﻢﻫﺎ از داﺧﻞ‬
‫از ﮐﻼف اول ﺗﺎ ﺳﻮم از ﺣﺮوف )‪ V۱ ،U۱‬و ‪ (W۱‬و ﺑﺮاى ﻣﺸﺨﺺ‬ ‫ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻳﺎ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﻣﻮﺗﻮر ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﺻﻄﻼﺣ ًﺎ‬
‫ﮐﺮدن ﺗﻪ ﮐﻼفﻫﺎ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ از ﺣﺮوف )‪ V۲ ،U۲‬و ‪ (W۲‬اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﺑﻪ آن »ﺗﺨﺘﻪﮐﻠﻢ« ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۱۴‬ــ‪.(۱‬‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪۱٦‬ــ‪ ،۱‬وﺿﻌﻴﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎ و ﭘﻴﭻﻫﺎى‬ ‫ﺑﻪﻃﻮرﮐﻠﻰ ﺳﺮ و ﺗﻪ ﮐﻼفﻫﺎى ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز‪ ،‬ﺑﺎ دو ﺣﺮف‬
‫ﺗﺨﺘﻪﮐﻠﻢ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ ﭘﺲ در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺳﺮﻫﺎى ﻣﻮﺗﻮر‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﺗﺨﺘﻪ ﮐﻠﻢ‬
‫)‪) (IEC‬در ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ( ﻧﺎمﮔﺬارى ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۴‬ــ‪۱‬‬
‫در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ VDE‬ﻗﺪﻳﻢ ﻧﺸﺎن دادن ﺳﺮ ﮐﻼفﻫﺎ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاى‬
‫ﮐﻼف اول ﺗﺎ ﺳﻮم از ﺣﺮوف ‪ U، V‬و ‪ W‬و ﺑﺮاى ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﻪ ﮐﻼفﻫﺎ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱٦‬ــ‪۱‬‬ ‫ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ از ﺣﺮوف ‪ X، Y‬و ‪ Z‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻧﺤﻮهى ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺳﺮﺳﻴﻢﻫﺎ در زﻳﺮ ﭘﻴﭻﻫﺎى ﺗﺨﺘﻪﮐﻠﻢ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۱۵‬ــ ‪ ۱‬اﺳﺖ‪ .‬دﻟﻴﻞ‬
‫اﻳﻦﮐﻪ ﺗﻪ ﮐﻼفﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺮ ﮐﻼفﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ از ﮐﻼف اول ﺗﺎ ﺳﻮم ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره‬
‫ﻧﻤﻰﺷﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻳﺠﺎد اﺗﺼﺎﻻت ﺳﺘﺎره ﻳﺎ ﻣﺜﻠﺚ‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻪ اﺑﺘﺪاى ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎى )ﺳﺮﮐﻼفﻫﺎى ‪ U۱‬و ‪ V۱‬و‬
‫ﺑﺘﻮان ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻠﻴﺪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﭼﻨﺪ ﺗﺴﻤﻪى ﻣﺴﻰ در‬
‫‪ (W۱‬ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﺒﮑﻪ ﺳﻪﻓﺎز ‪ L۲ ،L۱‬و ‪ L۳‬را وﺻﻞ ﮐﺮده‬
‫زﻳﺮ ﭘﻴﭻﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر را ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﺘﺎره ﻳﺎ ﻣﺜﻠﺚ اﺗﺼﺎل داد‪.‬‬
‫و اﻧﺘﻬﺎى ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎ )ﺗﻪ ﮐﻼفﻫﺎ ‪ V۲ ،W۲‬و ‪ (U۲‬را ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ‬
‫وﺻﻞ ﮐﻨﻴﻢ اﻳﻦ اﺗﺼﺎل را »اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره« ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ﻫﺎى‬
‫‪۱٧‬ــ‪ ۱‬و ‪۱٨‬ــ‪ ،۱‬ﻧﺤﻮه ى اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺪارى‬
‫و روى ﺗﺨﺘﻪ ﮐﻠﻢ ﻣﻮﺗﻮر ﻧﺸﺎن ﻣﻰ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﻰ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺧﻼﺻﻪﻧﻮﻳﺴﻰ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺑﻴﺎن ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﺎره در ﻣﺘﻮن ﻓﻨﯽ از ﻋﻼﻣﺖ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۵‬ــ‪۱‬‬
‫‪ IEC - International Electrotechnical Commission‬ــ ‪1‬‬ ‫ﮐﻤﻴﺘﻪ ى ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻰ اﻟﮑﺘﺮوﺗﮑﻨﻴﮏ‬

‫‪٧‬‬
 ‫‪L1‬‬ ‫‪L2‬‬ ‫‪L3‬‬ ‫‪L1‬‬ ‫‪L2‬‬ ‫‪L3‬‬
‫‪L1‬‬ ‫‪L2‬‬ ‫‪L3‬‬ ‫‪L1‬‬
‫‪U1‬‬
‫‪U2 V1‬‬ ‫‪U1‬‬ ‫‪V1‬‬ ‫‪W1‬‬
‫‪U1‬‬ ‫‪V1‬‬ ‫‪W1‬‬
‫‪V2‬‬ ‫‪U2‬‬
‫‪N‬‬
‫‪U1‬‬ ‫‪V2‬‬
‫‪W2‬‬ ‫‪W1‬‬
‫‪W2‬‬
‫‪U2‬‬ ‫‪V2‬‬ ‫‪W2‬‬ ‫‪V1‬‬
‫‪W1‬‬ ‫‪L2‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪١٩‬ــ‪۱‬ــ ﺷﮑﻞ ﻣﺪاری اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره‬ ‫‪U2‬‬ ‫‪V2‬‬ ‫‪W2‬‬ ‫‪L3‬‬

‫‪V۱‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۱٧‬ــ‪۱‬ــ ﺷﮑﻞ ﻣﺪارى اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره‬

‫‪U۱‬‬ ‫‪W۱‬‬

‫‪V۱‬‬
‫‪U۱‬‬
‫‪W۱‬‬

‫‪V۲‬‬
‫‪W۲‬‬

‫‪U۲‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۰‬ــ‪۱‬ــ اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ روی ﺗﺨﺘﻪ ﮐﻠﻢ ﻣﻮﺗﻮر‬

‫‪W۲‬‬
‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺷﮑﻞ ‪۲۱‬ــ‪ ۱‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ اﻳﺠﺎد اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره و‬ ‫‪V۲‬‬
‫‪U۲‬‬
‫ﻣﺜﻠﺚ را ﺑﻪ روش ﺗﺮﺳﻴﻤﻰ ﺑﺮ روى ﺗﺨﺘﻪ ﮐﻠﻢ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز ﻧﺸﺎن‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۱٨‬ــ‪۱‬ــ اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره روى ﺗﺨﺘﻪ ﮐﻠﻢ ﻣﻮﺗﻮر‬
‫ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪L1‬‬ ‫‪L2‬‬ ‫‪L3‬‬

‫اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه اﻧﺘﻬﺎى ﮐﻼف اول )‪ (U۲‬ﺑﻪ اﺑﺘﺪاى ﮐﻼف دوم )‪(V۱‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫و اﻧﺘﻬﺎى ﮐﻼف دوم )‪ (V۲‬ﺑﻪ اﺑﺘﺪاى ﮐﻼف ﺳﻮم )‪ (W۱‬و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻧﺘﻬﺎى ﮐﻼف ﺳﻮم )‪ (W۲‬ﺑﻪ اﺑﺘﺪاى ﮐﻼف اول )‪ (U۱‬وﺻﻞ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﺗﺼﺎل »اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ« ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞﻫﺎی ‪١٩‬ــ‪١‬‬
‫و‪۲۰‬ــ‪ ،۱‬ﻧﺤﻮهى اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ را ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺪارى و روى ﺗﺨﺘﻪ‬
‫ﮐﻠﻢ ﻣﻮﺗﻮر ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺧﻼﺻﻪﻧﻮﻳﺴﻰ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺑﻴﺎن ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۱‬ــ‪۱‬‬
‫ﻣﺜﻠﺚ در ﻣﺘﻮن ﻓﻨﻰ از ﻋﻼﻣﺖ ‪ Δ‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٨‬‬
 ‫‪L1‬‬ ‫‪L2‬‬ ‫‪L3‬‬
‫‪L1‬‬ ‫‪L2‬‬ ‫‪L3‬‬
‫‪VL‬‬ ‫‪VL‬‬
‫‪I L2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪I L1‬‬ ‫‪U2‬‬ ‫‪V1‬‬ ‫‪I L3‬‬

‫‪I P2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪VP‬‬ ‫‪VP‬‬

‫‪I P1‬‬ ‫‪VP‬‬

‫‪U1‬‬ ‫‪I P3‬‬ ‫‪V2‬‬

‫‪W2‬‬ ‫‪W1‬‬

‫اداﻣﻪ ﺷﮑﻞ ‪۲۱‬ــ‪۱‬‬

‫‪L1‬‬ ‫‪L2‬‬ ‫‪L3‬‬
‫‪VL‬‬ ‫‪VL‬‬
‫‪I L2‬‬
‫‪I L1‬‬ ‫‪V1‬‬ ‫‪I L3‬‬
‫‪I P2‬‬ ‫ــ اﮔﺮ از وﺳﺎﻳﻞ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﮐﺎرﮔﺎه ﺑﻪﺧﻮﺑﻰ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﮐﻨﻴﺪ‬
‫‪VP‬‬ ‫اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺎلﻫﺎى ﻣﺘﻮاﻟﻰ در اﺧﺘﻴﺎر ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﻗﺮار‬
‫‪VP‬‬ ‫‪U2 V2‬‬
‫‪VP‬‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪W2‬‬
‫‪I P1‬‬ ‫‪I P3‬‬

‫‪U1‬‬ ‫‪W1‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن و وﻟﺘﺎژ ﻓﺎزی و ﺧﻄﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۲‬ــ‪۱‬‬ ‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺷﮑﻞ ‪۲۲‬ــ‪ ۱‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎى وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻄﻰ و‬
‫ﻓﺎزى را روى ﺷﮑﻞ اﺗﺼﺎﻻت ﺳﺘﺎره و ﻣﺜﻠﺚ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪٩‬‬
 ‫‪۴‬ــ‪۱‬ــ ﻣﺤﻞ ﺳﺮ ﺳﻴﻢﻫﺎى اﻫﻢﻣﺘﺮ را‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۲۵‬ــ‪،۱‬‬ ‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۱‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ )دو ﺳﺮ ﮐﻼف دوم(‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻴﺰ ﻻزم اﺳﺖ ﻋﻘﺮﺑﻪى‬ ‫ﻫﺪف‪ :‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن ﮐﻼفﻫﺎى ﻣﻮﺗﻮر‬
‫اﻫﻢﻣﺘﺮ ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎى ﺻﻔﺤﻪ ﻣﻨﺤﺮف ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺮاﺣﻞ اﺟﺮاى ﮐﺎر‬
‫‪۱‬ــ‪ ۱‬ــ ﺗﺨﺘﻪﮐﻠﻢ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎزى را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۲۳‬ــ‪ ۱‬ﺑﺎز‬
‫ﮐﻨﻴﺪ و ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎل ﺳﺮ و ﺗﻪ ﮐﻼفﻫﺎ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺣﺮوف ﻣﺸﺨﺼﻪ‬
‫ﻳﺎدداﺷﺖ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۵‬ــ‪۱‬‬

‫‪۵‬ــ‪۱‬ــ در ﻣﺮﺣﻠﻪى ﺳﻮم ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۲۶‬ــ‪ ،۱‬ﻣﺤﻞ ﻗﺮار‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﺮ ﺳﻴﻢﻫﺎى اﻫﻢﻣﺘﺮ را دو ﺳﺮ ﮐﻼف ﺳﻮم ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﻴﺰ ﻻزم اﺳﺖ ﻋﻘﺮﺑﻪ ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎى ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﻣﻨﺤﺮف ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۳‬ــ‪۱‬‬

‫‪۲‬ــ‪۱‬ــ آووﻣﺘﺮ ﻣﻮﺟﻮد در ﮐﺎرﮔﺎه را درﺣﺎﻟﺖ اﻫﻢﻣﺘﺮى‬

‫ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۳‬ــ‪۱‬ــ دو ﺳﺮ ﺳﻴﻢ اﻫﻢﻣﺘﺮ را‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۲۴‬ــ‪ ،۱‬ﺑﻪ‬
‫ﭘﻴﭻﻫﺎى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﻼف اول در ﺗﺨﺘﻪﮐﻠﻢ وﺻﻞ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦﺻﻮرت‬
‫ﻻزم اﺳﺖ ﻋﻘﺮﺑﻪى اﻫﻢﻣﺘﺮ ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎى ﺻﻔﺤﻪ ﻣﻨﺤﺮف ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۶‬ــ‪۱‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ :‬درﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎى ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬

‫ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﺑﺪﻧﻪى ﻣﻮﺗﻮر ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﺎﻟﻢ ﻧﻴﺴﺖ و‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ آن را در ﻣﺪار ﻗﺮار داد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۴‬ــ‪۱‬‬ ‫‪١٠‬‬

 ‫‪۶‬ــ‪۱‬ــ ﺷﮑﻞ ‪۲۷‬ــ‪ ،۱‬ﺗﺴﻤﻪﻫﺎى ﻣﺴﻰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺗﺼﺎﻻت‬
‫ﺗﺨﺘﻪﮐﻠﻢ‪ ،‬را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻬﺮه و واﺷﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﺠﺎد‬
‫اﺗﺼﺎﻻت‪ ،‬آنﻫﺎ را از اﻧﺒﺎر ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۹‬ــ‪۱‬‬

‫‪R۱ = R(U۱ - U۲) = ......Ω‬‬

‫‪R۲ = R(V۱ - V۲) = ......Ω‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۲۷‬ــ‪۱‬‬

‫‪R۳ = R(W۱ - W۲) = ......Ω‬‬

‫‪۷‬ــ‪۱‬ــ ﺑﺎ ﺑﻪﮐﺎرﮔﻴﺮى آﭼﺎر ﻣﺨﺼﻮص‪ ،‬ﺗﺴﻤﻪﻫﺎی ﻣﺴﯽ و‬
‫ﻣﻬﺮهى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺗﺼﺎﻻت ﺗﺨﺘﻪﮐﻠﻢ‪ ،‬اﻧﺘﻬﺎى ﮐﻼفﻫﺎ را ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ‬
‫‪۹‬ــ‪۱‬ــ در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ و در ﺻﻮرت ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن ﻣﻮﺗﻮر ﻫﺮﮔﺎه‬
‫وﺻﻞ ﮐﻨﻴﺪ )ﺷﮑﻞ ‪٢٨‬ــ‪.(١‬‬
‫ﻳﮏ ﺳﻴﻢ اﻫﻢﻣﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻪ و ﺳﺮ ﺳﻴﻢ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻫﺮﻳﮏ از ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎى‬
‫ﺗﺨﺘﻪﮐﻠﻢ وﺻﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻘﺮﺑﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻨﺤﺮف ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ‬
‫ﻫﻴﭻ ارﺗﺒﺎط اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺑﻴﻦ ﮐﻼفﻫﺎى ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ ﺑﺪﻧﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاى اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻰﺗﻮان از ﻣﻴﮕﺮ‪ ،‬ﻻﻣﭗ ﺗﺴﺖ ﻳﺎ اﻫﻢﻣﺘﺮ در ِ رﻧﺞﻫﺎى‬
‫ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ اﺗﺼﺎل ﺑﺪﻧﻪ را آزﻣﺎﻳﺶ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪۱۰‬ــ‪۱‬ــ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ آﭼﺎر اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره را ﺑﺎز ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۱۱‬ــ‪۱‬ــ ﺑﺎ ﺑﻪﮐﺎرﮔﻴﺮى آﭼﺎر ﻣﺨﺼﻮص‪ ،‬ﺗﺴﻤﻪﻫﺎی ﻣﺴﯽ‬
‫و ﻣﻬﺮهى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺗﺼﺎﻻت ﺗﺨﺘﻪﮐﻠﻢ ﮐﻼفﻫﺎ را ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ وﺻﻞ‬
‫ﮐﻨﻴﺪ )ﺷﮑﻞ ‪٣٠‬ــ‪.(١‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۸‬ــ‪۱‬‬

‫‪ ۸‬ــ‪۱‬ــ در ﺷﮑﻞ ‪۲۹‬ــ‪ ۱‬ﺗﺨﺘﻪﮐﻠﻢ ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر را‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪﺣﺎﻟﺖ‬

‫ﺳﺘﺎره وﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﮐﻨﻴﺪ‪.‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻫﻢﻣﺘﺮ‪،‬ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺮ و ﺗﻪ ﮐﻼفﻫﺎى ﻫﺮ ﻓﺎز ﻣﻮﺗﻮر را اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۰‬ــ‪۱‬‬
‫‪١١‬‬
 ‫‪۱۲‬ــ‪۱‬ــ در ﺷﮑﻞ ‪۳۱‬ــ‪ ۱‬ﺗﺨﺘﻪﮐﻠﻢ ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر را‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫‪R۱ = R(U۱ - V۱) = ......Ω‬‬
‫ﺑﻪﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﻠﺚ وﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫‪R۲ = R(V۱ - W۱) = ......Ω‬‬
‫اﻫﻢﻣﺘﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻴﻦ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫﺎى ﻣﻮﺗﻮر را اﻧﺪازهﮔﻴﺮى‬
‫‪R۳ = R(W۱ - U۱) = ......Ω‬‬
‫ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪۱۳‬ــ‪۱‬ــ در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ و در ﺻﻮرت ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن ﻣﻮﺗﻮر ﻧﺒﺎﻳﺪ‬

‫ﻫﻴﭻ ارﺗﺒﺎط اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺑﻴﻦ ﮐﻼفﻫﺎى ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ ﺑﺪﻧﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاى اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻰﺗﻮان از ﻣﻴﮕﺮ ﻳﺎ اﻫﻢﻣﺘﺮ در رﻧﺞﻫﺎى ]‪،[k Ω‬‬
‫اﺗﺼﺎل ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺳﻴﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺪﻧﻪ را آزﻣﺎﻳﺶ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪۱۴‬ــ‪۱‬ــ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ آﭼﺎر اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ را ﺑﺎز ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺆال‪ :‬آﻳﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧﻈﺮى ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ‬
‫دارد؟‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۱‬ــ‪۱‬‬

‫‪۷‬ــ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﮐﻤﻴﺖﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ در ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ‬

‫ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى آنﻫﺎ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺼﺮﻓﻰ و وﻟﺘﺎژ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ را‬ ‫ﺑﺮاى اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬وﻟﺘﺎژ‪ ،‬ﺗﻮان‪ ،‬ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ و‬
‫ﻣﻰﺗﻮان اﻧﺪازه ﮔﺮﻓﺖ‪.‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺮاﺳﺎس اﻫﺪاف ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬ ‫اﺧﺘﻼف ﻓﺎز‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻮردﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﺑﻪﺻﻮرتﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺻﻮل ﮐﺎر‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻃﺮز ﮐﺎر دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى اﻧﺪازهﮔﻴﺮى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‬
‫‪۱‬ــ‪۱‬ــ ‪۷‬ــ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﺗﺎﺑﻠﻮﻳﻰ‪ :‬اﻳﻦ‬ ‫در ﺳﺎل دوم آﺷﻨﺎ ﺷﺪهاﻳﺪ‪ .‬در ﮐﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪﺻﻮرت ﻋﻤﻠﻰ ﺑﺎ ﻃﺮز‬
‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﻳﮏ ِرﻧﺞ دارﻧﺪ و ﮐﺎرﺑﺮد آنﻫﺎ )در روى ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎ(‬ ‫ﮐﺎر ﺑﺮﺧﻰ از آنﻫﺎ در ﻣﺪار آﺷﻨﺎ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻳﺎدآورى‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﺸﺎن دادن ﻣﻘﺪار ﮐﻤﻴﺖ ﻣﻮردﻧﻈﺮ اﺳﺖ )ﻧﻪ آزﻣﺎﻳﺶ و‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻗﺒﻠﻰ ﻣﻰﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮى دﻗﻴﻖ ﮐﻤﻴﺖ اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ(‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪۳۲‬ــ‪ ،۱‬ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫از آنﻫﺎ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪۱‬ــ‪۷‬ــ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن و وﻟﺘﺎژ ﻣﺘﻨﺎوب‬
‫آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ و وﻟﺖ ﻣﺘﺮ دو دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺪازه ﮔﻴﺮى ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬

‫‪١٢‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪۳۲‬ــ‪۱‬‬

‫ﮐﻤﻴﺖﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ در اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ در ﻣﺤﺪودهى‬ ‫‪۲‬ــ‪۱‬ــ ‪ ۷‬ــ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎى اﻧﺪازه ﮔﻴﺮى ﭘﺮﺗﺎﺑﻞ )ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر وﺳﻴﻊ و ﺑﺎ دﻗﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻰ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻟﺘﻰﻣﺘﺮﻫﺎى‬ ‫ﺣﻤﻞ(‪ :‬دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﭘﺮﺗﺎﺑﻞ در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق ﮐﺎرﺑﺮدى‬
‫دﻳﺠﻴﺘﺎل‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﺘﻰﻣﺘﺮﻫﺎى آﻧﺎﻟﻮگ داراى ﺗﻨﻮع‪ ،‬اﻧﻌﻄﺎف‬ ‫وﺳﻴﻊ دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎ ﺑﻪ دو ﺻﻮرت آﻧﺎﻟﻮگ و دﻳﺠﻴﺘﺎل‬
‫و ﻗﻴﻤﺖ ارزانﺗﺮى ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪۳۳‬ــ‪ ،۱‬ﻧﻤﻮﻧﻪاى از اﻳﻦ‬ ‫در ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از آن ﺟﺎ ﮐﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎ‬
‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﻤﻴﺖﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ )ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬وﻟﺘﺎژ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ و…( را اﻧﺪازهﮔﻴﺮى‬
‫ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺻﻄﻼﺣ ًﺎ آووﻣﺘﺮ )‪ (A V Ω‬و ﻳﺎ ﻣﺎﻟﺘﻰﻣﺘﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۳‬ــ‪۱‬‬
‫‪١٣‬‬
 ‫‪A‬‬
‫‪۳‬ــ‪۱‬ــ‪۷‬ــ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى اﻧﺪازهﮔﻴﺮى آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻰ‪:‬‬
‫ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر اﺟﺮاى ﺑﺮﺧﻰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻋﻠﻤﻰ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و ﮐﻨﺘﺮل دﻗﻴﻖ‬
‫~‪U‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪى ﻧﻈﺎﻣﻰ‪ ،‬اﺗﻤﻰ و ﻓﻀﺎﻳﻰ ﺑﻪدﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰاى ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﮐﻪ از دﻗﺖ و ﮐﻴﻔﻴﺖ ﻣﺮﻏﻮبﺗﺮى‬
‫)ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ( ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺮاى ﮐﺎﻟﻴﺒﺮه )ﺗﻨﻈﻴﻢ( ﮐﺮدن دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى اﻧﺪازهﮔﻴﺮى در‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۳۵‬ــ‪۱‬‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎت اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻴﺰ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰروﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى‬
‫ــ درﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ از ﻣﺎﻟﺘﻰﻣﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬در اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫داراى ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻰ ﭘﻴﭽﻴﺪهاﻧﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫رﻧﺞ دﻗﺖ ﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪۳۶‬ــ‪.(۱‬‬ ‫ﺑﺎﻻﺗﺮى دارﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪۳۴‬ــ‪ ،۱‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اى از دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى اﻧﺪازهﮔﻴﺮى‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻰ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۴‬ــ‪۱‬‬

‫‪۲‬ــ‪۷‬ــ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎوب‬

‫آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ‪ :‬ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﻋﺒﻮرى از ﻳﮏ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۳۶‬ــ‪۱‬‬ ‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهى ﻳﮏ ﻓﺎز ﻳﺎ ﺳﻪﻓﺎز ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﺑﻪ ﺳﻪ روش ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫‪۲‬ــ آﻣﭙﺮﻣﺘﺮﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۳۷‬ــ‪ ،۱‬ﺑﻪ ﺻﻮرت‬ ‫‪۱‬ــ آﻣﭙﺮﻣﺘﺮﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۳۵‬ــ‪ ،۱‬ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر )ﻣﺒﺪل( ﻣﻘﺪار ﺟـﺮﻳﺎنﻫﺎى‬ ‫در ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻣﻘﺪار ﮐﻤﻴﺖ ﻣﻮردﺳﻨﺠﺶ را‬
‫ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﻋﺒﻮرى از ﻫﺮ ﺳﻴﻢ ﺑﺮق دار را اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از‬ ‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و آن را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬در اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ در ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎى ﺗﻮزﻳﻊ اﻧﺮژى ﺟﺮﻳﺎن زﻳﺎد‬ ‫روش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﮑﺎت زﻳﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪:‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺗﺮاﻧﺲ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎ ‪ C.T‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫ــ دﺳﺘﮕﺎه ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ــ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮردﺳﻨﺠﺶ از ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺠﺎز آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ ﺑﻴﺶ ﺗﺮ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١٤‬‬
 ‫‪K‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪L1‬‬
‫‪k‬‬ ‫‪l‬‬
‫‪K‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪L2‬‬
‫‪k‬‬ ‫‪l‬‬
‫‪K‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪L3‬‬
‫‪k‬‬ ‫‪l‬‬

‫اﻟﻒ ــ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر )ﻣﺒﺪل( ﺟﺮﻳﺎن‬

‫‪A‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬

‫ب ــ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﺟﺮﻳﺎن زﻳﺎد در ﻣﺪارﻫﺎى ﺳﻪﻓﺎز‬

‫‪k‬‬ ‫‪l‬‬
‫‪L1‬‬
‫‪K‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪N‬‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﺟﺮﻳﺎن زﻳﺎد در ﻣﺪار ﻳﮏﻓﺎز‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۳۷‬ــ‪۱‬‬

‫ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑﻴﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮى ﻣﻰ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ دو ﺳﺮ‬ ‫‪۳‬ــ آﻣﭙﺮﻣﺘﺮﻫﺎى اﻟﻘﺎﻳﻰ )اﻧﺒﺮى( ﮐﻪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۳۸‬ــ‪ ،۱‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﻣﻮﻟﺪ )ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۳۹‬ــ‪ (۱‬ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﻮازى ﻗﺮار‬ ‫ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ روش ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﺳﻴﻢ ﺑﻴﻦ دو ﻓﮏ آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﮔﻴﺮد‪.‬ﺑﺎ وﻟﺖﻣﺘﺮ ﺑﻪ دو روش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻰﺗﻮان اﺧﺘﻼف‬ ‫ﻋﺒﻮرى از ﺳﻴﻢ را اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ آﻣﭙﺮﻫﺎ ﺑﺮاﺳﺎس اﻟﻘﺎى‬
‫ﺳﻄﺢ اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ را اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫اﻟﮑﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه‬ ‫‪R‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪~V‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۹‬ــ‪۱‬‬

‫در روش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ وﻟﺖﻣﺘﺮ )ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۴۰‬ــ‪ (۱‬ﺑﻪ دو‬

‫ﺳﺮ ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻰﺷﻮد و ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ را اﻧﺪازهﮔﻴﺮى‬
‫ﻣﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪V‬‬

‫‪XC‬‬
‫‪XL‬‬ ‫‪R‬‬

‫ﺳﻠﻒ‬ ‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬ ‫ﺧﺎزن‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۳۸‬ــ‪۱‬‬

‫~‪U‬‬
‫‪۳‬ــ‪۷‬ــ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى اﺧﺘﻼف ﺳﻄﺢ اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ )وﻟﺘﺎژ(‬
‫ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ دو ﺳﺮ ﻳﮏ ﻣﻮﻟﺪ ﻳﺎ ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪه ﻫﻤﻮاره‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۴۰‬ــ‪۱‬‬ ‫ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى وﻟﺖﻣﺘﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن وﻟﺖﻣﺘﺮ اﺧﺘﻼف‬
‫‪١٥‬‬
 ‫‪L 1 L2 L 3 N‬‬
‫در روش ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ وﻟﺖﻣﺘﺮ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﻳﮏ ﻣﺒﺪل وﻟﺘﺎژ ﻳﺎ‬

‫‪L2− L3‬‬
‫‪L3− L1‬‬

‫‪L1− L2‬‬

‫‪L1− N‬‬
‫‪L2− N‬‬
‫‪L3− N‬‬
‫‪OFF‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫ﺗﺮاﻧﺲ وﻟﺘﺎژ )‪) (P.T‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۴۱‬ــ‪ (۱‬ﺑﻪ دو ﺳﺮ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه ﻳﺎ‬

‫‪OFF‬‬
‫‪L1−L 2‬‬ ‫‪L1−N‬‬
‫‪L2−L 3‬‬ ‫‪L2−N‬‬
‫‪1‬‬
‫‪L3−L 1‬‬ ‫‪L3−N‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﻣﻮﻟﺪ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ روش در ﻣﻮاردى ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰرود ﮐﻪ وﻟﺘﺎژ‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬ ‫ﮐﺎر ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﻳﺎ ﺷﺒﮑﻪ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز دﺳﺘﮕﺎه اﻧﺪازهﮔﻴﺮى‬
‫‪5‬‬
‫‪6‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ ﻧﺘﻮان وﻟﺘﺎژ ﻣﻮرد اﻧﺪازهﮔﻴﺮى را‬
‫‪7‬‬
‫‪8‬‬
‫‪9‬‬
‫ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫‪10‬‬
‫‪11‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪12‬‬

‫اﻟﻒ ــ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى وﻟﺘﺎژ ﺑﻴﻦ دو ﻓﺎز و ﻓﺎز و ﻧﻮل‬

‫‪L1 L2 L3‬‬ ‫ﻣﺒﺪل وﻟﺘﺎژ‬

‫‪V‬‬
‫‪L1− L2‬‬
‫‪L2− L3‬‬
‫‪L3− L1‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۴۱‬ــ‪۱‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪۴‬ــ‪۷‬ــ ﮐﻠﻴﺪ وﻟﺖﻣﺘﺮ‬
‫‪5‬‬ ‫ﺑﺮاى اﻧﺪازه ﮔﻴﺮى ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژﻫﺎى ﺧﻄﻰ و ﻓﺎزى در‬
‫‪6‬‬
‫‪7‬‬ ‫ﺷﺒﮑﻪﻫﺎى ﺳﻪ ﻓﺎزه از ﻳﮏ وﻟﺖﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﮐﻠﻴﺪ وﻟﺖﻣﺘﺮى )ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫‪V‬‬ ‫‪8‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۴۲‬ــ‪۱‬ــ اﻟﻒ( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎى‬
‫ب ــ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى وﻟﺘﺎژ ﺑﻴﻦ دو ﻓﺎز‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬وﻟﺘﺎژﻫﺎى ﺑﻴﻦ ﺧﻄﻮط )‪ (L۱,L۲‬و )‪ (L۲,L۳‬و)‪(L۱,L۳‬‬
‫و ‪ L۱N‬و ‪ L۲N‬و ‪ L۳N‬را اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‬
‫ﮐﻪ در ﻣﺴﻴﺮ ﺳﻪﻓﺎز ‪ L۲ ،L۱‬و ‪ L۳‬ﻓﻴﻮز ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬در ﺑﺮﺧﻰ از‬
‫ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى وﻟﺖﻣﺘﺮى ﻓﻘﻂ ﻣﻰﺗﻮان وﻟﺘﺎژ ﺑﻴﻦ دو ﻓﺎز را اﻧﺪازهﮔﻴﺮى‬
‫ﮐﺮد )ﺷﮑﻞ ‪۴۲‬ــ‪۱‬ــ ب(‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۴۲‬ــ‪۱‬ــ ج ــ ﺷﮑﻞ ﻇﺎﻫﺮى ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﻠﻴﺪ وﻟﺖﻣﺘﺮى‬
‫را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬

‫ج ــ ﺷﮑﻞ ﻇﺎﻫﺮى‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۴۲‬ــ‪۱‬‬

‫‪١٦‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻻزم اﺳﺖ اﺗﺼﺎﻻت ﺳﺘﺎره ) ( و ﻣﺜﻠﺚ ) (‬ ‫‪۵‬ــ ‪۷‬ــ اﻧـﺪازهﮔـﻴﺮى ﺟـﺮﻳـﺎنﻫـﺎ و وﻟﺘـﺎژﻫﺎ در‬
‫و وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى در زﻳﺮ ﭘﻴﭻﻫﺎى ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل اﺟﺮا و روى ﺗﺎﺑﻠﻮ‬ ‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى ﺳﻪﻓﺎز ﺳﺘﺎره‬
‫ﻧﺼﺐ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۲‬‬
‫ﻫﺪف‪ :‬ﺑﺮرﺳﻰ اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره ﻣﺘﻌﺎدل و ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل‬
‫ــ وﺳﺎﻳﻞ ﮐﺎرﮔﺎه را ﻣﺎﻧﻨﺪ وﺳﺎﻳﻞ ﺷﺨﺼﻰ ﺧﻮد ﺑﺪاﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫وﺳﺎﻳﻞ و اﺑﺰارﻫﺎى ﻣﻮردﻧﻴﺎز‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪى اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ را ﺑﻪﻃﻮر ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﻮدﺗﺎن ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮐﺮدهاﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاى اﺟﺮاى ﮐﺎرﻫﺎى ﻋﻤﻠﻰ از وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻌﺮﻓﻰ ﺷﺪه در ﺟﺪول‬
‫‪۱‬ــ‪ ۱‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪۱‬ــ‪۱‬‬
‫اﻟﻒ ــ ﻣﺮاﺣﻞ اﺟﺮاى اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره ﻣﺘﻌﺎدل‬
‫ﺣﺮف‬
‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﻧﺎم وﺳﺎﻳﻞ و اﺑﺰار‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪۱‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﻪ‬
‫‪۱‬ــ‪۱‬ــ ﻣﺪار ﺷﮑﻞ ‪۴۳‬ــ‪ ۱‬را ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﺷﺶ ﻻﻣﭗ ‪۱۰۰W‬‬
‫)ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۴۴‬ــ‪ (۱‬روى ﺗﺎﺑﻠﻮ ﺑﺮق ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ‪.‬اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺪار‬ ‫‪ ۶‬ﻋﺪد‬ ‫ــ‬ ‫ﺳﺮﭘﻴﭻ ﻻﻣﭗ‬
‫را ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﻢ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﭻ ﭘﺎﻳﻴﻨﻰ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻻﻣﭗ رﺷﺘﻪاى‬
‫‪ ۶‬ﻋﺪد‬ ‫‪E‬‬
‫‪۱۰۰W‬‬

‫ﻻﻣﭗ رﺷﺘﻪاى‬
‫از ﻫﺮﮐﺪام‬
‫‪E‬‬ ‫‪۱۵۰W‬‬
‫‪ ۲‬ﻋﺪد‬
‫‪۶۰W‬‬

‫ﻓﻴﻮز ﻣﻴﻨﻴﺎﺗﻮرى‬
‫‪ ۱‬ﻋﺪد‬ ‫‪F۱‬‬
‫ﺳﻪﻓﺎز‬

‫ﮐﻠﻴﺪ ﺳﻪﻓﺎز‬
‫‪ ۱‬ﻋﺪد‬ ‫‪Q۱‬‬ ‫ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ‬
‫زﺑﺎﻧﻪاى‬

‫آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ ﺑﺎ ﺣﺪاﮐﺜﺮ‬
‫‪ ۳‬ﻋﺪد‬ ‫‪A‬‬
‫رﻧﺞ ‪۵A‬‬

‫وﻟﺖﻣﺘﺮ ﺑﺎ ﺣﺪاﮐﺜﺮ‬
‫‪ ۳‬ﻋﺪد‬ ‫‪V‬‬
‫رﻧﺞ ‪۵۰۰V‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۴۳‬ــ‪۱‬‬
‫‪١٧‬‬
‫‪۲‬ــ‪۲‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ‪ Q۱‬را وﺻﻞ ﮐﻨﻴﺪ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ وﻟﺖ ﻣﺘﺮﻫﺎ و‬ ‫‪۲‬ــ‪۱‬ــ ﻓﻴﻮز ﻣﻴﻨﻴﺎﺗﻮرى ﺳﻪ ﻓﺎز را وﺻﻞ ﮐﻨﻴﺪ و ﺳﭙﺲ‬
‫آﻣﭙﺮﻣﺘﺮﻫﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﻳﺎدداﺷﺖ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﻠﻴﺪ ‪ Q۱‬را در ﺣﺎﻟﺖ ‪ ON‬ﻗﺮار دﻫﻴﺪ و وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺮﻳﮏ از‬
‫وﻟﺖﻣﺘﺮﻫﺎ و آﻣﭙﺮﻣﺘﺮﻫﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫= ‪IA۱‬‬ ‫= ‪V۱‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬
‫= ‪IA۱‬‬ ‫= ‪V۱‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬
‫= ‪IA۲‬‬ ‫= ‪V۲‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬

‫= ‪IA۳‬‬ ‫= ‪V۳‬‬ ‫= ‪IA۲‬‬ ‫= ‪V۲‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪:‬‬ ‫= ‪IA۳‬‬ ‫= ‪V۳‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪۳‬ــ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ را ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪى )‪ (۱‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﻪ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪاى ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﺪ؟‬
‫‪۴‬ــ ﻗﻄﻊ ﻳﮏ ﻓﺎز ﭼﻪ اﺛﺮى روى ﮐﻤﻴﺖ ﻫﺎى دﻳﮕﺮ‬ ‫‪۳‬ــ‪۱‬ــ ﮐﻠﻴﺪ را در ﺣﺎﻟﺖ ‪ OFF‬ﻗﺮار دﻫﻴﺪ و ﻣﺪار را‬
‫ﻣﻰﮔﺬارد؟‬ ‫ﺧﺎﻣﻮش ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪۳‬‬
‫‪۱‬ــ‪۳‬ــ ﻓﻴﻮز ‪ F۱‬و ﮐﻠﻴﺪ ‪ Q۱‬را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ــ‪ ۳‬ــ ﻻﻣﭗﻫﺎى ‪ E۱‬و ‪ E۲‬را از روى ﺳﺮﭘﻴﭻ ﺑﺎز ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۳‬ــ‪۳‬ــ ﻓﻴﻮز ‪ F۱‬وﮐﻠﻴﺪ ‪ Q۱‬را وﺻﻞ ﮐﻨﻴﺪ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ وﻟﺖﻣﺘﺮﻫﺎ‬
‫و آﻣﭙﺮﻣﺘﺮﻫﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﻳﺎدداﺷﺖ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۴‬ــ‪۳‬ــ ﻓﻴﻮز ﻣﻴﻨﻴﺎﺗﻮرى ﺳﻪﻓﺎز ‪ F۱‬و ﮐﻠﻴﺪ ‪ Q۱‬را ﻗﻄﻊ‬
‫ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۴۴‬ــ‪۱‬ــ ﺗﺼﻮﻳﺮى از ﻣﺪار ﻻﻣﭙﻰ ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪ ﻗﻄﻊ‬
‫و وﺻﻞ )‪۱‬ــ‪ (۰‬ﻧﺼﺐ ﺷﺪه روى ﺗﺎﺑﻠﻮ‬
‫= ‪IA۱‬‬ ‫= ‪V۱‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬

‫= ‪IA۲‬‬ ‫= ‪V۲‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ‪:‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪۱‬ــ ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﺷﺪه ﻣﻌﺮف ﮐﺪامﻳﮏ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎى‬
‫= ‪IA۳‬‬ ‫= ‪V۳‬‬ ‫وﻟﺘﺎژى و ﺟﺮﻳﺎﻧﻰ اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره اﺳﺖ؟‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪۲‬ــ آﻳﺎ ﺑﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎى ﻋﺒﻮرى از ﻫﺮﻳﮏ از ﻻﻣﭗﻫﺎ ﺗﻔﺎوﺗﻰ‬
‫وﺟﻮد دارد؟‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪:‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪۲‬‬

‫‪۵‬ــ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ را ﺑﺎ ﻣﺮاﺣﻞ )‪ (۱‬و )‪ (۲‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪۱‬ــ‪۲‬ــ ﻳﮑﻰ از ﻓﻴﻮزﻫﺎ را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﻴﺪ و دو ﻓﻴﻮز دﻳﮕﺮ را در‬
‫ﭼﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪاى ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﺪ؟‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ وﺻﻞ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬
‫‪١٨‬‬
 ‫ﭘﺮﺳﺶ‪:‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪۴‬‬
‫‪۶‬ــ ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﺷﺪه ﻣﻌﺮف ﮐﺪامﻳﮏ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎى‬ ‫‪۱‬ــ‪۴‬ــ ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ وﻟﺖﻣﺘﺮﻫﺎ را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺪار ﺷﮑﻞ‬
‫وﻟﺘﺎژى و ﺟﺮﻳﺎﻧﻰ اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره اﺳﺖ؟‬ ‫‪۴۵‬ــ‪ ۱‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۷‬ــ از ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﺷﺪه در دو ﻣﺮﺣﻠﻪى ‪ ۱‬و‬
‫‪ ۴‬ﭼﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪاى ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﺪ؟‬
‫‪ ۸‬ــ ﺑﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺒﻮرى از ﺧﻂ و ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎز ﭼﻪ راﺑﻄﻪاى‬
‫ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ؟‬
‫‪۹‬ــ ﺑﻴﻦ وﻟﺘﺎژ ﺧﻂ و وﻟﺘﺎژ ﻓﺎز ﭼﻪ راﺑﻄﻪاى وﺟﻮد دارد؟‬
‫‪۱۰‬ــ آﻳﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧﻈﺮى ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد؟‬

‫وﻳﮋهى ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ‬

‫در ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و ﻳﺎ ﻋﺪمﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻴﻢ ﻧﻮل در اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره ﻣﺘﻌﺎدل‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﮐﺮده و ﻧﺘﻴﺠﻪ را ﺑﻪ ﮐﻼس اراﺋﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ب ــ ﻣﺮاﺣﻞ اﺟﺮاى اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪۵‬‬
‫‪۱‬ــ‪ ۵‬ــ اﺗﺼﺎل وﻟﺘﻤﺘﺮﻫﺎى ﻣﺪار را ﻣﺠﺪد ًا ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ‬
‫‪۴۶‬ــ‪ ۱‬ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻗﺒﻠﻰ ﺷﮑﻞ ‪۴۳‬ــ‪۱‬ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۴۵‬ــ‪۱‬‬

‫‪۲‬ــ‪۴‬ــ اﺑﺘﺪا ﻓﻴﻮز ‪ F۱‬و ﺳﭙﺲ ﮐﻠﻴﺪ ‪ Q۱‬را در ﺣﺎﻟﺖ وﺻﻞ‬

‫ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۳‬ــ‪۴‬ــ ﻣﻘﺎدﻳﺮ وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺮﻳﮏ از وﻟﺖﻣﺘﺮﻫﺎ و آﻣﭙﺮﻣﺘﺮﻫﺎ‬
‫را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﻳﺎدداﺷﺖ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫= ‪IA۱‬‬ ‫= ‪V۱‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬

‫= ‪IA۲‬‬ ‫= ‪V۲‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬

‫= ‪IA۳‬‬ ‫= ‪V۳‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬

‫‪۴‬ــ‪۴‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ‪ Q۱‬را در ﺣﺎﻟﺖ ‪ OFF‬ﻗﺮار داده و ﻣﺪار را‬

‫ﺧﺎﻣﻮش ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۴۶‬ــ‪۱‬‬
‫‪١٩‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪۴۷‬ــ‪۱‬‬

‫‪۲‬ــ‪ ۵‬ــ ﺗﻮان ﻻﻣﭗﻫﺎى ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺪار را‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮرت زﻳﺮ‪،‬‬

‫روى ﺳﺮﭘﻴﭻﻫﺎ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪E۱ = ۱۰۰W E۳ = ۶۰W E۵ = ۱۵۰W‬‬

‫‪E۲ = ۱۰۰W E۴ = ۶۰W E۶ = ۱۵۰W‬‬
‫‪۳‬ــ ‪ ۵‬ــ ﻓﻴﻮز ﻣﻴﻨﻴﺎﺗﻮرى ‪ F۱‬را وﺻﻞ ﮐﻨﻴﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ وﺻﻞ ﮐﻠﻴﺪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۴۸‬ــ‪۱‬‬ ‫‪ ،Q۱‬وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺮﻳﮏ از وﻟﺖﻣﺘﺮﻫﺎ و آﻣﭙﺮﻣﺘﺮﻫﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ــ ‪ ۶‬ــ ﻣﻘﺎدﻳﺮ وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺮﻳﮏ از وﻟﺖ ﻣﺘﺮﻫﺎ و‬
‫آﻣﭙﺮﻣﺘﺮﻫﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪.‬‬ ‫= ‪IA۱‬‬ ‫= ‪V۱‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬

‫= ‪IA۲‬‬ ‫= ‪V۲‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬
‫= ‪IA۱‬‬ ‫= ‪V۱‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬
‫= ‪IA۳‬‬ ‫= ‪V۳‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬
‫= ‪IA۲‬‬ ‫= ‪V۲‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬

‫= ‪IA۳‬‬ ‫= ‪V۳‬‬ ‫‪۴‬ــ‪ ۵‬ــ ﻓﻴﻮز ﻣﻴﻨﻴﺎﺗﻮرى ‪ F۱‬و ﮐﻠﻴﺪ ‪ Q۱‬را در ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎﻣﻮش‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬
‫ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﺶ‪:‬‬
‫‪۲‬ــ ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﺷﺪه ﻣﻌﺮف ﮐﺪام ﻳﮏ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎى‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ‪:‬‬
‫وﻟﺘﺎژى و ﺟﺮﻳﺎﻧﻰ اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره اﺳﺖ؟‬ ‫‪۱‬ــ ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﺷﺪه ﻣﻌﺮف ﮐﺪامﻳﮏ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎى‬
‫‪۳‬ــ از ﻣﻘﺎﻳﺴﻪى ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﺷﺪه در دو ﻣﺮﺣﻠﻪى ‪۵‬‬ ‫وﻟﺘﺎژى و ﺟﺮﻳﺎﻧﻰ اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره اﺳﺖ؟‬
‫و ‪ ۶‬ﭼﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪاى ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﺪ؟‬
‫‪۴‬ــ ﻗﻄﻊ ﻳﮑﻰ از ﻓﺎزﻫﺎ ﭼﻪ اﺛﺮى روى ﮐﻤﻴﺖﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪۶‬‬
‫دﻳﮕﺮ دارد؟‬ ‫‪۱‬ــ‪ ۶‬ــ ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ وﻟﺖﻣﺘﺮﻫﺎ را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۴۸‬ــ‪۱‬‬
‫‪۵‬ــ آﻳﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺗﺌﻮرى ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد؟‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫وﻳﮋهى ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ‬
‫در ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻦ ﻳﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻦ اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎرهى ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل ﺑﻪ ﺳﻴﻢ ﻧﻮل‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﮐﺮده و ﻧﺘﻴﺠﻪ را ﺑﻪ ﮐﻼس اراﺋﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪٢٠‬‬
‫‪۲‬ــ‪۱‬ــ ﻓﻴﻮز ﻣﻴﻨﻴﺎﺗﻮرى ﺳﻪ ﻓﺎز را وﺻﻞ ﮐﻨﻴﺪ و ﺳﭙﺲ‬ ‫‪۶‬ــ‪۷‬ــ اﻧـﺪازهﮔـﻴـﺮى ﺟـﺮﻳـﺎنﻫـﺎ و وﻟﺘـﺎژﻫـﺎ در‬
‫ﮐﻠﻴﺪ‪ Q۱‬را در ﺣﺎﻟﺖ ‪ ON‬ﻗﺮار دﻫﻴﺪ و وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺮﻳﮏ از‬ ‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى ﺳﻪﻓﺎز ﻣﺜﻠﺚ‬
‫وﻟﺖﻣﺘﺮﻫﺎ و آﻣﭙﺮﻣﺘﺮﻫﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۳‬‬
‫= ‪IA۱‬‬ ‫= ‪V۱‬‬ ‫ﻫﺪف‪ :‬ﺑﺮرﺳﻰ اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ ﻣﺘﻌﺎدل‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬

‫= ‪IA۲‬‬ ‫= ‪V۲‬‬ ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪۱‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪۱‬ــ‪۱‬ــ ﻣﺪار ﺷﮑﻞ ‪۴۹‬ــ‪ ۱‬را ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﺷﺶ ﻻﻣﭗ‪) ۱۰۰W‬ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫= ‪IA۳‬‬ ‫= ‪V۳‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۵۰‬ــ‪ (۱‬روى ﺗﺎﺑﻠﻮى ﺑﺮق ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ‪.‬اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺪار را‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﻢ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻴﭻ ﭘﺎﻳﻴﻨﻰ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺮار دﻫﻴﺪ و ﻣﺪار را‬ ‫‪OFF‬‬ ‫‪۳‬ــ‪۱‬ــ ﮐﻠﻴﺪ را در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶ‪:‬‬
‫‪۱‬ــ ﻣﻘﺎدﻳﺮاﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﺷﺪه ﻣﻌﺮف ﮐﺪامﻳﮏ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎى‬
‫وﻟﺘﺎژى و ﺟﺮﻳﺎﻧﻰ اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ اﺳﺖ؟‬
‫‪۲‬ــ ﺑﻴﻦ وﻟﺘﺎژ دو ﺳﺮ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه و وﻟﺘﺎژ ﺑﻴﻦ دو ﺧﻂ ﭼﻪ‬
‫راﺑﻄﻪاى وﺟﻮد دارد؟‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪۲‬‬
‫‪۱‬ــ‪۲‬ــ ﻳﮑﻰ از ﻓﻴﻮزﻫﺎ را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﻴﺪ و دو ﻓﻴﻮز دﻳﮕﺮ را در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ وﺻﻞ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ــ‪۲‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ‪ Q۱‬را وﺻﻞ ﮐﻨﻴﺪ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ وﻟﺖ ﻣﺘﺮﻫﺎ و‬
‫آﻣﭙﺮﻣﺘﺮﻫﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﻳﺎدداﺷﺖ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۳‬ــ‪۲‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ‪ Q۱‬را در ﺣﺎﻟﺖ ‪ OFF‬ﻗﺮار داده و ﻣﺪار را‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۴۹‬ــ‪۱‬‬

‫ﺧﺎﻣﻮش ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫= ‪IA۱‬‬ ‫= ‪V۱‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬

‫= ‪IA۲‬‬ ‫= ‪V۲‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬

‫= ‪IA۳‬‬ ‫= ‪V۳‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ۵۰‬ــ‪۱‬‬
‫‪٢١‬‬
 ‫‪۳‬ــ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ را ﺑﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪى )‪ (۱‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﻪ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪاى ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﺪ؟‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪۳‬‬
‫‪۱‬ــ‪۳‬ــ ﻻﻣﭗﻫﺎى ‪ E۱‬و ‪ E۲‬را از روى ﺳﺮﭘﻴﭻ ﺑﺎز ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ــ‪۳‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ‪ Q۱‬را وﺻﻞ ﮐﻨﻴﺪ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ وﻟﺖ ﻣﺘﺮﻫﺎ و‬
‫آﻣﭙﺮﻣﺘﺮﻫﺎ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﻳﺎدداﺷﺖ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۳‬ــ‪۳‬ــ ﻓﻴﻮز ﻣﻴﻨﻴﺎﺗﻮرى ﺳﻪ ﻓﺎز ‪ F۱‬و ﮐﻠﻴﺪ ‪ Q۱‬را ﻗﻄﻊ‬
‫ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫= ‪IA۱‬‬ ‫= ‪V۱‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬

‫= ‪IA۲‬‬ ‫= ‪V۲‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬

‫= ‪IA۳‬‬ ‫= ‪V۳‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ۵۱‬ــ‪۱‬‬
‫ﭘﺮﺳﺶ‪:‬‬
‫‪۴‬ــ‪۴‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ‪ Q۱‬را در ﺣﺎﻟﺖ ‪ OFF‬ﻗﺮار داده و ﻣﺪار را‬ ‫‪۴‬ــ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ را ﺑﺎ ﻣﺮاﺣﻞ‪ ۱‬و ‪ ۲‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﻪ‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪاى ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﺪ؟‬
‫‪۵‬ــ اﺛﺮ ﻗﻄﻊ ﻳﮏ ﻓﺎز روى ﻣﺪار را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﺶ‪:‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪۴‬‬
‫‪۶‬ــ ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻌﺮف ﮐﺪامﻳﮏ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎى‬
‫‪۱‬ــ‪۴‬ــ ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ آﻣﭙﺮﻣﺘﺮﻫﺎ را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺪار ﺷﮑﻞ‬
‫وﻟﺘﺎژى و ﺟﺮﻳﺎﻧﻰ اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ اﺳﺖ؟‬
‫‪۵۱‬ــ‪ ۱‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۷‬ــ از ﻣﻘﺎﻳﺴﻪى ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ آﻣﭙﺮﻣﺘﺮﻫﺎ‬
‫‪۲‬ــ‪۴‬ــ اﺑﺘﺪا ﻓﻴﻮز ‪ F۱‬و ﺳﭙﺲ ﮐﻠﻴﺪ ‪ Q۱‬را در ﺣﺎﻟﺖ وﺻﻞ‬
‫در دو ﻣﺮﺣﻠﻪى ‪۱‬و ‪ ۴‬ﭼﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪاى ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﺪ؟‬
‫ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ ۸‬ــ ﺑﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻂ و ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎز ﭼﻪ راﺑﻄﻪ اى وﺟﻮد‬
‫‪۳‬ــ‪۴‬ــ ﻣﻘﺎدﻳﺮ وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺮﻳﮏ از وﻟﺖﻣﺘﺮﻫﺎ و آﻣﭙﺮﻣﺘﺮﻫﺎ‬
‫دارد؟‬
‫را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﻳﺎدداﺷﺖ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۹‬ــ آﻳﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺗﺌﻮرى ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ دارد؟‬

‫= ‪IA۱‬‬ ‫= ‪V۱‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬

‫= ‪IA۲‬‬ ‫= ‪V۲‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬

‫= ‪IA۳‬‬ ‫= ‪V۳‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪V‬‬

‫‪٢٢‬‬
 ‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى واﻗﻌﻰ ﺳﻪﻓﺎزه‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﺑﺎر ﻫﺮ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه اﻫﻤﻰ )ﻣﻘﺎوﻣﺖ( ﺧﺎﻟﺺ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﮐﻪ ﻫﻤﻮاره ﻳﮏﺑﺎر اﻫﻤﻰ ــ ﺳﻠﻔﻰ )‪ (R _ L‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺪار ﻫﻤﻮاره داراى ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت )‪(cosφ‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در اﺗﺼﺎل ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى ﺳﻪﻓﺎز )ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ( ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪى ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ دﻗﺖ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ وﻟﺘﺎژ ﮐﺎر ﻫﺮﻳﮏ از‬
‫ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎ )وﻟﺘﺎژ ﻓﺎزى( ﺑﺮاﺑﺮ وﻟﺘﺎژى ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﮑﻪى ﺑﺮق ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻣﻰرﺳﺪ‪ .‬از آنﺟﺎ ﮐﻪ در اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ وﻟﺘﺎژ‬
‫ﻫﺮ ﻓﺎز ‪ 3‬ﺑﺮاﺑﺮ وﻟﺘﺎژ ﻓﺎزى در ﺣﺎﻟﺖ اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در اﺗﺼﺎل ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﺘﺎره و ﻣﺜﻠﺚ دﻗﺖ ﮐﺎﻓﻰ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮروى ﭘﻼک ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺳﻪﻓﺎز ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ )‪ ،(Δ۲۲۰V‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر را در ﺑﺮق اﻳﺮان ﻧﻤﻰﺗﻮان ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺜﻠﺚ ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﮐﺮد؛ زﻳﺮا ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﻳﮏ ﻓﺎز ‪ ۳۸۰‬وﻟﺖ وﻟﺘﺎژ‬
‫ﻣﻰرﺳﺪ و آن را ﻣﻰﺳﻮزاﻧﺪ‪ .‬در اﻳﺮان ﻣﻮﺗﻮرى را ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺜﻠﺚ اﺗﺼﺎل داد ﮐﻪ روى ﭘﻼک ﻣﺸﺨﺼﺎت آن‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ )‪ (Δ۳۸۰V‬و ﻳﺎ ‪ .۳۸۰/۶۶۰V‬از ﺟﺪول ‪۲‬ــ‪ ،۱‬ﺑﺮاى ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻮع اﺗﺼﺎل ﻣﻮﺗﻮر در ﺷﺒﮑﻪى ﺑﺮق‬
‫اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪۲‬ــ‪۱‬ــ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻮع اﺗﺼﺎل ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪى ﺑﺮق اﻳﺮان‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭘﻼک ﻣﻮﺗﻮر‬ ‫ﻧﺤﻮهى اﺗﺼﺎل ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪى ﺑﺮق اﻳﺮان‬
‫‪۲۳۰‬‬ ‫ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺷﺒﮑﻪ ﺳﻪ ﻓﺎز اﻳﺮان راهاﻧﺪازى ﺷﻮد‬
‫‪۲۳۰Δ‬‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره‬
‫‪۴۰۰‬‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره‬
‫‪۴۰۰Δ‬‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ ﻣﻰﺗﻮان راهاﻧﺪازى ﮐﺮد و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫‪٤٠٠/٢٣۰ /Δ‬‬ ‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره‬
‫‪٤٠٠/٦٨۰ /Δ‬‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ راهاﻧﺪازى ﻣﻰﺷﻮد و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‬

‫در اﺗﺼﺎل ﻫﺮ ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪه ﺳﻪﻓﺎز ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ‪ ،‬وﻟﺘﺎژى ﮐﻪ ﺑﻪ دو ﺳﺮ ﻫﺮ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﻓﺎزى ﻣﻰرﺳﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ از وﻟﺘﺎژ ﻣﺠﺎز‬
‫ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﺘﺎژ ﻣﺠﺎز ﻫﺮ ﺳﻴﻢﭘﻴﭽﻰ ﺑﺮ روى ﭘﻼک ﻣﻮﺗﻮر ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫وﺻﻞ ﮐﺮد؟ ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺆال‪ :‬اﮔﺮ روى ﭘﻼک ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﻋﺒﺎرت ‪۲۲۰/۳۸۰V‬‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻪ اﺗﺼﺎﻟﻰ ﻣﻰﺗﻮان آن را ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪى ﺑﺮق اﻳﺮان‬

‫‪٢٣‬‬
 ‫‪ ۸‬ــ آﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﭘﻼک ﻣﺸﺨﺼﺎت اﻟﮑﺘﺮوﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺳﻪ ﻓﺎز‬

‫ﺑﺮاى اﻧﺘﺨﺎب ﺻﺤﻴﺢ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت روى ﭘﻼک ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻮﺗﻮر ﮐﺎﻣ ًﻼ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ‬
‫ﭘﻼک ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺳﻪ ﻓﺎز‪ ،‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه در روى‬
‫آنﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺷﮑﻞﻫﺎى ‪ ۵۲‬ــ‪ ۱‬دو ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﻼک ﻣﻮﺗﻮر‬
‫ﺳﻪ ﻓﺎزه را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬

‫ب‬ ‫اﻟﻒ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۵٢‬ــ‪۱‬‬

‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺳﻪ ﻓﺎزه ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﺟﺪول ‪۳‬ــ‪ ۱‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه )روى ﭘﻼک ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ( را ﺑﺎ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ اﻳﻦ ﭘﻼکﻫﺎ ﺗﻔﺎوتﻫﺎﻳﻰ‬
‫ﺑﺎ ﻫﻢ دارﻧﺪ‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪۵٣‬ــ‪ ۱‬ﺑﺨﺶﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﮏ ﻧﻮع ﭘﻼک‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۵۳‬ــ‪۱‬‬ ‫‪٢٤‬‬

 ‫ﺟﺪول ‪۳‬ــ‪۱‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت داده ﺷﺪه‬ ‫ﺷﻤﺎره‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪى ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ )ﻧﺎم و آرم(‬ ‫‪۱‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪى ﻧﻮع ﻣﺎﺷﻴﻦ )ﺗﻴﭗ ﻣﺎﺷﻴﻦ(‬ ‫‪۲‬‬
‫ﻧﻮع ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ‪) G :‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ(‪) E ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﺗﮏﻓﺎز(‪) D ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻪ ﻓﺎز(‬ ‫‪۳‬‬
‫ﻧﻮع ﮐﺎر )‪ Gen‬ــ ژﻧﺮاﺗﻮر(؛ )‪ Mot‬ــ ﻣﻮﺗﻮر(‬ ‫‪۴‬‬
‫ﺷﻤﺎرهى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦ‬ ‫‪۵‬‬
‫ﻧﻮع اﺗﺼﺎل ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ اﺳﺘﺎﺗﻮر در ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎى ﺳﻨﮑﺮون و اﻟﻘﺎﻳﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪:‬‬
‫ﻣﺪار‬ ‫ﮐﻼف‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ‬
‫~‪1‬‬
‫ﺑﺎ ﮐﻼف )ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ( ﮐﻤﮑﻰ‬ ‫‪۶‬‬
‫~‪3‬‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺎز‬
‫ﺳﺘﺎره‬
‫~‪ 3‬ﺑﻪ ﻫﻢ وﺻﻞ ﺷﺪه‬ ‫ﻣﺜﻠﺚ‬
‫ﺳﺘﺎره ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ وﺳﻂ ﺧﺎرج ﺷﺪه‬
‫وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﻣﻰ‬ ‫‪۷‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ‬ ‫‪۸‬‬
‫ﺗﻮان ﻧﺎﻣﻰ )ﺗﺤﻮﻳﻠﻰ( ﻳﺎ ﻗﺪرت ﻇﺎﻫﺮى ﺧﺮوﺟﻰ در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ و ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ‬ ‫‪۹‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪى واﺣﺪﻫﺎ ‪VA ،kVA ،W ،kW‬‬ ‫‪۱۰‬‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ )‪ kW‬ﻳﺎ ‪ (W‬و ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ )‪ kVA‬ﻳﺎ ‪(VA‬‬
‫ﻧﻮع ﮐﺎر )در ﮐﺎر داﺋﻤﻰ = ‪ (S۱‬و زﻣﺎن ﮐﺎر ﻧﺎﻣﻰ ﻳﺎ ﻣﺪت زﻣﺎن روﺷﻦ ﺑﻮدن ﻧﺴﺒﻰ ﻣﺜﺎل‪S2 30min :‬‬ ‫‪۱۱‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﻧﺎﻣﻰ ‪.cosϕ‬‬ ‫‪۱۲‬‬
‫در ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎى ﺳﻨﮑﺮون در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﺗﻮان رآﮐﺘﻴﻮ درﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪى ‪ u‬اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﭼﺮﺧﺶ )از ﻃﺮف ﺳﺮ ﻣﺤﻮر ﻣﻮﺗﻮر ﻧﮕﺎه ﻣﻰﺷﻮد(‪:‬‬ ‫‪۱۳‬‬
‫←)ﭼﭗ ﮔﺮد(‬ ‫→ )راﺳﺖ ﮔﺮد(‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺎﻣﻰ‪).‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺑﺎ ﺗﺤﺮﻳﮏ ﺳﺮى ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ‪nmax‬؛ در ﻣﻮﻟﺪﻫﺎى ﺑﺎ ﺗﻮرﺑﻴﻦ آﺑﻰ‪،‬‬ ‫‪۱۴‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻴﺎﻧﻰ ‪ nd‬ﺗﻮرﺑﻴﻦ؛ در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﭼﺮخدﻧﺪهدار ﺳﺮﻋﺖ آﺧﺮﻳﻦ ﭼﺮخدﻧﺪه ‪ nz‬اراﺋﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪(.‬‬
‫ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﻧﺎﻣﻰ‬ ‫‪۱۵‬‬
‫در ﻣﻮﺗﻮر ﺗﮑﻔﺎز ﺧﺎزﻧﻰ‬ ‫در ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﻨﮑﺮون در روﺗﻮر ﺑﺎ ﺣﻠﻘﻪى ﻟﻐﺰان‬
‫ﺧﺎزن ﻣﻮﻗﺖ ‪CA‬‬ ‫روﺗﻮر ﻳﺎ »‪«Lfr‬‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﮏ ﮐﻨﻨﺪه ﻳﺎ »‪«Err‬‬ ‫‪۱۶‬‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﺎزن ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ‪µF‬‬ ‫ﻧﻮع اﺗﺼﺎل ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ روﺗﻮر‬ ‫‪۱۷‬‬
‫وﻟﺘﺎژ ﺳﮑﻮن روﺗﻮر ﺑﻪ ‪) V‬وﻟﺖ( ﺧﺎزن داﻳﻢ ‪CB‬‬ ‫وﻟﺘﺎژ ﺗﺤﺮﻳﮏ ﻧﺎﻣﻰ ﺑﻪ ‪) V‬وﻟﺖ(‬ ‫‪۱۸‬‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﺎزن داﻳﻢ ﺑﻪ ‪µF‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن روﺗﻮر‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺮﻳﮏ‬ ‫‪۱۹‬‬
‫در ﮐﺎر ﻧﺎﻣﻰ‪ ،‬اﮔﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ از ‪ ۱۰A‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺬف ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺮوه ﻣﻮاد ﻋﺎﻳﻖ ﮐﻨﻨﺪه )‪ (Y,A,E,B,F,H,C‬اﮔﺮ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ اﺳﺘﺎﺗﻮر و روﺗﻮر از ﮔﺮوهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﻋﺎﻳﻘﻰ‬ ‫‪۲۰‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪهﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﮔﺮوه ﻋﺎﻳﻘﻰ )ﮐﻼس ﻋﺎﻳﻘﻰ( ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ اﺳﺘﺎﺗﻮر و ﺳﭙﺲ ﮔﺮوه ﻋﺎﻳﻘﻰ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ روﺗﻮر ﺑﻴﺎن‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪) .‬ﻣﺜ ًﻼ ‪(F/B‬‬
‫ﻼ ‪IP44‬‬ ‫ﻧﻮع ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻃﺒﻖ ‪ ،DIN 40050‬ﻣﺜ ً‬ ‫‪۲۱‬‬
‫ﻃﺮزﺻﺤﻴﺢ ﻧﺼﺐ ﻣﻮﺗﻮرﺣﺮف ‪A‬و‪B‬و‪C‬و‪ D‬ﺑﺮاى ﻧﺼﺐ اﻓﻘﻰ ‪V‬و‪ W‬ﺑﺮاى ﻧﺼﺐ ﻋﻤﻮدى ﻫﻤﺮاه ﻋﺪدى ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺮف‬ ‫‪۲۲‬‬
‫وزن ﺗﻘﺮﻳﺒﻰ ﺑﻪ ‪ ،t‬ﺑﺮاى وزنﻫﺎى ﮐﻢﺗﺮ از ﻳﮏ ﺗﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻰ داده ﻧﻤﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪۲۳‬‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت اﺿﺎﻓﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ‪ VDE0350/000‬ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻨﮑﻰ ﺑﺎ ﺗﻬﻮﻳﻪى ﻫﻮاى آزاد ﻳﺎ ﺧﻨﮏﺷﺪن ﺑﺎ آب‪.‬‬ ‫‪۲۴‬‬
‫‪٢٥‬‬
 ‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪى دﻳﮕﺮى از ﭘﻼک ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى‬
‫ﺳﻪﻓﺎزه‪ ،‬ﮐﻪ درﺷﮑﻞ ‪ ۵٤‬ــ‪ ۱‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬در ﺟﺪول ‪۴‬ــ‪ ۱‬آﻣﺪه‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۵٤‬ــ‪۱‬‬

‫ﺟﺪول ‪۴‬ــ‪۱‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت داده ﺷﺪه‬ ‫ﺷﻤﺎره‬
‫ﻧﺎم ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ‬ ‫‪۱‬‬
‫ﻣﺪل‬ ‫‪۲‬‬
‫ﻗﺪرت ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﺳﺐ ﺑﺨﺎر‬ ‫‪۳‬‬
‫ﺷﻤﺎرهى ﺑﺪﻧﻪ‬ ‫‪۴‬‬
‫وﻟﺘﺎژ ﮐﺎر‬ ‫‪۵‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻓﺎز ــ ﻳﮏ ﻓﺎز ﻳﺎ ﺳﻪ ﻓﺎز‬ ‫‪۶‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن )ﻣﻘﺪار آﻣﭙﺮ(‬ ‫‪۷‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺧﺪﻣﺎت )ﺿﺮﻳﺐ ﮐﺎرﮐﺮد(‬ ‫‪۸‬‬
‫ﮐﻼس ﻋﺎﻳﻘﻰ‬ ‫‪۹‬‬
‫دﻣﺎى ﻣﺠﺎور )دﻣﺎى ﻣﺤﻴﻂ (‬ ‫‪۱۰‬‬
‫ﺗﻌﺪاد دور در دﻗﻴﻘﻪ‬ ‫‪۱۱‬‬
‫ﻣﺪت زﻣﺎن ﮐﺎر ﻣﻮﺗﻮر در ﺑﺎر ﻧﺎﻣﻰ‬ ‫‪۱۲‬‬
‫ﺣﺮف رﻣﺰ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻮﻗﻒ و ﻳﺎ در ﺣﺎل ﮐﺎر روﺗﻮر‬ ‫‪۱۳‬‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺑﺎزده‬ ‫‪۱۴‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﺑﺎزده اﺳﻤﻰ‬ ‫‪۱۵‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪهى وﺳﺎﻳﻞ اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‬ ‫‪۱۶‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت‬ ‫‪۱۷‬‬
‫ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ )ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻫﺮﺗﺰ(‬ ‫‪۱۸‬‬

‫‪٢٦‬‬
‫ﻣﺜ ًﻼ اﮔﺮ روى ﭘﻼک ﻣﻮﺗﻮرى در ردﻳﻒ ﻧﻮع ﮐﺎر‪ S۱ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه‬ ‫ﺷﺮح ﺗﮑﻤﻴﻠﻰ ﺑﺮﺧﻰ از ﻋﻼﺋﻢ روى ﭘﻼک‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر ﺗﺤﺖ ﺑﺎر ﻧﺎﻣﻰ‪ ،‬در درﺟﻪى‬ ‫در ردﻳﻒ ﻳﺎزدﻫﻢ ﺟﺪول ‪۳‬ــ‪ ۱‬ﻧﻮع ﮐﺎر و ﻣﺪت زﻣﺎن روﺷﻦ‬
‫ﺣﺮارت ﭘﺎﻳﺪار و ﺑﻰوﻗﻔﻪ ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﺪ ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ از دﻣﺎى ﻣﺠﺎز‬ ‫ﺑﻮدن ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺴﺒﻰ ﺑﻴﺎن ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻫﺸﺖ ﺣﺎﻟﺖ ﮐﺎرى‪،‬‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﺗﺠﺎوز ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﺮوف ‪ S۱‬ﺗﺎ ‪ S۸‬ﻧﺸﺎن داده‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺮ ﻳﮏ از ﺣﺮوف ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﺪول ‪ ۵‬ــ‪ ۱‬اﺳﺖ‪.۱‬‬
‫ﺟﺪول ‪۵‬ــ‪۱‬ــ اﻧﻮاع ﮐﺎر ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ‬

‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺗﺤﺖ ﺑﺎر ﻧﺎﻣﻰ ﺑﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﭘﺎﻳﺪار و ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻰ رﺳﺪ‪ .‬ﮐﺎر ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪون‬ ‫ﮐﺎر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬
‫وﻗﻔﻪ اﺟﺮا ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ از دﻣﺎى ﻣﺠﺎز ﺗﺠﺎوز ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪S1‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﭘﻤﭗ ﻓﺎﺿﻼب‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﮐﺎر در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻳﺎ وﻗﻔﻪ ﺑﻌﺪ از آن ﮐﻮﺗﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎر ﺑﺎ ﺑﺎر ﻧﺎﻣﻰ ﻓﻘﻂ در زﻣﺎن داده‬
‫ﮐﺎر ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت‬
‫ﺷﺪه ﻣﺠﺎز ﺑﻪ اﺟﺮاﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎن ﻫﺎى ﺑﺎرﮔﺬارى اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ 10 :‬و ‪90, 60, 30‬دﻗﻴﻘﻪ‪.‬‬
‫‪S2‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻣﻮﺗﻮر ﻣﺤﺮﮐﻪ ﺳﻴﺮن‪) .‬آژﻳﺮ(‬
‫زﻣﺎن روﺷﻦ ﺑﻮدن ‪ ED‬ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺸﻰ از ﻣﺪت زﻣﺎن ﺳﻴﮑﻞ اﺳﺖ‪ ED .‬ﻫﺎى اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪:‬‬
‫‪40, 25, 15‬و ‪ .60%‬اﮔﺮ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺳﻴﮑﻞ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬آن را ‪ 10‬دﻗﻴﻘﻪ در ﻧﻈﺮ‬ ‫ﮐﺎر ﻣﻮﻗﺖ‬
‫ﻣﻰ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در ﻧﻮع ﮐﺎر ‪ S3‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ى راه اﻧﺪازى ﻫﻴﭻ اﺛﺮى ﺑﺮ روى دﻣﺎى ﻣﺎﺷﻴﻦ‬ ‫‪S3‬‬
‫ﻧﻤﻰ ﮔﺬارد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﺑﺮاى ‪ :S3‬ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎﻻﺑﺮ )روﺗﻮر ﺑﺎ ﺣﻠﻘﻪ ﻟﻐﺰان(‬
‫در ‪ S4‬ﮐﺎر ﺷﺒﻴﻪ ‪ S3‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺟﺮﻳﺎن راه اﻧﺪازى‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ را ﺑﻴﺶ ﺗﺮ ﮔﺮم‬
‫ﻣﻰ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪S4‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺜﻼً‪ /h :‬راه اﻧﺪازى ‪.S4 ED 25% ،500‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﺑﺮاى ‪ :S4‬ﻣﻮﺗﻮر ﻣﺤﺮک ﺑﺮاى ﺑﺎﻻ ﺑﺮ ﮐﻮﭼﮏ )روﺗﻮر ﻗﻔﺴﻪ اى(‬
‫در ‪ S5‬ﮐﺎر ﺷﺒﻴﻪ ‪ S4‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻳﮏ ﺗﺮﻣﺰ اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ )ﺗﺮﻣﺰ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺮﻣﺰ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻌﮑﻮس( در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﮐﻪ در ﮔﺮم ﺷﺪن ﻧﻴﺰ ﺳﻬﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪S5‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺜﻼً‪ /h :‬راه اﻧﺪازى ‪ ،500‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻌﮑﻮس‪S4 ED 25% ،‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﺑﺮاى ‪ :S5‬ﻣﻮﺗﻮر ﻣﺤﺮﮐﻪ ﺑﺮاى ﻧﻘﺎﻟﻪ ﻫﺎ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﮐﺎر ﺷﺒﻴﻪ ﻧﻮع ﮐﺎر ‪ S3‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻔﻪ در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﮐﺎر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ ﺑﺎر‬
‫ﺑﻰ ﺑﺎرى ﻣﻰ ﻣﺎﻧﺪ و ﺧﺎﻣﻮش ﻧﻤﻰ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻼ‪ S6 10mn/60min :‬ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ‪S6 ED 25% 40 min‬‬ ‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺜ ً‬ ‫ﻣﻮﻗﺖ ‪S6‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ در ﮐﺎر ﺑﺪون وﻗﻔﻪ اﺳﺖ و ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬﺖ از ﻃﺮﻳﻖ راه اﻧﺪازى ﻣﺪاوم و ﺗﺮﻣﺰ‬
‫اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﻌﻤﻮل ﮔﺮم ﻣﻰ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﮐﺎر ﺑﺪون وﻗﻔﻪ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺜﻼً‪ /h :‬راه اﻧﺪازى ‪ ،100‬ﺗﺮﻣﺰ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪S7 ،‬‬ ‫‪S7‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻣﻮﺗﻮر ﻣﺤﺮﮐﻪ ﺑﺮاى ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎى ﺗﺮاش ﻣﺮﮐﺰى )ﻣﺎﺷﻴﻦ اﺑﺰار ﺧﻮدﮐﺎر(‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﮐﺎرﺷﺒﻴﻪ ‪ S7‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ ﺟﺎى راه اﻧﺪازى و ﺗﺮﻣﺰ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ دور‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻣﺜﺎل از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻄﺐ ﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺎر را ﭘﻴﺶ ﻣﻰ ﺑﺮد‪.‬‬ ‫‪S8‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت‪S8.300min-15min/1500min-110min :‬‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد‪ :‬ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮدﮐﺎر‬

‫‪۱‬ــ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﭙﺮدن ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺟﺪول ‪۵‬ــ‪ ۱‬اﺟﺒﺎرى ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪٢٧‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ از ﻋﻼﺋﻢ ﺧﺎﺻﻰ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﺟﺪول‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫در ردﻳﻒ ﺑﻴﺴﺖوﻳﮑﻢ ﺟﺪول ‪۳‬ــ‪ ،۱‬ﮐﻪ ﻧﻮع ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ )اﻳﻤﻨﻰ(‬
‫‪۲‬‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻫﺮ ﻳﮏ را ﻣﻰﺗﻮان از ﺟﺪولﻫﺎ اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻤﺎس و ﻧﻔﻮذ اﺟﺴﺎم ﺧﺎرﺟﻰ و آب ﺑﻴﺎن‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﺑﺮ روى ﭘﻼک ﻣﻮﺗﻮرى ‪ IP44‬ﻧﻮﺷﺘﻪ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬از دو ﺣﺮوف ‪ ۱IP‬و دو رﻗﻢ ﮐﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اوﻟﻴﻦ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺟﺴﺎم ﺧﺎرﺟﻰ‬ ‫رﻗﻢ‪ ،‬درﺟﻪى اﻳﻤﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻤﺎس و ﻧﻔﻮذ اﺟﺴﺎم ﺧﺎرﺟﻰ و دوﻣﻴﻦ‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮ از ﻗﻄﺮ ‪ ۱mm‬و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﺎﺷﻴﺪه ﺷﺪن آب‪،‬‬ ‫رﻗﻢ‪ ،‬درﺟﻪى اﻳﻤﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻔﻮذ آب را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اوﻗﺎت ﻧﻴﺰ از ﮐﺪ ‪ ۳‬رﻗﻤﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﻳﮏ رﻗﻢ آن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻰ اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﺪول ‪۶‬ــ‪ ،۱‬ﻣﻌﺎﻧﻰ ﻫﺮ ﻳﮏ از رﻗﻢﻫﺎى‬
‫اول و دوم ﺑﻌﺪ از ‪ IP‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮ روى ﺑﺮﺧﻰ‬
‫ﺟﺪول ‪۶‬ــ‪۱‬‬

‫ﻧﻮع اﻳﻤﻨﻰ‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪ‬

‫اﻳﻤﻨﻰ ﺗﻤﺎس و اﻳﻤﻨﻰ ﺟﺴﻢ ﺧﺎرﺟﻰ‬

‫‪IP0X‬‬ ‫ﺑﺪون اﻳﻤﻨﻰ ﺗﻤﺎس‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻤﻨﻰ ﺟﺴﻢ ﺧﺎرﺟﻰ‬ ‫ــ‬

‫‪IP1X‬‬ ‫اﻳﻤﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺴﻢ ﺧﺎرﺟﻰ ﺑﺰرگ ﺗﺮ از ‪50mm Ø‬‬ ‫ــ‬
‫‪IP2X‬‬ ‫اﻳﻤﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺴﻢ ﺧﺎرﺟﻰ ﺑﺰرگ ﺗﺮ از ‪12mm Ø‬‬ ‫ــ‬
‫‪IP3X‬‬ ‫اﻳﻤﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺴﻢ ﺧﺎرﺟﻰ ﺑﺰرگ ﺗﺮ از ‪2.5mm Ø‬‬ ‫ــ‬
‫‪IP4X‬‬ ‫اﻳﻤﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺴﻢ ﺧﺎرﺟﻰ ﺑﺰرگ ﺗﺮ از ‪1mm Ø‬‬ ‫ــ‬
‫‪IP5X‬‬ ‫اﻳﻤﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﺳﻮب ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻣﻀﺮ ﺑﻪ داﺧﻞ‬ ‫‪۱‬‬
‫‪IP6X‬‬ ‫اﻳﻤﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻔﻮذ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‬ ‫‪۲‬‬

‫اﻳﻤﻨﻰ آب‬
‫‪IPX0‬‬ ‫ﺑﺪون اﻳﻤﻨﻰ آب‬ ‫ــ‬
‫‪IPX1‬‬ ‫اﻳﻤﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﻳﺰش ﻋﻤﻮدى ﻗﻄﺮات آب‬ ‫ــ‬
‫‪IPX2‬‬ ‫اﻳﻤﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﻳﺰش ﻣﺎﻳﻞ ﻗﻄﺮات آب )‪ 15°‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻮد(‬ ‫ــ‬
‫‪IPX3‬‬ ‫اﻳﻤﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﺨﺶ آب‬ ‫‪۳‬‬
‫‪IPX4‬‬ ‫اﻳﻤﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﺎﺷﻴﺪن آب‬ ‫‪۴‬‬
‫‪IPX5‬‬ ‫اﻳﻤﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﻮران آب‪ ،‬ﻣﺜ ًﻼ از ﻧﺎزل‬ ‫‪۵‬‬
‫‪IPX6‬‬ ‫اﻳﻤﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﻳﺎن آب‬ ‫‪۶‬‬
‫‪IPX7‬‬ ‫اﻳﻤﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻏﻮﻃﻪور ﺷﺪن‬ ‫‪۷‬‬
‫‪IPX8‬‬ ‫اﻳﻤﻨﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻏﻮﻃﻪورى ﮐﺎﻣﻞ‬ ‫‪۸‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻪى اﻧﻮاع اﻳﻤﻨﻰ )ﻣﻔﻬﻮم را در ﺟﺪول ﺑﺎﻻ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ(‬

‫‪... Pa‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬

‫)ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻰ( ‪ International Protection‬ــ‪١‬‬

‫‪۲‬ــ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﭙﺮدن ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺟﺪول ‪ ۵‬ــ‪ ۱‬ﺿﺮورى و اﺟﺒﺎرى ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪٢٨‬‬
 ‫ﺳﺎﻋﺎت آﻣﻮزش‬
‫ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻋﻤﻠﻰ‬ ‫ﻧﻈﺮى‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم‬
‫‪۱۶‬‬ ‫‪۱۲‬‬ ‫‪۴‬‬

‫ﮐﺎﺑﻞ و ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ‬
‫ﻫﺪفﻫﺎى رﻓﺘﺎرى‪ :‬ﻫﻨﺮﺟﻮ ﺑﺎﻳﺪ در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫‪۱‬ــ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺎﺑﻞ را ﺑﻴﺎن ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ــ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻗﺴﻤﺖﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ را ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۳‬ــ از روى ﻋﻼﻳﻢ اﺧﺘﺼﺎرى‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ و ﻧﻮع ﻣﺼﺮف آنﻫﺎ را ﺑﻴﺎن ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۴‬ــ ﮐﺎﺑﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺮاى ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬از روى ﺟﺪول‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ۵‬ــ روﮐﺶ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ را ﺑﺮاى ﺑﺴﺘﻦ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ از روى ﺳﻴﻢﻫﺎ ﺟﺪا ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ۶‬ــ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮى ﻣﻨﺎﺳﺐ را اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬و روى ﺳﻴﻢﭘﺮس‪ ،‬ﭘﻴﭻ ﻳﺎ ﻟﺤﻴﻢ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۷‬ــ روش ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ در ﻣﮑﺎنﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ )ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﺠﺎرى و ﺻﻨﻌﺘﻰ‪ ،‬روى رﻳﻞﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى ﺳﻴﻤﺎﻧﻰ‬
‫و …( را ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ ۸‬ــ ﻣﻘﺮرات ﻋﻤﻮﻣﻰ و اﻳﻤﻨﻰ در ﻣﻮرد ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ را ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱‬ــ‪۲‬ــ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻰ از اﻳﻦ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﺨﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﺎﺑﻞ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ‬ ‫اﻣﺮوزه در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻋﻈﻴﻤﻰ از ﺗﻮزﻳﻊ اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‪،‬‬
‫ﻣﻬﺎرت و ﺗﺨﺼﺺ ﮐﺎﻓﻰ اﺳﺖ و اﺗﺼﺎلﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ‬ ‫ﺑﻪ وﻳﮋه در ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ و ﻓﺸﺎر ﻗﻮى ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻬﺎرت و رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻮل ﻓﻨﻰ دارد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاى اﻧﺘﻘﺎل اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻗﻮى ﻧﻴﺰ در ﺑﺮﺧﻰ ﻣﻮارد از‬
‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﺿﻤﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮐﻠﻰ درﺑﺎرهى ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻣﺨﺼﻮص اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺻﻮل ﻋﻠﻤﻰ و ﻋﻤﻠﻰ ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ ﻧﻴﺰ آﺷﻨﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﺎرﺑﺮد ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ در ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺑﺴﻴﺎر وﺳﻴﻊ و داراى‬
‫اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدى اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﮐﺎﺑﻞﺳﺎزى ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ را در اﻧﺪازهﻫﺎ‬
‫و ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎى داﺧﻠﻰ ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢٩‬‬
 ‫ﮐﺎﺑﻞ ‪NYCY‬‬
‫ﮐﺎﺑﻞ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻰ زرهدار ‪ ۱*۲۴۰‬ﻣﻴﻠﻰﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ‪ ۲۰‬ﮐﻴﻠﻮوﻟﺖ‬

‫ﮐﺎﺑﻞ اﻓﺸﺎن ﺗﺨﺖ‬

‫ﮐﺎﺑﻞ ‪ ۱*۱۵۰‬ﻣﻴﻠﻰﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ زرهدار ‪ ۶۳‬ﮐﻴﻠﻮوﻟﺖ‬

‫ﮐﺎﺑﻞ زﻣﻴﻨﻰ ‪۱‬‬

‫__ ‪ ۳‬رﺷﺘﻪى ﻳﮏ ﮐﻴﻠﻮوﻟﺖ‬
‫‪۲‬‬
‫ﮐﺎﺑﻞ ﻣﺴﻰزرهدار ‪ ۱*۳۰۰‬ﻣﻴﻠﻰﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ‪ ۳۳‬ﮐﻴﻠﻮوﻟﺖ‬

‫ﮐﺎﺑﻞ ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻰ ‪MDF‬‬

‫ﮐﺎﺑﻞ ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻰ ﻣﻬﺎردار ﻫﻮاﻳﻰ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱‬ــ‪۲‬ــ ﻧﻤﻮﻧﻪاى از اﻧﻮاع ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ‬

