NOT

6
Araling Panlipunan
Ikalawang Markahan – Modyul 3
Malayang Kalakalan na Pinairal ng
mga Amerikano

Kagawaran ng Edukasyon ● Republika ng Pilipinas

Araling Panlipunan - Baitang 6
Alternative Delivery Mode
Ikalawang Markahan – Modyul 3: Malayang Kalakalan
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatangsipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda
kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o
tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na
ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga
ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit
maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-
akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilimbag sa Pilipinas ng Kagawaran ng Edukasyon- Sangay ng Lungsod ng Tangub

Pansangay na Tagapamanihala : Agustines E. Cepe, CESO V

Development Team of the Module

Author/s: Ana Michelle T. Canete and Marilyn A. Montefalcon
Reviewers: Evelyn B. Rodriguez Alma M. Melgar
Gladys Ann E. Cuasito Terry Lou D. Lumacad

Illustrator and Layout Artist: Joselito B. Escala

Management Team
Chairperson: Agustines E. Cepe, CESO V
Schools Division Superintendent

Co-Chairperson: Lorena P. Serrano , CESE

OIC- Assistant Schools Division Superintendent
Members
Carmelita A. Jubay, CID Chief
Lorna C. Peňonal, EPS-Araling Panlipunan
Gina L. Mandawe, LRMS Manager
Marilou S. Garlvez, PDO II
Binepie M. Tapao, Librarian II
Printed in the Philippines by
Department of Education – Division of Tangub City

Office Address: Anecito Siete St.,Mantic, Tangub City,

Telefax: (088) 395-3372

Email Address: www.depedtangub.net

 Araling Panlipunan 6
Ikalawang Markahan-Linggo 3
Unang Modyul

Mga Patakaran ng Malayang

Kalakalan (Free Trade) na Pinairal
ng mga Amerikano

This instructional material was collaboratively developed and reviewed

by teachers, school heads and education program supervisors of the
Department of Education - Tangub City Division. We encourage teachers and
other education stakeholders to email their feedback, comments, and
recommendations to the Department of Education at action@ deped.gov.ph.

We value your feedback and recommendations.

Kagawaran ng Edukasyon ● Republika ng Pilipinas

 TALAAN NG NILALAMAN

ARALIN 1:
Mga Patakaran ng Malayang Kalakalan na Pinairal ng mga
Amerikano ……………….………………………………………7

Tuklasin ..........................................................7
Suriin ..........................................................9
Pagyamanin ..........................................................0
8
Isaisip ..........................................................11
Tayahin …………………………………………11
Aralin 2:
Ang Epekto ng Malayang Kalakalan
ng Pilipinas at Estados Unidos, Sakahan at
Pananim …………………………………………………………..13

Tuklasin ................................................................13
Suriin ........................................................................16
Pagyamanin ............................................................17
Isaisip .......................................................................17
Tayahin ………………………………………………..18
Apendiks
Aralin 1 .................................................................. 20
Aralin 2 .................................................................. 25

Susi sa Pagwawasto
Aralin 1 .................................................................. .31
Aralin 2 .................................................................. .32

Sanggunian at Pinagkukunan -------------------------------- 35

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang marka o sulat
ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel sa pagsagot sa mga
pagsasanay.

2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing napapaloob sa
modyul.

3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at sa
pagwawasto ng mga kasagutan.

5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.

6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang sagutin lahat
ng pagsasanay.

Mga Simbolong Ginamit sa Modyul

Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga dapat mong

( Layunin )
matutuhan sa modyul.

Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay ipakikilala sa iyo sa

(Tuklasin) maraming paraan tulad ng isang kwento, awitin, tul,
pambukas na suliranin, gawain o isang sitwasyon.

Sa bahaging ito, bibigyan ka ng maikling pagtatalakay sa

(Suriin) aralin. Layunin nitong matulungan kang maunawaan ang
bagong konsepto at mga kasanayan.

Binubuo ito ng mga gawaing para sa malayang

pagsasanay upang mapagtibay ang iyong pag-unawa at
(Pagyamanin)
mga kasanayan sa paksa. Maari mong iwasto ang mga
sagot sa pagsasanay gamit ang mga susi sa pagwawasto.

Naglalaman ito ng mga katanungan o pupunuan ang

(Isaisip) patlang ng pangungusap o talata upang maproseso kung
ano ang natutuhan mo mula sa aralin.

Ito ay gawain na naglalayong matasa o masukat ang antas

(Tayahin)
ng pagkatuto sa pagkamit ng natutuhang kompetensi.
 Mga Patakaran ng Malayang
Kalakalan ( Free Trade) na
Aralin Pinairal ng mga Amerikano
1
Layunin:

Nasusuri ang pamahalaang kolonyal ng mga Amerikano

 Nasusuri ang patakaran ng malayang kalakalan (free trade)
na pinaira ng mga Amerikano

Tuklasin

May kamag-anak o kakilala ka ba na nagtatrabaho o naninirahan sa

ibang bansa? Ano ang kadalasang matatanggap natin mula sa kanila? Ito
ay maaring tsokolate o damit kagaya ng nabibili nating ukay-ukay.

Ang tawag natin sa mga ito ay mga imported na mga produkto. Ito
ay mga produktong inaangkat mula sa ibang bansa.

