Szeregi Taylora

Rozwiązania Zadań 11-20

11. • Niech f (x) = ln(x+1), |x| < 1. Wyznaczymy wzór Taylora funkcji f w punkcie x0 = 0. Zauważmy, że

1 −1 2 −6 (−1)n+1
f 0 (x) = , f 00 (x) = , f 000
(x) = , f (4)
(x) = , . . . , f (n)
(x) = (n−1)!,
1+x (1 + x)2 (1 + x)3 (1 + x)4 (1 + x)n

a stąd

f 0 (0) = 1, f 00 (0) = −1, f 000 (0) = 2, f (4) (0) = −6, . . . , f (n) (0) = (−1)n+1 (n − 1)!.

Dołączając warunek f (0) = 0 otrzymujemy następujący wzór Taylora

n
1 1 (−1)n+1 n X (−1)k+1
f (x) = x − x2 + x3 + · · · + x + Rn (x) = xk + Rn (x),
2 3 n k
k=1

gdzie Rn (x) jest resztą.

• Niech g(x) = cos x, x ∈ R. Wyznaczymy wzór Taylora funkcji g w punkcie x0 = 0. Zauważmy, że
pochodne się powtarzają „co czwarta”. Innymi słowy:

g (4k+1) (x) = − sin x, skąd g (4k+1) (0) = 0,

g (4k+2) (x) = − cos x, skąd g (4k+2) (0) = −1,
g (4k+3) (x) = sin x, skąd g (4k+3) (0) = 0,
g (4k) (x) = cos x, skąd g (4k) (0) = 1,

gdzie k ∈ N ∪ {0}. Podstawiając obliczone wartości pochodnych oraz wartość g(0) = 1 do wzoru
Taylora otrzymujemy rozwinięcie
n
x2 x4 (−1)n 2n X (−1)k
g(x) = 1 − + − ··· + x + Rn (x) = x2k + Rn (x),
2! 4! (2n)! (2k)!
k=0

gdzie Rn (x) jest resztą.

√
12. Niech f (x) = x + 1. Obliczmy pochodne aż do czwartej włącznie (trzy pochodne, bo szereg ma być do
wyrazu x3 , plus jedna pochodna potrzebna do reszty).
1 1 1 3 3 5 15 7
f 0 (x) = (1 + x)− 2 , f 00 (x) = − (1 + x)− 2 , f 000 (x) = (1 + x)− 2 , f (4) (x) = − (1 + x)− 2 ,
2 4 8 16
a stąd
1 1 3
f 0 (0) = , f 00 (0) = − , f 000 (0) = oraz f (0) = 1.
2 4 8
Wtedy wzór Taylora dla funkcji f w punkcie x0 = 0 dla n = 3 ma postać
1 1 1
f (x) = 1 + x − x2 + x3 +R3 (x), (1)
| 2 8
{z 16 }
w3 (x)

gdzie R3 (x) jest resztą w postaci Lagrange’a, tzn.

f (4) (θx) 4
R3 (x) = x ,
4!

1
 dla pewnego θ ∈ [0, 1]. Korzystając z wzoru (1) otrzymujemy
 2  3    
p p 1 2 1 2 1 2 2 2019901 2
1, 02 =1 + 0, 02 = f (0, 02) = 1+ · − · + · +R3 = +R3 ,
2 100 8 100 16 100 100 2000000 100
√
co oznacza, że przybliżoną wartością 1, 02 jest 2019901 2


2000000 , a błąd przybliżenia zadany jest resztą R3 100
tzn.
         4  4
 2 2   2  5 1 2 5 2 1
f − w 3 = R3 = 2 72
¬ = .
 100 100   100  128 (1 + θ 100 ) 100 128 100 160 000 000