‫‪۱‬ــ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺎﺑﻞ‬

‫روى ﺳﻄﺢ ﺳﻴﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ داراى وﻟﺘﺎژ ﻓﺎزى ﺑﺎﺷﺪ‪» ،‬ﮐﺎﺑﻞ«‬ ‫اﺻﻮ ًﻻ ﻫﺮ ﻧﻮع ﻫﺎدى‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮق را از داﺧﻞ ﺧﻮد‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻋﺒﻮر دﻫﺪ و ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮادى از ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف ﺧﻮد ﻋﺎﻳﻖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮرى ﮐﻪ وﻟﺘﺎژ روى ﺳﻄﺢ ﻋﺎﻳﻖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ و در‬

‫‪٣٠‬‬
 ‫‪۲‬ــ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ‬

‫ب ــ ﻫﺎدىﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﺷﮑﻞ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دو ﺷﮑﻞ ﮔﺮد‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﻰ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﻫﻤﻮاره از دو ﻗﺴﻤﺖ اﺻﻠﻰ ﻫﺎدى و‬
‫و ﻣﺜﻠﺜﻰ )ﺳﮑﺘﻮر( ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۳‬ــ‪ ۲‬وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﺸﺨﺺ‬ ‫ﻋﺎﻳﻖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﻧﺎﺷﻰ از ﮐﺎرﺑﺮد آنﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺮدن ﻫﺎدىﻫﺎى ﮔﺮد از ﺣﺮف اﺧﺘﺼﺎرى )‪ (r‬و ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻣﺜﻠﺜﻰ از‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﻧﻮع ﮐﺎرﺷﺎن ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻰ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺟﻨﺲ‪ ،‬ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‬
‫ﺣﺮف اﺧﺘﺼﺎرى )‪ (s‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫و ﺗﻌﺪاد ﻫﺎدىﻫﺎ و ﻋﺎﻳﻖﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﻔﺎوت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺗﻔﺎوتﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و اﺟﺰاى‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞدﻫﻨﺪهى ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻰ ﮐﺎﻣ ًﻼ ﺑﺎ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق ﻓﺸﺎر ﻗﻮى و ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ ﺗﻔﺎوت دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۱‬ــ‪۲‬ــ ﻫﺎدى ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ‬

‫ﻫﺎدىﻫﺎ از ﺳﻴﻢ ﻣﺴﻰ ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﺧﺎﻟﺺ و داراى اﻧﻌﻄﺎف ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻗﺒﻮل ﻳﺎ از آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم ﻳﺎ آﻟﻴﺎژﻫﺎى ﻣﺨﺼﻮص ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻫﺎدىﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺒﻮرى و ﻧﻮع‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد‪ ،‬در اﻧﺪازهﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺷﮑﻞﻫﺎى ﻣﺘﻔﺎوت درﺳﺖ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺎدىﻫﺎى ﮐﺎﺑﻞ را از دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻰﺗﻮان ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﻳﻦﺟﺎ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ را از ﻧﻈﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻫﺎدى و ﺗـﻌﺪاد رﺷﺘﻪ‬
‫ﺑـﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻰ ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ــ ﻫﺎدىﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﺗﻌﺪاد رﺷﺘﻪ ﺑﻪ دو ﺷﮑﻞ ﺗﮏ رﺷﺘﻪ‬
‫)ﻣﻔﺘﻮﻟﻰ( و ﭼﻨﺪ رﺷﺘﻪ )اﻓﺸﺎن( ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۲‬ــ‪ ۲‬وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪se‬‬
‫ﺑﺮاى ﻣﺸﺨﺺﮐﺮدن ﻫﺎدىﻫﺎى ﺗﮏ رﺷﺘﻪ از ﺣﺮف اﺧﺘﺼﺎرى )‪ (e‬و‬
‫ﻣﻔﺘﻮﻟﻰ =‪ e‬ﻣﺜﻠﺜﯽ =‪s‬‬ ‫ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﭼﻨﺪ رﺷﺘﻪ از ﺣﺮف اﺧﺘﺼﺎرى )‪ (m‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪sm‬‬

‫رﺷﺘﻪاى =‪ m‬ﻣﺜﻠﺜﯽ = ‪s‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳‬ــ‪۲‬‬
‫‪rm‬‬ ‫‪re‬‬
‫ﮔﺮد=‪r‬‬ ‫رﺷﺘﻪاى = ‪m‬‬ ‫ﻣﻔﺘﻮﻟﻰ =‪ e‬ﮔﺮد =‪r‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲‬ــ‪۲‬‬
‫‪٣١‬‬
 ‫ﻫﺎدى ﻣﻔﺘﻮﻟﻰ ﻳﺎ ﺗﺎﺑﻴﺪه ﺷﺪهى ﻣﺴﻰ‬
‫‪۲‬ــ‪۲‬ــ ﻋﺎﻳﻖ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ در زﻳﺮ زﻣﻴﻦ و ﻳﺎ روى ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫ﺑﺎ ّ‬
‫ﻋﺎﻳﻖ ﭘﻰوىﺳﻰ ﻳﺎ ‪XLPE‬‬ ‫ﻓﻠﺰى ﻧﺼﺐ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ اﺗﺼﺎل اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺑﻴﻦ ﻫﺎدى‬
‫و زﻣﻴﻦ ﺑﺮﻗﺮار ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ وﻟﺘﺎژ روى ﺑﺪﻧﻪى ﻋﺎﻳﻖ‬
‫ﻏﻼف داﺧﻠﻰ از ﺟﻨﺲ ﭘﻰوىﺳﻰ‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﻋﺎﻳﻖﮐﺮدن ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‪،‬‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻣﺼﺮف و وﻟﺘﺎژ روى ﻫﺎدى ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬از ﻣﻮاد ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﺑﻪ‬
‫زره از ﺟﻨﺲ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻢ ﻳﺎ ﻓﻮﻻد‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻳﻖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﮔﺎﻟﻮاﻧﻴﺰه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻴﻢ ﻳﺎ ﻧﻮار‬ ‫ﮐﺎﻏﺬﻫﺎى آﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ روﻏﻦ ﻣﺨﺼﻮص‬
‫ﻣﻮاد ﻻﺳﺘﻴﮑﻰ‬
‫ﻏﻼف ﺑﻴﺮوﻧﻰ از ﺟﻨﺲ ﭘﻰوىﺳﻰ‬
‫ﻣﻮاد ﭘﻰوىﺳﻰ )‪ ،(PVC‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﺮوﺗﻮدور ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۴‬ــ‪۲‬ــ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻋﺎﻳﻖ ﭘﻰوى ﺳﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﺟﺰاى ﮐﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻮاد ﻋﺎﻳﻖ از ﺟﻨﺲ ﭘﻠﻰاﺗﻴﻠﻦ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ XLPE‬ﻣﻌﺮوف‬
‫از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻋﺎﻳﻖ ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻫﺎدى را در رﻧﮓﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺟﺪول ‪۱‬ــ‪ ۲‬رﻧﮓﺑﻨﺪى ﻋﺎﻳﻖ ﺳﻴﻢﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۴‬ــ‪ ،۲‬ﻳﮏ ﻧﻮع ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻋﺎﻳﻖ ﭘﻰوىﺳﻰ )‪ (PVC‬را‬
‫‪ VDE 0271‬آﻟﻤﺎن و ‪۱‬ــ‪ ۶۰۷‬ﻣﺆﺳﺴﻪى اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‬ ‫ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻰ اﻳﺮان‪ ۱‬ﻧﺸﺎن دادهﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از اﺷﺘﺒﺎه و ﺟﻬﺖ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺳﻴﻢﻫﺎى ﮐﺎﺑﻞ‬
‫ﺟﺪول ‪۱‬ــ‪۲‬‬
‫رﻧﮓ ﻋﺎﻳﻖ ﺳﻴﻢﻫﺎى ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﺳﻴﻢ‬ ‫رﻧﮓ ﻋﺎﻳﻖ ﺳﻴﻢﻫﺎى ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺪون ﺳﻴﻢ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺳﻴﻢﻫﺎى‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻆ )ﺳﻴﻢ ارت(‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻆ )ﺳﻴﻢ ارت(‬ ‫ﮐﺎﺑﻞ‬
‫ــ‬ ‫ﺳﻴﺎه‬ ‫‪ ۱‬ﺳﻴﻤﻪ‬
‫ــ‬ ‫ﺳﻴﺎه ــ آﺑﻰ‬ ‫‪ ۲‬ﺳﻴﻤﻪ‬
‫ﺳﺒﺰ و زرد ــ آﺑﻰ ــ ﻗﻬﻮهاى‬ ‫ﺳﻴﺎه ــ آﺑﻰ ــ ﻗﻬﻮهاى‬ ‫‪ ۳‬ﺳﻴﻤﻪ‬
‫ﺳﺒﺰ و زرد ــ آﺑﻰ ــ ﻗﻬﻮهاى ــ ﺳﻴﺎه‬ ‫ﺳﻴﺎه ــ آﺑﻰ ــ ﻗﻬﻮهاى ــ ﺳﻴﺎه‬ ‫‪ ۴‬ﺳﻴﻤﻪ‬
‫ﺳﺒﺰ و زرد ــ آﺑﻰ ــ ﻗﻬﻮهاى ــ ﺳﻴﺎه ــ ﺳﻴﺎه‬ ‫ﺳﻴﺎه ــ آﺑﻰ ــ ﻗﻬﻮهاى ــ ﺳﻴﺎه ــ ﺳﻴﺎه‬ ‫‪ ۵‬ﺳﻴﻤﻪ‬
‫ﺳﺒﺰ و زرد ــ ﺑﻘﻴﻪى ﺳﻴﻢﻫﺎ ﺳﻴﺎه و روى ﻫﻤﻪى‬ ‫‪ ۶‬ﺳﻴﻤﻪ و ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺗﻤﺎم ﺳﻴﻢﻫﺎ ﺳﻴﺎه و روى ﻫﻤﻪى آنﻫﺎ ﺷﻤﺎره‬
‫آنﻫﺎ ﺷﻤﺎره زده ﻣﻰﺷﻮد‬ ‫زده ﻣﻰﺷﻮد‬

‫ﻧﻔﻮذ رﻃﻮﺑﺖ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪۳‬ــ‪۲‬ــ ﻏﻼف ﮐﺎﺑﻞ‬

‫در ﺑﺮﺧﻰ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ از ﻻﻳﻪ و ﻳﺎ ﻻﻳﻪﻫﺎﻳﻰ در روى ﮐﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻋﺎﻳﻖ ﮐﺎﺑﻞ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﻮاع ﻧﻴﺮوﻫﺎى ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﮐﻨﻨﺪ و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ از ﻧﻔﻮذ رﻃﻮﺑﺖ ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺎﺑﻞ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى‬
‫ﻏﻼف ﭘﻰوىﺳﻰ‬
‫ﻫﺎدىﻫﺎى ﻣﺴﻰ‬

‫ﻋﺎﻳﻖ ﭘﻰوىﺳﻰ‬

‫ﻣﻮاد ﭘﺮﮐﻨﻨﺪهى‬
‫ﻧﻮارى‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﺻﻄﻼﺣ ًﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﺎﻓﻆ »ﻏﻼف ﮐﺎﺑﻞ« ﻳﺎ »زره« ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۵‬ــ‪ ۲‬ﮐﺎﺑﻞ داراى ﻳﮏ ﻏﻼف از‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۵‬ــ‪۲‬ــ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻏﻼف ‪PVC‬‬ ‫ﻣﻮاد ﭘﻰوىﺳﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﺑﻞ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻴﺮوﻧﻰ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‬

‫‪۱‬ــ ﺗﻤﺎﻣﻰ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎى ﻣﻠﻰ در رﺷﺘﻪ ﺑﺮق از ﺳﺎﻳﺖ ﻣﺆﺳﺴﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﻨﻌﺘﻰ اﻳﺮان ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻰ ‪ www.isiri.org‬ﻗﺎﺑﻞ داﻧﻠﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٣٢‬‬
 ‫ﻫﺎدى ﻣﺴﻰ‬ ‫ﺣﺎل اﮔﺮ ﮐﺎﺑﻞ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﮐﻪ‬
‫ﻋﺎﻳﻖ ‪XLPE‬‬ ‫ﻧﻴﺮوﻫﺎى دﻳﮕﺮى‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﺮوى ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ ﺑﻪ آن وارد ﻣﻰﺷﻮد ﺿﺮورت‬
‫زرهى ﻣﺴﻰ‬ ‫دارد‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از زره ﻓﻮﻻدى و ﻳﺎ زره آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻰ ﮐﻪ در ﺗﻤﺎم‬
‫ﻃﻮل ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻔﺘﻮل و ﻳﺎ ورق ﺗﻌﺒﻴﻪ ﻣﻰﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ‬
‫ﻏﻼف دروﻧﻰ از ‪PVC‬‬
‫ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﻰﺗﻮان از ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ ﺑﺮاى ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫زره )ﻏﻼف آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻰ(‬ ‫اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ در ﺷﻬﺮﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻓﻨﻰ در ﺧﺎک و در زﻳﺮ‬
‫ﻣﻌﺎﺑﺮ و ﺧﻴﺎﺑﺎنﻫﺎ اﺟﺮا ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻓﻮق ﺣﺘﻤ ًﺎ ﺑﻪ ﻏﻼف‬
‫ﭘﺮﮐﻨﻨﺪه )ﻻﻳﻪى ﺑﻴﻦ ﻏﻼف ﺑﻴﺮوﻧﻰ و زره(‬
‫)زره( ﻓﻮﻻد ﮔﺎﻟﻮاﻧﻴﺰه و ﻳﺎ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻰ ﻣﺠﻬﺰﻧﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۶‬ــ‪.(۲‬‬
‫ﻏﻼف ﺑﻴﺮوﻧﻰ‬ ‫ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ را از ﻧﻈﺮ ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪى ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻣﺴﻠﺢ‬
‫و ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﺢ ﻣﻰﺗﻮان ﺗﻘﺴﻴﻢﻧﻤﻮد‪ .‬ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻣﺴﻠﺢ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮاى ﺗﺤﻤﻞ ﺿﺮﺑﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﻧﻔﻮذ رﻃﻮﺑﺖ و ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻮاﻣﻞ داراى‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻆاﻧﺪ و ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﺢ ﮐﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﻣﺤﺎﻓﻆاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۶‬ــ‪۲‬ــ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﻏﻼف آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻰ‬

‫‪۳‬ــ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ در اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪه و ﻣﻴﺰان ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺎﺑﻞ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﺒﻮر‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﻰ ﺑﺮاى اﻧﺘﺨﺎب ﻳﮏ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن و اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ ﻣﺠﺎز‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪۱‬ــ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎر و ﻣﻴﺰان ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺎﺑﻞ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪ I‬ــ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺠﺎز‬ ‫ﻋﺒﻮرى‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺠﺎز ﻋﺒﻮرى از ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاى ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ‬ ‫‪۲‬ــ وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﻣﻰ )وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﻣﻰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﻣﻰ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ از ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺣﺮارت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﻫﺎدىﻫﺎى آن ﺑﻪﺧﻮﺑﻰ‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﺎ ﮐﻢﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ(‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد؛ ﺑﻪ ﻃﻮرى ﮐﻪ درﺟﻪى ﺣﺮارت ﻋﺎﻳﻖ‬ ‫‪۳‬ــ اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ ﻣﺠﺎز‬
‫در ﺳﻄﺢ ﻫﺎدى ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﭘﻰ‪.‬وى‪.‬ﺳﻰ از ‪ ۷۰‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻰﮔﺮاد‬ ‫‪۴‬ــ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺪار‬
‫ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺗﺤﻤﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻰ آن‪ ،‬ﮐﻪ‬ ‫‪۵‬ــ ﺑﺎر اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺠﺎز‬
‫در ﻫﻮاى آزاد و ﻳﺎ ﻣﺤﻴﻄﻰ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻰ دارد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻴﺰان‬ ‫‪۶‬ــ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻰ )دﻣﺎى ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻓﺸﺎر و ﮐﺸﺶ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺒﻮرى از ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺮارت اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﻓﻀﺎى‬ ‫وارد ﺑﺮ ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ ﻣﺤﻴﻂ و اﺛﺮات ﺧﻮردﮔﻰ ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ‬
‫اﻃﺮاف آن زﻳﺎدﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﺤﻮهى ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ‬ ‫ﮐﺎﺑﻞ(‬
‫در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫از ﺑﻴﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﻮق ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬

‫‪٣٣‬‬
‫ﻣﻘﻄﻊﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺷﺮاﻳﻂ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن( ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺪاول ‪ ۱‬ــ‪ ،۲‬ﻣﻴﺰان ﺗﺤﻤﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﮐﺎﺑﻞ را )ﺑﺎ ﺳﻄﺢ‬

‫ﺟﺪول ‪۲‬ــ‪۲‬ــ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﺎر ﻣﺠﺎز ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻣﺴﻰ ﻋﺎﻳﻖدار و ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊﻫﺎى ﻣﺮﺑﻮط‬

‫ﮔﺮوه ﺳﻮم‪ :‬ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻣﺨﺼﻮص‬ ‫ﮔﺮوه دوم‪ :‬ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى رﺷﺘﻪاى‬ ‫ﮔﺮوه اول‪ :‬ﻳﮏ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﻴﻢ‬
‫ﻧﺼﺐ در ﻫﻮاى آزاد و‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ NYM‬ﻳﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﻋﺎﻳﻖدار ﻧﻮع ‪ NYA‬ﻳﺎ‬ ‫ﺳﻄﺢ‬
‫ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﻮزﻳﻊ‬ ‫اﻳﺮان ‪(۶۰۷) ۱۰‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺮان ‪(۶۰۷) ۰۱‬‬ ‫ﻣﻘﻄﻊ‬
‫ﻓﻴﻮز‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺠﺎز‬ ‫ﻓﻴﻮز‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺠﺎز‬ ‫ﻓﻴﻮز‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺠﺎز‬
‫)آﻣﭙﺮ(‬ ‫)آﻣﭙﺮ(‬ ‫)آﻣﭙﺮ(‬ ‫)آﻣﭙﺮ(‬ ‫)آﻣﭙﺮ(‬ ‫)آﻣﭙﺮ(‬
‫‪۲۰‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫‪۱۶‬‬ ‫‪۱۶‬‬ ‫‪۱۰‬‬ ‫‪۱۲‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪۲۵‬‬ ‫‪۲۵‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫‪۱۶‬‬ ‫‪۱۶‬‬ ‫‪۱/۵‬‬
‫‪۳۵‬‬ ‫‪۳۴‬‬ ‫‪۲۵‬‬ ‫‪۲۷‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫‪۲۱‬‬ ‫‪۲/۵‬‬
‫‪۵۰‬‬ ‫‪۴۵‬‬ ‫‪۳۵‬‬ ‫‪۳۶‬‬ ‫‪۲۵‬‬ ‫‪۲۷‬‬ ‫‪۴‬‬
‫‪۶۳‬‬ ‫‪۵۷‬‬ ‫‪۵۰‬‬ ‫‪۴۷‬‬ ‫‪۳۵‬‬ ‫‪۳۵‬‬ ‫‪۶‬‬
‫‪۸۰‬‬ ‫‪۷۸‬‬ ‫‪۶۳‬‬ ‫‪۶۵‬‬ ‫‪۵۰‬‬ ‫‪۴۸‬‬ ‫‪۱۰‬‬
‫‪۱۰۰‬‬ ‫‪۱۰۴‬‬ ‫‪۸۰‬‬ ‫‪۸۷‬‬ ‫‪۶۳‬‬ ‫‪۶۵‬‬ ‫‪۱۶‬‬
‫‪۱۲۵‬‬ ‫‪۱۳۷‬‬ ‫‪۱۰۰‬‬ ‫‪۱۱۵‬‬ ‫‪۸۰‬‬ ‫‪۸۸‬‬ ‫‪۲۵‬‬
‫‪۱۶۰‬‬ ‫‪۱۶۰‬‬ ‫‪۱۲۵‬‬ ‫‪۱۴۳‬‬ ‫‪۱۰۰‬‬ ‫‪۱۱۰‬‬ ‫‪۳۵‬‬
‫‪۲۰۰‬‬ ‫‪۲۱۰‬‬ ‫‪۱۶۰‬‬ ‫‪۱۷۸‬‬ ‫‪۱۲۵‬‬ ‫‪۱۴۰‬‬ ‫‪۵۰‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫‪۲۶۰‬‬ ‫‪۲۲۴‬‬ ‫‪۲۲۰‬‬ ‫‪۱۶۰‬‬ ‫‪۱۷۵‬‬ ‫‪۷۰‬‬
‫‪۳۰۰‬‬ ‫‪۳۱۰‬‬ ‫‪۲۵۰‬‬ ‫‪۲۶۵‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫‪۲۱۰‬‬ ‫‪۹۵‬‬
‫‪۳۵۵‬‬ ‫‪۳۶۵‬‬ ‫‪۳۰۰‬‬ ‫‪۳۱۰‬‬ ‫‪۲۵۰‬‬ ‫‪۲۵۰‬‬ ‫‪۱۲۰‬‬

‫رﺷﺘﻪ ﺳﻴﻢﻫﺎى آن‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪۳‬ــ‪ ،۲‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺠﺎز ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﺑﺮق را‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻗﺮارﮔﻴﺮى در ﺧﺎک و ﻳﺎ ﻫﻮاى آزاد و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد‬

‫‪٣٤‬‬
 ‫‪۱KV‬‬ ‫ﺟﺪول ‪۳‬ــ‪۲‬ــ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺠﺎز ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﺑﺮق ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ اﺳﻤﻰ‬

‫ﺳﻄﺢ‬ ‫ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ‪ ۱‬ﺳﻴﻤﻪ‬ ‫ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ‪ ۲‬ﺳﻴﻤﻪ‬ ‫ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ‪۳‬و‪ ۴‬ﺳﻴﻤﻪ‬ ‫ﺳﻪ ﺗﺎ ﮐﺎﺑﻞ ﻳﮏ ﺳﻴﻤﻪ ﺳﻪ ﻓﺎز‬
‫)‪(amp‬‬
‫ﻣﻘﻄﻊ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬ ‫)‪(amp‬‬ ‫)‪(amp‬‬
‫ﻃﺮز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﻃﺮز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ‬
‫‪(mm)۲‬‬

‫در ﻫﻮاى در ﺧﺎک در ﻫﻮاى در ﺧﺎک در ﻫﻮاى در ﺧﺎک‬ ‫در ﺧﺎک‬ ‫در ﺧﺎک در ﻫﻮاى‬ ‫در ﻫﻮاى‬
‫آزاد‬ ‫آزاد‬ ‫آزاد‬ ‫آزاد‬ ‫آزاد‬
‫‪۱/۵‬‬ ‫‪۳۷‬‬ ‫‪۲۶‬‬ ‫‪۳۰‬‬ ‫‪۲۱‬‬ ‫‪۲۷‬‬ ‫‪۱۸‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬
‫‪۲/۵‬‬ ‫‪۵۰‬‬ ‫‪۳۵‬‬ ‫‪۴۱‬‬ ‫‪۲۹‬‬ ‫‪۳۶‬‬ ‫‪۲۵‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬
‫‪۴‬‬ ‫‪۶۵‬‬ ‫‪۴۶‬‬ ‫‪۵۳‬‬ ‫‪۳۸‬‬ ‫‪۴۶‬‬ ‫‪۳۴‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬
‫‪۶‬‬ ‫‪۸۳‬‬ ‫‪۵۸‬‬ ‫‪۶۶‬‬ ‫‪۴۸‬‬ ‫‪۵۸‬‬ ‫‪۴۴‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬
‫‪۱۰‬‬ ‫‪۱۱۰‬‬ ‫‪۸۰‬‬ ‫‪۸۸‬‬ ‫‪۶۶‬‬ ‫‪۷۷‬‬ ‫‪۶۰‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬
‫‪۱۶‬‬ ‫‪۱۴۵‬‬ ‫‪۱۰۵‬‬ ‫‪۱۱۵‬‬ ‫‪۹۰‬‬ ‫‪۱۰۰‬‬ ‫‪۸۰‬‬ ‫‪۱۲۰‬‬ ‫‪۱۰۰‬‬ ‫‪۱۱۰‬‬ ‫‪۸۶‬‬
‫‪۲۵‬‬ ‫‪۱۹۰‬‬ ‫‪۱۴۰‬‬ ‫‪۱۵۰‬‬ ‫‪۱۲۰‬‬ ‫‪۱۳۰‬‬ ‫‪۱۰۵‬‬ ‫‪۱۵۵‬‬ ‫‪۱۳۵‬‬ ‫‪۱۴۰‬‬ ‫‪۱۲۰‬‬
‫‪۳۵‬‬ ‫‪۲۳۵‬‬ ‫‪۱۷۵‬‬ ‫‪۱۸۰‬‬ ‫‪۱۵۰‬‬ ‫‪۱۵۵‬‬ ‫‪۱۳۰‬‬ ‫‪۱۸۵‬‬ ‫‪۱۷۰‬‬ ‫‪۱۷۰‬‬ ‫‪۱۴۵‬‬
‫‪۵۰‬‬ ‫‪۲۸۰‬‬ ‫‪۲۱۵‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪۱۸۵‬‬ ‫‪۱۶۰‬‬ ‫‪۲۲۰‬‬ ‫‪۲۰۵‬‬ ‫‪۲۲۰‬‬ ‫‪۱۸۰‬‬
‫‪۷۰‬‬ ‫‪۳۵۰‬‬ ‫‪۲۷۰‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪۲۳۰‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫‪۲۷۰‬‬ ‫‪۲۶۰‬‬ ‫‪۲۴۵‬‬ ‫‪۲۲۵‬‬
‫‪۹۵‬‬ ‫‪۴۲۰‬‬ ‫‪۳۳۵‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪۲۷۵‬‬ ‫‪۲۴۵‬‬ ‫‪۳۲۵‬‬ ‫‪۳۲۰‬‬ ‫‪۲۹۵‬‬ ‫‪۲۸۰‬‬
‫‪۱۲۰‬‬ ‫‪۴۸۰‬‬ ‫‪۳۹۰‬‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪۳۱۵‬‬ ‫‪۲۸۵‬‬ ‫‪۳۷۰‬‬ ‫‪۳۷۵‬‬ ‫‪۳۳۵‬‬ ‫‪۳۳۰‬‬

‫ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﻄﻌﻰ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ از‬ ‫‪ II‬ــ اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ در ﮐﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺑﻴﺶﺗﺮ ﻳﺎ ﻣﺴﺎوى ﺑﺎ آن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫در اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺠﺎز ﻋﺒﻮرى‪ ،‬ﻃﻮل ﮐﺎﺑﻞ‬
‫ﺑﺮاى ﻣﺼﺎرف ﺗﮏ ﻓﺎزه‪:‬‬ ‫ﮐﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ اﺳﺖ ﻧﻴﺰ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪهاى ﺑﻪ ﺷﻤﺎر‬
‫‪2× L × I × cos ϕ‬‬ ‫ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬در ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى ﻣﻮﺗﻮرى ﺳﻪ ﻓﺎزه اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ ﻧﺒﺎﻳﺪ از‬
‫=‪A‬‬ ‫=‬
‫‪κ × %∆V × V‬‬ ‫‪ ۳‬درﺻﺪ وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﻣﻰ ﺗﺠﺎوز ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ در ﺷﺒﮑﻪى اﻳﺮان ﺣﺪاﮐﺜﺮ‬
‫ﺑﺮاى ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى ﺳﻪ ﻓﺎزه‪:‬‬ ‫اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ ﻣﺠﺎز ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﺎ‬
‫‪3.L × I × cos ϕ‬‬ ‫‪∆V=٪∆V*V=٪۳*۳۸۰=۱۱/۴V‬‬
‫=‪A‬‬
‫‪κ × %∆V.VL‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ى ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﺑﻞ ﻫﺎ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﮐﻪ در ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎى ﻓﻮق‪:‬‬
‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ و ﻧﻮع آنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ از ﺗﺎﺑﻠﻮ اﺻﻠﻰ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ اﻧﺸﻌﺎب‬
‫‪ = A‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﺑﻞ ]ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪[mm۲‬‬
‫ﻳﺎ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺠﺰا در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﺳﺮ راه ﻫﺮ ﻳﮏ ﻓﻴﻮز ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ = I‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪه ]ﺑﺮﺣﺴﺐ آﻣﭙﺮ[ )ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻂ در‬
‫ﻟﺬا‪ ،‬ﺑﺮاى ﻫﺮ ﻣﺴﻴﺮ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻰ آن ﻣﺴﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ‬
‫ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى ﺳﻪ ﻓﺎز(‬
‫ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﺑﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﻰ اﺳﺖ در اﻧﺘﺨﺎب‬
‫‪٣٥‬‬
 ‫‪κ = 56‬‬ ‫ﮐﺎﺑﻞ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪ %∆V = 2 .‬و‬ ‫‪ = L‬ﻃﻮل ﮐﺎﺑﻞ ]ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺘﺮ[‬

‫‪ =VL‬وﻟﺘﺎژ ﺧﻂ ]ﺑﺮﺣﺴﺐ وﻟﺖ[‬

‫‪3.L × I × cos ϕ‬‬
‫=‪A‬‬ ‫درﺻﺪ اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ‬ ‫‪= %∆V‬‬
‫‪κ × %∆V.VL‬‬
‫‪ m ‬‬
‫ﺣﻞ‪ :‬ﭼﻮن ﺷﺒﮑﻪى ﺑﺮق ﺳﻪ ﻓﺎز ﮐﺸﻮرﻣﺎن وﻟﺘﺎژ ﺧﻂ آن‬ ‫‪ = κ‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﺨﺼﻮص ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ Ωmm2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ۳۸۰‬وﻟﺖ اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ VL=۳۸۰،‬را ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :۱‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎﺑﻞ ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪه ﺗﮏﻓﺎز‪۲۲۰‬وﻟﺘﻰ‬
‫‪1/ 73 × 50× 20×0/ 75 1297 / 5‬‬ ‫ﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪاش از ﺗﺎﺑﻠﻮ ‪ ۲۰‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ و ﺟﺮﻳﺎن ‪ ۱۵‬آﻣﭙﺮ را ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ‬
‫=‪A‬‬ ‫=‬ ‫‪= 3 / 04‬‬
‫‪56 ×0/ 02× 380‬‬ ‫‪425 / 6‬‬
‫ﻗﺪرت ‪ ٠/٦‬ﭘﺲ ﻓﺎز درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ‪ κ = 56‬و‬
‫ﭼﻮن ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه ﺟﺰو ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫‪ %∆V = 2‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﺷﻤﺎرهى ﮐﺎﺑﻠﻰ را‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻘﻄﻊ آن ﺑﻴﺶﺗﺮ از‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﮐﺎﺑﻞ‬ ‫‪2× L × I × cos ϕ 2× 20× 15 ×0/ 6‬‬ ‫‪360‬‬
‫=‪A‬‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪κ × %∆V × V‬‬ ‫‪56 ×0/ 02× 220 246 / 4‬‬
‫ﻧﻤﺮهى ‪ ۴‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻮع ﮐﺎﺑﻞ ‪ NYY۴*۴‬اﻧﺘﺨﺎب‬
‫‪= 1/ 46 ⇒ A = 1/ 5mm2‬‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻪ در ﺟﺪول )‪۴‬ــ‪ (۴‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺳﻴﻢﻫﺎى اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ :۲‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺟﻬﺖ اﺗﺼﺎل ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎزه ﺑﺎ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ ‪ ۲۰‬آﻣﭙﺮ و ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ‪ ،٠/٧٥‬ﮐﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪى ‪۵۰‬‬
‫ﻣﺘﺮى از ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻗﺮار دارد‪ ،‬از ﻳﮏ ﮐﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‬

‫‪۴‬ــ ﺳﻴﻢﻫﺎى ﺑﺮق‬

‫ﻋﻤﺪه ﺗﺮﻳﻦ اﻧﻮاع ﺳﻴﻢ ﻫﺎى ﻋﺎﻳﻖ دار ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در‬
‫ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺑﺮﻗﻰ و ﮐﺎرﻫﺎى ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻰ را ﻣﻰﺗﻮان ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫)‪ (VDE‬ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪى ﮐﻠﻰ زﻳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۷‬ــ‪۲‬ــ ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻣﻔﺘﻮﻟﻰ‬
‫‪۱‬ــ‪۴‬ــ ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻣﻔﺘﻮﻟﻰ‬
‫‪۲‬ــ‪۴‬ــ ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻧﻴﻤﻪ اﻓﺸﺎن‬
‫ﻫﺎدى اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﻴﻢﻫﺎ از ﻣﺲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺪه ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺸﻰ از‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﻳﻦ ﺳﻴﻢ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﻴﻢ ﻫﺎى ﻣﻔﺘﻮﻟﻰ اﺳﺖ‪.‬وﻟﺘﺎژ‬
‫ﻣﺎدهى ﭘﻰ‪.‬وى‪.‬ﺳﻰ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﺘﺎژ اﺳﻤﻰ ﺳﻴﻢ‪ ۴۵۰/۷۵۰ ،‬وﻟﺖ اﺳﺖ‬
‫اﺳﻤﻰ اﻳﻦ ﺳﻴﻢ ‪ ۴۵۰/۷۵۰‬وﻟﺖ اﺳﺖ و زﻣﻴﻨﻪﻫﺎى ﮐﺎرﺑﺮدى آن‬
‫و ﺑﺮاى ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊﻫﺎى ‪ ۱/۵‬ﺗﺎ ‪،۲۴۰mm۲‬‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻣﻔﺘﻮﻟﻰ اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪ ۸‬ــ‪ .(۲‬ﻓﻘﻂ در ﻣﻮاردى ﮐﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻧﻌﻄﺎف ﺑﻴﺶﺗﺮى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻣﻔﺘﻮﻟﻰ اﺳﺖ‪ ،‬از اﻳﻦ‬
‫ﺑﺮاى ﻣﺼﺮف در ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎى ﺑﺮق و ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺗﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺳﻴﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺼﺐ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ در ﻧﻘﺎط ﺧﺸﮏ در داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ‪ ،‬روى دﻳﻮار‪،‬‬
‫داﺧﻞ دﻳﻮار و ﺧﺎرج از آن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻘﺮه ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰرود‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺳﻴﻢ در داﺧﻞ دﻳﻮار‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺠﺎز ﻧﻴﺴﺖ‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪۷‬ــ‪.(۲‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ۸‬ــ‪۲‬ــ ﺳﻴﻢ ﻧﻴﻤﻪاﻓﺸﺎن‬

‫‪٣٦‬‬
 ‫‪۳‬ــ‪۴‬ــ ﺳﻴﻢﻫﺎى اﻓﺸﺎن‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﻳﻦ ﻧﻮع ﺳﻴﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻣﻔﺘﻮﻟﻰ و ﻧﻴﻤﻪ اﻓﺸﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬وﻟﺘﺎژ اﺳﻤﻰ آن ‪ ۳۰۰/۵۰۰‬وﻟﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﻌﻄﺎف اﻳﻦ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۹‬ــ‪۲‬ــ ﺳﻴﻢﻫﺎى اﻓﺸﺎن‬
‫ﺳﻴﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻧﻴﻤﻪ اﻓﺸﺎن ﺑﻴﺶﺗﺮ اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪۹‬ــ‪.(۲‬‬

‫‪۵‬ــ ﻧﺤﻮهى اﺳﺘﺨﺮاج اﻃﻼﻋﺎت از روى ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ‬

‫ﺗﺤﻤﻞ ﻋﺎﻳﻖ ﮐﺎﺑﻞ(‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬از اﻳﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮاى ﺗﺸﺨﻴﺺ‬ ‫ﺑﺮ روى ﺑﺪﻧﻪى ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ از ﻳﮏ ﺳﺮى ﺣﺮوف‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪهى‬
‫زﻣﻴﻨﻪى ﮐﺎرﺑﺮد ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﻣﻰﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﻧﻮع ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در ﮐﺎﺑﻞ اﺳﺖ و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻳﮏ ﺳﺮى اﻋﺪاد‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻓﻮق‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﮐﻠﻰ ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪهى ﺗﻌﺪاد رﺷﺘﻪ و ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻫﺮ رﺷﺘﻪ اﺳﺖ )ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‬
‫روى ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻴﺎن ﮐﺮد‪:‬‬ ‫ﺣﺮوف اﺧﺘﺼﺎرى ﺗﻌﺪاد رﺷﺘﻪ و ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‪ ،‬در ﮐﻨﺎر وﻟﺘﺎژ ﻗﺎﺑﻞ‬

‫ﺣﺮوف اﺧﺘﺼﺎرى‬ ‫اﻋﺪاد‬ ‫ﺣﺮوف‬ ‫اﻋﺪاد‬

‫ﺣﺮف ﺣﺮف ﺣﺮف‬ ‫ﻋﺪد ﻋﺪد‬ ‫ﺣﺮف ﺣﺮف‬ ‫‪ kV‬ﻋﺪد‬

‫ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ﻫﺎدى ﮐﺎﺑﻞ‬

‫ﺳﻄﺢ‬ ‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ وﻟﺘﺎژ ﻗﺎﺑﻞ‬

‫ﺗﻌﺪاد ﻫﺎدىﻫﺎ‬

‫ﭼﻨﺪ رﺷﺘﻪ ﺑﻮدن ﻫﺎدى‬

‫ﻣﻘﻄﻊ‬ ‫ﺗﺤﻤﻞ ﻋﺎﻳﻖ ﮐﺎﺑﻞ‬

‫ﻫﺎدى‬

‫ﺟﺪول ‪۴‬ــ‪۲‬‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‬ ‫ﺣﺮوف اﺧﺘﺼﺎرى‬

‫ﺑﺮاى ﺑﻴﺎن ﺟﻨﺲ ﻫﺎدى و ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ و‬
‫ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻧُﺮم ﺷﺪه ﺑﺎ ﻫﺎدى ﻣﺴﻰ ﺑﺮاﺳﺎس‬ ‫‪N‬‬
‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮاى ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺑﻴﺶﺗﺮ‪ ،‬از ﺣﺮوف اﺧﺘﺼﺎرى اﺳﺘﻔﺎده‬
‫‪VDE‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﺟﺪول ‪۴‬ــ‪ ۲‬ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪى آنﻫﺎ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪) Y‬اوﻟﻴﻦ ‪ Y‬در ردﻳﻒ ﺣﺮوف( ﻋﺎﻳﻖ ﭘﺮوﺗﻮدور‬
‫‪) Y‬دوﻣﻴﻦ ‪ Y‬در ردﻳﻒ ﺣﺮوف( روﭘﻮش ﭘﺮوﺗﻮدور‬
‫ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻧُﺮم ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﻮع ﻫﺎدى از ﺟﻨﺲ آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم‬ ‫‪) NA‬اوﻟﻴﻦ ﺣﺮوف(‬
‫ﻏﻼف ﺧﺎرﺟﻰ دوﺑﻞ‬ ‫‪) A‬دوﻣﻴﻦ ﺣﺮف(‬
‫ﮐﺎﺑﻞ ﻣﺴﻠﺢ ﺑﺎ ﻧﻮار ﻓﻠﺰى )ﺑﺎﻧﺪاژ ﻓﻮﻻدى(‬ ‫‪B‬‬

‫ﻏﻼف ﺳﺮﺑﻰ‬ ‫‪K‬‬

‫‪٣٧‬‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﻄﻊ ﻫﺎدى اﻳﻦ ﻧﻮع ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﮔﺮد ﻳﺎ ﺳﻪ ﮔﻮش اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :۱‬ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى زﻣﻴﻨﻰ )‪(NYY‬‬
‫ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻋﺎﻳﻖ ﺷﺪه‪ ،‬ﭘﺲ از ﺗﺎﺑﻴﺪن ﺑﺮاى ﮔﺮد ﺷﺪن ﻣﻘﻄﻊ در داﺧﻞ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﺑﺮق‪ ،‬ﺑﺮاى ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ در زﻳﺮزﻣﻴﻦ‪ ،‬در آب‪،‬‬
‫ﻣﺎدهى ﭘﺮﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ دور ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى داراى ﻫﺎدى ﺳﻪ‬ ‫در ﮐﺎﻧﺎل و ﻣﺤﻞﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺿﺮﺑﻪى ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ‬
‫ﮔﻮش‪ ،‬ﻧﻮار ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﻰ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪۱۰‬ــ‪ ،۲‬ﺳﻪ ﻧﻮع از‬ ‫اﺳﻤﻰ ﮐﺎﺑﻞ ‪ ۶۰۰/۱۰۰۰‬وﻟﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﻳﻦ ﻧﻮع ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ از رﺷﺘﻪﻫﺎى ﻫﺎدى ﻣﺴﻰ ﻧﺮم‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﭘﻰ‪.‬وى‪.‬ﺳﻰ‪ .‬ﻋﺎﻳﻖ و ﻏﻼف ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ‬

‫‪Y‬‬ ‫‪N‬‬
‫‪Y‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۰‬ــ‪۲‬ــ ‪NYY‬‬

‫وﻟﺘﺎژ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮاى ﻧﺼﺐ داﺧﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ و در ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ‪،‬‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ آﺗﺶﺳﻮزى و ﺳﺎﺋﻴﺪﮔﻰ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻻزم دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮاى دﻓﻦ ﮐﺮدن در زﻣﻴﻨﻰ‪ ،‬ﮐﻪ در آن ﻣﻮاد‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻰ ﻳﺎ اﻟﮑﺘﺮوﻟﻴﺘﻰ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪۱۱‬ــ‪.(۲‬‬
‫‪NKBA ۳‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :۲‬ﮐﺎﺑﻞ ‪*۳۵ sm۶/۱۰kV‬‬
‫ﺑﺮاى وﻟﺘﺎژ ‪ ۶/۱۰kV‬ﺑﺎ ﻏﻼف ﺳﺮﺑﻰ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ‬
‫داﺧﻠﻰ‪ ،‬ﻧﻮار ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ ﻓﻮﻻدى‪ ،‬و ﻏﻼف ﺧﺎرﺟﻰ ﭘﺮوﺗﻮدور ﺑﻪ‬
‫رﻧﮓ ﻣﺸﮑﻰ و ﺑﺮاى وﻟﺘﺎژﻫﺎى ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ اﺳﺖ‪ .‬در‬

‫روﮐﺶ ﻗﻴﺮاﻧﺪود‬ ‫ﺑﺎﻧﺪاژ ﻓﻮﻻدى دوﻻ‬ ‫ﻏﻼف ﻣﺤﺎﻓﻆ‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﻋﺎﻳﻖ ﮐﻤﺮﺑﻨﺪى ﻏﻼف ﺳﺮﺑﻰ‬ ‫ﻋﺎﻳﻖ ﮐﺎﻏﺬى‬ ‫ﻫﺎدى‬
‫)‪(A‬‬ ‫)‪(B‬‬ ‫داﺧﻠﻰ‬ ‫)‪(K‬‬ ‫)‪(N‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۱‬ــ‪۲‬ــ ﮐﺎﺑﻞ ‪NKBA‬‬

‫‪٣٨‬‬
 ‫‪۶‬ــ ﻟﻮازم و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﮐﺎﺑﻞ ﮐﺸﻰ‬

‫ﺑﺮاى اﺟﺮاى ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮ روى ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﻮازم و‬

‫‪۲‬ــ‪۶‬ــ ﭘﺮسﻫﺎى ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻰ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﮐﻪ در زﻳﺮ ﺑﻪ ﺷﺮح آنﻫﺎ ﻣﻰﭘﺮدازﻳﻢ‪:‬‬
‫ﺑﺮاى ﭘﺮس ﺳﺮ ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻓﻠﺰى ﺑﻪ ﺳﺮﻫﺎدىﻫﺎ از ﭘﺮس دﺳﺘﻰ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪۱۳‬ــ‪ ،۲‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اى از ﭘﺮس دﺳﺘﻰ را‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫‪۱‬ــ‪۶‬ــ ﻗﻴﭽﻰ ﮐﺎﺑﻞ ُﺑﺮى‬
‫ﻫﻤﺮاه اﻧﻮاع ﮐﺎﺑﻞﺷﻮﻫﺎى ﭘﺮس ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﺑﺮﻳﺪن ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ و ﻫﺎدىﻫﺎى ﻣﺴﻰ و آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻰ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ‬
‫ﮐﻢ از ﻗﻴﭽﻰ ﮐﺎﺑﻞﺑﺮى دﺳﺘﻰ‪ ،‬و ﺑﺮاى ﻗﻄﺮﻫﺎى ﺑﻴﺶﺗﺮ‪ ،‬از ﻗﻴﭽﻰﻫﺎى‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﮑﻰ‪ ،‬ﭘﻨﻮﻣﺎﺗﻴﮑﻰ و ﻳﺎ اﻟﮑﺘﺮوﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱۲‬ــ‪ ،۲‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻰ از ﻗﻴﭽﻰ ﮐﺎﺑﻞﺑﺮى دﺳﺘﻰ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۲‬ــ‪۲‬ــ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻰ از ﻗﻴﭽﻰ ﮐﺎﺑﻞﺑﺮى دﺳﺘﻰ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۳‬ــ‪۲‬ــ ﭘﺮس دﺳﺘﻰ‬

‫‪٣٩‬‬
 ‫‪۳‬ــ‪۶‬ــ ﻫﻮﻳﻪى دﺳﺘﻰ ﭼﮑﺸﻰ‪ ،‬ﺳﺮ ﭘﻴﮏ ﮔﺎز‪ ،‬ﭼﺮاغ‬
‫ﮐﻮرهاى‬
‫ﺟﻬﺖ ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى ﮐﺎﺑﻞﺷﻮﻫﺎ از ﻫﻮﻳﻪى دﺳﺘﻰ ﭼﮑﺸﻰ و ﺳﺮ‬
‫ﭘﻴﮏ ﮔﺎز و ﻳﺎ ﭼﺮاغﮐﻮرهاى اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪۱۴‬ــ‪.(۲‬‬

‫اﻟﻒ ــ ﭼﺮاغ ﮐﻮرهاى‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۵‬ــ‪۲‬‬

‫‪۵‬ــ‪۶‬ــ وﺳﻴﻠﻪى روﮐﺶﺑﺮدارى ﮐﺎﺑﻞ‬

‫اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ داراى دﺳﺘﮕﻴﺮهاى اﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺗﻴﻎ ﺑﺮش و ﻳﮏ‬
‫ﻏﻠﺘﮏ روى آن ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم روﮐﺶﺑﺮدارى ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻏﻠﺘﮏ در‬
‫ب ــ ﺳﺮﭘﻴﮏ ﮔﺎز‬
‫ﭘﺸﺖ ﮐﺎﺑﻞ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬و ﺑﺎ ﮐﺸﻴﺪن آن روى ﮐﺎﺑﻞ ﻋﺎﻳﻖ روى آن‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﻪى ﺑﻴﻦ ﻏﻠﺘﮏ و ﺗﻴﻐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﻟﺨﺖﮐﺮدن ﻫﻤﻪﮔﻮﻧﻪ ﮐﺎﺑﻠﻰ )ﺑﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻋﺎﻳﻖﻫﺎى‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ(‪ ،‬وﺟﻮد دارد )ﺷﮑﻞ ‪۱۶‬ــ‪.(۲‬‬
‫ج ــ ﻫﻮﻳﻪى ﭼﮑﺸﻰ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۴‬ــ‪۲‬ــ اﻧﻮاع وﺳﺎﻳﻞ ﺣﺮارﺗﻰ ﺑﺮاى ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى‬

‫‪۴‬ــ‪۶‬ــ ﻗﻴﭽﻰ ﮐﺎﺑﻞﺑﺮى ﻫﻴﺪروﻟﻴﮑﻰ‬

‫ﻗﻴﭽﻰ ﮐﺎﺑﻞﺑﺮى ﻫﻴﺪروﻟﻴﮑﻰ دﺳﺘﻰ‪ ،‬ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺮاى‬
‫ﻗﻄﺮﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﮐﺎﺑﻞﻫﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﻫﺎدى ﻣﺴﻰ و آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻰ اﺳﺖ و‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱۶‬ــ‪۲‬ــ وﺳﻴﻠﻪى روﮐﺶ ﺑﺮدارى ﮐﺎﺑﻞ‬
‫ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺮاى ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﺑﺎ ﻗﻄﺮ زﻳﺎد‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮان ﺑﺎ ﻗﻴﭽﻰﻫﺎى ﮐﺎﺑﻞﺑﺮ‬
‫ﺳﺎده ﺑﺮش داد‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮد دارد )ﺷﮑﻞ ‪۱۵‬ــ‪.(۲‬‬

‫‪٤٠‬‬
 ‫‪۷‬ــ‪۶‬ــ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮﻫﺎ )ﺳﺮﺳﻴﻢﻫﺎ(‬ ‫‪۶‬ــ‪۶‬ــ ﺑﺴﺖ ﮐﺎﺑﻞ‬
‫ﺑﺮاى اﺗﺼﺎﻻت ﺟﺪاﺷﺪﻧﻰ ﺳﻴﻢﻫﺎ‪ ،‬از ﻓﻴﺶ ﻳﺎ ﺳﺮ ﺳﻴﻢﻫﺎى‬ ‫در ﮐﺎﺑﻞ ﮐﺸﻰ ﻫﺎى روى دﻳﻮار از ﺑﺴﺖ ﮐﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﺨﺼﻮص اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮ ﺳﻴﻢﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺴﺖﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻻزم اﺳﺖ ﻧﮑﺎت زﻳﺮ‬
‫ﺳﻴﻢ‪ ،‬در اﻧﺪازهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﺎ ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد‪:‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﭘﺮس ﻣﺨﺼﻮص‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺎدى ﻣﺤﮑﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ــ اﻧﺪازهى ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﻰ ﮐﺎﺑﻞ‬
‫ــ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮﻫﺎ را در اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮﺳﻰ‪ ،‬ﻟﺤﻴﻤﻰ‪ ،‬ﭘﻴﭽﻰ و‬ ‫ــ ﻧﻮع ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ‪ ،‬ﺣﺮارﺗﻰ و‬
‫ﻣﻨﮕﻨﻪاى ﻣﻰﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﺑﻪدﺳﺖ آوردن اﺗﺼﺎل ﺻﺪدرﺻﺪ و ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻰ اﺛﺮﮔﺬار روى ﮐﺎﺑﻞ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮﻫﺎ را ﺑﻪ ﻫﺎدىﻫﺎى ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻟﺤﻴﻢ ﻳﺎ ﭘﺮس‬ ‫ــ ﻧﻮع ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﺑﻞ دﻳﺪ )روى دﻳﻮار( و ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۱۸‬ــ‪.(۲‬‬ ‫دﻳﺪ )زﻳﺮ ﺳﻘﻒ ﮐﺎذب( ﺑﻮدن‬
‫ــ اﻣﮑﺎن ﺑﺴﺘﻦ ﺳﺎدهى ﮐﺎﺑﻞ‬
‫ــﻗﻴﻤﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺼﺐ‬
‫ﺑﺴﺖﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻴﺦﻫﺎى ﻓﻮﻻدى ﻳﺎ ﭘﻴﭻ ﺑﻪ روى دﻳﻮار ﻣﺤﮑﻢ‬
‫و ﺳﭙﺲ ﮐﺎﺑﻞ روى آنﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻧﻮاع ﺑﺴﺖﻫﺎ در ﺷﮑﻞﻫﺎى‬
‫‪۱۷‬ــ‪ ۲‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۱‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪۳‬‬ ‫‪۴‬‬
‫اﻟﻒ ــ ﺑﺴﺖﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﮐﺎر ﭘﻴﭻ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ب ــ ﺑﺴﺖﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ روى ﭘﻴﭻ ﮐﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه داﺧﻞ دﻳﻮار ﺳﻮار ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ‬
‫ﮐﺎﺑﻞ‬ ‫ﻫﺎدى‬
‫ﺷﻮ‬ ‫ﻫﺎدی‬

‫ﻣﺤﻞﻫﺎى ﭘﺮسﮐﺎرى‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۸‬ــ‪۲‬ــ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭘﺮس ﺷﺪن ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ‬

‫ﻣﻔﻬﻮم اﻋﺪاد روى ﺷﮑﻞ ‪١٨‬ــ‪ ٢‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬

‫‪۱‬ــ ﺳﻮراخ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ )ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﻴﭻ(‬ ‫ج ــ ﺑﺴﺖﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﭘﺎﻳﻪى آنﻫﺎ در داﺧﻞ دﻳﻮار ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۲‬ــ ﻗﺴﻤﺖ ﭘﻬﻦ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱۷‬ــ‪۲‬ــ اﻧﻮاع ﺑﺴﺖ ﮐﺎﺑﻞ‬
‫‪٤١‬‬
‫روش روﮐﺶﺑﺮدارى ﮐﺎﺑﻞ‪ :‬ﺑﺮاى درآوردن ﻋﺎﻳﻖ روى‬ ‫‪۳‬ــ ﺳﻮﮐﺖ )ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻴﻢ(‬
‫ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬اﺑﺘﺪا در ﻣﺤﻴﻂ ﮐﺎﺑﻞ و در ﻣﺤﻞ ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﭼﺎﻗﻮ و‬ ‫‪۴‬ــ ﻋﺎﻳﻖ ﺳﻴﻢ‬
‫ﻳﺎ ﺷﻴﺎر درآر ﻣﺤﻴﻄﻰ ﺷﻴﺎر داﻳﺮهاى اﻳﺠﺎد ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ )ﺷﮑﻞ ‪۲۰‬ــ‪.(۲‬‬ ‫ــ ﺑﺮاى اﺗﺼﺎل ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى اﻓﺸﺎن )از ﻣﻘﻄﻊ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻰﻣﺘﺮ‬
‫ﺳﭙﺲ در اﻣﺘﺪاد ﻃﻮل ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﭼﺎﻗﻮ و ﻳﺎ اﺑﺰار ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮش ﮐﺎﺑﻞ‪،‬‬ ‫ﻣﺮﺑﻊ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ و ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻣﻔﺘﻮﻟﻰ از ‪ ۱۰‬ﻣﻴﻠﻰﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ(‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از‬
‫ﺧﻂ ﺑﺮش اﻳﺠﺎد و ﻋﺎﻳﻖ را ﺟﺪا ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ )ﺷﮑﻞ ‪۲۱‬ــ‪.(۲‬‬ ‫ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻣﻔﺘﻮﻟﻰ ﺑﻪ ﻣﻘﻄﻊ ‪ ۶‬ﻣﻴﻠﻰﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ و ﮐﻢﺗﺮ را ﻣﻰﺗﻮان‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺳﻮﮐﺘﻰ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ــ در ﻣﻮاردى ﺑﺮاى اﺗﺼﺎل ﻫﺎدىﻫﺎ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ از ﻟﺤﻴﻢ‬
‫ﺳﺨﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى ﺳﺨﺖ ﻧﻮﻋﻰ اﺗﺼﺎل ﺟﺪا ﻧﺸﺪﻧﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع‬
‫ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى ﺑﺎ ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى ﻧﺮم ﺗﻔﺎوت دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرى ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎى ﻗﻠﻊ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۰‬ــ‪۲‬ــ ﺑﺮش ﮐﺎﺑﻞ‬
‫از اﻟﮑﺘﺮود ﺑﺮﻧﺠﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎى روﻏﻦ از روانﺳﺎز ﭘﻮدرى و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫وﺳﻴﻠﻪى ﺣﺮارﺗﻰ از ﺳﺮ ﭘﻴﮏﻫﺎى ﺟﻮشﮐﺎرى اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺎﻫﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻟﺤﻴﻢ ﮐﺎرى ﺑﻪ ﻏﻠﻂ ﺟﻮش ﺑﺮﻧﺞ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪۱۹‬ــ‪ ۱۲‬اﺗﺼﺎل ﺳﻴﻢ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺻﻔﺤﻪى ﻣﺴﻰ را‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى ﺳﺨﺖ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﺖ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۱‬ــ‪۲‬ــ ﻋﺎﻳﻖ ﺑﺮدارى‬
‫ﮐﻒ ﭼﺎﻫﮏ‬

‫ﻧﮑﺎت اﻳﻤﻨﻰ‬
‫در ﻫﻨﮕﺎم روﮐﺶﺑﺮدارى ﮐﺎﺑﻞ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭼﺎﻗﻮ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﻮد‬ ‫ﻟﻮﻟﻪى ﮔﺎﻟﻮاﻧﻴﺰه‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ زﻳﺮا‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮﻳﺪن روﮐﺶ ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭼﺎﻗﻮ از ﺳﻄﺢ‬
‫ﮐﺎﺑﻞ ﺟﺪا ﺷﻮد و ﺳﻴﻨﻪ ﻳﺎ دﺳﺖ ﺷﻤﺎ را ﻣﺠﺮوح ﺳﺎزد‪ .‬ﺿﻤﻨ ًﺎ ﻣﻮاﻇﺐ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ اﻓﺮاد دﻳﮕﺮ در ﻣﺴﻴﺮ ﻧﻮک ﭼﺎﻗﻮى ﺷﻤﺎ ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﻢ زﻣﻴﻦ‬ ‫ﺑﺴﺖ ﺳﻴﻢ ﺑﻪ ﺗﺴﻤﻪ‬

‫اﺗﺼﺎل ﮐﺎﺑﻞ ﺷﻮ ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞ‪ :‬ﺑﺮاى اﺗﺼﺎل ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‪ ،‬از ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ ﻳﺎ ﮐﻔﺸﮏ ﮐﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺻﻔﺤﻪى زﻣﻴﻦ ﻣﺴﻰ‬
‫ﺟﻮش ﺳﺮﺗﺎﺳﺮى ﺑﺎ‬
‫ﮐﺎﺑﻞﺷﻮﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﭘﻴﭽﻰ‪ ،‬ﭘﺮﺳﻰ ﻳﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺤﻴﻢ ﺳﺨﺖ‬
‫در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﺰرگ‪ ،‬اﺗﺼﺎل ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى و‬
‫اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﺷﻌﻠﻪ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬در ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻌﻠﻪ ﺑﺮاى‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭼﺎه زﻣﻴﻦ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﻋﺎﻳﻖ و روﮐﺶ ﺑﻴﺮوﻧﻰ ﮐﺎﺑﻞ در اﺛﺮ‬
‫ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى ﺑﺎﻳﺪ ّ‬
‫ﺣﺮارت آﺳﻴﺐ ﻧﺒﻴﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۱۹‬ــ‪۲‬ــ ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى ﺳﺨﺖ در اﺗﺼﺎل ﺳﻴﻢ ﻣﺴﻰ ﺑﻪ ﺻﻔﺤﻪى ﻣﺴﻰ ﭼﺎه زﻣﻴﻦ‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ‬
‫‪٤٢‬‬
 ‫ﻣﺮاﺣﻞ اﺗﺼﺎل ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى‬
‫ﻋﺎﻳﻖ ﺳﺮ ﮐﺎﺑﻞ را ﺑﻪ اﻧﺪازهى ﻻزم )ﺑﻪ اﻧﺪازهى ﻃﻮل ﺣﻠﻘﻪى‬
‫ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ ‪ +‬ﺣﺪود ﭘﻨﺞ ﻣﻴﻠﻰﻣﺘﺮ( ﺟﺪا ﮐﻨﻴﺪ و ﺳﺮ ﮐﺎﺑﻞ را ﺗﻤﻴﺰ ﮐﻨﻴﺪ‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪۲۲‬ــ‪۲‬ــ اﻟﻒ(‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۳‬ــ‪۲‬ــ ﻋﺎﻳﻖﮐﺎرى و ﻗﺮاردادن ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ زﻳﺮ ﭘﻴﭻ‬ ‫ﺳﺮ ﮐﺎﺑﻞ را‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﺎﻳﻖ آن ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ‬ ‫ِ‬
‫داﺧﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۲۲‬ــ‪ ۲‬ــ ب(‪.‬‬
‫ــ ﻃﺮﻳﻘﻪى اﺗﺼﺎل ﮐﺎﺑﻞﺷﻮى ﭘﻴﭽﻰ ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞ‪:‬ﮐﺎﺑﻞﺷﻮﻫﺎى‬
‫دﻧﺒﺎﻟﻪى ﻋﺎﻳﻖ ﺳﺮ ﮐﺎﺑﻞ را‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻴﭽﺎﻧﺪن ﻧﺦﻧﺴﻮز‪ ،‬از ﺧﻄﺮ‬
‫ﭘﻴﭽﻰ ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﺰرگ ﻳﮏ ﻻ ﺗﺎ ‪ ۱۲۰‬ﻣﻴﻠﻰﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ‪ ،‬و ﺳﻴﻢﻫﺎى‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﮐﻨﻴﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۲۲‬ــ‪۲‬ــ ج(‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻻ ﺗﺎ ‪ ۱۵۰‬ﻣﻴﻠﻰﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده دارﻧﺪ و ﻧﺤﻮهى اﺗﺼﺎل‬
‫ﮐﺎﺑﻞرا ﺑﺎ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﻮدى ﻧﮕﻪ دارﻳﺪ‪ .‬ﻣﺤﻞ‬
‫آنﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى را روﻏﻦ ﻟﺤﻴﻢ ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى‪ ،‬دﻧﺒﺎﻟﻪى ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ‬
‫ﮐﺎﺑﻞﺷﻮى اﻧﺘﺨﺎﺑﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﺳﻴﻢ ﻫﺎدى ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫را ﮐﻪ ﺑﺎﻻى ﻣﺤﻞ ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﭼﺮاغ ﮐﻮرهاى‬
‫و ﺻﺤﻴﺢ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫و ﻳﺎ ﺳﺮ ﭘﻴﮏ ﮔﺎزى‪ ،‬ﮔﺮم ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻟﺤﻴﻢ ﺑﺮ روى آن ﺳﻌﻰ‬
‫ﭘﻴﭻﻫﺎ ﻳﮏﻧﻮاﺧﺖ ﻣﺤﮑﻢ ﺷﻮﻧﺪ و ﺳﻴﻢ ﻧﺒﺎﻳﺪ در اﻳﻦ ﺣﺎل‬
‫ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻟﺤﻴﻢ ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ ﻧﻔﻮذ ﮐﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۲۲‬ــ‪۲‬ــ د(‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﮑﻞ دﻫﺪ‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﻪى ﺑﻴﻦ ﺑﺴﺖﻫﺎى ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﺮ دو‬
‫ﻃﺮف ﻳﮏﺳﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﭘﺲ از اﺗﺼﺎل‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﻓﺸﺎر اﺗﺼﺎل‬
‫ﮐﺎﻓﻰ )ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﮏ ﮐﻴﻠﻮﮔﺮم ﺑﺮ ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ( ﺑﻴﻦ دو ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺴﺖ‬ ‫)اﻟﻒ(‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۲۴‬ــ‪.(۲‬‬

‫)ب(‬

‫)ج(‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۴‬ــ‪۲‬ــ اﻟﻒ‬

‫)د(‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۲‬ــ‪۲‬ــ ﻣﺮاﺣﻞ ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ‬

‫ﻧﺦﻧﺴﻮز را ﺑﺎز ﮐﻨﻴﺪ و روى ﻣﺤﻞ ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى را ﺑﺎ ﻧﻮار ﻋﺎﻳﻖ‬

‫ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻴﺪ و ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ را ﺑﺎ ﺳﺮ ﺗﺨﺖ آن و ﺑﺪون ﻫﻴﭻ واﺳﻄﻪاى روى‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۴‬ــ‪۲‬ــ ب‬ ‫ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎل زﻳﺮ ﭘﻴﭻ ﻣﺤﮑﻢ ﮐﻨﻴﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۲۳‬ــ‪.(۲‬‬
‫‪٤٣‬‬
 ‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۱‬‬
‫ﻫﺪف‪ :‬ﺑﺮﻳﺪن‪ ،‬ﻟﺨﺖﮐﺮدن و اﺗﺼﺎل ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى‬
‫ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻪ روش ﻟﺤﻴﻤﻰ و ﭘﺮﺳﻰ‬

‫وﺳﺎﻳﻞ و ﻣﻮاد ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪:‬‬

‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫وﺳﺎﻳﻞ و ﻣﻮاد‬

‫‪ ۱‬ﻋﺪد‬ ‫ــ ﻗﻴﭽﻰ ﮐﺎﺑﻞ ﺑُﺮ ﻳﺎ ﮐﻤﺎن ارّه و ﺗﻴﻎ اره‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۵‬ــ‪۲‬ــ ﻃﺮﻳﻘﻪى ﺻﺤﻴﺢ روﮐﺶﺑﺮدارى ﮐﺎﺑﻞ‬ ‫‪ ۱‬ﻋﺪد‬ ‫ــ ﺳﻮﻫﺎن ﺗﺨﺖ‬

‫‪ ۱‬ﻋﺪد‬ ‫ــ ﭼﺎﻗﻮى ﮐﺎﺑﻞﺑﺮى‬

‫اﻟﻒ ــ روش ﻟﺤﻴﻤﻰ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﮐﺎﻓﻰ‬ ‫ــ ﻟﺤﻴﻢ و روﻏﻦ ﻟﺤﻴﻢ‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﮐﺎر‬
‫‪ ۱‬ﻋﺪد‬ ‫ــ ﭼﺮاغ ﮐﻮرهاى ﻳﺎ ﺳﺮ ﭘﻴﮏ ﮔﺎزى‬
‫‪ ۰/۶/۱kV‬ﺑﻪ ﻃﻮل‬ ‫ﭘﺮوﺗﻮدور‪NYCWY‬‬ ‫‪۱‬ــ ﻳﮏ ﮐﺎﺑﻞ‬
‫ﻻزم )ﺣﺪود ‪ ۶۰‬ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ( اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ ۴‬ﻋﺪد‬ ‫ــ ﮐﺎﺑﻞ ﺷﻮى ﻟﺤﻴﻤﻰ ﻧﻤﺮهى ‪۱۶‬‬
‫‪۲‬ــ روﮐﺶ اﺻﻠﻰ ﮐﺎﺑﻞ را ﺑﻪ ﻃﻮل ﻻزم ﺣﺪود ‪ ۲۵‬ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ‬ ‫‪ ۶۰‬ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ‬ ‫ــ ﮐﺎﺑﻞ‬
‫ﺑﺎ ﭼﺎﻗﻮى ﮐﺎﺑﻞﺑﺮى ﺑﺮدارﻳﺪ‪ .‬ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ روﮐﺶ ﺳﻴﻢﻫﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﮐﺎﻓﻰ‬ ‫ــ ﻧﺦﻧﺴﻮز‬
‫زﺧﻤﻰ ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫‪ ۱‬ﻋﺪد‬ ‫ــ ﻣﺘﺮ‬
‫‪۳‬ــ ﻋﺎﻳﻖ ﺳﺮ ﺳﻴﻢﻫﺎرا ﺑﻪ ﻃﻮل ﻻزم ﺟﺪا ﮐﻨﻴﺪ )ﻃﻮل ﺳﻮراخ‬
‫‪ ۲۰‬ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ‬ ‫ــ ﮐﺎﺑﻞ ﺗﮏ رﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ‪۱۶mm۲‬‬
‫ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ ﺣﺪود ﭘﻨﺞ ﻣﻴﻠﻰﻣﺘﺮ(‪.‬‬
‫‪۴‬ــ ﺳﺮﺳﻴﻢﻫﺎﻳﻰ را ﮐﻪ ﻋﺎﻳﻖ آنﻫﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در‬ ‫‪ ۱‬دﺳﺘﮕﺎه‬ ‫ــ ﭘﺮس دﺳﺘﻰ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ‬
‫ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ داﺧﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮرى ﮐﻪ ﺣﺪود ‪ ۲‬ﻣﻴﻠﻰﻣﺘﺮ از ﻗﺴﻤﺖ‬
‫اﻧﺘﻬﺎﻳﻰ ﺳﻮراخ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪۵‬ــ دﻧﺒﺎﻟﻪى ﻋﺎﻳﻖ ﺳﺮ ﺳﻴﻢﻫﺎ را ﺑﺎ ﭘﻴﭽﺎﻧﺪن ﻧﺦ ﻧﺴﻮز‪ ،‬از ﺧﻄﺮ‬
‫ﻧﮑﺎت اﻳﻤﻨﻰ‪:‬‬
‫ﺳﻮﺧﺘﻦ روﮐﺶ ﺳﻴﻢ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ــ ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ اﻓﺮاد دﻳﮕﺮ در ﻣﺴﻴﺮ ﻧﻮک ﭼﺎﻗﻮى ﺷﻤﺎ‬
‫‪۶‬ــ ﮐﺎﺑﻞ را ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮﻫﺎى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﻮدى‬
‫ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۲۵‬ــ‪.(۲‬‬
‫ﻧﮕﻪدارﻳﺪ‪.‬‬
‫ــ در ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻌﻠﻪ ﺑﺮاى ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى ﻣﻮاﻇﺐ‬
‫‪۷‬ــ ﺑﺎﻻى ﻣﺤﻞ ﻟﺤﻴﻢﮐﺎرى ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ را ﺑﺎ ﭼﺮاغ ﮐﻮرهاى ﻳﺎ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﺎ اﻓﺮاد و ﺗﺠﻬﻴﺰات از آﺳﻴﺐ ﻣﺼﻮن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﭘﻴﮏ ﮔﺎزى ﮔﺮم ﮐﻨﻴﺪ و ﻟﺤﻴﻢ را ﺟﻠﻮى ﺳﻮراخ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ ﻗﺮار‬
‫دﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﻟﺤﻴﻢ ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ ﻧﻔﻮذ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۸‬ــ ﺳﻴﻢ زﻣﻴﻦ را ﻧﻴﺰ از داﺧﻞ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻴﺮون آورﻳﺪ و ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۶‬ــ‪ ۲‬ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ را ﺑﻪ آن ﻟﺤﻴﻢ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪٤٤‬‬
 ‫ب ــ روش ﭘﺮﺳﻰ‬ ‫‪70mm‬‬

‫‪۱‬ــ ﺳﺮﺳﻴﻢروﮐﺶدار ﻧﻤﺮهى ‪ ۱۶‬را ﺑﺎ ﭼﺎﻗﻮى ﮐﺎﺑﻞﺑﺮى )ﻳﺎ‬

‫ﺳﻴﻢﻟﺨﺖﮐﻦ( ﻟﺨﺖ ﮐﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرى ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻟﺨﺖ ﺷﺪه ﺑﻪ اﻧﺪازهى‬

‫‪300mm‬‬
‫ﺳﻮراخ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪى ‪ ۵‬ﻣﻴﻠﻰﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ــ ﺳﺮ ﺳﻴﻢ ﻟﺨﺖ ﺷﺪه را در ﺳﻮراخ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ داﺧﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮرى ﮐﻪ ﺳﺮ ﺳﻴﻢ ﻳﮏ ﺗﺎ ‪ ۳‬ﻣﻴﻠﻰﻣﺘﺮ از ﺳﻮراخ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ ﺑﻴﺮون آﻳﺪ‬
‫و ﺑﺎ ﻋﺎﻳﻖ ﺳﻴﻢ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺣﺪود ﺳﻪ ﻣﻴﻠﻰﻣﺘﺮ )از اﻧﺘﻬﺎى ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ( ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪۳‬ــ ﺑﺎ ﭘﺮس دﺳﺘﻰ‪ ،‬ﮐﺎﺑﻞ ﺷﻮ را ﺑﻪ ﺳﻴﻢ ﭘﺮس ﮐﻨﻴﺪ )ﺷﮑﻞ‬
‫‪۲۷‬ــ‪.(۲‬‬
‫ﮐﺎﺑﻞ ﺷﻮ‬

‫درز ﮐﺎﺑﻞ ﺷﻮ ‪1−3mm‬‬

‫ﻣﺤﻞ ﭘﺮسﮐﺮدن‬ ‫ﻋﺎﻳﻖ ﺳﻴﻢ‬ ‫ﺳﻴﻢ زﻣﻴﻦ‬

‫روﮐﺶ ﺑﻴﺮوﻧﻰ‬

‫ﮐﺎﺑﻞ ﺷﻮ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۷‬ــ‪۲‬ــ اﺗﺼﺎل ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ ﭘﺮﺳﻰ ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞ‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۲۶‬ــ‪۲‬ــ اﺗﺼﺎل ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞ‬

‫‪۷‬ــ اﺻﻮل ﮐﻠﻰاى ﮐﻪ در ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ رﻋﺎﻳﺖ ﮐﺮد‬

‫‪۲‬ــ در ﻣﻮاردى ﮐﻪ ﮐﺎﺑﻞ از داﺧﻞ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﻠﺰى و‬ ‫‪۱‬ــ ﺣﺪاﻗﻞ ﻓﺎﺻﻠﻪى ﺑﻴﻦ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻣﻮازى ﻫﻢ وﻟﺘﺎژ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻟﺒﻪدار و ﺗﻴﺰ ﻋﺒﻮر ﻣﻰ ﮐﻨﺪ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﺎﺑﻞ را دﭼﺎر ﺧﺮاﺷﻴﺪﮔﻰ‬ ‫اﻧﺪازهى ﻗﻄﺮ ﮐﺎﺑﻞ ﺿﺨﻴﻢﺗﺮ ﻣﺠﺎور در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد و در ﺻﻮرﺗﻰ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻮﺷﻦ و ﻳﺎ وﺳﺎﻳﻞ دﻳﮕﺮ ﮐﺎﺑﻞ را ﺣﻔﺎﻇﺖ‬ ‫ﮐﻪ وﻟﺘﺎژ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻣﻮازى ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮد ﺣﺪاﻗﻞ ﻓﺎﺻﻠﻪى ﺑﻴﻦ دو ﮐﺎﺑﻞ‬
‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺠﺎور ﺑﺎﻳﺪ ‪ ۳۰cm‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٤٥‬‬
‫‪۱۱‬ــ اﺗﺼﺎل اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﺑﻪ وﺳﺎﻳﻞ و دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ ﻳﺎ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ )ﺗﺴﻤﻪى ﻣﺴﻰ( ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻮع ﮐﺎﺑﻞ ﺻﻮرت‬
‫ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪۱۲‬ــ در ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ آنﻫﺎ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫﺎى ﭘﻴﭽﻰ ﻳﺎ ﮐﺎﺑﻞﺷﻮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺎﺑﻞﺷﻮﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫از ﻧﻮﻋﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺪاﻗﻞ داراى دو ﭘﻴﭻ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﮐﻤﮏ‬
‫ﭘﺮس ﺑﺘﻮان اﺗﺼﺎل داد‪.‬‬
‫‪۱۳‬ــ ﺷﻌﺎع ﺧﻤﺶ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ زﻳﺮ ﮐﻢﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ــ در ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى داراى روﭘﻮش ﻓﻠﺰى )ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى زرهدار‬
‫ﻳﺎ ﺑﺎ ﻏﻼف ﺳﺮﺑﻰ ﻳﺎ ﻫﻢ ﻣﺮﮐﺰ(‪:‬‬
‫)‪r=۹(D+d‬‬
‫ب ــ در ﮐﺎﺑﻞ ﻫﺎى ﺑﺪون روﭘﻮش ﻓﻠﺰى )ﮐﺎﺑﻞ ﻫﺎى‬
‫ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﻰ(‪:‬‬
‫)‪r=۸(D+d‬‬
‫‪ = r‬ﺷﻌﺎع ﺧﻤﺶ ﮐﺎﺑﻞ‬
‫‪ = D‬ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﻰ ﮐﺎﺑﻞ‬
‫‪ = d‬ﻗﻄﺮ ﻫﺎدى ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ رﺷﺘﻪى ﮐﺎﺑﻞ‬
‫‪ = A‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻫﺎدى‬
‫ﺗﺬﮐﺮ‪ :‬در ﻣﻮرد ﻫﺎدىﻫﺎى ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺜﻠﺜﻰ )ﺳﮑﺘﻮر(‪،‬‬
‫ﻗﻄﺮ ﻫﺎدى ﻣﻌﺎدل از راﺑﻄﻪى ‪ d = 1/ 3 A‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺎص ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻰ ﻧﮑﺎﺗﻰ ﭼﻨﺪ در ﻣﻮرد‬
‫ﻧﺤﻮهى ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ در ﻣﺤﻞﻫﺎى زﻳﺮ ﻣﻰﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ در زﻳﺮ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ‬
‫‪ ۸‬ــ ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞ روى دﻳﻮار و ﺳﻘﻒ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﻢ ﻧﺸﻮد )ﺷﮑﻞ ‪۲۸‬ــ‪.(۲‬‬
‫ــ ﻓﺎﺻﻠﻪى ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻧﺼﺐ ﺷﺪه روى دﻳﻮار از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ‪،‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازهى ﻗﻄﺮ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ــ ﻫﻨﮕﺎم ﻋﺒﻮر ﮐﺎﺑﻞ از دﻳﻮار‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺎﺑﻞ از داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪاى ﮐﻪ‬
‫ﻗﻄﺮ داﺧﻠﻰ آن ﺣﺪاﻗﻞ ‪ ۱/۵‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﻰ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺒﻮر داده‬
‫‪۳‬ــ در ﻣﻮﻗﻊ ﻧﺼﺐ ﻳﺎ ﮐﺸﻴﺪن ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﻨﺶ ﻳﺎ ﮐﺸﺶ‬
‫ﺑﺮ روى ﻫﺎدىﻫﺎى ﮐﺎﺑﻞ و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮ روى ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺎرﺟﻰ ﮐﺎﺑﻞ‬
‫وارد ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫‪۴‬ــ در ﻣﻮاردى ﮐﻪ ﮐﺎﺑﻞ در ﻣﻌﺮض ﺗﻐﻴﻴﺮات درﺟﻪى ﺣﺮارت‬
‫ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰﻫﺎى ﻻزم ﺑﺮاى ﻋﺎﻳﻖﺑﻨﺪى ﺣﺮارﺗﻰ آن‬
‫ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪۵‬ــ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ و ﻣﺘﺤﺮک ﻧﺼﺐ‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻘﻄﻪى اﺗﺼﺎل ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﮐﺎﻣ ًﻼ ﺑﺴﺘﻪ و ﻣﺤﮑﻢ‬
‫ﺑﺮق ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرى ﮐﻪ ﻫﻴﭻ ﻧﻴﺮوﻳﻰ ﺑﻪ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫﺎى ِ‬
‫وارد ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫‪۶‬ــ در زﻣﺎن ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻌﺎع ﺧﻤﺶ را‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻌﺪاد رﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺳﻴﻢ و ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در آن‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪۷‬ــ در ﻣﻮاردى ﮐﻪ ﻳﮏ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﮐﺎﺑﻠﻰ دﻳﮕﺮ و ﻳﺎ ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى‬
‫ﮔﺎز‪ ،‬آب و ﻏﻴﺮه ﺗﻘﺎﻃﻊ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻳﮏ ﻟﻮﻟﻪى ﻣﺤﺎﻓﻆ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻗﻄﺮ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﮐﺎﺑﻞ و ﻃﻮل ﺣﺪاﻗﻞ ﻳﮏ ﻣﺘﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد و‬
‫ﮐﺎﺑﻞ را از داﺧﻞ آن ﻋﺒﻮر داد‪.‬‬
‫‪۸‬ــ ﮐﻠﻴﻪى ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى داﺧﻞ و ﺧﺎرج ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ )ﺗﺠﺎرىــ‬
‫ﻣﺴﮑﻮﻧﻰ ــ ﺻﻨﻌﺘﻰ( ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﺗﮑﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و از ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﻔﺼﻞ دو راﻫﻰ‬
‫در وﺳﻂ ﺧﻂ ﺧﻮددارى ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪۹‬ــ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺎﺑﺶ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﻮر آﻓﺘﺎب‪ ،‬داراى‬
‫ﻧﻮﻋﻰ ﺣﻔﺎظ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۱۰‬ــ ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻮازات ﻫﻢ ﮐﺸﻴﺪه ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﺑﺮ روى دﻳﻮار‬
‫ﻧﺼﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻻزم اﺳﺖ ﻋﻤﻞ ﻧﺼﺐ ﺑﺎ اﻳﻤﻨﻰ و‬
‫زﻳﺒﺎﻳﻰ ﺗﻤﺎم ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد و ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺴﺖ ﺑﻪ دﻳﻮار ﻣﺤﮑﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻤﻦ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﻠﻴﻪى اﺻﻮل در ﻣﻮرد زواﻳﺎى ﺧﻤﺶ رﻋﺎﻳﺖ‬
‫ﺷﻮد و ﻓﺎﺻﻠﻪى ﺑﺴﺖﻫﺎ ﻃﻮرى ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﮐﺎﺑﻞ ﮐﺎﻣ ًﻼ ﺻﺎف‬
‫‪٤٦‬‬
‫و ﻧﺤﻮهى ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮐﺎﺑﻞ روى دﻳﻮار )ﻋﻤﻮدى ــ اﻓﻘﻰ( دارد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ۵۰‬ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮاى ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى‬
‫ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﮐﻮﭼﮏ و ﻣﺴﻴﺮﻫﺎى ﮐﻮﺗﺎه ﺗﺎ ‪ ۳۰‬ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ‬
‫و در ﻣﺴﻴﺮﻫﺎى ﻃﻮﻳﻞ و ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ‪ ۸۰‬ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻰرﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﺘﻰ‬‫ــ ﺑﺎﻳﺪ ّ‬
‫ﮐﻪ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻮدى روى دﻳﻮار ﻧﺼﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﻓﻘﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۸‬ــ‪۲‬ــ ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ روى دﻳﻮار‬

‫ﺷﻮد و ﺑﻌﺪ از ﻋﺒﻮر ﮐﺎﺑﻞ ﻓﺎﺻﻠﻪى ﺑﻴﻦ ﮐﺎﺑﻞ و ﻟﻮﻟﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎرﭼﻪى‬
‫ﮐﻨﻔﻰ ﻳﺎ ﻣﻮادى دﻳﮕﺮ ﮐﺎﻣ ًﻼ ﻣﺴﺪود ﮔﺮدد‪.‬‬

‫دﻳﻮار آﺟﺮى‬

‫آﺟﺮ ﻳﺎ ﺧﺎک رس‬

‫ﻟﻮﻟﻪ‬
‫ﻣﻮاد ﭘﺮ ﮐﻨﻨﺪه‬

‫ﻣﻮاد ﻣﺴﺪود ﮐﻨﻨﺪه‬

‫ﺷﻦ و ﻣﺎﺳﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۰‬ــ‪۲‬ــ ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ روى دﻳﻮار‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۲۹‬ــ‪۲‬ــ ﻋﺒﻮر ﮐﺎﺑﻞ از ﻣﻴﺎن دﻳﻮار از داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ‬

‫ــ در ﻣﻮاردى ﮐﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﺤﻞ اﺟﺎزه ﺑﺪﻫﺪ ﻣﻰﺗﻮان ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ‬ ‫در ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ روى دﻳﻮار‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪى ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻰاﻻﻣﮑﺎن‬
‫را ﺑﺮ روى ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ در داﺧﻞ دﻳﻮار ﻣﺤﮑﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻗﺮار داد‪ .‬در‬ ‫ﺑﻪ اﻧﺪازهى ﻗﻄﺮ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ در زﻳﺮ ﺳﻘﻒ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻰﺗﻮان ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ــ ﻓﺎﺻﻠﻪى ﺑﺴﺖﻫﺎ از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﻰ‪ ،‬ﻃﻮل‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۳۱‬ــ‪ ۲‬ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۱‬ــ‪۲‬ــ ﺑﺴﺖ رﮐﺎﺑﻰ ﺑﺮاى ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ در زﻳﺮ ﺳﻘﻒ‬

‫‪٤٧‬‬
 ‫‪۹‬ــ ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞ روى ﺳﻴﻨﻰ ﮐﺎﺑﻞ‬
‫‪2500cm‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وزن‬
‫اﺑﻌﺎد ﺳﻴﻨﻰﻫﺎى ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﻈﺮ ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ّ‬
‫ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ )ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﺼﺐ‪،‬‬
‫‪40cm 40cm 40cm‬‬

‫ﺗﻌﻤﻴﺮات و رﺳﻴﺪﮔﻰ(‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪ .‬وﻟﻰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﻨﻰﻫﺎى‬

‫ﺳﻴﻨﻰ ﮐﺎﺑﻞ‬
‫ﮐﺎﺑﻞ از ورق ﮔﺎﻟﻮاﻧﻴﺰهى ﻣﺸﺒﮏ ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ ۱/۵‬ﻣﻴﻠﻰﻣﺘﺮ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪2500cm‬‬
‫‪60cm‬‬ ‫‪60cm‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺮض آن ﺑﻪ‬‫ــ ﺳﻴﻨﻰﻫﺎى ﮐﺎﺑﻞ ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ّ‬
‫ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهى ﻟﻮﻟﻪى‬ ‫ﻧﺤﻮى اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ﮐﻪ دﺳﺘﺮﺳﻰ ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﺣﺪاﻗﻞ از ﻳﮏ ﻃﺮف‬
‫آب از ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﺑﺮق‬ ‫ﻟﻮﻟﻪى آب‬ ‫اﻣﮑﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﺎﺻﻠﻪى ﺑﻴﻦ ﺳﻴﻨﻰﻫﺎى ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻧﺼﻒ‬
‫و ﻣﺨﺎﺑﺮات‬
‫ﻋﺮض ﺳﻴﻨﻰ ﺑﺎﻻﻳﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ )ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۳۲‬ــ‪(۲‬‬
‫‪ ۳۰‬ﺗﺎ ‪ ۴۰‬ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﺑﺮ روى ﺳﻴﻨﻰ ﮐﺎﺑﻞ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﺰدﻳﮑﻰ ﻫﺮ ﻣﺤﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ‪ ،‬ﺳﻪ راه ﻳﺎ ﭼﻬﺎر راه ﻳﺎ اﻧﺘﻬﺎى‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۳۲‬ــ‪۲‬‬ ‫ﻫﺮ ﻣﺴﻴﺮ اﻓﻘﻰ ﻳﺎ ﻗﺎﺋﻢ )ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪى ‪ ۱۰‬ﻣﺘﺮ در ﻣﺴﻴﺮﻫﺎى‬
‫اﻓﻘﻰ و ‪ ١/٥‬ﻣﺘﺮ در ﻣﺴﻴﺮﻫﺎى ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻰﻫﺎ( ﻣﺤﮑﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ‬
‫‪۳۲‬ــ‪ ۲‬ﻳﮏ ﻧﻮع ﮐﺎﻧﺎل اﺟﺮا ﺷﺪه و ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺷﮑﻞ ‪۳۳‬ــ‪ ۲‬ﭼﻨﺪ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﻴﻨﻰ ﮐﺎﺑﻞ و ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ روى ﺳﻴﻨﻰ در ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺑﺮﻗﻰ را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۳‬ــ‪۲‬‬
‫‪٤٨‬‬
 ‫‪۱۰‬ــ ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎى ﺑﻠﻨﺪ و ﺑﺰرگ‬