Ang mga produktong iniluluwas sa bayan o ibang lugar na mula sa

inyong lugar ay tinatawag na exported na produkto. Iniluluwas natin sa
bayan ang mga tanim nating mga saging o kaya ay mais.
Ang ibig sabihin nito ay may naganap na kalakalan sa pagitan ng
dalawa o higit pang mga lugar.

1
 Gawain 1.1
Panuto: Punan ang bawat kahon.
Mga produktong iniluluwas sa ibang Mga produktong inaangkat mula sa
lugar o bansa ibang lugar o bansa

Noon paman, ang panahon ng mga Amerikano ay nagbukas ng

malayang pakikipagkalakalan sa pagitan ng Pilipinas at Estados Unidos.
Ibig sabihin, ang Pilipinas ay malayang nakaluluwas ng mga produkto
papuntang Amerika at Malaya rin silang nakaangkat ng mga produkto
mula sa Amerika nang walang ipinapataw na buwis sa mga produkto.

May mga patakaran pa rin ang malayang

kalakalan sa pagitan ng Pilipinas at Estados Unidos.
Sabay nating alamin ang mga ito.

1. Batas Payn-Aldrich ng 1909

Ito’y naglalayong papasukin ang mga piling produkto ng Pilipinas sa

Estados Unidos. Nilimitahan nito ang pagpasok ng bigas, asukal at tabako sa
Estados Unidos dahil sa pagtutol ng mga magsasakang Amerikano.
Samantalang ang produkto ng mga Amerikano ay malayang
makapapasok sa ating pamilihan ng walang limitasyon sa bilang o dami nito.

2. Batas Underwood-Simmons ng 1913

Ipinasa ito upang alisin ang restriksiyon sa pagpasok at paglabas ng

mga produkto ng dalawang bansa. Dahil dito, nagging depende ang Pilipinas
sa mga kalakal galling sa Estados Unidos. Kaya’t nakahiligan na ng mga
Pilipino ang anumang produktong “stateside”
3. Parity Right

Ito ay nagbigay ng pantay na karapatan sa mga Pilipino at

Amerikano na gamitin at pakinabangan ang likas na yaman ng
Pilipinas.

4. Ang Usapin sa Pagmamay-ari ng Lupa

Sa patakarag ito, kailangang isuplay ng may-ari ng lupa ang binhi

at iba pang gagamitin ng mga kasamang magsasaka sa buong panahon
ng pagtatanim. Pagdating sa hatian, mas malaki ang kitang napunta sa
may-ari ng lupa dahil sinasabing mas Malaki ang kanyang naiambag na
gastusin.

Suriin

A. Panuto: Piliin ang tamang sagot at isulat ang letra sa patlang.

_____ 1. Alin sa mga pahayag ang naglalarawan sa pagmamay-ari ng

lupa?
a. Mas maliit ang kita ng may-ari ng lupa kaysa sa kasamang
magsasaka
b. Kinakailangang magsuplay ng binhi at mga kagamitan ang may-
ari ng lupa sa kasamang magsasaka
c. Lahat ng nabanggit
_____ . 2. Epekto ng malayang kalakalan
a. Di- magandang epekto
b. Maganda epekto
c. May maganda at di-magandang epekto
_____ 3. Ano ang ibig sabihin ng patakarang “Parity Right”?
a. Malayang pakikipagkalakalan ng dalawang bansa.
b. Patas na paglinang at paggamit ng mga Pilipino at Amerikano sa
lahat na likas na yaman ng bansa.
c. Pilipino lamang ang may karapatan sa paggamit ng mga likas na
yaman.
3
_____ 4. Batas na naglagay ng mga limitasyon sa pagpasok ng mga
produktong pinoy sa bansang Amerika.
a. Batas Payne-Aldrich
b. Batas Underwood-Simmons
c. Parity Rights
_____ 5. Batas na nag-alis ng restriksiyon sa lahat ng produkto na
pumapasok sa dalawang bansa.
a. Batas Payne-Aldrich
b. Batas Underwood-Simmons
c. Parity Rights

B. Panuto: Pagsunod-sunurin ang mga pangyayari sa bawat patakaran ng

malayang kalakalan. Lagyan ng bilang mula 1-4.
________ Inalis ang restriksiyon sa pagpasok at paglabas ng mga
produkto ng dalawang bansa.
________Ang Pilipinas at Amerika ay may pantay na karapatan na
gamitin at pakinabangan ang likas na yaman ng Pilipinas
________Ang mga produkto mula Amerika ay malayang nailuluwas
sa Pilipinas ng walang buwis at walang itinakdang bilang
________ Isinusuplay ng may-ari ng lupa ang binhi at iba pang
gagamitin sa buong panahon ng pagtatanim.

Pagyamanin

Panuto: Maglista ka ng limang produktong gusto mong mabili galing

sa Estados Unidos. Pagkatapos ay ipaliwanag mo kung bakit gusto
mong magkaroon ng mga produktong ito.
1. ______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
2. ______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
3. ______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
4. ______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
5. ______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________

4
 Isaisip
Panuto: Basahin ang pahayag sa ibaba at ipaliwanag ito. Maaaring
gamitin ang larawan sa pagpapaliwanag

“Tangkilikin ang sariling atin.”