Nierówność w linijce powyżej wynika z tego, że mianownik jest funkcją monotoniczną, zatem najmniej-
szą (maksymalizujemy ułamek, więc minimalizujemy mianownik) wartość przyjmuje na brzegu – w tym
wypadku dla θ = 0. Zatem nasz błąd jest nie większy niż 0,00000000625.
√
13. Niech g(x) = 3 x + 1, |x| < 1. Zauważmy, że (liczba obliczonych pochodnych wynika jak w poprzednim
zadaniu wprost z treści)
1 2 2 5 10 8
g 0 (x) = (1 + x)− 3 , g 00 (x) = − (1 + x)− 3 , g 000 (x) = (1 + x)− 3 ,
3 9 27
a stąd
1 2
g 0 (0) = , g 00 (0) = − oraz g(0) = 1.
3 9
Wtedy wzór Taylora dla funkcji g w punkcie x0 = 0 dla n = 2 ma postać
1 1
g(x) = 1 + x − x2 +R2 (x), (2)
| 3 {z 9 }
w2 (x)

gdzie R2 (x) jest resztą w postaci Cauchy’ego, tzn. (najczęściej używamy postaci Lagrange’a, ale tym razem
spróbujmy inaczej)
f (3) (θx)
R2 (x) = (1 − θ)2 x3 ,
2!
dla pewnego θ ∈ [0, 1].
√
Mamy obliczyć 3 30. Korzystając z funkcji g możemy to zrobić na dwa sposoby:

√ √
r  r
3
√3 3
√3 3 1 3 1 1
30 = 1 + 29 = g(29) lub 30 = 27 + 3 = 27 1 + = 3 1 + = 3g .
9 9 9

Ten drugi sposób jest dużo lepszy, bo chcemy przybliżać funkcję w otoczeniu zera (w ten sposób błąd jest
dużo mniejszy).
Z wzoru (2) otrzymujemy
 2  !
√
r     
3 3 1 1 1 1 1 1 1 755 1
30 = 3 1 + = 3g =3 1+ · − · + R2 =3 + R2 ,
9 9 3 9 9 9 9 729 9
√
co oznacza, że przybliżoną wartością 3 30 jest 3 · 755 1


729 , a błąd przybliżenia zadany jest resztą 3 · R2 9 .
Zauważmy, że
         3  3
g 1 − w2 1  = R2 1  = 5 1 2 1 5 1 5
   
(1 − θ) ¬ = .
 9 9   9  27 (1 + θ 19 ) 83 9 27 9 19683

Nierówność powyżej dostajemy ograniczając mianownik z dołu (dla θ = 0), a licznik z góry (też dla θ = 0).
5 5
Z szacowania reszty wynika, że błąd jest nie większy niż 3 · 19683 = 6561 ¬ 0,00077.
Mogliśmy to zadanie zrobić jeszcze inaczej, rozważając funkcję
√
u(x) = 3 27 + x,

rozwinąć ją w szereg, a następnie obliczyć wartość w x = 3. Zachęcamy do samodzielnego przeliczenia

tym sposobem, a także do sprawdzenia, że wyliczanie g(29) (patrz powyżej) daje olbrzymi błąd.

2
14. Dla wprawy w wyznaczaniu szeregów przypomnijmy jak wyznaczyć szereg Taylora dla funkcji arctg(x).
(Oczywiście moglibyśmy od razu skorzystać ze wzoru z wykładu.)
1
Zauważmy, że szereg Taylora w punkcie y0 = 0 funkcji ma postać
1−y
∞
1 X
= y k , |y| < 1. (3)
1−y
k=0

Oznacza to, że przyjmując y = −x2 , |x| < 1, we wzorze (3) mamy

∞ ∞
1 1 X
2 k
X
= = (−x ) = (−1)k x2k , |x| < 1.
1 + x2 1 − (−x2 )
k=0 k=0

Korzystając z Wniosku 3.16 z Wykładu mamy

∞ ∞
(−1)k x2k+1
Z Z X
1 X
arctan x + C = dx = (−1)k x2k dx = + C, |x| < 1. (4)
1 + x2 2k + 1
k=0 k=0

Dodatkowo można łatwo pokazać zbieżność szeregu (4) w punktach x = 1, x = −1 korzystając z kryterium
Leibniza dla szeregów naprzemiennych. Ostatecznie szereg Taylora funkcji arctan x w punkcie x0 = 0 ma
postać
∞
X (−1)k x2k+1
arctan x = , |x| ¬ 1. (5)
2k + 1
k=0

Przejdźmy teraz do naszego zadania. Zauważmy, że szereg

∞ 1 2k+1  3  5
  X

1 k 2 1 1 1 1 1
arctan = (−1) = − + − ... (6)
2 2k + 1 2 3 2 5 2
k=0

jest szeregiem naprzemiennym spełniającym założenia kryterium Leibniza. Na podstawie Stwierdzenia

