FO

N~å=∞
N K«¢#=Ì ∞ømâ◊fi~åÜ«∞ #=∞ó
Œ ~Œè ‡° ѨiáêÅ<å ã¨Éíè ( Regd ), ‰õΩOÉèHí À}"£∞
N "Õ^^
^Œâ◊=∞ „ѨK«∞~°}
ã¨fiã≤Î N Kå¢#=Ì ∂# ã¨~fi° l<åfl=∞ ã¨O=`«û~° ÉèÏ„^ŒÑ^¨ Œ |Ǩïà◊ UHÍ^Œt â◊√„Hõ"å~°=Ú (10–10–1947)
QÆ=∞xHõ :– D ã¨fiã≤Î N Y~° <å=∞ ã¨O=`«û~° Pâ◊fiÜ«Ú[ â◊√Hõ¡ ã¨ÑgÎ̈ ∞ ™È=∞"å~°=Ú (03–10–2011) <å_»∞
ã¨~ã° fi¨ f ѨÓ[
N ã¨~ã° fi¨ f ѨÓ[
â◊~°#fl=~å„`«∞ÅÖ’, =∞Ǩ#=q∞ <å_»∞ N ã¨~°ã¨fif ѨÓ[ KÕã¨∞‰õΩO\Ï=Ú. N =∞Ǩã¨~°ã¨fiu
Ѩ~=° ∞t=Ùx ™È^Œi. áê~°fif^Õq q+¨µ=‚ ¸iÎ ™È^Œi. "Õ^=Œ ÚÅÖ’ ã¨Ê\ù H˜ =õ Ú=Öˇ ã¨fiK«Û"ù ∞≥ #ÿ Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~°∞x
PHõ$u, [\ÏE@=Ú, K«¢#~Ì̂ Y, „u<Õ„`«=ÚÅ „ѨãH¨ Ü Î̃ Ú« #flk. P ÉèQí =Æ O`«∞x *Ï˝#„Ѩ^=Œ ∞QÆ∞ ~°∂Ѩ"∞Õ N
^ŒH} ∆˜ Ï=¸iÎ. P =¸iÎ KÕuÖ’x ѨÙãÎ̈Hõ „ѨãH¨ Î̃ ‰õÄ_» "Õ^=Œ ÚÅÖ’ L#flk. P ã¨^•t=Ù_»∞ ã¨=∞ãÎ̈ q^ŒºÅ‰õΩ
(q*Ï˝#=ÚʼnõΩ) Dâß#∞_»∞ („ѨÉ∞íè =Ù) Jx "Õ^=Œ Ú ã¨∞uÎ OK«∞K«∞#flk. D ÅHõ}∆ =ÚÅxflÜ«Ú N ã¨~ã° fi¨ f^ÕqH˜
‰õÄ_» J#fi~Ú™êÎ~Ú. ѨÙã¨ÎHõ=Ú, ã¨Êù\ ˜Hõ=∂Å, âıfi`«=~°‚=Ú, [\ÏE@=Ú, K«¢#̈~Y, „u<Õ„`«=ÚÅ∞,
*Ï˝#„Ѩ^•#=Ú W=hfl Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~°∞xH˜, ã¨~ã° fi¨ f^ÕqH˜ ã¨=∂# ÅHõ} ∆ =ÚÖË. HÀiHõÅ∞ =∞#ã¨∞x H∆ÀaèOѨ*ãË ,≤
*Ï˝<åxfl „Ѩu|Okè™êÎ~Ú. `«$fÜ«∞<Õ„`«=Ú HÀiHõÅx (HÍ=∂xfl) ^ŒÇÏ≤ Oz "Õã≤ *Ï˝# „áêÑ≤HÎ ˜ ã¨Ç¨ Ü«∞=∞ø`«∞Ok.
ã¨∂~°∞º_»∞ KåÖÏ HÍOu=∞O`«∞_Õ QÍx, P HÍOu "Õ_,ç `åáêxfl Hõeyã¨∞OÎ k. K«¢#~Ì̂ Y "≥<fl≥ Åx ("≥Å∞QÆ∞x),
^•x`À áê@∞ PǨ^¡ HŒ ~õ "° ∞≥ #ÿ K«Å`¡ <« åxfl ‰õÄ_» JOkã¨∞OÎ k. K«¢#HÌ àõ Å◊ Jaè=$kú *Ï˝<åaè=$kúx ã¨∂zã¨∞OÎ k.
ã¨Ê\ù H˜ =õ Ú ã¨fiK«Û`ù x« , ^À+¨~åÇ≤Ï`åºxfl ã¨∂zã¨∞OÎ k.