‫ﻗﺴﻤﺖ اﻧﺘﻬﺎﻳﻰ ﮐﺎﺑﻞ‬ ‫در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺮاﮐﺰ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ وﺳﻌﺖ ﮐﺎر‪ ،‬ﻫﺮ ﻳﮏ از ﻃﺒﻘﺎت‬
‫را ﻳﮏ واﺣﺪ ﻣﺴﺘﻘﻞ و در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﺎت ﺧﻮد ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻗﺴﻤﺖ را ﻳﮏ واﺣﺪ ﻣﺴﺘﻘﻞ در ﻧﻈﺮ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‬
‫ﺗﺎﺑﻠﻮ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ‬
‫و ﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﺳﻴﻢﮐﺸﻰ داﺧﻞ آن را ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژى از ﺗﺎﺑﻠﻮ ﺗﻮزﻳﻊ اﺻﻠﻰ ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻌﺒﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫آنﮔﺎه‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻫﺮ واﺣﺪ ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻻزم را اﺟﺮا‬
‫ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﻻزم را ﺑﻪ ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻓﺮﻋﻰ‬
‫ﻳﺎ ﺟﻌﺒﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻫﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﻳﺎ واﺣﺪ ﻣﻰرﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻌﻰ ﺷﻮد ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﺑﺮاى ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻃﺒﻘﺎت در ﻳﮏ راﺳﺘﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاى ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﺗﺎﺑﻠﻮ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ‬
‫ﺑﺎر)ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﻃﺒﻘﺎت داراى ﭼﻨﺪ واﺣﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ( ﺑﻴﺶ از ﻳﮏ ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژى و ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪۳۴‬ــ‪۲‬‬
‫ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ و اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد ﺳﺎزهﻫﺎى اﻓﻘﻰ‬
‫و ﻋﻤﻮدى ﻓﻠﺰى ﻳﺎ ﺑﺘﻮﻧﻰ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎﻳﻰ ﺑﺮاى ﻋﺒﻮر ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ و‬
‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﺑﺮﻗﻰ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻌﻰ ﺷﻮد ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ و ﺳﻴﻢﻫﺎى ﺑﺮق‬
‫آﺧ‬ ‫از داﺧﻞ ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎ ﻳﺎ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﻓﻮﻻدى و ﻳﺎ ﭘﻰ‪.‬وى‪.‬ﺳﻰ‪ .‬ﻋﺒﻮر ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺟ‬ ‫ﺮﻳﻦ‬
‫ﻌﺒﻪ‬ ‫ﺗﻘ‬
‫ﺴﻴﻢ‬ ‫و در ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺼﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﺑ‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺮ روى دﻳﻮارﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻮدى‬
‫ﺘ‬ ‫ﻞﻣ‬
‫ﺼ‬
‫ﻌﺒﻪ ﺗﻘ ﻞ ﺑﻪ‬
‫ﺟ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاى ﺑﺮقرﺳﺎﻧﻰ در ﻣﺴﻴﺮ اﻓﻘﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ‬
‫ﻢ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﺴ‬
‫ﺳﺘﻮنﻫﺎى ﺑﺘﻮﻧﻰ ﻳﺎ ﻓﻠﺰى‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ از ﮐﻒ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‬
‫و اﻧﺸﻌﺎبﻫﺎى روﺷﻨﺎﻳﻰ از ﺳﻘﻒﻫﺎ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬زﻣﺎن ﮐﺸﻴﺪن‬
‫زاﻧﻮى ﻋﺒﻮر ﮐﺎﺑﻞ ﻗﺴﻤﺖ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﮐﺎﺑ‬
‫داﺧ‬ ‫ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ در ﺳﻘﻒ ﻃﺒﻘﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎى ﺑﺘﻮﻧﻰ و ﺗﻴﺮﭼﻪ ﺑﻠﻮک ﻗﺒﻞ از‬
‫ﻞ ﮐﺎ‬
‫اﻧﺘﻬﺎﻳﻰ رﻳﻞ‬ ‫ﻧﺎل‬ ‫ﺑﺘﻦرﻳﺰى اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر‬
‫دﻳﻮارﻫﺎى اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪه و‬
‫داراى ﺿﺨﺎﻣﺖ ﮐﻢاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﻳﻮارﻫﺎ ﭘﺲ از زدن ﺳﻘﻒ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎى ﻗﺪرت‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦرو‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻋﺒﻮر ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ و ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒ ًﻼدﻳﻮار ﻣﻨﺎﺳﺐ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۴‬ــ‪۲‬ــ ﺷﻤﺎى ﮐﻠﻰ ﭘﺨﺶ اﻧﺮژى در ﻳﮏ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ‬

‫‪٤٩‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ دﻳﻮارﻫﺎﻳﻰ از ﭼﻮب ﻳﺎ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎى ﮔﭽﻰ ﻳﺎ ﭘﺮﺳﻴﺎﻧﺎ‬
‫)ﺻﻔﺤﺎت ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﻰ( دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻗﺮاردادن ﺳﻴﻢﻫﺎ و‬
‫ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﺑﺮق از رﻳﻞﻫﺎ و ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬در‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۳۵‬ــ‪ ۲‬ﺑﺮ روى دﻫﺎﻧﻪى اﻳﻦ رﻳﻞﻫﺎ ﮐﻠﻴﺪ و ﭘﺮﻳﺰ و وﺳﺎﻳﻞ ﻻزم‬
‫ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺑﺮﺧﻰ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ادارات‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ و …‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ داﺷﺘﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎﻳﻰ ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ‪ ،‬از روشﻫﺎى‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب آن ﺑﺴﺘﮕﻰ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﻧﻮع‬
‫ﺳﺎزهﻫﺎى ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن دارد‪ .‬در ﺑﺮﺧﻰ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ‬
‫از ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎى ﻓﻮﻻدى و ﭘﻰ‪.‬وى‪.‬ﺳﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰ ﺷﻮد‪ .‬در‬

‫ﺗﺎﺑﻠﻮى اﻧﺘﻬﺎﻳﻰ‬
‫ﺑﺴﺖ ﺗﺎﺑﻠﻮ‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر‬

‫ﺑﺴﺖ اﻧﺘﻬﺎﻳﻰ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۵‬ــ‪۲‬ــ ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎ و رﻳﻞﻫﺎى ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺸﻌﺎب‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪى‬
‫آزاد‬
‫‪۱۱‬ــ ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞ در داﺧﻞ ﮐﺎﻧﺎل‬

‫ــ ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻪﺻﻮرت ﮐﻠﻰ در دو ﺷﮑﻞ ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى ﺧﺎﮐﻰ و ﺑﺘﻮﻧﻰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى ﺑﺘﻮﻧﻰ ﺧﻮد ﺑﻪ دو ﺷﮑﻞ ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى ﮐﻮﭼﮏ و ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى ﺑﺰرگ )آدمرو( ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۱‬ــ‪۱۱‬ــ ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞ در ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى ﺑﺘﻮﻧﻰ‬

‫ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى ﮐﺎﺑﻞ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ در ﻣﻮﺗﻮرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺴﺖﻫﺎى ﺑﺮق‪ ،‬اﺗﺎق و ﻳﺎ ﺳﺎﻟﻦﻫﺎى ﻣﻮ ّﻟﺪ ﺑﺮق ﮐﺎرﺑﺮد دارد و ﺑﺎﻳﺪ‬
‫داراى درﭘﻮشﻫﺎى ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮداﺷﺖ از آﻫﻦ آﺟﺪار و ﺑﺎ دﺳﺘﮕﻴﺮهى ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪۳۶‬ــ‪ ۲‬ﻧﺤﻮهى‬

‫‪٥٠‬‬
 ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ردﻳﻔﻰ و ﻣﺜﻠﺜﻰ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ در ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى ﭘﻴﺶﺳﺎﺧﺘﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ب ــ آراﻳﺶ ﻣﺜﻠﺜﻰ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ در ﮐﺎﻧﺎل ﭘﻴﺶﺳﺎﺧﺘﻪ‬ ‫اﻟﻒ ــ آراﻳﺶ ردﻳﻔﻰ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ در ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى ﭘﻴﺶﺳﺎﺧﺘﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۶‬ــ‪۲‬‬

‫ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى آدمرو از ﺑﺘﻮن ﭘﻴﺶﺳﺎﺧﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﺘﻮن درﺟﺎ و ﺑﺎ اﺳﺘﺤﮑﺎم ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد و ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﺑﺮاى ﻫﺪاﻳﺖ آب‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﻰ ﮐﻒ آن‪ ،‬ﺷﻴﺒﻰ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﻢ اﻟﻰ ﻳﮏ درﺻﺪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺮاى آنﻫﺎ ﮐﻒﺷﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻧﻴﺰ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞ در ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى ﻓﻮق‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ از ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى ﭘﻴﺶﺳﺎﺧﺘﻪى ﮔﺎﻟﻮاﻧﻴﺰه ﻧﺼﺐ ﺷﺪه در روى دﻳﻮارهى‬
‫ﮐﺎﻧﺎل و در ﺗﻤﺎم ﻃﻮل آن ﮐﻪ روى آنﻫﺎ ﺳﻴﻨﻰ ﮐﺎﺑﻞ ﻧﺼﺐ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ ﺑﺎ ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻌﻴﻦ و ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﺧﺎﺻﻰ روى ﺳﻴﻨﻰﻫﺎ ﭼﻴﺪه ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﻪى دو ﺳﻴﻨﻰ ﻣﻮازى ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮرى ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﻪ راﺣﺘﻰ در ﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﻟﺰوم ﺑﻴﻦ آنﻫﺎ ﮐﺎر ﮐﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎ درﺗﻴﭗﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪۳۷‬ــ‪ ۲‬دو ﺗﻴﭗ اﺳﮑﻠﻪﺑﻨﺪى و‬
‫دﻳﻮار ﮐﺎﻧﺎل آدمرو‬
‫ﺑﺎزوﺑﻨﺪى ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺒﺸﻰ‬

‫ﻧﺎوداﻧﻰ‬
‫ﻧﺒﺸﻰ‬

‫ﻧﺎ‬
‫ﻰ‬ ‫وداﻧ‬
‫ﻧﺼ‬
‫ﺐ‬
‫اﺧ‬ ‫در د‬
‫ﺷﺪ ه‬ ‫ﻞ دﻳ‬ ‫ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل آدمرو‬
‫ﻮار‬

‫اﻟﻒ ــ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺗﻴﭗ اﺳﮑﻠﻪﺑﻨﺪى ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞ در داﺧﻞ ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى آدمرو‬

‫‪٥١‬‬
 ‫دﻳﻮار ﮐﺎﻧﺎل آدمرو‬

‫ﻧﺒﺸﻰ‬

‫ﻧﺒﺸﻰ‬
‫ﻧﺎ‬
‫ودا‬
‫ﺼ‬ ‫در ﻧﻰ ﻧ‬
‫ﺐ‬ ‫دا‬
‫ﺧﻞ دﻳﻮ ﺷﺪه‬
‫ر‬ ‫ا‬

‫ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل آدمرو‬

‫ب ــ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺗﻴﭗ ﺑﺎزوﺑﻨﺪى ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞ در داﺧﻞ ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى آدمرو‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۷‬ــ‪۲‬‬

‫ــ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ در ﻫﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﻧﺼﺐ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪادى ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺼﺐ آنﻫﺎ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻰ ﻣﻴﺴﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻌﻤﻴﺮ و‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﻣﻮاردى ﮐﻪ ﻣﺠﺎرى ﮐﺎﺑﻞ )در اﻧﺘﻬﺎى ﺧﻮد( در ﻣﻌﺮض ﺗﻐﻴﻴﺮ زﻳﺎد درﺟﻪى‬
‫ﺣﺮارت ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮدﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﺮارﺗﻰ(‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ از ﻣﺠﺎرى ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪى ﺗﺒﺪﻳﻞ اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﺑﺪ‬
‫و از ﮔﺮدش ﻫﻮا ﺑﻴﻦ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎى ﺳﺮد و ﮔﺮم ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮐﻠﻴﻪى ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى آدمرو ﺑﺎﻳﺪ داراى ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻰ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﭘﺮﻳﺰﻫﺎى ﺑﺮق در ﻓﻮاﺻﻞ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪ ۶‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن ﺑﺮاى ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺧﺎرج از ﮐﺎﻧﺎل‪ ،‬در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﭘﺮﻳﺰﻫﺎى ﺗﻠﻔﻦ در ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻌﻴﻨﻰ )از ‪ ۲۰‬ﻣﺘﺮ‬
‫ﺗﺎ ‪ ۵۰‬ﻣﺘﺮ( ﻧﺼﺐ ﺷﻮد‪ .‬در ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى آدمرو‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺑﺮﻗﻰ از ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻰاﻻﻣﮑﺎن ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ در ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﺑﺎ ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪه از ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﺑﺮق ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻳﺎ در ﻳﮏ‬
‫دﻳﻮارهى ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺑﺮﻗﻰ و در دﻳﻮارهى ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ ﻧﺼﺐ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪۲‬ــ‪۱۱‬ــ ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى ﺧﺎﮐﻰ ﮐﺎﺑﻞ‬

‫ﺟﻬﺖ ﻧﺼﺐ و اﺳﺘﻘﺮار ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ در داﺧﻞ ﺧﺎک )روش دﻓﻨﻰ(‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى ﺧﺎﮐﻰ را ﺑﻪ ﻣﻘﻄﻊ ذوزﻧﻘﻪ‬
‫ﻣﻰﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﮐﺎر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از رﻳﺰش ﮐﺮدن دﻳﻮارهى ﮐﺎﻧﺎل و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ اﺳﺘﺤﮑﺎم دﻳﻮارﻫﺎى ﮐﺎﻧﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺎکﻫﺎى‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪى ‪ ۳۰‬ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ دورﺗﺮ از ﻟﺒﻪى ﮐﺎﻧﺎل رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آزاد ﺑﺮاى ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪن ﮐﺎﺑﻞ‬
‫اﻣﮑﺎنﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۳۸‬ــ‪.(۲‬‬
‫‪٥٢‬‬
 ‫ﺧﺎکﻫﺎى اﺿﺎﻓﻰ ﻧﺎﺷﻰ از ﺣﻔﺮ ﮐﺎﻧﺎل‬

‫‪30cm‬‬
‫ﮐﺎﻧﺎل ﺣﻔﺮ ﺷﺪه ﺟﻬﺖ ﺧﻮاﺑﺎﻧﻴﺪن ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ‬

‫‪30cm‬‬
‫ﺧﺎکﻫﺎى اﺿﺎﻓﻰ ﻧﺎﺷﻰ از ﺣﻔﺮ ﮐﺎﻧﺎل‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۸‬ــ‪۲‬‬

‫ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل ﺣﻔﺮ ﺷﺪه )ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎى زﻳﺮزﻣﻴﻨﻰ(‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎﺑﻞﻫﺎﻳﻰ ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﮐﻪ در‬
‫ﻣﺠﺎورت ﻫﻢ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻋﺮض ﮐﺎﻧﺎل‪ ،‬ﺑﺮاى دو رﺷﺘﻪ ﮐﺎﺑﻞ‪ ۵۰ ،‬ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻖ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮاى ﻧﺼﺐ‬
‫ﮐﺎﺑﻞ از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎﺑﻞﻫﺎﻳﻰ ﺑﺴﺘﮕﻰ دارد ﮐﻪ روى ﻫﻢ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﺣﺎل ﻓﺎﺻﻠﻪى ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﮐﺎﺑﻞ ﻓﺸﺎر‬
‫ﺿﻌﻴﻒ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻰ از ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﭘﻴﺎدهرو ﻧﺒﺎﻳﺪ از ‪ ۶۰‬ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ ﮐﻢﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪۳۹‬ــ‪ ۲‬ﺟﺰﺋﻴﺎت ﮐﺎﻧﺎل ﺧﺎﮐﻰ ﺟﻬﺖ ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻧﺼﺐ در زﻳﺮ ﺳﻄﺢ ﺧﻴﺎﺑﺎن‬
‫ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﻋﻤﻖ ﮐﺎﻧﺎل از ﺳﻄﺢ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻧﺒﺎﻳﺪ ﮐﻢﺗﺮ از ﻳﮏ ﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪l‬‬

‫ﺧﺎک‬
‫‪20cm‬‬

‫ﺳﻨﮓرﻳﺰه‬
‫ﻧﻮار ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه‬
‫‪10cm 10cm‬‬

‫ﮐﺎﺑﻞ ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ‬

‫‪15cm‬‬ ‫‪20cm‬‬ ‫‪15cm‬‬

‫ﻣﺎﺳﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۹‬ــ‪۲‬ــ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﮐﺎﻧﺎل ﺧﺎﮐﻰ ﺟﻬﺖ ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞ ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ در ﻳﮏ ردﻳﻒ اﻓﻘﻰ‬

‫در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪى ‪ ۲۰‬ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ‪ ،‬ﻧﺼﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪۴‬ــ‪ ،۲‬ارﺗﻔﺎع ﻣﻘﺪار ﺧﺎک ﻻزم ﺑﺮاى ﭘﺮﮐﺮدن ﮐﺎﻧﺎل )ﭘﺲ از ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞ( و ﺟﺪول ‪۵‬ــ‪ ،۲‬ﻋﻤﻖ ﮐﺎﻧﺎل ﺧﺎﮐﻰ‬
‫را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪٥٣‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪۵‬ــ‪۲‬ــ ﻋﻤﻖ ﮐﺎﻧﺎل ﺧﺎﮐﻰ ﺑﺮﺣﺴﺐ وﻟﺘﺎژ ﮐﺎﺑﻞ‬
‫ﻋﻤﻖ ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ )‪(h‬‬ ‫وﻟﺘﺎژ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﮐﻴﻠﻮ وﻟﺖ‬ ‫ردﻳﻒ‬ ‫ﺟﺪول ‪۴‬ــ‪۲‬ــ ارﺗﻔﺎع ﺧﺎکرﻳﺰى در ﮐﺎﻧﺎل‬
‫‪۸۰‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫ﺗﺎ ‪ ۲۰‬ﮐﻴﻠﻮ وﻟﺖ‬ ‫ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ‬
‫‪۱۰۰‬‬ ‫‪۱۰‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۶۰ cm‬‬ ‫‪۳۰cm‬‬
‫‪۱۲۰‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫‪۳‬‬

‫ﺑﺮاى ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ در داﺧﻞ ﮐﺎﻧﺎل ﺧﺎﮐﻰ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻒ ﮐﺎﻧﺎل ﮐﺎﻣ ًﻼ ﺻﺎف‪ ،‬ﺗﻤﻴﺰ و ﮐﻮﺑﻴﺪه ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ‪ ۱۰‬ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺎﺳﻪى ﻧﺮم در ﮔﻮدال رﻳﺨﺘﻪ و ﮐﺎﺑﻞ روى آن ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺠﺪد ًا روى ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫‪ ۱۰‬ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺎﺳﻪى ﻧﺮم ﺑﺮﻳﺰﻧﺪ و ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻳﮏ ردﻳﻒ آﺟﺮ ﺑﻪ ﻋﺮض ‪ ۲۲‬ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ ﻳﺎ ﻳﮏ‬
‫ردﻳﻒ ﺑﻠﻮک ﺳﻴﻤﺎﻧﻰ ﺑﺮروى اﻳﻦ ﻻﻳﻪ ﺑﭽﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻳﮏ ﻧﻮار ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﻰ ﻫﺸﺪاردﻫﻨﺪه‪ ،‬ﮐﻪ روى آن ﻋﺒﺎرت ﺗﻮﺟﻪ! ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ﮐﺎﺑﻞ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮑﺸﻨﺪ و روى ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‪ ،‬ﺗﺎ ارﺗﻔﺎع ‪ ۲۰‬ﺳﺎﻧﺘﻰﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺳﻨﮓرﻳﺰه و ﺳﭙﺲ روى آن ﺧﺎک ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ‬
‫ﺑﺮﻳﺰﻧﺪ و آن را ﺑﮑﻮﺑﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۴۰‬ــ‪.(۲‬‬

‫‪l‬‬

‫ﺧﺎک‬
‫‪20cm‬‬

‫ﺳﻨﮓرﻳﺰه‬
‫ﻧﻮار ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه‬
‫‪10cm 10cm‬‬

‫ﮐﺎﺑﻞ‬
‫‪30cm‬‬
‫ﻣﺎﺳﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۴۰‬ــ‪۲‬ــ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﮐﺎﻧﺎل ﺧﺎﮐﻰ ﺟﻬﺖ ﻧﺼﺐ ﮐﺎﺑﻞ‬

‫‪٥٤‬‬
 ‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۲‬‬
‫ﻧﮑﺎت اﻳﻤﻨﻰ‬
‫ﻫﺪف‪ :‬ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ روى دﻳﻮار و ﺳﻘﻒ‬
‫ــ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺟﺎى ﻧﺮدﺑﺎن دوﻃﺮﻓﻪ از وﺳﺎﻳﻞ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز اﺳﺘﻔﺎده‬
‫وﺳﺎﻳﻞ و ﻣﻮاد ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫ﻧﮑﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ــ ﺑﺮاى ﺳﻮراخﮐﺎرى روى دﻳﻮار‪ ،‬ﻣﺘﻪ اﻟﻤﺎﺳﻪى ﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫وﺳﺎﻳﻞ و ﻣﻮاد‬ ‫ردﻳﻒ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻴﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﭼﺎر ﺳﻪ ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﻣﺘﻪ را روى درﻳﻞ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻻزم‬ ‫ﮐﺎﺑﻞ ‪۴*۴mm۲‬‬ ‫‪۱‬‬
‫ﮐﺎﻣ ًﻼ ﺳﻔﺖ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻻزم‬ ‫ﻧﺒﺸﻰ‬ ‫‪۲‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻻزم‬ ‫ﺑﺴﺖآوﻳﺰ‬ ‫‪۳‬‬
‫ــ ﻣﻮﻗﻊ روﺷﻦ ﮐﺮدن درﻳﻞ و ﮐﺎر ﺑﺎ آن ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﺎﻣ ًﻼ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻻزم‬ ‫رولﭘﻼک‬ ‫‪۴‬‬
‫ﻋﻤﻮد ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﻓﺸﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ آن وارد ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ ۱‬دﺳﺘﮕﺎه‬ ‫درﻳﻞ دﺳﺘﻰ‬ ‫‪۵‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻻزم‬ ‫ﭘﻴﭻ ﭼﻮب‬ ‫‪۶‬‬
‫‪ ۱‬ﻋﺪد‬ ‫ﺧﻂﮐﺶ‬ ‫‪۷‬‬
‫‪ ۱‬دﺳﺘﮕﺎه‬ ‫ﻗﻴﭽﻰ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺮ‬ ‫‪۸‬‬
‫‪۲‬ــ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ‬ ‫‪ ۱‬ﻋﺪد‬ ‫ﭼﮑﺶ ﻓﻠﺰى‬ ‫‪۹‬‬
‫‪۴۲‬ــ‪ ۲‬روى دﻳﻮار و ﺳﻘﻒ اﺟﺮا ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ ۱‬ﻋﺪد‬ ‫ﭘﻴﭻﮔﻮﺷﺘﻰ‬ ‫‪۱۰‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺑﺰار ﮐﺎر در ﺷﮑﻞ ‪۴۱‬ــ‪ ۲‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۴۱‬ــ‪۲‬ــ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺑﺰار ﮐﺎر‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ ﮐﺎر‬
‫‪۱‬ــ ﮐﺎﺑﻞ ‪ ۴*۴mm۲‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻴﺪ و‪ ،‬ﺑﺎ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ى ﺑﺴﺖ ﻫﺎى آوﻳﺰ از ﻫﻢ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻧﺪازه ى ‪ ۳۰۰ mm‬و‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ى ﺷﻌﺎع ﻫﺎى اﻧﺤﻨﺎى ﮐﺎﺑﻞ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻃﻮل ﮐﺎﺑﻞ ﻫﺎ را‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۴۲‬ــ‪۲‬ــ ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ روى دﻳﻮار و ﺳﻘﻒ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪٥٥‬‬
 ‫ﺳﺎﻋﺎت آﻣﻮزش‬
‫ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻋﻤﻠﻰ‬ ‫ﻧﻈﺮى‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬
‫‪۳۲‬‬ ‫‪۲۷‬‬ ‫‪۵‬‬

‫راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى دﺳﺘﻰ‬

‫ﻫﺪفﻫﺎى رﻓﺘﺎرى‪ :‬ﻫﻨﺮﺟﻮ ﺑﺎﻳﺪ در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫‪١‬ــ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﮐﻠﻴﺪ و ﻗﺴﻤﺖﻫﺎى اﺻﻠﻰ آن را ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪٢‬ــ اﻧﻮاع ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى دﺳﺘﻰ ﺳﻪ ﻓﺎز را ﻧﺎم ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫‪٣‬ــ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻃﺮز ﮐﺎر ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﮔﺮدان دﺳﺘﻰ ﺳﻪ ﻓﺎز زﺑﺎﻧﻪاى را ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪٤‬ــ ﻣﻔﻬﻮم ﻋﻼﺋﻢ اﺧﺘﺼﺎرى ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﮔﺮدان زﺑﺎﻧﻪاى را ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ ٥‬ــ ﻣﺪار داﺧﻠﻰ اﻧﻮاع ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﮔﺮدان ﺳﻪ ﻓﺎز زﺑﺎﻧﻪاى را ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎى ‪ VDE‬و ‪ IEC‬رﺳﻢ ﮐﻨﺪ )‪،0-1‬‬
‫ﭼﭗﮔﺮد ــ راﺳﺖﮔﺮد‪ ،‬ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ(‪.‬‬
‫‪ ٦‬ــ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺳﻪ ﻓﺎز را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﮐﻠﻴﺪ زﺑﺎﻧﻪاى )‪ (0،1‬راهاﻧﺪازى ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٧‬ــ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﮐﻠﻴﺪ زﺑﺎﻧﻪاى )‪ (2، 0 ،1‬ﭼﭗﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖﮔﺮد‪ ،‬راهاﻧﺪازى ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ٨‬ــ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز را ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﮐﻠﻴﺪ زﺑﺎﻧﻪاى راهاﻧﺪازى ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٩‬ــ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز را ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ ﭼﭗﮔﺮد و راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﮐﻠﻴﺪ زﺑﺎﻧﻪاى راه اﻧﺪازى ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪١٠‬ــ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز دو ﺳﺮﻋﺘﻪ )ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻳﺎ داﻻﻧﺪر( را ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﮐﻠﻴﺪ زﺑﺎﻧﻪاى راهاﻧﺪازى ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪١١‬ــ ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﻳﮏ ﻓﺎز ﺑﺎ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ راهاﻧﺪاز را ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﮐﻠﻴﺪ زﺑﺎﻧﻪاى راهاﻧﺪازى ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪١٢‬ــ ﮐﻨﺘﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز اﮐﺘﻴﻮ و رآﮐﺘﻴﻮ را در ﻣﺪار ﺑﺒﻨﺪد‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫اﺳﺖ؛ اﻣﺎ از آن ﺟﺎ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﺨﺶ ﻋﻈﻴﻤﻰ از دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫ﺑﻬﺮهﺑﺮدارى ﻣﻄﻤﺌﻦ و ﺑﺪون وﻗﻔﻪ از اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺗﺎ‬
‫از ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى دﺳﺘﻰﮔﺮدان ﻳﮏ ﻓﺎزه و ﺳﻪ ﻓﺎزه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺪازهى زﻳﺎدى ﺑﻪﺧﺼﻮﺻﻴﺎت و ﻃﺮز ﮐﺎر وﺳﺎﻳﻞ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨﺪه‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻳﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬ﺿﺮورى‬ ‫ــ از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ ــ ﺑﺴﺘﮕﻰ دارد‪ .‬در ﺳﺎلﻫﺎى اﺧﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ‪ ،‬ﻃﺮز ﮐﺎر‪ ،‬ﮐﺎرﺑﺮد و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎ‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﻴﺎز ﺑﺎزار‪ ،‬اﻧﻮاع ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ را ﺑﺎ ﺧﻮاص‬
‫ﻧﻘﺸﻪﻫﺎى ﻓﻨﻰ ﻣﺪار داﺧﻠﻰ آنﻫﺎ آﺷﻨﺎ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻬﺎرتﻫﺎى ﻻزم‬ ‫اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ و ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮهﺑﺮدارى و ﺟﻨﺒﻪﻫﺎى‬
‫را ﺑﻪدﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻬﺎرتﻫﺎ ﻳﮑﻰ از ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺑﺎزار ﮐﺸﻮر را‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺻﻨﻌﺖ اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى دﺳﺘﻰ ﻳﮏ ﻓﺎز و ﺳﻪ ﻓﺎز را در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﮐﻢ ﮐﺮده‬

‫‪٥٦‬‬
 ‫‪۱‬ــ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﮐﻠﻴﺪ‬

‫ﺑﺮﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﺗﻨﺶﻫﺎى ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ و ﺗﻨﺶ ﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﻧﺎﺷﻰ از ﻧﻮع ﺑﺎر‬
‫اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‪ ۱‬و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻘﺪار ﺑﺎر‪ ۲‬در ﻃﻮل زﻣﺎن‪ ،‬از اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋهاى‬
‫ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﺲ ﺧﺎص و ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ و ﺷﮑﻞ آنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺨﺼﺺﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژى‬
‫وﻳﮋهاى ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۳‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﺎرى و‬
‫ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﺷﮑﻞ و اﻧﺪازهى ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻰ اﺧﺘﻼﻓﺎت‬
‫زﻳﺎدى دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺮ ﮐﻠﻴﺪى )ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۱‬ــ‪ (۳‬اﺟﺰاى اﺻﻠﻰ‬
‫را داراﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲‬ــ‪ ،۳‬ﻗﺴﻤﺖﻫﺎى ﻳﮏ ﮐﻠﻴﺪ ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ را‪ ،‬ﮐﺎﻣﻞﺗﺮ‬
‫از ﻧﻮع ﻗﺒﻠﻰ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﮐﺪام از اﺟﺰاى ﮐﻠﻴﺪ ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪه و اﺳﺎﺳﻰ را در ﮐﻠﻴﺪ‬

‫‪۴‬‬
‫‪۱‬‬
‫‪۱‬ــ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺘﺤﺮک‬
‫‪3‬‬
‫‪۲‬ــ دﺳﺘﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ‬
‫‪5‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪۳‬ــ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫﺎى اﺗﺼﺎل ورودى و ﺧﺮوﺟﻰ‬

‫‪4‬‬ ‫‪۴‬ــ ﺷﺎﺳﻰ ﻧﺼﺐ ﻗﻄﻌﺎت‬

‫‪3‬‬
‫‪۵‬ــ ﻗﺎب ﻣﺤﺎﻓﻆ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱‬ــ‪۳‬‬

‫ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل‬
‫ﺧﺎﻣﻮشﮐﻨﻨﺪهى ﺟﺮﻗﻪ‬
‫ﻗﻄﻊﮐﻨﻨﺪهى وﻟﺘﺎژ اﺿﺎﻓﻰ‬ ‫ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل‬
‫‪v‬‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎ‬

‫دﺳﺘﻪى ﻓﺮﻣﺎن‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎ‬ ‫ﺷﺎﺳﻰ‬

‫ﻗﻔﻞ ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ‬
‫ﻗﻄﻊﮐﻨﻨﺪهى ﺣﺮارﺗﻰ‬ ‫دﺳﺘﻪى ﻓﺮﻣﺎن‬ ‫ﻗﻄﻊﮐﻨﻨﺪهى ﺟﺮﻳﺎن‬
‫اﺿﺎﻓﻰ‬
‫ﻗﻄﻊﮐﻨﻨﺪهى ﺟﺮﻳﺎن اﺿﺎﻓﻰ‬

‫ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل‬

‫دﺳﺘﻪى ﻓﺮﻣﺎن‬

‫ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲‬ــ‪۳‬‬
‫‪۱‬ــ ﺑﺎرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ اﻫﻤﻰ‪ ،‬ﺳﻠﻔﻰ‪ ،‬ﺧﺎزﻧﻰ ﻳﺎ ﺗﺮﮐﻴﺒﻰ از آنﻫﺎ‬
‫‪۲‬ــ در ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻇﺎﻫﺮى )اﻣﭙﺪاﻧﺲ( در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻰﮐﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻓﻴﻼﻣﺎن ﻻﻣﭗﻫﺎ‬
‫‪٥٧‬‬
 ‫‪۲‬ــ اﻧﻮاع ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﺳﺎده‬

‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ )ﺣﻮل ﻣﺤﻮر آن( ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﺛﺎﺑﺘﻰ را ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ وﺻﻞ ﻳﺎ‬ ‫از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻫﺮﻣﻰ‪ ،‬ﻏﻠﺘﮑﻰ و‬
‫از ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻗﻄﻊ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫زﺑﺎﻧﻪاى ﻣﻰﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬در زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺮ ﻳﮏ از آنﻫﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده‬
‫اﮔﺮ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎى ﻓﺮو رﻓﺘﻪى اﺳﺘﻮاﻧﻪ در ﺟﻠﻮى ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﻗﻄﻊ ﮐﻠﻴﺪ و اﮔﺮ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎى ﺑﺮآﻣﺪه در ﺟﻠﻮى‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ وﺻﻞ ﮐﻠﻴﺪ اﺗﻔﺎق ﻣـﻰاﻓﺘﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﻠﻴﺪ اﻫﺮﻣﻰ‬
‫ﻋﻤﺮ ﻣﻔﻴﺪ اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪﻫـﺎ ﺑـﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻤﺎس زﻳﺎد ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎ ﮐﻢ اﺳﺖ؛ از‬ ‫اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ )ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۳‬ــ‪ (۳‬داراى اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﮏ‬
‫اﻳﻦرو‪ ،‬اﻣﺮوزه از آنﻫﺎ در ﺻﻨﻌﺖ ﮐﻢﺗﺮ اﺳﺘﻔـﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻓﺎز‪ ،‬دو ﻓﺎز و ﺳﻪ ﻓﺎزﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻴﺮو ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻳﮏ اﻫﺮم‬
‫ﺑﻪﺗﻴﻐﻪﻫﺎى ﻣﺘﺤﺮک ﮐﻠﻴﺪ وارد ﻣﻰﺷﻮد و آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى‬
‫ﺛﺎﺑﺖ وﺻﻞ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ ﺑﻴﺶﺗﺮ در ﻣﺪارﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﮐﻢ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ آن »ﮐﻠﻴﺪ ﭼﺎﻗﻮﻳﻰ« ﻳﺎ »ﮐﻠﻴﺪ ﮐﺎردى«‬
‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻰ از اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ ﻓﻴﻮز ﻧﻴﺰ ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻟﻒ ــ ﻧﺤﻮهى ﻋﻤﻞ ﻳﮏ ﮐﻠﻴﺪ ﻏﻠﺘﮑﻰ ﺑﺎ ﺣﺮوف ﻗﺪﻳﻢ‬

‫ب‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۴‬ــ‪۳‬‬

‫ﮐﻠﻴﺪ زﺑﺎﻧﻪاى‬
‫اﻣﺮوزه در ﺻﻨﻌﺖ از ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى زﺑﺎﻧﻪاى‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺰاﻳﺎى زﻳﺎد‬
‫آنﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دو ﻧﻮع دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدهى ﺑﻴﺶﺗﺮى ﻣﻰﺷﻮد )ﭼﻮن‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۳‬ــ‪۳‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﻠﻴﺪ ﻏﻠﺘﮑﻰ ﻋﻤﺮ زﻳﺎدﺗﺮى دارد و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﻠﻴﺪ اﻫﺮﻣﻰ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻴﺶﺗﺮى را از ﺧﻮد ﻋﺒﻮر ﻣﻰدﻫﺪ(‪.‬‬ ‫ﮐﻠﻴﺪ ﻏﻠﺘﮑﻰ‬
‫در اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪ )ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ‪۵‬ــ‪ (۳‬ﺑﻪ ﺟﺎى اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻮارﻫﺎى‬ ‫اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪ )ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۴‬ــ‪ (۳‬از ﻳﮏ اﺳﺘﻮاﻧﻪى ﻋﺎﻳﻖ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻫﺎدى و ﺗﻴﻐﻪﻫﺎى ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻮاﻧﻪ را ﻃﻮرى ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﻮل ﻣﺤﻮرى ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﻠﺘﮏ دوران ﻣﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻰ و ﻓﺮورﻓﺘﮕﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﺑﻪدور ﻣﺤﻮر‬ ‫ﺑﺮروى اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻧﻮارﻫﺎى ﻫﺎدىاى ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫‪٥٨‬‬
 ‫ﻗﺎب‬ ‫ﺻﻔﺤﻪى زﺑﺎﻧﻪدار‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬زﺑﺎﻧﻪ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮود‪ .‬زﺑﺎﻧﻪى ﻣﺰﺑﻮر ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﻣﺘﺤﺮک‬
‫)ﭘﻼﺗﻴﻦ( را ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬وﺻﻞ ﻳﺎ از آنﻫﺎ ﺟﺪا )ﻗﻄﻊ( ﻣـﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻠﻴﺪ زﺑﺎﻧـﻪاى ﺑـﻪ ﺻﻮرتﻫﺎى ﺗﻮﮐﺎر و روﮐﺎر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در‬
‫اﻫﺮم‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ »ﮐﻠﻴﺪ ﺳﻠﮑﺘﻮر« ﻫﻢ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى زﺑﺎﻧﻪاى‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺗﺼﺎﻻت داﺧﻠﻰ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫اﺳﺖ در ﺧﺎرج ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺪ ﭘﻴﭻ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻳﮏ ﻗﻄﻌﻪ ﻓﻠﺰ ﻣﺴﻰ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎل ﺳﻴﻢ‬ ‫ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ اﺗﺼﺎل ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪۶‬ــ‪ ۳‬ﻧﻤﺎى ﻇﺎﻫﺮى ﻳﮏ ﮐﻠﻴﺪ ﺳﻠﮑﺘﻮر )زﺑﺎﻧﻪاى(‬
‫و اﺟﺰاى ﺗﺸﮑﻴﻞ دﻫﻨﺪهى آن ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ از آﻟﻴﺎژ ﻧﻘﺮه‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻣﺘﺤﺮک‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ۵‬ــ‪۳‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ۶‬ــ‪۳‬‬

‫‪۳‬ــ ﮐﺎرﺑﺮد ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى دﺳﺘﻰ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪ ﺑﺮاﺳﺎس ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎى زﻳﺮ در اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﺗﻮﻟﻴﺪ و‬

‫ﻧﺎم ﮐﻠﻴﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪ON‬‬
‫ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﺳﺎده )‪ ۱‬ــ ‪(۰‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪OFF‬‬
‫‪۱‬ــ ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﺳﺎدهى ﻣﺪار و ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ؛‬
‫‪۲‬ــ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺗﺼﺎل ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ )ﺳﺘﺎره‪ ،‬ﻣﺜﻠﺚ(؛‬
‫‪1‬‬
‫‪0‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻌﮑﻮس ﮐﻨﻨﺪهى ﺟﻬﺖ ﮔﺮدش ﻣﻮﺗﻮر‬
‫‪۳‬ــ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﮔﺮدش ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ )ﭼﭗﮔﺮد‪،‬‬
‫)ﭼﭗﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖﮔﺮد( )‪ ۲‬ــ ‪ ۰‬ــ ‪(۱‬‬
‫راﺳﺖﮔﺮد(؛‬
‫‪0‬‬
‫‪Y‬‬
‫∆‬ ‫ــ ‪( ۰‬‬ ‫)‪ Δ‬ــ‬ ‫ﺳﺘﺎره ــ ﻣﺜﻠﺚ‬
‫‪۴‬ــ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ )ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺪ(؛‬
‫‪0‬‬ ‫ﺳﺘـﺎره ــ ﻣﺜـﻠﺚ‪ ،‬ﭼـﭗﮔـﺮد‪ ،‬راﺳﺖﮔﺮد‬ ‫‪۵‬ــ ﺗﺮﮐﻴﺒﻰ از ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﻮق )ﭼﭗﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖﮔﺮد‪ ،‬ﺳﺘﺎره‪،‬‬
‫‪Y‬‬ ‫‪Y‬‬

‫∆‬ ‫∆‬
‫ــ ‪(Δ‬‬ ‫ــ ‪0‬ـــ‬ ‫)‪ Δ‬ــ‬ ‫ﻣﺜﻠﺚ(؛‬
‫‪0‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1 2 3‬‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺳﺮﻋﺘﻪ )‪ ۲‬ــ ‪ ۱‬ــ ‪ (۰‬و‬ ‫‪۶‬ــ اﻧﺘﺨﺎبﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى ﻓﺎز )ﮐﻠﻴﺪ وﻟﺖﻣﺘﺮ(‪.‬‬
‫‪0‬‬

‫) ‪۳‬ــ ‪۲‬ــ ‪ ۱‬ــ‪(۰‬‬ ‫در ﺑﺎزار ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى دﻳﮕﺮى وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاى ﻣﺼﺎرف‬
‫‪0‬‬
‫‪1‬‬
‫‪START‬‬
‫‪0 START‬‬
‫‪1‬‬ ‫راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺗﮏ ﻓﺎز‬ ‫ﺧﺎص ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﻋﻤﻮﻣﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ ،‬ﻃﺮز ﮐﺎر و رﺳﻢ ﻣﺪار داﺧﻠﻰ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ آﺷﻨﺎ‬
‫‪L2−L3‬‬
‫‪L1−L2 L3−L1‬‬
‫‪0‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪهى ﻓﺎز )ﺑﺮاى دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى‬ ‫ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ و در ﮐﺎرﮔﺎه روش اﺗﺼﺎل آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫‪L3‬‬ ‫‪L1‬‬

‫‪L2‬‬ ‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮى( )ﻣﺎﻧﻨﺪﮐﻠﻴﺪ وﻟﺖﻣﺘﺮ(‬ ‫ﺻﻮرت ﻋﻤﻠﻰ ﻓﺮا ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪٥٩‬‬
 ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ روز ﮐﺮدن اﻃﻼﻋﺎت ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪ ﻫﻤﺮاه اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎى ﻗﺪﻳﻢ آورده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﺑﺮاى ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺷﺪن ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژى و ﻧﻮآورىﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪ‬
‫و ﻗﺪﻳﻢ را ﻓﺮاﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺮاى ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎى ﻗﺪﻳﻤﻰ و ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﻬﺎرتﻫﺎى ﻻزم را ﮐﺴﺐ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪۴‬ــ اﺗﺼﺎل ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪى ﺑﺮق ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪ ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ )‪1‬ــ‪(0‬‬
‫ﺷﻤﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ و ﻓﻨﻰ‪ :‬در ﺷﮑﻞ ‪۷‬ــ‪،۳‬ﺷﻤﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ و‬ ‫اﺻﻮل ﮐﺎر‪ :‬ﮐﻠﻴﺪ زﺑﺎﻧﻪاى )‪1‬ــ‪ (0‬دو ﺣﺎﻟﺖ ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ‬
‫ﻓﻨﻰ ﮐﻠﻴﺪ زﺑﺎﻧﻪاى ﺑﺮاى راهاﻧﺪازى ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز ﻧﺸﺎندادهﺷﺪه‬ ‫دارد‪ .‬ﺑﺮاى راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز ﻳﮏ ﺑﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻪ ﻓﺎز ‪L۲ ،L۱‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫و ‪ L۳‬را ﺑﻪ ﺳﺮﻫﺎى ‪ V۱ ،U۱‬و ‪ W۱‬در ﻣﻮﺗﻮر اﺗﺼﺎل دﻫﺪ و در‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪى اﻳﻦ ﻣﺪار در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ ، IEC‬ﺳﻪ ﻓﺎز ‪،L۱‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ دوم ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ اﺗﺼﺎل را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻟﺖ ﮐﺎرى اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪ ﺑﻪ‬
‫‪ L۲‬و ‪ L۳‬ﺑﻪ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫﺎى ‪۱‬و ‪۳‬و ‪ ۵‬اﺗﺼﺎل ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ و ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫﺎى‬ ‫ﺻﻮرت زﻳﺮاﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺧﺮوﺟﻰ ‪ ۴،۲‬و ‪ ۶‬ﺑﻪ ﺳﺮﻫﺎى ﻣﻮﺗﻮر ‪ V۱ ،U۱‬و ‪ W۱‬ﻣﺘﺼﻞ‬ ‫‪L۱‬‬ ‫‪U۱‬‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪L۲‬‬ ‫‪V۱‬‬
‫‪L۳‬‬ ‫‪W۱‬‬
‫‪3 ~ /MP/ SL −50HZ 380/220v‬‬
‫‪R‬‬
‫‪S‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪50HZ 380/220v‬‬
‫‪3~/ N/PE /50HZ‬‬
‫‪L1‬‬
‫‪MP‬‬
‫‪SL‬‬ ‫‪L2‬‬
‫‪L3‬‬ ‫‪50HZ 380/220v‬‬
‫‪3~/ N/PE /50HZ‬‬
‫‪N‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪PE‬‬
‫‪3‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪F1‬‬
‫‪F1‬‬
‫‪U‬‬
‫‪S‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪T‬‬
‫‪W‬‬
‫‪0 1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Q1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪U‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪W‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪Z‬‬ ‫‪X‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪Q1‬‬

‫‪M‬‬
‫‪M‬‬
‫‪PE‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪M‬‬ ‫‪3‬‬

‫ج ــ ﺷﻤﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ )اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻗﺪﻳﻢ ‪(VDE‬‬ ‫ب ــ ﺷﻤﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ )اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪(IEC‬‬ ‫اﻟﻒ ــ ﺷﻤﺎى ﻓﻨﻰ )اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪(IEC‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۷‬ــ‪۳‬‬

‫‪٦٠‬‬
 ‫ﻣﻰﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۱‬‬
‫ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ اﻧﺪازهﻫﺎى داده ﺷﺪه روى ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﻣﺪار را اﺗﺼﺎل‬ ‫ﻫﺪف‪ :‬راهاﻧﺪازى ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎزه را ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪ زﺑﺎﻧﻪاى‬
‫دﻫﻴﺪ و ﭘﺲ از ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﺮﺑﻰ‪ ،‬ﻣﺪار را درﺣﺎﻟﺖ وﺻﻞ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ و‬ ‫)‪۱‬ــ‪ .(۰‬در ﺷﮑﻞ ‪۸‬ــ‪ ،۳‬ﻧﺤﻮهى ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ و ﺑﺮقرﺳﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻳﮏ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر را راهاﻧﺪازى ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز آﺳﻨﮑﺮون ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻠﻴﺪ زﺑﺎﻧﻪاى )‪۱‬ــ‪ (۰‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه‬

‫‪380-400‬‬

‫‪250-270‬‬
‫‪270-300‬‬
‫‪I‬‬
‫‪0‬‬

‫‪270-300‬‬

‫‪150‬‬ ‫‪320-350‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ۸‬ــ‪۳‬‬

‫‪۵‬ــ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﮔﺮدش ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺳﻪ ﻓﺎز‬

‫‪‬‬
‫‪ L۱‬‬ ‫‪U۱‬‬
‫‪‬‬ ‫در ﺧﻴﻠﻰ از ﻣﻮارد دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺎﺷﻴﻦﺗﺮاش‪،‬‬
‫‪ L۲‬‬ ‫‪V۱‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﺖ راﺳﺖﮔﺮد‬
‫‪‬‬
‫‪ L۳‬‬ ‫‪W۱‬‬ ‫ﺑﺎﻻﺑﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺎﻟﻪﻫﺎ و … ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﮔﺮدش از راﺳﺖﮔﺮد ﺑﻪ‬
‫)ﺟﺎى دو ﺳﺮ ﺳﻴﻢ ﻋﻮض ﻣﻰﺷﻮد(‬ ‫ﭼﭗﮔﺮد ﻳﺎ ﺑﻪﻋﮑﺲاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫اﺻﻮل ﮐﺎر‪ :‬ﮐﻠﻴﺪ داراى ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ )‪ (0‬ﻗﻄﻊ‪ (1) ،‬ﭼﭗﮔﺮد‬
‫‪ L۱‬‬ ‫‪V۱‬‬
‫‪‬‬ ‫و )‪ (2‬راﺳﺖﮔﺮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ L۲‬‬ ‫‪U۱‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﺖ ﭼﭗﮔﺮد‬
‫‪‬‬
‫‪ L۳‬‬ ‫‪W۱‬‬

‫‪٦١‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ در ﻳﮏ ﻓﺎز ﻣﺸﺘﺮکاﻧﺪ و ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ﮐﻠﻰ‬ ‫ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى زﺑﺎﻧﻪاى ﭼﭗﮔﺮد و راﺳﺖﮔﺮد در دو ﻧﻮع ﻣﻮﻗﺖﮐﺎر‬
‫زﻳﺮ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪:‬‬ ‫و داﺋﻢ ﮐﺎر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮع ﻣﻮﻗﺖ ﮐﺎر ﺑﺮاى راه اﻧﺪازى‬
‫ﺟﺮاﺛﻘﺎلﻫﺎ در ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﻮﻗﺖ‬
‫‪L‬‬ ‫‪R‬‬ ‫ﮐﺎر ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻪ دﺳﺖ روى ﮐﻠﻴﺪ اﺳﺖ ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪۹‬ــ‪۳‬‬
‫‪V۱‬‬ ‫‪L۱‬‬ ‫‪U۱‬‬ ‫ﺷﻤﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ و ﻓﻨﻰ ﮐﻠﻴﺪ ﭼﭗﮔﺮد ــ راﺳﺖﮔﺮد زﺑﺎﻧﻪاى را ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫‪U۱‬‬ ‫‪L۲‬‬ ‫‪V۱‬‬ ‫داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪W۱‬‬ ‫‪L۳‬‬ ‫‪W۱‬‬ ‫ﻓﺎز ﻣﺸﺘﺮک‬ ‫از ﻣﻘﺎﻳﺴﻪى ﺣﺎﻟﺖﻫﺎى ﭼﭗﮔﺮد و راﺳﺖﮔﺮد ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ‬

‫‪z‬‬ ‫‪50HZ 380/220v‬‬

‫‪3~/ N/PE /50HZ‬‬
‫‪3 ~ /MP/ SL −50HZ 380/220v‬‬
‫‪R‬‬
‫‪S‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪F1‬‬
‫‪MP‬‬
‫‪SL‬‬

‫‪R O‬‬ ‫‪L‬‬

‫‪R‬‬
‫‪O‬‬
‫‪L‬‬
‫‪Q1‬‬

‫‪4‬‬

‫‪M‬‬
‫‪3‬‬
‫‪U‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪W‬‬

‫‪Z‬‬ ‫‪X‬‬ ‫‪Y‬‬

‫ج ــ ﺷﻤﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ )اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻗﺪﻳﻢ ‪(VDE‬‬ ‫ب ــ ﺷﻤﺎى ﻓﻨﻰ )اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪(IEC‬‬ ‫اﻟﻒ ــ ﺷﻤﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ )اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪(IEC‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ۹‬ــ‪۳‬‬

‫‪٦٢‬‬
 ‫ﭘﺮﺳﺶ‪:‬‬
‫‪۱‬ــ اﮔﺮ ﻳﮑﻰ از ﻓﺎزﻫﺎى ﻣﺪار ﭼﭗﮔﺮد ــ راﺳﺖﮔﺮد ﻳﮏ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز ﻗﻄﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم وﺻﻞ ﮐﻠﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر در ﭼﻪ ﺟﻬﺘﻰ‬
‫ﮔﺮدش ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد؟ ﭼﺮا؟‬
‫‪۲‬ــ اﮔﺮ ﻳﮑﻰ از ﻓﺎزﻫﺎى ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز در ﺣﻴﻦ ﮐﺎر ﻗﻄﻊ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬در ﺻﻮرت ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﮐﻠﻴﺪ )از ﭼﭗ ﺑﻪ راﺳﺖ( ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻰ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد؟ ﭼﺮا؟‬
‫‪۳‬ــ ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎﻳﻰ از ﻣﺪار ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﮔﺮدش ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ در‬
‫ﺻﻨﻌﺖ را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬
‫‪380-400‬‬
‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۲‬‬
‫ﻫﺪف‪ :‬راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﭗﮔﺮد ــ‬
‫راﺳﺖﮔﺮد ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪ زﺑﺎﻧﻪاى )‪(2-0-1‬‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪۱۰‬ــ‪ ،۳‬ﻧﺤﻮهى ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﻰ و ﺑﺮق رﺳﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻳﮏ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز آﺳﻨﮑﺮون ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻠﻴﺪ زﺑﺎﻧﻪاى )‪ (2-0-1‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻣﻰﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ اﻧﺪازهﻫﺎى داده ﺷﺪه روى ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﻣﺪار را اﺗﺼﺎل‬
‫دﻫﻴﺪ و ﭘﺲ از ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﺮﺑﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﻣﺪار در ﺣﺎﻟﺖ وﺻﻞ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر‬
‫را راهاﻧﺪازى ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ــ ﻗﺒﻞ از آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﺪار‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ آن را از ﻟﺤﺎظ‬
‫رﻋﺎﻳﺖ ﻧﮑﺎت اﻳﻤﻨﻰ ﺑﺮرﺳﻰ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪250-270‬‬
‫‪I‬‬
‫‪270-300‬‬
‫‪0‬‬
‫‪II‬‬

‫‪270-300‬‬

‫‪150‬‬ ‫‪320-350‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۰‬ــ‪۳‬‬

‫‪۶‬ــ راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺳﻪﻓﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ‬

‫ﻣﻮﺗﻮر ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻻ ﺧﻮاﻫﺪرﻓﺖ(‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺑﺎ ﻗﺪرت ﭘﺎﻳﻴﻦ را ﻣﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ وﺻﻞ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى داراى ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﻻ و ﻗﺪرت زﻳﺎد‬
‫را ﺗﻮﺳﻂ روشﻫﺎى راهاﻧﺪازى‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن آنﻫﺎ را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﮑﻰ‬
‫از اﻳﻦ روشﻫﺎى راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺳﻪﻓﺎز‪ ،‬اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ‬
‫اﺳﺖ و اﻳﻦ روش را در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎﻳﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ در‬
‫ﺷﺒﮑﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪارﻫﺎى‬
‫ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ اﺗﺼﺎل ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٦٣‬‬
‫ﺑﺮاى اﻳﻦ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر از ﺣﺎﻟﺖ ﺳﮑﻮن ﺑﻪ دور ﻧﺎﻣﻰ ﺑﺮﺳﺪ‪،‬‬
‫آن را ﺑﺎ وﺳﺎﻳﻠﻰ ﮐﻪ »راهاﻧﺪاز« ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻰﺷﻮد ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰاﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺑﺎﻻرا ﻣﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ وﺻﻞ ﮐﻨﻴﻢ‪،‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن راهاﻧﺪازى ﺣﺪود‪ ۴‬ﺗﺎ‪ ۷‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ از ﺷﺒﮑﻪ درﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﻰﮐﻨﺪ؛ در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺣﺘﻤﺎل دارد ﺳﻴﻢﻫﺎى راﺑﻂ و وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ‬
‫ﺻﺪﻣﻪ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاى راهاﻧﺪازى‬
‫ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺟﺮﻳﺎن راهاﻧﺪازى را ﮐﻨﺘﺮل و آن را ﻣﺤﺪود ﮐﺮد‬
‫)اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺟﺮﻳﺎن راهاﻧﺪازى ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﮔﺸﺘﺎور راهاﻧﺪازى‬
 ‫ﻧﺎﻣﻰ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺪول ‪۱‬ــ‪ ۳‬ﻃﺮز اﺗﺼﺎل ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺳﻪﻓﺎز ﺑﺎ ﻗﺪرتﻫﺎى‬
‫ﺟﺪول ‪۱‬ــ‪۳‬ــ ﻃﺮزاﺗﺼﺎل ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﺎ ﻗﺪرتﻫﺎى ﻧﺎﻣﻰ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ‬

‫روشﻫﺎى راهاﻧﺪازى‬ ‫ﻗﺪرت ﻧﺎﻣﻰ‬

‫در ﺷﺒﮑﻪ ‪۲۳۰V‬‬ ‫در ﺷﺒﮑﻪ ‪۴۰۰V‬‬
‫راهاﻧﺪازى ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬ ‫‪ ۱/۵kw‬ﺗﺎ ‪۳ kw‬‬ ‫‪ ۲/۲kw‬ﺗﺎ ‪۴ kw‬‬
‫راهاﻧﺪازى ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ‬ ‫‪ ۳kw‬ﺗﺎ ‪۵/۵ kw‬‬ ‫‪ ۴kw‬ﺗﺎ ‪۱۱ kw‬‬
‫‪L1‬‬
‫‪W2‬‬
‫‪U1‬‬ ‫ﮐﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎن راه اﻧﺪازى ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪار‬
‫ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ‬
‫‪L3‬‬ ‫‪W1‬‬ ‫‪U2‬‬ ‫‪L2‬‬
‫‪V2‬‬ ‫‪V1‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ‪ ۱‬ﺧﻮاﻧﺪﻳﺪ‪ ،‬ﮐﻼفﻫﺎى ﻓﺎزﻫﺎى‬
‫ﻣﺪار ﻣﺜﻠﺚ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺗﻮر را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ L۱‬‬ ‫‪U۱‬‬ ‫‪W۲‬‬ ‫ﻓﺎز اول‬ ‫ﻓﺎز دوم‬ ‫ﻓﺎزﺳﻮم‬
‫‪‬‬
‫‪ L۲‬‬ ‫‪V۱‬‬ ‫‪U۲‬‬ ‫‪U1‬‬ ‫‪V1‬‬ ‫‪W1‬‬
‫اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ‬ ‫‪‬‬
‫‪ L۳‬‬ ‫‪W۱‬‬ ‫‪V۲‬‬
‫‪‬‬
‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﻗﺪرت ﺑﺎﻻ را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ راهاﻧﺪازى ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪U2‬‬ ‫‪V2‬‬ ‫‪W2‬‬
‫‪VL‬‬
‫اﻳﻦ ﮐﻼفﻫﺎ را در اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ‪ ،‬ﺑﻪ اﺷﮑﺎل زﻳﺮ‪،‬‬
‫‪= 3‬‬
‫‪VP‬‬
‫= ‪VL = 3VP , I L = I P‬‬ ‫دراﺗﺼﺎلﺳﺘﺎره‬ ‫ﺑﻪﺷﺒﮑﻪ وﺻﻞ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺪار ﺳﺘﺎره و ﻣﺪار ﻣﺜﻠﺚ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ‪.‬‬
‫‪z‬‬ ‫‪z‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﺣﺎﻻت زﻳﺮ اﺗﺼﺎﻻت ﺳﺘﺎره و ﻣﺜﻠﺚ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪Pλ = 3PPh = 3(VP )(I P ) cos ϕ‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪:‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪى ‪۱‬ــ‪۱‬‬ ‫‪L1‬‬
‫‪U1‬‬

‫‪VL‬‬ ‫‪VL‬‬ ‫‪VL2‬‬

‫(‪Pλ = 3‬‬ ‫()‬ ‫= ‪) cos ϕ‬‬ ‫‪cos ϕ‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3z‬‬ ‫‪z‬‬
‫‪W2‬‬ ‫‪U2‬‬
‫‪V2‬‬
‫‪VL‬‬ ‫‪L3‬‬ ‫‪W1‬‬ ‫‪V1‬‬ ‫‪L2‬‬
‫( ‪I L = 3I P = 3‬‬ ‫)‬ ‫و‬ ‫‪VL = VP‬‬
‫در اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ‬
‫‪z‬‬ ‫ﻣﺪار ﺳﺘﺎره‬

‫‪VL‬‬ ‫‪V2‬‬
‫‪P∆ = 3VP I P cos ϕ = 3VL0‬‬ ‫‪cos ϕ = 3 L .cos ϕ‬‬
‫‪z‬‬ ‫‪z‬‬
‫‪L1‬‬
‫‪ L۱‬‬ ‫‪U۱‬‬ ‫‪U۲‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪى ‪۲‬ــ‪۱‬‬ ‫‪‬‬
‫‪VP=220V‬‬ ‫‪‬‬
‫اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره‬ ‫‪ L۲‬‬ ‫‪V۱‬‬ ‫‪V۲‬‬
‫‪‬‬
‫‪ L۳‬‬ ‫‪W۱‬‬ ‫‪W۲‬‬
‫‪L2‬‬
‫‪U1‬‬ ‫‪V1‬‬ ‫‪W1‬‬
‫‪٦٤‬‬
‫‪VL=380V‬‬
‫‪W2‬‬ ‫‪U2‬‬ ‫‪V2‬‬
‫‪L3‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱۱‬ــ‪ ،۳‬ﺷﻤﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ و ﺷﻤﺎى ﻓﻨﻰ ﻣﺪار راهاﻧﺪازى‬ ‫از ﻣﻘﺎﻳﺴﻪى ﻣﻌﺎدﻻت ‪۱‬ــ‪ ۱‬و ‪۲‬ــ‪ ۱‬ﻣﻰﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز آﺳﻨﮑﺮون را ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪ ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ زﺑﺎﻧﻪاى در‬ ‫ﻗﺪرت در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﻠﺚ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ IEC‬ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪z‬‬
‫‪PΔ = ۳Pλ‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ :‬ﺑﺮاﺳﺎس راﺑﻄﻪى ﺑﻪدﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ‬

‫‪١‬‬
‫ــــ ﻗﺪرت ﻣﻮﺗﻮر در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﻠﺚ‬
‫ﮐﻪ ﻗﺪرت ﻣﻮﺗﻮر در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﺎره‪٣ ،‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﻰ اﺳﺖ ﻗﺪرت ﻣﻮﺗﻮر در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﻠﺚ ﻫﻤﺎن ﻗﺪرت ﻧﺎﻣﻰ‬
‫‪۱‬‬
‫ﻣﻮﺗﻮر اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪L1‬‬

‫‪IP‬‬

‫‪L2‬‬
‫‪U1‬‬ ‫‪V1‬‬ ‫‪W1‬‬

‫‪VL=380V‬‬
‫‪W2‬‬ ‫‪U2‬‬ ‫‪V2‬‬
‫‪L3‬‬
‫اﻟﻒ ــ ﺷﻤﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ‬
‫‪z‬‬
‫ﺑﺮاى ﺑﺮرﺳﻰ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎى ﻣﺪار در ﺣﺎﻻت ﺳﺘﺎره و ﻣﺜﻠﺚ و‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪى آنﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﺎﻧﻮن اﻫﻢ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎى‬
‫ﻓﺎزى و ﺧﻄﻰ ﻫﺮ ﺣﺎﻟﺖ را ﺑﻪدﺳﺖ آورﻳﻢ و ﺳﭙﺲ ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎى‬
‫ﺧﻂِ دو ﺣﺎﻟﺖ را ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻴﻢ‪.‬‬
‫‪VP‬‬ ‫‪V‬‬
‫= ‪I Lλ‬‬ ‫‪= L‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﺎره‬
‫‪z‬‬ ‫‪3z‬‬

‫‪VL‬‬
‫( ‪I L∆ = 3I P = 3‬‬ ‫)‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﻠﺚ‬
‫‪z‬‬
‫‪VL‬‬
‫‪I Lλ‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪= 3z‬‬ ‫= ‪I Lλ‬‬ ‫‪IL‬‬
‫‪3 L 3‬‬ ‫∆ ‪3‬‬
‫∆‪IL‬‬ ‫‪V‬‬
‫‪M‬‬ ‫‪z‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ :‬ﺟﺮﻳﺎن در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﻠﺚ‪ ۳ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ب ــ ﺷﻤﺎى ﻓﻨﻰ‬ ‫ﺳﺘﺎره اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱۱‬ــ‪۳‬‬
‫‪۱‬ــ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ در ﻣﻮرد ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ راهاﻧﺪازى ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره و ﻣﺜﻠﺚ را دارﻧﺪ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٦٥‬‬
 ‫‪400‬‬ ‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۳‬‬
‫ﻫﺪف‪ :‬راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺎ‬
‫ﮐﻠﻴﺪ زﺑﺎﻧﻪاى‪.‬‬
‫‪320‬‬ ‫‪300‬‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪١٢‬ــ‪ ٣‬ﻧﺤﻮهی ﮐﺎﺑﻞﮐﺸﯽ و ﺑﺮقرﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻳﮏ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز آﺳﻨﮑﺮون ‪ ٣٨٠/۶۶۰V‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﻨﻴﺪ‪.‬ﺑـﺎ رﻋﺎﻳﺖ‬
‫‪300‬‬ ‫اﻧﺪازهﻫﺎی داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺪار را اﺗﺼﺎل دﻫﻴﺪ و ﭘﺲ از ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻗﺮار دادن ﮐﻠﻴﺪ در ﺣﺎﻟﺖ وﺻﻞ ﻣﻮﺗﻮر را راهاﻧﺪازی ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪150‬‬ ‫‪350‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۲‬ــ‪۳‬‬

‫‪۷‬ــ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺳﻪﻓﺎز‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻴﺪان د ّوار ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﭼﻨﺪ ﻓﺎز‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎرى از دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ؛‬
‫ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﺟﻔﺖ ﻗﻄﺐﻫﺎى ﺳﻴﻢﺑﻨﺪى‪،‬‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﺘﻪ‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎى ﺗﺮاش‪ ،‬دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎى ﺑﺎﻻﺑﺮﻧﺪه‪،‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮس دارد‪.‬‬ ‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﻧﺴﺎﺟﻰ و … ‪.‬‬
‫‪60× f‬‬ ‫در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق ﺟﻬﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬روشﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ‬
‫= ‪ns‬‬
‫‪P‬‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ روش از آنﻫﺎ‬
‫در اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮل‪ ns ،‬ﺗﻌﺪاد دور ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻨﮑﺮون ﺑﺮﺣﺴﺐ دور‬ ‫اﺷﺎره ﻣﻰﺷﻮد‪:‬‬
‫در دﻗﻴﻘﻪ )‪ (R.P.M‬و ‪ f‬ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻫﺮﺗﺰ )‪ (Hz‬و ‪ P‬ﺗﻌﺪاد‬ ‫‪۱‬ــ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ روش ﺗﻐﻴﻴﺮ وﻟﺘﺎژ؛‬
‫ﺟﻔﺖ ﻗﻄﺐ ﺳﻴﻢﺑﻨﺪى ﻣﻮﺗﻮر اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪۲‬ــ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ روش ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ؛‬
‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮﺗﻮر آﺳﻨﮑﺮون را‪ ،‬ﺑﻪروشﻫﺎى‬ ‫‪۳‬ــ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ روش ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ روﺗﻮر؛‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻄﺐ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻰ ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪۴‬ــ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ روش ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻄﺐ ﺑﺎ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﻫﺎى‬
‫ﻳﮑﻰ از ﺳﺎده ﺗﺮﻳﻦ روش ﻫﺎى ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى‬ ‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ؛‬
‫اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻄﺐ ﺳﻴﻢﺑﻨﺪى آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دو روش ﮐﻠﻰ و‬ ‫‪ ۵‬ــ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑـﻪ روش ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻄﺐ ﺑـﺎ ﻳﮏ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ‬
‫ﻣﺘﺪاول ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد‪:‬‬ ‫)ﻣﻮﺗﻮر دوﺳﺮﻋﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم داﻻﻧﺪر ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ(‪.‬‬

‫‪٦٦‬‬
‫ﻧﺤﻮهى اﺗﺼﺎل ﻣﻮﺗﻮر دوﺳﺮﻋﺘﻪ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪﺻﻮرت‬ ‫‪۱‬ــ‪۷‬ــ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺮﻋﺘﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ‬
‫زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ‬
‫‪ L۱‬‬ ‫‪۱U‬‬ ‫در اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﺑﻪازاى ﻫﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻳﮏ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد‬
‫‪‬‬
‫‪  L٢‬ﺳﺮﻋﺖ اول‬ ‫‪۱V‬‬ ‫ﻗﻄﺐﻫﺎى ﻣﺸﺨﺺ در ﻣﺤﻴﻂ اﺳﺘﺎﺗﻮر ﻗﺮار داده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮﻳﮏ‬
‫‪‬‬
‫‪ L۳‬‬ ‫‪‬‬
‫‪۱W‬‬ ‫از ﺳﻴﻢﭘﻴﭽﻰﻫﺎ داراى ﺗﻌﺪاد ﻗﻄﺐ ﻣﻌﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ و از ﻫﺮ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ‬
‫ﺳﺮﻫﺎﻳﻰ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ روى ﺗﺨﺘﻪﮐﻠﻢ ﻣﻮﺗﻮر ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى‬
‫‪‬‬
‫‪ L۱‬‬ ‫‪۲U‬‬ ‫ﺑﺎ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ داراى دو‪ ،‬ﺳﻪ و ﻳﺎ ﭼﻬﺎر ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ دوم‬ ‫‪‬‬
‫‪ L٢‬‬ ‫‪۲V‬‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﺮﻳﮏ از آنﻫﺎ را ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺲﻫﺎى ‪ ۳ ،۲‬و ﻳﺎ ‪ ۴‬روى ﺗﺨﺘﻪﮐﻠﻢ‬
‫‪‬‬
‫‪ L۳‬‬ ‫‪۲W‬‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺷﮑﻞ ‪۱۳‬ــ‪ ۳‬ﻧﺤﻮهى ﻧﺎمﮔﺬارى و‬
‫ﻣﺪار ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى در ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ IEC‬و ‪VDE‬‬
‫را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪z‬‬

‫‪z‬‬

‫‪3 ~ N / PE −50Hz 380/ 220v‬‬

‫‪5‬‬
‫‪3‬‬

‫‪4‬‬

‫‪II‬‬
‫‪I‬‬
‫‪O‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪M‬‬
‫‪8/6 P‬‬
‫‪3‬‬

‫اﻟﻒ ــ ﺷﻤﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ اﺗﺼﺎل ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ‬

‫ج ــ راه اﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ دو ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﺟﺪا‬ ‫ب ــ ﺷﻤﺎ ى ﻓﻨﻰ ﻣﻮ ﺗﻮ ر‬
‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ دوﺳﺮﻋﺘﻪ در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪IEC‬‬
‫دوﺳﺮﻋﺘﻪ ﺑﺎاﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪VDE‬‬ ‫دوﺳﺮﻋﺘﻪ ﺑﺎ دو ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﺟﺪا‬
‫در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪IEC‬‬

‫‪٦٧‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۱۳‬ــ‪۳‬‬

‫در اﻳﻦ ﻧﻮع اﺗﺼﺎل وﻟﺘﺎژ ﻫﺮ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ در ﻫﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫‪۲‬ــ‪۷‬ــ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز دوﺳﺮﻋﺘﻪ داﻻﻧﺪر‬
‫ﻣﻘﺪار ﮐﻤﻰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺳﻪﻓﺎز دوﺳﺮﻋﺘﻪ ﺧﺎص ﻣﻮﺗﻮر داﻻﻧﺪر‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺑﺎ اﺗﺼﺎل داﻻﻧﺪر اﻏﻠﺐ داراى ﺷﺶ ﺳﺮﺳﻴﻢ در‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ از ﻳﮏ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﺑﺮاى دو‬
‫روى ﺗﺨﺘﻪﮐﻠﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻓﻘﻂ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻳﮏ وﻟﺘﺎژ اﺗﺼﺎل ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد و ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻋﺖ در آن ﻫﺎ ‪١‬‬
‫ــــ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٢‬‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺑﺎ اﺗﺼﺎل داﻻﻧﺪر در دورﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ داراى‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺳﻪ ﻓﺎز داﻻﻧﺪر )‪۴‬و‪ ۲‬ﻗﻄﺐ(؛ )‪۸‬و‪ ۴‬ﻗﻄﺐ( ﻳﺎ‬
‫ﻗﺪرتﻫﺎى ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﻣﻮاردى ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮد ﮐﻪ‬ ‫)‪۱۲‬و‪ ۶‬ﻗﻄﺐ( ﮐﻪ در ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ‪ ۵۰‬ﻫﺮﺗﺰ ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ داراى‬
‫ــــ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻗﺪﻳﻢ ‪VDE‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻋﺖﻫﺎى ﻣﻮردﻧﻴﺎز ‪١‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖﻫﺎى )‪ ۳۰۰۰‬و ‪ ۱۵۰۰‬دور(‪ ۱۵۰۰) ،‬و ‪ ۷۵۰‬دور( و )‪۱۰۰۰‬‬
‫‪٢‬‬
‫ﺳﺮﻫﺎى ﻣﻮﺗﻮر داﻻﻧﺪر )‪ (۱W ،۱V ،۱U‬را ﺑﺮاى ﺳﺮﻋﺖ ﮐﻢ ﺑﺎ‬ ‫و ‪ ۵۰۰‬دور( ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺮوف ‪ Ua، Va‬و ‪ Wa‬و ﺑﺮاى ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد )‪ (۲W ،۲V ،۲U‬را‬ ‫ﺑﺮاى ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻄﺐ در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ داراى ﻳﮏ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ‬
‫ﺑﺎ ﺣﺮوف ‪ Ub، Vb‬و ‪ Wb‬ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻮع اﺗﺼﺎل ﻣﻮﺗﻮر را ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر از‬
‫ﺗﺨﺘﻪ ﮐﻠﻢ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز داﻻﻧﺪر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﮑﻞ ‪۱۵‬ــ‪۳‬‬ ‫اﺗﺼﺎل داﻻﻧﺪر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى ﺗﻌﺪاد ﻗﻄﺐ ﺑﻴﺶﺗﺮ‪ ،‬اﺗﺼﺎل‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎى اﺳﺘﺎﺗﻮر را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺜﻠﺚ و ﺑﺮاى ﺗﻌﺪاد ﻗﻄﺐ ﮐﻢﺗﺮ‪،‬‬
‫ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎى اﺳﺘﺎﺗﻮر را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎرهى دوﺑﻞ وﺻﻞ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‬
‫‪1U‬‬ ‫‪1V‬‬ ‫‪1W‬‬ ‫)ﺷﮑﻞ ‪۱۴‬ــ‪.(۳‬‬

‫‪2U‬‬ ‫‪2V‬‬ ‫‪2W‬‬ ‫‪L1‬‬

‫ﺷﮑﻞ‪۱۵‬ــ‪۳‬‬ ‫‪1U‬‬

‫ﻧﺤﻮهى اﺗﺼﺎل ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺮاى ﺳﺮﻋﺖﻫﺎى ﮐﻢ و زﻳﺎد ﺑﻪﺻﻮرت‬

‫زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪2W‬‬ ‫‪2U‬‬

‫‪ L۱‬‬ ‫‪۱U‬‬

‫‪‬‬
‫‪  L٢‬ﺳﺮﻋﺖ ﮐﻢ )ﻣﺜﻠﺚ ﺳﺮی(‬ ‫‪۱V‬‬ ‫‪1W‬‬
‫‪X‬‬
‫‪ L۳‬‬ ‫‪۱W‬‬ ‫‪L2‬‬ ‫‪1V‬‬ ‫‪L3‬‬
‫‪‬‬
‫‪2V‬‬
‫‪ (a‬اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ ﺳﺮى‬
‫‪ L۱‬‬ ‫‪٢U ۱U‬‬
‫‪‬‬
‫‪  L٢‬ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد )ﺳﺘﺎره ی دوﺑﻞ(‬ ‫‪٢V ۱V‬‬ ‫‪L1‬‬
‫‪2U‬‬
‫‪‬‬
‫‪ L۳‬‬ ‫‪٢W ۱W‬‬

‫‪1V‬‬ ‫‪1U‬‬

‫‪1W‬‬

‫‪L2‬‬ ‫‪2V‬‬ ‫‪2W‬‬ ‫‪L3‬‬

‫‪ (b‬اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎرهى دوﺑﻞ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۴‬ــ‪۳‬‬

‫‪٦٨‬‬
 ‫در ﺷﮑﻞ ‪۱۶‬ــ‪ ۳‬ﺷﻤﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ و ﻓﻨﻰ ﻣﺪار راهاﻧﺪازى‬
‫ﻣﻮﺗﻮر داﻻﻧﺪر در اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎى ‪ VDE‬ﻗﺪﻳﻢ و ‪ IEC‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻣﻰﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪v‬‬
‫‪3~ / MP/SL − 50Hz 380/220‬‬
‫‪R‬‬
‫‪S‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪3 ~ /MP/SL −50 Hz 380 /220 v‬‬
‫‪MP‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪380/220‬‬
‫‪SL‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪3‬‬

‫‪O I‬‬ ‫‪II‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪Ub‬‬

‫‪R‬‬

‫‪Ua‬‬ ‫‪II‬‬
‫‪I‬‬
‫‪O‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪Vb‬‬
‫‪1‬‬
‫‪S‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Va‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Wb‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪Wa‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪10‬‬
‫‪11‬‬
‫‪12‬‬
‫‪13‬‬
‫‪14‬‬
‫‪Vb‬‬
‫‪Ub‬‬

‫‪Wb‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪M‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪Ua‬‬

‫‪Va‬‬

‫‪Wa‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4/2P‬‬
‫‪2‬‬
‫‪4/2 P‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪M‬‬

‫ب ــ ﺷﻤﺎى ﻓﻨﻰ ﻣﺪار داﻻﻧﺪر در‬ ‫اﻟﻒ ــ ﺷﻤﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻣﺪار داﻻﻧﺪر‬
‫ج ــ ﺷﻤﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﻣﺪار داﻻﻧﺪر در‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ VDE‬ﻗﺪﻳﻢ‬ ‫در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪IEC‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ VDE‬ﻗﺪﻳﻢ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۶‬ــ‪۳‬‬

‫‪٦٩‬‬
 ‫‪350-400‬‬
‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۴‬‬
‫ﻫﺪف‪ :‬راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز دوﺳﺮﻋﺘﻪ داﻻﻧﺪر ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪ‬
‫‪250-300‬‬

‫‪I‬‬
‫‪II‬‬ ‫زﺑﺎﻧﻪاى )‪(0-I-II‬‬
‫‪0‬‬

‫در ﺷﮑﻞ ‪۱۷‬ــ‪ ،۳‬ﻧﺤﻮهى ﮐﺎﺑﻞ ﮐﺸﻰ و ﺑﺮقرﺳﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻳﮏ‬

‫‪270-300‬‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز آﺳﻨﮑﺮون ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻠﻴﺪ زﺑﺎﻧﻪاى )‪ (0-I-II‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻣﻰﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪150‬‬ ‫‪300-350‬‬
‫ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ اﻧﺪازهﻫﺎى داده ﺷﺪه در ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﻣﺪار را اﺗﺼﺎل‬
‫دﻫﻴﺪ و ﭘﺲ از ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻫﻨﺮآﻣﻮز ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﮐﻠﻴﺪ در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫وﺻﻞ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر را راهاﻧﺪازى ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱۷‬ــ‪۳‬‬

‫‪۸‬ــ راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﻳﮏﻓﺎز آﺳﻨﮑﺮون ﺑﺎ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ راهاﻧﺪاز ﻣﻮﻗﺖ‬

‫اﻳﻦﮐﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ‪ ٪۷۵‬ﺳﺮﻋﺖ ﻧﺎﻣﻰ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ راهاﻧﺪاز از‬ ‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﻳﮏ ﻓﺎز از دو ﮔﺮوه ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻰ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪه‬
‫ﻣﺪار ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪١٨‬ــ ‪ ،۳‬ﻣﺪار اﺗﺼﺎل داﺧﻠﻰ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺣﺪود ‪ ۹۰‬درﺟﻪ اﺧﺘﻼف ﻓﺎز اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى‬
‫راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر ﻳﮏ ﻓﺎز ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫راهاﻧﺪازى آنﻫﺎ اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮ دو ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ در ﻣﺪار ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﭘﺲ از‬

‫‪O‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۸‬ــ‪۳‬‬
‫‪٧٠‬‬
 ‫‪۹‬ــ ﮐﻨﺘﻮرﻫﺎى ﺳﻪﻓﺎزه‬

‫ﮐﻨﺘﻮر ﺳﻪﻓﺎز اﮐﺘﻴﻮ‬

‫ﻃﺮز اﺗﺼﺎل ﮐﻨﺘﻮر ﺳﻪ ﻓﺎزه‪ :‬در ﺑﺮق ﺻﻨﻌﺘﻰ از ﮐﻨﺘﻮر‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬
‫ﺳﻪ ﻓﺎزه ﺑﺮاى اﻧﺪازهﮔﻴﺮى اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ RI۲t‬در‬
‫‪L1‬‬
‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻰرﺳﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﮐﻨﺘﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز‬
‫‪L2‬‬
‫‪L3‬‬ ‫)ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۱۹‬ــ‪ (۳‬از دو ﮐﻨﺘﻮر ﻳﮏ ﻓﺎز‪ ،‬ﮐﻪ در ﻳﮏ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪه و ﻃﺮز اﺗﺼﺎل آنﻫﺎ ﺷﺒﻴﻪ ﻳﮏ واتﻣﺘﺮ ﺳﻪ ﻓﺎز‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱۹‬ــ‪۳‬ــ ﮐﻨﺘﻮر ﺳﻪﻓﺎز ﺳﻪﺳﻴﻤﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﮐﻨﺘﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز دو ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ داﻳﻤﻰ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺗﻌﺪاد دور‬
‫ﺻﻔﺤﻪى آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻤﻰ‪ ،‬ﻃﻮرى ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام از ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲﻫﺎ‬
‫روى ﻳﮏ ﺻﻔﺤﻪى آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮﻣﻰ اﺛﺮ ﻣﻰﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﮐﻨﺘﻮرﻫﺎى اﮐﺘﻴﻮ‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬
‫ﺳﻪ ﻓﺎز‪ ،‬اﻧﺮژى ﻣﺼﺮﻓﻰ را ﺑﺮﺣﺴﺐ ﮐﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ در ﺷﺒﮑﻪﻫﺎى‬
‫ﺳﻪ ﺳﻴﻢ و ﭼﻬﺎر ﺳﻴﻢ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﺗﺼﺎل ﮐﻨﺘﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز‬
‫‪k‬‬ ‫‪l‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪l‬‬ ‫ﺳﻪ ﺳﻴﻢ ﻳﺎ ﭼﻬﺎر ﺳﻴﻢ ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى‬
‫‪L1‬‬ ‫‪K‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪K‬‬ ‫‪L‬‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن و وﻟﺘﺎژ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻘﺸﻪى اﺗﺼﺎل ﮐﻨﺘﻮر ﺑﻪ‬
‫‪L2‬‬
‫‪L3‬‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ )ﺑﺎ ﻣﺒﺪلﻫﺎى وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن( در‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۰‬ــ‪۳‬ــ ﮐﻨﺘﻮر ﺳﻪﻓﺎز ﺳﻪﺳﻴﻤﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺪل ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺷﮑﻞﻫﺎى ‪۱۹‬ــ‪ ۳‬و ‪۲۰‬ــ‪ ۳‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮐﻨﺘﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز راﮐﺘﻴﻮ‬

‫در ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺻﻨﻌﺘﻰ‪ ،‬ﺑﺮاى اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﻣﺼﺮف ﻣﻘﺪار‬
‫اﻧﺮژى در ﺑﺎرﻫﺎى ﺳﻠﻔﻰ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ و ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت‪ ،‬از ﮐﻨﺘﻮر راﮐﺘﻴﻮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن داﺧﻠﻰ‬
‫‪1‬‬ ‫‪3 4‬‬ ‫‪6 7‬‬ ‫‪9‬‬ ‫و ﻃﺮﻳﻘﻪى ﻋﻤﻞ اﻳﻦ ﮐﻨﺘﻮر درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻨﺘﻮر اﮐﺘﻴﻮ اﺳﺖ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫‪L1‬‬ ‫ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﮐﻨﺘﻮر اﮐﺘﻴﻮ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻧﻮع اﻧﺮژى را اﻧﺪازهﮔﻴﺮى‬
‫‪L2‬‬
‫‪L3‬‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﮐﻨﺘﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪار اﺗﺼﺎﻻت ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎى داﺧﻞ ﮐﻨﺘﻮر‬
‫‪N‬‬
‫ﻃﻮرى ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ وﻟﺘﺎژ و ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﺟﺮﻳﺎن ‪ ۹۰‬درﺟﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۱‬ــ‪۳‬ــ روش اﺗﺼﺎل ﮐﻨﺘﻮر راﮐﺘﻴﻮ ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ‬
‫اﺧﺘﻼف ﻓﺎز اﻳﺠﺎد ﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﺼﺮف اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ راﮐﺘﻴﻮ‬
‫ﻣﺪار را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ .‬در ﮐﻨﺘﻮرﻫﺎى ﺳﻪ ﻓﺎز اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى‬
‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ ﻓﻴﻮز‪ ،‬در ﮐﻠﻴﻪ ﻣﺪارﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺴﻴﺮ‬ ‫ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪى ﺳﺎزﻧﺪه ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﺑﻨﺪى داﺧﻞ آن اﺟﺮا ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ‬
‫ﻫﺮ ﺳﻪ ﻓﺎز ‪ L۲ ،L۱‬و ‪ L۳‬ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪۲۱‬ــ‪ ۳‬ﻃﺮﻳﻘﻪى اﺗﺼﺎل ﮐﻨﺘﻮر راﮐﺘﻴﻮ ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪٧١‬‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻳﮏ ﮐﻠﻴﺪ ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ )‪۱‬ــ‪(۰‬‬ ‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۵‬‬
‫راهاﻧﺪازى ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﺪف‪ :I‬راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر ﻳﮏﻓﺎز آﺳﻨﮑﺮون‬
‫اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ واﺗﻪ و ِدواﺗﻪ ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺳﻪﻓﺎز را‬ ‫ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﻳﮏ ﻓﺎز ﺑﺎ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ راهاﻧﺪاز ﻣﻮﻗﺖ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ ﮐﻨﺘﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز اﮐﺘﻴﻮ و راﮐﺘﻴﻮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﻠﻴﺪ دﺳﺘﻰ ﻳﮏ ﻓﺎز ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺪار ﺷﮑﻞ ‪۱۸‬ــ‪ ۳‬روى ﺗﺎﺑﻠﻮى ﮐﺎر‬
‫ﻧﻘﺸﻪ اﺗﺼﺎل ﻣﺪار ﻓﻮق را رﺳﻢ ﮐﻨﻴﺪ و آن را روى ﺗﺎﺑﻠﻮى‬ ‫ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ و ﭘﺲ از اﺗﺼﺎل ﻣﺪار آن را راهاﻧﺪازى ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮق ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺪف‪ :II‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮى اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ واﺗﻪ و دواﺗﻪ ﻳﮏ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪى‬
‫آزاد‬
‫‪R‬‬ ‫‪S‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪L1‬‬ ‫‪L2‬‬ ‫‪L3‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪9 11 13 15‬‬

‫‪Ο‬‬ ‫‪λ‬‬

‫∆‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬

‫اﻣﺮوزه در ﮐﺎﺗﺎﻟﻮگ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﺳﻪ ﻓﺎز از‬
‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪Ο‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪10 12 14 16‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪13 15‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪12‬‬

‫‪16‬‬
‫‪1‬‬
‫‪14‬‬
‫ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎى دﻳﮕﺮى ﺑﺮاى ﻧﺸﺎن دادن وﺿﻌﻴﺖ ﻫﺎى‬
‫‪λ‬‬
‫∆‬
‫‪U T1‬‬ ‫‪V T2 W T3‬‬

‫ﻋﻤﻠﮑﺮدى ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى داﺧﻞ ﮐﻠﻴﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪T4 Y T5 Z T6‬‬