_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________

Tayahin
I. Panuto: Isulat sa patlang ang Tama kung wasto ang isinasaad sa bawat bilang at
kung hindi wasto, isulat ang
_______________1. Ang free trade ay isang sistemang pang-ekonomiko kung saan
ang dalawa o higit pang bansa ay malayang makaluluwas o makaaangkat ng mga
produkto ng walang binabayarang buwis.
_______________2. Ang bahagi ng kasamang magsasaka ay ang mga hayop na
gagamitin sa pagbubungkal ng lupa at ang kalahati ng gagastusing pera.
_______________3. Mas malaki ang kitang napupunta sa may-ari ng lupa pagdating
sa hatian dahil sinasabing mas malaki ang kanyang naiambag sa gastusin.
_______________4. Kailangang makipagkalakalan ang mga Pilipino upang umunlad.
_______________5. Ayon sa Batas Parity, ang mga produktong nanggaling naman
sa Amerika ay walang buwis at walang ring kota o takda.

5
II. Panuto: Kilalanin kung ang tinutukoy sa bawat pahayag ay Batas Payne-Aldrich,
Batas Underwood-Simmons, Parity Rights, Usapin sa Pag-aari ng mga Lupa.
_______________6. Hindi lamang ang kalakalan ang pinakikinabangan ng mga
Amerikano kundi pati an gating likas na yaman.
_______________7. Inalis ang restriksiyon sa paglabas at pagpasok ng ng mga
produkto
_______________8. Limitado ang pagluluwas ng bigas, asukal at tabako
_______________9. Walang limitadong bilang o dami ang mga produkto mula sa
Amerika.
_______________10. Nananatili parin ang sistemang sakahan
_______________11. Dahil dito naitatag ang mga industriyang Amerikano
_______________12. Kailangang isuplay ng may—ari ng lupa ang binhi at ibang
kagamitan sa pagtatanim
_______________13. Ang pinakaunang batas na itinakda sa malayang kalakalan.
_______________14. Mas malaki ang kikitain ng mga may-ari pagdating ng hatian
_______________15. Napalawak ng dalawang bansa ang pagluwas ng mga
produkto.
Aralin Ang Epekto ng Malayang Kalakalan
ng Pilipinas at Estados Unidos, Sakahan at
2 Pananim

Layunin

1.Nasusuri ang pamahalaang kolonyal ng mga Amerikano.

* Natatalakay ang epekto ng malayang kalakalan ng Pilipinas at
Estados Unidos,pananim at sakahan.

Tuklasin

Nagkaroon ng mga gawaing pangkabuhayan sa iyong pamayanan

sa ilalim ng pamumuno ng ating pamahalaan. Nagtulungan ang lahat
sa ilalim ng kanilang pamamahala upang umunlad ang bawat mamamayan.

Gawain 1

Lagyan ng ☺ ang mga pangungusap na nagpapakita ng mga

magagandang pagbabago ng iyong pamayanan dulot ng mga gawaing
pangkabuhayan .

___________1.Nagkakaroon ng malalaking covered court ang aming barangay.

___________2.Marami na ang nagpapatayo ng konkretong bahay.
___________3.Dumarami na ang magnanakaw dahil walang sapat na kita
pantustos sa pang-araw-araw na pangangailangan.
___________4.Dumarami ang nawalan ng trabaho.
___________5.Maraming tindahan sa aming pamayanan.

1.☺
2.☺
3.
4.
5.☺
 Gawain 2

Basahing mabuti ang tungkol sa epekto ng malayang kalakalan ng

Pilipinas at Estados Unidos, pananim at sakahan upang masagot ang mga
tanong sa talakayan.

Epekto ng Malayang Kalakalan

Kailangang makipagkalakalan ang mga Pilipino upang umunlad kaya isang
malayang kalakalan sa pagitan ng Pilipinas at Estados Unidos ang itinadhana
ng batas Payne-Aldrich, ang unang pinagtibay na batas ng mga Amerikano.
Ang lahat ng produkto na nanggaling sa Pilipinas ay makapasok sa
pamilihan ng Estados Unidos nang walang buwis ngunit may quota o limitado
lamang. Ang mga produktong nanggaling sa Amerika ay walang buwis at
quota. Malayang nakapagluluwas ng produkto ang Amerika sa Pilipinas.

Mabilis na lumago ang produksiyon ng mga produkto. Dumami ang bilang na

iniluluwas sa Estados Unidos.Umunlad nang mabilis ang pakikipagkalakalan.
Dahil sa ganitong pag-unlad ng pakikipagkalakalan ay lumaki ang kita ng
pamahalaan. Maraming pagbabago ang idinulot nito sa kabuhayan ng mga
Pilipino tulad ng:
●Nagkaroon ng bagong kaalaman ukol sa kalakalan ng mga Pilipinong
mangangalakal
●Ang pamumuhunan ay umunlad at nakilala ang ating pangunahing produkto
gaya ng asukal, niyog, kopra, at langis sa kanlurang bansa
●Nakapagbigay ng trabaho sa maraming Pilipino
●Tumaas ang antas ng kanilang pamumuhay

Ang malayang kalakalan na itinakda ng Estados Unidos ay hindi rin

nagdulot ng pakinabang sa mga Pilipino dahil ang:
● Malaking industriya ng bansa ay nakontrol ng Amerika
●Napasailalim ng Amerika ang ekonomiya ng bansa
●Naging palaasa ang ekonomiya ng Pilipinas sa Estados Unidos
●Hindi nabigyang- pansin ang pakipagkalakalan sa ibang bansa tulad ng
China
●Naging ugali na ng mga Pilipino ang pagtangkilik sa mga produktong
dayuhan at napabayaan ang sariling atin

Naging batas ba para sa ating bansa ang

pagkakaroon ng malayang kalakalan?
Bakit?