D ÅHõ} ∆ ÏÅhfl ã¨HÅõ q^ŒºÅH© Dâß#∞_»∞ („ѨÉ∞íè =Ù) J~Ú# Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~°∞xH˜, =∞iÜ«Ú ã¨HÅõ
q^•ºã¨fi~°∂Ñ≤}˜ J~Ú# ã¨~ã° fi¨ f^ÕqH˜ ‰õÄ_® ã¨=∂#=ÚQÆ<Õ J#fi~Ú™êÎ~Ú. x~°∞+Ì =ì¨ Ú, x~°‡Å=Ú J~Ú#
*Ï˝<åxfl „Ѩ™êkOKÕ N ã¨~ã° fi¨ f^ÕqH˜ âß~°^Œ Jx =∞iÜ≥ÚHõ ¿Ñ~°∞#flk. L`«~Î ° ÉèÏ~°`^« âÕ =◊ Ú# ÉèÏ~°`=« ∂`«
=ÚMÏ~°qO^Œ=ÚÃÑ· uÅHõ™ê÷#"≥∞#ÿ HÍj‡~°=Ú# XHõ âß~°^• Ñ‘~=°î Ú ã¨∞„Ѩã^≤ "úŒ ∞≥ ÿ q~ålÅ∞¡K∞« #flk. J>Ë¡
^ŒH˜∆} ÉèÏ~°`«^Õâ◊=Ú# HÍ&©ÛѨÙ~°=Ú# HÍ=∞HÀ\˜ Ñ‘~î°=Ú ã¨∞„Ѩã≤^Œú"≥∞ÿ q~ålÅ∞¡K«∞#flk. #QÆ̂~+¨µ HÍ&©Û
J#QÍ #QÆ~=° ÚÅxfl@ HÍ&©Û#QÆ~=° Ú ã¨~Àfi`«=Î ∞=∞~Ú#^Œx qA˝Å =∂@. J\ì̃ HÍ&©ÛѨÙ~°=Ú# #∞#fl
HÍ=∞HÀ\˜ Ñ‘~î°"Õ∞ ^ŒH˜∆} ÉèÏ~°`«^Õâ◊Ѩ٠âß~°^• Ñ‘~î°=Ú.
â◊~`° å¯Å=Ú# ÉèÏ~°`^« âÕ =◊ Ú ã¨∞YâßO`«∞Å`À, K«H¯õ x K«Åx¡ "≥<fl≥ Å`À â’ÉèÏÜ«∞=∂#OQÍ LO@∞Ok.
á¶êÅ∞æ#, K≥„· `«=ÚÅ <å\˜H˜ ^ŒH} ∆˜ ÉèÏ~°`=« Ú#HõO>ˇ L`«~Î É° Ïè ~°`=« Ú# "Õ_ç KåÖÏ Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok.
=∂~°tæ ~° =∂㨠„áêO`«OÖ’ JK«@ K«e qѨs`«O. "≥â· ßY, *˺+ª̈ =∂ã¨=ÚÅÖ’x =∞^躌 ÉèÏ~°`« ^Õâ=◊ ÚÖ’x
q#úº Ѩ~fi° `« „áêO`«=ÚÅÖ’#∞, ^ŒH} ∆˜ Ï# ‰õÄ~°∞,æ =∞à◊Ü∂« à◊ „áêO`«=ÚÅÖ’x ã¨ÇϨ º Ѩ~fi° `«f~åÅÖ’#∞
1
Z_»`i≥ Ñ≤ÖxË ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ =~å¬Å∞ LO\Ï~Ú. HÍh, Pâ◊fiÜ«Ú[ â◊√Hõ¡ ѨHO∆õ =KÕÛã¨iH˜, â◊~`° å¯ÖÏ~°OÉè"í ∞≥ ÿ
HÍj‡~°O #∞O_ç Hõ<庉õΩ=∂i =~°‰Ωõ , HõÅHõ`åÎ #∞O_ç =ÚOÉÏ~Ú =~°‰Ωõ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ Ö’x Jxfl „áêO`åÅ∞
x~°‡ÅOQÍ, „ѨâßO`«OQÍ q^•ºkè^=Õ `« J~Ú# âß~°^Œ (ã¨~ã° fi¨ f) ~°∂áêxfl ã¨O`«iOK«∞‰õΩx â’aèã∂¨ Î
LO\Ï~Ú. "å`å=~°}OÖ’ „áêOfÜ«∞ Éè^Ë •Å∞ ÖˉΩõ O_® ^Õâ=◊ ∞O`å XˆH q^èOŒ QÍ ã¨∞YHõ~"° ∞≥ #ÿ ZO_»Å∞,
"≥<≥flÅ∞, `≥Å¡x "Õ∞Ѷ¨∂Å`À ѨQÆà◊√§, ~å„`«∞Å∞ Jhfl KåÅ PǨ¡^ŒHõ~°OQÍ LO_ç ÉèÏ~°`«^Õâ◊=Ú "≥Ú`«Î=Ú
ã¨~ã° fi¨ f ^Õ=`å ã¨fi~°∂áêxfl ã¨O`«iOK«∞K«∞#fl@∞¡QÆ â’aèÅ∞¡`∂« LO@∞Ok.