‫)‪( a‬‬ ‫در اﻳﻦﺟﺎ ﺟﻬﺖ آﺷﻨﺎﻳﻰ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪى‬
‫‪R S‬‬
‫‪L1 L2‬‬
‫‪T‬‬
‫‪L3‬‬
‫ﮐﺎﺗﺎﻟﻮگ ﮐﻠﻴﺪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺷﮑﻞﻫﺎى ‪۲۲‬ــ‪۳‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪9 11 13 15‬‬
‫‪λ‬‬
‫و ‪۲۳‬ــ‪.(۳‬‬
‫‪Ο‬‬ ‫∆‬

‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪10 12 14 16‬‬ ‫‪Z‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪O‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪Ο‬‬ ‫‪13 15‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪λ‬‬ ‫‪U T1‬‬
‫‪U‬‬ ‫‪X‬‬ ‫‪S‬‬ ‫‪W‬‬
‫‪V T2 W T3‬‬ ‫‪D‬‬
‫∆‬
‫‪O‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪T4‬‬ ‫‪Y T5 Z T6‬‬

‫)‪(b‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪L1 L2 L3‬‬

‫‪D‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪9 11‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪10‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪T1‬‬ ‫‪T2‬‬ ‫‪T3‬‬ ‫‪T4‬‬ ‫‪T5‬‬ ‫‪T6‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۳‬ــ‪۳‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪10 12‬‬
‫‪0‬‬
‫‪1‬‬
‫‪L1 L2 L3‬‬
‫‪2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪9‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪10‬‬

‫‪T2‬‬ ‫‪T5‬‬

‫‪T3‬‬ ‫‪T1‬‬ ‫‪T4‬‬ ‫‪T6‬‬

‫)‪(c‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۲‬ــ‪۳‬‬

‫‪٧٢‬‬
 ‫ﺳﺎﻋﺎت آﻣﻮزش‬
‫ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻋﻤﻠﻰ‬ ‫ﻧﻈﺮى‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‬
‫‪۱۰۴‬‬ ‫‪۸۰‬‬ ‫‪۲۴‬‬

‫راه اﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪ اﻟﮑﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ )ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر(‬

‫ﻫﺪفﻫﺎى رﻓﺘﺎرى‪ :‬ﻫﻨﺮﺟﻮ ﺑﺎﻳﺪ در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫‪۱‬ــ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻃﺮز ﮐﺎر ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ را ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ــ ﻣﺰاﻳﺎى اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر را ﻧﺎم ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫‪۳‬ــ ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎى اﻧﺘﺨﺎب ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر را ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۴‬ــ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر را ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ ۵‬ــ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻃﺮزﮐﺎر و ﮐﺎرﺑﺮد ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺎﻧﺒﻰ ﻣﺪارﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن )ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻴﻮز‪ ،‬ﺑﻰﻣﺘﺎل‪ ،‬ﺗﺎﻳﻤﺮ‪ ،‬ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ و‬
‫ﻻﻣﭗ ﺳﻴﮕﻨﺎل( را ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ ۶‬ــ ﻋﻼﺋﻢ اﺧﺘﺼﺎرى ﺑﻪﮐﺎر رﻓﺘﻪ در ﻧﻘﺸﻪﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن و ﻗﺪرت را ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۷‬ــ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎى ﺗﮏﺧﻄﻰ و ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن و ﻣﻮﻧﺘﺎژ و ﺗﺮﻣﻴﻨﺎﻟﻰ را ﺗﺸﺨﻴﺺ داده و ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ۸‬ــ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن و ﻗﺪرت ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﺎدهى ﺳﻪﻓﺎزه را ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻻزم ﻃﺮاﺣﻰ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺒﻨﺪد‬
‫و راهاﻧﺪازى ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪۹‬ــ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن و ﻗﺪرت ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎزه را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﭗﮔﺮد ــ راﺳﺖﮔﺮد ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر دﺳﺘﻰ ــ‬
‫اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ )ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺤﺪودﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ( ﻃﺮاﺣﻰ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺒﻨﺪد و راهاﻧﺪازى ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪۱۰‬ــ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن و ﻗﺪرت ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎزه را ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﺘﺎره ــ ﻣﺜﻠﺚ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر دﺳﺘﻰ و اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ )ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺎﻳﻤﺮ( ﻃﺮاﺣﻰ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺒﻨﺪد و راهاﻧﺪازى ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪۱۱‬ــ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن و ﻗﺪرت ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎزه را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره ــ ﻣﺜﻠﺚ ﭼﭗﮔﺮد ــ راﺳﺖﮔﺮد ﻃﺮاﺣﻰ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺒﻨﺪد و راهاﻧﺪازى ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪۱۲‬ــ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن و ﻗﺪرت ﺗﺮﻣﺰ ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎزه را ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺮﻣﺰ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ و ﺗﺮﻣﺰ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﻃﺮاﺣﻰ و راهاﻧﺪازى ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۱۳‬ــ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن و ﻗﺪرت ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎزه داﻻﻧﺪر را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ و ﭼﭗﮔﺮد ــ راﺳﺖﮔﺮد ﻃﺮاﺣﻰ و‬
‫راهاﻧﺪازى ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۱۴‬ــ ﻣﺪارﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن داده ﺷﺪه در ﺗﻤﺮﻳﻦﻫﺎ را ﻧﻘﺸﻪ ﺧﻮاﻧﻰ ﻧﻤﻮده و ﮐﺎرﺑﺮدى را ﺑﺮاى آن ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪.‬‬
‫‪۱۵‬ــ ﻣﺪارﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن و ﻗﺪرت ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ و ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ را ﻋﻴﺐﻳﺎﺑﻰ و رﻓﻊ ﻋﻴﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪٧٣‬‬
‫در ﻣﺪارﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰرود‬
‫ﮐﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ آنﻫﺎ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻳﺎ ﮐﻠﻴﺪ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر در ﻣﺪارﻫﺎى ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﺗﻨﻮع ﻃﺮاﺣﻰﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑﻪوﺟﻮد‬
‫ﻣﻰآورد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺿﻤﻦ آﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ اﺟﺰاى ﺗﺸﮑﻴﻞ دﻫﻨﺪه ى‬
‫ﻣﺪارﻫﺎى ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻰ و اﺻﻮل ﮐﺎر ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺪار ﮐﻨﺘﺮل ﻧﻴﺰ‬
‫آﺷﻨﺎ ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺮداری ﻣﻄﻤﺌﻦ و ﺑﻰوﻗﻔﻪ از ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ و‬
‫ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺮو و ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﻣﻮردﻧﻴﺎز ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫ﺑﺮﻗﻰ ﮐﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﻣﺮاﮐﺰ اﻗﺘﺼﺎدى ﺗﺎ ﺣﺪود زﻳﺎدى ﺑﻪ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت‪ ،‬وﻳﮋﮔﻰﻫﺎ و ﻃﺮز ﻋﻤﻞ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ و وﺳﺎﻳﻞ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺪارﻫﺎ‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻰ دارد‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻨﻈﻮر از ﻣﺪارﻫﺎى ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﻣﺪارﻫﺎى‬
‫ﻓﺮﻣﺎن اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰاﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ از ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ ﻳﺎ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪۱‬ــ اﺟﺰاى ﺗﺸﮑﻴﻞدﻫﻨﺪهى ﻣﺪارﻫﺎى ﮐﻨﺘﺮل‬

‫‪۴‬ــ رﻟﻪ ى ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ‪ ۵ ،‬ــ ﻻﻣﭗ ﻫﺎى ﺳﻴﮕﻨﺎل‪ ۶ ،‬ــ ﻓﻴﻮزﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاى ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪارﻫﺎى ﮐﻨﺘﺮل و ﮐﺎر ﺑﺎ آنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ وﺳﺎﻳﻞ‬
‫‪۷‬ــ ﻟﻴﻤﻴﺖ ﺳﻮﻳﭻﻫﺎ‪ ۸ ،‬ــ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﺗـﺎﺑﻊ ﻓﺸﺎر‪۹ ،‬ــ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﺷﻨﺎور‪،‬‬ ‫ﺗﺸﮑﻴﻞدﻫﻨﺪهى آن را ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺑﻪ اﺻﻮل ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫‪۱۰‬ــ ﭼﺸﻢﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ )ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎ(‪۱۱ ،‬ــ ﺗﺎﻳﻤﺮ و اﻧﻮاع آن‪،‬‬ ‫و ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎده اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ آﺷﻨﺎ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪۱۲‬ــ ﺗﺮﻣﻮﺳﺘﺎت ‪۱۳‬ــ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﺗﺎﺑﻊ دور‪۱۴ ،‬ــ ﺣﺮوف و اﻋﺪاد‬ ‫وﺳﺎﻳﻠﻰ ﮐﻪ در ﻣﺪارﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن ﺑـﻪ ﮐﺎر ﻣﻰروﻧﺪ و در اﻳﻦ‬
‫ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﻰ‪۱۵ ،‬ــ ﮐﻤﺮﺑﻨﺪ ﮐﺎﺑﻞ‪.‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻣـﻮرد ﺑـﺮرﺳﻰ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪۱ :‬ــ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬
‫)ﮐﻠﻴﺪ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ(‪۲ ،‬ــ ﺷﺴﺘﻰ اﺳﺘﺎپ اﺳﺘﺎرت‪۳ ،‬ــ رﻟﻪى ﺣﺮارﺗﻰ‪،‬‬

‫‪۲‬ــ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ‬

‫ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺟﻬﺖ ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ و ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺗﺼﺎل ﻣﺪار‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺎﺻﻴﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ ــ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪۱‬ــ‪.(۴‬‬ ‫رﻟﻪﻫﺎ ــ ﺗﻌﺪادى ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ را ﺑﻪﻳﮑﺪﻳﮕﺮ وﺻﻞ ﻳﺎ از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺟﺪا‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱‬ــ‪۴‬‬
‫‪٧٤‬‬
 ‫‪۱‬ــ‪۲‬ــ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻣﺘﺤﺮک‬
‫ﺑﺪﻧﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪ از دو ﻫﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ E‬ﻳﺎ ‪ U‬ﮐﻪ ﻳﮑﻰ ﺛﺎﺑﺖ و دﻳﮕﺮى‬
‫ﻣﺘﺤﺮک اﺳﺖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻴﺎن ﻫﺴﺘﻪى ﺛﺎﺑﺖ ﻳﮏ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﻳﺎ‬
‫ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﻗﺮار دارد‪ .‬وﻗﺘﻰ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺮق ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻰﺷﻮد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ‪ ،‬ﻧﻴﺮوى ﮐﺸﺸﻰ ﻓﻨﺮ را ﺧﻨﺜﺎ ﻣﻰﮐﻨﺪ و ﻫﺴﺘﻪى‬
‫ﻓﻮﻗﺎﻧﻰ را ﺑﻪ ﻫﺴﺘﻪى ﺗﺤﺘﺎﻧﻰ اﺗﺼﺎل ﻣﻰدﻫﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫ﺗﻌﺪادى ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻋﺎﻳﻖ ﺷﺪه از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫﺎى ورودى و‬
‫ﺑﻮﺑﻴﻦ‬ ‫ﺧﺮوﺟﻰ ﮐﻠﻴﺪ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮد و ﻳﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮدد ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﺑﺴﺘﻪى‬
‫ﻫﺴﺘﻪى ﻣﺘﺤﺮک‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﺎز ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﻣﺪار ﺗﻐﺬﻳﻪى ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪ ،‬در‬
‫اﺛﺮ ﻧﻴﺮوى ﻓﻨﺮى ﮐﻪ داﺧﻞ ﮐﻠﻴﺪ ﻗﺮار دارد ﻫﺴﺘﻪى ﻣﺘﺤﺮک دوﺑﺎره ﺑﻪ‬
‫ﻫﺴﺘﻪى ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ اوّل ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪۲‬ــ‪ ۴‬ﻃﺮح ﺳﺎدهاى از ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬
‫را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲‬ــ‪۴‬ــ ﻃﺮح ﺳﺎدهاى از ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬

‫‪٧٥‬‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪۳‬ــ‪ ۴‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺎز ﮐﺮدن اﺟﺰاى ﺗﺸﮑﻴﻞدﻫﻨﺪهى ﻳﮏ ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬

‫)‪(e‬‬ ‫)‪(a‬‬

‫)‪(f‬‬ ‫)‪(b‬‬

‫)‪(g‬‬ ‫)‪(c‬‬

‫)‪(h‬‬ ‫)‪(d‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳‬ــ‪۴‬ــ ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺎز ﮐﺮدن اﺟﺰاى ﺗﺸﮑﻴﻞدﻫﻨﺪهى ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬

‫‪٧٦‬‬
‫از ﺑﻴﻦ ﺑﺮد و ﻟﺮزش آن را ﺑﺮﻃﺮف ﮐﺮد )ﺷﮑﻞ‪۴‬ــ‪ .(۴‬ﻋﻤﻞ اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ‬ ‫‪۲‬ــ‪۲‬ــ ﻣﺰاﻳﺎى اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى دﺳﺘﻰ ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻣﺰاﻳﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪى ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرى اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﺎﻟﺖ اﺗﺼﺎل‬
‫ﮐﻮﺗﺎه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و از آن ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻘﺎﻳﻰ ﻋﺒﻮر ﻣﻰﮐﻨﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻰﺷﻮد‬ ‫ﺷﺮح زﻳﺮ دارﻧﺪ‪:‬‬
‫در ﻣﺪار ﻫﺴﺘﻪ ﻓﻮران ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ ﻓﺮﻋﻰ اﻳﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻮران ﻓﺮﻋﻰ ﺑﺎ‬ ‫‪۱‬ــ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه از راه دورﮐﻨﺘﺮل ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﻮران اﺻﻠﻰ اﺧﺘﻼف ﻓﺎز دارد و در زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﻧﻴﺮوى ﮐﺸﺸﻰ ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫‪۲‬ــ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه از ﭼﻨﺪ ﻣﺤﻞ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪۳‬ــ اﻣﮑﺎن ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ ﺑﺮاى ﻣﺮاﺣﻞ از ﻓﻮران اﺻﻠﻰ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوى ﮐﺸﺸﻰ ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﻮران ﻓﺮﻋﻰ‬
‫ﻣﺎﮐﺰﻳﻤﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و در ﺣﺎﻟﺘﻰ ﮐﻪ ﻧﻴﺮوى ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﻮران ﻣﺎﮐﺰﻳﻤﻢ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎر ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪۴‬ــ ﺳﺮﻋﺖ ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﮐﻠﻴﺪ زﻳﺎد و اﺳﺘﻬﻼک آن ﮐﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﺻﻔﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺟﻤﻊ اﻳﻦ دو ﻧﻴﺮو )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ‬
‫‪ ۵‬ــ از ﻧﻈﺮ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮﻧﺪ و ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ و ‪ ۵‬ــ‪ (۴‬ﺑﻪ ﻫﺴﺘﻪى ﻣﺘﺤﺮک اﺛﺮ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوى ﮐﺸﺸﻰ در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ از‬
‫ﻧﻴﺮوى ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻓﻨﺮ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﮐﺎﻣﻞﺗﺮ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ۶‬ــ ﻋﻤﺮﻣﺆﺛﺮﺷﺎن ﺑﻴﺶﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۷‬ــ ﻫﻨﮕﺎم ﻗﻄﻊ ﺑﺮق‪ ،‬ﻣﺪار ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه ﻧﻴﺰ ﻗﻄﻊ ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﻪ‬
‫اﺳﺘﺎرت ﻣﺠﺪد ﻧﻴﺎز ﭘﻴﺪا ﻣﻰﮐﻨﺪ؛ در ﻧﺘﻴﺠﻪ از ﺧﻄﺮات وﺻﻞ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻰ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﺮاى ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎى ‪ AC‬و ‪ DC‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ دو ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر در آن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎى ‪AC‬‬
‫از ﻳﮏ ﺣﻠﻘﻪى اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻟﺮزش ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۴‬ــ‪۴‬‬
‫از ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﺑﺮق اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﻧﻴﺮوى ﮐﺸﺸﻰ ﻳﮏ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ‬
‫اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎوب‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺠﺬور ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺒﻮرى از آن‬
‫و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺠﺬور اﻧﺪﮐﺴﻴﻮن ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺤﻈﻪاى ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪى ‪ i=Imaxsinωt‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺮوى ﮐﺸﺸﻰ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪f=Fmaxsin۲ωt‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺗﻌﺪاد دﻓﻌﺎﺗﻰ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺮو ﻣﺎﮐﺰﻳﻤﻢ و ﺻﻔﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اﻟﻒ‬ ‫اﻧﺪازهى دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﺷﺒﮑﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﻳﺪ )ﺷﮑﻞ‪ ۵‬ــ‪ .(۴‬در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬در ﻟﺤﻈﺎﺗﻰ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺮوى ﮐﺸﺸﻰ ﺑﻴﺶﺗﺮ از ﻧﻴﺮوى ﻣﻘﺎوم‬
‫ﻓﻨﺮﻫﺎى ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺴﺘﻪى ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺟﺬب ﻣﻰﺷﻮد و در ﻟﺤﻈﺎﺗﻰ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺮوى ﮐﺸﺸﻰ ﮐﻢﺗﺮ از ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺮوى ﻓﻨﺮﻫﺎ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺴﺘﻪى‬
‫ﻣﺘﺤﺮک ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺗﻤﺎﻳﻞ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ اوّل ﺧﻮد ﺑﺎز ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﻫﺴﺘﻪى ﻣﺘﺤﺮک ﻟﺮزش و ﺻﺪا اﻳﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت را ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻳﮏ ﺣﻠﻘﻪى ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ ﻗﻄﺐﻫﺎ‬
‫‪2‬‬
‫ﺟﺎﺳﺎزى ﺷﺪه و ﺣﺪود ﻧﺼﻒ ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﻫﺮ ﻗﻄﺐ را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪،‬‬
‫ب‬
‫‪3‬‬
‫‪٧٧‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۵‬ــ‪۴‬‬
‫راهاﻧﺪازى و ﺟﺮﻳﺎن داﺋﻤﻰ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ در ﺻﻮرت‬ ‫وﻟﺘﺎژ ﺗﻐﺬﻳﻪى ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و از ‪۲۴‬‬
‫اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻟﺤﻈﻪاى زﻳﺎدى ﮐﻪ ازﻣﺪار ﻋﺒﻮر ﻣﻰﮐﻨﺪ و‬ ‫ﺗﺎ ‪ ۳۸۰‬وﻟﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در اﮐﺜﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺑﺮاى‬
‫ﻳﺎ ﺟﺮﻗﻪاى ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻗﻄﻊ ﻣﺪار اﻳﺠﺎد ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺻﺪﻣﻪاى ﺑﻪ ﮐﻠﻴﺪ‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﻴﺶﺗﺮ‪ ،‬ﺗﻐﺬﻳﻪى ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ را زﻳﺮ وﻟﺘﺎژ ﺣﻔﺎﻇﺖ‬
‫ﻧﺰﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺪه )‪ ۶۵‬وﻟﺖ( اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﺮاى ﺗﻐﺬﻳﻪى ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‪،‬‬
‫ﺑﻪاﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر و ﺑﺮاى اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﭘﺲ از ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪار‪،‬‬ ‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﻣﺠﺰاﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺮاى اﺗﺼﺎل ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﺎﻣﻰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر آﺷﻨﺎ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬ ‫‪۳‬ــ‪۲‬ــ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻰ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬
‫ﺑﺮاى ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﻏﻴﺮﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻠﻴﺪ اﻫﺮﻣﻰ و ﻏﻠﺘﮑﻰ ﻧﻴﺰ‪ ،‬وﺟﻮد‬ ‫ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه و ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﺎر‪،‬‬
‫دارد‪ .‬در زﻳﺮ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ آنﻫﺎ ﺑﺮ روى ﺑﺪﻧﻪى‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ ﻗﺪرت و ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺒﻮرى ﻣﺸﺨﺼﻰ ﺑﺮاى وﻟﺘﺎژﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﮐﻠﻴﺪ )ﺷﮑﻞ ‪ ۶‬ــ‪ (۴‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬آﺷﻨﺎ ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﺪول و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺎﻓﻰ‬
‫ﺑﺮاى اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ درﻗﺪرتﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻰﺗﻮان از‬ ‫ﻣﺒﺬول ﮐﺮد و اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر را ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻮردﻧﻴﺎز‬
‫ﺟﺪولﻫﺎى ‪۱‬ــ‪۲ ،۴‬ــ‪ ۴‬و ‪۳‬ــ‪ ۴‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫ﺑﺮاى اﺗﺼﺎل ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﮐﻠﻴﺪ ﻳﺎ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرى‬
‫ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى آن ﺗﺤﻤﻞ ﺟﺮﻳﺎن‬

‫ﺗﻌﺪاد ﮐﻞ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺗﻴﻐﻪﻫﺎى ﺑﺎز‬

‫ﻓﺮﻣﺎن‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺗﻴﻐﻪﻫﺎى ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺗﻴﻐﻪﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻓﺮﻣﺎن‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۶‬ــ‪۴‬ــ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬

‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ اول ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از آنﻫﺎ آﺷﻨﺎ‬ ‫از آن ﺟﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ را ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺮاى راهاﻧﺪازى‬
‫ﺷﺪهاﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﻟﮑﺘﺮوﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬آﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﭘﻼک ﻧﺼﺐ ﺷﺪه روى‬

‫‪٧٨‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪۱‬ــ‪۴‬ــ اﻧﻮاع ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ و ﮐﺎرﺑﺮد آنﻫﺎ‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد و‬ ‫ﻧﻮع ﺟﺮﻳﺎن‬

‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪى ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬
‫ﺑﺎر اﻫﻤﻰ ــ ﺑﺎر ﻏﻴﺮ اﻧﺪﮐﺘﻴﻮ ﻳﺎ ﺑﺎ اﻧﺪﮐﺘﻴﻮﻳﺘﻪى ﺿﻌﻴﻒ ــ ﮔﺮمﮐﻦ ﺑﺮﻗﻰ ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﺣﺪود‬ ‫‪AC1‬‬
‫‪cosϕ=۰/۹۵‬‬

‫ﺑﺮاى راه اﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى آﺳﻨﮑﺮون روﺗﻮر ﺳﻴﻢﭘﻴﭽﻰ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﺮﻣﺰ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪AC2‬‬
‫راهاﻧﺪازى ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺪار روﺗﻮر دارد‪.‬‬ ‫‪AC‬‬
‫ﺑﺮاى راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر آﺳﻨﮑﺮون روﺗﻮر ﺳﻴﻢﭘﻴﭽﻰ ﺑﺎ ﺗﺮﻣﺰ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ‬ ‫‪ AC2′‬‬

‫ﺑﺮاى راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر آﺳﻨﮑﺮون روﺗﻮر ﻗﻔﺴﻪاى ــ ﻫﻨﮕﺎم ﻗﻄﻊ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ از ﺗﻴﻐﻪﻫﺎى ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬
‫‪AC3‬‬
‫ﻋﺒﻮر ﻣﻰﮐﻨﺪ ــ ﺗﺤﻤﻞ ﺟﺮﻳﺎن راهاﻧﺪازى ‪ ۵‬ﺗﺎ ‪ ۷‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ‬
‫ﺑﺮاى راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر آﺳﻨﮑﺮون روﺗﻮر ﻗﻔﺴﻪاى ــ ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮدن ﺗﺮﻣﺰ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ‬ ‫‪AC4‬‬

‫ﮔﺮدش اﻟﮑﺘﺮوﻣﻮﺗﻮر روﺗﻮر ﻗﻔﺴﻪاى ــ ﺗﻌﺪاد دﻓﻌﺎت ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ زﻳﺎد در ﻓﻮاﺻﻞ زﻣﺎﻧﻰ اﻧﺪک‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﮐﻤﮑﻰ ــ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻗﺪرت )ﮐﻮﭘﻞ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ( ــ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫‪AC11‬‬
‫ﻓﻘﻂ در ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﺑﺎر اﻫﻤﻰ ــ ﺑﺎر ﻏﻴﺮ اﻧﺪﮐﺘﻴﻮ ﻳﺎ ﺑﺎ اﻧﺪﮐﺘﻴﻮﻳﺘﻪى ﺿﻌﻴﻒ ــ ﮔﺮمﮐﻦ ﺑﺮﻗﻰ‬ ‫‪DC1‬‬

‫راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر ﺷﻨﺖ ــ ﻗﻄﻊ ﮐﺮدن ﻣﻮﺗﻮر ﻫﻨﮕﺎم ﮐﺎر‬ ‫‪DC2‬‬

‫ﺑﺮاى راه اﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر ﺷﻨﺖ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد دﻓﻌﺎت ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ زﻳﺎد در ﻓﻮاﺻﻞ زﻣﺎﻧﻰ‬ ‫‪DC‬‬
‫‪DC3‬‬
‫اﻧﺪک ــ ﻣﺪار ﺗﺮﻣﺰ‬
‫راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر ﺳﺮى ــ ﻗﻄﻊ ﻣﻮﺗﻮر ﻫﻨﮕﺎم ﮐﺎر‬ ‫‪DC4‬‬

‫راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر ﺳﺮى ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد دﻓﻌﺎت ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ زﻳﺎد‪ ،‬در ﻓﻮاﺻﻞ زﻣﺎﻧﻰ اﻧﺪک ــ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ‬
‫‪DC5‬‬
‫ﮔﺮدش ﻣﻮﺗﻮر ــ ﻣﺪار ﺗﺮﻣﺰ‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﮐﻤﮑﻰ ــ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻓﺮﻣﺎن ــ ﮐﻮﭘﻞ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ‬ ‫‪DC11‬‬

‫‪٧٩‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪۲‬ــ‪۴‬ــ ﺟﺪول اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ ،‬ﺑﻰﻣﺘﺎل و ﻓﻴﻮز‬
‫ﺑﺮاى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ )ﻳﮏ ﺿﺮب( ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‬
‫وﻟﺘﺎژ‬ ‫وﻟﺘﺎژ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪۲۴۰ V‬ــ‪۲۲۰‬‬ ‫‪۳۸۰ V‬‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬ ‫ﺑﻰﻣﺘﺎل‬ ‫ﻓﻴﻮز‬
‫‪KW‬‬ ‫‪HP‬‬ ‫‪KW‬‬ ‫‪HP‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪۰/۳۷‬‬ ‫‪۰/۵‬‬ ‫‪۹‬‬ ‫‪۱/۶‬ــ‪۱‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪۰/۳۷‬‬ ‫‪۰/۵‬‬ ‫‪۰/۵۵‬‬ ‫‪۰/۷۵‬‬ ‫‪۹‬‬ ‫‪۲/۵‬ــ‪۱/۶‬‬ ‫‪۴‬ــ‪۲‬‬
‫‪۰/۷۵‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۹‬‬ ‫‪۲/۵‬ــ‪۱/۶‬‬ ‫‪۴‬ــ‪۲‬‬
‫‪۰/۵۵‬‬ ‫‪۰/۷۵‬‬ ‫‪۱/۱‬‬ ‫‪۱/۵‬‬ ‫‪۹‬‬ ‫‪۴‬ــ‪۲/۵‬‬ ‫‪۶‬ــ‪۴‬‬
‫‪۰/۷۵‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱/۵‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۹‬‬ ‫‪۴‬ــ‪۲/۵‬‬ ‫‪۶‬ــ‪۴‬‬
‫‪۱/۱‬‬ ‫‪۱/۵‬‬ ‫‪۲/۲‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪۹‬‬ ‫‪۶‬ــ‪۴‬‬ ‫‪۸‬ــ‪۶‬‬
‫‪۱/۵‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫‪۹‬‬ ‫‪۶‬ــ‪۴‬‬ ‫‪۱۲‬ــ ‪۸‬‬
‫‪۹‬‬ ‫‪ ۸‬ــ‪۵/۵‬‬ ‫‪۱۲‬ــ ‪۸‬‬
‫‪۲/۲‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫‪۵/۵‬‬ ‫‪۱۶‬‬ ‫‪۱۰‬ــ‪۷‬‬ ‫‪۱۲‬ــ‪۱۰‬‬
‫‪۳‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫‪۵/۵‬‬ ‫‪۷/۵‬‬ ‫‪۱۶‬‬ ‫‪۱۳‬ــ‪۱۰‬‬ ‫‪۱۶‬ــ‪۱۲‬‬
‫‪۴‬‬ ‫‪۵/۵‬‬ ‫‪۷/۵‬‬ ‫‪۱۰‬‬ ‫‪۱۶‬‬ ‫‪۱۵‬ــ‪۱۳‬‬ ‫‪۲۰‬ــ‪۱۶‬‬
‫‪۱۶‬‬ ‫‪۱۸‬ــ‪۱۳‬‬ ‫‪۲۰‬ــ‪۱۶‬‬
‫‪۵/۵‬‬ ‫‪۷/۵‬‬ ‫‪۱۰‬‬ ‫‪۱۳/۵‬‬ ‫‪۲۵‬‬ ‫‪۲۵‬ــ ‪۱۸‬‬ ‫‪۲۵‬ــ‪۲۰‬‬
‫‪۱۱‬‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫‪۲۵‬‬ ‫‪۲۵‬ــ ‪۱۸‬‬ ‫‪۲۵‬‬
‫‪٧/٥‬‬ ‫‪۱۰‬‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫‪۴۰‬‬ ‫‪۳۲‬ــ‪۲۳‬‬ ‫‪ ۴۰‬ــ‪۳۲‬‬
‫‪۱۰‬‬ ‫‪۱۳/۵‬‬ ‫‪۱۸/۵‬‬ ‫‪۲۵‬‬ ‫‪۴۰‬‬ ‫‪۴۰‬ــ‪۳۰‬‬ ‫‪۴۰‬‬
‫‪۱۱‬‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫‪۴۰‬‬ ‫‪۴۰‬ــ‪۳۰‬‬ ‫‪۴۰‬‬
‫‪۲۲‬‬ ‫‪۳۰‬‬ ‫‪۶۳‬‬ ‫‪۵۰‬ــ ‪۳۸‬‬ ‫‪ ۶۳‬ــ‪۵۰‬‬
‫‪۱۵‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫‪۶۳‬‬ ‫‪۵۷‬ــ ‪۴۸‬‬ ‫‪۶۳‬‬
‫‪۱۸/۵‬‬ ‫‪۲۵‬‬ ‫‪۳۰‬‬ ‫‪۴۰‬‬ ‫‪۶۳‬‬ ‫‪۵۷‬ــ ‪۴۸‬‬ ‫‪۶۳‬‬
‫‪۶۳‬‬ ‫‪۶۶‬ــ‪۵۷‬‬ ‫‪۶۳‬‬
‫‪۲۲‬‬ ‫‪۳۰‬‬ ‫‪۳۷‬‬ ‫‪۵۰‬‬ ‫‪۸۰‬‬ ‫‪ ۸۰‬ــ‪۶۶‬‬ ‫‪۸۰‬‬
‫‪۴۵‬‬ ‫‪۶۰‬‬ ‫‪۱۲۵‬‬ ‫‪۱۰۵‬ــ ‪۷۵‬‬ ‫‪۱۰۰‬‬
‫‪۳۰‬‬ ‫‪۴۰‬‬ ‫‪۵۵‬‬ ‫‪۷۵‬‬ ‫‪۱۲۵‬‬ ‫‪۱۲۵‬ــ ‪۹۵‬‬ ‫‪۱۲۵‬‬

‫ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر ‪ ۲۲KW‬ﻳﺎ ‪ ۳۰HP‬ﻣﻮردﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺮح ﺟﺪول ‪۲‬ــ‪ :۴‬اﻳـﻦ ﺟﺪول از ‪ ۷‬ﺳﺘﻮن ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺮاى اﻧﺘﺨﺎب وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻮردﻧﻴﺎز در ﺳﺘﻮﻧﻰ ﮐﻪ ﺑﺎﻻى آن وﻟﺘﺎژ ‪۳۸۰‬‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺘﻮنﻫﺎى اوّل و دوم ﻗﺪرت ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ را ﺑﺮﺣﺴﺐ ﮐﻴﻠﻮوات و‬
‫وﻟﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه‪ ،‬ﻋﺪد ‪ ۲۲KW‬و ‪ ۳۰HP‬را ﭘﻴﺪا ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﺳﺐ ﺑﺨﺎر ﺑﺮاى وﻟﺘﺎژ ‪ ۲۲۰‬ﺗﺎ ‪ ۲۴۰‬وﻟﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﺳﺘﻮن ﺳﻮم‬
‫ﺳﭙﺲ روﺑﻪ روى آن‪ ،‬ﻋﺪد ‪ ۶۳‬را ﺑﺮاى ﺟﺮﻳﺎن ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر و ﻋﺪد‬ ‫و ﭼﻬﺎرم ﻗﺪرت ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ را ﺑﺮاى وﻟﺘﺎژ ﺧﻄﻰ ‪ ۳۸۰‬وﻟﺖ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫‪ ۵۰‬ــ ‪ ۳۸‬را ﺑﺮاى ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻰﻣﺘﺎل و ‪ ۶۳‬ــ ‪ ۵۰‬را ﺑﺮاى ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺘﻮن ﭘﻨﺠﻢ ﺟﺮﻳﺎن ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر را ﺑﺮاى ﻗﺪرتﻫﺎى ﻣﻮردﻧﻈﺮ‬
‫ﻓﻴﻮز ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬ ‫و ﺳﺘﻮن ﺷﺸﻢ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻰﻣﺘﺎل ﻻزم را ﺑﺮاى ﻣﻮﺗﻮر ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﻣﻌﻠﻮم‬
‫ﻣﻰﮐﻨﺪ و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺳﺘﻮن ﻫﻔﺘﻢ ﻓﻴﻮز ﻣﻮردﻧﻴﺎز را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺟﺪول ﺑﺮاى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎﻳﻰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮرت‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪى ﺑﺮق ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪٨٠‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪۳‬ــ‪۴‬ــ ﺟﺪول اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ ،‬ﺑﻰﻣﺘﺎل و ﻓﻴﻮز‬
‫ﺑﺮاى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ راهاﻧﺪازى ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‬

‫وﻟﺘﺎژ‬ ‫وﻟﺘﺎژ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬

‫‪۲۴۰ V‬ــ‪۲۲۰‬‬ ‫‪۳۸۰ V‬‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬ ‫ﺑﻰﻣﺘﺎل‬ ‫ﻓﻴﻮز‬
‫‪KW‬‬ ‫‪HP‬‬ ‫‪KW‬‬ ‫‪HP‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪۴‬‬ ‫‪۵/۵‬‬ ‫‪۷/۵‬‬ ‫‪۱۰‬‬ ‫‪۱۲‬‬ ‫‪ ۱۰‬ــ ‪۷‬‬ ‫‪۱۶‬‬
‫‪۱۲‬‬ ‫‪ ۱۰‬ــ ‪۷‬‬ ‫‪۲۰‬‬
‫‪۵/۵‬‬ ‫‪۷/۵‬‬ ‫‪۱۰‬‬ ‫‪۱۳/۵‬‬ ‫‪۱۲‬‬ ‫‪۱۳‬ــ‪۱۰‬‬ ‫‪۲۰‬‬
‫‪۱۱‬‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫‪۱۶‬‬ ‫‪ ۱۸‬ــ ‪۱۳‬‬ ‫‪۲۵‬‬
‫‪۷/۵‬‬ ‫‪۱۰‬‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫‪۱۶‬‬ ‫‪ ۱۸‬ــ ‪۱۳‬‬ ‫‪۳۲‬‬
‫‪۱۰‬‬ ‫‪۱۳/۵‬‬ ‫‪۱۸/۵‬‬ ‫‪۲۵‬‬ ‫‪۲۵‬‬ ‫‪ ۲۵‬ــ ‪۱۸‬‬ ‫‪۴۰‬‬
‫‪۱۱‬‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫‪۲۵‬‬ ‫‪ ۲۵‬ــ ‪۱۸‬‬ ‫‪۴۰‬‬
‫‪۲۵‬‬ ‫‪ ۲۵‬ــ ‪۱۸‬‬ ‫‪۵۰‬‬
‫‪۲۲‬‬ ‫‪۳۰‬‬ ‫‪۴۰‬‬ ‫‪ ۳۲‬ــ ‪۲۳‬‬ ‫‪ ۶۳‬ــ ‪۵۰‬‬
‫‪۱۵‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫‪۴۰‬‬ ‫‪ ۳۲‬ــ ‪۲۳‬‬ ‫‪۶۳‬‬
‫‪۱۸/۵‬‬ ‫‪۲۵‬‬ ‫‪۳۰‬‬ ‫‪۴۰‬‬ ‫‪۴۰‬‬ ‫‪ ۴۰‬ــ ‪۳۰‬‬ ‫‪۶۳‬‬
‫‪۴۰‬‬ ‫‪ ۴۰‬ــ ‪۳۰‬‬ ‫‪۸۰‬‬
‫‪۴۰‬‬ ‫‪ ۴۰‬ــ ‪۳۰‬‬ ‫‪۸۰‬‬
‫‪۲۲‬‬ ‫‪۳۰‬‬ ‫‪۳۷‬‬ ‫‪۵۰‬‬ ‫‪۶۳‬‬ ‫‪ ۵۰‬ــ ‪۳۸‬‬ ‫‪۸۰‬‬
‫‪۶۳‬‬ ‫‪ ۵۰‬ــ ‪۳۸‬‬ ‫‪۱۰۰‬‬
‫‪۴۵‬‬ ‫‪۶۰‬‬ ‫‪۶۳‬‬ ‫‪ ۵۷‬ــ ‪۴۸‬‬ ‫‪۱۰۰‬‬
‫‪۳۰‬‬ ‫‪۴۰‬‬ ‫‪۵۵‬‬ ‫‪۷۵‬‬ ‫‪۶۳‬‬ ‫‪ ۶۶‬ــ ‪۵۷‬‬ ‫‪۱۲۵‬‬
‫‪۳۷‬‬ ‫‪۵۰‬‬ ‫‪۸۰‬‬ ‫‪ ۸۰‬ــ ‪۶۰‬‬ ‫‪۱۲۵‬‬
‫‪۴۵‬‬ ‫‪۶۰‬‬ ‫‪۷۵‬‬ ‫‪۱۰۰‬‬ ‫‪۱۲۵‬‬ ‫‪ ۱۰۵‬ــ ‪۷۵‬‬ ‫‪۱۶۰‬‬
‫‪۱۲۵‬‬ ‫‪ ۱۰۵‬ــ ‪۷۵‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬
‫‪۵۵‬‬ ‫‪۷۵‬‬ ‫‪۹۰‬‬ ‫‪۱۲۵‬‬ ‫‪۱۲۵‬‬ ‫‪ ۱۲۵‬ــ ‪۹۵‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬

‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر و ﺑﻰﻣﺘﺎل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ راهاﻧﺪازی ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫در اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ‪ ،‬ﮐﻪ اﺗﺼﺎل داﺋﻢ ﮐﺎر ﻣﻮﺗﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺼﺮﻓﻰ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر از دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮازى ﻋﺒﻮر ﻣﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺮ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺪود ‪ ۰/۵۸‬ﺟﺮﻳﺎن اﺻﻠﻰ را‬
‫ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﭼﻮن ﺑﻰﻣﺘﺎل‪ ،‬روى ﻳﮑﻰ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ‬
‫ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻨﻈﻴﻤﻰ آن ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮح ﺟﺪول ‪۳‬ــ‪ :۴‬اﻳﻦ ﺟﺪول ﺑﺮاى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى آﺳﻨﮑﺮون‬
‫روﺗﻮر ﻗﻔﺴﻪاى ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد ﮐﻪ راهاﻧﺪازى آن‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻮﺗﻮر‪ ۲۲KW‬ﻳﺎ ‪ ۳۰HP‬را در ﻧﻈﺮ ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ روش ﻗﺒﻠﻰ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻣﻮردﻧﻴﺎز ‪ ۴۰‬آﻣﭙﺮ و ﺑﻰﻣﺘﺎل آن ‪٣٢‬ــ‪٢٣‬‬
‫آﻣﭙﺮ و ﻓﻴﻮز ﻣﻮردﻧﻴﺎز ‪ ٦٣‬ــ‪ ٥٠‬آﻣﭙﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠﺖ ﮐﺎﻫﺶ آﻣﭙﺮ‬

‫‪٨١‬‬
 ‫‪۳‬ــ ﺷﺴﺘﻰ اﺳﺘﺎپ اﺳﺘﺎرت و ﺳﻠﮑﺘﻮر ﺳﻮﺋﻴﭻﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن‬

‫ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ اﺳﺘﺎپ و اﺳﺘﺎرت دوﺑﻞ ﻣﻌﺮوفاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﺴﺘﻰ ﻫﺎ از ﺟﻤﻠﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﻓﺮﻣﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﺤﺮﻳﮏ‬
‫ﺷﺴﺘﻰﻫﺎﻳﻰ را ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪن ﮐﻠﻴﺪى ﻣﻰﺗﻮان در ﺷﺮاﻳﻂ‬ ‫آنﻫﺎ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى دﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد و در اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﺮاى‬
‫ﮐﺎر ﻳﺎ ﻗﻄﻊ ﺑﻪﺻﻮرت ﭘﺎﻳﺪار ﻧﮕﺎه داﺷﺖ ﺳﻠﮑﺘﻮرﻫﺎى ﺳﻮﺋﻴﭽﻰ‬ ‫ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎى ﻣﺘﻔﺎوت ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺷﺴﺘﻰﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺗﺤﺮﻳﮏ‪ ،‬دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ وﺻﻞ را ﻗﻄﻊ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۷‬ــ‪ ۴‬ﺗﺼﺎوﻳﺮى از ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﺴﺘﻰ و ﺷﮑﻞ ‪ ۸‬ــ‪۴‬‬ ‫ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ ﺷﺴﺘﻰ اﺳﺘﺎپ )ﻗﻄﻊ( و ﺷﺴﺘﻰﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺗﺤﺮﻳﮏ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﻠﻴﺪ ﺳﻮﺋﻴﭻ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬ ‫دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻗﻄﻊ را وﺻﻞ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ ﺷﺴﺘﻰ اﺳﺘﺎرت )وﺻﻞ( ﻧﺎﻣﻴﺪه‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺴﺘﻰﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﻫﺮ دو ﻋﻤﻞ را در ﻳﮏ زﻣﺎن اﺟﺮا ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۷‬ــ‪۴‬ــ ﭼﻨﺪ ﻧﻮع ﺷﺴﺘﻰ اﺳﺘﺎپ و اﺳﺘﺎرت‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۸‬ــ‪۴‬ــ ﻧﻤﺎى ﭼﻨﺪ ﻧﻮع ﺷﺴﺘﻰ ﺳﻠﮑﺘﻮرى و ﺷﺴﺘﻰ ﻗﻔﻞﺷﻮﻧﺪه‬

‫‪٨٢‬‬
 ‫‪۴‬ــ رﻟﻪى ﺣﺮارﺗﻰ )ﺑﻰﻣﺘﺎل(‬

‫ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺑﻰﻣﺘﺎل در ﻓﻴﻮزﻫﺎ‪ ،‬رﻟﻪﻫﺎى ﺑﻰﻣﺘﺎﻟﻰ و… اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫رﻟﻪى ﺑﺎر زﻳﺎد )ﺑﻰﻣﺘﺎل( ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ اﺳﺖ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر از‬
‫‪ ۱/۰۵‬ﺗﺎ ‪ ۱۰‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر را ﻗﻄﻊ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻤﻮﻧﻪى‬
‫ﺳﻪ ﻓﺎز آن رﻟﻪى ﺣﺮارﺗﻰ از ﺳﻪ ﭘﻞ ﻗﺪرت ﺑﺮاى ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن اﺻﻠﻰ‬
‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪه و داراى دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻓﺮﻣﺎن اﺳﺖ‪ :‬ﻳﮑﻰ‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﺟﻬﺖ ﻗﻄﻊ ﻣﺪار ﺗﻐﺬﻳﻪى ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر و دﻳﮕﺮى ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز‬
‫ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻋﻤﻞ ﺑﻰﻣﺘﺎل ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﺮاى اﻃﻼع دادن از ﺧﻄﺎى‬
‫ﺣﺎﺻﻞ در ﻣﺪار ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰرود‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از اﻳﻦ رﻟﻪﻫﺎ ﮐﻠﻴﺪى دارﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮاى دو ﺣﺎﻟﺖ دﺳﺘﻰ و اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ ﻃﺮاﺣﻰ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ دﺳﺘﻰ‬
‫ﭘﺲ از ﻋﻤﻞ رﻟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ دﺳﺖ آن را ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اوّل ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ‪ ،‬رﻟﻪ ﭘﺲ از ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻰ ﻣﻌﻴﻦ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اول ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪۱۰‬ــ‪ ،۴‬ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ رﻟﻪى ﺑﻰﻣﺘﺎل ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ را ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﻄﺮات و ﺧﻄﺎﻫﺎى‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻟﻰ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﮐﺮد‪ .‬ﻳﮑﻰ از راه ﻫﺎى ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى‬
‫اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از رﻟﻪى ﺣﺮارﺗﻰ و رﻟﻪى ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﻟﻪى ﺣﺮارﺗﻰ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر را در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺿﺎﻓﻪﺑﺎر )ﺑﺎر زﻳﺎد( ﺣﻔﺎﻇﺖ‬
‫ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬اﺻﻮل ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن آن از دو ﻓﻠﺰ‪ ،‬ﮐﻪ داراى ﺿﺮﻳﺐ اﻧﺒﺴﺎط‬
‫ﻃﻮﻟﻰ ﻣﺨﺘﻠﻒاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪۹‬ــ‪.(۴‬‬
‫اﻳﻦ دو ﻓﻠﺰ در ﺣﺎﻟﺖ ﮔﺮم‪ ،‬ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﻏﻠﺘﮏ ﭘﺮس و ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻳﮏ ﺗﮑﻪ دﻳﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ دو ﻓﻠﺰ ﻳﮏ ﺑﻰﻣﺘﺎل را ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﺛﺮ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻫﺮ دو ﻓﻠﺰ ﮔﺮم و ﻃﻮل آنﻫﺎ زﻳﺎد ﻣﻰﺷﻮد و ﭼﻮن‬
‫ازدﻳﺎد ﻃﻮل ﻳﮑﻰ از ﻓﻠﺰات ﺑﻴﺶﺗﺮ از دﻳﮕﺮى اﺳﺖ‪ ،‬از اﻳﻦرو دو ﻓﻠﺰ ﺑﺎ‬
‫ﻫﻢ ﺧﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻳﺎ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى اﻫﺮمﻫﺎﻳﻰ‬
‫ﺑﻪ ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻰﺷﻮد و ﻣﺪار را ﻗﻄﻊ ﻳﺎ وﺻﻞ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬از‬

‫آﻫﻦ‬ ‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺮد ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺮد‬
‫ﺑﺮﻧﺞ‬ ‫ﻋﺎﻳﻖ‬

‫آﻫﻦ‬

‫ﺑﺮﻧﺞ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﮔﺮم‬

‫در ﺣﺎﻟﺖ ﮔﺮم ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۹‬ــ‪۴‬ــ ﻧﺤﻮهى ﮐﺎر ﺑﻰﻣﺘﺎل‬

‫‪۵‬‬
‫‪۷‬‬

‫‪۱‬ــ ﺗﻴﻐﻪﻫﺎى اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬

‫‪۱‬‬
‫‪۲‬ــ ﭘﻴﭻﻫﺎى اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮر‬ ‫‪۴‬‬
‫‪۳‬ــ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﺑﺎز ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‬ ‫‪۶‬‬
‫‪۴‬ــ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﺑﺴﺘﻪ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪۵‬ــ دﮔﻤﻪى ﺑﺮﮔﺸﺖﭘﺬﻳﺮ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدى‬
‫‪۶‬ــ ﭘﻴﭻ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪۷‬ــ دﮔﻤﻪى راهاﻧﺪازى ﻣﺠﺪد رﻟﻪ‬
‫)دﺳﺘﻰ ــ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ(‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۰‬ــ‪۴‬ــ ﻧﻤﺎى ﺧﺎرﺟﻰ ﺑﻰﻣﺘﺎل‬

‫‪٨٣‬‬
 ‫اﺗﺼﺎل ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ رﻟﻪ ﺣﺮارﺗﻰ زﻳﺮ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫در ﺷﮑﻞﻫﺎى ‪۱۱‬ــ‪ ۴‬و ‪۱۲‬ــ‪ ،۴‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺸﺨﺼﺎت و ﻧﺤﻮهى‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۱‬ــ‪۴‬ــ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻰﻣﺘﺎل و ﻧﺤﻮهى اﺗﺼﺎل آن ﺑﻪ ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬

‫‪L1‬‬ ‫‪N‬‬
‫‪L1 L2 L3‬‬

‫‪K1M‬‬
‫‪K1M‬‬

‫‪F‬‬

‫‪F‬‬

‫‪b‬ــ اﺗﺼﺎل ﺑﻰﻣﺘﺎل در‬ ‫‪ a‬ــ اﺗﺼﺎل ﺑﻰ ﻣﺘﺎل‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻪ ﻓﺎز‬ ‫در ﺟﺮﻳﺎن ﺗﮏﻓﺎز‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۲‬ــ‪۴‬ــ ﺷﮑﻞ اﺗﺼﺎل ﺑﻰﻣﺘﺎل در ﺟﺮﻳﺎن ﺗﮏﻓﺎز و ﺳﻪﻓﺎز‬

‫‪۵‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻣﻮﺗﻮر‬

‫و ﻣﺪار را ﻗﻄﻊ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﻀﻮ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ اﻳﻦ رﻟﻪ از ﻳﮏ ﻫﺴﺘﻪى‬
‫آﻫﻨﻰ ﺛﺎﺑﺖ و ﻳﮏ ﻫﺴﺘﻪى ﻣﺘﺤﺮک و ﻳﮏ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ؛‬
‫ﺑﻪﻃﻮرى ﮐﻪ ﻫﺴﺘﻪى ﻣﺘﺤﺮک از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻴﺮوى ﻳﮏ ﻓﻨﺮ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺑﺎﻻ‬
‫ﮐﺸﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻰ ﮐﻪ ﺟﺮﻳﺎن از ﺣﺪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﺎﻻﺗﺮ رود ﻳﺎ‬
‫ﮐﻠﻴﺪ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺗﻮر را در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه‬
‫و اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر ﺣﻔﺎﻇﺖ ﮐﻨﺪ و ﺑﺮاى ﻋﻤﻞ رﻟﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ آن را روى‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻌﻴﻨﻰ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ )‪ ۱/۵‬ﺗﺎ ‪ ۱/۸‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ(‪ .‬وﻗﺘﻰ‬
‫ﮐﻪ ﺟﺮﻳﺎن از ﺣﺪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺣﺮارﺗﻰ رﻟﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫‪٨٤‬‬
 ‫ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ)ﺷﮑﻞ ‪۱۳‬ــ‪.(۴‬‬ ‫در ﻣﺪار اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﺑﻪوﺟﻮد آﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻮﺑﻴﻦ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ ﺷﺪه ﻫﺴﺘﻪى‬
‫ﮐﻠﻴﺪ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻣﻮﺗﻮر ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻓﻴﻮز و ﺑﻰﻣﺘﺎل در‬ ‫ﻣﺘﺤﺮک را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻰﮐﺸﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﻣﺘﺼﻞ‬
‫ﻣﺪارﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺴﺘﻪى ﻣﺘﺤﺮک ﻣﻰﺷﻮد؛ در ﻧﺘﻴﺠﻪ رﻟﻪى ﻣﺪار را ﻗﻄﻊ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪت زﻣﺎن ﻋﻤﻞ رﻟﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻢ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ رﻟﻪ را رﻟﻪى‬

‫‪L1‬‬
‫‪L2‬‬
‫‪L3‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪13‬‬

‫‪Q1‬‬
‫‪14‬‬

‫>‪I> I> I‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬

‫)‪ (c‬ﺷﻤﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ ﮐﻠﻴﺪ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻮﺗﻮر‬

‫)‪(b‬‬ ‫)‪(a‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۳‬ــ‪۴‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻣﻮﺗﻮر‬

‫‪۶‬ــ ﻻﻣﭗﻫﺎى ﺳﻴﮕﻨﺎل‬

‫ﻋﻴﺐ دﺳﺘﮕﺎه و … را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ ،‬ﺿﺮورى اﺳﺖ ﻻﻣﭗﻫﺎى ﺳﻴﮕﻨﺎل‬ ‫ﻻﻣﭗﻫﺎى ﻋﻼﻣﺖدﻫﻨﺪه ﻳﺎ ﻻﻣﭗﻫﺎى ﺳﻴﮕﻨﺎل در ﮐﻠﻴﻪى‬
‫را‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﺗﺼﺎل در ﻣﺪار ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار داد و از ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن‬ ‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎى ﺗﻮزﻳﻊ و ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰرود‪.‬‬
‫آن ﮐﺎﻣ ًﻼ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﺪ ﺗﺎ در ﺻﻮرت ﺑﺮوز ﺧﻄﺎ در ﻣﺪار ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪﺧﻮﺑﻰ‬ ‫ﻧﻮع اﺳﺘﻔﺎده از ﻻﻣﭗ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ ﻻﻣﭗ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻻﻣﭗ‬
‫ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۱۴‬ــ‪.(۴‬‬ ‫ﺧﺒﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد و ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ روﺷﻦ ﺑﻮدن‪،‬ﺧﺎﻣﻮش ﺑﻮدن و ﻳﺎ‬

‫‪٨٥‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۱۴‬ــ‪۴‬ــ ﻻﻣﭗ ﻫﺎی ﺳﻴﮕﻨﺎل‬

 ‫‪۷‬ــ ﻓﻴﻮزﻫﺎ‬
‫ﮐﻮﺗﺎه در ﮐﻢﺗﺮﻳﻦ زﻣﺎن ﻣﻤﮑﻦ و ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺻﺪﻣﻪاى ﺑﻪ ﺳﻴﻢﻫﺎ‬ ‫در ﮐﻠﻴﻪى ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﺻﺪﻣﻪ‬
‫و ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺷﺒﮑﻪ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﺪار ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻌﻴﻮب را ﻗﻄﻊ‬ ‫دﻳﺪن و ﻣﻌﻴﻮب ﺷﺪن وﺳﺎﻳﻞ و ﻧﻴﺰ ﺑﺮاى ﻗﻄﻊ ﮐﺮدن دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﮑﻰ از اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ‪ ،‬ﻓﻴﻮز اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻴﻮزﻫﺎ از ﻧﻈﺮ زﻣﺎن‬ ‫ﻣﻌﻴﻮب از ﺷﺒﮑﻪ )ﺑﺮ اﺛﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻗﺒﻴﻞ ﻧﻘﺼﺎن ﻋﺎﻳﻖﺑﻨﺪى‪،‬‬
‫ﻗﻄﻊ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻨﺤﻨﻰ ذوب ﺳﻴﻢ ﺣﺮارﺗﻰ داﺧﻞ آنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ دو ﻧﻮع‬ ‫ﺿﻌﻒ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﻳﺎ ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ و ازدﻳﺎد ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺗﻨﺪﮐﺎر و ﮐﻨﺪﮐﺎر ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﺎز »اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه«( وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰرود‪ .‬اﻳﻦ‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮرى اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ در اﺛﺮ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر ﻳﺎ اﺗﺼﺎل‬

‫ﺷﻴﺸﻪى ﮐﻼﻫﮏ‬ ‫ﮐﻼﻫﮏ‬

‫ﭘﻮﻟﮏ‬ ‫ﺗﻪ ﻓﻴﻮز‬

‫آﻣﭙﺮ و وﻟﺘﺎژ ﻣﺠﺎز‬

‫ﺑﺪﻧﻪى ﻓﻴﻮز‬

‫ﭘﻴﭻ اﺗﺼﺎل ﺧﺮوﺟﻰ‬

‫ﭘﻴﭻ اﺗﺼﺎل ورودى‬

‫ﺗﻪﻓﺸﻨﮕﻰ‬

‫ﭘﺎﻳﻪى ﻓﻴﻮز‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۵‬ــ‪۴‬ــ ﻧﻤﺎی ﺑُﺮش ﺧﻮرده ﻓﻴﻮز ﻓﺸﻨﮕﯽ‬

‫ﻓﻴﻮزﻫﺎ در اﻧﻮاع ﻓﺸﻨﮕﻰ‪ ،‬اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ )آﻟﻔﺎ(‪ ،‬ﻣﻴﻨﻴﺎﺗﻮرى‪،‬‬ ‫ﻓﻴﻮزﻫﺎى ﺗﻨﺪﮐﺎر زﻣﺎن ﻗﻄﻊ ﮐﻢﺗﺮى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﻴﻮزﻫﺎى ﮐﻨﺪﮐﺎر‬
‫ﺑُﮑﺲ‪،‬ﮐﺎردى )ﺗﻴﻐﻪاى(‪ ،‬ﺷﻴﺸﻪاى ﻳﺎ ﮐﺎرﺗﺮﻳﺞ و ﻓﻴﻮزﻫﺎى ﻓﺸﺎر ﻗﻮى‬ ‫دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در ﻣﺼﺎرف روﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰروﻧﺪ‪ .‬ﻓﻴﻮزﻫﺎى‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﻓﻴﻮزﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ در ﻣﺪار ﻗﺪرت ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰروﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﮐﻨﺪﮐﺎر داراى زﻣﺎن ﻗﻄﻊ ﻃﻮﻻﻧﻰﺗﺮى ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮاى‬
‫ﻣﺪار ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر را در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻰ در‬ ‫راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰروﻧﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن راهاﻧﺪازى‬
‫واﻗﻊ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺳﻴﻢﻫﺎى راﺑﻂ ﻣﺪار را ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر در ﺣﺪود ‪ ۴‬ﺗﺎ ‪ ۷‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ روى ﮐﻠﻴﻪى‬
‫ﻣﺪارﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﻣﺜ ًﻼ ﻓﻴﻮز ‪ ۲۵‬آﻣﭙﺮى ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰرود‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﻣﺪار‬ ‫ﻓﻴﻮزﻫﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ آنﻫﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﮐﻢﺗﺮ از ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻓﺮﻣﺎن آنﻫﺎ از ﺳﻴﻢ ﻧﻤﺮهى ‪ ۱mm۲‬ﻳﺎ ‪ ۱/۵mm۲‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ‬ ‫ﻣﺎﮐﺰﻳﻤﻢ ﺗﺤﻤﻞ ﻓﻴﻮز اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٨٦‬‬
 ‫ﻻزم اﺳﺖ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺎ ﻓﻴﻮز ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاى ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪۱‬ــ‪۷‬ــ ﻓﻴﻮز ﻓﺸﻨﮕﻰ‪ :‬ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻃﺮز ﮐﺎر اﻳﻦ ﻓﻴﻮز‬
‫در ﮐﺘﺎب ﺳﻴﻢﮐﺸﻰ )‪ (۱‬آﺷﻨﺎ ﺷﺪﻳﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۱۵‬ــ‪.(۴‬‬
‫‪۲‬ــ‪۷‬ــ ﻓﻴﻮز اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ‪ :‬ﻓﻴﻮز اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ ﻳﺎ آﻟﻔﺎ ﻧﻮﻋﻰ‬
‫ﻓﻴﻮز ﺧﻮدﮐﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز از آن ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻗﻄﻊ ﻣﺪار ﻣﻰﺷﻮد؛ اﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮان دوﺑﺎره ﺷﺴﺘﻰ آن را ﺑﻪ داﺧﻞ ﻓﺸﺮد‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱۶‬ــ‪۴‬‬ ‫ﺗﺎ ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻓﻴﻮزﻫﺎى ﺧﻮدﮐﺎر دو ﻋﻤﻞ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫زﻳﺎد و ﺑﺎر زﻳﺎد را در ﻣﺪارﻫﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﭘﺲ از ﻗﻄﻊ ﺷﺪن‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺲ از ﻣﺪت ﮐﻤﻰ دوﺑﺎره ﺷﺴﺘﻰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن را ﻓﺸﺎر داد ﺗﺎ‬
‫ﻣﺪار را وﺻﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻓﻴﻮزﻫﺎى اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ دو ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ و ﺣﺮارﺗﻰ‬
‫وﺟﻮد دارد‪ .‬اوﻟﻰ اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن زﻳﺎد و دوﻣﻰ )ﺑﻰﻣﺘﺎل( ﺑﺎر‬
‫زﻳﺎد )اﻓﺰاﻳﺶ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺪرﻳﺠﻰ( را ﻗﻄﻊ ﻣﻰﮐﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۱٦‬ــ‪.(۴‬‬

‫‪۳‬ــ ‪۷‬ــ ﻓﻴﻮز ﻣﻴﻨﻴﺎﺗﻮرى ) ‪ :(MCB‬ﻧﻮﻋﻰ ﻓﻴﻮز‬

‫اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن داﺧﻠﻰ ﺑﻪ ﻓﻴﻮز آﻟﻔﺎ ﺷﺒﺎﻫﺖ دارد‬
‫و از ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ رﻟﻪى ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ )رﻟﻪى ﺟﺮﻳﺎن زﻳﺎد زﻣﺎن ﺳﺮﻳﻊ(‪،‬‬
‫رﻟﻪى ﺣﺮارﺗﻰ ﻳﺎ رﻟﻪى ﺑﻰﻣﺘﺎل )رﻟﻪى ﺟﺮﻳﺎن زﻳﺎد ﺗﺄﺧﻴﺮى( و ﮐﻠﻴﺪ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪) .‬ﺷﮑﻞ ‪۱۷‬ــ‪ (۴‬اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ را ﮐﻠﻴﺪ ﻣﻴﻨﻴﺎﺗﻮرى‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱۷‬ــ‪۴‬ــ اﻟﻒ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻰﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻴﻮزﻫﺎ در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ VDE‬ﻗﺪﻳﻢ ﺑﺎ دو ﺣﺮف ‪ L‬و‬
‫‪ G‬ﻧﺎﻣﮕﺬارى ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺮف ‪ L‬ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهى ﻓﻴﻮز ﺗﻨﺪﮐﺎر و در‬
‫ﻣﺼﺎرف روﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰرﻓﺖ و ﺣﺮف ‪ G‬ﮐﻨﺪﮐﺎر و در راهاﻧﺪازى‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ IEC‬ﻧﻮع ﺗﻨﺪﮐﺎر ﺑﺎ‬
‫ﺣﺮف ‪ B‬و ﻧﻮع ﮐﻨﺪﮐﺎر ﺑﺎ ﺣﺮف ‪ C‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻴﻮزﻫﺎ‬
‫در اﻧﻮاع ﺗﮏﻓﺎز و ﺳﻪﻓﺎز ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۱۷‬ــ‪.(۴‬‬

‫ﻃﺮز ﻗﺮارﮔﻴﺮى ﻓﻴﻮز روى رﻳﻞ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۷‬ــ‪۴‬ــ ب‬

‫‪٨٧‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺟﺪول اﻧﺘﺨﺎب ﻓﻴﻮز ﺑﺮاى ﻣﺤﻴﻄﻰ‬
‫ﺑﺎ درﺟﻪى ﺣﺮارت ‪ ۲۵‬درﺟﻪى ﺳﺎﻧﺘﻰﮔﺮاد ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و در‬
‫ﺻﻮرت ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن درﺟﻪى ﺣﺮارت ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺎﻳﺪ از ﻓﻴﻮزﻫﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﻧﻤﺮهى‬
‫ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد )زﻳﺮا در درﺟﻪى ﺣﺮارت ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻣﺠﺎز ﺳﻴﻢﻫﺎ ﮐﻢ ﻣﻰﺷﻮد( و ﻓﻴﻮز را ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺠﺎز‬
‫ﺟﺪﻳﺪ‪،‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﻋﺪادى ﮐﻪ در داﺧﻞ ﭘﺮاﻧﺘﺰ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻧﺎﻣﻰ ﻓﻴﻮز اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﺪول ‪۴‬ــ‪ ۴‬ﺳﺘﻮن اوّل‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻣﺴﻰ ﺑﺮ‬
‫ﺣﺴﺐ ﻣﻴﻠﻰﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺮوه اوّ ل‪ :‬ﺳﻴﻢﻫﺎى ﺗﮏ رﺷﺘﻪاى ﺗﺎ ﺳﻪ ﺳﻴﻢ در ﻳﮏ ﻟﻮﻟﻪ ــ‬
‫ﺳﻴﻢﻫﺎى رﺷﺘﻪاى ﮐﺎﺑﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ در ﻟﻮﻟﻪ؛‬
‫ﮔﺮوه دوم‪ :‬ﺳﻴﻢﻫﺎى رﺷﺘﻪاى ﮐﺎﺑﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎرج از ﻟﻮﻟﻪ ــ‬
‫ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻣﺘﺤﺮک؛‬
‫ﮔﺮوه ﺳﻮم‪ :‬ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻳﮏ ﻻ در ﻓﻀﺎى آزاد )ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪى ﺳﻴﻢﻫﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازهى ﻗﻄﺮ ﺳﻴﻢ(‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪۴‬ــ‪۴‬ــ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﻓﻴﻮز ﺑﺮاى ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺮﻳﺎن اﺿﺎﻓﻰ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ‪ ۲۵‬درﺟﻪى ﺳﺎﻧﺘﻰﮔﺮاد ﺣﺮارت ﻣﺤﻴﻂ‬

‫ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺳﻴﻢ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ ﻓﻴﻮز ﺣﻔﺎﻇﺖﮐﻨﻨﺪهى ﺳﻴﻢ‬

‫ﻣﺴﻰ‬
‫ﮔﺮوه ‪۱‬‬ ‫ﮔﺮوه ‪۲‬‬ ‫ﮔﺮوه ‪۳‬‬
‫‪mm۲‬‬ ‫]‪[A‬‬ ‫]‪[A‬‬ ‫]‪[A‬‬

‫‪٠/٧٥‬‬ ‫ــ‬ ‫)‪۱۰(۱۰‬‬ ‫)‪۱۰(۱۵‬‬

‫‪۱‬‬ ‫)‪۶(۱۰‬‬ ‫)‪۱۰(۱۵‬‬ ‫)‪۱۵(۲۰‬‬
‫‪۱/۵‬‬ ‫)‪۱۰(۱۵‬‬ ‫)‪۱۵(۲۰‬‬ ‫)‪۲۰(۲۵‬‬
‫‪۲/۵‬‬ ‫)‪۱۵(۲۰‬‬ ‫)‪۲۰(۲۵‬‬ ‫)‪۲۵(۳۵‬‬
‫‪۴‬‬ ‫)‪۲۰(۲۵‬‬ ‫)‪۲۵(۳۵‬‬ ‫)‪۳۵(۵۰‬‬
‫‪۶‬‬ ‫)‪۲۵(۳۵‬‬ ‫)‪۳۵(۵۰‬‬ ‫)‪۵۰(۶۰‬‬
‫‪۱۰‬‬ ‫)‪۳۵(۵۰‬‬ ‫)‪۵۰(۶۰‬‬ ‫)‪۶۰(۸۰‬‬
‫‪۱۶‬‬ ‫)‪۵۰(۶۰‬‬ ‫)‪۶۰(۸۰‬‬ ‫)‪۸۰(۱۰۰‬‬
‫‪۲۵‬‬ ‫)‪۶۰(۸۰‬‬ ‫)‪۸۰(۱۰۰‬‬ ‫)‪۱۰۰(۱۲۵‬‬
‫‪۳۵‬‬ ‫)‪۸۰(۱۰۰‬‬ ‫)‪۱۰۰(۱۲۵‬‬ ‫)‪۱۲۵(۱۶۰‬‬
‫‪۵۰‬‬ ‫)‪۱۰۰(۱۲۵‬‬ ‫)‪۱۲۵(۱۶۰‬‬ ‫)‪۱۶۰(۲۰۰‬‬
‫ــ‬ ‫) (‪۱۰۰‬‬ ‫)‪۱۲۵(۱۶۰‬‬ ‫)‪۱۶۰(۲۰۰‬‬
‫‪۷۰‬‬ ‫ــ‬ ‫)‪۱۶۰(۲۲۵‬‬ ‫)‪۲۰۰(۲۶۰‬‬

‫‪٨٨‬‬
 ‫‪۸‬ــ ﻟﻴﻤﻴﺖ ﺳﻮﺋﻴﭻﻫﺎ )ﺳﻮﺋﻴﭻﻫﺎى ﻣﺤﺪودﮐﻨﻨﺪه(‬

‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻟﻴﻤﻴﺖ ﺳﻮﺋﻴﭻﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ در اﺑﻌﺎد ﮐﻮﭼﮏ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﺋﻴﭻ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺧﺎرﺟﻰ ﻟﻴﻤﻴﺖ ﺳﻮﻳﭻﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻰ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ دﺳﺘﮕﺎه دارد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﺑﺮاى ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎى ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ ﻳﺎ ﻣﺤﺪود‬
‫ﮐﺮدن ﺣﺮﮐﺖ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰروﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن داﺧﻠﻰ آنﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫اﺳﺘﺎپ اﺳﺘﺎرتﻫﺎﺳﺖ و ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﺎده و دوﺑﻞ و ﭼﻨﺪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺷﮑﻞﻫﺎى ‪۱۸‬ــ‪ ۴‬و ‪۱۹‬ــ‪ ۴‬اﻟﻒ اﻧﻮاع اﻳﻦ‬
‫ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ و ﺷﮑﻞ ‪۱۹‬ــ‪۴‬ــ ب ﻋﻼﻣﺖ اﺧﺘﺼﺎرى ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﺋﻴﭻ ﻧﺸﺎن‬

‫ﺷﻤﺎرهى ‪۶‬‬ ‫ﺷﻤﺎرهى ‪۵‬‬ ‫ﺷﻤﺎرهى ‪۴‬‬ ‫ﺷﻤﺎرهى ‪۳‬‬ ‫ﺷﻤﺎرهى ‪۲‬‬ ‫ﺷﻤﺎرهى ‪۱‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۸‬ــ‪۴‬ــ اﻧﻮاع ﻟﻴﻤﻴﺖ ﺳﻮﻳﭻ ﺳﺎده‬

‫‪ ۲‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ﻣﺤﺪودﮐﻨﻨﺪهى ﻗﺮﻗﺮهاى‬ ‫‪ ۱‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ﻣﺤﺪودﮐﻨﻨﺪهى ﻓﺸﺎرى اﻧﺘﻬﺎﻳﻰ‬

‫‪ ۴‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ﻣﺤﺪودﮐﻨﻨﺪهى ﻗﺮﻗﺮهاى ﻳﮏﻃﺮﻓﻪ از ﭼﭗ‬ ‫‪ ۳‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ﻣﺤﺪودﮐﻨﻨﺪهى ﻗﺮﻗﺮهاى ﻳﮏﻃﺮﻓﻪ از راﺳﺖ‬
‫‪ ۶‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ﻣﺤﺪودﮐﻨﻨﺪهى آﻧﺘﻨﻰ دوﻃﺮﻓﻪ‬ ‫‪ ۵‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ﻣﺤﺪودﮐﻨﻨﺪهى ﻗﺮﻗﺮهاى دو ﻃﺮﻓﻪ‬

‫ﺷﻤﺎرهى ‪۶‬‬ ‫ﺷﻤﺎرهى ‪۵‬‬ ‫ﺷﻤﺎرهى ‪۴‬‬ ‫ﺷﻤﺎرهى ‪۳‬‬ ‫ﺷﻤﺎرهى ‪۲‬‬ ‫ﺷﻤﺎرهى ‪۱‬‬

‫ب ــ ﻋﻼﻣﺖ اﺧﺘﺼﺎرى ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﺋﻴﭻ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۹‬ــ‪۴‬ــ اﻟﻒ‬

‫‪٨٩‬‬
 ‫‪۹‬ــ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺸﺎر )ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﮔﺎزى(‬

‫اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ ﺑﺮاى ﮐﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ ﮔﺎز داﺧﻞ ﻣﺨﺎزن و‬

‫ﮐﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺸﺎر آب داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ و روﺷﻦ و ﺧﺎﻣﻮش‬
‫ﮐﺮدن اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﮔﺎز ﻳﺎ ﻣﺎﻳﻊ داﺧﻞ ﻣﺨﺰن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﮔﺎز ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﺻﻔﺤﻪى داﺧﻠﻰ ﮐﻠﻴﺪ ﻧﻴﺮوﻳﻰ وارد ﻣﻰﮐﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﺮﻳﮏ ﻣﻰﺷﻮد و ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز را ﻣﻰﺑﻨﺪد و ﻳﺎ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ‬
‫ﺑﺴﺘﻪاى را ﺑﺎز ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺮﮔﺸﺖ را ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﻓﻨﺮ‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮐﺮد )ﺷﮑﻞ ‪۲۰‬ــ‪.(۴‬‬
‫اﻟﻒ ــ ﺷﮑﻞ ﻇﺎﻫﺮى‬

‫‪۱‬ــ ﻣﺨﺰن ﻓﺸﺎر‬ ‫‪ F1‬ــ ﻓﻴﻮز‬

‫‪۲‬ــ ﺷﻴﺮ ﻳﮑﻄﺮﻓﻪ‬ ‫‪ F2‬ــ ﺗﻴﻐﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻰﻣﺜﺎل‬

‫‪۳‬ــ ﻟﻮﻟﻪ ﻓﺸﺎر‬ ‫‪ F1‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺸﺎر‬

‫‪۴‬ــ ﭘﻤﭗ‬ ‫‪ K1M‬ــ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬

‫‪۵‬ــ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻓﻴﻠﺘﺮ‬ ‫‪ M1‬ــ ﻣﻮﺗﻮر ﭘﻤﭗ‬

‫‪۶‬ــ ﭼﺎه‬

‫>‪P‬‬

‫ج ــ ﻋﻼﻣﺖ اﺧﺘﺼﺎرى‬

‫ب ــ ﻧﻤﻮﻧﻪى ﻣﺪارى ﮐﻠﻴﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺸﺎر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۰‬ــ‪۴‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺸﺎر‬

‫‪۱۰‬ــ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﺷﻨﺎور‬

‫ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﻄﺢ ﻣﺎﻳﻊ داﺧﻞ ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﺷﻨﺎور ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﮑﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‬
‫و ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن دادن ﺑﻪ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ داﺧﻞ ﮐﻠﻴﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﻣﺪار‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪۲۱‬ــ‪ ۴‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻰ از اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪ ﺑﻪﻫﻤﺮاه ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﺪار ﮐﺎرﺑﺮدى آن ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﺷﻨﺎور ﺑﺮاى ﮐﻨﺘﺮل ﺳﻄﺢ آب ﻳﺎﻣﺎﻳﻌﺎت داﺧﻞ ﻣﻨﺒﻊﻫﺎ‪،‬‬
‫اﺳﺘﺨﺮﻫﺎ و ﻣﺨﺎزن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪ‬
‫از وزﻧﻪى ﺗﻌﺎدل‪ ،‬ﻳﮏ ﻗﺴﻤﺖ ﺷﻨﺎور و ﻳﮏ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺷﻨﺎور را‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮐﺎر‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫‪٩٠‬‬
 ‫ﻣﺴﻴﺮ ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫‪F1‬‬ ‫ﻓﻴﻮز‬
‫‪F8‬‬ ‫ﮐﻠﻴﺪ ﺷﻨﺎور ﻳﮏ ﭘﻞ )ﻣﺤﺪودﮐﻨﻨﺪهى ﺳﻄﺢ‬
‫ﺑﺎﻻى آب(‬
‫‪M1‬‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر ﭘﻤﭗ‬
‫‪1‬‬ ‫ﻣﺨﺰن ذﺧﻴﺮه‬
‫‪2‬‬ ‫ﻟﻮﻟﻪ‬
‫‪3‬‬ ‫ﻣﮑﻨﺪه ﭘﻤﭗ‬
‫ب‬
‫‪4‬‬ ‫ﻟﻮﻟﻪ ﻣﮑﻨﺪهى داراى ﻓﻴﻠﺘﺮ‬ ‫اﻟﻒ‬
‫‪5‬‬ ‫ﭼﺎه‬ ‫ج ــ ﻋﻼﻣﺖ اﺧﺘﺼﺎرى‬
‫‪6‬‬ ‫ﮐﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎور‪ ،‬وزﻧﻪى ﺗﻌﺎدل و ﻗﺮﻗﺮه‬
‫ﮐﻠﻴﺪ ﺷﻨﺎور ﻳﮏ ﭘﻞ )ﻣﺤﺪودﮐﻨﻨﺪهى ﺳﻄﺢ‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۲۱‬ــ‪۴‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ﺷﻨﺎور و ﮐﺎرﺑﺮد آن‬
‫‪F‬‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ آب(‬
‫‪9‬‬

‫‪۱۱‬ــ ﭼﺸﻢﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ )ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎ(‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪ‪ ،‬در‬
‫دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ و ﺧﻄﻮط ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدهى ﻓﺮاوان ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪۲۲‬ــ‪۴‬ــ اﻟﻒ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪ و در ﺷﮑﻞ ‪۲۲‬ــ‪۴‬ــ‬
‫ب و ‪۲۲‬ــ‪۴‬ــ ج زﻣﻴﻨﻪى ﮐﺎرﺑﺮدى و ﻋﻼﻣﺖ اﺧﺘﺼﺎرى آن ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻮﻋﻰ ﮐﻠﻴﺪ ﻓﺮﻣﺎن دﻫﻨﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫ﻓﻴﺰﻳﮑﻰ دﺳﺖ ﻳﺎ ﻫﺮ وﺳﻴﻠﻪى دﻳﮕﺮى‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭼﺸﻢ اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‬
‫از ﻓﺎﺻﻠﻪى ﺧﺎص ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺳﻨﺴﻮر واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‬
‫و ﻓﺮﻣﺎن ﺻﺎدر ﻣﻰﮐﻨﺪ؛ ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى رﻟﻪاى ﮐﻪ در داﺧﻞ‬
‫آن ﺑﻪﮐﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎﻳﻰ را ﺑﺎز ﻣﻰﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﻰﺑﻨﺪد و در‬

‫ج ــ ﻋﻼﻣﺖ اﺧﺘﺼﺎرى‬

‫ب‬ ‫اﻟﻒ‬
‫‪٩١‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۲۲‬ــ‪۴‬ــ ﭼﺸﻢ اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‬
 ‫‪۱۲‬ــ رﻟﻪى زﻣﺎﻧﻰ )ﺗﺎﻳﻤﺮ( و اﻧﻮاع آن‬

‫ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﭼﺮخ دﻧﺪه ﻳﮏ دﻳﺴﮏ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ‬
‫ﻣﻰﭼﺮﺧﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن داﺧﻠﻰ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻣﻮﺗﻮرى‪ :‬ﻣﺤﻞ دﻳﺴﮏ در‬
‫ﻟﺤﻈﻪى ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮐﺎر‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ اﺳﺖ و ﭘﺲ از ﺗﻨﻈﻴﻢ زﻣﺎن آن‬
‫)ﺗﻮﺳﻂ زاﻳﺪهى ﺧﺎرﺟﻰ( و ﺗﻐﺬﻳﻪى ﺗﺎﻳﻤﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ دور ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮدش درﻣﻰآﻳﺪ و ﺑﺎ ﮔﺮدش ﻣﻮﺗﻮر‪ ،‬زﻣﺎن ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺷﺮوع ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺎﻳﻤﺮ ﭘﺲ از ﮔﺮدش‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ زاﻳﺪهى دﻳﺴﮏ‪ ،‬ﻣﺘﻮﻗﻒ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﻪ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ داﺧﻠﻰ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬آنﮔﺎه ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى‬
‫ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ ﻗﻄﻊ ﻣﻰﺷﻮد و ﻣﻮﺗﻮر از ﮐﺎر ﻣﻰاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎن وﺻﻞ اﻳﻦ رﻟﻪﻫﺎ از دﻫﻢ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺗﺎ ﺑﻪﻃﻮر داﻳﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۳‬ــ‪ ۴‬ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻣﻮﺗﻮرى را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺎﻳﻤﺮ از ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻳﮑﻰ از وﺳﺎﻳﻞ ﻓﺮﻣﺎندﻫﻨﺪهى ﻣﺪارﻫﺎى ﮐﻨﺘﺮل اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ‪،‬‬
‫ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎ ﻳﺎ رﻟﻪﻫﺎى زﻣﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ وﻇﻴﻔﻪى ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺪار را ﺑﺮاى‬
‫ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻰ ﻣﻌﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪ .‬رﻟﻪﻫﺎى زﻣﺎﻧﻰ در اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ــ رﻟﻪى زﻣﺎﻧﻰ ﻣﻮﺗﻮرى ﻳﺎ اﻟﮑﺘﺮوﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ؛‬
‫ب ــ رﻟﻪى زﻣﺎﻧﻰ اﻟﮑﺘﺮوﻧﻴﮑﻰ؛‬
‫پ ــ رﻟﻪى زﻣﺎﻧﻰ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﮑﻰ )ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻫﻮا(؛‬
‫ت ــ رﻟﻪى زﻣﺎﻧﻰ ﺑﻰﻣﺘﺎل ﻳﺎﺣﺮارﺗﻰ؛‬
‫ث ــ رﻟﻪى زﻣﺎﻧﻰ ﻫﻴﺪروﻟﻴﮑﻰ؛‬
‫اﻟﻒ ــ رﻟﻪى زﻣﺎﻧﻰ ﻣﻮﺗﻮرى ﻳﺎ اﻟﮑﺘﺮوﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ‬

‫ﻓﻨﺮ‬

‫ﭼﺮخدﻧﺪهﻫﺎ‬

‫ﻣﻮﺗﻮر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۳‬ــ‪۴‬‬

‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ب ــ رﻟﻪى زﻣﺎﻧﻰ اﻟﮑﺘﺮوﻧﻴﮑﻰ‬

‫در ﻧﻮﻋﻰ از اﻳﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺎرژ و دﺷﺎرژ ﺷﺪن ﻳﮏ ﺧﺎزن‪ ،‬ﺑﻮﺑﻴﻦ‬ ‫از ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮوﻧﻴﮑﻰ ﺑﺮاى ﺗﻨﻈﻴﻢ زﻣﺎنﻫﺎى ﮐﻢﺗﺮ از‬
‫ﻳﮏ رﻟﻪى ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺤﺮﻳﮏ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﺻﻮل ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﺎﻳﻤﺮ اﻟﮑﺘﺮوﻧﻴﮑﻰ ﺑﺮ‬ ‫ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺛﺎﻧﻴﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﻳﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻣﺒﻨﺎى ﻣﺪار ‪) RC‬ﺧﺎزن و ﻣﻘﺎوﻣﺖ( و ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺛﺎﺑﺖ زﻣﺎﻧﻰ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از ﻣﺪارﻫﺎ و اﺟﺰاى اﻟﮑﺘﺮوﻧﻴﮑﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺷﮑﻞ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺮ راه ﺧﺎزن ﺑﺴﺘﮕﻰ دارد‪.‬‬ ‫‪۲۴‬ــ‪ ۴‬ﻧﻤﺎى ﻇﺎﻫﺮى‪ ،‬ﻣﺪار اﻟﮑﺘﺮوﻧﻴﮑﻰ داﺧﻠﻰ ﻳﮏ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻧﺸﺎن‬

‫‪٩٢‬‬
 ‫اﻟﻒ ــ ﻧﻤﺎى ﻇﺎﻫﺮى‬

‫ب ــ ﻣﺪار داﺧﻠﻰ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۴‬ــ‪۴‬ــ ﻧﻤﺎى ﻇﺎﻫﺮى و ﻣﺪار داﺧﻠﻰ ﺗﺎﻳﻤﺮ اﻟﮑﺘﺮوﻧﻴﮑﻰ‬

‫در ﺷﮑﻞ ‪۲۵‬ــ‪ ۴‬دو ﻧﻮع ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Power‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﺪن ﺑﻮﺑﻴﻦ‬ ‫ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎى ﻣﺘﺪاول در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق از ﻧﻮع ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ‪ ۱‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺗﻐﺬﻳﻪ‬

‫‪ Delay‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﺄﺧﻴﺮى ﺗﻴﻐﻪ‬ ‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﻴﻐﻪ‬

‫‪ t1‬ــ ﻟﺤﻈﻪى وﺻﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻮﺑﻴﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ‬

‫‪ t2‬ــ ﻟﺤﻈﻪى ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﻴﻐﻪى ﺗﺎﻳﻤﺮ‬
‫‪ ∆t=t2 -t1‬ــ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪ وﺻﻞ ﺑﺮق‬

‫ﮔﺮدﻧﺪه ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﻋﻘﺮﺑﻪ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ واﺣﺪ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب واﺣﺪ‬
‫زﻣﺎن‬ ‫زﻣﺎن‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۶‬ــ‪ ۴‬ــ ﺷﻤﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ‪ ،‬ﻓﻨﯽ و ﻣﺸﺨﺼﻪى زﻣﺎﻧﻰ‪ ٢‬رﻟﻪى ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ‬ ‫ب‬ ‫اﻟﻒ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۵‬ــ‪۴‬‬

‫ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﻗﻄﻊ‪ ٣‬ﺑﺎ ﻟﺒﻪى ﺑﺎﻻ روﻧﺪه )وﺻﻞ ﺑﺮق( ﻋﻤﻞ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺑﺎ ﻟﺒﻪى ﺑﺎﻻ روﻧﺪه )وﺻﻞ ﺑﺮق( زﻣﺎنﺳﻨﺠﻰ‬
‫ﻣﻰﮐﻨﺪ و ﺑﺎ ﻟﺒﻪى ﭘﺎﻳﻴﻦ روﻧﺪه )ﻗﻄﻊ ﺑﺮق(‪ ،‬زﻣﺎنﺳﻨﺠﻰ را آﻏﺎز ﻣﻰﮐﻨﺪ‬ ‫را آﻏﺎز ﻣﻰﮐﻨﺪ و ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم زﻣﺎن ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﺮ روى آن‪ ،‬ﻋﻤﻞ‬
‫و ﺑﺎ اﺗﻤﺎم زﻣﺎن ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اوﻟﻴﻪ ﺑﺮﻣﻰﮔﺮدد )ﺷﮑﻞ ‪۲۷‬ــ‪.(۴‬‬ ‫ﻣﻰﮐﻨﺪ اﻳﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺑﺎ ﻟﺒﻪى ﭘﺎﻳﻴﻦ روﻧﺪه )ﻗﻄﻊ ﺑﺮق( ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اوﻟﻴﻪى‬
‫ﺧﻮد ﺑﺮﻣﻰﮔﺮدد )ﺷﮑﻞ ‪۲۶‬ــ‪.(۴‬‬

