Język Kluczem Do Kraju C1-C2

Jqzyk polski dla obcokrajowc6w,
poziom C.llCz
Elibieta
teksty prasowe i literackie E libi,
dokumenty i pisma Zaryt
tradycje, obyczaje, zjawiska spoteczne
opinie i dyskusje
tematy wypowiedzi ustnych i pisemnych l-

kl
leksyka !
L
idiomy
stowotw6rstwo
skecze, piosenki
gramatyka
Jo.. rr! 4cr,t luvd. l\)lE4yl, jest widno,

Plotkowaty dzewa w borze: A ja w nocy, gdy jest ciemno."
"Pan Ksiq2yc jest nie w humorze."
"Pan Ksiq2yc mial jakieS
Jqzyk polski dla obcokrajowc6w,
poziom Cllcz
E libieta
Zarych
do kraj u
SPIS TRESCI
Wstqp
7
I. Praca, lenistwo i sprawy r6ine
l. Zadnapraca nie hanbi .... 9
2. Dokumenty, pisma, pisemka 10
II. Byi czy miet? . 39

55
III. Swiat, w ktdrym zyiemy
rv. W pogoni za marzeniami, ilt
w pogoni za idealem.
177
I Dzieciqce marzenia t7B
? Marzenie o urodzie i szczqsciu.
za eliksirem ji*"*a.r";, t9t
i4. Wpogoni
Wposzukiwaniu lepszego;;;;..:.:::.
. .
207
. ... 219
V. PodrS2e bliskie i dalekie
1. Podroze ksztalc4. 233
2.
) n1.. .
Bli2ejgwiazd..... 234
3.
?n1 r
Podmorskie podroze 255
M. Gramatyka...... 266
Czasownikizprefiksami.......... 279
I Czasowniki 280
? odimienne
3. Liczebniki . . .. .. 294
299
1. Odmiana
5. Cwiczenii
polskich.imion i nazwisk
313
zrzeczownikami
5.1. Dopelni acz . .
319
.
5.2. Biernik 319

5.3. Biernik czydopelnia 322
cz? . . .... . ..
5. 4. Rozne problemy z rzeczownikami 325
327
SPISTRESCI
-...
6. Wyrazy zlolone 332
7. Sp6jniki 334
VII. Klucz 341
INDEKS GRAMATY(-ZNY rSTEP
Zagadnienia gramatyczne w iwiczeniach:

Na poziom zaawans(
(rozdzial / nr duiczenia)
nie jest on jezykiem
Czasowniki (6u,iczenia r5ine, m.in. rekcja): I / cw. 1G15, 20 a); III / cw. 72;lY / tw.58, 66; V/ jest mozolnym wspin
iw.3, 16
Czasovmiki odimienne (teoria: Yl.Z): Y / 29, 7 O; W / cw. 2G3O
A i B, druga wiaie si
Czasovmiki z prefflsami (teoria: M.l): I / t-N. 16, l7;Il / cw.16 a); III / cw. 57 Y / Cw. 44,70;Yl / w rodzinie polszrz.yz
6w. l-I9 denci z obu tych gru1
Imieslowy: I/cw. 13, t4
Liczebniki(teoria: VI.3): IIlcw. 38; V/cw. 42;Y7/ au.3l-39
bsrai znajomoSc iZJ
Nazwy zawod&r i ich wykonawconr I / 6N.9,20 b) i c), 21 pocwiczyi slownictw
Odmiana i formy imion i nazwiskpolskich (teoria: M.4): III/ cw. 67-77;Yl/ a,t.4G43 dy gramatyczne, d*.
Przyimki: I/ cw. 28;ll/ cw.5, 14, 35; lIl/ 6N.44,53; V/ cw. 53, 64 ne, frazeologiczne itp
Pzymiotniki (w tym szyk przydawki przymiotnej): II / cw. 15, 28; lll / ot . 14
Rzeczo'nniki (dr,r,iczenia r6inego typu) (tmria: M.5): Il I ew. 17,56; W / cw. 66; V / t:r. G4;Yl / Dotych os6b skie
iw 44-51 zroinicowany @ wz
Sp6jniki (teoria: VI.7): IIlcw. 57 Y / csr.7l;Yl/ crry.54-60 wnim znaleiiinspin
Wyrazyzlozone (teoria: M.6): I/ cw. 38; IVl cw. 49,59;Y / c"v.69;Y1/ 52,53.
qlczne, skecze kabarr
picenki, dyskusjeiu
ty- Materialy te sa pod
swoich racji sq jedna
poziomie kompetenc
tr ,ch i wgrupach), Fr
W podrgzniku z
frazmlogicznych, ata
wideo (do pobraniaz
z&artta do dokoricz:n
duzy wzbogaceniu d
rozprawki, opisu i d
wph(zyciorysdrr, po
Podrecznik zawfo
sprarrriajacych trudno
@-
. . y.'I3:
-
w poszczeg6lnych rozdzialach, towarzysz4c omawianym tematom, a naj-
trudniejsze z nich (czqsto sprawiajace tak2e trudno6ci rodzimym uzyt-
kownikom jezyka),jak m.in. odmiana imion i nazwisk, wybOr wlaSciwego
przypadka i koncowki rzeczownika, czasowniki z prefiksami, liczebniki,
znajdqa sig w osobny m rozdziaTe w raz z omowieniem teoretycznym.
Z ksiaiki moga korzystai zarowno studenci samodzielnie poglqbiaja-
cy znajomo6i jezyka polskiego, w czym pomocny bedzie znajduj4cy sie na
koricu ksiazki klucz do iwiczef, jak i uczestnicy kurs5w jqzykowych czy
tandemow. Lektorzy znajd4 obok niektorych iwiczeri wskaz6wki dotycz4-
ce dodatkowych mozliwo5ci wykorzystania materialu, zaleLnie od potrzeb
i zainteresowari studenta czy grupy.
Mam nadziejq, 2e nowy podrecznik dla poziomu zaawansowanego ucie-
szy zarowno student6w, jak i 1ektor6w, oraz sprawi, ze praca z nim i nauka
jqzyka polskiego bedzie przyjemna i efektywna.
Zzyczeniami, by wzbogacony jqzyk stal siq kluczem do kraju - Polski,

Autorba
i
PRACA,
LE,NIST\ANO
I SPRA\ANTROZNE,
ZADNA PRACA NIE HANBI

DOK{.JMENTY PISMA, PISEMKA...
POLSKI DLA OBCOKRAJO\MCO\M
...
-
l. ZADNA PRA(-A NIE I IANIII
Cwiczenie I
;.;".r,; ;;; ;;k;; ; ;;;;;'"'""ri,,'r.*il;h;;;k;;;,.,k';;;:i, ;;:
wod6w (ulotkarz, pracownik call center i urzednik). Moiesz wykorzystat,z'l.'ro-
ty iwyrazy podane w ramkach.
b at ludzie uprawiaj4 najbardziej znienawidzone

przez spoleczeristwo zawody
(fragment artykulu z dzialu Praca/Finanse ze strony www.wp.pl, 20.0 1 .20 1 4)
Dajqdu2y presti2, wladzq lub pieniqdze. Mimo tych niewqtpliwych zalet, od lat
znajdujq siq w czol6wkach nielubianych przez nas profesji. Nie cenimy ichz162-
nych powod6w - czasami ze spotkaniem z jednq z takich os6b wiq2e siq du2y
stres, innym razem nie podoba nam siq wysoka pensja, jakq pobierajq osoby na
r62nych stanowiskach lub ich niekompetencja. Nie lubimy reprezentant6w tych
zawod6w te2 dlatego,2e mogq czego( od nas chciei albo wiemy,2e chcq wy-
wrze( na nas jakiS wptyw.
W Polsce jest wiele grup zawodowych, kt6rych przedstawiciele nie cieszq siq po-
wszechnq sympatiq. Przedstawiamy listq najbardziej nielubianych (a mo2e na-
wet znienawidzonych) zawod6w z kt6rymi mamy kontakt na co dzieri.
Polityk
Na czolo najbardziej znienawidzony zawod6w w Polsce wysuwa siq polityk, bo
to wlainie polityczne elity tworzq prawo, kt6rego przepisy rzadko bywajq po-
pularne. WlaSciwie wszystko majq na koszt podatnik6w - mieszkanie w stolicy
czy pokoj w hotelu wynajmuje im Sejm, limuzyny z szoferami czekajq na ka2de
ich zawolanie, mimo 2e ich diety nie nale2q do najmniejszych. Jakby tego bylo
malo, od czasu do czasu media bombardujq spoleczeristwo informacjami o afe-
rach, w kt6rych role gl6wne odgrywajq wla6nie przedstawiciele tego zawodu.
Komornik
Jak lubi( kogo6, kto zabiera calq pensjq, emeryture albo dom, konfiskuje doby-
tek zbierany przez lata i wyrzuca z dom6w na bruk cale rodziny? Z roku na rok
komornicy majq coraz wigcej pracy. Ro5nie liczba blokowanych przez nich kont
bankowych dlu2nik6w, zwykle przezzalegle czynsze, rachunki za telefon, ener-
giq, a ostatnio nawet za abonament RTV. Kolejna grupa to osoby porgczalqce
kredyty.
I 10 t.....
,.,..;' *:,:,;; ; ".-"; ;" ;";:; ; ;:i fu#
mornicy w obawie przed odrzuceniem, nie informuiq w towarzystwie,
zajmujq.
czym siq
Windykator
Gro1by, zastraszanie, nqkanie telefonami i listami
- to tylko niekt6re z metod, ja-
kie na co dzieh stosujq firmy windykujqce dlugi od polak6w. windykatorzy nie
narzekajq na prace, majq kogo drqczyc- jak m6wiq statystyki, niemal 2,5 mln po-
lak6w zalega z terminowymi platnosciami - splatami rat kredytowych, wyplata-
mi wynagrodzeh za pracq, oplacaniem rachunk6w. Statystyki m6wiq, 2e w ciq-
gu ostatniego roku windykacja dlug6w stala sie najdynamiczniej rosnqcq bran2q
w Polsce. Firmy zajmujqce siq Sciqganiem nale2no(ci sq coraz bardziej poszukiwa-
ne i osiqgajq coraz lepsze wyniki.
Kanar
jechal autobusem bez biletu, a akurat by+yby one sprawdzane, to byl-
"Gdybym
bym wsciekty na siebie,2e nie kupilem biletu. Dlaczego mialbym mie( pretensje
do kontrolera? To ja zrobilem blqd" - kto tak mysli przylap any przez kontrolera
nazywanego popularnie kanarem? Zaledwie garstka.lcho( przedstawicielitego
zawodu mogq obawia( sie tylko pasa2erowie nieuczciwi, trudno wyjasnii, skqd
bierze sig powszechna do nich niechqc Byt mo2e stqd, 2e ju2 ich widok stresuje
nawet uczciwych, a mo2e stqd,2e ich zachowanie czqsto do najgrzeczniejszych
nie nalezy.
Stro2nik miejski
Odpowiadajq za porzqdek w miastach, wspomagajqc w tym zakresie policjq. Ale
jakie tak naprawdq majq kompetencje? wielu znaszwycza)nie tego nie wie.wie-
le os6b narzeka zato,2e owi miejscy (lub gminni) stra2nicy oddajq sig z pasjq tak
naprawdq tylko jednej sprawie: wlepianiu mandat6w kierowcom za zle lub zbyt
dlugie parkowanie, lub za przekraczanq szybko5t. Robiq wiqc to, co jest najla-
twiejsze i najbardziej dochodowe - polujq na kierowc6w [...]
Ulotkorz
ulotka . roznosi( . zaczepia(. przechodnie . reklama . odmawia( . z litojci

. dla Swiqtego spokoju . lqdowai w koszu . od niechcenia. elastyczny czas
pracy. plik. dra2nit. slabo platna
POLSKI DLA OBCOKRAJO\MCO\iV
Procownik call center
telemarketer . przedstawia( ofertq . oferowai ' klient'wymigiwa( siq'

natrqt . natretny postrzega( (kogo6 / cof) jako...' bombardowa( telefonami
.
. odkladat sluchawkg. wciskai (co6 komui) . wypytywat
Urzqdnik
biuro . biurokracja . slu2bista . obiegowa opinia' obowiqzki' przywileje

. petent(ka) . godziny urzqdowania
Cwiczenie 2
Podaj trzy zawody niewymienione w iwiczeniu l, kt5re Twoim zdaniem takze
nie ciesza sie dobra opini4. Napisz ich charakterystyki'
.Qrgiszpnie.9...
a) Zr6b liste 7-10 zawod6w, kt6re ciesza siq powsze- Cwiczenia 2i3mo2-
chnym szacunkiem wTwoim kraju. na wykona( w gru-
b) Scharakteryzuj je w kilku zdaniach i podaj przy-

pach i wykorzystai
do zainicjowania
czyny spolecznego szacunku. dyskusji.
c) Czy podobne zawody s4 cenione w Polsce? Jak
my6lisz, z czegowynikaj4 ewentualne r6inice?
I t7 1.....
Uzupelnij zdania odnosz4ce sie do tekstu z d^ticzenia I wla6ciwymi formami
brakujacych wyraz6w.
1. Tenzaw6dnie.... ....presti2u,a|e.......... tosporepieniqdze.
2. W . .. ranking6w najbardziej nielubianych profesji wciq2
znajdujq siq politycy.
3. Z wystqpami publicznymi przewa2nie.... ....sie du2y stres.
4. Zupelnie nie rozumiem, za co on . pensjq.
5. Ankieterzy uliczni czy telefoniczni nie . . . .sie sympatiE.
6. Trzeba by( punktualnyna.:...... dzie6,a nietylkood....

7. Poslowie . prawo,alesami niezawszego.
8. Media codziennie .. nas jakimi5 zlymi informacjami.
9. Komornik konfiskuje ... dlu2nik6w i czgsto wyrzuca ich
na ....
t0. Windykatorzy..... .. dlugi oraz.. ..... splatykredyt6w
pensji, za rachunki.
11. Stra2nicymiejscyzpasjq ...wypisywaniumandat6w.
12. Ulotkarze. przechodni6w, wrqczajqc im ulotki reklamowe.
13. Telemarketerzy sE postrzegan i negatywn ie, ja ko
14. Nienajlepsza opinia . .. o urzqdnikach, kt6rzy zdaniem
. . . sE czesto niemili i malo uczynni.
15. Politycy majq do dyspozycji limuzyny

z szoferami na ka2de
9.:ri.czp.aie.L
Podaj przyklady obiegowych opinii lub stereotyp6w
*tiq"*lny ch z kilkoma zawodami.
Cwiczenie mo2e by( podstawq dyskusji.
9..wiczp.+ie.0....
\apisz kr6tki esej (ok. 100-150 sl6w) na jeden zwybranych temat6w.
1. Jakiej pracy nigdy nie chcial(a)by5 wykonywai zawodowo? Dlaczego?
2. Jakie zawody Twoim zdaniem wymagajq powolania? Uzasadn'tj swojq
opiniq.
3. Jakie zawody wyginqly, a jakie nieznane wcze5niej pojawily siq we
wsp6lczesnym Swiecie? Podaj powody.
POLSKI DLA OBCOKRAJOWCOW
.-C..sicrp.t,i p.7....
Do podanych nazw zawod6w dopisz, jak w podanym przykladzie, po kilka wy-
raz6w pokrevmych z danej rodziny wyraz6w. Postaraj siq, ieby byly w6r6d nich
r6ine czesci mowy (rzeczowniki, czasowniki, przymiotniki, przysl6wki). W ra-
zie potrzeby siqgnij po slownik.
Przyklad: polityk + polityka, politykowa(, polityczny, politycznie
komornik -) ....
windykator -+ .....
kontroler ->
stra2nik +
ulotkarz -+
telemarketer -+
lekarz +
prawnik -->
sprzedawca -->
kierowca +
nauczyciel -->
policjant ->
dziennikarz +
Cwiczenie mo2na wykona€ w grupach w formie konkursu. Wygrywa grupa, kt6ra poda najwiqk-
szq liczbq wyraz6w pokrewnych.
.-e.lgiqrp.{,ip. p. .. . : . . . . . .
Zgrupwyraz6w zpoprzedniego 6uiczenia wypisz te, kt5re s4 dla Ciebie nowe.
Wyja6nij ich znaczenie i konteksty uzycia,isl6Lznimi zdania.
.',siqzp.+ie. 9. . . .
.C.
Uzupelnij pary wyraz5w. Dopisz odpowiednio brakuj4ce mqskie lub ier{skie
nanty zawod6w, wykonawc6w czynnoSci lub tytul6w. Zwr6d uwagq na te, kt6rych
utworzenie w jqzyku polskim sprawia szczeg5ln4 trudno6d.
policjant - dyrektor
.... -fryzjerka kontroler
dziennikarz - straznik
komornik . - lekarka
I t4 t.....
I. PRACA, LENISTWO I SPRAWYROZNE
...
-
- przedszkolanka / kierowca -
nauczycielka wychowania przedszkol- - kierowniczka
nego spawacz
muzyk- marynarz-...
- kosmetyczka sPrzedawca
analitykfinansowy - Profesor
wYchowawczYni
doradca kredytowy Prawnik-.
mistrz -
grafik komputerowy rnzynrer
.. - pianistka
- tancerka archeolog
wykladowca prezydent
murarz sekretarka
Cwiczenie 10
Polacz linia elementy obu kolumn tak, aby utworzyizirazkiwyrazowe.
pobierat wa2nq rolq
wywieraf na czolo
cieszy( siq na ka2de zawolanie
wysunq( siq wptyw
odgrywai pensjq
miei na (czyjS) koszt
bvi sympatiq
oddawat siq (czemuS) sympatiq .
2yt du2e znaczenie

budzi( pomoc
nieSi z pasjq
Cwiczenip. ll. .
7*zrtriqzkami wyrazowymi z d,yiczenia l0 ul6i zdaniaodnoszAce sie do fakt6w
uaz zjawisk otaczaj4cego Cie Swiata.
-...
L rsrqrpnie.l?..
Dopasuj rzeczowniki podane w ramce do czasownik6w. Znaidi,wszystkie moi-
liwe polaczen ia. Zwr6iuwage na wla6ciwy p rzypadek rzeczownika.
niechq( . rado6( . tabu . u5miech . zainteresowanie' obojqtno6(' alergia

. zla slawa . sympatia . reakcja . pierwsze lody . popularno6(' autorytet'
szacunek
wywolaC
przelamaC
powodowat: ......
cieszy( siq: ...
wzbudzai:
C. wi.czenig. !.Q..
Uzupelniipodanezdaniaodpowiednimiczasovmikami,imieslowamilub fit&czrrvt-
nikami odczasov*.nikourymi. Zwr6d uwage na aspekt (dokonany lub niedokonany).
1. Cowwyglqdziekobietnajbardziej .... uwagemq2czyzn?
2. Wystawa portret6w pqdzla Boznariskiej ... du2e
zainteresowanie milo6nik6w malarstwa.
3. Nowy prezydent miasta sympati4 mieszkafc6w.
4. Misjonarze ...... pomocpotrzebujecymwwielukrajach.
5. Wprowadzenie tego prawa wladze paristwa .'...... pod
osqd parlamentu.
6. Nareszcie udalo mi sie ... pierwsze lody z mojq
wspollokatorkq.
7. Orzeszki ... u mnie reakcjq alergicznq.
8. lnformacja o Smierci premiera ... na czol6wkach
wszystkich gazet.
9. Oszuici czesto starajA sie.... '' '... zaufanie ludzi.
10. Nowy gmach opery naprawdg . .. . . ..... du2e wra2enie.
11. Smartfony.... ...... rynkinacalymiwiecie'

12. Wieloletnie oszustwd podatkowe szef6w tej firmy
zainteresowanie medi6w.
13. Czasem . wra2enie,2etymniewog6leniesluchasz.
14. Ten model samochodu zlq slawq, czesto siq psuje
idu2o pali.
I 16 t.....
.. l.'.*191f1Y',:Ty9.',.'ll1Y.-9.1Y . .
15. Jej sukces ... niechgt przegranych kandydat6w.

16. Dziqki Sledztwu prokuratury nielegalne inwestycje w naszym mieicie
.... na Swiatlo dzienne.
17. Ten dziwny budynek . uwagq przechodni6w.
18. Microsoft chce wiedziei, co my(lq o nim internauci, dlatego rozeslal
specjalnq ankietq, . siq pod osqd u2ytkownik6w
komputer6w.
19, Czy 2ebracy . twojq lito(t?
20. Mimo szerokiej oferty sklepy odzie2owe nie . . . .. jednak
wielkim wyborem, gdy2wszgdzie sq podobne kolory, fasony ubra6.
21. Czasem . . . . . wra2enie, ze wszyscy ubierajq siq w jednym
sklepie.
22. Ubiegty rok okazal siq dla niego przelomowy, po wielu,,chudych" latach,
wreszciezacz4l . ..... sukcesy.
23. Czlowiek, kt6ry siq uSmiecha, najczq5ciej . ... . . sympatiq
otoczenia.
24. Napigtnowanie publiczne ... .. poczucie wstydu,
dlatego wiele firm decyduje siq na zamieszczanie zdjq( nieuczciwych
klient6w, uznajqc to za skutecznq formq walki.
25. W przypadku katastrof, trzqsieri ziemi czy powodzi organizacje,
stu2by mundurowe i wolontariusze ... pomoc
potrzebujqcym.
26. .... . . zaufania jest czestq metodq dzialania oszust6w.
27. W ostatnich latach tablety ........... jakcieple buleczki.
28. Wiosnq du2q popularno:5ciq . siq rowery.
29. Wsp6lczesny styl 2ycia . ..... obojqtno(t na problemy
otaczajqcych nas udzi.
I
30. Liczne bloki reklamowe ... ...... we mnie niechq( do oglqdania

film6w w telewizji.
Ic wiczenie. 14....
Wypisz z poprzedniego driczeniantiazki wyrazowe, kt6rych nie znale#-a6
lub kt6re sprawily Ci trudno6i.
IJloi, z nimi zAania odnoszace sie do zaobserwowanych zjawisk otaczaj4cego
Swiata lub wydarzei z Twojego iycia.
...POLSKI DLA OBCOKRAJOWCOW
-
2. Policji udalo siq
.c. rgiqrp.+ie. !5.. 3. Naprawdg .....
a) Przeczytaj dwie listy synonim6w odnosz4cych siq do pracy. Wyja6nij r6ini-
cewznaczeniu i uiyciu. spodoba.
b) Zwr6i uwagq, jaki styl je"ykoryy reprezentujq (czy jest to jqzyk literacki, po- 4. Ka2dy czlowiek
toczny, wulgarny) i posegreguj je, wpisujac do odpowiednich rubryktabeli. stresem.
5. Na wyplatq trzel
pracowa( . harowa( . tyrat . trudnit siq . zapracowywa( sig . Slqczet . ry( 6.
. siedzie( nad czymS . dwoit siq i troit . urabia( sobie rqce po lokcie . 7. Czy ty kiedykoh
krzqta( siq . chalturzyi. zapieprza(. 8. Moim zdaniem I
pomysl jest calkl
leniuchowa(. bumelowai. opieprza( siq. obijai siq. nie palii sig do roboty I
. leni( siq. leserowa(. miga( siq. siedzie( zzalo2onymi rqkami . pracowa( a lsiqzp.{'ie. lZ. . . . .
-c.
na p6l gwizdka . nie pali( siq do roboty. stroni( od pracy a) Wyjadnij znaenni<
preftksalnych oraz 1
Iiteracki
Jqzyk
''- -'. ---- i odrobi( . dorobi(. do
i l bi(. wrobif . rozroti(
nacechowanv
Jqzykpotoczny Jgzyk wulgarny robi(. wyrobit siq. na
neutralnv rtvrirtr="i"i
, i
wysoki, artystyczny,
j urzqdowy i
i
b)
;
flobierzczasowniki
pracowai zapreprzac
a)
b)
c)
st,roni( od pracy miga( siq o

e)
o
s)
h)
b P.orrzpnip.tQ
Uzupelnij poniiszn zAania wla5ciwymi formami czasownik6w podanych w ramce.
0
,
s
dopracowai . odpracowa( . przepracowa( . wypracowa( . spracowai
D
. rozpracowa( . zapracowai . napracowa( siq . niedopracowae ;l
1. Z powodu choroby lektora przepadly nam (rodowe zajgcia i bgdziemy
c) Llft d.de z cEH
Lblil6r-cch niezsd
musieliteraz je jako5
I 18 t.....
... l.'.-l:l:11\':TY9.'.'ll+Y.*9.ry.'. . . -
2. siq
Policji udalo . .. szajkq ztodziei.
3. Naprawdq .... nad tym projektem. Mam nadziejq,2e siq

spodoba.
4, Ka2dy czlowiek musi . . sobie sposoby radzenia sobie ze
stresem.
5. Na wyplatq trzeba sobie najpierw .... .
6. . . . . . . . . . jeszcze tq piosenkq, bo ciqgle daleko jej do doskonalo6ci.
7, Czytykiedykolwiek ...... chocia2jedendzie6?!

8. Moim zdaniem tw6rcy tej gry . trochq grafikq, bo
pomysl jest calkiem dobry.
Mo2na zrobie to iwi-
(, czenie calq grupq. Naj-
pierw poszczeg6lni stu-
) Wyja6nij znaczenie ponizszych czasownik6w denci podajq znaczenia
prefiksalnych oraz podaj przyklady ich uzycia. i konteksty u2ycia tych
z wymienionych cza-
sownik6w, kt6re zna-
jq, a nastgpnie lektor
odrobii . dorobi(. dorobi( siq. zarobii. przero-
naprowadza grupe na
bit. wrobi(. rozrobi(. nadrobii . podrobii . wy- wlaiciwe odpowiedzi
robi(. wyrobi( siq. narobi(. narobit siq. urobii dotyczqce pozostalych
czasownik6w.
lol Dobierz czasowniki z podpunktu a) i utw6rz zwroty.

a).... .klucz
b) .... . wz6r w swetrze
c) .... . podpis
d) .... . sobie miq(nie
e) .... ........sobierqcepolokcie
f) ..... prace domowq
g) .... . na handlu
h) .... .ciastodro2d2owe
i) . .. . . jeansy na szorty
j) .... . farbq w wiaderku
k) .... .zalegloScinazajqciach
l) ... . sobie poglqd
m) .... . sobie wrog6w
) tIl62 zdania z czasownikami z podpunktu a), kt6re sprawily Ci trudno6d

lub kt6rych nie znaleV-a3.
m
;-I
Przeczytaj fragment artykulu Podgladaee,a nastqpnie odpowiedz na pytania.
rulta - oo Kuala L
Urszula Jablofiska tam zasynaliim
Podgl4dacze terminy, bukujer
(fragment wywiadu z Adamem Firipowskim z,wysokich obcas6w'i re. musi powied:
1s.o6.2014)
Mo2emy um6wi( siq z kowarem, pisarkq ksiq2ek dra dzieci, projektantem gier
komputerowych, tapicerem. lsprawdzii, czy dany zaw6d nam odpowiada.
Z kim ostatnio spqdzile5 dzieri?
Z Pawlem, kt6ry jest projektantem mebli. Akurat trafilem na dzieri, w kt6rym

ro-
bil drewnianq tapicerkg do samochodu. pomagalem mu i muszq przyznai,2e
stolarka to mn6stwo zabawy. pawel pokazal mi, jak siq rysuje proj.t, pomaga-
lem mu przy wycinaniu element6w, pilnowal,2eby mi iiq nii nie sialo. r mogrem
od razu zobaczyt efekt, bo przyjechar krient i przymierzarismy tapicerkq *
1"go
samochodzie. Raczej nie zostanq stolarzem, ale chcq niedlugozamieszkat w
96-
rach. Kto wie, mo2e zrobig sobie tam szope, w kt6rej bqaq cos strugal? wtedy
ta
-komputerem
wiedza mi siq przyda. Poza tym wiqkszos( 2ycia spqdzilem przed
i ka2de wyjScie do ludzijest dla mnie ciekawym dojwiadczeniem.
A kto spqdzil dzieri z tobq?
sebastian, student informatyki, kt6ry chcial zobaczy(, jak to jest rozwijai wlasny
start-up. Kiedy zglasza siq ktos, kto chce spqdzii ze mnq dzie6, zwykle ipotykamy
siq na Sniadaniu w knajpie pod moim biurem i pr6buig sig dowiedziet, jakie
dani
osoba ma oczekiwania - czy chce uczestniczy( w moim dnlu aktywni eit, czy moze
raczej obserwowa(. Potem idziemy do pracy. Mamy z zespolem biuro, nie
zawsze
wszyscy tam jestesmy, ale dwa razy w tygodniu staramy siq spotkai. Dla ludzi
to
czesto jest szok, kiedy widzq, jak biuro funkcjonuje. czasem zebrania
mamy pod-
czas wsp6lnego gotowania posilk6w, gdzies tam wala siq xbox, na kt6rym
mo2-
na sobie pograi, ale nikt tego nie robi, bo praca jest ciekiwsza. programisci
waiq te2 specyficznego iqzyka. Komunikujemy sig za pomocq gif6* ituo
u2y- sffizyslebklrur!
cytat6w
z kresk6wek. Jak ktoi ich nie oglqdal, to nie zrozumie, o czym mowa. wyjasniam Emdmelad,
to wszystko, m6wiq, nad czym teraz pracujemy, kto w zespore czym siq zajmuje. ii&rliodwsr*L
Potem idziemy na obiad, wtedy odwie dzai4cy mo2e zadawai pytania jakzacz4(.
- Z ffi strony tdL *
start-up albo jakie kiq2ki mogq poleci(. Nie planuiq tego dnia jako6 szczeg6lnie.
Je2eli sqiakies niemile sytuacjg probremy, to ich nie ukiywam. Ludzie
czqsto ide-
alizuiq danq pracq i takiwsp6rnie spqdzony dzie6 mo2e obna2yt to, jak naprawdq
wyglqda - pokazat zar6wno pozytywne, jak i negatywne strony.
Rozwijasz serwis internetowy Lifetramp, przez kt6ry moiemy um6wi( sig

z kowalem, pisarkq ksiq2ek dla dzieci czy projektantem gier komputerowych
i spqdzi( z nimi dzieri. To ma pom6c nam sprawd zii, czy dany zaw6d
nam od-
powiada?
/---\
l20 l
; ;'"." ;,;,;;;,:;.-,, ;-;,,,#i
le mentor6w
;;; ;;:
- jest ich ju2 kilkadziesiqt czytamy wywiady z nimi. sq ludzie z ca-
-
hgo (wiata - od Kuala Lumpur po Kanadq - ale najwiqcej jest z warszawy i Krako-
*", uo t., zaczynalismy. Zeby siq um6wii na spotkanie, trzeba mie( zaproszenie
do serwisu, mo2na poprosii nas o nie na Facebooku. Patrzymy, jakie mentor ma
wolne terminy, bukujemy konkretny dziefi, mentor akceptuje spotkanie lub nie.
Je2eli nie, musi powiedzie( dlaczego.To nie jest kurs, na kt6rym w
jeden dzie6 na-
ueq siq byi stolarzem. spqdzajqc znimczas,zobaczq, co dokladnie w pracy robi,
sprawdze; czy lubiq zapach drewna, czy jest ryzyko stracenia palc6w. Je2eli po-
e* o".iy*iS.i" Uqaq chcial podq2a( tq gcie2kq, ta osoba mo2e mi poleci( gdzie
sarkat material6w, opowiedzie(, jak siq uczyla.chcialbym,2eby Lifetramp dawal
hrdziom wiarq,2e mogq w ka2dej chwili zmieni( swoje 2ycie,2e pierwszy wyb6r
dogi2yciowej nie musi byi ostateczny. sprawd2my, co nas cieszy, iwtedy podej-
rnijmy decyzje, co tak naprawdq chcemy robi( w tym momencie'
Xie chcemy ju2 mie( jednej pracy na cale 2ycie?

ttySlq, 2e to siq zmienia. z prostej przyczyny - wiedza stala sie og6lnodostqp-
na xildy5,lak m6j tata byt szewcem, to przekazywal mitq wiedzq ija te2 bylem
szewcem. Nie bardzo moglem sig niq dzielii, bo mialbym konkurencjq i stracil-
bym szanse na zarobek. lnternet spowodowal,2e tq wiedzg mo2e zdobyt ka2-
dy, nowych umiejqtnosci mo2na siq nauczy( chocia2by z filmik6w na YouTu-
trE Zeby zosta( programistq, czasem wystarczy rok nauki. Dlatego mo2emy siq
r miarq szybko przebran2owi(, kiedy praca ju2 nam nie odpowiada. czqsto po
*udiach szybko chcemy znalezt jakqkolwiek pracq, zdobyt komfort finansowy.
,lle po latach orientujemy siq, 2e jesteSmy nieszczg6liwi. I je2eli mamy odwagq,
probujemy zmieni( swoje 2Ycie.
kisiaj osoby, kt6re dzielq siq wiedzq, zyskujq szacunek spoleczny. To idea sha-
rirg economy - im bardziej siq dzielisz, tym wiqcej zyskujesz. Je2eli ktoS mnie
..",.=yt jut robi( buty, a ja po jakim$ czasie otworzq sw6j zaklad szewski w oko-
[cy, to bide pamietal o osobie, kt6ra mnie uczyla.ljak bqdq mial klienta zezle-
ceniem, kt6rego nie bqdq umial zrealizowa(, odeslq go do tamtego. w ten spo-
rcbtworzy siq lokalna spolecznos( ludzi, kt6rzy sobie pomagajq nawzajem.
T*a zawodowa elastycznos( rodzi niebezpieczefstwo, ie wszyscy bqdq spe-

cilistami od wszystkiego.
Z jerJnej strony tak, ale z drugiej spqdzamy 80 proc' swojego czasu,
- w pracy
rdqc wa2ne, 2eby sprawiala nam rado6i. chyba wolalbym, 2eby moje mieszka-
r* bylo wyremontowane przez kogo5, komu siq chce to robii, nawet je2elijesz-
aesiqtrochq uczy,ni2przezkogos,ktojestju2znudzony,nieinteresujegomoje
rieszkanie, bo ma umowy na remontowanie wielkich hoteli'
c.Elawe,2e wspominasz akurat o remontowaniu mieszkania, bo w serwisie
ufttramp dominujq tak zwane zawody kreatywne. wszyscy chcq by( fotogra-
Eni i projektowa( ubrania?
Takie osoby na razie sig do nas zglosily. Moim zdaniem ka2da praca mo2e coi r?fuiejwdu21rchfirrru
wnosi( do 2ycia. Nawet spqdzenie dnia ze sprzedawcq w kiosku mo2e by( cieka- hcoby interesujq siq t
we dla kogof, kto zastanawia siq, czy na swoim osiedlu otworzyi kiosk. lnna spra- aniyf iorn ik6w serwisu j
wa, 2e w Polsce nie ma szacunku do wielu prac. polacy czQsto patzq z g6ry na
przyklad na Smieciarzy. spqdzilem trochq czasu w Anglii i zaobserwowalem,2e lisl q,leg
to relacie
ludzie majqwiqcejszacunku dotakich zawod6w.w mySlzasady: ja bym nie chcial qf fdzisprzedkorT
tej pracy wykonywai, wiqc szanuiq ciq za to, 2e robisz to, czego ja nie chcialbym I}le66b na poa4tku
robi(. Lifetramp w zalo2eniu ma uczy( szacunku dla wszystkich zawod6w. dre-Naedt ludzie ora
Ale w jaki spos6b, skoro nie mamy mo2liwoici spqdzenia dnia z elektrykiem
czy kierowcq tira?
zapraszam do zglaszania siq. Zeby zostai mentorem, wystarczy do nas napisa(.
Llczy sig tylko to, 2eby dana osoba byla otwarta i kochala to, co robi. weryfikuje- Ereo*azabsagZrEr
my to wywiadem.
*;
Nie musi siq z tego utrzymywa(? ldywynry5libi Uftt
Je2elijeste5my dobrzy w tym, co robimy, to zwykle znaldzie siq ktoi, kto bqdzie Iil pornFl por,ystd w(
chcial za to zaplacii. I to jest najfajniejszy schemat. Robiq cos, co lubiq, dostar- dtsontahm oo Swie<
czam jakq5 wartoit, a pieniqdze pojawiajq siq przy okazji. To mogq byi najdziw-
niejsze rzeczy. Niedlugo bqdq rozmawial z osobq, kt6ra maluje na starych meta-
lowych plytach peerelowskie obrazki, sprzedaje je w Nowym Jorku i z tego 2yje.
staramy siq, 2eby mentorzy zarabiali ju2 jakieS pieniqdze, ale nie jest to warun- AleM, E lTI
kiem koniecznym. sq osoby, kt6re dopiero zaczynajq. ostatnio rozmawialem bdo,s6/b
z olq i Radkiem, v'torzy otwierajq piekarnig croissant6w w Katowicach. Rzuci- u,zobaey(
li pracq w korporacji , zaczgli jeidzi(. po Swiecie, spqdzili miesiqc we Francji. ola
specjalnie nauczyla siq francuskie go, 2eby tam pojecha t, zobaczy(, jak wyglqda
praca w piekarni, nauczyi siq robii croissanty, kt6re piekq siq 19 godzin. Nie elia srrojego zadad
otworzyli jeszcze, ale je2eli kto5 teraz spqdzi z nimi dzieri, mo2e zobaczyc, jak eiefiego6niesgob
wyglqdajq zmagania z urzqdami, sanepidem. To tez jest wa2ne. rriedzieC el,, naprau
Wsp6lne spqdzanie dnia jest za darmo? @elxlr(Dopol
Na razie tak, ale prosimy, by u2ytkownicy postawili mentorowi lunch. Myslimy okprrerwy,ret
o wprowadzeniu oplat, ale to nie bqdq zwykle oplaty.Ten projekt mial by( w za- oba podr6AuF
lo2eniu spoleczny, jednak wiemy, 2e je2eli urojnie do wiqkszych rozmiar6w, po- zdfqc na Facet
jawisiq problem z osobami, kt6re umawiajq siq i nie przychodzq, je2eli nie bqdzie
f
isce-
nansowej motywacji. wiqc wymyf lili5my system crowdfundingowy. wigkszos(
fi
mentor6w potrzebuje pieniqdzy na jaki6 cel wspierajqcy ich styl 2ycia - malarz
zbiera na wystawe, szef baru zbiera na parking dla rower6w. I u2ytkownicy, od-
wiedzajqc te osoby, dokladajq cegielkq do ich cel6w. Kwoty mentorzy bgdq so-
bie sami ustalai, ale chcemy, zeby nie byly wy2sze ni2 r6wnowartos( lunchu.
Du2o os6b zadeklarowalo te2,2e chce zbiera( na cele charytatywne.
Jakie zawody cieszq siq najwiqkszq popularno5ciq? upqrErr II

Tak zwani kraft makersi, osoby, kt6re coi tworzq wlasnymi rqkoma: stolarz, ko- Swiecieifr
wal, projektantka but6w. Najchgtniej umawiajq siq z nimi osoby, kt6re pracowaly qdumlu
Ir--\
)') t.....
\_ -:J
;" ;;.,,.;; ; "r;^;#;;"::: ;
tie osoby interesujq siq te2 czqsto wla5cicielami bar6w czy restauracji. Niekt6rzy
zuiytkownik6wserwisu ju2 podejmujqdecyzjq ozmianie 2ycia, nawiqzujq relacje.
Inie sq to relacje wylqcznie na Facebooku. To te2 jest cel Lifetrampa? Wyciq-
gnqc ludzi sprzed komputer6w?
tilele os6b na poczqtku m6wilo nam:,,Lifetramp to fajny pomysl ale zr5bcie to

anline. Niech ludzie przychodzqdo pracy z kamerami, a potem wrzucajq nagra-
ria na sw6j profil. Kto bqdzie chcial rzeczywiScie do nich chodzii?". Jednak moim
zdaniem wla5nie ten kontakt osobisty jest najwa2niejszy. Ludzie julzaczynaiq
&strzega(, 2e ka2da technologia tworzy tyle samo problem6W ile rozwiqzala.
Ita przyklad Facebook mial w zalo2eniu lqczycludzi i to siq udalo, ale po jakim5
rra<is okazalo siq,2e te relacje sq bardzo ptytkie (dzwonitelefon).
._.
I rGdy wymySlileS Lifetrampa?
San pomysl powstal wcze6niej, podczas podr62y slu2bowej do Japonii. Du2o

@r62owalem po (wiecie i zauwa2ylem,2e ztych podro|y najmilej wspomi-
rwn spotkania z ludzmi poznanymi przez B&B i Couchsurfing. Czqsto pozwa-
H mi do5wiadczyt miejsca w du2o ciekawszy spos6b, ni2 gdybym zwiedzal je
flzwykty turysta. ZwiedzajqcTokio, bylem calkowicie zafascynowany tym mia-
rEm. Pomy5lalem,2e mogq pochodzii po nim i porobi( zdjqcia budynk6w ale
o.rdownie by bylo, gdybym m6gl i5( na jeden dzieh do kucharza w barze sushi
i pornagat mu, zobaczyi, ja k to jest.
h.nFt ewoluowal w bac6wce. Pomy6lalem,2e to te2 mo2e by( fenomenalne

&riwiadczenie tak2e lokalnie. Taki klasyczny couching zawodowy czqsto nie
ryelnia swojego zadania, dlatego 2e proponuje nam rozwiqzania teoretyczne.
A ie2eliczegoi nie spr6bujemy, nie do$wiadczymy na wlasnej sk6rze, nie bqdzie-
my wiedzie(, czy naprawdg chcemy siq tym zajmowa(.
tla Zacfrodzie bardzo popularne sq gap yeary, kiedy mlodzi ludzie biorq sobie po
*.rdach rokprzerwy,Zeby zdecydowa(, co chcq robi( w 2yciu.Tylko 2e w prakty-
etaka osoba podr62uje rok po Europie lub Azji, bawi siq na imprezach, wrzuca
Erostwo zdjq( na Facebooka i tyle. Lifetramp mo2e im realnie pom6c znaleat
miejsce.
-je
r..rr.ie po studiach nie majq pomyslu na 2ycie?
ffio czqsto. Jest ogromne oczekiwanie ze strony rodziny, otoczenia,2eby jak

{sqTbciej podjq( decyzjq. Pamietam, jaki to byl dla mnie stres. Rodzice chcieli,
idrym ju2 w drugiej klasie liceum wiedzial, co chcq w 2yciu robii. A skqd ja mam
E riedziei? )eszcze niczego nie spr6bowalem! lnformatyka to byl m6j wyb6r,
dohriek moi rodzice oboje sE informatykami, wiqc myilq,2e pozostalem pod
in du2ym wptywem. Nie 2alujq, bo to,2e dorastalem w takim domu, dalo mi
Eryage w Swiecie informatyki, przesiqklem tq wiedzq. Ale kto wie, co by bylo,
ldttym siq wychowal w rodzinie weterynarzy? [...]
..@
E . .:?::Y.',.T.9::9TY.'y:9y. . .
I co bqdzie za siedem lat?

$ri:ze.ni9. !.9.....
Coraz wiqcej os6b m6wi otwarcie,2e nienawidzi komputer6w, ma awersjg do IEcteeyzi4cudzi
technologii. Nie odwr6cimy siq od niej calkowicie, ale mo2emy u2ywatjej bar- l- Ztstimiprofufrr
dziej Swiadomie. My5lq, 2e przyszloi(. nale2y do lokalnych spolecznoSci. W pew- botl-
nym momencie wszyscy rzucili siq na supermarkety, a teraz znowu lubiq zrobii
zakupy na bazarku pod domem.
" latchcid(a[ni"
3. C-ESochd{a}
Ludzie zacznqbardziej Swiadomie wybiera( nie tylko to, co chcq robii, kim chcq r-ComrfoftgVmog
by(, ale tak2e to, gdzie chcq mieszka4 MySlq,2e mo2e nie za siedem, ale za kil- eqr.mie?
kadziesiqt lat granice bqdq miaty mniejsze znaczenie. Chcialbym 2y( w (wiecie, t1lriG&siepiread
w kt6rym to pahstwa zabiegajq o obywateli, oferujqc im pewien styl2ycia, a oni
majq wolny wyb6r. Je(li chcq placi( wysokie podatki, lubiq saung i renifery, to
jadq do Finlandii, je(lichcq mieszkainapla2y,jadq do Hiszpanii.To siq ju2 powo-
Crize.nig.?.q......
lidzieje w Unii Europejskiej: rt Comoina-?hha
quncid
To jesttrend mocno zwiqzany zfilozofiq turysty Baumana. Wedtug tej teorii
wszyscy jeste5my,,turystami", kt6rzy podr62$q przez 2ycie. Prze2ywajq przy-
ftdqra(
gody, zbierajq wra2enia. I tak naprawdg to te do(wiadczenia nas definiujq. Life-
a*nBorac
tramp wpisuje siq w te trendy i dlatego wierzq,2e spodoba siq ludziom. ayirn*
tFli(
r&d
frr
frcdrnahc
ja
grarcrwac
Bkoutat
#i
zdff,ai
sbdt
dic
ftrn^^ 1) Co to jest Lifetramp?
'edaf
Ll l*azyrertsieq
2) Gdzie i w jaki spos6b autor wpadl na ten pomysl? rd.i;.l;*r(i.€
3) Do kogo skierowany jest ten projektT
d bGlilillanzr
praefi+r
4) Po co ludzie chca spqdzii dzienzfachowcemT -lryt
frr.-
s) Dlaczego autor wybral dzieizestolarzem? Czego siq nauczyl?
6) Czy mentorzy musz4 byi osobami z doswiadczeniem?
7) Czy zajqcia odbfryvaja sie za darmo?
8) Jakie zawody ciesz4 siq najwieksza popularnosci4? 1{
e) Jakie sq plusy, a jakie minusy tego projektu?
1-
:
l0) Jak zdaniem autora Lifetrampu w przyszlo5ci bqdzie wygl4dala praca -1.
zawodowa?
:
l3)
.. l.'.-1:i: flY,:TY9.'.':YY.-9.1y . .
riq?p.qip. 1.9. . . . . ..
rEr s,-nse wziae udzial w Li[,.rr*r".
I - Z jakimi profesjonalistami chcial(a)bys sie umdwii?
uzasadnij swoje wy-
hry-
Z Jek chcia(a)by6,2eby takie dni wygladaly?
3. CgeEo chcia(a)by6 siq nauczyd i dowiedziei? Cwiczenie mo2e
{ C-o moglby#moglabyS zaoferowai innym w tym byi podstawE
dyskusji.
programie?
prrirdzsiq pisemnie (ok. 100 sld,w) lub ustnie.
iir:ze.nie.20
c-o moina...? Pol4czlini4 podane czasowniki i rzeczowniki i utwdrz Dazvry
qnnoici.
ftdorra( ielazo
bstlBowa( wqgiel
zagniata( nadwozie
qi( ptytki
t&dac sukienkq
hri wylewkq
lrodrmali( fortepian
ri( buty
gpawowa( poSciel
*itrourat wieniec
deii parkiet
zelorra( koszyk
sudi ciasto
roti( napis
r&dai pierogi
Cwiczenie mo2na przeprowa-

dzit w formie konkursu miq-
dzy ryw alizujqcym i gru pa m i.
-..
2- Gwidon odranca
.C. ..srqrp.+ie.?l.. a)
I
jest rzetelny, al
a) Jak nazywajq siq rzemie6lnicy? Do opisanych czynno6ci dobierz z ramki od-
b) nie byl karany,
powiednie nan'ry zawod6w. Uwaga, osiem nazwnie pasuje do iadnej czyn-
c) nie jest zetdrl
no6ci.
3. Oferta, w kt6rej jr
pracodawcg to:
kaletnik . czapnik . introligator . cukiernik . rusznikarz . szkutnik. Slusarz
. drukarz . dekarz . fliziarz. lutnik . szewc . rze2nik. masarz . ludwisarz . a) praca pnrcowr|
b) praca sprzedar
cieila . kowal . optyk. rymarz. stolarz. wulkanizator. zlotnik. florysta
c) praca rozbralai
a) odlewa z metalu dzwony 4. Kreatpvno6( to a

b) wyrabia z metalu r62ne przedmioty, np. bramy, podkuwa konie itd.
a)generol mryt
b) osoby skladajq
c) osoby w stoprt
c) naprawia zepsute zamkiw drzwiach, dorabia klucze itp.
5. Praca w hiperrnar
a) umiejqtrrcici x
d) wyrabia sk6rzane paski, portmonetki itp.- .. b) akcepacji nisk
e) wyrabia przedmioty ze sk6ry, np. uprzq2, siodla - c) braku umieigtn
f) robiinaprawia buty 6. Urz4d skarbowys
!r) wyrabia meble i inne przedmioty z drewna poniorait/kota
h) tworzy drewniane elementy konstrukcji, np. dom6w a) potrafi ogam+
blmaodpoYviedn
c) jest rarnie us
i) buduje i naprawia lodzie, jachty, kutry -
j) zajmuje siq pokrywaniem dach6w, np. dach6wkami i naprawianiem
7. GutUon iiqgo koa
dach6w a) nie znaleili wi
blrzuf',Aka2d!
k) buduje lub naprawia gitary, skrzypce itp.- .. d shrientfi,inn
l) wyrabia wqdliny
m) robiczapki
n) tworzy kompozycje kwiatowe
S.tczentg.].]..--.--
ItGryt-F4ncorart*
o) wykonuje okulary
*rodpmitri
b) Czymzajmuiq siq pozostali rzemie5lnicy? hrlrift, lsspolpr-l-r
Crarna robota
furu?til!&fiz..htyti
Obejrzyj skecz Kabaretu Moralnego Niepokoj u pt. Praca dla Guidona (np. na
stronie wr,t.w.youtube.com,/watch?v:aVnKRo-Y6pQ) i zgodnie z jego tre6ci4 za- $l-rnriqn*
znacz pr awidlowe odpowiedzi. ftrA.C4r.gz
1. Gwidon szuka pracy poniewa2
Jr/,E'irllrcq
a) potrzebuje pieniqdzy na zycie. hr- zrFr Ig t
b) potrzebuje pieniqdzy, 2eby odkupi( koledze zniszczony fotel. trtbgh p}1r hyft r
c) musi oddat koledze po2yczone pieniqdze. |llre*r.*lE d
I 26 t.....
-
2 ;".;:..
a)
;",;.,;,;;::::1\':TYe"illY-e1Y
jest rzetelny, ale niestety byl karany.
b) nie byl karany, ale nie jest zbyt rzetelny.
c) nie jest rzetelny i byl karany.
3. Oferta, w kt6rej jego wady stajQ siq zaletami i sq poszukiwane przez
pracodawcq to:
a) praca pracownika ochrony.
b) praca sprzedawcy piwa.
c) praca rozbrajajqcego miny.
4. Kreatywno6t to cecha, kt6rej wymaga pracodawca szukajqcy
a) generol menagera.
b) osoby skladajqcej dlugopisy.
c) osoby w stopniu generala.
5. Praca w hipermarkecie wymaga
a) umiejqtnoSci segregowania towaru i punktualno5ci.
b) akceptacji niskiej pensji i niekorzystania z toalety przez wiele godzin.
c) braku umiejqtno5ci dochodzenia swoich praw w sqdzie.
6. Urzqd skarbowy szuka do pracy bylego wla5ciciela agencjitowarzyskiej,
poniewa2 tylko taka osoba
a) potrafi ogarnqt batagan panuiqcy w urzqdzie.
b) ma odpowiednie do6wiadczenie zajmowaniu siq cudzymi pieniqdzmi.
c)jest r6wnie uczciwa jak urzqdnicy skarb6wki.
7. Gwidon ijego kolega
a) nie znale2li w5r6d ofert idealnej dla nich pracy.
b) uznali, 2eka2dy z nich ma inny gust i inne potrzeby.
c) stwierdzili, ze najlepsza dla nich bgdzie praca chippendaleso.
- '..29.r.1i9.29.
rh -vtaj fragment artykulu Cmrnarobotaizaznaczwtabeli pod tekstem pra-
-reodpowiedzi.
Era \tilk, [wsp6lpr. I Aleksandra Zelaziiska
Caerna robota
frgr-nt artykulu z,,politykt,, 24.02.20i 5)
kyhernauciwynaleili nowy hit na Swiecie szeizejnieznany: czarne listy

Czy to przejiciowa moda, czy te2sygnal groinego podziafu na
qrpafi1cy
-naarcO,w. i oni krwiopijcy?
kzenae czarnych list to zjawisko Swie2utkie, zaczglo siq ledwie z koficem
roku. Zwykle to anonimowe wpisy. Autorzy przedstawiajq siq jako
-*go
$ gacownicy, ale te2 obecni albo potencjalni.
. .:?::i,P:.^.?::gTly."yg?y. ..
Czlowiek ubiegajqcy siq o kierowniczq posadq dostaje do podpisu umowe o dzielo.

Kelnerce proponujq 5 A za godzinq. Szef wyzywa od debili. Molestuje. Obowiqzko-
we nadgodziny. Pzymusowe bezplatne urlopy. Brak odzie2y ochronnej. Obowiqzki
mijajq sig z treiciq um6w i ustaleniami zrozm6w kwalifikacyjnych. Pracodawca nie
ptaci. Nie placi. Nie placi...
Wyglqda,2e to oryginalny polskiwynalazekfacebookowy.W sieciowych kategoriach

sukcesu - hit z liczbq fan6w okolo 200 tys. Por6wnywalny mo2e zoamElistq zaku-
p6w kt6ra od roku,,prezentuje analizy sklad6w umieszczonych na opakowaniach
produkt6w oraz wlasne wnioski i opinie o nich" (blisko 1 95 tys. fan6w). W krajach Unii
wszelkie czarne listy pzewa2nie sq zakazane - ochrona danych osobowych.
Zaloiciele kolejnych polskich for6w nie majq wqtpliwo5ci, 2e dzialajq w dobrej
sprawie. Stanowczo chroniq r6wnie2 swojq anonimowoii. - Nie chcialabym,2eby
m6jpracodawca wiedziat, czym zajmujq po godzinach, balobym siq,2e stracq pracq
siq
itrudno mi bqdzie znaleit innq. M6wiqc og6lnie - pracujq w dziale
HR - m6wi zalo2y-
cielka strony z Krakowa i okolic. Wpadla na ten pomysl, gdy jedna z jej znajomych
nie otrzymala wynagrodzenia, a w internecie byl ju2 pierwowz6r - lista z Katowic. -
Moja znajomo samotniewalczylaw sqdzie, nie miala nawet gdzie siqvvy2alii.
O to w zakladaniu tych czarnych list chodzi:2eby bylo gdzie wyla( rozgoryczenie,

w6ciekloS( poczucie poni2enia. Ostrzec innych: nie szukajcie tam pracy. Sprowoko-
wat jakiei konsekwencj e. - Dotarly do nas informocje, 2e lokalnymi szefami du2ej fir-
my zainteresowala siq centrala, zaczynajqprzeprowadzaikontrole.lotowlainie chodzi
nam nojbardziej:2eby procodowcy przestoliczutsiq bezkarni- deklaruje krakowianka.
- Rzecz nie w oczernianiu pracodawc6w, ale w tym, by obie strony byly Swiadome
swoich zobowiqzari i praw - m6wi administrator stron zWarszawy i Czqstochowy (stu-
diuje administracjq; m6wi, ze innizalo2yciele to czqsto prawnicy lub studenci prawa).
Zalo2yciel listy zTr6jmiasta w (anonimowym) wywiadzie dla portalu wgospodar-
ce.pl:,,Nale2y edukowa( ludzi, motywowa( do dzialania i korygowai naiwno6d
Uiwiadamiat,2e sq warci znacznie wigcej ni2 umowa-zlecenie podpisywana co
miesiqc 2a400 zl, co wiq2e siq z minimalnymiskladkami i rujnuje calkowicie ich
przyszloi;c emerytal nq i spolecznq'i
Dostaje siq na tych stronach nie tylko pracodawcom.,,Urzgdy pracy istniejE po to,
2eby ludzie tam pracujqcy mieli pracg.To jedyny cel ich istnienia'i,,Znam kolegq, co
ma ciociq w UP. Jak siq pojawijaka5 atrakcyjna oferta, to pierwszefstwo majq: pra-
cownicy i ich rodziny, potem znajomi ich rodzin, potem znajomiznajomych ich ro-
dzin, a jeSliju2 naprawdg wszyscy majq pracg to dopiero ogloszenie idzie na tablicq.
Raz z ciekawoici przeglqdalem - ponad polowa jest za minimalnq krajowq'i
Dostaje siq niekiedy Paristwowej lnspekcji Pracy (2e niewiele mo2e) i bardzo czqsto
sqdom. - Ludzie - m6wi zalo2ycielka z Krakowa - nie decydujq siq na oficjolne skargi,
bo w ich ocenie takie sprawy toaq siq latomi, nie worto ciqgat siq po sqdach przez trzy
lato dlo 1,5 tys. zl. Nie decydujq siq na to te2 ze strochu - mobbing na przyklod trud-
no udowodnit" Obowiajq siq, 2e bqdq mieli nieprzyjemnoSci, 2e nie znajdq potem procy
w wybronej bron2y. Gro2enie i straszenie jest powszechne.1..)
; - *;""
frneqpnych
Et
;.;:;. "
m6d internetowych.
#;ffi-::#;
Niekt6rzy pracodawcy pr6buiq walczy( do-
do administrator6w. Jedni proszq po dobroci, by wpisy usunq(, inni zglaszaj4
Gdurhre 5grwisu,2e doszlo do pzeklamah. Jeili to nie skutkuje gro2q sqdem albo
-
dh lchoc polskie sqdy rzadko dopuszczaiq dowody na znieslawienie pochodzq-
czserwisow spoleczno(ciowych, to facebookowych smialk6w ju2 sama grozba po-
au aa<em odstrasza.-Klkoos6Akt6rezaloilytegotypu profile,pytalojui mnie:Co
wnz*ic, jokmigro2qsqdomi? Llsunq(stronq?-m6wizalohycielzTr6jmiasta. prze-
cFga te2 pzed profilami zakladanymi przez nastolatk6w dla zabawy. przyznaje,
. sn usuwa posty, gdy oka2e siq, 2e menedier rozszyfrowal, kto je wysyla i grozi
Bin osobom. Lub wtedy gdy pracownik donosi,2e jest nqkany i przefladowany.
rnrri Mordasewicz, znany biznesmen, obecnie doradca zarzqdu Konfederacji Le-
Erl powiada,2e wsr6d pracodawc6w kiedys rozwa2ano lustrzany pomyst stwo-
rtr czamQ listq pracownik6w. ot, ktoi zatrudnia kiqgowq i po czasie okazuje siq,
-pobz1da ju2sze((firm, ma za sobq wyrok, ale sprawq okrywa tajemnica, bo pra-
dlry takimi wpadkami niechqtnie siq chwalq. pomysl internetowego prqgierza
d iqiednak o pytanie, jak zapewni( takiej liscie wiarygodnos(? Tak te2 Jeremi
krdasewio podchodzi do czarnych list pracodawc 6w: - To nie jest dzialanie rocjo-
*e, tom buzuje od e m o cj i. [...1
rarlruiei.-Btuk..
I Itnrormacjt
Trcrzenie jakichkolwiek cza rnych list jest nie-
hgalne.
Pierwszq osobq w Polsce, ktorazalo2yla czarnq
Istq pracodawc6w byla krakowianka.
Osoby prowadzqce takie listy wolq pozostai
rronimowe.
Spoleczeristwozaczyna dzieli( siq na dwa wro-
Ee obozy pracodawc6w i pracownik6w.
Problemem sE nastolatki zakladajqce takie czar-
ne listy dla zabawy.
Dziqki czarnym listom urzgdy dostajq sygnaty
o nieprawidlowo5ciaih w zakladach pracy.
tU sq{ach czesto toczq siq procesy przeciwko
pracodawcom.
kacodawcy sq nazywan i w a rtyku le krwiopijca m i.
Strony z czarnymi listami pomagajq da( upust

dm emocjom w miejscu pracy.
tfuio trudniej jest pracodawcom zalo2yt czarnq
@ pracownik6w ni2 pracownikom czarnq listq
racodawc6w.
POTSKI DLA OBCOKRAJOIVCOW
-..
tl Agencjipracy.
C.lsrqrp.r,ip.Zl 5. Allegrowiczdtil (ht
Odpowiedz na pytania do tekstu Czarna robota.
6. Bank6w.
7. Derreloperwv-
PyrRNm; t tekar4y.
I) Dlaczego listy pracodawc6w sq anonimowe? 9- Cr5ci hotelowytr-
2) Jak pracodawry walcz4 z czarnymi listami, na ktorych znalazly sig ich fG Produktfir.
firmyT It. Opiekunek
3) Dlaczego nie udalo siqzaloLy(czarnych list pracownikow? 12- Restaurxji.
4) Za co krytykowana jest Paristwowa Inspekcja Pracy i s4dy? 13. lliur podn62y-
5) Dlaczego zalo2yciel profilu z Ti6jmiasta mowi, 2e ,nalety edukowai
ludzl'? Czego dotyczy ta edukacja? lb&ixil.snepom dy
6) Jak rozumiesz slowa odnosz4ce sig do walki zuri4zanq z czarnymi C:t Tidm zdaaicm
listami pracodawcow jlo nie jest dzialanie racjonalne, tam buzuje od crrrychfrsrl"iclil
emocji"?
Cri:zeni g.2. Z . . . . . . . -
(Erytrin oLnirn tur
Cwiczenie 25 l*iporinrypore
Wypisz zalety i wady tworzenia w Internecie czarnych list pracodawc6r,y. Uza- l-ilubu$nci
sadnij swoje zdanie.
Zalety Wady
t:
f Ffrrydrrl-rrirlr ro
.kar*anp
iir-tubrmEez
gilcydripa
L tigifao*
a. Ect6be1|
Cwiczenie mo2na wykona( w dw6ch grupach -
a C-t*cs&o
jedna zajmie siq szukaniem zalet, a druga wad. utuffi
Nastepnie mo2na zainicjowat dyskusjq.
C,Wc sldi
&fr rffsie
tafieulry-
ewiczenie 26 tvrytutur
;) il;;;;;*.h;;;;;;J
jej
list (nieuczciwych os6b lub firm) jest Two- q,icddi-n
dph
im zdaniem potrzebna, a jestutworzenie dobrym pomyslem. Uzasad-
nij swoje zdanie. i (Iq*tr-r
1. Pracodawc6w. pr*
2. Pracownik6w. I Erz ------ tFr,
3. Firm.
t30 I
tL Agencjipracy.
5. Allegrowicz6w (lub innych sprzedajqcych w serwisach internetowych).
6. Bank6w.
7. Deweloper6w.
8. Lekarzy.
9. Goicihotelowych. Cwiczenie mo2e
byt podstawq
1 0. Produkt6w.
dyskusji.
't l. Opiekunek.
1 2. Restauracji.
113. Biur podr62y.
Podaj wlasne pomysly na czarne listy, kt6re moglyby byi przydatne.

Czy Twoim zdaniem powinny powstawad na zasadzie przeciwieristwa do
czarnych list tak2e biale listy, a jeSli talg to jakie? Uzasadnij swoje zdanie.
-r:.rqzs.+ip.2J.. .. .
!'Twoim zdaniem tworzenie czarnych list jest dobrym pomyslem? Je2eli talg
o iakie powinny powstawai? Uzasadnij swoje zdanie. Wypowiedz siQ w formie
isemnej lub ustnej.
J1i.q7e.qie. ?.4. .. .
r podanych zdaniach uzupelnij brakuj4ce przyimki.
l. Tworzenie czarnych list zaczqlo siq ledwie . koricem ubieglego roku.

....
2. Zjawiskotomo2ezapowiada(ostrypodzial.. wykorzystywanych
pracujqcych i pracodawc6w-krwiopijc6w.
3. Dzisiaj pracownikom czesto oferuje siq tylko umowe .. dzielo.
t. Wiele os6b dostaje jedynie okreSlonq stawkq .. godzine.
5. Czqsto zakres obowiqzk6w rozmija siq ......... ustaleniami .
rozm6w kwalifi kacyjnych.

6. Zg[aszane sq tak2e przypadki mobbingu, zmuszania nadgo-
dzin, wyzywania ........ debili czy wysylania ........ przymusowe
bezplatne urlopy.
7. Talo\ciele for6w uwa2aj1 2e dzialajE . dobrej sprawie i podkre-
........
i;laj42e chodzi im przede wszystkim .. to,2eby regularnie prze-

prowadzano kontrole .. podejrzanych firmach.
3. Chcq u5wiadamia(, motywowat ....-.... dzialania idawad nadziejg
.. przyszloi(
9. Rzecz ..... . tym, 2e konfl ikt6w w pracy czqsto nie traktuje siq powa2nie.
POLSKI DLA OBCOKRAJO\MCOW
10. Ludzie rzadko skladajq oficjalne skargi, bo ......... ich ocenie takie
sprawy dlugo trwajq, nie chcq latami ciqga( sie . . . .
. . . . . sqdach, a poza
tym bojq siq,2e nie znajdq potem pracy . . swojej branly.
11. Pracodawcy sE przekonani,2e na listach dochodzi
..... przeklama,,
proszq .... usuniqcie wpis6w po dobroci, inni gromadzq
jedni
dowody .. znieslawienie iwnoszq sprawe .. sqdu.
12' obie strony rzadko mogq riczy( ..... pomoc pa.stwa i reguraciq
wieru
kwestii, choi sprawa jest pirna, a w5r6d wszystkich
zainteresowanych
buzuje ..... emocji.
ewiczenie 29
Znajdt
--.....
wlnternecie poniisz4 piosenkq i uzupelnij ," ,lr"h., bok r;u".
b Kabaret Starszych Pan6w

Ech, szef, szef i ja
*rr.
Pocaluj mnie w usta

i(1)... .....,piqkna(2).......t
Ju2czara szczq6cia pusta -
wypite ju2 do (3) . ea
Zelzami ci ladnie -
cho((4) .... puiciltusz-
lecz tego, co go zbraknie, Autor tekstu: Jeremi przybora
ty nie zastqpisz ju2. Kompozytor: Jerzy Wasowski
Rok powstania:1975
Ech, szef, szef i ja!
Takq wierno(t kto dzij zna?
Serca dwa - jedna (5) . . ..
ech, to ja, ech, i m6j szef!
Ech, szef, szef i jal
(6) ... . wiernoS( kto dzii zna?
Serca dwa -jedna (7) ....
ech, to ja, ech, i m6j szefl
Tw6j (8) .. mnie nie dziwi-

bo jestem w typie (9) ... ...... .
Byi mogli5my szczqfliwi -
leczna(10) .. .. miejscustari.
Gdy zdejmq nam szefa -
ja p6jd9 tam gdzie szef.
No,(11) .... ju2Stefa!
No, nie placz ju2psiakrew!
I. PRACA, LENISTWO ISPRAWYROZNE
r€ szef, szef i ja!

a fejednego teraz ma.
,zawsze on m6j szef

ri,
-
u vef, szef ija!
El [e (13) teraz ma.
rny to dzisiaj (14) . .
lu zawsze on m6j szef -
fi
schowaj te piersi -
...... slodki mak.
xzecie2 nie my pierwsi
'ozstajemy tak.
t e (16) . ..... nie mija
ieszczot twych jak plusz - IF?\.
EeAut
woch hardych, (1 7) . .. .. . dusz!
dr, szef, szef ija!

*i(18) ......ktodziizna?
zarna brew, jasna brew
dr, to ja, ech, i m6j szef!
ch, szef, szef i ja!
*i('19) ... ktodziizna?
zarna brew, jasna brew
dr, to ja, ech, i m6j szef!
Za biurkiem mym siqdzie

a6w jakiS (20) ... ... goSt -
imowu ci w urzqdzie
uroczo bgdzie do5i.
Lecz czasem - powiedz -
2l) ... ... parq lez,
ze wierny cho( nie tobie -
ktoi komuS wierny jest.
Ech, szef, szef i ja!