WÖÏ ÉÏǨϺ "å`å=~°}O JO`å x~°‡ÅOQÍ „ѨâßO`«OQÍ L#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ =∞#O Hõ#∞Hõ =∞#
=∞#ã¨∞ûx ‰õÄ_® JÖψQ x~°‡ÅOQÍ, „ѨâßO`«OQÍ =∞ÅK«∞‰õΩ#fl>ˇÿ¡`Õ D ÉÏǨºÉèíº#Î~° <≥·~°‡Åº „Ѩâß#Î`«Å
ã¨"∞Õ ‡à◊#=Ú# =∞#=Ú ã¨∞ÅÉè=í ÚQÆ N âß~°^• ^Õ=`å#∞„QÆÇϨ =Ú#∞ á⁄O^ŒQÅÆ =Ú. L^•Ç¨Ï~°}H˜ –
~ÀA "≥Ú`«OÎ g∞^Œ „ѨÉÏè `«, ™êÜ«∞O ã¨O^蕺 ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ „ѨâßO`«`« Z‰õΩ¯=. JO^Œ∞Hõx, =∞# ÃÑ^Œ"Ì åà◊√§
x„^ŒÖËã¨∂Î<Õ Ç¨Ïi <å~åÜ«∞} QÀqO^Œ JO@∂ ǨÏi<å=∞㨇~°} KÕ¿ã"åà◊√§. JÖψQ ™êÜ«∞O„`«O "Õà◊
t"åÅÜ«∂ÅH˜ "≥o§QÍx, WO\˜ ÃÑ~°\ Ö˜ ’ `«∞Åâ◊=∞‡ ^ŒQ~æÆ Q° Íx qÉè∂í u^è•~°} KÕã,≤ HÍ¿ãѨ٠ÉèQí =Æ ^•úº#OÖ’
‰õÄ~°∞Û<Õ "åà◊√§. ™êÜ«∞O ã¨O^蕺 ã¨=∞Ü«∞OÖ’ qëê‚fiÅÜ«∂ÅÖ’ `«Å∞ѨÙÅ∞ =¸¿ã"åà◊√§. WK«\ ˜ "≥k· Hõ
=∞~°‡"Õ∞=∞O>Ë – ã¨$+≤ì ã≤u÷ ÅÜ«∞=ÚÅxfl\˜H˜ Ѩ~"° ∞Õ â◊fi~°∞_Õ HÍ~°}Éè∂í `«∞_»∞. ÅÜ«∞=∞O>Ë <åâ◊#=∞x
HÍ^Œ∞. =∞#O QÍ_è» x„^ŒÖ’#∞#flѨÙ_Õq∞ [~°∞QÆ∞K«∞#flk? =∞# =∞#ã¨∞û, |∞kú, *Ï˝<¢Õ xÜ Ì ∂« Å∞ Jhfl "å\˜"å\˜
Ѩ#∞Å#∞ =∂x"Õã,≤ x¢+¯≤ Ü«∞=ÚÖˇ,· "å\˜ "å\˜ â◊‰Ωõ ÅÎ xfl\˜h XˆH XHõ r=K≥`· #« º=ÚÖ’ b#O KÕã∞¨ ‰õΩx
LO\Ï~Ú. K«~åK«~° Éè∂í `«=ÚÅ∞ („áê}∞Å∞ – J„áê}∞Å ã¨=∂Ǩ~°"∞≥ #ÿ D ã¨$+≤ì "≥Ú`«=Î Ú J#QÍ
„ѨÑO¨ K«=Ú) `«#‰õΩ Pk HÍ~°}"≥∞#ÿ P Ѩ~=° ∞t=ÙxÖ’ b#=∞QÆ∞@ÜÕ∞ ÅÜ«∞=Ú. „Ѩu~ÀA =∞#O K«∂ã¨∂<Î Õ
L<åflO – ѨQÅÆ ∞ =Úy¿ã"Õà◊ U=∞ø`«∞#flk? "Õ_ç `«yáæ È`«∞Ok. K«ÑÙ¨ Êà◊√§ J}QÍ~°∞`å~Ú. Ѩâ√◊ ѨHÍ∆ º^Œ∞Å∞
`«=∞ `«=∞ QÆ∂à◊§H˜ KÕi q„âßOux á⁄O^ŒÉ’`å~Ú. Wk t=`«`«Îfi „Ѩ^è•#"≥∞ÿ# HÍÅ=Ú. ѨQÆÅO`å
„áêѨOzHõ – ™êO™êiHõ =º=Ǩ~åÅÖ’ uiy uiy JÅã≤™⁄Åã≤áÈ~Ú# =∞# =∞#ã¨û<Õ Ñ¨HH∆˜ ˜ HÍãÎ̈