Oo, naging batas para sa ating bansa ang pagkakaroon

ng malayng kalakalan dahil kailangang
makipagkalakalan ang mga Pilipino sa Amerikano upang
umunlad.
 Ano-ano ang mga epekto ng malayang kalakalan ng
Pilipinas at Estados Unidos?

•Nagkaroon ng bagong kaalaman ukol sa kalakalan ng mga Pilipinong

mangangalakal.
•Ang pamumuhunan ay umunlad at nakilala an gating pangunahing
produkto gaya ng asukal, kopra, at langis sa kanlurang bansa.
•Nakapagbigay ng trabaho sa maraming Pilipino.
•Tumaas ang antas ng kanilang pamumuhay.
•Malaking industriya ng bansa ay nakontrol ng Amerika.
•Napasailalim ng Amerika ang ekonomiya ng bansa.
•Naging palaasa ang ekonomiya ng Pilipinas sa Estados Unidos.
•Hindi nabigyang pansin ang pakikipagkalakalan sa ibang bansa tulad
ng China.
•Naging ugali na ng mga Pilipino ang pagtangkilik sa mga produktong
dayuhan at napabayaan ang sariling atin.

Pananim at Sakahan

Itinatag ang Kawanihan ng Agrikultura upang matulungan ang

mga magsasaka at maitaguyod ang mga pananim at sakahan ng
bansa. Bunga nito, natutunan ng mga Pilipino sa mga Amerikano kung paano
mapaunlad ang produksyon sa pamamagitan ng:
●makabagong paraan ng pagsasaka at patubig
●tamang paraan ng pagsugpo ng mga peste sa pananim
●paggamit ng mga makabagong traktora at iba pang kagamitan sa
pagsasaka

Bakit itinatag ang Kawanihan ng

Agrikultura sa bansa?
 Suriin

Itinatag ang kawanihan ng Agrikultura upang matulungan

ang mga magsasaka at maitaguyod ang mga pananim at
sakahan ng bansa.

Gawain 1

Gamit ang retrieval chart, pangkatin sa mabuti at di-mabuti ang mga epekto ng
malayang kalakalan ng Pilipinas at Estados Unidos, pananim at sakahan .

Epekto ng Malayang Kalakalan ng Pilipinas at Estados

Unidos, Pananim at Sakahan

Mabuti Di-Mabuti

Epekto ng Malayang Kalakalan ng Pilipinas at Estados

Unidos, Pananim at Sakahan
Mabuti Di-Mabuti
 Malaking industriya ng bansa ay
 Nagkaroon ng bagong kaalaman ukol
nakontrol ng Amerika.
sa kalakalan ng mga Pilipinong
 Napasailalim ng Amerika ang
mangangalakal.
ekonomiya ng bansa.
 Ang pamumuhunan ay umunlad at
 Naging palaasa ang ekonomiya ng
nakilala an gating pangunahing
Pilipinas sa Estados Unidos.
produkto gaya ng asukal, kopra, at
 Hindi nabigyang pansin ang
langis sa kanlurang bansa.
pakikipagkalakalan sa ibang bansa
 Nakapagbigay ng trabaho sa
tulad ng China.
maraming Pilipino.
 Naging ugali na ng mga Pilipino ang
 Tumaas ang antas ng kanilang pagtangkilik sa mga produktong
pamumuhay
dayuhan at napabayaan ang sariling
atin.
 Pagyamanin

Gawain 1

Lagyan ng tsek () kung ang epekto ng malayang kalakalan ay mabuti at

ekis (  ) kung hindi .Ilagay ang tamang sagot sa patlang.

---------------------1. Nakilala ang ating panguning produkto gaya ng asukal,

copra, at langis sa kanlurang bansa.
---------------------2. Pagbabago ng panlasa at pagpapahalaga sa mga
produktong dayuhan
---------------------3. Pagkokontrol ng ating pamilihan sa pamilihan ng mga
Amerikano
---------------------4. Natutunan ang makabagong paraan ng pagsasaka at patubig
---------------------5. Nakontrol ng Amerika ang malalaking industriya ng bansa.
---------------------6. Nakapagbigay ng trabaho sa maraming Pilipino
---------------------7. Tumaas ang antas ng pamumuhay ng maraming Pilipino.
---------------------8. Naging palaasa ang ekonomiya ng Pilipinas sa Amerika.
---------------------9. Ang ekonomiya ng bansa ay napasailalim sa kapangyarihan
ng Amerikano.
--------------------10. Natutunan ang tamang paraan ng pagsugpo ng mga peste
sa pananim.
1. 6.
2. 7.
3. 8.
4. 9.
5. 10.