Drrie sylwetki (22\ .
..... mgla -
zszefem w deszcz, z szefem w (23) .
zy na wozie, czy pod (24) ............. !
h, szel szef i ja!
e sylwetki (25) . .... mgla. -
zefem w deszcz,z szefem w (26)
2y na wozie, czy... ech!
JJ
POLSKI DLA OBCOKRAJO\NCOW
Cwiczenie 30 Sdrelli plek-*f trr

i,*ri)i',r'Ji**,r)"'r*t';il;;kii"rr,',*i-il;;;;;lt;;/;-;;tl fdftgledzi -gf(n ----
a) skierowanydoukochanej, :fdr* thrie - Ef Fst Ot
b) skierowanydo ukochanegoszefa, ldl-pmtod{e (8} ..-...
opowiadaj4c wlasnymi slowami o poruszonych kwestiach. Sdra|trst tpnty - eEf|t=
:Idrazusid-*rzr-
C.:srcrp.+ie.9.1. .
fr-zcmsogat
a) Wypisz cechy dobrego szefa i zlego szefa. Na podstawie wlasnego do6wiad- 3di?r*strffiraa -*z
czenia lub zaslyszanych przypadk6w podaj przyklady ich typowych zacho- DpFr&ido*zes
wary sposob6w podejmowania decyzji, metod pracy itp. ffsr€'
Drprlehnriageh-r
Dobry szef Zly szef .rtsdrp2Fapaodr
!EiL
5i=fr(la -----.-----
"Er-=r-vrenar
.{dda"
lt-Acroif
b) Scharakteryzuj szefa, jakiego chcial(a)by6 mied.
.C..''siqrpni e.?.1..
"#+';;;';;
Przeczytaj poniizszy i,artobliwy opis szefa i relacji panuj4cych w miejscu pracy.
a) Uzupelnij tekst brakuj4cymi wyrazami zgodnie z sensem i zasadami gra- Ffe ffr. <rrxrt
matyki.
Szef nie 5pi - szef odpoczywa.
Szef nieje-szef (1) .....sity.
Szef nie pije - szef degustuje.
Szef nie flirtuje - szef szkoli personel.
Szef nie wrueszczy - szef dobitnie (2) . ... . swoje poglqdy.
Szef nie drapie siq w glowq - szef rozwa2a decyzje.
Szef nie zapomina - szef nie zajmieca (3) ... . . zbqdnymi
informacjami.
Szef nie myli siq - szef (4) . .... ryzyko.
Szef nie krzywi siq - szef u5miecha siq bez entuzjazmu.
Szefniejesttch6rzem-szef(5) ..... roztropnie.
Szef nie jest nieukiem - szef przedklada tw6rczq praktykq nad bezplodnq
teoriq.
Szef nie bierze lap6wek - szef (6) ... . dowody wdzigcznoSci.
134 t.....
.... l.'.-l9l::1\':Ty9.'.':YY.-9.T.'. . .
9ef nie lubi plotek - szef uwaznie wystuchuje opinii pracownik6w.

kef nieglqdzi- szef (7) ..... swoimirefleksjami.
Szef nie klamie - szef jest dyplomatq.
Szef nie powoduje (8) . ... . drogowych * szef ma kierowcg.
Szef nie jest uparty - szefjest konsekwentny.
9ef nie znosi wazeliniarzy - szef premiuje pracownik6w lojalnych.
Szef nie zdradza swojej 2ony - szef (9) ..... wdelegacje.
Szef siq nie sp62nia - szefa zatrzymujq (10) . . . . . sprawy.
Kto przychodzi do szefa ze swoimi przekonaniami - wychodzi z przekona-

niami szefa.
Kto ma przekonania szefa - robi karierq.
Jeilichcesz2yi ipracowatw spokoju - nie (11) ..... ....... szefa
w rozwoju.
Szanuj szefa (1 2) -... . - mo2esz mie( gorszego.
Iak rozumiesz wyraione tutaj

Cwiczenia 31 i 32 mog4 byi podstawq dyskusji.
opinie? Co o nich sadzisz?
iczenie 33
L porzadkuj podane frazeologizmy w tabeli oraz wyja6nij ich znaczenie.
wski poniedzialek. koronkowa robota . mie( dwie lewe rqce . mie(

tqce petne roboty . owocna praca . mr6wcza praca . zakasa( rqkawy
'prrcdownik pracy . robota pali siq w rqkach . tytan pracy . urobi( sobie
qce po lokcie . wklada( w coi du2o pracy. poSwigcii siq pracy. pracowity
pt mr6wka / pszczola. zlota rqczka . brudna robota . czarna robota
'papierkowa robota . wydajna praca . cig2ki kawalek chleba
Czy kt5reS z okre6leri jest neutralne lub jego znaczenie zaleLy od sytuacji?
,...alTl
\_ -'J
9. rgi.qzp.+ie.9.1..
W ponizszych zdaniach zastap podkre6lone fragmenty odpowiednimi idioma-
mi z 6wiczenia 33. Podaj wszystkie moiliwo6ci.
1. Nie ma co narzekat, tylko trzeba zabrat siq do pracy.To samo siq nie
zrobi!
2. Ania nie ma rodziny, bo zaimuje sie tylko swoiE pracE.
3. Ten malarz pokojowy jest bardzo pracowity i rzetelny. Zawsze zrobi
wszystko szybko, na czas i perfekcyjnie.
4. Nawet go o nie pro6 o pomoc, to nie ma sensu. On nic nie potrafi dobrze
zrobi( i wszystko psuje.
5. Tego nie da siq tak szybko zrobit, bo to wymaga du2o cierpliwo6ci
iprecyzji.
6, Zadzwohdo pana Kazia, on potrafi wszystko iwietnie iszybko naprawid.
7. Zaharowuje sie, ale nikt tego nie docenia.
8. W wielu krajach najgorszE pracq wykonujq imigranci.
9. Praca opiekunki to cie2ka i niewdzieczna praca.
10. Ja zajmg siq organizacjq konferencji od strony finansowej, a Twoim
zadaniem bqdzie wyslanie zaproszef do uczestnik6w konferencji, lE4rEltrE-
-DT:rG-
zebranie wszystkich dru k6w i wyda n ie zaSwiadczef. prinse-
p'l5,,tffiE-
35 p,:@*-
Ul6i, zdania z podanymi zr,vrotami.
l:lE.ilir1]lnE -
minqt siqz powolaniem + ..... qfrn:rre-
nawal PracY --> ....
* -
praca wre , ....
stara( sig o prace -e .. .. .
znale2( Prace -t
warunki pracy -, rL
roboty przymusowe ..... --> I
wyjechai za chlebem -t .... a
zarabiai na boku -.> .. .. .
j
2ytzpracy rqk + . a
rozkrqcai wlasny biznes -t ..... a
pracowai jak w6l -+ I-
pracowa( na czarno -t 1
pracowai jak maszyna -) 3
robi( co6 w pocie czola + 13
ubranie robocze + ....
I. PRACA, LENISTWO I SPRAMIY ROZNE
..
-
hi^ycwym6wienie ->
ryrzucic kogoS z pracy ,
adni( kogoS -r
zarabia( na 2ycie ->
-r. iczenie 36
ryq poniZsze zwroty i wyjaSnij ich znaczenie
synonimem lub opisowo.
umowa-zlecenie -
umowa o dzielo -
praca na pelny etat _
praca na p6l etatu
praca dorywcza -
praca zlecona -
umowa o prace _
praca naukowa
-
pracafizyczna -
praca umystowa -
prace polowe -
prace ziemne -
syzyfowa praca -
rolny zaw6d -
.rt-iczenie 37
rpisz l0 dobrych rad jak nie zostai p.".ofrofif.i";.
l.
a.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
-
.Cw.icze.nie. p.q. . . . .
Uzupelnij zdania odpowiednimi wyazamizroitonymi. Ich
wyrazy skladowe po-
dano w nawiasach.
1. Urodzilem siq w.. (liS( + padat) 1992 roku.
2. Czy to podrgcznik do jqzyka polskiego dla
,
(obcy + kraj) czy dla Polak6w?

3. Moi sqsiedzi majq na imig, 2ona (86g +
mqi.
slawa), a ...... (bro6 + slawa).
4. onmo2ejest .... (malo+m6wit),a1e.....
...... (wiara + godny).
5. W sobotg z kolegami z pracy jedziemy na ....
(grzyby + brai).
6. Czy maszzapasowy ... ..... (dlugo + pisai) albo ol6wek?
7. Te dokumenty nale2y dostarczyi do .... . (sam + rzqdzi()
.......
powiatowego przed ..... (wielki + noc). Lf rqldit-tg
8. Ona zawsze rozwiqzuje wszystkie ..... (lama( + *fi,-rc-r,rcH
glowa) w..... (oko + mgnienie). h=ind
9. CzyTomektoten . ...... (rudy+broda),czyten Cqzvfz*t
..... (czarny + wlosy) chlopak? tlaffhz
I0' M6j (praca + dawai) zrecir mi bardzo Itsgqmyrriqt
(praca + chronqi) i ht-*
;;;;;;;;;;;i,;;d;: EisFElEn -
11. Ta ... . (jasny + brqzowy) tEfrs-
(mebel + Sciana)jest trochq
(stary + modny). rFq*
+ hi-
"' I:.. . ,;,.YillnY
rokator) jest strasznym
hh,i!------
fr5rir&----
ewiczenie 39 .Erdmr
Wypowiedz si* r" r"-"i j";""* ; ;;;"r"r, or"rr"i ;'fr;;;;; ;;iil ,lf5hir1frrrt
150-200 sl6w).
; 6k.
1. ,,Zadna praca nie haribi,i (przyslowie polskie)
frr-crr*r --
2. ,,Naukq i pracq ludzie siq bogacq,i (przyslowie polskie) SdqzTa---

3. ,,Leniwemu zawsze Swiqto,i (przyslowie rosyjskie) srrOq**rU
4. fieniEdze maiq czarodziejskq moc: z nimi nlkt nie jest samotny,i (pauro tspo@i
Coelho) IE@-----
5. ,,wiecej mamy renistwa w umySre ni2 w ciere". (FranEois de La Rochefou-
cauld)
n**t ------
6. ,,Najdokladniej poznaje siq 2ycie, zarabiaiqc na nie". (Lidia Jasiriska) !tlr&i*t? ------
b,zr-----
:*rr*irre ----
l.'Y91: li\':Ty9.'.':YY.-9.1Y . .
-
7. .Co wa2niejsze dla sukcesu: talent czy pracowitoii? A co wa2niejsze
w rowerze: przednie czy tylne kolo?" (George Bernard Shaw)
t ,Praca chroni nas przed potrojnym zlem: nudq, wystqpkiem i glodem".
(Wolter)
9. ,Ciq2ka praca nie daje ciq2kich pieniqdzy'i (Andrzej Majewski)
lO ,Szczgfcie: praca plus umiejqtno5( trzymania jqzyka za zqbami'i (Albert
Einstein)
DKUMENTY, PISMAY PISEMKA... \-/
cze.nie 4.0
rz-vtaj podane fragmenty zdari.
Ofrc6l wszystkie typy pism, w jakich moZna ich uzyd (podania, umowy,
slargi, wezwania, reklamacje, o6wiadczenia, za5wiadczenia itd.).
Dokoricz pon iisze zdania, stosuj4c je w wybranych pismach.
Znrracam siq z uprzejmq pro5bq o .....
lYaviqzku z .....
PruSbe mq motywujq tym,2e
Dornagam sie ....
ilhiejszym wzywam
Xategorycznie ....
powodu
*azuje sie ...
C)iwiadczam,2e ....
f, nawiqzaniu do ...
hstem zainteresowany ... .
Z prqykroSciq informujg,2e . ...

tkt na mo2liwo5(
Bqdq wdzigczny
la .
h1ftymzobowiqzany
Prosilbym o przestanie
I rdzie potrzeby
Zgorydziqkuje.....
Iaiwiadczam,2e ...
t odpowiedzi na ..
@
POLSKI DLA OBCOKRAJOIVCOW
-
ewiczenie 4l '.!4....
;; w;;rrrr.-"r"rzu CV uzupelnij swoje dane. *cCl rld
lmiq / imiona: ...... sr-

Nazwisko:
6ril
Nazwisko paniefiskie:
Adres / miejsce zamieszkania:
ulica ..
kod pocztowy .....
miejscowoSi
Data i miejsce urodzenia:
Wyksztalcenie: ....
Do(wiadczenie zawodowe / Przebieg pracy: . h
Stypendia / Pobyty zagraniczne:
Dodatkowe umiejgtnoSci:
Znajomo5i jqzyk6w obcych:

glT
Zainteresowania: .
l,rL
Itrlr
Telefon stacjonarny:
Telefon kom6rkowy:
Adres e-mailowy: .
b) Na podstawie uzupelnionego formularza napisz sw6j zyciorys.
/----\
t40t
I. PRACA, LENISTWO I SPRA\A,Y ROZNE
... r
iaenie 42
!{episz idealne CV lub idealny zyciorys Mo2na skopiowa( poni2szq tabelq
i pociqijq na paski. Poszczeg6lne
mby ubiegaj4cej siq o pracq na jednym
grupy lub poszczeg6lni studenci
zpodanych stanowisk. losujq jednq z propozycji i przygo-
Llzasadnij sw6j wyb5r idealnego kandy- towujq odpowied nie dokumenty.
d*a-
auczyciel matematyki w szkole podstawowej
L Archeolog - praca na wykopaliskach w Egipcie
Sprzedawczyni w sklepie odzie2owym
Dzhnnikarz do dzialu sportowego gazety
Sfa2ysta do filmu kostiumowego
a.z-wyjazd na misjq pokojowq do Afryki
ig3owa wznanej firmie
olkiant drog6wki
,rdnz do restauracji w hotelu piqciogwiazdkowym

ania do dw6jki malych dzieci
/''
Curriculum Vitae
POLSzu DLA OBCOKRAJOWCO\M
Cwiczenie 43 Qdsrye.nie.t{..
wybierz jedna oferte z aviczenia 42 i napiszpodanie o pracQ. w razie potrzeby 5A= LHoiska stan si
hEri Lrzupdnii ii l
skorzystaj z poniZszego wzoru.
miejsce i data
-rmidosrtuacil
imig i nazwisko
adres
kontakt e-mailowY i telefonicmY
f-
Do
Podanie o pracg
Zwracam sig z proSb4 o .'................ tsGE-&r|r
Pracawcharakterze "' odPowiada

moim .......... i jest zgodna z """"""""" $rr1l'*+rnw
Ukoriczylem
Posiadam
bI
W zalqczeniuprzesYlam
Proszg o pozytywne rozpatrzenie mojego podania'
Zpowthaniem,
fqz)
Cvic.zeni g.!.+..
hi Anna Jablor{ska stara siq o prace asystentki prezesa w duiej warszawskiej
lrporacji. Uzupelnij jej list motywacyjny odpowiednimi informacjami
renmymi do sytuacji.
List motywacyjny
Aplikacja na stanowisko
\\'odpowiedzi na ofertg pracy .....

... chcialabym przedstawid mojq kandydaturg.
Z uyksztalcenia jestem
, ukoriczylam tak2e
lam wieloletnie doSwiadczenie
Zdobyte wyksztalcenie oraz doSwiadczenie w pracy nauczyly mnie ........
esem osob4
.. . Postugujg sig jgzykiem
Z przyjemno5ci4 przedstawig dokladniej ...

c'odczas ewentualnej rozmowy kwalifikacyjnej. W razie potrzeby
dodatkowo udokumentujg moje umiejgtnoSci i osi4gnigcia.
z ...................
-..
| .C..lsiqrp.aie.f.i
Starasz siq o pracq. Wybierz jedn1 z podanych propozycji i napisz podanie
o prace oraz list motywacyjny. Uzasadnij, dlaczego byl(a)by6 idealnym/-4 kan-
dydatem/-ka.
Mo2na skopiowa€ tabelq i pociqi jE na paski. Poszczeg6lne grupy lub

studenci losujq jednq z propozycji i przygotowujE stosowne dokumenty.
:
1 . Starasz siq o pracq jako opiekun obcokrajowcow przyje2d2ajqcych na 2-ty-

godniowy wakacyjny kurs jgzyka polskiego.
2.Znana,du2a firma (wybierz interesujqcq Ciq bran2q) oglasza nab6r na plat-

ny sta2. Chcesz wziq( w nim udzial.
3. Starasz siq o pracg specjalisty w wyuczonym zawodzie, zgodnie z kierun-

kiem studi6w.
4. Postanawiaszzarobi(. na wakacje, pracujqc przezjakii czas w McDonald's.

Odpowiadasz na ogloszenie o naborze pracownik6w.
5. Szukasz dorywczej pracy na kilka godzin tygodniowo. Zauwa2yle!;l-ai

ofertq szkoty jqzykowej szukajqcej native speaker6w do ptacy z dzieimi.
Postanawiasz ubiegat siq o tq pracq.
6. Chcial(a)by5 zajmowat siq grupami turyst6w z Twojego kraju (oprowa-

dza( ich po mie(cie, organizowai rozrywki, pomagai w znalezieniu cieka-
wych miejsc, dobrego jedzenia, oryginalnych sklep6w itp.). Chcesz dosta(
pracq w tym charakterze w agencji turystycznej.
7. Chcial(a)byi dorobi( do stypendium, pracujqc przez kilka godzin dzien-

nie w kawiarni/ pubie. Odpowiadasz na ogloszenie, kt6re zauwa2ylel/-ai
w lokalu, w pobli2u uczelni.
8. Starasz sig o pracq jako tlumacz na organizowanym w Polsce spotkaniu

autorskim znanego pisarza / artysty zTwojego kraju.
9. Chcial(a)by5 zosta( wolontariuszem organizacji po2ytku publicznego (po-

moc dzieciom, zwierzqtom, chorym itp.).
10. Starasz siq o pracq w wymarzonym zawodzie, na wymarzonym stanowi-

sku iw wymarzonym miejscu pracy.
I 44 t.....
-
zenre la
lle 4qtaj opowiadanie slawomira Mroika pt . Hodoula, anastqpnie odpowiedz
m- rania.
DOWLA
mnie Kogut, bardzo zdenerwowany.
adtdo
Fodobno
- Lis zaklada hodowlg kur.To niedopuszczalne.
- Dlacego? Hodowla to organizacj a, czylicywilizacja.
:r
I
-Ja tez?
-Chod2ze mn+ potrzebujq ciq jako (wiadka.
bzestaliSmy przed rokarem dopiero co wynaiqtym. wlainie przybijar
do drzwi
t*g.Hodowla drobiu. Kierownictwo, Lir,:'
5. -Zdejm to w tej chwili! -krzyknql Kogut.
- Dtaczego? To jest solidna firma i musi posiada( swoje
biuro.
-Ty, powiedz mu - zwr6cil siq do mnie Kogut.
t( - rogut obawia siq, 2e zakradanie hodowri drobiu przez Lisa jest niewlasci-
ti. 6(lq.
r my5li? - zmartwil siq Lis.
mo2e wywola( reperkusje.Krytycyzm, mozna sqdzi(,

uzasadniony, to
)qy pewne podejrzenia, przypuszczenia co do rzeczywistycfr cetOw
edsiqbiorstwa.
prawdy? A czemuz to?
wagi na tw6j stosunek do kur.
| *, czyste intencje, a rudzie m6wiq byre co. Mnie chodzi o dobro
fagnq im zapewniC godziwe warunki egzystencji.
kur.
rrha, czyste intencje!
- oburzyl siq Kogut szyderczo. _ A jaki bqdziesz mial
-ei
lisy, oczywi5c ie. Sa m i fach owcy.
to - zwr6cil siq do mnie Kogut. - Czy to nie jest bezczelnoS(?
nwiam Kogut ma racjq. Hodowanie kur przezlisy, tego opinia pu_
siq; ze
czra mo2e przyjqi bezzastrze2eLi. _ Lis zamySlil sig glqboko.
1ie
je2eli obaj jesteScie tego zdania... Moge
' sig wycofa(. ia osobiscie nie
rrrn 2adnych ambicji. Ja tylko chcialem dobrze dla kur.
klBnujesz naprawdq? - zapytal Kogut z niedowierzaniem.
oqTwi5cie. Tylko mi 2al, 2e upada tak piqkny projekt maiqcy
na ceru do-
Lo spoleczne.
Ustqpujesz bez sprzeciwu ?
mam ciq inaczej przekonai, 2e mnie wcare nie zare2y ani
na interesie,
na kierowniczym stanowisku?
POLSKI DLA OBCOKRAJOWCO\M
-...
- Jako5 nie mogq ci uwierzyt.
- Wobec tego zal62my hodowlg lis6w przez kury.
- Powa2nie?
- Je2eli nie wypada,2eby lisy hodowaly kury, to niech kury hodujq lisy. W ten
spos6b opinia publiczna bqdzie zadowolona. Ja bqdq poza wszelkim podej-
rzeniem. Tym bardziel, 2e ciebie mianujemy dyrektorem.
- Dlaczego mnie? - zdziwil siq Kogut, ale jako5 nie za bardzo.
- Nie widzq lepszej kandydatury. Jeste5 wybitnie uzdolniony, energiczny,
a przy tym piqkny. Dyrektor powinien mie( dobrq prezencjq.
- Muszq to przemyile( - rzekl Kogut po chwili. - Ostatnio jestem bardzo za-
*til
ietv. lor-E
- Czy mo2emy jednak liczy?
- Niczego nie obiecujg. Ostatnio proponujq mi wiele kierowniczych sta-
nowisk.
-To zrozumiale. Bqdziemy jednak czekali.
Rozstali6my siq. W parq dni potem przechodzilem tamtqdy. Na drzwiach lokalu
wid niala ta bl iczka:,,Hodowla is6w. Kierownictwo: Kog ut".
I
ZE
W poczekalnitloczyly siq mlode, tluste, smakowite kury.
- Czy jest pan dyrektor? - zapytalem kurq w sekretariacie.
- Zajqty. Wlafnie anga2uje personel. Poczeka pan?
- Nie, mo2e innym razem.
W parku spotkalem Lisa. Siedzial na lawce i czytal gazete.
- Co porabiasz? - zapytalem.
- Na razie nic. Czekam na otwarcie tego przedsiqbiorstwa - odrzekl i obli-
zal siq.
fgr^^,
l) Na czym polegat sprltny pomysl Lisa?
2) Co sadzisz o Kogucie?
3) Jak opinia spoleczna ocenilaby hodowle kur przezlisy, a jak lisow przez
kury?
4) Co powyzsze opowiadanie m6wi nam o wsp5lczesnym spoteczeristwie?
s) Jak rozum ies z zdanie ,, Hodowla to or ganizaq4 czyli cyw ihza cja" 7
6) Jak ma siq modna obecnie poprawno6i polityczna do historyjki
Mrozka?
-ltE
.c..''sicrp.+ip.17
Cwiczenie
Wnawi4zaniu do absurdalnego opowiadania Mroika napisz:
a) w imieniu kury podanie o prace w sekretariacie;
mo2na wyko-
nai w parach.
lbrrfsa.
b) w imieniu Koguta list motywacyjny na kierownicze sta- E*ryj
nowisko. a-"
Wykorzystaj informacje za\,varte w opowiadaniu.
I. PRACA, LENISTWO I SPRAWY ROZNE
iczp.aip.LQ
rizwybrane podanie:
do dziekana o moiliwo6d zdawania egzaminu w dodatkowym terminie;
n
doszefa o podwy2kq
i- do rrybranej instSrtucji o stypendium zagraniczne.
U' czenie 49
Trrrnasz Sowakupil odfrvarzaczmp3. Wkr6tce okazalo siq, ze sprzqt czasem
a-
xina, zAarzaj4 siq tei problemy z jego wl4czeniem. Napisz w imieniu p. To-
re reklamacjq, korzystajac z poniZszego \ r'zoru.
E-
Reklamacja
\inrejszym zawiadamiam, i2 towar zakupiony przeze mnie w dniu
rlu ..... wsklepie
iezgodny z umowg. Niezgodnosi polega na
............:..... . NiezgodnoSt, zostala stwierdzona w dniu
przez ..................
,agi na powyilsze, napodstawie art.8 ust. I w zw. zart.4 ustawy

a I 7 lipca 2002 r. o szczeg6lnych warunkach sprzeduiry konsumenckiej
)bli-
rr zrnianie kodeksu cywilnego Zqdam
c?"m kopig paragonu.

Zpowaianiem,
Cwiczenie
+is i.Q. mo2na wyko-
$iana reklamacjq towaru lub uslugi. nai w parach
lub grupach.
filei/46 buty. Po pierwszym uzytkowaniu na desz.
r odkleila sie podeszwa.
frdeV-a6 na wakacje z biurem podr6zy. Zamiast \A,4€wiazdkowym
lu mieszkaleV-aS w marnym motelu i generalnie warunki pobytu od-
g{odtego, co obiecywala oferta.
lfbalei/-a6 umowQ na zainstalowanie szybkiego l4cza. Tymczasem
"(
vko- rm w Twoim mieszkaniu dziala bez zarzutu tylko w ci4gu dnia, na-
v)
I
id wieczorami, kiedy l4cze jest przeci4itone, nie moiesz z niego ko-

EC.
POLSKI DLA OBCOKRAJOIVCO\M
...
-
...-.... C **n " ôr-
9..giczp.+ig.p.l.. I nu*vron.e*p,-
Przeczytajponi2sz4 dowcipn4 reklamacjq Kobiety i odpo- | racn iuu grupach.
wiedz na nia w imieniu serwisu technicznego. '
Reklamacja
w ubiegtym roku zmienilam clILoPAKAna M{ZA i zauwairylam zrnczny
spadek wydajno(ci dzialania, w szczeg6lnoSci w aplikacjach KWATY
i BIZUTERIA, kt6re w clItr-oPAKU dzialaly dotychczas bez zarzutu.
Dodatkowo }d4Z - widocmie samoistnie - odinstalowal kilka bardzo
wartoSciowych program6w takich, jak ROMANS i ZAINTERESOWANIE,
a w zamian zainstalowal zupelnie przeze mnie niechciane aplikacje
KOMPUTER i SPORT. ROZMOWA nie dziala zupelnie, a aplikacja n-F
SPRZ.{TANIE DOMU po prostu zawiesza system' Uruchamialam ll mu
aplikacjg wsparcia Ktr-OTNIA, aby naprawid problem, ale bezskutecmie' ryff:
Kobieta 5hr
hqor
br
m
E
lO P.orrup.+ip.L?
perspektywy sasiada z dolu.
Emr
h,ur
I _E?
hfir
>tF
hr-
Frr
h.
h,r
h!
*#l Fil
hr
!+
F-=
L4. H
I:T
hr
fffr 7
H
C..',sicrpnie.P.?..
W imieniu sasiada z dolu napisz do administracji budynku skargq na s4siada z g6ry.
E
-1a I
.....
-
tno2-
E
nc w pa-
zcnie 54
Tupach.
slawomira Mrozka pt. 6smy dziefi, a nastqpnie
H:ffiT#:-
E.my
ts* dzie,
IATY
rzsu
mdzo
iNIE,
tg-ry*t-g*ffi ';rfl ::.'iJ#f :?:ff*;;i[:rr*i,?niii:
ka"je ffi;wienieniespotkalosiqzwyrainymsprzeciwemzestronylnstan-
iq z piqtki e m - pomvs rarem i wvstoso-
I=H,l'Ei
s
kacja
iakn il|lli; ff"Ui:"::i
nie. E1=+ ze zmqczeniem, jakie odczuwam po poniedziarku, wtorku,Srodzie,
o przvznanie mi r6wnie2 piqtku jako dnia
EHs1*}.iHTrTfi?mie
;hf-nie bylo, wiqc uznalem, 2e piqtek te 2 mi przyznano.
Srodq a resztq tygodnia pozostawalfatalny czwartek.
If*-q.edry
pGca w ostatnim dniu tygodnia pracy. wiqc napisalem,
Nic tak nie
tym razem
H
je:t trzcina myflqca< (Blaise pascal, 1623-1662). Ja my5lq, 2e
prE* teZ -to.
nie muszq pracowai,i
(rodq po porudniu. No, are ta sroda...
Mirczenie
trffiIJ;1'"Xl;:#
likwidacji
siq Srody jako dnia roboczego. prometeusz,,.
I-ram wtorku
ltnie zbuntowalem siq ju2 otwarcie:
I
bzmidumnieo (Makiim Gorki, 1868-1936).wtorek uwlacza mojej
H,?
I-d- Odmawiam kategorycznie i koficzq w poniedzialek,,.
F-hF
pGegram:Ip"*iedzi, wiqc z poniedziarkiem poszro ju2 zupernie ratwo. wystar-
Ee"e- [ez w-yKr uczo ny..
wol19 przez siedem dni w tygodniu i bylem dumny z mojej rewol_
E-".
Prevo.ltd,AlbertCamus,1913-l960).Alepopewnymczasiezauwa-
lFi!d"."f m.a tytko si1d9m dni idratego wiqcej ni2 siedem dniwornych
!!pg]!imiecnie loge.
Takie ograniczenie mojej wolno5ci wydalo mi siq
G E?f@!ne.f.fi Zatelegrafowalem wiqc do pana Boga:

IHrria5-t orzy c os my ozten..
co
fr.+oriedzial m n ie ostateczn ie utwierdzilo w przekonaniu, 2e N ietzsche
l-Eqe Fiedrichtydziefi
Nietzsche, 1844-1900) i pana Boga nie ma. Ale w takim razie
bl E=:T*n,2e
I}diu
ma tyrko siedem dni iwiqcej ni2 siedem dni wornych
miec nie mogq?
Hizaczailemsiqnaschodach.Jakbqdziesqsiadprzechodziltomu
lazg6ry. musi byi odpowiedzialny za mojq krzywdg.
lfrecU
-..
fu nr*^^,
l) Przeciwko czemu buntuje sie czlowiek i o co walczy?
2) Dlaczego autor pisze, 2e,czlowiek nie Pan 869, szybciej siq mgczy"?
3) Skad pomysl, 2eby napisai do Boga?
4) W kolejnych pismach czlowiek odwoluje siq do dziel rS2nych tworc6w.
Jak my6lisz, dlaczego to robi i dlaczego akurat do tych?
5) Dlaczego czlowiek nigdy nie jest zadowolony z tego, co osi4gn4t? rtr-
6) Jak roztmiesz zakonczenie opowiadania?
7) Jakie prawdy o czlowieku chce przekazai autor?
.C. :giqzp.r.rie. p.i. .
Wypisz z opowiadania 6smy dzienwyrazy izwroty stosowane w pismach oficjal-

nych oraz wy rary i zttroty potoczne uiyte w nich przez Czlowieka.
Wyrazy i zwroty oficjalne Wyrazy i zwroty potoczne
-
a
l_
.c...siczp.+!e.5.q. .
Napisz, stosuj4c z\.{roty uiywane w pismach oficjalnych oraz wykorzystuj4c in-

formacje zawarte w opowiadaniu S. Mroika:
a) w imieniu Czlowieka, wniosek lub podanie o tydzieri bez pracy;
b) w imieniu Boga, odpowiedZ na ten wniosek lub to podanie;
c) skargq czlowieka na brak odpowiedzi na jego pisma.
9.:srqzp.+ip.i7.
Napisz wybrane ogloszenie:
a) poszukujesz wsp5llokatora do mieszkania;
b) poszukujesz osoby do nauki w tandemie;
c) szukasz potrzebnej ksiaiki niedostqpnej w ksiqgarniach;
d) chceszsprzedairower;
e) szukasz partnera/-ki na lekcje tarica;
0 twoja kotka ma male, szukasz kogoS, kto by jewzial.
Podaj oczekiwania i warunki.
I50t
...
-
iczrnie.5.8
dnij poniisze dokumenty zgodnie z sensem i zasadami gramatyki.
Podanie o pracQ
Tracam sig z ............. proSbq o .......................... mnie w Paristwa
rmie na ..... sprzedawca.
re ta odpowiada moim ..... ijest ..... z moim
-ttsztalceniem, a tak2e pozwoli na wykorzystanie moich umiejgtnoSci

.......... zdobytego ......,...... wczesniejszej pracy
rsodowe'. Ukoriczylem liceum ekonomiczne oraz kursy ,,Obsluga kas
;;i "athlrch" oraz ,,Nowoczesne .......... sprzeduiry". Przez dwa
pracowalem w ................ obuwnic4,m w Vy'arszawie oraz
n' galerii ..... . Znamjgzyk angielski w .............
rym i rosyjski - w komunikatywnym.
n osob4 otwart4, latwo kontakt z klientem.
mnie takZe uczciwo66, punktualno6d i pracowitorid.
przesylam moje CV oraz list motywacyjny.
I o pozytywne .......................... mojego podania.
Zpowrtaniem,
Jan Kowalski
c ln-
ZaSwiadczenie
4m ............. 2e pan Tom Smith w roku akademickim

na kurs jE ryka polskiego jako obcego
rum Jgzyka Polskiego w Poznaniu na .................................. Bl
majomoS6 jgzyka polskiego w stopniu dobrym.
ze zaswiadczenie uprawnia do .............. . nauki jgzyka
cgo w grupie B2bez zdawania egzaminu
Zpowrtaniem
mgr Ewa Malinowska
-..
C
List motywacyjny
W .......................... na ..... pracy zamieszczon4 na stronie
,,Praca dla kazdego" chcialabym przedstawi6 moj4 kandydaturg na
..... lektor jgzyka francuskiego.
Z ....................... jestem romanistk4, ukoriczylam Filologig Romarisk4 na

Uniwersytecie Jagielloriskim, a takhe kurs pedagogicmy dla nauczycieli
jgzyk6w obcych.
Mam ............ do6wiadczenie w ............. . jpryka
francuskiego: przez pig6 lat uczylam w Liceum Og6lnoksztalc4cym
w Krakowie, a nastgpnie przez trzy lata pracowalam .............
lektorka w kilku ..... jgzykowych.
uzyskanemu wyksztalceniu oraz ............. zdobylam

umiejgtnoS6 pracy na r62nych ..... jerykolrrych i z osobami
w r62nym wieku.
Jestem osobq komunikatywn4, solidnq i punktualn4. Sumiennie
..... powierzone obowi4zki, mam dobry .......................... ze
studentami i potrafig ..... sobie z trudnymi sytuacjami.
Z przyjemnoSci4 przedstawig dokladniej moje .................................... na
ewentualnym spotkaniu. W razie potrzeby dodatkowo
moje umiejgtnoSci i osi4gnigcia.
Zpowalaniem,
Monika Lis
S.'*gicrp.+ie.P.9..
Obejrrvj skecz Kabaretu Moralnego Niepokoju pt. Tbst na pracq (np. na stronie
www.youtube.com,/watch?v:hXd9QjFY\Mbw), a nastqpnie zgodnie z jego tre-
6ci4 uzupelnij podane zdania.
1. Grzegorz my6li, 2e dostal prace . .. . ., a tak

naprawdg pracuje w.....
2. Maksymilian otrzymal z biura pracy do wypelnienia
3. Na pytanie, ile zna jqzyk6w Maksymilian odpowiada,2e

., ale Grzegorz twierdzi, 2e
bo
I 52 t.....
Zdolno6t obslugi . przez Maksymiliana jest
Zdaniem Grzegorza spoir6d wymienionych zwierzqt jego kolega jest

. i chot ten siq temu sprzeciwia, nie skre5la
inej odpowiedzi, poniewa2.....
llalsymilian mySli, 2e najbardziej korzystna odpowiedZ na pytanie
.o kt6rej godzinie opuszczasz imprezq"to
de....
lla pytanie o partnera Maksymilian zaznaczaodpowied2
, poniewa2
C4orzprzeczytalslowo. ,gdytymczasem
dtodzilo o,,nosiciel'i
I*symilian odpowiedzial, 2e jego stosunek do najbli2szych znajomych
i:*-...
ftdhrg testu Makymilian otrzymal ...... punkt6w na ......, dlatego
4odnie z wynikami otrzymal2 oferty pracy:.
bm. -
zob. -
g-
9r-
dol. -
t-
pln.-
br. -
p.n.e.-
tel. -
sz.P.-
POLSKI DLA OBCOKRAJO\iVCO\M
-..
C.lsi.qzp.t ie.9.l..
Zapiszpodane wyra zy i zttroty, stosuj4c skr6ty. Zwriti uwagQ na zasady stawia-
nia kropek na koricu skr6t6w.
ulica - in2ynier
rok - .. aleja -
strona liczba mnoga
il
plac - . metr -
miqdzy innymi zloty -
centralne ogrzewanie kopiejka
ciqg dalszy nastEpi dekagram
numer kilogram
wedlug jak wy2ej
godzina
poludnie - dolar - ,
Rozwiri podane skr6towce.

uJ -...
UW-
ASP-.
AGH -
PCK -
PKS- .
PKP_.
PAN-.
oNz -
MSZ-.
C. viqzp.+ie.9.Q..
a) wypisz skr6towce, kt6re sprawiaj4 ci trudnosd. Podaj ich wyjasnienia.
b) Posr,rka; 7 przyklad6w skr6towc6w, kt6rych nieznasz. Podaj pelne btzmi*
nie skr6conych wyraZeri.
u! A,tsz \$
ASP r K5 p[K ;X$$
I s4 1.....
-_-
BYC CZY MIE,C?
POLSKI DLA OBCOKRAJOIVCOIV
.c.:giq+p.+ip. !.... paiar a;1-5,

p asa i dokoficz
Przeczytaj fragment artykuls Zacishanie
zdania zgodnie z informacjami zawartymi w teldcie.
Spr6buj najpierw wykonai 6wiczenie bez ponownego
zaglqdania do tekstu. Sprawd4 ile udalo Ci siq zapa-
miqtad. zanu- N.Jrzadzita p
Monika TLtak-Goll
Zaciskanie pasa
Rozmowa z Martq Sapalq, autorkq ksiq2ki Mniej.
(fragment artykulu z,Wysokich Obcas6w,i 13.1 2.201 4)
lle kosztuje 2ycie, w kt6rym nie ma miejsca na 2aden niepotrzebny wydatek?

slyszala pani o koszyku d6br stworzonym przez badaczy z lnstytutu pracy
i Spraw Socjalnych?
slyszalam. Koszyk minimum egzystencji zro2ony z 300 niezbqdnych do 2ycia 36*1 $e sprobuye
produkt6w.
No wlasnie. Badacze utworzyli kategorig tzw. minimum egzystencji w polowie lat
90. Przedziwny to tw6r, co roku odswie2any. Na jego podstawie ustala siq wyso-
koS( zasilk6w czy pomocy spolecznej. Twarda wiedza na temat ludzkiego prze-
trwania. Eksperci stworzylitabele statystycznezusrednionymi cenami. usrednili
nawet tempo rozwoju pr6chnicy u czlowieka i to, jak czgsto ma on korzysta(
z pomocy stomatologa. stworzyli zbi6r - czysto hipotetyczny - podstawo-
wych potrzeb konsumpcyjnych, 2eby starczylo na jedzenie, niez-bqdne ubrania,
materialy higieniczne czy szkolne dla dziecka. wszystko to na bardzo podstawo-
wym poziomie. wedlug nich, jesli dysponuje siq tq okreslonq kwotq, czlowiek
utrzyma sig na powierzchni.
To wszystko teoria.
oczywiScie, bo wie pani, za ire wedlug ekspert6w mo2e przehy( emeryt? Za
513,87 zl. osoba w wieku produkcyjnym - za 541,91 zl. Rodzina ztr6jkq dzieci
- za 2382 zl. Te kwoty wyznacza)qgranicq ub6straia, ni2ej jest ju2 skrajna bieda.
Myilq,2e i te sumy sE oderwane od rzeczywistosci. Za te pieniqdze po prostu by{o zrcz
prze2y( siq nie da. Bo jak to terazrozlo2yt? lle na jedzenie, ile na czynsz?
A jak to rozNoiyli eksperci ?
Przy zalo2eniu, 2e samotna osoba w wieku produkcyjnym ma maksymalnie

54'1,91 zl na miesiqc, badacze przypisujq jej na jedzenie 2't7 zl, na mieszkanie
255 zl, na ubranie t7 zl, a na 6rodki higieniczne 17 zt, by kupi( p6ttorej rolki pa-
pieru toaletowego na glowq tygodniowo, co miesiqc kostkg mydla, paczkq pod_
pasek na menstruacjq. Na lekijest 10 zl. t€ do go{efl
II. BYCCZYMIEC?
.. -
Dineny podzial. A jak co5 pojawi siq nagle? powa2niejsza choroba?
E r=ystko, co pojawia siq nagle, zostaje 26 zl. Nie da siq za lo prze2y(.Chotby
jak siq czlowiek staral, to siq nie da. Te wska2niki sq oderwane od rze-
-iern
qri*oki.
hruaa pani. urz4dzila pani sobie i l l gospodarstwom domowym rok
h*rpow. Postanowili5cie2ye zamniej. po co?
Dfivwsze - chcialam zobaczy(, czy rzeczy, kt6re nabywamy, sq faktycznie po-
Ee czy tylko wydajq sig nam niezbqdne. od dlu2szego ju2 czasu obserwo-
tr'q jaka rolq w naszym 2yciu odgrywa konsumpcja, niezale2nie od poziomu
Srodorr.
krawialam siq, czy 25 lat obcowania z konsumpcyjnq rzeczywistofciq wy-
fry,zeby by( gotowym na refleksjq na temat kupowania - na wiqcej zaku-
iwiadomosci, odpowiedzialno6ci, na zrewidowanie potrzeb, na zmianq.
-i s strong,, m n iej ", mo2e,,uw a2n iej " a I bo,, ba rdzi ej p rze my6 la n ie,i [...]
Di&ieie, gdy siq spr6buje radykalnie ograniczy€ konsumpcjq?
Ebrtst dowiaduje siq bardzo du2o o sobie i swoich slabo6ciach. O tym, jakq
{ rigo 2yciu odgrywajq pieniqdze, przedmioty, relacje, kt6re nawiqzuje za
Ece prezent6w. Du2o sig dowiadywaliimy o mechanizmach sterujqcych
Flcr.t sprzeda2q i konsumpcjq. W ciqgu tego roku uczyli(my siq, jak byt
lh"tqnymi konsu menta mi.
fD-hzfo siq zbqdne?
Eegoco5 innego. Myz mq2em przezroknie kupowalismy ubrari. Dla syn-

h,triy rcsl, udalo siq wszystko dostai. Nie kupowalam te2 kosmetyk6w, tylko
lp:ebne - mydlo, szampon. Nie chodzilam dofryzjera.W razie czego wlosy
iEfa mi kole2an ka . Zr ezygnow aliimy zsa mochodu, a le kom un i kacja w Wa r-
EFst bardzo droga. sporadycznie jezdziliimy wigc autem, czqsto rowerami.
rl.ifia z bohaterek, oddala swoje auto w tymczasowe u2ytkowanie koledze.
tenah siq, bo mieszkala w Zqbkach. Bilety podmiejskie byty drogie. Led-
r d,ieb bud2et miesiqczny. wr6cila do auta. przemyslaw zrezygnowal z tak-
rH-
llcrrgD najtrudniej bylo zrezygnowa(?
Lrinaarn sobie odm6wii owoc6w sezonowych: malin, truskawek, 6liwek. Nie zre-
l!n*m zjedzenia obiad6w na miescie podczas slu2bowych wyjazd6w, gdy nie
Er dostqpu do kuchni. Trudno bylo zrezygnowa( z rueczy zwiqzanych z opie-
h-d}gr+ w pewnym momencie potrzebowalam skonsurtowai z okuristq.
rF:yermin w pafstwowej klinice wyznaczono zasiqdziesiqt miesiqcy. W naglej
FC lrdzie wybiorE wizyte prywatnQ, zwlaszczajeili muszq pojs( z dzieckiem.
hq. gdy zabierajq sig do golenia wydatk6w, robiq wszystko ieby ocalit te, h6re
Lrrt@ne na dzieci. Ale tez na domowe zwierzeta - nikt z moich wsp6lnik6w
rr* Td ste do radykalnych wyrzeczef w tej dziedzinie. A tak2e na u2ywki. Jeden
.. l?Hi'P:L9x?sry."yg-.y. ..
z uczestnik6w jasno powiedzial,2e ma tak niewiele przyjemno6ci w codziennymzy-

ciu,2e nie ma szans, by zrzekl siq wypicia piwa od czasu do czasu. [...]
Statystyczny Polaktrzyma w domu 39632N. Pieniqdze sq zamroione w przed-

miotach.
Statystyka oznacza,2e ktoi ma rzeczy za 20 tys., a kto5 inny za 600 zl. Ale Polacy
lubiq chomikowai.lwymienia( na nowe. Rzeczy, kt6re sig psujq, nie naprawia-
my. Poupadaly male, lokalne zaklady, w kt6rych mogliby5my to zrobi4 a poza
tym jako5( tych rzeczy jest czesto tak niska, 2e nie oplaca siq ich naprawi(. Kiedy
popqkaty misandaly, szewc powiedzial:,,Zaplacipaniwiqcej ni2za nowe buty".
Napisala pani, 2e inna ni2 w Iatach 70. jest nawet definicja Smiecia.
Wtedy rueczy byty trwalsze, starczaly na lata. A teraz? To, co choi trochq siq po-
psuje, idzie na zlom.
Zczego to wynika?
To jeden z ubocznych efekt6w tego, 2e funkcjonujemy w kulturze, w kt6rej mo-
del kupna-sprzeda2y jest rozbuchany do rozmiar6w absurdalnych. Teraz nie jest
tak,2e rynek reaguje na ludzkie potrzeby. Rynekje kreuje. I to coraz szybciej. Ko-
lekcje wprowadza siq w ka2dej dziedzinie handlu. Nawet naczynia kuchenne czy
farby do Scian podciqgajq siq pod kolekcjq. Produkuje siq sprzqty z planowym
terminem 2ywotno6ci. Przedmioty majq nie trwa( dlu2ej ni2 okres gwarancji.
Nie naprawiamy irzadko kiedycoi po2yczamy.Terczka2dy ma wszystko swoje.
Moi bohaterowie, kiedy im czego5 zabraklo, pukalido sEsiad6w ieby po2yczyL

Ale wczeSniej tego raczej nie robili. A tak 2yly nasze matki, pokolenie, od kt6re.
go mo2emy siq uczyt tego oszczqdnego 2ycia. A jak jest teraz? JeSli zbraknie ko-
muS cukru, biegnie do sklepu i kupuje. Nie zapuka do sqsiada.
Jakby ten brak byl wstydem.

Prof. Miroslawa Marody powiedziala kiedyS w,,Gazecie Wyborczej",2e niemo2-
no6( kupowania grozi wykluczeniem spolecznym i stygmatyzuje. Je6li nie mo.
2emy czego6 kupit, czujemy siq gorsi, jeste5my oceniani. [...]
Rodzic to jedna z najlatwiejszych ofiar konsumpcjonizmu, a przedszkole nie jest

miejscem niewinnym. Ju2 tam wyrabia siq zachowania konsumenckie. Dzieci do-
stajq ulotki, a nawet pr6bki farmaceutyk6w. Wiqkzo6( dzieci odkrywa w sobie
na pewnym etapie potrzebq kolekcjonowania. Tylko w warunkach konsumpcyj-
nej niewinno5ci zbierajq kasztany, 2olqdzie, muszle, skasowane bilety. To uwalnia
wyobraZniq, uczy organizacji, zaspokaja potrzebq posiadania. Potrzeba kolekcjo
nowania pojawia siq ju2 u tzylatk6w, w pelnej krasie rozwija siq miqdzy sz6stym
a 6smym rokiem 2ycia. I w ten przedzial wiekowy celuje przemysl zabawkowy. Ka2-
dy kolejny film animowany, ka2da serialowa kresk6wka, nawet bohaterowie kia
2ek materializujq sig pod postaciq gad2et6w kt6re wciskajq siq do naszych dom6w.
l':P1991Y1:9'. . .
lwyciskajq nam kasq z portfeli.Ta kasa ptynie bokiem na wiele rueczy - nie tylko na
niepotrzebne gad2ety, Smieciowe jedzenie. [...]
Cregle funkcjonujemy wedtug zasady,,zastaw sig, a postaw siq"?
C:qsto tak. Ludzie sig zakredytujtr ale muszq urzqdzit komuniq dziecku. I to ju2
rie w domu, lecz w wynajqtej sali. Moi bohaterowie mieli r62ny poziom docho-
d6rr, wykztalcenia, ale wszyscy wydawali pieniqdze narzeczy zbqdne. Kupujemy
bez wytchnienia. Nawet w 6wigta. Prawo do wolnego handlu stalo siq w Polsce
ra2niejsze ni2 prawo do wolnego czasu. Skoro odzyskali5my wolnoi(, to chcemy,
ieby dotyczyla wszystkiego: nikt nam nie bgdzie m6wil, 2e nie mamy zrobi( zaku-
@, skoro mo2emy je robit24 godziny na dobe. [...]
ZonNn
1. Koszykd6brto..
2. Koszyk minimum egzystencjizostal stworzony przez
3. NajmniejszE sumq wyliczono na 2ycie
4. Wedlug koszyka samotna osoba miesiqcznie na jedzenie mo2e wydat

a na leki
5. Eksperyment, kt6ry przeprowadzila Marta Sapala, trwal .
iwziqliw nim udzial

6. W czasie eksperymentu uczestnicy uczyli siq
7. Marta zrezygnowala z ...... , ale nie

potrafila odm6wii sobie .
Kupujemy nowe rzeczy zamiast naprawia( stare, bo
9. Prawa rynku to
10. Ludzie nie po2yczajE od sqsiada, bo ....
I l. Najtatwiejszymi ofiarami konsumpcjonizmu sq
! 12. )u2 w przedszkolach wychowuje siq przyszlych klient6w przezlo,2e
t 13. Staropolska zasada,,zastaw siq, a postaw siq"polega na tym,2e.........

D
L
14. Prawo do wolnego czasu jest obecnie w Polsce
r
t
-
h ewiczenie 2
Otrzymale6/-a6 propozycjq przystqpienia do ekspe_ (wiczenie mo2na wy-
!r
r
rymentu, o kt6rym mowa w artykule. Zastanawiasz konai w dw6ch gru-
sie, analizujqc argumenty za i przeciw. Wypisz je i pach i wykorzystat do G
na
ich podstawie podejmij deryzjq. zainicjowania dyskusji. r!6r
n@.
Argumenty,,za" Argumenty,,przeciw" rruln
k
EtE
m
b&.
D
rlr
$1y.P9.ai9.3.... #
rzeczy
G--"**r"r- m
Wymieri kilka I\---
nodstawadvskurli
1] 1
ktdrrch byl("[ys w stanie zrezygnowac, E
b] kt6re m5glby6/moglaby6 zastapid tariszymi odpowiednikami, Eilit
c) kt5rych nie potrafil(a)byd sobie odmdwid. '*t-
nu
Jestem w stanie Mogg zastqpi( tariszymi
zrezygnowat odpowiednikami
I trtie potrafiq sobie
I odm6wii
. Iil&Mlillirttt'*
U
Wyja6nij :,q.razy i zwroty z tekstu, podaj4c synonim lub
opisuj4c znaczenie.
Wskai kt6re zwyruz6w lub aw.ot6rrs4 potocrne.
5
dobra (/. mn) - .
n
tw6r h.c
odiwie2at - *
wiek produkcyjny - h
oderwane od rzeczywistojci -
rozlo2yt -
(ile5) przypada na glowq
-
t60
\-_:_J I
II. BYC CZY MIEC]
...
-
Eilo,vanie - ....
dnlici
Fddec
cres€zonowe
gtrSeurydatk6w -
ftFt bud2et
Fn+ siq do (czego6) - . ..
If,Ti-
&r-
dtchany
rtEr-lenie Spgleczne
trrr-
tlrt-
lrrdrarckasq-.
- -- - ,=.edzenie
"-:rra-
m;ilr'- -;;nia odpowiednimi przyimkami.

" {:::..r dobr zostal stworzony... ... badaczy z lnstytutu Pracy
: :',,,, Socjalnych.
I ir.:t'ci statystyczne uSrednionymi cenami.
stworzyli tabele
pr6chnicy czlowieka i to, jak
-s,'r:rili nawet tempo rozwoju
=:::r ma on korzystai . pomocy stomatologa.
a :;n,; 71'l i zbi6r podstawowych potrzeb konsu mpcyjnych, 2eby starczylo
. zycie. Wszystko bardzo podstawowym poziomie.
,ltie:--E nich, je6li dysponuje siq tq okre(lonq kwotq, czlowiek utrzyma
;€ .... powierzchni.
{ r,- :-eryt, ani osoba . wieku produkcyjnym czy rodzina ......
;,",, Czieci . te kwoty nie przezyje.Te sumy sq oderwane......
:==,',.;istoici. . .. . . .. . . te pieniqdze po prostu prze2y( siq nie da.
i zalo2eniu, ze samotna osoba ...... wieku produkcyjnym ma
*.n .,.nalnie 541 ,91 zl na miesiqc, badacze przypisuiq
iej ... . . . .
,F==-'€ 217 zl.Mate2 p6ltorej rolki papieru toaletowego....... glowq
'€u:':- Srvo'
-..
6. Ograniczajqc konsumpcjq, czlowiek dowiaduje siq bardzo du2o .......
sobie i slaboSciach. tym, jakq rolg .. . . ... jego 2yciu
swoich
odgrywajq pieniqdze, przedmioty, relacje, kt6re nawiqzuje .......
pomocE prezent6w.
zrezygnowat Eeczy zwiqzanych opiekq me-
7. Trudno jest
dycznq. pewnym momencie Marta potrzebowala konsultacji
okulistq. Najbli2szy termin pahstwowej klinice wyzna-
czono ....... dziesiq( miesiqcy.
8. naglej sytuacji ludzie wybierajq wizytq prywatnq, zwlaszcza
je6li muszq p6j5t .... ... dzieckiem. Polacy, gdy zabierajq sie .. .....
ograniczania wydatk6w, robiq wszystko, 2eby ocalii te, kt6re sq
przeznaczone ..... . . dzieci i domowe zwierzqta.
9. Jeden ....... uczestnik6w jasno powiedzial, 2e ma tak niewiele
przyjemnoici ....... codziennym 2yciu,2e nie ma szans, by zrzekl siq
wypicia piwa ....... czasu . .. . ... czasu.
10. Kiedy5 rueczy byly trwalsze, starczaly lata. A teraz to, co cho(
trochq siq popsuje, idzie . .. . . .. zlom.
11. Potrzeba kolekcjonowania pojawia siq ju2 trzylatk6w,
pelnej krasie rozwija sie ....... sz6stym 6smym rokiem 2ycia. hm- 1 r{E
I . . . . . . . ten przedzial wiekowy celuje przemysl zabawkowy. frEl& lirft
brno KE
12. Prawo...... wolnego handlu stalo sig...... Polsce wa2niejsze ni2 hu :
prawo ..... . wolnego czasu. Chcemy robi( zakupy nawet. ..... . Swiqta,
24 godziny....... dobq.
I C*ic."ni" mo2e byi podstawq

.c. .',giqrp.+ip.9. .
I projekt6w realizowanych przez
Gwiazdka jest kulminacyjnym momentem student6w (pojedynczo lub
konsumpcyjnego trybu zycia. Na prezenty w grupach) w domu i prezento-
(czesto niepotrzebne, kupowane w ostatnim wanych na zajgciach (w postaci
szkicu, zdjqcia przedmiotu lub
momencie) wydajemy bardzo duio pieniqdzy. gotowego prezentu). Podczas
Wyobrai sobie, 2e masz zaledwie 50 zl na prezentacji studenci opowiada-
prezenty dla calej swojej rodziny (rodzic6w, I jq, skqd wziql siq pomysl, jak go
dziadk6w, rodzeristwa i innych czlonk6w ro- I\_zrealizowae itp.

dziny, kt6rych zarwyczaj obdarowujesr). Wy-
my6l, jak za te pieni4dze zrobid dla wszystkich
prezenty, kt6re sie im spodobaja.
@ uatl--d
dtGc
Moiesz skor zystai z podpo-
wiedzi podanych w ramce.
sffi -:\)- *g:*
. F*'i
Q-lno*'
6?.
II. BYCCZYMIEC?
(Iu ] IOWI EDZT DOTYC 4CE PREZENTOW:

-: -. zrobi( co6 wlasnorqcznie: zwykty przedmiot ozd6b technikq
I
de-
: : le'u, zr6b na drutach sweter, czapkq, szalik..., upiecz ciastka, uszyj
Ire- <e, zr6b z pudetka domek dla lalek itp.
',',
:=sz przygotowaf prezent niematerialny. Pod choinkq pol62ladnq
acji
rra!-
=-:e z,,talonem na uslugq'i np. propozycjq popilnowania dziecka,
-:.:y w nauce, lekcji czegoS, co umiesz (np. gry na gitarze czy jazdy
': <ach) itp.
ad :-<aj tanich a oryginalnych rzeczy w sklepach typu,,1001 drobiazg6w"
. szystko za 5/10/15 zt". Mo2na znale2( naprawdq Swietne okazje.
",
q : -. prezenty w ciqgu roku. Unikniesz kupowania byle czego w ostat-
:- ,tili, za to bqdziesz miet czas na znalezienie tahszych i dobrze do-
- ,:r prezent6w.
ele
:::. ze prezent powinien sprawii przyjemnosi obdarowanej osobie.
sie - :, n ietrafione nie cieszq, nawet kiedy sq drogie.
I Cwiczenie mo2na
.q!e.7. I
l
wykonat w parach
cta. i poniiszy fragment artykulu lab pneiyi

iapieniqdry'? i por6wnaj przemyrilenia jego bo-
bez
U:__
opiniami bohaterki wywiadu Zacishanie pasa^ Wypisz podobieristwa
ni2 niqdqy zawartymi w nich opiniami.
eta,
R6znice
tct
b
5
da-
oo
-
Lrr-rZiemacki
t, pnniry i bezwyd awa nia pien iqdzy?
hgrurt artykulu z,,Wysokich Obcas6w'i 28.03.201 5)
lhrrie runa le5nego laptop na energiq slonecznq, jedzenie ze Smietnika,
bfnanie z biblioteki - nawet w tak konsumpcyjnym spoleczeristwie jak
rcmoina 2y( niemalza darmo.
..@
. .:9!:ryP.19*9TTry.'yg-.y. . .
E
,,Chcemy sprawdzi(, jak2yje siq bez wydawania pieniqdzy. Ja, m6j mq2 i nasz
trzymiesiqczny syn. Na poczqtek ulatwienie - spr6bujemy przeiyi miesiqc za
50 zl (nie wliczajqc w to oplat za czynsz, wodq, 6wiatlo i nagle sprawy)" - pisze
na swoi m blog u Justyna (Zyciebezkasy.blogspot.com). Razem z r odzinqmieszka
w Opolu w mieszkaniu na kredyt. Jak wiele polskich rodzin. Na pomysl 2yciaza
grosze wpadli, czytajEc artykul o amerykafskiej parze, kt6ra postanowila utrzy-
mai siq za 50 dol. tygodniowo. Za2artowali wtedy, 2e 2OO dol. na miesiqc to cal-
kiem przyzwoite pieniqdze.
,ifen miesiqc ma nam u5wiadomit, co jest nam naprawdq potrzebne i na co wy-

dajemy pieniqdze. Bez ilu rueczy jeste5my w stanie siq obej5i" - informuje na
blogu Justyna.,Wczoraj nic nie kupili6my. Komu zdarzajq siq takie dni, wie, ja-
kie to wspaniale uczucie! Nie wyda( ani grosza. Jak piqknie by( sknerq" - dono-
siradoinie.
Prowadzq zeszyt wydatk6w. Pierwsza pozyQa na liScie: sobotnia gazeta - z ad-
notacjq, 2e za tydziefi przeczytajq darmowy egzemplarz w bibliotece. Dalej coi
dla ciala, co5 dla ducha: tania 2ywnoS( i darmowa rozrywka. Owoce postanowi-
li zbierai samodzielnie, a warzywa hodowai na balkonie. Robiq z nich zapasy na
zimq. Regularnie chodzq na darmowe koncerty iotwarte przedstawienia w miej-
E
EI} diIfi&-
skim parku.
Sztuka przetrwania
Piqtego dnia w domu kohczy siq chleb. Nie ma ju2 masla, mqki, soli. Na Sniadanie
jedzqry2z jogurtem - posilek tani i po2ywny. Na obiad - kartoflankq i makaron
z przecierem pomidorowym. Kluczem do tajemnicy taniego gotowania jest wy-
korzystywanie odpadk6w, mo2na z nich zrobit salatkg lub gulasz. Mq2 Justyny
nie jest szczgSliwy. Nie najada siq. lw ko6cu oiwiadcza,2e nie bgdzie glodowal.
ldq na zakupy. Kupujq pieczywo, ziemniaki, mleko. Tanie kohc6wki 26ltego sera.
Kilka dodatk6w. Symboliczne 50 zl, za kt6re mieli utrzymai siq przez miesiqc,
wydajq w pierwszym tygodniu.,,Oj, ciq2ko jest, ciq2ko. W sumie wydaliSmy ju2
56,13 zl'- donosi na blogu Justyna.,,Zbieram przepisy na domowe Srodki czy-
sto5ci. Wiem ju2, jak umyt okna wodq, octem i gazetami. Umiem zrobit plyn do
E
mycia naczyri z platk6w mydlanych"- relacjonuje dalszq walkg.
,,Dla Malego mam szeS( r62nych krem6w na odparzenia, a i tak u2ywam jedne-
go, sprawdzonego'i Trzymiesiqczny synek zywi siq mlekiem matki. Nie ma wiqc
problemu z jego wykarmieniem. Matka do przebierania niemowlaka u2ywa pie-
luch wielorazowych. Pieluchy pierze izaklada powt6rnie. Albo nie zaklada wca-
ffi
le. Zamiast pieluch potrzebne sq intuicja i refleks opiekuna, kt6ry musi szybko
odgadywat potrzeby dziecka.To praktyka popularna od niedawna w USA, a od
dawna w Azji Wschodniej.
Po pierwszym miesiqcu robiq bilans finansowy. Wydali 2OO zl. Gl6wnie na je-
dzenie.To crtery nzy wiqcej, ni2 zakladali. Przez kolejne miesiqce starajq siq nie
wydawat wiqcej. Eksperyment )u2zako{czyli. DziS ich sytuacja materialna jest
lepsza. Justyna pracuje w bran2y rekreacji, jest animatorem zabaw dla dzieci.
164 t.....
;;," :;; ;, ";;".;,:; ;; :;; ;:";:
I * w tym, co robi,",,,,
jest dobra, pieniqdze przyszly same. Mq2, z wyksztalcenia
tsonista, znalazl pracq jako grafik komputerowy. Majq nawet na drobne wydat-
5 i rEby odlo2yt. Ale dobre nawyki zostaly. Nadal zastanawiamy sig dlugo, za-
pieniqdz. Staramy siq wydawat jak najmniej. Stworzyli5my siei po-
-rwydamy
rrnych os6b. Sami staramy siq byi pomocni. Dajemy i otrzymujemy.Zyjemy
*domie - podsumowuje Justyna.
fr rzasem Justyna miewa wqtpliwo6ci, czy cala ta finansowa asceza ma sens.
kTrlzanie pieniqdzy lqczy siq z permanentnym kombinowaniem. Kto mo2e
ft ubranka dla dziecka w zamian za skrzynkq gruszek? Kto pomo2e naprawit
rlq w zamian za wegetariariski obiad? Jak dobrze siq bawi(, wciq2 unikajqc
F tunh za rozrywki? KiedyJustyna ma ochotq porzucii styl2ycia bez pieniqdzy,
qta o ludziach, kt6rzy inspirujq jq do dalszej walki.
t- bxlrtweminuty
,3 lfituFmy siq w fascynujqcym momencie historii: strasznym, smutnym, brutal-
i- qrrttSzystko topnieje: bieguny, systemy warto5ci, rynki finansowe - obwiesz-
rat e Xark Boyle, najbiedniejszy czlowiek na Wyspach Brytyjskich. Ma 35 lat. Od
i- 2008 iryje bez zlamanego pensa. Rzucil pracq mened2era
-J oszczqdno6ci. Zamieszkal w przyczepie na wsiTimsbury wsieci
Hal
restauracji.
Anglii.
Itqffowo zamierzal wytrwa( w finansowej ascezie tylko rok. Eksperyment
lrc rpoc4l 28 listopada 2008 roku, w Swiatowym Dniu Niekupowania (Buy No-
0n l-p DaV). Rok bez myilenia o rachunkach okazal siq najszczq(liwszym okre-
ry- : w jego 2yciu. Nareszcie mial czas na swobodne kontemplowanie istnienia.
ny toOoUato mu siq 2yciebezzmartwief. Chot na poczqtku bylo trudno.
aL hal owoce, runo leine, urzqdzal grzybobrania, wyciqgal glony ze stawu.
ra. f rzucem rczpoczql hodowlq warzyw i zi6l. Pod rqkq zawsze trzymal ksiq2kq
EF, HfurFree, z kt6rej dowiadywal siq, co w przyrodzie jest dla czlowieka jadalne,
iu| l@truiQge. Na stole biednego Marka znajdowaty siq czqsto drogie sery, wyszu-
4- h rfrwe kielbaski, kawalki pizzy czy czekoladowe puddingi. Te rarytasy kuli-

do przywozilsobie rowerem z Bristolu, najbli2szego miasta (15 km). Nie
-:Markich. Bral za darmo. Wtedy, gdy pod koniec zmiany kelnerzy wystawia-
hq,d
ne-
fti jedzenia z restauracji, lub wtedy, gdy z supermarketu wynoszono 2yw-
po dacie wa2no5ci. Nie byl jedynym lowcq darmowej strawy.
riqc -&iei
pie- bl ydzenia
vca- fageic4rcy co roku wyrzucajq 89 mln ton 2ywno6ci. A2 9 mln ton marnujq Polacy.
bko
rod
fk!fu i Barceloniefreeganie organizujq siq w male grupy, aby skuteczniej szu-
E&nrowego poczqstunku. Rysujq nawet specjalne mapki miasta, na kt6rych
punkty, gdzie zdobycie nieodplatnego jedzenia jest latwe i bezpiecz-
a je- L knie2
-r"aie w Polsce freegonie, nazywani czasem kontenerowcami, grasujq
g nie
r jest tffirka, w Katowicach przy ulicy Obroki. [...]
zieci.
.@
Manifest ubogich
U2ywanie pieniqdzy w handlu zawsze mno2ylo niesprawiedliwos(. Ale w XXr
&6stwa w kiqirr
wieku pieniqdz osiqgnql apogeum zra uwa2a Mark Boyre. To teza jego ksiq2-
raz samego sieb
- spohcznie intel
ki Moneyless Manifesto (201 2). Ten manifest 2ycia bezpieniqdzy okazal
siq beit- pogrTonew
sellerem - rozpowszechnianym w sieci za darmo. zostal wydany r6wnie2 w wer-
sji papierowej (za t 5 funt6w). okladka m6wi wiele o trejci. Rysunek przedstawia b nie gromarbr
banknoty palone nad ogniskiem. f. q postawe skfad
zyj dobrze,2yj bogato, 2yjwolnyl- zachqca Mark Boyle. we wstgpie autor przy-
ipchajq'- piszer
rha wymae,yipt
tacza mqdro6i greckiego filozofa Epikura, kt6ry nauczal,2e rstnielq dwa sposoby,
rprzyjrzy sig srwir
aby sta( siq bogatym: posiada( maiqtek albo ograniczyi potrzeby. Mark,Zyiqc
tezygnacjii
w przyczepie, ograniczyl potrzeby i rzeczy do minimum. Zachowal jednak lapio-
pa na energiq slonecznq.To wlasnie na tym komputerze z dostqpem
do interne-
tu napisal swoiq ksiq2kq. przetlumaczonq na 17 )gzyk6w uryty;it<i dziennik,,The trendem 20ll
Guardian" okrzyknql,,najbardziej radykalnym glosem we wsp6lczesnej ekono- I.}Cole,26tetne br1
mii. Ten glos nie przeszedl na swiecie bez echa. Globalny ruch Free community clpohcnoit tmposs
zrzesza dzi6 ponad 60 tys. ludzi,ktorzy wierzq,2e swiat bez pieniqdzy jest Dfumo-budujqqet
mo2li-
wy. Gloszq wolnq ekonomiq (Free Economy). chcqc dai dobry pizyklad, ograni- ,E ludn dobrej u
czajq u2ywanie pieniqdza i oferujq bezinteresownE pomoc.
Pierwsza kobieto rfrtalu pomagajqger

,,Pewnego dnia wszyscy bqdziemy 2yt bez pieniqd zy.Taknaprawdq potrzebuje- -rratylvy dzialajq ru
my mniej rzeczy, ni2 nam wmawiajq. U2ywamy pieniqdzy, bo tego wymaga od tEtdrorazglobalq
nas obecny system. Ale jesli myslisz, 2e kapitalizm jest jedynym mozliwym
roz-
wiqzaniem, jestei w blqdzie" - m6wi Heidemarie schwermer, byla nauczycielka i Brytaniipopuhrn
Ce rownie2 aplikaci
z Dortmundu. Pierwsza kobieta w Niemczech ,kt6razrezygno*rl, z pieniqdzy.
falzenia (ktojzc
Przelomowq decyzjg podiqla 20 lat temu.,,Moje 2ycie stalo sie o wiele mniej stre- fpierobetnie n*osyz
suiqce, milsze, lepsze"- m6wi schwermer. w 1 995 roku rzucila pracq, aby oszeqdzanie.
zy( w cu-
dzych domach - oferowala swoiq pomoc za serdecznq goscinq.,,Zauwaiyram,2e
im bardziej ascetycznie 2yiq, tym jestem bardziej zadowolona.2niknqty moje
rudrorfl *tdaj4y
do- nam,2e najwain
tychczasowe lqki. odnalazlam r6wnowagg, ciszq myili i spok6j ducha"- przyznale.
rii nie ma nic - a2 q
DziS ma 72lata. wyglqda mlodo. przez ostatnie 20 lat niczego siq nie dorobi- totraeb. Opisuje sn
la. caly materialny dobytek mieSci w jednej walizce. ponadto posiada zoo
euro -zrdorolonydr.pafz
oszczgdnosci na czarnq godzing. Emeryturq l0zdaje co miesiqc potrzebuiqcym. i poszuka( szqicia
Dawanie sprawia jej przyjemnoii. Twierdzi, 2e nie potrzebuje irodk6w finanso-
wych. Dla siebie zostawia tylko drobne na bilety kolejowe.
dCej ni2wszyscy poq
Lubi podr6zowa(. w podro2y korzysta z goscinnosci innych. Rozglos przyni6sl wG6rach Skalisrtd
jej film dokumentalny o jej 2yciu,,Living without Money". Heidemarie &ornercja przeiarte(
schwer-
mer wszystkim powtarza, 2e pieniqdze daly nam zatrutq wolnoi(. wolnost w pieniEdar_ Od
od
ludzi. Nie potrzebujemy innych, bo pozornie mo2emy wszystko sobie kupii. Ale &laronr. Nie prryimuie
ta sztuczna niezale2no5t czyni nas nieszczgsliwymi. vulasnym szczgkien
Dobre samopoczucie h*rt/m staje siq nrodne

ldea 2ycia bez pieniqdzy przekonala niemieckiego publicystq. Alexander
Graf
jest przeprowadz*a n
von schonburg-Glauchau, potomek wielkiej arystokracji, pod;d temat dobro- ogr6dka.Spoki
;:",: :;;;. ; ;,-:" ;;;-";,. " ;"; ;:";.;;; ;k;;;
Eltik6w oraz samego siebie, 2ebez pieniqdzy mo2na byt bogatym: moralnie,
Ardrowo, spolecznie, intelektualnie. Podpowiada z humorem, jak zmieni( wla-
rre my5lenie pogrq2one w wiecznych finansowych kalkulacjach. [...]
.Oobrobyt to nie gromadzenie pieniqdzy i przedmiot6w lecz odpowiednia po-
Iawa- Na tq postawq sklada siq: zdolno5( do rezygnowania akurat tam, gdzie
Eyscy siq pchajq"- pisze von Schonburg. I dodaje:,,Pierwsza zasada ubo2enia
rHe<q: tzebawyznaczy( priorytety. Bogaty bez pieniqdzy bqdzie tylko ten, kto
hytyen ie przyjrzy sig swo i m potrzebom. N al6g rozrzutn o5ci powi nn i 5 my za stq-
f sztukq rezygnacji".
Cfuvvko kopitolizmu
hresujqcym trendem 2015 roku jest rozw6j strony lmpossible.com. Zalo2ona
uzLtty Cole, 26-letniq brytyjskq gwiazdq filmowq, ma ulatwia( altruistycznq
lurrcc Spolecznoii lmpossible ztzesza ludziw r62nym wieku, kt6rzy pomagajq
lftza darmo - budujqc etos kultury podarunku (giftculture).Gwiazda ekranu
nionuje,2e ludzidobrej woli nie brakuje. U2ytkownik6w przybywa zka2dym
Err.
hD,sl portalu pomagajqcego w wymianie uslug i towar6w nie jest nowy. Po-
ftie inicjatywy dzialajq na catym Swiecie. Pomagajq w komunikacji spolecz-
bkalnych oraz globalnych. Umo2liwiajq bezgot6wkowy obr6t d6br. [...]
-ri
l*f$ Brytanii popularnoiciq cieszq siq nie tylko takie serwisy jak lmpossi-
IDor1 r6wnie2 aplikacje na telefon, m.in. Leftover czy Swap - pomagajqce
ale
luyn$anie jedzenia (ktoi zrobil ciasto i zostalo), ubrari (porzqdki w garderobie),
ft ffzier obetnie wlosy za naprawq kranu). Nowe mo2liwo5ci technologicz-
tsffrriaja oszczgdzanie.
t-" ruch6w zwalczajqcych pieniqdze to czkawka kapitalizmu. Tak dtugo
hrriano nam, 2e najwa2niejsze sq pieniqdze, 2e tylko one dajq szczq6cie,
!U nich nie ma nic - a2 odbilo siq to czkawkq" - pisze na brytyjskim forum
Fbtia kobieta. Opisuje swoje pokolenie - ludzi prze2artych materializmem
E*:zaaowolonych. Patrzqc na nich, ma ochotq zrezygnowa( ze wszystkich
zukai szczq!;cia gdzie indziej.
ff- :
h* a"f"i ni2 wszyscy poszedl Amerykanin Daniel Suelo. Zamieszkal w jaski-
Ilf}:oto w G6rach Skalistych, w stanie Utah. Nie m6gl ju2 znieS( Swiata prze-
hrgo komercjq, prze2a rtego stresem, przepeln ionego pra g ien ia mi, Swiata
n
IldEnero w pieniqdzu. Od 15 lat zyje swobodnym 2yciem jaskiniowca. Nie

h dolar6w. Nie przyjmuje goSci. Nie narzeka na brak wolnego czasu. Jest
Efry wlasnym szczgsciem.
If *n m staje sig modne. W cenie jest samowystarczalno6(.,,Naszym ma-
+fnrest przeprowadzka na polskq wie5. Hodowanie k6z i owiec. Uprawia-
Ernego ogr6dka. Spokojne 2ycie blisko przyrody. W przyja2ni z sqsiadami.
r.. POLSKI DLA OBCOKRAJOWCOW
Najlepiej bez zlot6wek" -

m6wi Justyna. Znajomi, ktorzy obserwuiq, jak 2yje,
chcq iq nasladowa(. To jest latwe. Najtrud n iej pozby(siq nawyk6w konsu mp
n ie F-?_-- ---
cyjnych oraz nie ulegai reklamom i zachciankom. [...] irf re
h*r
Mark Boyle przypomina filozofa Diogenesa z Synopy. Sta-
ro2ytny Grek zamieszkal w beczce. Uparcie twierdzil, ze nie
potrzebuje do szczqScia pieniqdzy, domu, rodziny, uzna-
b
-F lffi a
nia ludzi. Nie potrzebuje niczego pr6cz wlasnej szlachet-
no6ci. Stal siq najpopularniejszym nqdzarzem w Atenach.
Kiedy5 przybyl do niego sam Aleksander Wielki. Wladca
nachylil siq nad beczkq Diogenesa izapytal,co mo2e uczy-
ni(. Mqdrzec odrzekt,,Nie zaslaniaj mi slo6ca,,.
ewiczenie 8
SprawdZ rozumienie tekstu Iab przeiyt bu, wydauania pieniqd4,?
prawidlowe odpowiedzi.
- zaznae
Jok prze2yt bez wydawania pieniqdzy?
1. Moda na bycie biednym przyszlaze Stan6w

Zjednoczonych.
2. N ajtru d n iej szE rzeczE w o szczgdzan i u jest n ie -
uleganie zachciankom.
3. Wszyscy podkreSlajq, 2e rezygnaeaz pieniqdzy
wiq2e sig z otwarciem siq na drugiego czlowieka.
4.Zmiana stylu 2ycia lqczy siq z chqciq przekona-
Ell.l
nia do niego jak najwiqkszej liczby ludzi.
Dd
rc
5. Justynq poczqtkowo cieszylo oszczqdzanie, ale
z czasem zaczglo jqto mqczy(, a teraz nie widzi
k
ju2 w tym sensu.
6. Najwiqcej pieniqdzy wydaje siq na jedzenie,
wiqc trzeba szukai sposobu,2eby zdoby( je ta-
nio lub za darmo.
7 . P omy sl 2y cia bez pien igdzy fascyn uje jedyn ie
ludzi bogatych.
8. Z powrotem do natury wiqze siq te2rezygnac)a
it
z nowych technologii.
9.Zycie bez pienigdzy u wszystkich bohater6w
wiqze sig z pozbyciem siq lqku.
10. Najczq5ciej na 2ycie bez pieniqdzy decydujq siq
m g2czy 2ni, r zadzi ej ko b ety. i
II. BYCCZYMIEC?
_---.____..
ewiczenie 9 Cwiczenie mo2e
byt podstawq
dyskusji.
Zalety nowego stylu Wady nowego stylu

Osoby 2ycia
2ycia
Justyna
Mark Boyle
Heidemarie Schwermer
cL
Alexander Graf von

Sdr6nburg-Glauchau
I - . Cole
i
DanielSuelo
pwiczenig.l.q..
Ibpooiiszych definicji dopisz definiowane ]v{|:rury.W razie problemu, poszu-
l{ ty& wyraz6w w artykule.
e) czlowiek pierwotny, osoba mieszkajqca w jaskini
b) dzialania w celu zaspokojenia potrzeb klienta

G) rytmiczne skurcze przepony i miq6ni klatki piersiowej powodujqce cha-
rakterystyczny odglos
O stawanie siq biedniejszym,ubo2szym -...
c) nadmierne wydawanie PienigdzY
O inaczej slawa, uznanie -...
g) osiqgniqcie maksymalnej warto(ci
ht najni2sza warstwa ro5lin w lesie -.
0 umartwianie siq, wyrzeczenie siq przyjemno5ci Swiata doczesnego
wyprawa nagrzyby
POLSKI DLA OBCOKRAJO\iVCO\iV
b foio?s.+ie.u....
i skapa podaj4c po 5 przyklad6w charakteryzuia'
Por6wnaj osobe oszczedna zrrurul
cych ich postawy.
Oszczqdny Skqpv
Cwiczenie mo2e
Co jestTwoim zdaniem podsta\,va egzystencji, co zapewnia
byt podstawq
wygodne i bezpieczne rycie, a co jest luksusem? Podaj po dyskusji.
minimum 5 przyklad6w i uzasadnij sw6j wyb6r. Edc 15
Ecrpantprz-rmirr
Podstawa egzystencji Zapewnia wygodne Luksus EHir+
i bezpieczne 2ycie
:. hiaty.dqn.
-pt*rc
Cwiczenie 13
Do podanych wyraz6w dopisz po kilka wyraz6w tworz4cych rodzinq wyraz6w. hgvniepasuildo
bieda -; biedak,
nQdza -r nqdzny,
bogactwo -, bogocz, Ede 16
oszczqdno5i + oszczqdzoi, ..... hzpodauymi yryrrza
skqpstwo ) skqpi(,
hojno5t -> hojny,
II. BYCCZYMIEC?
..
-
lwi.czenie.14
k zupelnij poniisze zwroty wlar(ciwymi przyimkami.
a) oszczqdzae . jedzeniu
I b) oszczqdza(. . nowy samoch6d
c) oszczqdny . wydawaniu pieniqdzy
d) oszczqdny . stowach
e) skqpit........ bilety
f) skEpy. wlasnych dzieci
g) skapy. pochwalach
h) bogaty . mineraly / ropq...
i) bogaty . doSwiadczenia
j) byi bogatszym ........ nowe doiwiadczenia
k) bogaci(sie........ handlu
l) ubogi . witaminy
t.
-xrczenre l5
;;;;*;il ;;;;;;;i ;;;il;;;;;; ;;d ;;;-
I I
' reod;;;;;;'r;;;
kombinacje.
..rbranie. str6j kqpielowy. dzielnica . sp6dnica . mE2. szef . matka . rybak

- roSlinnoS( . kwiaty. dom . raj . emeryt . wie5 . rodzina . posilek. dzieci .
a+rlosienie. pahstwo
*4py/-a/-e:
bogaty/-al-e: ......
tiedny/-al-e: ......
ubogi/-al-e:
skromny/-al-e:.....
Ktore wyrazy nie pasuja do Zadnego z przymiotnik6w?
hzenie.l.6
5i "dania z podanymi wy razami.
rykupit:
pzekupit:
.@
- ...
skupowaf:
odkupit:
dokupi(:
nakupi(:
wkupii siq: ...
b)
skup: .
okup: .
wkupne:
przekupka:
Frie-19
tqdpokfiiprzr
9. rgrqrs.+!e. !2.. -&lFil4r?UE
Polacz rzeczowniki zwyrazami z ramki (we wla6ciwym przypadku), tworzqc
wszelkie moiliwe kombinacje. Tam, gdzie jest to potrzebne, uiyj wlaSciwych
przyimk6w.
mieszkanie . prEd . lnternet. ogrzewanie . kredyt. raty. wyw6z Smieci

.sprzqtanie . karta kredytowa . nadgodziny. bilet. baga2. godziny nocne .
zasilek. bankomat. odszkodowanie . wygrana . opieka nad dzieckiem
przedplata
ErgrttTrlrrrrl
oplata
Lgfr.'t-
zaplata
splata .
doplata
wyplata
Cwiczenie mo2e byt

.c. rsi.crpnie.Ig. podstawq dyskusji.
Dokoricz zdania zgodnie z wlasnymi przekonanlami.
1. Nie wyobra2am sobie,2e m6glbym/moglabym 2yt bez
2. Nie potrafiq odm6wi( sobie .
3. Male przyjemno6ci .....
4. Czlowiek po to zarabia pieniqdze, 2eby .
5. Najwa2niejsze w 2yciu jest to, 2eby
6. Ludzie rozrzutni
7. Ci, kt6rym czgsto brakuje do pierwszego .....
8. Luksusemjest ..
I 72 t.....
II.BYC CZXMIEC?
...
-
9. Najwiqcej pienigdzy wydaje sig na .
f 0. Nigdy nie wziqlbym/wziqlabym kredytu na ....