q„âßxÎx HõeyOKåÅO>Ë, ^•xx ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ K«O q„âßxÎH˜ LѨ„Hõq∞OKÕ P ™êÜ«∞Oã¨O^蕺 ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’
– „ѨÑO¨ KåxH©, ã¨$+≤Hì ˜ q„âßxÎx „Ѩ™êkOKÕ P Ѩ~=° ∞t=Ùx ã¨xflkè̂H KÕ~åÛe. t=`«`åÎ fi#∞ã¨<åú#O,
t=^蕺# 㨇~°}ÅÖ’xH˜ =∞#ã¨∞ûx kOáêe. JѨÙ_»∞ ã¨∞ÅÉèOí QÍ – ã¨ÇϨ [OQÍ =∞#ã¨∞û q„âßOux,
„ѨâßOux á⁄O^Œ∞`«∞Ok. =∞# ÃÑ^Œ"Ì åà◊√§ ™êÜ«∞Oã¨O^蕺 ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ t=^蕺# `«`Ê« ~°∞Å=\ÏxH˜ W^Õ
HÍ~°}O. ã¨=Ú„^ŒOÖ’ F_»x #_ç¿Ñ <åq‰õΩxH˜, QÍe `«∂~°∞Ê#∞O_ç gKÕ ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ – Ѩ_=» ∞\˜H˜
„ѨÜ∂« }˜OK«@O ã¨∞YHõ~=° Ú. ã¨ÇϨ ["Õ∞ Hõ^•. J>Ë¡ – ÉÏǨϺ „ѨH$õ u "≥Ú`«=Î Ú ã¨=∞j`À+¨"‚ ∞≥ ,ÿ K«H¯õ x QÍe
– "≥Å∞`«∞~°∞Å`À „Ѩâß#Î ã¨∞ÉèíQÆ=ÚQÆ â’aèÖË¡ â◊~°`å¯Å=Ú ~åQÍ<Õ – J\ì̃ „Ѩâß#Î ã¨∞ÉèíQÍHÍ~°Ü≥ÿ∞#
ã¨~ã° fi¨ f^Õqx ^蕺xOz, P~åkèOz – *Ï˝# „ѨHÍâ◊ „Ѩâß#∞ÎÅ#∞ á⁄O^ŒQÀ~°@O ã¨ÇϨ [=Ú – ã¨∞ÅÉè=í Ú.

2
 ã¨~ã° fi¨ f ѨÓ*Ï q^è•#=Ú
Pâ◊fiÜ«Ú[ â◊√Hõ¡ ѨH=∆õ Ú# =¸Å #Hõ„∆ `«=Ú<å_»∞ K«H¯õ x Ñ‘~=°î ÚÃÑ· `≥Åx¡ â◊√„Éè"í ∞≥ #ÿ Ѩ@∞ì =¢™êÎxfl
Ѩ~z° , ^•xÃÑ· ѨÙãÎ̈HÍÅx ¿ÑiÛÃÑ\Ïìe. P ѨÙãÎ̈HÍÅÃÑ· ã¨~ã° fi¨ f^Õqx PǨfixOKåe. PǨfixOKÕ =ÚO^Œ∞
HÍãÎ̈ ^蕺#O KÕÜ∂« e. JO^Œ∞HÔ · KÕuÖ’ JHõ`∆ Å« ∞, ѨÓÅ∞ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x, ѨÓ*ÏÑ‘~åî xH˜ =ÚO^Œ∞ ã¨∞MÏã¨#OÖ’
‰õÄ~°∞Ûx – "≥#∞flѨÓã¨, "≥∞_», `«Å XˆH =~°∞ã¨Ö’ LO_Õ@@∞¡ x\Ï~°∞QÍ ‰õÄ~°∞Ûx, =∞# Z^Œ∞~°∞QÍ, P
ѨÙãÎ̈HÍÅÖ’ ã¨~ã° fi¨ f J=∞‡"å~°∞ „ѨHÍtã¨∞#Î fl@∞¡ ÉèÏqOKåe. D „H˜Ok â’¡HÍÅx K«^∞Œ =ÙK«∂ – "å\˜
J~å÷xfl QÆ∞~°∞KÎ ãÕ ∞¨ ‰õΩO@∂ ѨÓÅx, JHõ`∆ Å« x P ѨÙãÎ̈H~õ ∂° Ѩ ã¨~ã° fi¨ f^ÕqÃÑ· "Õã≤ – J=∞‡"å~°∞ P k=º
„ѨHÍâ◊=Ú =∞# âßfiã¨~∂° ѨOÖ’ =∞#Ö’xH˜ „Ѩ"tÕ ã¨∞#Î fl@∞¡ ÉèÏqOK«∞HÀ"åe.