‫‪ on delay‬ــ‪۱‬‬ ‫‪ time characteristic‬ــ‪۲‬‬ ‫‪ off delay‬ــ‪۳‬‬

‫‪٩٣‬‬
 ‫پ ــ رﻟﻪى زﻣﺎﻧﻰ ﻧﻴﻮﻣﺎﺗﻴﮑﻰ‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﺪن ﺑﻮﺑﻴﻦ‬
‫در اﻳﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ از ﺧﺎﺻﻴﺖ ذﺧﻴﺮه ﺳﺎزى و ﻓﺸﺮدﮔﻰ ﻫﻮا‬ ‫‪t1‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﺄﺧﻴﺮى ﺗﻴﻐﻪ‬
‫‪t2‬‬
‫ت ــ رﻟﻪى زﻣﺎﻧﻰ ﺑﻰﻣﺘﺎل ﻳﺎ ﺣﺮارﺗﻰ )ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺣﺮارﺗﻰ(‬ ‫‪ t1‬ــ ﻟﺤﻈﻪى وﺻﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ‬
‫‪ t2‬ــ ﻟﺤﻈﻪى ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﻴﻐﻪى ﺗﺎﻳﻤﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺑﻰﻣﺘﺎل ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﺪ و‬
‫‪ t‬ــ ﻣﺪت زﻣﺎن ﺗﺄﺧﻴﺮﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻟﺤﻈﻪى ﻗﻄﻊ ﺑﺮق‬
‫در اﻧﻮاع رﻟﻪى ﺣﺮارﺗﻰ ذوبﺷﻮﻧﺪه‪ ،‬رﻟﻪى ﺣﺮارﺗﻰ ﺑﻰﻣﺘﺎل و رﻟﻪى‬
‫ﺣﺮارﺗﻰ ﻣﻨﻌﮑﺲﮐﻨﻨﺪهى ﻣﻴﻠﻪاى ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫ث ــ رﻟﻪى زﻣﺎﻧﻰ ﻫﻴﺪروﻟﻴﮑﻰ‬

‫در اﻳﻦ رﻟﻪﻫﺎ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻴﺪروﻟﻴﮑﻰ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﻣﺪار‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻃﺮز ﮐﺎر آن ﻃﻮرى اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﻰ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮق ﺑﻪ رﻟﻪ‬
‫وﺻﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺪارى روﻏﻦ در داﺧﻞ آن ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاى‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۲۷‬ــ‪۴‬ــ ﺷﻤﺎى ﺣﻘﻴﻘﻰ‪ ،‬ﻓﻨﯽ و ﻣﺸﺨﺼﻪى زﻣﺎﻧﻰ رﻟﻪى ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﻗﻄﻊ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ روﻏﻦ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ اوّﻟﻴﻪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻰ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ زﻣﺎن را ﺑﻪﻋﻨﻮان‬
‫زﻣﺎن ﺗﺎﻳﻤﺮ درﻧﻈﺮ ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۱۳‬ــ ﮐﻠﻴﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﺣﺮارت )ﺗﺮﻣﻮﺳﺘﺎت(‬

‫ﺗﺮﻣﻮﺳﺘﺎت ﻧﻮﻋﻰ رﻟﻪى ﺣﺮارﺗﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات‬

‫درﺟﻪى ﺣﺮارت ﻣﺤﻴﻂ از ﺧﻮد ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ در دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻨﻌﺘﻰ داراى ﮐﺎرﺑﺮد ﻓﺮاوان اﺳﺖ‬
‫و وﻇﻴﻔﻪى ﮐﻨﺘﺮل دﻣﺎى ﻣﺤﻴﻂ را ﺑﻪﻋﻬﺪه دارد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ‬
‫درﺟﻪى ﺣﺮارت از ﺣﺪ ﺗﻨﻈﻴﻤﻰ ﻓﺮاﺗﺮ رود‪ ،‬ﮐﻠﻴﺪ ﻋﻤﻞ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮرى ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز را ﻣﻰﺑﻨﺪد و ﻳﺎ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪاى را ﺑﺎز‬
‫‪θ‬‬
‫‪40‬‬
‫‪
c‬‬ ‫ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬از ﺗﺮﻣﻮﺳﺘﺎت ﺑﻴﺶﺗﺮ در وﺳﺎﻳﻞ ﺣﺮارﺗﻰ و ﺑﺮودﺗﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۸‬ــ‪۴‬‬
‫ﺷﻮﻓﺎژ‪ ،‬ﻳﺨﭽﺎل و ﭼﻴﻠﺮ و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﮐﻮرهﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ‬
‫‪۲۸‬ــ‪۴‬ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺮﻣﻮﺳﺘﺎت را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪٩٤‬‬
 ‫‪۱۴‬ــ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﺗﺎﺑﻊ دور ) ﮐﻠﻴﺪ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ(‬

‫ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﺗﺎﺑﻊ دور در ﺑﻌﻀﻰ از اﻟﮑﺘﺮوﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﻳﮏ ﻓﺎز‬

‫ﺟﻬﺖ ﺧﺎرج ﮐﺮدن ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﮐﻤﮑﻰ از ﻣﺪار و در ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺗﺮﻣﺰ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰرود )ﺷﮑﻞ ‪۲۹‬ــ‪.(۴‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۹‬ــ‪۴‬‬

‫‪۱۵‬ــ ﺣﺮوف و اﻋﺪاد ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﻰ‬

‫ﺳﻴﻢﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮوف و اﻋﺪاد ﻣﺤﻞﻫﺎى اﺗﺼﺎل ﺳﺮ‬ ‫ﺑﺮاى ﻣﺸﺨﺺﮐﺮدن ﺳﺮ و ﺗﻪ ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه در زﻳﺮ‬
‫و ﺗﻪ ﺳﻴﻢ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۳۰‬ــ‪.(۴‬‬ ‫ﭘﻴﭻ وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ از ﺣﺮوف و اﻋﺪاد ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﻰ روى‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۰‬ــ‪۴‬ــ ﺣﺮوف و اﻋﺪاد ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﻰ‬

‫‪۱۶‬ــ ﮐﻤﺮﺑﻨﺪ ﮐﺎﺑﻞ‬

‫ﺧﺎصاﻧﺪ از ﮐﻤﺮﺑﻨﺪ ﮐﺎﺑﻞ ﺟﻬﺖ ﺑﺴﺘﻦ و ﻣﺤﮑﻢﮐﺮدن ﺳﻴﻢﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫در ﻣﻮاردى ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدى ﺳﻴﻢ در ﻣﺴﻴﺮ ﮐﺎﻧﺎل ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪۳۱‬ــ ‪ ۴‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺴﺖ را‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻠﻰ ﺳﻴﻢﻫﺎ در ﻣﺴﻴﺮ ﺧﺎرج از ﮐﺎﻧﺎل واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاى ﻣﺸﺨﺺﮐﺮدن و دﺳﺘﻪﺑﻨﺪى ﺳﻴﻢﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻳﮏ ﻗﺴﻤﺖ‬

‫‪٩٥‬‬
 ‫ﺷﮑﻞ ‪۳۱‬ــ‪۴‬ــ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﻤﺮﺑﻨﺪ ﮐﺎﺑﻞ‬

‫)ﺷﮑﻞ‪۳۲‬ــ‪.(۴‬‬ ‫در ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻫﺎى ﺑﺮق ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺑﺮاى ﻣﺤﮑﻢ ﮐﺮدن ﮐﻤﺮﺑﻨﺪ‬
‫ﮐﺎﺑﻞ از وﺳﺎﻳﻞ ﺧﺎﺻﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﻔﻨﮓ ﮐﻤﺮﺑﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰ ﺷﻮد‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۲‬ــ‪۴‬‬

‫ﻧﻮارﻫﺎى ﺑﺎﻧﺪاژ ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﻰ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪۳۳‬ــ‪ ۴‬ﻣﺸﺎﻫﺪه‬ ‫روشﻫﺎى دﻳﮕﺮى ﺑﺮاى دﺳﺘﻪﺑﻨﺪى ﺳﻴﻢﻫﺎ در ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎى‬
‫ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮق‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎى ﺧﺮﻃﻮﻣﻰ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى ﺷﻴﺎردار و‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۳‬ــ‪۴‬‬

‫‪٩٦‬‬
 ‫‪۱۷‬ــ ﻋﻼﻳﻢ اﺧﺘﺼﺎرى‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﺧﺒﺮدﻫﻨﺪه‬ ‫ﻗﺒﻞ از ﺑﺮرﺳﻰ و اﺗﺼﺎل ﻣﺪارﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺎ‬
‫ﺟﺪول ‪۶‬ــ‪۴‬‬
‫ﺑﺮﺧﻰ ﻋﻼﻳﻢ اﺧﺘﺼﺎرى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ آﺷﻨﺎ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺟﺪول ‪۵‬ــ‪ ۴‬ﺗﺎ ‪۹‬ــ‪۴‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ از اﻳﻦ ﻋﻼﻳﻢ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼﻣﺖ اﺧﺘﺼﺎرى‬ ‫ﻧﺎم وﺳﻴﻠﻪ ﻳﺎ ﻗﻄﻌﻪ‬

‫ﻻﻣﭗ ﺧﺒﺮ‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎ‬
‫ﺑﻴﺰر‬
‫ﺟﺪول ‪۵‬ــ‪۴‬‬
‫ﺑﻮق‬

‫زﻧﮓ‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ اﺧﺘﺼﺎرى‬ ‫ﻧﺎم وﺳﻴﻠﻪ ﻳﺎ ﻗﻄﻌﻪ‬

‫آژﻳﺮ‬
‫‪Fe‬‬
‫ﮐﻠﻴﺪ ﻏﻴﺮﻟﻤﺴﻰ )ﻧﻮع اﻟﻘﺎﻳﻰ(‬
‫دﻳﻮد ‪LED‬‬
‫>‪P‬‬ ‫ﮐﻠﻴﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺸﺎر‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر و رﻟﻪ‬
‫ﺟﺪول ‪۷‬ــ‪۴‬‬ ‫ﮐﻠﻴﺪ ﺷﻨﺎور )ﻓﻠﻮﺗﺮ(‬

‫ﻋﻼﻣﺖ اﺧﺘﺼﺎرى‬ ‫ﻧﺎم وﺳﻴﻠﻪ ﻳﺎ ﻗﻄﻌﻪ‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺑﺎ ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﻗﻄﻊ‬

‫ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺑﺎ ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ‬

‫رﻟﻪﻫﺎى ﻋﻤﻠﮕﺮ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﻪى ﺧﺎص‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺑﺎ ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﻗﻄﻊ‬

‫رﻟﻪى ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺑﺎ ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ‬

‫رﻟﻪى ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﻗﻄﻊ‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﮐﻠﻴﺪ ﮐﺸﺸﻰ‬

‫رﻟﻪى ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ﮐﻠﻴﺪ ﮐﺸﺸﻰ‬

‫رﻟﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﺮﻳﮏ ﺣﺮارﺗﻰ )ﺑﻰﻣﺘﺎل(‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ )ﺗﻌﻮﻳﺾ ﮐﻨﻨﺪه(‬

‫رﻟﻪى اﺿﺎﻓﻪ ﺟﺮﻳﺎن )ﺟﺮﻳﺎن زﻳﺎد(‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎﻣﻮش در وﺳﻂ‬

‫رﻟﻪى ﻗﻄﻊﮐﻨﻨﺪه ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻌﮑﻮس‬

‫‪٩٧‬‬
 ‫ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ و ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎ‬ ‫ﻣﺤﺮک ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎ )ﻣﺤﺮک وﺳﺎﻳﻞ(‬
‫ﺟﺪول ‪۹‬ــ‪۴‬‬ ‫ﺟﺪول ‪ ۸‬ــ‪۴‬‬

‫ﻋﻼﻣﺖ اﺧﺘﺼﺎرى‬ ‫ﻧﺎم وﺳﻴﻠﻪ ﻳﺎ ﻗﻄﻌﻪ‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ اﺧﺘﺼﺎرى‬ ‫ﻧﺎم وﺳﻴﻠﻪ ﻳﺎ ﻗﻄﻌﻪ‬

‫ﮐﻠﻴﺪ ﻳﮏﻓﺎز‬ ‫ﻣﺤﺮک دﺳﺘﻰ‬

‫ﮐﻠﻴﺪ ﺳﻪﻓﺎز‬ ‫ﻣﺤﺮک ﻓﺸﺎرى )ﺑﺎ دﺳﺖ(‬

‫ﺷﺴﺘﻰ وﺻﻞ )اﺳﺘﺎرت(‬ ‫ﻣﺤﺮک ﮐﺸﺸﻰ‬

‫ﺷﺴﺘﻰ ﻗﻄﻊ )اﺳﺘﻮپ(‬ ‫ﻣﺤﺮک ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ‬

‫ﺷﺴﺘﻰ وﺻﻞ و ﻗﻄﻊ )اﺳﺘﻮپ و اﺳﺘﺎرت دوﺑﻞ(‬ ‫ﻣﺤﺮک ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪ‬

‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ﻟﻴﻤﻴﺖ ﺳﻮﻳﻴﭻ‬ ‫ﻓﻌﺎلﺷﻮﻧﺪه ﺑﺎ ﺑﺎداﻣﮏ و ﺣﺴﮕﺮﻫﺎ‬

‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﻟﻴﻤﻴﺖ ﺳﻮﻳﻴﭻ‬ ‫ﻣﺤﺮک ﻓﺸﺎرى )ﺑﺎ ﭘﺪال(‬

‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬ ‫ﻗﻔﻞ ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ‬

‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬ ‫ﻣﺤﺮک ﻣﻮﺗﻮرى‬

‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ )ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن( ﺑﻰﻣﺘﺎل‬ ‫ﻣﺤﺮک ﮐﻠﻴﺪ اﺿﻄﺮارى‬

‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪهى ﺗﺄﺧﻴﺮی‬ ‫ﻣﺤﺮک ﺣﺮارﺗﻰ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ‬

‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎزﺷﻮﻧﺪهى ﺗﺄﺧﻴﺮى‬ ‫ﻣﺤﺮک ﺣﺮارﺗﻰ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ‬

‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪى ﮐﻠﻴﺪﮔﺮدان‬ ‫ﻣﺤﺮک اﻟﮑﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ‬

‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ﮐﻠﻴﺪ ﮔﺮدان‬ ‫ﻣﺤﺮک ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺳﻴﺎل‬

‫‪۱۸‬ــ ﺣﺮوف ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ‬

‫ﻳﮑﻰ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺣﺮف ﻣﺸﺨﺺﮐﻨﻨﺪهى‬ ‫ﻫﺮ دﺳﺘﮕﺎﻫﻰ ﮐﻪ در ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد ﺑﺎ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه‪ ،‬ﻋﺪد ﻧﻴﺰ آورده ﻣﻰﺷﻮد؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ Q۳‬و ‪ Q۲‬و ‪ Q۱‬و ﻳﺎ ‪K۲M‬‬ ‫ﻳﮏ ﺣﺮف ﻻﺗﻴﻦ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ و ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺮف در ﺗﻤﺎﻣﻰ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ‬
‫و ‪ K۱M‬و ﻳﺎ ‪ K۲T‬و ‪.K۱T‬‬ ‫و ﻟﻴﺴﺖ وﺳﺎﻳﻞ ﻧﺸﺎن داده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮوف در ﺟﺪول ‪۱۰‬ــ‪۴‬‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻌﺪاد دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ در ﻳﮏ ﻧﻘﺸﻪى ﻣﺸﺎﺑﻪ از‬
‫‪٩٨‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪۱۰‬ــ‪۴‬‬

‫ﺣﺮوف‬
‫ﻣﺜﺎلﻫﺎ‬ ‫ﻧﻮع ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ‬
‫ﺗﻘﻮﻳﺖﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺮﮐﺐ‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎى ﺳﺎﺧﺘﺎرى و ﮔﺮوهﻫﺎى ﮐﻮﭼﮏ‬ ‫‪A‬‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻧﺮژى ﻏﻴﺮاﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺑﻪ اﻧﺮژى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺳﻨﺴﻮر )ﺣﺲﮐﻨﻨﺪه(‪ ،‬ﺣﺮارﺗﻰ )ﺗﺮﻣﻮاﻟﮑﺘﺮﻳﮏ(‪ ،‬ﺳﻠﻮل ﻓﺘﻮاﻟﮑﺘﺮﻳﮏ‪ ،‬ﮔﺸﺘﺎورﺳﻨﺞ‪ ،‬ﻣﺒﺪلﻫﺎى‬
‫‪B‬‬
‫ﮐﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻰ‪ ،‬ﻣﻴﮑﺮوﻓﻦﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪﮔﻮ‪ ،‬رﻣﺰﮔﺬارﻫﺎ‬ ‫و ﺑﺮﻋﮑﺲ‬
‫ﺧﺎزنﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮوﻟﻴﺘﻰ‪ ،‬ﺧﺎزنﻫﺎى ﻏﻴﺮاﻟﮑﺘﺮوﻟﻴﺘﻰ‪ ،‬ﺧﺎزنﻫﺎى ﻣﺘﻐﻴﺮ‬ ‫ﺧﺎزنﻫﺎ‬ ‫‪C‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ دﻫﻨﺪه‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ذﺧﻴﺮه ﺳﺎز‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮ اﻟﻤﺎنﻫﺎى ﺗﺄﺧﻴﺮى‪ ،‬اﻟﻤﺎنﻫﺎى دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻰ‪ ،‬ﺣﺎﻓﻈﻪﻫﺎى ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ‪ ،‬ﺛﺒﺎتﻫﺎ‪ ،‬دﻳﺴﮏﮔﺮدان‪ ،‬ﺿﺒﻂ‬
‫‪D‬‬
‫ﺻﻮتﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮ داراى ﻳﮏ ﺛﺒﺎت‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮ داراى دو ﺛﺒﺎت‬ ‫ﺑﺎﻳﻨﺮى )دو وﺿﻌﻴﺘﻰ(‬
‫روﺷﻨﺎﻳﻰ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﮔﺮﻣﺎﻳﻰ‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ و ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻰ ﮐﻪ در ﮔﺮوهﻫﺎى دﻳﮕﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ‬ ‫ِِ‪E‬‬
‫ﻓﻴﻮزﻫﺎ‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ ‪ over voltage‬و رﻟﻪﻫﺎى ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﻓﻴﻮزدار‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ ﻗﻄﻊﮐﻨﻨﺪه‪،‬‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ‬ ‫‪F‬‬
‫ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ‬
‫ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎى ﭼﺮﺧﺎن‪ ،‬ﻣﺒﺪل ﻫﺎى ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﭼﺮﺧﺎن‪ ،‬ﺑﺎﺗﺮى ﻫﺎ‪ ،‬اﺳﻴﻼﺗﻮرﻫﺎ )اﺳﻴﻼﺗﻮرﻫﺎى‬
‫ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ ــ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ‬ ‫‪G‬‬
‫ﮐﺮﻳﺴﺘﺎﻟﻰ(‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻗﺪرت‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ﺻﻮﺗﻰ و ﻧﻮرى )ﺑﻮق‪ ،‬آژﻳﺮ‪ ،‬ﻻﻣﭗ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺖ زﻧﮓدار(‬ ‫وﺳﺎﻳﻞ ﺧﺒﺮدﻫﻨﺪه )ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ(‬ ‫‪H‬‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ‪ ،‬رﻟﻪﻫﺎى ﻓﻼش‪ ،‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎى ﮐﻤﮑﻰ‪ ،‬رﻟﻪﻫﺎى زﻣﺎﻧﻰ‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ و رﻟﻪﻫﺎ‬ ‫‪K‬‬
‫ﭼﻮک‪ ،‬ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺘﺮ‬ ‫وﺳﺎﻳﻞ اﻟﻘﺎﻳﻰ‬ ‫‪L‬‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر ﺗﮏﻓﺎز‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر ﺧﻄﻰ‬ ‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‬ ‫‪M‬‬
‫ﺗﻘﻮﻳﺖﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ )رﮔﻮﻻﺗﻮرﻫﺎ(‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ اﻟﮑﺘﺮوﻧﻴﮑﻰ‬ ‫ﺗﻘﻮﻳﺖﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ‬ ‫‪N‬‬
‫ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﺛﺒﺎتﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎرﻧﺪهﻫﺎ‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى‪ ،‬آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ‪ ،‬وﻟﺖﻣﺘﺮ‪ ،‬اﺳﻴﻠﻮﺳﮑﻮپ‪،‬‬
‫وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮى و وﺳﺎﻳﻞ آزﻣﺎﻳﺶ )ﺗﺴﺖ(‬
‫ﺳﺎﻋﺖﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺎﻟﺲدﻫﻨﺪهﻫﺎ‬ ‫‪P‬‬
‫ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى اﻳﺰوﻟﻪ ﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ‪ ،‬ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﺣﻔﺎﻇﺖ‬ ‫‪Q‬‬
‫ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﻗﺪرت‬
‫ﻣﻮﺗﻮر‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎى ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎى ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ‪ ،‬ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻮﻣﺘﺮﻫﺎ‪ ،‬رﺋﻮﺳﺘﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ راهاﻧﺪاز‪،‬‬ ‫‪R‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎى ﺷﻨﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎى ﺣﺮارﺗﻰ )ﺗﺮﻣﻴﺴﺘﻮر(‬
‫ﮐﻠﻴﺪ ﻓﺸﺎرى‪ ،‬ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﺋﻴﭻ‪ ،‬ﮐﻠﻴﺪ ﮐﻨﺘﺮل‪ ،‬ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﭘﺎﻟﺲدﻫﻨﺪه‬ ‫ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻠﮑﺘﻮرﻫﺎ )اﻧﺘﺨﺎبﮐﻨﻨﺪه(‬ ‫‪S‬‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر وﻟﺘﺎژ‪ ،‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر اﻳﺰوﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺒﺪلﻫﺎى ‪ AC‬ﺑﻪ ‪DC‬‬ ‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ‬ ‫‪T‬‬
‫ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪهى ﺳﻴﮕﻨﺎل‪ ،‬ﻣﺒﺪل ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ‪ ،‬دﻣﻮدوﻻﺗﻮر‪ ،‬ﻣﺒﺪل‪ ،‬ﺳﻴﮕﻨﺎل ژﻧﺮاﺗﻮر‪ ،‬اﻧﻴﻮرﺗﺮ‬ ‫ﻣﺪوﻻﺗﻮرﻫﺎ‪ ،‬آﺷﮑﺎرﺳﺎزﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺒﺪلﻫﺎ‬ ‫‪U‬‬
‫ﻻﻣﭗﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮوﻧﻰ‪ ،‬ﻻﻣﭗﻫﺎى ﺗﺨﻠﻴﻪ‪ ،‬دﻳﻮدﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮاﻧﺰﻳﺴﺘﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮﻳﺴﺘﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻳﮑﺴﻮﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ‬ ‫ﻧﻴﻤﻪﻫﺎدىﻫﺎ و ﻻﻣﭗﻫﺎ‬ ‫‪V‬‬
‫ﺳﻴﻢﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺎﺑﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻴﻦﻫﺎ‪ ،‬آﻧﺘﻦ دوﻗﻄﺒﻰ‪ ،‬آﻧﺘﻦﻫﺎى ﺑﺸﻘﺎﺑﻰ )ﮔﻴﺮﻧﺪه(‬ ‫ﻣﺴﻴﺮﻫﺎى ارﺗﺒﺎﻃﻰ‪ ،‬آﻧﺘﻦﻫﺎ‪ ،‬ﻻﻣﭗﻫﺎ‬ ‫‪W‬‬
‫دوﺷﺎﺧﻪ و ﭘﺮﻳﺰ‪ ،‬ﺳﻮﮐﺖﻫﺎى ﻧﺮ و ﻣﺎده‪ ،‬اﺗﺼﺎلدﻫﻨﺪه‪ ،‬ﻓﻴﺶ آزﻣﺎﻳﺶ )ﺗﺴﺖ(‬ ‫ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻴﺶﻫﺎ‪ ،‬دوﺷﺎﺧﻪ و ﭘﺮﻳﺰ‬ ‫‪X‬‬
‫ﺗﺮﻣﺰﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻼچﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬ﭼﺎﭘﮕﺮﻫﺎ‪ ،‬دورﻧﮕﺎر‪ ،‬درﺑﺎزﮐﻦ‬ ‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺮق ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪Y‬‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎى ﺟﺒﺮانﮐﻨﻨﺪه وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺤﺪودﮐﻨﻨﺪه ﺷﺒﮑﻪى ﻣﺘﻌﺎدلﮐﻨﻨﺪهى ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎى ﭘﺎرازﻳﺖﮔﻴﺮ ‪ RC‬و ‪LC‬‬ ‫‪Z‬‬

‫٭ در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﻔﮑﻴﮏ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﻓﺸﺎرى )اﺳﺘﻮپ ــ اﺳﺘﺎرت( از ارﻗﺎم ﻳﻮﻧﺎﻧﻰ )‪ 0‬ــ ‪ I‬ــ ‪ II‬و…( اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٩٩‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪١١‬ــ‪٤‬‬

‫ﺣﺮوف‬ ‫ﺣﺮوف‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد‬ ‫ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮى‬ ‫‪N‬‬ ‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﻤﮑﻰ ﺑﻪﺧﺼﻮص ﻗﻄﻊ‬ ‫‪A‬‬

‫ﻧﺴﺒﻰ و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺣﺮﮐﺖ ) ‪ f‬ــ ﺟﻠﻮ‪ b ،‬ــ ﻋﻘﺐ‪r ،‬ــ ﺑﺎﻻ‪ L ،‬ــ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪،‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪C‬ــ ﺟﻬﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﻋﻘﺮﺑﻪ ﺳﺎﻋﺖ و ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﺣﺮﮐﺖ(‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﮐﺎر )وﺻﻞ‪ ،‬ﻗﻄﻊ و ﻣﺤﺪود(‬ ‫‪Q‬‬ ‫ﺷﻤﺎرش‬ ‫‪C‬‬

‫راهاﻧﺪازى ﻣﺠﺪد و ﻟﻐﻮ ﺣﺮﮐﺖ‬ ‫‪R‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﺰدﻫﻨﺪه و ﺗﻔﮑﻴﮏﮐﻨﻨﺪه‬ ‫‪D‬‬

‫ذﺧﻴﺮه ﮐﺮدن و ﺿﺒﻂ ﮐﺮدن‬ ‫‪S‬‬ ‫ﻋﻤﻠﮑﺮد وﺻﻞ )روﺷﻦ(‬ ‫‪E‬‬

‫ﺗﺄﺧﻴﺮ داﺷﺘﻦ و اﻧﺪازهﮔﻴﺮى زﻣﺎن‬ ‫‪T‬‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ‬ ‫‪F‬‬

‫ــ‬ ‫‪U‬‬ ‫آزﻣﺎﻳﺶ )ﺗﺴﺖ(‬ ‫‪G‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ و ﺷﺘﺎب‬ ‫‪V‬‬ ‫ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه و ﺧﺒﺮدﻫﻨﺪه‬ ‫‪H‬‬

‫اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن و ﺟﻤﻊ ﮐﺮدن‬ ‫‪W‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻳﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﭼﻨﺪ ﻋﻤﻞ‬ ‫‪J‬‬

‫ﺿﺮب ﮐﺮدن و ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺮدن‬ ‫‪X‬‬ ‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﻠﻴﺪ ﻓﺸﺎرى‬ ‫‪K‬‬

‫آﻧﺎﻟﻮگ )ﻗﻴﺎﺳﻰ(‬ ‫‪Y‬‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪﮔﺬارى ﻫﺎدى‬ ‫‪L‬‬

‫دﻳﺠﻴﺘﺎل )رﻗﻤﻰ(‬ ‫‪Z‬‬ ‫ﻋﻤﻠﮕﺮ اﺻﻠﻰ‬ ‫‪M‬‬

‫‪۱۹‬ــ اﻧﻮاع ﻧﻘﺸﻪﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺻﻨﻌﺘﻰ‬

‫‪۴‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﺗﺮﻣﻴﻨﺎﻟﻰ‬ ‫در ﻃﺮاﺣﻰ‪ ،‬ﻣﻮﻧﺘﺎژ؛ ﻧﺼﺐ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻋﻴﺐﻳﺎﺑﻰ ﻣﺪارﻫﺎى‬
‫‪۵‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﺗﮏﺧﻄﻰ )ﻓﻨﻰ(‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﻰ از ﻧﻘﺸﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ از ﺟﻤﻠﻪ آنﻫﺎ‬
‫ﭼﻮن ﻧﺤﻮهی ﺗﺮﺳﻴﻢ اﻧﻮاع ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ از اﻫﺪاف اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺷﺎره ﮐﺮد‪:‬‬
‫ﻟﺬا در اﻳﻦﺟﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﻰ و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻧﻘﺸﻪﻫﺎى ﻧﺎم ﺑﺮده‬ ‫‪۱‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺷﺪه اﮐﺘﻔﺎ ﻣﻰﺷﻮد ﺷﮑﻞ ﻫﺎی ‪۳۳‬ــ‪ ۴‬ﺗﺎ ‪۳۷‬ــ‪ ۴‬ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺼﻮﻳﺮ‬ ‫‪۲‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻣﻮﻧﺘﺎژ‬
‫ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪۳‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﺧﺎرﺟﻰ‬

‫‪١٠٠‬‬
 L1
1
L2
L3 F0
N
2
PE
1 1 1 95
F2 96

44
F1 11
1
2 2 2 0
2

11 11
1 3 5 K1M 1 3 5 K2M 1 3 5 II
12 12
Q1

73
2 4 6 2 4 6 12 14

43
2 4 6
13 13
I
14 13 13 14
1 3 5 K1M K2M

72
13 14 14 15

42
F2 11 11
2 4 6 K2M K1M
12 12
6 7 8 9
1 2 3 4 5 U1 V1 W1 PE A1 A1
K1M K2M
A2 A2
M
M1 3
3/N/PE/ ~ 50Hz
380/220V

1 2 3 4 5 6 7

‫ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن‬۴‫ــ‬۳۳ ‫ﺷﮑﻞ‬

50HZ 380/220v
3~/ N/PE /50HZ
L1
L2
L3
N
PE
1
1 1 1
F1 F0
2
2 2 2 95-F2

15
12-K2M 12-K1M
13 A1 K2M A1-K1M

1 3 5 A1 1 3 5 14 12 A1 1 3 5 14 12
Q1 K1M 13 11 K2M 13 11
2 4 6 A2 2 4 6 A2 2 4 6
15 13
12 14
N N
13-K2M
13-K1M

14-K2M
14-K1M

F0-2
96-F2

1 3 5 95
F2
2 4 6 96 11
PE

1 1 1 N PE 2 2 2 PE Reserv
44
43
42
73
72

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

١٠١ ‫ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻣﻮﻧﺘﺎژ‬۴‫ــ‬۳۴ ‫ﺷﮑﻞ‬

 ‫‪11‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۵‬ــ‪۴‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﺧﺎرﺟﻰ‬

‫‪NYY 12 ×105mm 2 rm‬‬

‫‪50HZ 380/220v‬‬
‫‪3~/ N/PE /50HZ‬‬

‫‪F1‬‬

‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬
‫‪11‬‬

‫‪F2‬‬

‫‪NYY3 × 35mm 2 + 16mm 2 rm‬‬

‫‪M‬‬
‫‪3‬‬

‫‪M1‬‬
‫‪NYY3 × 35mm 2 + 16mm 2 rm‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۳۷‬ــ‪۴‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﺗﮏﺧﻄﻰ )ﻓﻨﻰ(‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۶‬ــ‪۴‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﺗﺮﻣﻴﻨﺎﻟﻰ‬

‫‪١٠٢‬‬
 ‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﺟﻨﺒﻪ ی ﻋﻤﻮﻣﻰ داﺷﺘﻪ و در ﺷﮑﻞ ﮐﻠﻰ‬
‫از آن ﺑﺮاى ﻧﺸﺎن دادن ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺪار اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‬
‫ﻧﻘﺸﻪﻫﺎى »ﻣﺪار ﻗﺪرت« و »ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن« اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻣﺪار ﻗﺪرت‬
‫آن ﻗﺴﻤﺖ از ﻣﺪار ﺣﻘﻴﻘﻰ ﮐﻪ ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن رﺳﺎﻧﻰ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪه را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ »ﻣﺪار ﻗﺪرت« ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۸‬ــ‪۴‬‬

‫‪L1‬‬

‫ب ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‬

‫‪F0‬‬
‫ﻧﻘﺸﻪ اى از ﻳﮏ ﻣﺪار ﺣﻘﻴﻘﻰ ﮐﻪ وﻇﻴﻔﻪ اش ﻧﺸﺎن دادن‬
‫‪F2‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺪار ﻗﺪرت اﺳﺖ را »ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن« ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪0‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪K1M‬‬

‫‪A1‬‬
‫‪K1M‬‬
‫‪A2‬‬
‫‪N‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۹‬ــ‪۴‬‬

‫‪١٠٣‬‬
 ‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪:‬‬
‫‪۱‬ــ ﮐﻠﻴﻪ ی ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎی )ﺗﻴﻐﻪﻫﺎ( ﻣﺪار ﻗﺪرت ﺑﺎ اﻋﺪاد ﻳﮏ‬ ‫از آنﺟﺎﻳﻰ ﮐﻪ آﺷﻨﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﺷﻤﺎرهﮔﺬارىﻫﺎ ﮐﻪ در رﺳﻢ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ‬
‫رﻗﻤﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۴۰‬ــ‪ ۴‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ در زﻣﺎن اﺗﺼﺎل ﻣﺪارﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن و ﻗﺪرت ﺑﻪ‬
‫ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ ﻟﺬا ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﺑﺮﺧﻰ از اﻳﻦ ﺷﻤﺎرهﻫﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪F1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪K1M‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪K2M‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪Q1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪F2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪6 7 8 9‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪U1 V1 W1 PE‬‬

‫‪M‬‬
‫‪M1‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪3/N/PE/ ~ 50Hz‬‬
‫‪380/220V‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۴۰‬ــ‪۴‬‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬ ‫‪۲‬ــ ﺗﻤﺎﻣﻰ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺎ ﻋﺪد دو رﻗﻤﻰ ﻧﺸﺎن‬

‫داده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ رﻗﻢ ﻳﮑﺎن آن ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻧﻮع ﺗﻴﻐﻪ و رﻗﻢ دﻫﮕﺎن‬
‫آن ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﭼﻨﺪﻣﻴﻦ ﺗﻴﻐﻪ ﺑﻮدن آن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ارﻗﺎم ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز‬ ‫ارﻗﺎم ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ‬

‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اوﻟﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ‬

‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۳M‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٠٤‬‬
‫‪۴‬ــ در ﺷﻤﺎرهﮔﺬارى ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎ وﺳﺎﻳﻠﻰ ﺧﺎص ﻫﻢﭼﻮن‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۴۱‬ــ‪ ۴‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻇﺎﻫﺮى ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرى را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ ﮐﻪ‬
‫رﻟﻪ ی ﺣﺮارﺗﻰ )ﺑﻰﻣﺘﺎل( و رﻟﻪ ی زﻣﺎﻧﻰ )ﺗﺎﻳﻤﺮ( در ﻣﺪارﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن‬ ‫اﻳﻦ اﻋﺪاد روى آن ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺷﻤﺎره ﻫﺎى ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ روى ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۴۴‬ــ‪۴‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۴۴‬ــ‪۴‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۴۵‬ــ‪ ۴‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎﻧﻰ را ﻧﺸﺎن‬

‫ﻣﻰ دﻫﺪ ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻫﺎى ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن در آن ﺷﻤﺎره ﮔﺬارى ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۴١‬ــ‪۴‬‬

‫‪۳‬ــ ﻫﻤﺎن ﻃﻮرى ﮐﻪ ﻣﻰ داﻧﻴﺪ ﺷﺴﺘﻰ ﻫﺎى ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در‬

‫ﻣﺪارﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن داراى ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎﻳﻰ از ﻧﻮع ﺑﺎز )‪ Start‬ــ وﺻﻞﮐﻨﻨﺪه(‬
‫و ﻳﺎ از ﻧﻮع ﺑﺴﺘﻪ )‪ Stop‬ــ ﻗﻄﻊﮐﻨﻨﺪه( ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻰ ﻣﻮارد‬
‫ﺷﻤﺎرهﮔﺬارى ﺷﺴﺘﻰﻫﺎى اﺳﺘﻮپ و اﺳﺘﺎرت ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۴۲‬ــ‪۴‬‬
‫ﻳﮏ رﻗﻤﻰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۴۵‬ــ‪۴‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۴۲‬ــ‪۴‬‬

‫اﻣﺎ در ﻳﮏ ﺳﺮى از ﻧﻘﺸﻪﻫﺎ و وﺳﺎﻳﻞ ﺑﺎ اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﮐﻪ اﻳﻦ‬

‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎ اوﻟﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﺷﺴﺘﻰﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪﺻﻮرت دو رﻗﻤﻰ‬
‫و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۴۳‬ــ‪ ۴‬ﺷﻤﺎرهﮔﺬارى ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۴۳‬ــ‪۴‬‬

‫‪١٠٥‬‬
 ‫‪۲۰‬ــ ﮐﺎرﻫﺎى ﻋﻤﻠﻰ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا در اﺛﺮ ﻗﻄﻊ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻰ وﻟﺘﺎژ‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺷﺒﮑﻪ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺮﻣﺰى ﻧﻴﺰ ازﺑﻴﻦ ﻣﻰرود و ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻘﻮط ﺑﺎر ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‪ ،‬ﺑﺮاى آﺷﻨﺎﻳﻰ ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪار‪ ،‬ﭼﻨﺪ‬
‫ﻳﺎ ﻣﺜ ًﻼ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻳﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰى ﻗﺒﻠﻰ‬ ‫ﻣﺪار ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺳﺎده را ﺑﺮرﺳﻰ ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ و در ﻣﻮرد روش ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪار‬
‫ﮐﺎرى اﺟﺮا ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺸﺎر ﻧﺎآﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺷﺴﺘﻰ ﺑﺎﻋﺚ اﺧﻼل‬ ‫ﻗﺪرت و ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن آنﻫﺎ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻰ داده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﮐﺎر ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاى ﻃﺮاﺣﻰ ﻳﮏ ﻣﺪار‪ ،‬روشﻫﺎى ﻣﺘﻔﺎوﺗﻰ وﺟﻮد دارد‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪى ﺷﺨﺺ ﻃﺮاح و ﮔﺴﺘﺮدﮔﻰ و ﻧﻮع ﻃﺮح ﺑﺴﺘﮕﻰ دارد‪،‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪى اﻳﻤﻨﻰ و ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ ﻣﺪار در درﺟﻪى اوّل اﻫﻤﻴﺖ ﻗﺮار‬ ‫اﻣﺎ در ﻫﺮ ﺣﺎل ﻧﺘﻴﺠﻪى ﮐﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮑﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دارد و ﻫﻴﭻﮔﺎه ﻧﺒﺎﻳﺪ آن را ﻓﺪاى ﻣﺴﺌﻠﻪى اﻗﺘﺼﺎدى ﮐﺮد‪.‬‬ ‫در ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪارﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﺮﺑﻮط را‬
‫رﻋﺎﻳﺖ ﮐﺮد و ﺣﻔﺎﻇﺖﻫﺎى ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﮑﺎت اﻳﻤﻨﻰ را ﺣﺘﻤ ًﺎ ﺑﻪﮐﺎر‬
‫در ﻃﺮاﺣﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎده ﺑﻮدن ﻃﺮح ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪى ﮐﺎر از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎى ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻰ ﮐﻪ ﺗﺎﺣﺪ اﻣﮑﺎن ﺑﺎﻳﺪ وﺳﺎﻳﻞ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻪﮐﺎر رﻓﺘﻪ در‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ و در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻳﺎ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﮑﻠﻰ ﺑﺮاى ﺗﻌﻤﻴﺮﮐﺎر ﭘﻴﺶ‬
‫ﻃﺮح‪ ،‬ﮐﻢﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ و در ﻋﻴﻦﺣﺎل ﻧﮑﺎت ﻓﻨﻰ و اﻳﻤﻨﻰ رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻧﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪارﻫﺎى ﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬ﮐﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫ﺑﺮاى ﻃﺮح ﻳﮏ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪى اﻗﺘﺼﺎدى ﺑﻮدن‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻳﺎ در زﻣﺎنﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺟﺮا ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‬ ‫ﻃﺮح ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬وﻟﻰ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ارزانﺗﺮ ﺗﻤﺎم‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﮐﺎر دﺳﺘﮕﺎه ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﮏ ﺟﺪول ﻳﺎ ﺑﻠﻮک دﻳﺎﮔﺮام ﻧﻮﺷﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪن ﻃﺮح‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ و اﻳﻤﻨﻰ را درﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺖ؛ زﻳﺮا ﮔﺎﻫﻰ‬
‫ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ آن ﺑﺘﻮان ﻳﮏ دﻳﺪ ﮐﻠﻰ از ﻃﺮح ﺑﻪدﺳﺖ آورد و ﺑﺎ‬ ‫ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدن ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﻣﺪار‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان از ﺑﺮوز اﺷﮑﺎﻻﺗﻰ‪،‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آن‪ ،‬ﻣﺪار را ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻃﺮح و ﺗﮑﻤﻴﻞ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺪﻣﻪ دﻳﺪن اﺷﺨﺎص ﻳﺎ از ﮐﺎر اﻓﺘﺎدن دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻰﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى ﮐﺮد‪.‬‬
‫ــ دوررﻳﺰ ﺳﻴﻢﻫﺎى ﻣﺼﺮﻓﻰ )ﺧﺮده ﺳﻴﻢ( را در ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ‬ ‫ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﻃﺮاﺣﻰ ﻳﮏ ﺟﺮﺛﻘﻴﻞ ﺳﻘﻔﻰ ﺑﺎﻳﺪ درﻧﻈﺮ داﺷﺖ‬
‫ﮐﻪ از ﻗﺒﻞ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﻪ ﻧﻤﻰﺗﻮان از ﺗﺮﻣﺰى اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺮاى ﺣﺎﻟﺖ ﺳﮑﻮن و ﺗﺮﻣﺰ‬

‫‪١٠٦‬‬
‫ﺷﻮد‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪۴۸‬ــ‪ ۴‬ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎ وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ‬ ‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۱‬‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎزهى آﺳﻨﮑﺮون رﺗﻮر ﻗﻔﺴﻰ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﮐﻪ از ﺑﻰﻣﺘﺎل ‪ F۲‬در ﻣﺪار ﻗﺪرت ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ‬ ‫‪۴A‬و ‪۳۸۰V‬و‪ ۲ kW‬ﮐﻪ ﺑﺮ روى ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ اﺑﺰار ﺳﺎده ﻧﺼﺐ‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻻزم اﺳﺖ از‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪى ‪ ۳۸۰‬وﻟﺘﻰ اﺗﺼﺎل ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻴﻐﻪ ﻓﺮﻣﺎن آن ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﺮى ﺑﺎ ﻓﻴﻮز در ﻫﻤﻪ ﻣﺪارﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪار اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر را ﺗﺮﺳﻴﻢ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻻزم ﺑﺮاى آن را‬
‫‪L1‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ‪ :‬ﭼﻮن ﻃﺒﻖ ﺧﻮاﺳﺘﻪى ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻓﻘﻂ اﺗﺼﺎل اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر‬
‫‪F0‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ و ﻗﻄﻊ آن ﻣﻮردﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬و‬
‫‪F2‬‬
‫‪95‬‬ ‫ﻳﮏ ﺷﺴﺘﻰ وﺻﻞ ‪ I‬و ﻳﮏ ﺷﺴﺘﻰ ﻗﻄﻊ ‪ 0‬ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪96‬‬
‫ﻣﺪار ﻗﺪرت‪ :‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﺗﻮر را ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ‬
‫‪0‬‬ ‫اﺗﺼﺎل دﻫﺪ؛ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣﺪار ﻗﺪرت آن داراى ﻓﻴﻮز ﺑﺮاى‬
‫‪I‬‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه و ﺑﻰﻣﺘﺎل ﺑﺮاى ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎر‬
‫‪L1‬‬
‫‪L2‬‬
‫زﻳﺎد اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪۴۶‬ــ‪.(۴‬‬
‫‪L3‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪F1‬‬
‫‪K1M‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪N‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۴۷‬ــ‪۴‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪K1M‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪L1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪F2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪F0‬‬
‫‪U1 V1 W1‬‬ ‫‪PE‬‬
‫‪2‬‬

‫‪95‬‬
‫‪F2‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪96‬‬
‫‪3‬‬

‫‪11‬‬
‫‪0‬‬
‫‪12‬‬
‫)‪ (b‬ﻣﺪار ﻗﺪرت‬ ‫)‪ (a‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻇﺎﻫﺮی ﺷﮑﻞ ‪۴۶‬ــ‪۴‬‬

‫‪13‬‬ ‫‪13‬‬ ‫ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‪ :‬ﺑﺮاى ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫‪I‬‬ ‫‪K1M‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺷﺴﺘﻰ وﺻﻞ ‪ I‬را ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ‬
‫‪۴۷‬ــ‪ ۴‬وﺻﻞ ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ ‪ ،I‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺟﺬب‬
‫ﺑﻪ ﺳ‬ ‫‪A1‬‬ ‫و ﺑﺎ ﺣﺬف ﻓﺸﺎر از روى ﺷﺴﺘﻰ‪ ،‬ﻣﺪار آن دوﺑﺎره ﻗﻄﻊ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬از‬
‫ﻤﺖ ﻣ‬
‫ﻮﺗﻮر‬ ‫‪K1M‬‬

‫‪N‬‬
‫‪A2‬‬
‫اﻳﻦرو‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻮازى ﮐﺮدن ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ‪ K۱M‬ﺑﺎ ﺷﺴﺘﻰ ‪ ،I‬از ﻗﻄﻊ ﺷﺪن‬
‫)‪(b‬‬ ‫)‪(a‬‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى ﺑﻪﻋﻤﻞ ﻣﻰآورﻳﻢ‪ .‬ﺷﺴﺘﻰ ﻗﻄﻊ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﺪار‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﺮى ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ آن‪ ،‬ﻣﺪار ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﻗﻄﻊ‬
‫‪١٠٧‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۴۸‬ــ‪۴‬‬
 ‫ﮐﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ آن ﻣﺜ ًﻼ ﺑﻴﻦ ‪ ۲/۵ A‬ﺗﺎ ‪ ۶A‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ ،‬ﺑﻰﻣﺘﺎل و ﻓﻴﻮز‪ :‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬
‫ﺑﺮاى ﺣﻔﺎﻇﺖ درﺑﺮاﺑﺮ اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﻣﻮﺗﻮر ﻧﻴﺰ ﭼﻮن ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫‪ K۱ M‬و وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺰ از روى ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻮﺗﻮر ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻧﺎﻣﻰ ﻣﻮﺗﻮر ‪ ۴A‬اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ از ﻓﻴﻮزى ﺑﺎ ‪ ۲‬ﺗﺎ ‪ ۲/۵‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﻣﻮﺗﻮر آﺳﻨﮑﺮون رﺗﻮر ﻗﻔﺴﻰ اﺳﺖ و ﺗﺮﻣﺰ و ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻧﺎﻣﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از ﻓﻴﻮز ﮐﻨﺪﮐﺎر ‪ F۱‬ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ ‪۱۰ A‬‬ ‫ﭼﭗﮔﺮد ــ راﺳﺖﮔﺮد ﺷﺪن ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ازروى‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮاى ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﻓﻴﻮز ﮐﻨﺪﮐﺎر ‪ F0‬ﺑﺎ‬ ‫ﺟﺪول ‪۱‬ــ‪ ۴‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ AC ۳‬ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ ﺑﻴﺶﺗﺮ از ‪ ۴A‬در وﻟﺘﺎژ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ ‪ ۴A‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫‪ ۳۸۰‬وﻟﺖ و ﺑﺎ ﺑﻮﺑﻴﻦ ‪۲۲۰‬وﻟﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﻰﻣﺘﺎل ‪ F۲‬ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺪار ﻗﺪرت ﺑﺎﻳﺪ روى ‪ ۴A‬ﻣﻴﺰان ﺷﻮد؛ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻰﻣﺘﺎﻟﻰ‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‬
‫‪۱‬ــ ﻣﺪار ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪ ۱‬را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاى ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز را از دو ﻣﺤﻞ روﺷﻦ و ﺧﺎﻣﻮش ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪۲‬ــ ﻳﮏ روش ﺑﺮاى ﺣﻔﺎﻇﺖ اﺷﺨﺎﺻﻰ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎى ﺑﺮش و ﻗﻴﭽﻰ ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪﻫﻨﮕﺎم ﮐﺎر ﺑﺎ آنﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻫﺮ دو دﺳﺖ روى ﺷﺴﺘﻰﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﻗﻊ ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪن ﺗﻴﻐﻪى ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬دﺳﺖ در زﻳﺮ آن ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮد و ﺻﺪﻣﻪاى‬
‫ﻧﺒﻴﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪار ﻗﺪرت و ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﺎده را‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺪﺑﻴﺮ ذﮐﺮ ﺷﺪه ﺑﺮاى ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺮش ﺻﺤﺎﻓﻰ‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﻢ و ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﮐﻨﻴﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪى ﺷﺴﺘﻰﻫﺎ در روى ﻣﺎﺷﻴﻦ در ﭼﻪ ﺣﺪودى ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪۳‬ــ در ﻳﮏ ﮐﺎرﮔﺎه ﺻﻨﻌﺘﻰ ﻻزم اﺳﺖ در ﻣـﻮاﻗﻊ ﺧﻄﺮ‪ ،‬ﻣﺪار اﺻﻠﻰ ﻫﻤﻪى ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ را از ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎرﮔﺎه‬
‫ﻗﻄﻊ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺪار ﻗﺪرت و ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن را ﺑﺮاى ﺗﻐﺬﻳﻪى ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎى اﻳﻦ ﮐﺎرﮔﺎه ﺗﺮﺳﻴﻢ ﮐﻨﻴﺪ؛ در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﮐﺎرﮔﺎه‬
‫دو ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺗﺮاش ﺳﺎده ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﺳﻪ ﻓﺎز و ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﻨﮓ ﺳﻤﺒﺎده و ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﺘﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى ﻳﮏ ﻓﺎز وﺟﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬راهاﻧﺪازى ﭼﻨﺪ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻞ(‬
‫‪٤‬ــ اﮔﺮ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮری در ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﻫﻤﺎن ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻗﺮار داده ﺷﻮد ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻣﯽاﻓﺘﺪ؟‬
‫‪٥‬ــ اﺻﻮل ﮐﺎر ﻫﺮﻳﮏ از ﻣﺪارﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن را در ﺷﮑﻞﻫﺎى ‪۴۹‬ــ‪ ۴‬ﮐﺎﻣ ًﻼ ﺑﺮرﺳﻰ ﮐﻨﻴﺪ و ﭘﺲ از ﺑﺴﺘﻦ ﻣﺪار‪ ،‬اﺻﻮل‬
‫ﮐﺎر و ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺮ ﻳﮏ را در دﻓﺘﺮ ﮔﺰارش ﮐﺎر ﺧﻮد ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬
‫‪L1‬‬
‫‪L1‬‬ ‫‪L1‬‬

‫‪F0‬‬ ‫‪F0‬‬
‫‪F0‬‬

‫‪0‬‬
‫‪II‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪K1M‬‬

‫‪I‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪K1M‬‬ ‫‪K1M‬‬
‫‪II‬‬
‫‪K1M‬‬

‫‪O1‬‬ ‫‪O2‬‬
‫‪K1M‬‬

‫‪A1‬‬ ‫‪A1‬‬ ‫‪A1‬‬ ‫‪A1‬‬ ‫‪A1‬‬

‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬ ‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬ ‫‪K1M‬‬
‫‪A2‬‬ ‫‪A2‬‬ ‫‪A2‬‬ ‫‪A2‬‬ ‫‪A2‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬
‫ج‬ ‫ب‬ ‫اﻟﻒ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۴۹‬ــ‪۴‬‬ ‫‪١٠٨‬‬
 ‫‪L1‬‬
‫‪L2‬‬
‫‪L3‬‬
‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۲‬‬
‫در ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﭼﻮب ﺑﺮى‪ ،‬از ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز آﺳﻨﮑﺮون رﺗﻮر‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ﻗﻔﺴﻰ ﺑﻪ ﻗﺪرت ‪ ۱/۵‬ﮐﻴﻠﻮوات اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاى اﺗﺼﺎل داﺋﻤﻰ‬
‫‪F1‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ‪ ،‬از ﻳﮏ ﺷﺴﺘﻰ و ﺑﺮاى ﻗﻄﻊ آن از ﺷﺴﺘﻰ دﻳﮕﺮى‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ دو ﺷﺴﺘﻰ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ ﭘﺪال )ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻓﺸﺎرﭘﺎ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻰدﻫﺪ( ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﻣﻮﺗﻮر را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪K1M‬‬ ‫ﻣﺘﺼﻞ ﮐﺮد‪ .‬از اﻳﻦ ﭘﺪال ﺑﺮاى ﻣﻮاﻗﻌﻰ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ زﻣﺎن ﮐﺎر ﻣﻮﺗﻮر‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬
‫ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎ ﺑﺮ روى‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫آن ﻓﺸﺎر وارد ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر ﺑﭽﺮﺧﺪ و زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﭘﺎ از روى ﭘﺪال‬
‫‪F2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺪار ﻣﻮﺗﻮر ﻧﻴﺰ ﻗﻄﻊ ﮔﺮدد )ﺷﮑﻞ ‪ ۵۰‬ــ‪.(۴‬‬
‫‪U1 V1 W1‬‬ ‫‪PE‬‬

‫‪M‬‬
‫‪3‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۵۱‬ــ‪۴‬‬

‫ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه در اﻳﻦ‬

‫ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮاى راهاﻧﺪازى و ﮐﺎر ﺑﺎ آن‪ ،‬در ﻣﺠﻤﻮع ﺳﻪ ﺷﺴﺘﻰ ﻻزم‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از ﺷﺴﺘﻰ ‪ I‬ﺑﺮاى ﺣﺎﻟﺖ ﮐﺎر داﺋﻢ ﻣﺎﺷﻴﻦ و از ﺷﺴﺘﻰ‪ ،II‬ﮐﻪ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻰﮔﻴﺮد )ﭘﺪال(‪ ،‬ﺑﺮاى ﮐﺎر ﻟﺤﻈﻪاى آن اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۵۰‬ــ‪۴‬‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى ﻗﻄﻊ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺪار ﻧﻴﺰ ﺷﺴﺘﻰ‪ 0‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻰرود‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ وﻇﻴﻔﻪى‬
‫ﻣﺪار ﻗﺪرت و ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر را ﻃﺮاﺣﻰ و ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬
‫ﺷﺴﺘﻰ ‪) I‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ‪ ،(۱‬ﻣﺪار را ﺑﺮاى ﮐﺎر داﺋﻢ ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫و وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺮاى آن اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺷﮑﻞ ‪۵۱‬ــ‪ ۴‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬ﻣﻰداﻧﻴﻢ اﮔﺮ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ‬
‫ﺣﻞ‪:‬‬
‫ﻧﮕﺎهدارﻧﺪه ‪ ،K۱M‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﺴﺘﻰ وﺻﻞ ‪ I‬ﻣﻮازى ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در‬
‫ﻣﺪار ﻗﺪرت ‪ :‬ﻣﻮﺗﻮر اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻃﺮﻳﻘﻰ ﺳﺎده‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻣﺪار وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺬف ﻓﺸﺎر وارد ﺷﺪه ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ‪ ،‬ﻣﺪار‬
‫ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ اﺗﺼﺎل ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻓﻴﻮز و ﺑﻰﻣﺘﺎل‪،‬‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻧﻴﺰ ﻗﻄﻊ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه و اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺪار آن‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ٥١‬ــ‪ ۴‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١٠٩‬‬
 ‫‪L1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪F0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪F0‬‬

‫‪95‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪F2‬‬ ‫‪95‬‬
‫‪96‬‬ ‫‪F2‬‬
‫‪96‬‬

‫‪11‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪12‬‬

‫‪11‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪II‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪K1M‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬

‫‪13‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪K1M‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬

‫‪A1‬‬ ‫‪A1‬‬
‫‪K1M‬‬ ‫‪K1M‬‬
‫‪A2‬‬ ‫‪A2‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ۵۳‬ــ‪۴‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ ۵۲‬ــ‪۴‬‬

‫ﭘﺲ ﺑﺮاى ﮐﺎر ﻣﻮﻗﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺴﺘﻰ ‪II‬را ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﻰ‬

‫ــ در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﮐﺎر ﺷﻤﺎ ﺟﻮاب ﻧﺪاد دﺳﺘﭙﺎﭼﻪ ﻧﺸﻮﻳﺪ و ﺑﻪ‬
‫در ﻣﺪار اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺪون ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻧﮕﺎهدارﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴﺰ ﻣﺪار‬
‫دﻗﺖ ﻳﮏ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ از روى ﻧﻘﺸﻪ ﮐﺎر ﺧﻮد را ﺑﺮرﺳﻰ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ ‪ I‬را ﻧﻴﺰ ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﺴﺘﻰ ‪ II‬را ﺑﺎ‬
‫ﺷﺴﺘﻰ ‪ I‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮازى ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪ ،‬در اﻳﻦﺻﻮرت ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز‬
‫اﻧﺘﺨﺎب وﺳﺎﻳﻞ‪ :‬ﭼﻮن اﺣﺘﻤﺎل وﺻﻞ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ در‬ ‫‪ K۱M‬ﻧﻴﺰ ﺑﺎ آن ﻣﻮازى ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﺎ ﻓﺸﺮدن ﺷﺴﺘﻰ ‪ II‬دوﺑﺎره ﻣﻮﺗﻮر‬
‫زﻣﺎنﻫﺎى ﮐﻢ و ﭘﺸﺖ ﺳﺮﻫﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺪال وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر داﺋﻢ ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ وﺻﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ اﺗﺼﺎل ﺷﺴﺘﻰﻫﺎ‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﻰ ﺑﺮاى آن ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﻮع ‪ AC۴‬ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ در وﻟﺘﺎژ ‪۳۸۰‬‬ ‫ﻓﺮﻣﺎن از دو ﻣﺤﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ راﻫﻰ ﭘﻴﺪا ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫وﻟﺖ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﻣﻮﺗﻮر ﺗﺎ ‪ ۱/۵‬ﮐﻴﻠﻮوات را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻓﺸﺎر دادن ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ ‪II‬ﻣﺪار ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ‪ K۱M‬ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪.‬‬
‫)اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ در روى ﭘﻼک ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ(‪ .‬ﺑﺮاى‬ ‫ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ راه اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺧﻮد ﺷﺴﺘﻰ ‪ II‬ﺑﺮاى اﻳﻦ‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻮﺗﻮر در ﺑﺮاﺑﺮ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻰﻣﺘﺎل را روى ‪ ۳‬آﻣﭙﺮ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺷﺴﺘﻰ‪ II‬را دوﺑﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‬
‫ﻣﻴﺰان ﮐﺮد و ﺑﺮاى ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻮﺗﻮر در ﺑﺮاﺑﺮ اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﻧﻴﺰ از ﻓﻴﻮز‬ ‫و ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪى آن را در ﻣﺴﻴﺮ ﺷﺴﺘﻰ ‪ I‬و ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ‪K۱M‬‬
‫ﮐﻨﺪﮐﺎر ‪ ۶‬آﻣﭙﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﻳﮏ‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر دادن ﺑﻪ آن‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻧﮕﺎهدارﻧﺪه ﺑﺎز‬
‫ﻓﻴﻮز ‪ ۴A‬ﮐﻨﺪﮐﺎر ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪۵۳‬ــ‪ ۴‬ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﮐﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه وﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‬

‫آﻳﺎ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺷﮑﻞ )‪ ۵۳‬ــ‪ (۴‬را ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاى دﻳﮕﺮ ﻣﻰﺗﻮان‬

‫رﺳﻢ ﮐﺮد؟ )درﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺷﻤﺎ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن آن‬
‫را رﺳﻢ ﮐﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫‪١١٠‬‬
‫ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‪ :‬ﺑﺮاى ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﻪ ﺷﺴﺘﻰ اﺣﺘﻴﺎج اﺳﺖ‬ ‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۳‬‬
‫ﮐﻪ ﺷﺴﺘﻰ ‪I‬ﺑﺮاى راهاﻧﺪازى ﭘﻤﭗ ‪ ، M۱‬ﺷﺴﺘﻰ ‪ II‬ﺑﺮاى راهاﻧﺪازى‬ ‫در ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺻﻨﻌﺘﻰ از دو ﻣﻮﺗﻮر ‪ M۱‬و ‪ M۲‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ‪ M۲‬و ﺷﺴﺘﻰ ‪ 0‬ﺑﺮاى ﻗﻄﻊ ﻣﺪار ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰروﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺗﻮر ‪ M۱‬ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﺮاى ﭘﻤﭗ روﻏﻦ ﺑﻪ ﻗﺪرت‬
‫ﺑﺮاى ﻃﺮح ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻣﺪار را ﺑﺮاى راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر‬ ‫‪ ۰/۵‬ﮐﻴﻠﻮوات و ﺟﺮﻳﺎن ‪ ۱/۵‬آﻣﭙﺮ و ﻣﻮﺗﻮر ‪ M۲‬ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز‬
‫‪ M۱‬ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪) K۱M‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ۵۵‬ــ‪ (۴‬ﻃﺮاﺣـﻰ‬ ‫ﺑﻪ ﻗﺪرت ‪ ۵‬ﮐﻴﻠﻮوات و ﺟﺮﻳﺎن ‪ ۱۰A‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣـﻰﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑـﻪﻃـﻮرى ﮐﻪ ﺑــﺎ ﻓﺸﺎر ﺑــﻪ ﺷﺴﺘﻰ ‪I‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪K۱M‬‬ ‫ﻃﺮز ﮐﺎر اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺗﻮر اﺻﻠﻰ ﺑﺪون‬
‫ﺟﺬب و ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﭘﻤﭗ روﻏﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﮐﺎر ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﻤﭗ روﻏﻦ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ ﺑﻪﮐﺎر‬
‫‪L1‬‬
‫رود‪ .‬ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪار اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ اﻳﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر و ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪1‬‬ ‫ﻧﺎﻣﻰ ﺣﻔﺎﻇﺖﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى ﻻزم را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﻘﺸﻪى ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن‪،‬‬
‫‪F0‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﻘﺸﻪى ﻣﻮﻧﺘﺎژ و ﻧﻘﺸﻪى ﺧﺎرﺟﻰ را ﻧﻴﺰ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ﺗﺮﺳﻴﻢ‬
‫ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪13‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪I‬‬
‫‪14‬‬
‫‪K1M‬‬
‫‪14‬‬ ‫ﺣﻞ‪:‬‬
‫ﻣﺪار ﻗﺪرت‪ :‬ﺑﺮاى ﻣﺪار ﻗﺪرت ﺑﻪ ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺟﻬﺖ‬
‫ﻫﺮﻳﮏ از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﻮﺗﻮر ‪ ، M۱‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬
‫‪A1‬‬ ‫‪ K۱M‬و ﺑﺮاى ﻣﻮﺗﻮر ‪ ، M۲‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۲M‬را در ﻧﻈﺮ ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﻢ و‬
‫‪K1M‬‬
‫‪A2‬‬ ‫ﻣﺪار ﻗﺪرت آن را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۵۴‬ــ‪ ۴‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﺮاى‬
‫‪N‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ۵۵‬ــ‪۴‬‬ ‫اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه و ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﺮاى ﺑﺎر زﻳﺎد‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻫﺮ ﻳﮏ از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ‪ M۲‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺪون ﻣﻮﺗﻮر ‪ M۱‬ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫را ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰ ﮐﺮد‪ .‬از اﻳﻦرو ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮﺗﻴﺒﻰ اﺗﺨﺎذ‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﮐﺎر ﻧﮑﺮدن ﻣﻮﺗﻮر ‪ ، M۱‬ﻣﺪار ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬
‫‪ K۲ M‬ﻧﺘﻮاﻧﺪ وﺻﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦ ﮐﺎر ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ از ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ‬
‫ﺑﺎز ‪ K۱M‬ﺑﻪﻃﻮر ﺳﺮى در ﻣـﺪار ﺑﻮﺑﻴﻦ ‪) K۱M‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺷﮑﻞ‬
‫‪ ۵۶‬ــ‪ (۴‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۵۶‬ــ‪۴‬‬
‫‪١١١‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۵۴‬ــ‪۴‬‬
 ‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ اﮔﺮ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬وﺻﻞ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺷﺴﺘﻰ ‪ II‬ﻓﺸﺎر داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺎز ﺑﻮدن ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻮﺑﻴﻦ‬
‫‪ ، K۲M‬ﻣﻮﺗﻮر ‪ M۲‬ﮐﺎر ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮاى ﻗﻄﻊ ﮐﻞ ﻣﺪار ﻧﻴﺰ از‬
‫ﺷﺴﺘﻰ ‪ 0‬ﺑﻪﻃﻮر ﺳﺮى در ﻣﺪار اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻗﻄﻊﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى‬
‫ﺣﺮارﺗﻰ ‪ F۳‬و ‪ F۴‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻃﻮر ﺳﺮى ﺑﺎ ﮐﻞ ﻣﺪار ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ در‬
‫ﺻﻮرت اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر ﺑﺮاى ﻫﺮﻳﮏ از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻞ ﻣﺪار ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﻴﻮز ‪ F0‬ﻧﻴﺰ ﺑﺮاى ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﮐﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ‪ ،‬در ﺷﮑﻞ ‪۵۷‬ــ‪ ۴‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۵۷‬ــ‪۴‬‬

‫اﻧﺘﺨﺎب وﺳﺎﻳﻞ‪ :‬ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ و ﻣﻄﺎﻟﺐ ﮔﻔﺘﻪ‬

‫ﺷﺪه )در ﻣﻮرد اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر و وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺖﮐﻨﻨﺪه(‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاى اﻳﻦ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ﺑﺎﻳﺪ داراى ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪) AC۳ - ۶A K۱M‬ﺑﻮﺑﻴﻦ ‪ ۵۰ Hz‬و ‪(۲۲۰ V‬‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪) AC۳ - ۱۶A K۲M‬ﺑﻮﺑﻴﻦ ‪ ۵۰ Hz‬و ‪(۲۲۰ V‬‬
‫ﻓﻴﻮز ‪ ۴ A F۰‬ﮐﻨﺪﮐﺎر‬
‫ﻓﻴﻮز ‪۶A F ۱‬ﮐﻨﺪﮐﺎر‬
‫ﻓﻴﻮز‪ ۲۰ A F۲‬ﮐﻨﺪﮐﺎر‬
‫ﺑﻰﻣﺘﺎل ‪ F۳‬ﺑﻰﻣﺘﺎل ‪۲‬ــ‪ ۱‬آﻣﭙﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه و روى ‪۱/۵‬‬
‫آﻣﭙﺮ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻰﻣﺘﺎل ‪ F۴‬ﺑﻰﻣﺘﺎل ﺣﺪود ‪۱۲‬ــ‪ ۵‬آﻣﭙﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه و روى‬
‫‪ ۱۰‬آﻣﭙﺮ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪١١٢‬‬
 ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‬

‫‪۱‬ــ در ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪ ،۳‬ﺑﻪﺟﺎى ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ‪ K۱M‬در ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ ،K۲M‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ ‪K١M‬‬
‫را ﻗﺮار دﻫﻴﺪ و ﻣﺪار ﺟﺪﻳﺪ را ﺑﺮرﺳﻰ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدهى ﻣﺪار ﺟﺪﻳﺪ را ﺷﺮح دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ــ ﺑﺮاى ﭘﺮﮐﺮدن آب ﻳﮏ ﻣﻨﺒﻊ‪ ،‬از دو ﭘﻤﭗ ﺳﻪ ﻓﺎزه )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞﻫﺎى ‪۵۸‬ــ‪ (۴‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‬
‫اﻳﻦ دو ﭘﻤﭗ را ﺑﻪﺻﻮرت زﻳﺮ ﻃﺮاﺣﻰ ﮐﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ــ در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ آب ﻣﻨﺒﻊ از ﻣﺤﻞ ‪b‬ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺑﺮود‪ ،‬ﭘﻤﭗ ﺷﻤﺎرهى ﻳﮏ ﺑﻪﮐﺎر ﺑﻴﻔﺘﺪ و ﭘﺲ از ﭘﺮﺷﺪن ﻣﻨﺒﻊ‬
‫در ﻣﺤﻞ ‪ a‬ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب ــ در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﺧﺮوج آب از ﻣﻨﺒﻊ‪ ،‬ﺑﻴﺶﺗﺮ از ورود آب ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻤﭗ ﺷﻤﺎرهى ﻳﮏ ﺑﺎﺷﺪ و ﺳﻄﺢ آب از ﻣﺤﻞ‬
‫‪ d‬ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺑﺮود‪ ،‬ﭘﻤﭗ ﺷﻤﺎرهى ‪ ۲‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪﮐﺎر ﺑﻴﻔﺘﺪ و در ﺻﻮرت رﺳﻴﺪن آب ﺑﻪ ارﺗﻔﺎع ‪ ،C‬ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪.‬‬
‫پ ــ در ﻣﺴﻴﺮ ﻫﺮ دو ﭘﻤﭗ‪ ،‬از وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪۳‬ــ اﺻﻮل ﮐﺎر ﻫﺮﻳﮏ از ﻣﺪارﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﮑﻞ ‪۵۹‬ــ‪ ۴‬را ﺑﺮرﺳﻰ ﮐﻨﻴﺪ و ﭘﺲ از درک ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺪار‪،‬‬
‫آنﻫﺎ را ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ و ﭘﺲ از آزﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬اﺻﻮل ﮐﺎر و ﮐﺎرﺑﺮد ﻫﺮﻳﮏ را در دﻓﺘﺮ ﮔﺰارش ﮐﺎر ﺧﻮد ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۴‬ــ در ﺷﮑﻞ ‪۵۹‬ــ‪۴‬ــ‪ b‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ ‪ K۲M‬از ﭼﻪ ﻧﻮﻋﻰ اﺳﺖ و آﻳﺎ ﺑﻪﺟﺎى آن ﻣﻰﺗﻮان از ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪى‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد؟‬

‫>‪I> I> I‬‬

‫‪8‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪7‬‬
‫‪8‬‬

‫‪7 Q‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ :‬ﻣﻨﺒﻊ ﭘﺮ ﺑﻮده و ﺳﺮﻋﺖ ﺗﺨﻠﻴﻪ آب‬ ‫)ﭘﻤﭗ آب(‬

‫‪2‬‬
‫ﺑﻴﺶ از ﺳﺮﻋﺖ ورود ﺑﻪ آن‬
‫)ﭘﻤﭗ آب(‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۵۸‬ــ‪۴‬‬
‫‪١١٣‬‬
 (a)

(d)

(b)

(e)

۴‫ــ‬۵۹ ‫ﺷﮑﻞ‬

(c)
١١٤
‫اﻳﻦ ﻣﺪار ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰﻫﺎى ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ اﺣﺘﻴﺎج ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪﺟﺎى ﺷﺴﺘﻰ‬
‫وﺻﻞ ﺑﺎﻳﺪ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ﺗﺎﻳﻤﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺪارى ﮐﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪،‬‬
‫در ﻣﺮﺣﻠﻪى اوّل ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۶۱‬ــ‪ ۴‬ــ ‪ a‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ دﻗﺖ در اﻳﻦ ﻣﺪار‪،‬‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ اﮔﺮ وﻟﺘﺎژ ﺷﺒﮑﻪ ﻗﻄﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K١M‬و‬
‫ﺗﺎﻳﻤﺮ‪ K۱T‬ﻧﻴﺰ ﻗﻄﻊ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ وﺻﻞ ﺷﺪن وﻟﺘﺎژ ﺷﺒﮑﻪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا‬
‫ﺗﺎﻳﻤﺮ ‪ K۱T‬ﺷﺮوع ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﺪ و ﭘﺲ از ﻳﮏ دﻗﻴﻘﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﺑﺎز‬
‫آن ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪارﻫﺎى ﺑﺎ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺑﺎﻳﺪ دﻗﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺑﻪﻃﻮر داﺋﻢ در ﻣﺪار‬
‫ﺑﺎﻗﻰ ﻧﻤﺎﻧﺪ و ﭘﺲ از دادن ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺧﻮد از ﻣﺪار ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪،‬‬
‫ﻣﺪار ﺷﮑﻞ ‪۶۱‬ــ‪۴‬ــ ‪ a‬ﮐﺎﻣﻞ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪار ﺗﺎﻳﻤﺮ را ﻗﻄﻊ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮاى‬
‫اﻳﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ راه اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ ‪ K١M‬ﺑﻪﻃﻮر‬
‫ﺳﺮى ﺑﺎ ﺗﺎﻳﻤﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻴﻢ و ﭼﻮن ﭘﺲ از ﻗﻄﻊ ﺷﺪن ﺗﺎﻳﻤﺮ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪهى آن ﻧﻴﺰ دوﺑﺎره ﺑﺎز و ﻣﺪار ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻗﻄﻊ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫از ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ ،K١M‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻧﮕـﺎهدارﻧـﺪه و‬
‫ﻣــﻮازى ﺑـﺎ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺗـﺎﻳﻤﺮ اﺳﺘﻔـﺎده ﮐﺮد ﺗﺎ ﭘﺲ از ﻗﻄﻊ ﺗﺎﻳﻤﺮ از ﻣﺪار‪،‬‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K١M‬در ﻣﺪار ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﮐﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬در‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۶۱‬ــ‪۴‬ــ‪ b‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاى‬
‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۴‬‬
‫ﺑﺮاى ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎى ﻳﮏ ﻣﻨﺰل ﻣﺴﮑﻮﻧﻰ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻧﻮﺳﺎن وﻟﺘﺎژ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ وﻟﺘﺎژ ﺷﺒﮑﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺪارى اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ را‪ ،‬ﻳﮏ دﻗﻴﻘﻪ ﭘﺲ از وﺻﻞ وﻟﺘﺎژ ﺷﺒﮑﻪ )آﻣﺪن‬
‫ﺑﺮق(‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪار را ﻃﺮاﺣﻰ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ‪:‬‬
‫ﻣﺪار ﻗﺪرت‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﮐﻨﺘﻮر و وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ ﻣﺮﺑﻮط‪،‬‬
‫از ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد و در ﺣﺎﻟﺘﻰ ﮐﻪ ﺑﺮق ﺷﺒﮑﻪ ﻗﻄﻊ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻧﻴﺰ وﺻﻞ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ را ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﻣﺘﺼﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺪار در ﺷﮑﻞ ‪۶۰‬ــ‪ ۴‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‪ :‬ﭼﻮن ﭘﺲ از وﺻﻞ ﺑﺮق ﺷﺒﮑﻪ‪) ،‬ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه(‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ و ﻧﻮﺳﺎن وﻟﺘﺎژ در ﻫﻤﺎن زﻣﺎنﻫﺎى‬
‫اوّﻟﻴﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻰ ﻳﮏ ﻣﺪار ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮐﺎرى ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ وﺻﻞ ﺷﺪن وﻟﺘﺎژ ﺷﺒﮑﻪ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر در ﻫﻤﺎن ﻟﺤﻈﻪى اوّل وﺻﻞ‬
‫ﻧﺸﻮد‪ .‬وﻟﻰ ﭘﺲ از ﻣﺜ ًﻼ ﻳﮏ دﻗﻴﻘﻪ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪهﻫﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ اﺗﺼﺎل ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﮏ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‬
‫ﺗﺎ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى آن ﺑﺘﻮان اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ ﺑﻪ ﺟﺎ آورد‪.‬‬

‫‪L1‬‬ ‫‪N‬‬

‫‪L1‬‬ ‫‪L1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪F0‬‬ ‫‪F0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪KWh‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪K1T‬‬ ‫‪K1T‬‬ ‫‪K1M‬‬
‫‪18‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪1‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪F1‬‬
‫‪K1M‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪12‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪A1‬‬ ‫‪A1‬‬ ‫‪A1‬‬ ‫‪A1‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪K1M‬‬ ‫‪K1T‬‬ ‫‪K1M‬‬ ‫‪K1T‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪A2‬‬ ‫‪A2‬‬ ‫‪A2‬‬ ‫‪A2‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪N‬‬
‫‪K1M‬‬

‫)‪(a‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬

‫)‪(b‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۶۱‬ــ‪۴‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۶۰‬ــ‪۴‬‬

‫‪١١٥‬‬
‫ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬وﻟﺘﺎژ ﺗﻐﺬﻳﻪى ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر و ﺗﺎﻳﻤﺮ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ :‬ﭼﻮن ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرى ﮐﻪ ﺑﺮاى اﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ‪ ۲۲۰‬وﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻰﺗﻮان از ﻳﮏ‬ ‫ﻣﺪار ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﻧﻤﻰﺷﻮد و ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ‬
‫ﻓﻴﻮز ﮐﻨﺪﮐﺎر ‪ ۴ A‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪﻃﻮر داﺋﻢ ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ وﺻﻞ اﺳﺖ‪ ،‬از اﻳﻦرو ﻣﻰﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻣﺠﺎز ﮐﻨﺘﻮر ﮐﻪ ‪ ۱۶ A‬اﺳﺖ‪ ،‬از ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ AC ۱‬ﺑﺎ ‪le =۲۵A‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‬

‫‪۱‬ــ در ﻣﺪارﻫﺎى ﺷﮑﻞ ‪۶۲‬ــ‪ ،۴‬ﮐﻠﻴﺪ ﻳﮏ ﭘﻞ ﺑﺮاى ﻳﮏ دﻗﻴﻘﻪ وﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺳﭙﺲ ﻗﻄﻊ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻰ‬
‫ﮐﻪ ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎ روى ‪ ۴۰‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻻﻣﭗ ﻣﺪارﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﭼﻪ ﻓﺮﻗﻰ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ؟ )ﺷﮑﻞ ‪۶۲‬ــ‪.(۴‬‬

‫‪L1‬‬ ‫‪L1‬‬ ‫‪L1‬‬ ‫‪L1‬‬

‫‪Q1‬‬ ‫‪K1T‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪K1T‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪K1T‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪K1T‬‬

‫‪K1T‬‬ ‫‪H1‬‬ ‫‪K1T‬‬ ‫‪H1‬‬ ‫‪K1T‬‬ ‫‪H1‬‬ ‫‪K1T‬‬ ‫‪H1‬‬

‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪N‬‬

‫)‪(a‬‬ ‫)‪(b‬‬ ‫)‪(c‬‬ ‫)‪(d‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۶۲‬ــ‪۴‬‬

‫‪۲‬ــ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ در ﻳﮏ ﻣﺪرﺳﻪ از ﻣﺪارى اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر دادن ﺑﻪ ﻳﮏ ﺷﺴﺘﻰ‪ ،‬زﻧﮓ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ ۱۰‬ﺛﺎﻧﻴﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺻﺪا درآﻳﺪ و ﭘﺲ از آن ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪار را ﻃﺮاﺣﻰ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۳‬ــ ﻫﺮﻳﮏ از ﻧﻘﺸﻪﻫﺎى ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﮑﻞ ‪۶۳‬ــ‪ ۴‬را ﮐﺎﻣ ًﻼ ﺑﺮرﺳﻰ ﮐﻨﻴﺪ و ﭘﺲ از درک ﻃﺮز ﮐﺎر‪ ،‬اﺻﻮل‬
‫ﮐﺎر و ﮐﺎرﺑﺮد ﻫﺮﻳﮏ را در دﻓﺘﺮ ﮔﺰارش ﮐﺎر ﺧﻮد ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۴‬ــ آﻳﺎ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪﺟﺎى ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ ‪ K۲M‬در ﻣﺴﻴﺮ ‪ ۴‬ﻫﺮﻳﮏ از ﺷﮑﻞﻫﺎى ‪۶۳‬ــ‪ ۴‬ــ ‪ a‬و ‪۶۳‬ــ‪ ۴‬ــ ‪ b‬و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ ‪ K۱M‬در ﻣﺴﻴﺮ ‪ ۲‬ﺷﮑﻞ ‪۶۳‬ــ‪۴‬ــ ‪ ،e‬از ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪى ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد؟ در اﻳﻦﺻﻮرت اﺣﺘﻤﺎل ﭘﻴﺶ‬
‫آﻣﺪن ﭼﻪ اﺷﮑﺎﻟﻰ ﺑﺮاى ﻣﺪار وﺟﻮد دارد؟ اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل را در ﻣﻮرد ﻫﺮﻳﮏ از ﻣﺪارﻫﺎ ﺑﺮرﺳﻰ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪١١٦‬‬
 L1 L1
1
F0 F0
2

15
K1T II K1 K1 K1T
18

I K1M K1M

A1 A1
K1M K1 K1T K1M K1T
A2 A2
N N

(d)
L1 (a)
L1
F0
F0

I K1M
Q1 K1M K2M

II
K1M K1T K2M

K1T K1M
K1M K1T K2M H1 H2

N
K1M K1T H1

N
(b)
(e)
L1 L1

F0 F0

I K1M K1M K1T K2M K2M I K1M K1M

K2T
K2T K1M K1T

K1M K1T K2M K2T K1M K1T K2T H1 H2

N N

(f)
(c)
۴‫ــ‬۶۳ ‫ﺷﮑﻞ‬
١١٧
 ‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۵‬‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺟﻬﺖ ﮔﺮدش ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر آﺳﻨﮑﺮون ﺳﻪ ﻓﺎزه‬
‫را‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮ روى ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺗﺮاش )ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۶۴‬ــ‪ ( ۴‬ﻧﺼﺐ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻋﻮض ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن و ﻗﺪرت آن‬
‫را ﺗﺮﺳﻴﻢ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ۶۵‬ــ‪۴‬‬

‫ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‪ :‬در ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪارﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ دﻗﺖ ﮐﺮد‬
‫ﮐﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮﻫﺎى زﻣﺎﻧﻰ در ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ‪ ،‬اﺷﮑﺎﻟﻰ در ﻣﺪار‬
‫اﻳﺠﺎد ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ در ﻣﺮاﺣﻠﻰ ﮐﻪ وﺻﻞ ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻗﻄﻊ‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر دﻳﮕﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﮐﺎﻣ ًﻼ ﻣﺮاﻋﺎت ﮐﺮد و دﻗﺖ‬
‫ﻧﻤﻮد ﮐﻪ اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﻟﺤﻈﻪاى ﺑﻴﻦ ﻓﺎزﻫﺎ واﻗﻊ ﻧﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ‬
‫در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن را‬
‫ﻃﻮرى ﻃﺮاﺣﻰ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺮاى وﺻﻞ ﻳﮑﻰ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ‬
‫ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را در ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن اﻳﻦ‬
‫ﮐﺎر و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ در ﭼﻨﺪ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ دﻳﮕﺮ ﺑﺮرﺳﻰ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮاى‬
‫ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ زﻳﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫ﭼﻮن ﺑﺮاى ﻫﺮ ﻳﮏ از ﺣﺎﻟﺖﻫﺎى راﺳﺖﮔﺮد و ﭼﭗﮔﺮد‪ ،‬ﻳﮏ‬
‫ﺷﺴﺘﻰ وﺻﻞ و ﺑﺮاى ﺧﺎﻣﻮش ﮐﺮدن ﻣﻮﺗﻮر ﻧﻴﺰ ﻳﮏ ﺷﺴﺘﻰ ﻗﻄﻊ ﻻزم‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ در ﻣﺠﻤﻮع دو ﺷﺴﺘﻰ وﺻﻞ و ﻳﮏ ﺷﺴﺘﻰ ﻗﻄﻊ ﺑﺮاى اﻳﻦ‬
‫ﻣﺪار ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺴﺘﻰ ﻗﻄﻊ ﺑﺮاى ﻫﺮدو ﺣﺎﻟﺖ راﺳﺖﮔﺮد و‬
‫ﭼﭗﮔﺮد ﻣﺸﺘﺮک ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ‪ ،‬ﺑﺮاى‬
‫ﻫﺮﻳﮏ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن را )ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۶۶‬ــ‪ (۴‬ﺗﺮﺳﻴﻢ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ۶۴‬ــ‪۴‬‬
‫ﻣﺪار ﻗﺪرت‪ :‬در اﻳﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺎ دادن ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر آﺳﻨﮑﺮون ﺳﻪ ﻓﺎزه‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﭼﺮﺧﺶ آن ﻋﻮض ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاى اﻳﻦ ﮐﺎر ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ اﺗﺼﺎل دو ﻓﺎز در روى ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﻣﻮﺗﻮر‬
‫ﺑﺎﻫﻢ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى اﺟﺮاى اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺜ ًﻼ ﺑﺮاى ﺣﺎﻟﺖ راﺳﺖﮔﺮد‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ L۲، L۱،‬و ‪L۳‬‬
‫‪K۱M‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ‪ U۱‬و ‪ V۱‬و ‪ W۱‬و ﺑﺮاى ﺣﺎﻟﺖ ﭼﭗﮔﺮد‪،‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ L۱، K۱M‬ﺑﻪ ‪ W۱‬و ‪ L۲‬ﺑﻪ ‪ V۱‬و ‪ L۳‬ﺑﻪ ‪U۱‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۶۵‬ــ‪ ۴‬اﺗﺼﺎل ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﮐﻤﻰ دﻗّﺖ درﺷﮑﻞ‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﻪ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎى‪ K۱M‬و ‪ K۲M‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺣﺘﻰ ﺑﺮاى ﻳﮏ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻫﻢ اﺗﺼﺎل ﻳﺎﺑﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﺑﻴﻦ دو ﻓﺎز ‪ L۱‬و ‪ ،L۳‬ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ‬
‫دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ ،‬اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه اﻳﺠﺎد ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را در ﻣﺪار‬
‫ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ درﻧﻈﺮ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪١١٨‬‬
 ‫ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪار‪،‬در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﺧﺎﻣﻮش ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻌﺪ ﺑﻪﺻﻮرت‬
‫راﺳﺖﮔﺮد و ﻳﺎ ﭼﭗﮔﺮد راهاﻧﺪازى ﺷﻮد‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ۶۷‬ــ‪۴‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ ۶۶‬ــ‪۴‬‬