11. Warto mie( oszczqdnoSci, 2eby
12. Trzeba zarabia( tyle ...
13. Nigdy nie oszczqdzam na .
14. Rzadko kupujq
15. Bez pieniqdzy nie mo2na
16. Za pieniqdze nie mo2na
Cwiczenie 19
fl6re z poniiszych polskich przysl6w, ma w sobie - Twoim
daniem - duio prawdy? Uzasadnij swoje zdanie.
Cwiczenie mo2e
1. ,,Biednemu wiatr zawszew oczy'. byC podstawq
2. ,,syty glodnego nie zrozumie". dyskusji.
3. ,,Bogatemu i diabel dzieci kotysze".

4. ,,U skqpego zawsze po obiedzie".
ey'.crp.aie. ?.q. .
e) w piosence Pieniqdu to nie wsrystbozespolu Golec uorkiestra uzupelnij
zgodnie z sensem i rymem brakuj4ce wersy, wybieraj4c je z podanych pro-
pozycji zwrot6w.
Ze w raju jeste5 sam . Naiwnie wierzysz w jakis cud . Liczy siq kto(, kto
jest wciq2 blisko . Chocia2 posuwasz pelnq parq . Czasami boli egzystencja
. Kt6re ma dziurq w dnie
Do idealu za daleko
Tysiqc, a mo2e wiqcej lat Piosenka z polskiej komedii
pod tym samym tytulem,
W kieszenidrobny mak w re2yserii Juliusza
Machulskiego,200l r.
Wielka wygrana Ci siq marzy
(2)....
tllo2ytby5 siq nawet z diablem
By'eby zgarnqi lup
Ref.
Pieniqdze jednak to nie wszystko
Choi na nich twardo stoiSwiat
Uczy siq ktoS, kto jest wciq2 blisko
Nawet, gdy forsy brak (x2)
- ...
(3) . ...
Iwszystko idzie bardzo Zle Hre.a?.
Bo trudno nala( do naczynia F4ment art_vkrdu
(4) .... popoz;rcii rycia bez
My6lisz,2e forsa Ci zalatwi

Kluczyk do zlotych raju bram
Tymczasem mo2e siq okazai bczgot6\A-ki
(s) ... .
Ref.
bgmirkijestwo
low FoLce? - pro
Cho( na nich twardo stoi (wiat
Liczy siq kto6, kto jest wciq2 blisko
Nawet, gdy forsy brak (x5)

Choi na nich twardo stoi Swiat
(6) ....
Tak jak bli2niaczy brat
b) Posluchaj piosenki, np. na stronie wvwv.tekstowo.pVpiosenka,golec-uorkie.

stra,pieniadze-to-nie-wszystko i sprawdL, czy dobrze uzupelnile6/-a6 tekst.
b -.o*ozp.+ip.?.1
Wypowiedz siq pisemnie (ok. 200-250 sl6w) na jeden z temat6w:
1. Gdybym 2yl(a)bez pienigdzy, to moje 2ycie...
2. WieS w wyobra2eniach ludzi uciekajqcych od konsumpcjonizmu i wie5
widziana oczyma mieszkahc6w wsi.
3. Zycie bez pieniqdzy z wyboru i z musu.
4. Pieniqdze we wsp6lczesnym Swiecie.
5. Pulapki dobrobytu.
tll :?-
Ei c-i c,
,
-
I /4 t.....
II. BYC CZY MIEC?
Cri.czenig.p. Cwiczenie mo2e

byi podstawq
lUsytaj flagment artykulu i komentarze do niego' Co dyskusji.
;pilisz o propozycji iycia bez got6wki?
IlrdnJabloriski
bez gotowki
F*
prurt artykulu z,,Gazety Wyborczej" (Biznes), 1 5.06.201 2)
l
biri" u", got6wkijest w og6le mo2liwe? Dlaczego robiq to w Szwecji ijakie
|-. * to w Polsce? - prognozuje Marcin Jablof ski, czlonek zarzqdu PayU.
bl.rtaZ"ny zezmniejszaniem udzialu got6wki w obiegu pieniqdza trwa ju2 na
l:.1oO kilkunastu lat. Szwedzki pomysl dotyczqcy calkowitego zniesienia pa-
b_s" pieniadza nie jest niczym nowym, jednak warto zaznaczyi,2e wlasnie
Szwed posia-
hd,"i sig o wyeliminowaniu got6wki najgloSniej' Prawie ka2dywykonywanych
lee rcdyto*+ a 5rednia liczba transakcji bezgot6wkowych Europejskiej.
pzlzlednq osobq w ciqgu roku jest nalwyiszaw calej Unii
tfub
wiele korzy-
hcy putno5ci niewymagajqce noszenia przy sobie got6wki dajq bezpieczeh-
Hi",rvch wszystkim stronom transakcji, ale tak2e zwiqkszaiq
powodu z roku na rok
EsttFtyki szwedzkiel policji potwierdzai4,2e ztego pieniqdzy czy kierowc6w
Eiiga-sie liczba kradzie2y i napad6w na transporty (mo2na za nie
3f;6rr,'ftOrry nie prowadzq sprzeda2y bilet6w za got6wkq
Erf wyhcznie kartq lub kom6rkq). WSr6d argument6w za obrotem bezgo-
fhrlr6 Szwedzi wymieniajq tak2e wyeliminowanie ryzyka szarej strefy i ko-
nie da siq w6wczas ukry( 2adnej operacjifinansowej.
]AOoni"wa2
b*"icie pozbawiony got6wki to jednak na razie przyszloSc.Kraje znaj-
E na tak wysokim etapie rozwoju jak np. Szwecja sq w stanie wprowa-
}.*
I-6i wylacznie bezgot6wkowy (oparty w du2ej mierze na technologiach
EfOl w wielu bran2ach, jednak zawsze znajdq siq dziedziny, w kt6rych nie
tsorro2liwe.
Esrr, przykladem mo2e byi turystyka. Nie mo2na zg6ry zaloilyt,2ewszy-
H:gi:Hfluli?,;tHil:ili'il;'ffi f i:;',H,'#il^H:l:
platnoScitradycyjnq got6wkq,
t4"rrni( im mo2liwoii dokonania
tak2e
klientem'
Drt" razie bqdziemy mielido czynienia z niezadowolonym
IE-
H:.;*takipomysl,jakipojawitsiqm.in.wSzwecji,niemaobecnie
If re"gajq zalety platnoSci bezgot6wkowych i chqtnie z nich korzysta-
If .Crrttownik6w musimy jednak edukowa( w tym zakresie,zwlaszcza je-
rodzaju kartami' bo jest to dla nich temat mniej
}3rf:xli;i,';"n"
. . i?i:1,.'.+.glggTry..y:-oy. . .
Pamiqtajmy tak2e,2e w Polsce ewentualny pomysl wycofania got6wki spotka sie

na pewno z barierq mentalnq - nadal przynajmniej polowa polak6w nie posiada
przecie2 nawet konta ba n kowego. Trud no oczekiw ai, Ze ta czq6( spoleczefi stwa ;{'';;;
bqdzie gotowa tak szybko zmieni( swoje przyzwyczajenie i zamieni( papierowe 9--rs-i z
pieniqdze na jeden kawalek plastiku.
Gdyby wycofanie got6wki mialo wydarzycsig,dzi!;", przeszkodq bytyby r6wnie2

kwestie technologiczne, takie jak np. zbyt mala liczba os6b korzystajqcych ze
smartfon6w u mo2l iwiajqcych dokonywanie platno6ci mobi nych. [...] I
Komentarze do artykulu:
Karol234: Nic za darmo. To przede wszystkim dobry biznes dla wszystkich
poSrednik6w kt6rzy bqdq mogli na nas zarabia(, doliczajqc procent do ka2dej
transakcji. Got6wkq jest taniej.
Klora: A co w razie awarii systemu? Wojny? Katastrofy? Trzqsienia ziemi?
Bankructwa banku? Czegokolwiek? Zostanq z bezu2ytecznym kawalkiem
plastiku.
Qwer: Nie trzeba wojny. Wystarczy,2e prqdu przez jaki!, czas nie bqdzie, a Swiat
zamiera.
123XXX: Wielki Brat patrzy! Wszqdzie byliby5my kontrolowani. Zupelny brak
anonimowo6ci i wolno5ci.
Cocacoca: I od razu po ka2dej transakcji (przeanalizowanej przez r62ne firmy)
byliby5my zarzucani reklamami, ofertami itd. Np. kupujq dywan i ju2 dostajq
rekf amy Srodk6w czyszczqcych, odkurzaczy, kanapy w tym kolorze...
Prawnik22: Ale to ograniczyloby czarny rynek. Nie byloby zarabiania na czarno,

lap6wek itd.
TomAsz: A co z kradzie2q? Jak kto5 ukradnie mi portfel to strace najwy2ej 100 d.
Jak kartq albo wlamie sie na konto...moge straci( bardzo du2o, nawet wszystko.
(t3R: N i e ba rdzo wierzq w zwiqzek t e rc ory zmu z got6wkE;-) Zwykle up roszczen ie-
Racjo: Pod plaszczykiem walki z szarq strefq czy tefioryzmem kontrola
spoleczeistwa. Nie chcq 2y( w paristwie policyjnym.
Annia: A ile rzeczy by zniknqlo... Nie wyobra2am sobie placenia kartq za kwiaty
czy grzyby kupowane od staruszki przy drodze, wrzucania datk6w na akcjach
charytatywnych, w ko5ciele, napiwk6w itd. Z got6wkq zniknqloby barwne 2ycie-
T45r: Aco zludimi,kt6rzy 2vjq z tego, 2e jest got6wka? Np. pracownicy kantor6w
walut.
Sceptyk: Na takiej zmianie zarobiliby sprzedawcy smartfon6w, bankowcy itd-
astracili zwykli ludzie.
Antysceptyk; My5lq, 2e byloby to wygodne. Zawsze mialoby siq przy sobie
wystarczajqco du2o pieniqdzy i nie trzeba by bylo biegai do bankomatu.
Joloaa: Nigdy nie styszalam, 2eby kto5 napadl na kierowcq autobusu, bo wozi
got6wkg za bilety;)
176 1.....
II.BYC CTXMIEC?
..... -
tka siq Cwiczenie mo2na wYkonai w dw6ch

osiada grupach, a nastqPnie zorganizowat
Jakie wady i zaletY ma zycie bez go- dyskusjq lub bitwq na argumenty
rnstwa
towki? SkorzYstaj z komentarzY do zwolennik6w i Przeciwnik6w 2Ycia
ierowe
tekstu z 6wiczenia 22 oruzpodaj wla- bez got6wki.
sne argumentY.
6wnie2
rych ze
rystkich
l ka2dej
r ziemi?
walkiem
wad czy zalet? Jak by6 za-

r, a Swiat [' Czy Twoim zdaniem iryciebezgot6wkirna wiqcej
Ciebie?
$,rowaU-a, gdyby mialo to zaleLeiod
*ny brak
C-iq?p.+i .e.21..
ne firmy)
Ehrneszbezgot6wkoweformyplatnoSci?Wymieriod3do5przyklad6w'Wyja-
2 dostajq
fr, oa czy-m polegaj4.
ra czarno,
&
Zej 100 zt. :L
wszystko. {
oszczenie.
5
r kontrola
1za kwiatY [ize.ni9.?.i..

na akcjach d"ria, opisz krok po kroku, jak zrobi6 przelew interneto-
tj5j;;; frd".," poszukaj
narne 2ycie. A* d p",rueby potrzebnego slownictwa'
y kantor6w lIeisa.
numer klienta.
rkowcy itd.,
a haslo, aby
{.
przy sobie
natu.
i
rsu, bo wozi
a Ponrierdzit .., wPisujqc
przycisk
tD ewiczenie 26 Zestaw temat6w mo2na skopiowae
h
i pociq( na paski. Studenci pracujq
Znajdi, potrzebne informacje na wybrany w parach lub grupach, losujE temat
s-4..
temat i wypowiedz siq pisemnie lub ustnie. i przygotowujq prezentacjq. lrrr;ryniLir
,Ftvprzylile
1.Jakimijrodkamiplatniczymiposlugiwali,',ffi
niqdze?
2. Pojawienie siq na Swiecie pienigdzy.
3. Najciekawsze waluty w historii.
4. Najmocniejsze i najslabsze waluty iwiata.
S. t<,o i po.o *yry5lil,,plrr,,ko*" p,*iqd*,?
6. Jak i gdzie powstaty banki?
7. Skqd siq wziqla nazwa,,bank,,?
8. Po co istnieje gielda?
9.Czym sq ijak funkcjonujq finanse publiczne?
10.Czy na Swiecie moglaby istniet jedna waluta?
Przeczs*aj poniisze zdania i wyjasnij znaczeniepodkreslonych idiom6w.
1. Nie masz za qrosz poczucia humoru!

2. Musialbym skoczyt do bankomatu, bo nie mam grosza przy duszy.
3. Dzisiaj zdementowano informaciq, 2e firma xyz byra zamieszana
w pranie brudnych pieniedzy.
4. Wielu student6w liczy sie z ka2dym oroszem.
5. Za ten samoch6d musial da( okrEgla sumke.
6. Pracowalem nad tym przez caly weekend i to za psie pieniqdze.
7. 7.200 zl to przecie2 imieszna cena za pomarowanie dw6ch pokoj6w
ikuchni!
8. Ty jak zwykle wszqdzie musisz wtrEci( swoje trzy grrosze!
9. Moim zdaniem ten kurs to tylko wyrzucanie pieniedzy w bloto.
1 0. Znam go ia k zty szelEg i dobrze wiem, czego sig mo2na po nim spodziewae
11. Nie mo2esz bra( za dobrE monete wszystkiego, co ci obiecuje.
12. Skqd ja ci wytrzasne forse na jutro?
b) U6i, ztymiidiomami wlasne zdania.
a?gl
t 'rJ
II. BYCCZYMIEC?
opiowai (
pracuja I .Q:siqzp.+!p.?.8
ietemat I
Od podanych rzeczownik6w utw6rzprzymiotniki, a nastqpnie uiyj ich w kilku
"t r-vraieniach, jak w przykladzie.
:___)
;;:l Rzeczownik Przymiotnik Przyklady wyra2eri z przymiotnikiem
--l Przyktad: pieniqdz przekaz pieniq2ny, kara Pieniq2na,

polityka pieniq2na, PrzePtYwY
pieniq2ne
--.1
---l
---l
--
ri
=
lbm6w.
iluszv. C_riczenig.?.9..
amieszana
tltrierz jeden aforyzm lub jedno przyslowie iwypowiedz siQwformie pisemnej
S nstnej na jego temat (150-200 sl6d.
l. ,Czlowiek jest biedny nie dlatego, 2e nie ma pieniqdzy, ale dlatego, 2e
ze. nie pracuje". (Monteskiusz)
h pokoj6w z ,Dobrze jest byi slawnym. Ale pewniejsze jest mie( pieniqdze".
(seneka)
3. ,Dziwne, jak wszyscy ukrywamy, 2e jednym z gl6wnych motor6w
naszego 2ycia sq pieniqdze'i (Lew Tolstoj)
to. {. ,Pieniqdze nie Smierdzq'i (Cycero)
podziewaf. 5. ,Pieniqdze szczqscia nie dajq, lecz kaady chce to sprawdzii osobiscie".
e. (Stefan Kisielewski)
6. .Grosz do grosza, a bqdzie kokosza". (przyslowie polskie)
7. ,lnteligencjq czlowieka mo2na zobaczyt w tym, jak zarabia pieniqdze.
Jego mqdro6t w tym, jak je wydaje". (przyslowie greckie)
-.. ........
.Qlgi.qrpnip.?.q Cwiczenie mo2e byi pod-

Przecrytajtekst i odpowiedz na pytania. stawq dyskusji na temat
treSci artykulu i wlasnych
doSwiadczeri student6w.
Agnieszka Sowa
Galernicy
(f rag me nt a rtykulu 2,, Pol ityk f ', "t 0.1 2.201 3)
W 900 polskich galeriach handlowych przed Swigtami uwijajq siq setki tysig-
cy sprzedawc6w. 80 proc. z nich to ludzie z wy2szym wyksztalceniem albo
studenci.
sebastian (27lal,tytul magistra prawa i administracji uniwersytetu bialostockie-
go) m6wi,2e to Nibylandia. Od roku, tkwiqc w galerii handlowej, zmagal siq z po-
czuciem odrealnienia i oderwania od rzeczywistoici. Czasem wydaje mu siq,2e
caty ten rok ma wyrwany z2ycia.Jakby siedzial w wiqzieniu. W warszawskiej Ar-
kadii byty przynajmniej szklane fragmenty dachu. W Galerii Mokot6w, gdzie pra-
cuje teraz, nie ma p6r roku ani dnia. Zawszejest jasno, temperatura 21 stopni.
Sebastian ma do5( Wla5nie zwolnil siq z pracy, mimo 2e niedawno awansowal
na dekoratora. Czuje siq, jakby mial depresjq sezonowE - tq zwiqzanq z niedobo-
rem Swiatla dziennego. Problemy ze snem, dra2liwoit, placzliwoS(, szybkie mq-
czenie sig, brak energii, pogorszenie nastroju.
A przecie2 w galeriijest milo. czySciutko i luksusowo. Feeria kolor6w i swiateL

Kwiaty albo bombki i girlandy, zale2nie od pory roku. Fontanny i sztuczne pal-
my.Z pozoru atrakcyjny i przyjazny Swiat, kt6ry po jakimS czasie okazuje siq za.
sysajqcym nierealem.
Wtym sztucznym Swiecie nie ma spoleczno5ci. Nie nawiqzujq siq 2adne bli2sze re.
lacje pomigdzy pracownikami. Jest ich po prostu zbyt wielu, a charakter pracy nie
sprzyja pogawgdkom. - Najwy2ej zomieni siq dwa slowa na przerwie, ole ja racze
wolqwtedyzalotwitjaki|telefon,to jedynymomentwciqgudnio - m6wit-ukasz, stu-
dentWy2szej Szkoty lnformatycznej, kt6ry sprzedaje elektroniczne gad2ety. Bo te.
lefonu w pracy przy sobie miet nie wolno. Przerwa to 30, czasem tylko 15 minut
na dzieri. Mo2na wtedy p6j5( co5 zjesi. Zamiast do galeryjneg o food courtu idqta
zaplecze. Jest lod6wka, mikrofala, czajnik, st6l. iak w domu.Taniej i na chwilg moi-
na zapomnie( 2e siq jest w galerii. Odpoczq( od ludzi, bo przerwy majq pzecieZ
rotacyjne. Poza przerwq mo2na i6t do toalety, a palqcy czasem wyskakujq na szyb
kiego dymka na parking podziemny albo przed galeriq, je2eli sklep jest na parte
rze i blisko wyj5cia, ale nie wszyscy kierownicy na to pozwalajq. Stqd wielu pracr.r.
jqcych w galeriach palaczy przerzucilo siq na e-papierosy. Po skoriczonej zmianie
ka2dy chce jak najszybciej v,tyjii, odetchnqi prawdziwym powietrzem. Wszyscy
tsi-
pracownicycentr6w majq mo2liwoSt uczestniczenia w przer62nych imprezach or-
EI
ganizowanych przez galerie - sq zni2ki do silowni, fitnessu, frylera - ale bardzo
niewielu z tego korzysta. Wolq zaplaci( dro2ej, ale zmieni( otoczenie.
T JgJ
;7
ill
; ;: ;;",,,,;;,
"
-.;, ;;";,;. ;;-. -;.=, ;;;:::;
hna. - U nas bylo najciszej ze wzglqdu na zwierzqto - m6wi Agnieszka, psycholog,
{) plus, samotnie wychowujqca dw6jkg dzieci. Po wypadku samochodowym
,ch I
przez lata zmagala sig z PTSD i nie mogqc pracowai w zawodzie, trafita do gale-
\) ri- Wybrala sklep z artykulami dla zwierzqt wlainie z powodu mniejszego natg-
ienia decybeli i dlatego, 2e pracownicy mieli 40 proc. zni2ki na karmq. Ona ma
dwa koty rasy Main Coon, z alergiq, a weterynaryjne diety sq bardzo drogie. W jej
fiepie ludzie czqsto zatrzymywali siq na dlu2ej, nie tylko po to, by pogapi( siq
na kr6liki czy piqknego gwarka, ale, jak m6wili, by chwilq odpoczq( od halasu.
tysiq-
Od brzqczqcych gloSnik6w i brzgczqcych ludzi.
ralbo
tbdlugqchwilq
xkie- ilcatej Polsce jest ju2 okolo 900 galeriopodobnych centr6w handlowych. -Wla-
iz po- *A*le trochq nadu2ywajq nazwy galeria, bo to okreilenie wydaje siq bardziej pre-
siq,2e fiiiwte - m6wi Julita Serafinko z redakcji portalu Galeriehandlowe.pl. - Wedlug
iej Ar- -r<galerio musibytdu2ym obiektem, mie(przynajmniejokolo 100-150 najemc1w.
e pra- kwa2na jest te2 r62norodnoit oferty. I nie tylko handel.
topni. Ilainie galerie dajq dzi5 pracq absolwentom wy2szych uczelni (a bezrobocie
sowal r tej grupie siqga a2 44 proc.). Szacuje siq, ze okolo 80 proc. sprzedawc6w to ab-
dobo- slulenci z tytulem magistra lub licencjata albo studenci. Nie ma dnia, 2eby po
E me- gCerii nie chodzil mlody czlowiek, roznoszqc swoje CV. Po kilku dniach dostaje
d jalnego lub kilku sklep6w zaproszenie na rozmowe i je2eli tylko nie jqka siq
riatel. i$raria o96lnie sympatyczne wra2enie, dostaje pracq. Na poczqtku oczywi(cie
rc pal- r imieciowej umowie - ale jednak. Bo przecie2,,sieci6wki'i czyli taisze mar-
siq za- L t*rcrmarkety odzie2owo-obuwnicze, kt6re najbardziej tnq koszty, zatrudnia-
-ain wy lqczn e st u d e n t6w.
i
sze re- Onatnio galerie dotknqt kryzys. Wiqksza popularno6i zakup6w internetowych
ry nie peb2yla siq na spadek obrot6w w galeriach. [...] A jednocze5nie centr6w wciq2
r roczej lr;brlrrta:. w pierwszej polowie roku otwarto dziewiqi nowych obiekt6w, do
sz, stu- hb roku jeszcze wiqcej. [...J
, Bote- h*rir w Polsce na mieszkahca przypada ju2 iwier( metra kwadratowego ga-
minut t- dbo centrum. Kuszq wiqc. Starajq siq trwa(, stajq sig substytutem miast - ich
idq na bieiszym i bardziej ponetnym odpowiednikiem. Poszerzajqc ofertq, o co tyl-
gmo2- biqda.
zecie2
a szyb- Q&i stotystyko
parte- Ir f4lklad o aktor6w serialu ,,Ranczo'- zatrudnionych w galerii w dwuakto-
pracu- qn przedstawieniu,Smak Mamrota'i w Cuprum Arena w Lubinie w ramach wy-
mianie ia.psgzuj smak PRL-u'i Ekpozycja socjalistycznego M2, wystawy zabawek
lszyscy ffie*nirct6w z epoki oraz konkurs wiedzy o Polsce Ludowej. warunkiem udzialu
ach or- fbzobienie zakup6w za min.50 zl. Nagroda gl6wna -wizyta na planie serialu.
bardzo
F-rur otokcje szczeg6lnie dobrze sprzedajq siq na prowincl - mowi Sebastian,
trdawca, kt6ry dorastal w Biatymstoku. - Ale, ku mojemu zaskoczeniu, w stolicy
-..
tez jest calo moso ludzi, kt1rzy nie moiq pojgcia, co zrobii z wolnym czasem,
wiqc
idq do galerii. A je2eli tom sig coi dzieje, to jeszcze lepiej. Galerie anga2uiq sig wrqcz
w sztukq przezdu2e,,S" (cho( socjologowie coraz czq6ciej nadmienialq,2e podzial
na kulturq wysokq i masowq iest anachroniczny).zwlaszcza te w odrestaurowa-
nych poprzemyslowych obiektach, kt6re ze swoimi ceglanymi icianaml, zacho.
wanym zabytkowym brukiem same sE dzielami sztuki. w zalo2eniu to miejsca
-
zduszq, w kt6rych sztuka ma siq zagnie2d2a(. niejako naturalnie.
Poznariski stary Browar, czyli centrum sztuki i Biznesu, ma swoiq wlasnq galeri?
sztuki oraz rze2by (m.in. dziela lgora Mitoraja) i caly program wysiawienniczy,fiL
mowy i performatywny realizowany przezArt stations Foundation Gra2yny Kt/-
czyk.w lodzkiej Manufakturze, w budynku dawnej tkalni, jest filia Muzeum sztu-
ki ms2. w tej samej przestrzeni co galeria handlowa dzialaiq te2 Muzeum Fabryki,
Muzeum Miasta t-odzi oraz Teatr Maly. Nic dziwnego, 2e klimatyczna ulica piotr-
kowska siq wyludnila.
Na sprzedawcach zatrudnionych w,,artystycznych"galeriach dziwaczny melan2

sztuki z pospolitq konsumpcjq nie robijednak wrazenia. Nie wchodzq do biblio-
tek ulokowanych w centrach (w szczecifiskiej Galaxy mo2na zapisa( siq do bi-
blioteki wojew6dzkiej, to pomysl dyrektora - skoro do galerii handlowej w ciqgu
jednego dnia przychodzityle ludzi, ile do jego biblioteki przezcaly miesiqc). Nie
spolecznikuiq w fundacjach (np. w krakowskim Bonarka city center, w Tarno-
wie w Gemini Park, w Kielcach w Galerii Korona iw rzeszowskim Millenium Hall
zainstalowaly siq fundacje pomocy dzieciom i mlodzie2y). Bo nawet jefli sq ma-
gistrami sztuki, ich obowiqzkiem zawodowym i gl6wnym zmartwieniem jest
konwersja. czyliwypracowanie wlasciwego stosunku liczby klient6w, kt6rzydo
konalizakup6w do wszystkich, kt6rzy do sklepu weszli.
w niekt6rych butikach konwersja jest podawana co godzinq (,,sluchajcie, jest go.
dzina '13, mamy konwersiq 20 lczyli20 proc. ze wszystkich odwiedzaiqcych sklep
dokonalo zakup6wl, a nasz cel na dzis to 25"), co dodatkowo stresuje personel.
Przy bramkach z alarmami zamontowane sq liczniki odnotowujqce wejscia do
sklepu. - Dlatego je2eli wchodzi sprzedowco, wracoiqcy np. z toalety, zawsze siq
schylo, by nie zlapala go elektroniczna czujko - wyjafnia Alicja, kt6ra w galeriach
pracuje od oimiu lat. Poza tym ma dwa fakultety, dziennikarstwo i socjologiq.
Pracowala przezcale studia, jak wszyscy studenci, byra dla pracodawcy cennym
nabytkiem (oszczqdno5i na ZUS), potem dostala stalq umowq. Fakt, miala am_
bicje: w tym samym czasie udalo siq jej zaliczyt kilka bezplatnych stazy w inter-
netowych portalach informacyjnych, gdzie pisala o wszystkim - takze sauce.
w galeriach przeszla wszystkie szczeble kariery od zwyklego sprzedawcy, przez
dekoratora (to osoba, kt6ra zajmuje siq eksponowaniem towaru na wystawie
i w sklepie), do kierownika dzialu. Ma ju2 ugruntowan qpozycjgw firmie i niezle
zarobki. Po dyplomie pr6bowala szukai pracy w zawodzie, ale poniewa2 nikt nie
chce podpisai umowy z poczqtkuiqcym dziennikarzem, pracuje na dwa fronty.
w galerii, nabijajqc konwersjq w sklepie, jak siq tylko da, i w agencji dziennikar-
skiej za wiersz6wkq.
19,)
\_:- J1.....
N.BYCCZYMIEC?
fodobnie zresztqna dw6ch etatach jest Anna Wojecka. Po historii. Jej praca ma-
we Wloszczowie w 1980 r. wzbu-
;rsterska o strajku mlodzie2y w zespole szk6l
niq
il tak du2e zainteresowanie,2e za namowq promotora popracowala nad
=ila w galerii, w taniej odzie2owej sieci6wce
t- -€szcze rok i powstala z tego ksiq2ka.
D. racuje ju1szosly rok. Mariy jej siq lPN, ale na razie dostala etat w szkole iwta-
jrzygotowule siq do egzamin6w na nauczyciela kontraktowego. Nabijaj4c
EA
=*
*t*"ri.;q, my5li te2 o studiach podyplomowych z archiwistyki'
ne r.e na przyklad Aldona, kt6ra pracuje w galerii w jednym z najbardziej eksklu-
F rrrnych butik6w w Galerii Mokot6w, ma przyzwolenie szefostwa, by a2 tak bar-
r+ ni" szar2owatz konwersjq. M6wi: to nie sztuka wcisnq( co6 na silq klientce.
=o
eanie, kt6re tu przychodzE, mogE wydai nawet kilkana6cie tysiqcy zlotych na
lr-r-'
n(, edna kreacjg. Praca Aldony polega na tym, by pom6c klientce wybrai kreacjq
)tr- d. 2eby zosialo to zauwa2one i skomentowane na lunchu, raucie czy kolacji.
)atego po studiach handlowych i kilku latach przepracowanych w sklepach
Ir;z
-e psychologiq i corai latwiejjej dyskretnie i nienachalnie wplywa( na wybory
fo- clentek.
trF
19u 7vr dlo isnuje
*trn(zasem handlowe, kt6re akurat nie mogq poszczyci( sig stalq ofer-
Nie i"."ntru
il> e kuhuralnq (poza obowiqzkowym kinem), organizujq coraz bardziej ekstra-
makiety
Hall -aganckie,,eventy". w Galerii Krakowskiej rozstawiono na korytarzach
ru} W Panoramie w Gorzowie Wielko-
jest
-iOrt"*ii;qce wynalazki Leonarda da Vinci. Blue city zaryzykowalo pokazanie
grim odbyl siq Dzieri owada.warszawskie
rdo- rtrowersyjnej wystawy,,Bodies'.. The Exhibition,,, czyli spreparowanych ludz-
hd cial, szkielet6w iorgan6w.
t!ro- Cmwiek galeryjny, przechodzqc codziennie w drodze do pracy obok spreparo-

klep reqTch i wyeksponowanych nieboszczyk6w, nie mySli za duilo - o Smierci' sen-
mel. oyrnlolwiek. tdzie odbqbnii godziny i nie dai siq ze2re( 2ywcem. A po
bdo -flsxzonej
" 10- lub 12-godzinnej szychcie myf li tylko o tym, by
jak najszybciej
e siq # wyj5t.
riach
bgie.
re po kilku miesiqcach pracy w galerii wiqkszos( zaczyna cierpiet na,,ludzio-
mym
Eqt,. Bo trudno go nie mie(, gdy zarabia siq Srednio 10 zl na godzinq i oczywi-
i am-
*- nie na umowq (etatowi majq trochq l6piej, sprzedawcy zarabiajq od 1,4 tys'
inter-
,6 2i tys. na rqt<e, dekorator i itarszy sprzedawca 200-300 zl wiqcej, kierownik
ztuce. 'I€pUod3do5tys.),apracujepol2godzindziennienawettrzydnizrzqdu.
ptzez
t .al jest inwentaryzacja, to nawet po 16 godzin; to tak zwany elastyczny czas
;tawie facy w galeriach handlowYch.
niezle lE posadzie galeryjnej trzeba byi milym i uprzejmym, znosi( r62ne kaprysy
ikt nie &rtow. staiat siq sprzedat jak najwiqcej, bo od tego zale2y premia' Do tego
I
honty. ,rgsrzega( siq kolegbw gotowych do podlo2enia Swini. Uwa2a( na zlodziei
mikar- drcc to coraz czgSciej zadanie ochrony, kt6ra zresztq pilnuje tak2e sprzedaw-
q kradzie2" *"*nitrrne to coraz wiqkszy problem wszystkich sklep6w), bo
je2eli udaremni siq kradzie2, to na o96l dostaje siq 10 proc. wartosci uratowane-
go towaru. sprzedawca przylapany na kradzle2y dostaje natychmiastowe zwol-
qiqcia
nienie. By takich sytuacji bylo jak najmniej, kierownicy kontrolujq personel. wy-
ffi slg taki nask6rk
rywkowe sprawdzanie szafek pracowniczych. I codzienna kontrola torebek priy

snotni. Kt6rzy wy
wyjjciu. - To dost upokarzaiqce doiwiadczenie - przyznaje Alicja, kt6ra sama te- uprzejmy iu(m
utybierajq racrej
raz jest kierownikiem i sprawdza torebki podwladnych. -
Ate rzeczywiscie !u-
dzie czqsto kradnq. Moim zdaniem lepsze rezultaty prewencyjne ni2 kontrolo dojq
du2e zni2ki pracownicze na sklepowy asortyment idobretraktowanie personelu.To ffia sie jednak kor
wszystko odreagowa( mozna dopiero po pracy.w realnym jwiecie - ale czq(ciej :ridr siecioqych a
w internecie. f#todza nae po t(
Na jednym z portali spolecznosciowych powstala niedawno strona:,,Nie znasz
2ycia, jefli nie pracowales w handlu", gdzie galernicy wymieniajq t6zbbtem,Wt
siq strategia-
mi na przetrwanie [...] oraz podsmiewajq siq z klient6w. Na przyklad takich z gru- -ril Anna Wojecka
bym portfelem, kt6rzy tra ktuiq sprzeda w cQ z gory, a sa mi n ie potrafi q prawidlo-
wo wym6wit angloiqzycznej nazwy marki i np. mylq Hugo Bossa z Boschem. iqzporfun n
Klienci. To opowiesi osobna. Najbardziej znienawidze ni przez sprzedawc6w sq
tzw. snuje sklepowi i oglqdacze. Nic nie kupuiq, a potrafiq wejs( do tego samego
rzeQy na rT
rJrc;a,po dwoch
sklepu nawet kilka razy, bo im siq pomylilo albo ju2 zapomnieli, 2e tu zaglqdili.
Albo widzielicos podobnego ichcq por6wnat cenq. strasznie psuiq konwersiq.
pokazujq im, g
Najgorzej, gdy sE to snuje grupowi. Nastolatki, kt6re zamiast do szkoty poszly
do galerii i spqdzaiq czas w sklepach. oglqdaczy najwiqcej jest przedpoludnia-
mi. czgsto to kobiety na urlopach macierzyfiskich i wychowawczych. Zamiast
spacerowa( po parku z w6zkiem, wolq i5( do galerii, poprzymierzat ciuchy, po-
pryska( siq perfumami. Potem na lunch do KFC, 2eby po prostu nie zdziczei
w domu i pobyt trochq migdzy lud2mi. Zmorq ekspedient6w sq matki z kilkulet-
nimi dzie(mi. PotrafiE,,zatrudnia(" sprzedawczynie jako opiekunki'do dziecka,
a same znikajq w przymierzalni z narqczem ciuch6w. - Kiedyi toki rozpuszczo-
-
ny bochor zdemolowal nom p6l sklepu m6wi Alicja, ta po dziennikarstwie
i socjologii. - w koricu zawololam momq, bo nie moglom sobie z dzieckiem pora-
dzic, o ukladanie rzeczy po jej wyjsciu zojqto nam dobrq godzing.
osobnq kategoriq snuj6w stanowiq bezrobotni. czqsciej trafiaiq siq kobiety. wy-
raZnie maiq za du2o czasu i za malo pieniqdzy, wiqc chodzq po sklepach i oglq-
daiq, bo to nic nie kosztuje. Grupowo na o96l przemierzaiq galerie przyieidni
z prowincji, dla kt6rych wycieczka do centrirm handlowego to 2elazny punkt
programu w wypadzie do miasta. Potrafiq szwenda( siq godzinami.zwlaszcza
w trakcie wakacji i w weekendy.
w kategorii znienawidzeni jest podkategoria szczeg6lna:,,tajemniczy klienti
czyli po prostu pracownik jednej z agencji zajmuiqcej siq kontrolq sprzedaw-
c6w wlaiciciel sklepu zamawia uslugq i wtedy do salonu sprzeda2y przychodzi
grymaszEcy, wybredny klient. czasem bywa niegrzeczny. lwystawia sprzedaw-
com oceny. - Po kilku latach rozpoznajq ich prawie bezblqdnie - m6wi Joanna, kie-
rowniczka salonu w odzie2owej sieci6wce. - Ale samo kiedyi, jeszcze no studioch,
p ra cowala m jako taj e m n i czy kl ie nt.
t84 l
r---
I
lfuy i spiecio
II. BYCCZY MIEC?
..-
}nm tran siq taki nask6rkowy realny kontakt miqdzyludzki. Na przyklad z ka-
Fllf samotni. Kt6rzy wyraZnie przychodzq po to, by z kimS porozmawiai,
tsrcdowo uprzejmy i u5miechniqty sprzedawca doskonale sig do tego nada-
|srotni wybierajq raczej sklepyz upominkami, artykulamidla zwierzqt (je5li
hmje zwierzEtko) lub z wyposa2eniem wnetrz. [...]
hF" trafia siq jednak kontakt migdzyludzki o du2ej emocjonalnej amplitu-
tsW tanich sieciowych odzie26wkach popoludniami zmorq stajq siq klienci,
fr przychodzq nie po to, by co6 kupit, ale odegra( siq za niepowodzenia
Ego dnia, wzglqdnie 2ycia. - Wyra1nie szukajq pretekstu do zrobienia owontu-
l,-pok nas z blotem, pytojq jak nam nie wstyd procowot w tokiej zlodziejskiej
F- m6wi Anna Wojecka. - M6wimy na nich,,sfrustrowoni'i
]lfr"=r* butikach na nerwach sprzedawcom grajq nuworysze. Ostentacyj-
[&roszq siq z portfelem wypchanym zlotymi kartami kredytowymi i niedwu-
tsE Le dajq obsludze odczu(, 2e jest biednym plebsem. Nigdy nie odniosq
|rirrzanych rzeczy na miejsce. Arogancko domagajq siq kompleksowego
Etnniir. Alicja, po dw6ch fakultetach, ju2 siq przyzwyczaila do tego, 2e nie-
1B Hienci okazujq sprzedawcom swojq wy2szo3t, traktujq personel sklepu
|!fC4gycn, pokazujq im, gdzie jest ich miejsce. [...] Aldona z ekskluzywnego
Fr na piqtrze aroganckich klient6w zna tylko z opowie5ci. [...] [Twierdzi,2e]
hrdQ du2e pieniqdze najczgsciej idq w parze z wiqkszq kulturq osobista. [...]
l--,,"
figa-,V Swiat galeriijest trochg jak spoleczne laboratorium. Pokazuje, mo2e
Ik;rym zwierciadle, przekroj polskiego spoleczefistwa i najwiqksze proble-
!z;*imi siq borykamy. Bezrobocie mlodych, nadprodukcjg absolwent6w
ueelni, kulejqcy zdrowotnej nie bez powodu najwiqk-
lFrdt system opieki -
HmularnoSciq w centrach handlowych cieszq siq darmowe badania, a nawet
E#rki o zdrowiu.
$ar.,r.n snob6w galerie majq saukq i butiki najdro2szych Swiatowych ma-
plebsu tanie sieci6wki, lody i frytki. Wszystko pod jednym dachem. Jak
!}Ua
Iffiir Ab socjologowie ju2 nie zalamujq rqk, 2e rodziny czas wolny spqdzajq
Dultadr handlowych, bo odkryli,2e to bardziej integrujEce dla nich miejsce
;trru gdzie ka2dy siedzi przed swoim laptopem lub iPadem, a nieinterneto-
htiaO* przed telewlzorem.
t:"n, w galeriach jest wiqcej i corazwigcej do wyboru. Ju2 nie tylko ban-
]i-r.ry jqzykowe, ale urzqdy miasta (rzeszowski Millenium Hall), szewstwo,
lr-ctiro, kosmetyka, silownie. A ostatnio tak2e duchowo5i. W katowickiej
}E Crty Center powstala kaplica. Najczq5ciej Swieci pustkami, bo katolickie
I|lE rcdziny w niedzielne popotudnia do galerii idq po mszy, zgodnie z rytu-
h naipierw ch rchi g potem sh oppi g - i ch rch i ngjest u2 odhaczony. [...]
u n n u j
i licencjaci idq do pracy w galerii zwykle na chwilq, na przeczekanie,

}t;Hr*i"
pmajdq co6 w zawodzie, ale czg1cz nich zostaje na dlugo. Bo odkrywajq,
.@
D . . l9i:1,P.'.^.glggTy."y:?y. . .
2e wyksztalcenie,jakie zdobyli kosztem sporych czasem naklad6w finansowych,

nie jest zbyt wiele warte. Bo brakuje im motywacji, wiary we wlasne mo2liwo-
5ci. Bo zadomawiajq siq w nowym miejscu pracy.Zaczynajq robii karierq w han-
: :-_ -
dlu. Awansowai, lepiej zarabia( i dochodzq do wniosku, 2e tak te2 mo2na 2ye
Tak oto, nieoczekiwanie,,,sprzedawca sklepowy" stal sig dzii jednym z najlicz-
niejszych zawod6w inteligenckich.
fgr^^ l) Czym r52ni siq galeria handlowa od zwyklego sklepu czy domu
towarowego?
2) Kto podejmuje pracq w galeriach?
3) Jaki musi byi pracownik galerii? Jakich cech oczekuj4 pracodawcy,
ajakie s4 konieczne do wykonywania tej pracy?
4) Co to jest ,,ludziowstrqt' i dlaczego sprzedawcy zauwa2aj4 go u siebie?
5) Jakie typy klient6w galerii handlowych wyr62niaja sprzedawcy?
6) Co poza sklepami mo2na znaleZi w galerii?
7) Kim jest,tajemniczy klient"?
8) Cotojestkonwersja?
9) Czego, Twoim zdaniem, nie nalef umieszcza(w galeriach?
L0) Z czego moga korzystai w galeriach jej pracownicy,
a z cze1o
III+
korzystaj4T
ll) Jak rozumiesz zdanie,sztuczny Swiat galerii jest trochq jak spoleczne
laboratorium'?
12) Dlaczego autor pisze, ie ,sprzedawca sklepowy stal siq dzi6 jednym
z najliczniejszych zawod6w inteligenckich"? plry *
rid gtao*mf
at rirafir- h
.Q.''giqzpnie.3.l.. -hil-t{Ti negelerr
Wyja5nij wyrazy izltroty zartykulu, podaj4c ich synonim lub opisuj4c znaczenie.
galernik +
snob -->
nuworysz -t
Nibylandia -->
feeria +
umowa Smieciowa +
na przeczekanie -->
sieci6wka+
szar2owa( +
zadomowi( siq -> *, i i*a pao
przeczekanie -+ rlair-rmopo
t86 t.....
II.BYCCZYMIEC?
pokazywai w krzywym zwierciadle -) ....

gra( na nerwach , ....
obnosi( siq + .
iwiecii pustkami + .....
dturching -) . ....
pogadanka -) ....
borykai siq + .
kulejqcy
nitdwuznacznie -; .
znora,
odegra(siq+ . ..........
rnuc siq+ ....
rienachalnie + ....
odbqbnii
rlrhta
ffi2yi Swiniq , .....
rtsgrtut + ....
rchcznikowa( -+
z.e.qis.9.?.
lp pracovmicy galerii handlowych Cwiczenie mo2na przeprowa-
ozwani ,galernikami" i w ten spos6b dzii w parach lub dw6ch gru-
pach - ka2da wypelnia tylko
rni do wieZni6w lub niewolnik6w, jednq kolumnq tabeli, nastqp-
gd niegdy6 na galerach? Por6wnaj ich nie por6wnujq wyniki.
lirypisz podobieristwa i r62nice.
+ip 3.9
nbie, i:e jesteS pracownikiem galerii handlowej. Napisz do kolegi/
roail, wkt6rym opowiadaszo swojej pracy.
POLSKI DLA OBCOKRAJOWCO1V
-..
.e.:siszp.+ie.9.1. . (wiczenie mo2na wy-
Sp6jrz na sklepy z perspektywy klienta/-ki i sporadi, kona( w parach lub
grupach, ka2da opisuje
dcoeot-rlo&
listq typ6w sprzedawc6w, jakich moina spotkad jeden typ sprzedawcy.
w sklepach. Opisz ich cechy charakterystyczne.
j-
Uwrczenre 55
u,*"fi ;..q, ;il;ilt ;;;;l;;i.
a) wprowadzii coi ... ..... sprzeda2y
b) przeznaczy(coS........ sprzeda2
c) sprzedawa( / kupowa( . got6wkq
d) sprzedawa(/kupowat........ raty
e) sprzedawa( / kupowat . kredyt
f) sprzedawa(/kupowa( .wage
g) sprzedawai / kupowat . metry
h) sprzedawai / kupowai . sztuki
i) sprzedawai / kupowa( . zyskiem
j) sprzedawa( / kupowa( . stratE
k) sprzedawa( / kupowat . niskiej / wysokiej cenie
l) sprzedawai/kupowa( .10021
m) sprzedawai / kupowai . galerii handlowej
n) sprzedawai / kupowat . targu
o) sprzedawa( / kupowat . lnternecie
.C. wi.czenie.3.6
a) Przeczytaj poniisze zdania i wyja6nij znaczenie podkre6lonych
i zwrot6w.
1. Nie wiem, co siq stalo. Ona zawsze piecze takie wspaniale ciasta, a
na imieninach poczqstowala nas kupnym plackiem.
2. Kupilam ten sweterek za orosze na pchlim targu.
3. Nie dalbym za to nawet zlamanego grosza.
4. Taeba ba rdzo uw a2ai zzakupa m i paez nternet, 2eby n ie
I
5. Nie pojadq z wami na tq wycieczkq, bo aktualnie ni

6. Dzisiaj towar siq sprzedawal jak ilr,r{iciie bldeezkl.
7. Nie sqdzilem , 2e za tg pracq dostanq takie psie pieniEdze.
8. My5lalam,2e ciq nie stat na takie buty. Skqd wytrzasnelai forse?
9. Ona to w ka2dej sprawie zawsze musi wtrEcit swoje trzy grosze.
10. 4000zlza komputer?To kupa forsv!
b) Zast4pteidiomy w zdaniach innymi slowami.

II. BYC CZY MIECI
ri.czp.rrip.97
Polacz linia elementy kolumn tak, aby utworzyi stale zr'vi4zki wyrazowe'
triedny jak barszcz

bogaty jak lodu
tieda jak Krezus
@ysty jak mysz koicielna
90ty jak Swiqty turecki

Iczy( siq z ka2dym groszem
mie( forsy u kogoS w kieszeni
mltsi interes
iedzie( pieniqdze w bloto
tani a2piszczy
rvrzuci( z torbami
tw6ru zdania z tymi frazeologizmami.
cze.nie.3.8
s slownie liczebniki w podane nawiasach.
l. W Polsce jest ju2 okolo (900) .. . wielkich centr6w
handlowych.
L Galerie muszE miei przynajmniej okolo (100-150) ... .
.... najemc6w.
3- Szacujesiq,2eokolo(80) ....o/ospruedawc6w
to absolwenci z tytulem magistra lub licencjata albo studenci.
4. Bezrobocie w5r6d absolwent6w siqga (44) . ... ' o/o'
5. Sprzedawcy w galeriach majq od (15) .. . . . do (30)

. .. .. minut Przerwy dziennie.
6- Wielu sprzedawc6w po (10- lub 12-godzinnej) ..
. .. pracy marzy tylko o wyjSciu'z galerii'

7. Spzedawcy zarabiajq od (1,4 tys.) . . . . . do
tys.)
Z,S . na rqkg, dekorator i starszy sprzedawca
200-300) ..... zl wiqcej, kierownik sklepu od (3)
. do (5 tys') ..
a pracuje po (12) ... . . godzin dziennie nawet (3)
. ,;;:,"; :;;;;;;; ,.ffir;::drowvch poresa na tvm, 2e czasem

pocuje siq nawet do (16) .... . godzin dziennie'
POLSK] DLA OBCOKRAJO\iVCO\M
-..
9. Je2eli sprzedawca udaremni kradzie2, to na o96l dostaje jakie5 (10) i stornpresowane ob
..... o/o wartoici uratowanego towaru. ru,le2i miejsca,r

10. Sprzedawca musi wyrabia( konwersjg, czyli dbai, 2eby okre5lony ie to w Stanach {e
procent odwiedzajqcych sklep - najczg3ciej okolo (20-25) ...... znian, stara d6ki
. o/o dokonalo zakup6w.
ich urzqdow
h .Coirrp.+ip.9.9.
Przecrytaj fragment artykulu Swiat jak z daunych Lat, a nastqpnie na jego pod-
- : :--- -;
poctyelekBor
.. a. :-. :
stawie, wymief wady i zalety poszczeg6lnych sprzqt6w w stosunku do nowszych rizego przesbt ni
przedmiot6w, kt6re je zast4pity. Wpisz je do tabeli zamieszczonej pod tekstem. i ptytadr CD+(
h a"rrry Kowanda a polityrcy I
Swiat jakzdawnych lat

Drugie Zycie staroci
(f ra g me nt a rtykulu z,,P olityki", 06.0 1 .20 15 )
Dyskietek wciqi u2ywa amerykafska armia, maszyny do pisania sq wykorzy-

stywane przez firmy wojskowe, a ptyty winylowe majq coraz wigcej fan6w.
Stare technologie przetrwaly w zaskakujqcych miejscach. [...]
Atomowe dyskietki
Gdy w '1998 r.steve Jobs zdecydowal, 2e nowy komputer firmy Apple nie bqdzie
mial stacji dla dyskietek, wielu u2ytkownik6w pecet6w pukalo sig w czolo. Apple
zawsze znane bylo z ekscentryzmu i wybiegania w przyszlo5t, ale ta decyzja wy-
dawala sig wyjqtkowo ryzykowna. To prawda, 2e ptyta CD miala wielokrotnie
wiqkszq pojemno5t i byla znacznie trwalsza, ale dyskietki u2ywane byly wciq2
powszechnie. Przynajmniej te mniejsze, trzyip6lcalowe, bo wigksze, o wielko-
Sci piqciu i jednej czwartej cala stracily ju2 na znaczeniu. To r6wnie2 prawda, 2e
standardowa dyskietka mieScila zaledwie 1,44 megabajta pamiqci, byla podatna
na uszkodzenia iwra2liwa na rozmagnesowanie. Jednak symbolizowala rewolu-
cjg, jakq spowodowaly osobiste komputery dostqpne dla ka2dego i mieszczqce
sig pod biurkiem, a nie zajmujqce caly pok6j,
Wkr6tce okazalo sig jednak,2e to Steve Jobs mial racjq, a jego decyzia byla prak-
tycznie poczqtkiem kofca poczciwej dyskietki. W 2010 r. koncern Sony oglosil,
2e wycofuje siq ze sprzeda2y tego no5nika pamiqci. Kilka innych firm wciq2 je
produkowalo, ale i one stopniowo ograniczaly dostawy. Dzi( wiemy, 2e wiado'
moSci o ostatecznej Smierci dyskietki okazaly siq jednak przedwczesne.
Fakt, zniknqla z wielu dom6w, a kto jeszcze ma stare programy na dyskietkach,

musi do nowego komputera kupowai odrqbne, zewnetrzne stacje do odczyty-
wania danych.W sprzeda2y nadal mo2na znaleiite2 nowe, nieu2ywane zestawy
dyskietek, gl6wnie pochodzqce ze starych zapas6w. To przede wszystkim ofer-
ta dla fan6w dawnych technologii, bo dzi5 na dyskietce zmieszczqsie tylko pliki
afi-)
L-JYJ
t.. l':?199flY1:9'...
f *o*" i skompresowane obrazki, ale na pewno nie piosenka czy film' Jednak
I *f mo2na znale2imiejsca,
gdzie bez dyskietek ani rusz.
I A*rn", 2e to w Stanach Zjednoczonych, kraju uznawanym za lidera techno-

I lriznvch zmian, stara dyskietka znalazla dla siebie nisze. Potrzebna jest na
amerykariskie-
I;Ahlt w Rejestrze Federalnym, urzqdowym dzienniku rzqdui rozporzqdzenia.
I * nOry publikuje ka2dego dnia komunikaty, obwieszczenia
I 31eii arerykariskich urzqd6w wciq2 skanuje swoje dokumenty, a nastqpnie wy-
szyfrujq-
I rii"oo Rejestru na dyskietkach. Nie majq dostqpu do nowoczesnych
powod6w bezpie-
n+ I *, ryrtem6w poczty elektronicznej, a przezzv'rykty e-mail, z
przyjmuje dokumenty
,-"ah Iannstt"a, niczego przesla( nie mogq. Rejestr Federalny
kartach pamiqci.
EtrL Irdyskietkach i prytach CD-ROM, ale ju2 nie na nowoczesnych jest
IryOcn zmian nie nale2y sig spodziewa(, bo amerykariska administracja
jej
lr=ffnansowana, a politycy nie chcq da( wiqcej pienigdzy.
Ia**re, miqkkie dyskietkio du2ych rozmiarach nie wyziongly jeszcze zupel-

I= *rara. Mozna ie znale2tw meiyka hskich sta lacjach woj skowych, zb udo-
a i n
E Erh w latach 6o.i to.ubieglego wieku na wypadek wojny jqdrowej. Dzialajq

o wielko5ci
Drift AEgh te same komputery, wyposa2one w stacje dla dyskietek
x4-
E cali, ito one wla5nie musiatyby zostat wykorzystane, gdyby zapadla decy-
ladunk6w miatyby
notn.
D",afiu gro2nych arsenal6wWojna, w kt6rej odpalaniem
:f :tlffi :[,"I1i:[fl :::&,Y,'J111"11ilI',J:"Ji?'",ffi ;X

Ltu zalety. Arcrriiczne urzqdzenia ze swoimi 6miesznymi dyskietkami nie sq
L*Cone do internetu i nie majq 2adnego kontaktu ze Swiatem zewnqtrznym.
Ftde
tppb hrti emu nie wlamie siq do nich 2aden haker. Na razie nikt nie ma zamiaru
hEiai calego systemu, bo kosztowaloby to gigantyczne pieniqdze, a wydatki
Errt armiq spadajq. Producenci dyskietek dlugo jeszcze bqdq wigc
ffife brrewtatiskq
lff t*razit, 2e wsp6lodpowiadajq
za bezpieczeristwo Swiata'
uci.E
ielko-
da,2E
Lmoao pisania, nie do podsluchonio
HnOofi"tka stracila na znaczeniu, miala sw6j udzialw eliminacji kr6luj4cych
datna
Ir.Aioiq.iolecia maszyn do pisania. lch sprzeda2 zaczqla spadai, gdy atrak-
mlrr' pisanie na komputerze. Maszyny do pisania
we l|!}a iwygodniejsze stalo siqgdy
Ildy z wielu dom6w i firm, a w 201 1 r. przestano je produkowai w ln-
lil,wiete medi6w pospiesznie napisalo o ich ostatecznym kofcu.
l prak-
!|1thi", znani producenci, jak wloska'firma Olivetti, ju2 wiele lat temu zrezy-
rgfiosit EnI z kh produkcji i poszukali innego zajqcia. Olivetti skupilo siq najpierw na
rte2 ie
br12a,niu komputer6w, a potem urzqdzeri telekomunikacyjnych. DziS jest czq-
riado' telekomu. Szacowne maszyny do pisania nadal sq jednak produko-
hc*rego
Ee",i .r, kilku krajach Azji, ici4gle majq specyficznych odbiorc6w.W Stanach
!*ach, h-.w.h u2ywane sA czesto w firmach pogrzebowych i w wiqzieniach do
,ayty- El*nir uzedowvch dokument6w.Te ostatnie szczeg6lnie sobie upodoba-
6tawy Ed" * poZ=ror2ystych obudowach,latwe do kontroli przy wej6ciu, bo od
m ofer- H*qV wewnEtrz urzqdzenia nie zostaly ukryte jakie5 przedmioty.
ko pliki
.. i?::i'P.119T9T*ry.'y:?y. ..
Maszyny sq udostqpniane wiqZniom zamiast komputer6w, bo w ten spos6b nie frrnyApple,tym

ma ryzyka kontaktu ze 6wiatem. Firma Swintec, niegdy5 znany producent ma- irtemetowg dzi
szyn do pisania, dzi6 sprowadza je z Japonii i lndonezji, a nastqpnie sprzeda- :bezwypoi,yoan
je amerykariskim wigzieniom. Obecnie ma odbiorc6w w wigkszoici stan6w. [...]
Nawet w lndiach, gdzie maszyn do pisania ju2 siq nie produkuje, wciq2 sE one ileeego
popularne, nie tylko w urzqdach, ale te2 w biznesie. Majq ogromnq zaletq, bo do bardziej drarnaty
pracy nie potrzebujq prqdu, towaru luksusowego w wielu czq5ciach lndii. Na ob- Trat6wfotografi
szarach wiejskich sporo dom6w prqdu wciq2 nie ma, a w du2ych metropoliach nie staly siq ol
sie( jest przeciq2ona, wiqc czqsto zdarzajE siq awarie. W6wczas maszyna do pi- Wl siq utrzyn
sania przydaje siq bardziej ni2 najnowocze5niejszy komputer. porozumiah
tDi6 pr6buje za
Zycie maszynom do pisania przedlu2yi mogq te2 informacje o masowych pod-
sluchach stosowanych przez amerykariskq agencjq NSA. Gdy ich ogromna ska-
la wyszla na jaw jeden z niemieckich posl6w zaproponowal,Zeby politycy do rielki rywalKoc
komunikacji u2ywali wla6nie maszyn do pisania, a nie poczty elektronicznej. [...1 Pr6bowal na'
Slu2by wywiadowcze faktycznie mogq byt wa2nymi klientami dla kurczqcej siq,
lecz wciq2 walczqcej o prze2ycie bran2y. Ate nawet cyfro'
popularnoiti
Plyty nie do zdorcia rn4@nkxn:
Maszyny do pisania nie majq oczywi6cie a2 tak licznej grupy fan6w, jak pt1rty
winylowe,zdawalobysiq sqskazane nawymarcie. Najpierwich pozycjqzachwiaty
kasety magnetofonowe, kt6re z koleizostaly wyparte przezplyty kompaktowe.
Sprzeda2 winyli na poczqtku lat 90. byla minimalna. W Stanach Zjednoczonych
w 1993 r. kupiono zaledwie 300 tys. takich ptyt i wydawalo siq,2e koniec ju2 bliski.
ieniu iq
przetnrdly p
Dzi( wiemy,2e chocia2 winylju2 nigdy nie bqdzie dominujqcym no(nikiem mu-
zyki, to przetrwa, bo znalazl dla siebie niszg. Od korica lat 90. rynkowa pozycia
gramofonowych ptyt zaczgla siq systematycznie poprawia(. W ubiegtym roku
w Stanach Zjednoczonych sprzedano 6 mln winyli, a w tym roku w Wielkiej Bry-
tanii kupc6w znalazlo ponad milion plyt. To najlepszy wynik od niemal 20 lat.
Za tym odrodzeniem stojE zr62nicowane grupy klient6w. Winyle sq atrakcyj- :- - :- :r
ne dla did2ej6w, bo pozwalajq im sterowa( nastrojem i tempem zabawy pod-

czas koncert6w. Starsi melomani powracajq do swoich kolekcji z czas6w mlo-
doSci ije uzupelniajq, a mlode pokolenie, znudzone muzykq z internetu, chce
do5wiadczyi czego6 innego, magicznego. Najlepiej sprzedajq siq winyle z wiel-
kimi przebojami dawnych lat. lch fani twierdzE, 2e nic nie mo2e r6wnat siq
z brzmieniem ptyty, a wszelkie nowoczesne wynalazki nie sq w stanie przeka-
zat glqbi muzyki.
Nie wiadomo, ile w tej milo5ci do winyli snobizmu, a ile prawdziwego zachwy-
tu, ale w sumie wystarczy,2eby stare ptyty prze2ywaly renesans. Rzecz napraw-
dg godna podziwu, bo dzisiaj muzyczne utwory sE coraz rzadziei kupowane na
jakichkolwiek noinikach. Muzyki slucha siq po prostu w sieci, korzystajqc z tech-
nologii streamingu. To swoisty paradoks, 2e sprzeda2 staro5wieckich winyli ro-
Snie, a gwattownie spada popularno6t ptyt CD czy DYD, kt6re byly kiedy6 pre-
zentowane jako wyznaczniktechnologicznego postepu. Czym dla dyskietki byla
I 92 t.....
II. BYCCZYMIEC?
.....
-
b nie decyzja firmy Apple, tym dla DVD okazal siq zapewne Netflix, Spotify i pokrewne
t ma- serwisy internetowe, dziqki kt6rym mo2na slucha( muzyki, oglqda( filmy przez
zeda- inte rn et bez wy po2y czani a czy ku powa n ia n o j n i k6w.
Y. [...]
Gdy zosiqg nie siqga
I one
Jeszcze bardziej dramatyczne zmiany dotknqly tych, kt6rzy niegdys kr6lowali na
bo do
la ob- rynku aparat6w fotograficznych. w przeciwiefistwie do plyt winylowych analogo-
we aparaty nie staly siq obiektem mody na starocie iz ich sprzeda2y na pewno nie
oliach
mo2na byloby siq utrzymai. Firma Kodak po tym, jak ledwo uniknqla likwidacji
do pi-
iostatecznie porozumiala siq z wierzycielami, w og6le z produkcji aparat6w zrezy-
gnowala. DziS pr6buje zarabia(, sprzedajqc firmom technologiq skanowania icy-
r pod- fiowej obr6bki obraz6w. Pozbyla siq fotograficznych patent6w, aby splacii dlugl.
a ska-
Niegdy( wielki rywal Kodaka, Polaroid, te2 jest cieniem samego siebie z czas6w
rcy do
rej.t...l
iwietnosci. Pr6bowal nawet wykorzysta( sw6j hit sprzed lat, sprzedajqc nowE
cej sie,
rersiq aparatu drukuiqcego zdiqcia zarazpo ich wykonaniu. wiele jak dotEd nie
T t'ialal. Ale nawet cyfrowe aparaty fotograficzne sq dzis zagro2one
z powodu
ogromnej popula rno6ci sma rtfon6w. Telefony kom6rkowe zadaly sm iertel ny
cios wielu urzqdzeniom. Tylko niekt6rym udalo sig prze2yc ten atak.
r ptyty iaale2re do nich niemal zapomniane w polsce pagery, kt6re pozwalajq szybko
hwiaty pzestat kr6tki komunikat do innego u2ytkownika. Nas ta technologia w zasadzie
ktowe.
oninqla, ale w stanach Zjednoczonych pagery kr6lowaty a2 do polowy lat 90.
mnych
ibliski.
h upowszechnieniu sig kom6rek ich popularnost tak2e w Ameryce zmalala.
O:tatecznie przetrwaly przede wszystkim dziqki slu2bie zdrowia.
m mu- f d*egrym roku 90 proc. amerykariskich szpitali wciq2 u2ywalo pager6w Nie sq
rc,zycja
elernatywq dla telefonu kom5rkowego, tylko jego uzupelnieniem. sprawdzajq
m roku
iej Bry-
*Wn, gdzie nowoczesna technologia zawodzi. pagery nie muszq byt ladowa-
bo wystarczy im zwykla bateria. Zasiqg ich sieci dociera czqsto tam, gdzie nie
0lat. -.
tdrodzi sygnal potrzebny normalnym telefonom kom6rkowym. pagery nie za-
trakcyi ri.aiQ r6wnie2 pracy skomplikowanej aparaturze medycznej, wiqc mogq by(
,y pod- ts;rane na terenie calego szpitala.
rw mlo- D*ryiad62snie pokazuje, 2e pagery iwietnie sprawdzaiq sig zwlaszcza w sytu-
u, chce
:zwiel-
rrrn kryzysowych, np. podczas zamach6w terrorystycznych czy trzqsienia zie-
na( siq --t'!edy normalna sie( kom6rkowazalwyczajpada, bo ka2dy pr6buje zadzwo-
pzeka-
t & bliskich. Natomiast komunikacja za pomocE pagera nadaljest mo2liwa.
+loorzy wielu szpitali w Ameryce_deklaruiq, 2e nie zamierzaiqw najbli2szym
!E z tej nam iastki przenosnego telefon u rezyg nowa(.
zachwy- h:r. im62q1 potoczyla siq historia telegramu. Kr6tkie wiadomo5ci, wysylane
napraw-
ptzezpocê, w wielu krajach nie przetrwaly rewolucji technologicz-
f,ane na ilEidej
* w
cztech' lf innych ieszcze wegetujq. w stanach Zjednoczonych firma western
Hegramy wycofala ze swojej oferty w 2006 r.podobnie postqpili Brytyj-
fnyliro
dyS pre-
p-ltemiecka poczta co prawda uslugq utrzymala, ale telegram przychodzi
etki byta
Ehsata nastepnego dnia ijest dorqczany jako zwykty list.
. . i9::\,P:lgtggTy..yggy. ..
Tak2e w Polsce przez moment wydawalo siq, 2e telegramy zniknq. W 2OO2 r.zre-
zygnowala z nich Telekomunikacja Polska. Niedlugo potem reanimowala je jed-
nak poczta. Z tej uslugi najczqiciej korzystajq osoby starsze, skladajqce np.iy-
czenia, oraz niekt6re firmy zsektora finans6w dzialajqce na obszarach wiejskich.
Najdro2szy kosztuje 43 zl. Kurier powinien go dostarczyi w maksimum 6 godzin.
Telegramy nadalte2 mogq wysyla( Rosjanie, Wlosi i Meksykanie.
Nie wiadomo, jak dlugo telegram przetrwa. w ubiegtym roku ze swiadczenia

takich uslug wycofal siq telekom indyjski. winowajcq byl oczywiscie internet.
w niekt6rych krajach firmy pocztowe pr6buiq wykorzysta( sentyment do tele-
gram6w i oferujq wysylkq 2yczefi na ozdobnym papierze. Telegramy, jak wszel-
kie inne uslugi i produkty, przetrwajE jedna( dop6ki bqdzie na nie popyt. Szanse
na wyjqtkowq dlugowieczno(t majq marne, ale mieszanki nowych i starych
tech nolog i i przyniosty ju2 niejed no zaskoczenie.
Przedmiot Zalety Wady