^蕺# â’¡H=õ ÚÅ∞
1. #=∞㨯 $`«º [QÆ`∂« Ê*ϺO âß~°^•O qâ◊^Œ „ѨÉÏè "£∞ I
„t`« Ѩ^•‡ã¨<åO ^ÕgO ¢`º« O|H©O â◊t Éè∂í +¨}Ï"£∞ II
Ѩ^‡Œ =ÚÃÑ· ‰õÄ~°∞Ûx Ü«Ú#flk, =¸_»∞ Hõà§◊ `À K«¢#Ì ~ˆ Y`À, x~°‡Å"≥∞#ÿ HÍOu`À â’aèÅ∞¡K∞« #flk –
ã¨=∞ãÎ̈ [QÆ`«∞ÎʼnõΩ („|Ǩχ q+¨µ‚ =∞¿ÇÏâ◊fi~åk ã¨=∞ãÎ̈ ^Õ=`«Å‰õΩ ‰õÄ_») ѨÓAº~åÖˇ·# âß~°^• (ã¨~°ã¨fif)
J=∞‡"åix #=∞㨯iOK«∞K«∞<åfl#∞ – Jx D â’¡Hõ ÉèÏ==Ú.
Wk „=`« K«∂_®=∞}˜ Ü«∞#∞ „QÆ#=÷ Ú# #∞#fl â’¡H=õ Ú.
2. „Ѩ}"åã¨# =∂~°∂_è®O `«^~Œ `÷° fiÕ # xtÛ`å"£∞ I
ã≤`#Õ ^Œ~Ê° }ÏÉè#Ë =¢¿ã} ΠѨiÉè∂í +≤`å"£∞ II
â◊|„Ì |Ǩ‡u‡HÍO ^ÕgO â◊~K° Û« ¢#Ì xÉèÏ#<å"£∞ II
Wk HõÅÊ=∞&˚i Ü«∞#∞ „QÆ#=÷ ÚÖ’xk.
„Ѩ}="Õ∞ (FOHÍ~°"∞Õ ) J=∞‡"åi Pã¨#O. P FOHÍ~°=Ú `≥eÜ«∞*Ë¿ã =ã¨∞=Î Ù J=∞‡"åˆ~ Jx
LѨx+¨`∞« ÅÎ ∞ x~°~‚ ÚOz K≥ÑÙ¨ ÊK«∞<åfl~Ú. â◊|=Ì Ú ("Õ^=Œ Ú / <å^Œ=Ú) P"≥∞ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. ™êHÍ~° ~°∂Ѩ=Ú#
P"≥∞ =ÚY=Ú â◊~`° å¯Å K«¢#∞Ìx =Öˇ PǨ^¡ HŒ ~õ "° ∞≥ #ÿ k. P"≥∞ J^Œ=Ì Ú=Öˇ ã¨fiK«Û=ù ÚQÍ `≥ÅQ¡ Í#∞#fl =G=Ú`À
ÉèÏã≤Å∞¡K∞« #flk. J\ì̃ ^Õqx ^蕺xOK«∞K«∞<åfl#∞ – Jx D â’¡Hõ ÉèÏ==Ú.
WÖÏ ^蕺xOz# Ñ≤^ÑŒ ¨ – PǨfixOKåe.
J„`åQÆK«Ûù [QÆ^Œfi<Õ̺ ã¨~°fiÖ’ÔH·Hõ ѨÓl`Õ I
=∞Ü«∂ Hõ$`åq∞=∂O ѨÓ*ÏO ã¨OQÆ$Ǩ} ã¨~ã° fi¨ u II
ã¨=∞ãÎ̈ Ö’HÍÅKÕ Ñ¨ÓlOѨ^yŒ # ^•xq, JO^ŒiKÕ Ñ¨ÓlOѨ|_Õ UÔHH· õ ^Õ=`«=Ó J~Ú# F ã¨~ã° fi¨ f
^Õg, =∂ PǨfi<åxfl =∞xflOz WHõ¯_çH˜ qKÕÛã≤ =∂ ѨÓ[x ã‘fiHõiOK«∞ `«b!¡ (Jx nx ÉèÏ=O).