‫اﻟﻒ ــ ﻣﺪار ﭼﭗﮔﺮد ــ راﺳﺖﮔﺮد ﺑﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﮐﺎﻣﻞ‬
‫اﮔﺮ در ﻣﺪار ﺷﮑﻞ ‪٦٧‬ــ‪ ،٤‬ﻫﻢ زﻣﺎن ﺷﺴﺘﻰ ﻫﺎى ‪ I‬و ‪II‬‬ ‫اﻣﺎ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﻰداﻧﻴﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻦ ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﮔﺮدش ﻣﻮﺗﻮر‬
‫ﻓﺸﺎر داده ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬و ‪ K۲M‬ﻫﻢزﻣﺎن ﺟﺬب‬ ‫در ﺣﺎل ﮐﺎر را ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﮐﻨﻴﻢ ﻧﻴﺰ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺪار ﺷﮑﻞ‬
‫ﮐﺮده و اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه دو ﻓﺎز ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﮐﻴﻔﻴﺖ ﺑﻬﺘﺮ‬ ‫‪٦٦‬ــ‪ ٤‬اﮔﺮ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬وﺻﻞ اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﺎرت ‪II‬‬
‫ﻣﺪار‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان ﺷﺴﺘﻰﻫﺎى ‪ I‬و ‪ II‬را دوﺑﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد و ﻣﺪار را‬ ‫را ﻓﺸﺎر دﻫﻴﻢ‪ ،‬در اﻳـﻦ ﺻﻮرت ﺑﻴﻦ دو ﻓﺎز اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۶۸‬ــ‪ ( ۴‬اﺗﺼﺎل داد‪ .‬در اﻳﻦﺻﻮرت ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻫﻢزﻣﺎن‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﻰ اﻳﻦ ﻣﺪار ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى‬
‫ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻴﭻﻳﮏ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ ﺟﺬب ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫از اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه دو ﻓﺎز ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻻزم در اﻳﻦ ﻣﺪار ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰ ﺷﻮد‪.‬‬
‫راه ﺳﺎده ﺑﺮاى رﻓﻊ اﻳﻦ اﺷﮑﺎل اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎرى ﺑﮑﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم‬
‫وﺻﻞ ﻫﺮ ﻳﮏ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ ﻧﺘﻮان ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﻌﺪى را وﺻﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﻰﺗﻮان ﻳﮑﻰ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﺑﺴﺘﻪ ﻫﺮ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر را ﺑﻪﻃﻮر ﺳﺮى ﺑﺎ‬
‫ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﻌﺪى ﻗﺮار داد ﺗﺎ ﺷﺮط ذﮐﺮ ﺷﺪه ــ ﻳﻌﻨﻰ اﻣﮑﺎن اﺗﺼﺎل‬
‫ﻫﺮﻳﮏ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ در ﺻﻮرت ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر دﻳﮕﺮــ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺻﺤﻴﺢ اﻳﻦ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ در ﺷﮑﻞ ‪۶۷‬ــ‪ ۴‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﻮﺗﻮر ﻣﺜ ًﻼ ﺑﺎ ﻣﺘﺼﻞ‬
‫ﺑﻮدن ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬راﺳﺖﮔﺮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﭼﭗﮔﺮد ﮐﺮدن آن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺣﺘﻤ ًﺎ اول ﺷﺴﺘﻰ ﻗﻄﻊ و ﭘﺲ از آن ﺷﺴﺘﻰ وﺻﻞ ‪ II‬ﻓﺸﺎر داده ﺷﻮد‬
‫ﺗﺎ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۲M‬ﺟﺬب و ﻣﻮﺗﻮر ﭼﭗﮔﺮد ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪١١٩‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۶۸‬ــ‪۴‬‬

‫ﻫﻢزﻣﺎن دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر دراﺛﺮ ﻓﺸﺎر دادن ﻫﻢزﻣﺎن دو ﺷﺴﺘﻰ ﻧﻴﺰ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺪار ﺑﺎ وﺟﻮدى ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬و ‪K۲M‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﻫﻢزﻣﺎن اﺗﺼﺎل ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻰﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز اﺣﺘﻤﺎل اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه دو ﻓﺎز‬
‫در اﺛﺮ ﺟﺮﻗﻪى ﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؛ زﻳﺮا در ﻓﺎﺻﻠﻪى‬
‫زﻣﺎﻧﻰ ﺑﺴﻴﺎر ﮐﻢ ﺑﻴﻦ ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر اوّل و وﺻﻞ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر دوم‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﺣﺪود ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻠﻰﺛﺎﻧﻴﻪ اﺳﺖ و ﻫﻨﻮز ﺟﺮﻗﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر اوّل ﺧﺎﻣﻮش ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻦ ﮐﻪ از ﻫﻤﻴﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻴﻦ‬
‫دو ﻓﺎز اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه اﻳﺠﺎد ﺷﻮد وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮاى رﻓﻊ اﻳﻦ اﺷﮑﺎل‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﺪار را ﻃﻮرى‬
‫ﻃﺮاﺣﻰ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر دادن ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰﻫﺎى ‪ I‬و ‪ ،II‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﻳﮑﻰ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺜ ًﻼ ‪ ،K۲M‬ﺟﺬب ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۶۹‬ــ‪ ،(۴‬ﻓﻘﻂ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪى ﺷﺴﺘﻰ ‪ II‬را ﺑﻪﻃﻮر‬
‫ﺳﺮى ﺑﺎ ﺷﺴﺘﻰ ‪ I‬ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ۶۹‬ــ‪۴‬‬

‫ب ــ ﻣﺪار ﭼﭗﮔﺮد ــ راﺳﺖﮔﺮد ﺳﺮﻳﻊ‬

‫در ﻣﺪارﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن ﮐﻪ ﺗﺎ ﺑﻪﺣﺎل در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ﻃﺮاﺣﻰ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﮔﺮدش ﻣﻮﺗﻮر‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺑﺘﺪا ﺷﺴﺘﻰ ﻗﻄﻊ را ﻓﺸﺎر‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۷۰‬ــ‪۴‬‬ ‫داد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺪون ﻗﻄﻊ ﮐﺮدن ﻣﺪار‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﭼﺮﺧﺶ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر را ﻋﻮض ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪى ﺷﺴﺘﻰ ‪ I‬را در ﻣﺪار‬
‫ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۲M‬و ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪى ﺷﺴﺘﻰ ‪ II‬را در ﻣﺪار ﺑﻮﺑﻴﻦ‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ ،K۱M‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۷۰‬ــ‪ ،۴‬ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﺮى ﻗﺮار دﻫﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﻫﺮﻳﮏ از آنﻫﺎ اﺑﺘﺪا ﻣﺪار ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﻄﻊ و ﺳﭙﺲ ﺟﻬﺖ‬
‫ﭼﺮﺧﺶ ﻣﻮﺗﻮر ﻋﻮض ﺷﻮد‪ .‬درﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻰ‪ ،‬دﻳﮕﺮ اﺷﮑﺎل وﺻﻞ‬
‫‪١٢٠‬‬
 ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‬
‫‪۱‬ــ ﮐﺪامﻳﮏ از ﻣﺪارات ﻗﺪرت ﭼﭗﮔﺮد ــ راﺳﺖﮔﺮد در ﺷﮑﻞ ‪۷۱‬ــ‪ ۴‬ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ؟‬

‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬ ‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬

‫)‪(a‬‬ ‫)‪(b‬‬

‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬ ‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬

‫)‪(c‬‬ ‫)‪(d‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۷۱‬ــ‪۴‬‬

‫‪۲‬ــ در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻣﺪارى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﻰ ‪ I‬ﻣﻮﺗﻮر راﺳﺖﮔﺮد‪ ،‬و ﺑﺪون ﺧﺎﻣﻮش ﮐﺮدن‬
‫ﻣﺪار‪ ،‬ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﻰ ‪ II‬ﻣﻮﺗﻮر ﭼﭗﮔﺮد ﺷﻮد‪ ،‬و ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﻣﺠﺪد ًا ﺷﺴﺘﻰ ‪ I‬را ﻓﺸﺎر دادﻳﻢ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ راﺳﺖﮔﺮد‬
‫ﺑﺎز ﻧﮕﺮدد‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮى ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﭼﭗﮔﺮد ــ راﺳﺖﮔﺮد ﺷﮑﻞ ‪٧٠‬ــ‪ ٤‬ﺑﺪﻫﻴﻢ؟‬

‫‪١٢١‬‬
‫ﭘﺲ از رﺳﻴﺪن ﻗﻠﻢﮔﻴﺮ ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎى ﻣﺴﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪K۲M‬‬ ‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۶‬‬
‫وﺻﻞ ﺷﻮد و ﻗﻠﻢﮔﻴﺮ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﺮﮔﺮدد )ﺟﻬﺖ ﮔﺮدش ﻣﻮﺗﻮر ﻋﻮض‬ ‫ﺳﻮﭘﻮرت )ﻗﻠﻢﮔﻴﺮ( ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦﺗﺮاش ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺲ از ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺷﻮد(‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۷۳‬ــ‪ ،۴‬از ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ‪S۱‬‬ ‫ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ و ﭘﺲ از رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎى ﻣﺴﻴﺮ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ و ﭼﻮن ﭘﺲ از ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻗﻠﻢﮔﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﻘﺐ‪ ،‬دوﺑﺎره‬ ‫اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ و درﻣﺤﻞ ﻗﺒﻞ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪ .‬ﻣﺪار‬
‫ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ‪ S۱‬ﻗﻄﻊ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬از اﻳﻦرو اﺗﺼﺎل ﻣﻮازى ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز‬ ‫اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ آن را ﺗﺮﺳﻴﻢ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪) K۲M‬ﺧﻮدﻧﮕﻬﺪار( ﺑﺎ آن ﺿﺮورى اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ دو ﻓﺎز‪،‬‬ ‫ﻣﺪار ﻗﺪرت‪ :‬ﺑﺮاى ﺣﺮﮐﺖ ﺳﻮﭘﻮرت ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ و راﺳﺖ‪،‬‬
‫اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه اﻳﺠﺎد ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺳﺮى ﮐﺮدن ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪى‬ ‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ از ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﭼﭗﮔﺮد ــ راﺳﺖﮔﺮد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻣﺪار‬
‫‪ K۲M‬ﺑﺎ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪،K۱M‬اﻳﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر را از ﻣﺪار ﻗﻄﻊ ﮐﻨﻴﻢ‬ ‫ﻗﺪرت آن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۶۵‬ــ‪ ۴‬در ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ﻗﺒﻞ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪۷۳‬ــ‪.(۴‬‬ ‫ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‪ :‬ﭼﻮن ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺧﻮاﺳﺘﻪى ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى دﺳﺖ ﺷﺮوع ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاى ﺣﺮﮐﺖ ﻗﻠﻢﮔﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫ﭼﭗ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﺷﺴﺘﻰ وﺻﻞ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻧﺘﻬﺎى ﻣﺴﻴﺮ ﭼﻮن‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﺎﻳﺪ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد و ﻃﻮل ﻣﺴﻴﺮ رﻓﺖ را ﺑﺘﻮان از‬
‫ﻗﺒﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪ ،‬از اﻳﻦرو ﻧﻤﻰﺗﻮان از ﺷﺴﺘﻰ دﺳﺘﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد و‬
‫ﺑﻪﺟﺎى آن ﺑﺎﻳﺪ از ﻳﮏ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮاى‬
‫اﻳﺴﺘﺎدن ﻗﻠﻢﮔﻴﺮ‪ ،‬ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﺳﻴﮑﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ از ﻳﮏ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮاى ﻃﺮاﺣﻰ اﻳﻦ ﻣﺪار‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﮏ ﺷﺴﺘﻰ‬
‫وﺻﻞ ﺑﺮاى ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ‪ ،‬ﻳﮏ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺟﻬﺖ‬
‫و ﻳﮏ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ﻗﻄﻊ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎر ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻃﺮاﺣﻰ‬
‫آن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻋﻤﻞ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ اﺑﺘﺪا ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۷۲‬ــ‪ ۴‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۷۳‬ــ‪۴‬‬
‫دادن ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ‪ ،I‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬ﺟﺬب ﻧﻤﻮده و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻮﺗﻮر‬
‫ﺑﺎ دﻗﺖ درﻣﺪار ﺷﮑﻞ ‪۷۳‬ــ‪ ۴‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاى ﻗﻄﻊ‬ ‫ﭼﭗﮔﺮد ﻣﻰﺷﻮد و ﺗﻴﻐﭽﻪى ﺗﺮاش ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻰﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﺪار ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪،K۱M‬ﺑﺎﻳﺪ اﺑﺘﺪا ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۲M‬وﺻﻞ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫)ﺷﮑﻞ ‪۷۲‬ــ‪.(۴‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺎ ﺗﺄﺧﻴﺮى ﮐﻪ در ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻳﺪ‪،‬‬
‫ﻫﺮدو ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﻪ ﻣﺪت ﭼﻨﺪ ﻣﻴﻠﻰﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ وﺻﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‬
‫و در اﻳﻦ ﻣﺪت زﻣﺎن ﮐﻢ‪ ،‬ﺑﻴﻦ دو ﻓﺎز ‪ L۱‬و‪ L۳‬اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه اﻳﺠﺎد‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﻳﻦ ﻣﺪار ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﻤﻰﺗﻮان از آن ﺑﺮاى ﻣﺎﺷﻴﻦ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه در ﺧﺼﻮص‬
‫دو ﻓﺎز‪ ،‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻗﺒ ًﻼ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺎرى ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫ﺣﺘﻤ ًﺎ اﺑﺘﺪا ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬ﻗﻄﻊ و ﺳﭙﺲ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۲M‬وﺻﻞ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪى ‪ K۱M‬را‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﺳﺮى ﺑﺎ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۲M‬ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﮐﺎر را در‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۷۲‬ــ‪۴‬‬

‫‪١٢٢‬‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ K۲M‬ﻗﻄﻊ ﺷﻮد و ﻣﻮﺗﻮر از ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺪار ﻗﺒﻞ )ﺷﮑﻞ ‪۷۳‬ــ‪ (۴‬اﺟﺮا ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۲M‬وﺻﻞ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻴﺰ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪى ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ‪ S۲‬ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﺳﺮى ﺑﺎ‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد؛ زﻳﺮا در ﺣﺎﻟﺘﻰ ﮐﻪ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ‪S۲‬ﺑﺎ ﻗﻠﻢﮔﻴﺮ ﻓﺸﺎر داده‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۲M‬ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺪار ﮐﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻃﺮح‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺪارﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ K۲M‬از ﻃﺮﻳﻖ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪى ‪) K۱M‬ﮐﻪ‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪۷۵‬ــ‪ ۴‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ ﻻزم ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺎز ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ( ﻗﻄﻊ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﺎﻋﺚ اﺷﮑﺎل‬
‫از ﺷﺴﺘﻰ ‪ 0‬ﻧﻴﺰ ﻫﻨﮕﺎم ﻗﻄﻊ اﺿﻄﺮارى ﻣﺪار‪ ،‬در ﻣﻮارد ﻻزم‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﮐﺎرى ﮐﺮد ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪K۱M‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ راه ﺑﺮاى اﻳﻦ ﮐﺎر آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ‪S۱‬‬
‫را دوﺑﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد‪ .‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪى آن را ﺑﻪﻃﻮر ﺳﺮى ﺑﺎ ﺑﻮﺑﻴﻦ‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ K۱M‬ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺎ وارد ﺷﺪن ﻓﺸﺎر ﺑﻪ آن از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﻗﻠﻢﮔﻴﺮ‪ ،‬ﻣﺪار اﻳﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر را ﻗﻄﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۷۴‬ــ‪.(۴‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۷۵‬ــ‪۴‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۷۴‬ــ‪۴‬‬

‫ﺳﺆال ‪ :۱‬آﻳﺎ ﻣﻰﺗﻮان ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ‪ S۲‬را ﺑﻪ ﺟﺎى ﺷﺴﺘﻰ ‪0‬‬

‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪى ‪ K۲M‬ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺪار ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬
‫ﻗﺮار داد؟ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﭼﻪ اﺷﮑﺎﻟﻰ ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻳﺪ؟‬ ‫‪ K۱M‬ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ اﮔﺮ در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻗﻠﻢﮔﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﻘﺐ‪،‬‬
‫ﺳﺆال ‪ :۲‬آﻳﺎ اﻣﮑﺎن ﺗﻮﻗﻒ ﻗﻠﻢﮔﻴﺮ‪ ،‬در اﻧﺘﻬﺎى ﻣﺴﻴﺮ وﺟﻮد‬ ‫ﺷﺴﺘﻰ ‪ I‬ﻓﺸﺎر داده ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬وﺻﻞ ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫دارد ﻳﺎ ﻧﻪ؟ دﻟﻴﻞ آن را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻗﻠﻢﮔﻴﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ا ّوﻟﻴﻪى ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪار‬

‫‪١٢٣‬‬
 ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‬

‫‪۱‬ــ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪ ۶‬را ﻃﻮرى ﻃﺮاﺣﻰ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﮐﺎر اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺘﻮان ﺑﻪ آن ﻓﺮﻣﺎن‬
‫داد‪.‬‬
‫‪۲‬ــ اﺻﻮل ﮐﺎر ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺷﮑﻞ ‪۷۶‬ــ‪ ۴‬را ﺑﺮرﺳﻰ ﮐﻨﻴﺪ و ﭘﺲ از ﺑﺴﺘﻦ ﻣﺪار‪ ،‬اﺻﻮل ﮐﺎر و ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدهى آن‬
‫را در دﻓﺘﺮ ﮔﺰارش ﮐﺎر ﺧﻮد ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۷۶‬ــ‪۴‬‬

‫‪١٢٤‬‬
 ‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۷‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ‪ : I‬ﺑﺮاى رﻳﺨﺘﻦ ﻣﻮاد ﺑﻪ داﺧﻞ ﻳﮏ ﮐﻮره‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۷۷‬ــ‪ ،۴‬از ﻣﺨﺰن ﺑﺎﻻﺑﺮى ﮐﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز‪ ،M۱‬ﺑﺎ‬
‫ﻗﺪرت ‪ ۱۵KW‬و ﺟﺮﻳﺎن ‪ ۳۰ A‬و ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺗﺮﻣﺰ ﻫﻴﺪروﻟﻴﮑﻰ و ﮐﻠﻴﺪ‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ داﺧﻠﻰ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮ روى ﻳﮏ رﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى ﻗﻄﻊ ﺗﺮﻣﺰ در ﻫﻨﮕﺎم ﺣﺮﮐﺖ‪ ،‬از‬
‫ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎزهى ‪ ۰/۵ KW‬و ‪ ۱/۵‬آﻣﭙﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺷﺪن ﻣﺨﺰن در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮐﻮره ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد‬
‫و در ﺑﺎﻻى ﻣﺴﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﮐﺞ ﺷﺪن ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﻣﻮاد آن ﺑﻪ داﺧﻞ ﮐﻮره‬
‫رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى ﺧﺎﻟﻰ ﺷﺪن ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺨﺰن‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ‪ ۳۰‬ﺛﺎﻧﻴﻪ‬
‫زﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر ﻣﺪارى ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺮاﺣﻰ ﮐﺮد ﮐﻪ ﭘﺲ از ﭘﺮﺷﺪن‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﺗﺮﻣﺰ‬ ‫ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر دادن ﺑﻪ ﻳﮏ ﺷﺴﺘﻰ‪ ،‬ﻣﺨﺰن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﮑﻰ‬
‫ﮐﺮده و در اﻧﺘﻬﺎى ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻮاد در داﺧﻞ ﮐﻮره ﺧﺎﻟﻰ ﺷﻮد و دوﺑﺎره‬
‫‪M‬‬ ‫‪3‬‬ ‫>‪0‬‬
‫ﻣﺨﺰن ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮐﻮره ﺑﺮﮔﺮدد و در آنﺟﺎ ﺗﻮﻗﻒ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪S‬‬ ‫‪3‬‬

‫ﻣﻮﺗﻮر اﺻﻠﻰ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۷۸‬ــ‪۴‬‬

‫ﺷﻤﺎى ﻓﻨﻰ اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﻧﻴﺰ در ﺷﮑﻞ‪ ۷۹‬ــ‪۴‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‬

‫‪380V/220V 3/N~50Hz‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪F1‬‬

‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬

‫‪F2‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۷۷‬ــ‪۴‬‬

‫ﻣﻮﺗﻮر ﺗﺮﻣﺰ‬
‫‪M‬‬ ‫ﻣﺪار ﻗﺪرت‪ :‬ﭼﻮن در اﻳﻦ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ‪ ،‬از ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ‬
‫ﻫﻴﺪروﻟﻴﮑﻰ‬ ‫‪3‬‬
‫ﻓﺎز ﭼﭗﮔﺮد ــ راﺳﺖﮔﺮد ﺑﺮاى ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺨﺰن و از ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر‬
‫‪P‬‬
‫ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﺮاى ﺗﺮﻣﺰ ﻫﻴﺪروﻟﻴﮑﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان ﻣﺪار‬
‫‪M‬‬ ‫‪11‬‬
‫>‪θ‬‬
‫‪S1‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪12‬‬
‫ﻗﺪرت آن را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۷۸‬ــ‪ ،۴‬ﮐﻪ ﻫﺮدو ﻣﻮﺗﻮر ﻫﻢزﻣﺎن اﺗﺼﺎل‬
‫‪M1‬‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر اﺻﻠﻰ )ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪ ﺣﺮارﺗﻰ(‬ ‫ﻣﻰﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪١٢٥‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۷۹‬ــ‪۴‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ ،K۱M‬ﺗﺎﻳﻤﺮ ‪ K۱T‬را ﻧﻴﺰ ﺑﻪﮐﺎر اﻧﺪازد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر از ﻳﮏ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ دوﺑﻞ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ‪۸۱‬ــ‪ ۴‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬ﻣﺪار ﺗﺎﻳﻤﺮ را وﺻﻞ ﮐﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﻣﺨﺰن در ﺑﺎﻻى ﮐﻮره‪ ،‬ﺳﺎﮐﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺪار ﺗﺎﻳﻤﺮ ‪K۱T‬‬
‫ﻧﻴﺰ وﺻﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺪار‬
‫ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻧﻴﺰ ﻗﻄﻊ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از اﺗﺼﺎل ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۲M‬ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺎﻳﻤﺮ‪،‬‬
‫ﻣﺨﺰن ﺑﻪﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻰﮐﻨﺪ و در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮐﻮره ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى‬
‫ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ‪ ،S۲‬ﻣﺪار ﻗﻄﻊ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺜﺎلﻫﺎى ﻗﺒﻠﻰ‪ ،‬در اﻳﻦ‬
‫ﻣﺪار ﻧﻴﺰ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﺑﺴﺘﻪ‪ K۱M‬و‪ ،K۲M‬ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از‬
‫اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎهﺷﺪن ﺑﻴﻦ دو ﻓﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺪارى ﮐﻪ‪ ،‬ﺑﻪ روش ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه در ﺷﮑﻞ‪۸۱‬ــ‪ ،۴‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎى ذﮐﺮ ﺷﺪه در ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ را ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ ،‬اﻣﺎ ﻻزم‬
‫اﺳﺖ ﭘﺲ از ﻃﺮاﺣﻰ ﻫﺮﻣﺪار‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ را‪ ،‬ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﭘﻴﺶ آﻣﺪن آنﻫﺎ ﺑﺮاى ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻄﻊ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻰ وﻟﺘﺎژ‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻳﺎ ﻟﺰوم ﻗﻄﻊ ﻣﺪار در ﻳﮏ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺸﺨﺺ را ﺑﺮرﺳﻰ‬
‫و اﺷﮑﺎﻻت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آنﻫﺎ را ﺑﺮﻃﺮف ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‪ :‬ﺑﺮاى دادن ﻓﺮﻣﺎن و ﺷﺮوع ﺣﺮﮐﺖ‪ ،‬از‬
‫ﺷﺴﺘﻰ ‪ I‬و ﺑﺮاى ﻣﺤﺪود ﮐﺮدن ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺨﺰن در اﻧﺘﻬﺎى ﻣﺴﻴﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۷۷‬ــ‪ ۴‬از ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ‪ S۱‬و در اﺑﺘﺪاى ﻣﺴﻴﺮ از ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ‬
‫‪ S۲‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮاى ﻗﻄﻊ اﺿﻄﺮارى‪ ،‬از ﺷﺴﺘﻰ ‪0‬‬
‫و ﺑﺮاى ﺗﻨﻈﻴﻢ زﻣﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪى ﻣﻮاد در داﺧﻞ ﮐﻮره‪ ،‬از ﺗﺎﻳﻤﺮ ‪K۱T‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن اﻳﻦ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ﻧﻴﺰ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫ﭘﻴﺶ ﻣﻰروﻳﻢ و ﻣﺪار ﮐﺎﻣﻞ را ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻰآورﻳﻢ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻓﺮض ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺨﺰن در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮐﻮره ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﺷﺴﺘﻰ ‪ I‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ و در اﻧﺘﻬﺎى ﻣﺴﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪى ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ‬
‫‪ S۱‬ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن را‬
‫ﺗﺎ اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۸۰‬ــ‪ ۴‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪3‬‬

‫‪3‬‬ ‫>‪θ‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ۸۰‬ــ‪۴‬‬

‫ﭘﺲ از ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬و ﺗﻮﻗﻒ ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎﻳﻤﺮ‬

‫‪ K۱T‬ﺑﻪﮐﺎر ﺑﻴﻔﺘﺪ و ﭘﺲ از ‪ ۳۰‬ﺛﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۲M‬را وﺻﻞ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ راه اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ‪،S۱‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۸۱‬ــ‪۴‬‬ ‫‪١٢٦‬‬
 ‫ﻃﺮﻳﻘﻰ درﻣﺪار ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﻴﻢ ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬و ﺗﺎﻳﻤﺮ درﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﮐﺎر از ﻃﺮﻳﻖ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪه ‪ K۳‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﻮﻧﺪ و در ﺣﺎﻟﺘﻰ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ‪ S۱‬ﻓﺸﺎر داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ ‪0‬‬
‫ﻣﺪار ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۳‬و ﺗﺎﻳﻤﺮ ‪ K۱T‬ﺑﺎ ﻫﻢ ﻗﻄﻊ و ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻐﺬﻳﻪ آنﻫﺎ‬
‫ﺑﺎز ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ K۲M‬ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺪار را ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮرى ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺎﻳﻤﺮ‬
‫‪ K۱T‬و ﻳﺎ ﺷﺴﺘﻰ ‪ II‬وﺻﻞ و ﺑﺎ ﺷﺴﺘﻰ ‪ 0‬ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪار در‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۸۳‬ــ‪ ۴‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۳‬را )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۸۲‬ــ‪ (۴‬ﺑﻪ‬
‫‪3‬‬
‫‪١٢٧‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۸۳‬ــ‪۴‬‬
‫ﺑﺮاى ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬در ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ذﮐﺮ ﺷﺪه اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻣﺨﺰن را در‬
‫ﺑﺎﻻى ﮐﻮره و در ﻣﺤﻞ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﺮاى ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻰ ﻧﮕﺎه دارﻳﻢ‪ ،‬اﻣﮑﺎن‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺎ ﻓﺸﺎر دادن ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ ﻗﻄﻊ‪ ،‬ﻣﺪار ﻗﻄﻊ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭘﺲ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﻓﺸﺎر وارد ﺑﺮ اﻳﻦ ﺷﺴﺘﻰ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ‪ S۱‬ﻣﺪار ﺗﺎﻳﻤﺮ‪ K۱T‬را ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬دوﺑﺎره ﺗﺎﻳﻤﺮ ‪K۱T‬‬
‫و ﭘﺲ از آن ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ ،K۲M‬ﺑﻪﮐﺎر ﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫ﺑﺮاى رﻓﻊ اﻳﻦ اﺷﮑﺎل‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪار را ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاى ﻃﺮاﺣﻰ ﮐﻨﻴﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر دادن ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ ‪ ،0‬ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر از ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﮐﻤﮑﻰ ‪ K۳‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ و‬
‫ﺑﺮاى ﭘﺎﻳﻴﻦ آوردن ﻣﺨﺰن ﻧﻴﺰ ﺷﺴﺘﻰ ‪ II‬را ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰﺑﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۸۲‬ــ‪۴‬‬
‫و ‪ K۲M‬در ﻣﺪار ﺑﻮﺑﻴﻦﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺪه‬ ‫در اﻳﻦ ﻣﺪار‪ ،‬ﭼﻮن دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ‪ K۳‬ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﻮازى‬
‫را ﺑﻪﺻﻮرت ﺷﮑﻞ ‪ ۸۴‬ــ‪ ۴‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﮐﻨﻴﺪ و ﺣﻔﺎﻇﺖﻫﺎى ﻻزم ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻰﺗﻮان ﻳﮑﻰ از آن دو را ﺣﺬف ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮاى ﺣﻔﺎﻇﺖ‬
‫در آن ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﺑﺮاﺑﺮ اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﺷﺪن دو ﻓﺎز ﻧﻴﺰ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﺑﺴﺘﻪ ‪K۱M‬‬

‫‪3‬‬ ‫> ‪θ‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۸۴‬ــ‪۴‬‬

‫ﺣﻞ‪:‬‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ‪ :II‬ﻗﺴﻤﺖ ‪ I‬از ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪ ۷‬را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﺮط ﻃﺮاﺣﻰ‬
‫ﻣﺪار ﻗﺪرت‪ :‬ﻣﺪار ﻗﺪرت ﺑﺮاى اﻳﻦ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ‬ ‫ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر دادن ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ‪ I‬ﻳﺎ ‪ II‬ﻣﺨﺰن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫‪۷۸‬ــ‪ ۴‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﻳﺴﺘﮕﺎه ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ ۳۰‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﺮاى ﺗﺨﻠﻴﻪ و در‬
‫ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‪ :‬ﭼﻮن ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ داراى ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪى‬ ‫اﻳﺴﺘﮕﺎه ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪۲‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺮاى ﭘﺮ ﺷﺪن ﻣﻮاد ﺗﻮﻗﻒ ﻧﻤﺎﻳﺪ و‬
‫ﮐﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺳﺎدﮔﻰ‪ ،‬ﺑﻠﻮک دﻳﺎﮔﺮام ﻋﻤﻞ دﺳﺘﮕﺎه را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﮑﻞ‬ ‫اﻳﻦ ﺳﻴﮑﻞ‪ ،‬ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ ﻗﻄﻊ ﻓﺸﺎر داده ﻧﺸﻮد‪ ،‬اداﻣﻪ‬
‫‪۸۵‬ــ‪ ۴‬ﺗﺮﺳﻴﻢ و از روى آن ﻣﺪار را ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪١٢٨‬‬
 ‫ﺷﺮوع‪ ،‬در‬
‫ﺻﻮرت ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ‪I‬‬

‫ﺑﻮدن ﻣﺨﺰن‬

‫ﺷﺮوع‪ ،‬در‬
‫ﺻﻮرت ﺑﺎﻻ‬
‫ﺑﻮدن ﻣﺨﺰن‬

‫ﻣﻮﺗﻮر ﭼﭗﮔﺮد‪،‬‬ ‫زﻣﺎن‬

‫ﻣﻮﺗﻮر ﺧﺎﻣﻮش‪،‬‬ ‫زﻣﺎن‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﻄﻊ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﺧﺎﻣﻮش‪،‬‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ‪II‬‬ ‫ﻣﺨﺰن ﺑﻪ ﻃﺮف‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر راﺳﺖﮔﺮد ﭘﺮ ﺷﺪن‬
‫ﭘﺮ ﺷﺪن ﻣﺨﺰن‬ ‫ﻣﺨﺰن ﺑﻪ ﻃﺮف ﺑﺎﻻ‬ ‫ﺗﺨﻠﻴﻪى ﻣﺨﺰن‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ‪0‬‬

‫ﺗﺎﻳﻤﺮ وﺻﻞ‬ ‫ﺗﺎﻳﻤﺮ وﺻﻞ‬

‫‪K 2T‬‬ ‫‪K 1T‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ۸۵‬ــ‪۴‬‬
‫ﺑﺎ دﻗﺖ در اﻳﻦ ﺷﮑﻞ‪،‬‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاى اﺟﺮاى‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﻮق‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺪار ﮐﺎر‬
‫ﻋﻤﻠﻰ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻳﮏ ﺗﺎﻳﻤﺮ ‪ K۱T‬را ﺑﺎ‬
‫زﻣﺎن ‪۲‬دﻗﻴﻘﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮد ﺗﺎ در ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫‪3‬‬ ‫>‪θ‬‬
‫ﮐﻮره‪ ،‬ﭘﺲ از ﭘﺮ ﺷﺪن ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬را وﺻﻞ ﮐﻨﺪ و‬
‫ﻣﺨﺰن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ‬ ‫ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ۸۴‬ــ‪ ۴‬ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ‪ S۲‬را‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ S۱‬دوﺑﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﺗﺎ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﮐﺮدن ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬
‫‪ K۲M‬ﺗﺎﻳﻤﺮ ‪ K۱T‬را ﻧﻴﺰ وﺻﻞ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎﻳﻤﺮ ‪ K۱T‬ﻧﻴﺰ ﭘﺲ از ‪۲‬دﻗﻴﻘﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺪار ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬را وﺻﻞ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺪار ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺪه ى‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ۸۶‬ــ‪ ۴‬ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ۸۶‬ــ‪۴‬‬
‫‪١٢٩‬‬ ‫ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‬

‫‪۱‬ــ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪ ۷‬را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮض ﮐﻪ ﻣﺨﺰن ﻣﺘﺤﺮک‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ در اﻳﺴﺘﮕﺎه ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﺑﺎﻻ اﻣﮑﺎن ﺗﻮﻗﻒ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻃﺮاﺣﻰ ﮐﻨﻴﺪ )در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﻣﺨﺰن در ﺣﺎل ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺴﺘﻰ ﻗﻄﻊ ﻓﺸﺎر داده ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺨﺰن ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ اداﻣﻪ ﻣﻰدﻫﺪ‬
‫و در اوّﻟﻴﻦ ﺗﻮﻗﻔﮕﺎه‪ ،‬ﮐﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﻄﻊ ﺷﻮد(‪.‬‬
‫‪۲‬ــ در ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮏ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ از دو ﺗﺴﻤﻪ ﻧﻘﺎﻟﻪى ﻣﺠﺰا از ﻫﻢ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ۸۷‬ــ‪ (۴‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺴﻤﻪى‬
‫ﺷﻤﺎرهى ‪ ۱‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎزه ‪ m۱‬و ﺗﺴﻤﻪى ﺷﻤﺎرهى ‪ ۲‬ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎزه ‪ m۲‬ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ درﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‬
‫و ﻣﺪار ﻗﺪرت را ﺑﺮاى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻳﻦ دو ﺗﺴﻤﻪى ﻧﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺒﻰ ﻃﺮاﺣﻰ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ــ ﺑﺮاى وﺻﻞ ﻣﺪار از ﺷﺴﺘﻰ ‪ I‬و ﺑﺮاى ﻗﻄﻊ آن از ﺷﺴﺘﻰ ‪ 0‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب ــ ﺗﺴﻤﻪ ﻧﻘﺎﻟﻪى ﺷﻤﺎرهى ﻳﮏ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﮑﻨﺪ )ﭼﺮا؟(‪.‬‬
‫پ ــ ﺗﺴﻤﻪى ﻧﻘﺎﻟﻪى ﺷﻤﺎرهى دو‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ‪ ۳۰‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﭘﺲ از ﻗﻄﻊ ﻣﺪار ﺗﺴﻤﻪى ﻧﻘﺎﻟﻪى ﻳﮏ‪،‬از ﮐﺎر ﺑﻴﻔﺘﺪ )ﭼﺮا؟(‪.‬‬
‫ت ــ ﺗﻤﺎم ﻧﮑﺎت ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ ﺑﺮاى ﻣﺪار ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻰ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪m1‬‬
‫‪2‬‬

‫‪m2‬‬

‫‪m2‬‬

‫‪m1‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ۸۷‬ــ‪۴‬‬

‫‪۳‬ــ در راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ در زﻳﺮ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ اﺗﺼﺎل ﻳﺎﺑﻨﺪ و زﻣﺎن راهاﻧﺪازى آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺧﻴﻠﻰ ﻃﻮﻻﻧﻰ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺷﮑﺎل ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﺟﺮﻳﺎن راهاﻧﺪازى و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺑﻮدن ﻣﺪت‬
‫زﻣﺎﻧﻰ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن از ﻣﺪار ﻋﺒﻮر ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻰﻣﺘﺎل ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ و ﺑﺪون وﺟﻮد ﻫﻴﭻ اﺷﮑﺎﻟﻰ در ﻣﺪار ﺑﺎﻋﺚ ﻗﻄﻊ آن ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﻗﻄﻊ ﻣﺪار‪ ،‬ﻳﮏ روش اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻰﻣﺘﺎل اﺻﻠﻰ را‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮاى ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ ﻣﻮﺗﻮر ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻰﺗﻮان ﻫﻨﮕﺎم راهاﻧﺪازى از ﻣﺪار ﺧﺎرج ﮐﺮد و ﭘﺲ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﻣﻮﺗﻮر راهاﻧﺪازى ﺷﺪ و ﺑﻪ دور ﻧﺎﻣﻰ ﺧﻮد رﺳﻴﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره‬
‫آن را در ﻣﺪار ﻗﺮار داد‪ .‬ﺑﺮاى ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻮﺗﻮر در زﻣﺎن راهاﻧﺪازى ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ از ﻳﮏ ﺑﻰﻣﺘﺎل دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﮐﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻨﻈﻴﻤﻰ آن‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن و زﻣﺎن راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﺷﻮد‪،‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد )ﻣﺪار ﻗﺪرت ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۸۸‬ــ‪.(۴‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ذﮐﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن را ﺑﺮاى ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎزه‪ ،‬ﮐﻪ زﻣﺎن راهاﻧﺪازى آن ﺣﺪود ﻳﮏ دﻗﻴﻘﻪ‬
‫‪١٣٠‬‬
 ‫‪L1‬‬
‫‪L2‬‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﻰ ﻃﺮاﺣﻰ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ‪:‬‬
‫‪L3‬‬
‫اﻟﻒ ــ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ ‪ I‬ﻣﻮﺗﻮر راهاﻧﺪازى ﺷﻮد و ﺑﻰﻣﺘﺎل‪ F3‬ﻣﻮﺗﻮر‬
‫‪1 3 5‬‬
‫را در ﻫﻨﮕﺎم راهاﻧﺪازى ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪F1‬‬
‫‪2 4 6‬‬ ‫ب ــ ﭘﺲ از ﻳﮏ دﻗﻴﻘﻪ ﮐﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ دور ﻧﺎﻣﻰ ﺧﻮد رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻰﻣﺘﺎل ‪ F3‬از ﻣﺪار ﺧﺎرج ﺷﻮد و ﺑﻰﻣﺘﺎل ‪ F2‬در ﻣﺪار ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪1 3 5‬‬ ‫‪1 3 5‬‬ ‫پ ــ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ ‪ ،0‬ﻣﻮﺗﻮر ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬
‫‪2 4 6‬‬ ‫)ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۲M‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﭘﻞ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻰﺷﻮد در ﺑﺮﺧﻰ از ‪2 4 6‬‬

‫‪1 3 5‬‬ ‫‪1 3 5‬‬

‫‪F2‬‬ ‫‪F3‬‬
‫ﻣﻮارد ﺑﺮاى اﻳﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر در راهاﻧﺪازى زﻳﺮ ﺑﺎر ﺑﻰﻣﺘﺎل ﻗﺮار ﻧﻤﻰدﻫﻨﺪ(‪.‬‬
‫‪2 4 6‬‬ ‫‪2 4 6‬‬
‫ﭼﺮا؟‬
‫‪۴‬ــ ﭘﻨﺞ ﻣﻮﺗﻮر اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و ﻳﮑﻰ از آنﻫﺎ ﻣﻮﺗﻮر‬
‫‪PE‬‬
‫‪U1 V1 W1‬‬
‫رزرو اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل ﻣﺪارى ﻃﺮح ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ زدن ﻳﮏ ﺷﺴﺘﻰ وﺻﻞ ﭼﻬﺎر‬
‫‪M‬‬
‫ﻣﻮﺗﻮر وارد ﺷﺒﮑﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﻫﺮ ﻳﮏ از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﺸﮑﻼت‬
‫‪3‬‬
‫اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﻳﺎ ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ ﺑﻪﻃﻮر اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ از ﺷﺒﮑﻪ ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر ﭘﻨﺠﻢ‬
‫)رزرو( ﺑﻪ ﺷﮑﻞ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻣﻮﺗﻮر ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺿﻤﻨ ًﺎ وﺿﻌﻴﺖ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ۸۸‬ــ‪۴‬‬ ‫ﺧﺎرج ﺷﺪن ﻣﻮﺗﻮر ﻣﻌﻴﻮب از ﻣﺪار‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﭼﺮاغ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﺷﻮد؟‬
‫‪۵‬ــ ﺑﺮاى روﺷﻦ و ﺧﺎﻣﻮش ﮐﺮدن ﻻﻣﭗﻫﺎى ﻳﮏ راﻫﺮوى ﻃﻮﻳﻞ‪ ،‬از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﺴﺘﻰ ﮐﻪ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ راﻫﺮو‬
‫ﻧﺼﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﻫﻤﻪى آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﻮازىاﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر دادن ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﮏ از ﺷﺴﺘﻰﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻻﻣﭗﻫﺎ‬
‫روﺷﻦ و ﺑﺎ ﻓﺸﺎر دادن ﻣﺠﺪد ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﮏ از آنﻫﺎ‪ ،‬ﻻﻣﭗﻫﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮﻧﺪ )ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮐﻠﻴﺪ ﺿﺮﺑﻪاى ﺟﺮﻳﺎن(‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪ ۸۹‬ــ‪،۴‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺪار ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺪار ﺿﺮﺑﻪاى ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺻﻮل ﮐﺎر اﻳﻦ ﻣﺪار را ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺮرﺳﻰ و‬
‫در ﻣﻮرد ﻟﺰوم ﻫﺮ ﻳﮏ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى واﻗﻊ در ﻣﺴﻴﺮﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎدهى دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻣﺪار‬
‫را ذﮐﺮ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪L1‬‬

‫‪F1‬‬

‫‪K2‬‬ ‫‪K1M‬‬
‫‪I‬‬

‫‪K2‬‬ ‫‪K1‬‬

‫‪K1M‬‬ ‫‪K1‬‬ ‫‪K1M‬‬ ‫‪K2‬‬ ‫‪K1‬‬ ‫‪K1M‬‬

‫‪K1‬‬ ‫‪K2‬‬ ‫‪K1M‬‬ ‫‪H1‬‬

‫‪N‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬

‫‪١٣١‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ ۸۹‬ــ‪۴‬‬

 ‫‪L1 L2 L3‬‬
‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۸‬‬
‫ژﻧﺮاﺗﻮر ‪ DC‬ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺟﻮﺷﮑﺎرى‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر‬
‫آﺳﻨﮑﺮون ﺳﻪ ﻓﺎزه ‪ ۳۸۰Δ‬وﻟﺘﻰ ﺑﻪ ﻗﺪرت ‪ ۹KW‬ﻣﻰﭼﺮﺧﺪ‪ .‬ﻣﺪار‬
‫اﺗﺼﺎل اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر را ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ ،‬ﺑﺎ راهاﻧﺪاز‬
‫ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ‪ ،‬رﺳﻢ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ‪ :‬از ﻗﺒﻞ ﻣﻰداﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺮاى ﮐﺎﻫﺶ ﺟﺮﻳﺎن راهاﻧﺪازى‬
‫‪K4M‬‬ ‫‪K3M‬‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى آﺳﻨﮑﺮون ﺳﻪ ﻓﺎزه‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان از اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ‬
‫‪PE‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﻳﮑﻰ از ﻣﺰاﻳﺎى راه اﻧﺪازى ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫‪W1‬‬ ‫‪V2‬‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ راهاﻧﺪازى ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻠﻴﺪ دﺳﺘﻰ‪ ،‬در اﻳﻦ اﺳﺖ‬
‫‪V1‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪U2‬‬
‫‪U1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪W2‬‬
‫ﮐﻪ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ ﻣﻰﺗﻮان ﻣﻮﺗﻮر را از ﺳﺘﺎره ﺑﻪ ﻣﺜﻠﺚ وﺻﻞ ﻧﻤﻮد‪ .‬در‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۹۱‬ــ‪۴‬‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻰ ﻣﺪار ﻗﺪرت و ﺳﭙﺲ ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ دﺳﺘﻰ و ﺑﻌﺪ در ﺣﺎﻟﺖ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ ﻣﻰﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎ دﻗﺖ در اﻳﻦ دو ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪K۲M‬‬ ‫ﻣﺪار ﻗﺪرت‪ :‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﺎره‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻪ اﻧﺘﻬﺎى ﮐﻼفﻫﺎى‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪۹۰‬ــ‪ ۴‬و ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۴M‬در ﺷﮑﻞ ‪۹۱‬ــ‪ ۴‬ﻳﮏ وﻇﻴﻔﻪ را‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ‪ U۲‬و ‪ V۲‬و ‪ W۲‬ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮد و ‪ L۱‬ﺑﻪ ‪ U۱‬و‬
‫ﻋﻬﺪهدار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻰﺗﻮان ﻳﮑﻰ از آن دو را ﺣﺬف ﮐﺮد و ﺑﺮاى‬ ‫‪ L۲‬ﺑﻪ ‪ V۱‬و ‪ L۳‬ﺑﻪ ‪ W۱‬اﺗﺼﺎل ﭘﻴﺪا ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف‪،‬‬
‫اﺗﺼﺎل ﺳﻪ ﻓﺎز ﺷﺒﮑﻪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺳﺮ ﮐﻼفﻫﺎى ﻣﻮﺗﻮر‪ ،‬از ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬ ‫ﺑﻪ ‪ ۲‬ﻋﺪد ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﻳﮑﻰ از آنﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ K۱M‬اﻧﺘﻬﺎى‬
‫ﺑﺮاى ﻫﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﺎره و ﻣﺜﻠﺚ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬از ادﻏﺎم دو ﺷﮑﻞ‬ ‫ﮐﻼفﻫﺎ را ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ اﺗﺼﺎل دﻫﺪ و ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪،K۲M‬‬
‫‪۹۰‬ــ‪ ۴‬و ‪۹۱‬ــ‪ ،۴‬ﻣﺪار ﻗﺪرت ﺑﺮاى اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﺳﻪ ﻓﺎز را ﺑﻪ ﺳﺮ ﮐﻼفﻫﺎى ﻣﻮﺗﻮر ﻣﺘﺼﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪار ﻗﺪرت‪ ،‬ﺑﺮاى‬
‫ﺷﺪ‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪۹۲‬ــ‪ ۴‬ﻣﺪار ﻗﺪرﺗﻰ ﺑﺮاى اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﺎره‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۹۰‬ــ‪ ۴‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ )ﻓﻴﻮز و ﺑﻰﻣﺘﺎل( ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪L1 L2 L3‬‬

‫‪K2M‬‬ ‫‪K1M‬‬

‫‪PE‬‬

‫‪W1‬‬ ‫‪V2‬‬
‫‪V1‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪U2‬‬
‫‪U1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪W2‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۹۰‬ــ‪۴‬‬

‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﻠﺚ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺎز ‪ L۱‬ﺑﻪ ‪ W۲‬و ‪ ،U۱‬ﻓﺎز ‪ L۲‬ﺑﻪ‬
‫‪ V۱‬و ‪ ،U۲‬و ﻓﺎز ‪ L۳‬ﺑﻪ ‪ W۱‬و ‪ V۲‬وﺻﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦ ﮐﺎر‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۹۱‬ــ‪ ،۴‬اﺣﺘﻴﺎج اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮرى‬
‫‪M‬‬ ‫ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ ،K۳M‬ﺳﻪ ﻓﺎز را ﺑﻪ ﺳﻪ اﻧﺘﻬﺎى ﮐﻼفﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ذﮐﺮ‬
‫‪3‬‬
‫ﺷﺪه اﺗﺼﺎل دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۹۲‬ــ‪۴‬‬ ‫‪١٣٢‬‬
‫ﺳﺮى ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۳M‬ﻗﺮار ﻣﻰدﻫﻴﻢ و ﭼﻮن ﻓﻘﻂ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪K۱M‬‬ ‫ﭼﻮن ﺑﻰﻣﺘﺎلﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﻣﺪار ﺑﺮاى ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺪار ﻗﻄﻊ ﺷﻮد و ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۲M‬در ﻣﺪار ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬از‬ ‫اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎزى ﻣﻮﺗﻮر ﻗﺮار‬
‫ﺷﺴﺘﻰ ‪ 0‬ﺑﺮاى ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ ،K۱M‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺮاى ‪ 1 = 0/ 58‬ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﺮاى اﻳﻦ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻓﺸﺎر ﻣﺠﺪد ﺷﺴﺘﻰ‪ I‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬دوﺑﺎره‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫وﺻﻞ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪى ‪ K۳M‬را ﺑﻪ ﻃﻮرى ﺳﺮى ﺑﺎ آن ﻗﺮار‬ ‫ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮاى ﺣﺎﻟﺖ دﺳﺘﻰ‪ :‬در ﻃﺮاﺣﻰ اﻳﻦ ﻣﺪار ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻣﻰدﻫﻴﻢ ﮐﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ‪۹۴‬ــ‪ ۴‬ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫داﺷﺖ ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬و ‪ K۳M‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺣﺘﻰ ﺑﺮاى ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ وﺻﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﺑﻴﻦ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻓﺎز‪ ،‬اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاى راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ‪ I‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎى ‪ K۱M‬و‬
‫‪ K۲M‬ﺟﺬب ﮔﺮدد و ﺑﺎ ﻓﺸﺎر دادن ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ‪ 0‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬ﻗﻄﻊ و‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۳M‬ﺟﺬب ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺒﻞ از وﺻﻞ ﺷﺪن ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪K۳M‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺘﻤ ًﺎ ‪ K۱M‬ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮاى راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر اﺑﺘﺪا‬
‫ﺷﺴﺘﻰ‪ 0‬ﻓﺸﺎر داده ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻳﮏ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ وﺻﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪار‪ ،‬اﺑﺘﺪا اﺗﺼﺎل ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎى ‪ K۱M‬و‬
‫‪ K۲M‬را ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺴﺘﻰ‪) I‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۹۳‬ــ‪ (۴‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۲M‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﻠﺚ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺪار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ رو‬
‫ﺑﺮاى اﺗﺼﺎل داﺋﻢ ﻣﺪار از ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ‪ K۲M‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮازى‬
‫ﺑﺎ ﺷﺴﺘﻰ ‪ I‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪ .‬در ﻣﺮﺣﻠﻪى ﺑﻌﺪى ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ‬
‫ﺷﺴﺘﻰ ‪ 0‬اﺑﺘﺪا ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬ﻗﻄﻊ و ﺑﻌﺪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۳M‬وﺻﻞ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ ‪ K۱M‬را ﺑﻪ ﻃﻮر‬

‫‪F0‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۹۴‬ــ‪۴‬‬

‫اﮔﺮ ﻓﺮض ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ‪۹۴‬ــ‪،۴‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎى‬

‫‪ K۱M‬و ‪ K۲M‬ﻣﺘﺼﻞ ﺑﺎﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﺷﺴﺘﻰ ‪ 0‬ﻓﺸﺎر داده ﺷﻮد‪،‬‬
‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﻠﺚ وﺻﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﺧﺎﻣﻮش ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺴﺘﻰ ‪ I‬ﺑﺮاى راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺳﺘﺎره ﻓﺸﺎر داده ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﻫﺮ ﺳﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﻪ وﻟﺘﺎژ ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫اﺗﺼﺎل ﭘﻴﺪا ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل وﺻﻞ ﺷﺪن ﻫﻤﺰﻣﺎن ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎى‬
‫‪ K۱M‬و‪ K۳M‬و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪ ،‬اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﺳﻪ ﻓﺎز و ﻳﺎ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﻣﺜﻠﺚ ﺷﺪن ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاى رﻓﻊ اﻳﻦ اﺷﮑﺎل‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺮﺗﻴﺒﻰ اﺗﺨﺎذ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ ﻧﻘﻄﻪى ‪ A‬و ‪ B‬در ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ K۳M‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻰ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ ‪ K۱M‬ﺑﺎز ﺷﺪه‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۹۳‬ــ‪۴‬‬
‫‪١٣٣‬‬
 ‫اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺟﻮﺷﮑﺎرى‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺣﺪود ‪ ۱۰‬ﺛﺎﻧﻴﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫روش ﻃﺮاﺣﻰ اﻳﻦ ﻣﺪار ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺒﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺷﺴﺘﻰ ﻗﻄﻊ ‪ 0۲‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﺗﺎﻳﻤﺮ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬را‬
‫ﻗﻄﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪى ﺗﺎﻳﻤﺮ‪ K۱T‬ﺑﻪﺟﺎى‬
‫ﺷﺴﺘﻰ ‪ 0۲‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻮن از زﻣﺎن اﺗﺼﺎل ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺳﺘﺎره‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎرش ﻣﻌﮑﻮس ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻧﻴﺰ ﺷﺮوع ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ‬
‫را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪) K۱M‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۹۶‬ــ‪ (۴‬ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻮازى اﺗﺼﺎل ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪى ﺗﺎﻳﻤﺮ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﻳﮏ ﺳﺮ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬و ﺳﺮ ﻣﻮﺗﻮر‬
‫ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﺳﺮ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪى ‪ A۱‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪K۱M‬‬
‫ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮد‪) .‬ﭼﺮا؟(‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﮏ راه ﺳﺎده ﺑﺮاى اﻳﻦ ﮐﺎر اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ ‪ A‬و‬
‫‪ B‬در ﺷﮑﻞ ‪۹۴‬ــ ‪ ۴‬ﻳﮏ ﺗﺄﺧﻴﺮ زﻣﺎﻧﻰ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ‪K۱M‬‬
‫اﻳﺠﺎد ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬وﺟﻮد اﻳﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ‬
‫‪ ،I‬اﺑﺘﺪا ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬ﺟﺬب ﮐﻨﺪ و ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز‬
‫آن در ﻣﺴﻴﺮ ‪ ،AB‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪى ‪ K۱M‬در ﻣﺴﻴﺮ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪K۳M‬‬
‫ﺑﺎز ﺷﻮد و دﻳﮕﺮ اﺷﮑﺎل ﺑﺎﻻ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﮐﺎﻣﻞ اﻳﻦ‬
‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪۹۵‬ــ‪ ۴‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺪار از ﺷﺴﺘﻰ‬
‫‪ 0۱‬ﺑﺮاى ﻗﻄﻊ ﻣﻮﺗﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪K3M‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۹۵‬ــ‪۴‬‬

‫ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮاى ﺣﺎﻟﺖ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ‪ :‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬

‫ﺑﺎ ﻓﺸﺎر دادن ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ ‪ I‬ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره راهاﻧﺪازى ﺷﻮد و‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۹۶‬ــ‪۴‬‬
‫ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن از ﻗﺒﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪهاى‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮر و ﺑﺎر‬
‫آن دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﻠﺚ اﺗﺼﺎل ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﻮﺗﻮر‬

‫‪١٣٤‬‬
 ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‬

‫‪۱‬ــ ﻣﺸﺨﺼﺎت وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاى راهاﻧﺪازى ﻣﻮﺗﻮر آﺳﻨﮑﺮون ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺟﻮﺷﮑﺎرى در ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪ ۸‬را در‬
‫ﺟﺪول ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ــ ﺑﺮاى ﭘﺮ ﮐﺮدن ﻳﮏ ﻣﻨﺒﻊ از آب ﭼﺎه‪ ،‬از ﻳﮏ ﭘﻤﭗ ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎزه ﺑﻪ ﻗﺪرت ‪ ،۳KW‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ‬
‫راهاﻧﺪازى ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻘﺸﻪى ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن اﻳﻦ ﭘﻤﭗ را ﻃﺮاﺣﻰ ﮐﻨﻴﺪ؛ ﺑﻪ ﻃﻮرى ﮐﻪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ــ ﻫﺮﮔﺎه آب داﺧﻞ ﻣﻨﺒﻊ از ﻧﺼﻒ ﮐﻢﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﻤﭗ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﻴﻔﺘﺪ و ﭘﺲ از ﭘﺮ ﺷﺪن‬
‫ﻣﻨﺒﻊ‪ ،‬اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب ــ در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ آب ﭼﺎه ﮐﻢ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﻤﭗ ﻧﻴﺰ از ﮐﺎر ﺑﻴﻔﺘﺪ‪.‬‬
‫پ ــ اﺟﺮاى ﻣﺮاﺣﻞ ذﮐﺮ ﺷﺪه در ﻓﻮق‪ ،‬اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ت ــ در ﺻﻮرت ﻟﺰوم‪ ،‬ﺑﺘﻮان ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻳﮏ ﮐﻠﻴﺪ ﺳﻮﺋﻴﭽﻰ‪ ،‬ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻮﺗﻮر را ﻗﻄﻊ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ث ــ ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ ﻫﺮ ﻳﮏ از ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در ﻧﻘﺸﻪ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۳‬ــ ﻃﺮز ﮐﺎر ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺷﮑﻞ ‪۹۷‬ــ‪ ۴‬را ﺑﺮرﺳﻰ ﻧﻤﻮده و ﻣﺪار ﻗﺪرت آن را رﺳﻢ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۹۷‬ــ‪۴‬‬

‫‪١٣٥‬‬
‫ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ اﺳﺘﺎﺗﻮر ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ آﺳﻨﮑﺮون‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﻮد‪ ،‬در آن ﻣﻴﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ ﺛﺎﺑﺘﻰ )ﻏﻴﺮ دوّار( اﻳﺠﺎد ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ رﺗﻮر در اﻳﻦ ﻣﻴﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻰ ﺑﭽﺮﺧﺪ‪ ،‬در‬
‫داﺧﻞ ﻫﺎدىﻫﺎى اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه آن ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻘﺎﻳﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻰآﻳﺪ و‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺸﺘﺎور ﺗﺮﻣﺰ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫از اﻳﻦ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻣﻰ ﺗﻮان ﺑﺮاى اﻳﺠﺎد ﺗﺮﻣﺰ‪ ،‬در ﻣﻮﺗﻮر‬
‫آﺳﻨﮑﺮون اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎى ﺳﻪ ﻓﺎز اﺳﺘﺎﺗﻮر ﻣﻮﺗﻮر آﺳﻨﮑﺮون را ﻣﻰﺗﻮان‬
‫ﺑﻪ ﻳﮑﻰ از ﭼﻬﺎر ﺻﻮرت ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﮑﻞ ‪۹۸‬ــ‪ ۴‬اﺗﺼﺎل‬
‫داد‪.‬ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﺑﺮاى ﺳﺎدﮔﻰ‪ ،‬ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎ را ﺑﻪ ﻳﮑﻰ از دو ﺻﻮرت‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪۹۸‬ــ‪۴‬ــ ‪ a‬و ‪ (b‬اﺗﺼﺎل ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻰ در ﺣﺪود ﻳﮏ ﺗﺎ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ ﻣﻮﺗﻮر‪ ،‬ﺑﺮاى اﻳﺠﺎد‬
‫ﺗﺮﻣﺰ ﮐﺎﻓﻰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮐﻢ ﺑﻮدن ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎ‪ ،‬وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪى ‪DC‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪار ﮐﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﻫﺎى اﺳﺘﺎﺗﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﮑﻞ‬
‫)‪ (a‬اﺗﺼﺎل داده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ ‪ DC‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ Id = 2 I N‬و وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ Ud=۲/۱۲R۱IN‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪﻫﺎ‪ IN ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻰ و ‪ R۱‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻫﻤﻰ ﺳﻴﻢﭘﻴﭽﻰ ﻫﺮ‬
‫ﻓﺎز اﺳﺘﺎﺗﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﮑﻞ )‪ (b‬اﺗﺼﺎل داده ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در‬
‫اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺮاى ﺗﺮﻣﺰ ﺧﻮب ﺑﺎﻳﺪ ‪ Id = 3 I N‬و وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫‪2‬‬
‫‪ DC‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ Ud=۲/۴۴R۱IN‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﺣﺎﻟﺘﻰ ﮐﻪ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎى‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻰﺗﻮان وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ را ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﮑﻞ )‪ (c‬اﺗﺼﺎل دﻫﻴﻢ و ﺳﭙﺲ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪى ‪ DC‬وﺻﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪3‬‬
‫و وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ Ud=۱/۴۱R۱IN‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫= ‪Id‬‬
‫‪2‬‬
‫ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﮑﻞ )‪ (d‬اﺗﺼﺎل ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪ Id = 6I N‬و وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ Ud=۱/۲۲R۱IN‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ روش ﺗﺮﻣﺰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻮﺗﻮر )ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻰ‬
‫ﺗﺮﻣﺰ در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى آﺳﻨﮑﺮون‬
‫ﮔﺎﻫﻰ ﻻزم ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ در ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺻﻨﻌﺘﻰ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻗﻄﻊ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر از ﺷﺒﮑﻪ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻳﺎ ﭘﺲ از زﻣﺎن ﮐﻤﻰ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر از ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر از ﺗﺮﻣﺰ اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﻳﺎ ﺗﺮﻣﺰ ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫در دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎﻣﻮش ﺑﻮدن‬
‫ﻣﻮﺗﻮر‪ ،‬ﺗﺮﻣﺰ آنﻫﺎ ﻓﻌﺎل ﺑﺎﺷﺪ و رﺗﻮر در اﺛﺮ ﮔﺸﺘﺎور ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺎر‬
‫ﻧﭽﺮﺧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺮﻣﺰﻫﺎى ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در‬
‫وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ﺑﺎﻻﺑﺮﻧﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻘﺎﻟﻪ و ﺟﺮﺛﻘﻴﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد و ﺑﺮاى ﺣﻔﺎﻇﺖ‪ ،‬از ﺗﺮﻣﺰ ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬
‫در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى آﺳﻨﮑﺮون‪ ،‬ﺑﺮاى از ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎزداﺷﺘﻦ ﺳﺮﻳﻊ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان از ﺗﺮﻣﺰ اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺮﻣﺰ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺗﺎ زﻣﺎن از ﺣﺮﮐﺖ اﻳﺴﺘﺎدن ﻣﻮﺗﻮر ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ و ﭘﺲ از آن ﻣﻘﺪار‬
‫ﮔﺸﺘﺎور ﺗﺮﻣﺰ ﮐﻨﻨﺪه ﺻﻔﺮ ﺧﻮاﻫﺪﺷﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻰ دو روش ﻣﺘﺪاول ﺗﺮﻣﺰ اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ‬
‫ﺗﺮﻣﺰ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ و ﺗﺮﻣﺰ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻰﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ــ ﺗﺮﻣﺰ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ِاﻋﻤﺎل ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ‪ :‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺟﻬﺖ ﮔﺮدش ﻣﻮﺗﻮر ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺟﺎى دو ﻓﺎز‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان‬
‫ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر آﺳﻨﮑﺮون ﺳﻪ ﻓﺎز را ﺧﻴﻠﻰ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮﻣﺰ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﮔﺮ در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدى‪ L۱ ،‬ﺑﻪ ‪ U۱‬و ‪ L۲‬ﺑﻪ‬
‫‪ V۱‬و ‪ L۳‬ﺑﻪ ‪ W۱‬وﺻﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮان ‪ L۱‬را ﺑﻪ ‪ V۱‬و ‪L۲‬‬
‫را ﺑﻪ ‪ U۱‬و ‪ L۳‬را ﺑﻪ ‪ W۱‬اﺗﺼﺎل داد ﺗﺎ ﺟﻬﺖ ﻣﻴﺪان دوار و‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﮔﺸﺘﺎور ﻣﻮﺗﻮر ﻋﻮض ﺷﻮد و ﻣﺤﻮر ﻣﻮﺗﻮر از‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻘﻪ‪ ،‬ﺗﺮﻣﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺪار‪،‬‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از اﻳﺴﺘﺎدن ﻣﻮﺗﻮر‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮﺗﻮر را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻮﺗﻮر در ﺟﻬﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﻰﭼﺮﺧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ را‬
‫ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ﻳﮏ ﮐﻠﻴﺪ ﺗﺎﺑﻊ دور و در ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻮارد ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻳﮏ ﺗﺎﻳﻤﺮ اﺟﺮا ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪IN‬‬
‫ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎده اﻳﻦ ﺗﺮﻣﺰ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد‬
‫اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا از ﺳﺎدﮔﻰ اﺗﺼﺎل و ﻣﺨﺎرج ﮐﻢ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ب ــ ﺗﺮﻣﺰ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى ِاﻋﻤﺎل ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ :‬اﮔﺮ‬
‫‪١٣٦‬‬
 ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﺲ از اﻳﺴﺘﺎدن ﮐﺎﻣﻞ ﻣﻮﺗﻮر( ﺟﺮﻳﺎن ‪ DC‬را ﻗﻄﻊ ﮐﺮد ﺗﺎ‬
‫ﮔﺮﻣﺎى اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺪﻣﻪ دﻳﺪن آن ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫‪Ud‬‬

‫‪Id‬‬
‫‪Ud = 2 / 12R1I N‬‬
‫‪Id = 2I N‬‬
‫)‪(a‬‬

‫‪Ud‬‬
‫‪Id‬‬

‫‪Ud = 2 / 44R1I N‬‬

‫‪3‬‬
‫= ‪Id‬‬ ‫‪I‬‬
‫‪2 N‬‬

‫)‪(b‬‬

‫‪Ud‬‬
‫‪Id‬‬

‫‪Ud = 1 / 41R1I N‬‬

‫‪3‬‬
‫= ‪Id‬‬ ‫‪IN‬‬
‫‪2‬‬

‫)‪(c‬‬

‫‪Ud‬‬

‫‪Id‬‬

‫)‪(d‬‬ ‫‪Ud = 1 / 22R1I N‬‬

‫‪Id = 6I N‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۹۸‬ــ‪۴‬‬
‫‪١٣٧‬‬
‫ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺮ روى اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎرﻫﺎى ﻋﻤﻠﻰ ‪ ۱‬و ‪ ۲‬اﺳﺖ؛ اﻣﺎ‬ ‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۹‬‬
‫ﭼﻮن ﭘﺲ از ﺧﺎﻣﻮش ﮐﺮدن ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻮر ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ از ﺣﺮﮐﺖ‬ ‫در روى ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ اﺑﺰار‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز آﺳﻨﮑﺮون‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﻰ ﻣﺤﻮر آن را ﺗﺮﻣﺰ ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ اﺑﺘﺪا‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻰ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ‪ ۷/۵KW‬و ‪ ۲۲۰/۳۸۰V‬و ‪ /‬و‬
‫روشﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺮﻣﺰ ﺑﺮرﺳﻰ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺪار اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‬ ‫‪ ۲۶/۳/۱۵/۲A‬و ‪ ۱۴۴۰r.p.m‬ﻧﺼﺐ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺮدش اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪،‬‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ در ﻳﮏ ﺟﻬﺖ اﺳﺖ و ﭘﺲ از ﺧﺎﻣﻮش ﮐﺮدن آن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮاى ﺗﻮﻗﻒ ﻣﻮﺗﻮر در ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت‬ ‫ﻣﺤﻮر ﻣﺎﺷﻴﻦ از ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪ .‬ﻣﺪار اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺮاى‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ ﺑﺎر ﮐﻮﭘﻞ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮر و وﺟﻮد ﭼﺮخ ﻟﻨﮕﺮ در آن‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن و وﻟﺘﺎژ ‪ DC‬ﻻزم ﺑﺮاى ﺣﺎﻟﺖ‬
‫دارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻰﺗﻮان زﻣﺎن ﻻزم را ﺑﺎ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪.‬‬ ‫ﺗﺮﻣﺰرا ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ در ﺣﺎﻟﺖ ﮔﺮﻣﻰ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﺷﻮد در اﻳﻦ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ‪ ،‬از ﻫﺮ دو ﻧﻮع‬ ‫‪ R۱=۰/۵۹Ω‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﻣﺰ ﻣﻰﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺣﻞ‪ :‬ﻣﺪار اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ ﺑﺮاى راهاﻧﺪازى و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﻮﺗﻮر‬

‫‪۱‬ــ‪۹‬ــ ﻣﺪار ﺗﺮﻣﺰ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ‬

‫در ﺷﮑﻞ ‪۹۹‬ــ‪ ۴‬ﻣﺪار ﻗﺪرت و در ﺷﮑﻞ ‪۱۰۰‬ــ‪ ،۴‬ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮاى ﺗﺮﻣﺰ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ )ﮐﻪ در آن از ﮐﻠﻴﺪ ﺗﺎﺑﻊ دور‪ ،‬در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻗﻄﻊ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه( آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫>‪n‬‬

‫>‪n‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۰۰‬ــ‪۴‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۹۹‬ــ‪۴‬‬

‫‪١٣٨‬‬
 ‫‪۲‬ــ‪۹‬ــ ﻣﺪار ﺗﺮﻣﺰ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪۱۰۱‬ــ‪ ۴‬ﻧﻴﺰ ﻣﺪار ﻗﺪرت و در ﺷﮑﻞ ‪۱۰۲‬ــ‪ ۴‬ﻣﺪار‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﻫﻤﻴﻦ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ‪ ،‬درﺣﺎﻟﺘﻰ ﮐﻪ از ﺗﺮﻣﺰ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮن اﺗﺼﺎل ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎى ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره اﺳﺖ‪ ،‬از‬
‫اﻳﻦ رو ﺑﺮاى ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺮﻣﺰ‪ ،‬آنﻫﺎ را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪a‬ــ‪۹۸‬ــ‪ ۴‬اﺗﺼﺎل‬
‫ﻣﻰدﻫﻴﻢ ﺗﺎ ﮔﺮﻣﺎى اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﻧﻴﺰ در ﺗﻤﺎﻣﻰ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺟﺮﻳﺎن ‪ D C‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ Id=۱/۴۱IN=۱/۴۱*۱۵/۲=۲۱/۴A‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﺒﻊ‬
‫‪ DC‬ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑﺎ ‪Ud=۲/۱۲R۱IN‬‬
‫‪Ud=۲/۱۲*۰/۵۹*۱۵/۲=۱۹V‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪L1‬‬
‫‪L2‬‬
‫‪L3‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۰۱‬ــ‪۴‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۰۲‬ــ‪۴‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‬

‫‪۱‬ــ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن و ﻣﺪار ﻗﺪرت را ﺑﺮاى ﺣﺎﻟﺘﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎى ﮐﻠﻴﺪ ﺗﺎﺑﻊ دور در ﺷﮑﻞﻫﺎى ‪۹۹‬ــ‪ ۴‬و ‪ ۱۰۰‬ــ‪ ۴‬از ﺗﺎﻳﻤﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ــ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ و وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻰ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺮاى ﻫﺮ دو ﺣﺎﻟﺖ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪ ۹‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪١٣٩‬‬
 ‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۱۰‬‬
‫در روى ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز آﺳﻨﮑﺮون‬
‫رﺗﻮر ﻗﻔﺴﻰ ﺑﺎ دو ﺳﺮﻋﺖ ‪ ۱۴۵۰‬و ‪ ۲۹۴۰‬دور در دﻗﻴﻘﻪ ﻧﺼﺐ ﮐﺮد‬
‫ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺮدش ﻣﺘﻪ را ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺴﻤﻪ و ﭘﻮﻟﯽ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪى‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪۱۰۳‬ــ‪ ۴‬ﺗﺼﻮﻳﺮ واﻗﻌﻰ اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ‬
‫را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن و ﻣﺪار ﻗﺪرت را ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ‬
‫ﺗﺮﺳﻴﻢ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ‪ :‬ﺑﺎ دﻗﺖ در دو ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮﺗﻮر‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر داﻻﻧﺪر اﺳﺖ و ﭼﻮن اﺳﺎس ﮐﺎر‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى دو ﺳﺮﻋﺘﻪى داﻻﻧﺪر در ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ﺑﺮرﺳﻰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ درﺑﺎرهى آن ﺑﺤﺚ ﻧﻤﻰﺷﻮد و ﻣﺪار ﻗﺪرت و ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﺑﺮاى اﺗﺼﺎل اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺷﺒﮑﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر رﺳﻢ ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱۰۳‬ــ‪۴‬‬ ‫اﻳﻦ دو ﻣﺪار در ﺷﮑﻞﻫﺎى ‪۱۰۴‬ــ‪ ۴‬و ‪۱۰۵‬ــ‪ ۴‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه و‬
‫ﺑﺤﺚ درﺑﺎرهى روش ﻃﺮاﺣﻰ آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪/‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۰۴‬ــ‪۴‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۰۵‬ــ‪۴‬‬
‫‪١٤٠‬‬
 ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‬

‫‪۱‬ــ ﻋﻠﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ ،K۱‬در ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺷﮑﻞ ‪۱۰۵‬ــ‪ ۴‬ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ــ ﺳﺒﺐ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﺑﺴﺘﻪ ‪ K۲M‬و‪) K۳M‬ﺑﺎ ﻫﻢ( ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺮى ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K۱M‬در ﻣﺪار‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﺷﮑﻞ ‪۱۰۵‬ــ‪ ۴‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫‪۳‬ــ در ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮏ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬در ﻣﺤﻔﻈﻪاى ﮔﺮدان ذرت داغ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ادوﻳﻪ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻰﮔﺮدد و از درﻳﭽﻪ‬
‫ﺗﺨﻠﻴﻪاى ﺑﺮ روى ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻮاد رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺑﻪ دو ﻣﻮﺗﻮر داﻻﻧﺪر‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﮔﺮداﻧﺪن دردو‬
‫دور ﺗﻨﺪ وﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻬﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪار ﻗﺪرت و ﻓﺮﻣﺎن را ﺑﺮاى اﻳﻦ دو ﻣﻮﺗﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪۱۰۶‬ــ‪ ۴‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮﻳﻘﻰ ﻃﺮاﺣﻰ ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ــ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر دادن ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ ‪ I‬ﻫﺮ دو ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻢ زﻣﺎن ﺑﺎ دور ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﻴﻔﺘﺪ و ﺳﭙﺲ در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺑﺎ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ ‪ II‬ﻫﺮ دو ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ دور ﺗﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر اداﻣﻪ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ب ــ ﺑﺮاى ﻗﻄﻊ ﻣﺪار‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻰ ‪ 0‬ﻣﺨﺰن ﮐﻮره ﺑﻪ ﮔﺮدش ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﺪ و ﭘﺲ از رﺳﻴﺪن درﻳﭽﻪى ﺗﺨﻠﻴﻪى‬
‫آن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﺎﻧﺎل ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻮاد‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪.‬‬
‫پ ــ در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﻳﮑﻰ از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ داﺷﺘﻦ اﺷﮑﺎل از ﻣﺪار ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر دوم ﻧﻴﺰ از ﮐﺎر ﺑﻴﻔﺘﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۰۶‬ــ‪۴‬‬

‫‪١٤١‬‬
 ‫وﻳﮋهى ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ‬
‫‪۴‬ــ در ﺷﮑﻞ ‪۱۰۷‬ــ‪ ۴‬ﻣﺪار ﻗﺪرت داﻻﻧﺪر ﭼﭗﮔﺮد ــ راﺳﺖﮔﺮد ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاى آن ﻣﺪارﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎﻧﻰ را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۰۷‬ــ‪۴‬‬

‫ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﻧﻴﺰ ﭘﺲ از ﺑﺴﺘﻦ ﻫﺮ ﻣﺪار‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺷﮑﺎﻻت اﺣﺘﻤﺎﻟﻰ‬
‫را ﺧﻮد ﺑﺮرﺳﻰ ﮐﻨﻨﺪ و ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﻃﺮح آنﻫﺎ درﺳﺖ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ اﻣﺎ در اﺗﺼﺎل ﻣﺪار اﺷﺘﺒﺎه وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺪون‬
‫اﻳﻦﮐﻪ ﻣﺪار را ﺑﺎز ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬از روى ﻃﺮز ﮐﺎر ﻣﺪار ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﺤﻞ‬
‫ﻋﻴﺐ را ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﻨﺪ و آن را ﺑﺮﻃﺮف ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ در زﻣﻴﻨﻪى ﻋﻴﺐﻳﺎﺑﻰ ﻣﺪارﻫﺎى ﺻﻨﻌﺘﻰ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪى ﮐﺎﻓﻰ را‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎﻫﻰ ﻧﻴﺰ در ﻣﺪارﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎى اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ‬
‫در ﺣﺎل ﮐﺎر‪ ،‬اﺷﮑﺎﻻﺗﻰ ﺑﺮوز ﻣﻰﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪى آن ﻋﻤﻞ ﻧﮑﺮدن‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر و از ﮐﺎر اﻓﺘﺎدن ﺗﻤﺎم ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﮐﺎر ﻣﺎﺷﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ ﻋﻴﻮب را‪ ،‬ﮐﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎى ﻓﺮﻣﺎن در ﺣﺎل ﮐﺎر ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣﻰآﻳﻨﺪ‪ ،‬در ﺟﺪول ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻰﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻴﺐﻳﺎﺑﻰ ﻣﺪارﻫﺎى ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬
‫در ﻃﺮاﺣﻰ ﻣﺪارﻫﺎى ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﻣﺪارﻫﺎى‬
‫ﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬ﮔﺎه اﺷﮑﺎﻻﺗﻰ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﺷﺨﺺ ﻃﺮاح ﭘﻮﺷﻴﺪه‬
‫اﺳﺖ و در ﻫﻨﮕﺎم اﺗﺼﺎل و راهاﻧﺪازى ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻳﺎ ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ﭼﻨﺪى‬
‫ﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻰ در ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ ــ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻓﺮﺳﻮدﮔﻰ‬
‫و ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﻴﺰﻳﮑﻰ ــ ﭘﻴﺶ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮوز ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ اﺷﮑﺎﻻﺗﻰ را‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺮلﻫﺎى ﻣﮑﺮر ﻣﺪار ﻃﺮاﺣﻰ ﺷﺪه و ﭘﻴﺎده ﮐﺮدن ﻣﺪار ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت آزﻣﺎﻳﺸﻰ و ﺑﺮرﺳﻰ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪى آن ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪى ﺷﺨﺺ ﻃﺮاح ﺑﻴﺶﺗﺮ و دﻳﺪ او در اﻳﻦ ﺑﺎره وﺳﻴﻊﺗﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻴﻮب ﻧﻴﺰ در ﻃﺮاﺣﻰﻫﺎ ﮐﻢﺗﺮ ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن اﻳﻦ ﻋﻴﻮب ﻣﺘﻨﻮع ودر ﻫﺮ ﻃﺮﺣﻰ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاى ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻌﻰ ﺷﺪه در ﮐﺎرﻫﺎى ﻋﻤﻠﻰاى ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪،‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ آنﻫﺎ آورده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪١٤٢‬‬
 ‫ﺟﺪول ‪۱۲‬ــ ‪۴‬‬
‫ﻃﺮﻳﻘﻪى ﺑﺮﻃﺮف ﮐﺮدن ﻋﻴﺐ‬ ‫ﻋﻠﺖ ﻋﻴﺐ‬ ‫ﻧﻮع ﻋﻴﺐ‬
‫ﻓﻴﻮز ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻴﺪ؛ ﺳﻴﻢﻫﺎى راﺑﻂ را‬ ‫در ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﻗﻄﻊ ﺷﺪﮔﻰ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺟﺬب ﻧﻤﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻴﺪ؛ در ﺻﻮرت ﻟﺰوم آنﻫﺎ را ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ؛‬
‫ﺑﻰﻣﺘﺎل را ﮐﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎ را ﺗﻤﻴﺰ و در ﺻﻮرت ﻟﺰوم آنﻫﺎ را‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﺷﺴﺘﻰ ﻳﺎ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ﺧﻮب‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﺗﺼﺎل ﻧﻤﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺑﻮﺑﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻳﺎ وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫وﻟﺘﺎژ ﺗﻐﺬﻳﻪى ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﮐﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺪار ﺗﻐﺬﻳﻪى ﺗﺎﻳﻤﺮ را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻴﺪ؛ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﺗﺎﻳﻤﺮ‬ ‫ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻳﺎ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎى اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ دﻳﮕﺮ ﻋﻤﻞ‬
‫را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎ را ﺗﻤﻴﺰ ﮐﻨﻴﺪ؛ اﺗﺼﺎﻻت را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﮐﻤﮑﻰ‪ ،‬ﻣﺪار ﻧﮕﺎهدارﻧﺪه را‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﺟﺬب‬
‫ﻧﻤﻰﺑﻨﺪد‪.‬‬ ‫و ﺑﻌﺪ ﻗﻄﻊ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه را ﺑﺮﻃﺮف ﮐﻨﻴﺪ‪) .‬اﻏﻠﺐ اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه در‬ ‫اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه در ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن و ﻳﺎ در‬ ‫در ﻣﻮﻗﻊ وﺻﻞ‪ ،‬ﻓﻴﻮز ﻣﺪار‬
‫ﺷﺴﺘﻰﻫﺎ اﺗﻔﺎق ﻣﻰاﻓﺘﺪ(‪.‬‬ ‫ﺷﺴﺘﻰﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫ﻓﺮﻣﺎن ﻗﻄﻊ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر را ﺗﻌﻮﻳﺾ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺳﻮﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﻫﺴﺘﻪ و ﺳﻄﺢ ﻗﻄﺐﻫﺎ را ﮐﻨﺘﺮل و ﺑﺎ ﺑﻨﺰﻳﻦ‬ ‫ﻣﺪار ﻫﺴﺘﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ و ﻓﺎﺻﻠﻪى‬ ‫ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر زﻳﺎد ﮔﺮم ﺷﺪه‬
‫ﻳﺎ ﺗﺮىﮐﻠﺮاﺗﻴﻠﻦ ﺗﻤﻴﺰ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻮاﻳﻰ وﺟﻮد دارد‪.‬‬ ‫اﺳﺖ و ﻣﻰﺳﻮزد‪.‬‬
‫ﺑﺮاى ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر از ﺑﻮﺑﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﻣﻰ ﺧﻮد ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫ﻧﻤﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر را ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻳﺎ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر اﺗﺼﺎل ﺣﻠﻘﻪ دارد‪.‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﻗﻄﺐﻫﺎ و ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﻫﺴﺘﻪ را ﮐﻨﺘﺮل و ﺑﺎ ﺑﻨﺰﻳﻦ‬ ‫ﻣﺪار ﻫﺴﺘﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﻤﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺟﺬب ﮐﺮده اﺳﺖ‬
‫ﻳﺎ ﺗﺮىﮐﻠﺮاﺗﻴﻠﻦ ﺗﻤﻴﺰ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺻﺪا ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻠﻘﻪى اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه روى ﺳﻄﺢ ﻗﻄﺐﻫﺎ ﻫﺴﺘﻪ را درآورﻳﺪ و ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻴﺪ و آن را درﺳﺖ ﺟﺎ‬
‫در ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻮﻧﺘﺎژ‪،‬اﺷﺘﺒﺎه ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺰﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻠﻘﻪى اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه روى ﻫﺴﺘﻪ ﻗﻄﻊ ﺷﺪه ﺣﻠﻘﻪى اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه روى ﻫﺴﺘﻪ را ﮐﻨﺘﺮل و ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻳﺎ‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر را ﺑﺎز و ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎ را ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى اﺻﻠﻰ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻗﻄﻊ ﻧﻤﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻮش ﺧﻮردهاﻧﺪ‪) .‬ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ(‪.‬‬
‫در ﺳﻴﻢﻫﺎى راﺑﻂ اﻟﻤﺎنﻫﺎى ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻴﻢﻫﺎ را ﮐﻨﺘﺮل و اﺗﺼﺎﻟﻰ را ﺑﺮﻃﺮف ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺗﺼﺎل ﮐﻮﺗﺎه ﻳﺎ در ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ اﺗﺼﺎل زﻣﻴﻦ‬
‫وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ اﺗﺼﺎﻟﻰ دارﻧﺪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖﻫﺎى ﺗﺎﻳﻤﺮ را ﺗﻤﻴﺰ ﻳﺎ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫و ﺑﺎز ﻧﻤﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٤٣‬‬
 ‫ﺳﺎﻋﺎت آﻣﻮزش‬
‫ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻋﻤﻠﯽ‬ ‫ﻧﻈﺮی‬
‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬
‫‪٦٤‬‬ ‫‪٤٨‬‬ ‫‪١٦‬‬

‫‪١‬‬
‫راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﯽ ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﺎ رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬
‫ﻫﺪف ﻫﺎی رﻓﺘﺎری‪ :‬از ﻫﻨﺮﺟﻮ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽ رود ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫‪١‬ــ ﻟﺰوم اﺳﺘﻔﺎده از رﻟﻪ ﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪٢‬ــ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻃﺮز ﮐﺎر رﻟﻪ ی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪٣‬ــ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت رﻟﻪ ی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی را ﻧﺎم ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫‪٤‬ــ ﺗﻔﺎوت ‪ PLC‬و رﻟﻪ ﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی را ﺷﺮح دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪٥‬ــ روش ﻫﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ و ﺑﻠﻮﮐﯽ را در رﻟﻪ ﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪٦‬ــ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ی ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ و ﺑﻠﻮﮐﯽ ﺑﺮای ﺗﻌﺪادی از ﻣﺪارﻫﺎی ﺑﺮق ﺻﻨﻌﺘﯽ را در راﻳﺎﻧﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٧‬ــ ﻣﺪارﻫﺎی ﺑﺮق ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی ﺷﺪه را از راﻳﺎﻧﻪ ﺑﺮ روی رﻟﻪ ﺑﺎرﮔﺬاری‪ ٢‬ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ٨‬ــ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺑﺎرﮔﺬاری ﺷﺪه ﺑﺮ روی رﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺪارﻫﺎ را راه اﻧﺪازی ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﮑﺎت اﺟﺮاﻳﯽ‬
‫‪١‬ــ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﺎرﮔﺎه ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻮع رﻟﻪ ی ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎزار ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ و‬
‫ﻧﺤﻮه ی ﮐﺎرﺑﺮد آن ﻫﺎ آﺷﻨﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪٢‬ــ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ــ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﻪ روش ﺑﻠﻮﮐﯽ و ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ؛‬
‫ــ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻌﺪاد ورودی و ﺧﺮوﺟﯽ ‪ ١٢‬ﺑﻪ ‪٦‬؛‬
‫ــ ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ اﺟﺮای ﮐﺎرﻫﺎی ﻋﻤﻠﯽ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻫﺪاف رﻓﺘﺎری ﻓﺼﻞ‪.‬‬
‫‪ ٣‬ــ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮای ﻳﮏ ﮐﺎرﮔﺎه ‪ ١٦‬ﻧﻔﺮه ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﻧﺎم‬ ‫ردﻳﻒ‬
‫‪ ٨‬دﺳﺘﮕﺎه‬ ‫رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬ ‫‪١‬‬
‫‪ ٨+١‬دﺳﺘﮕﺎه‬ ‫راﻳﺎﻧﻪ‬ ‫‪٢‬‬
‫‪ ٢‬رﺷﺘﻪ‬ ‫ﮐﺎﺑﻞ اﺗﺼﺎل رﻟﻪ ﺑﻪ راﻳﺎﻧﻪ‬ ‫‪٣‬‬
‫‪١‬ــ رﻟﻪ ی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم ﻫﺎی ﮐﻠﻴﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‪ ،‬ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨﺪه ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺬﻳﺮ )‪،(miniPLC‬‬
‫رﻟﻪ ی ﻣﻨﻄﻘﯽ )‪ ،(Logic Relay‬رﻟﻪ ی ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ )‪ (Smart Relay‬ﻳﺎ )‪ ،(Intelligent Relay‬ﺳﻮﭘﺮ رﻟﻪ )‪ (Super Relay‬و … ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از اﻳﻦ ﻧﺎم ﻫﺎ اﺳﺎﻣﯽ ﺗﺠﺎری اﻳﻦ‬
‫ﻣﺤﺼﻮل اﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﺎزﻧﺪه‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﺎم ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ Download‬ــ‪٢‬‬
‫‪١٤٤‬‬
 ‫‪ ٤‬ــ از آن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎزار ﺟﻬﺖ آﻣﻮزش ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﻫﺎی ورودی و ﺧﺮوﺟﯽ آن را ﺑﻪ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﻓﻴﺸﯽ و ﻳﺎ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﭘﻼﺳﺘﻴﮑﯽ ﻣﺠﻬﺰ ﮐﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﭻ ﻫﺎی اﺗﺼﺎل آن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﮑﺮر‬
‫ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪٥‬ــ ﭼﻴﺪﻣﺎن ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدی ﺗﺠﻬﻴﺰات ﮐﺎرﮔﺎه‪ ،‬ﺟﻬﺖ اﺟﺮای ﮐﺎرﻫﺎی ﻋﻤﻠﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺨﺶ رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‪،‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ زﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ٦‬ــ در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن‪ ،‬ﻳﮏ روز ﺑﻪ ﺑﺎزدﻳﺪ از ﻳﮏ ﻣﺮﮐﺰ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬

‫ﮐﻪ ﺗﺮﺟﻴﺤ ًﺎ دارای رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‪ ،‬ﻣﺪارﻫﺎی ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮری و‬
‫ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎی ﺑﺮق ﺻﻨﻌﺘﯽ اﻧﺪ‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪٧‬ــ ﻫﺪف از ﮐﺎرﻫﺎی ﻋﻤﻠﯽ ‪ ١‬و ‪ ٢‬در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫اﺟﺮای ﻧﺮم اﻓﺰاری‪ ،‬اﻣﺎ در ﺳﺎﻳﺮ ﮐﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺟﺮای ﻧﺮم اﻓﺰاری‬
‫و ﺳﺨﺖ اﻓﺰاری اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ٨‬ــ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد ﻃﺒﻖ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎی ﭘﻴﻮﺳﺖ ﮐﺘﺎب‪ ،‬رﻟﻪ ﻫﺎی‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ زﻳﺮ ﺑﺮ روی رﻳﻞ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ و‬
‫ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﮐﻞ ﻣﺪار درون داﮐﺖ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪٩‬ــ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﺮم اﻓﺰاری رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در ﮐﺎرﮔﺎه در اﺧﺘﻴﺎر ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﻧﻴﺰ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در‬
‫ﻣﻨﺰل‪ ،‬ﺑﺮ روی راﻳﺎﻧﻪ ی ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد ﺑﻴﺶ ﺗﺮ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﻴﺮی رﻟﻪ روی رﻳﻞ‬ ‫‪١٠‬ــ ﻣﺤﺘﻮای ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن اﻳﻦ درس‪،‬‬
‫درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ی ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎی رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻟﺬا‬
‫ﻫﻨﺮآﻣﻮزان ﻣﺤﺘﺮم ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻋﻠﻤﯽ ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮا‬
‫را ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﮐﻨﻨﺪ و در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺗﻮاﺑﻊ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﻴﺶ ﺗﺮی از‬
‫رﻟﻪ را آﻣﻮزش دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٤٥‬‬

‫ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی اﺟﺮا ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪﮐﺎرﮔﻴﺮی رﻟﻪﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﺳﻴﻢﮐﺸﯽ ﻣﺪارﻫﺎی ﻓﺮﻣﺎن و اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﺗﻴﻐﻪ ﻫﺎی ﮐﻤﮑﯽ ﺣﺬف ﺷﻮد‪ .‬ﭘﻴﺎدهﺳﺎزی ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺪارﻫﺎی ﻓﺮﻣﺎن‬
‫در رﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ زﺑﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﻣﺨﺼﻮص‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﮔﺮاﻓﻴﮑﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﺟﺮا ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ اﺳﺎﻣﯽ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن وﺟﻮد دارد ﮐﻪ از ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ی آن ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ ﻧﺤﻮه ی‬
‫اﺗﺼﺎل و ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ اﻧﻮاع رﻟﻪ ﻫﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﺑﺎ ﻳﮏ دﻳﮕﺮ ﻳﮑﺴﺎن اﻧﺪ و ﺗﻨﻬﺎ‬
‫از ﻧﻈﺮ ﺷﮑﻞ ﻧﺮم اﻓﺰار و ﻧﺤﻮه ی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺗﻔﺎوت ﻫﺎﻳﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮرﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ﻫﺎی ﻗﺒﻞ ﺑﺎ ﺿﺮورت اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻣﺪارﻫﺎی ﻓﺮﻣﺎن در راه اﻧﺪازی ﻣﺪارات ﻗﺪرت آﺷﻨﺎ ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮای‬
‫راه اﻧﺪازی ﻣﺪارات ﻗﺪرت‪ ،‬ﻣﺪارات ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻨﻄﻘﯽ را دﻧﺒﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮای ﻃﺮاﺣﯽ ﻫﺮ ﻣﺪاری ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺖ آن ﻣﻨﻄﻖ را اﺳﺘﺨﺮاج ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل در ﻣﺪار ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ‪ ،‬ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﭘﺲ از راه اﻧﺪازی ﺳﺘﺎره و ﺑﻌﺪ از ﮔﺬﺷﺖ ﻣﺪت‬
‫زﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﻠﺚ درآﻳﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﻣﺮور ﺑﺮ ﻣﻨﻄﻖ ﻣﺪارﻫﺎی ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮاﻫﻴﺪ‬
‫آﻣﻮﺧﺖ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﻣﺪارﻫﺎ را ﺑﺎ وﺳﻴﻠﻪ ای ﺑﻪ ﻧﺎم رﻟﻪ ی ﻣﻨﻄﻘﯽ‬
‫‪١٤٦‬‬
‫رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎی ﮐﻨﺘﺮل واﻗﻌﯽ و ﺑﺰرگ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫اﺟﺰای ﻣﺪارات ﻓﺮﻣﺎن در رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬
‫ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ورودی و ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎی ﮐﻢ‪ ،‬ﺟﺎﻳﯽ ﻧﺪارد اﻣﺎ در ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت‬ ‫اﻧﻮاع ﻣﺪارﻫﺎی ﻗﺪرت‪ ،‬ﮐﻪ در ﻓﺼﻞ ﻫﺎی ﻗﺒﻞ ﺑﺎ آن ﻫﺎ آﺷﻨﺎ‬
‫اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﯽ ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﮐﻨﺘﺮل ﻣﻮﺗﻮرﺧﺎﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎی‬ ‫ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬دﻗﻴﻘ ًﺎ ﻫﻤﺎن ﻣﺪارﻫﺎی ﻗﺪرﺗﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ رﻟﻪ ﻫﺎی‬
‫)‪٢(HVAC‬ــ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎی دارای دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻮﺗﻮر ــ ﮐﺎرﮔﺎه ﻫﺎی‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‪ ،‬آن ﻫﺎ را راه اﻧﺪازی ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬در‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﺻﻨﻌﺘﯽ و روﺷﻨﺎﻳﯽ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ و … ﺑﻪ ﮐﺎر‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ آن ﻫﺎ اﺷﺎره ای ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻴﻢ و آن ﻫﺎ را ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﻫﺎی ﻗﺒﻞ‬
‫ﻣﯽ رود‪ .‬در اﺑﺘﺪای ﺗﻮﻟﻴﺪ رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎری آن ﻫﺎ را‬ ‫ارﺟﺎع ﻣﯽ دﻫﻴﻢ‪ .‬ﻣﺪارات ﻓﺮﻣﺎن دارای دو ﺑﺨﺶ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ اول‪،‬‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ‪PLC‬ﻫﺎ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و در ﻣﺪارات ﻓﺮﻣﺎن )ﮐﻨﺘﺮل( ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ورودی و ﺧﺮوﺟﯽ ﻻزم ﺑﺮای ﻣﺪار و اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﺑﻴﺶ از ﭼﻨﺪ ﻋﺪد ﻧﻴﺴﺖ اﺳﺘﻔﺎده از رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬ ‫ﺷﺴﺘﯽ ﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ را ﮔﺎﻫﯽ ﺑﺨﺶ‬
‫را ﺑﻪ ﺟﺎی ‪ PLC‬ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺻﺤﻴﺢ ﻣﯽ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﺳﺎل ﻫﺎی‬ ‫ﺳﺨﺖ اﻓﺰاری ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﻧﻴﺰ ﻧﺎم ﮔﺬاری ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺨﺶ دوم‪،‬‬
‫اﺧﻴﺮ ﺟﺎﻳﮕﺎه آن ﻫﺎ ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ PLC .‬ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺪارﻫﺎی ﻓﺮﻣﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای راه اﻧﺪازی ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫را ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺧﺎﺻﯽ‪ ٣‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﮐﻨﻨﺪ اﻣﺎ در رﻟﻪ ﻫﺎی‬ ‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و ﺗﺄﮐﻴﺪ اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻧﻴﺰ در آﻣﻮزش اﻳﻦ ﻃﺮاﺣﯽ ﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ای وﺟﻮد ﻧﺪارد‪).٤‬در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎ‬ ‫ﮔﻔﺘﻨﯽ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده از راﻳﺎﻧﻪ ﺑﺮای ﻃﺮاﺣﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی اﻳﻦ رﻟﻪ ﻫﺎ‬
‫‪ PLC‬و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎی آن ﺑﻴﺶ ﺗﺮ آﺷﻨﺎ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ(‪.‬‬ ‫اﻣﺮی ﺿﺮوری اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ رو‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻧﺮم اﻓﺰار ﻳﺎ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺎم ﮔﺬاری ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دو ﺑﺨﺶ )ﺳﺨﺖ اﻓﺰاری‬
‫رﻟﻪ ی‪ ٥‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬ ‫و ﻧﺮم اﻓﺰاری ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن( دارای اﺻﻮﻟﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺎ‬
‫رﻟﻪ ای اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ روش ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺧﺎﺻﯽ )ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ی‬ ‫آن ﻫﺎ آﺷﻨﺎ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪارﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ( ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ و از آن ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺮﺧﯽ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ‬
‫در ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺑﺮﻗﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎه رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬
‫رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎی‬
‫ﻣﺰاﻳﺎی اﺳﺘﻔﺎده از رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪه ‪ ١ PLC‬اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎی ﺳﺎزﻧﺪه ی اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ دو دﻫﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪارﻫﺎی ﻓﺮﻣﺎن‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ آن را ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﮐﺮده اﻧﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮔﺮان ﺑﻮدن‬
‫و ﻗﺪرت ﺻﻨﻌﺘﯽ دارای ﻣﺰاﻳﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ اﻳﻦ رﻟﻪ ﻫﺎ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ ی اﺳﺘﻔﺎده و ﮐﺎرﺑﺮد آن ﻫﺎ ﮐﻢ ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ‬
‫‪١‬ــ ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻫﺎ و اﺗﺼﺎﻻت ﻣﺪار؛‬ ‫اﻣﺮوزه‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪن ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻌﻀﯽ از آن ﻫﺎ زﻣﻴﻨﻪ ی ﮐﺎرﺑﺮدی‬
‫‪٢‬ــ اﻣﮑﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ دﺳﺘﯽ ﺑﺪون وﺟﻮد راﻳﺎﻧﻪ؛‬ ‫رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺗﻨﻮع ﺑﻴﺶ ﺗﺮی ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫‪٣‬ــ اﻣﮑﺎن ﻃﺮاﺣﯽ‪ ،‬ﭼﺎپ و ذﺧﻴﺮه ﺳﺎزی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ی ﻣﺪار ﻣﻮرد‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﮑﯽ از دﻻﻳﻞ اﺻﻠﯽ ﺳﺎﺧﺖ اﻳﻦ رﻟﻪ ﻫﺎ داﺷﺘﻦ اﻣﮑﺎن‬
‫ﻧﻈﺮ و ارﺳﺎل آن ﺑﻪ رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی و ﺣﺘﯽ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ از‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺑﺎ دﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎی روی اﻳﻦ رﻟﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ آن‬
‫رﻟﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ راﻳﺎﻧﻪ ی ﺷﺨﺼﯽ؛‬ ‫را ﺑﻪ ﻗﻄﻌﻪ ای ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫‪١‬ــ در ﻧﺎم ﮔﺬاری ‪ ،PLC‬از ﺣﺮوف اول ﮐﻠﻤﺎت ‪ Programmable logic Controller‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨﺪه ی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٢‬ــ )‪) :Heating, Ventilation, and Air Conditioning (HVAC‬ا چ ‪‬وک( ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻫﻮا و ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع‬
‫َ‬
‫‪٣‬ــ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ IEC ٦١١٣١‬ﻧﺎم دارد‪.‬‬
‫‪٤‬ــ ﻣﻌﻨﺎی اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻏﻴﺮاﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳﺖ و ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﻌﺮوف ﺗﺮﻳﻦ ‪PLC‬ﻫﺎ ﻫﻢ ﻫﻨﻮز ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺧﺎص ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫دارﻧﺪ‪.‬‬
‫اداﻣﻪ ﭘﺎورﻗﯽ‬ ‫‪ ٥‬ــ ﻧﺎم ﺗﺠﺎری رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ر ﻳﺰی ﭼﻨﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﺎزﻧﺪه ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ در ﺟﺪول ﺻﻔﺤﻪ ی ﺑﻌﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٤٧‬‬
 ‫اﺳﺖ؛‬
‫‪ ٨‬ــ اﻣﮑﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻦ رﻣﺰ ﻋﺒﻮر ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی از‬
‫ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده دﻳﮕﺮان…؛‬
‫‪٩‬ــ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮی در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ؛‬
‫‪١٠‬ــ اﻣﮑﺎن ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ روی ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺪار از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻴﺎم ﻫﺎی‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ‪LCD‬؛‬
‫‪١١‬ــ آﺳﺎن ﺑﻮدن اﻋﻤﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮات و اﺻﻼح ﺧﻄﺎﻫﺎ‪.‬‬
‫‪٤‬ــ اﻣﮑﺎن اﺟﺮای آزﻣﺎﻳﺸﯽ ﻣﺪار ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ی ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز‬
‫رﻟﻪ در ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﺟﺮای ﻋﻤﻠﯽ آن؛‬
‫‪ ٥‬ــ ﻧﻴﺎز ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺗﻴﻐﻪ ی ﮐﻤﮑﯽ و ﻳﺎ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎی‬
‫ﮐﻤﮑﯽ؛‬
‫‪ ٦‬ــ وﺟﻮد ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎی ﻣﺘﻨﻮع ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎد در آن؛‬
‫‪٧‬ــ وﺟﻮد ﺗﻮاﺑﻌﯽ ﺧﺎص در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ رﻟﻪ ﮐﻪ اﻳﺠﺎد آن ﻫﺎ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎ و ﻳﺎ ﺗﻮاﺑﻊ ﺳﺎده ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ‬

‫رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﻣﻮﺟﻮد در ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺑﺮﻗﯽ‬

‫ﻧﺮم اﻓﺰار‬ ‫ﻧﻮع ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬

‫رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ ﺳﺎزﻧﺪه‬

‫ﻧﺮم اﻓﺰار ﺗﻮاﻧﺎﻳﯽ ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ دارد ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ آن ﮐﻤﯽ‬

‫ﺑﻠﻮﮐﯽ اﺳﺖ‬
‫ﺑﻠﻮﮐﯽ ﻧﺪارد اﻣﺎ ﺷﮑﻞ ﻫﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻫﺎی ‪ DIN/IEC‬و‬
‫‪ ANSI/CSA‬دارد‬
‫ﮐﺎر ﺑﺎ ﻧﺮم اﻓﺰار آن ﺳﺎده ﺗﺮ اﺳﺖ‬

‫در ﻣﺪل ﻫﺎی ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ‪ LCD‬ﺑﻪ ﻫﺮ دو روش‬

‫ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ و ﺑﻠﻮﮐﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‬
‫و ﻣﻮﻧﻴﺘﻮرﻳﻨﮓ ﻫﻢ دارﻧﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ Zelio‬ﺑﺮای ﻣﺤﺼﻮل‬ ‫و‬
‫‪ SR‬و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ Crouet‬ﺑﺮای ﻣﺤﺼﻮل ‪ M۳‬اﺳﺖ‬

‫ﻧﺮم اﻓﺰار ﭘﺎﻳﻪ ﺑﺮای ﻫﺮ دو ﻳﮑﯽ اﺳﺖ و ﻣﻮﻧﻴﺘﻮرﻳﻨﮓ‬

‫ﻫﻢ دارﻧﺪ‬
‫ﺑﻠﻮﮐﯽ و ﺗﺎ ﺣﺪودی ﺷﺒﻴﻪ ‪ LOGO‬اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﯽ و رﻳﻤﻮت ﮐﻨﺘﺮل ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﺪل ﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﻠﻮﮐﯽ و ﻫﻢ ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬
‫اﺳﺖ‬

‫٭ رﻟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺷﺮﮐﺖ ‪ IDEC‬ﻧﻮﻋﯽ ‪ LOGO‬اﺳﺖ ﺑﺎ رﻧﮓ ﺳﻔﻴﺪ و ﻧﺮم اﻓﺰار آن ‪ WindLGC‬اﺳﺖ اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار ﻫﻤﺎن ﻧﺮم اﻓﺰار ‪LOGO! Soft‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﻓﺎﻳﻞ ذﺧﻴﺮه ﺷﺪه اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻓﺮﻣﺖ )‪ (*.lsc‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ LOGO! Soft Comfort‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫٭ ﺷﺮﮐﺖ ‪ EASY‬ﻧﻴﺰ ﻧﺮم اﻓﺰار ﺧﻮد را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ‪ ELECsoft‬ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻋﺮﺿﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺴﻮﻧﺪ ﻓﺎﻳﻞ در اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار از ﻧﻮع )‪.LSC‬٭( ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪١٤٨‬‬
 ‫دﻳﮕﺮ واﺣﺪ ﭘﺮدازش‪ ،‬ورودی ﻫﺎ را درﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ آن ﻫﺎ را‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن رﻟﻪ ﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬
‫ﭘﺮدازش و ﺑﻪ ﺧﺮوﺟﯽ ارﺳﺎل ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮرﮐﻠﯽ رﻟﻪ ﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی از اﺟﺰای زﻳﺮ‬
‫‪٢‬ــ ﺣﺎﻓﻈﻪ‪ :‬وﻇﻴﻔﻪ اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻧﮕﻪ داری و ذﺧﻴﺮه ی‬ ‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻟﻒ( اﺟﺰای داﺧﻠﯽ‪ :‬اﺟﺰای داﺧﻠﯽ اﻳﻦ رﻟﻪﻫﺎ از ﻳﮏ ﺳﺮی‬
‫‪٣‬ــ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ‪ :‬ﺗﺄﻣﻴﻦ وﻟﺘﺎژ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز رﻟﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ی‬ ‫ﻗﻄﻌﺎت اﻟﮑﺘﺮوﻧﻴﮑﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ روی ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺪار ﭼﺎﭘﯽ‬
‫اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)ﺑﺮد اﻟﮑﺘﺮوﻧﻴﮑﯽ( ﻧﺼﺐ ﺷﺪه و ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ی اﺻﻮل و ﺗﻮاﺑﻊ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﮐﺎر‬
‫ﺷﮑﻞ ‪١‬ــ ‪ ٥‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﻠﻮﮐﯽ و رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی را ﻧﻤﺎﻳﺶ‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺧﻮد از ﺳﻪ ﺟﺰء زﻳﺮ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ؛‬
‫ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪١‬ــ ﭘﺮدازﺷﮕﺮ‪ :‬اﺟﺮای ﮐﺎرﻫﺎی ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ و‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮی ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻪ ﻋﻬﺪهی اﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ‬

‫‪220V ~ 50Hz‬‬
‫‪L1‬‬

‫‪N‬‬

‫رﻟﻪ ی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬

‫ﻣﺪار ﻗﺪرت‬
‫ورودی ﻫﺎ‬
‫ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ‬
‫‪L1‬‬
‫‪L2‬‬
‫‪L3‬‬
‫ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﻫﺎی‬ ‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ی ‪DC‬‬ ‫ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﻫﺎی‬
‫ﺷﺴﺘﯽ ﻫﺎ‬
‫ورودی‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫ﺣﺴﮕﺮﻫﺎ‬
‫)ﺣﺲ ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎ(‬ ‫‪12V - 24V‬‬ ‫ﺑﻮﺑﻴﻦ‬ ‫‪F1‬‬

‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬
‫ﺣﺎﻓﻈﻪ‬
‫)‪(Memory‬‬ ‫ﻻﻣﭗ‬ ‫‪K1M‬‬

‫ﻣﻐﺰ رﻟﻪ‬
‫ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎل‬
‫راﻳﺎﻧﻪ‬ ‫ﭘﺮدازﺷﮕﺮ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ )‪(LCD‬‬
‫ﮐﺎﺑﻞ ﺑﻪ راﻳﺎﻧﻪ‬ ‫‪١‬‬
‫)‪(CPU‬‬
‫ﮐﻠﻴﺪﻫﺎی ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ‬
‫و ﺟﻬﺖ دار‬
‫ﺗﺮاﺷﻪ‬ ‫‪M‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪١‬ــ ‪٥‬ــ ‪a‬‬

‫‪ Central Processing Unit‬ــ‪١‬‬

‫‪١٤٩‬‬
 ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫در ﺷﮑﻞ‪١‬ــ ‪٥‬ــ ‪ b‬ﺗﺼﻮﻳﺮ اﺟﺰای داﺧﻠﯽ ﻳﮏ رﻟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬
‫و در ﺷﮑﻞ ‪١‬ــ ‪ ٥‬ــ ‪ c‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ رﻟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی را ﻣﺸﺎﻫﺪه‬

‫ﺷﮑﻞ ‪١‬ــ ‪ ٥‬ــ ‪ b‬اﺟﺰای داﺧﻠﯽ ﻳﮏ رﻟﻪ ی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬

‫ﺷﮑﻞ  ‪١‬ــ ‪ ٥‬ــ ‪ C‬ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ رﻟﻪ ی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬ ‫‪١٥٠‬‬
‫ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪه در ﻣﺪارﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ روﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ وﺻﻞ‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪٣‬ــ ﻣﺤﻞ ﺗﻐﺬﻳﻪ‪ :‬ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز رﻟﻪ ‪٢٤V ، ١٢V‬‬
‫ﻻ ﻣﺤﻞ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺎ ﺣﺮوف ‪L‬‬ ‫)‪ (DC‬و ﻳﺎ ‪ (AC) ٢٣٠V‬اﺳــﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫)ﻓﺎز( و ‪) N‬ﻧﻮل( و ﻳﺎ )‪ +‬و _ ( ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪٤‬ــ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ‪ :LCD‬ﻗﺴﻤﺘﯽ از رﻟﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮای‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی دﺳﺘﯽ ﻳﺎ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﭘﻴﺎم ﻫﺎی رﻟﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود‪.‬‬
‫‪۵‬ــ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎی ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ و ﺟﻬﺖ دار‪ :‬از اﻳﻦ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی دﺳﺘﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ‪ LCD‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ ٦‬ــ درﻳﭽﻪ ی اﺗﺼﺎل ﮐﺎﺑﻞ راﺑﻂ ﺑﻪ راﻳﺎﻧﻪ‪ :‬اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺟﻬﺖ اﺗﺼﺎل راﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ رﻟﻪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺑﺮای اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫ﻣﯽ رود‪ .‬ﺑﺮای اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت از ﮐﺎﺑﻞ ‪ RS ٢٣٢‬ﻳﺎ ‪ USB‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب( اﺟﺰای ﻇﺎﻫﺮی‪ :‬از ﻧﻈﺮ ﻇﺎﻫﺮی رﻟﻪﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی‬
‫دارای اﺟﺰای زﻳﺮﻧﺪ‪.‬در ﺷﮑﻞ‪٢‬ــ‪ ٥‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻇﺎﻫﺮی ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ رﻟﻪ‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪١‬ــ ورودی ﻫﺎ‪ :‬ورودی ﻫﺎ را ﺑﺎ ﺣﺮف ‪ I‬و ﻳﮏ ﺷﻤﺎره‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫‪ I1‬و‪ I2‬و ‪ I3‬و … )در ﻣﺤﻞ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫﺎی ورودی رﻟﻪ( ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ورودی رﻟﻪ ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ‪ ١٢ ، ٨ ، ٦ ، ٤‬ﻋﺪد و ﻳﺎ ﺑﻴﺶ ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺴﺘﯽﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﺋﻴﭻﻫﺎ و …را‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻋﻮاﻣﻞ وﺻﻞ و ﻳﺎ ﻗﻄﻊ‬
‫ﻣﺪار ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ روﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ورودی ﻫﺎ وﺻﻞ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪٢‬ــ ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ‪ :‬ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ را ﺑﺎ ﺣﺮف ‪ Q‬و ﻳﮏ ﺷﻤﺎره‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ Q1‬و ‪ Q2‬و ‪ Q3‬و … ‪ .‬در ﻣﺤﻞ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﻫﺎی ﺧﺮوﺟﯽ ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺤﻞ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد‬
‫ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ‪ ١٢ ، ٨ ، ٦ ، ٤‬ﻋﺪد و ﻳﺎ ﺑﻴﺶ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻮﺑﻴﻦ‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ و ﺷﻴﺮﻫﺎی ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﯽ و … را‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﻮاﻣﻞ‬

‫ورودی ﻫﺎ‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ‬

‫‪L‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪I3‬‬ ‫‪I4‬‬ ‫‪I5‬‬ ‫‪I6‬‬

‫ﮐﻠﻴﺪﻫﺎی ﺟﻬﺖ دار‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ‬ ‫ﮐﻠﻴﺪﻫﺎی ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ‬

‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q4‬‬

‫درﻳﭽﻪ ی وﺻﻞ ﮐﺎﺑﻞ ﻳﺎ‬

‫ﻣﺤﻞ اﺗﺼﺎل ﺣﺎﻓﻈﻪ ی‬
‫ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ‬ ‫ﺟﺎﻧﺒﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٢‬ــ ‪ ٥‬ــ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻇﺎﻫﺮی رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬

‫‪١٥١‬‬
 ‫زﺑﺎن ﻫﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ‬
‫ورودی ‪I٢‬‬ ‫در ﺗﻤﺎم رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی از دو روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‬
‫)‪ ١(Ladder‬و ﺑﻠﻮﮐﯽ )‪ ٢(FBD‬ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﻣﻨﻄﻘﯽ‪ ٣‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫ﺧﻂ ﺷﺮوع ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪Q1‬‬ ‫اﻟﻒ ــ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‪ :‬در اﻳﻦ روش از ﻳﮏ ﺳﺮی‬
‫ﺑﻮﺑﻴﻦ‬ ‫ﺗﻴﻐﻪ ﻫﺎی ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ و ﺑﻮﺑﻴﻦ ﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻓﻘﯽ رﺳﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ورودی‪I١‬‬ ‫ﻣﻌﺎدل ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ‬
‫ﺑﺎز ﺑﻮﺑﻴﻦ‬ ‫ﺑﺮای ﻧﺸﺎن دادن ﻣﺪارﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب ــ روش ﺑﻠﻮﮐﯽ‪ :‬در اﻳﻦ روش از ﻳﮏ ﺳﺮی ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎی‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٣‬ــ ‪٥‬‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺮی ﻣﻮازی رﺳﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﻳﮏ ﺳﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﺑﻠﻮﮐﯽ را ﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪٤‬ــ در روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻓﻘﻂ آﺧﺮﻳﻦ ﺳﺘﻮن ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ورودی ﻫﺎ و ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﻮﺑﻴﻦ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ در اﻳﻦ روش ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ از ﻳﮏ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺘﻮن ﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ ٥‬ــ در ﻣﺪارﻫﺎی ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﻧﺤﻮهی رﺳﻢ ﻣﺪار ﻋﻤﻮدی ﺑﻮده و از‬ ‫ﺳﺮی ﻋﻼﻳﻢ ﺧﺎص ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ )‪ (Contact‬ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮای ﻧﺸﺎن ﺑﺎﻻ ﺷﺮوع و در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺧﺘﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ‬ ‫( و )ﺑﺴﺘﻪ‬ ‫)ﺑﺎز‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬رﺳﻢ در روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬رﺳﻢ ﻣﺪار ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻓﻘﯽ ﺑﻮده و اﺟﺰا ﺑﻪ ﺻﻮرت‬ ‫دادن ﺑﻮﺑﻴﻦ )‪ (Coil‬از ﻋﻼﻣﺖ‬
‫ﻣﺘﻮاﻟﯽ و ﻣﺸﺎﺑﻪ ﭘﻠﻪ ﻫﺎی ﻳﮏ ﻧﺮدﺑﺎن‪ ،‬از ﭼﭗ ﺑﻪ راﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‬ ‫ﻣﺪارﻫﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ روش ﻣﺸﺎﺑﻬﺖ زﻳﺎدی ﺑﺎ ﻣﺪارﻫﺎی ﻓﺮﻣﺎن دارد‪.‬‬
‫‪١‬ــ ﺑﺮای ﻣﻌﺮﻓﯽ ورودی ﻫﺎ ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز و ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﺘﻮن ﺳﻤﺖ راﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﻳﮏ ﺑﻮﺑﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺘﻢ ﮔﺮدد‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪٤‬ــ ‪.(٥‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﺣﺮف ‪ I‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪٢‬ــ ﺑﺮای ﻧﺸﺎن دادن ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ از‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﺑﺎ ﺣﺮف ‪ Q‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ از ﭼﭗ ﺑﻪ راﺳﺖ‬ ‫‪٣‬ــ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﺮای ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن ورودی ﻫﺎ و‬
‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎ در ﮐﻨﺎر ﺣﺮوف ﻣﺸﺨﺼﻪ آنﻫﺎ ﻳﮏ ﺷﻤﺎره ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺬﮐﺮ‪ :‬درﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٤‬ــ ‪٥‬ــ ﺳﻤﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﻣﺪار ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪارﻫﺎی ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮری ﺣﺮف و ﺷﻤﺎره‬
‫ﺑﻮﺑﻴﻦ را در ﺑﺎﻻی ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ ‪٣‬ــ ‪.(٥‬‬

‫ﻣﯽ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪١‬ــ ‪ Ladder‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ و ﻣﻨﻈﻮر ‪ Ladder Diagram‬اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮاردی ﺑﺮای ﻣﺨﻔﻒ ﮐﺮدن ﺑﻪ آن ‪ LD‬ﻳﺎ ‪LAD‬‬

‫‪٢‬ــ ‪ FBD‬اﺻﻄﻼﺣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺑﻪ روش دروازه ﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ )ﺑﻠﻮﮐﯽ( اﻃﻼق ﻣﯽ ﺷﻮد و از اﺑﺘﺪای ﮐﻠﻤﺎت ‪ Function Block Diagram‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٣‬ــ در اﻏﻠﺐ رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی اﻳﻦ دو زﺑﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ )ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ و ﺑﻠﻮﮐﯽ( ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮاﻓﻴﮑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺘﺎب ﻫﺎ ﺑﻪ آن ﻫﺎ زﺑﺎن ﻫﺎی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ‬
‫ﮔﺮاﻓﻴﮑﯽ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪١٥٢‬‬
 ‫داﺷﺖ‪ ،‬در ﺟﺪول ‪١‬ــ ‪ ٥‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻬﺖ ﻳﺎدآوری و ﻗﺒﻞ از ﺗﻮﺿﻴﺢ روش ﺑﻠﻮﮐﯽ‪ ،‬ﻋﻼﻳﻢ ﺟﺪول‬
‫ﺟﺪول ‪١‬ــ ‪٥‬‬ ‫ﺻﺤﺖ و ﺷﮑﻞ ﺑﻠﻮﮐﯽ ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ آنﻫﺎ ﺳﺮ و ﮐﺎر ﺧﻮاﻫﻴﻢ‬

‫ﻋﻤﻠﮕﺮ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬ ‫ﺟﺪول ﺻﺤﺖ‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ اﺧﺘﺼﺎری‬ ‫ﻣﺪار ﮐﻠﻴﺪی‬ ‫ﺷﮑﻞ ﺑﻠﻮﮐﯽ‬

‫ورودی‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪AND‬‬ ‫‪F‬‬ ‫& ورودی ﻫﺎ‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫ورودی‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪F‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪OR‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪F‬‬ ‫ورودی‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽ ‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪A‬‬

‫ورودی‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫‪NOT‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬

‫ﺧﺮوﺟﯽ ورودی ﻫﺎ‬

‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬ ‫& ورودی ﻫﺎ‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫‪NAND‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪F‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬

‫ورودی‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫‪A‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪F‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪A‬‬ ‫ورودی‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫‪NOR‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪F‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬

‫ورودی‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪F‬‬
‫‪A‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪A‬‬ ‫ورودی‬
‫‪XOR‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪F‬‬
‫‪B‬‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽ ‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪١٥٣‬‬
‫‪ ٦‬ــ در ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﺧﺮوﺟﯽ ﻋﻤﻠﮕﺮ ‪ NOT‬ﺑﻪ ورودی ﻫﺮ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﻪ روش ﺑﻠﻮﮐﯽ‬
‫ﻋﻤﻠﮕﺮی وﺻﻞ ﺷﻮد ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺟﺎی ﻋﻤﻠﮕﺮ ‪ NOT‬از ﻳﮏ ﺣﺒﺎب‬ ‫‪١‬ــ در اﻳﻦ روش رﺳﻢ ﻣﺪار از ﺳﻤﺖ ورودی ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽ اﺳﺖ )ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ از ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺷﺮوع و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺧﺘﻢ‬
‫ﻫﻢ ارز )ﻣﻌﺎدل(‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد(‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫ﻋﻤﻠﮕﺮ‬ ‫ﻋﻤﻠﮕﺮ‬
‫‪ I‬و‬ ‫‪٢‬ــ در روش ﺑﻠﻮﮐﯽ ورودی ﻫﺎ ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ٥‬ــ ‪ ،٥‬ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺪار ﺑﻪ روش ﺑﻠﻮﮐﯽ را ﻧﺸﺎن‬ ‫ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ورودی ﺑﺎ‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ‬
‫‪Q‬‬
‫ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺮف ‪ I‬و ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﺎ ﺣﺮف ‪ Q‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و در ﺑﺎﻻی ﺑﻠﻮک‬
‫‪I1‬‬ ‫اﻳﻦ ﺣﺮوف و ﺷﻤﺎره ی آن ﻫﺎ درج ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪٣‬ــ ﻳﮏ ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ورودی ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﻠﻮک وﺻﻞ‬
‫&‬ ‫‪Q‬‬
‫ﺷﻮد‪.‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ آن ﺧﺮوﺟﯽ را ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫‪I2‬‬ ‫‪٤‬ــ در اﻳﻦ روش ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﺮای اﻳﺠﺎد اﺗﺼﺎل ﺑﻴﻦ ﺑﻠﻮکﻫﺎ‬
‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان از ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮای اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎﻳﺪ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮ ﻧﺤﻮه ی ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺟﺪول ‪١‬ــ ‪٥‬‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل در اﻳﻦ روش ﺳﺮی ﮐﺮدن را ‪ AND‬ﮐﺮدن و‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٥‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻃﺮاﺣﯽ ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺪار ﺑﻪ روش ﺑﻠﻮﮐﯽ‬
‫ﻣﻮازی ﮐﺮدن را ﻣﯽ ﺗﻮان ‪ OR‬ﮐﺮدن ﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺖ‬ ‫‪ I‬ﻣﻌﺎدل‬ ‫‪ ٥‬ــ از آن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻠﻮک‬

‫ﭘﺲ ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ زﻳﺮ‪ ،‬از ﻋﻤﻠﮕﺮ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫‪ NOT‬ﻣﯽ ﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪:‬‬

‫‪I1‬‬ ‫ﻣﻌﺎدل‬

‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬

‫ﲤﺮﻳﻦ‬
‫‪١‬ــ ﻣﺪار ﮐﻠﻴﺪی ﻫﺮ ﻳﮏ از دروازه ﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺟﺪول ‪١‬ــ ‪ ٥‬را در ﻣﺪل ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ )‪ (Ladder‬رﺳﻢ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪٢‬ــ ﻣﺪار ﮐﻠﻴﺪی ﻫﺮﻳﮏ از دروازه ﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺟﺪول ‪١‬ــ ‪ ٥‬را در ﻣﺪل ﺑﻠﻮﮐﯽ )‪ (FBD‬رﺳﻢ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪١٥٤‬‬
‫ﺑﺮای آﺷﻨﺎﻳﯽ ﺑﻴﺶ ﺗﺮ ﺷﻤﺎ‪ ،‬در ﺷﮑﻞ  ‪٦‬ــ ‪ ٥‬ــ ‪ a‬و ‪٦‬ــ ‪ ٥‬ــ ‪،b‬‬ ‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪١‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ و ﺑﻠﻮﮐﯽ در دو ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻫﺪف‪:‬آﺷﻨﺎﻳﯽ ﺑﺎ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی و ﻋﻤﻠﮑﺮد ورودی ﻫﺎ‬
‫ﮐﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ راه اﻧﺪازی ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻟﺤﻈﻪ ای اﺳﺖ‪.‬ﻫﺮ ﻳﮏ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ی راﻳﺎﻧﻪ ای رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬
‫از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎی اول و دوم را ﺑﻪ ﺗﻔﮑﻴﮏ‬ ‫در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی راﻳﺎﻧﻪ ای رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ رﺳﻢ و‬
‫رﺳﻢ ﮐﻨﻴﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ وﺿﻌﻴﺖ ورودی ‪ I1‬در ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز؛ﺧﺮوﺟﯽ‬ ‫وﻳﺮاﻳﺶ‪ ،‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ وﺿﻌﻴﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف )راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻟﺤﻈﻪ ای(‬ ‫ﻗﺒﻞ از اﺟﺮای ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی‪ ،‬ورودی ﻫﺎ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬آن ﮔﺎه ﺑﺮاﺳﺎس‬
‫را در ﺳﺘﻮن ‪ Q‬ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ ) ( ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬ ‫اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی‪ ،‬ﺧﺮوﺟﯽ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻨﻴﺪ از ﺑﻴﻦ ‪ ٨‬وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻤﮑﻨﻪ ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻫﺎ ﮐﺪام ﺣﺎﻟﺖ را ﻣﯽ ﺗﻮان‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع ورودی در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع ﺷﺴﺘﯽ‬
‫ﺑﺮای رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﮐﺎر ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ورودی در ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ رﻟﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ اول‪ :‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ورودی را ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز رﺳﻢ ﻧﻤﻮده ﺳﭙﺲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﺪول‪ ،‬ﻣﺪار را ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ب( روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‬ ‫اﻟﻒ( روش ﺑﻠﻮﮐﯽ‬
‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪Q‬‬
‫وﺿ‬ ‫وﺿ‬
‫ﻌﻴﺖ‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫ﻌﻴﺖ‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺷﮑﻞ‪٦‬ــ ‪ ٥‬ــ ‪a‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ دوم‪ :‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ورودی را ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ رﺳﻢ ﻧﻤﻮده ﺳﭙﺲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﺪول‪ ،‬ﻣﺪار را ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ب( روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‬ ‫اﻟﻒ( روش ﺑﻠﻮﮐﯽ‬
‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪Q‬‬
‫وﺿ‬ ‫وﺿ‬
‫ﻌﻴﺖ‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫ﻌﻴﺖ‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٦‬ــ ‪ ٥‬ــ ‪b‬‬

‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺪول اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺎی ﺷﺴﺘﯽ ﺗﮑﺮار ﮐﻨﻴﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﺧﺎرج ﺷﺪن از وﺿﻌﻴﺖ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی و رﻓﺘﻦ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ‬
‫‪١٥٥‬‬ ‫ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﺪف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫وﻳﺮاﻳﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز را ﺑﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺠﺪد ًا‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪٦‬ــ‪ ٥‬ــ ‪ c‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﺣﻠﻪ ای‪ ،‬ﻧﺤﻮه ی ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﻃﻮر داﻳﻢ ﮐﺎر‪ ،‬ﻧﺸﺎن‬
‫رﺳﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻳﮑﯽ از‬
‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮای ﺷﺴﺘﯽ ﻫﺎی ورودی ﻣﯽ ﺗﻮان ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﯽ‬
‫‪Q1‬‬
‫ﮐﺮد‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪) .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻫﺮ دو ﺷﺴﺘﯽ‬
‫ﺑﺎز اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ( ﻗﺒﻞ از اﻗﺪام ﻻزم اﺳﺖ ﻣﺘﻦ زﻳﺮ را ﺑﻪ دﻗﺖ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻫﺮ دو ﺷﺴﺘﯽ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ از ﻧﻮع ﺷﺴﺘﯽ اﺳﺘﺎرت ﺑﺎﺷﻨﺪ در‬
‫رﺳﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺷﮑﻞ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آن ﮐﻪ ورودی ‪ I1‬از ﻧﻮع ﺗﺤﺮﻳﮏ‬
‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎی رﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺮای ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی ﺑﺎ رﻧﮓ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ‬
‫‪Q1‬‬ ‫ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺸﺮدن ﺷﺴﺘﯽ ‪ I2‬در ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز‪ ،‬اﻳﻦ ورودی ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺮﻳﮏ و‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﺑﺮای ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی اداﻣﻪ ی ﻣﺴﻴﺮ ﻧﻴﺰ رﻧﮕﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺗﺎ ﺧﺮوﺟﯽ ‪Q1‬‬
‫اداﻣﻪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻼﻣﺖ روﺷﻦ ﺷﺪن ‪ Q1‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬
‫ﺑﺎ رﻫﺎ ﮐﺮدن ﺷﺴﺘﯽ ‪ ،I1‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺮی ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ‬
‫‪Q1‬‬
‫ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q1‬اﻳﺠﺎد ﺷﺪه )ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻮازی ﻣﺴﻴﺮ ورودی ‪ I2‬ﺑﻮدن(‪.‬‬
‫‪Q1‬‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ آن ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﺴﻴﺮی ﮐﻪ ﻋﻼﻣﺖ روﺷﻦ ﺑﻮدن ‪ Q1‬ﺑﻮد ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫داﻳﻢ رﻧﮕﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ )ﻻﻣﭗ روﺷﻦ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ(‪.‬‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﻴﺮ داﻳﻤﯽ رﻧﮕﯽ و روﺷﻦ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﺴﺘﯽ ‪I1‬‬
‫در ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز را ﻓﺸﺮده ﺳﺎزﻳﺪ‪ ،‬ورودی ‪ I1‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ از ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻌﺎل‬
‫رﺳﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫و رﻧﮕﯽ ﺧﻮد ﺧﺎرج ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫درﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺴﻴﺮ رﻧﮕﯽ داﺋﻢ ﺑﻪ ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q1‬اﻣﺘﺪاد ﻧﻤﯽ ﻳﺎﺑﺪ و‬
‫‪Q1‬‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻼﻣﺖ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪن آن ﺧﺮوﺟﯽ و ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ ﻻﻣﭗ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ رﻫﺎ ﮐﺮدن ﺷﺴﺘﯽ ‪ I1‬ﻣﺠﺪد ًا ورودی ﺗﺤﺮﻳﮏ و ﺑﻪ ﺻﻮرت رﻧﮕﯽ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫رﺳﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫روش ﺑﻠﻮﮐﯽ‪ :‬ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی در روش ﺑﻠﻮﮐﯽ را در ﻧﺮم اﻓﺰار‬
‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‪ ،‬ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪی را دارد‪ ،‬ﺟﺴﺖ و ﺟﻮ‬
‫ﮐﺮده و ﺳﻌﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﺗﮑﺮار و ﺣﻞ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﯽ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ را ﻳﺎد‬
‫‪Q1‬‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٦‬ــ ‪٥‬ــ‪c‬‬

‫‪١٥٦‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﻮق ﺑﺮای ورودی در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدی‬ ‫آﺷﻨﺎﻳﯽﺑﺎﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‪NC‬و‪ NO‬دررﻟﻪﻫﺎیﻗﺎﺑﻞﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﺘ ًﺎ در ﻳﮏ ورودی ﺗﺤﺮﻳﮏ ﺷﺪه اﮔﺮ ﺷﺴﺘﯽ را ﻓﺸﺮده ﻧﮕﻪ‬ ‫ﭘﺮدازﺷﮕﺮ رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﻓﻘﻂ ﺻﻔﺮ و ﻳﮏ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬
‫دارﻳﻢ ورودی را ﺗﺤﺮﻳﮏ ﻧﺸﺪه ﻣﯽ ﺗﻮان در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺮﻋﮑﺲ‪.‬‬ ‫را درک ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬اﻋﻤﺎل وﻟﺘﺎژ ﺑﻪ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ورودی رﻟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﺎی ﻓﻌﺎل‪١‬ﺷﺪن ورودی دﺳﺘﮕﺎه )ﻳﮏ ﺑﻮدن( و اﻋﻤﺎل ﻧﮑﺮدن وﻟﺘﺎژ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ی رﻟﻪ ﻧﻮع ﺷﺴﺘﯽ ﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ورودی رﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﺑﻮدن ورودی آن )ﺻﻔﺮﺑﻮدن(‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ای ﮐﻪ از ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی ﺑﺎ آن ﻫﺎ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻳﺪ ﻫﻤﺎن ﻧﺘﻴﺠﻪ ای‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮری ﮐﻪ ﻣﯽ داﻧﻴﺪ ورودی ﻫﺎی ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ًا در ﮐﺎر واﻗﻌﯽ ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ آن ﺷﺴﺘﯽ ﻫﺎ روی‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎز )‪ (NO‬ﻳﺎ ﺑﺴﺘﻪ )‪ (NC‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه رﻟﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ درزﻣﺎن ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ از ﺷﺴﺘﯽ اﺳﺘﺎرت‬
‫)‪ (NO‬و ﺷﺴﺘﯽ اﺳﺘﺎپ )‪ (NC‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ‪ NC‬ﻳﺎ ‪NO‬‬
‫زﻣﺎن ﮐﺎر ﺑﺎ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز درﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺑﻮدن ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺮای ﭘﺮدازﺷﮕﺮ رﻟﻪ ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﻴﻦ ‪ NC‬ﻳﺎ ‪NO‬‬
‫از اﻳﻦ ﭘﺲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺻﺮﻓ ًﺎ ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ﻳﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ دﺳﺘﮕﺎه رﻟﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻳﮏ ارﺗﺒﺎط را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ورودی ﺗﺤﺮﻳﮏ ﺷﺪه و ﺗﺤﺮﻳﮏ ﻧﺸﺪه دﻗﺖ ﮐﺮد‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ‬
‫زﻳﺮ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪:‬‬
‫ﻗﺮاردادن ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ی ﻧﺮم اﻓﺰاری‪ ،‬ﺑﺪون درﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫‪١‬ــ اﮔﺮ ﻧﻮع ورودی را در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ی ﻧﺮم اﻓﺰاری و ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ‬
‫ورودی ﺑﻴﺮوﻧﯽ )ﻳﻌﻨﯽ ﺷﺴﺘﯽ ﮐﻪ در ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻳﺎ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫رﻟﻪ ﻣﺘﻔﺎوت در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ آن ورودی را ﺗﺤﺮﻳﮏ ﺷﺪه‪ ٢‬ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﯽ رود(‪ ،‬ﺑﯽ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٢‬ــ اﮔﺮ ﻧﻮع ورودی را در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪی ﻧﺮم اﻓﺰاری و ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ رﻟﻪ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﮐﺎر ﺑﺎ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز ﺗﻤﺎﻣﯽ رﻟﻪ ﻫﺎ‪ ،‬اﮔﺮ ورودی‬
‫ﻳﮏ ﺳﺎن در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ آن ورودی را ﺗﺤﺮﻳﮏ ﻧﺸﺪه ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺗﺤﺮﻳﮏ ﺷﻮد ﻗﻄﻌﺎت و ﻣﺴﻴﺮﻫﺎ ﺑﺎ رﻧﮓ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و اﮔﺮ‬
‫در اﺷﮑﺎل ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه )ﺟﺪول‪٢‬ــ ‪ (٥‬اﻳﻦ دو ﻣﻮرد‬
‫ورودی در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدی ﺗﺤﺮﻳﮏ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺪون‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺼﻮﻳﺮی ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺸﺮدن ﺷﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻪ و ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪٢‬ــ ‪٥‬‬

‫اﻧﻮاع ورودی‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﮏ ﺷﺪه‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﮏ ﻧﺸﺪه‬

‫ﻧﻮع ورودی در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺴﺘﯽ در ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز‬

‫ﻳﺎ ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ‬

‫‪ Active Input‬ــ‪١‬‬ ‫‪ Actuated Input‬ــ‪٢‬‬

‫‪١٥٧‬‬
 ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪی‬
‫ﺁﺯﺍﺩ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺤﺮﻳﮏ ﺷﺪه و ﺗﺤﺮﻳﮏ ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻣﻨﻄﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻣﻮﻗﺖ رﻟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی ﻗﺒﻞ از اﺟﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽﮔﻴﺮد ﺑﺮای ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ )‪ (Stop‬در ﻳﮏ ورودی ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ درﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدی آن را ﻓﻌﺎل و ارزش ﻣﻨﻄﻘﯽ‬
‫آن ورودی دﺳﺘﮕﺎه را ﻳﮏ ﮐﺮده اﺳﺖ ﺣﺎل اﮔﺮ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ‪ NO‬ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻫﻤﺎن ارزش ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻓﻈﻪ رﻟﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎده‬
‫ﻣﯽﺷﻮد )ورودی ﺗﺤﺮﻳﮏ ﻣﯽﺷﻮد( و اﮔﺮ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ‪ NC‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮای آن ورودی درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﻋﮑﺲ ارزش ﻣﻨﻄﻘﯽ ورودی‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﻳﻌﻨﯽ ﺻﻔﺮ ﺑﻪ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻣﻮﻗﺖ رﻟﻪ ﻗﺒﻞ از اﺟﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﯽﺷﻮد )ورودی ﺗﺤﺮﻳﮏ ﻧﺸﺪه(‪.‬‬

‫ورودی‬ ‫ورودی‬

‫‪١٥٨‬‬
‫ورودی ‪ I1‬و ‪ I2‬در ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز؛ ﺧﺮوﺟﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای رﺳﻴﺪن ﺑﻪ‬
‫ﻫﺪف )راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت داﻳﻢ ﮐﺎر( را در ﺳﺘﻮن ‪ Q‬ﺑﺎ‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ) ( و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻴﺪ از ﺑﻴﻦ ‪ ١٦‬وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻤﮑﻨﻪ‬
‫ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻫﺎ ﮐﺪام ﺣﺎﻟﺖ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮای رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﮐﺎر‬
‫ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪٢‬‬
‫ﻫﺪف‪ :‬ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫داﻳﻢ ﮐﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ و ﺑﻠﻮﮐﯽ‬
‫ﻫﺮ ﻳﮏ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎی اول‬
‫ﺗﺎ ﭼﻬﺎرم را ﺑﻪ ﺗﻔﮑﻴﮏ رﺳﻢ ﮐﻨﻴﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﻫﺎی‬

‫ﺣﺎﻟﺖ اول‪ :‬ﺑﺮای ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ؛ ورودی ‪ I1‬را ﺑﺴﺘﻪ و ورودی ‪ I2‬را ﺑﺎز رﺳﻢ ﻧﻤﻮده ﺳﭙﺲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﺪول ﻣﺪار را ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزی ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ب( روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‬ ‫اﻟﻒ( روش ﺑﻠﻮﮐﯽ‬
‫‪I1‬‬
‫‪Q1‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬
‫&‬ ‫‪Q‬‬
‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪I2‬‬

‫‪Q1‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬

‫وﺿ‬ ‫و‬
‫ﻌﻴﺖ‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫ﺿﻌﻴﺖ‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ دوم‪ :‬ﺑﺮای ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ؛ ورودی ‪ I1‬و ‪ I2‬را ﺑﺎز رﺳﻢ ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﺪول ﻣﺪار را ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ب( روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‬ ‫اﻟﻒ( روش ﺑﻠﻮﮐﯽ‬

‫‪I1‬‬
‫‪Q1‬‬
‫‪I‬‬ ‫&‬ ‫‪Q‬‬
‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪I2‬‬

‫‪Q1‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬

‫وﺿ‬ ‫وﺿ‬
‫ﻌﻴﺖ‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫ﻌﻴﺖ‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬

‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬

‫‪١٥٩‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻮم‪ :‬ﺑﺮای ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ورودی ‪ I1‬را ﺑﺎز و ورودی ‪ I2‬را ﺑﺴﺘﻪ رﺳﻢ ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﺪول ﻣﺪار را ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزی ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ب( روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‬ ‫اﻟﻒ( روش ﺑﻠﻮﮐﯽ‬
‫‪I1‬‬
‫‪Q1‬‬
‫‪I‬‬ ‫&‬ ‫‪Q‬‬
‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪I2‬‬

‫‪Q1‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪1‬‬

‫وﺿ‬ ‫وﺿ‬
‫ﻌﻴﺖ‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫ﻌﻴﺖ‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬

‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬

‫‪11‬‬ ‫‪11‬‬

‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺑﺮای ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ورودی ‪ I1‬و ‪ I2‬را ﺑﺴﺘﻪ رﺳﻢ ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﺪول ﻣﺪار را ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ب( روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‬ ‫اﻟﻒ( روش ﺑﻠﻮﮐﯽ‬

‫‪I1‬‬
‫‪Q1‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬
‫&‬ ‫‪Q‬‬
‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪I2‬‬

‫‪Q1‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪1‬‬

‫وﺿ‬ ‫وﺿ‬
‫ﻌﻴﺖ‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫ﻌﻴﺖ‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬

‫‪13‬‬ ‫‪13‬‬

‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬

‫‪15‬‬ ‫‪15‬‬

‫‪16‬‬ ‫‪16‬‬

‫‪١٦٠‬‬
 ‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q4‬‬ ‫ﻧﺤﻮه ی اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬
‫اﻟﻒ ــ اﺻﻮل ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ‪ :‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮرﮐﻪ ﻗﺒ ًﻼ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮای راه اﻧﺪازی ﻣﺪارﻫﺎی ﺑﺮق ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎ رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‪،‬‬
‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬ ‫‪K3M‬‬ ‫‪K4M‬‬
‫ﺑﺎز ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﯽ از ﻗﺒﻴﻞ ﺷﺴﺘﯽ و ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‬
‫‪N‬‬ ‫و ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﺣﺬف ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺷﮑﻞ ‪٧‬ــ ‪ ،٥‬ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺤﻮه ی‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٨‬ــ ‪٥‬‬ ‫ﺳﻴﻢﮐﺸﯽ ﻣﺪار راهاﻧﺪازی ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٢‬ــ در ﺳﻴﻢﮐﺸﯽ ﻣﺪارات ﺑﺎ رﻟﻪی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی ﻧﺒﺎﻳﺪ‬ ‫ﺑﺮای ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻣﺪارات ﺑﺮق ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎ رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺷﺴﺘﯽ اﺳﺘﺎرت و اﺳﺘﺎپ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺳﺮی ﺷﻮﻧﺪ‬ ‫اﺻﻮﻟﯽ را رﻋﺎﻳﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ در زﻳﺮ ﺑﻪ ﺷﺮح آن ﻣﯽ ﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪٩‬ــ ‪.(٥‬‬
‫‪L1‬‬
‫‪L1‬‬

‫‪F0‬‬ ‫‪F0‬‬

‫‪F2‬‬ ‫‪F2‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪I3‬‬ ‫‪I4‬‬ ‫‪I5‬‬ ‫‪I6‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪I3‬‬ ‫‪I4‬‬ ‫‪I5‬‬ ‫‪I6‬‬

‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q4‬‬

‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q4‬‬

‫‪K1M‬‬

‫‪K1M‬‬ ‫‪N‬‬

‫‪N‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ ٧‬ــ ‪٥‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ٩‬ــ ‪٥‬‬

‫ﺳﺆال‪ :‬ﭼﺮا در ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‪ ،‬ﻣﺪار‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٩‬ــ ‪ ٥‬را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان اﺟﺮا ﮐﺮد؟‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻓﻮق‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻣﺪار ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را‬
‫ﺑﻪ رﻟﻪ اﺗﺼﺎل دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪١٠‬ــ ‪ ٥‬ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮد‪ .‬در واﻗﻊ‬
‫در ﺗﻤﺎم ﮐﺎرﻫﺎی ﻋﻤﻠﯽ‪ ،‬ورودی ﺑﺮق ﻫﻤﻪ ی ﺷﺴﺘﯽ ﻫﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ دﻳﺪه‬
‫ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺴﺘﻘﻴﻤ ًﺎ ﺑﻪ ﻓﺎز وﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦﺟﺎ ﻧﻮع ﺷﺴﺘﯽ‬
‫‪١٦١‬‬
‫‪١‬ــ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﺳﻴﻢﮐﺸﯽ ﻣﺪارﻫﺎی رﻟﻪﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ‪ ٨‬ــ‪ ٥‬ﺳﻴﻢ ﻓﺎز )ﺳﻴﻢ ﻗﺮﻣﺰ رﻧﮓ( را ﺑﻪ ﻳﮏ ﺳﺮ‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ‪ Q1‬دﺳﺘﮕـﺎه ﻣﺘﺼﻞ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑـﻪ ﻣﺤﺾ‬
‫وﺻﻞﺷﺪن ‪ ،Q1‬ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﺮقدار ﻣﯽﺷﻮد‪.‬درﺻﻮرﺗﯽﮐﻪ‬
‫ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎی دﻳﮕﺮی ﻧﻴﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﺮای ﻫﺮ ﮐﺪام اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﮑﺮار‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫دﻗﺖ وﻳﮋه داﺷﺖ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪١١‬ــ ‪ ٥‬ــ ‪ b‬ﻳﮏ رﻟﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﺬﻳﻪ ی ‪ DC‬را‪،‬‬ ‫ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ در ﻗﻄﻊ ﻳﺎ وﺻﻞ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪.‬‬
‫ﮐﻪ ﺟﻬﺖ راه اﻧﺪازی ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬ ‫‪L1‬‬

‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪F0‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :١‬اﮔﺮ در رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻗﻄﻊ‬

‫‪F2‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را ﺣﺘﯽ از ﻃﺮﻳﻖ راﻳﺎﻧﻪ و ﮐﺎﺑﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﻧﻤﯽ ﺗﻮان در آن‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاری و ﻳﺎ از آن ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :٢‬از آن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﻫﺪف اﺳﺘﻔﺎده از رﻟﻪ‬
‫‪L‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪I3‬‬ ‫‪I4‬‬ ‫‪I5‬‬ ‫‪I6‬‬
‫ﺑﺮای راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﯽ اﺳﺖ‪ ،‬از ﺗﻴﻐﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﯽ ﻣﺘﺎل در‬
‫ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ از رﻟﻪ ﺑﺮای ﻣﺪارﻫﺎی‬
‫ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎی ﻏﻴﺮﻣﻮﺗﻮری اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻴﻐﻪ ی‬
‫ﺑﯽ ﻣﺘﺎل در ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻫﺎ ﺿﺮورﺗﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q4‬‬
‫‪٤‬ــ ﺑﺮای راه اﻧﺪازی ﻣﺪارﻫﺎی ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮری ﺑﺎ رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ و ﭘﻴﺎده ﺳﺎزی ﻧﻘﺸﻪ‪ ،‬رﻟﻪ را در‬
‫‪K1M‬‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ‪ Start‬ﻳﺎ ‪ Run‬ﻗﺮار داد‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺎر ﻫﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻠﻴﺪﻫﺎی روی‬ ‫‪N‬‬
‫رﻟﻪ و ﻫﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ی راﻳﺎﻧﻪ ای اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ رﻟﻪ در اﻳﻦ‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ ١٠‬ــ ‪٥‬‬

‫وﺿﻌﻴﺖ ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮد ﺑﺎ وﺟﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ و ﺗﻐﺬﻳﻪ‪ ،‬ﻣﺪار ﮐﺎر‬ ‫‪٣‬ــ اﺗﺼﺎل ﺳﻴﻢ ﻫﺎی ﻓﺎز و ﻧﻮل )‪ L1‬و ‪ (N‬ﻳﺎ ‪ +‬و ‪) -‬وﻟﺘﺎژ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫‪(DC‬ﺑﻪ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﻫﺎی ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺿﺮوری اﺳﺖ‪.‬در ﺷﮑﻞ ) ‪١١‬ــ ‪٥‬ــ ‪(a‬‬
‫‪L1‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﻴﻢ ﻫﺎ ﺑﻪ رﻧﮓ آﺑﯽ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬در اﺗﺼﺎل رﻟﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫‪F0‬‬
‫ﻧﻮع و ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ ﺗﻐﺬﻳﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ روی ﺑﺪﻧﻪ آن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪،‬‬
‫‪L1‬‬
‫‪F2‬‬
‫ﻣﺒﺪل ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎوب‬
‫‪F0‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬

‫‪F2‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪0‬‬

‫ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﺟﺮﻳﺎﻧﯽ از‬
‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪I3‬‬ ‫‪I4‬‬ ‫‪I5‬‬ ‫‪I6‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪I3‬‬ ‫‪I4‬‬ ‫‪I5‬‬ ‫‪I6‬‬
‫ﻣﺤﻞ ﺷﺴﺘﯽ ﻳﺎ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل‬
‫‪ I۱‬از داﺧﻞ رﻟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﺧﺮوﺟﯽ ‪Q۱‬‬
‫ﻧﻤﯽ رﺳﺪ‪ Q۱ .‬ﻧﻘﺶ‬
‫ﻳﮏ ﮐﻠﻴﺪ را اﻳﻔﺎ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q4‬‬
‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q4‬‬

‫‪K1M‬‬
‫‪K1M‬‬

‫‪N‬‬
‫‪N‬‬
‫)‪(b‬‬ ‫)‪(a‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ١١‬ــ ‪٥‬‬
‫‪١٦٢‬‬
 ‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪٣‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :٣‬در ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎی ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ رﻟﻪ ﻫﺎ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫‪١‬ــ ‪ ٣‬ﻫﺪف‪ :‬راه اﻧﺪازی ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت‬ ‫ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر را در ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر دﻳﮕﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫داﻳﻢ ﮐﺎر ﺑﺎ دو ﺷﺴﺘﯽ وﺻﻞ در ورودی دﺳﺘﮕﺎه رﻟﻪ‬ ‫دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﭼﭗ ﮔﺮد و راﺳﺖ ﮔﺮد؛ ﺳﺘﺎره و ﻣﺜﻠﺚ ﻳﺎ دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﺎری ﻣﺪار ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫در ﻣﺪار داﻻﻧﺪر؛ ﭼﺮا؟‬
‫‪١‬ــ ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﯽ ‪ ،I٢‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K1M‬داﻳﻢ‪ ،‬ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ب ــ اﺻﻮل ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ در ﮐﻨﺎر ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ‪ :‬ﺑﺮای‬
‫‪٢‬ــ ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﯽ ‪ I١‬در ﻫﺮ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﻣﺪار ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی درﺳﺖ در رﻟﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪١‬ــ در اﻳﻦ رﻟﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻣﺪار را‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ‪،‬‬
‫ﺟﺪول ﺗﺨﺼﻴﺺ ورودی ﻫﺎ و ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ‬ ‫روﺷﻦ و ﻳﺎ ﺑﺎ ﺷﺴﺘﯽ وﺻﻞ‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮش ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﺗﻌﺠﺐ ﻧﮑﻨﻴﺪ اﻳﻦ ﺑﻪ‬
‫‪I٢‬‬ ‫‪ Q١‬ﺷﺴﺘﯽ وﺻﻞ‬ ‫وﺻﻞ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪K١M‬‬
‫دﻟﻴﻞ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﺷﺴﺘﯽ ﻫﺎ در ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ رﻟﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫‪I١‬‬ ‫‪ Q١‬ﺷﺴﺘﯽ وﺻﻞ‬ ‫ﻗﻄﻊ ﻣﺪار‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ی ﺷﻤﺎ را ﺑﺮآورده ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ در ﮐﺎر ﻋﻤﻠﯽ ‪،٢‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺴﺘﯽ ﺑﺮای ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ آﺷﻨﺎ ﺷﺪﻳﺪ‪ .‬در‬
‫واﻗﻊ ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻃﺮﻳﻘﻪ ی ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻧﺸﺎن داده‬
‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮد اﻣﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺴﺘﯽ ﻫﺎ را اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل در‬
‫‪Q1‬‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﯽ ‪ ٢‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮدﻳﺪ در ﻳﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﮔﺮ ورودی را از‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ اﻟﺰاﻣ ًﺎ در دﺳﺘﮕﺎه رﻟﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽ ﺷﻮﻳﺪ ﺷﺴﺘﯽ‬
‫وﺻﻞ را ﺑﻪ ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﮐﺎر ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺪار ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر داﻳﻢ ﮐﺎر‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮد در ﻫﺮ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ورودی دﺳﺘﮕﺎه ﭼﻪ ﺷﺴﺘﯽ ای‬
‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫ﺑﺮای ﭼﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ای ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﺪار‬
‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬
‫&‬ ‫‪Q‬‬ ‫را رﺳﻢ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪I2‬‬
‫‪٢‬ــ در رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺑﺎﻳﺪ در اﻧﺘﺨﺎب آدرس ورودی‬
‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬ ‫و ﺧﺮوﺟﯽ دﻗﺖ ﮐﺮد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺗﻔﺎوت آدرس دﻫﯽ ورودی و ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫در ﺑﺨﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ اﺗﺼﺎﻻت رﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺪار ﮐﺎر ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜ ًﻼ اﮔﺮ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ I٢ ،‬را ﺑﺮای ورودی در ﻧﻈﺮ‬
‫ب ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﺑﻠﻮﮐﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی داﻳﻢ ﮐﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ در اﺗﺼﺎﻻت ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻧﻴﺰ ﺷﺴﺘﯽ را ﺑﻪ ورودی‬
‫ﺷﮑﻞ ‪١٢‬ــ ‪٥‬‬
‫‪ I٢‬رﻟﻪ وﺻﻞ ﮐﻨﻴﺪ ﻳﺎ اﮔﺮ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﻮﺑﻴﻦ ‪ Q١‬را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را در ﮐﺎر ﻋﻤﻠﯽ ‪ ٢‬ﺑﻪﺻﻮرت ﻧﺮم اﻓﺰاری ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮده اﻳﺪ در اﺗﺼﺎﻻت ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر را ﺑﻪ‬
‫ﮐﺮده اﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻫﺪف‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﻴﺮی دﺳﺘﮕﺎه رﻟﻪ و‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q١‬وﺻﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺬﮐﺮ‪ :‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﺑﯽ ﻣﺘﺎل و ﻓﻴﻮز در ﻣﻨﻄﻖ اﺗﺼﺎل ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﻪ ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎی آن و ﻣﺸﺎﻫﺪه ی ﻋﻤﻠﮑﺮد واﻗﻌﯽ ﻣﺪار‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮی ﻧﺪارﻧﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮان از رﺳﻢ آن ﻫﺎ ﺧﻮدداری ﮐﺮد‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ رﻟﻪ ﺑﻪ ﺟﺎی ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﺷﺴﺘﯽ ﻫﺎی ورودی‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺪار را ﺑﺮرﺳﯽ‬ ‫ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺣﻔﺎﻇﺖ را در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻳﮏ ورودی را‬
‫ﺑﺮای ﺑﯽ ﻣﺘﺎل در ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ و ﭼﻮن اﻳﻦ ورودی ﺑﺎﻳﺪ و ﻧﺘﺎﻳﺞ را در زﻳﺮ ﻳﺎدداﺷﺖ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺤﺮﻳﮏ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ازای ﺗﻴﻐﻪ ی ﺑﺴﺘﻪ )‪٩٥‬ــ‪ (٩٦‬آن ﻣﯽ ﺗﻮان در‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻳﮏ ورودی ﺑﺎز درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪١٦٣‬‬
 ‫‪L1‬‬

‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪F0‬‬

‫‪Q1‬‬ ‫‪F2‬‬

‫اﻟﻒ ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر داﻳﻢ ﮐﺎر‬

‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪I3‬‬ ‫‪I4‬‬ ‫‪I5‬‬ ‫‪I6‬‬
‫&‬ ‫‪Q‬‬
‫‪I2‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬

‫ب ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﺑﻠﻮﮐﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر داﻳﻢ ﮐﺎر‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q4‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪١٤‬ــ ‪٥‬‬

‫‪K1M‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات داده ﺷﺪه در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ‬
‫‪N‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎه رﻟﻪ و ﺷﺴﺘﯽ ﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺪار را ﺑﺮرﺳﯽ و ﻧﺘﺎﻳﺞ را در زﻳﺮ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪١٣‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﺤﻮه ی ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی داﻳﻢ ﮐﺎر‬
‫ﻳﺎدداﺷﺖ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪L1‬‬

‫‪F0‬‬ ‫‪٢‬ــ ‪٣‬ــ ﻫﺪف‪ :‬راه اﻧﺪازی ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮرﺳﻪ ﻓﺎز‬

‫ﺑﻪ ﺻﻮرت داﻳﻢ ﮐﺎر ﺑﺎ ﻳﮏ ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ و ﻳﮏ ﺷﺴﺘﯽ وﺻﻞ‬
‫‪F2‬‬
‫در ورودی دﺳﺘﮕﺎه رﻟﻪ‪:‬‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﺎری ﻣﺪار‪:‬‬
‫‪١‬ــ ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﯽ اﺳﺘﺎرت ‪ ،I٢‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K1M‬داﻳﻢ‪ ،‬ﮐﺎر‬
‫‪L‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪I3‬‬ ‫‪I4‬‬ ‫‪I5‬‬ ‫‪I6‬‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٢‬ــ ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ ‪ I١‬در ﻫﺮ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﻣﺪار ﺧﺎﻣﻮش‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ﺗﺨﺼﻴﺺ ورودی ﻫﺎ و ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ‬

‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q4‬‬

‫‪I٢‬‬ ‫ﺷﺴﺘﯽ وﺻﻞ‬ ‫‪Q١‬‬ ‫وﺻﻞ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪K١M‬‬

‫‪K1M‬‬ ‫‪I١‬‬ ‫ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ‬ ‫‪Q١‬‬ ‫ﻗﻄﻊ ﻣﺪار‬

‫‪N‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪١٥‬ـ ـ‪ ٥‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی داﻳﻢ‬

‫‪١٦٤‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪١٧‬ــ ‪ ،٥‬ﻧﻤﻮدار زﻣﺎﻧﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬را ﻧﺸﺎن‬ ‫ﺗﻮاﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد در رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬
‫ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫در رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺗﻮاﺑﻊ زﻳﺎدی وﺟﻮد دارد ﮐﻪ در‬
‫اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺗﻌﺪادی از آن ﻫﺎ را ﺧﻮاﻫﻴﺪ آﻣﻮﺧﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮاﺑﻊ ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ‬
‫‪S‬‬
‫از‪:‬‬
‫‪١‬ــ ﺗﺎﺑﻊ ‪RS‬‬
‫‪R‬‬
‫‪٢‬ــ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﺎﻳﻤﺮ‬
‫‪Q‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪١٧‬ــ‪ ٥‬ــ ﻧﻤﻮدار زﻣﺎﻧﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﺎﺑﻊ ‪RS‬‬ ‫ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬ﻳﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﺧﻮدﻧﮕﻪ دار‬
‫اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﺧﻮد ﻧﮕﻪ دار در ﻣﺪارات ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮری اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬از اﻳﻦ ﭘﺲ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬ ‫در واﻗﻊ ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺮوﺟﯽ )ﺑﻮﺑﻴﻦ( ﻣﯽدﻫﻴﺪ ﺗﺎ در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺧﻮدﻧﮕﻪ دارﻧﺪ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﺎﻳﺪار ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬در روش ﺑﻠﻮﮐﯽ ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎدری ﺑﺎ‬
‫دو ورودی و ﻳﮏ ﺧﺮوﺟﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﻴﻢ‪:‬‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﺪار راهاﻧﺪازی ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪﻓﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت داﻳﻢ‬
‫ﮐﺎر در روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ و ﺑﻠﻮﮐﯽ ﺑﻪﺻﻮرت زﻳﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫در روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪١٨‬ــ‪ ٥‬ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽ رود‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎﻳﺪ دو ﺑﻮﺑﻴﻦ را در ﻣﺴﻴﺮ ورودی ﻫﺎی ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺮار داد‪ .‬ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫اﺳﺎس در اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺮ ﻋﻤﻠﮕﺮ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺪار را روﺷﻦ ﮐﻨﺪ در‬ ‫ﻧﺤﻮه ی ﻋﻤﻠﮑﺮد اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﻌﺎل ﮐﺮدن‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ‪ Set‬و ﻫﺮ ﻋﻤﻠﮕﺮ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺪار را ﺧﺎﻣﻮش ﮐﻨﺪ در ﻣﺴﻴﺮ‬ ‫ﻳﮏ ورودی آن ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ Set‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﺮف )‪ (S‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪،‬‬
‫‪ Reset‬ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت داﻳﻢ ﻓﻌﺎل )وﺻﻞ( ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺎ ﻓﻌﺎل ﮐﺮدن ورودی‬
‫دﻳﮕﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ ،Reset‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﺮف )‪ (R‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪S‬‬ ‫ﻗﻄﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﮐﺮد اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ‬
‫‪Q1‬‬
‫ﺑﻠﻮﮐﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻣﺪار ﺧﻮدﻧﮕﻪ دار را در داﺧﻞ دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮری‬
‫‪I1‬‬
‫‪R‬‬ ‫ﮐﻪ ﻓﻌﺎل ﮐﺮدن ورودی ‪ S‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺸﺮدن ﺷﺴﺘﯽ وﺻﻞ ﻣﺪار اﺳﺖ و‬
‫‪I2‬‬
‫آن را ﻫﻢ ﭼﻨﺎن وﺻﻞ ﻧﮕﻪ ﻣﯽ دارد )ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ وﺻﻞ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﺎ ﺗﻴﻐﻪ ی‬
‫‪Q1‬‬
‫‪S‬‬ ‫ﺧﻮدﻧﮕﻪ دار( و ﻓﻌﺎل ﮐﺮدن ورودی ‪ R‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺸﺮدن ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ ﻣﺪار‬
‫‪I‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪RS‬‬ ‫‪Q‬‬ ‫اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪١٦‬ــ ‪.(٥‬‬
‫‪I1‬‬

‫‪I‬‬
‫ﻫﻢ ارز‬
‫ﺷﮑﻞ ‪١٨‬ــ ‪٥‬‬
‫)ﻣﻌﺎدل(‬
‫در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ی ﺑﺎﻻ و ﮐﺎرﻫﺎی ﻋﻤﻠﯽ‪ ،‬ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﺑﺎ آن ﻫﺎ آﺷﻨﺎ‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ را ﺑﺮای ﺧﺎﻣﻮش ﮐﺮدن ﻣﺪار و ﺷﺴﺘﯽ‬
‫وﺻﻞ را ﺑﺮای راه اﻧﺪازی در ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ دﺳﺘﮕﺎه رﻟﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﺎری اﺟﺮا ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪١٦‬ــ ‪٥‬‬
‫‪١٦٥‬‬
‫ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ روش ﺑﻠﻮﮐﯽ از ﻫﻤﺎن ﻣﻨﻄﻖ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﮐﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدی ﻧﺒﺎﻳﺪ ورودی ‪ I١‬ﺗﺤﺮﻳﮏ ﺷﺪه‬
‫در روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻣﺪاری ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪٢٠‬ــ ‪٥‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﭘﺲ از ﻓﺸﺮده ﺷﺪن ﺗﺤﺮﻳﮏ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬را ‪ Set‬ﻳﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫‪ Reset‬ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮای آن ﮐﻪ ورودی ‪ I١‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدی ﺗﺤﺮﻳﮏ‬
‫ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آن را ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ زﻳﺮا در‬
‫‪I2‬‬
‫‪Q1‬‬ ‫ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ از ﻳﮏ ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪S‬‬
‫‪I‬‬ ‫ﻫﺪف‪ :‬راه اﻧﺪازی ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت داﻳﻢ‬
‫‪R‬‬ ‫‪RS‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪I1‬‬ ‫ﮐﺎر ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ی ﻧﺮم اﻓﺰاری رﻟﻪ‬
‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﺎری ﻣﺪار ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪١‬ــ ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﯽ اﺳﺘﺎرت ‪ I‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K1M‬داﻳﻢ‪ ،‬ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٢٠‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﺑﻠﻮﮐﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی داﻳﻢ ﮐﺎر‬ ‫‪٢‬ــ ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ ‪ o‬در ﻫﺮ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﻣﺪار ﺧﺎﻣﻮش‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺮح ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ی ﺑﻠﻮﮐﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﮐﺮد‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺸﺮدن ورودی ‪) I٢‬ﺷﺴﺘﯽ وﺻﻞ( و وﺟﻮد ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز در‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮای اﻳﻦ ورودی‪ Set ،‬ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬ﻓﻌﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﻃﻮر داﻳﻢ‬ ‫ﺟﺪول ﺗﺨﺼﻴﺺ ورودی ﻫﺎ و ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ‬

‫ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q١‬را ﻓﻌﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و اﮔﺮ ورودی ‪) I١‬ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ( ﻓﺸﺮده‬ ‫‪I٢‬‬ ‫ﺷﺴﺘﯽ وﺻﻞ‬ ‫‪Q١‬‬ ‫وﺻﻞ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪K١M‬‬

‫ﺷﻮد )ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ورودی ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ( ‪ Reset‬ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬ﻓﻌﺎل‬ ‫‪I١‬‬ ‫ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ‬ ‫‪Q١‬‬ ‫ﻗﻄﻊ ﻣﺪار‬
‫و ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q١‬ﻗﻄﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪار ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ‬
‫‪L1‬‬
‫ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﮐﺎری ﻣﺪار و ورودی و‬
‫‪F0‬‬
‫ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎی ﺗﺨﺼﻴﺺ داده ﺷﺪه‪ ،‬رﺳﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪F2‬‬ ‫‪١‬ــ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ردﻳﻒ اول ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﺎری‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫‪Q1‬داﻳﻢ ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ورودی ‪ I٢‬ﺟﻬﺖ‬
‫وﺻﻞ آن در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Set‬ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد )ﺳﻄﺮ ‪ ١‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪I3‬‬ ‫‪I4‬‬ ‫‪I5‬‬ ‫‪I6‬‬
‫‪٢‬ــ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ‪ ،٢‬ﺑﺮای ﻗﻄﻊ ﻣﺪار‪ ،‬ورودی ‪ I١‬ﺑﺎﻳﺪ در‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ‪ Reset‬ﻗﺮار ﮔﻴﺮد )ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺪول ﺗﺨﺼﻴﺺ و ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه روی رﻟﻪ( ﭼﻮن ‪ I١‬ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ورودی در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ورودی در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدی ﺗﺤﺮﻳﮏ‬
‫ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ورودی ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﻮع ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ در‬
‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q4‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪١٩‬ــ ‪.(٥‬‬
‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪K1M‬‬
‫ﺳﻄﺮ ‪١‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪S‬‬
‫‪N‬‬
‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٢١‬ــ ‪٥‬ــ ﻧﺤﻮه ی ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر‬ ‫ﺳﻄﺮ ‪٢‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪R‬‬
‫ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت داﻳﻢ ﮐﺎر‬
‫ﺷﮑﻞ ‪١٩‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی داﻳﻢ ﮐﺎر‬
‫‪١٦٦‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ و ﺑﻠﻮﮐﯽ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﻋﻤﻠﮑﺮد‬
‫ﲤﺮﻳﻦ‬
‫ﺳﻪ ﻫﻮاﮐﺶ را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎی‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز رﻟﻪ‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪) .‬راﻫﻨﻤﺎﻳﯽ‪ :‬در ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی‪،‬‬ ‫‪١‬ــ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻗﻄﻊ و‬
‫ورودی ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه را ﺑﻪ ﺟﺎی ﺷﺴﺘﯽ وﺻﻞ‪ ،‬ﮐﻠﻴﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫وﺻﻞ از دو ﻣﺤﻞ را‪ ،‬ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ و روش ﺑﻠﻮﮐﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ‬
‫و ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎی ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز رﻟﻪ ﻣﻮﺟﻮد در ﮐﺎرﮔﺎه‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی‬
‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺗﮑﻤﻴﻠﯽ‪) :‬وﻳﮋه ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ(‬ ‫و اﺟﺮا ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪٢‬ــ در ﻳﮏ ﭘﺎرﮐﻴﻨﮓ‪ ،‬از ﺳﻪ ﻫﻮاﮐﺶ ﺟﻬﺖ ﺗﻬﻮﻳﻪ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫‪١‬ــ ﻣﺤﻮر دوﻣﻮﺗﻮر اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﯽ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﯽ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ‬ ‫ﺷﺪه‪ ،‬ﮐﻪ ﻃﺮز ﮐﺎر آن ﻫﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ‪:‬‬
‫)ﮐﻮﭘﻞ( ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻣﺸﺘﺮﮐ ًﺎ ﺳﻴﺴﺘﻤﯽ را ﻣﯽ ﭼﺮﺧﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻐﺬﻳﻪ ی ﺑﺮق‬ ‫ــ اﮔﺮ ﺣﺪاﻗﻞ دو ﻫﻮاﮐﺶ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ ﻻﻣﭗ ﺳﺒﺰ روﺷﻦ‬
‫ﻳﮑﯽ از دو ﻣﻮﺗﻮر ﻗﻄﻊ ﺷﻮد ﺗﻤﺎم ﺑﺎر روی ﻣﻮﺗﻮر دﻳﮕﺮ ﻣﯽ اﻓﺘﺪ‪ ،‬ﮐﻪ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﯽ ﺑﺮای آن ﻣﻮﺗﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ای ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ ﮐﻪ در‬ ‫ــ اﮔﺮ ﻳﮏ ﻫﻮاﮐﺶ روﺷﻦ ﺷﻮد ﭼﺮاغ زرد روﺷﻦ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺻﻮرت وﺟﻮد اﻳﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﭼﺮاغ ﺳﻴﮕﻨﺎل ‪ Q1‬روﺷﻦ و ﺑﺮق ﻫﺮ دو‬ ‫ــ اﮔﺮ ﻫﻴﭻ ﻳﮏ از ﻫﻮاﮐﺶ ﻫﺎ روﺷﻦ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮاغ ﻗﺮﻣﺰ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﻗﻄﻊ ﺷﻮد )راﻫﻨﻤﺎﻳﯽ‪ :‬از ﺗﺎﺑﻊ ‪ XOR‬ﮐﻤﮏ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ(‪.‬‬ ‫روﺷﻦ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪١٦٧‬‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪار ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ‬
‫ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﮐﺎری ﻣﺪار و ورودی و‬
‫ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎی ﺗﺨﺼﻴﺺ داده ﺷﺪه رﺳﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪١‬ــ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ‪ ،١‬ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q1‬داﻳﻢ ﮐﺎر اﺳﺖ و ﺑﺮای‬
‫آن ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ورودی ‪ I2‬ﺟﻬﺖ وﺻﻞ ‪ Q1‬در‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ‪ Set‬در اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد )ﺳﻄﺮ ‪ ١‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪٢‬ــ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ‪ ،٢‬ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q2‬ﻧﻴﺰ داﻳﻢ ﮐﺎر اﺳﺖ و‬
‫ﻣﺠﺪد ًا ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬ﺑﺮای اﻳﻦ ﺷﺮط اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ .‬ورودی ‪I3‬‬
‫ﺟﻬﺖ وﺻﻞ ‪ Q2‬در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Set‬ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد )ﺳﻄﺮ ‪ ٣‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪٣‬ــ ﺑﺮای ﺑﺮﻗﺮاری ﺷﺮط ‪ ٣‬ﺑﺎﻳﺪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q1‬را در‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﻓﻌﺎلﺷﺪن ‪) Q2‬ﻣﺴﻴﺮ ‪ Set‬آن( ﻗﺮار داد )ﺳﻄﺮ ‪ ٣‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪٤‬ــ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﺮط ‪ ،٤‬ورودی ‪ I1‬ﻣﻌﺎدل ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ ﮐﻞ ﻣﺪار‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Reset‬ﮐﻠﻴﻪ ی ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد )ﺳﻄﺮ ‪٢‬‬
‫و ‪ ٤‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪I٢‬‬
‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪٤‬‬
‫ﻫﺪف‪ :‬راه اﻧﺪازی دو ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﮑﯽ‬
‫ﭘﺲ از دﻳﮕﺮی‬
‫ﻧﻘﺸﻪ ی ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺪار راه اﻧﺪازی دو ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﮑﯽ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮی در ﺷﮑﻞ ‪٢٢‬ــ ‪ ٥‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺤﻮه ی ﻋﻤﻠﮑﺮد و ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﺎری ﻣﺪار را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪١‬ــ ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﯽ ‪ I‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K1M‬داﻳﻢ‪ ،‬ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٢‬ــ ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﯽ ‪ II‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K2M‬داﻳﻢ‪ ،‬ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٣‬ــ ﻓﻌﺎل ﺷﺪن ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K2M‬ﺑﻪ ﻓﻌﺎل ﺷﺪن ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪K1M‬‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪٤‬ــ ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ در ﻫﺮ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﻣﺪار ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ﺗﺨﺼﻴﺺ ورودی ﻫﺎ و ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ‬
‫ﺷﺴﺘﯽ وﺻﻞ‬ ‫‪Q١‬‬ ‫وﺻﻞ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪K١M‬‬

‫‪I٣‬‬ ‫ﺷﺴﺘﯽ وﺻﻞ‬ ‫‪Q٢‬‬ ‫وﺻﻞ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪K٢M‬‬

‫‪I١‬‬ ‫ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ‬ ‫‪Q٢‬و ‪Q١‬‬ ‫ﻗﻄﻊ ﻣﺪار‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٢٣‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی دو ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﮑﯽ‬
‫ﭘﺲ از دﻳﮕﺮی‬

‫ﺷﺮح ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ :‬ﺑﺎ ﻓﺸﺮدن ورودی ‪ I 2‬در ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎز ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه رﻟﻪ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﺧﻮدﻧﮕﻪ دار ‪ RS‬ﻓﻌﺎل ﻣﯽ ﮔﺮدد و اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻓﻌﺎل ﺷﺪن ‪ Q1‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺎل اﮔﺮ ورودی ‪ I3‬ﻧﻴﺰ ﻓﺸﺮده ﺷﻮد ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آن ﮐﻪ ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q1‬ﻓﻌﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻫﺮ دو ورودی ﺑﻠﻮک‬
‫‪ AND‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﻠﻮک ‪ AND‬ﻓﻌﺎل ﻣﯽ ﮔﺮدد و درﻧﺘﻴﺠﻪ ‪Q2‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻌﺎل ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ اﮔﺮ اﺑﺘﺪا ﺷﺴﺘﯽ ‪ I3‬ﻓﺸﺮده ﺷﻮد ﻫﻴﭻ اﺗﻔﺎﻗﯽ‬
‫ﻧﻤﯽ اﻓﺘﺪ‪.‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬
‫در روش ﺑﻠﻮﮐﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﺪار ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﮑﻞ ‪٢٤‬ــ ‪ ٥‬درﻣﯽ آﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪٢٢‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻓﺮﻣﺎن راه اﻧﺪازی دو ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻳﮑﯽ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮی‬ ‫‪١٦٨‬‬
 ‫ﺗﻮﺟﻪ‪:‬ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﮐﻪ از ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﻴﻐﻪ ی ﺑﺎز ﻋﻤﻞ‬
‫‪I2‬‬
‫‪S‬‬
‫‪Q1‬‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪RS‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪I1‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪I3‬‬ ‫‪S‬‬
‫‪Q2‬‬
‫&‬
‫‪I‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪RS‬‬ ‫‪Q‬‬