Dyskietka
Maszyna do pisania
Plyta winylowa
Analogowy aparat
fotograficzny
Pager
b Coirzp.+ip.f.Q.
Uzupelnij tekst wyrazami podanymi w ramce. Niekt6re z nich nalezy odmienid.
koniec. pokolenie . fani . melomani . winyle . kupcy. stan . no5nik. liczna

-snobizm . wyznacznik. odrodzenie . sterowai . kupiono . wyparte . godna .
skazane . pokrewne. rynkowa . swoisty
-----------
Maszyny do pisania nie majq oczywi5cie a2 tak (t) .... grupy fan6W
jak ptyty winylowe, zdawaloby siq sq (2) .. ... . na wymarcie. Najpierw
ich pozycjq zachwiaty kasety magnetofonowe, kt6re z kolei zostaty (3)
...... pzez plyty kompaktowe. Sprzeda2 winyli na poczqtku lat 90.
bylaminimalna.WStanachZjednoczonychwlgg3 t.(4)... . zaledwie
300 tys. takich ptyt i wydawalo sie,2e (5) ... . ju2 bliski.
ae7l
\_:__J
II.BYCCZY MIEC?
...... -
(6)
DziS wiemy, 2e chocia2 winyl ju2 nigdy nie bqdzie dominujqcym
. . . . . . muzyki, to przetrwa , bo znalazl dla
siebie niszq' Od korica lat
90. (7) . . . . . . pozycja gramofonowych ptyt zaczqla siq
systematycznie
poprawiai. W ubiegtym roku w Stanach Zjednoczonych sprzedano 6 mln
winyli, a w tym roku w Wielkiej Brytanii (8) "" "
znalazlo ponad
milion plyt. To najlepszy wynik od niemal 20 lat'
E .. stojq zr62nicowane grupy klient6w' Winyle
ET
Za tym (9) ... sq
atrakcyjne dla did2ej6w bo pozwalajq im (10) """ nastrojem

ts
i tempem zabawy podczas koncert6w. Starsi (11) .....
powracajq
El'
EE doswoichkolekcjizczas6wmlodo6ciijeuzupelniajq'amlode(12)
dr ....r., znudzone muzykq z internetu, chce doSwiadczyi czegoi;
hnego, magicznego. Najlepiej sprzedajq siq (13) " " " z wielkimi
przebojami dawnych lat. lch (14)... "' twierdzq' 2e nic nie mo2e
r6rrnat sig z brzmieniem ptyty, a wszelkie nowoczesne wynalazki nie
sq
w (15) . ..... przekazai glqbi muzyki'

Nie wiadomo, ile w tej milo6ci do winyli (1 " " a ile prawdziwego
6) "'
prze2ywaty renesans' Rzecz
zachwytu, ale w sumie wystarczy,2eby stare plyty
sE coraz
naprawdq (17) . . .. . . podziwu, bo dzisiaj muzyczne utwory
rdzielkupowane na jakichkolwiek nosnikach. Muzyki slucha siq po prostu

w sieci, korzystajqc z technologii streamingu' To (18)
' ' ' ' ' ' paradoks'
spada popularno6(
ie spzeda2 staro5wieckich winyli roSnie, a gwaltownie
plyt CD czy DVD, kt6re byty kiedyi prezentowane jako (19) '' '
Apple'
Edrnologicznego postepu. Czym dla dyskietki byla decyzja firmy
tym dla DVD okazal siq zapewne Netflix, Spotify i
(20) "
" serwisy "
-rtemetowe, dziqki kt6rym mo2na sluchai muzyki' oglqda( filmy przez
htemet bez wypo2yczania czy kupowania noSnik6w'
Ii rsnonim lub synonimy poniZszychwyraz6w'

rycofat sie - .
porrszechniat siq - ...1." " "'
dobny - ....
a *od,zit
forninujqcy
*bia -
trrdzony - ..
POiSKI DLA OBCOKRAJO\iV'CO\M
-..
magrczny rrie44
staroSwiecki &trli pooiitz- hl
gwahownie i ev prrdni
ffifucru"rryniepa
wra2liwy -
przedpotopowy - ..
ukry( -
-clsiqzp.+ip.L?
a) Wyja6nij, co to jest:
Ekodesign
!------.---.----
Upcykling
b) Jak nazwal(a)by6 te zjawiska po polsku?
ri*B . irZ Cl
Cwiczenie mo2na
.e. w.iczenip.19.. wykona( w grupach
Wiele starych i niepotrzebnych przedmiot6w wykorzy- w formie dyskusji lub f -------------.
stuje siq czqsto do r62nych cel6w, dajac im drugie Zycie. ,,burzy m6zg6w".
To inne oblicze recyklingu.

a) Zastan5w siq, co moZna zrobii z wymienionych przedmiot6w.
b) Poszukaj w Internecie ciekawych pomysl6w na ich wykorzystanie.
a) plastikowa butelka
b) puszka po napoju
c) karton po drukarce -
d) pudelko po butach
e) plastikowe ly2eczki
f) opona samochodowa
g) stary zepsuty rower - 6lte1
h) ptyta CD ftntrddr-
i) plastikowa miska
..$ v)
tI
e
II. BYC CZYMIEC?
PodpunktybicmogE
Cw.i.czeni .e.+!. byi podstawq dYskusji,
apodpunktc-okazjq
e) Uzupelnij poniisze wypowiedzi wla6ciwymi for- do rywalizacji miqdzY
mami nazlv przedmiot6w podanych w ramce' parami czy gruPami.
Niekt6re nazr,ry nie pasuja do zadnej wypowiedzi'
.
stara stolniczka . 2ar6wka . plastikowa butelka . opony welniany sweter
. korki do butelek. stara drabina . widelce . stara puszka ' sk6rzane buty'
capierowe torebki . drewniane skrzynki . nakrqtki do butelek' durszlak
- stare jeansy . opakowanie po jajkach
ET
Efem :ze..... .....' (1)regal.Wystarczyloiqrozstawi('wsunq(
rli w szczeble iju2. Trzymam na niej ksiq2ki i r62ne drobiazgi. Mam Swietny
fr;iralny regal ta ni m kosztem.
F*
L*- z ..... (2) aba2ur do kuchni. Wystarczylo wywierci( dziurq'
t-.c iar6wkq i ju2. Oryginalny, tani i bardzo pasuje do kuchni. A moja
robi wra2en ie na wszystkich kole2ankach'
J-storroS(
ts ..... (3) wyciq( jaki6 fajny wz6r, np. okna, kwiaty,
|}Fo,-y w
(4) (pomalowanych na r62ne kolory) nasypaliSmy ziemi

lr&ilismy w nich kwiatY. Polo2one w r62nych miejscach Placu zabaw
tsdim siq podobajq.
f ... (6) uszyram torbe wo1ek. Do tego parq aplikacji i mam co.
!l go,w,usne; roooty.
t- mibSniczka ... (7) .Mo2na z nich zrobi( mn6stwo rzeczy'

i c h pod p6 rkq po d ra m kq na zdj qc i a'
E'm;';iH I}! lffi ,ffi, iffi ."
E .. kt6re zbieralem przez lata, wylo2ylem Scianq w pokoju,

. (8),
In-g na skrzypcach, dziqki czemu nie przeszkadzam tak sqsiadom. A inne
Ht.,::skiimamtablicqkorkowqwprzedpokojunaprzypinanie
. . t9HT.'.119199TY."y:9y. . .
Sylwia $otyaqce kon

.
(9) okleilam, robiqc decoupage, przykleilam na niei sriecie codzie
kalendarz kartkowy, taki dzienny. Codziennie wyrywam kartkq z kalendarza, i techn
mojego oryginalnego kalendarza ijestem dumna ze swojej pacy pruezcaly rok .bdecyfi{eoi
Maria b,
Z ..... ...
(10) zrobilam karmnik. Wystarczylo wyciqt dziurki,
wsunqi w nie drewniane ty2ki (2eby ptaki miaty gdzie usiESi), napelnii ziarnem
i przywiqzat na g6rze. Przezdziurki ziarno wysypuje siq powoli na ly2kq, a ptaki
mogq je dzioba(.
b) Powiedz, co mySlisz o przedstawionych propozycjach.

c) Pracuj4c w parach lub grupach, przygotuicietruy zdania z przykladami po'
mysl5w na wykorzystanie przedmiot6w, kt6re sa zantyczaiwyrzucane. Nie
podawajcie \aztry przedmiotu. Jej odgadniecie bedzie zadaniem Waszych
koleianek i koleg6w. Milej zabawyl
.C. viqsp.{,ip.Li
Ul6i zdania z podanymi wyraieniami.
do rzeczy:
od rzeczy:
narzeczi
rzecz jasna:
rzeczw tym: ..
rzeczowyi
silqrzeczy:
niestworzone rzeczyi
Cwiczenie 46
fu rr."t Szubrycht
Gdy mi ciebie zabraknie
Kim jest delebrya, czyli jak zarobi( po wlasnej Smierci tfr&
(fragment artykutu z,,Politykl', 07.1 0.201 4)
Co mo2e sprzeda( delebryta, czyli dlaczego gwiazdy, kt6rezeszly ztego Swia

ta, pozostajq na rynku i czqsto zarabiajl lepiej ni2 te 2ywe.
t98 t.....
II. BYC CZYMIEC?
IJ Spory dotyczqce komercyjnego wykorzystania wizerunku os6b zmarlych to

na niej na catym Swiecie codziennoSi, a za potrzebami rynkowymi, pomyslami agen-
endarza, S reklamowych i technologicznymi rozwiqzaniami ledwie nadq2ajq regulacje
caty rok. Fawne. Kto decyduje o 2yciu po zyciu bohater6w zbiorowej wyobra2ni?
Ithrtwe slawy
dziurki,
UY reklamowo-nau kowym 2a rgon ie nazywa siq ich bezpa rdonowo,,deleba m i,, -
ziarnem
ptaki
b skr6t od,,dead celebrities'i czyli martwych slaw. Bez deleb6w nie byloby ro-
;, a
$qfego w silq nekromarketingu (zwanego r6wnie2 eufemistycznie retromarke-
tirgiem), kt6ry ma przed sobq Swietlanq przyszloii.Tak przynajmniej twierdzq
Denver D'Rozario z Uniwersytetu Howarda i Frank K. Bryant z Kalifornijskiej poli-
Edtniki stanowej w opublikowanym na lamach,,lnternational Journal of Marke-
Jamipa titg Studies" artykule,,Wykorzystanie wizerunku zmartych celebryt6w w rekla-
ane. Nie mie i marketingu - om6wienie, rekomendacje etyczne i rady dla praktyk6w,,.
Waszych Z kh ustaleri wynika,2e deleb to wsp6lpracownik niemal idealny.
Fo pierwsze, deleb nie jest tak chciwy, jak gwiazda z krwi i koici. przyklad pierw-
*y zbnegu: za wsp6lpracq z Gillette David Beckham zainkasowal 30 mln fun-
6r, a Jamesa Deana mo2na zatrudnii na rok ju2 za niecale 10 tys. Beckham
*ietnie sig trzyma, ale nastolatkiem ju2 nigdy nie bqdzie, natomiast Dean -
cszem, na zawsze slu2y wizerunkiem wkurzonego na Swiat mlokosa. Na dele-
t* mo2na te2 polegat - do internetu nie wycieknq jego nagie zdjqcia, nie wpad-
r* na granicy z narkotykami w torebce, nie chlapnie w wywiadzie, ze tak na-
pardq to on nie u2ywa farb do wlos6q a je5li pije piwo, to tylko od konkurencji.
hdobnie jak przy 2ywych gwiazdach, trzeba jednak pamiqtai o nale2ytym do-
:beowaniu twarzy do produktu - przy potkniqciu zagro2one mogE by( nie tylko
ryzeda2owe cele klienta, ale i reputacja deleba. warto te2 pamiqtai,2e wizeru-
-tdeleba latwo przegrzat,bo on sam nigdy nie odm6wizagrania w kolejnym
gocie, ale jego fani mogq ju2 tego nie znieii.
lrtwiejszy w marketingowej obsludze jest wizerunek deleba, kt6ry zmarl mlodo,
bjest"zamro2ony w czasie"- cenniejszy i latwiejszy do sprzedania jest wiqc James
Etsrr ni2 Marlon Brandq bo w obiegu funkcjonuje zbyt wiele podobizn tego ostat-
i nie na wszystkich jest, delikatnie zecz ujmujqc, r6wnie atrakcyjny. Wpro-
e}jcie te
-go
nrtrenie deleba w nowy kontekt, wcze5niej jego fanom nieznany, to koronko-
lnie lub n robota, bo r6wnie dobrze mo2na uzyskai fantastyczny marketingowy efekt,
Ii kiqgnqt sobie na glowq wizerunkowq katastrofq. Nieudana kampania z2ywq
griazdq jest wtedy, kiedy nikt jej nie zauwa2a. Ale nietrafiona kampania z delebem
r mli gl6wnej wywoluje emocje i strqca jej autor6w w pieklo oskar2eri - o wEtpli-
q kondycjq etycznq,2erowanie na emocjach czy wreczrabowanie grob6w.
Wryckieeldorado
ku,6j technologii ka2e nam spodziewa( siq coraz czqstszych wizyt bohater6w
rzaiwiat6w - skoro w 2012 r. nie2yjqcy ju2 w6wczas od kilkunastu lat raperTupac
goSwia- 9lskur dal koncert na festiwalu coachella, to czemu nie mielibysmy wkr6tce ku-
pai bilet6w na wystqpy hologram6w Beatles6w czy Hendriksa? O nowym
POLSKI DLA OBCOKRAJO\iVCOW
pelnometra2owym filmie z Bruce'em Lee w roli gl6wnej szepcze siq ju2 od po- nskie prawo reklan
nad dekady, a w kolejce czekajq m.in. John wayne, Fred Astaire i Marilyn Monroe. &ieh muzyenec
Eystkiego.Ci, kt6rz
Zjednej strony trzeba sig Spieszy( - fachowcy twierdzq, 2e delebryckie eldora- alarmujq,2e lad:
do dlugo nie potrwa, bo w obecnym pokoleniu nie ma ju2 gwiazd, kt6rych slawa izator6w sd<olrryr
przetrwa dekady - z drugiej lepiej nie podejmowat zbyt pochopnych decyzji, dr po lch imieni
by w pogoniza groszem nie zepsut rynku i nie zbrukai dorobku zmarlych idoli. Armstrongu wi<lz
Na stra2y ich wizerunku stoi dostosowujqce siq do kulturowych i technologicz- fnratnafirma.
nych zmian prawo, ale czuwajq tak2e wyspecjalizowane firmy dbajqce o to, by
ich zmarli klienci nie byli wykorzystywani do praktyk, na kt6re nie zgodziliby siq
kraju nie rna re
zaZycia.Najwiqkszq tego typu organizacjq jest obecnie ameryka6ska firma cMG
worldwide, kt6ra - jak sama twierdzi - reprezentuje swoich podopiecznych,,od
chkytow wyurak
teraz do zawsze". To z nimi trzeba rozmawia(, jeili ma siq propozycje dla Jamesa
Deana, Bette Davis, Elli Fitzgerald, Neila Armstronga, a nawet Malcolma X. Nowb
w stanach Zjednoczonych, mateczniku popkultury, ochrone wizerunku os6b
zmartych (2ywych zresztE te2) zapewnia prawo reklamowe (Right of Publiciu).
warto podkresli( r62nicq pomiqdzy nim a prawem autorskim, nawet je6li cza-
sem trudno okresli4 gdzie koficzy siq jedno a zaczyna drugie - bo czy moon'
wolk, charakterystyczny krok taneczny Michela Jacksona, to jego dzielo czy ra'
czej element wizerunku? Ot62 prawo autorskie chroni dziela artyst6w r6wnie2
po ich Smierci, natomiast Right of Publicity zapewnia gwiazdom (a po Smierci
ich spadkobiercom) kontrolq nad komercyjnym wykorzystaniem nazwiska, twa-
rzy czy wizerunku, na kt6ry sklada( siq mo2e r6wnie2 kostium, gestykulacja, glos
lub charakterystyczne zachowanie.
tatwo to wytlumaczy( na przykladzie najbardziej skomplikowanego przypa+

ku ostatnich lat batalii sqdowej spadkobierc6w Marilyn Monroe z autoramiiej
-
zdjqt.zgodnie z prawem fotografiamidysponujq bowiem ich autorzy, ale prze-
cie2 sprzedajac prawa do ich publikacji, handlujE r6wnie2 osobowo6ciq Marilyn
ijej urodq, czego przez lata pr6bowata zabroni( im sp6lka The Estate of Mari-
lyn Monroe, LLC. Niedawno sqd rozstrzygnEl sprawe, jak siq zdaje ostatecznig
na niekorzySt spadkobierc6w, dowodzqc, 2e aktorka w chwili Smierci byla oby-
watelkq stanu Nowy Jork, a tam, w odr62nieniu od Kalifornii, ochrona wizerunku
dotyczy wylqcznie os6b 2yjqcYch.
[...] Dzisiaj prawo reklamowe funkcjonuj€ w niemal wszystkich amerykariskich

stanach, a 19 z nich chroni r6wnie2 nie2yjqce gwiazdy. w niekt6rych stanach, jak
Tennessee, przezlO lat, w innych, na przyklad w lndianie - a2 100 lat.
siqgajqce coraz dalej - zar6wno w czasie, jak i w zakresie p6l eksploatacji - prawo
reklamowe nie wszystkim siq podoba. W trosce o wolnos( slowa, powolujqc sq
na Pierwszq Poprawkq do amerykariskiej konstytucji, protestujq 5rodowiska...
artystyczne.Tw6rcy bojq siq bowiem,2e lada moment zabroni im siq siqgania do
historii najnowszej, a nawiqzywanie w filmie czy tek5cie piosenki do jakiejkolwiek
ikonicznej postaci z ostatnich kilku dekad bqdzie scisle reglamentowane pzez
spadkobierc6w i ich prawnik6w. W odpowiedzi na te glosy uzasadnionej trosk
ltool
L_:-_____J
II. BYCCZYMIEC?
... -
: od po- =neryka6skiepraworeklamowenajczqsciejwskazujewyjqtki'takiejaknoweksiq2- przewi-

\lonroe. c filmy, dziela muzyc zne czy publicysiyczne komentarze, ale nie spos6b wolno-
zagro2enie dla
:aec wszystkiego. ii, kt6rzy widzq w piawie reklamowym
eldora- rr slowa, alar*r.lq, Z" Iada moment prawnicy zacznE2qda( oplat licencyjnych
:h slawa :dorganizator6w-szkolnychbat6wprzebieraric6w,aprzecie2wizerunekos6b
decyzji, W Marku Twainie
:..rblic1nych po ich Smierci powinien byt wsp6lnq wlasnoSciq.
rh idoli.
=yNeiluArmstronguwidzqdobranarodowe,anieznakitowarowe,kt6rymidys-
ologicz- :onuje prywatna firma.
o to, by : -, ieryk wYiqtkowY
ziliby siq do tych, kt6re spadko-
rir naszym kraju nie ma regulacji prawnych podobnych
ma CMG 2e poSmiertny
:€rcy celebrytow wywalciyli sobie za oceanem' Co nie znaczyt
nych,,od
..'z€rufl€k gwiazd w og6le nie jest chroniony'
l Jamesa
art.83 Ustawy o prawie
rX. - lt polsce ochrong praw do wizerunku po smierci zapewnia
powinien wykonywotto
t:orskim iprawoch pokrewnych. Nieiosne pozostaie' kto
rku os6b tlumaczy Dorota Janczar-
:r:wo, gdyi ustawo niewskaiuie krqgu uprawnionych -
UbliciU). wsp6lpracujqca z wieloma ro-
jeili cza-
r: z nlenc;i Doradztwa PrawnegJ,,Ars et Lex'i
czas trwania takiej
muzykami. erzepisy pt"Jy'y;ni" okre6lajq natomiast
ry moon- =mymi 20 lat po Smierci'
:c'rrony, kt6ra ustaje
lo czy ra-
jeden taki obywatel'
', r6wnie2 - r:e2 Polsce r6wniejsi wobec prawa. A wlasciwie byl
w
wizerun.ek Fryderyka
o imierci - I:ekowostkq lest speilalna ustawo obejmujqca ochronq
wlaiciwy
iska, twa- ?coina.W myiltego rozwiqzania tegitymowany procesowo ies.t minister
Trudno powie-
lacja, glos i: ku1ury i dziedziciwa narodowego - m6wi Janczarska'
sgraw
awan-
weszla w Zycie w 2001 r" jest poklosiem stynnej
-,"c., czy ustawa, kt6ra a ju2
:-... o Fryderyka, nagrodq polskiej bran2y fonograficznej, kt6rej
nazwa'
przypad-
toramijej ==eg6lniepierwszawersjastatuetki,oburzylawielbicieli.kompozytora,czy
r€zeprawotoustanowio'noju2wramachprzygotowaridouroczystychob.
-hopina.Tak
, ale prze- czy owak, je(li planujemy produkcjq
dwusetnych urodzin
iq Marilyn =-cdow siq do Minister-
z podotiznq wielkiego kompozytora' warto zwr6ci(
e of Mari- minister nie
r*,a Kultury i Dziedzictwa Narodowego z pro5bq o opiniq' Formalnie
=rzet6w
;tatecznie,
byla oby- -czeudzielitzgodyaniniczegonamzabronii,alemo2epowiadomi(,czyna-
rizerunku
: akcja spotka siq , j;go reafljq na sali sqdowej' a to juz cenna informacja' ["J
\;'azieokoncertujqcychhologramachzpodobiznamiprzedwcze:iniezmar-
dbajqcy o ich wi-
!!,rr gwiazd estrady ni(t * nut./n., kiaju nie styszal' ale ludzie
ykariskich
i tak majE rqce pelne roboty' ["'1
lanach, jak =r--nek
ju2 na wstqpie-sprawie wizerunku
ls.aj z kolei du2o mowi siq o wspomnianej
-s4orzaciechowskiego, wykorzystanego do promocji garnitu r6w fi rmy Bytom'
cji- prawo ,*e .viadomo jeszcze, czy czekanas proces sqdowy, czy skoriczy.siq na publicznej
rolujqc siq a byty-
,,r,:rianie uprzejmoSci pomiqdzy wdowq polrtyScie Annq Skrobiszewskq
dowiska... grupy ze zwiqzku zMalgorza'
mr -ruzykami RepublikiorazWeionikq, c6rkq lidera
;iqgania do
kiejkolwiek
,Ehtockq.Wiadomoju2natomiast,2epamiqiiszacunektorzeczwzglqdna'["']
uane przez .=o*bowiemodpowiednimiprzepisamidasiqzabezpieczy(prawaspadkobier-
ograniczyi iantizlq handlowc6w czy spec6w od
marketingu'
ionej troski t , ;i.;;*;
=-
-..
o tyle tu ju2laska fan6w na pstrym koniu je2dzi. Nie da siq sprawi(, by ludzbl
miqtali o tych artystach, kt6rych nie sq w stanie zapamiqtac warto natooil
wiedzie(, jak chcq pamiqta( tych, kt6rych tw6rczost jest im bliska. Taka wiaj
mo2e zapewnii zmarlym Swiqty spok6j, spadkobiercom dochody, a fanonrdl -
step do wzruszei, z kt6rymi tak trudno siq rozstai. I
.C.
yiqzp.,.ri e.t7...
Sprawdz rozumienie tekstu, wybierajac wlasciw4 odpowiedi. Sprdbuj
I
zrobid to &,yiczenie bez ponownego zagl4dania do tekstu. "rfoklI
, . reklamy i marketingu czqsto woti siq martwe str*V oa zVrr{
ffiy;;.j:
wizerunku.
a) prawo nie reguluje zasad korzystania z ich
I
b) spadkobiercy zawsze wlren{
chqtnie sprzedaiq prawa do
martwych slaw. I
c) martwicelebryci nie wtrqcajq siq do niczego. I
d) 2ywe gwiazdy sq dro2sze, a poza tym mogE te2zaszkodzit kamg{ E:
2. Majqc do wyboru Davida Beckhama, Jamesa Deana i Marlona Brant
marketingowcy
a) wybraliby Davida Beckhama, bo jest przystojny i popularny.
b) wybraliby Jamesa Deana, bo jest przystojny i wiecznie mlody.
I
c) wybraliby Marlona Brando, bo jest przystojny i ma wizerunek maAd
d) nie wybraliby 2adnego z nich.
3. Wykorzystujqc wizeru nek deleba, trzeba pa miqta(, 2eby
a) w kampanii reklamowej u2y(go odpowiednio do jego wyglqdu.
b) nie robii tego zbyt czesto, bo siq znudzi fanom.
c) sprawdzii, czy ktoS inny ju2 z niego nie korzysta.
d) dostosowa( go odpowiednio do produktu.
4. Gorsza jest nieudana kampania reklamowa
a) z2yjEcqgwiazdq, gdy2mo2e pozbawi( jq popularnofci.
b) z nie2yjqcq gwiazdq, gdy2mo2e rozzloici(fan6w.
c) z 2yjqcq gwiazdq, gdy2 mo2e narazii reklamodawc6w na proce
sqdowy.
d) z nie2yjqcq gwiazdq, gdy2 nie wszyscy jq znajq i reklama mo2e przejid
niezauwa2ona.
5. Rozw6j technologi i sprzyja wykorzysta ni u deleb6w, pon iewa2
a) umo2liwia zrobienie ze starych nagrari czego( nowego.
b) daje mo2liwo5( odSwie2enia starych nagra6 ifilm6w.
latwiej jest pociq( i polqczyt na nowo stare nagrania ni2 zrobi( novrc.
a
ft
c)
d) widzowie wolq oglqdat stare filmy z wielkimi gwiazdami ora
sluchai starych piosenek w nowej aran2acji niz po5wiqca( czas nr
wsp6lczesnq tw 6rczo$i fi l mowq czy muzy cznE
l':11!91Y1::... -
udzie pa- 6. Prawo dba o to, 2eby nie2yiqce gwiazdy
latomiast a) nie byty wykorzystywane do projekt6w komercyjnych.
G wiedza b) nie byty wykorzystywane do projekt6w na kt6re nie zgodzilyby sigza
lnom do- 2ycia.
c) byty wykorzystywane wylqcznie w dziedzinach, w kt6rych dzialaly za
2ycia.
d) byty wykorzystywane wylqcznie do projekt6w, na kt6re zgodzq siq fani.
7. Trudno wyznaczy( granicq miqdzy amerykahskim prawem autorskim
naJplerw a prawem reklamowym, poniewa2
a) nie wiadomo co jest dzielem, a co publicznym wizerunkiem gwiazdy.
d2ywych, b)trudno jednoznacznie stwierdzi(, czy zasady prawa autorskiego
dotyczq reklamy.
c) prawo reklamowe jest w USA wa2niejsze od prawa autorskiego.
uizerunku d)nie okre6lono, czy nie2yjqce gwiazdy podlegajq ochronie prawa
autorskiego.
Prawo reklamowe nie podoba siq wielu artystom, bo
kampanii. a) muszq placit za wykorzystanie wizerunku zmartych gwiazd.
n Brando, b) zabrania im swobodnego korzystania z publicznejdomeny icenzuruje
ich dzialania artystyczne.
I c) uwa2ajq,2e ogranicza ich wolno(( wypowiedzi.
dy. d) chcq, 2eby wszystko, co powstaje i staje siq popularne, bylo dobrem
ek macho. narodowym.
9. W Polsce nie ma tak Scistych regulacji prawnych co do deleb6w, ale
a) mimo braku prawa reklamowego ich ochronq zajmuje siq prawo
llqdu. autorskie.
b) spadkobiercy mogE wystqpi( na drogq sqdowq i dochodzi( swoich
praw z pow6dztwa cywilnego.
c) nie ma jak na razie takiej potrzeby.
d) trwajq prace nad takq ustawq.
10. Specjalna ustawa chroniw Polsce Fryderyka Chopina
a) od czasu naruszenia jego wizerunku przez autora statuetki Nagrody
na proces Muzycznej Fryderyk.
b) gdy2 jego zaslugi dla kultury polskiej zostaty uznane za najwiqkze.
o2e przej5( c) a wkr6tce obejmie inne osoby zaslu2one dla kultury polskiej.
d) nie wiadomo jednak z jakiego powodu dotyczy ona tylko tego
t2
kompozytora.
obi( nowe.
.dami oraz
.ai czas na ft fr ft ,/$
ffi
... POLSKI DLA OBCOKRAJOWCO\M
-
_ _ .2 <70m
_e Yi vJALr
.C.:siqzp.r,ie.{.9.. ^rn
W tekScie artykulu pojawilo siq wiele potocznych zwrot6w. Oto kilka przykla- = -:^ k popkultu..
d5w. Zast4p podkre6lone zwroty sformulowaniami z jqzykaliterackiego, zacho :'_=: eranco,,., -
wuj4c sens wypowiedzi.
1. Za wsp6lpracq z Gillette David Beckham zainkasowal 30 mln funt6w. -':_".csefi5...^-
'a7= a' - a -
2. Beckham Swietnie sie trzvma.
3. Dean na zawsze slu2y wizerunkiem wkurzonego na iwiat mlokosa. _ : _:. ,
4. Na delebie mo2na te2 polega( - do internetu nie wycieknE jego nagie ie 50

zdjqcia, nie wpadnie na granicy z narkotykami w torebce, nie chlapnie ifipgrrfirzdysel
w wywiadzie, 2e tak naprawdq to on nie u2ywa farb do wlos6w, a jeil do reklamor
pije piwo, to tylko od konkurencji. pr-rHaddrrzne
hiirizerrnl
5. Warto te2 pamiqta(,2e wizerunek deleba latwo przegrza(.
6. R6wnie dobrze mo2na dzigki delebowi uzyska( fantastyczny marketin-

gowy efekt, jak i SciqgnEi sobie na glowq wizerunkowq katastrofg.
7. Sq te2 w Polsce r6wniejsi wobec prawa.
h.o*osp.+ip.19.
Wyja6nij znaczenie wyraz6w i zwrot6w uzytych w tek6cie artykulu.
bohaterowie zbiorowej wyobraZni -
rosnq( w silq -
miet przed sobq Swietlan q przyszloic
gwiazda z krwi i ko5ci -
w obiegu funkcjonuje
strqca (kogo6) w pieklo oskar2eri
2erowanie na emocjach
eldorado
arn4-l
II.BYCCZYMIEC?
-
pogori za groszem
matecznik poPkulturY
bal przebieraric6w -
za oceanem
b jest poklosiem stYnnej awantury
wymiana uprzejmo6ci
nth( rqce pelne robotY
pamig( iszacunekto rzeczwzglgdna - ...
hska fan6w na Pstrym koniu je2dzi -
I }lirzenig.5.q. Cwiczenie mo2e

I hc nieiyj ace gwiazdy s4 Twoim zdaniem naj czq6ciei wy-
by( podstawq
I krstrwane do reklamowania r62nych produkt6w? Po- dyskusji.
ti po kilka przyklad6w znanych os6b i przedstaw sposoby
r;foqstania ich wizerunku w reklamie.
et osoby znane na catYm Swiecie
t osoby popularne wTwoim kraju
osoby popularne w Polsce
rrie 51
pr-rktady wykorzystania znanych nieiyjacych os6b albo fikcyjnych posta-
.*i*."ynimowych do cel6w, zkt6rymi siq niezgadzasz.Uzasadnij swo-
Ifi.wyp"*iedz sii ustnie lub pisemnie (ok' 150-200 sl6w)'
REKLAMA
-..
.c.:siqrp.+ie. i?. . Hrfliej zdecydo
Cwiczenie mo2na wzboga-
Co my6lisz o nastqpuj4cych pomyslach reklamo-
cii, proponujqc studentom
hbka publiczro
wych? Wiqcej informacji na ich temat znajdziesz znalezienie i przedstawie- l&ie zajmuj4cy
w Internecie. nie innych budzqcych kon- najwigksze
trowersje przyklad6w. Mo2e {,ortotfle, uur€rtur
o w6dka,,Chopin" byi te2 podstawE dyskusji.
i telefony k
I w6dka,,Pan Tadeusz" icfspres do ka$/y.l
I Bruce Lee w reklamie whisky
r Albert Einstein reklamujqcy firmq Apple
t reklama perfum Chanel N.5 z Marylin Monroe
r kampania reklamowa Heyah z Leninem idriilizotft I
a Ernesto,,Che"Guevara w reklamie play

o reklama czekolady Galaxy z Audrey Hepburn
r Jan PaweN ll reklamujqcy jedzenie dla ps6w
t reklama papieru toaletowego Foxy z Mozartem
53
Napisz list do firmy, w kt6rym wyrazisz swoj4 opiniq w sprawie uiycia wizerun-
ku postaci / osoby, kt6re wy,volalo Twoje oburzenie.
f,H ,*" palir{ska :t
Mozartwtoalecie, czyli klasyka w reklamie

(fragment artykutu ze strony www.kultura.trojmiasto.pl, Ol.O4.2O1 3)
[...] Kompozytorzy od setek lat przykladalidu2q wagq do tego,2eby ich dzieb

miaty sp6jnq konstrukciq bez wzglgdu na to, czy trwaiE po lilkadziesiqt minLt
(koncerty, fugi, sonaty), czy kilkanaScie godzin (tetralogia piericieri Nibetungo
wagnera). Dla tw6rc6w reklam to nie stanowi problemu (wiartujq dziela na ka
-
walkiiwybierajq kilkuminutowe, najbardziej chwytliwe motywy. Nilwazniejsa,
2eby muzyka oddawala charakter reklamowanego produktu.
- zdarza siq, 2e pomysl jest oparty na konkretnym motywie muzycznym. czg

Sciej jednak klient po prostu szuka czegos, co jest najbardziej charakterystycz-
ne i podkre5liloby walory spotu reklamowego - m6wi Agnieszka Kulczycka z fir-
my Konsultacje Muzyczne. - czasem faktycznie bqdzie to klasyka, czasem lepii
sprawdzi siq coi wsp6lczesnego.
[106 1
r II.BYCCZYMIEC?
f-..
Entowi latwiej zdecydowa( siq na utw6r, kt6ry istnieje w Swiadomo(ci od-
DogF tsrc6w. polska publicznoS( nie jest zabardzo osluchana z muzykq powa2nq,
hntom ftego ludzie zajmujqcy siq sprawami kreatywnymi oraz wymy6laniem re-
ilb- bn wybierajq najwigksze hity.o Fortuna orffa reklamowala Srodek czyszczEcy
iltloG pra-
r-kie [die2 sportowe, uwertu ra do Cyrulika sewilskiego Rossiniego - proszek do
,cuti E czekoladki i ielefony kom6rkowe, Taniec rycevy z Romea iJulii Prokofiewa
V i lX symfo-
-liwo i ekspres do kawy. Du2q wartoS( reklamowq majq r6wnie2: czy uwer-
-. B€ethove na, CwalWalkiriiWagnera ,Tako rzecze Zaratustra Straussa
Eado Wilhelmo lel/a Rossiniego.
-tbrew pozorom kr6tkich, a zarazem nosnych motyw6w muzycznych' kt6re

d pierwszej chwili zrobiq na sluchaczu ogromne wra2enie, nie ma zbyt wielu,
*foo zdaizasiq,2e te same fragmenty pojawiajq siq w reklamach wielokrot-
Marcin Potkarlskiz gdafiskiej agencji reklamowej Brandish. - Musimy
=-irOwi
Nidtak bardzo uwaha('2eby takich motyw6w za bardzo nie eksploatowat,
po-
klient oczekuje tego, co wy-
lfr"z stracilyby swojq unikalno6i. A jak wiadomo,
[for"e,a nie pospolite.
jest
l5-urrp i najtariszym sposobem na zdobycie po2qdanego fragmentu
lfrrzystanie z bank6w muzyki. Studia reklamowe w(azz kupnem utworu na-
lqczy( kilka fragmen-
hrdE r6wnie2 komplet praw do niego. Mogq ze sobq
WUZCruIF ju2 nie, poniewa2ka2dy z nich jest chroniony prawa-
J&,# przekomponowa(
]iantorskimi.
lr*r w reklamie, 2e re2yser ma
sig, czq.ciej jednak w produkcji filmowej ni2
hnketne oczekiwania co do wykonania. Zdobycie praw do takiego utworu wy-
przy produkcji reklam ko-
: na temat br" wiqcej czasu i naklad6w hnansowych, dlatego
r6wnie2 wynajq(
irych (olc hforririzei z bank6w muzyki - m6wi Kulczycka' - Mo2emy
f,;]*i-*u orkiestre, studio i nagra( utw6r w konkretny spos6b czy w konkret-
Ei ranZatii. R62niia w kosztach bytaby jednak olbrzymia. Za utw6r, do kt6re-
jeszcze chroniony'
Ht r"t" nubra pru*, autorskie iwykonawcze, kt6ry nie jest
E *raz nie minglo 75 lat od (mierci autora, trzeba zaplacit od 10 do 50 tys.,
l-t za 30 sekundowY fragment.
h* **, siq o wykorzystywaniu utwor6w w reklamach, tak naprawdqstajq wykorzy-
sie au-
tematy
ich dziela If* Eei.ayni" trOtt i. motywy.Wyrwane z symfoniiczy oper
pierwo-
siEt minut S.nLnumi tworami,,no name" funkcjonujq
i w oderwaniu od swojego
Nibelungo Iar"r g"rinformacii na temat pochodzenia utworu, beztytulu i nazwiska autora,
ziela na ka- l-orAe r..zyn a my iola rzyt wylqczn ie z rekla mowa nym i prod u kta m i' ["']
va2niejsze,
Ileytoroa zy uwazalq,2e wykorzystywanie szlagier6w muzyki klasycznej w pro-
Efg ret<tam jest nieeiyczne, poniewa2 odziera arcydziela z nale2nego
im splen-
po(wiartowanie
mym. Czq- If--l zr6wnule je z muzykq popularnq. Zarzucaiqr6wnie2, 2e
herystycz- ED"S, cozzilozenia tworzyt mialo sp6jnq calo6i, jest wykroczeniem przeciw-
4ckazfir- Ef,ror67osci mistrz6w. Nie da siq jednak zaprzeczy(,2e dziqki wykorzystaniu
po-
sem lepiej E-t szczqtkowych motyw6w w reklamach, muzyka klasyczna zyskuje na
Elmo6ciistaje sie bli2sza masowemu odbiorcy.
przykladaa wage -
(wiartowat
chwytliwy
osluchany
muzyka powa2na
eksploatowa( - ...
no5ny -
autonomiczny - ...
presti2owy
szlagier
splendor
szczqtkowy
masowy
-c:gicrp.+!e.P.q. .
Przeks4ald zflania,wykor4stujacryruzy podane w nawiasach tah ab zachorrx
senswypowiedzi. Pamietaj oodpowiednimprzypadku iliczbieuiywanych wyrazir-
1. Autor artykulu pyta, czy etyczne jest wyrywanie dziel ze swojego

kontekstu iwykorzystywanie ich do cel6w reklamowych. (pytanie)
2. Wiele temat6w muzycznych jest oderwanych od swojego pierwowzom z{tnirZt

(oderwanie)
3. Jeden z kompozytor6w zaprcitestowal przeciwko tworzeniu dla

pieniqdzy kontekst6w naruszajqcych dobre imig klasyk6w. (protest)
4. Wielka agencja reklamowa za kilkusekundowy utw6r zaproponowab

kwotq prawie 100 tys. zlotych. (propozycja)
t108 I
a-. l:Iq9lvlt9'... -
5. Jeden z analityk6w rynku por6wnal skuteczno6i wykorzystania w rekla-
mie utwor6w muzyki klasycznej i popularnej. (por6wnanie)
6. Rodzina slawnego kompozytora oburzyla siq, gdy uslyszala fragment

utworu swojego pradziadka w reklamie pasty do but6w. (oburzenie)
7. Prezes firmy obuwniczej powiedzial, 2e jest mu przykro z powodu

calego incydentu. (ubolewanie)
& Podkre5lil, 2e nie chcial urazit rodziny kompozytora, a raczej odda( mu

hold, wybierajqc wla5nie jego muzykq. (przykroS(; wyb6r)
9. Przedstawiciele zwiqzku artyst6w, 2eby zbadac aktualnq sytuacjq,

odwiedzili kilka du2ych firm reklamowych. (wizyta)
rchonx
1'razOn'. t0. Chcieli te2 pogodzii obie zwainione strony. (sp6r)
;wojego
rle)
rowzolll
]niu dla
)test)
Skoro.
ze
rcnowah
zas...
chocia2
@
.Cw.icze.nig. p.q. ....

Wypowiedz siq na jeden ' -
z wybranych temat6w (ok. 15G200 ,16,*).
1. Reklama - sztuka czy chahura?
2' Granice rekramy. czegoTwoim zdaniem izjakich
wzgrgd6w nie powinrr
siq reklamowai?
3. ,,Reklama nie dra dziecil'podaj przykrady,do kt6rych mo2na
by odnieii
to sformulow anie, wrazz uzasadniLniem.
4' Reklamy sporeczne rub/i komercyjne, kt6re zrobiry na Tobie dr.i
6.
wra2enie. podaj przykla dy wrazz uzasadnieniem.
5. lakie rekramy wzbudzity w Twoim kraju sirne emocje i 2ywe reakcje!
Opowiedz o nich.
Jak wyglqdalby i czy moiliwy jest jwiat bez reklamy? ilI
rTEI
I|OI
-\
powinno
y odnieS(
m
rbie du2e
r reakcje?
S rrAI
KTO RYM
EMY
-...
!....
I#
Clsrqzp.{,ip.
a) Obejrzyj zdjqcia Suzanne Heintz na iej stronie:
www. suzanneheintz. com/photography/recent
E
-work/, a nastqpnie
a) opisz je ischarakteryzuj;
b) powiedz, co o nich sqdzisz.
b) Przeczytaj arrykul Mq2 jab ta lala opowiadaj4cy o historii powstania tyil

zdjqd. Czy po przeczytaniu artykulu Twoja opinia o zdjqciach siq zmienihJ
Co s4dzisz o nichteruz?
c) Czy Twoim zdaniem w5r6d zaprezentowanych zdjed brakuje jeszcze jakb
9o6 ujqcia tematu czy jakiej5 sytuacji? Jakie jeszcze zdjqcia podpowiedzJr
l(a)byS Susanne?
Ada Petriczko
MaZ jak ta lala
(fragment artykulu z,Wysokich Obcas6w'i 11 .l 0.2014)
Zmqczona pytaniami o mat2efstwo kupila sobie mqia i c6rkq z drugiej rqli

Obecnie le2q w kartonach w piwnicy.
Suzanne Heintz ma idealnq rodzinq. Jej mq2 Chauncey to typ prawnika po fuy
League: wysoki, barczysty, o urodzie Kena. C6rka Mary-Margaret ma dziesiqc l- -r
ijest tak grzeczna,2e nigdy siq nie odzywa. Obecnie le2q w kartonach w piwr* h
cy jej domu.
Czy2by jeszcze jedna perfekcyjna panidomu nie wytrzymala presji i pewnelp

slonecznego poranka obudzila swojq rodzinq, trzymajqc n62 w rqce? Nic z tytl
veczy. Suzanne Heintz ma mq2a i c6rkq wylqcznie do zdjq(. Kupila ich w sklef-
z u2ywanymi manekinami za niecale 500 dolar6w i od 2000 roku fotografuje si
w ich towarzystwie: razem ubierajq choinkq, piekq ciasta i je2diqna wakacje- 51
ze sobq dlu2ej ni2 niejedno mal2eistwo.
Dlaczego dorosla kobieta postanawia przez 14lat bawi( sig w dom? lmpuls &
powstania projektu,,Life Once Removed" byl' pra g mat y czny : Suza n ne chciat+
2eby ludzie dalijej wreszcie spok6j. - Jestem po czterdziestce, nie wyszlam a
mq2 i nie urodzilam dziecka. Dla mojej rodziny i przyjaci6l to byla tragedia. Od
kiedy skoficzylam 30 lat, ka2de moje wyj5cie na randkg zamienialo siq w zaklady
bukmacherskie.Mq2czyini, z kt6rymi siq spotykalam, te2 nie mogli uwierzyi,2e
nie bylam jeszcze mq2atkq i nie mam dzieci z poprzednich zwiqzk6w. Wszyscy
uwa2ali,2e jestem zbyt wybredna - opowiada Heintz.
lch zdaniem w jej 2yciu prywatnym bylo co6 w rodzaju wakatu, kt6ry trzeba u7
pelnii. Kim jest, czy Suzanne go kocha i czy jest dla niej dobry, mialo drugozq4
ne znaczenie. Byleby ktoS wreszcie objql to stanowisko. Miarkq przebrala matte
ttt)t
-
,*,', ;" ;;,: ",; ;.;;;. ;";;.;,;;;;;##
n bo2onarodzeniowa kl6tnia, te zdjqcia by nie powstaty. Suzanne krzyknqla
*dy:,Mamo, rodziny nie mo2na sobie po prostu zalatwii!". I nagle o6wiecilo jq,
-to nieprawda. No i kupila sobie mg2a i c6rkg z drugiej rqki. A poniewa2 ideal-
r rodzina musi miei idealne zdjgcia, postanowila, 2e jej projekt przybierze for-
holiday greetings, czyli kartek z pozdrowieniami zrobionych ze zdjqi ro-
-h^,.
&mych, kt6re Amerykanie wysylajq sobie na Bo2e Narodzenie.
E.holiday greetings" przewijajq sig te same motywy: rodzina w pasujqcych do
#* swetrach na tle kominka, rodzina lepiqca batwany, przy choince, na lo-
l:isku, a niekiedy te2 na wakacjach pod palmq. Z okazji Swiqt Bo2ego Naro-
lila 2001 roku, tak jak miliony Amerykanek, Suzanne Heintz rozeslala kartki,
$a ze sobq i dw6jkq manekin6w w rolach gl6wnych. Chciala sprawdzi(, czy
La rstawi w pozycje mq2a i dziecka jakiekolwiek ciala, to ludzie przestanq siq
l|crE;ia(Wkurzala jq homogenicznoit wizji szczq5cia. Czy 2ycie naprawdq ma
lrtsf Cuch w rozmiarze uniwersalnym? Kazdy musi odhaczy( to samo: nie tylko
Frerrstwo, dziecko i fach, ale te2 zdjqcie na tle wie2y Eiffla iWielkiego Kanionu.
Fb tego 2ycie wyglqda na niepelne. Poczt6wki i kartki Swiqteczne (a dziS
pie2 Facebook) staty siq dla niej metaforq oczekiwafi spolecznych.
lfp O"-"no Suzanne tak mocno uwieraly te oczekiwania? Jak to jest, 2e im
tsEq siq od niej wymagalo, tym bardziej ona nie potrafila im sprosta(? Heintz
|E 2e od kiedy pamiqta, przeciwko czemu6 siq buntowala. Wychowala sig
|-monskiej rodzinie, w kt6rej panowal Scisly patriarchat i nikt tak naprawdq
f-e nie rozmawial. Podobnie jak wiele uciszanych dzieci, Suzanne, kiedy tylko
EaOorosla, zaczgla m6wit gloSno. O tym, w jakiej sytuacji sq dzi( kobiety na
h&b: jednej strony korzystajqce z osiqgniqt feminizmu, z drugiej - obciq2o-
z
hraaniamiz poprzednich epok. Dlatego na swoich zdjgciach nosi stroje z lat

2 lfi ariem to, 2e w XXI wieku kobieta musi wciq2 tlumaczyt siq z braku rodzi-
il frc,2e od tamtego czasu nie zmienilo siq wcale tak du2o. I 2e r62nica po-
- )prrie na tym,2e dziS,,panna" zaczynabyi,,stara"trochq p62niej ni2 kiedy6.
t
I. lE zymasre JeonaK, Kreoy JeJ proJeKt rnterpretowany Jest Jako sprzecrw
ft ilei matzeristwa i rodziny. Jak twierdzi, rodzina zawsze byla jej marze-
I D- sqk w tym, 2e nie spotkala mg2czyzny, zktorym chcialaby jq stworzy(.

rzy ra zy odrzuciio6wiadczyny, kt6rych nie byla do korica pewna, ni2 wy-
h amq2za wszelkq cenq,,,bo tak siq robi". DziS ma partnera, ale uwa2a,2e
I do fest ju2 za p62no. - Odpu5cilam to - ucina temat.
il
a
,a Fl,reya
i tnva ju2 14 lat, ale Heintz nie czuje sig w 2aden spos6b przywiqzana
i Mary-Marga ret. Zartuje, 2e swojq,,rodzi nq" tra ktuje przed m ioto-
E ht imiona manekinom nadaly jej przyjaciolki, bo ona nie widziala takiej
EEci. Zatem wszyscy, kt6rzy wyobra2ajq sobie, 2e jej mieszkanie to du2y
ila lalek, bgdq rozczarowani - manekiny sE tylko rekwizytami. Przezresz-
a ba w piwnicy, czesto przez wiele miesiqcy. A ona chqtnie od nich od-
iI r bo pzyznaje,2e Heintzowie sq idealni tylko na zdjqciach. Na co dzieri
' - :: orka.
- Sq czas siq przewracajq ipsujq. lch transport jest drogi, a wif-

sztywni,caly
szos( budynk6w i pojazd6w nie jest przystosowana do potrzeb manekin6w. h
tego na lotniskach przechodzq dodatkowe kontrole antyterrorystyczne -
je siq Suzanne. Jednak wklejanie manekin6w do zdjq( za pomocE
nie wchodzi w rachubg, bo ten projekt to nie tylko fotografie - to tez
sesje zdjqciowe suzanne przeprowadzazawsze w roli Mrs. Heintz i bardzo
na interakcje z widzami. Niekt6rzy podchodzq do niej z pytaniem, czy nieiesta
stara na zabawq w dom (odpowiada,2e przecie2 wiqkszoji ludzi bawi siq w don
cale 2ycie), inni chcq sobie z niq robi( zdjqcia, alezdarza siq te2, 2erodziceza}cT
wajq dzieciom oczy na jej widok.
Tak bylo w Pary2u, gdzie w trakcie wakacji z Heintzami suzanne zdecydotw.

la,2e czas na rozw6d. Czula wtedy, 2e nastApil symboliczny koniec projektu, b
poza jej rodzinq i przyjaci6lmi nie wzbudzal on wiqkszych emocji, a ona sar5
byla nim po prostu zmqczona. Zaczynala siq czui jak wariatka, za kt6rq nieb
rzy jq brali: biegata po Pary2u z dw6jkq manekin6w ubranych w stroje z lat 5O;
Chaunceya w pozycji siedzqcej niosla na o96l na barana, a Mary-Margaret pd
pachq. Po trzech tygodniach ku uciesze turyst6w porzucila chaunceya nagiego
na Srodku ulicy. Dziecko zostalo przy matce - do Stan6w wr6cila tylko Mary-ttt*
garet. Suzanne cisnqla jq do kartonu i poczula ulgq'
Jednak po szesciu miesiqcach odpoczynku i 13 latach od rozpoczqcia projeb T

nagle zrobilo siq o nim glo6no. Suzanne zaczgla dostawat wiadomo5ci z calego
Swiata, w kt6rych ludzie chwalilijej satyryczny bunt i pytali, co dalej. Heintz po
tr-..-----
stanowila wr6ci( do akcji i urzqdzila hucznq ceremoniq odnowienia przysigti
z Chaunceyem. W obecno5ci calej swojej rodziny i przyiaciol, po czterdziestce
pierwszy razw Zyciuwyszlaza mq2.czy bylo to dla niej wzruszajqce? - Nic a nk -
odpowiada Heintz - Zostawilam Chaunceya przy oftarzu.W koricu niewiele pr
nien mlodych ma okazjq skorlczy( (lub jako singielki.
Cwiczenie 2
i {; ;;;;;;;;i..;;;;;*;;;; ;; ;;;;;:
1. Kim jest Suzanne Heintz?
2. Dlaczego c6rka Suzanne Mary-Margaret,jest tak grzeczna, 2e nigdy ft

nie odzywa "?
l-
3. Na czym polegal projekt Suzanne?
a. Skqd wziql siq pomysl projektu,,Life Once Removed"?
5. Co uwiecznia na fotografiach Suzanne ijaki charakter majq te zdjqcia?
/-:-\
I tll I
=
III. SWIAT, W KTORYM ZYJEMY

O
a wk*- 6. Dlaczego lalki ubrane sq w stroje z lat 50. XX w.?
ow.Do
- imie 7 . Czy kobieta jest zadowolona ze swojej idealnej rodziny?
octrcpa
penirq!
bo licy 8. Z kt6rq z lalek Suzanne czuje siq bardziej zwiqzana?
e jesta
;wdom 9. Jak reagujq ludzie na jej projekt i happeningi?

p zakry
10. Jak sqdzisz,dlaczego ludzie,,zakrywajq dzieciom oczy na jej widok"?

qdowa-
ektu, bo
na sarEl 11. Na czym polegal,,rozw6d" w ParY2u?
l niekto
z lat 5O; 12. Dlaczego Suzanne m6wi o sobie,2e,,skoftczyla 6lub jako singielka"?
Bret Pod
nagiego
hry-Mar-
.iczenie 3
projektu ki synonimy wyraz6w i zwrot6w pochodz4cych z tekstu'
iz calego
zdrugiej rqki- .
leinu po''
przysie1; grzefzna
rdziestce, perfekcyjna
Nica nic- presja -
viele pa-
rnanekin
qTbredna
mkat-
gzebrat miarkq
thlrzat
aiwiecilo
mkacje pod palmq ..'..:.
e nigdy siq
ziymai sie - ..
sqtwtym
h praca) to orka
inerakcja
sbtka
h.r rriesze
te zdjqcia?
dsnec -
Lr-rny-.:...
I rtqnrsie nad ivci€tr

9. rgi.czp.+ip.L... dcqrr,dtiach. Podaj
Ur.rparij poniZszy fragment tekstu, nie zagl4dajac do artykulu w 6wiczeniu
l' 1
W;t**y;r), rgod.ri"I sensem i zasadami gramatyki, niekoniecznie identye

ne jakw artykule. nnie 6
Na ,,holiday greetings" (1) ... te same motyrary: rodlna iliir do tebdi *;
w pasujqcych do siebie swetrach na tle kominka' rodzina
(2) " " morrcliwarispolecz
na wakacjach (3) q;lilotie wTwoiml
balwany, przy choince, na lodowisku, a niekiedy te2
.. cfuedihltur:acL
palmq. Z (4) '.. " Swiqt Bo2ego Narodzenia 2001 roku
"
tak jak miliony Amerykane( Suzanne Heintz
(5) " " " " ' kartki' tyle
2e ze sobq i (6) .. .... " manekin6w w rolach gl6wnych' Chciab
'
sprawdzit,czyje5liwstawiwpozycjemq2aidzieckajakiekolwiekciala,b
(7) .... ..... przestanq siq jej czepia( Wkurzala jq homogenicznoii
(8) ' ' "
wizji szczgicia. Czy 2ycie naprawdq ma byt jak ciuch w
mat2efistwo, dziecko
uniwersalnym? Ka2dy musi odhaczyi to samo: nie tylko
ifach,alete2zdjqciena(9).wie2yEifflaiWielkiegoKanionu
Bo bez tego 2ycie wyglqda na niepelne. Poczt6wki i kartki
Swiqteczne (a rlzi( * mrr),rh
r6wnie2 Facebook) staty siq dla niej metaforq

(10) spolecznyctt'
Cwiczenie mo2na wYko-

9. vtczp.+ie. L. .... naiwgruPach-ka2da bfrrSq czy i*niej
a) W pierwszej czesci tabeli zapisz, czego Twoim
zajmie sig jednYm okre- drie pra3pitniam
sem 2ycia ludzkiego.
zdaniem oczekuje spoleczeristwo od czlowieka
na poszczeg6lnych etapach irycia fiaki powinien
,;d, * ,oUi.,;rLi" miei potizeby i pragnienia, jakie relacje z innymipoko
l"rir-i itd.), w drugiej -^jak to wyglad" * t'"tA*isto6ci' Zastan6w sie nad roi-
mo2liwo6ciami sprostania oczekiwani om i prryczynami ewentualnych
nic miqdzywizja idealna a rzeczlrwisto5ci4'
i Nasto- Mlody ,DoirzalY 1 StarY

Dziecko I lrt"k czlowiek I czlowiek I czlowiek
rifu zr;trzngd
rtl. SWIAI WKToRYM ZyJEMY
b) Zastan6w siq nad zyciem w innych krajach nii rw6i, o odmiennych kultu-
rach czy religiach. Podaj przyklady r6inic w odniesieniu do zapis5w w tabeli.
kzeniu l.
identycz-
C. w.i.czenig.9...
: rodzina a) Wpisz do tabeli odpowiednio informacje doty-
Cwiczenie mo2na wy-
konai w dw6ch gru-
cz4ce oczekiwafi spolecznych w stosunku do mqi- pach, jedna zajmu-
je siq mq2czyznami,
!)......... czyzn ikobiet w Twoim kraju oraz w innych spole-
druga - kobietami.
I)01 roku, czeristwach i kulturach.
Qrtki, tyle
h. Chciala Mgiczytni
k ciala, to Oczekiwania
Eniczno5i spoleczne
wTwoim kraju
o, dziecko
l Kanionu. Oczekiwania
me (a dzi5 spoleczne w innych
olecznych. spolecze6stwach
i kulturach
ha wyko- (
r - ka2da I
- Zastan6w siq, czy istnieja w obu tych grupach rozbie2nosci miedzy oczeki-
rym okre- |
r-aniamia pragnieniami, a je2eli tak, to z czego one wynikaj4?
lieoo.
') I
ymi poko- tlr* iczenie 7

6ru siq nad
rlnych 16z-
.t' ;;;ilh .r.",ii .'u,'i;;;r;; ;;t;;il; ;;;; Cwiczenie mo2e byt
cia? Opisz, co i w jaki spos6b jest na takich fotogra- podstawq dyskusji.
Gach przedstawiane.
c-o charakteryzuje wspdlczesne slubne zdjqcia? czym r6Lni4 siq od zdjqi
robionych przez poprzednie pokolenia?
Criczenie 8
l
mDisz na jeden
ieden zwvhranvch ternqt6wf( 150-200
z wybranych temat6w ISO-l sl6w).
l. Jak zdaniem spoleczef stwa powinno wyglqdai idealne zycie?
z JakwTwoim kraju powinna wyglqda( idealna rodzina? co sqdziszo tych
oczekiwaniach?
3. Jak spoleczefstwo traktuje outsider6w i indywidualist6w?
tL Jakie sq plusy i minusy dostosowania sie do oczekiwari otoczenia?
5- Jakie oczekiwania spoleczne istnieiq w stosunku do mg2czyzn, a jakie
do kobiet?
-...
6. Co Twoim zdaniem siq zmienilo w kwestii oczekiwaf spolecznyd
w Swiecie wsp6lczesnym w por6wnaniu do pokolenia naszych rodzic6r
idziadk6w?
7. Co sqdzisz o oczekiwaniach spolecznych? WyraZ swoje zdanie, podi
przyklady ze swojego 2ycia iotoczenia.
o 5
Prueczytaj fragment artykulu Fothoue mpalenie m6zgu i sprawdi rozumier

tekstu, wybieraj4c wlasciw4 odpowiedz. spr6buj najpierw zrobiito 6,yiczeu F
bez ponownego zagl4dania do tekstu. I
G Agnieszka Sowa
Fotkowe zapalenie m6zgu
(fragment artykulu z,,Polityki'i 05.05.20 1 5)
Zdjgcie chorego na raka mq2a na kilka godzin przed imierciq, serfie ze szpite
la z dziurami w brzuchu po laparoskopii, martwy noworodek upozowany w ri)
mionach matki. Po co ludzie to uwieczniajq i bez wahania publikujq w sieci?
zaczqlo siq od fotek talerzazpizzq albo gulaszem. siedzisz w restauracji, a w n$

przy co drugim stoliku ludzie, zanim siggnq po widelec, wyciqgaiq smartfony
dwa klikniqcia i ju2 danie lqduje na fejsbuku albo na lnstagramie. Zlosliwi ko
mentowali: jutro te2 bqdzie fotka, tym razem tego, co zostanie z posilku. Taki :Irir
wakacyjne wyjazdy zamieniajq siq w fotograficzne sesje. Oto na pla2q wpad
l|
kilka dziewczyn ze specjalnymi statywami do smartfon6w (zwanymi,,rqczkarrf
albo,,kijkami selfie") izamiast siq opala(, robiq sobie przez dlugi czas zdjqcia, kt#
uffil
re - odpowiednio podrasowane - mo2na wkr6tce odnale2t na lnstagramie, sk4!
lftr
wiadomo tak2e, jakie nazwiska noszq urlopowiczki, z kt6rego kraju pocho@,
jakie miejsca wcze6niej zwiedzaly.Mo2na odniesi wrazenie, ze te sesje to wlaici
mru
mm
wie gl6wny punkt takich wyjazdow,2e gdyby siq nimi nie mo2na bylo pochrra
ffimn
li(, stracilyby sens.
mllr]lr
To poszlo dalej. Jakby rozpetala siq jakas epidemia ekshibicjonizmu. Jednydr liltt"fllI
ona oburza izenuje, protestuiq przeciwko tabloidyzacjizycia, inni uwa2aiqg ililu. ^,
wisko za normalne. co ciekawe, wcale nie jest taL 2e oburzajq sig starsi, cyfrod
imigranci, zas akceptujq mlodzi - sieciowi tubylcy. Jerzy,60+, autor bloga poje*
nanie, w cyfrowym pamigtniku opisywal ze szczeg6lami i ilustrowal zdjqciani
przebieg Smiertelnej choroby swojej 2ony Ewy. Jego 3O-letni syn dokonal,,wru
giego przeiqcia bloga" i ocenzurowal go, wyrzucaiqc najbardziej intymne zdiq
cia. Jak cho(by to przedstawiajqce Ewq w negli2u, w ubikacji. Te, kt6re zostaly,
te2 mo2na uzna(za bardzo intymne. choiby zbli2enie glowy pozbawionej ude
s6w le2qcej na poduszce. w okolicy skroniowo-czolowej pojawil siq guz i obec- I
no6( tej zmiany dokumentowal Jerzy w trzech ro2nych uiqciach. Albo zdiqcl h
1118t
III. SWIAT W KTORYM ZYJEMY
hyz rehabilitacji kolan, przedstawiajqce jq siedzqcq na krzeselku w sali gimna-

fprej z podwiniqtq sp6dnicq i rajstopamizsuniqtymido kostek.
..Eo syn kategorycznie nie zgadzam siq, aby opisywai w miejscu pubricz-
qrn (a takim jest ten blog) intymne sprawy. Uwa2am, 2e nie wszyscy muszq
.tlm czyta(. Pytanie, co jest wa2niejsze - kronikarskie zacigcie ichqi opisy-
rria wszystkiego, niezale2nie czy wypada, czy nie wypada, czy mo2e uszano-
Ei€ woli najbli2szych, uszanowanie godnosci osobistej drugiego czlowieka,
: aathszcza wla s n ej Zonyt !1".
nl€nrc
ppnh Jerzeso nie mo2e zrozumie(, dlaczego jego ojciec to robi. No wlainie, dla-
'l
lago tak wiele os6b to robi?
t
ptrosq komorki..
ka2dy ma dziS telefon kom6rkowy, smartfona, a w nim coraz lepszy apa-
Fbnat
ftboraficzny. Mozna ztym wej6i prawie wszqdzie, i do szpitala, ido kostnicy.
hgrafowanie jest niepor6wnywalnie dyskretniejsze ni2 wtedy, gdy mo2na to
*a za pomocA osobnego aparatu.
qfr IF
ftuicem kst mo2liwosi - m6wi prof. Tomasz szlendak, socjolog z Uniwersyte-
rywrt pEohja Kopernika w Toruniu. - Do niedawna robienie zdjqi, nie m6wiqc o ich
ieci? pji, bylo przywilejem nielicznych. Dzii mo2e to zrobit koidy. Wiqc robi. Bez
sie.
lw niei
artfony, lr- O *, u"goS niesfotogrofujemy i
-arn/iania niepodzielimy siqtym, to nieczujemy, 2e
liwi kG lpiylismy - m6wiprof. szlendak i nazywa to zjawisko,,eksterytorializacjq
ulokowanej w obrazach,'.
u. Takin
wpada
r:*afif lk *
-<i wycieczce w Azji zamiast wqchai egzotycznykwiat, robimy mu zdjq-
lt-rgkszoj( turyst6w oglqda Swiat wylqcznie przez obiektyw smartfona czy
Gia, kt-D r Setfie sqjakby podw6jnym komunikatem. pokazujq miejsce iwydarze-
rie, sk4P h6rym czlowiek uczestniczy, a jego twarz wyra2a emocje: zobacz mnie,
rho@'
G-
h.a eujq w tym momencie. - Wiele os6b sqdzi, 2e robienie selfie to przejow
rwhii E rru, o ta k n a p row d q t o j e st wolo n i e o uwa g
e - m6wi d r Kr zy sztof Kr ejtz, psy-
rochwa itemetu z swPS oraz oirodka przetwarzania lnformacji - paristwowego
lis
par aaaawczego. Ale uwiecznianie pigknych widok6w zabytk6w, siebie na
Jednydt jest.tym samym co robienie zdjqcia btiskie-
ialq4a Effif*h.uroczysto5cinie
rqfrd frA rur" mzwyczaj robiq, gdy czujq,2e dzieje sig coi wa2nego- wyja5nia
p PojeG - smiert bliskiej osoby czy narodziny dziecka to sq wtasnie tokie wa2ne
djgciani yw iciu czlowieka. Przy tym stres zwiqzany z wydarzeniem pozytywnym
nal,wte -- bardzo podobny.
me zdiq-
arlrafiym
rf
iest Dtatego czlowiek mo2e reagowat w zbti2ony
,m&t potrzebq uwiecznienia tych moment6w,2eby podzielii siq z innymi.
e zostalY,
rnejub fu-nrr"takrabi!:
z i obec- De urrzv wiedzq,2e ich dziecko urodzi siq martwe albo umrze tu2 po poro-
o zdlqci almc,e5ciej chcq mie( jego zdjqcia. pomagajq w tym hospicja prenatalne,
. . i9::i,P:.^.?19?Ty:Y:?y.. .
-
organizacje ifundacje z nurtu pro-life. Organizujq martwym noworodkom profe.
sjonalne sesje zdjqciowe. Fotograf wolontariusz jest pod telefonem izobowiqzuje
siq w ciqgu godziny dotrze( do szpitala. Zaczglo siq w USA i Kanadzie, dzi6 ta
kie sesje robiq te2 rodzice w Polsce. Dzieci sq ubierane i ukladane w ramionadr
matek. Wyglqdajq, jakby spalryr. Czqsto majq na glowach wianuszki, opaski z czar-
nq lub bialq ro2q. )ak Monroe Faith, c6reczka Emily i Richarda Staley z USA, kt6r.
urodzila siq martwa w zeszlym roku. Emily opublikowala jej zdjqcia na fejsbuhr
Czarno-biale fotkl przedstawiajqce Monroe na piersi mamy, z tatE, kt6ry caluje j{
gl6wkq. Zbli2enia male6kich paluszk6w i st6pek. Rodzice chcieli,2eby fotografie
ich c6reczki nie r62nity sig niczym od tych, jakie zwyczajowo rodzice robiq swa
im dzieciom po porodzie.Wiqc u5miechajq siq do swojego nie2yjqcego dziecka
P6l miliona u2ytkownik6w portalu obejrzalo zdjgcia Monroe. Wielu je,,poluti

lo" i udostqpnilo.
Ale na rodzic6w spadla te2 fala oburzenia i krytyki.
[...]Wielu ludzi szokujq takie Swiadectwa, a ju2 zwlaszcza ich publiczne udostqg
nianie. Ale czy aby na pewno to zjawisko zupelnie nowe? Przecie2 nie tak dawrp
temu nasi przodkowie robili zdjqcia pofmiertne swoim bliskim. Do fotografii a
zmartym pozowaty cale rodziny, tak2e dzieci. Zakladyfotograficzne specjalizui
ce siq w takich sesjach miaty specjalne wieszaki do podtrzymywania zmarlego
w pozycji siedzqcej lub stojqcej.
- W kulturze ludowej byly sposoby na obloskowienie imierci, jak chotby taki, ier 1
rodzina myla i ubierala zmarlego, kt6ry potem le2al w domu w otwortej trumn2- )
m6wi prof. Szlendak. - Smiert zawsze byla wydorzeniem wo2nym dto kazdejpl
lecznoici.W ostotnich dziesiqcioleciach wyrugowaliSmy jqz noszego 2ycia do s+ifr |
i hospicj6w, bo bylo brzydko i nos stroszylo. WyrzuciliSmy jq z albumow. Trumny *l
mkniqto w latach 90. Ale ten epizod ucieczki przed Smierciq mamy ju2 chyba zo fil
By( mo2e wla5nie dziqki technologii, sieci i mediom spolecznym, choi grarizl
uczuciowego ekshibicjonizmu jest tu bardzo cienka. Ifr-rretr
I
Bo czlowiek szuka wsparcio I
Rodzice malej Monroe podzielili siq ze Swiatem swoim b6lem. W zamian do+l
li wsparcie od tysiqcy nieznajomych. Jak m6wiq, chcieli ukojenia, ale tak2e tegfl
by przetrwala pamiq( o ich c6reczce. [...] I
Zdjqcia sq elementem rytualu po2egnania. - Jednym ze sposob6w radzenio Q
ze strotq jest opowiadanie o tym, dzielenie siq swoim b6lem - m6wi dr KrejE- - tl
wlainie robiqcirodzice. I
Prawdopodobnie to samo robil na swoim blogu Jerzy. Opiekowal siq r*o;qdrd
2onq, dzief po dniu byl Swiadkiem spustoszenia, jakie w najbli2szym mu cil
wieku czynila choroba. Po prostu musial siq tym podzieli(. A teraz opow'nC{
mo2na tak2e w internecie. - Spos6b komunikowanio sig przez sietiest niemol q
nowa2ny z rozmowqtwarzqw tworz - m6wi dr Krejtz.- Zwloszcza 2e internetq
rzy tokie Srodowiska, kt6re dziolajq jak grupy wsparcia. t
rprob
rEF{e
ilzii r
* ; ;;;-"" "-,;,;,,;:" ,;;:,'#" ;:
naut6w. Prym wiodq tam mlode mamy. Wstawiajq po kilkana5cie zdjq( dziennie
mjego bobasa. W l62eczku, w wanience, w w6zeczku. Opisujq drobiazgowo
adtadt Hy nowy zqbek i nowq umiejqtnoS( dziecka. lnternauci takie zachowanie
iza- &eilili,,pieluszkowym zapaleniem mozgu". [...] Bo jaktu siq nie Smia(, kiedy jed-
\ laora rE z mam na swoim profilu prowadzi bogato ilustrowany dziennik swojej ciq2y.
isbuhr. ldigr-z USG w 3 miesiqce. [...J
nuieiq A hna wstawia zdjqcie swojego synka le2qcego na otwartym pampersie. Dzie-
bgr$e <* jest doSi doktad nie, lqczn ie z przyrodzeniem, wymazany zawarto5ciq piel u-
ia swo- dry-Wla(nie owa zawarto5( - jej kolor i konsystencja zaniepokoity mlodq mamq.
,edo- hriele my5lqc, zrobila fotkq i wrzucila na forum z pytaniem, czy to jest pow6d
&niepokoju i co ma wlaiciwie zrobic.lnne u2ytkowniczki pospieszyly z radami
^polut* i&piero po kilkudziesiqciu postach kto6 zwr6cil uwagq,2e takie zdjqcie za kilka
hnro2e byi dla jej syna kompromitujqce, zwlaszcza 2e mama na forum nie mia-
lr riclra tylko pisala pod wlasnym imieniem i nazwiskiem.
dostgg po prostu do inteligenciikolektywnei- m6wi prof. Szlen-
-bmotka odwolala siq
kdawrp ff- - Kiedy6 zadzwonilaby do kole2anek z proibq o radq. DziS szybciej, taniej
prafiia aEwiej bylo wstawii zdjqcie na forum. W dodatku, cho( bylo to forum otwar-
cft[a*f G,zu+a wiqkzo6t aktywnych uczestniczek. lzapewne miala wra2enie,2e pisze
martego
!tudonich.
bsix.monipuluje
ielr
oki, {ha stwarza iluziq, 2e to, co publikujemy, widzq wylqcznie nasi znajomi. Tak jest
nmnr=-
ddejp ,fuaw grupach dyskusyjnych, kt6rych uczestnik6w na o96l dobrze znamy
bsqffi XEt przewa2nie tylko z netu). Podobnie na portalach spolecznoSciowych,
uwryzb [,*h ustawiamy sobie iluzoryczne zabezpieczenie,2e treSci udostqpniamy wy-
azofr F-" znajomym. [...i
[tiristratorzy wiqkszoScifor6w i portali cenzurujq co prawda ich zawarto6(,

t granica
Itna ogol zwracajq uwage tylko na wulgaryzmy i nago6t. Swego czasu na fejs-
lt powstala strona,,Najseksowniejsze 10, 1 1 i 12-latki'; a zaraz potem kolejny
hFg€ ze zdjqciami seksownych 4-, 5- i 6-latk6w. Zdjqcia dziewczynek ubra-
an dosta' hrfr * dorosle ciuchy i umalowanych jak kobiety wstawialy w wiqkszo6ci ich
lk2e tego, tkre matki, co mo2e byi dowodem na to,2e,,pieluszkowe zapalenie m6zgu"
lf"il,
w(az zodstawieniem pampers6w.
enio sobie hpoa*owo nie reagowal na monity oburzonych internaut6w. Ka2dy zglasza-
0ejtz. - Io her, fanpage do usuniqcia dostawal w odpowiedzi ten sam komunikat:,,2a-
}r*imy siq ze stronq zgloszonq przez ciebie z powodu przedstawiania na-
Ed, ale nie stwierdzili6my, by naruszala ona standardy spoleczno6ci1 Portale
rojqchoq hanoiciowe nie sprawdzajq przecie2,,rgcznie" takich zgloszefi, za3 skrypt
n mu czle
hraony do tego celu reaguje tylko na zdjqcia przedstawiajqce nagoSi' A ju2 na
powiadac
iemolr6w
IED nie jest w stanie wylapai kontekstu - przecie2 dziewczynki byly ubrane.
lbte udalo siq w kofcu usunq(, kiedy do protest6w przylqczyly siq organiza-
temetWo-
]przqdowe. [..J
-..
Bo nikt nie stawio gronic
Czlowiek czesto nie zdaje sobie sprawy z tego, co naprawdq robi w sieci
anonimowy (a przynajmniej tak mu siq wydaje) w cyfrowym tlumie. Nauki
leczne okre6lajq to zjawisko jako deindywidualizacjq. Powoduje ona oeH
mechanizm6w wewnetrznej kontroli. Sprawia,2e robimy coS, czego w cr
2yciu nigdy by5my nie zrobili. Boby6my siq wstydzili. W sieci czasem ury*i
2e wstyd nie istnieje. Ewa, kt6ra bez za2enowania wstawia na swoim prd
tus:,,zaraz wracam, idq z mq2em robi( dzidzig'| nie powiedzialaby tego ad r
nie, ani zapewne przyjaciolom.
lnternet spowodowal zatarcie granicy miqdzy 2yciem prywatnym a publicznyn