1.11 z Wykładu mamy
    1 2n+3 


 1  
 ¬ (−1)n+1 2 1 1
Rn = ¬ ,

 2   2n + 3  22n+3 (2n + 3) 10

czyli nierówność
1 1
¬
22n+3 (2n + 3) 10
jest spełniona dla n ­ 0. Oznacza to, że we wzorze (6) możemy wziąć pod uwagę tylko pierwszy element
rozwinięcia (tzn. n = 0) i w konsekwencji przybliżoną wartością arctan 21 , dla której błąd szacowania

jest nie większy niż 0,1, jest 12 . Zapis skrócony:

1 1 1
arctg ≈ ± .
2 2 10

Proszę zwrócić uwagę, że ta metoda jest dużo szybsza i łatwiejsza niż korzystanie z reszty w postaci
Lagrange’a. (Ale działa tylko gdy szereg jest naprzemienny).
15. Niech f (x) = ex , x ∈ R. Zauważmy, że funkcja ex jest nieskończenie wiele razy różniczkowalna na R oraz

f 0 (x) = ex , f 00 (x) = ex , f 000 (x) = ex , . . . , f (n) (x) = ex ,

a stąd
f 0 (0) = 1, f 00 (0) = 1, f 000 (0) = 1, . . . , f (n) (0) = 1.

Wtedy wzór Taylora dla funkcji f w punkcie x0 = 0 dla dowolnych n ∈ N i x ∈ R ma postać

x x2 xn
f (x) = 1 + + + ··· + +Rn (x), (7)
| 1! 2!{z n!}
wn (x)

3
 gdzie Rn (x) jest resztą w postaci Lagrange’a tzn.

f (n+1) (θx) n+1 eθx

Rn (x) = x = xn+1 ,
(n + 1)! (n + 1)!
dla pewnego θ ∈ [0, 1]. Korzystając z wzoru (7) mamy
   2  n  
1 1 1 1 1 1 1 1
e =f
5 =1+ + · + ··· + · + Rn . (8)
5 5 2! 5 n! 5 5
Chcemy dobrać tak liczbę elementów rozwinięcia by błąd szacowania był nie większy niż 0,05 tzn. szukamy
takiego n, dla którego spełniony jest warunek
  
Rn 1  ¬ 5 .
 
(9)
 5  100
1 1
Zauważmy, że e 5 θ rośnie gdy θ rośnie oraz e 5 < 3, a zatem
1  n+1 1  n+1  n+1
5θ
  
Rn 1  = e 1 e5 1 3 1 5
 
¬ < ¬ .
 5  (n + 1)! 5 (n + 1)! 5 (n + 1)! 5 100
Najmniejszą liczbą naturalną spełniającą ostatnią nierówność jest n = 2. Oznacza to, że aby otrzymać
wymaganą dokładność możemy przyjąć n = 2 we wzorze (8) tzn.
   2
1 1 1 1 1 122
e =f
5 ≈1+ + · = .
5 5 2! 5 100

16. Do wyznaczenia trzech pierwszych cyfr liczby e wykorzystamy wzór (7). Przyjmując x = 1 we wzorze (7)
mamy
1 1
e = 1 + 1 + + ··· + + Rn (1).
2! n!
Zauważmy, że eθ rośnie, gdy θ rośnie oraz e < 3, a zatem

eθ e 3
|Rn (1)| = ¬ < .
(n + 1)! (n + 1)! (n + 1)!
Aby wyznaczyć trzy pierwsze cyfry liczby e musimy dobrać tak liczbę elementów sumy aby błąd (czyli
reszta Rn (1)) był tak mały, żeby nie mógł zmienić wartości drugiej liczby po przecinku (więc na pewno
musi być mniejszy od 0, 01). Wyznaczamy wartość liczby e z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku
bo e < 3. Najmniejszą liczbą naturalną spełniającą nierówność
3 1
<
(n + 1)! 100
jest n = 5, zatem aby uzyskać pożądaną dokładność oszacujemy resztę oraz obliczymy wartość sumy tzn.
1 1 1 1 163
e = f (1) = 1 + 1 + + + + = ≈ 2,71666 . . .
2 3! 4! 5! 60
3 1
a reszta wynosi co najwyżej R5 (1) ¬ 720 = 240 ≈ 0,0041666 . . .. Otrzymaliśmy zatem, że liczba e spełnia
163 1 163 1
2,7125 ≈ − ¬e¬ + ≈ 2,7208333 . . .
60 240 60 240
To oznacza, że (niestety) nadal nie jesteśmy pewni, czy druga cyfra po przecinku to 1 czy 2. Żeby przekonać
się, że jest to faktycznie jedynka musimy wykonać ten sam rachunek dla większego n. Tu wystarczy wziąć
następny wyraz, tj. n = 6 – rachunki pozostawiamy jako ćwiczenie.
17. Rozwinięcie funkcji sin x w szereg Taylora w punkcie x0 = 0 ma postać
∞
X (−1)k 2k+1
sin x = x , x ∈ R,
(2k + 1)!
k=0