Isaisip

Gawain 1
122.Malayan
g
Sagutin ang mga sumusunod na tanong batay sa iyong natutunan sa
nakapaglulu
wasating
ng aralin. (5 puntos sa bawat tanong)
produkto ang
1.Amerika
Ipaliwanag
sa kung paano nakatulong ang malayang kalakalan ng
Pilipinas. at Amerika.
Pilipinas

1
-Umunlad ang pamumuhay ng mga mamamayan at ekonomiya ng bansa.
-Nagkaroon ng bagong kaalaman ukol sa kalakalan ng mga Pilipinong
mangangalakal.
-Nakilala ang ating pangunahing produkto gaya ng asukal at niyog.
-Tumaas ang antas ng pamumuhay ng mga Pilipino.
 2. Bakit hindi rin naging mabuti ang naidulot ng malayang kalakalan sa ating
bansa?

Hindi rin naging mabuti ang naidulot ng malayang kalakalan sa ating

bansa dahil:
-Nakontrol ng Amerika ang malaking industriya ng bansa.
-Naging palaasa ang ekonomiya ng Pilipinas sa Amerika.
-Pagbabago ng panlasa at pagpapahalaga sa mga produktong dayuhan.

Gawain 2

Bilang isang mag-aaral sa ika-anim na baitang, paano ka makakatulong sa

mga guro upang maging mapayapa at matiwasay ang iyong paaralan?(5
puntos)

Mungkahing sagot:

1.magtanim ng gulay
2.magtanim ng bulaklak
3.maglinis sa bahay
4.maghugas ng pinggan
5.magluto ng pagkain

Tayahin

Panuto: Bilugan ang letra ng wastong sagot. Bawat tamang sagot ay may
tigdalawang puntos.

1.Bakit hindi gaanong nakinabang ang mga Pilipino sa pakikipagkalakalan sa mga

Amerikano?
a. Dahil mataas ang buwis na ipinataw ng mga Amerikano sa kalakal ng mga
Pilipino
b. Dahil kontrolado ng mga Amerikano ang pamamalakad sa ekonomiya ng
Pilipinas
c. Dahil tumanggi ang mga Pilipino sa pakikipagkalakalan ng mga Amerikano
d. Dahil hindi naibigan ng mga Amerikano ang produkto ng mga Pilipino
2.Anong batas ang nagtadhana ng malayang kalakalan sa pagitan ng Amerika at
Pilipinas?
a. Batas Payne-Aldrich
b. Batas Tydings-Mc Duffie
c. Batas Hare-Hawes Cutting
d. Batas Simmon Underwood
3.Paano pinaunlad ang pagsasaka sa ating bansa noon?
a. Sa pamamagitan ng paggamit ng balsa
b. Sa pamamagitan ng paggawa ng kalabaw
c. Sa pamamagitan ng pagtulong ng kapwa magsasaka
d. Sa pamamagitan ng paggamit ng makabagong tekniko sa pagsasaka
tulad ng paggamit ng patubig at pataba
4.Bakit naging ugali ng mga Pilipino ang pagtangkilik sa mga produktong
dayuhan?
a. Dahil inisip ng mga Pilipino na mas maganda at mas matibay ang mga
bagay na yari sa Amerika
b. Dahil inisip ng mga Pilipino na masarap gamitin ang galling sa ibang bansa
c. Dahil ang mga Pilipino ay mahilig sa mamahaling bagay
d. Dahil ang mga Pilipino ay mahilig magpasikat
5.Bakit lalong yumaman ang mga Pilipino na nasa panggitnang antas ng lipunan?
a. Dahil sila ay hinimok na mamuhunan sa mga industriyang itinatag ng mga
Amerikano.
b. Dahil sila ay binigyan ng puhunan ng mga Amerikano.
c. Dahil sila ay tinulungang umangat sa buhay.
d. Dahil sila ay pinautang ng mga Amerikano.
Pangalan: ____________________________________________ Iskor: ______

Paaralan: ____________________________________________ Petsa: ______

Gawain 1.1
Panuto: Punan ang bawat kahon.
Mga produktong iniluluwas sa ibang Mga produktong inaangkat mula sa
lugar o bansa ibang lugar o bansa

Suriin
A. Panuto: Piliin ang tamang sagot at isulat ang letra sa patlang.

_____ 1. Alin sa mga pahayag ang naglalarawan sa pagmamay-ari ng

lupa?
a. Mas maliit ang kita ng may-ari ng lupa kaysa sa
kasamang magsasaka
b. Kinakailangang magsuplay ng binhi at mga kagamitan
ang may-ari ng lupa sa kasamang magsasaka
c. Lahat ng nabanggit
_____ . 2. Epekto ng malayang kalakalan
a. Di- magandang epekto
b. Maganda epekto
c. May maganda at di-magandang epekto
_____ 3. Ano ang ibig sabihin ng patakarang “Parity Right”?
a. Malayang pakikipagkalakalan ng dalawang bansa.
b. Patas na paglinang at paggamit ng mga Pilipino at
Amerikano sa lahat na likas na yaman ng bansa.
c. Pilipino lamang ang may karapatan sa paggamit ng
mga likas na yaman.
_____ 4. Batas na naglagay ng mga limitasyon sa pagpasok ng mga
produktong pinoy sa bansang Amerika.
a. Batas Payne-Aldrich
b. Batas Underwood-Simmons
c. Parity Rights
_____ 5. Batas na nag-alis ng restriksiyon sa lahat ng produkto na
pumapasok sa dalawang bansa.
a. Batas Payne-Aldrich
b. Batas Underwood-Simmons
c. Parity Rights
 B. Panuto: Pagsunod-sunurin ang mga pangyayari sa bawat patakaran
ng malayang kalakalan. Lagyan ng bilang mula 1-4.
________ Inalis ang restriksiyon sa pagpasok at paglabas ng mga
produkto ng dalawang bansa.
________Ang Pilipinas at Amerika ay may pantay na karapatan na
gamitin at pakinabangan ang likas na yaman ng Pilipinas
________Ang mga produkto mula Amerika ay malayang nailuluwas
sa Pilipinas ng walang buwis at walang itinakdang bilang
________ Isinusuplay ng may-ari ng lupa ang binhi at iba pang
gagamitin sa buong panahon ng pagtatanim.