Przenoszqc siq ze wsi do miasta, czlowiek wywalczyl sobie intymnq prywatnoic
W czterech Scianach mieszkania m6gl czu( siq wreszcie poza obserwacjq sqsir
d6w. DziS za sprawE internetu zn6w wszystko jest jak na talerzu. - Emocje, kuc
wyra2oliSmy w nieskrqpowony spos6bw naszejprywatnejprzestrzeni,terazwyt*
lamy no fejsbukowq Scionq - m6wi prof. Szlendak.
Trudno jednak uzna(, 2e jesteSmy wobec sieci i nowych technologii kompletn-

bezwolni. Wszak obowiqzujq wciq2 normy, zachowania i kulturowe kody wypr+
cowane przez cale pokolenia. Nasi przodkowie rzeczywiScie robili zdjqcia po
Smiertne swoim bliskim, ale nie publikowali ich w gazetach. Owszem, normy si
zmieniajq, leczwyznaczamy je przecie2 my sami - tym, co robimy i co uznajenq
za dopuszczalne. Zatem to my musimy postawit granice. Sie( za nas tego rE
zrobi. W rzeczywisto(ci zdominowanej przez technologiq i nowe media to urci*
czlowiek musi decydowat, jakie treSci sq akceptowalne, a jakie nie. To czqsto nr
wet nie kwestia sumienia, ale smaku itaktu.
ROZUMTENIE TEKSTU
1. Zlo6liwiwy(miewajq ludzi robiqcych zdjqcia swoim potrawom, konsr
tujqc,2e
a) jutro pewnie powieszq w lnternecie kolejnq potrawg.
b) jutro bqdq tego Zalowa(
c) jutro zrobiq zdjqcie tego, co z tej potrawy wyjdzie w toalecie.
d) jutro na pewno jezdejmq.
2. Ludzie na wakacjach czesto robiq sobie zdjqcia typu selfie,2eby

a) udokumentowat swoje wakacje.
b) pochwalii siq u2ytkownikom lnternetu.
c) mie( pamiqtkq tego, co sig zobaczylo.
d) pokaza( znajomym, co siq u nich dzieje.
3. Fotkowy ekshibicjonizm dotyczy
a)tylko ludzi mlodych.
b) w takim samym stopniu mlodych, jak i starszych.
c) gl6wnie nastolatk6w.
d) ludzi w ka2dym wieku. I
lt22l
.,1'.Y'llY.*:".1ryfl
, '.uY.u. . .
-
4. Naukowcy uwa2ajq, ze potrzeba robienia zdjqi wynika
i sieci. Jest a) z egoizmu.
ilauki spo. b) z narcyzmu.
oslabienie c) z potrzeby zwr6cenia na siebie uwagi.
w realnym d) z chqci pokazania Swiatu swojego zycia.
rydaje srq, 5. Ludzie robiq zdjqcia chorym i zmartym i zamieszczajq je w lnternecie,
profilu sb 2eby
o ani rodzi
a) nawiqza( do tradycji portretu trumiennego.
b) pokazai bliskim kronikq choroby i Smierci.
ublicznyrn- c) utrwalii pamigi o zmarlym.
rywatnoit. d) dzielqc siq b6lem i smutkiem z innymi,latwiej pogodzi( siq ze stratq.
racjq sqsia- 6. ,,Pieluszkowe zapalenie m6zgu" polega na tym,2e niekt6re matki
nxje, k&e a) bezrefl e ksyj n ie za m i es zczajq zdjqcia swoi c h dzi eci w I nte rn eci e.
eruwfvflh b)nieustannie poszukujq u innych matek informacji, jak pielggnowai
dziecko.
iompletnh c) z milo5ci do dzieci szczeg6lowo dokumentujq ich 2ycie.
odywypra- d) robiq swoim dzieciom kompromitujqce zdjqcia.
zdjecia po 7. lluzja lnternetu polega na tym,2e ludziom wydaje siq,2e
r, normys'rq a) w sieci pozostajq anonimowi.
c uznajemy b) ich materiaty trafiajq tylko do znajomych.
as tego nie c)to, co publikujq, nie jest cenzurowane.
liatowcii d) nie grozi im w sieci 2adne niebezpieczeristwo.
) czesto nir 8. Cenzura w sieci polega na
a) instalowaniu specjalnych program6w reagujqcych na okre5lone tre5ci
i wsp6lpracy z policjq.
b) zatrudnianiu moderatorow,kt6rzy czvtajq i oglqdajq wszystko, co jest
rm, komen- publikowane.
c) protestach internaut6w reagujqcych na umieszczanie niekt6rych tre6ci.
d) wyszukiwaniu przez programy okre6lonych treici i reagowaniu na
zgloszenia internaut6w.
cle. 9. lnternauci publikujqcy bezkrytycznie swoje zdjqcia w sieci
a) zatracili zupelnie potrzebg prywatno5ci.
eby b) rezygnujq z prywatno5ci na rzecz bycia popularnym.
c) utracili poczucie wstydu.'
d) mniej kontrolujq swoje dzialania w sieci ni2 te w realnym 2yciu.
Zdaniem autorki fotkowy ekshibicjonizm
a) jest wynikiem braku wyczucia norm i zlego gustu.
b) jest nieetyczny i 5wiadczy o braku szacunku dla samego siebie.
c) jest niebezpieczny, szczeg6lnie dla mlodych internaut6w.
d) jest tylko chwilowq modq w5r6d nastolatk6w.
fuicrp.{,ip.l.Q.
Dokoricz podane zdania zgodnie z tekste m Fotbowe zapalenie mozgu
Zdjqcia z wakacji to . . . .
Matki wrzucajq fotki .
Zdjqcia zma rlych zamieszczajq
Facebook jest dla ludzi
Wielu internaut6w oburza
Niebezpiecze6stwo lnternetu polega na ....
Ludzie zamieszczajq w lnternecie nawet .
R62nica miqdzy 2yciem w,,realu"a w sieci
.C. vrqrp.+ie.11..
W podanych zdaniach zast4p wyrai:enia potoczne sformulowaniami z jqzyke rF
terackiego. W razie potrzeby sprawdZ, w jakim kontekscie wystepuia w artylnrb'
f['me:
1. Zdjqcie dania lqduje na fejsbuku. flullllrjfu
2. To poszlo dalej. rn?],.rr
3. Mlode mamy wstawiajq dziennie po kilkana5cie fotek swojego bobasa-
4. FB nie jest w stanie wylapa( kontektu zdjqcia. ][]IITAE
5. DziS za sprawE lnternetu zn6w wszystko jest jak na talerzu. 5n@r
6. Prywatne emocje teraz wywalamy na fejsbukowq Scianq. m
rh
Cwiczenie 12 nGscrarE
u;il,,i3 ;;;dobi"."ia" odpowiednie czasowniki z ramki.
byt . dostai . dzieli( siq . ilustrowa(' opublikowai' pozowa(' publikowa(

. strzeli( . stwarzat . uwieczni( . wrzucit ' wstawi( ' zacierat 'zrobi(
a) fotkg ff;ryIfit
b) zdjqcie
c) na stronq internetowq
d) coS na swoim profilu
e) do fotografii
f) zdjqciami
s) zdjgcia na fejsbuku
h) piqkne widoki
i) pod telefonem
i) iluzjq
-
III. SWIAT, WKTORYM ZYJEMY

..
-
k) .. granicq
l) ... ...... swoim b6lem
m) ... ...... wsparcie
n) .. wgazetach
e:ri.czp.+ip. !.q
ttruytal:vqrrary tworz4ce rodzine wyraz6w. Znajdi, wyja6nienie i kontekst
ritia wyraz6w, kt6rych nie znasz.
fotografia, fotograf, fotografka, fotografowai, fotografik, fotograficzka,
fotogeniczny, fotomonta2, fotoreporta2, fotos, fotogazetka, fotokom6rka,
fiotomodel ka, fotosklad, fototapeta
iq?p+ip.11
zyte E- itcz linia wyrazy z obu kolumn tak, aby powstaly stale zwi4zki jqzykowe.
tvhlc- pamiqi dyskusyjna
,IXmy fotograficzny
tyrzuty fotograficzna
Frtale osobista
lFrpa oburzenia
&d sesja
Ha sumienia
poftsjonalna spolecznoiciowe
b imierci
gednoSt zachowania
rrrfilc
Eizenie 15
If ;;il; ;;'kril ;;;;;;i;; il;;ii";i; ;;;-
Drdna /
umieszczad pokarywat. w Internecie oraz
Cwiczenie mo2e
byi podstawq
] U"y.t z,amieszczanie jest niedopuszczalne, nie- dyskusji.
E hb w zlym gu6cie. Uzasadnij swoje zdanie.

POLSKI DLA OBCOKRAJOWCO\iV
Zadanie mo2na wykona( w Pa-

.-c:si.qzpnie. Lq..
rach lub grupach, a nastqPnie
Zaproponuj l0 najwainiejszych zasad inter- por6wnai stworzone listy. Temat
neto\Mego savoir-vivre'u, kt6rymi powinni siq mo2e byi podstawq dyskusji.
kierowad uiytkownicy sieci.
potr:zetr--50
2.- ca lepiei s
4.-
5.
6.
7.
8.
9.
10.
9. .',si.Crp.{,i9. lZ . .
Przeczytaj tekst, nastqpnie odpowiedz na pytania, kierujac
fa--"*n*
by( podstawq
I
sie wlasna opini4 oraz posilkuiac sie
tymi w artykule.
argumentamizawar- 1.111_
b g*rwille [wsp6lpr.] Olaf Galecki
Obuci i obyci
Po co dzisiaj dobre maniery?
(fragment artykulu z,,Politykil 05.08.201 4)
Czy coS nam jeszcze dzisiaj przychodzi z dobrych manier? Czy warto
dzieci savoir-vivre'u, czy te2 trzeba przysta( na Swiat z iego
iwulgarnoiciq?
Czy jesli ktos kichnie w towarzystwie, moruimy mu,,na zdrowie"? Czy dzit
nie wypada bekai? Czy mo2na jako6 ochronii krawat przed rosolem? Tato
dzqc na cmentarz, 5ciqgnql czapke; mama powiedziala,2e ma jq wlo2yi -
ma racjq? Chcq wyjsi na niedzielny spacer w bialym garniturze, ale mam q
czany parasol - pasuje? Chodzi o siadanie mg2czyzny, dokladnie o za
nogi na noge - czy to ma wyglqda(,,kolano na kolano"czy,,kostka na
w sprawie dawkowania wody toaletowej - ot62 zwykle u2ywam czterech
niq(, aczkolwiek mam wra2enie,2e sq one niewyczuwalne dla otoczenia.
katechetE; zdarza siq,2e wchodzqcy do szkolnej toalety uczniowie
mnie:,,Niech bqdzie pochwalony Jezus Chrystusl" - czy powinienem
t1261
'*'*S'Y'":o'*1yfl.uyL ''
:,:,,',,';::",
To pytania z poradniczych portali internetowych (na haslo,,zasady dobrego za-
chowania"wyskakuje kilkaset stron oferujqcych pomoc); w wiqkszo5ci - z portalu
niestrudzonego Stanislawa Krajskiego, dr. nauk humanistycznych, autora kilku
kiq2ek i setek artykul6w na temat savoir-vivre'u, a przed czterema laty - zalo2y-
ciela Akademii Dobrych Manier: kursy, szkolenia, konsultacje (blyskawiczna po-
rada w pilnej potrzebie - 50 zl). Akademie, szkoly,firmy z podobnq ofertq muszq
prosperowa( coraz lepiej, skoro w Warszawie i Krakowie oglasza siq ich po sie-
dem, w Gda6sku sze5t.
Klientela to skierowani na poduczki pracownicy szanujqcych siq firm (np. ban-

kow, ale te2 urzqd6w), lecz wej5( w posiadanie manier pragnie te2corazczqsciej
Hient indywidualny, a przynajmniej wyposa2y( w nie dzieci (posyla siq ju2 kil-
blatk6w). Piotr Klyk, trener w stolecznej Szkole Dobrych Manier, wykladowca
etykiety blznesu w warszawskich uczelniach, informuje, 2e oferta poszczeg6l-
r,r1rch o5rodk6w jest zr62nicowana, ale zazwyczaj kursy sq jednodniowe (8 go-
dzin), odbywajq siq w grupach od 4 do 16 os6b, ceny wahajq siq w granicach
Im-l30 zl. Po teorii przechodzisiq do (wicze6 z nakrywania stolu, witania go-
ri, serwowania wina. Adam Jarczyriski z serwisu SavoirVivre24h.pl, dyrektor ge-
reralny Polskiej Akademii Protokolu i Etykiety, czesto dostaje maile z pytaniami
od bytych kursant6w: - Cieszy mnie to, bo oznoczo,2e ludzie nie chcq popoit w by-
lIIIaE qkoii. Piotr Ktyk obserwuje, 2e klient indywidualny przychodzi do Akademii
m townie2 dla samej przyjemno3ci odreagowania na osaczajqce go wulgaryzmy
dtamstwo.
rft jest jeszcze tak, by kilkuletni popyt na dzialalno6i uslugowq w zakresie bon
ur dal widowiskowe efekty. Przeciwnie - nieokrzesanie, grubiaristwo, niewra2-
tuo6( zdajq siq osiqgat masq krytycznq. Pisali5my niedawno o powszechnej
ttozji empatii (POLITYKA 24), doszukujqc siq jej przyczyn w specyfice polskie-
Eo turbokapitalizmu, naznaczonego po6piechem, opacznie pojetym indywidu-
izrnem {czytaj: narcyzmem i egoizmem), prymitywnie interpretowanq wolno-
erra- i r6wno5ciE.
o uqrc
rcttrem Ioina z niewielkq przesadq powiedzie(,2e to, czego w dobrych obyczajach nie
llrido siq unicestwit socjalizmowi, kapitalizm dobil. ldeologia komunistyczna
u*urala nie bez powodzenia,,wyrzucii na Smietnik historii" klasy wy2sze wraz
dewczy .r rfr wykpionq etykietq. Ale inteligei-rcja, dla ideowej poprawno5ci nazwana
owcho-
facujqcE, poczuwala siq do rolidepozytariusza pewnej oglady iestetykiw co-
yc - kto t@ennym 2yciu. Hermetycznoi;( Srodowisk adwokat6w, lekarzy, architekt6w, ak-
tm tylko fiorfl,
profesury akademickiej miala mn6stwo wad, ale i tq zaletg, ze trzymano
ktadanie ro<g lstniala Srodowiskowa kontrola. Mec. Jacek Dubois, junior w adwokackim
kolano? &ie, powiada, 2e patron byt dla aplikanta niekwestionowanym wzorem za-
ech psik- furania na sali sqdowej, ale i przy stole. Aspirowalo sig, by wyglqda( jak on,
LJestem @1ta( co on, bywai gdzie on. Ale to byly czasy, gdy aplikowalo w stolicy do za-
drawiail I du kilkunastu, a nie kilkuset adept5w rocznie.
agowa€?
..@
...POLSKI DLAOBCOKRAJOIV'CO\M ........-l I
-
Proletariackie maniery szybko znu2yly te2 wielu - by tak rzec - wykonawcfu
dyktatury proletariatu. Ten, kt6remu przyszlo wyprowadzai sztandar PZPR,V
inteligentem co siq zowie. lnna sprawa, 2e,,masom inteligenckim'| zbiedniatyrn
kwaterowanym w blokowych M-4, z trudem szlo kultywowanie kultury stolr
gdy posilki z koniecznoSci spo2ywalo siq w przygarbie z tzw. lawy przystawb
nej do wersalki. Nie spos6b bylo zostai somelierem, majqc wyb6r miqdzy So
phiq a Kadarkq. Ani nauczy( sig, jak je6( ostrygi, gdy w restauracyjnym merr
dos
pod tq nazwE wystepowalo surowe 26ltko w szklance. Tote2 przy rozpaczlira4rd
e sie
gestach obrony (zdobyi nowego Llosq w zaprzyja2nionej ksiqgarni i puszkq trrl
czyka na domowe przyjqcie!) Peerelczyk obyczajowo siq pauperyzowal.
Smutne, 2e vox populiw dziedzinie obyczaj6w zaczql na dobre rzqdzi( po trans.

formacji ustrojowej. Zabraklo depozytariusza obycia? Fakt, inteligencja - d
profesury po aktor6w - musiala przede wszystkim siq obut (calkiem nienr+
forycznie m6wiqc, bo najtatwiej nas bylo poznat w cywilizowanej czqSci Swia
po znoszonych i tandetnych butach). To porzucenie misji na rzecz portfela b1-
pewnie cywilizacyjnie nieuchronne. Podobnie nieunikniona byla rozbi6rka b
nonu dla ludzi intelektualnie ambitnych. Nie dlatego,2e kultura wysoka zanldr Jrrwua,
przeciwnie - ona rozkwita, jest coraz bardziej dostqpna, ale w efekcie ka2dy ue
chg co innego czyta, oglqda, slucha. Klasy od Sredniej w g6rq stanowiq - powb
dajq socjologowie - coraz bardziej federacjg nisz. Jednolitq kulturq - festynu, b
baretowego rechotu, muzyki disco polo - ma demos. Lud.
Niczyja to wina. Logika rynku wziqla we wladanie nieomal cale 2ycie spoleczt-
Logice slupk6w oglqdalno5ci i czytelnictwa podporzqdkowaty siq media. To &
ludu, 2qdnego krwi, plotki, skandalu, wykreowano tzw. telewizyjnq publicystT
kq, gdzie zasadq jest przekrzykiwanie, wchodzenie w slowo, kl6tnia. Pisze siq rr
ustawicznie podniesionym tonie, krzyczy tytulami, a gra na ludzkich emocjacl
sprawia,2e zaciera siq r62nica miqdzy prasq opinii a tabloidami. Normy odzieir>
we dyktujq agresywne estetycznie celebrytki, jqzykowe - brutalni retoryo-
politycy. Nakaz luzu i spontanu obowiqzuje uczestnik6w ijuror6w telewizyjrfr
show- m6wiq sobie po imieniu bez baczenia na wiek, plei, kompetencje.Jakb.
leje dr hab. Katarzyna Klosiriska, znana popularyzatorka poprawnej polszeq,
w obiegu jest tam jqzyk,,mega-super" ubogi. Prostacki. Czolowa ekspertka d
pichcenia na Swiatowym poziomie, w dezaprobacie dla umiejqtno6ci swydt 1p',;
spodarzy, przewraca st6l, tlucze talerze i recenzenckim animuszem doprml
lez.
dza do I
Niestrawnoii i
Coraz wiqcej os6b widzqc to, cierpi na bolesnq niestrawno6i. Ma poczucie ri{
zfl
zaslu2onej degradacji. I bezradno5ci. Na przyklad gdy 12-letnia siostrzenica
d2a z kilkudniowq wakacyjnQ wizytq. I odmawia zjedzenia obiadu, bo nie {
rql
buraczk6w. Rozbabruje potrawy, pa(ka talerz, siorbie, ciamka. Ka2e dziesiq<
po{il
wola( siq do stolu. Wstajebez,,czy moge" i 'dzigkujq'i Siedzi niechlujnie,
ra siq, podkula nogi. Nie przychodzi)ejdo glowy pom6c w nakrywaniu, spr{
niu, zmywaniu. Nie dzigkuje za prezent. Rozczarowana,2e nie udalo siq ddl
11281
ulwlc(r ;:;. :-;;.:-;-; :^ :,,;*:-:;,;",;. ;: ;:;: ; ::
ZPR, b,I #r (dzieciach i doroslych): gNupek, idiota, kretyn. Nie ma w zwyczaju odpowia-
kradFrr At pelnym zdaniem; poprzestaje na uhm; burczy pod nosem. Bez pytania gasi
rystol* Liatlo, wzmacnia glos w telewizorze,przelqcza kanaty. Bez pukania wchodzi do
/$awb rnkniqtego pokoju i toalety. W autobusie miejskim przepycha siq, by zajqt naj-
&v so- hree misj56e. Wcina siq ze swoimi problemami i uwagami w rozmowq doro-
n lnertl frr- Chichocze, gdy ktoi powie coS, co wyda siq jej niedorzeczne; rysuje k6lka
dis4dr reole. Czqsto wydaje siq,2e w og6le nic nie styszy. Nie patrzy w oczy podczas
*qttt'v. unowy. Jest niewychowana.
Erqypadkowo okre5lenia bonton, maniery, etykieta, kindersztuba znajdujq wy-
Ptrant Ernik w sformulowaniu: dobre wychowanie. Cokolwiek powiedziei o po2ytecz-
cF-od rfrj kurs6w savoir-vivre'u, jest to ju2 tylko uzupelniajqca wieczor6wka. WSr6d
{emef tdr6w popelnionych przez nasze spoleczeristwo w modernizacyjnej pogonije-
ci Swiata trwydaje siq lekcewa2ony: poniechanie kindersztuby. Maria Bujastukaszewska
ftla b!,lo rttademii Dobrych Manier w Krakowie (12 lat dzialalno5ci) proponuje swoje uslu-
iatrka b i hom i technikom: - Mlodzie? pogubilo siq, w duilei mierze z naszej winy. Metoda
r zaniklr fuwwego wychowania zostalo wypoczono, wziqta zbyt doslownie.
a2dyEo-
- poYUftF **to nie przeszkadzo
tmu,ka- !Itlelu nauczycieli nie rozumie sensu kultury osobistej.Te2 sq pogubieni, szlu-
i1 do nrtod zie2y. Z domu zai uczn iowie wyn oszE zasadq odwetu : sko ro na u czy-
tlcey kolega jest prostacki, dlaczego ty wobec niego mialby5 nie zachowywai
pohczE
* d samo. Wielu pedagog6w bezrefleksyjnie ulega swoistej amerykanizacji
Ea-To da fray, cho(by takim postulatom reformator6w jak zlikwidowanie w klasach la-
ublicystp - (- Czlowiekowi stolik jest potrzebny chotby po to,2eby wiedziei, co ma zrobit
sze siq na qpmD. A potem asekurujq siq absurdalnie szczeg6lowymi regulaminami i sta-
emocjadt }ti:cozafiedzenie kanapki na lekcji, co za sp6Znienie - precyzyjnie obmy6lane
tcdaeir. fiy. Jednocze5nie stopnie z zachowania sq bagatelizowane, nie ma problemu,
toryczn-E
rizyjnydt lrernat siq na studia z nieodpowiednim.
t
pJakbo- hdrologowie powtarzajq: dorastajqce dzieci, choi z pozoru zbuntowane, jak
}szeyzty, lE*t a potrzebujq autorytet6w, hierarchii, rytual6w - dla poczucia bezpie-
pertka od bndrna. DziS majq pomieszane w glowach. Anna Swiqtek, [polonistka i od lat
wych ge !.nauczycielka savoir-vivre'u w warszawskim Liceum im. Frycza Modrzewskie-
doprowa Ll oporiada, 2e gdy podczas lekcji wchodzi do klasy doroslryr, nauczycielka
F* ieUy uczniowie wstali. Weszla wo2na. Byli zdziwieni,2e te2trzeba. Prece-
hB funkcji - to im leszcze mie5ci siq w gNowach, ale wynikajqca z wieku czy
|e Xin im nie powie dzial,2edobre wychowanie to nie wyuczony przymus, to
zucie nie' wobec drugiego czlowieka, okazywanie mu szacunku.
lEirroit
enica zje2-
p nie luti
Lb zrelterowala z obowiqzku wychowania. Ale i uczelnie nie sq (rodowiskiem
putn6rczym. Jan Minkner, redaktor naczelny Radia Opole, iu2w latach 90.
iesigt razy
fuz4qcia z dobrego wychowania (,,kultura zawodu")wzespole szk6t po-
ie, podpie-
ru, sprzqta
Itodstawowych, a potem na Uniwersytecie Opolskim na politologii idzien-
sig dosta< Erstwie (,,etykieta"). Obserwuje,2e polowa obecnych student6w co5 z domu
IhEh, polowa - to tabula rasa. Niedobrane krawaty, porozpinane bluzki,
. .:9::\',.":.^.9l99TiT."y:9y. ..
fatalnie siadajq. Staral siq: sprowadzal aktora, by uczyl wymowy, i krawca, by ob

r:
E
ja6nil, na czym polega elegancja tkaniny, kroju itd. Nie porzuca marzenia, by
uczelni otworzyi wsp6lnq pracowniq dla wielu kierunk6w ze stolem, zastaq,
kompletem sztu(c6w i kieliszk6w.
Czy znajdzie zrozumienie w czasach, gdy nauczyciele akademiccy przesiqkli -i*
powiada - robociarskimi nawykami? Ot, chotby ta graba wyciqgniqta na po*
tanie, r6wnie2 do kobiety. Ot,,,podniesienie" podczas przerwy kawowej w korF
rencji naukowej (brzgk ly2eczek w fili2ankach, z koricowym akordem - stukan'rern -
o brzeg naczynia). Profesura w du2ej czq5ci porzucila konwenanse odzie2owe ijg
zykowe. Niechlujnie,,pracujo",,,idcl'i"m6wio]np. pi6cet (500).Tendencja do upra*
czania jqzyka przechodzi w jqzykowe prostactwo.
Sluchonie ze zrozu mien iem

Przyzwyczaili5my siq, 2e absolwentom wy2szych uczelni brakuje tzw. kornF
E
tencji spolecznych.Tego czego6 zpozotu nieuchwytnego. W oczach pracodi*
c6w - nawet bardziej ni2wiedzy.Zdezorientowani mlodzi ludzie pr6bujq,,to d
nadrobi(. Kursy autopromocji, kreowania wizerunku, treningu osobistego. J*
kolwiek by to nazwa(, sprawa - przynajmniej na poczqtku - sprowadza siq dob
tania dziur w kulturze osobistej.
Dr Grzegorz Gustaw psycholog i trener owych umiejqtno3ci spolecznych, &

strzega wiele zbie2no5ci z zasadami savoir-vivre'u. Wszak tu i tu chodzi o spr*
ne komunikowanie siq, zarzqdzanie sobq w czasie (punktualno5(), panowna
nad mowq ciala (wstrzemiq2liwo(t w gestykulacji). Sluchacze, powiada, sE w tF
wszystkim coraz lepsi, alewiele spraw szwankuje. Np. powszechna jestzbyteno
cjonalna, gwaltowna reakcja na krytykq. Albo nawyk odpowiadania na podniesb
ny glos jeszcze wylszym tonem. A ju2 fundamentalna trudno(( to powstrzynd
siq od przerywania, nie wcina( siq, uszanowat rozm6wc9. Psycholog rna ;
przewagq nad trenerem manier, 2e naukowo uzasadni korzyit z wlaiciurcg:
zachowania: uwa2nie sluchajqc, uzyskujesz wiqkszy wptyw na rozm6wcq, ab
-r-g- - -.
wiem karmisz jego poczucie wa2noici, a czlowiek niczego tak nie uwielbia, i*
czut siq wa2ny.
r T
Byt mo2e nale2aloby teraz do programu edukacji - wzorem nauki czytania r:

zrozumieniem - wprowadzii naukq sluEhania ze zrozumieniem. Uczyi dopza-
[!mr:
lej reakcji na krytykq. Ukazywai dzieciom, 2e nie ma lepszego sposobu na ofi
krzyk, ni2w odpowiedzi obni2yi glos. fue*-
Takie racjonalne wyjainianie sensu dobrego wychowania mo2e byt skuteczni$
sze ni2 odkurzanie przedwojennych kodeks6w. [...]
Miloii ka2dego bl iiniego

Na wsp6lczesne maniery wptywa z pewno5ciq r6wnouprawnienie kobiet (i,i
nieladnie jest przedstawi( mal2e6stwo: to pan Nowak, a to Nowakowa). Wptl
wajq zasady podmiotowego traktowania dzieci. I poprawno5i polityczrr
wykluczajqca nadmierne zwracanie uwagi na wiek, plei, kolor sk6ry. Dziwne,i
tl30t
,.. .'I.Y'f:Y5:.:"YL':Y:. . . -
by ob- zagorzali konserwaty5ci a2 tak to dezawuujq, nie dostrzegajqc,2e chodzi o sza-
,byna cunek do drugiego czlowieka. Wrqcz o ewangeliczny nakaz miNo6ci bliZnie-
Etaw+ go. Wstqp do ka2dego wsp6lczesnego poradnika akcentuje,2e w nim wlaSnie
savoir-vivre ma swE najglqbszq geneze. Dr Stanislaw Krajski w internetowym
artykule dodaje, 2e sformulowanie savoir-vivre nale2y tlumaczy( nie tylko jako
[i - jak etykietq czy maniery, ale umiejgtnoSt2ycia. Dobrego 2ycia. Pelnego urody i nie-
r powi- wadzqcego innym.
rkonF
kaniem Pozostaje jeszcze odpowiedziet czytelnikowi, kt6rego synek ostatnio zaskoczyl
,ure i je- gytaniem protokolarnym: Czy moge o co5 zapyta(? Ojca niepokoi, czy syn nie
)uprasz- Fst zbyt grzeczny, czy odnajdzie sig w Swiecie. Odpowied2 brzmi: bgdzie umial
ubzyi sobie dojrzalsze relacje,latwiej znajdzie pracq, bgdzie lepiej 2yl. Szczq!;li-
,rie nie on jeden stara siq byi dobrze wychowany.
P5 Odpowiedzi na pytania internaut6w: Nie m6wi(,,na zdrowie". Nie wypada

kompe- be*ai, tak2e chlopcom. Je6i ros6l ostro2nie.Zdj4t czapkq przy samym grobie.
acodaw- lftirzyzna u2ywa wylqcznie czarnego parasola. Mg2czyznazreguty powinien sia-
Q,to cos' ff ze stopami na podlodze; odleglo6i miqdzy kolanami -,,na|rzy, cztery palce'i
ego. Jak- Uptarczq cztery psikniqcia. W toalecie nie witamy siq ani nie pozdrawiamy.
siq do ta-
'-I-AXIIA.
nych, do-
i o sPra* l) Wiakim celu powstaly zasady savoir-vivre'u?
anowan'te 2) Dlaczego wsp6lczesnym ludziom czqsto brakuje dobrych manier?
,qwtym 3) Skad rodz4casig potrzeba powrotu do nauki zasad wta6ciwego
&ytemo- zachowania?
pdniesie {) Po co dzisiaj dobre maniery?
Ystrzymx
bg ma tg
taSciwego
,wcq, albo
vietbia, iak
h6"tt co oznaczaj4 poniZsze okre6lenia. Jakie zachowania cechuja takie
lrl: Fodaj argumenty i przyklady.
czytania ze Cdowiek dobrze wychowany -
4i doY*
bu na czYii
f*rriek niewychowany - ..
;kuteczniqi
tftwiek prostacki-
(jti E*rriekchamski-
rkobiet
owa).wplr
polityczn [fuiekwulgarny-
1. Dziwneir
POTSKI DLA OBCOKRAJOIVCOIV
-..
9. viqrp.+ie. !.9..
Dokoricz zdania, odwolujac siq do zasad dobrego wychowani". W
..........1
""rrc ffi
by poszukaj informacji w poradnikach savoir-vivre'u. I
Nigdy nie nale2y --{
Trzeba pamiqta(, aby ..
Wtowarzystwie... {
...--{
Przyjmujqc goici .
Bqdqcgo5ciem.... ...-{I Er-Eu
Witajqcsie.... ......--{
Je2elido kogo5 dzwonimy ... {
Wchodzqc do sklepu lub autobusu {
Nigdy nie zakladamy na siebie ---{
Na Slubie nie wypada --J
Nie podajemy rgkijako pierwsi Ihi
Nigdy nie siedzimy
{
{
...--{
Wstajemy
Nie zaczynamy listu lub e-maila
{
W szkole lub na uniwersytecie .----{
Powinno sie ...
{
Podczas posilku .----l
Kiedy przedstawiamy -- J
C. w.i.czenie.20
a) Odpowiedz na pytania czytelnik6w zawarte w arrykule w iwiczsi
W razie potrzeby zajtzyj do tekstu.
o Czy jeSli kto5 kichnie w towarzystwie, m6wimy mu,,na zdrowie"?
. Czy dziewczynie wypada bekai?
o Czy mo2na jako5 ochroni( krawat przed rosolem?
o Tato wchodzEc na cmentarz, 5ciqgnql czapkq; mama powiedziala, in
wlo2yi- kto ma racjq?
. Chcq wyjS( na niedzielny spacer w bialym garniturze, ale mam tylko
parasol - pasuje?
o Chodzi o siadanie mq2czyzny, dokladnie o zakladanie nogi na nogq -
to ma wyglqda(,,kolano na kolano"czy,,kostka na kolano"?
o W sprawie dawkowania wody toaletowej- ot62 zwykle u2ywam czt
psikniq(, aczkolwiek mam wra2enie, 2e sq one niewyczuwalr
otoczenia.
t132t
UI. SWIAT, W KTORYM ZYJEMY
.....
-
. Jestem katechetq; zdarza
siq, ze wchodzqcy do szkolnej toalety uczniowie
pozdrawiajq mnie: ,,Niech bqdzie pochwalony Jezus Chrystus!,, czy
ie potrze
powinienem reagowat?
-
Sprobuj uzasadnic, dlaczego tak nalezy siq zachowad.
Cwiczenie 2l
Jakie zasady dobrego wychowania s4 przestrzegane Cwiczenie mo2e
rr'Twoim otoczeniu, a jakie nie? byi podstawq
Jakie zachowania w Twoim otoczeniu Cie draZnia? dyskusji.
\$miefi po kilka przyklad6w.
?!.qlg.u Cwiczenie mo2e

byi podstawq
Wymieri 5-10 rzeczy, kt6rych nie wypada robid w pol-
dyskusji.
mi llQ kt6rych niewypada robiiwTwoim kraju.
W moim kraju nie wypada
reniu 17
hnfirnaj zasady dobrego zachowania w obu krajach. Jakie s4 podobieri-

rua i rSZnice? Zczegowynikaja?
Ize man
konatniq
oge - cz,
r cztercdr
valne dr
\rrr
POTSKI DLA OBCOKRAJOWCO\M

-..
lD po,rryp.+ip.?.Q. Cwiczenie ka2dy student u4f
konuje samodzielnie, a nas!
,.2.!.....
Sprawdi swoj4 znajomoSd zasad dobrego zacho- podaayr
nie na zajgciach konfrontuje
wania i norm kulturowych. Kt6re z wypowiedzi sa
my odpowiedzi i wyjainiaml
h sercir-
prawdziwe, a kt6re nie? Zaznaczprawidlowq odpo- zasady dobrego wychowari zdaniem r
wiedi,isprawd4 czy popelnil(a)by6 gafq w Polsce. zdezaktr
Prawda i Falsz
1 . Wrqczamy bukiety tylko z nieparzystE liczbq kwiat6w, chy-

ba 2e kwiat6w jest du2o, wtedy liczba nie ma znaczenia.
2. Nigdy nie wrqczamy kwiat6w mg2czyflnie.
3. Nigdy nie dajemy w prezencie kwiat6w doniczkowych.
4. Nie powinno siq jako go(( przychodzi( na Slub w su-

kience w bialym lub czarnym kolorze. q,a rnypo
5. Podczas powitania nie powinno siq pierwszemu wyciq- gaitierrr, r
gat rqki do osoby starszej. Wf-

I iq srad
6.W ko6ciele, kinie, teatrze i wielu innych miejscach pu- fti
blicznych nale2y wylEczy( telefon kom6rkowy.
7. Gdy odwiedza siq kogo6 w domu, nalezy zawsze zalo-

2yi pantofle.
8. Po zamieszaniu kawy czy herbaty nale2y wyjqt ly2ecz-
kq z fili2anki, szklanki czy kubka.
9.Zawsze grzecznie siq witamy i 2egnamy, tak2e w win-

dzie i w toalecie.
10. W koiciele i na cmentarzu zar6wno kobieta, jak i mq2-

czyzna powinni zdejmowa( na znak szacunku nakrycie
olowv.
IZII
11.Nie wchodzimy do koiciola w kr6tkich spodenkach
iw ubraniu bez rekaw6w. l- ----
12. Dzwoniqc do kogoS, najpierw siq przedstawiamy.
h--.
13. Korzystanie z telefonu w miejscach publicznych jest do-
I
zwolone pod warunkiem, 2e nie rozmawiamy zbyt gloSno.
14.Przed wej5ciem do autobusu, tramwaju, sklepu itd.,

najpierw przepuszczamy osoby wychodzEce.
15. Je2eli urzqdzamy imprezg, uprzedzamy o tym sqsiad6w
i ustalamy godzinq zakofczenia zabawy.
III. SWIAT, W KToRYM ZYJEMY
..
-
lrt'
Cwiczenie24 Cwiczenie mo2e by( podstawq dyskusji.
ql Co s4dzisz o podanych przedwojen- M02na tez zacheci( student6w do po-
+ u.vch zasadach savoir-vivre'u? Kt6re

szukiwania innych dawnych zasad, kt6re
uznajqza warte przestrzegania w dzisiej-
znich Twoim zdaniem sa wciaZ aktual- szych czasach lub wyjqtkowo dziwacz-
- ry a kt6re sie zdezaktualizowaly?Uza- nych / nieaktualnych / zabawnych itp.
- sadnij swoje zdanie.
. 1. Mg2czyzna przedstawiany kobiecie powinien sta(, kobieta zaS siedziei.

2. Nie wypada nosi( sztucznej bi2uterii. Jest to oznakq zlego gustu.
3. Podczas spaceru z damq kawaler powinien zadbat, by szla od strony
dom6w, ja ko bezpieczniejszej.
4. Formalne skladanie wizyt powinno siq odbywai w godzinach 12-13i 17-
-18, a w razie nieobecno5ci gospod arzy nale2y zostawit bilet wizytowy.
5. Eleganckie panie w ciqgu dnia powinny przebierai siq przynajmniej
trzykrotnie. lnny stroj obowiqzuje przed poludniem, inny w porze
lunchu, a inny popoludniu czy wieczorem.
6. Bqdqc go5ciem, nie nale2y siq najada(, ale koriczy( posilek,,na wp6l
glodnym'i
7. Nale2y siq starai nie pozycza( od nikogo pieniqdzy, gdy2 ubli2a to
godnoSci.
8. Nie nale2y nadu2ywai uprzejmo5ci sEsiad6w, ktorzy dysponujq apara-
tem telefonicznym, i wykorzystywat go jedynie w naprawdq wa2nych
przypadkach, dotyczqcych zdrowia czy 2ycia.
9. Po zamieszaniu kawy czy herbaty lyileczkq nale2y wyjEe jEz fili2anki.
Picie zly2eczkq wystajqcq z fili2ankijest przykladem zlego wychowania.
10. W sklepie sprzedawca powinien ka2dego klienta tytulowa(,,szanownym
panem",,,laskawq paniq'i,,panem prezesem] traktowa( go zszacunkiem,
uprzejmie i profesjonalnie. Nigdy nie namawiai do kupienia rzeczy
dr o2szy ch i n i e s p rzed a w a( rzeczy zlej j a koSci.
czenie 25
-______4 yia6nij pojqcia z artykulu.
tura osobista -
---------1 ry inteligenckie -
rtowe M-4 -
populi-.
rura wysoka
: :I n(r
etnik historii -
f,pwanie bezstresowe -
L_lllj
C
zasada odwetu
r6wnouprawnienie kobiet
Qeilfaod *l
podmiotowe traktowanie dzieci -
miloSi bliZniego
b) Powiedzto innymislowami: l-r.*".n

a) poradnicze portale internetowe
b) wyskakuje kilkaset stron internetowych lE&irwhr

=-dtonJ
c) niestrudzony badacz
:--€l*
d) firma dobrze prosperuje nfrynszE
e) btyskawiczna porada
f) szanujqca siq firma
1'-**
g) wej5( w posiadanie
h) wyposa2y(
i) oferta jest zr62nicowana
j) cenywahajqsiqwgranicach 100-t30zl
k) dzialalnoiiuslugowa
!) opacznie poiqty indywidualizm
m) niekwestionowany wz6r zachowania
n) pauperyzowa(
o) proletariackiemaniery
p) bez baczenia na wiek
q) boleje nad manierami
-:-
l136 I
III. SWIAT, W KTORYM ZYJEI\,{Y
r) ekspertka od pichcenia
s) cierpi na bolesnq niestrawno5i
t) dziecijakpowietrza potrzebujqautorytet6w
u) ciuszek-zachcianka
v) latanie dziur w kulturze osobistej
w) wstrzemieZliwo5i w gestykulacji
x) wiele spraw szwankuje
y) odkurzanie przedwojennych kodeks6w
-cl.i.czp.+ie.eq..
f-urpdnij poniiszy fragment tekstu, nie zagl4daj4c do artykulu. Wpisz l.ii{r/ra6y
lodnie z sensem i zasadami gramatyki, niekoniecznie identyczne jakwtek6cie.
Psychologowie powtarzajq: dorastajqce dzieci, cho( (1)
pozoru zbuntowane, jak powietrza (2) . . ... autorytet6w,
hierarchii, rytuat6w - dla (3) '.... bezpieczefstwa. Dzi( majq

pomieszane w glowach. Anna Swiqtek [polonistka i od lat 90. nauczyciel-
ka savoir-vivre'u w warszawskim Liceum (4) .... . Frycza Mo-
drzewskiegolopowiada,2e gdy (5) .... . lekcjiwchodzi do klasy
dorosly, nauczycielka prosi, 2eby uczniowie wstali. weszla wo2na. Byli zdzi-
wieni,2e te2 trzeba. Precedencja funkcji - to im jeszcze (6) . . .
czy Nikt im nie
plci? powiedzial, 2e dobre
i w gfowach, ale wynikajqca z wieku
I rrychowanie to nie wyuczony przymus, to uwa2no5t O ....
I aruqiego czlowieka, okazywanie mu szacunku.
l s*"t" zrejterowala z obowiqzku wychowania. Ale i uczelnie nie sq (8)
1 . .. wzorotw6tczym. Jan Minkner, redaktor naczelny Radia
I @le,ju2wlatach90.(9).... . zajqciazdobregowychowania
I .Jnrltura zawodu") w zespole szk6l ponadpodstawowych, a potem (10)
I .... Uniwersytecie Opolskim na politologii i dziennikarstwie
I ,-etykieta"). obserwuje, 2e polowa obecnych student6w coS z domu
I rvniosla. polowa - to tabula rasa. Niedobrane krawaty, porozpinane
I Ur.vki, fatalnie siadajq. Staral siq: sprowadzal aktora, by uczyl wymowy,
POLSKI DLA OBCOKRAJOWCo\M
-..
i krawca, by objaSnil, na czym polega elegancja tkaniny, kroju itd. Nie (11
..... marzenia, by na uczelni otworzy( wsp6lnq pracownQ dosypujq o
dla wielu kierunk6w ze stolem, zastawq, kompletem sztu(c6w i kieliszk6w- -;-?(d€i z pasaetr
Czy (12) zrozumienie w czasach, gdy nauczycide
akademiccy przesiqkli - jak powiada - robociarskimi nawykami? Ot, chocbT
ta graba (13) .. ... na powitanie, r6wnie2 do kobiety. G. [9 rzagu.
,,podniesienie" podczas (14) .. ... kawowej w konfereng

naukowej (brzgkly2eczek w fili2ankach, z kofcowym akordem - stukanien lEbaty, kaqf-.i*
o (15). . . . . naczynia). Profesura wdu2ej (16)
rEboqf. erarzeOt
porzucila konwenanse odzie2owe i jqzykowe. Niechlujnie ,,pracujo", ,iN
i "m6wio'1 np. pificet (500). Tenden4a (17) ..... upraszczara
jqzyka przechodzi w jqzykowe prostactwo.
b Coi, q%rtp.?.l
Pruecrytajfragment artykulu i odpowiedz na pytania do tekstu.
h orrr" Suliriska
M6j chlopak z dworca
(f ra g ment a rtykulu z kich O bcas6w'i 27 .1 2.20 "t 4)
"Wyso
ljaktu powiedzie( znajomym, ie chlopak naszej studiujqcej na ASP c6rli

od dziesigciu lat bezdomny?
Marzec 201 1. Kasia maluje w Warszawie. Wyciska farby, miesza, rozciera, t
pqdzel, przeciqga po biatym pl6tnie.Tworzy.
Rafal maluje w Berlinie. Przelewa farby, miesza, macza pqdzel w wiadrze,

puje, przeciqga po wygipsowanej Scianie. Pracuje.
Styczeri 2o12.Dworzec Centralny w Warszawie , czyszczony przed Euro 2011

jeszcze brudny. Kasia ma 20 lat, podaje torby, przyjmuje pieniqdze, wychodzi
papierosa, je kanapki. Pracuje.
Rafal ma 29 lat, wszystkie torby nosi ze sobq, pieniqdze chqtnie przyjmuje,

pierosy ijedzenie sporadycznie kupuje, czq6ciej wygrzebuje ze Smietnik6w-
Mo2e czasami siq mijajq.
Na dworze minus 15. Ka5ka ma przerwe w pracy, trzqsie siq na mrozie, ale
Podchodzi do niej bezdomny. Nie, nie chce pieniqdzy ani papierosa. Prosio
batq. Nie, to nie jest Rafal.
Jakto? Nie chce fajek?! Niemo2liwe!- my5li Kasia i od razuprzychodzi jej

wy, 2e to przecie2 te2 sq ludzie, 2e trzeba im dai tq herbatq. Robi
Facebooku i jest w szoku, 2e tylu znajomych sig odzywa. Piszq:,jl-ak, trzeba
t1381
;; ;:;;,. ;;; .-":;, ;,-.;; ;;;;;;k ;:'
mjq wrzqtkiem, dosypujq cukru, mieszajq. Robiq te2 kanapki. Zwykle, z biaNego
drleba, najczqsciej z pasztetem. Potem jadq z tym majdanem na Centralny i roz-
thilbezdomnym.
f,eii o akcji siq niesie. Po herbatq przychodzi coraz wiqcej os6b. Rafala nie ma
ri6d nich. Do czasu.
tsat - Kolega mnie nam6wil,,PrzyjdZ, zobacz, sq kanapki. Zjesz coi, napijesz
ifcieplej herbaty, kawy".,,No dobra - m6wiq - p6jdg.Przecie2itak nie mam nic
lmgo do roboty'i Przyszedlem, podeszla Kasia, dala herbatq i zapytala, co ro-
I?na ulicy.
E E - W pigi minut caly 2yciorys mi opowiedzial. Potem umawialam siq z bez-
Frrrymi, przynosilam im kanapki iprzy okali pytalam o Rafala, bo lubilam go
hueiod innych.
l* Przy tym pierwszym spotkaniu Kasia popatrzyla mi w oczy,ja jej i bylo

briatane. Ale mialem wahania. Bylem ju2 po kilku zwiqzkach, wiedzialem, 2e
tseqnra. Ukladalem sobie wszystko w glowie.
Et-OO poczqtku wiedzialam, 2ezale2ymi na nim bardziej ni2 na innych, ale
]ryStrtam, 2e siq zakochujq. To bylo ukryte, bo przecie2 on byl bezdomny,
f,ruzyscy mamy jakie5 ograniczenia. Zresztq nigdy nie wyobra2alam sobie,
Eldrlooak bedzie mieszkal na dworcu.
!;rrszego spotkania Rafal czeka p6ttora miesiqca, nim zacznie dziala(.

:'i ts.rrsie Kasia mieszka z rodzicami, studiuje, pracuje, przynosi bezdomnym
Rafal 2yie na d,,vorcu.
F*
E- w zlmie ka2dy je2dzil do calodobowego Tesco na Kabaty. Te2 jeadzilem. Ci
bv yzymykali na nas oko. Kiedy5 usiadlem przy wej3ciu, czyli polo2ylem siq
]-AOdroazi do mnie ochroniarz i m6wi:,,Przepraszam pana. Nie m6glby pan
: -- ]ha,q dalej,2eby pana kamery nie widzialy?".,,No dobrze, nie ma proble-
IlEri pan i ma'iPokazal mi miejsce.,,Pan sobie usiqdzietutaj, miqdzy lod6wkq
*wteav nie bqdzie na pana wialo, a bqdzie mial pan cieplo od dmuchawy
t Usiadlem i spalem. Ale jak ochro niarzzobaczyl,2e tam, gdzie spal bez-
;jest brudno, nasikane, to sig wkurzal i wszystkich gonil.Trzeba siq te2 bylo
un1rc, ogoliC Zaprzyja2nilem siq z. babciq klozetowq. Nadal m6wiq do niej
.* sie widzimy, w rqczkq calujq. Pytalem jq, czy mogq siq ogoli( i obmyt.
mnie do lazienki dla inwalid6w. Obmywalem siq, ogarnialem. P62niej
d niej mopa isprzqtalem albo papierem toaletowym calq podlogq Sciera-
iCanach, 2eby bylo czysto. Ale jak ktoS wejdzie i narobi syfu, to jest trage-
drcesz mie( szacunek u ludzi, to najpierw miej do nich szacunek.
- -
' i Rafal zaczyna przychodzic do sklepu, w kt6rym Kasia pracuje.
fu=edhm raz, drugi raz. Udalo mi siq zaprosi( jq na kawq, ale to bylo
FiOT p*rbralem pieniqdze. Sqpilem. Ludzie dawali, bo nie oszukiwalem.
chcq na piwo, m6wilem,2e zbieram na piwo. Jak chcialem na
cry mogE mi kupi( herbatq.
- . . i9!:TP:.^.9:ggTry."yggy. ..
Pod koniec marca Rafal siq przelamuje. Wchodzi do sklepiku, w rqku trzFr
kwiaty. Ka5ka akurat koriczy pracq. Przed sklepem czekajq na niq koledzy RaE
Te2 majq kwiaty. Kupione, skladkowe. Wrgczajqbukiet iju2 rozkladajq czerworq
koszulkg, bo Rafal obiecal jej kiedy5, 2e zalatwi przej5cie po czerwonym dyr
nie. Kasia poznaje tq koszulkq. Przyniosla jq bezdomnym razem z kanapkami, b;
mieli czyste ubrania na zmianq. Glupio jej teraz po niej depta(, ale idzie.
Potem siedzq na schodach i gadajq. Niby wszyscy razem, ale Kasia jakby bardzt
z Rafalem. Dwie pary brqzowych, mailanych oczu. KtoS m6wi:,,Dobra, ich mo2rr
zostawi(, przecie2 itak nie zavwa2q,2e nas nie ma". A oni dopiero sekundq p&
niej:,,Co? Do nas m6wili6cie?'l Od tego gadania Kasi chce siq siku, ale drobnyd
na toaletq nie ma.,,Chod2" - slyszy. Rafal wygrzebuje ostatnie dwa zlote i war
je w ladnej, czystej lazience na Centralnym, 2ebym nie musiala sika( w toi t(litr.
Kasia: - Bylam w szoku, 2e sobie czego5 odm6wil, a mnie dal na toalete.Wted

to siq we mnie obudzilo. Potem dzwoni do mnie i m6wi:,,Chodi ze mnq na drogl
krzy2owq, bo ja bqdg niosl krzy2" (wolontariusze ze wsp6lnoty chrzeScijariskii
kt6ra pomaga bezdomnym, powiedzieli mu, 2e bqdzie mial takq role). Strasai
nie chcialam p6j5(, bo nie wiedzialam, co sig wydarzy. Mialam sieczkq w glordc
MySlalam: musze to skohczyi, a za chwilq: nie, ja nie moge tego skoriczyil
Rafat - A ja po prostu wiedzialem, 2e przyjdzie, tak czulem.

Kasia: - Jak ju2 siedzialam obok Rafala, czulam, 2e muszq go chwyci( za rqtg
Chwycilam, nie odtrqcil mnie. Zaczqli5my byt razem. Byl30 marca 20.l2 rch
Mialam 20 lat, Rafal o dziesigi wiqcej.
Przed rodzinq go Kasia kryla. Byl jako kolega, ale gdy wyszlo na jaw 2e wziqb gl
zulicy, postawili na swoim.To znaczy oni, nie rodzina. Kasia powiedziala:,Cla
cie czy nie, bqdziemy tazem".
Najpierw znajomy wynajql Rafalowi pok6j na dwa miesiqce. Po miesiqcu Kd

byla tam czq6ciej ni2 u rodzic6w. W czerwcu 2012 roku wynajmowaliju2 wspril
ne mieszkanie. Placila Kasia.
Kasia: - Jaki on byl chudy, jak ja go z tej ulicy wziqlam. O matkol
Rafal: - Nie jadlem, bo za du2o pilem i organizm nie przyjmowal jedzenia. A i

lem, bo jak jeste5 na ulicy, nie chcesz.my5lei o nastqpnym dniu, chcesz siq ofu
rwa( od tej rzeczywisto5ci. A jak walniesz trzy, cztery browa ry, patrzysz na jrril
inaczej. Ale przejrzalem na oczy i staram siq ogarnqi.
Kasia: Nie zapomnq, jakzaczql nadrabiai jedzenie.Zjadal

- l5 pierog6w i doF{
bialymi kielbasami i bulkami.
Ze znajomymi Kasi bylo trudno. Chlopak bezdomny, no ciekawe, ale jaktu wyfr
z nimi na piwo? Czy nie Smierdzi? Czy nie zlodziej? No i gdzie oni do licha seh
uprawiajq? Bo chyba nie na dworcu?
Kasia: - Jak zaczqlam byt z Rafalem , zaczqlam dostrzega(, kto jest mi bliski.bi
kie6 znajomo6ci siq pokofczyty. I
tl40t
-
ku trzYma ; ;" ;.;;;;;";,:"; ;;:;-" ;,",, ; ;:;;;;:
dzy Rafala. ,O, ty".;;
masz mieszkanie!'| ,Ty siq teraz wywy2szasz". ZresztA mogE m6wi(, Rafal
ma to gdzieS. Jakby tak mial ka2dego sluchai, toby mial, o, takq baniq. Ale siq od
lczerwona
rym dywa- koleg6w nie odwraca. Radzi:,,Stary, poznaj kogo6. Zakochaj siq".
apkami, bY Rodzice Kasi (mama psycholog, tata pedagog) mieli z Rafalem problem (Rafal, by
zie. opisai poczqtkowe relacje, u2ywa okreSlenia,,hardcore"). No bo jaktu powiedzie(
.by bardziej znjomym,2e chlopak ich studiujqcej na ASP c6rki, kt6ra co prawda zawsze siq
ich mo2na buntowala, ale w liceum ju2 siq wyszumiala i byla nawet przewodniczqcq klasy,
,
a potem przewodniczqcq szkoty na zastqpstwo, jest od dziesiqciu lat bezdomny?
kundq P62-
e drobnYch Rodzice Rafala nie 2yjq: mama zmarla dziesiq( lat temu, rodzehstwa Rafal nie ma.
ote iwrzuca kzybrana ciotka Ala, najbli2sza mu osoba, cieszy siq na te nowE milo5i. Wierzy,
. w toi toiu. le chlopak w kot6cu stanie na nogi. Jednak nie o wiarq tu chodzi, lecz o walkq -
Itetq. WtedY
zs.lmym sobq. Bo w bezdomno5i wpaii latwo, wygrzeba( siq z trudno.
I
rnq na drogq [ -* siq wpada? Droga mo2e by( dtuga. Mie( wszystko: i bogatych rodzic6w i ta-
reiciiariskiej, I trrt muzyczny, i znane nazwisko, i mieszkanie w Warszawie, i pieniqdze, a potem
lq). Strasznie J bdrajqcq 2onq. Ale nagle okazuje sig,2e 2ona kocha te pieniqdze, to nazwisko
kq w glowie-
I io mieszkanie w Warszawie, a nie tego skrzypka, kt6ry stoi teraz w kolejce po
rfrczy(l
I Hatq i rozciera zmarzniqte palce.
I fn"" te2 siq zagapit, jakzagapil siq Rafal. Nie bylo go w Polsce. Wr6cil, mama
ryci( za rqkq- f rr znrarla, a mieszkanie przepadlo. Bylo komunalne, mial p6l roku, by siq zglo-
:a 2012 roku- I* a" uzqdu i powiedzie(, 2e jest synem swojej matki i 2e on, Rafal, chce tam
l*=zfae. Ale coto jest sze6( miesiqcy? Mlody byl,mial22lata.Wolno5( mu byla
nie mieszkanie, wiqc siq bujal po ulicy.
r,2e wziqla 9o
llgbrrie,
dziala:,,Chce- fuA * Ae towarzystwo. Czasami siq ogarnial. Byl sanitariuszem w karetce, pra-
hdw oSrodku dla bezdomnych, byl nawet szefem jednego z barak6w. Wyje2-
Etez za granicq do pracy, ale nigdy jako6 nie wychodzilo (m6wi, 2ezawsze go
niesiqcu Kasia tsiwali). Dopiero z KaSkq kliknglo.
raliju2 wsP6F
D*- Powoli, ale rodzice zaczqlisiq do niego przekonywaC [...]
T.\NtA:
.iedzenia. A Pi-
chcesz siq ode- I ) Dlaczego Rafal stal siq bezdomnyT
tltzyszna 5wid 1) Dlaczego Kasia zaczqla pomagai bezdomnym?
3) Gdzie Kasia i Rafal spotkali siq po raz pierwszy?
erog6w i dojad +) Kiedy poczuli,2e s4 w sobie zakochani?

i) Co wspolnego Kasia i Rafal maja z sob4?
jaktu wYji o) Co ujelo Kasie w Rafale, a co jego w niej?

ale
,
-) Jak zareagowali na informacje o ich zwiazku rodzice KasiT
rnido licha seks
! f Jak zareagowali na informacje o ich zwiazku znajomi Kasi?
9 ! Iak zareagowala na informacje o ich zwiazku rodzina Rafala?
lest mi bliski. Ja
h] I Iak zareagowali na informacje o ich zwiazku bezdomniT
. . fr4af
L-:]JJ
-..
ewiczenie 28 Cwiczenie mo2na wyko-
o;;;;;;;;;ilK.,,iili;, naiwgrupach-ka2da
przygotuje opowiada-
a) z perspektywy Kasi, nie z innej perspektywy.
b) z perspektywy Rafala,
c) z perspektywy rodzic6w Kasi,
d) z perspektywy przyjaci6l Rafala,
e) z perspektywy przyjaci6l Kasi,
f ) z perspektywy cioci Rafala. nie 3l
;--rhbfi
Wybierz jedna lub wiecej moiliwo6ci. r4hk i co:
u t-'g
C. viqzp.rrip.?9
WyjaSnij zwroty wystepuj4ce w tek6cie.
wpa5( w zle towarzystwo -
wieS( o akcji siq niesie -
ukladat sobie wszystko w glowie
4 i:r.,
babcia klozetowa - :
" .r'j- --:\1.:

mailane oczy - \ -
'_ 1. I -
mie( sieczkq w glowie
przejrze( na oczy
Cwiczenie 30
Podaj synonimy potocznych wyraz6w i zwrot6w wystqpuj4rych w tek6cie ,\[i
chlopah z duorca.
ogarn4t siq - .
wykiwai (kogoS)
fajka -
majdan
bylo pozamiatane -
narobi( syfu - .
sqpit -
skladkowe (np. kwiaty)
chciet siku - .
wygrzeba( (np. z kieszeni) - ....
walnqi browar -
bania [tu: glowa]
lt47l
III. SwtAT, w KToRYM zyJEN.{y
...
-
wyszumie( siq -
wygrzeba( siq (z czegoS) - .. . .
zagapic siq - ..
bujal siq Itu: walqsa( siq] - . .
kliknqlo (z kimS)
cryrczp.+ie.9.l ..
\l-vja6nij ustnie lub pisemnie (ok. 150-200 sl6w) jak rozumiesz wypowiedzi za-
barte w artykule i co sqdzisz o ich prawdziwo6ci. Zobacz, w jakim kontek5cie
rlstqpuj4 w tek6cie.
1. ,,Przecie2 on byl bezdomny, a my wszyscy mamy jakieS ograniczenia".
2. ,)e2eli chcesz miet szacunek u ludzi, to najpierw miej do nich szacunek',.
Kt6ra z wymienionych sytuacji bylaby trudna /.