a stąd
∞  2k+1  3  5
(−1)k
 
1 X 1 1 1 1 1 1
sin = = − + − .... (10)
10 (2k + 1)! 10 10 3! 10 5! 10
k=0

4
 Zauważmy, że szereg (10) jest szeregiem naprzemiennym spełniającym założenia kryterium Leibniza, zatem
na podstawie Stwierdzenia 1.11 z Wykładu mamy
    2n+3
Rn 1  ¬ 1 1 1
 
¬ .
 10  (2n + 3)! 10 1000000
Najmniejszą liczbą naturalną spełniającą ostatnią nierówność jest n = 1, zatem uzyskujemy pożądaną
dokładność obliczając dwa pierwsze wyrazy rozwinięcia tzn.
   3
1 1 1 1 599
sin ≈ − · = .
10 10 6 10 6000

18. Rozwinięcie funkcji ln(x + 1) w szereg Taylora w punkcie x0 = 0 ma postać

∞
X (−1)k+1
ln(x + 1) = xk , |x| < 1,
k
k=1

a stąd
∞  k  2  3
(−1)k+1 1
   
11 1 X 1 1 1 1 1
ln = ln +1 = = − + − .... (11)
10 10 k 10 10 2 10 3 10
k=1

Zauważmy, że szereg (11) jest szeregiem naprzemiennym spełniającym założenia kryterium Leibniza, zatem
na podstawie Stwierdzenia 1.11 z Wykładu mamy
    n+1
Rn 1  ¬ 1 1 1
 
¬ .
 10  n + 1 10 1000
Najmniejszą liczbą naturalną spełniającą ostatnią nierówność jest n = 2, zatem uzyskujemy pożądaną
dokładność obliczając dwa pierwsze wyrazy rozwinięcia tzn.
   2
11 1 1 1 19
ln ≈ − · = .
10 10 2 10 200

19. Dwa szeregi potęgowe można dodawać wyraz do wyrazu oraz mnożyć wyraz po wyrazie (podobnie jak
dodaje się i mnoży wielomiany), przy czym przedziałem zbieżności tak otrzymanego szeregu potęgowego
będzie zbiór punktów, w których zbieżne są oba szeregi jednocześnie.

a) Korzystając z rozwinięcia w szereg Taylora funkcji sin x i ex mamy

∞ ∞
X (−1)n 2n+1 X xn
α(x) = sin x + 2ex = x +2 =
n=0
(2n + 1)! n=0
n!
x3 x2 x3
 
1
=x− + ... + 2 1 + x + + + . . . = 2 + 3x + x2 + x3 + . . .
6 2 6 6

b) Przyjmując y = −x, |x| < 1 w rozwinięciu

∞
X (−1)n+1 n
ln(1 + y) = y , |y| < 1, (12)
n=1
n
mamy
∞ ∞
X (−1)n+1 n
X −1 n 3 3
β(x) = 3 ln(1−x) = 3 ln(1+(−x)) = 3 (−x) = 3 x = −3x− x2 −x3 − x4 +. . . .
n=1
n n=1
n 2 4

c) Przyjmując y = 3x2 , x ∈ R w rozwinięciu

∞
X (−1)n 2n
cos y = y , y ∈ R, (13)
n=0
(2n)!
mamy
∞ ∞
X (−1)n X (−1)n n 4n 9 27
γ(x) = cos(3x2 ) = (3x2 )2n = 9 x = 1 − x4 + x8 + . . . .
n=0
(2n)! n=0
(2n)! 2 8