Pagyamanin

Panuto: Maglista ka ng limang produktong gusto mong mabili galing

sa Estados Unidos. Pagkatapos ay ipaliwanag mo kung bakit gusto
mong magkaroon ng mga produktong ito.
1. ______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
2. ______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
3. ______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
4. ______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
5. ______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________

Isaisip
Panuto: Basahin ang pahayag sa ibaba at ipaliwanag ito. Maaaring
gamitin ang larawan sa pagpapaliwanag

“Tangkilikin ang sariling atin.”

_______________________________________
_______________________________________
______________________________
Tayahin

I. Panuto: Isulat sa patlang ang Tama kung wasto ang isinasaad sa bawat bilang at
kung hindi wasto, isulat ang
_______________1. Ang free trade ay isang sistemang pang-ekonomiko kung saan
ang dalawa o higit pang bansa ay malayang makaluluwas o makaaangkat ng mga
produkto ng walang binabayarang buwis.
_______________2. Ang bahagi ng kasamang magsasaka ay ang mga hayop na
gagamitin sa pagbubungkal ng lupa at ang kalahati ng gagastusing pera.
_______________3. Mas malaki ang kitang napupunta sa may-ari ng lupa pagdating
sa hatian dahil sinasabing mas malaki ang kanyang naiambag sa gastusin.
_______________4. Kailangang makipagkalakalan ang mga Pilipino upang umunlad.
_______________5. Ayon sa Batas Parity, ang mga produktong nanggaling naman
sa Amerika ay walang buwis at walang ring kota o takda.

II. Panuto: Kilalanin kung ang tinutukoy sa bawat pahayag ay Batas Payne-Aldrich,
Batas Underwood-Simmons, Parity Rights, Usapin sa Pag-aari ng mga Lupa.
_______________6. Hindi lamang ang kalakalan ang pinakikinabangan ng mga
Amerikano kundi pati an gating likas na yaman.
_______________7. Inalis ang restriksiyon sa paglabas at pagpasok ng ng mga
produkto
_______________8. Limitado ang pagluluwas ng bigas, asukal at tabako
_______________9. Walang limitadong bilang o dami ang mga produkto mula sa
Amerika.
_______________10. Nananatili parin ang sistemang sakahan
_______________11. Dahil dito naitatag ang mga industriyang Amerikano
_______________12. Kailangang isuplay ng may—ari ng lupa ang binhi at ibang
kagamitan sa pagtatanim
_______________13. Ang pinakaunang batas na itinakda sa malayang kalakalan.
_______________14. Mas malaki ang kikitain ng mga may-ari pagdating ng hatian
_______________15. Napalawak ng dalawang bansa ang pagluwas ng mga
produkto
 Apendiks

1.1

Name:_______ Score:

Gawain 1
Lagyan ng ☺ ang mga pangungusap na nagpapakita ng mga
magagandang pagbabago ng iyong pamayanan dulot ng mga gawaing
pangkabuhayan.

___________1.Nagkakaroon ng malalaking covered court ang aming barangay.

___________2. Marami na ang nagpapatayo ng konkretong bahay.
___________3. Dumarami na ang magnanakaw dahil walang sapat na kita
pantustos sa pang-araw-araw na pangangailangan.
___________4. Dumarami ang nawalan ng trabaho.
___________5. Maraming tindahan sa aming pamayanan.

1.2

Name:__________________________ ____________________ Score:_________

1. Naging batas ba para sa ating bansa ang pagkakaroon ng malayang

kalakalan? Bakit?

_____________________________________________________.
2. Ano-ano ang mga epekto ng malayang kalakalan ng Pilipinas at Estados
Unidos?

__
.

3. Bakit itinatag ang Kawanihan ng Agrikultura sa bansa?

4. Bakit umunlad ang produksyon ng agrikultura?

 2.1

Name:______________________________________________ Score:_________

Gamit ang retrieval chart, pangkatin sa mabuti at di-mabuti ang mga

epekto ng malayang kalakalan ng Pilipinas at Estados Unidos, pananim
at sakahan .