Lwtczenre moze
do przyjqcia w spoleczeristwie, w kt6rym iryjesz?
by( podstawq
Uwzglednij perspektywq spoleczno6ci i perspek-
dyskusji.
tywq rodzic6w. Dlaczego takie sytuacj e wzbudza-
j4 kontrowersje?
a) narzeczony lnarzeczona jest bezdomny/bezdomna
b) narzeczona to panna z dzieckiem
c) narzeczony to samotny ojciec
d) narzeczony /narzeczona jest sporo starszy / -a
e) narzeczony / narzeczona jest czarnosk6ry/-a
narzeczony / narzeczona jest Azjat(k)q
narzeczony / narzeczona jest z dom u dziecka
narzeczony / na rzeczo n a poc h odzi z bi ed n ej rodzi ny
narzeczony / na rzeczona pochodzi rodzi ny z problemem a koholowym
I
narzeczony lnarzeczona jest rozwodnikiem/rozw6dkq

narzeczony / nazeczona byl(a) j u2 trzykrotn ie 2onaty/mq2atkq
narzeczony / na rzeczona poc h odzi rodzi ny, w kt6rej zd ar zajq s iq c h o ro-
by psychiczne
m narzeczony / na rzeczona wystqpil(a) z zakon u
n) narzeczony / narzeczona jest niepelnosprawny / -a
Czy kt6re5 z sytuacji sa kontror,versyjne tylko w przypadku mqirczyznlub

t-vfko w przypadku kobiet, a jeLelitalg to z czego to wynika?
Fodaj przyklady innych sytuacjr, kt6re mog4 wzbudzaikontrowersje. Uza-
sadnij, dlaczego?
F"
..:9HTP.T.9:99T1y."y:9y... *-
Cwiczenie 33
a) Podaj cechy idealnego mqia i idealnej iony wedlug oczekiwafi spoleczoi
stwa, w kt5rym Lryjesz.
=ie.37......
hiES{E.;zDn
lh ,*. . : : -l
b) Jakie cechy s4 najwainiejsze dla Ciebie?
b e.o.irspnip.g.4
a) Wyja6nijpodanewyraienia.
fniirchame
!-fuL,coouiJ
kochai skrycie dozgonna milo5(
kochat namiqtnie matczyna miloS( #Crrfr
kochat gorEco zmyslowa miloii iCrqf?ig't
kochai bez pamiqci wielka milo(i
kochai mocno miloS( na cale 2ycie
kocha( calym sercem miloS( od pierwszego wejrzenia
kochai bez wzajemno6ci bezwarunkowa milo(i
kochat platonicznie miloii do grobowej deski
kochat do szalefstwa Slepa milo5i
, . _--
b) Kt6re z nich s4 synonimami?
35
Wypowiedz siq na jeden z wybranych temat6w (150-200 sl6w).
1. czy zasada zawierania zwiqzku na cale 2ycie jest w dzisiejszym 5wieo
przestarzala, wciq2 aktualna czy jest tylko pobo2nym 2yczeniem?
2. Jakimi zasadami kierujq sig ludzie, dobierajqc sig w pary? Czy sq o
takie same dla mg2czyzn i kobiet?
3. Napisz list milosny do idealnego ukochanego/idealnej ukochanej.
11441
.......
-
.-c:si.czp.+ie.3.0. .
lerzrln- Napisz swojq opiniq odno6nie do wybranego powiedzenia lub przyslowia (100-
-l50sl6d.
E 1. ,,W miloicijeden Slepnie, drugi glupieje'i

2. ,,MiNoSi - uparta jak kori narowisty, a kapry5na jak dziecko".
3. ,,Stara milo6( nie rdzewieje".
4. ,,Zmiloidchleba nie bqdzie".
5. ,,Milo5i mq2czy2nie wchodzi pzezoczy, a kobiecie pruezuszy".
6. ,,Milo6i i kaszel zatai( trudno".
7. ,,Gdzie miloS( panuje, tam niewiele brakuje".
Cwiczenie mo2e byi

Cwi.czeni .e.3J.. podstawq dyskusji
a) Obejrrvj zdjqcia z proj el<tu Grey puaerholender- lub prezentacji przez
skiej artystkiYoni Lefevre najej stronie interneto- student6w sylwetek
ciekawych starszych
wej: www.studioyoni.com/index.php/grey-power,
os6b z ich otoczenia.
a nastepnie
a) opiszjeischarakteryzuj,
b) powiedz, co o nich sqdzisz.
D Pz,ecqftaj fragment artykulu SaroSd radoiiopowiadajacy o historii powsta-
nia tych zdjqi. Czy po przeczytaniu artykulu Twoja opinia o zdjqciach siq
zmienila? Co sadzisz o nich teraz?
Anna Dobrydnio
rcnia
Sarosi rado6i
Eglnrent artykutu z,,Wysokich Obcas6w", 30.08.2014)
hdy holenderska artystka Yoni Lefevre odwiedzila podstaw6wkq i poprosila

kci o namalowanie portret6w ich dziadk6w, byla poruszona tym, co zoba-
qld Okazalo sig bowiem, 2e dzieciom jawiq siq oni niemaljak superbohatero-
i - dziadek gra w tenisa z prawdziwq werwq, babcia z u(miechem na ustach
;Hqgnuje ogr6d, a starszy pan ma tyle zajqi, 2e nie starcza mu na nie rqk!
Dzirspirowalo Yoni do odtworzenia atrybut6w z rysunk6w w realnych rozmia-
hdl z dbaloiciq o zachowanie najmniej szych szczeg6l6w. Do swojej pracy wy-
lrfeete.y ilustracje uczni6w w wieku 10-1 1 lat, z kt6rych wynika,2e - w odr62-
zym iwiecie
hi, do wiqkszo6ci spoleczeristwa - wnuczqta nie widzq starszych ludzijako
:niem? honych i szarych, ale jako szczgSliwych, pelnych 2yciaizmn6stwem pasji.
? Czy sq one
l=*,Or", power" powstal w nadziei, 2e zmienimy swoje my5lenie o samym
xhanej. }cniu,lak io ludziach, kt6rzy w du2ej mierze przyczynili siq przecie2 do tego,
lrrfrglqda Swiat, w kt6rym obecnie 2yjemy. t...1
=
POLSKI DLA OBCOKRAJO\iVCO\M

t...
t! P.otozp.+ip.3.Q.
a) Por6v*'naj opinie o staro6ci i ludziach starych
Cwiczenie studenci mogq
wykonai w domu, a Prezen-
jest dla mnie drugi
-l*ie,tzyl misig prq
-dodaje.Wil
towane na zajqciach oPinie
wyraione przez dzieci w opisanym projekcie mog4 by( PodstawE dyskusji. Zaegfaorganizor
z opiniami spoleczeristwa, w kt6rym zyjesz' did2ej6w, k
prowadzi
Opinia spoleczna wTwoim kraju
riek jest barier4, t
Xajejniezwykeat
sirltlzi'na Facebor
Cy=g,2eniewn
tariczy( Spe
stereotyporte. S
b) Jakie podobiefistwa i r6inice zauwazasz? Z czego wynikaja? nie rotlig nk

C) Jak postrzegani s4 starzy ludzie w innych kulturach?
2e rdorri
i czekai na
plpnie zmieniaj
to -C.',si.qr .+ie.3.9..
@r na wiosne
h Ustnie lub pisemnie opowiedz (a moietak,e narysuj?),

dziadka i swoja babcie. A moie i pradziadk6w, je6li
jakpostrzegasz
jeszcze iryja'
swtfl
tr
na pytania.
lfu ,"*rk chilewicz

,rNie mam czasu na staro6i"
- - 73-letnia Dj Wika opowiada o swoiei pasii
(fragment artykulu ze strony www.natemat'pl)
Paulina jest
- To jest moja perelka - m6wi mi stanowczo Paulina Braun'
t...1
po piet
niiutorfq Dancing6w miqdzypokoleniowych potaric6wek dla ludzi
przewodnim cyklu jest zebranie w jednym
siqtce, ale nie tylkt. Motywem
dw6ch pokoleri - wspomnia nych ju2 dojrzatych ludzi oraz dwudziestopar'
Na imprezach gra jeden mtody did2ejoraz ona' Perelka'
Najgorsza jest bezczyn no!;i. Przera2a mnie to, 2e cz93(' os6b

w moim wi
-
z Urafu zainieresowari wymyila sobie choroby i lata
po lekarzach - zwiera
Dj Wika, 73-letnia rezydentka Dancing6w.
Iraal
\_:'"J
--;-,"; ;" ;" r:,- ;,,:;
Braun.
;,.;",;"#;:;:::.:,'
- Marzyl mi siq projekt aktywizujqcy senior6ry Wikq znalazlam zupelnie
przypadkiem - dodaje.Wika po przejSciu na emeryture nie zamierzala nudzi( siq
wdomu. Zaczqla organizowa( potaric6wkidla ludziw swoim wieku. Poczqtkowo
nrynajmowala didzej6w lecz z czasem sama zaczqla uczy( siq grai. I ruszylo.
I Z powodzeniem prowadzi cykl imprez dla senior6w w warszawskim Bolku.
-To nie wiek jest barierq, barierq sE stereotypy dotyczqce starzenia siq - tluma-
cry mi Wika jej niezwyklq aktywno6i nie tylko na mieScie, ale r6wnie2 w sieci. Re-
grlarnie,,siedzi" na Facebooku.
- Czasami slyszg,2e nie wypada ju2 szale( albo2e granie 1 5.08, w Swigto koSciel-
re, jest niestosowne - m6wi did2ejka. - Ja uwa2am,2e skoro to Swigto, to nale2y
jecelebrowa (,ta(tczyt,6piewat! Niestety polska mentalnoS( i podejScie do 2ycia
ist bardzo stereotypowe. Styszq glosy typu,,co powiedzq sqsiedzi", ale zupelnie
* tym nie przejmujq. Nie robiq tego na pokaz, robiq to dla siebie, a przy okazii
stanm siq innych zarazit swojq radoSciq - tlumaczy. [...]
- naprawdq nie robiq nic zaskakujqcego - zarzeka siq did2ejka. - W Polsce pa-
Ja
r{e pzekonanie,2e czlowiek po przejSciu na emeryture musi odpoczywai, wy-
bac nagrobek i czeka( na Smiert. Ja uwa2am, 2e 2ycie ludzkie to cztery pory
dr, kt6re ptynnie zmieniajq siq, a ka2da z nich ma swoje uroki. Jak sobie zago-
godarujesz czas na wiosnq czy zimq,tak go spqdzisz - tlumaczy.
g!!l (E lViki bije niewiarygodna radoS( i chq( 2ycia. Stara siq czerpa(z2yciato, co
rfepsze, nie skupia sig na negatywach. Mimo swojego wieku ma wigcej zapa-
t ri2 niejeden nastolatek.
-Jedni majq przyjemno5( z tego,2e roSnie im pietruszka na dzialce - m6wi mi

E-r) i fa - Ja nie mam dzialki, ale mam inne pasje.
hTANL\:
l) Co sadzisz o bohaterce artykutu?
2) Czy znasz inne osoby, ktore maja ciekawe pasje i zachowuja sie
nietypowo jak na sw6j wiek?
3) Co sadzisz o Dancingach i pomy3le wsp6lnej zabar,ry mlodych
i starychT Wybral(a)bys sie na taka impreze?
-
Lrr mozliwo5i wybrania jednego z eliksir6w:
W
w grupach - ka2da po wybra-
przy-
niu jednego z eliksir6w
I
hirr wiecznej mlodo6ci albo eliksiru wiecz- gotowuje argumenty dowo-

|
hr iycla. Kt6ry by6 wybral(a)? Uzasadnij dzqce sluszno5ci wyboru.

Ii-rbor pisemnie lub ustnie. (150-200 sl6w)
F\
POISKI DLA OBCOKRAJO\MCO\M

-...
9. :gi.czeni p.Q .
Mo2na poleci( wykonanie iwiczenia oie44
w grupach, nastepnie zaproponowa( dys-
a) Uzupelnijodpowiedniotabelewy- kusje na temat r62nic miqdzy jqzykowymi
raieniami podanymi w ramce, do- obrazami etap6w 2ycia a rzeczywistoSciq.
tyczacymi r62nych etap6w zycia.
... rnlcdu
rlrat.......... s
bezradny jak dziecko . by( w kwiecie wieku . pan mlody . panna mloda
f*a / mitost) -...
. stara panna . mloda krew . mlodziericze marzenia . osiqgnqt dojrzaloSd. epku u
plaka( jak dziecko . spokojna staroi( . spa( jak dziecko . prze2ywat drugq
mlodoSi . stary kori . by( w sile wieku . stary grzyb . wiek balzakowski samgrot
. zlota mlodzie2 . cieszy( sig jak dziecko . stary ale jary . dziecinnie proste -
mlody gniewny iE-----..... tu*
=rpQ{a€.....-
?qirr(fu*nd..-.
lrr*nUq
i.t-ezt-rmivryr:
t:fsfimrti
-gzy4;cd. spti
b) Kt6re z okre6lei nie sq Sci6le zv,ti4zane z metryk4 i konkretnym etapcn

cia?Wypisz je orazwyja6nij ich znaczenie.
nL*iiryer
l,o{Fr+-o.
c) Wybierz jeden z etap6w zycia wymienionych w tabeli, przeczytaj Pancrr-

ne mu okre6lenia i na ich podstawie opisz, jaki wylania siq jazykowy
tego okresu ludzkiego iycia.
Frifie staru
C. w.iczenie.43
Co znacza poniZsze wyraLenia? Uiyj ich w zdaniach.
cudowne dziecko byt starej daty
dziecko ulicy stary lis / wyga
by( mlodym duchem trzeci wiek i:itr,
byi w podesztym wieku wiek mqski ._-.&
a1a l
L_:_::J
[r. swrAT, WKTORYM ZYJEMY
O
'tczenie
44
- zupelnrj wy ruLeniaodpowiednimi przyimkami.
a ) .......... mlodu
bt) umrze( ... spoleczefstwa
cll (walka / milo6() ... Smier( izycie
[.
t. dD .......... czepku urodzony
q cl) wkraczai ... dorosle 2ycie
f, oI .......... sam gr6b
E.
el) igrai ... Smierciq
L!
) nie wyglqdai... sw6j wiek
spojrzei Smierci ... oczy
.. moim trupie
l,oi, zdania z ty mi wy r aite n i a m i.
dczenie 45
L,hupdnii tekst piosenki wyrazami podanymi w ramce. Uwaga,
cztery wyrazy
ofu pasuja do tekstu.
duicik . biuicik . b6stwo . dni . do2y( . kobieta . klopot6w . pamigi

- pamiqt . przygod. spojrzy . stEpnie . stqpnie . iwiat . jwiat .
zabolala .
am.znaczy.zmoczyla
lsluchaj piosenki i sprawdZ uzupelniony tekst.

l-piosenka dostqpna np. na stroniewwr,v.youtube.com/watch?v=jioUTAwS-s4)
aret Starszych Pan6w

sole jest zycie staruszka
E ar.e tylko parq wiosen,
E r-Teparq(1).... .. zlosem, Autor: JeremiPrzybora
E r-,e tylko parq (2) Kompozytor: Jerzy Wasowski
Rok powstania:
,l960
frenem zabrzmisz tym:
Eole jest 2ycie staruszka,

lsole jak piosnka jest ta,
be (3) zakwita mu dr62ka
tll.. . . . . dori siq Smieje: ha ha!
. . :*:ryP:.^.9T?Tii.'y99y. . .
Gdzie (5) zakwita mu dr62ka

I (6) ... ... dori siq Smieje: ha ha!
re-10.
I rzft=zee r:n
To,2e bqdzie siq dotkniqtym :.".f+ktrireda
P rzez dla plci i ndyferentyzm,
To nie (7) ...... jeszcze,2eC
Mitych wra2ef nie da plet.
Wesole jest zycie staruszka,

Gdzie spojrzy, tam (8) ...... co krok.
Tu (9) . .... . zachwyci, tam n62ka,
Bo nie ten, bo nie ten ju2 wzrok.
Tu(10) ...... zachwyci,tamn62ka, rq$zale taknapr
Bo nie ten, bo nie ten ju2 wzrok.
)eszcze tylko parq wiosen, -t:

Jeszcze parq przyg6d z losem art-rtrdu I
| (11) .. .... bqdzie mniej.
Ach, cierpliwo6( tylko miej.
Wesole jest 2ycie staruszka,

Cho(wczoraj (12)... ... golza, i:*zycie starus
Suchutkiju2 dzisiaj wstal z l62ka,
Bopamiqi,bo(13) ...... nieta.
Suchutkiju2 dzisiaj wstal z l62ka, populacji. Dokumen
Bo pamigt, bo (14) .... . . nie ta. wdoczeniu urnc
Trzqsiesz siq z niecierpliwo6ci, w Norwegii sie
Zeby (15) .... . . tych radoSci, rTazanii. )aka orzy
Guzik rwiesz iwdzianko mniesz,
hda eeka bardziej i
ot. l5lat Na jegofi

Takju2 by( staruszkiem chcesz.
pacodawcq) enrer
Wesole jest 2ycie staruszka, 75h-Pieniqdzycdor
Wesole jak piosnka jest ta, bqidt pzewidywaru
Gdzie stqpnie, zakwita mu dr62ka
I Swiat dof sig (mieje: ha ha! padstwa Azjii Afryt
Gdzie stqpnie, zakwita mu dr62ka ffszym2yjesigwAn
I Swiat dori siq Smieje: ha ha! iatynym krajem, kt6r
Kolejny to dopiero
22.
:og6lnym rankingu pla

tqrieczeristwo fi nansor
lt50l
-\
III. SWIAT, WKTORYM ZYJEMY

...... -
clsrczp.+is.{q. .
a) Przecrytaj raz jeszczewnikliwie tekst piosenki, a nastqpnie wymieri zalety

Zycia staruszka, kt6re dowcipnie opisuja autorzy piosenki.
Wedlug Kabaretu Starszych Pan6w 2ycie staruszka jest wesole, bo:

1.- ..
2,-.
3.-.
4.-.
5.-.
: Kt6re ztychzalettaknaprawdq sawadami?
_Cwi.czenip.!7. . .
lheytaj fragment artyk ulu Wesole iest 4rcie staruszhaT, a nastqpnie odpowiedz
Dpytania.
Drek Krywko
l$-esole jest zycie staruszka? W Polsce nie najgorsze
I
FTrrent a rtykulu z,,Gazety Wyborczej'l 02J 0.201 4)
t
I
H*Otuq raportu IONZI w 2050 r.ludzie po 60. roku 2ycie bqdq stanowili2l proc.
Fm,wei populacji. Dokument opisuje m.in. bezpieczefstwo finansowe, zdro-
im normalne funkcjonowanie.
lia;az UVcie w otoczeniu umo2liwiajqcym
ha tto,i.ryl w Norwegii siedemdziesiqtkq. Zania niedawno obchodzila 61.
atny w Tanzanii. )aka przyszlo6i ich czeka?" - pytajq autorzy raportu' lch
IEem Freda czeka bardziej malownicze 2ycie. Statystycznie powinien(fundo- prze-
];=cze ok. 15 lat. Na jego finanse sklada siq pafstwowa i prywatna
h przez pracodawcq) emerytura. Zania natomiast, wedle statystyk, umrze
Ir*hr 75 lat. Pieniqdzy od paristwa nie dostanie 2adnych.
].-u krajach przewidywana dlugo5t 2ycia ludzi po szeS(dziesiqtce wzrosla
Eo jednE trzeciE w stosunku do lat 50. zeszlego wieku. Wiqkszo5i z nich to
) p*isze paristwa Azji i Afryki.
l lFe,"j starszym 2yje sig w Ameryce P6lnocnej, Europie
EtEe;edynym krajem, kt6ry
. dopiero
nie mieSci
sytuujqcy siq
siq
na
na jednym
8.
i Australii. W pierwszej
pozvcii
1
z tych kontynent6w,
lzrael. Nastqpne jest
ffl?:,
E; *u,*, rankingu plasuje siq na 32. miejscu' Najwy2ej ekperci oNZ
EUezpieczeistwo finansowe senior6wTu zajmujemy, w6r6d 96 uwzglqd-
-..
nionych kraj6w 24. lokatq. wynika to zbardzo wysokiego odsetka os6b star- cr..i.q79.qlp.L9. .
szych objqtych systemem 5wiadcze6 emerytalnych (wynosion u nas 96,5
proc.)-
poziomie zbli2onym do reszty populacji. Do- hrczrtaj fragment artykulu I
Co ciekawe, starsi 2yjq w Polsce na
grupie niemal 90 proc' pulapu osiqganego rs-eg6lnych czq5ci tekstu rr
chody i konsumpcja wynoszE w tej
przez reszlq spoleczeistwa. Srednio radzimy sobie z tworzeniem przyjaznego Sroatytuty:
dla os6b stirszych otoczenia. Jeste5my tu na 37. miejscu. Caly czas radzimy so
. A jak jest za granicq?
w kwestr .,Angelika
bie jednak lepiej ni2 inne kraje centralnej Europy' Najgorzej wypadamy
zatiudnienia senior6w. Bezrobocie w ich grupie wiekowej wypadlo u nas 6 proc . Bo nie wszystko jest dla
poni2ej regionalnej Sredniej. . 3o sie nie oplaca
. 3o stereotypy majq siq c
os6b po szeSidziesiqtce obecnie w Polsce 8,5 mln. Stanowiq21,8 proc. pG
2y)e r lustyna
pulacli. z czasemjednak nasze spoleczefstwo bqdzie siq starzalo, do 2030 r . Poka2, co piqknego mas
osiqgniemy puNap27,6 proc., a 20 lat p62niej dojdziemy do 36,7 proc' . t5ola
. Zaslyszane
fur^* l) Co sadzisz o statystyce przedstawionej w artykule?

ika Wantuch
lugiej spSdnicyzle r
2) Czy Twoje obserwacje ludzi starszych w Polsce (z twojej todziny,

rq/kufu z,Wysokich Ob
sasiadow ludzi spotykanych na ulicy, opisywanych w prasie, Internecie
czy telewizji) s4 podobne jak wnioski autor6w artykulu?
3) Jak 4de siq ludziom starszym w TWoim kraju?
Apoco niepelnosprawn
4) Gdzie iyje siq seniorom najlepiej? Dlaczego?
5) Gdzie zyje siq ludziom starym nalgorzej? Dlaczego?
Itrp sobie wigksze spr
Mo2na zaproponowa( wYkonanie

C. w.iczenie.4.8 twiczenia w 2 gruPach, a nastqPnie do szpilek stworzona.
przeprowadzenie bitwy na argumen-
Podaj argumengt ,za" i,,przecid' slusz' ty. Zagadnienia mogE r6wnie2 stano- r : _ - . :.- ^:a-:
no6ci dw6ch polskich powiedzeri prezen- wii temat wypracowania / rozprawki paznokcie. t-l W h
tujacych odmienny pogl4d na Swiat.
i baletkach nie widat
Et Ia 2l lat i nosi buty
Argumenty,,za" Argumenty,,Przecita
Choruie na rdzenior
,,Staro6t nie radoSt"

sQ buntowatarn!
ila w1rcieczfti mus
.irzotym nie nry*

dro( w ogrank
jest 2ycie Fz*owym dzieurcry
"Wesole
staruszka"
siada przy stolil

trled i sta2yoraza
w Krakowie g
-]

...
-
.c. lvrqzp.qie.L9. .
Prueczytajfragment artykulu W dtugiei sp6dnicy ile sie ieidziiprzyporz4dkuj do
poszczeg6lnych czqrici tekstu wlar6ciwe 5r6dtltuty.
S16dtytuty:
. A jak jest za granicq?
. Angelika
o Bo nie wszystko jest dla ludzi
o Bo siq nie oplaca
o Bo stereotypy maiE siq dobrze
o Justyna
o Poka2, co piqknego masz
. Wiola
. Zaslyszane
Dominika Wantuch
\\'dlugiej sp6dnicy Zle sie jeidzi
fragment artykulu 2,,\Mysokich Obcas6w'1 1 3.03'20 1 4)
fola: A po co niepelnosprawnej dziewczynie szpilki?
Hyna: Eee, niepeNnosprawna to itak nie wychodzi z domu.

trgelika: Kup sobie wiqksze spodnie, itak siedzisz i nic nie wida(
--hstem do szpilek stworzona. Nie muszq w nich biegai, bo caty czas siedzq.
Db odgarniaztwarzy ggste wlosy siqgajqce prawie do pasa. Uwagq przyciq-
;f, zielone paznokcie. [...] W luZnym sweterku opuszczonym na jedno ramig,
po-
Eghsach i baletkach nie widac 2e wiola jest bardzo drobna, wa2y niewiele
/$ 21 lat i nosi buty w rozmiarze 33. Czyli takim, jaki maiq siedmio-,
-t kg. Ma choruje na rdzeniowy zanik miq6ni. od osmiu latieidzi na w6zku in-
t-olatki.
Fd*lm.
r
hE poeatku siq buntowalam. W liceum kole2anki szty na impreze, a ja siedzia-
! - domu. Na wycieczki musiala ieidzit ie mnq mama. Nie podobalam siq
Ee. OO dziecir6stwa wiedzialam, 2e kiedy6 przesiqdq siq na w6zek. Teraz, po
h, Utacfr, ju2 o tym nie my(lq. Lubig siebie. Lubiq siq czui atrakcyjna. Jestem
E+oholiczkq, cho( w ograniczonym stopniu, bo nie wszystko przychodzi mi
hrro ;a t< zd rowym dziewczynom.
I
hna zgraOnie siada przy stoliku w kawiarni. Zamawiamy kawq. 32-latka, spe-
lF€ ds. szkolen i sta2y orazasystentka trenera, kt6ra w fundacji Biuro lnicja-
ftsgoecznych w Krakowie pomaga osobom niepelnosprawnym w wej5ciu
Er

r..
lub powrocie na rynek pracy, m6wi o sobie: - Mam 32-letniq praktykq z niepel -ma5w
nosprawnoft iq. Zawodowo i prywatnie. dla projekta
Przy sqsiednim stoliku poruszenie. Gdy siedzimy, nie wida(, 2e Justyna ma 1 25 cn
W W zadbanyr
wzrostu, choruje na achondroplazjg. Jej tul6w jest prawidlowej dlugo(ci, ale rl -rnilri Wero }Vyso
miona sq grubsze, a rqce i nogi - kr6tsze ni2 u przeciqtnego czlowieka. Dlatego

Justyna siq zastanawia, jakurzqdzit mieszkanie, kt6re wlaSnie kupila. -Z jedtq @affiftr
strony nie mogq wciq2 po mieszkaniu biega( z drabinkq albo krzeselkiem. Z dnr- :-Dajtie im q
giej - nie mogq go urzqdzii w skali mikro, bo jak to bqdzie wyglqdalo? - u5n$e a nh rotlicie sc
cha sig. uzystkie dodr
Na pewno w nowym mieszkaniu przy samej podlodze bqdzie du2e lustro. ZebT
Justyna mogla siq w nim przeglqda( cala. Bo w sklepach czasami nie mois - Harny taki€ s.
A lubidobrze wyglqda(. [...]
(4)....
- Od kole2anki siq nauczylam, 2e jak ktoi m6wi: "Taka ladna, a na w6&
siedzi'| to odpowiadam:,,Przepraszam, ale ja na urodg nie chorujq'i [...1
Angelika ma 33 lata, pracuje w sp6tdzielni Republika Marzef fundacji Arrq
Dymnej MimoWszystko.ZZakopanego przyjechala do Krakowa na studia p
nad dziesiqi lat temu. - Na poczqtku plakalam w poduszkq i balam siq, czy dan
sobie radg sama. Ale musialam. Mieszkalam w bloku na pierwszym piqtrze, na
glam wtedy przejit jeszcze kr6tki odcinek samodzielnie. Wiqc gdy chciabr
wyj5t, stawalam przed blokiem i zaczepialam przechodni6w proszEc,2eby lil
znie(li w6zek inwalidzki, bo sama nie dawalam rady. Ludzie nie dowierzali, bo rs
pierwszy rzut oka nie bylo wida C 2e coi mi dolega. Potem zrobilam prawo jady-
To byl przelom. Poczulam siq pewna siebie, samodzielna.
zajmuie mak
DziS Angelika porusza siq tylko na w6zku. - wreszcie noszq szpilki. Do sz6sF
I bo b@e wc
go roku 2ycia chodzilam tylko w butach ortopedycznych z szynami do kolani*
Forrest Gump. Potem przez kilkanaicie lat w plaskich butach. Szpilki odkrybr
niedawno. tydka wyglqda w nich super - m6wi. Jedno ze zdjq( na Faceboob
Angelika podpisala:,,Be different it's so good'i - DziS wlainie tak siq czujg.
(s) ....
Wiola, Justyna i Angelika poznaly siq pod koniec ubieglego roku w Krakclti=
na pokazie,,Moda bez ogranicze6", na kt6rym niepelnosprawne modelki pre
zentowaty ubrania polskich projektant6w. Akcja zorganizowana ptzez fundaci
Hipoteropia na rzecz Rehabilitacji Dzieci Niepelnosprawnych jest poczqtkiem pro
gramu coachingowego, kt6ry ma budowa( poczucie wlasnej warto6ci ludzi z r&
nymi rodzajami niepelnosprawno5ci. Przed pokazem podopieczni fundacji i nb
kt6re modelki wzigli udzial w warsztatach stylizacji, kt6re mialy pokazat, jak ukrp
defekty, a wyeksponowa( piqkno. - W naszym spoleczefstwie pokutuje przefto
nanie, 2e niepelnosprawni nie muszq ladnie wyglqdai, 2e im siq to nie nalezy, b
przecie2 majq powa2niejsze problemy. W (wiecie mody w Polsce osoby niepelrc
sprawne wla(ciwie nie istniejq. A my chcemy pokazat, 2e ka2dy - chory, zdroury,
-]
z niepel-
;";,:"-;;; projektant6w
dla
byi targetem
-,.:;" ;";*;;,";
zasluguje,i
;;;"ffi:;*',ffi
by czu( siq piqknie, atrakcyjnie, sek-
sownie, by byi zadbanym i ubiera( siq modnie, ciekawie i odpowiednio do
la 125 cm okazji - m6wi wero wysoczyriska, stylistka, kt6ra przygotowywala m.in. pokaz
ki, ale ra- Jioda bez ogranicze6".
r. Dlatego
Tymczasem pod artykulami po pokazie w Krakowie w internecie pojawity siq
- Z iednej
komentarze:,,Dajcie im spok6j. Bqdq szczqsliwi, jak zapewni im sie dodatko-
em.Zdru-
? - uSmie-
're Srodki, a nie robicie sobie show z ich nieszczq6cia". Albo:,,zr6bcie np. dziefi,
r kt6rym wszystkie dochody przeka2ecie na pomoc dla niepelnosprawnych -
rbmy, jaka jest ich sytuacja".
,rstro. ZebY
Angelika: - Mamy takie same oczekiwania od 2ycia. Jestejmy kobietami. Chce-
nie mo2e
my by( atrakcyjne, seksowne, podoba( siq. Czy to pro2ne? Nie. Jestesmy piqkne,
isteSmy pelnowartosciowymi, normalnymi kobietami. Nasze 2ycie to nie tylko
rca niepelnosprawnoSt. Tak samo jak kobiety zdrowe dbamy o sw6j wyglqd,
dimy makija2, wybieramy ubrania, cho( z tymzdarza)4sig problemy
r na w6zku
-.1
ndacji AnnY
-s@nie dzieciqce sq dla mnie za wqskie, ale dobrej dlugosci. spodnie dla do-
a studia Po-
siq, czY dam
drh sE w sam raz na szeroko$i, ale za dlugie. Matych nie zwiqkszq, ale dlugie
piqtze, me rgq skr6cit. Dlatego do ka2dej tzeczy, kt6rq kupujq, doliczam jakies 50 zl na
Scenie - opowiada Justyna. - Gdy niedawno kupilam trzy pary spodni, pomy-
dy chciatam
2e za pieniqdze, kt6re wydam na poprawki, mialabym czwartq pare. [...]
zqc,2ebY rri }bru
t
vierzali, bo na fg"mm, - Sukienki i sp6dnice siq podw'rjajq, wiqc miniwygl4dajq na nas, ko-
r prawoiazdY- tia+ ie2d2acych na w6zkach, jak bluzki. W dlugich sp6dnicach 2le siq siedzi.
b ouru zajmule znalezienie Ldpowiedniego kroju. Sp6dnica nie mo2e byi
lki. Do sz6ste- bserok", bo bgdzie wchodzi( w kola, w wEskiej trudno siedziei. Ka2dy musi
ni do kolan f* Htswojq Scie2kq ,2eby znale2( co6 odpowiedniego dla siebie.
pilki odkrytan pary prawdziwych d2ins6w. oczywiscie to nie dramat -

Jj r",, anijednejproblem
na Faceboolu hiO" siq Wiola. polega na tym,2e nie ma ich, bo d2insy ze sklep6w
czujq.
,iq l6*y.t to najczqsciej biodr6wki (wiqc w pozycii siedzqcejzimno w nerki, wi-
!1g+el i rurki (kt6rych Wiola sama nie wlo2y), z ugniatajqcymi brzuch kie-
Lbni, suwakami i guzikami.
,kuw Krakowe
e modelki Pre l*6n," to nie najwiekszy problem Wioli. - Noszq buty w rozmiarzeiejszy33. San-
roz-
DptOutV, ba letki, tenis6wki ku pujq w dziale dzieciqcym, bo naj mn
rprzez fundagq
}.C" doroslych to 35. W niekt6rych sieciach moda dla dziewczynek przypo-
rcczEtkiem Prc-
ludzi z ror
rtoSci De dh doroslych, ale eleganckich but6w tam nie znajdq - m6wi. I dodaje:
nifundacji i nie- Dfrrstruiqce. Znalazlam niedawno w sklepie buty. ldq do ekspedientki i pro-
Ip*a rozmiary mniejsze. Ona szuka na zapleczu, po chwili wraca i m6wi,2e
okazai, jak ukrP
rckutuje Przekr
f--r.r.alnvch" but6w w rozmiarze 33. Ale w zamian przyniosla mi biale
I3iip tenis6wki na rzepy z kolorowym kwiatkiem. I przekonywala, 2e te te2
to nie nale2Y, b
r osobY niePetnr
DO" mnie dobre, bo i tak caty czas siedzq na w6zku - irytuje siq Wiola'
r - chorY, zdroul
... POLSKI DLA OBCOKRAJO\MCOW
-
w 2010 roku naukowcy z rnstytutu wr6kiennictwa w t-odzi zaprojektowari {dr"ian produkuj

cjq dla os6b niepelnosprawnych.ldea sluszna: stworzyiodzie2
wygodnq, fu
nalnq, dostosowanE do potrzeb os6b z dysfunkcjami.
reoretycznle *sryr*o
zgadza:czarna peleryna.z membranq chroni przed
deszczem. podobnie jakgna ' :'' 1--- ^- ---
towa kurtka.,,Okrycie wierzchnie kodczyn dolnych,,oslania
obuwie przed przemoczeniem. Jest tez szara mqska ciepla
nie ttlil r"gL;; i kampanii
kamizerka i porarc
t,'
ochraniacze na rQce i nogi. Kolorystyka i kroj sqlednakowe - - i.' -
dta mgZczyzni
Gdy kolekciq pokazano w programie ,,Dziefi dobry TVN,,Agnieszka
Korczyi rgnrdniu 2013 n
dziennikarka stacjije2d2qca na w6zku, zapytala:,,Dlaczego
to nie mo2e byt
niejsze?'i -Hrosprawne m:
mft*y pokazac,
Justyna, kt6ra na co dzie6 pracuje z osobami niepelnosprawnymi,
der
siq:- w glowach wieru rudzi obraz niepernosprawnej osobylesitaki: za
wysoko podciqgniqte spodnie, szelki, poplamiona koszulka,-skarpety nrteranem w k
i san
Ale czy to dziwne? w terewizji nie jeste(my prezenterami, sie(odzie2owa t
tyrko bohaierami qfiw
gram6w typu im zre, nie udaro siq zalatwi( rehabiritacli, jakie iih zyciei 2Ot0 roku zaar
"jak modelkq Shann<
ciq2kie'i Ludzie chcq wsp6rczu( A ratwiej jest wsp6lczut
tomus, kto na pierw:
rzut oka wyglqda smutno i nieszczqsriwie. Niepernosprawnosi bhFashionlwktd
prus dobry
glqd i atrakcyjnoi(? W oczach wielu to siq gryzie. starszych, cTarrp1
[...]
dre siq podobac B
mprzek6rtym, kt6rz
*tr eestonosioh
ru6zku. - Wolqiak
qfudhtego,2e mam
- :: it, .-i0
na pytania do tela
Projektant Bartosz Malewicz: - To siq po prostu nie
oplaca. ' -,. udzie postrzega.,la
Joanna Przetakiewicz z La Manii tlumaczy,2e jej firma
oferuje uszycie na speci+
ne zam6wienie ka2dego moderu korekcji. Are na takq przylemnoii
moze sot-
pozwolii niewielu.
2- Co ludzie sqdzq o potn
Projektanci zaanga2owani w pokaz,,Moda kiez ograniczeri,i
maiq na koncie np.
dowe.akcje charytatywne, are do pokaz6w czy kampanii
nie iatrudniaiq os&
niepelnosprawnych.
Bartosz Malewicz: -w Londynie bralem udziarw pokazie,,Don,twarking l. Jakie potrzeby imazer
Fashiorf
na kt6rym na scenie prezentowari siq modere i
moderki sfirawni i
ni.To bylo naturalne. My jeszcze do tego nie dojrzelismy.
ni"f"inorp*
eanule prze[onaniee
rynek to odrzuci.
{ C_o bohaterkiartykulu c
Wzorcowq i jedynq do tej pory firmq, kt6ra do swojej
kampanii reklamorq
zatrudnila osobq ie2d2qcq na w6zku inwaridzkim
- artystkq Monikq Kuszyrisk4 -
ILi-'i_./
156 I
& firma Adrian produkujqca rajstopy. Kampania miala haslo,,Adrian kocha
systkie kobiety'i
styczniu cierpiqca na zanik miqSni blogerka modowa Jillian Mercado zostala

arzq najnowszej kampanii marki Diesel. Kampania,We Are Connected" poja-
isiq w marcu we wszystkich sklepach marki Diesel na Swiecie i w takich maga-
nach jak"Vogue'i
rzpinisj, w grudniu 2013 roku, w witrynach luksusowych sklep6w w Zurychu
r4ly niepelnosprawne manekiny. Stworzone nawz6r pigciu os6b z r62nymi
ldrnkcjami miaty pokazai,2e osoby niepelnosprawne 2yjq obok itak2e mogq
E piqkne.
rdziwym weteranem w kampaniach z udzialem niepelnosprawnych modeli

ltbrytyjska siei odzie2owa (jedyna dotej pory) Debenhams, o kt6rej zrobilo siq
uiro, gdy w 2010 roku zaanga2owala do kampanii poruszajqcq siq na w6zku
nlktzkim modelkq Shannon Murray. W 2013 roku firma zorganizowala akcjq
ksity ls in Fashion", w kt6rej pokazala niestandardowych modeli: niepelno-
nnych, starszych, czarnosk6rych, w rozmiarze XXL.
lbtdy chce siq podobat. Bo ka2dy jest pigkny.
lplka na przek6r tym, kt6rzy m6wiq:,,Kup sobie wiqkze spodnie, i tak siedzisz
t rie wida('i czesto nosi obcisle spodnie. Do tego czerwone szpilki i czerwone
Ftdry w w6zku. - Wolq, jak kto5 obejrzy siq za mnq nie dlatego, 2e jestem na
thr,tylko dlatego,2e mam czerwone szprychy. Bo jestem atrakcyjna.
lp-enie 5q.....
na pytania do tekstu.
I l. Jak ludzie postrzegajq niepelnosprawnych?
L Co ludzie sqdzq o potrzebach niepelnosprawnych dziewczyn?
.Jakie potrzeby i ma rzen ia majq niepelnosp rawne dziew czy ny z artykulu ?
Io bohaterki artykulu chciatyby zmieni( w kwestii ubra6?

F\

T
5. Co chcialby zmienit w spoleczehstwie?
ie "iiej gnrpy
wtaSciwl
6. Jak wyglqda rynek producent6w ubrah dla niepelnosprawnych? -i*ie
:poblemy i sprot
hil Jcsli
*lsmjezdanie
7. Ja k so bi e r adzqz r ealizowa n ie m swoich potrzeb An gel i ka, Wol a i J ustytd
f,sob
8. Co sqdzisz o pokazach mody dla niepelnosprawnych?
9. Dlaczego I udzie sqdzq, 2e d la os6b chorych lad ny wyg lqd n ie jest waiqt
a nd kotriety/ela
10. Skqd u bohaterek artykutu potrzeba ladnego wyglqdu,
wyr62niania siq z tlumu?
Cwiczenie mo2na przep'

9. ..giczpnie. P.l. . grupach,F*
wadzii w 2
Co sadzisz o stwierdzeniu z artykulu ,rBo kaidy na opracowuje argum€ttt
chce siq podobai. Bo kazdyjest piekny''? Podaj ar- ,,2a", dr uga -,,przeciw'.
gumenty dowodzace tej tezy lub/i jej przeczace.
riBtE
I-:1r58
\---J
I
9lsi.czp.r.r!s.-S?. .
a) Jakie problemy Twoim zdaniem maj4 wymie- Odpowiedzi na pytanie
nione niiej grupy spoleczte ze znalezieniem z podpunktu d) mogq
by( punktem wyjScia do
dla siebie wla6ciwych ubrari i but6w? Wymieri
dyskusji na temat dzi-
te problemy i spr6buj uzasadnic, z czego wyni- siejszej mody, odzie2y
kaja. Je6li uwa'ilasz, ie ich nie maj1,takieuza- oferowanej w sklepach.
sadnij swoje zdanie.
Osoby Problemy
niemowlqta
,: =Ci
nastolatki
strdentki/studenci
amo2n e ko b ety/za m
i oilni mg2czy flni
*ganckie kobiety/elega nccy

@ayLni
hbne kobiety
Eriety/mqz czylni z nadwa gq
Esze kobi ety/sta rs i mq2czy2ni
;qodynie domowe
- : = rratki
prcbotne kobiety/bezrobotn
I
i
\Fafini
. .îcyfizyczni
sy niskiego wzrostu
. sokie
zdu2ym biustem
zyinizdu2ym brzuchem
b) Czy poszczeg6lne grupy kobiet i mqirczyzn wymienione w tabeli maj4 pt+

dobne problemy z kupowaniem odzieLy? Z czegoto wynika?
C) Kto Twoim zdaniem nie ma problem5w z kupowaniem odzieiry
ibut6*-l
d) A Ty, iakie masz problemy, gdy kupujesz / chceszkupii odziei iub butr-?
ewiczenie 53
Uzupelnij fragmenty arrykulu odpowiednimi przyimkami -lt6raodr
1. Spodnie dzieciqce sE......... mnie za wqskie, ale dobrej
Spodnie doroslych sq .. . . . . ... sam raz na szeroko5(, ale dlugie.
nie zwiqkzq, ale dlugie mogg skr6cit. Dlatego .. ka2dej
kt6rqkupujq,doliczamjakie(5021. . skr6cenie-opowiada
- Gdy niedawno kupilam truy pary spodni, pomy5lalam, 2e pnr;ieep
wydam .. poprawki, mialabym czwartE parg
pieniqdze, kt6re
Iltnal6hd
2. W glowach wielu ludzi obraz niepelnosprawnej osoby jest taki:
kr6tkie, wysoko podciqgniqte spodnie, szelki, poplamiona
skarpety i sandaly. Ale czy to dziwne? .. telewizji nie
prezenterami, tylko bohaterami program6w typu
,jak im 2le
udalo siq zalatwi( rehabilitacji, jakie ich 2ycie jest ciq2kie,,. Ludzie
wsp6lczud A latwiej jest wsp6lczui komu6, kto ........ . pierwszy
oka wyglqda smutno i nieszczqsliwie. Niepelnosprawno5( plus
wyglqd i atrakcyjnoSC? ....... . . oczach wielu to siq gryzie.
3. Prawdziwym weteranem ........... kampaniach ........... I
niepelnosprawnych modeli jest brytyjska siei odziezowa

.. tej pory) Debenhams, .. kt6rej zrobilo siq glo5no
.. 2010 roku zaanga2owala .. kampanii poruszaj4ql
.. w6zku inwalidzkim modelkq Shannon Murray.
roku firma zorganizowala akcjq,,Diversity ls in Fashio",
pokazala niestandardowych modeli: niepelnosprawnych,
czarnosk6rych, ... . ..... rozmiarze XXL.
ewiczenie 54
a) Jaknazywanesqteosoby?
a) osoba, kt6ra nie widzi od urodzenia
b) osoba, kt5ra bardzo slabo widzi od urodzenia

c) osoba, kt6ra dobrze widzi blisko, ale slabo daleko
r:-\
l160l
. . .,1'.YlT.Y5lo.*LY1,.uY.'. . .
-
d) osoba, kt6ra dobrze widzi daleko, ale slabo blisko
e) osoba, kt6ra od urodzenia nie styszy
fl osoba, kt6ra od urodzenia nie m6wi
g) osoba, kt6ra od urodzenia nie slyszy i nie m6wi

h) osoba, kt6ra chodzi, utykajqc
Jak nazywaja siq te przedmioty?
al kzeslo na k6lkach, na kt6rym porusza siq osoba, kt6ra nie mo2e chodzi(
b) zakrzywiony kUek (np. drewniany), na kt6rym opierajq siq podczas cho-

-
dzenia osoby starsze ...
c) przyrzqd rehabilitacyjny pomagajqcy poruszai siq w przypadku chor6b
n6g-.
d) banda2lub taSma slu2qcy/-a do podwieszania i unieruchomienia zgiqtej
w lokciu chorej rgki (np. w gipsie) -
e) rodzaj chodzika na czterech k6lkach ulatwiajqcy chodzenie osobom star-
szym lub majqcym problem z nogami
Co to jest? Wyja6nij przydatne terminy zv,ri4zane z krawiectwem, dziewiar-

trem i szewstwem.
rzep-.
haftka -
haft-.
zel6wka -
mankiet -
st6jka -
patka -
aplikacja
szydelko
dzianina -
butonierka
....@
Co mozemy znaleit(. w poszczeg6lnych

Cwiczenie mo2na wykona( w pa-
rach lub grupach, w formie kon-
Hi"-i7.....
dzialach sklep6w? Podaj tak dui,o przykla- kursu. Wygrywa zespol, kt6ry podr ;r/Cxhje.- mr
najwiqkszq liczbg przyklad6w. rcrgr.nikiern
d6w, jak potrafisz.
Obuwie damskie:
Obuwie mqskie:
Obuwie dzieciqce:
Nakrycia glowy:
H-".i9......
Okrycia wierzchnie:
Konfekcja damska:
Konfekcja mqska:
Bielizna damska:
Bielizna mqska:
Dodatki:
Ubrania sportowe:
Odzie2 robocza:
Tkaniny:
Jubiler:
Pasmanteria:
Wyroby sk6rzane:
al6tl
\'":J
-
rrF L.si.crp.qip.5J.....
rzeczownik6wlacza-
r-loar- bl CzymlGdzie... moit a"'? Podaj po kilka przyklad6w
firyPd rrh sie z czasownikiem,szy{ zt6iLnymi prefiksami'
ldfnt-
pzyszyc...
naszye:
doszyC
wszyC
wyszy(:
przeszyC......
!ts?e.+is.i.q
Ur"pA"ii porriLsze zdania wla5ciwymi formami'ubraniowych" frazeologi-
zm6wzramki.
prze6cieradlo ' glupi jak but

dopiety na ostatni guzik' drzei siq jak stare
zlewejnogi.niekiwnq(palcemw.bucie.odda(ostatniqkoszulq.pod
pu-..lvf.iJ,' pu6ci( t[ogoO w skarpetkach 'rozlaziisiq w szwach'zna(
-uogos . tizymat fason . trzymai siq maminej
I coi) jak
wtasnq"tieizeri
tni.V. twirdy jak podeszwa' ugania( siq za sp6dniczkami
zrobione' wartka akcja'

l. Pierwsze trzy sezony tego serialu byty Swietnie
dobre dialogi. Jednak ten czwarty sezon doslownie '
jest malo
........ ., dialogi siq nie klejq' akcja miejscami
sp6jna, aktorom siq nie chce graf'
drzwiami' nie m6wiq tylko
Z Oszalejq z tymi nowymi sqsiadami!Trzaskajq
kr4czq, te ich dzieci .
a
3. Mo2e i ona jest ladna, ale

l} Znowu musialam sama posprzqtat cale mieszkanie'
bo moja
jak zwykle
wsp6llokatorka stwierdzila, 2e musi siq uczy( i
.,2ebY mi Pom6c'
nawet za dobry' Jakby
a To naprawdq dobry i uczynny czlowiek' czasem
m6gl,to by ka2demu potrzebujqcemu " '
6. Nie wierz mu, on tylko wydaje sie taki kole2eriski'
ale ""
. . . 2yczliwoSci ukrywa interesowno5C
jak zaczqty siq kontrole urzqdu
7. Prezes tej firmy Swietnie sobie radzil, ale
skarbowego to ostatecznie urzqdnicy
powodzenie' Przecie2
A Zwiqzek z Darkiem nie ma 2adnych szans na
wszyscy wiedzq,2e on .
F\

-..
9. KelnerlTen kotlet jest spalony i...... ....... ! administracjip
10. Chlopczyk staral sie.... .., ale bylo widai $edze, co jest dk
2ewalczy z placzem. l(bsi6ska, sekn
11 . stalyd
Trzymaj siq z daleka od Patryka. Wszyscy wiedzq, 2e on nie uznaje
itylko.
zwiqzk6w Ti;eangielskim. U I
12. Je5li chcesz, to moge Ciq oprowadzi( po Krakowie. Mieszkam tu d Rady Jezyka f
dziecka i ......
lolarzyi si,q z
13. Kiedy ja co6 robiq, to nie ma miejsca na bylejakoi( Wszystko musi bf je nae mied dla ni
badania z ZX
ktore rnogel
b) lJlili,zdaniaztymi wyraieniami, odnosz4c sie do swoich przezyd i doiwill -na,
'remyrn imienh
czefi. I hgrabaneiRoZy
rc.zebycirodh
Mo2na podzieli( student6w na 4 9ruptl stawia sig n
z kt6rych ka2da czyta i prezentuje po-'
Przeczytaj 4 podane niZej {iagmenty zostalym jeden tekst. Poslu2y to do wr;
artykul6w. kliwego przestudiowania tekstu pra
danq grupq i pozwoli poiwiczye roan-
mienie tekstu ze sluchu przez pozos*
lzabela Smoliriska
Sindi, Kermit, \\-odz
Amnezja,Zyraf ... - imiq, kt6re boli ne imie dla
(fragment artykulu z,)ilprost'l 1 8.07.201 3)
Sindi, Saira, Nawojka, lnett, Jesica, Amnezja, Zyrat,Toro, My- moiebyrdlar

szon, Sylas, Nestor, czy Zoe to tylko niekt6re z imion, jakie ro- :rudnym, niepotr
dzice nadajq dzieciom. Ich wyobrainia zdaje siq by( nieogra-
niczona. Niestety.
Moja sqsiadka, blisko 30-letnia fanka muzyki pop, chciala nazwa(
dziecko D2astin, po Justinie Bieberze - opowiada Tomek. Jednak pdro@ z ron
w Urzqdzie Stanu Cywilnego skierowano w jej sprawie zapytanie do Rady
ka Polskiego, a ta siq nie zgodzila, proponujqc w zamian imiq Justyn. To I
nie zadowalalo sqsiadki, wiqc nazwala syna Alan, na cze6i Alana Andersza. sporpnc(tur
nie mogla wyrazit sympatiido celebryty zzagranicznego podw6rka,
na naszym. Wydaje mi siq tylko, 2e jej rodzina niespecjalnie jest
z tych wybor6w - dodajeTomek.
)eszcze niedawno m6wilo siq o rzqdowych planach zmian, kt6re

tyby legalizacjq zdrobnieh i imion bezplciowych (niezako6czone na
skq w przypadku dziewczynek i na sp6lgloskq w przypadku chlopc6w)
w przyszlym roku. O wyjSciu naprzeciw potrzebom rodzic6w m6wil prem'rcr
nald Tusk, argumentujqc, 2e wyb6r rodzica nie powinien by( zale2ny od
t164t
=
...! -;;, ; ;. ...;;;; ;.;;,,:,,;=;*,: ;.,; -: ; ;* ;",";;

i ojciec wiedzq, co jest dla dziecka najlepsze? Bywa "r62nie - ".
przyznaie dr hab.
-
[o widaa Katarzyna Klositiska, sekretarz Rady Jqzyka Polskiego.
rFstatdt W 2010 r. pewna para chciala nadai dziecku imiq Kermit. lmiq istnieje, tyle
2e w spisie angielskim. U nas kojarzy siq jedynie zpacynkqzJhe Muppet Show'i
Czlonkowie Rady Jqzyka Polskiego uznali, 2e jest p,zezto o5mieszajqce. lnni ro-
ram tu od dzice zwr6cili siq z zapytaniem, czy mogq nazwa( c6rkq,,Milka". Fakt,2e wszyst-
kim bqdzie kojarzyi sig z fioletowq krowq koncernu produkujqcego czekoladq
o musi bYf
zdawal siq nie miei dla nich szczeg6lnego znaczenia.
Australijskie badania z 2007 r. wykazaty, 2e ludzie dzialajq prosto. Lepiej reagu-
j4 na imiona, kt6re mogq latwo wym6wi( i zapamiqta( Czasem jednak problem
nie le2y w samym imieniu, ale w jego polqczeniu z nazwiskiem, jak w przypadku
iidqiwia&
tladziei Pogrzebanej, R62y Narcyz, Ariela Syreny czy Piotra Swiqtego.Taki fonetycz-
ry ir:ift w pierwszym rzucie mo2e wydawai siq rodzicom zabawny, jednak w kon-
seloruencji, mo2eby(.2r6dlem powa2nych problem6w dorastajqcego dziecka. Zeby
na/tgrupy, emu zapobiec, stawia siq na stra2y pracownik6w urzqd6w stanu cywilnego.To ich
rtrrFPo- najtrudniej przekonai rodzicom do swoich oryginalnych pomysl6w. ['.']
ttodow'*
l*u przez
elEtont-
zpozosah
LldgorzataW6dz
Or-vginalne imiq dla dziecka? A co na to dziecko?
hgment a rtykulu ze strony www ba byon i ne. pl, 22.03.201 3)
I
a lpte imiq mo2e by( dla dziecka cudownym prezentem na cale 2ycie, ale te2
rem trudnyrn, niepotrzebnym balastem.Zobacz,jak imiona mogq wply-
Ena dzieciistwo.
ftny w globalnej wiosce, nic wiqc dziwnego, 2e wok6l pojawia siq wiele oryginal-
Sdleasem tak2e obco bzmiqcych imion. Nadawanie ich dzieciom jest naturalne,
p roAzice pochodzq zr62nych kraj6w czy wyrastali w innej kulturze. Oryginalne
tsna mogA otwiera( dzieciom oczy na Swiat,przyc4niai siq do poznawania 162-
do RadY Jqz-v-
fO Utt.rr, uczy( tolerancji. Jednakzbytnia swoboda w nazywaniu dziecka, mo2e
tyn.To iedn* niego sporym ciq2arem, szczeg6lnie na etapie dzieciristwa. Sporo sig m6wi
ndersza. Skoo }rda
HrrvoScizliberalizowania przepis6w, tak by dzieci mogty nosit imiona nieprzy-
rka, poszuk*
ptcialbo zdrobniate. Czy jednak nie bqdq miatyztym problemu?
st zadowolom lEedo
Lr*ro no tmryroKJoKJo
rue wprowadr ] o&ice, chcemy, by nasze dziecko bylo niepowtarzalne. Ale dla dziecka,
n na samogb fugmniej na pewnym etapie 2ycia, taka niepowtarzalno6( mo2e by( trud-
,lopc6w) naurd )&iewczynka, kt6ra jest jedynE ldaliq w przedszkolu, mo2e kt6rego5 dnia ze
wil premier Do |rfiem zauwa2yi,2e nikt nie nositakiego imienia jak ona, podczas gdy w 9ru-
e2ny od decgi Fta np.trzy Natalki i dwie Julki, i te ostatnie - w dodatku - najbardziej lubiq
bawii siq tylko ze sobq. I choi w racjonalny spos6b bqdziesz pr6bowala wytl
maczy(.,2e to nie jest z ich strony zbyt kole2eriskie, imiq h
iednak zbli2a ludzi. tb
wiedlitego amerykariscy badacze imion z uniwersytetu Michigan. Z ich anf
EjT:r=-
E-:
wynika,2e imiona mogq budzi( sympatiq, a nawet silnq wiq2 _ np. pewna Ka;
na z USA zalo|ylafirmq, by pomaga( ofiarom huraganu... Katrina.
Dzieci imiejq siq mojego imienia

Mo2e siq takzdarzyt, gdy np.imiq dziecka ko)arzy sig z czym( zupelnie innym r-
sympatyczny kolega - np. mala Kia mo2e z powodu docinek dzieci przeplakac
jednq noc, albo Lew, kt6ry przedszkolakom nie skojarzy siq ze slynnym
pisarzem czy polskim seksuologiem (u niego zresztq Lew jest pieiwsiym
rosyi*i
clora
l*
E
nazwiska, nazwE herbu). Nawet dorosli prze2ywaiqstres zwiqzany, nietypor;
imieniem czywstyd, gdy przedstawiaiqc siq, stale widzqzdziw'ronespolrzeniac-c]
sem zamiast pierwszego imienia, u2ywajqdrugiegq kt6re jest bardziej oq/r,irq
wstyd, jaki na pewnym etapie 2ycia wyworuje imig, mo2e odcisnqt glqtszy-rr#i
na naszq psychlkg. Z amerykariskich badafi wynika r6wnie2,2e pacJencirproEJ
mami psychicznymi czq(ciej noszq imiona niespotykane. Zdaniem badaczv tocl
E
E
gatywne reakcje na imiq ze strony otoczenia prowadzq do takich zaburzei.
I
Muszq tlumaczyt, jak moje imiq zapisot I
To mo2e byt problemem dla posiadaczy imion obco brzmiqcych, takich j*J
Jessica. osoba, kt6ra je nosi, jest zmuszona w r62nych sytuacjach, w tctorvor
uJ
ba poda( imie (np. w urzgdzie) do jego przeliterowania. [...] Klopoty ,;iro{
bywaiq problemem dla posiadaczy obco brzmiqcych imion. Mala Jessica r4r{
zacznie siq poprawnie podpisywa(, ale stale bqdzie wyjaSnia( innym,lak nrd
zapisa( jej imiq. Bqdzie to robit w szkole i w doroslym 2yciu,
literuiq.l" * {
dzie lub podczas rozmowy telefonicznej z bankiem. [...] warto rowniez.nil
uwage na imiona, kt6re maiq trudniejszq do wym6wienia formq. ola matgDil
priana przedstawienie siq innym dzieciom lub doroslym mo2e byt
sporyrrr-F{
2yciem - przynajmniej do czasu, nim nauczy siq dobrze m6wii.
i...1 I
Ka2de imig cos znaczy. Kiedys imiq, kt6re nadawano dziecku, nioslo ze sobJ
kq( wr62bq, blogoslawieristwo i 2yczenie dotyczqce jego przyszlosci. Naj*fl
dwuczlonowe imiona slowiariskie i przedsrowia6skie sq *yrir",wiary, ie{
sl6w w nich zawartych zapewnijego wlaicicielowi opiekq eoga, azielnoicd
jennq czy dobre cechy charakteru, np. Bogumil (mity bogu). pi*d
Dzii te
znaczenia imion traktuje siq bardziej jak zabawq, jak czytanie horoskoprr{
z nas bowiem pamiqta,2e t...J sylwia - lesna, dzika, Beata blogoslawionaod
-
3liwa, Aleksandra - obrofca ludzi, a Joanna - przypomina,2eJihwe jertao{
Ale jest te2 druga strona medalu - niezale2nie od swojego znaczenia, inEJ
wiera wra2enie na osobach, kt6re je slyszq.l....1czy Nimfa (imieniny to listw{
bgdzie budzi( nale2yty szacunek, gdy zasiqdzie na stanowisk, prer"r" d{
Jakie wra2enie wywola, przedstawiaiqc siq, poborca podatkowy Robin
lentino z serwisu pralek. Czas poka2e. "baI
r-:-\
I166 I
-l
Ts*rY5:o*v=',rs
'
rata wythr
ludzi. Do-
;,;;;;;;
r
Kelvin i Carmen - obcojqzyczne imiona coraz
lich analiz
:wna Katri-
modniejsze. Pretensjonalne czy oryginalne?
fragment artykulu ze strony www.edziecko.pl, 23.04.2015)
Ll I marca 2015 r.w Zycie weszly nowe przepisy,kt6re pozwalajq Polakom m.in.
e innym nu nadawa( imiona obcojgzyczne. Nadal obowiqzuje zapis,2e imiq nie mo2e byt
:plakat nie- zdrobniale, uwlaczajqce lub oSmieszajEce. O tym, czy wybrane przez rodzic6w
m rosYjskim -niq spelnia wymagania prawne, decyduje kierownik Urzqdu Stanu Cywilnego.
ym czlonem Czy liberalizacja przepis6w co5 zmienila?
rietyPowYm
rjzenia.Cza- brcten iMorika
rjoczYwiste- (Il I marca, jak informuje Ministerstwo Spraw Wewnqtrznych, rodzice nadali
:bszY wPlYw *oim dzieciom ponad 400 imion obcojqzycznych. Korzystajqc z liberalizacji
nci z proble- paepis6w rodzice wybierali imiona takie jak m.in. Andrea, Carmen, Elena, Han-
daczY to ne- rph,Jessica, Kelvin, Lorenco, Marika, Mike, Natan, Rafael, a nawet Karoten.WSr6d
ruz€li. rytranych imion najwiqcejjest anglojqzycznych, ale sq tak2e imiona popularne
rinnych krajach.
rakich jak nP- -Sytuacja siq zmienia, jest coraz wiqkza r62norodno5t w5r6d imion, bo do nie-
kt6rych trze- i Arwra to gl6wnie celebryci nadawali swoim dzieciom obco brzmiqce imiona -
ty z Pisowniq I ;i* psycholog dzieciqcy, Ewa Ulrich-Zalqska. - Panuje coraz wiqksza akceptacja.
essica szYbko
[ *, wyboru imienia obcojgzycznego mogq by( r62ne. czqsto jeden zrodzi-
rm, jak nale2l
I o* pst obcokrajowcem albo para uwaza, 2e w ten spos6b ulatwi dziecku za-
je w urzg-
rjqc
l*<rkan;s poza granicami Polski, jeili w przyszlo5ci zdecyduje sig ono na taki
,vnie2 zwr6cic
JLotCrasem wptyw na decyzjg ma gust filmowy, literacki czy muzyczny rodzica
malego CY-
)la
J-o brak przywiqzania do tradycji. Poprzez imig dziecka niekt6rzy chcq te2 od-
sporym prze- Ilirirwai na to, jak bqdzie ono postrzegane przez innych. Mo2e siq zdarzyt,2e
.l
lrAte wybierajq imiq kogoS, kto byl wybitny w jakiej6 dziedzinie, znadzieiq,2e
slo ze sobE.ia- E aiecto tez takie bqdzie.
,sci. Najstarsze
r wiary,2e mo<
Lrrr, ne czy ryg nat e?
o I o i n
, dzielnoS( wo-
ftoroUcego imienia nie zawsze spotyka siq ze zrozumieniem w5r6d rodak6w.
Erynika z badah dr Krystyny Doroszewicz ze Szkoty Wy2szej Psychologii Spo-
5 te Pierwotne
roroskoPu. Ktc
Ibrej idr Ewy Stanislawiak zWy2szeiszkoly Finans6w iZarzqdzania wWarsza-
,lawiona, szczq
Jr, iniona obarczone sE stereotypami, kt6re decydujq o tym, jak osobq o da-
mieniu odbierajq np. nauczyciele lub pracodawcy.
re jest laskawY Jr
zenia, imiq wY
Ed internaut6w nie brakuje opinii,2e nadawanie zagranicznych imion dzie-
jest pretensjonalne, z kolei ro-
It przez Polak6w mieszkajqcych w ojczyinie
ny 10 listoPada
prezesa bankul Ih &ieci o oryginalnych imionach tlumaczq, 2e chcieli aby ich dzieci czuly
t Robin albo Va-
Jr$ltowo, nie miaty w klasie r6wie5nik6w o tym samym imieniu lub mo-
Jrlprzyszlo5cizamieszka(.pozagranicami Polski i miet uniwersalne imie. [...]
F
POTSKI DLA OBCOKRAJO\MCOIV

-..
Beyoncd siq denerwuje lm6larskie korze
ldealnym przykladem na to,2e czasami oryginalne imiq mo2e bywai ciq2aren 4lEanglkr6l),a,
dla osoby, kt6ra nie chce siq wyr62niai, jest historia pewnej Amerykanki o inF haailuft sig rc
niu Beyonc6, kt6ra przeprowadzila siq z Pensylwanii do Nowego Jorku. Na pro lli h.p),Lordcz1
filu facebookowym,,Humans of New York" zamieszczono iei zdjqcie z komerEr
rzem:,,Czasami nienawidzq mojego imienia, bo od razu przyciqga uwagq, ai
bpaeyta(w
nie jestem szczeg6lnie towarzyska". Siedzqc w lawce pierwszego dnia w nq
szkole pragnqla tylko pozosta( niezauwa2ona. Wstrzymywala nawet kaszel F6
tnE2o&a.E
Gaqnan.uUt
dy nauczyciel zacz$ odczytywai listq obecno6ci i doszedl do jej imienia, bardr
siq denerwowala,2ezarazktoS zacznie Spiewai piosenkq jej slawnej imienniil
I tak te2 siq stalo. Jest te2 ja6niejsza strona tej historii:,,Nastepnego dnia nie $ e6{
ju2 tak Zle, przynajmniej wszyscy wiedzieli, jak mam na imiq"- dodala Beyorri
Nie wszystkie dzieci jednak majq problem z oryginalnymi imionami. Wa2ne ts

przede wszystkim to, 2eby dziecko czulo siq ze swoim imieniem dobze: - H e:t:r 1,
stawowa teza powinna byt taka,2e wybieramy imiq dla dziecka, a nie dla sieta!
m6wi Ewa U rich-Zalgs ka. - To o no bgdzie 2ylo przez cale 2y cie z tym i m ienierrt{
I
W dyskusji na temat pretensjonalnych imion na forum,,Wszystko o imionadr'{

?rtrc.
czqsciej wymieniane sq imiona obcojqzyczne, szczeg6lnie te o spolszczonej ft
ni. Padi bezlitosny argument,2e tak nazywajq swoje dzieci ludzie,,z nizin +ffi
nych'i Na takq opiniq internautka o nicku kama odpowiada nastqpujqco:,,Nie n{
Was ju2 te same tematy? Statystyki ktamiq i jest to udowodnione. \Mqc daicie {
spok6j ztq nizinq spolecznq i pretensjonalnymi imionami, bo w rzeczywistoici{
glqda to nieco inaczej .Znizinspolecznych mo2ebyczar6wno Brajan, jak iJatr |
Zakazane imiona
(artykul redakcji na stronie: www.mamdziecko.interia.pl, 05.201 3)
Niekt6rzy rodzice w Nowej Zelandii wpadajq na bardzo oryginalne in*r

swoich dzieci. Weryfikuje to jednak urzqd, kt6ry opublikowal wla6nie li*g; I E
zanych imion. Znalazty siq na niej m.in. Lucyfer czy Justice.
Lista powstala na podstawie zgloszeh, jakie w ostatnich dwunastu latadr t
waly od rodzic6w.W Nowej Zelandiiprawo jestcalkiem inne ni2chocia2fr

nach Zjednoczonych. Dziecko mo2e zostai nazwane dowolnie i nie rna 2C
ogranicze6. Jedynym wyjqtkiem jest sytuacja, je5li imig zostanie opaterE I
W wyspiarskiej Nowej Zelandii najpierw musi ono zostai zweryfikowa:1
urzqdnik6w. JeSli oni dadzq zielone Swiatlo, imiq dziecka zostaje wpisar:d
powiednich akt.
I
Od 2001 roku a2 szeitrazy musielitlumaczy( rodzicom,2e imig Luqfirp
dozwolone. A2 62 dwie pary chcialy, by ich potomek nazywal sig Justir
sprawiedliwo5i). Tak2e wszystkie te imiona, kt6re w jakikolwiek spos6b
I
ir I
I\_:_---J
l6'l,t I
--\
III. SWIAT WKTORYM ZYJEMY
-
minaiq kr6lewskie korzenie sq nieakceptowane. 31 par chcialo nazwa( swojego
bywa( ciq2arerr syna King (z ang. kr6l), a 28razy padla propozycja princess (ksiq2niczka).
Na czar-
rcrykankio imie rrej li6cie znajduiq siq r6wnie2 Duke (ksiq2q), Knight (rycerz), Lady (panienka),
p Jorku. Na pra tlishop (biskup), Lord czy Major.
iqcie z komenr
Jak mo2na przeczytat.
Qga uwagq, a p
w przepisach w Nowej Zelandii - imiq nie mo2e w 2aden
w nou{ +os6b obra2aQ nie powinno byi za dlugie czy nawiqzywai do jakiejkolwiek re-
9o dnia
lgii. Dlatego tez odrzucono christ i Messiah. Nie dopuszcza siq r6wnie2 imion,
Ewet kaszel.lCF
It6re wskazujq na nazwq jakiej5 firmy czy marki.
iimienia, bar&o
vnej imiennir*i
go dnia nie bdo ewiczenie 60
lodala BeyoncE
e) Podaj - m.in. na podstawie artykul6w z d,rriczenia 5g - jakie zasady nada-
nami. Wa2ne jet wania imion obowi4zuj4:
n dobrze: - Po+
w Polsce (co siq w tym zakresie zmienilo?)
a nie dla siebie-
ym imieniem-[J
w Stanach Zjednoczonych
o imionach'n*
ilvczonej pisr
:,znizin spohe w Nowej Zelandii
ujqco:,,Nienud4
Mqc dajcie soti wTwoim kraju
Eczywisto5ci rrf
:,Onirasitri b) Co s4dziszotychzasadach?
t) co myslisz o sytuacjach przedstawionych w artykulach w iwiczeniu 59 i wy-
borach dokonanych przez opisanych w nich rodzic6w?
Cwiczenie 6l Cwiczenie mo2na wykonai

w parach lub grupach iwspol-
Cz-rm kieruj4 siq rodzice, wybierajqc imie dla nie przedyskutowa( wyniki.
nlne imiona da &ic.cka? Podaj zasady, uzupelniaj4c listq.
binie listg zaka
l. Nadajq imiq po krewnym, np. babci czy dziadkualbo ulubionej cioci.
2.
stu latach wflryr
:hocia2bywSe 3.
nie ma 2adrryd 4. Wybierajq imig, kt6re jest modne.
'opatentowarc. 5.
tfkowane przs 6. Nadajq imiq, kt6re spodobalo sig im w filmie czy serialu.
wpisanedod 7.
8.
Lucyferjest 9. Wybierajq imiq wedlug znaczenia, jakie posiada, gdy2 chcq, 2eby te
q Justice (z
cechy mialo ich dziecko.
spos6b
r0.
f
POLSKI DLA OBCOKRAJO\MCOIV

-...
:9.?.....
a) Sprawd4 coznacza i skad sie wywodz4 imiona obecne w wielu krajach, r
kie jak:
Anna -
Katarzyna
Zofia -
Magdalena
Ewa-.
Sara - .
Weronika
Jan-.
t"ukasz
Jakub -
Dominik-
Adam -
Feliks-
Pawel -
b) Podaj wersje tych imion wystqpuj4ce w Twoim jqzyku.
Zadanie mo2na wykonai w grupach. Ka2da grupa opracowuje (w domu) inforrr

czqce wybranych imion, nastqpnie prezentuje je na zajgciach. Moze te2 wybrx d
do opracowania kilka innych popularnych imion. Prezentacje mogq byi punk
rozmowy, zadawania pytari, dyskusji.
c) Co znaczy/ znacz4 isk4d siq wywodzi/-a Twoje imielimione?
d) Dlaczego otrzy malei/ -aS ta kie wla6 nie i m ieli mio n a?
Podaj po ?przyHady imion mqskich i ieriskich.

I
ar?o )
\_ji_YJ
Q:si.qzp.qip.9.4
Udziel rady w podanych sytuacjach.
e) Polscy rodzice pracujacY w miqdzynarodowej firmie i czqsto zmieniaj4cy
miejsce zamieszkania chc4 nadad swojemu dziecku imie, kt6re istnieje tak-
ie w innych krajach, Zeby uniknai problem6w z pisowni4 i wymow4 tego
imienia w r5inych krajach. Co byS im podpowie dzial(a)?
Dla chlopca:
Dla dziewczynki: .
Niekiedy polaczenie imienia i nazrviska wywoluje efekt Smiesznosci, np.

. Dolores Koryto r Piotr Swiqty
. Otylia Pulchna . Ariel Syrena
o Alicja Tolicja r Marek Marek
o Coco Lis . Leszek Biaty
rkie imiona zaproponowal(a)bys tym osobom, aby nie byly przedmiotem Zar-
r^? Uzasadnij swoje zdanie.
-*r.iqzp.+ip.0.i.
r'r-rnien imiona mgskie i Zeriskie:
kt6re Ci siq nie podobaja?
kt6re Zle Ci sie kojarzq?
kt6rego/kt6rych nigdy nie nadal(a)by6 swoim dzieciom?
- rasadnij swoje zdanie.
wiczenie 66
Prueczytaj dane o najpopularniejszych, najrzadszych i najdziwniejszych
imionach, a nastqpnie napisz kilka zdari komentarza do tych danych. Mo-
iresz skorzystad z podanych przyklad6w.
lmiona nadawane w Polsce w 2011 r.
o 2eriskie
. najpopularniejsze: 1 . Lena; 2. Maja; 3.Zuzannai 4. Julia; 5. Wiktoria;
6. Amelia;7. Aleksandra;8. Oliwia;9. Natalia; 10.Zofia;11. Martyna;
I2. Anna; 1 3. Alicja; 14. Emilia; 15. Hanna
. najrzadsze: 1. Felicja; 2. Gabriella; 3. Greta;4. Halina; 5. Janina;
6. J6zefina; T.Klara;8. Klementyna; 9. Marika; 10. Sofia; 1 1 . Sonia;
I 2. Sophie; 1 3. Wanda; 14. Wioletta; 1 5' Carmen
r..
. meskie lfftady komentarzY
. najpopularniejsze: 1. Szymon; 2. Jakub;3. Filip;4. Kacper; 5. MichaL l. For6wnujqc lata 20r
6. Mateusz; 7. Bartosz;8. Wojciech; 9. Adam; 1 0. Jan; 1 1 . Piotr; 1 2. Wikta lnion 2eiskich utrzy
13. Dawid; 14. Antoni; 15. lgor Z W 2013 roku w5r6d
. najrzadsze: l.Tytus; 2. Colin; 3. Edward; 4.Eliasz;5. Emanuel; 6. Erwin; .lakub i FiliP.
7. Jeremi; 8. Karim; 9. Kornel; 10. Kosma; 1 1. Kuba; 12. Lucjan; a Oddrodzimoda na i
13. Ludwik; 14. Makary; 15. Marco; 16. Mieszko; 17. Wladyslaw Itfanda.
{, Uti6d najrzadlej ni
Najbardziej nietypowe imiona Cfrantal, Chiara, Cynr
o 2eriskie: Akira, Aksell, Aleyna, Alma, Amiliana, Arjuna, Attika, Aura,

Awena, Babette, Bella, Berenike, Bettina, Chantal, Chloe, Chiara, Cynth.'
tFndz &ne z ubiqlt
r fb&ce i porcnrnaj ie z
Damiana, Dewi, Druzjanna, Dzier2ka, Easton, Elbren, Hassiba, HosannA h'Ed dane z ubiegl
lndia, Jaila, Jowana, Karmel, Legia, Lorelei, Luna, Maciejka, Malina, ftlalr' ;frxim kraju zdaq-m
Melody, Mikolajka, Morgana, Mortycja, Nike, Nimai, Pakita, Poziomka
Rilla, Sendi, Sihanouk, Szanti, Tiara, Tonia, Thea, Truskawka, Una, Uta,
:nie67
Vanilia, Vilejka, Wilga, Yashika, Zoia
de&sat-vst-vkpt
I mqskie: Druzjan, Arnoud, Dacjan, Jaksa, Kris, Mahawir, Merlin,
Montezuma, Neo, Ozzy, Szon, Taras, Trish, Tworzyrod, Tupak, Viggo
lmiona nadawane w 2013 r.

o 2eriskie
E6dCttypowtrch
. najpopularniejsze: 1. Julia; 2. Maja; 3.Zuzanna;4. Aleksandra;
Otgi*eir*mal
5. Natalia; 6. Wiktoria; 7.Zofia;8. Oliwia; 9. Maria; 10. Amelia
o oryginalne: 1. Sindi; 2. Safira; 3. Paloma;4. Nawojka; 5. Mr6wka;
rylrin&i@ ir*r
fEirr ie rcdzicl
6. Mercedes; 7. Lotta; 8. Leja; 9. Kiara; 1 0. Je2yna; 11. )arzyna;
zobif m
12. Guantanamera; 13. lnetta; 14. Calineczka; 15. Berenike;
16. Amnezja
r mqskie
. naipopularniejsze: 1. Jakub; 2. Kacper; 3. Filip;4. Szymon; 5. Jan;
6. Antoni; 7. Michat 8. Wojciech; 9. Mateusz; 10. Bartosz
. orygi na lne : 1 . Zyr af ; 2. Ziemomys| 3. Wolfgang ; 4.foro; 5. Torki ll;
6. Thorgal; 7. Sylas; 8. Tito; 9. Symeon; 1 0. Rodion; 1 1 . Odo; 1 2. Noam;
1 3. Nestor; 14. Napoleon; 1 5. Myszon; 1 6. Mil; 1 7. Laventei 1 8. Jano;
19. Belzebub;2O.7oe
I r-7? I
\_!!2
III. SWIAI WKTORYM ZYJEMY
...
-
Przyklady komentarzy:
1. Por6wnujqc lata 2011 i 20'13, wciq2 na drugim miejscu popularnych
imion 2ef skich utrzymuje siq Maja.
2. W 2013 roku wir6d imion mqskich wciq2 na topie sq imiona Szymon,
Jakub i Filip.
3. Odchodzi moda na imiona staropolskie, jak np. Wladyslaw, Mieszko czy
Wanda.
4. Wir6d najrzadziej nadawanych imion kr6lujq imiona obcojqzyczne, np.
Chantal, Chiara, Cynthia, Taras.
SprawdZ dane z ubieglego roku dotyczqce najczq6ciej nadawanych imion

w Polsce i por6wnaj je zpovtyitszymi,z20ll i 2013 r.
Por6wnaj dane z ubieglego roku dotycz4ce najczq6ciej nadawanych imion
wTwoim kraju z danymi z latwcze5niejszych. Co sie zmienilo?
.
-c.:siczp.+ie.9.2.
Odnosz4c sie do statystyk podanych w duiczeniu 66, dokofcz ponihszezdania.
1. W5r6d chlopc6w prym wiodq imiona
2. W pierwszej dziesiqtce wciq2 utrzymujq sig.
3. DoSt wysoko, ale z tendencjq spadkowq plasujq sie ... .
4. W5r6d nietypowych imion w 2013 pojawity sie. . . .