=¸Ö #Hõ∆„`«O ~ÀA# WÖÏ J=∞‡"åix PǨfixOz, ÅѶ¨ÚѨÓ[ KÕÜ«∂e. =∞~°∞<å_»∞
ѨÓ~åfiëê_è<» å_»∞ ‰õÄ_® ѨÙ#ó ѨÓ[ KÕÜ∂« e. =∞Ǩ#=q∞<å_»∞ L`«~Î åëê_èÖ» ’ =∞Ǩ<≥"· ^Õ •ºxfl ã≤^OúŒ
3
KÕã¨∞‰õΩx – Pã¨#=Ú, áê^Œº=Ú, J~°…º=Ú, PK«=∞hÜ«∞=Ú, =∞^èŒ∞Ѩ~°¯=Ú, ѨOKå=∞$`«™êfl#=Ú,
=GÜ«ÚQƇ=Ú (Ѩ@∞ìp~°, ~°qHõ), LѨg`«=Ú (=Öˇ"¡ å@∞), PÉè~í } ° =ÚÅ∞, Ѩã∞¨ ѨÙ, ‰õΩO‰õΩ=∞, HÍ@∞Hõ,
QÆO^è=Œ Ú, JHõ`∆ Å« ∞, ѨÓÅ=∂ÅÅ∞ ã¨=∞iÊOz, ѨÙëêÊ^Œ∞Å`À ѨÓlOz, ^è∂Œ Ѩ, nѨ, <≥"· ^Õ ºŒ , `åO|∂ÖÏ^Œ∞Å
ã¨=∞iÊOz, Hõ~°∂Ê~° Ǩ~°uxzÛ, =∞¢#ÎѨÙëêÊO[e <˘ã¨y, „Ѩ^ŒH˜∆} #=∞™ê¯~åÅ#∞ KÕÜ«∂e. PÜ«∂
LѨKå~åÅÔH· ѨÓ*Ï „QÆO^ä•ÅÖ’ â’¡HÍÅ∞ LO\Ï~Ú. "å\˜`À KÕÜ∂« e.
ѨÓ[Ö’ =ÚO^Œ∞QÆ J+ì̈q^èŒ Ñ¨ÙëêÊÅx ã¨=∞iÊOKåe. Jq –
J~°¯ K«OѨHõ ѨÙ<åflQÆ #<å̺=~°OÎ K« áê@ÅO I
|$ǨÏf Hõ~g° ~°O K« „^À}ѨÙëêÊ}˜ Kå~°ÛÜÕ∞`ü II
1. J~°¯ (lÖË_¡ ∞» ), 2. K«OѨHõ (ã¨OÃÑOQÆ), 3. ѨÙ<åflQÆ, 4. #<å̺=~°Î (#xÌ=~°#ú ), 5. áê@Å (HõeH˘@∞ì/
Zé]ÖÁ^Œ∞QÌ )Æ , 6. |$ǨÏu ("å‰õΩ_»∞), 7. Hõ~g° ~° (Zé]Q<Æ flÕ ~°∞), 8. „^À} (`«∞q∞‡) J#∞#q. D ã¨=∞~°Ê}
D „H˜Ok q^è=Œ ÚQÆ J=∞‡"åi Zxq∞k <å=∞=ÚÅ#∞ 㨇iOK«∞K«∂ KÕÜ∂« e –
1. ã¨~ã° fi¨ `≥º· #=∞ó – J~°¯Ñ¨Ù+¨ÊO ѨÓ[Ü«∂q∞.
2. ÉèÏ~°`º·≥ #=∞ó – K«OѨHõ ѨÙ+¨ÊO ѨÓ[Ü«∂q∞.
3. "åˆQ=Ì `åÜ≥∞ÿ #=∞ó – Ñ¨Ù<åflQÆ Ñ¨Ù+¨ÊO ѨÓ[Ü«∂q∞.
4. =∂`«$HÍÜ≥∞ÿ #=∞ó – #<å̺=~°Î ѨÙ+¨ÊO ѨÓ[Ü«∂q∞.
5. ǨÏO™êã¨<åÜ≥∞ÿ #=∞ó – áê@ŠѨÙ+¨ÊO ѨÓ[Ü«∂q∞.
6. K«`∞« ~°∞‡Y „Ñ≤Ü∂« Ü≥∞ÿ #=∞ó – |$ǨÏf ѨÙ+¨ÊO ѨÓ[Ü«∂q∞.
7. "Õ^Œ âߢ™êÎ~÷° `«`Ϋ fi*Ï˝Ü∞ÿ≥ #=∞ó – Hõ~g° ~° ѨÙ+¨ÊO ѨÓ[Ü«∂q∞.
8. ã¨HÅõ q^•ºkè^=Õ `åÜ≥∞ÿ #=∞ó – „^À} ѨÙ+¨ÊO ѨÓ[Ü«∂q∞.