5
d) Korzystając z rozwinięcia w szereg Taylora funkcji ex i arctan x mamy
   
1 2 1 3 1 3 1
δ(x) = e arctan x = 1 + x + x + x + . . . · x − x + . . . = x + x2 + x3 + . . . .
x
2 6 3 6
Zauważmy, że w mnożeniu zignorowaliśmy wyrazy stopnia wyższego niż trzy.
e) Zauważmy, że dla |x| < 1 mamy
∞ ∞
2x 1 X X
ε(x) = = 2x · = 2x · xn = 2xn+1 = 2x + 2x2 + 3x3 + 2x4 + . . . .
1−x 1−x n=0 n=0

f) Zauważmy, że
sin x
ξ(x) = ⇐⇒ sin x = ξ(x) · cos x. (14)
cos x
∞
cn xn oznacza rozwinięcie funkcji ξ(x) w szereg Taylora. Wtedy, korzystając
P
Ponadto, niech ξ(x) =
n=0
z rozwinięcia w szereg Taylora funkcji cos x, mamy
 
2 3 4 5 1 2 1 4
ξ(x) · cos x = (c0 + c1 x + c2 x + c3 x + c4 x + c5 x + . . . ) · 1 − x + x + . . .
2 24
       
1 1 1 1 1 1
= c0 +c1 x+ − c0 + c2 x2 + − c1 + c3 x3 + c0 − c2 + c4 x4 + c1 c3 + c5 x5 +. . . .
2 2 24 2 24 2
Na podstawie równoważności (14) oraz korzystając z rozwinięcia w szereg Taylora funkcji sin x mamy

1 1 5
x − x3 + x + ...
6 120       
1 1 1 1 1 1
= c0 +c1 x+ − c0 + c2 x2 + − c1 + c3 x3 + c0 − c2 + c4 x4 + c1 − c3 + c5 x5 +. . . ,
2 2 24 2 24 2
a stąd  

c0 = 0, 
 c0 = 0,
 
c1 = 1, c1 = 1,

 


 

− 1 c + c = 0,
 
c = 0,
2 0 2
⇐⇒
2
.
− 12 c1 + c3 = − 61 ,
 c3
 = 13 ,
 
1 1
24 c0 − 2 c2 + c4 = 0, c4
 





 = 0,

1 1 1
 2
24 c1 2 c3 + c5 = 120 , c5 = 15 ,


Oznacza to, że ξ(x) = x + 13 x3 + 2 5

15 x + ....
g) Zauważmy, że
∞
X (sin x)n 1
η(x) = esin x = = 1 + sin x + sin2 x + . . . . (15)
n=0
n! 2
Ponadto rozwinięcie funkcji sin x w szereg Taylora ma postać
∞
X (−1)n 2n+1
sin x = x = x + ..., (16)
n=0
(2n + 1)!

a stąd
1 1 1
sin2 x = (x + . . . ) · (x + . . . ) = x2 + . . . . (17)
2 2 2
Wstawiając (16) oraz (17) do (15) mamy η(x) = 1 + x + 12 x2 + . . . .
h) Zauważmy, że
∞
X (−1)n 1
θ(x) = cos(cos −1) = (cos x − 1)2n = 1 − (cos x − 1)2 + . . . . (18)
n=0
(2n)! 2

Korzystając z rozwinięcia funkcji cos x w szereg Taylora mamy

∞
X (−1)n 2n 1 1
cos x − 1 = −1 + x = − x2 + x4 + . . . , (19)
n=0
(2n)! 2 24

6
 a stąd
   
1 1 1 2 1 4 1 2 1 4 1 1
− (cos x − 1)2 = − − x + x + . . . · − x + x + . . . = − x4 + x6 + . . . . (20)
2 2 2 24 2 24 8 48

Wstawiając (19) oraz (20) do (18) mamy θ(x) = 1 − 81 x4 + 1 6

48 x + ....
i) Zauważmy, że
∞
2 X (−x2 )n
ι(x) = (x + x2 )e−x = (x + x2 )
n=0
n!
∞
X (−1)n x2n
= (x + x2 ) = (x + x2 )(1 − x2 + . . . ) = x + x2 − x3 − x4 + . . . .
n=0
n!

j) Zauważmy, że dla |x| < 21 , mamy

∞
3 1 X
κ(x) = x2 − = x2 − 3 · = x2 − 3 (−2x)n
1 + 2x 1 − (−2x) n=0
∞
X
= x2 − 3 (−1)n 2n xn = x2 − 3(1 − 2x + 4x2 − 8x3 + . . . ) = −3 + 6x − 11x2 + 24x3 + . . . .
n=0