5. Oryginalne imiona to przede wszystkim
6. Najdziwniejsze imiona moim zdaniem to..
7. Uwa2am, 2e rodzice, kt6rzy dali swojemu dziecku na imiq
. . . . zrobili mu krzywdq, poniewa2.
8. Popularnymi klasycznymi imionami 2e6skimi sq wciq2
9. DziS nie nadaje siq ju2 popularnych niegdy5 imion .
10. Nie rozumiem, dlaczego

f 1. Nigdywcze5niej niezetknqlem/zetknqlam siqzimionami ......
12. lmionami slowiahskimi sE ...
13. lmionamiodnoszqcymi siq do roSlin sq
14. Moim zdaniem urzqdnicy nie powinni zgodzic siq na imiona
., Poniewa2
15. Bardzo spodobaty misig imiona
i m6gtbym/moglabym nazwai tak swoje dziecko.
-..
h ...oiorp.+ip.g.g.
Podaj zasadywyboru dobrego imienia dla dziecka. Wei pod uwagq jego
ie 70
nie, zdrobnienia, polqczenie z nazwiskiem, skojarzenia, funkcjonowanie

r6wie5nik6w w r6inym wieku i w przys zlej pracy, inicjaly, rymy itd.
Mo2na polecii wykonanie iwiczenia w parach lub grupach, nastgpnie zaproponowai dyshr
H-:::::::::::
b-
Dobre imiq to takie, kt6re:
t-
1.
2.
3.
4.
b-
5.
6.
7.
8.
9.
10.
rlddrctformiep
C..''siqrp.+ip.9.9
Jak brzmiq pelne imiona od podanych zdrobnieri?
Erpasy{kgdo p
Hanka Bartek - Gqlb bilet dla pana
Aika - Jasiek - qr.
Ala - .. Arek - ;pAabby zaprosi
Ada-. Kazik Irir*us-
Aga-. Bronek - ffszoHe ten pq
Basia- Mirek- qz------.-
Gosia - lrek - . fryFfrstrrc
Ewka - Grzesiek - Ltuti $92 -----
Ula - .. Romek E-lurypdu?
Jola - . Maciek Or*ilctBle pldo
Cesia - Szymek fue.-
Zuzia - Tadek- b mi pr4/cq a
Wika - Tomek - CEFI rie ma rrr;<iaj r
Krysia - Slawek ""' 0G
Lidka - Jqdrek - P;el0 ze sko|ylf
I
I-..
III.SwAT,wKTORYMZYJEN/IY
..... -
Cwiczenie 70
.]-".
Antonin Dariusz -
Agata - Ferdynand
r|l|- Aleksandra Gustaw -

Agnieszka Ludwik
Beata - Krzyszlof -
Helena Piotr -
Janina Stefan -
Jadwiga Sebastian -
Aniela Slawomir
Emilia - Stanislaw
Boguslawa Wladyslaw -
Wioletta Antoni -
Teresa Jerzy -
Cwiczenie 7l
;;;;;i;il;jil; il;;; ; ;;*i",r",*i."" i ;;;k .
l. Przepraszam, czy wie pan mo2e, gdzie mieszkajq paistwo

paristwo
..... (Stary) i (MaSlak)?
2. Mam przesylkg do pani ..... (Maja Zieba).

3. Czy to bilet dla pana .. (Bruno Kaczmarek)
czy pani .... (Aniela Kaczmarek)?
4. Wypadaloby zaprosii paristwa .... (Zawadzki) na
ten jubileusz.
5. Woliszzrobiitenprojektz...... .... (JasiekKrupa)
czy 2.. (Maryla Sowa)?
6. Czyparistwo ....:.... (Wysocki)te2przyidq?
7. Um6wite5 sig z .. ...... (W6jtowicz; l. mn.) co do
terminu wyjazdu?
8. Ostatnio ciqgle plotkujq o prezesie (t-ukasik) ijego
sekretarce (Amelia).
9. Bardzo mi przykro, ale dyrektora (Dionizy
Czaja) nie ma dzisiajw pracy.
10. .. . . (Kaja), czy moglaby6 odebra( jutro ..
(Maciek) ze szkoly?
=
11. zdajesz ten egzamin u profesora (Konieczny) c4l

u profesora (Konieczko)?
12. Czy to gabinet pana .. (doktor Feh
Pawelec) czy pani .... (doktor Felicja Pawelec)?
13. Chcialbym wrqczyi ten dyplom pani ..
(Adrianna Wolna) w uznaniu zaslug.
.C.:siqzp.{,i .e.72..
Wypowiedz siq pisemnie, odnoszac sie do jednego z poniiszych cytat6w poct>
dzacych z przytoczonych wcze6niej artykul6w. (150-200 sl6w)
1. ,,Czy rzeczywiScie jest jednak tak, 2e matka i ojciec wiedzq, co jert

dla dziecka najlepsze?
- Bywa r62nie'i
os{
ry
2. ,,lmiona obarczone sq stereotypami, kt6re decydujq o tym, jak
o danym imieniu odbierajq np. nauczyciele lub pracodawcy'l
3. ,,Pigkne imiq mo2e by( dla dziecka cudownym prezentem na cale 2FE
ale te2 czasem trudnym, niepotrzebnym balastem".
P(
AD
VP(
DE/
)C'O
rcY
)SZ[
t176l
\__:---J
v
\^/POGONI ZA
MARZENIAMI,
WPOGONIZA
IDEAI,EM
DZIECIECN, MARZENIA
MARZE NIE o I.JRoDZTF, r szcznScru
W POGONI ZAELIKSIRE,M
DI-UGOWIE,CZNOSCI
W POSZTJKIWANII.J LEPSZE,GO ZYCIA
v. wPoc
o... POLSKI DLA OBCOKRAJO\MCO\M
l.DZIECIECE MARZtrNIA rctku Zaden z menadzerc
hr -puszczona do sprzedazy. I
Fra ,rr kostium kqpielowy w c
J}u-:ol na niq uwagi na targi

h= 3€ w telewizji i na tyle z
I
E-=-t, w 1959 roku postac Bar
Frer'dla firmy bylo zasponsor
Cwiczenie I p - - w ciqgu trzech lat trzyl
i!;;;;;;;,;l;ik;;;; Opis mo2na wykona( zbiorowo na zajg-.
ciach, np. kolejno ka2da osoba dodajejaf [}kem br an2y za bawka rskiej
a) jej
Opisz wyglad. no zdanie do opisu lalki. Wyra2enie u*a! |reet.l,e sprzedawa ne dodatki
b) Powiedz, co o niej sadzisz. opinii mo2e zosta( zastqpione dyskusja
FE aftJ zmienial siq nieustanr
hrt=e egzemplarze, ktore pro
pe=sta+y ociciete przez Handl
.C. rgi.qzpnie.?... Mo2na podzielii student6w na 3 gnf,r
Przeczytaj trzy fragmenty artykul6w Ka2da czyta i prezentuje pozostalyrn F- =-. Matell, to nie tylko pro
opowiadajqcych o Barbie, a nastqpnie
jeden tekst. Poslu2y to do wnikliwego h- proo u kcyjny, sprzeciajqc
odpowiedz na pytania pod tekstem.

przestudiowania tekstu przez danq pvr:- pojawiajq siq kosmetyk
grupg i pozwoli po(wiczyt rozumiera pee*<zynek. Powstajq cale fir
tektu ze sluchu przez pozostale.
fu,,o,," ),,'-cnei bohaterki, mozna siq

|tmcranym i umalowanym n;
Prawdziwa historia lalki Barbie FE r roku 1959, lalki sprzedal
(fragment artykulu ze strony www.urodaizdrowie.pl, 1 0.1 0.20.l 2) hr'E = w i50 krajach, a wartos
b == riliarda doLrow rocznie.
Historia zwiqzana z lalkq Barbie rczpoczyna siq w roku 1959, kiedy to w Nov*p Fc- siiata ma przynajmniej 1
Jorku odbywaty siq targi zabawek. Kosztowala wtedy 3 dolary i byla praktyo,- loerrpnerow. Orygina na Be I
niezauwa2alna. Jej tw6rcami byli Ruth i Elliot Handlerowie, kt6rzy w roku 1945 a. Fls€c,, dolarow, a kolekcjono
lo2yli niewielkq rodzinnq firmq Matell Creations. Poczqtkowo produkowali ran- Lniejszym hobby w U5
ki do zdjq(, kt6re jednak nie przynosily zysku.T odpad6w powstajqcych pr4, fr m serialach telewizyjnp
produkcji zaczqlitworzyt mebelki i domki dla lalek. Po pewnym czasie okazalo 4,, &ane pzez Swiatowe do
2e przynoszqone o wiele wiqcej pieniqdzy, wiqc zmienili bran2q na zabawkarflq, }e*aOOana. Opr6cz kolekcji t
Pierwszym rynkowym przebojem bylo ukulele (hawajska mala gitara) dla dziet: Polsce jego
-im4azyn.W
m tf;iecy czytelniczek). Naj
Na pomysl lalkiwpadla Ruth Handler pochodzqca zrodziny polskich Zyd6w,b
ego co roku, w pa2dzier
ruy na poczqtku XX wieku wyemigrowali do Ameryki. Obserwowala, jak jej e
ka Barbara bawila siq wraz z kuzynkami lalkamiprzypominajqcymi niemow{p tftl=o mn6stwa zabawek znaj
(w latach 50. tylko takie byty dostqpne w sklepach). Stwierdzila, 2e dziewczyrt I hteraktywnymijak m6u
udajq mamy, nia6czqc lalki, ale takze zaczynajq obsadzai je w rolach doroslldH *a nie traci swojej pozyr
w jakikolwiek spox
a na rynku nie ma odpowiednika lalki - kobiety, kt6rq mo2na by bylo bawit 4 -&iafa
mrowej popkultury jak
wla6nie w taki spos6b. Zainspirowana tym Ruth stworzyla pierwszq Barbie o t*urzy (
zajqlo jej kilka lat. Nieoficjalna wersja podaje,2e pierwowzorem mogla by( stro - jej doczesnego
rzona przez niemieckiego rysownika komiks6w Lilli, bqdqca bohaterkq kornb yjatynie
od powiedziec so
s6w dla doroslych - uosabiala mgskie marzenia dotyczqce wyglqdu kobiet ip. :pfngla na nasze 2ycie?
twierdzala wszelkie stereotypy zwiqzane z blondynkami. Magazyn, w ktorpr
ukazywal sig komiks, wyprodukowal w roku 1955 linig plastikowych figurek L.Iu
Jednq z tych figurek kupili Handlerowie podczas swojej podro2y po Szwajcd,
stqd tez by( moze pomysl na takE wla6nie lalkq.
w PoGoNI zA MARZEN',AY',:Y.t9.G.9T',.',1
tP:*Py. ..
IV.
zo-
wierzyl w to' 2e lalka w og6le mo2e
l{a poczqtku 2aden zmenad2er6w nie od wszystkich' bo
i2 byNi catkowicie inna
stat dopuszczona do tpt'"Ot'V' okulary' nikt nawet
"'imo' iciemne
r$rana w kostium kEpi;;;;czarno-biaie.paski kt6ra
nie zwr6cir na niq u*ag;;;i;;r..h
zabawek. sytuacjq zmienila. reklama,
male dziewczynki' 2e ju2 przed
*,azala siq w telewizji i'nu t,i"iuinteresowala
pori.l Barbie stala siq sensacjq. Du2ym, ale ryzykownym
rriqtami w 1g5g ,ot u opla-
tetewizyjnego Klubu Myszki Miki'
Irokiem dla firmy uvro ru"r-p*r"iowanie firmy i tak Matell stal
do siq - w ciqgu trzech lat trzykrotnie wzrosty'ioc-nody miaty tak2e
ogromny *pty* na popularno6i
4liderem bran2y zabawkarskiej. lata wize-
3
oddzielnie ,prreda*a.I a"a'iri- riebelki' domki' zwierzqtka' Przez
I
rrneklalkizmienialsiqnieustannieidopasowywaldoaktualnych,trend6w'Jej
posiadaty np' sutki'
uv'tv w Japonii'
r=ywsze egzemplarze:'*i;;;;,o6;1o*"ne
przez Handler6w no2ykiem'
lrcre zostaty odciqte
Barbie instytucja'âleôgromny
LI Firma Matell, to nie tylko produkujqca.lalkq innym firmom' W-ten spos6b
bncern produkcyjny, swolq.ticengq
'pi'"auiaty uu"niu' akcesorla'szkolne' gry' filmy' seriale
ltt'"iiri
r rynku pojawiajq ,ie
skiepy' w kt6rych opr6czkupienia
swo-
Ca dziewczyner eowstali ttrJni*o*"
w niq przeistoczyi' wychodzqc z takiego#
fr ulubionej bohaterki, iirlznu tie
ni poOoUle6stwo lalki' Od momentu stworzenla
pr przebranym i ,mato*any'n Do-
oo. w roku r 9ss, latki ;p;Jrtv rie w ilo6ci ponad miliarda egzemplarzy'
Matell wy-
sprzedawanych produkt6w firmy
*pne sq w 150 f.ruju.ft, J*u'toitStatystyc znie gOoh dziewczynek w bog atszych
i 3,6 mi i a rd a aof a,O*ioc'n i e'
dorosli kupujq figurki z serii
I
h*rch Swiata *u prrynuj'nnie;;ednq laikg' trtawetstanie osiAga cenq nawet do

Ia kolekcjon"rO*. Or,gil"i". b'rili"'*.idlalnym jest drugim' po zbieraniu znaczk6w
P Siecy dolar6w, u fiof"kiionowanie iej
#il;uin' wvt^lb'q tak2e specjalne serie lalek wzo-
liropularniejszym postaciach z rodziny Adams6w' czy
ko-
I rane na serialach telewizyjnych' np' Gucci'
tE:il;;:;;;; ;;;;l io'v 'oav'
jak Dior' Givenchvl Versace'
z logo Matell, Barbie ma na-
I uceecauuana. oprocJt"i"r.i, ,ui"ri iakcesori6w
1":H:T::;i.
l=ffi '#tl*:;[ifl :nix:;"xil:;11,i:il11iili"'ilffi
..
H
- ...
IV.w
barbiecollector &, riattel wydal kolejnq latk

Historia Barbie rieral ju2 cechy fizyczne ,
1ftruszq Barbie AA. W t9

(fragment artykulu ze strony www.barbiecollection.blox.pl, 27.0"1.201 0) Becky" - przyjaciolkq
iz krytykq, jednak wigtc
l...1Biogrofia Barbie z lat 9O-tych) nir
Pelne imig lalki to Barbara Millicent Roberts. Barbie ukoriczyla Willows Hen mie3ci siq w windzie... T
School, do kt6rej uczgszczalitak2e Midge i Allan. Barbie od lat jest wierna sb dpdziiwzbudzata lalka
nej milo6ci - Kenbwi, z kt6rym zerwala w 2004 roku, pod wptywem wielkich fu'- gc6w spec6w firmy, sta
lywoodzkich rozstah (np. Brada i Jenn). Miejsce Kena zastqpil w6wczas mlo@ :ielce podziwiam...
- Blane, za3 sam Ken zniknql z ta6m produkcyjnych... Barbie w kofcu zrozwrra-
la sw6j blqd i od 2006 roku, ponownie sq z Kenem parq... Nigdy jednak Bati
nie byla uzale2niona od milo5ci (pewnie dlatego nadal nie wyszla za m4i{1,
poczqtku byla kobietq silnq isamodzielnq... Sama zarabiala na 2ycie - byb
r6wno opiekunkq, jak i astronautkq (a to tylko niewielka czq6( jej n rczqce marzenia
karier!)*, sama jeZdzila samochodem (czy to jeepem czy corvettq), sama
artykulu ze strony: wv
wala siq rodzinq (5 si6str,2 kuzynki i brat) izwierzetami (miala ich ponad 4CI-
psa po zebrq)...
* Pracg jakich podejmowala sig Barbie mialy u5wiadomit kobietom, 2e one same nie sq gor=e
f zamy5le tw6rc6w, Ba
mq2czyzn imogq podjqt sig ka2dej pracy. zgiciu, a stala siq jednyn
9edzEc historiq lalki ijej
Kontrowersje historiq wsp6lczesr
Od samego poczqtku, 29-centymetrowa laleczka miala tyle samo zwolennikor rzwiqzku ztym producen
co przeciwnik6w. Dziecijq kochaty, rodzice [jej] nienawidzili... Gl6wnym probe- kt6re do nich nale2
mem byty jej wymiary (36-18-33), wedlug kt6rych, gdyby lalka o2yla, przez
Swioto - Barbie od po
cienkq taliq nie moglaby sama usta( i swobodnie funkcjonowat... W roku I
nowe kultury. Za
wrczz zestawem ubra6,,Barbie Baby-Sits'i sprzedawana byla ksiq2eczka w
li Barbie, zatytulowana,,How to Lose Weight'i w innym zaS, z roku 1965, m @( z danego regionu,
wspanialq kolel
nym,,Slumber Party" mo2na bylo znaleZi wagg, kt6rej skala pokazywala 1 l0
Tw6rcy zafascynowani
podczas Sdyby lalka naprawdq na niej stanqla, wskaz6wka zatrzymalaby
jalen okre5lony temat.i
na 35 lbs. Wreszcie firma odpu6cila sobie drobne zmiany w wizerunku E
Anglii'i Oczywi5cie w t
i w roku 1999 drastycznie zmienila wyglqd lalki, tworzqc cialo o bardziej
stycznych wymiarach. . . Na wadze siq jednak nie skoriczylol Kolejnym, choc - Jest to kolekcja Barbir
a2 tak powa2nym problemem okazala siq Barbie"Teen Talk Barbie" z1992, w latach 60,70. Q
dziqki specjalnemu mechanizmowi wypowiadala kilka zdari (w sumie zdari riedostepne na pierwszl
270, a lalki byty tak programowane, by ka2da miala w,,swojej" pamigci
a jednym z nich bylo:,,Math is hard" (,,Matematyka jest trudna"). Zostalo to - Lalki te tworzonr
egzemplarze, do kt6ryc
skrytykowane przez,,American Association of University Women" (bo pzeci
I$,jqtkowe kreacje iw1
Barbie to kobieta wyksztalcona, dla kt6rej matematyka to pestka!) i lalki,
r6wniez specjalnq se
rych cyfrowa pamiqi zawierala to zdanie, wycofano ze sprzeda2y... lnnym
blemem okazala siq pierwsza lalka Murzynka - byla niq Francie AA
miesiqcwroku,itak
ozdabianq krysztalami
can), wydana w 1967 r. Zostala ona uznana przez krytyk6w za przejaw r I
panujqcego w firmie Mattel, gdy2 lalka zostala stworzona na bazie - Kolejna kolekcja pz
moldu Francie (nie miala wiqc cech charakterystycznych dla sq odpowiednio ozna<
takich jak szeroki nos czy wargi), a caloit polegala wylqcznie na dodaniu cechy przyp
nego barwnika do produkcji plastiku, z kt6rego p62niej lalkg wykonano.
.:,;.;";;;;;;;;;:;;; jq uznaje siq
zawieral juzcechy fizyczne Afroamerykan6w, dlatego to wlaSnie
za pierwizq Barbie AA. W 1997 firma posunqla siq o krok dalej, tworzEc,,Share
a smile Becky" - przyjaci6lkq Barbie na w6zku inwalidzkim. Ta r6wnie2 spotka-
b siq z krytylq, lednJk wiqkszym problemem okazalo siq to, 2e,,Dream House"
{dom Barbie z lat 9Q-tych) nie jest przystosowany dla lalek - inwalidek,
a w6zek
nie miescisiq w windzie... To tylko kilka przyktad6w zcalei g6ry kontrowersji,
pkq do dziS wzbudza ta lalka... Mimo wszystko, Barbie przez lata, dziqki pomo-
cy spec6w spec6w firmy, stala siq symbolem tolerancji i r6wnouprawnienia, za
co jq wielce podziwiam...
Dziewczece marzenia o szczq$ciu, czylihistoria Barbie

fragment artykutu ze strony: www.natkaszczerbatka.pl)
[-] W zamySle tw6rc6w Barbie miala byi wyrazem dziewczqcych marzei

I o szeqSciu, a stala siq jednym z najbardziej wymownych symboli kultury maso-
Stlazqc historiq iitt i i
;e; kolejne wcielenia, widzimy, 2e jej historia jest jed-
-g
rceinie iristoriqwsp6lczesnoSci.[...] Swiat lalek Barbie jest bardzo zr62nicowa-
go na kolekcje, kt6re opisujq charakter
q q,w zwiqzkuz tym producenci podzielili
I dawek, kt6re do nich nale2q.Wyr62niamy miqdzy innymi:
f*lturo Swiata Barbie od poczqtku swojego istnienia podr62owala po Swiecie
-
a [pznawala nowe kultury. Za ka2dym razem przebierajqc siq za charakterystycz-
Q postaa z danego regionu, czasem zmieniajqc kolor wlos6w i sk6ry. Podr62e
drocowaty wspaniafu kolekcjq minidziel sztuki tak ubior6w, jak i orientalnej
ndy.Tw6rcy zafascynowani historiq i baSniami danego kraju, kreowali cale se-
t
i:na ieden okreslony temat.Takte2 powstala kolekcja,,legend lrlandii"czY,,Kr6'
tmr.i Anglii'i Oczywi6cie w Polsce r6wnie2 mamy piqknq Barbie krakowiankq.
I
pierwszych lalek
-.Jest to kolekcia Barbie inspirowana strojami i wyglqdem
hiloqe
hnLrny.t.'w latach 6b,70. Sqtowyjqtkowo kolekcjonerskieegzemplarzewwiqk-
ta* niedostqpne na pierwszym rynku i nie produkowane ju2 przezfirme Mauel.
l}}diiro*r- Lalki te tworzone na rocznice powstania pierwszej Barbie to szcze-

h- egzemplarze, do kt6rych dostep majq tylko nieliczni i w bardzo kr6tkim
Ele-fiviatkowe kreacje iwyglqd lalkinigdy nie sq powtarzane. Firma Mattel
l;.qyrj iownie2 specjalnq seriq lalek na urodziny dla swoich klientek i ma lalkq
DUriV miesiqc *'rokr, itak na przyklad Kwietniowa lalka w 2004 roku miala
I
ozdabiana krvsztalami Swarowskiego.
Jtte
Stroje ka2dej
]A - Kolejna kolekcja przedstawia wszystkie znaki zodiaku.
Ith sa odoowiednio oznaczone i swoim wzornictwem majq przypomina(
cechy przypisywane znakom zod ia ku'
Jor,t"iyttyczne
-l
. .:9::i'.":.^.9:99iry.'y:9y. ..
Czar porcelany - Firma Mattel stworzyla specjalne serie lalek z porcelany, ktG - ,'=qkolandia. Dalszy ciqg
re nie tylko zachwycajq swoim misternym wykonaniem ale tak2e cenE, przez co L,ermaidia, aby ocalii swoj
stajq siq jeszcze bardziej ekskluzywne. W porcelanowej kolekcii nie znajdzierny :ma przyg6d i ekscytujqc,
tylko Barbie, lecz r6wnie2 liczne bajkowe postaci. W tych lalkach zostaly uwiee i,:: z: Ksig2niczka i iebraczk
nione pierwsze damy oraz kr6lowe. Ubrane sq w suknie jeszcze piqkniejsze ijes*
rrnowanym musicalu, zav
cze dro2sze od standardowych, co jest szczeg6lne dla kolekcjoner6w.
rq wsp6lczesnej wersji kl
Kolekcja POP kultury - Lalka Barbie od poczqtku swojego istnienia jest 5ci5b rteqi pzyja2ni. Film opar
zwiqzana z pop kulturq. Dlatego te2 niejednokrotnie du2e firmy proszq o ltt pko
Ksiq2niczka i Zebra
produkowanie serii po5wiqconej specjalnie danej marce, co dodaje jej presti2rl- c-- :rednej wie5niaczki, to pe,
W spos6b promocyjny lalkg Barbie wykorzystaly takie firmy jak: Avon, Coca-Cota nr dziewczqtach, kt6re zdc
Ferrari, Harley Davidson, Hard - Rock Cafe. W kolekcjach tych tworzono bohae rt:': : ,iako Roszpunka. Bar
r6w widowisk teatralnych, muzyk6w country czy wielkich sportowc6w
ze miloS( i 2ywa v
=r-(orTt,
Kolekcja Hollywood -Wyjqlkowa kolekcja gdzie mo2na znale2( takie gwiazdy sreb- kre<cje lalek sq podzielonr
nego ekranu jak Scarlett O'Hara, Marylin Monroe. Jest ona szczeg6lna, gdy2 starn- :Er€rom ich przyporzqdko
wiwielkie wyr62nienie oraz unie5miertelnienie gwiazdy. Do tej porytegozasrT ul*=zalne lalki.
tu dostqpity m.in.: Diana Ross, Cher, Elizabeth Taylor, Audrey Hepburn, Shakira
_ ; Rozowa _ Naleza
Modo - W tej kolekcji gl6wnym elementem jest prezentacja stroj6w. Oczywiii
r
: --: :. lubiane i popularnr

lalki sq top modelkami. Mo2na w niej znaleZi najpiqkniejsze kreacje podzielc: .i r . :- na dole, ktore ozn,
tematycznie wedlug trend6w, jakie przewijaly siq przez ostatnie piq(dziesigcb - , . 'ritowanych serii, dlat
lecie. . ---:96lnie wysokie, dzie
Projektanckie - Ten dzial szczeg6lnie ceniq kolekcjonerzy z calego Swiata Jest E , - - rZi w sklad ka2dej ko
specjalna grupa lalek, w kt6rej wystepujQ pojedyncze modelki stworzone przed -: : I3 niegozbytwielkiej
wyjqtkowych projektant6w mody. Do os6b, kt6re ubieraly Barbie nale2q: Arrr ,Worio Srebrna - Do tej kol
Klein, Bob Mackie Calvin Klein, Christian Dior, DKYN, Giorgio Armani, Nicolle Miles hl Barbie, kt6re awanso\
Oscar De La Renta, Ralph Lauren, Versace, Givenchy, Burberry, Escada.
tEy oznacza wyzszq cene
Dzieciqce - Lalki stworzone na podobiehstwo wybranych bohaterek popub flpqcy sztuk. Sq one sprzeda
nych bajek. Oczywi6cie przewa2ajq postaci ksig2niczek i kr6lowych, niemr$ hfi
i oczywiScie oznaczr
jednak, wtej niesamowitej imagicznej kolekcji, odnajdziemy stworzone specp ia Zlota - Lalki z tej k
nie dzieci-lalki takie jak, Jai i Malgosia czy ,,Czerwony Kapturek'i firma MattdE -: =Czie5cia piqi tysigcy s
wiqc wyprodukowala ich podobizny. . ',,alezq do niej kolekc;r
Filmy Barbie: sq w specjalnyr

PamiqtnikiBorbie.Filmprueznaczony dla starszej publiczno5ci. Uwielbiana na calla ilo elementu kolekcji, p<
Swiecie bohaterka wciela siq w postai nastolatki z podmiejskiej Szkoty \ tyrri Czqsto do zabawki dol:
Marzy o karierze iwielkiej milo6ci. Na poczqtku nowego roku szkolnego dzie'aq *iej nie mo2na kupii w
na obiecuje swoim r6wie5niczko m,2e zobaczqwiele zmian, jakie w niej zajdq. specjalnych sprzedar
BorbiewDziadku do Orzech6w. Adaptacja ba5ni Hoffmana. Spektakularne scerqr Plotynowa - Jest to k

baletowe autorstwa Swiatowej slawy choreografa Petera Martinsa, zachwycai produkcja nie przekr
ca muzyka Czajkowskiego, naturalne, ptynne ruchy postaci, kt6re sq zaslugq, bg
tlozone na zam6wienir
dqcych wzorem dla animator6w tancerzy z The New York City Ballet sprawiqi takie jak Slub kogor
2e film,,Barbie w Dziadku do orzech6vt/' jest jedynym w swoim rodzaju, nieatf
ie Queen* Barbiee Do
ktym widowiskiem, jakiego nie bylo jeszcze nigdy przedtem. da jerlnego z amerykafsk
-demark, oznaczenie znaku tov
tr82 I
=
IV. W POGONI ZA MARZENIAMI, WPOGONIZAIDEAI,EM
Syrenkotandia.DalszyciqgFairytopii.Elina.(w.tejroliBarbie)Wyruszadokrainy
syren.wspaniala pod162
Mermaidia, aby ocali( r*6l"go',prrylaciela Nalu, ksiqcia
pelna przyg6d i ekscytujqcych sytuacji'
Borbie:Ksiqiniczkai2ebraczka.TymrazemBarbie*wystepujewswgilt.Rierwszym
Barbie powraca
.niro*uny* musicalu, zawieiajqcym 7 oryginalnych utwor6w'
zamienionej tobamo5ci
w tej wspolczesnej wersji ttasycznq onoryiglina temat
nu opowieSci Marka Twaina i 2ebrak""'Bar-
ip.iegi;ryja2ni. Film.oprrty "Kiq2q
j.f.o vvystepuje w podw6jnej roli kiq2nicz-
ui"* rriizni.rt, iZebraczka",wkt6rym pzepiqk-
pelne magii muzyczne przedstawienie o dw6ch
ki i biednej wiesniaczki, to
mazeniami'
ny.f, ari"*ogtach, kt6re zdobyly si{ na odwagq' by pod qlaizaswoimi
wszystkim dziew-
turbie iako Roszpunka. Barbie jako Roszpunka udowodnia
potrafiq zmienit (wiat"'
@ynk;,2e miloSi i 2ywa wyobra2nia
kt6re ulatwiajq kolek-
Kolekcje lalek sq podzielone na cztery kategorie cenowe,
tworzone oddzielne nie-
cionerom ich przyporzqJko*anie. Ota faZal; z nich sq
powtarzalne lalki.
do. zabawy, naj-
<.otegorio R62owo- Nale2q do niej lalki, kt6re przeznaczone sq
je proste opakowanie z r62owym
bardziej lubiane i popularne. Charakteryzuje
paskiem na dole, kt6re oznacza przynaie2noSi do danej kategorii. Lalki te nie
iq dostqpne caly czasw sprzeda2y' lch ceny nie
rnajq limitowanych serii, dlatego
mo2e je mie(' OczywiScie
sq vczeg6tnie wysokie, dziqki czemu t<aZde dziecko
nie
rchodz{w skhd r.azJei koiekcji prawdziwego zbieracza, niemniejjednak
rnajq dla niego zbyt wielkiej wartoSci'
producent6w i os6b z fan
I eteoorio srebrna- Do tej kolekcji nale2q ulubione lalkiprzynale2nojt
do srebrnej
I ;d;;;, [.;," u*anso*uty z R62owego putapu. piqidziesiqt
rr"*vzt arenq i lLzbq lalek na rvnku nie wi9k13 ni2
I ;;;;;
I #;;;i; ;;;tzedawane 1u2 w innvch' ba rdziej ekskl uzvwnvch opako-
I i-L'.h ioczywi6cie oznaczone srebrnym paskiem na dole'
| rc*orio Zlota -Lalki z tej kolekcji sq produkowane w liczbie nie przekraczajq-
o polowq mniej ni2 srebrna ko-
I ffi;;ffii.L pie?tvre cy stuk,'czyii doktadnie
wybirnych projekta nt6w. Lalki te
I E;.ilt"J, JJ"]"i r."tekcje stworzone przed do przechowvwa-
l;;;;# ii* ii,".iurnym opakowaniu przystoso*ul{.m
ju2 od teso pulapu latkamitymi nikt siq nie
l=;-k;J;r"i,, r.irl(.;i, poniewa2jest zdjqciowa lalki' Bar-
lh.ru;;i; J" -u.*r,itolqczana profesjonalna sesja dostqpne sq jedvnie
Ih;ili;[ n,'"]* rrpit wia2dym sklepie zzabawkami,
r;;:;;.jri;t; spizedawc6w oraz internetowy sktep dta kolekcjoner6w.
fucjaPlatynowa-Jesttokolekcjanajbardziejwarto6ciowychlaleknaSwiecie,
Nale2q do niej
EFh produkcja nie przekracza iysiqia sztuk w skali Swiatowej.
li tworzone nu ,uro*i"nie wybranych sklep6w z zabawkami lub na specjal-
lalkq jest wer-
l*rr1", tut ie jak Slub kogo( z iodziny kr6lewskiej. Ostatniq takq
na w 500 egzem plarzach specja l-
lr*ri" Queen- Barbie'-Doll" wyprod ukowa zabawkarskich'
f-C. ;"an"go z a merykaiskich sklep6w
lt-dmark, oznaczenie znaku towarowego'l
-l
DLA OBCOKRAJO\MCOW ry.,

...POLSKI
-
PvrANtn: a na (7)
1) Czego nowego dowiedzialeV-a6 sie o Barbie?

by bylo bawit siq wla5r
2) Co Ciq zaskoczfo? Ruth stworzyla pienv
3) Po co powstala lalka Barbie? ... poda
4) Co odroznialo Barbie od innych lalek w latach 50. )O( w., a co niemieckiego rysown
odrolniajateraz? &orniks6w dla doros{
5) Jak postrzegana jest Barbieteraz, a jak byla na poczqtku? dotyczqce wyglqdu kr
6) Jak przez lata zmienial sie uyglad Barbie?
7) ZacoBarbie jest kochana i przez kogo? aiqzane z blondynka
8) Co wzbudza kontrowersje? ... wrol
9) Co opr6cz samej Barbie wchodzi w sklad jej Swiata? figurek kupili Handlen
l0) Dlaczego Barbie jest postrzegana jako symbol kultury masowejT Szrvajcarii, stqd te2 byd
ll) Co w Swiecie Barbie zasluguje Twoim zdaniem na pochwalq, a co
powinno byi pigtnowane?
12) Co fascynuje doroslych w Barbie? *zenie 5
13) Dlaczego rodzice kupuja dzieciom lalki Barbie? siqpisemniena
14) Czy dzieci lubia i chca miei lalki Barbie? Dlaczego?
.e.:siszpnis.g
kindaniem,Bart
Kt6re z licznych lalek Barbi euwai,aszza pomy-
Mo2na polecii wykonanie €* Ii*im kierunku T
slowe, a kt6re zazupelnienietraftone? Uzasad-
czenia w 2 grupach, a nastqp- Ma ico w nasteprr
nie zaproponowa€ dyskusjg
tYymyilona paez (
nij swoje zdanie.
rygla{u lalkiBarbi.
rnie 6
wymyilic n
-liruid
Moie to byd lalle
Gdomgch.J"k*yt
Lrrrf ja opisz i schar
Cwi.cze.+ie.4.
Uzupelnij poniiszy tekst, nie zagl1dajac do artykulu. Wpisz wrary idilESoniiSightpc
z sensem i zasadami gramatyki, niekoniecznie identyczne jak w artykule- -EqF' nP- na st
tqErrLlk/phrc
Na pomysl lalki (1) ... Ruth Handler (2) ...
zrodziny polskich Zydow,ktorzy na poczqtku XXwieku (3).... . r' --7-- i r'- _
do Ameryki. Obserwowala, jak jej c6rka Barbara bawila siq wrazz !ts,nrz"SnSbgi1
lalkami (4) .... ... .. . niemowlqta (w latach 50. tylko takie byly Irrin zdaniem hll
.. . w sklepach). Stwierdzila, 2e dziew czynki (6) .
fthadaaiem m-v5l
mamy, niafczqc lalki, ale talie zaczynajq obsadzai je w rolach rremchprofekur.
-
lY.Y :999'.'LYTTlY'lY':Y.'9.'3Tli1'P''*lY''' -
ana(7)...niemaodpowiednikalalki-kobiety'kt6rqmo2na
(8)
by byto bawit siq wlaSnie w taki spos6b. Zainspirowana
Ruth stworzyla pierwszq Barbie, co zajqlo jej kilka lat. Nieoficjalna
(9)
przez
... podaje, 2e pierwowzorem mogla by( stworzona
niemieckiego rysownika komiks6w Lilli, bqdqca (10) "
komiks6w dla doroslych - uosabiala (11) marzenia
dotyczqce wyglqdu kobiet i potwierdzala wszelkie (12) "

zwiqzane z blondynkami. Magazyn, w kt6rym ukazywal siq komiks, (13)
.. 1955 liniq plastikowych figurek Lilli' Jednq z tych
. w roku
figurek kupili Handlerowie podczas swojej podr62y (14) " '
Szwajcarii, stqd te2 by( mo2e pomysl na takq wla6nie lalkq'
l:si.qzp.+ip.P. .... .
ftpowiedz siq pisemnie na jeden zwybranych temat6w'
l. streszczenie jednego z artykut6w po(wigconych Barbie

(maks. 1 00 sl6w).
2. Streszczenie historiiBarbie na podstawie powy2szych artykul6w (ok.
150 sl6w).
3. Moim zdaniem,,Barbi zrobila karierg, bo..l'.
4.WjakimkierunkuTwoimzdaniemrozwiniesiqryneksprzeda2ylalki
Barbi i co w nastqpnych latach zaoferuje klientom firma Mattel?
5. Wymy6lona pruez ii"bi" absurdalna hipoteza na temat przyszlego
wyglqdu lalkiBarbi.
p moiliwo6d wymy6lid now4 lalkq, kt6ra podbije Gotowe projektY

mogq byi przedsta-
l-r 6wiat. Mo2e to byd lalka dla dzieci albo kolekcjo-
wione na zajgciach
rska dla dorosfych. Jak wygladalaby Twoja autorska w formie prezentacji.
ta? Nazwij ia, opisz i scharakteryzuj.
iczp.alp.7.
Ddrryj galeriq zdjei lalek i ich przemian w ra- Mo2na poleciC wYkona-
nie (wiczenia w Parach
rrhprojektu Sonii Sight pt.,jlree Change Dolls"' lub grupach, a nastepnie
l*-i; Jostqpna np. na stronie www.facebook' zaproponowa( dYskusjg.
bt ...h"t gedolls/photos lub na stronie www'
hangedolls.tumblr.coma)
hrorvnaj lalki przed metamorfoz4 i po niej' Co siq zmienilo?
bkmys'liszrdlaczegosoniaSightzrnieniawsp6lczesnelalki?cownichzmienia?
C.zy iwoim dani"m lalki po metamorfozie bardziej podobaja siQ
dziew-
eynkom?
c.oTwoim zdaniem my5l4 rodzice o lalkach istniejacych na rynku i tworzo-
rych w ramach projektu,jfree Change Dolls"?
POLSKI DLA OBCOKRAJOWCOW ry.wP(
-...
rriata, a tak2e kilkanaicie blor
.C..',sisrp3ip.9.... ml zabawek. Mimo to zaintere
Pruecrytaj fragment artykulu Z uampa u dzieueynkq, a nastqpnie powiedz,
'ftle os6b potraktowalo proje
co jego lektura zmienila w Twojej ocenie i Twoim rozumieniu projektu ,Tic ,rrawek dla dzieci i tego, jaki r
Change Dolls". czynkom. - Cieszq sig,2e otwc
ft€ *rr*orzata Borowska 'trdi

od mam, kt6re pisaty o ty
qzabawkq. [...]
Zwampaw dziewczynkq. -Efiq lalkq w miesiqcu Sonia
Dlaczego Sonia Singh przerabialalki Barbie? ryzeda2y zasila konto jednej
(fragment artykulu z"Wysokich Obcas6w", 09.05.201 5) r S marca zarobila ponad 1,8 t1
ofdosa Lexi ponad 1,6 tys. d
Cig2ki mak'rja2 i napompowane usta zmywa acetonem. Brokat nad powiekqzdra- rqrrody. t...1
puje palcem. Wlosy czySci w ptynie do naczyri. Kiedy z sylikonowej buzi znikft
ju2 wszystko, 34-letnia Sonia Singh z Tasmanii domalowuje lalce buziq 12-latti
Kupiona w second-handzie lalka wamp ma teraz lagodne spojrzenie, piegi Cri.czenig.9...
i wadq zgryzu. Sonia zaklada jej welniany sweter i lepi botki z sylikonu,2eby ri tnisnaj lalki Barbie i lalki r
musiala,,chodzi( na obcasach. Lalka nie przypomina ju2 ofrary nieudanej ope hls'. Znstaw ze sob4 ich v*y
racji plastycznej, ale swojq potencjalnq o5mio- czy dziesiqcioletniq wlaScicielhg q i caczajace, spos6b wykon:
Zdjgcia przed i po obiegnq caty Swiat w 24 godziny. r" @ego ucz4, ich wymowq itd
Sonia Singh mieszka z partnerem i dwuletniq c6rkq w Hobart na Tasmanii. Jec
ilustratorkq. P6ttora roku temu stracila pracq w wydawnictwie, zajgla siq c6rt1
ogr6dkiem, planowala studia nauczycielskie. Zaczqla rehabilitowa( lalki, pier
sze dla swojej c6rki, w styczniu 2015 r. Pokazala je na Facebooku. W ciqgu dobT
uzyskaty kilkana5cie tysigcy odslon. Po tygodniu Sonia dostala dziesiqtki zara.
wieh z calego Swiata. Trzy tygodnie p62niej lokalna telewizja SBS 2 spytala, i*i
ma biznesplan. - Nie mam 2adnego! - Smiala siq wtedy. - Po prostu kocham lali
Kiedy bylam mala, robilam wlasne zabawki, stare odnawialam. Bylam trochq a
wstydzona,2e wracam do tego hobby, majqc 34 lata.
Projektowi Sonia nadala nazwq,ilree Change Dolls'i bo lalki dziewczynkiwpS

daly na takie, kt6re od wybiegu dla modelek wolq la2enie po drzewach. Kard.
wystawiona na internetowq aukcjq partia kilkunastu lal sprzedaje siq w kilb
naicie sekund. Ludzie nie majq szans przyjrzei siq temu, co zamawiajq, choi ze
jednq trzeba zaplaci( od 70 do 150 dol. australiiskich (od 200 do 450 zl).,,Marzy
iirzenie l0
lam, 2eby moja c6rka miala lalkq podobnq do niej samej!" - piszq fani i fank m r Opisz, jak wygladala Twoja
Facebooku. **a (lub Twojej siostry/ k
czego ta wlarinie lalka byla
-To nie mial byi biznes - tlumaczy siq Sonia - tylko zachqta dla innych do za 'tr Ieli4lalkqpodarowal(a)bvr
bienia czegoS kreatywnego z poszanowaniem 5rodowiska. srojemu dziecku?
Dlatego Singhowie nie zaczqli od sklepu internetowego, tylko fotobloga n D{aczego?
Tumblr.com. John, partner Soni, krqcil tutoriale. Sonia wyjaSnia w nich, jak rt
szy( sylikonowe obuwie ijak zabrai siq do malowania twarzy, 2eby wygl4dr
la naturalnie i dzieciqco. Polecali dzielenie siq rezultatami. DziS na Faceboob
Tree Change Dolls mo2na znaleli dziesiqtki zdjqi zrehabilitowanych lal z calego
-
ZA IDEAT'EM
IV. W POGONI ZA MARZENIAMI, W POC'ONI
Swiata, a tak2e kilkana6cie blog6w poSwiqconych

recyklingowi lalek i odnawia-
nie slabnie'
niu zabawek. Mimo to zainteresowanie lalkami Soni
glos w debacie na temat seksualizacji
wiele os6b potraktowalo projekt sonijako
marketingowcy sprzedajq dziew-
zabawek dla dzieci i tego, jaki wz6r kotiecoSci
wiele temat6w' Dostalam mn6stwo
czynkom. - Cieszq siq, ze tt*o,zyli6my tak
jat tiuano jest podarowa( dziecku warto6cio-
maili od mam, kt6re pisaly o tym,
wa zabawke. [...]
w miesiqcu Sonia wystawia na aukcjq charytatywnq- Doch6d

ze
Jednq lalkq
pozarzqdowych: lalka
sprzeda2y zasila kontolednej z aistralijskich organizacji
i rozwoju, a ru-
zg marca zarobila ponua t,s iys. dol. dla agencji na rzecz kobiet
dowlosa Lexi ponad 1,6 tys. dol. dla tasmafskiej organizacji na rzecz ochrony
przyrody. [..J
Cwiczenie 9
i lalki z projektu ,,tee Change Cwiczenie mo2na
Forownaj lalki Barbie
wykonai w Parach
Dolls". Zestaw ze sobq ich wyglad, atrybuty, przedmio- lub grupach.
jakie budz4'
ty je otaczaiace, spos6bwykonania, emocje,
S,czego ucz4, ichwYmowe itd'
Cwiczenie mo2na
wykona( Pisemnie
lub ustnie.
Opisz, jakwygladala Twoja ulubiona lalka z-dzieciri-
,t*" ti,rt f*o;ej siostry / kuzynki / koleianki)? Dla-
czego ta wla6nie lalka byla ulubiona?
Jaka lalke podarowal(a)bY6
swojemu dziecku?
Dlaczego?
t
l-
fF
I
)
r ...POLSKI DLA OBCOKRA IOWCOW tv.w
Cwiczenie mo2e htawiec

.C. 1gi.q79.q!e. |.1.
byi podstawq
Kt6re zabawki i zabawy uwaLasz za wartor(ciowe dla dzieci, 4e2d2alnia
dyskusji.
a kt6re za szkodliwe? Uzasadnij swoje zdanie. domek na drzewie _
Zabawki Zabawy
C*. i.62s.1. 14
WartoSciowe 'lrtrpou'iedz
sie u.tn;e'lrb pis
l. Ulubione zabawki i
Szkodliwe rodz\corx \ dzradkor
2. Dziecinstwo we vr
pokole6.
3. Co komputer, komr
.C.lsiqrp.,.rip. !? 4. Ulubione ksiqzki m
Uzupelnij nazwy zabawek. Zostaly podane pierwsze litery wyraz6w. 5. Za moich czas6w... r
a) p...... .... mi6

6.
by6 dzisiejszym dzi
O czym marzq dzie,
b) k...... .... na biegunach
c) drewniane k......
C.',':iqZp.+ip. 15.
d) d...... ....dlalalek .
e) wiaderko i1...... .... do piaskownicy a) PrzeczTtajwypowiedzi

KtSre z nich sA typowe
f) s...... .... edukacyjny kowe i zaskakujace? SIc
S) szmaclana 1....... u poszczeg6lnych dziecr
h) k...... .... elektryczna i.l Opowiedz o swoich plar
i) k.. .ipacynki W dziecifistwie chciate
j) s...... ....zdalniesterowany Eva
k) tr6jkolowy r....... Jako dziecko chcialam
!) s.. . i gryzakidla niemowlqt srebrne pantofelki, wsl
m) k.. . do kolorowania kochal przez cale iycie,
bardzo smutna, kiedy
n) s...... .... na pedaly si<
o) w...... .... dla lalek Jonosz

M6j wujek byl policjanter
pistolet. Na ulicy wszysc)
9..siqrp.+ip.l.q. Wojtek
Co to jest? Opisz podane przedmioty wlasnymi slowami. A ja chcialem zosta( str;
pozytywka - Wojtek zostal stra2akien
ratowai zycie, w alczyc z c
cymbalki-
2ycie!
pluszak -
Vera
maskotka
Moja mama wspomina,
przytulanka
i ciqgle powtarzalam, 2e
gra planszowa - ... z tego zartowali.
I188t
-
v. w PoGoNI ZA MARZENIAMI, W"OGOT',.',l

tP.t*:y,
latawiec
zje2d2alnia
domek na drzewie
(ok' f50-200 sl6w) na ieden z temato\ /'

typowiedz siq ustnie lub pisemnie
pokolenia oraz Pokolenia moich
1. Ulubione zabawki i zabawY mojego
rodzic6w i dziadk6w'
a dzieciristwo poprzednich
2. Dzieciristwo we wsP6lczesnYm Swiecie,
pokole6.
w 2yciu dzieci?
3. Co komputer, komorka, smartfon itp. zmienily
4. Ulubione ksiq2ki mojego dzieci6stwa' doSwiadczeri powiedzial(a)-
5. Za moich czasOw... ClTp"ttp"kty*V swoich
byi dzisiejszYm dzieciom?
czasach?
o. O czym mariq dzieci w ka2dych
skomentuj dzieciQce pragnienia'

i *"."ytîfupowiedzi dzieci,a nastqpnie
a ktore wyjat
Kt6re z nictrsa typowe dla wielu d"iecl
I"*"-f ,"rt"kria."? S1uaf*oi- zdaniem takie plany I Cwiczenie mo2e
d,i"ciZ I bvi oodstawq

*rr"r"gOfnY"i,
"Opowiedz o swoich planach z dziecirlstwa
W dzieciristwie chcialem/-am by("'

Eva
Ksiq2niczki mialy piqkne suknie'
Jako dziecko chcialam byt ksiq2niczkq'
*,pu'Juf" iVcig.' N.o przystojnego ksiqcia' .ktiry je
srebrne pantofelki, .i
i szczq6liwe' Pamigtam' 2e bylam
kochal przez cale zvcie,'ktJ'e by[o dlugie
bardzo smutna, rie'ao*'"aiiuf,,i' 2e nie mo2na zostat ksiq2niczkq'
fi"av
Jonosz
czapkq' gwizdek' a nawet prawdziwy
M6j wujekbyl policjantem, mial mundur' chcialem'
co6lTe2 tak
pistolet. Na ulicy *t,Vtty''n'i'"li 9o sluchat' To bylo
przeczytala-mi ksiE2kq 'Jak

[?'1.,.*"r" zosta( stra2akiem, odkqd babcia
By( bohaterem'
Wojtek zostal stra2ati",l ihYOi *t'ytty chlopcy chcieli'
smokiem' C62 to za wspaniale
ratowa( 2ycie ,walczyi)ogniem lak z ognistym
2ycie!
bardzo lubilam sprzEtai

InI;. *.rn. wspomina, 2e jak byllm mala' to
to sprzqtaczkq' Wszyscy
i ciqgle powtarzalam , i" iî bqdq duza' zostanq
z tego 2artowali.
-\
.. :9HT.'.*g:gg5y.'y:?y. ..
Kate
A ja chcialam byi lekarkq, jak moja mama. Byla taka mqdra, pacjenciil iIARZENIE C
kochali, pomagala ludziom. Tylko nie chcialam tak du2o pracowai jai
ona i mie( wiqcej czasu dla dzieci. I nie lubiq pracowa( w nocy, bo jestem
ISZCZESCIL
strasznym Spiochem.
Luca
M6j tata zawsze powtarzal,2e bgdq prawnikiem, tak jak on i dziadek, przejnrq
rodzinnq kancelariq. Ale mnie siq to wcale nie podobalo. Ani jak byiem A
dzieckiem, ani p62niej. Lubilem zwierzqta i chcialem by( weterynarzenL
lzostalem. Z tego marzenia nigdy nie wyroslem.
-i-diin";;;k
Lwrczenre l/
Julka
rc prawidlowq odpowir
Moi rodzice zawsze siq ze mnie imiali, bo kiedy mnie pytano, kim chcg
PlotrMilewski
zostat, to m6wilam,2e emerytkq, tak jak babcia. Ale to naprawdq wydawalo
mi siq bardzo fajne. Babcia miala zawsze czas, nie tak jak mama. chodzih Penie doktorze, chcr
ze mnq na plac zabaw, czytalysmy ksiq2ki, spacerowaly po parku, chodzily fagment a rtykutu 2,, Newswe
na lody, je2dzily do cioci na wiei. Miala du2o czasu i dostawala pieniq2ki, na
kt6re mama ciqgle musiala pracowacro dra dziecka bylo wspaniale iycie. krez ostatni rok w USA o
q-,ep6w wlos6w io 6 proc
Sara
A ja chcialam by( aktorkq. oczywiscie slawnq aktorkq. wystqpowalam na rytaf skiej Akademi i Chirurr
wszystkich rodzinnych spotkaniach, w przedszkolu, w szkole. Recytowalam fu to efekt mody na selfies.
wierszyki, Spiewalam piosenki. przeszlo mi dopiero, kiedy stalam sig lyoddawat nastr6j chwili, p
nastolatkq. wtedy zobaczylam, 2e 2ycie aktora tak naprawdq r klubie. Z czasem staly siq
iest bardrc otione z bliska zn iekztalc
trudne i niepewne, i niewielu w tym zawodzie siq udaje.
zrtu,rszczki sq wyraZn iejsze
Ja: mmi. U2ytkownikom me
drop.W Nowym Jorku doct
Ho jednq czwartE.
Kbtka z miqsa
tszrze iwier( wieku temu
crt gwiazd i milioner6w. pa
ffnafy siq,2e za 2adne skarl
cych charakteru" nos6w na,
do glowy my5l o przer6bce,
Ati ng u. Przeszczepione wlo
1. ,,Dzieci izegarki nie mogq byi stale nakrgcane.Trzeba im tak2e pozwoli( Zmiana podejScia nastqpilz
chodzi('i (Jean-Pa ul Sartre) flerwsi przedstawiciele por
2. ,,Dzisiaj wiele dzieci to sieroty z rodzicami,,. (Alexander Mitscherlich) zwanego tak2e Pokoleniem
3. ,,Mieliby5my doskonale wychowane dzieci, gdyby ich rodzice byli cntryzm. W miarq uplywu
dobrze wychowani'i (Johann Wolfgang von Goethe) mad uciekajqcq mlodoii. W;
4. ,,Pozostah dzieckiem, aby cig zawsze mogly kocha( twoje dzieci'. zpark6w do silowni, a w kot'
(przyslowie estonskie) dzi wprawdzie szacunek, ler
5. ,,Dziecko dlugo noszone na rqkach nigdy nie nauczy siq chodzifl. mbdym, piqknym i bogatyn
(przyslowie fi6skie)
=
ry. W POGONI ZA MARZENIAMI, W POGONI

ZA IDEAT'EM
MARZE,NIE, O {JRODZI E,
ISZCZESCIU
%q
nastQpnie za-
Piotr Milewski
Panie doktorze, chcq bYi Barbie
ft-agment a rtykulu z,,Newsweeka'l 05'1 2'20 1 4)
USA o 10 proc. wzrosla liczba korekcji nosa,

w o 7 proc' prze-
Przez ostatni rok
Ame-
wlos6w i o 6 proc. operacji powiek' Dlaczego? Najnowszysonda2
=rzep6w (AAFPRS) wskazuje,
ryta6sf<iejAkademii ChirurgiiPlastycznej i Rekonstrukcyjnej
mody na selfieslpoczqt[owo trzaskane na szybko autoportrety mia-
ze to
"re[t na nartach' pla2y'
|y oddawa( nastr6l chwili, pokazywat jak Swietnie sig bawimy
* t tuui". z czasemstaty siq narzqdziem autopromocji. Klopot w tym, 2ezazdjqcia
du2y'
robione z bliska znieksztaliajq twarz.Wyeksponowany nos zdaje sig by(
pod
zrnarszczki sq wyraZnielsi" niZ *
rzeczywistoSci, bardziej wida( opuchliznq
spoleczno(ciowych przestal wystarczai Photo-
ea mi. U2yti<own i kom medi6w w ciqgu dw6ch
*rop.W Nowym Jorku dochody chirurg6w plastycznych wzrosty
H o jednq czwartE.
l.atko z miQsa
siq z ekstrawagan-
Bzcze (wier( wieku temu zabiegi kosmetyczne koiarzyly
na zdjqcia w.2urnalach i za-
cjq gwiazd i milioner6w. Panie ,"i*uty potqpiajEco
poka2nych' lecz"dodajq-
6,iit, siq,2e za 2adne skarby nie przlrobityby
panom
swoich
prawa przyj1(
taiiego,i nie miala nawet
cycn crraiat<teru,, nos6w na,,iog
dogtowymySloprzer6bce'Krq2ytysluchyostraszliwychkonsekwen$achface
trtiigu. i rzeszczepion e wlosy b udzity i ro n i czny u 5 m iec h'
Zmianapodej5cianastqpilawpoczqtkachlatg0.Smugqcieniaprzekroczyli
(baby boom e rs)
praerwsi przedstawiciele'powojen nego wyzu demog rafi cz nego
zwanegotak2ePokoleniemJa(MeGeneration)zuwaginaprogramowyego-
pr6bowali zatzy'
cntryzm. W mlarq uptywu czasu, coraz bardziej desperacko
potem przeniesli siq
rnac uciekajqcq mloooie. wprowadzili modq na truchtanie,
* Siwobrody nestor bu-
zpark6w do silownl, u t o,l.u przyszlakolej na operacje'
porzekadlo - lepiej byi
dzi wprawdzie szacunek, lecz - jakm6wi amerykariskie
nnbdym, piqknym i bogatym ni2 starym, brzydkim i biednym'
POLSKI DLA OBCOKRAJOWCO\M IV.W
DziSoperacje kosmetyczne - poczynajqc od niewinnych jak likwidacja wortfu nie tylko zmieni( sobie rysy
pod oczami czy powiqkszenie ust a koriczqc na implantacyjnej zmianie
46fu sdo6f to cudowne tabletki: r
twazy,liposukcji, plastyce brzucha, korekcji nosa i oczywiscie face liftingu -rdi migini i ko6ci, syntetyczna b
sobie co roku ponad 10 mln Amerykanek oraz milion Amerykan6w, wyd*f starcze twarze.
12 miliard6w dolar6w. Ponad 65 proc. pacjent6w stanowiq ludzie zarabiaiQq
przeciqtnie - mniej ni2 50 tys. dolar6w rocznie. kinkarn ocja iwietej O rlo n
q,Froka oferta chirurg6w pl
Du2ym uproszczeniem jest teza,2e to wina Hollywood i telewizji, kt6re prr pogori za idealem do ektre
staty zatrudnia( niezoperowane aktorki tudzie2 aktor6w niespqdzajqcych p. cielka fi rmy konsultingowej
lowy dnia w siNowni. wsp6lczesni Amerykanie 2yiq coraz dru2ej, pracq fi4rczrq rryodobnienie siq do lalki Ba
wykonujq za nich robotnicy w krajach rrzeciego Swiata i imigranci. Za( sieb brekcja szczgki, d wu krotna
nie w biurze pozwala czq5ciej patrzei w lusterko czy obiektyw smartfonu, przr ii tw arzy, powiqkszenie pie
mierza( nowe kostiumy i nowe twarze. cialo przestaje stanowii integralnQ r-Tj( ret kolan. Ma implanty w us
osoby; staje siq obiektem, na kt6rym mo2na eksperymentowai. Mlodzi ludzi i zastrzykach z kwasu hialurc
wychowani w wirtualu okreilajq swe materialne powloki mianem,,klatek z nii Z 2alem przyzna)e,2e osiqg
sa'i Przede wszystkim oni wlainie decydujq siq i3i pod no2, by lepiej wygl4ff
mo2liwe. Kobieta zbudowan
na selfies, bo rzeczywistost Facebooka, Instagramu irwittera jest dla nich pr*
dziwsza od realu. zyc 2 metry przy wadze 54
daje natura. Ale 58-letnia par
Kwitnie subkultura modyfikacji cielesnych. Tatua2e na ramionach czy kolczyti qeracji chirurdzy odpilowal
w nosie to domena bab( i dziadk6w. W modzie sq rozciqte na p6l jqzyki (crasern u Barbie le2y dokladnie pod
z suwakiem), magnetyczne implanty w palcach, tatuowanie i dekorowanie biirr gawila sobie szyjq.
teriq galek ocznych, gorsety sk6rne (rzqdy kolczyk6w po obu stronach krqgoslr
pa, brzucha, szyi lub lydkiz przewleczonq sznur6wkq umo2liwiajqcq zaciskaniel, lma slawna zwolenniczka n
spiczaste,,uszy elfa", pietna wypalane roz2arzonymi foremkami, implanty ze * Fofesor akademii sztuk piq
li chirurgicznej zmieniajqce fakturq koficzyn, tors6w oraz innych czqsci ciala (ry riqt operacji sta nowiqcych
podsk6rne serduszka dla pari czy trupie czaszki dla pan6w albo wystaiqce z gb :i Orlan'i Celem artystki byl
wy stalowe,,irokezy"dla punk6w), tatua2e pokrywajqce twarz, okienka z plels bry od wiek6w propagowi
w policzkach lub pod g6rnq wargq (tzw.,,portland lip piercing,,-,,przeklucie pc b od Mona Lisy Leonarda, nr
tlandzkie") umo2liwiajqce oglqdanie wnqtrza jamy ustnej.[...] Uenus Boticellego, usta od
zur pierwszej szkoly z Fonta
chirurgia kosmetyczna byla odpowiedziq na potrzeby spoleczefstwa industi* ii grupy artyst6w i krytyk6r
nego daiqcego jednostce anonimowo5(, mo2liwosi ucieczki od obyczajors z rrcwojorskiej galerii Sandn
presji Srodowiska. Najpierw pod no2 szly nosy. pierwszq rhinoplastykq wyho rEuropie, Azji iobu Ameryk
nal w polowie XIX wieku berlif czyk Johann Dieffenbach. w roku 1gg1 chirurdzy rtq skladajqcq ofiarq na oh;
z Manhattanu zmniejszyli pierwsze odstajqce uszy.
-d ciq widzq, tok ciQ piszq
Poczqtki byty trudne. Do lat 30. ubieglego wieku, aby zlikwidowa( zmarszc*l llotywy zwyktych ladaczy
lekarze wstrzykiwali pod sk6rg parafinq i modelowali rysy jak technicy z gai* zriosle. Wielu baby boomr
netu figur woskowych. Efekt6w m6glby pozazdroicii sam pigmalion, niestety gt{ad mlodo, by nie straci(
pacjenci umierali wskutek zatkania 2yl parafinowymi czopami. oplakane rea.*
lu w 90 proc. ksztattuje wyg
taty przynosily r6wnie2 pierwsze face liftingi. Nacinano sk6rq wzdlu2liniiwlo gzeciwnej, ale nawet u wlas
s6w lub za uszami izwyczajnie naciqgano, wiqc po pewnym czasie tracila sprg En kazano wydai wyroki r
2ystosQzaczynala zwisa(. wiei( niesie,2e Marlena Dietrich musiala spinai faHy srwo. Atrakcyjnq zbrodniark
szpilkamido wlos6w. pspolitej. La boranci, kt6rzy
Teraz jest w miarq bezpiecznie. Technika odsysania tluszczu pozwala emulsyfi- rliwidzqc jak ich brzydkq k
kowa( kilogramy szpecqcej tkanki bez kaleczenia miqini i rozleglych ciq(. Moina p6irriej, gdy szczur ugryzl k<
IV. W POGONI ZA MARZENIAMI, W POGONI ZA IDEAI,EM
... o
E sobie rysy, ale r6wnie2 wydlu2yt i pogrubii mqsko5i. Przy-
htne tabletki: utleniacze tluszczu, hormony stymulujqce przyrost
lii syntetyczna bioaktywna sk6ra porastajqca mlodzieiczq warstwq
exz€,.
cfu iwiqtejOrlan
r oferta chirurg6w plastycznych powoduje, 2e niekt6rzy doprowadzajq
za idealem do ekstremum, by nie rzec absurdu. Cindy Jackson, zaloly-
e frrmy konsultingowej Cosmetic Surgery Network, poiwiqcila 35 lat na
bnienie sig do lalki Barbie. Przeszla 53 operacje w tym 14 powa2nych jak
a szczqki, dwukrotna rhinoplastyka, kilkukrotny face lifting, redukcja ko-
rzy, powiqkszenie piersi i odsysanie tluszczu zbrzucha, ud, bioder a na-
an. Ma implanty w ustach i policzkach, podniesione powieki, o botoksie
trrykach z kwasu hialuronowego nie wspominajqc.
*m przyznaje, 2e osiqgniqcie pelnego podobieistwa do Barbie jest nie-
Efwe. Kobieta zbudowana jak najpopularniejsza lalka Swiata musialaby mie-
r 2 metry przy wadze 54 kilogram6w i miei o jednq trzeciq mniej 2eber ni2
E natura. Ale 58-letnia paniJackson nie rezygnuje. Podczas ostatniej wiqkszej
racji chirurdzy odpilowalijej kawatek szczqki, dzigki czemu koniec brody, jak
rbie le2y dokladnie pod krawgdziq g6rnej wargi. A dwa lata temu Cindy po-
rila sobie szyjq.
kra slawna zwolenniczka modyfikacji cielesnych to Orlan, francuska artystka,
p*sor akademii sztuk piqknych w Pontois pod Pary2em . Zrobila sobie dzie-
Iqi operacji stanowiqcych etapy,,Arcydziela Ostatecznego: Reinkarnacji Swiq-
ts Orlan". Celem artystki bylo ucieleinienie klasycznego idealu kobiecej urody,
5ry od wiek6w propagowali malarze i rzelbiarze plci mqskiej. Czolo po2yczy-
h od Mona Lisy Leonarda, nos od Psyche Jeana-Leona Gerome'a, podbr6dek od
hnus Boticellego, usta od Europy Frangoisa Bouchera, oczy od Diany z obra-
rw pierwszej szkoly z Fontainebleau. Ka2dy zabieg wykonywany byl w obecno-
ii grupy artyst6w i krytyk6w uwieczniony na wideo oraz transmitowany (m.in.
r nowojorskiej galerii Sandry Gering i Centrum Pompidou) do o6rodk6w sztuki
I Europie, Azji i obu Amerykach. [...] Artystka uwa2a siq za wsp6lczesnE meczen-
ilcq sktadajqcq ofiarq na ottarzu sztuki.
nk ciq widzq, tak ciq piszq
Xotywy zwyktych zjadaczy chleba, kt6rzy decydujq sig na zabieg, sq mniej
rzniosle. Wielu baby boomers, zwlaszcza zatrudnionych w uslugach, chce wy-
gladai mlodo, by nie straci( pracy. [...] Badania dowodzq, ze opinig o czlowie-
hl w 90 proc. ksztattuje wyglqd. t-adni majq wiqksze powodzenie nie tylko u plci
przeciwnej, ale nawet u wlasnych rodzic6w.W jednym z eksperyment6w studen-
bm kazano wyda( wyroki na dwie kobiety, kt6re popelnity to samo przestqp-
stwo. Atrakcyjnq zbrodniarkq skazali na polowq kary wymierzonej zbrodniarce
pospolitej. Laboranci, kt6rzy nie wiedzieli, 2e sami sq kr6likami do5wiadczalny-
mi, widzqc jak ich brzydkq kole2ankq ugryzl szczur nie wstali od biurek. Parq dni
piniej, gdy szczur ugryzl kole2ankg urodziwq, gromadnie rzucili siq na pomoc.
-l
POLSKI DLA OBCOKRAJOWCOIV v.!1
Niemal wszyscy nauczyciele proszeni o ocenq dw6ch uczni6w zbierajqcych iden- C. wiczeni-e.l.g.
tyczne ocen, uznali,2e uczeh ladniejszy jest bardziej uzdolniony.
WPolsce istniejq dwa odnor
Dlatego chirurgia plastyczna, choi sprzeczna z chrze5cijariskim nakazem poko gfudu pr4yslowia, kt6re pr
ry, mo2e pom6c w wyr6wnywaniu szans, likwidowaniu kompleks6w, lagodr cirstav*ne prawdy 2yciowe:
niu agresji. Uwolnit czlowieka z okow6w,,miqsnej klatki"i paradoksalnie umo2fi-' trkcig pisz4" i rNie szata zd
wi( mu zablyiniqcie pelnq krasq ducha. e) Na podstawie artykulu
menty dowodz4ce slusz
Panie doktorze, chc7 byi Barbie

D Zr6b bilans i powieda I
wnioski.
1. Pierwsze operacje plastyczne wykonywano na
poczqtku XIX w. ,,Jak ciq
2. Powszechna akceptacja operacji plastycznych

jako sposobu na upiqkszanie pojawila sig w la-
tach 90. XX w.
3. Gl6wnym powodem operacji plastycznych jest
p162noSd
4. Wiqkszo6i os6b poddajqcych siq operacjom
plastycznym to osoby niezbyt zamo2ne.
5. Moda na operacje plastyczne jest zwiqzana
z modq na,,selfi e" ora z z ptacqbiurowq.
Cw.iczenig.?q. ....
6.,,Klatka z miqsa"to okreSlenie niezbyt atrakcyjne-
go ciala, kt6re krqpuje prawdziwq osobowo6(' hreksztali zdania, r"**pri
tpojawily siq w artykule.
7.W przyszloSci bqdzie mo2na przeszczepia( so-
bie nawet cale twarze. Ifllad:
Iboot w tym, ze zdjqcia rob
8. Kobieta, kt6ra chce zosta( Barbie, wkr6tce osiq-
hfilem w tym, 2e zdjqcia ror
gnie sw6j cel i bqdzie wyglqdala identycznie jak
l. Mimo stosowania wi
9. Francuska artystka Orlan jest skladankq ele-
2. W Nowym Jorku dr
ment6w klasycznego idealu kobiecej urody. dw6ch lat jednq cz
o
3. Panie zerkaly potgp
10. Operacje plastyczne sq zgodne z religiq chrze- 2adne skarby nie pz
Scijahskq. 4. Siwobrody nestor br
kariskie porzekadlo -
brzydkim ibiednym.
rsiczp.+ie. Lq..
.C. 5. Mlodzi ludzie decydr
Autor artykulu uwaia, ie ,,Chirurgia plastyczna, choi sprzeczna z chtzeici 6. Tatua2e na ramionac
jafskim nakazem pokory, moie pom6c wwyr6wnywaniu szans, likwidowanL 7. Oplakane rezultaty p
kompleks6w, lagodzeniu agresji. Uwolnid czlowieka z okow6w *miqsnej klatti 8. Kobieta zbudowan;
i paradoksalnie umoiliwii mu zably6niqcie peln4 krasq ducha". mierzy( 2 metry prz)
Wyraiswoj4 opiniq na temat tej tezy. Napisz j4 w formie kr6tkiego artykulu lil 2eber ni2 daje natura
listu do gazety (ok. 150 sl5d. 9. Motywy zwyklych zj
mniej wzniosle.
t194t
=
I
f.....
Tv.wPoGoNIZAMARZENIAMI,wPoGoNIzAIDEAI,EM
Mo2na przeprowadzii poszukiwa-

.c..rviszpnie.l.9. nie argument6w w gruPach, z kt6-
W Polsce istniej4 dwa odnoszace siq do wy- rych ka2da ma uzasadnii slusznoii
gladu przyslowia, kt6re przekazui4 ptze' jednego przyslowia, a nastePnie
zorganizowat bitwe na argumenty'
ciwstawne prawdy iyciowe: ,rJak ciq widz4,
tak ciq pisz4" i rrNie szata zdobi czlowieka".
a) Na podstawie artykulu zsviczenia 17 i wlasnych dojwiadczeri podaj argu-
menty dowodzace sluszno6ci przysl6w oraz argumenty je podwaiaj4ce'
b) Zr6b bilans i powiedz, kt6re argumenty u ciebie przewairyly orazwyciagnij
wnioski.
,,Jak ciq widzq, tak cie PiszE' ,,Nie szata zdobi czlowieka"
Argumenty za
.c..',siczp+ie.aq..
Prueksztalizdania, zastqpuj4c podkre(lone elementywyrazami i zlw'otami, ktG
re pojawily siq w artykule.
Przyklad:
Klopot w tym,2e zdjqcia robione z bliska znieksztalcajE twarz.
Probtem w tym, 2e zdjqcia robione z rqki deformuiqtwarz.
1. Mimo stosowania wielu krem6w wciq2 wida( opuchlizne pod oczami.