‫درﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ‪ Q ۱‬ﻓﻌﺎل ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و‬

‫ورودی ‪ I۳‬ﻓﺸﺮده ﺷﻮد‪ Q۲،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪٢٤‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﺑﻠﻮﮐﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی دوﻣﻮﺗﻮر‬

‫ﻓﻌﺎل ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﮑﯽ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮی‬

‫ﲤﺮﻳﻦ‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪٢٥‬ــ ‪ ٥‬ﻧﻘﺸﻪ ی ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ اﻳﻦ ﻣﺪار را در رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪١‬ــ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی دو ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻞ را‪ ،‬ﺑﻪ روش‬
‫‪L1‬‬
‫ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻳﺎ ﺑﻠﻮﮐﯽ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ و اﺟﺮا ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪F0‬‬
‫‪٢‬ــ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﺳﻪ ﻣﻮﺗﻮر را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﮑﯽ ﭘﺲ از‬
‫دﻳﮕﺮی‪ ،‬ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻳﺎ ﺑﻠﻮﮐﯽ‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی و اﺟﺮا ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪F2‬‬

‫‪٣‬ــ ﻣﺪار راهاﻧﺪازی دو ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﮑﯽ ﺑﻪ ﺟﺎی دﻳﮕﺮی‬

‫را ﺑﻪ روش ﺑﻠﻮﮐﯽ ﻳﺎ ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی و اﺟﺮا ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪I3‬‬ ‫‪I4‬‬ ‫‪I5‬‬ ‫‪I6‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺗﮑﻤﻴﻠﯽ‪) :‬وﻳﮋه ی ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ(‬

‫‪١‬ــ ﻣﺪاری ﻃﺮح ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ زدن ﻳﮏ ﺷﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺪار روﺷﻦ و‬
‫ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻣﺠﺪد ﻫﻤﺎن ﺷﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺪار ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q4‬‬
‫)راﻫﻨﻤﺎﻳﯽ‪ :‬در رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی از ﺗﺎﺑﻌﯽ ﺗﺤﺖ‬
‫ﻋﻨﻮان رﻟﻪ ﭘﺎﻟﺴﯽ ﮐﻤﮏ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬در روش ﺑﻠﻮﮐﯽ‪ ،‬ﺑﻠﻮﮐﯽ ﺗﺤﺖ اﻳﻦ‬ ‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬

‫ﻋﻨﻮان در رﻟﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ در روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﺮوﺟﯽ‬ ‫‪N‬‬
‫‪ Q‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﭘﺎﻟﺴﯽ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ آن را ‪Set‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٢٥‬ــ ‪٥‬ــ ﻧﺤﻮه ی ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی دو ﻣﻮﺗﻮر‬
‫و ‪ reset‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﻨﻴﺪ(‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﮑﯽ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮی‬

‫‪١٦٩‬‬
‫‪O‬‬ ‫‪ ٥‬ــ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﮐﺎری دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﺪون زدن ﺷﺴﺘﯽ‬ ‫ﮐﺎر ﻋﻤﻠﻰ ‪۵‬‬
‫اﻣﮑﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺪف‪ :‬راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﭗ ﮔﺮد‪،‬‬
‫‪ ٦‬ــ ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﯽ ‪ O‬ﻣﺪار ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫راﺳﺖ ﮔﺮد‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪار ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‪:‬‬ ‫اﻟﻒ ــ ﻣﺪار ﭼﭗﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖﮔﺮد ﺑﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﮐﺎﻣﻞ )ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﺎری ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه ﺑﺮای ﻣﺪار ﭼﭗ ﮔﺮد‪،‬‬ ‫ﺟﻬﺖ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺮق(‪ :‬ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﻳﺎدآوری‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ی ﻣﺪار‬
‫راﺳﺖ ﮔﺮد و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ورودی و ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎی اﺧﺘﺼﺎص داده ﺷﺪه‪،‬‬ ‫ﻓﺮﻣﺎن راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﺎ‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﮐﺎﻣﻞ در ﺷﮑﻞ ‪٢٦‬ــ ‪ ٥‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪١‬ــ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ‪ ١‬ﮐﻪ ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q1‬داﻳﻢ ﮐﺎر ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ورودی‬
‫‪ I2‬را ﺑﻪ ﺟﻬﺖ وﺻﻞ ﻣﺪار در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Set‬ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﻴﻢ‪) .‬ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ‪ ،٣‬ﮐﻪ ﻻزم اﺳﺖ دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﺘﻪ ی ﺑﻮﺑﻴﻦ ‪ Q2‬را در ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻮﺑﻴﻦ ‪ Q1‬ﻗﺮار داد( )ﺳﻄﺮ ‪١‬‬
‫ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪٢‬ــ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ‪ ٢‬ﮐﻪ ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q2‬ﻧﻴﺰ داﻳﻢ ﮐﺎر ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ورودی ‪ I3‬را ﺑﻪ‬
‫ﺟﻬﺖ وﺻﻞ ﻣﺪار در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Set‬ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﻴﻢ )ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط‬
‫‪ ،٣‬ﮐﻪ ﻻزم اﺳﺖ دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﺘﻪ ی‬
‫ﺑﻮﺑﻴﻦ ‪ Q1‬را در ﻣﺴﻴﺮ ﺑﻮﺑﻴﻦ ‪ Q2‬ﻗﺮار داد )ﺳﻄﺮ ‪ ٣‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪٣‬ــ ﺑﺮای ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺮط ‪ ٤‬در ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن از ﺷﺴﺘﯽ دوﺑﻞ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﺑﺴﺘﻪ ی ﺷﺴﺘﯽ دوﺑﻞ اﻳﻦ ﮐﺎر را اﺟﺮا‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Set‬ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ ﻣﻌﺎدل اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫را ﻗﺮار دﻫﻴﻢ )ﺳﻄﺮ ‪ ١‬و ‪ ٣‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٢٦‬ــ ‪٥‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻳﮏ ﺷﺴﺘﯽ دوﺑﻞ را در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬ﻣﻌﺎدل ﺳﺎزی ﮐﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺴﻤﺖ وﺻﻞ آن را در ﻣﺴﻴﺮ‬ ‫ﻧﺤﻮه ی ﻋﻤﻠﮑﺮد و ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﺎری ﻣﺪار‪:‬‬
‫‪ Set‬و ﻗﺴﻤﺖ ﻗﻄﻊ آن را در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Reset‬ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪١‬ــ ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﯽ ‪ I‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K1M‬ﺑﻪ ﺻﻮرت داﻳﻢ‪ ،‬ﮐﺎر‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٤‬ــ ﺑﺮای ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺮط ‪ ٦‬ﺑﺎﻳﺪ ورودی ‪ I1‬ﮐﻪ ﻣﻌﺎدل ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ‬ ‫‪٢‬ــ ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﯽ ‪ II‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K2M‬ﺑﻪ ﺻﻮرت داﻳﻢ‪ ،‬ﮐﺎر‬
‫ﮐﻞ ﻣﺪار اﺳﺖ در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Reset‬ﮐﻠﻴﻪ ی ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ )‪ Q١‬و ‪ (Q٢‬ﻗﺮار‬ ‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻴﺮد )ﺳﻄﺮ ‪ ٢‬و ‪ ٤‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬ ‫‪٣‬ــ اﻣﮑﺎن اﻳﻦ ﮐﻪ دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻫﻢ زﻣﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺪار ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪﺻﻮرت ﺷﮑﻞ ‪٢٧‬ــ ‪ ٥‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﯽ‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪٤‬ــ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻫﻢ زﻣﺎن دو ﺷﺴﺘﯽ ‪ II‬و ‪ I‬ﻫﻴﭻ ﻳﮏ از ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ‬
‫ﮐﺎر ﻧﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪١٧٠‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ در ورودی ﻫﺎی رﻟﻪ از ﺷﺴﺘﯽ دوﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪I3‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و ﻣﻨﻄﻖ ﮐﺎری آن را در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺪار‬ ‫‪1‬‬ ‫‪S‬‬

‫از ﻗﺴﻤﺖ ﻗﻄﻊ ﺷﺴﺘﯽ دوﺑﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺎﻓﻆ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ و‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪R‬‬
‫آن ﻫﺎ را ﺑﺮای ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﻴﺶ ﺗﺮ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ در ﻣﺴﻴﺮﻫﺎی ‪ Set‬ﻗﺮار دادﻳﻢ‬
‫‪I3‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬
‫اﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﻗﺴﻤﺖ ﻗﻄﻊ ﺷﺴﺘﯽ دوﺑﻞ ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﺪار را از ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻌﺎل‬ ‫‪3‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﺧﺎرج ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت آن را ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Reset‬ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫‪I1‬‬ ‫‪Q2‬‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﻗﺮار داد‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪R‬‬
‫ﻣﺪار ﭼﭗ ﮔﺮد ــ راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺑﻠﻮﮐﯽ در ﺷﮑﻞ ‪٢٨‬ــ ‪٥‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٢٧‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻣﺪار ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ از ﺷﮑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺧﺮوﺟﯽ ‪ ١‬و ‪ ٢‬را ﺑﺎ ورودی ﻫﺎی ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ AND‬ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪K2M‬‬ ‫‪K1M‬‬

‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬

‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺴﺘﻪ ی ﺑﻮﺑﻴﻦ ﻳﮏ‬

‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر را ﺑﺎ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺪار‬
‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺴﺘﻪی ﺷﺴﺘﯽ دوﺑﻞ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر دﻳﮕﺮ ﺳﺮی ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‬
‫ﻳﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﻫﺮ دو ﺷﺴﺘﯽ ﻫﻢ زﻣﺎن ﻓﺸﺮده‬
‫ﺷﻮد ﻫﻴﭻ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ اﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪I‬‬ ‫&‬
‫‪RS‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪I1‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪I3‬‬ ‫‪Q2‬‬
‫&‬
‫‪I‬‬ ‫‪RS‬‬ ‫‪Q‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٢٨‬ــ ‪٥‬ــ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﻠﻮﮐﯽ ﻣﺪار ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﮐﺎﻣﻞ‬

‫در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ دو ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﺎﻳﺪ دارای‬
‫ﺧﻮد ﻧﮕﻪ دار ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ آن ﻫﺎ ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪٣‬ــ ﺑﺮای آن ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻫﻤﺰﻣﺎن دو ورودی ‪ I2,I3‬ﻫﻴﭻ ﮐﺪام‬
‫از ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ ﻋﻤﻞ ﻧﮑﻨﺪ در رﺳﻢ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ی ﻫﺮ ورودی را ﺑﺎ ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ورودی دﻳﮕﺮ ‪ AND‬ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ )ﺧﻂ ﻗﺮﻣﺰ رﻧﮓ(‪.‬‬
‫ﻧﻘﺸﻪ ی ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻣﺪار ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد را‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ‬
‫‪١٧١‬‬
‫ــ ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﻣﺪار ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﺎ‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ روش ﺑﻠﻮﮐﯽ‪:‬‬
‫‪١‬ــ ورودی ‪ I1‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ ﻣﺪار و دو ورودی ‪I2‬‬
‫و ‪ I3‬ﺑﺮای اﻧﺘﺨﺎب ﺟﻬﺖ ﭼﺮﺧﺶ‪ ،‬در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪٢‬ــ دو ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q1‬و ‪ Q2‬ﺑﺮای راﺳﺖ ﮔﺮد و ﭼﭗ ﮔﺮد ﺑﻮدن‬
 ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪار ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‪:‬‬ ‫ﮐﺎﻣﻞ در رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‪،‬در ﺷﮑﻞ ‪٢٩‬ــ ‪٥‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻃﺮاﺣﯽ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪار ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ‬ ‫‪L1‬‬

‫ﻣﺪار ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ‬ ‫‪F0‬‬

‫ورودی ‪ ،I2‬در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Reset‬ﺑﻮﺑﻴﻦ ‪ Q2‬و ورودی ‪ ،I3‬در ﻣﺴﻴﺮ ‪Reset‬‬

‫‪F2‬‬

‫ﺑﻮﺑﻴﻦ ‪ Q1‬ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد )ﺳﻄﺮ ‪ ٣‬و ‪ ٦‬ﻧﺮدﺑﺎن( )ﺷﮑﻞ ‪٣١‬ــ ‪.(٥‬‬

‫‪I2‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q1‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪S‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪I3‬‬ ‫‪I4‬‬ ‫‪I5‬‬ ‫‪I6‬‬

‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪R‬‬

‫‪I3‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q4‬‬

‫‪I3‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬

‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪S‬‬
‫‪N‬‬
‫‪I1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪٢٩‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﺤﻮه ی ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز‬
‫‪5‬‬ ‫‪R‬‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﮐﺎﻣﻞ و ﺳﺮﻳﻊ‬
‫‪I2‬‬
‫‪6‬‬
‫ب ــ ﻣﺪار ﭼﭗﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖﮔﺮد ﺳﺮﻳﻊ )ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﺑﺪون‬
‫زدن ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ(‪ :‬ﺟﻬﺖ ﻳﺎدآوری ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﭼﭗﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖﮔﺮد‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٣١‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻣﺪار ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد ﺳﺮﻳﻊ‬
‫ﺳﺮﻳﻊ در ﺷﮑﻞ ‪٣٠‬ــ ‪ ٥‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺪار ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪٣٢‬ــ ‪ ،٥‬ﻧﻘﺸﻪ ی ﺑﻠﻮﮐﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﭼﭗ ﮔﺮد‪،‬‬ ‫ﮐﺎری ﺗﻘﺮﻳﺒ ًﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪار ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮده‬
‫راﺳﺖ ﮔﺮد ﺳﺮﻳﻊ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫و ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺮط ‪ ٥‬آن ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪L1‬‬
‫ــ در ﻣﺪار ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺮای ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﺑﺪون‬
‫‪F0‬‬
‫زدن ﺷﺴﺘﯽ‪ ،O‬ﻫﻤﺎن ﻣﺮاﺣﻞ ‪ ١‬و ‪ ٢‬و ‪ ٣‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪی ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد‬
‫ﻗﺒﻠﯽ را دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ اﻣﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ورودیﻫﺎی راهاﻧﺪاز ﻫﺮ ﺑﻠﻮک‬ ‫‪F2‬‬

‫‪ RS‬در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Reset‬ﮐﺮدن ﺑﻠﻮک ‪ RS‬دﻳﮕﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮای اﻳﻦ‬

‫ﻣﻨﻈﻮر در ﻣﺴﻴﺮ ﻫﺮ ورودی ‪ Reset‬در ﺑﻠﻮک ﻫﺎی ‪ RS‬ﻳﮏ ﺑﻠﻮک‬ ‫‪0‬‬

‫‪ OR‬ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﻴﻢ ﺗﺎ ‪ Reset‬ﺷﺪن ﻫﻢ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺴﺘﯽ ورودی ‪ I1‬و‬

‫‪II‬‬
‫ﻫﻢ از ﻃﺮﻳﻖ آن ﻣﺴﻴﺮ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ)‪٣٢‬ــ‪.(٥‬‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻳﻦ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﯽ روی رﻟﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﺳﺮﻳﻊ اﺳﺖ ﻳﻌﻨﯽ‬
‫‪I‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﯽ دو ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q1‬و ‪ Q2‬ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬

‫زﻳﺎد ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﻃﻮری ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ در ﺳﻪ ﻓﺎز ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ در ﻧﻘﺸﻪ ﺳﻴﻢﮐﺸﯽ روی‬ ‫‪K2M‬‬ ‫‪K1M‬‬

‫دﺳﺘﮕﺎه رﻟﻪ ﺗﻮﺟﻪ ‪ ٣‬ﮐﻪ در ﺻﻔﺤﻪ ‪ ١٦٤‬آﻣﺪه رﻋﺎﻳﺖ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬

‫‪N‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٣٠‬ــ ‪٥‬‬ ‫‪١٧٢‬‬

 ‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺸﺮدن ورودی‪ I ٢‬اﺑﺘﺪا‬

‫ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q ٢‬ﻗﻄﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫‪I2‬‬
‫&‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪I‬‬
‫‪I1‬‬ ‫‪RS‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬

‫‪I3‬‬
‫‪Q2‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٣٢‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﺑﻠﻮﮐﯽ ﻣﺪار‬ ‫&‬
‫‪I‬‬
‫ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد ﺳﺮﻳﻊ‬ ‫‪RS‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺸﺮدن ورودی ‪ I ٣‬اﺑﺘﺪا‬
‫ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q١‬ﻗﻄﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺗﮑﻤﻴﻠﯽ‪) :‬وﻳﮋه ی ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ(‬ ‫ﲤﺮﻳﻦ‬

‫‪١‬ــ ﺷﮑﻞ ‪٣٣‬ــ ‪ ٥‬ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﻳﮏ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز را‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻟﺤﻈﻪ ای و ﻫﻢ داﻳﻢ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﭼﻮب ﺑﺮی ﺑﺎ ﭘﺪال( ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ــ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﺤﻮه ی ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺪار و ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی آن ﺑﻪ‬
‫روش ﺑﻠﻮﮐﯽ در راﻳﺎﻧﻪ؛‬
‫ب ــ دﻟﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻠﻮک ﻫﺎی ‪ OR‬در اﻳﻦ ﻣﺪار؛‬
‫ج ــ ﮐﺪام ﺷﺴﺘﯽ ﺑﺮای ﺣﺎﻟﺖ داﻳﻢ و ﮐﺪام ﻳﮏ ﺑﺮای ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ای اﺳﺖ؛‬
‫د ــ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﻣﺪار ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‪.‬‬
‫‪I2‬‬
‫‪I‬‬
‫‪I1‬‬
‫‪١‬ــ ﻫﻤﺎنﻃﻮری ﮐﻪ ﻣﯽداﻧﻴﺪ در ﻣﺪار ﭼﭗﮔﺮد ــ راﺳﺖﮔﺮد‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻣﮑﺎن وﺻﻞ ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﻴﻦ دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ در‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ﻳﮏ ﺧﺮوﺟﯽ در ﻣﺴﻴﺮ ‪Reset‬‬
‫ﺧﺮوﺟﯽ دﻳﮕﺮ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻳﻦ ﮐﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‬
‫داده ﺷﺪه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻠﻮﮐﯽ و ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻣﺪار ﮐﺎر ﻋﻤﻠﯽ ‪ ٥‬را رﺳﻢ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪٢‬ــ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﭗ ﮔﺮد‪،‬‬
‫راﺳﺖ ﮔﺮد دﺳﺘﯽ و ﺑﺎ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻳﺎ ﺑﻠﻮﮐﯽ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی و اﺟﺮا ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪) .‬راﻫﻨﻤﺎﻳﯽ‪ :‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﺮای‬
‫ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﻴﭻ ﻳﮏ ورودی ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ(‪.‬‬
‫‪Q1‬‬
‫‪RS‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪Q‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪I3‬‬
‫‪١٧٣‬‬ ‫‪I‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٣٣‬ــ ‪٥‬‬
 ‫در روش ﺑﻠﻮﮐﯽ‪ ،‬ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ ﺑﻠﻮک‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ی‬ ‫ﺗﻮاﺑﻊ ﺗﺎﻳﻤﺮ‬
‫زﻣﺎﻧﯽ روی آن و زﻣﺎن ﺗﻨﻈﻴﻤﯽ در زﻳﺮ آن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎن داده‬ ‫در رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪدی وﺟﻮد دارد‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪٣٥‬ــ ‪ .(٥‬ورودی اﻳﻦ ﺑﻠﻮک ﮐﻪ ﺗﻐﺬﻳﻪ ی ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻣﻴﺪه‬ ‫ﮐﻪ در اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ ﺷﺮح ﺑﻌﻀﯽ از آن ﻫﺎ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ آن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻨﻈﻴﻤﺎت ﺗﺎﻳﻤﺮ‬ ‫ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از‪:‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان زﻣﺎن را ﺑﻪ دل ﺧﻮاه ﺑﺮ روی ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮐﺮد‪ .‬در روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‪،‬‬ ‫‪١‬ــ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ‬
‫ﺗﺎﻳﻤﺮ از ﺑﻮﺑﻴﻨﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﮏ ورودی ﺗﻐﺬﻳﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫‪٢‬ــ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﻗﻄﻊ‬
‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺗﺎﻳﻤﺮ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺮوﺟﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪٣‬ــ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﭘﺎﻟﺴﯽ‬
‫در ﻣﺪاری ﺳﺎده‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪٣٥‬ــ ‪٥‬ــ ‪ a‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ی ﻋﻤﻠﮑﺮد‬ ‫‪٤‬ــ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﭘﺎﻟﺴﯽ ﮔﺴﺘﺮده‬
‫ﻳﮏ ﺗﺎﻳﻤﺮ را در روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪ ٥‬ــ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬
‫‪I1‬‬ ‫‪T1‬‬ ‫ﺑﻮﺑﻴﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ‬ ‫در ﺑﺨﺶ ﻣﺪارات ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎی ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ و ﺗﺄﺧﻴﺮ‬
‫‪02.00 Sec.‬‬
‫در ﻗﻄﻊ آﺷﻨﺎ ﺷﺪه اﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺟﻬﺖ ﻳﺎدآوری‪ ،‬در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ آن ﻫﺎ‬
‫‪T1‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫اﺷﺎره ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪(a‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪:‬در ﻧﻤﻮدار زﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎی در رﻟﻪی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺗﺎﻳﻤﺮ و زﻣﺎن ﺗﻨﻈﻴﻤﯽ‬ ‫ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ Reset‬دارﻳﻢ‪ Reset .‬ﮐﺮدن‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺻﻔﺮﮐﺮدن‬
‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫زﻣﺎن ﺳﻨﺠﯽ ﺗﺎﻳﻤﺮ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ‪ Reset‬ﻓﻌﺎل ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫)‪(b‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪Q‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ رﻫﺎ ﮐﺮدن آن‪ ،‬درﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﻣﺎﻧﻊ زﻣﺎن ﺳﻨﺠﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫‪06.00 Sec.‬‬
‫زﻣﺎن ﺳﻨﺠﯽ ﺷﺮوع ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٣٥‬ــ ‪٥‬ــ ‪ a‬ــ ﺗﺎﻳﻤﺮ در روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ‪ b‬ــ ﺗﺎﻳﻤﺮ در روش ﺑﻠﻮﮐﯽ‬
‫‪١‬ــ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ‬
‫‪٢‬ــ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﻗﻄﻊ‬ ‫ﻋﻤﻠﮑﺮد‪ :‬ﺑﺎ وﺻﻞ ﺗﻐﺬﻳﻪ )ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ روﻧﺪه(‪ ،‬ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ در‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد‪ :‬ﺑﺎ وﺻﻞ ﺗﻐﺬﻳﻪ )ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ روﻧﺪه( ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ در‬ ‫وﺻﻞ‪ ١‬زﻣﺎن ﺳﻨﺠﯽ )‪ (t‬را آﻏﺎز ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم زﻣﺎن ﺗﻨﻈﻴﻤﯽ‬
‫ﻗﻄﻊ‪ ٢‬ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺗﻴﻐﻪ ی آن ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎ‬ ‫آن‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺗﻴﻐﻪ ی آن ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ‬
‫ﻗﻄﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ )ﻟﺒﻪ ی ﭘﺎﻳﻴﻦ روﻧﺪه(‪ ،‬زﻣﺎن ﺳﻨﺠﯽ )‪ (t‬آﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺎ اﺗﻤﺎم‬ ‫ﺗﻴﻐﻪ ی ﻋﻤﻞ ﮐﺮده ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ )ﻟﺒﻪ ی ﭘﺎﻳﻴﻦ روﻧﺪه( ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اوﻟﻴﻪ‬
‫زﻣﺎن‪ ،‬ﺗﻴﻐﻪ ی ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اوﻟﻴﻪ ﺧﻮد ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮدد )ﺷﮑﻞ ‪٣٦‬ــ ‪.(٥‬‬ ‫ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮدد )ﺷﮑﻞ ‪٣٤‬ــ ‪.(٥‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر از ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻳﺎد دارﻳﺪ رﻟﻪ ی راه ﭘﻠﻪ ﻳﮏ ﻧﻮع ﺗﺎﻳﻤﺮ‬ ‫ﻟﺤﻈﻪ ی وﺻﻞ ﺗﻐﺬﻳﻪ ی ﺑﻮﺑﻴﻦ‬ ‫ﻟﺤﻈﻪ ی ﻗﻄﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪی ﺑﻮﺑﻴﻦ )ﻟﺒﻪی‬
‫ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﻗﻄﻊ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫)ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ روﻧﺪه(‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ روﻧﺪه(‬

‫ﻟﺤﻈﻪ ی وﺻﻞ ﺗﻐﺬﻳﻪ ی‬ ‫ﻟﺤﻈﻪ ی ﻗﻄﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ ی‬

‫ﺑﻮﺑﻴﻦ )ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ روﻧﺪه(‬ ‫ﺑﻮﺑﻴﻦ )ﻟﺒﻪ ی ﭘﺎﻳﻴﻦ روﻧﺪه(‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ی ﻗﻄﻊ ﺗﻴﻐﻪ ﺗﺎﻳﻤﺮ‬
‫‪t‬‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ی وﺻﻞ ﺗﻴﻐﻪ ی ﺗﺎﻳﻤﺮ‬ ‫ﻟﺤﻈﻪ ی ﻗﻄﻊ ﺗﻴﻐﻪ ی ﺑﻮﺑﻴﻦ‬

‫ﻟﺤﻈﻪ ی وﺻﻞ ﺗﻴﻐﻪ ی ﺗﺎﻳﻤﺮ‬

‫‪t‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٣٤‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﻤﻮدار زﻣﺎﻧﯽ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٣٦‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﻤﻮدار زﻣﺎﻧﯽ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﻗﻄﻊ‬

‫‪ on delay‬ــ‪١‬‬ ‫‪ off delay‬ــ‪٢‬‬

‫‪١٧٤‬‬
 ‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫در ﺷﮑﻞ ‪٣٨‬ــ ‪ ٥‬ﻧﻘﺸﻪ ی ﺑﻠﻮﮐﯽ و ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﻗﻄﻊ‬
‫‪I‬‬ ‫‪Q‬‬ ‫را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫)‪(a‬‬
‫‪02.00 Sec.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎی ﺑﺎ‬
‫ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ و ﻗﻄﻊ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻔﺎوت ﻧﺪارﻧﺪ و ﻓﻘﻂ در ﺗﻨﻈﻴﻤﺎت آن ﻫﺎ‬
‫‪I1‬‬ ‫‪T1‬‬
‫‪02.00 Sec.‬‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﻮع ﺗﺎﻳﻤﺮ و ﻣﻘﺪار زﻣﺎن را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫)‪(b‬‬
‫‪T1‬‬ ‫‪Q1‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٣٧‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻣﺪاری ﺑﺮای ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺑﻪ روش ﺑﻠﻮﮐﯽ و ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ی‬
‫ﺁﺯﺍﺩ‬

‫ﺑﻪ ﻳﺎد دارﻳﺪ ﭼﻮن در ﺳﻴﻢﮐﺸﯽ روی دﺳﺘﮕﺎه رﻟﻪ ﺷﺴﺘﯽ دوﺑﻞ را ﺑﻪﮐﺎر ﻧﻤﯽﺑﺮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺴﺘﯽ دوﺑﻞ را در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﻧﻤﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮای اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﭼﻮن ﻗﺴﻤﺖ وﺻﻞﮐﻨﻨﺪه ﺷﺴﺘﯽ دوﺑﻞ ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﺪار را ﻓﻌﺎل ﻣﯽﮐﺮد و ﻗﺴﻤﺖ ﻗﻄﻊﮐﻨﻨﺪه‬
‫آن ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﺪار را ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺴﺘﯽ دوﺑﻞ در ﻣﺪارﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻋﻤﺎل ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻳﮏ ﺷﺴﺘﯽ‬
‫وﺻﻞ )‪ (START‬در ﺳﻴﻢﮐﺸﯽ دﺳﺘﮕﺎه درﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﮐﻪ ورودی ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮای آن در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻴﺰ ﻳﮏ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل اﻳﻦ ورودی ﻳﮏ ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬را ‪ Set‬و ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬دﻳﮕﺮی را ‪ Reset‬ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎرﺑﺮدی را در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪار ﭼﭗﮔﺮد ــ‬
‫راﺳﺖ ﮔﺮد ﺳﺮﻳﻊ دﻳﺪﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﺷﺴﺘﯽﻫﺎی دوﺑﻞ ﻣﻌﻤﻮل ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻗﻄﻊﮐﻨﻨﺪه ﺷﺴﺘﯽ اﺑﺘﺪا و ﻗﺴﻤﺖ‬
‫وﺻﻞﮐﻨﻨﺪه آن ﺑﺎ ﺗﺄﺧﻴﺮی ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮاﺑﻊ ‪ RS‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ درواﻗﻊ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻻ ﻓﻌﺎل ﺷﺪن ورودی ‪ Set‬و ‪ Reset‬ﺑﺎ‬
‫ﻳﮏ ﻫﻤﺰﻣﺎﻧﯽ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای آنﮐﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه در ﻗﺴﻤﺖ وﺻﻞﮐﻨﻨﺪه ﺷﺴﺘﯽ دوﺑﻞ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺪ از ﻳﮏ‬
‫ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬آﻳﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻴﺪ ﺑﺮای اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﭼﻪ ﺗﺎﻳﻤﺮی ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ؟‬

‫‪RS‬‬ ‫‪RS‬‬

‫‪I1‬‬
‫‪I1‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪RS‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪RS‬‬
‫‪0.05 Sec.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٣٨‬ــ ‪٥‬‬

‫ﺑﺮای اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪٣٩‬ــ ‪ ٥‬ﺗﺎﻳﻤﺮی را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬آﻳﺎ از ﻣﺸﺨﺼﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﮐﻪ روی ﺑﻠﻮک رﺳﻢ‬
‫ﺷﺪه ﻣﯽﺗﻮاﻧﻴﺪ ﭘﯽ ﺑﻪ ﻃﺮز ﮐﺎر آن ﺑﺒﺮﻳﺪ؟‬

‫‪١٧٥‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﮐﻪ در ﺑﺮﺧﯽ از رﻟﻪﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺑﻌﺪ از ﭘﺎﻟﺲ )‪ (After Pulse‬ﻧﺎم دارد‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻪ زﻣﺎﻧﯽ آن ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺑﺮﺧﯽ رﻟﻪﻫﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽﺷﻮﻳﺪ اﻳﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ را ﺑﺴﺎزﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻳﺮ‪:‬‬

‫‪Trigger‬‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﺪن ﺑﻮﺑﻴﻦ ﻳﺎ ورودی‬

‫‪Q‬‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻳﺎ ﺧﺮوﺟﯽ‬ ‫‪t‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٣٩‬ــ ‪٥‬‬

‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دو ﺗﺎﻳﻤﺮ اوﻟﯽ ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﻗﻄﻊ و دوﻣﯽ ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ اﻳﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ را ﺑﺴﺎزﻳﻢ‪ ،‬آﻳﺎ ﻣﯽﺗﻮان اﻳﻦ‬
‫ﻣﻌﺎدلﺳﺎزی را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ؟ ﭼﺮا؟‬

‫ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 0.10Sec‬ﻓﺸﺮدن‬ ‫‪ 0.05Sec‬ﻓﺸﺮدن‬

‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪Q‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪Q‬‬

‫‪0.10 Sec.‬‬ ‫‪0.05 Sec.‬‬ ‫‪02.00 Sec.‬‬ ‫‪0.05 Sec.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٤٠‬ــ ‪٥‬‬

‫ﺑﺮای ﻣﺪار ﭼﭗﮔﺮد ــ راﺳﺖﮔﺮد ﺳﺮﻳﻊ ﮐﻪ در ﻣﺪار ﻗﺪرت ﻧﻴﺰ ﮐﺎراﻳﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن‬
‫ورودیﻫﺎی ﺗﺨﺼﻴﺺ داده ﺷﺪه ﺑﺮای ﻣﺪار ﮐﺎر ﻋﻤﻠﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻳﺮ را اراﺋﻪ ﮐﺮد ﺑﻠﻮکﻫﺎی ‪ AND‬ﺑﻪﮐﺎر رﻓﺘﻪ ﺑﺮای‬
‫آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻓﺸﺮدن ورودیﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﻫﻴﭻﻳﮏ از ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎ ﻓﻌﺎل ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫‪I2‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪I‬‬ ‫&‬
‫‪RS‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪0.05 Sec.‬‬
‫‪I1‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬

‫‪I3‬‬ ‫‪Q2‬‬
‫&‬ ‫‪RS‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪I‬‬
‫‪0.05 Sec.‬‬

‫‪1‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٤١‬ــ ‪٥‬‬

‫‪١٧٦‬‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪار ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ‬ ‫ﻛﺎﺭ ﻋﻤﻠﯽ ‪6‬‬
‫ﻓﻮق و ﺗﺨﺼﻴﺺ ورودی و ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﺣﻞ ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﻪ روش‬ ‫ﻫﺪف‪ :‬راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﭗ ﮔﺮد‪،‬‬
‫ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ را ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﻴﻢ‪.‬‬ ‫راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﺎ ﺗﻮﻗﻒ زﻣﺎﻧﯽ‬
‫‪١‬ــ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ‪ Q1 ،١‬داﻳﻢ ﮐﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬درﻧﺘﻴﺠﻪ‬ ‫اﺑﺘﺪا ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﺎری اﻳﻦ ﻣﺪار را ﻣﺠﺪد ًا ﻣﺮور ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﻮع ‪ RS‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ورودی ‪ I2‬ﺟﻬﺖ ﻓﻌﺎل ﮐﺮدن آن‬ ‫ﮐﺎری ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Set‬ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺿﻤﻨ ًﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ‪ ،٣‬ﺑﺴﺘﻪ ‪ Q2‬را‬ ‫‪١‬ــ ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﯽ‪ I‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ K1M‬داﻳﻢ‪ ،‬ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﻴﻢ )ﺳﻄﺮ ‪ ١‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ‪ S1‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‪ K1M‬ﻗﻄﻊ و ﺗﺎﻳﻤﺮ زﻣﺎنﺳﻨﺠﯽ را ﺷﺮوع ﮐﻨﺪ‬
‫‪٢‬ــ آن ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻗﻄﻊ ‪ Q1‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Reset‬ﻗﺮار‬ ‫و ﭘﺲ از ﻣﺪت زﻣﺎن ﺗﻨﻈﻴﻤﯽ‪ ،‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K2M‬وﺻﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺪار ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ‪ ،٣‬ورودی ‪ I4‬و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫‪٢‬ــ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ‪ S2‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ‪ K2M‬ﻗﻄﻊ‬
‫ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ ﮐﻠﯽ ﻣﺪار ﺑﺎﻋﺚ ﻗﻄﻊ ‪ Q1‬ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬درﻧﺘﻴﺠﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ‬ ‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﻫﺎ را در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮازی ﺑﻪ ‪ Reset‬وﺻﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‬ ‫‪٣‬ــ اﻣﮑﺎن اﻳﻦ ﮐﻪ دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫)ﺳﻄﺮ ‪ ٢‬و ‪ ٣‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬ ‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪٣‬ــ ورودی ‪ I4‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺳﺮی ﺷﻮد ﺗﺎ در‬ ‫‪٤‬ــ ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﯽ ‪ O‬ﻣﺪار ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﻓﻌﺎل ﺑﻮدن آن‪ ،‬ﺗﺎﻳﻤﺮ زﻣﺎن ﺳﻨﺠﯽ ﮐﻨﺪ )ﺳﻄﺮ ‪ ٤‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺸﻪ ی ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫‪٤‬ــ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺑﺎﻳﺪ در ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q2‬وﺻﻞ زﻣﺎﻧﯽ اﻳﺠﺎد‬ ‫ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﺎ ﺗﻮﻗﻒ زﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻳﺎدآوری‪ ،‬در ﺷﮑﻞ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Set‬ﮐﺮدن آن ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد ﺿﻤﻨ ًﺎ‬ ‫‪٤٢‬ــ ‪ ٥‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ‪ ،٣‬ﺑﺴﺘﻪی ‪ Q1‬را در اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫‪F0‬‬
‫)ﺳﻄﺮ ‪ ٥‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪ ٥‬ــ ورودی ‪ I1‬ﻣﻌﺎدل ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ ﮐﻞ ﻣﺪار اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ در‬
‫‪F4‬‬ ‫>‪θ‬‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ‪ Reset‬ﮐﻠﻴﻪ ی ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد )ﺳﻄﺮ ‪ ٦‬و ‪ ٧‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﻮق را در روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ در ﺷﮑﻞ ‪٤٣‬ــ ‪ ٥‬ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫‪F2‬‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪I2 Start I‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪S‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪I1‬‬ ‫‪Stop‬‬ ‫‪Q1‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪K1M‬‬ ‫‪K1T‬‬ ‫‪K2M‬‬
‫‪I4‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Limit switch‬‬
‫‪I4‬‬ ‫‪T1‬‬
‫‪S1‬‬ ‫‪S2‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪T‬‬

‫‪T1‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪S‬‬
‫‪K2M‬‬ ‫‪K1M‬‬
‫‪I1‬‬ ‫‪Q2‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪R‬‬

‫‪I5‬‬ ‫‪K1M‬‬ ‫‪K1T‬‬ ‫‪K2M‬‬

‫‪7‬‬
‫‪Limit switch‬‬ ‫‪N‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٤٣‬ــ‪ ٥‬ــ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‬

‫‪١٧٧‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪٤٢‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﺎ ﺗﻮﻗﻒ زﻣﺎﻧﯽ‬
 ‫‪L1‬‬

‫‪F0‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪٤٤‬ــ ‪ ٥‬ﻧﺤﻮه ی ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ اﻳﻦ ﻣﺪار را در رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬ﺷﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در ورودی ‪ I3‬در اداﻣﻪ‬
‫‪F2‬‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎرﻣﯽ آﻳﺪ و ﻓﻌ ًﻼ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪I3‬‬ ‫‪I4‬‬ ‫‪I5‬‬ ‫‪I6‬‬

‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q4‬‬

‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬

‫‪N‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٤٤‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﺤﻮه ی ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﺎ ﺗﻮﻗﻒ زﻣﺎﻧﯽ‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪٤٥‬ــ ‪ ٥‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﻪ روش ﺑﻠﻮﮐﯽ اﻳﻦ ﻣﺪار را ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬اﻋﻤﺎل ﺗﻤﺎم ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﺎری ﻣﺪار ﺑﺮ روی ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ داده‬

‫‪K2M‬‬ ‫‪K1M‬‬
‫ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﭼﭗ ﮔﺮد و راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﺎ ﻫﻢ‬ ‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬
‫ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ﺟﻬﺖ وارد‬
‫ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﻣﺪار ﮐﺮدن ﺗﺎﻳﻤﺮ ــ ‪S١‬‬

‫‪I2‬‬ ‫‪Q١‬‬
‫‪I‬‬ ‫&‬
‫‪RS‬‬
‫ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ﺟﻬﺖ ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬ ‫‪Q‬‬
‫ﺑﺎﻻﺑﺮ در اﻧﺘﻬﺎی ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺎﻻ ــ ‪S١‬‬
‫‪1‬‬
‫‪I4‬‬
‫‪Q٢‬‬
‫‪I‬‬ ‫&‬
‫‪RS‬‬
‫‪I1‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪06.00 Sec.‬‬
‫‪Limit Switch S١‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪I5‬‬
‫‪stop‬‬
‫‪I‬‬ ‫ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ﺟﻬﺖ ﻗﻄﻊ در اﻧﺘﻬﺎی‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪن ــ ‪S٢‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٤٥‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﺑﻠﻮﮐﯽ ﻣﺪار ﮐﻮره‬ ‫‪١٧٨‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﯽ در ﻣﺪار ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫در ﻣﺪار ﺷﮑﻞ ‪٤٢‬ــ ‪ ٥‬ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻦ دﺳﺖ از روی ﺷﺴﺘﯽ‬
‫از ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﮐﻤﮑﯽ‪ ،‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪار ﺟﻬﺖ ﻳﺎدآوری‬ ‫اﺳﺘﺎپ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﭼﻪ ﻣﻴﮑﺮوﺳﻮﻳﭻ ‪ S1‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺸﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻓﻌﺎل‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪٤٦‬ــ ‪ ٥‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد و زدن ﺷﺴﺘﯽ ‪ 0‬ﺗﺄﺛﻴﺮی ﻧﺪارد و ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﻌﺪی وارد ﻣﺪار‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺷﺮط ‪ ٥‬ﻣﺤﻘﻖ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺮای اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎﻳﺪ‬
‫‪L1‬‬

‫‪F0‬‬

‫‪F4‬‬ ‫>‪θ‬‬

‫‪F2‬‬

‫‪0‬‬

‫‪K3‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪II‬‬

‫‪K1M‬‬ ‫‪K1T‬‬ ‫‪K2M‬‬

‫‪S1‬‬ ‫‪S2‬‬

‫‪K2M‬‬ ‫‪K1M‬‬

‫‪K1M‬‬ ‫‪K1T‬‬ ‫‪K3‬‬ ‫‪K2M‬‬

‫‪N‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٤٦‬ــ ‪٥‬‬

‫ﺿﻤﻨ ًﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ‪ ،٣‬ﺑﺴﺘﻪ ‪ Q2‬را در اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﻴﻢ‬
‫)ﺳﻄﺮ ‪١‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪٢‬ــ آنﭼﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻗﻄﻊ ‪ Q1‬ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Reset‬آن ﻗﺮار‬
‫ﮔﻴﺮد‪ .‬در اﻳﻦﺟﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ‪ ،٣‬ﻫﻢ ورودی ‪ I4‬و ﻫﻢ ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ ﮐﻠﯽ‬
‫ﻣﺪار ﺑﺎﻋﺚ ﻗﻄﻊ‪ Q1‬ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬درﻧﺘﻴﺠﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آنﻫﺎ را در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻮازی ﺑﻪ ‪ Reset‬وﺻﻞ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ )ﺳﻄﺮ ‪ ٢‬و ‪ ٣‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪٣‬ــ ورودی ‪ I4‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﻮﺑﻴﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺳﺮی ﺷﻮد ﺗﺎ در زﻣﺎن‬
‫ﻓﻌﺎل ﺑﻮدن آن‪ ،‬ﺗﺎﻳﻤﺮ زﻣﺎن ﺳﻨﺠﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺿﻤﻨ ًﺎ روﺷﻦ ﺷﺪن ﺗﺎﻳﻤﺮ‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺧﺮوﺟﯽ ﮐﻤﮑﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ I4 ،‬و ‪ ،M1‬ﺿﻤﻦ‬
‫‪١٧٩‬‬
‫در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪر ﻳﺰی رﻟﻪ ﻧﻴﺰ از ﺗﺎﺑﻊ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﮐﻤﮑﯽ ﻳﻌﻨﯽ ‪ M‬ﮐﻤﮏ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻳﻢ )ﺷﮑﻞ ‪٤٧‬ــ ‪ .(٥‬ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﻓﻌﺎل ﺷﺪن اﻳﻦ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﻪ‬
‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﺎﻻﺑﺮ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪﻧﺶ ﺑﻪ آن واﺑﺴﺘﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ‪ AND‬ﮐﺮدن ﺧﺮوﺟﯽ ‪ M1‬و ورودی‬
‫‪ I4‬اﻳﻦ ﮐﺎر ﻋﻤﻠﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪار ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﻣﺪار‪ ،‬ﻣﺮاﺣﻞ رﺳﻢ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪١‬ــ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ‪ Q1 ،١‬داﻳﻢ ﮐﺎر ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﻮع‬
‫‪ RS‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ورودی ‪ I2‬ﺟﻬﺖ وﺻﻞ آن در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Set‬ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
 ‫‪I2 Start I‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫ﺳﺮی ﺷﺪن‪ ،‬وارد ﺑﻮﺑﻴﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ )ﺳﻄﺮ ‪ ٤‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪S‬‬
‫‪٤‬ــ ﺧﺮوﺟﯽ ﮐﻤﮑﯽ ‪ M1‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺧﻮد ﻧﮕﻪ دار‬
‫‪I1‬‬ ‫‪Stop‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪R‬‬ ‫دارد‪ ،‬ﭘﺲ از ﻧﻮع ‪ RS‬اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ روﺷﻦ ﺷﺪﻧﺶ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ‪Q1‬‬
‫‪I4‬‬ ‫اﺳﺖ اﻣﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪﻧﺶ ﺑﻪ آن واﺑﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ )ﺳﻄﺮ ‪ ٩‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪S1‬‬
‫‪Limit switch‬‬ ‫‪ ٥‬ــ ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺑﺎﻳﺪ در ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q2‬وﺻﻞ زﻣﺎﻧﯽ )ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫‪I4‬‬ ‫‪M1‬‬ ‫‪T1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪T‬‬ ‫داﻳﻢ ﮐﺎر( اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Set‬ﮐﺮدن آن ﻗﺮار‬
‫‪T1‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮد )ﺳﻄﺮ ‪ ٥‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﺿﻤﻨ ًﺎ ﭼﻮن ﻣﺪار‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻗﻄﻊ در ﻃﻮل ﻣﺴﻴﺮ را ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺪا ﮐﺮده‬
‫‪I3‬‬
‫‪6‬‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ورودی دﻳﮕﺮی ﺑﺮای روﺷﻦ ﺷﺪن ‪ ،Q2‬ﻣﻮازی ﺑﺎ ﺗﻴﻐﻪ ی ﺗﺎﻳﻤﺮ‬
‫‪Start‬‬
‫‪I1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫در ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻳﻢ )ﺳﻄﺮ ‪ ٦‬و ‪ ٥‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪ ٦‬ــ ورودی ‪ I1‬ﻣﻌﺎدل ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ ﮐﻞ ﻣﺪار اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ در‬
‫‪I5‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪S2‬‬ ‫ﻣﺴﻴﺮ ‪ Reset‬ﮐﻠﻴﻪ ی ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد )ﺳﻄﺮ ‪ ٧‬و ‪ ١٠‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪Limit switch‬‬
‫‪Q1‬‬ ‫‪M1‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪٤٧‬ــ ‪ ٥‬اﻳﻦ ﻣﺪار را ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪S‬‬

‫‪I1‬‬ ‫‪M1‬‬
‫‪K1‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪R‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٤٧‬ــ ‪٥‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﭼﭗ ﮔﺮد‪،‬‬ ‫‪K1M‬‬

‫راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﺎ ﺗﻮﻗﻒ زﻣﺎﻧﯽ‬

‫‪K1‬‬

‫ﭼﻮن ﻣﺪار‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻗﻄﻊ در ﻃﻮل‬

‫ﻣﺴﻴﺮ را ﭘﻴﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮای‬ ‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﮐﻤﮑﯽ ﻓﻘﻂ روﺷﻦ ﺷﺪﻧﺶ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﻫﻢ ﻣﺠﺒﻮرﻳﻢ ﺷﺴﺘﯽ‬ ‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺑﺎﻻﺑﺮﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫‪I2‬‬
‫‪Q1‬‬
‫‪I I‬‬ ‫&‬
‫‪RS‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪I3‬‬
‫‪I4‬‬
‫‪Q2‬‬
‫‪II I‬‬ ‫&‬
‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬
‫&‬ ‫‪RS‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪I1‬‬ ‫‪Limit‬‬
‫‪06.00 Sec.‬‬
‫‪Switch S1‬‬
‫‪O I‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪I5‬‬
‫‪STOP‬‬
‫‪I‬‬
‫‪M1‬‬
‫‪Limit‬‬
‫‪Switch S2‬‬ ‫‪RS‬‬ ‫‪M‬‬ ‫ﻣﺴﻴﺮ ‪AND‬‬ ‫ﺗﺎﻳﻤﺮ در‬
‫ﮐﺮدن ﺧﺮوﺟﯽ ﮐﻤﮑﯽ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٤٨‬ــ ‪٥‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﺑﻠﻮﮐﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﺎ ﺗﻮﻗﻒ زﻣﺎﻧﯽ‬ ‫و وﺻﻞ‬

‫‪١٨٠‬‬
 ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ی‬
‫ﺁﺯﺍﺩ‬
‫ﻳﮑﯽ از ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﮐﻪ در اﮐﺜﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎی ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ ،‬ﻋﺪم ﮐﺎراﻳﯽ ﻣﺪار در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﻄﻊ ﺑﺮق‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﺗﺎﻳﻤﺮی ﺑﺨﺸﯽ از زﻣﺎنﺳﻨﺠﯽ ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم داده و ﺑﺮق ﻣﯽرود و ﮐﺎر در آن ﻟﺤﻈﻪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫در اﻳﻦ ﺑﻴﻦ ﺑﺎ آﻣﺪن ﺑﺮق ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻮﻗﻒ اﺳﺖ و ﻣﺤﺼﻮل ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﻧﻴﻤﻪی راه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺮاب ﺷﺪه و ﺑﺎﻳﺪ از ﭼﺮﺧﻪ ﮐﺎر‬
‫ﺧﺎرج ﺷﺪه و ﺑﻪ دور رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد و دﺳﺘﮕﺎه ﻣﺠﺪد ًا راهاﻧﺪازی ﺷﻮد اﺗﻔﺎق ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻘﺪر ﺧﻮب ﺑﻮد‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﯽ در ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻳﺎ ﺑﻌﻀﯽ از ﺗﻮاﺑﻊ ﺧﺎص ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﺑﺮق وﺿﻌﻴﺖ ﮐﺎری در ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ و ﺑﺎ آﻣﺪن‬
‫ﺑﺮق ﮐﺎر ﻣﺘﻮﻗﻒ‪ ،‬اداﻣﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﺮز ﺻﺤﻴﺤﯽ ﺑﺪون دور رﻳﺰ ﻣﺤﺼﻮل و وﻗﻔﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽداد‪.‬‬
‫ﺑﺮای اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر در رﻟﻪﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﯽ ﺑﻪﻧﺎم ‪ Retentivity‬ﻳﺎ ‪ Latching‬ﺑﺮای ﺑﺮﺧﯽ از ﺗﻮاﺑﻊ‬
‫ﺧﺎص ﻣﺜﻞ ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﺑﺮق و ﺑﺎ آﻣﺪن ﻣﺠﺪد ﺑﺮق اﮔﺮ ﺗﺎﻳﻤﺮ درﺣﺎل زﻣﺎنﺳﻨﺠﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اداﻣﻪ زﻣﺎنﺳﻨﺠﯽ‬
‫ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﺪ و ﻳﺎ اﮔﺮ ﻋﻤﻞ ﮐﺮده ﺑﺎ آﻣﺪن ﺑﺮق ﻫﻤﺎن وﺿﻌﻴﺖ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ‪ Retentivity‬ﮐﺮدن ﻳﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺜﻞ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻣﯽﺗﻮان ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺎﻻ ﮐﻪ در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎی ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺗﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﻻزم اﺳﺖ را‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ آورد‪ .‬در ﻣﺪاری ﻣﺜﻞ ﻣﺪار ﮐﻮره ﮐﻪ در ﻣﺪارﻫﺎی ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺎ آن آﺷﻨﺎ ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮق ﻗﻄﻊ ﺷﻮد ﻣﺨﺰن در ﻧﻴﻤﻪ ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ و ﺑﺎ آﻣﺪن ﺑﺮق ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺨﺰن را ﺑﻪ ﺗﻮﻗﻔﮕﺎه آورده و ﻣﺠﺪد راهاﻧﺪازی را آﻏﺎز ﮐﻨﻴﻢ اﮔﺮ ﺗﺎﻳﻤﺮ اﻳﻦ ﻣﺪار ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ‬
‫‪ Retentivity‬داﺷﺖ ﺑﺎ آﻣﺪن ﺑﺮق ﻣﺨﺰن اداﻣﻪ ﮐﺎر ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم ﻣﯽداد‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻋﺪم ‪ Retentivity‬در ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮرﻫﺎ در ﻓﺼﻞ ﻣﺪارﻫﺎی ﻓﺮﻣﺎن ﻳﮏ اﻣﺘﻴﺎز ﺑﺮای آن ﻫﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬ﭼﺮا‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ آﻣﺪن ﺑﺮق ﻣﺪار ﺧﻮدﺑﻪﺧﻮد راهاﻧﺪازی ﻧﻤﯽﺷﺪ اﻣﺎ ﻣﯽﺑﻴﻨﻴﺪ ‪ Retentivity‬در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮارد ﻻزم و ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‬
‫اﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﺣﺘﯽ در ﺗﺎﺑﻊ ‪ RS‬در رﻟﻪﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی ﻧﻴﺰ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻌﯽ ﮐﻨﻴﺪ در ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺧﻮد ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎی ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺗﯽ ﮐﻪ ‪ Retentivity‬ﻻزم دارﻧﺪ را ﭘﻴﺪا ﮐﻨﻴﺪ و آن ﻫﺎ را ﺑﺮای ﮐﻼس‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪٢‬ــ ﺑﺴﻴﺎری از رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی دارای ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺪ و‬ ‫ﲤﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس آن دارای ﺗﻮاﺑﻊ ﺧﺎﺻﯽ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻫﻔﺘﮕﯽ ــ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺳﺎﻻﻧﻪ(‬ ‫ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﺎ ﺗﻮﻗﻒ زﻣﺎﻧﯽ را‬
‫ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﺷﮑﻞ‪ ٤٩‬ــ ‪ ٥‬ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای ﻃﺮح ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ در ﺑﻴﻦ ﻣﺴﻴﺮ‪ ،‬ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ زده ﺷﻮد‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ی ﺑﻠﻮﮐﯽ و ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﺷﮑﻞ ‪ ٥٠‬ــ ‪٥‬‬ ‫ﻣﺨﺰن ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎی ﻣﺴﻴﺮ )اوﻟﻴﻦ اﻳﺴﺘﮕﺎه( ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬آن ﮔﺎه ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫را ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺪار را ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻳﺎ ﺑﻠﻮﮐﯽ‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزی و اﺟﺮا ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪Q1‬‬
‫‪Mo....Su+‬‬
‫‪20:00 h‬‬
‫‪Q‬‬
‫ﺗﻤﺮﻳﻨﺎت ﺗﮑﻤﻴﻠﯽ‪) :‬وﻳﮋه ی ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ(‬
‫‪20:01 h‬‬

‫‪١‬ــ ﺑﺮای راه ﭘﻠﻪ ی ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺪاری ﻃﺮح ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ زدن‬

‫‪H0‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫ﻳﮏ ﺷﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻻﻣﭗ ﻫﺎی راه ﭘﻠﻪ ﺑﺮای ﺷﺶ دﻗﻴﻘﻪ روﺷﻦ و ﭘﺲ از آن‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﮔﺮ ﺑﺮای ﭘﻨﺞ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺷﺴﺘﯽ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٤٩‬ــ ‪٥‬‬ ‫راه ﭘﻠﻪ داﻳﻢ روﺷﻦ ﺑﻤﺎﻧﺪ و در ﻫﺮ ﺷﺮاﻳﻄﯽ‪ ،‬ﺷﺴﺘﯽ ﺑﺮای ﺑﺎر دوم زده‬
‫ﺷﻮد ﻣﺪار ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪١٨١‬‬
 ‫‪I1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪Mo....Su+‬‬
‫‪20:00 h‬‬
‫‪20:01 h‬‬
‫‪01.00 Sec.‬‬ ‫&‬
‫‪Q‬‬
‫‪RS‬‬

‫‪I2‬‬ ‫&‬ ‫‪Q‬‬ ‫‪Mo....Su+‬‬

‫‪20:00 h‬‬
‫‪05:00 Sec.‬‬ ‫‪H0‬‬ ‫‪20:01 h‬‬ ‫‪T1‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪Pulse timer‬‬
‫‪01.00 Sec.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٥٢‬ــ ‪٥‬‬ ‫‪T1‬‬ ‫‪H0‬‬ ‫‪Q1‬‬

‫اﻳﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ در روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﺷﮑﻞ ﺧﺎﺻﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ در‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻤﺎت ﺗﺎﻳﻤﺮ‪ ،‬ﭘﺎﻟﺴﯽ ﺑﻮدن را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﻧﻘﺸﻪ ی ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻳﻦ ﻣﺪار‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ ٥٠‬ــ ‪٥‬‬

‫در ﻣﺜﺎل ﻓﻮق آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪٣‬ــ ﻣﺪار زﻧﮓ ﻣﺪرﺳﻪ ﺧﻮد را ﺗﻮﺳﻂ رﻟﻪﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰی‪،‬‬
‫‪٤‬ــ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﭘﺎﻟﺴﯽ ﮔﺴﺘﺮده‬ ‫ﺑﻪﮔﻮﻧﻪای ﻃﺮح ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای زﻣﺎنﻫﺎی ورود و ﺧﺮوج ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن‬
‫اﻳﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ روﻧﺪه ﺗﻐﺬﻳﻪ‪ ،‬زﻣﺎن ﺳﻨﺠﯽ را آﻏﺎز و‬ ‫اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ در ﺳﺎﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺿﻤﻨ ًﺎ در اﻳﻦ ﻣﺪار ﻳﮏ‬
‫ﺗﻴﻐﻪی آن ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺳﭙﺮیﺷﺪن زﻣﺎن ﺗﻨﻈﻴﻤﯽ‬ ‫ﺷﺴﺘﯽ ﻧﻴﺰ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ ﺗﺎ در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺑﺘﻮان ﺑﻪﺻﻮرت دﺳﺘﯽ ﻧﻴﺰ زﻧﮓ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اول ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮدد و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻟﺒﻪ ی ﭘﺎﻳﻴﻦ روﻧﺪه ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺣﺴﺎس‬ ‫را ﺑﻪ ﺻﺪا درآورد‪.‬‬
‫ﻧﻴﺴﺖ )ﺷﮑﻞ ‪ ٥٣‬ــ ‪.(٥‬‬ ‫در ﺑﺨﺶ ﻫﺎی ﻗﺒﻞ ﺑﺎ دو ﻧﻮع ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ و ﺗﺄﺧﻴﺮ در‬
‫ﻗﻄﻊ آﺷﻨﺎ ﺷﺪﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ ﺗﺎﻳﻤﺮ‪ ،‬ﮐﻪ ﮐﺎرﺑﺮد‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ی ﺑﻮﺑﻴﻦ ﻳﺎ‬ ‫زﻳﺎدی در رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫ورودی‬
‫‪t‬‬ ‫‪٣‬ــ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﭘﺎﻟﺴﯽ‬
‫ﺗﺎﻳﻤﺮ ﭘﺎﻟﺴﯽ ﺑﺎ وﺻﻞ ﺗﻐﺬﻳﻪ )ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻروﻧﺪه( زﻣﺎن ﺳﻨﺠﯽ‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻳﺎ‬ ‫را آﻏﺎز و ﺗﻴﻐﻪ ی آن ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ در ﺻﻮرت ﻗﻄﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ )ﻟﺒﻪ ی‬
‫ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ روﻧﺪه( ﻳﺎ ﭘﺲ از ﺳﭙﺮی ﺷﺪن زﻣﺎن ﺗﻨﻈﻴﻤﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اول‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٥٣‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﻤﻮدار زﻣﺎﻧﯽ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﭘﺎﻟﺴﯽ ﮔﺴﺘﺮده‬
‫ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮدد )ﺷﮑﻞ ‪ ٥١‬ــ ‪.(٥‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬در ﻣﺪار ﭘﺮس‪ ،‬اﻣﮑﺎﻧﯽ در ﻣﺪار ﻗﺮار دﻫﻴﺪ ﮐﻪ از‬ ‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ی ﺑﻮﺑﻴﻦ ﻳﺎ ورودی‬
‫‪t‬‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ی وﺻﻞ ﺷﺴﺘﯽ ﻫﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﺪت زﻣﺎن ‪ ٥‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﭘﺮس‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ‪ :‬ﻧﻘﺸﻪ ی ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻳﻦ ﻣﺪار ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﮑﻞ‪ ٥٤‬ــ ‪٥‬‬ ‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻳﺎ ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪٥١‬ــ ‪٥‬ــ ﻧﻤﻮدار زﻣﺎﻧﯽ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﭘﺎﻟﺴﯽ‬

‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪T1‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬در ﻣﺪار ﭘﺮس ﻣﺤﺪودﻳﺘﯽ اﻳﺠﺎد ﮐﻨﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﺪت زﻣﺎن‬
‫‪T1 One Shot timer 5Sec.‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫ﭘﺮس از ‪ ٥‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺗﺠﺎوز ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ‪ :‬ﻧﻘﺸﻪ ی ﺑﻠﻮک اﻳﻦ ﻣﺪار ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﮑﻞ ‪ ٥٢‬ــ ‪٥‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٥٤‬ــ ‪٥‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪١٨٢‬‬
 ‫‪٥‬ــ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ی ﺑﻮﺑﻴﻦ ﻳﺎ ورودی‬ ‫اﻳﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ روﻧﺪه ی ﺗﻐﺬﻳﻪ‪ ،‬زﻣﺎن ﺳﻨﺠﯽ را آﻏﺎز‬
‫اﻣﺎ ﺗﻴﻐﻪ ی آن در ﭘﺎﻳﺎن زﻣﺎن ﺳﻨﺠﯽ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫‪t‬‬
‫ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻟﺒﻪ ی ﭘﺎﻳﻴﻦ روﻧﺪه‬
‫ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﻨﺘﺎﮐﺖ ﻳﺎ ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫ﺑﯽ ﺗﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬از آن ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ اﻳﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﻗﻄﻊ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﺟﻬﺖ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٥٥‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﻤﻮدار زﻣﺎﻧﯽ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬
‫ﻗﻄﻊ ﺷﺪن اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ‪ Reset‬دارد )ﺷﮑﻞ‪ ٥٥‬ــ ‪.(٥‬‬
‫در ﺟﺪول ‪ ٢‬ــ ‪ ٥‬اﻧﻮاع ﺗﺎﻳﻤﺮ رﻟﻪ ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ در ﻣﻮرد ﻧﻤﻮدار زﻣﺎﻧﯽ ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎی دﻳﮕﺮ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪٢‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻣﺸﺨﺼﻪ ی زﻣﺎﻧﯽ ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎ‬

‫ﻧﻮع ﺗﺎﻳﻤﺮ‬ ‫ﺷﺮوع زﻣﺎن ﺳﻨﺠﯽ)‪(t‬‬ ‫ﻟﺤﻈﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد‬ ‫ﻟﺤﻈﻪ ﻗﻄﻊ‬ ‫دﻳﺎﮔﺮام زﻣﺎﻧﯽ‬

‫ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ‬ ‫ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن زﻣﺎن‬ ‫ﻟﺒﻪ ی ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫‪t‬‬

‫ﺗﺄﺧﻴﺮ در ﻗﻄﻊ‬ ‫ﻟﺒﻪ ی ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن زﻣﺎن‬

‫‪t‬‬

‫‪١‬ــ ﻟﺒﻪ ی ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫‪t‬‬

‫ﺗﺎﻳﻤﺮ ﭘﺎﻟﺴﯽ‬ ‫ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ‬ ‫ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ‬
‫‪٢‬ــ ﭘﺎﻳﺎن زﻣﺎن‬

‫ﭘﺎﻟﺴﯽ ﮔﺴﺘﺮده )ﺗﮏ ﺿﺮب(‬ ‫ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ‬ ‫ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن زﻣﺎن‬
‫‪t‬‬

‫‪-----‬‬ ‫‪t‬‬
‫ﺗﺄﺧﻴﺮ در وﺻﻞ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬ ‫ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن زﻣﺎن‬

‫ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻗﻄﻊ ‪ /‬وﺻﻞ ‪On/off delay‬‬ ‫ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ وﻟﺒﻪ ی ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﺑﻌﺪ از زﻣﺎن ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ‬ ‫ﺑﻌﺪ از زﻣﺎن ﻟﺒﻪ ی ﭘﺎﻳﻴﻦ‬

‫ﺑﻌﺪ از ﭘﺎﻟﺲ )‪(After pulse‬‬ ‫ﻟﺒﻪ ی ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﻟﺒﻪ ی ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن زﻣﺎن‬

‫ﻟﺒﻪ ی ﭘﺎﻟﺴﯽ )‪(Edge wiping‬‬ ‫ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ‬ ‫ﺑﻌﺪ از زﻣﺎن ﻟﺒﻪ ی ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﺑﻌﺪ از زﻣﺎن ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ‬

‫ﻧﮕﻪ دارﻧﺪه )‪(Hold‬‬ ‫ﻟﺒﻪ ی ﺑﺎﻻ‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻤﻊ زﻣﺎن ﻫﺎ‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻤﻊ زﻣﺎن ﻫﺎ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در ﺗﺎﻳﻤﺮ ‪ Edge wiping‬اﮔﺮ زﻣﺎن ﻟﺒﻪ ی ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎﻳﻤﺮ ﭘﺎﻟﺴﯽ ﮔﺴﺘﺮده )ﺗﮏ ﺿﺮب( ﮐﻪ در ﺑﻌﻀﯽ رﻟﻪ ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ‪ Single pulse‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪١٨٣‬‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺿﻤﻨ ًﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ‪ ،٥‬ﺑﺴﺘﻪ ‪ Q3‬را در اﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﻴﻢ )ﺳﻄﺮ ‪ ١‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪٢‬ــ آن ﭼﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻗﻄﻊ ‪ Q1‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Reset‬آن ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽ دﻫﻴﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺪار ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ‪ ،٢‬ورودی ‪ I3‬و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ ﮐﻠﯽ ﻣﺪار‪ ،‬ﻫﺮ دو‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺪار را ﺧﺎﻣﻮش ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﺑﺮای اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر آن ﻫﺎ را در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮازی ﺑﻪ ‪ Reset‬وﺻﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ )ﺳﻄﺮ ‪ ٢‬و ‪ ٣‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪٣‬ــ ﺑﺮای ﺑﺮﻗﺮاری ﺷﺮط ‪ ،١‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q1‬ﻧﻴﺰ در ﻣﺴﻴﺮ‬
‫روﺷﻦ ﺷﺪن ‪) Q2‬در ﻣﺴﻴﺮ ‪ Set‬آن( ﻗﺮار ﮔﻴﺮد )ﺳﻄﺮ ‪ ٤‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫‪٤‬ــ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ‪ ،٣‬ﺿﻤﻦ اﻳﻦ ﮐﻪ ورودی ‪ I3‬وﺻﻞ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q2‬ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻣﺪار ﺧﺎرج ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ اﻣﮑﺎن ورود‬
‫‪ Q3‬ﺑﻪ ﻣﺪار وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ ٥‬ــ ﺑﺮای ﺑﺮﻗﺮاری ﺷﺮط ‪ ،٦‬ﺑﺴﺘﻪ ی ‪ Q1‬ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺴﻴﺮ‬
‫‪ Set‬ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q3‬ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ ٦‬ــ ورودی ‪ I1‬ﻣﻌﺎدل ﺷﺴﺘﯽ ﻗﻄﻊ ﮐﻞ ﻣﺪار‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﺴﻴﺮ‬
‫‪ Reset‬ﮐﻠﻴﻪ ی ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد )ﺳﻄﺮ ‪ ٦‬و ‪ ٧‬ﻧﺮدﺑﺎن(‪.‬‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪ ٥٧‬ــ‪ ٥‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﻣﺪار ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ را ﺑﻪ روش‬
‫ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪I2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﻛﺎﺭ ﻋﻤﻠﯽ ‪7‬‬
‫ﻫﺪف‪ :‬راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ‬
‫در ﺷﮑﻞ ‪ ٥٦‬ــ ‪ ٥‬ﻣﺪار ﻓﺮﻣﺎن ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﮐﺎری اﻳﻦ ﻣﺪار ﺟﻬﺖ ﻳﺎدآوری آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪١‬ــ اﺑﺘﺪا ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺳﺘﺎره‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر اﺻﻠﯽ وارد ﻣﺪار‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪٢‬ــ ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺳﺘﺎره‪ ،‬ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻣﺜﻠﺚ وارد ﻣﺪار ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪٣‬ــ در ﻃﯽ زﻣﺎن ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺳﺘﺎره و ﻣﺜﻠﺚ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر‬
‫اﺻﻠﯽ ﻗﻄﻊ ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫‪٤‬ــ اﺑﺘﺪا ﻧﺘﻮان ﻣﻮﺗﻮر را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺜﻠﺚ راه اﻧﺪازی ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪ ٥‬ــ ﻣﺪار در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﺎره ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ ٦‬ــ ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﻫﻤﺰﻣﺎن دو ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺳﺘﺎره و ﻣﺜﻠﺚ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﮐﺎر‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪I1‬‬ ‫‪Q1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪R‬‬

‫‪I3‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪S‬‬

‫‪I3‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪Q3‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٥٦‬ــ ‪٥‬‬
‫‪I1‬‬ ‫‪Q2‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪R‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ و رﺳﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪار ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫‪Q3‬‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﺎری اﻳﻦ ﻣﺪار و ﺗﺨﺼﻴﺺ ورودی ﻫﺎ و ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﺣﻞ‬
‫‪7‬‬ ‫‪R‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﻪ روش ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٥٧‬ــ ‪٥‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ راه اﻧﺪازی ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ دﺳﺘﯽ‬ ‫‪١‬ــ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮط ‪ ١‬و اﻳﻦ ﮐﻪ ‪ Q1‬داﻳﻢ ﮐﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ و‬
‫ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﻮع ‪ RS‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ورودی ‪ I2‬ﺟﻬﺖ وﺻﻞ آن در ﻣﺴﻴﺮ ‪Set‬‬

‫‪١٨٤‬‬
 ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ ٥٨‬ــ‪ ٥‬ﻧﻘﺸﻪ ی ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻣﺪار ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ را ﺑﺎ رﻟﻪ ی‬
‫‪L1‬‬

‫‪F0‬‬

‫‪F2‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪I3‬‬ ‫‪I4‬‬ ‫‪I5‬‬ ‫‪I6‬‬

‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q4‬‬

‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬ ‫‪K3M‬‬

‫‪N‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٥٨‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﺤﻮه ی ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﻣﺪار راه اﻧﺪازی ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ دﺳﺘﯽ‬

‫ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻻزم ﺑﺮ روی ﺷﮑﻞ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ ٥٩‬ــ ‪ ٥‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﻣﺪارﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ را ﺑﻪ روش ﺑﻠﻮﮐﯽ‬

‫‪K3M‬‬

‫‪-K1M‬‬ ‫‪-K1M‬‬ ‫‪-K2M‬‬

‫ﻣﺪار در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﻠﺚ‬ ‫‪-K2M‬‬

‫ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﺳﺘﺎره از ﻣﺪار ﺧﺎرج‬ ‫ﺑﺮﮔﺸﺖ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﺎره‬
‫ﺷﻮد ﺗﺎ ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮر ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺘﻮاﻧﺪ وارد‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪار ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﺮای روﺷﻦ ﺷﺪن ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫‪I2‬‬ ‫ﺑﺮق رﺳﺎن )ﺧﻂ( واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺘﺎره‬
‫‪STAR: Q1‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺑﺮای روﺷﻦ ﻣﺎﻧﺪﻧﺶ واﺑﺴﺘﻪ‬
‫‪I‬‬ ‫&‬ ‫ﺑﻪ آن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪RS‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪I3‬‬
‫‪Q2‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪RS‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪K2M‬‬
‫&‬ ‫‪DELTA: Q3‬‬
‫‪I1‬‬
‫ﺑﺪون ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﺎره ﺷﺪن ﻧﺘﻮان ﻣﺪار‬ ‫‪K1M‬‬
‫‪RS‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪1‬‬ ‫را در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﻠﺚ راه اﻧﺪازی ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪-K3M‬‬
‫‪STOP‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٥٩‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﺑﻠﻮﮐﯽ راه اﻧﺪازی ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ دﺳﺘﯽ‬
‫‪١٨٥‬‬
 ‫در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﮑﻞ ‪٥٩‬ــ‪ ٥‬ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻓﻌﺎل ﺷﺪن ﺧﺮوﺟﯽ ‪ Q1‬و‬
‫‪ Q2‬و ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﺷﺪن ‪ Q3‬ﺑﻪﺟﺎی ‪ Q2‬ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮﻳﻊ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻫﻢزﻣﺎﻧﯽ ﺷﺪه و ﺧﻄﺮﻧﺎک ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺿﺮوری اﺳﺖ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮای‬
‫ﺧﺮوﺟﯽ ﻫﺎ ﺗﺄﺧﻴﺮﻫﺎﻳﯽ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﮑﻞ ‪ ٦٠‬ــ‪ ٥‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎ ﻟﺤﺎظ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ آنرا‬
‫رﺳﻢ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ٦٠‬ــ ‪٥‬‬

‫ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺗﮑﻤﻴﻠﯽ‪):‬وﻳﮋه ی ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ(‬ ‫ﲤﺮﻳﻦ‬

‫‪١‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ی ﻣﺪار روﺷﻨﺎﻳﯽ ﻳﮏ ﺳﺎﻟﻦ ورزﺷﯽ در ﺷﮑﻞ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺻﻮل ﻣﺪارﻫﺎی ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ آﺷﻨﺎ‬
‫‪ ٦١‬ــ ‪ ٥‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮاﻳﻂ ﮐﺎری اﻳﻦ ﻣﺪار ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ‬ ‫ﺷﺪه اﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ی ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ و ﺑﻠﻮﮐﯽ ﻣﺪار ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ را‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻤﺪﻫﺎی ﻟﺒﺎس‬

‫‪S2‬‬

‫‪S3 S4‬‬

‫‪S1‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ٦١‬ــ ‪ ٥‬ــ ﻣﺪار روﺷﻨﺎﻳﯽ ﺳﺎﻟﻦ ورزﺷﯽ‬

‫‪١٨٦‬‬
 ‫‪L1‬‬ ‫ــ ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﯽ ‪ S1‬ﮔﺮوه ﻻﻣﭗ ﻫﺎی ‪ ١‬و ‪ ٢‬روﺷﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫‪S1‬‬ ‫‪S2‬‬ ‫‪S3‬‬ ‫‪S4‬‬
‫و در ﺳﺎﻋﺖ ‪ ٩:٤٥‬ﺷﺐ‪ ،‬زﻧﮓ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ ٥‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﺑﻪ ﺻﺪا درﻣﯽ آﻳﺪ و‬
‫اﻋﻼم ﺗﻌﻄﻴﻠﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ )اﺑﺘﺪا ﮔﺮوه ‪ ١‬در ﺳﺎﻋﺖ ‪ ١٠:٠٠‬و ﻳﮏ رﺑﻊ‬
‫ﺑﻌﺪ ﮔﺮوه دوم ﻻﻣﭗ ﻫﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮﻧﺪ(‪.‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪I3‬‬ ‫‪I4‬‬ ‫‪I5‬‬ ‫‪I6‬‬

‫ــ ﺑﺎ زدن ﺷﺴﺘﯽ ‪ S2‬ﻻﻣﭗ ﻫﺎی رﺧﺘﮑﻦ روﺷﻦ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و‬

‫در ﺳﺎﻋﺖ ‪ ،١٠:٢٥‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ ١٠‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻌﺪ از ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺳﺎﻟﻦ‪،‬‬
‫ﻻﻣﭗ ﻫﺎی رﺧﺖ ﮐﻦ ﻫﻢ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ــ ‪ S3‬ﮐﻠﻴﺪ ﻣﺮﮐﺰی اﺳﺖ و در ﺻﻮرت وﺻﻞ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺗﻤﺎم‬
‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q4‬‬ ‫ﭼﺮاغ ﻫﺎ ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﻣﺤﺪودﻳﺘﯽ‪ ،‬روﺷﻦ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ــ ‪ S4‬ﮐﻠﻴﺪ روزﻫﺎی ﺗﻌﻄﻴﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ وﺻﻞ ﺑﻮدن آن‪ ،‬ﻣﺪار‬
‫ﮐﺎر ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪N‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺪار را در رﻟﻪ ی ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺮدﺑﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٦٢‬ــ ‪٥‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪١٨٧‬‬
 ‫ﺿﻤﻴﻤﻪ ‪١‬‬

‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺎ ﻧﺤﻮه ی ﻧﺼﺐ ﺗﺠﻬﻴﺰات )وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ‪ ،‬ﮐﻠﻴﺪﻫﺎ و ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﻫﺎ( و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﮐﺎﺑﻞ ﮐﺸﯽ و ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺪارﻫﺎی‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ آﺷﻨﺎ ﻣﯽ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪١‬ــ‪ ١‬ــ راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز آﺳﻨﮑﺮون ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪ ﺳﻪ ﻓﺎز ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ زﺑﺎﻧﻪ ای‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٢‬ــ ‪١‬ــ راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز آﺳﻨﮑﺮون ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪ ﺳﻪ ﻓﺎز ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ زﺑﺎﻧﻪ ای ﺗﺎﺑﻠﻮﻳﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٣‬ــ‪١‬ــ راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺗﮏ ﻓﺎز ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺪ ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد زﺑﺎﻧﻪ ای‬ ‫‪١٨٨‬‬
 ‫ﺿﻤﻴﻤﻪ ‪٢‬‬

‫در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺎﺑﻠﻮی آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺮای اﺟﺮای ﮐﺎرﻫﺎی ﻋﻤﻠﯽ ﻣﺪارﻫﺎی ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮری و رﻟﻪﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی آﺷﻨﺎ ﻣﯽﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬

‫)‪(a‬‬
‫)‪(b‬‬

‫)‪(c‬‬ ‫)‪(d‬‬

‫)‪(e‬‬ ‫)‪(f‬‬
‫‪١٨٩‬‬
‫)‪(g‬‬ ‫)‪(h‬‬

‫)‪(i‬‬ ‫)‪(j‬‬

‫)‪(k‬‬ ‫)‪(l‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪١‬ــ ‪ ٢‬ــ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺎﺑﻠﻮی آﻣﻮزﺷﯽ‬

‫‪١٩٠‬‬
 ‫ﺿﻤﻴﻤﻪ ‪٣‬‬

‫در ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺪارﻫﺎی ﮐﻨﺘﺎﮐﺘﻮری ﮐﻪ ﺟﻬﺖ راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎی ﺳﻪ ﻓﺎز آﺳﻨﮑﺮون ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ را ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ١‬ــ‪ ٣‬ــ راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز آﺳﻨﮑﺮون ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ و ﻫﺸﺪاردﻫﻨﺪه )آژﻳﺮ و ﻻﻣﭗ ﺳﻴﮕﻨﺎل(‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ ٤‬ــ‪ ٣‬ــ راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز آﺳﻨﮑﺮون ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﭗ ﮔﺮد‪،‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪٢‬ــ‪ ٣‬ــ راه اﻧﺪازی دو ﻣﻮﺗﻮر آﺳﻨﮑﺮون ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﮑﯽ ﭘﺲ از‬
‫راﺳﺖ ﮔﺮد ﺑﺪون ﺗﻮﻗﻒ )ﺳﺮﻳﻊ( ﺑﺎ ﺗﺎﻳﻤﺮ‬ ‫دﻳﮕﺮی ﺑﺎ ﺗﺎﻳﻤﺮ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٥‬ــ‪ ٣‬ــ راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز آﺳﻨﮑﺮون ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره ــ ﻣﺜﻠﺚ‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪ ٣‬ــ‪ ٣‬ــ راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز آﺳﻨﮑﺮون ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭼﭗ ﮔﺮد‪ ،‬راﺳﺖ ﮔﺮد‬
‫اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﮏ‬ ‫ﺑﺪون ﺗﻮﻗﻒ )ﺳﺮﻳﻊ( دﺳﺘﯽ و ﺑﺎ ﻟﻴﻤﻴﺖ ﺳﻮﻳﻴﭻ )دوﻃﺮﻓﻪ(‬

‫‪١٩١‬‬
‫‪L1‬‬
‫‪L2‬‬
‫‪L3‬‬ ‫‪-F0‬‬
‫ﺿﻤﻴﻤﻪ ‪٤‬‬
‫‪N‬‬

‫‪-F2‬‬
‫‪-F1‬‬
‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪I3‬‬ ‫‪I4‬‬ ‫‪I5‬‬ ‫‪I6‬‬

‫‪-K1M‬‬

‫‪-O1‬‬
‫‪-F2‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q4‬‬

‫‪U1‬‬ ‫‪V1‬‬ ‫‪W1‬‬

‫‪K1M‬‬
‫‪ a‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪N‬‬
‫‪M‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪L1‬‬ ‫‪L2‬‬ ‫‪L3‬‬ ‫‪N‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪L1‬‬
‫‪L2‬‬
‫‪L3‬‬
‫‪N‬‬
‫‪PE‬‬

‫‪F1‬‬ ‫‪F0‬‬

‫‪N‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪I1‬‬ ‫‪I2‬‬ ‫‪I3‬‬ ‫‪I4‬‬ ‫‪I5‬‬ ‫‪I6‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪A1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪Q1‬‬ ‫‪K1M‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪A2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪Q1‬‬ ‫‪Q2‬‬ ‫‪Q3‬‬ ‫‪Q4‬‬

‫‪A1-K1M‬‬
‫‪N‬‬
‫‪ b‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻮﻧﺘﺎژ‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪95‬‬
‫‪F2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪96‬‬
‫‪96-F2‬‬
‫‪31‬‬
‫‪I1‬‬
‫‪I2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪PE‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪PE‬‬ ‫‪PE‬‬ ‫‪Reserv‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪18‬‬
‫‪31‬‬
‫‪I1‬‬
‫‪I2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪PE‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪PE‬‬ ‫‪PE‬‬ ‫‪Reserv‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪18‬‬

‫‪4‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪ c‬ــ ﻧﻘﺸﻪ ﺧﺎرﺟﯽ‬
‫‪I1‬‬

‫‪M‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪I2‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪١‬ــ‪٤‬ــ ﻧﺤﻮه ی ﭼﻴﺪﻣﺎن و ﺳﻴﻢ ﮐﺸﯽ رﻟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی در ﮐﻨﺎر ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺪارﻫﺎی ﺑﺮق ﺻﻨﻌﺘﯽ‬ ‫‪١٩٢‬‬
 ‫ﺿﻤﻴﻤﻪ ‪٥‬‬
‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻫﺎی اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ‬

‫◄ در اﻳﻦ ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ در ﺑﺨﺶ ﻣﻌﺮﻓﯽ‬

‫ﻃﺮح ﻫﺎی ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ی ﮐﺸﻮری‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت و وﻳﮋﮔﯽ ﻫﺎی‬
‫ﻓﻨﯽ و ﻋﻠﻤﯽ ﻃﺮح ﻫﺎی ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن ﻫﻨﺮﺳﺘﺎن ﻫﺎ را ﮐﻪ رﺗﺒﻪ ی‬
‫ﮐﺸﻮری ﮐﺴﺐ ﮐﺮده اﻧﺪ آﺷﻨﺎ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪www.kharazmi.medu.ir‬‬

‫◄ در اﻳﻦ ﭘﺎﻳﮕﺎه ﺗﻤﺎم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻫﺎی ﻣﻠّﯽ در‬

‫رﺷﺘﻪ ی ﺑﺮق ﻣﻮﺟﻮد و ﻗﺎﺑﻞ داﻧﻠﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪www.isiri.org‬‬

‫◄ در اﻳﻦ ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ‬

‫ﺑﺮق و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ آﻣﺎر ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق در اﻳﺮان آﺷﻨﺎ ﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪www.tavanir.org.ir‬‬

‫‪١٩٣‬‬
 ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪١‬ــ رﺣﻤﺘﯽ زاده‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ )‪ ،(١٣٧٠‬ﮐﺎر ﮐﺎرﮔﺎﻫﯽ )ﮐﺘﺎب ﭘﺎﻳﻪ ی ﭼﻬﺎرم ﻫﻨﺮﺳﺘﺎن ﻧﻈﺎم ﻗﺪﻳﻢ آﻣﻮزﺷﯽ وزارت آﻣﻮزش‬
‫و ﭘﺮورش(‬
‫‪٢‬ــ ﺧﺪادادی‪ ،‬ﺷﻬﺮام )‪ ،(١٣٨٤‬راه اﻧﺪازی ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎی ﺳﻪ ﻓﺎز و ﺗﮏ ﻓﺎز )ﺟﻠﺪ اول ﺗﺎ ﺳﻮم(‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﺻﻨﺎﻳﻊ آﻣﻮزﺷﯽ‬
‫)واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ وزارت آﻣﻮزش و ﭘﺮورش(‬
‫‪٣‬ــ رﺣﻤﺘﯽ زاده‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ؛ ﻋﻠﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺪون؛ ﻧﻴﮑﺰاد‪ ،‬ﻣﺴﻠﻢ )‪ ،(١٣٧٠‬ﮐﺎر ﮐﺎرﮔﺎﻫﯽ )ﮐﺘﺎب ﭘﺎﻳﻪ ی ﺳﻮم ﻫﻨﺮﺳﺘﺎن‬
‫ﻧﻈﺎم ﻗﺪﻳﻢ آﻣﻮزﺷﯽ(‬
‫‪٤‬ــ ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﻣﻮر ﻓﻨﯽ‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﺗﺪوﻳﻦ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎی ﻓﻨﯽ )‪ ،(١٣٨٢‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ و اﺟﺮاﻳﯽ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت‬
‫ﺑﺮق ﮐﺎرﻫﺎی ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ )ﺟﻠﺪ اول(‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﮐﺸﻮر‬
‫‪ ٥‬ــ ﺟﻬﺎﻧﺪﻳﺪه‪ ،‬اﺣﺪ )‪ ،(١٣٨٣‬ﻟﻮﻟﻪ ﮐﺎری و اﺗﺼﺎﻻت ﺳﻴﻢ و ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖ ﺻﻨﺎﻳﻊ آﻣﻮزﺷﯽ )واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ وزارت‬
‫آﻣﻮزش و ﭘﺮورش(‬
‫‪ ٦‬ــ ﮐﺎﺗﺎﻟﻮگ ﻫﺎی ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻧﺪه‬
‫‪ Wiring Manual Automation and power Distribution 2nd Edition Moeller‬ــ‪٧‬‬
‫‪ LOGO Manual, LOGO Soft Manual Siemens‬ــ‪٨‬‬
‫‪ EASY Manual 400/600-500/700-800, EASY Soft Manual Moeller‬ــ‪٩‬‬
‫‪ ZELIO Manual / ZELIO Soft Manual Telemecanique‬ــ‪١٠‬‬
‫‪ ZEN Manual / ZEN Soft Manual OMROM‬ــ‪١١‬‬
‫‪ PHARAO Manual / PHARAO Soft Manual THEBEN‬ــ‪١٢‬‬
‫‪ Crouzet Example & Tutrial Millenium2‬ــ‪١٣‬‬
‫‪ Applications For all Sectors Of industry and trade Siemens‬ــ‪١٤‬‬
‫‪ Easy Application Moeller‬ــ‪١٥‬‬
‫‪ Application Library ZELIO‬ــ‪١٦‬‬
‫‪ ZEN Application OMRON‬ــ‪١٧‬‬

‫‪١٩٤‬‬