Epekto ng Malayang Kalakalan ng Pilipinas at Estados Unidos,

Pananim at Sakahan

Mabuti Di-mabuti
 3.1
Lagyan ng tsek () kung ang epekto ng malayang kalakalan ay mabuti at
ekis (  ) kung hindi .Ilagay ang sagot sa patlang.
---------------------1.Nakilala ang ating panguning produkto gaya ng asukal,
copra, at langis sa kanlurang bansa
.
---------------------2. Pagbabago ng panlasa at pagpapahalaga sa mga
produktong dayuhan.
---------------------3. Pagtatali ng ating pamilihan sa pamilihan ng mga
Amerikano.
---------------------4. Natutunan ang makabagong paraan ng pagsasaka at
patubig.
---------------------5. Nakontrol ng Amerika ang malalaking industriya ng bansa.
---------------------6. Nakapagbigay ng trabaho sa maraming Pilipino.
---------------------7. Tumaas ang antas ng pamumuhay ng maraming Pilipino.
---------------------8. Naging palaasa ang ekonomiya ng Pilipinas sa Amerika.
---------------------9. Ang ekonomiya ng bansa ay napasailalim sa kapangyarihan
ng Amerikano.
--------------------10. Natutunan ang tamang paraan ng pagsugpo ng mga peste
sa pananim.

4
4.1

1. Ipaliwanag kung paano nakatulong ang malayang kalakalan ng

Pilipinas at Amerika.
---------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------

2. Bakit hindi naging mabuti ang naidulot ng malayang kalakalan sa atin

bansa?
----------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------

4.2
22222.
Malaya
ng Bilang isang anak, sumulat ng limang gawaing bahay para makatulong sa
nakap pamilya.
aglulu
was ng
produk
to ang
Amerik
a sa
Pilipina
 5.1

Name:________________________________________________ Score:_________

Panuto: Bilugan ang letra ng wastong sagot .Bawat sagot ay may

tigdalawang puntos.

1.Bakit hindi gaanong nakinabang ang mga Pilipino sa pakikipagkalakalan sa mga

Amerikano?

a. Dahil mataas ang buwis na ipinataw ng mga Amerikano sa kalakal ng mga

Pilipino
b. Dahil kontrolado ng mga Amerikano ang pamamalakad sa ekonomiya ng
Pilipinas.
c. Dahil tumanggi ang mga Pilipino sa pakikipagkalakalan ng mga Amerikano
d. Dahil hindi naibigan ng mga Amerikano ang produkto ng mga Pilipino

2. Anong batas ang nagtadhana ng malayang kalakalan sa pagitan ng Amerika at

Pilipinas?
a. Batas Payne-Aldrich
b. Batas Simmon Underwood
c. Batas Hare-Hawes Cutting
d. Batas Tydings-Mc Duffie
e.
1. Paano pinaunlad ang pagsasaka sa ating bansa noon?
a. Sa pamamagitan ng paggamit ng kalabaw
b. Sa pamamagitan ng paggawa ng balsa
c. Sa pamamagitan ng pagtulong ng kapwa magsasaka
d. Sa pamamagitan ng paggamit ng makabagong tekniko sa pagsasaka
tulad ng paggamit ng patubig at pataba

4.Bakit naging ugali ng mga Pilipino ang pagtangkilik sa mga produktong

dayuhan?
a. Dahil ang mga Pilipino ay mahilig magpasikat
b. Dahil inisip ng mga Pilipino na mas maganda at mas matibay ang mga
bagay na yari sa Amerika
c. Dahil inisip ng mga Pilipino na masarap gamitin ang galling sa ibang bansa
d. Dahil ang mga Pilipino ay mahilig sa mamahaling bagay

5.Bakit lalong yumaman ang mga Pilipino na nasa panggitnang antas ng lipunan?
a. Dahil sila ay hinimok na mamuhunan sa mga industriyang itinatag ng mga
Amerikano.
b. Dahil sila ay binigyan ng puhunan ng mga Amerikano
c. Dahil sila ay tinulungang umangat sa buhay
d. Dahil sila ay pinautang ng mga Amerikano
 SUSI SA PAGWAWASTO
Aralin 1
Gawain 1.1 (posibleng sagot)

Mga produktong iniluluwas Mga produktong inaangkat

sa ibang lugar o bansa mula sa ibang lugar o bansa
Saging/ prutas damit
Kahoy bigas
Pilak at Ginto sapatos

Suriin

A. 1. b 5. B B. 2-3-1-4
2. c
3. b
4. a
Isaisip
Panuto: Basahin ang pahayag sa ibaba at ipaliwanag ito. Maaaring gamitin ang
larawan sa pagpapaliwanag

“Tangkilikin ang sariling atin”

 Hindi lingid sa ating kaalaman na tayong mga Pilipino ay nahihilig na sa
mga bagay na pandayuhan kagaya ng pananamit, palabas, pagkain, gamit
at iba pang uri ng gamit o gawaing pandayuhan. Dahil dito, mas tinatangkilik
nating ang mga gawang pandayuhan at nalilimutan na ang mga gawang
local sa ating bansa. Bilang isang Pilipino, kailangang tangkilikin natin ang
sariling atin dahil ang gawang Pilipino ay hindi nalalayo sa kalidad na gawa
sa ibang bansa. Tangkilin natin ang sariling ating upang ang diwa ng ating
pagka-Pilipino ay hindi mawawala.