π
k) Przyjmując y = cos x − 1, |x| < 2, w rozwinięciu (12) mamy
∞
X (−1)n+1
λ(x) = ln(cos x) = ln(1 + cos x − 1) = (cos x − 1)n
n=1
n
1 1
= cos x − 1 − (cos x − 1)2 + (cos x − 1)3 − . . . . (21)
2 3
Zauważmy, że
     
1 1 1 4 1 1 2 1 4 1 1 6
(cos x − 1)3 = x − x6 + . . . · − x + x + ... = − x + ... . (22)
3 3 4 48 2 24 3 8
Wstawiając (19), (20) oraz (22) do (21) oraz pomijając jednomiany stopnia wyższego od sześć mamy
1 4
λ(x) = − 21 x2 − 12 1 6
x − 45 x + ....
l) Zauważmy, że
∞
X (−1)n 1 1
µ(x) = arctan(sin(x3 )) = (sin(x3 ))2n+1 = sin(x3 ) − (sin(x3 ))3 + (sin(x3 ))5 + . . . . (23)
n=0
2n + 1 3 5

Ponadto korzystając z rozwinięcia funkcji sinus w szereg Taylora mamy

1 1 15
sin(x3 ) = x3 − x9 + x − ..., (24)
6 120
a stąd
 3
1 1 1 1 15 1 1
− (sin(x3 ))3 = − x3 − x9 + x − ... = − x9 + x15 + . . . , (25)
3 3 6 120 3 6
oraz  5
1 1 1 1 15 1 15
(sin(x3 ))5 = x3 − x9 + x − ... = x + .... (26)
5 5 6 120 5
Wstawiając (24), (25) oraz (26) do (23) oraz pomijając jednomiany stopnia wyższego od piętnaście
mamy µ(x) = x3 − 21 x9 − 38 x15 + . . . .
m) Przyjmując y = xex w rozwinięciu (13) mamy
∞
X (−1)n 1
ν(x) = cos(xex ) = (xex )2n = 1 − (xex )2 + . . . . (27)
n=0
(2n)! 2

Ponadto zauważmy, że
∞
X xn+1 1
xex = = x + x2 + x3 + . . . (28)
n=0
n! 2

7
 a stąd
1 1
(xex )2 = (x + x2 + x3 + . . . ) · (x + x2 + x3 + . . . ) = x2 + 2x3 + . . . . (29)
2 2
Wstawiając (28) oraz (29) do (27) mamy ν(x) = 1 − 21 x2 − x3 + . . . .
n) Zauważmy, że
∞ ∞
! !
n n
X (−1) X (−1)
ξ(x) = sin(2x) cos(3x2 ) = (2x)2n+1 · (3x2 )2n
n=0
(2n + 1)! n=0
(2n)!
   
8 3 32 5 9 4 8 131 5
= 2x − x + x + . . . · 1 − x + . . . = 2x − x3 − x + ....
6 120 2 6 15
o) Zauważmy, że
arctan(2x)
o(x) = ⇐⇒ arctan(2x) = o(x) · ln(1 + x2 ). (30)
ln(1 + x2 )
∞
cn xn oznacza rozwinięcie funkcji o(x). Wtedy, korzystając z roziwnięcia
P
Ponadto, niech o(x) =
n=−1
funkcji ln(1 + x2 ) dla 0 < |x| < 1, mamy
 
1 1
o(x) · ln(1 + x2 ) = (c−1 x−1 + c0 + c1 x + c2 x2 + c3 x3 + c4 x4 + c5 x5 + c6 x6 + . . . ) · x2 − x4 − x6 . . .
2 3
       
1 1 1 1 1 1
= c−1 x+c0 x2 + c1 − c−1 x3 + c2 − c0 x4 + c3 − c1 + c1 x5 + c0 − c2 + c4 x6 +. . . .
2 2 2 3 3 2
Na podstawie równoważności (30) oraz korzystając z roziwnięcia funkcji arctan(2x) mamy