PÃÑ#· ã¨~åfiOQÆ Ñ¨Ó[, JëÈì`~Ϋ ° â◊`<« å=∞ ѨÓ[, ã¨ÇϨ „ã¨<å=∞ ѨÓ[Å∞ (gÅ∞"≥O@) KÕÜ∂« e. z=~°H˜ –
1. ^Àiƒù~°∞ºHÍÎ K«`«∞iƒùó ã¨Êù\ ˜Hõ =∞}˜=∞~¸ =∞Hõ∆=∂ÖÏO ^Œ^è•<å
ǨϿãÎ<≥·ˆH# Ѩ^Œ‡O ã≤`«=∞Ñ≤ K« â◊√HõO ѨÙãÎ̈HõO KåѨˆ~} I
ÉèÏ™ê ‰õΩ<ÕÌ#∞Ìâ◊Vö ã¨Êù\ ˜Hõ =∞}˜xÉèÏ ÉèÏã¨=∂<å-ã¨=∂<å
™ê "Õ∞ "åˆQ=Ì `ÕÜ∞« O x=ã¨`∞« =^Œ<Õ ã¨~fi° ^• ã¨∞„Ѩã<¨ åfl II
2. K«`«∞~°Ìâ◊ã¨∞ q^•ºã¨∞ ~°=∞`Õ Ü«∂ ã¨~°ã¨fif I
™ê ^Õg Hõ$ѨÜ∂« =∞ǨϺO lǨfiã≤kOú Hõ~À`«∞ K« II
J#∞ â’¡HÍÅ`À#∂, WOHÍ HõÅÊ (ѨÓ*Ï) „QÆO^ä•ÅÖ’x =∞iH˘xfl â’¡HÍÅ`À#∂ (J~°÷ ÉèÏ=# KÕã∂¨ )Î
„áê~°#÷ KÕÜ∂« e.
ÃÑ· â’¡HÍÅ ÉèÏ=O :–
1. J=∞‡"å~°∞ – <åÅ∞QÆ∞ KÕ`∞« ÅÖ’ XHõ ^•x`À ã¨Ê\ù H˜ õ =∞}∞Å`À KÕã#≤ JHõ=∆ ∂Åx ([Ѩ=∂Åx),
4
=∞~˘Hõ KÕu`À `≥Åx¡ Ѩ^•‡xfl, =∞~˘Hõ KÕu`À zÅ∞Hõh, <åÅ∞QÆ= KÕu`À ѨÙãÎ̈HÍxfl ^èiŒ OzÜ«Ú#flk.
‰õΩ#Ì=ÚÅ∞ ("≥ÚÅ¡ÑÓ¨ Å∞), K«¢#∞Ì_∞» , ã¨Ê\ù H˜ =õ ∞}˜, â◊OY=Ú g\˜ g\˜ ~°OQÆ∞Å (HÍO`«∞Å) Ö’x â’Éè`í À
"≥Å∞Q˘O^Œ∞K«∞#flk. HÍOu, â◊H,Θ ^ŒÜ∞« WÖÏ Jxfl q+¨Ü∂« ÅÖ’ P"≥∞ ™ê\˜ÖxË "Õ∞\˜. "åˆQ=Ì `« (q^•ºnèâfi◊ i
Ü≥∞ÿ #) P ã¨~ã° fi¨ f `«e¡ ã¨~fi° ^• xO_»∞ ^ŒÜ∞« `À <å =ÚY=Ú #O^Œ∞ x=ã≤OK«∞K«∞O_»∞ QÍHõ! (ã¨=∞ãÎ̈ â◊√Éèí
q^ŒºÅ∞ – J#QÍ JO^ŒiH˜ Jxfl q^è=Œ ÚÅ â◊√Éè=í Ú#∞ HõeyOKÕ q^ŒºÅhfl <å‰õΩ ÅaèOz – ã¨~fi° ^• <å
ã¨∞Êù~}
° Ö’ LO_®e – Jx ÉèÏ=O).
2. Ѩ^∞Œ <åÅ∞QÆ∞ q^ŒºÅÖ’#∞ x`«ºO „H©_ãç ∂¨ Î P#Okã¨∂Î LO_Õ P ã¨~ã° fi¨ u – ^ŒÜ∞« KÕã≤ – <å‰õΩ
"åH˜ûkúx J#∞„QÆÇÏ≤ OKåe. (J#QÍ q^ŒºÅhfl <å "å‰õΩ¯H˜ JO^Œ∞`«∂ LO_®e).
(<åÅ∞QÆ∞ "Õ^•Å∞ { P~°∞ "Õ^•OQÍÅ∞ { `«~¯° { g∞=∂O™ê âߢ™êÎÅ∞ { ѨÙ~å}ËuǨ™êÅ∞ { ^è~Œ ‡° âߢ™êÎÅ∞
´ D Ѩ^∞Œ <åÅ∞QÆ∞ =∞# ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ q^ŒºÅ∞. K«`∞« ~°âÌ ◊ q^ŒºÅ∞. JO^ŒiH˜ Jxfl q^è=Œ ÚÖˇ#· â◊√Éè=í ÚÅ#∞
HõeyOKÕ q^ŒºÅ∞).