Tayahin

1. Tama . 12. Usapin sa Pag-aari ng Lupa

2. Mali
3. Tama 13. Batas Payne-Aldrich
4. Tama
5. Mali 14. Usapin sa pag-aari ng Lupa
6. Parity Rights
7. Batas Underwood- Simmons 15. Batas Underwwod-simmons
8. Batas Payne-Aldrich
9. Batas Payn- Aldrich
10. Usapin sa Pag-aari ng Lupa
11. Parity Rights

26
 ARALIN 2

Tuklasin-Gawain 1

Gawain 1

Lagyan ng ☺ ang mga pangungusap na nagpapakita ng mga

magagandang pagbabago ng iyong pamayanan dulot ng mga gawaing
pangkabuhayan.
1.☺
2.☺
3.
4.
5.☺

Gawain 2

Sagutin ang mga tanong:

1. Naging batas ba para sa ating bansa ang pagkakaroon ng malayang kalakalan?
Bakit?
Oo, dahil kailangang makipagkalakalan ang mga Pilipino sa Amerikano upang umunlad.
2. Ano-ano ang mga epekto ng malayang kalakalan ng Pilipinas at Estados Unidos?
 Nagkaroon ng bagong kaalaman ukol sa kalakalan ng mga Pilipinong mangangalakal.
 Ang pamumuhunan ay umunlad at nakilala an gating pangunahing produkto gaya ng
asukal, kopra, at langis sa kanlurang bansa.
 Nakapagbigay ng trabaho sa maraming Pilipino.
 Tumaas ang antas ng kanilang pamumuhay.
 Malaking industriya ng bansa ay nakontrol ng Amerika.
 Napasailalim ng Amerika ang ekonomiya ng bansa.
 Naging palaasa ang ekonomiya ng Pilipinas sa Estados Unidos.
 Hindi nabigyang pansin ang pakikipagkalakalan sa ibang bansa tulad ng China.
 Naging ugali na ng mga Pilipino ang pagtangkilik sa mga produktong dayuhan at
napabayaan ang sariling atin.
3. Bakit itinatag ang Kawanihan ng Agrikultura sa bansa?
Itinatag ang kawanihan ng Agrikultura upang matulungan ang mga magsasaka at
maitaguyod ang mga pananim at sakahan ng bansa.
4. Bakit umunlad ang produksyon ng Agrikultura?
Umunlad ang produksyon ng Agrikultura dahil natutunan ng mga Pilipino sa mga
Amerikano ang:
-makabagong paraan ng pagsasaka at patubig
-tamang paraan ng pagsugpo ng mga peste sa pananim
-paggamit ng makabagong traktora at iba pang kagamitan sa pagsasaka

27
 Suriin-Gawain 1

Epekto ng Malayang Kalakalan ng Pilipinas at Estados Unidos,

Pananim at Sakahan

Mabuti Di-mabuti

 Nagkaroon ng bagong kaalaman  Malaking industriya ng bansa ay

ukol sa kalakalan ng mga Pilipinong
mangangalakal.
 Ang pamumuhunan ay umunlad at
nakilala an gating pangunahing
produkto gaya ng asukal, kopra, at
langis sa kanlurang bansa.
 Nakapagbigay ng trabaho sa
maraming Pilipino.
 Tumaas ang antas ng kanilang
pamumuhay.
nakontrol ng Amerika.
 Napasailalim ng Amerika ang
ekonomiya ng bansa.
 Naging palaasa ang ekonomiya ng
Pilipinas sa Estados Unidos.
 Hindi nabigyang pansin ang
pakikipagkalakalan sa ibang bansa
tulad ng China.
 Naging ugali na ng mga Pilipino ang
pagtangkilik sa mga produktong
dayuhan at napabayaan ang sariling
atin.

Pagyamanin-Gawain 1

1. 6.
2. 7.
3. 8.
4. 9.
5. 10.

28
 Isaisip-Gawain 1

1.Ipaliwanag kung paano nakatulong ang malayang kalakalan ng Pilipinas at

Amerika.
-Umunlad ang pamumuhay ng mga mamamayan at ekonomiya ng bansa.
-Nagkaroon ng bagong kaalaman ukol sa kalakalan ng mga Pilipinong mangangalakal.
-Nakilala ang ating pangunahing produkto gaya ng asukal at niyog.
-Tumaas ang antas ng pamumuhay ng mga Pilipino.

2. Bakit hindi rin naging mabuti ang naidulot ng malayang kalakalan sa ating bansa?
-Nakontrol ng Amerika ang malaking industriya ng bansa.
-Naging palaasa ang ekonomiya ng Pilipinas sa Amerika.
-Pagbabago ng panlasa at pagpapahalaga sa mga produktong dayuhan.

Gawain 2

Mungkahing sagot:
1.magtanim ng gulay
2.magtanim ng bulaklak
3.maglinis sa bahay
4.maghugas ng pinggan
5.magluto ng pagkain

Tayahin

1.b
2.a
3.d
4.a
5.a

29
 Sanggunian at Pinanggalingan

Project EASE-Modyul-12-Ang-Pananakop-ng-mga-Amerikano
Pamana 5, pah. 158-160
Magandang Pilipinas 5 pah. 116
Kasaysayang Pilipino 5 pah. 157

30
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Kagawaran ng Edukasyon – Sangay ng Lungsod ng Tangub

Anecito Siete St., Mantic, Tangub City

Telefax: (088) 395 – 3372

Website: www.depedtangub.net

31