8 32 128 7
2x − x3 + x5 − x ...
3 5 7       
1 1 1 1 1 1
= c−1 x+c0 x2 + c1 − c−1 x + c2 − c0 x + c3 − c1 + c1 x + c0 − c2 + c4 x6 +. . . ,
3 4 5
2 2 2 3 3 2
a stąd  
c−1 = 2,

 c−1 = 2,


c0 = 0, c0 = 0,

 

 
c − 1 c = − 8 ,
 c = − 5 ,

1 2 −1 3 ⇐⇒
1 3 .
1


 c2 − 2 c0 = 0, 

c 2 = 0,
c3 − 21 c1 + 13 c1 = 32
5 , c3 = 49
10 ,

 


 


1 1

3 c0 − 2 c2 + c4 = 0, c4 = 0

2
Oznacza to, że dla 0 < |x| < 1 mamy o(x) = x − 53 x + 49 3
10 x + ....

20. a) Korzystając z rozwinięcia funkcji ex oraz ln(x + 1) w szereg Taylora mamy

1 + x + 21 x2 + 16 x3 + . . . − x − 12 x2 + 13 x3 − . . . − 1



ex − ln(x + 1) − 1
lim = lim
x→0 x2 x→0 x2
x − 61 x3 + . . . x2 1 − 16 x + . . .
2


= lim = lim = 1.
x→0 x2 x→0 x2
b) Zauważmy, że
∞
X (−1)n 4 4
sin(2x) = (2x)2n+1 = 2x − x3 + x5 − . . .
n=0
(2n + 1)! 3 15
oraz
∞
(−1)n 2n
 
X 1 1 1
2x cos x = 2x x = 2x 1 − x2 + x4 − . . . = 2x − x3 + x5 − . . . ,
n=0
(2n)! 2 24 12
a stąd

2x − 43 x3 + 15
4 5 1 5



sin(2x) − 2x cos x x + . . . − 2x − x3 + 12 x − ...
lim = lim
x→0 x3 x→0 x3
− 31 x3 − 11 x3 − 13 − 11
5 2


60 x + ... 60 x + . . . 1
= lim = lim =− .
x→0 x3 x→0 x3 3

8
c) Zauważmy, że
X (−1)n 1 1
arctan(x2 ) = (x2 )2n+1 = x2 − x6 + x10 − . . . , |x| ¬ 1,
2n + 1 3 5
∞
X (−1)n 2n+1 1 1 6
x sin x = x x = x2 − x4 + x − ...
n=0
(2n + 1)! 6 120
oraz
∞
X (−1)n 3 2n 1 1
cos(x3 ) = (x ) = 1 − x6 + x12 − . . . ,
n=0
(2n)! 2 24
a stąd

x2 − 13 x6 + 15 x10 + . . . − x2 − 16 x4 + 1

6


arctan(x2 ) − x sin x 120 x − ...
lim = lim
x→0+ cos(x3 ) − 1 x→0+
1 12
− 12 x6 + 24 x − ...
− 16 x4 − 41 6
x6 16 · x12 − 120
41
+ 15 x4 + . . .


120 x + ...
= lim = lim = −∞.
− 12 x6 + 1 12 1 1


x→0+
24 x − . . . x→0+ x6 − 2 + 24 x6 − . . .

d) Zauważmy, że
∞
X (−1)n xn 1 1
e−x = = 1 − x + x2 − x3 + . . .
n=0
n! 2 6
oraz
∞
√ X (−1)n √ 2n 1 1
cos( 2x) = ( 2x) = 1 − x + x2 − x3 + . . . .
n=0
(2n)! 8 90
Ponadto mamy
∞
X (−1)n 243 5
2 sin(3x) = 2 (3x)2n+1 = 6x − 9x3 + x − ...,
n=0
(2n + 1)! 60

a stąd
   3
243 5 1 243 5
arctan(2 sin(3x)) = 6x − 9x3 + x − ... − 6x − 9x3 + x − . . . +· · · = 6x−81x3 +. . . .
60 3 60

Oznacza to, że
√
1 − x + 21 x2 − 16 x3 + . . . − 1 − x + 81 x2 − 1 3



e−x − cos( 2x) 90 x − ...
lim = lim−
x→0− arctan(2 sin(3x)) x→0 6x − 81x3 − . . .
3 2 7 4 3 7 3


8x − 45 x + ... x 8x − 45 x + ...
= lim− = lim− = 0.
x→0 6x − 81x3 + . . . x→0 x (6 − 81x2 )