"Õ^•OQÍÅ∞ P~°∞ U=#QÍ – 1. tHõ∆ ("Õ^ÀKåÛ~°} Ѩ^uúŒ x `≥e¿Ñk), 2. "åºHõ~} ° "£∞ (=∂@Å ã¨fi~°∂Ѩ
qâıëêÅx `≥e¿Ñk), 3. *’ºu+¨"∞£ (HÍÅ qâıëêÅx `≥e¿Ñk), 4. x~°∞Hõ=Î Ú (=∂@Å J~å÷xfl x~°∂Ñ≤OKÕk),
5. Kè«#Ìã¨∞û (JHõ∆~° ã¨=Ú^•Ü«∞=ÚÅ qâı+¨ „ѨÉèÏ"åxfl `≥e¿Ñk), 6. HõÅÊ=Ú (Ü«∞[˝Ü«∂QÆ=ÚÅ∞,
q"åǨϟѨ#Ü«∞<åk „H˜Ü∂« HõÖÏѨ=ÚÅ∞, ѨÓ[Å∞ =Ú#flQÆ∞"åx qkè q^è•#=ÚÅ#∞ `≥e¿Ñk).
Ѩ~=° ∂`«‡ ã¨fi`«ó x~åHÍ~°∞_Õ J~Ú##∞ – Éè‰í Ωõ ÅÎ ##∞„QÆÇÏ≤ OK«∞@ÔH· – "åi "åi ÉèÏ"å#∞QÆ∞}=ÚÖˇ#·
k=º ~°∂áêÅx ^èiŒ ã¨∂<Î Õ LO\Ï_»∞. Hõiy# <≥~Úº K«ÖÏ¡i<åHõ `≥ÅQ¡ Í =Ú^ŒQÌ Í J~Ú#>Ë¡ – Ѩ~=° ∂`«‡
‰õÄ_» Éèí‰õΩÎÅ K«Å¡x „¿Ñ=∂aè=∂<åÅH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ k=º"≥∞ÿ# ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# âıfi`«=~å‚xfl ã‘fiHõi™êÎ_»∞.
ã¨~ã° fi¨ f ^Õqx ^蕺xOKÕ@ѨÙÊ_»∞, P~åkèOKÕ@ѨÙÊ_»∞ JHÍ~åk HõH∆ Í~å#Î =∂„`å =~°=‚ ÚÖË (JHõ~∆ =° ÚÖË)
ã¨~ã° fi¨ f ~°∂Ѩ=Ú# =¸sÎÉqíè Oz#@∞¡ ÉèÏqOKåe.
ã¨~ã° fi¨ f^Õqx D q^èOŒ QÍ Ñ¨ÓlOz – =∞Ǩ #=q∞<å_»∞ J#fl|ex (<≥"· ^Õ •ºxfl) ã¨=∞iÊOz,
„â◊=} #Hõ„∆ `«=Ú# L^•fiã¨# K≥áêÊe. K≥ÑÊ≤ ѨÙãÎ̈HÍÅx K«^∞Œ =ÙH˘#@O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïìe. (^Œã~¨ åÅÖ’x)
=¸Å – ѨÓ~åfiëê_è» – L`«~Î åëê_èÅ» Ö’ =∞ø#=Ú áê\˜Oz – „â◊=}O <å_»∞ ѨÙãÎ̈Hõ Ѩ~#°î O „áê~°Oaè¿ãÎ
K«^∞Œ =ÙÅ∞ ÉÏQÍ =™êÎ~Ú. =∂@ÅÖ’ <Õ~Ê° i`«#O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. K«^∞Œ =ÙÅ ™ê~°O =O@|\ì̃ *Ï˝#O
ã¨`«Êùe`åÅxã¨∞ÎOk.
q=∞ÅѨ\ © Hõ=∞ʼnõΩ\© ! ѨÙãÎ̈Hõ ~°∞„^•Hõ∆ â◊ãÎ̈ ǨÏãÎ̈ ѨÙ\© !!
HÍ=∂H˜∆ ѨH∆õ ‡ÖÏH©∆ ! Hõe`« qѨ&Û© qÉèÏã≤ "≥i· Op !!
F HÍ=∂H©∆ ! („H©QOÆ \˜ K«∂ѨÙÅ`À>Ë HÀiHõÅ#∞ D_Õ̂~Û `«b)¡ h=Ù â◊√„Éè"í ∞≥ #ÿ (`≥Åx¡ ) =G=Ú`À –
Hõ=∞ÖÏã¨#=Ú# ‰õÄ~°∞ÛO_ç – KÕ`∞« ÅÖ’ ѨÙã¨HÎ =õ Ú#∞ ~°∞„^•Hõ=∆ ∂Åx ^èiŒ Oz JO^Œ"∞≥ #ÿ Hõà√◊ § QÆeyÜ«ÚO_ç,
g}#∞ KÕ|\ì̃ ã¨~ã° fi¨ f ~°∂Ѩ=Ú# q~ålÅ∞¡K∞« <åfl=Ù.

Wk N Ñ≤.P~ü. Hõ#fl<£ (#g =ÚOÉÏ~Ú) "åi WOw¡+µ¨ J#∞"å^Œ=Ú P^è•~°=ÚQÍ.

5