2. W Nowym Jorku dochody chirurg6w plastycznych wzrosty w ciqgu
dw6ch lat ojednq czwartE.
3. Panie zerkaly potepiajqco na zdjqcia w 2urnalach i zaklinaty sie. 2e za
2adne skarby nie przerobilyby swoich nos6w.
4. Siwobrody nestor budzi wprawdzie szacunek, lecz - jak m6wi amery-
kariskie porzekadlo - lepiej byt mlodym, piqknym i bogatym ni2 starym,
brzydkim ibiednym.
5. Mlodzi ludzie decydujq siq iSi pod n62. by lepiej wyglqda( na selfies'
6. Tatua2e na ramionach czy kolczyki w nosie to domena babi i dziadk6w.
7. Oplakane rezultaty przynosity r6wnie2 pierwsze face liftingi.
8. Kobieta zbudowana jak naipopularniejsza lalka Swiata musialaby
mierzy( 2 metry przy wadze 54 kilogram6w i miei o jednq trzeciE mniej
2eber ni2 daje natura.
9. Motywy zwyklych zjadaczy chleba. kt6rzy decydujq siq na zabieg, sq
mniej wzniosle.
...
-
b 9.:si.crp.4ie.?.1 ..
dr Agnieszka Bli;
b Cwiczenie mo2e Schorzenie to [dy

Pneczytaj kilka opinii specjalist6w zaczerpniqtych z artyku- byi podstawq wyglqdu swojego
lu Katarzyny Burdy Operacje plastyczne - piehni, ip ai strach dyskusji. cene stara siq je pr
(,,Newsweek'02.10.2013), a nastqpnie odpowiedz na pyta-
niapodtekstem. dr MaciejKuczyfisA
plastycznq przyi;v
dr Ewo Woydyllo, specjalistka teropii uzale2nieri: KiedyS siedzialam
zatrzymajq mq2a,
w poczekalni jednej ze znanych klinik medycyny estetycznej i czekajqc
ka2da inna, oka2e
na swojq kolej, przyglqdalam sig wchodzqcym i wychodzqcym kobietom.
Zaszokowalo mnie, 2e najczq6ciej byty to ok. 4O-letnie matki z nastoletnimi dr Agnieszka Bli2c
c6rkami i2e wszystkie byty ol5niewajqco piqkne. PomySlalam: co one chc4 chciatyby miet bar
poprawiat?! ju2 sta( sig symbol
takiego zabiegu pr
dr Maciej Kuczyiski, specjalista chirurgii plastycznei i chirurgii ogolnei: Czqsto
okazji bqdzie te2 n
jestem zaskoczony, widzqc piqkne kobiety czy mq2czyzn wchodzqcych
do mojego gabinetu i zasypujqcych mnie listq swoich - najczqSciej dr Mociej Kuczyrisl
wyimaginowanych - defekt6w i rzeczy do poprawienia za pomocq skalpela zglasza siq z defe!
musze te2 sam dos
dr Ewa Woydyllo: Dzisiaj uroda z jednego z wielu przymiot6w czlowieka,
tkanki tluszczowej
jakim byla jeszcze przed kilkudziesiqciu laty, stala siq warto5ciq samq w sobie.
W przeciwnym wy1
Wmawia siq ludziom coS, co jest kompletnie nieprawdziwe i toksyczne-
poprawi mu urody
A mianowicie to, 2e to uroda jest gwarantem rado5ci 2ycia i tego ulotnego
szczq6cia, za kt6rym teraz tak bardzo gonimy. Mlodym dziewczynom m6wi dr Agnieszka Bli2ot
siq zewszqd: bqdziesz pigkna - bgdziesz szczq6liwa. defekt, widzqc Swie
O tych, kt6re korzy
dr MaciejKuczyriski: O to chodzi, 2eby6my sami sobie bardziej siq podobali,
2e majq dobre genl
a pnezto lepiej siq czuli.
2e regularnie podd
dr Ewa Woydyllo: Wiemy ju2, 2e wyglqd nie jest tylko darem natury, ale
2e dziqki medycynie estetycznej i w bardziej drastycznych przypadkach
chirurgii plastycznej w du2ym stopniu mo2emy sobie urodg zafundowa( cry
znacznie jq poprawit. Wiele os6b sie na to decyduje i nie ma co siq dziwic PrreNn:
To jest w porzqdku. Wiele badaf na calym Swiecie potwierdza, 2e osoby a) 1) Kto - wedlug
urodziwe po prostu majq latwiej w 2yciu. Wszyscy wiemy, 2e przyczyrq
towarzyskiego ostracyzmu, zwlaszcza w5r6d mlodziely, oraz wielkich
-
plastyczne?
2) Z jakich powo
kompleks6w mogq byt chotby odstajqce uszy. W takiej sytuacji oczywi5cie 3) Kiedy lekarze
lepiej te uszy zoperowa( i cieszy( siq z poprawionej urody. 4) Jakie - zdanie
swojego ciala?
dr Maciej Kuczyrtski: Dla nas pacjent'ze zdrowq motywacjq to taki, kt6ry
chce sobie poprawit urodq z czysto egoistycznej chqci patrzenia w lustro s) Kiedy operacjt
z wiqkszq przyjemno5ciq ni2 dotychczas. 6) Co i kt6ry sper
dr Ewa Woydyllo: Z operacjami plastycznymi jest dokladnie tak jak

b) Co sqdzisz o wy
z alkoholizmem czy narkomaniq. Stajq siq niebezpieczne, kiedy poddajemy
siq im coraz czqSciej i czq5ciej, a wciq2 pojawia siq uczucie nienasycenia,
braku satysfakcji. Tak samo jak z w6dkq. Jeden napije siq wieczorem
z przyjaciolmi, nastqpnego d n ia wytrzeZwieje, powspomi na m ilo spgdzony
czas, a potem zbiera sig do pracy i do 2ycia. A inny od samego rana my6li,
gdzie by tu znowu siq napit. U os6b uzale2nionych od poprawiania urody
wystqpuje dokladnie ten sam mechanizm.
a-'-t-\
lloAt
-
lY.Y:99."I'.'LY+l?:TloY':Y.'9SlY'.'1lo.u*:y...
dr Agnieszka Bli2anowska z Centrum Medycyny Estetycznei WellDerm:
Schorzenie to [dysmorfofobia] sprawia, ze dotknigta nim osoba nie znosi
wyglqdu swojego ciala, ma poczucie,2e jestono zdeformowane, iza wszelkq
cenq stara siq je poprawit.
dr MaciejKuczyhski:To bardzo 1le, kiedy osobie decydujqcej siq na operacjq
plastycznq przy5wieca taki cel. Je2eli bowiem nowa pupa czy biust nie
zatrzymajE mq2a, cierpienie, kt6re niesie za sobq operacja plastyczna, jak
ka2da inna, oka2e siq bezcelowe i pozostawi tylko rozczarowanie.
dr Agnieszka Bli2anowska: Czasami zglaszaiq sig do mnie panie, kt6re
chcialyby miei bardzo du2e i wypukle usta, tzw. kaczorki, chot zdq2yty one
iu2 sta( siq symbolem bezgu5cia i sqzupetnie passd. Odmawiam wykonania
takiego zabiegu przede wszystkim dlatego, 2e oszpeci on pacjentkq, a przy
okazji bqdzie te2 niezbyt chlubnq wizyt6wkq mojej pracy.
dr Maciej Kuczyriski: Nie podejmujq siq wykonania operacji, je2eli pacjent
zglasza siq z defektami, kt6re sq widoczne tylko dla niego. lnnymi slowy,
musze te2 sam dostrzec, 2e jest co operowa(: 2e nos jest faktycznie za dlugi,
tkanki tluszczowej za du2o czy piersi u kobiety moglyby wyglqdat lepiej.
W przeciwnym wypadku uznajq,2e zabieg, kt6rego domaga siq pacjent, nie
poprawi mu urody, a wiqc nie jest uzasadniony.
dr Agnieszko Bli2anowska: Czqsto klientki, kt6re przyszly poprawi( jeden
defekt, widzqc Swietne efekty zabieg6w, nabierajq ochoty na kolejne zmiany.
O tych, kt6re korzystajq z medycyny estetycznej w dobrym stylu, m6wi siq,
2e majq dobre geny, fajnie siq trzymajq, starzejq z klasq. Nikt nie podejrzewa,
2e regularnie poddajq siq zabiegom.
TTANIA:
a) l) Kto - wedlug obserwacji specjalistow - decyduje siq na operacje
plastyczne?
2) Z jaktchpowod6w ludzie decyduja siq na operacje plastyczne?
3) Kiedy lekarze odmawiaj4 wykonania takich operacji?
-l) Jakie - zdaniem lekarzy - sa dobre powody do zmiany wygl4du
swojego ciala?
5) Kiedy operacje plastyczne staja sig niebezpieczneT
6) Co i kt6ry specjalista chwali w operacjach plastycznych? Dlaczego?
Co sadzisz o wypowiadajacych sie specjalistach i ich opiniach?

.b)
.@
-\
IV
Jeszcze nie wiador

9.:giqrp.aip.?.?.
*1::H:ffi;:;::::il:::H;"" jeden z p'danvch'fema'f6s' mladzajqcy przystt
h "" du2a dawka mo2e t

2e skutk6w oboczr
2, Czy zgodzil(a)bys siq na operacjq plastycznq? JeSli tak, to czego, kiedy tari i niejasnoSci, al
i pod jakimi warunkami? Jeili nie, uzasadnij swojq odmowq? torzy i amatorki"Ca
3. io sqdzisz o,,dekoracyjnym" ingerowaniu w swoje cialo, np. tatua2aclr
Kto bowiem nie chr
pirsingu, zamku btyskawicznym w jqzyku, metalowych kolcach w glowie?
jeszcze dziqki czekr
jednak bez wqtpliv
C.:sisrp+ie.?Q.. lstnieje obawa, 2e
(ortografiE'
Pruecrytajuwainie poniiszy tekst, a nastqpnie znaidi,w nim bledy uzale2nit (tak jak
ne, leksykalne i fleksyjne). W okienkach obok poszczeg6lnych akapit6w wlir a inni- ledz4cza
,- ,leiiitekst jest poprawny jqzykowo, lub podkre5l blqdy w tek6cie i w okienh problemy z nadw:
obokwpisz poprawn4 formq, jakw przykladzie. wiqc z sobq dylen
dym, czy szczuptyr
Czekolodo, przez kt6rq znikaiq zmorszczki dziqki kt6rej
1
'"- lnni zwracajq uwe
2 Naukowcy z brytyjskiego Uniwersytetu Cam- gon za mlodoiciq
bridge odnaleZli cudowny Srodek na zmarszcz- no5i wiecznej ml
ki, kt6ry nazwali ,,Esthechoc"' Wynalazek ten to nadmierne przykli
odmladzajqca czekolada podwy2szajqca po- razie wszystko po:
ziom przeciwutleniaczy, kt6ry hamuje proces Zobaczymy,co pn
starzenia kom6rek.
3 Tmarszczkisiq wygladzajq, a sk6ra staje siq mlo-

da i piqkna. W ramie kuracji wystarczy fiadat. trrznnie.Z.4
zaledwie jednq kostkq dziennie. iponownie pov
4 Efekty kuracji sq widzialne ju2 po czterech tygo- 1. Czy zlo29(a)bys
dniach. Przy dlulszei kuracji - jak twierdzq ba- zdanie pisemnie
dacze - sk6ra 50-60-latk6w mo2e wyglqdai na L Wyobrai sobie, i
20-30lat. os6b. Napisz pc
wtainie Ty powi
5 Analiza krwi dala zaskakujqce wyniki: stwier-
komu ja chcesz p
dzono zmniejszenie objaw6w zapalnych oraz
wydajno5( dostarczania substancji od2yw-
czych do sk6ry. Lizenie 25
6 Czekoladq mlodo6ci - kt6ra jest te2 po prostu iuiac sie artykulem
smaczna - nie mo2na bqdzie kupii w sklepiku
tu2 na rogu czy w supermarkecie. Ma byt limi-
towana iwysylana tylko na zam6wienie do kon- a mozna przeprc"'
-=-
kretnych klient6w na kilkatygodniowq kuracjq. : :: : .', anie prezentac.
Niedlugo bqdzie mo2na skladaf pierwsze za-
m6wienia.
ffiil
t_li- /
-
IV. W POGONI ZA MARZENIAMI, W PO@NI ZA IDEAI'EM
7 )eszcze nie wiadomo, ile bqdzie kosztowal od-

mtadzajqcy przysmak. Nie wiadomo, czy zbyt
du2a diwka mo2e by( szkodzqca, nie znamy tak-
py-
2e skutk6w obocznych. Wciq2 istnieje wiele
tari i niejasno5ci, ale na pewno znajdq siq ama-
torzy i amatorki,,Cambridge Beauty Chocolate'i
8 Kto bowiem nie chcial by byt pigkny imlody ito

jeszcze dziqki czekoladzie, kt6ra chot pyszna, to
jednak bez watpliwoScijest te2 tuczEca'
9 lstnieje obawa, 2e niekt6rzy mogq siq od liej

uzaleinii (tak jak dzi6 od lek6w czy skalpela)'
po kolei
I a inni - ledzqcza du2o - mogE miet
I oroblemv z nadwagq. Slodki wynalazek niesie
I wlec z tobq dyl"tnut: czy byi piqknym i mlo-
i dy*, czy szczuplym.
lnni zwracajq uwage na kwestie etyczne: po-

gort za mlodo(ciq poza wszelkq cene, dostqp-
io5t wiecznej mlodo5ci tylko dla wybranych'
nadmierne przykladanie uwagi do urody' Na-
razie wszystko pozostaje jednak w sferze teorii'
Zobaczy my, co p rzyn i e sie przy szloit'
C- wiczeni g.2. ! ..
J\wytaiponownie powyiszy tekst, a nastqpnie wykonaj polecenia'
Uzasadnij swoje
1. Czy zlo2yl(a)byi zam6wienie na opisanq czekoladq?
zdanie Pisemnie lub ustnie'
stu.wybranych
2. Wyobra|sobie, 2e taki produkt jest dostqpny tylko dla
to
os6b. Napisz podanie o takq czekoladq' uzasadniajqc' .dlaczego
wlasnieTypowiniene5/powinnaSjEdostaidlasiebielubdlakogo6,
komu jq chcesz PodarowaC
Cr.i.czen!9.?.I. .
hfirujac siq artykulem zcl'ticzerria23, wymySl i opisz jaki6 produkt' kt6ry

za-
;-,oilby pieknyi mlodvwvglad (150-200 sl6w)'

Iub zada( do domu
(irzenie mo2na przeprowadzi( w parach lub grupach na zajqciach'
lEJgotowanie Prezentacji.
-
POLSKI DLA OBCOKRAJOWCOIV
1_
9.:siqrp.qie.?9. .
I ten obraz wlasnego ciala
Pruecrytajponiiszy fragmentwywiadu i dopasuj pytania dziennikarki do odpo-
dardy windowane sE cora
wiedzi ekspertki.
plastycznej, sE, owszem, z
Pytania dziennikarki: zoperowanego fragment
a) W swojej ksiq2ce,,Piqkne brzydactwo" pisze pani,2e dziecko, kt6re nie z siebie jednak nie przych
ma dobrych do6wiadczeri cielesnych z rodzicem, mo2e reagowa( w do- 2-
roslym 2yciu na trzy sposoby. Pierwszy -,,moje niewidzialne cialo'i to np'
kobiety, kt6re nie chcq rzucat siq w oczy, drugi -,,moje obce cialo'i czyli Okaleczajqc siq do p62ne1
np. uzale2nieni od silowni, operacji itp., a trzeci to,,moje zle cialo", czyli dania polegajqce na tym,
czlowiek torpedujqcy siq ztymi emocjami. i okazato siq, 2e ponad I
b) Z badari TNS OBOP wynika, 2e prawie 90 proc. Polek z wy2szym wy- ,organizm",,,kupa migsa".'
os6b odpowiedzialo:,,moj
ksztalceniem poddatoby siq operacji plastycznej, gdyby moglo' Dwie
6my to zjawisko uprzedmi
trzecie marzy o poprawieniu lwa(zy, polowa - brzucha, co czwarta - ud.
Tylko co piqta kobieta jest zadowolona z wlasnego ciala. ?-
c) Dlaczego coraz wiqcej ludzi ma ten problem? Podobnie. Robilam badar
d) Ale SwiadomoSi Smierci nie jest dana nam z natury. Musimy siq tego na- w tygodniu, kt6rzy odczu
uczyi. iloS( iwiczeri wcale nie po
e) Ukojenie poprzez kontrolowanie to jedno a drugie to kult mlodosci, kto- czE, tym gorzej siq czujq.
ry sprawil,2e staro(i stala siq czyms wstydliwym. w show-biznesie mlo- idzie w parzez instrumenl
dziericzosi jest wrqcz kompetencjq. Majqc lat 50, trzeba wyglqda( na 25. ,Bez bicepsu nie ma seksr
f) Niekt6rzy idq dalej, poprawiajqc policzki, brodq, uszy,oczy... Jakwidai - ple( inna, sce
od psychiki.
e) A jakjest umgilczyzn?
h) Stqd odchudzajqce siq kobiety w ciq2y i matki odchudzajqce swoje dzieci? 4-
i) Zczym to sig wiq2e? To problem o skali spolec
Dlaczego niewolnictwa? elowiekiem. Mo2e wydav
i)
pozwalajq sobie przyty( 6
fu ,o"rra Drosio-Czapliriska rzy kochajq cialo. Ale jest d

oqsto do regulacji emocji
Ciala bez gl6w fq uspokoi( emocji ptzy p
(fragment wywiadu z,,Politykf',1 8.02.20"1 4) oef dziala podobnie jak r
grupy uzale2nieri. I w pew

Joanna Drosio-czapli6ska: otwieram gazetq dla ciq2arnych.w Srodku porady rcici. Ale ludzie uzale2nia,
na temat diet odchudzaj4cych. Co to o nas m6wi? cicfit, czy zabieg6w kosmr
Katarzyna Schier:ze tak Zle jeszcze nie bylo. wyniki prowadzonych bada6 w po-
6ra pierwsze, co robi, gd
l-g- I odwiedza jq codzienn
r6wnaniu z minionymi latami ujawniajq gwaftownq zmianq na gorsze. Niezado
fiej to jest akurat najpewn
wolone ze swojego wyglqdu sq ju2 dziS 1 0-1 1 -letnie dzieci, wigkszo6i to dzi*'
&enie kontroli nad rzecry
czynki. chtopcy zas dzielq siq na tych, kt6rzy chcq schudnqi, i tych, kt6rzy chcq
nabra( masy. Procesy globalizacji promujqce jednakowe wzorce pod ka2dq sr
rokoSciq geograficznq dolo2yty swoje. Niezadowolenie z ciala staie sie norm.>
tywne. Na tym 2erujq koncerny kosmetyczne, farmaceutyczne i wiele innydt
hrn na to swojq teorie. M
:iroSci nasilila siq po llwo
sprzedajqcych iluzjq. Orazr62ni guru od fitnessu, styliSci.
I2001
--:1
-
IV. W POGONI ZA MARZENIAMI, W POGONI

ZA IDEAI'EM
l-........
Iten obraz wlasnego ciala ma niewiele wsp6lnego z tym' iak
wyglala1V' A stan-
kt6re naprawdq poddaty siq operacji
dardy windowane sq corazwy2ej.Kobiety,
zabieg6w - ale tylko pod kqtem
plastycznej, sE, owszem, zadowolone z efekt6w
,op"io*.n"go fragmentu ciala: nosa, piersi, ust' Spodziewane zadowolenie
z siebie jednak nie PrzYchodzi.
2-
okaleczajqcsiqdop62nejstaro6ci.RobilamniedawnowlazzEwqMlo2niakba-
moje cialo to"''
dania polegajqce na ty*, U" kobiety miaty doko6czyizdanie:
i okazalo siq, 2e ponad 50 proc. odpowiadalo:,,moja wizyt6wka"'
"natzqdzie"'
.organizm,,,),kupa miqsa,,. To instrumentalne
traktowanie siebie. Znacznie mniej
*iU oapo*iedzialo:,moje cialo to ja"albo,,moje cialo to czqsi mnie"' Okre5lity-
5my to zjawisko uprzedmiotowieniem ciala'
3-
Podobnie. Robilam badania z mg2czyznami chodzqcymi na silowniq kilka razy
wtygodniu, kt6rzy odczuwajq pi,y*ut twiczenia' Okazalo siq' 2e zwiqkszona
ilo( (wiczeri wcale nie po*oarj" u nich lepszego samopoczucia.lm wiqcej twi-
To
-r+ tym gorzej siq czujq. Chwilowo, w trakcie - lepiej' potem tak samo 2le'
m6wiq nawet:
itzie w pirze zinstru,,.'"ntulnyn"' podej6ciem do seksu. Niekt6rzy
netai;a z [obietq to dla nich te2 rodzaj gimnastyki'
-Bez bicepsu nie ma seksu". ciala
problem ten sam: odciqcie
Jak wida( - ple( inna, sceneria oimienna, ale
od psychiki.
tt-........
Toproblemoskalispolecznej,booznaczate2brakszansnablisko6tzdrugim
o wyglqd - nie
dowiekiem. Mo2e wydawat siq, 2e ci, kt6rzy tak bardzo dbajq
pozwalajqsobieprzytyt,(wiczq-albolubiqszybkiseks_.towlaSnieludzie,kt6-
to wszystko slu2y
rry kochajq cialo. Ale jest dokladnie odwrotnie.Takim osobom
paradoksalnie, nie potra-
czesto do regulacji emocji, bo ludzie odciqci od ciala,
(wi-
6q uspokoi( emocji prry po*o.y umyslu, a
jedynie poprzezcialo- Przymus
i zalicza siq do
czeri dziala podobnie lat< set<sorrolizm, alkoholizm, narkomania
witalnoscii przyjem-
grupy uzaleiniefi.lw p.*ny* sensie odcina od 2ycia, od
nawyk6w' jak ekojedzenie' by-
noici. AIe ludzie uzale2niajqsiq te2 od zdrowycll
Znam paniq po czterdziestce'
cie fit, czy zabieg6w tos*eiycino-chirurgicznych'
fitness i silow-
kt6ra pierwsze, io robi, gdy zawita do obcego kraju, to lokalizuje
matymi dzietmi. Bo dla
niq. I odwiedza jq codzie-nnie, bqdqc na urlopie z mq2em
i
z niepokojem. Daje zlu-
niel to lest at<uiai najpewniejszy spos6b radzenia sobie
dzeniekontrolinadrzeczywistoSciqpoprzezkontrolowanieciala.
5-........
MamnatoswojEteoriq.MySlq,2epotrzebailuzjiwiecznejmlodo5ciiniesmier.
gwatty' (mier(
telnoSci nasilila siq po llwoinie Swiatowel' Okupacja' obozy' 916d'
-\
.. i?!:\'P:L9t99TY.'y:?y. ..
I
to doiwiadczenie nieustajqcego lqku o 2ycie. Nasi dziadkowie, rodzice pamrg Iobieta chce mie( dziecl
tajqprzecie2wojnq. A traumatyczne doiwiadczenia przeiyte w okresie dzieci# bo czuje,2e musi skontn
stwa czqsto zatrzymujq rozw6j psychiczny,jaki5 jego aspekt, na etapie, na kto d.zy lqk polegajqcy na t
rym przydarzyla siq traum a. Dotyczy to szczeg6lnie tych os6b, kt6re nie mogly sloncentrowana na swo
optaka( strat. Te - wciq2 dzieci - nie byly w stanie sprostat roli opiekuna. Odpo ca'dziecko. Takjak ktoi I
wiedzie( empatycznie na potrzeby cielesne i psychiczne swoich dzieci.
E.
trau'
A dla niemowlqcia brak dotyku i ciepla ze strony opiekuna tote2prze2ycie
! tak z menopauzy robi
matyczne. Male dziecko reaguje na bodZce cialem i psychikq jednocze5nk
rFlisat sig we wzorzec u
gdy przestraszone niemowlq placze, to czerwieni siq i wygina. Rozw6j regub
cie mocy przez poczucie
cji emocji, dojrzewanie, czyli dawanie sobie rady z trudnymi stanami, polega na
Uudno5i wlaSnie w pracl
odchodzeniu od ciala do psychiki. To siq nazywa desomatyzacja - od somy do
6ra2eniami. Udajq sam,
psyche. JeSli dziecko nie ma rodzica, kt6ry wyprowadzi zle emocje z ciala na pa
ziom umyslu,low przyszlo5citaki ktoi ma zaburzonqregulacjq emocji. Nie be
r kh opowie5ciach trejc
pczebne sq do budowi
dzie m6gl my5le( o uczuciach ani ich nazywa( za pomocq sl6w, tylko bedza
i9 jednak koriczy. Zyjem:
pr6bowal je opanowai i uspokoit przez cialo. Te do5wiadczenia zostajq w ciele
:kicie cielesno(ci nie by
i sq przekazywane, transmitowane na potomnych.Ta nieumiejgtnoS( dotykanb
czesny rodzaj n iewol n ich
i ukojenia wlasnego dziecka to spadek po rodzicu, a on ma to po swoim. ItA,un
wra2enie,2e w tym sensie w Polsce roinie kolejne pokolenie, kt6re nie ma rodzi
c6w. Przekazuje siq brak. Taki wielopokoleniowy dramat.
b cho( mo2emy nie u<
I nie chodzi tu nawet tylko o czas spqdzony z dzieckiem, bo mo2na siedzier r niego pchamy. Uto2sar
w domu i nie cieszy( siq z roli matki. Bo nadopiekuriczoSi - mocno kulturorc zterzr/ szczq5liwy. A gdzi
ugruntowana w Polsce - jest czymi r6wnie szkodliwym, tyle 2e z przeciwr{ gnanie straty, kt6ra musi
strony bieguna. [...1 &tra kcyjna i n ieistn iejqr
q*iat niemo2liwego, bo
6-
r 2ycie. Kosztem tego, Z
U kobiety pzeroczystoit polega na tym,2e ona chce byi niezauwa2alna, rF irierci. W efekcie Smier( r
jaka. Nosi sukienki-namioty, jakby jej nie bylo. Nie wie, gdzie jej cialo siq kor> 9owbrew sobie, wlasnyn
czy, gdzie zaczyna, bywa otyla. JeSli czlowiek nie jest otyly z powodu chor6b &nia sobie z b6lem, kt6
oznacza to, 2e czuje wewngtrzny gl6d, kt6rego nie mo2e nakarmi( i siq ob2era
To rewers tych, kt6rzy karmiq sw6j psychiczny glod akceptacji i miloScidietari
czy kator2niczymi (wiczeniami. Tylko 2e tego glodu, wynikajqcego na przykH I od dzieciristwa by( uczc
z braku dotyku w dzieciristwie, nie da siq ot tak nakarmi(. On boli i zmusza & E i pora2ki. I trzeba umir
r62nych kompulsywnych zachowa6, przymusza do forsowania ciala, ob2erania, Irzie chomik, to zamiai
glodzenia. ?Bo umiejetno5i po2egr
7-
ddt psychicznq. [...]
To pierwsze ma nawet swojq nazwq: pregoreksja. Od anglojgzycznych sl6w pre
fl
gnant i anoreksja. Tak2e w Polsce jest coraz wiqcej tych przypadk6w. Niestety
statystykitego nie obejmq, poniewa2 kobiety nie przyznajq siq do tego naw
w anonimowych badaniach. Gdy slyszg,2e bardzo szybko po porodzie kobeo
wraca do pracy i wyglqda, jakby nie rodzila, zastanawiam siq, czy jadla w ci42y
prawidlowo. Trzeba tu jednak bardzo wyraZnie odr62nit racjonalne od2ywiarft
siq w czasie ciq2y od odchudzania siq. Takie odchudzanie powoduje, 2e porcd
mo2e byt przedwczesny. L
'Y.Y.'999I'.'LYil?T'.Y':Y.'9.'Sry'.'1lo.u*Py...
Kobieta chce mie( dziecko, ale nie daje mu optymalnych warunk6w do rozwoju,
bo czuje,2e musi skontrolowai swoje cialo - chcqc kontrolowa( resztq 2ycia. Ma
I du2y lqk polegajqcy na tym,2e co5 wymyka jej siq spod kontroli. Jest tak bardzo
II skoncentrowana na swoich stanach wewnetrznych,2e na sw6j spos6b,,po5wiq-
ca"dziecko.Tak jak kto5 w anoreksji po6wiqca cialo, a nawet 2ycie.
8-
I tak z menopauzy robi siq chorobq, a miliony kobiet drqczq swoje ciala, 2eby
wpisai siq we wzorzec urody, czyli de facto zadowolit innych i osiqgnq( poczu-
cie mocy przezpoczucie kontroli. W mojej praktyce klinicznej mam najwiqkszq
trudnoS( wlainie w pracy z pacjentkami, kt6re uto2samiajq siq z nierealnymi wy-
obra2eniami. Udajq same przed sobq, 2e siq nie zestarzejq i nie umrq. Nie ma
w ich opowie5ciach treici na temat b6lu zwiqzanego z utratq mlodoici, a slowa
potrzebne sq do budowania to2samo6ci. To2samo5i to ciqglo5i, trwalo6(, kt6ra
sig jednak koriczy. Zyjemy w iluzji wieczno5ci. Nigdy jeszczeto udawanie w kon-
teKcie cielesno5ci nie bylo tak rozwiniqte. Moim zdaniem to wrqcz jaki6 wspol-
aesny rodzaj niewolnictwa.
9-
Bo cho( mo2emy nie uczestniczy( w tym systemie iluzji i zaprzeczeh, to siq
T w niego pchamy. Uto2samiamy cialo ze szczq6ciem, sukcesem. t_adny i mlody -
I maczy szczq5liwy. A gdzie miejsce na 2alobq po mlodoSci, kt6ra mija? Na po2e-
i gnanie straty, kt6ra musi przyjSi? Nawet Smier(, cho( realna, jest jednoczeSnie
abstrakcyjna i nieistniejqca.l rzeczywiScie, w jakimS sensie udaje nam siq doko-
npva( niemo2liwego, bo zabiegi kosmetyczne przedlu2ajqmlodoi(, a medycy-
na 2ycie. Kosztem tego,2e cala wsp6lczesna myfl idzie w zaprzeczanie zjawisku
irnierci. W efekcie Smiert nie mo2e by( poddana refleksji. Osiqganie niemo2liwe-
go wbrew sobie, wlasnym kosztem, to cena, jakq cialo placi za niemo2no(( pora-
dzenia sobie z b6lem, kt6ry nie pochodzi zciala,choi w nim sig lokuje.
I od dziecirlstwa byi uczonym, 2e w 2yciu czekajq nas nie tylko sukcesy, ale te2
b6l i pora2ki. I trzeba umie( je znieS(. My jednak uciekamy od b6lu. Jeili dziecku
umze chomik, to zamiast udawai, 2e uciekl, powinniSmy pom6c oplakai utra-
tg. Bo umiejqtnoSt po2egnania strat to potencjal na przyszloit, dajqcy silq i doj-
ralo(i psych icznE. [...]
t
I
a
-
at
I Lwtczente il fza.nie.3.O....
9. rsi.czpnis.zJ. . uytpoara
P rzeczytaj ponownie powyzs zy afikul i odpowiedz na pytania.
I poiLszr-zila.
1. Jakie problemy z cialem ma wsp6lczesny czlowiek?

t11t_ l. Moje cialo to
2. Dlaczego najczq5ciej jeste5my niezadowoleni z wlasnego wyglqdu? 2. Dbai dobrze o
3. Jakie problemy z cialem majq dzieci, a jakie doroSli? :I Nie powinno s
4. Jak powinno wyglqda( dobre traktowanie wlasnego ciala?
5. Jakie patologie zwiqzane z podej5ciem do wlasnego wyglqdu wystepqn
I Sctrudnq(chc
we wsp6lczesnym Swiecie? !l Zadowoleniz'
6. Jakie zaburzenia odnoszqce siq do wlasnego ciala wystqpujq u kottt 5. Traktowanie u
a jakie umq2czyzn?
7- Miliony kobiel
7. Dlaczego specja listka twierdzi, 2e wsp6lcze5n ie jesteSmy niewolnikrn
wlasnego ciala? 3 lrrobiety, kt6re
8. Jakie uzale2nienia sq zwiqzane z dbaniem o ciato? t Lutlzie spqdza
9. Jakie iluzje tworzy nam wsp6lczesny Swiat? tL Ludzie uwaraj
10. Czego wsp6lczesny czlowiek musi siq nauczy(?
9. :siczp.+ie. Zq. .
@qnie.3l ...
Znajdi,w artykule synonimy poniZszych wyraz6w izwrot5w. Dla ulatwienia u-
porady Ja
rrykonaj zami
staly ulozone w kolejnoSci pojawiania sie w tek6cie.
1
a) kobieta w ciq2y
b) ubiegle lata - .
L Nie prreimui
dudt.
c) wszqdzie, na calym Swiecie 2. lfrc narzekai t
d) karmi( siq cudzq krzywdq t hkodnikok
e) specjalista doradzajqcy w sprawach stylu - a. Jedz droYe
f ) znacznie zwiqksza{ Srubowat znpyniesr
g) ranii sig, zadawa( sobie b6l i siq oszpeca( 5. Ruszaj siq. UP
bieqpniem,it
h) traktowanie czego6 jak przedmiotu - Amo2ewolis
i) separowai od czego5, odsuwa( od czego5 - C Prrebywajzl
j) nadmierna opiekuhczo5i- ... energiE.
k) nieokreSlony,2aden- Z Sprawiaj soti
l) objada( siq - t Miej zawsze (

9. Uimiechai si
m) mgczenie siq nadmiernym wysilkiem - lekarstrrc na
n) zbytwczesny te2czasem si
o) negacja lL Czerp radoi
p) znajdowa( miejsce nrykonana d
p(*niejszy.
.-crsiqzp.qie. ?.9. . C-o sadzisz o po

Ul6izzdaniazwyrazami i zwrotami z poprzedniego 6wiczenia. Odnie6 je do rrl> eh6renie?
snych przemy6leri i do6wiadczefi.
izederri _C..',grqZp.{,ip.3.Q
:podfi
hsf Dokorlcz pon iilsze zdania zgodnie ze swoimi przekonaniami.
1. Moje cialo to
glqdu? 2. Dba( dobrze o cialo toznaczy
3. Nie powinno siq oszpecat
rwystEg 4. Schudnqi chcq najczq5ciej ludzie
5. Zadowoleni z wlasnego wyglqdu sq ludzie
f, u loti 6. Traktowanie wlasnego ciala przedmiotowo powoduje
7. Miliony kobiet drqczq swoje ciala,2eby .
lwolrb
8. Kobiety, kt6re bqdqc w ciq2y, odchudzajq sie....
9. Ludzie spqdzajqcy cale dnie na silowni
1O. Ludzie uwa2ajq,2e ladni i mlodzi
ryi.czpnie.9.l.
Cwiczenie mo2e byi
rzx:zytaj porady,,Jak byi mlodym i piqknym?", a na- podstawq dyskusji.
lpnie wykon aj zamieszczone pod nimi polecenia.
10 rad,,Jak by( mlodym i piqknym?"
l. Nie przejmuj siq wiekiem kalendarzowym, cialo mlodsze, kiedy mlody
duch.
2. Nie narzekaj na wyglqd, podkre6laj swoje dobre strony strojem.
3. Pokochaj kolory. Czarny niech noszq nastolatki, je5li to lubiq.
4. Jedz zdrowe produkty, r6b z nich to, co Ci smakuje. Zdrowe nie musi
znaczyt niesmaczne.
5. Ruszaj sig. Uprawiaj takie sporty, jakie lubisz. Nie katuj sig na silowniczy
bieganiem, jeSli tego nie lubisz. Mo2e wolisz ptywai albo gra( w tenisa.
A mo2e wolisz taniec?
6. Przebywajzlud2mi, kt6rych lubisz i ktorzy naladowujq Ciq pozytywnq
energiq.
7. Sprawiaj sobie male przyjemnoSci.lycie sklada siq z drobiazg6w.
& Miej zawsze czas dla bliskich, ale te2 dla siebie.
9. i
Ufmiechaj siq i Smiej siq. Rado(( poczucie humoru to najlepsze
lekarstwo na wszystko. Nie bierz wszystkiego tak powa2nie. Autoironia
te2 czasem siq przydaje.
lG Czerp rado5( z pracy zawodowej i ka2dej innej. Dziqki niej, je5li jest
wykonana dobrze i z sercem ludzie sq zadowoleni, a Swiat wok6l
piqkniejszy.
C-o s4dzisz o podanych radach? KtSre Twoim zdaniem z nich sq dobre,

EsE.5E r kt6re nie?
.@
=
POLSKI DLA OBCOKRAJO\MCOIV n

-..
b , Dopisz 3 rady od siebie, kt6re Twoim zdaniem powinny siq znaleZi na li6cie. V POGONI ;
1.
)I.UGOWIE
2.
Hubert Musial
3.
C-zy moima zatrzyl
tagment artykutu z
"Wr62k
Cwi.czenie.3.2 lfolipcowe popoludnie

Napisz l0 przewrotnych rad,,Jakwyglada6 staro i brzydko?" rsbricu. Nagle na orzec
1.
@i podniosty dzikikra
Hniewtym samym mr
rurt zlo2yla podpis na r
2. *,2e wla6nie zapewnil
rteres 2ycio
3. llnora dotyczyla nie du:
rkatWzamianza pze;
E Madame Calment do2
hr4c pod uwagq wiek

5. f0letniej pensji, prawnik
spodziewal siq,2e o s
6.
-
5gf. A on przez resztq 2y
-Erne Calment okazata

7. tu4la122latai 164 dr
b chciwego prawnika r
8. &ieci iwnuki. W sumie F

hrzajq6s rynkowq war
*vznie jako koszmar bi
9.
fa tygodni temu gene
cntrum kontroli ludzkier
10. Fiznt na nowe genera(
frdowiecznoici
.tsrrne Calment do 1 10. r
Mo2na zorganizowai konkurs, w kt6rym ka2da grupa przedstawi swoje propozycje. Za ka2dq
poradq, kt6ra spodoba siq wiqkzoSci student6w przyznaje siq punkt. Grupa, kt6ra zdobqdzb
*, jadla czekoladq i 6
najwiqcej punkt6w, wygrywa mo2liwoi( zaproponowania wlasnych zajgt (np. ich tematu, for-
cy pr6bowali na podstal
my, przebiegu itd.). fft#ospisie starszej pan
ffr mitycznych elikird
tstugard skandynawsk
choi stanowil on
Cwiczenie 33 -rdu, olimpijscy bogo
hiycie
Napisz sw6j przepis na magiczny eliksir mlodo5ci (100-150 sl5w). &JWi niefmiertelnym,,
=
W POGONI ZA ELIKSIRL,N4
DT-IjGOWIECZNOSCI
T Hubert Musial
Czy molna zatrzyrr,a(. czas
(frag ment a rtykulu z r62ki", li piec 20 1 2)
"W
Bylo lipcowe popoludnie. Miasteczko Arles na poludniu Francji leniwie grzalo siq
w sloricu. Nagle na orzechu vis-i-vis kancelarii prawnej Andr6-Frangois Raffraya
ptaki podniosty dziki krzyk. chwilq p62niej przerodzil siq on w radosny trel. Do-
kladnie w tym samym momencie po drugiej stronie szyby 90-letnia Jeanne Cal-
ment zlo2yla podpis na umowie i odlo2yla pi6ro. Nawet przez mysljej nie prze-
szlo, 2e wlain ie zapewnila sobie nie5m iertel noS(.
lnteres iycia
Umowa dotyczyla nie duszy, ale domu. Kontrahentem zas nie byl Lucyfer, ale ad-
wokat. w zamian za przepisanie nieruchomosci zobowiqzywal siq on do wyplaca-
nia Madame Calment do2ywotniej renty w wysoko5ci 2,5 tys. frank6w miesigcznie'
Biorqc pod uwage wiek staruszki i fakt, 2e dom wyceniono na r6wnowarto6(

I Gletniej pensji, prawnik wierzyl,2e robi interes 2ycia. w najczarniejszych snach
nie spodziewal siq, 2e o samotnej staruszce - jak ona sama mawiala -,,zapomni
869': A on pruezresztq 2ycia bqdzie splacai dom, w kt6rym nigdy nie zamieszka.
Jeanne Calment okazala siq najstarszym przedstawicielem rodzaju ludzkiego.

qTze2yla 122lata i 164 dni, a w tym czasie swojego mq2a, c6rkq, wnuka i o dwa
lata chciwego prawnika (t 77).Pojego Smierci staruszkq utrzymywala wdowa,
dzieci i wnuki. W sumie Raffrayowie wyplacili staruszce kwotq trzykrotnie prze-
kraczajqca rynkowq wartos( domu. Dziqki temu Jeanne calment bqdzie 2yt
wiecznie jako koszmar bankowc6w i agent6w nieruchomo5ci.Zwlaszcza teraz.
Xilka tygodnitemu genetycy obwie5cili bowiem Swiatu, 2eznale2li genetyczne
centrum kontroli ludzkiego wieku. Dziqkitemu mo2na bqdzie programowat or-
ganizm na nowe generacje lek6w. OczywiScie, jak siq je najpierw stworzy...
Stqd do wiecznoSci
Jeanne Calment do 1 10. roku iycia jeldzila na rowerze, wspinala siq po drabinie,
palita, jadla czekoladq i pila co najmniej kieliszek porto dziennie. Lekarze, kt6-
qy pr6bowali na podstawie jej menu opracowa( dietq 2ycia, mieli niezly klops.
Ujadtospisie starszej pani brakowalo bowiem wszystkich podstawowych sklad-
r*6w mitycznych eliksir6w mlodojci. Nie bylo w nim jablek, kt6re w boskiej kra-
rie Asgard skandynawskim bogom serwowala piqkna ldun, bogini wiosny. Ani
r*)du, cho( stanowil on podstawq ambrozji i nektaru, kt6rymi przedlu2ali so-
iie2ycie olimpijscy bogowie. Zupetnie jakby Madame calment wierzylaw to,2e
4byi nie6miertelnym, wystarczy nie umierai.
-l
...
-
Zomra2orki, DNA icybor
Niestety, wciq2 jeszcze nie jest to takie proste. Wraz z wiekiem zu2ywa siq nasz
Homer nazywal jq,,okrc
organizm. Kom6rki regenerujq siq coraz wolniej i wolniej, a2 w koicu przestaj4
Nic dziwnego,2e nikom
Biologia ewolucyjna za granicq ludzkiego 2ycia uznaie ok. 130 lat. Jeanne Cal-'
cepcjq jest krionika: zan
ment prawie jq osiqgnqla. Oznacza to, 2e zu2yla swoje cialo prawie do kofca
ze blisko -200'C. W rze
Jeden z najbardziej znanych badaczy starzenia siq, prof.Tom Kirkwood z Univer-
nie6miertelnojci, a jedyr
sity of Newcastle nie przyjmuje tego jednak do wiadomo5ci. Twierdzi, 2e g6rna
karstwo i metodq bezs:
granica wieku czlowieka nie istnieje, bo nasz organizm zachowuje zdolno5t po
dza wystawii mu racht
wrotu do zdrowia i naprawy uszkodzeri nawet w podeszlym wieku. Na razie jego
choi jak na razie r6wnir
teorie lepiej ni2w 2yciu sprawdzajq siq na gruncie literackim. [...]
itlei widzialnych tylko pr
Norodziny babci i dziadka mie molekul (atom6w),;
Staroii pojawila siq na Swiecie 30 tys. lat temu. Jako 2e z biologicznego punk- iednak pie(ri przyszloici
tu widzenia zbyt dlugie 2ycie jest nieoplacalne, wcze6niej Matka Natura elimF kom6rki mnozyly siq w r
nowala wiekowe osobniki. Egzystencjq czlowieka pierwotnego nieoczekiwanie bo taki przyrost skoficzy
wydlu2yla dopiero epoka kamienna. Przeciqtna dlugo5( 2ycia prawdopodob-
l{a razie wiqc opr6cz sik
nie nie przekraczala jeszcze 18-20 lat, ale pojedyncze jednostki do2ywaty nar,vet
35-40 lat. W efekcie opr6cz dzieci i rodzic6w na Swiecie zaistnieli wtedy dziad
frge 2ycie specyfiki w rc
ne jest jednak bycie ko
kowie i babcie. Wywr6cilo to do g6ry nogami stary Swiat i popchnglo ludzkoic
dugowiecznych przedsl
do rozwoju. Dziqki nim czlowiek ostatecznie odr62nil siq od reszty bo2ego stwu
lo dw6ch mq2czyzn.W t
rzenia (leciwych przodk6w nie mial nawet neandertalczyk). Wrazz trzecim po'
dodal sobie kilka lat. By
koleniem pojawity sig: tradycja, rodzina i bogowie, a z czasem - r6wnie2 pomfl
re, po szeSidziesiqtce zr
2eby wydlu2yt2yciel
qldlu2a nam siq do 14 r
Pierwszy o zdobycie nieSmiertelno6ci pokusil sig perski heros Gilgamesz. Wprar eiska afi rmacja. 2300 lar
dzie, jak mo2na wyczyta( w po5wiqconym mu eposie, nie przeszedl pr6by nb- tuchq, grecki filozof ulo
spania i w konsekwencji nie posiadl tajemnicy nie6miertelno5ci. Udalo mu * gzychodzi, nas ju2 nie n
za to zdoby( magiczne ziele, przywracajqce mlodoSt. )u2trzymal ie w rgku, iti *iqczne wnukiza5pier
mial uszczknqi odrobinq, ale przed tq pr6bq postanowil siq ochlodzii. \tl/ rzec=,
Zlciew proszku
kiedy sig pluskal, zapach pozostawionej na brzegu cudownej roiliny przywaE
U latach 801-861 sprepa
wg2a. Gad polknql ziele a Gilgamesz zostal z rqkq w - powiedzmy - napier6niftu
aiwyprawily na tamten r
Nigdy wiqcej czlowiek nie byl tak blisko nie6miertelno5ci i wiecznej mlodokt
o*i, pr6bowano zmienia
A robil co m6gl.
poces mial tajemniczy sk
Jedyne ograniczenie dla poszukiwaczy substancji, kt6rq daloby siq zatrzyrn- $'najmniej nie byl kamir
czas,stanowitich stopieh desperacji.Atenod poczqtku osiqgalwartoscikryty@E fuiertelnoS(. Pomysl zap
Pliniusz Starszy, rzymski w6dz i pisarz mogloby sig wydawa(, 2e czlond
- s,< i lzaak Newton. Leger
zr6wnowa2ony - na mlodo5( zalecal je5( jqdra mlodych knur6w lub wqtrotq i posiq5i dw6m alchem
wilka. Wyznawcy hinduskiej sekty Aghori opowiadali siq raczej za ludzkim fr btylko legendy.
sem, Kleopatra kqpala siq w o5lim mleku, a siostrzenica kr6la Stefana Batoregn'
futtyczaj efekty pracy al
El2bieta, nurzala siq we krwi dziewic. Premier lndii, Morarji Desai, wybral tyb Zygmunt lll Waza przez ni
trochq bardziej cywilizowany spos6b i radzil pi( wlasny... mocz. Kuracja nuts
-enej ipu5cilzdymem!
nie byla apetyczna, ale z pewno5ciq zdrowsza ni2 szklanka wody z Gangelr
Zrrasem za6 Smieri, zami
w kt6rej poziom zanieczyszczef 30 tys. razy przekracza dopuszczalne nonql
&remii zbiera( wigksze ;
metali cie2kich.
! w lX wieku pewien C
rialniczy...
-
ZA IDEAT'EM
IV W POGONI ZA MARZENIAMI, W POGONI
Zamraharki, DNA i cYborgi

opisywal jako 'koszmarnq zimq"'
Homer nazywal jq,,ot r.f ie,ist*em", a Szekspir kon-
siq do starosci. t...1 Najbardziejznanq
Nic dziwnego, ze nit<omJ nie spieszyro
ludzkich zwlokw temperatu-
cepcjq jest krionika: zamra2anie i pzechowywanie
rzeblisko-200.C.W',".,v*i'tos.imetodaniezapewniawiecznejmlodoSciani
nie(miertelnosci,aleoyn_ieoa*t"t.u5mier(doczasu,gdynaukowcyopracujqle-
(co nie przeszka-
karstwo i metodq bezszkodowego rozmra2ania hibernatusa nadzieje,
Troche wiqksze
Jlu *vrtu*ic mu ,achrntu na rl-tso tys. dorar6w).
choijaknarazier6wnieodlegle,stwarzananotechnologia.opierasiqalbona
reperujqcych nas na pozio-
ideiwidzialnych tylko foa rir-rort opem robocik6w,
miemolekul(atom6w),albozainstalowaniuludzkiegom6zguwkomputerze.To by
szybciej mo2emy tak zakodowa( swoje DNA,
i"a".[pi"sn'przysztosci:.Nieco jak bajka i na razie wciq2 niq jest'
kom6rki mno2yty siq w nieskohczonoSt. Brzmi
bo taki przyrost skoriczylby siq chorobq
nowotworowq'
do dyspozycj'-rnuLy wydlu2a-
Na razie wiqc oprocz sik6w premiera Morarjiego
I Bardziej skutecz-
jqce 2ycie specyfiki * ioarul, resveratrolu czy rapamycyny'
-
l ne jest jednak bycie kobieQ. statystyka
-
jest bezlitosna na liscie najbardziej
dlugowiecznych przedstawiiieli naszego
gatunku na 76 kobiet przypadlo tyl-
z nich zachodzi.podejrzenie' 2e
ko dw6ch mq2czyzn.W dodatku co doJednego
pokazujq badania nauko-
dodal sobie kilka lat. syi moze nieSwiadomie, uo lat
uptywu czasu' Ka2de 10 lat
we, po szeitdziesiqtce zmienia siq nasze odczuwanie
.14, pozostaje epiku-
wydlu2a nam siq do o blqd zatem nietrudno. Niekobietom
zbli2ajqcq siq nieuchronnie ko-
rejska afirmacja. 2300 lat temu, aby oblaskawit
2yiemy'Smiert nie istnieje; a kiedy
stuchq, grecki filozof utiZyi uto'y=m:,,Dop6ki
ju2 nie mi'i Powt6rzcie jq w my3lach' gdy na 95' urodzinach nie-
przychodzi, nas
wdiiqczne wnuki zaSpiewajq wam sto lat'
Zycie w proszku
W latach 801-861 spreparowan e prueznadwornych alchemik6w. eliksiry mlodo-
SciwyprawirynatamtenSwiata2czterechchihskichcesarzy.JakSwiatdlugiisze-
roki,pr6bowanozmienia(metale(nieszlachetne)wzloto.Ulatwittencudowny
proces mialtajemnicr, tf.f"a"if.- kamieh filozoficzny,
kt6ry I qczylCzteryZywioly'
gynri*ni".i ni" Uyf tamieniem, ale proszkiem' a jego spo2ycie zapewnialo nie-
powa2nych naukowc6w, jak Paracel-
imiertelnoS(. polnvri.uprzqtai nawet tak
susilzaakNewton.Legendygtosz4,2etaiemnicqkamieniafilozoficznegoudato
i hrabiemu de saint-Germain, ale...
sie posiqst dw6m alch"emittm: Nicoli Flame
to tylko legendy.
Zazwyczajefektypracyalchemik6wbytyodwrotnedoichintencji.Wl5g5roku
ZygmuntlllWazaprzeznieostro2no1(zapr6szylogierlwswojejpracownialche-
warszawy)'
micznej i puScil dymem wawel (w efekcie czego przeni6sl stolicq do
z
prze)itna przyspieszonE emeryturg, zaczqla dziqki
Z czasem zas Smierd, zamiast
wczeSniej. A wszystko dlatego'
alchemii zbierat wiqksze 2niwo ni2 kiedykolwiek
zamiast magicznego proszku uzyskal proch
2e w lX wieku pewien Chiiczyk
strzelniczY...
-\
DLA OBCOKRAJOWCOW
... POLSKI
-
4.
9..srqzp.+ie.9.1..
Sprawdi rozumienie tekstu C4t moina zatrzymai 5.
czas - zaznacz prawidlorr
odpowiedZ. 6.
7.
Adwokat Andr6-Franqois Raffray zmarl dwa lata . .. ..

1. -C..'r.i.czp.+ie.3.q..
przed Jeanne Calment. ftmieri 7 rz ecry, kt6re zt
*rmacje zawarte w arQ
2. Adwokat i jego rodzina wyplacali dlugowiecz-
nej staruszce rentq a2 przez 30 lat. 1.
3. Wedlug biologii ewolucyjnej organizm ludzki 2.

jest przystosowany do 2ycia powy2ej setki, tyl- 3.
ko ludzie Zle go wykorzystujq. 1.
4. Wydlu2enie sig 2ycia ludzkiego, pojawienie siq 5.
staroSci i rodzin wielopokoleniowych spowodo- 5.
walo rozw6j ludzkoici.
7.
5.tNrazz pojawieniem siq staroici pojawila sie te2
tradycja iwiara w bog6w.
6. Naukowcy opracowujq metodq przedlu2enia 2ycia
Cri.cze.ni .e.7.7. . . . . . . .
dziqki polqczeniu hibernacji z nanotechnologiq. hkaj informacji o r
7. Kobiety 2yjqdlu2ej, gdy2 ich organizm wytwa-
5& i spoleczeristwach
qiienaukowc5wnaten
rza rapamycyne.
riqie{nej osobylub ja}
S.Wedlug alchemik6w kamieri filozoficzny ma
magiczne zdolno5ci, mo2na z niego wytwarzai
eliksir 2ycia, kt6ry zapewnia nie5miertelnos( lriczenie.3.q.......
ka2demu, kto go wyptje. - - .z \t irnieniu adrr'oki
9. Paradoksalnie poszukiwanie nie5miertelno-
,". , unieu'a2nienie un'
Sciulatwilo zabijanie, gdy2 zamiast Srodka na
. 110 urodzin.
wieczne 2ycie wynaleziono proch strzelniczy.
10. Epos o Gilgameszu opisuje pierwszq pr6bq zdo- ,ri.czenie.3.9. . .. ...
bycia przez czlowieka nie5miertelno6ci.
}i fankq ziryrzrctiat
hfin.
/\
\-wlczenle sf, ^F
Wymieri 7 magicznych skladnik6w, kt6re tradycyjnie uwaZano zaprzedluiqi+t

zycie. Wykorzystaj tei informacje zawarte w artykule.
1.
2.
3.
a.:::::\
tzl0 l
f
t1-... ry. w PoGoNI zA MARZENIAMI, w PoGoNI zA IDEALEM....
-
5.
,ra5al
6.
7.
Cwiczenie 36
tillmieri 7 rzecry,kt6re zdaniem naukowc6w ptzedluLaiaLrycie. Wykorzystaj tei
irfu rmacje zawarte w arfkule.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
------'------7
Zebra ne pr zez poszczeg6l'
9.'srqzp.+ie.?7... nych student6w materiaty
Ibeukaj informacji o najdluiej iyjacych lu- mogq siq sta( podstawq do
fiach i spoleczeristwach. Przedstaw ich zycie, dyskusji czy przeglqdu PrasY.
qinie naukowc6w na ten temat itd. Wybierz hi-
oriq jednej osobylub jakiejS spolecznoSci.
C. w.iczenie. p.q. .. .
lEpisz w imieniu adwokata Andr6-Franqois Raffraya prosbe do sadu (ok. 100

liw) o uniewainienie umowy z Jeanne Calment z powodu przypadajacych wla-
foie jej ll0 urodzin.
pwi.czenie.p.9....
lSpisz kartke ziryczeniamiurodzinowymi dla Jeanne Calment z okazji jej 120
rodzin.
x'zAndz* -C-w.i.czenip.lq.
.
h-yia{nij poniisze wyr azenia, podaj ich synonimy lub defi nicje'
wieczny student
wieczne pi6ro -
wieczny odpoczynek
-\

-..
W mlodo5ci byla artys
wieczne miasto
sorkq Univeristy od Ar
wieczny ogiefi - dowego towarzystwa r
nieSmiertelnik-...
Skazani na postqp
Jak czuje siq dzis prze<
0:siqrp.a!e.1l .. fonu kom6rkowego lu

Opisr rrr"t 4 zbalni,legend mit5w,literatury czy filmu p6be uz-fs\aniapra damy tablety, smartfor
(ok. 150-200 sl6w). nizm jest czq6ciq naszr
cziowieka niesmiertelno6ci czy wiecznej mlodosci
Jeste6my skazani na pc
Fzeszczep, gdy montt
Cwiczenig.Q. Tak samo- kiedy masz
Przeczytaj po niilszy fuagment artykulu Transhuma- Poszukiwanie uzasadnie- ufiamy bot6w, surfu
nia i tytulu mo2e bY€ te2
niici - nastgpcy Franhensteina, a nastqpnie podstawq przeProwadzo- Transhumani5ci i transt
a) na podstawie uzyskanych informacji wyja6nij nej na zajqciach dYskuf Fstepu, szczg!;cia. pn
tytul artykulu; I mo2e siq to stai ju2 w
b) wymy6lwlasnytytultego artykulu' Fdczas ostatniego Kor
h- lmbitna Vita-More zal
GEfl JerZvZiemacki *ka, kt6ry ma metan
Transhumani6ci - nastQpcy Frankensteina
doliczny sluch, intetir
(fragment artykulu z,Wysokich Obcas6w", 05'06'2O'l 4\ d nie mqczE. To tylkc
pdstawach. primo po:
Na transhumanizm bqdzie sta( tylko bogatych.To wlagnie oni
przemienQi
z maszynq. Jeg
w nadludzi.W szyscy inni stanq siq ulomnymi' Bqdq mogli latwo
popa3( w ri =iens
Q pamigci) mialby lep:
wolq nadludzi ftialby ostrzej. Czul r
)eszcze niedawno byla tylko czlowiekiem. Dziqki biotechnologii,

neurobkrlogi ;lhocze5nie.
medycynie, chemii Nance clark stala sie transhumanistkq. Zmienila naa,rfr5
liqFkt wywolal fatq kry
pustyniq Arizo'
na Natasha Vita (Natasza Zycie) i wyjechala z Nowego Jorku na n transhumanizm. Uw
ny. - Mo2emy radykalnie poprawit kondycjq ludzkiego 2ycia' Mo2emy uleep r2030 roku. Ale obawi
wszystkich .hotyif,. Mo2emy przywr6ci( glos niemym i wzrok niewidr
wiqkszo5( ludzi.2
tvtuSmy sig jednak na to odwa2y( - przekonuje atletyczna ijednocze6nie
pla, selsowna 64-latka, kt6ra nie ma anijednej zmarszczki. Dzigki
(wicz"'i wiqcejSmierci
plastycznych' Tala Eva-Melissa Tez, trar
su plementom, zastrzykom i sprawnym no2om chi rurg6w
ruch wyzwolenia miqdzynarodor
byi transkobieta przyszlo(ci. -Transhumanizm to dziwny
I
rystawiasobieowielewiqkszeceleni2obroricyprawczlowiefu',f:''ntt z siedzibq r
od ti nasze problen
homoseksualisci walczqcy o swoje prawa. Chce uwolnii rasq ludzkq
gicznych ograniczeh - m6wi Francis Fukuyama, autor glo5nej kiq2ki-Ko b6lu, odczuwanir
izlowieka'i I nazywa transhumanizm najniebezpieczniejszq ideq -ive ibardziej wyd
pt-zebny. Nikt nie b
ciq2q i okazalo siq,2e byta to ciq2a pozamaciczna - opowiada
-Zaszlamw
Nl
Vita-More (drugi czton nazwiska - po me2u). - Kilka dekad temu lekarze byl propagowai tra
Fiodorowa
radniwobec takiej sytuacji. otarlam siq o Smieri. I zaczqlam sie zastanawiac (1821
do: w nieograniczone
tym, 2e wlaiciwie nie wiemy, co jest w naszym ciele, nie mamy dostqpu
ces6w, kt6re w nim zachodzq. Pomy6lalam,2e chcq siq tym tematem zait do wskrzeszania o
wa2nie, naprawdg powa2nie - jako artystka ijako badaczka' wywartywpty
I rrr I
ILL)
-
-,".:;" ;;,'.,",ilffi ;;;;i;;

sorkq Univeristy od Advancing Technology, prezeskq Humanity+, miqdzynaro-
dowego towarzystwa transhumanistycznego.
Skozoni na postgp
Jak czuje sig dzi5 przeciqtny mieszkaniec Nowego Jorku lub Warszawy bez tele-
fonu kom6rkowego lub dostqpu do internetu - wie chyba ka2dy. Odkqd posia-
damy tablety, smartfony, od kiedy komunikujemy siq przez internet, transhuma-
nizm jest czq5ciq naszej codzienno6ci. By( mo2e nie ma ju2 od niego odwrotu.
Jeste5my skazani na postqp. Gdy w medycynie u2ywamy protez, godzimy siq na
ptzeszczep, gdy montujemy rozruszniki serca, jesteSmy ju2 transhumanistyczni.
Tak samo- kiedy maszyny zastqpujq nam bliskich (gramy w gry komputerowe,
u2ywamy bot6w, surfujemy w sieci). Niechybnie przekroczymy kolejne granice.
Transhumani5ci itranshumanistkiwszystkich kraj6wlqczq siq pod haslami nauki,
postepu, szczg6cia. Przekonujq, 2e to nauka wkr6tce zapewni nam szczq6cie.
I mo2e sie to stac juz w 2025 roku, o czym dyskutowano w marcu br. w Londynie
podczas ostatn iego Kongresu Transhu ma nistycznego.
Ambitna Vita-More zaprojektowala Primo Post-Human. Pierwszego postczlo-

, wieka, kt6ry ma metam6zg, nanotechnologicznq pamiq(, laserowy wzrok, pa-
i nboliczny sluch, inteligentnq sk6rq, tytanowe koici, giqtkie nogi, kt6re nigdy
I Se nie meczA. To tylko projekt wyobra2ni autorki, ale oparty na naukowych
I Roatt.*.ch. Primo Post-Human to ideal transczlowieka.(chipy, Skrzy2owanie Homo
II I sapiens z maszynE. Jego umysl poddany informatyzacji procesory, kar-
- I ty pamiqci) miatby lepsze mo2liwo5ci poznawcze, intelektualne i artystyczne.
I WiOziatUy ostrzej. Czul intensywniej. Styszal szczekanie psa i bzyczenie pszcz6l
I Flnocze6nie.
I nq"f* wywolal falq krytyki. Natasza Zycie zrozumiala, 2e Swiat nie jest gotowy
I na transhumanizm. Uwa2a, 2e wykreowanie nadczlowieka bqdzie mo2liwe ju2
I r 2030 roku. Ale obawia sig, 2e nawet w6wczas na jego stworzenie nie wyrazi
I eoA, wiqkszoS( ludzlZe strachu.
I mvwieceiimierci
I l-nir.-fvfeiissa Tez, transhumanistka z Londynu (wsp6lzalo2ycielka Berlin Sin-
! gtfarity, miqdzynarodowej organizacji dzialajqcej na rzecz popularyzacjitrans-
! Lrnanizmu z siedzibq w stolicy Niemiec), jest przekonana, 2e nauka wkr6tce
! ewiqZe nasze problemy zwiqzane z walkq o przetrwanie, doznawaniem cier-
!l=ria, b6lu, odczuwaniem smutku. Bqdziemy wiedli o wiele wygodniejsze, spo-
!L;ielsze i bardziej wydajne 2ycie. 869 jako pocieszyciel strapionych nie bqdzie
!îi potrzebny. Nikt nie bqdzie smutny.
ID-er. propagowat transhumanizm dekadg temu. Powoluje siq na koncepcje

tsotaja Fiodorowa (1828-1903), rosyjskiego my5liciela, historyka, teologa. Jego
IIla w nieograniczone mo2liwoici naukiprzywiodla go do skrajno6ci- nawo-
IhEt do wskrzeszania ojc6w (przywracania do 2ycia zmartych pokoleri). ldee
Ddorowa wywarly wptyw na tw6rczo5( Dostojewskiego iTotstoja. [...J
...@
=
.. t9HYP..Lglgg5Y..y:?y. . . tv. r
Riva-Melissa nie zamierza umierai. Uwa2a,2e wkr6tce nauka podaruje jej szanse
wanych jest ponad sto zan
przedlu2ania 2yciaw nieskoriczonos(. w laboratoriach ju2 trwajq powa2ne ek-
za umieszczenie po Smierci
perymenty na myszach. Naukowcy eliminuiq proces ich starzenia siq przez bio.
zaczynajq siqju2 od 25 tys. r
chemicznq interwenciq w metabolizm.To tylko jeden z pomysl6w, jak odkry(2y- prezerwacji), ale taniej, mo:
cie wieczne dla czlowieka.[...]
Tamtejszy ruch transhumal
Wsp6lczesny nozizm
re w salach Dumy pafistwt
Jednym z guru transhumanizmu jest Ray Kurzweil, dyrektor do spraw in2ynierfr
mo2liwoSci przenoszenia S
w Google. Ray codziennie za2ywa ,l50 pastylek z witaminami, suplementami
cialo czlowieka, np. na kom
diety oraz lekami nootropowymi wspomagaiqcymi jego ukNad neurologiczny-
Gen ia lny Kurzweil, wielokrotn ie nag radzany na u kowiec ameryka 6ski, stworzi - Smieri w sensie prawnyn
koncepciq singularity (osobliwosci), hipotetycznego momentu w dziejadr zgon, wiele kom6rek i narz4
cywilizacji, kiedy sztuczna inteligencja przewyhszy inteligencjq Iudzkq niesion argumenty naukowe.
czenie wiele razy. Kurzweil uwa2a, 2e nastqpi to juz w 2045 roku.
W tem peraturze pokojowej
,,Technologia zawsze ma obosieczne ostrze. przynosi nam dlu2sze i zdrowsze godzin, ostatnie kom6rki ur
2ycie, wyzwolenie z fizycznej har6wki i psychicznej mordqgi. Rozszerza na<re serwacji ciala kriogenicy or
mo2liwosci kreatywne. AIe to tylko jedna strona medalu. Technologia przynosi Iiedy lekarz stwierdza zgor
istotne zagro2enia. Potgguje zar6wno naszq tw6rczq naturq, jak i naturq niszczy &ni2yt temperature, tym v
ciela"- piszeRay Kurzweil w glo5nym tekjcie,,postqp i rezygnacj a,,(2004).
Dttchowy przewodnik F M20:
Problem6w prawnych, etycznych i politycznych wywolanych transhumanF tf, jednym z pojemnik6w z c
zmem nie brakuje. Jednym z nich mo2e by( rozwarstwienie spoleczne. Na trans- h6ry dla propagowania trat
humanizm w przyszlosci bgdzie sta( tylko bogatych. To wlainie oni przemie, lohriek inny. Przybral futur
niq sig w nadludzi. wszyscy inni stanq siq ulomnymi. Bqdq mogli latwo popai( przewod n ikiem Nataszy Zy<
w niewolq nadludzi.
Z pochodzenia lrariczyk, nir
,,Jestesmy za dobrostanem wszystkich gatunk6w: ludzi, nieludzi,zwierzqt, przy durg niego utrwalajq one f
szlej sztucznej inteligencji, modyfikowanych form 2ycia oraz wszelkich innydr lia. Naprawdq FM2030 na4
bytO*, kt6re powstanq przy udziale technologii i nauki,,- piszq tw6rcy,,Deila. l{ie jestem przywiqzany do
racji transhumanizmu" (2012), naukowcy zgromadzeni wok6l Humanity+, naj- - m6wil w wywiadzie dla CN
wa2niejszej organizacji ruchu transhumanistycznego. pragnq przekona( iwiat, bwnie.
2e potencjal dobra, kt6ry niesie ze sobq postqp nauki, jest o wiele wiqkszy ni2de
lizbq 2030 nawiqzal do dat
konsekwencje, kt6rych zresdqda siq uniknq(.
zacji."Rok 2030 to mazenie
Najzagorzalsi krytycy transhumanizmu twierdzq,2e caly ten nowoczesny ruch dostanie szanse 2ycia wierz.
ze swoim umilowaniem nadludzi, eksperymentami genetycznymi, wiarq w eu.
- ryiEtkowej chwili. Mial w6u
genikq - to nazizm XXI wieku. ilej na raka trzustki. Rozpqt
nych.
organizacja Humanity+ walczy o poprawe wizerunku transhumanizmu. - weh
os6b uwa2a, 2e transhumanizm nie docenia czlowieka, sprowadza go do rof, ffde futurystycznych wizji I
sprzetu, kt6ry mo2na naprawi( Jest wrqcz odwrotnie. Transhumanizm jest wy rilzial telezaku py, telemed)
razem szacunku dla czlowieka jako kreatywnej istoty, kt6ra nieustannie idzie na
Ihisiaj FM2030 zamro2ony n
przod - argumentuje Vita-More. [...]
Tmnscendencja
Nieprawdziwa imieri Transcztowi e k jest ja k posta€ :
Laboratorium krioniczne, kt6re vita-More prowadzi wtazz mq2em, znajduje siq hy pt.,,Frankenstein". probler
w mal,ym miasteczku w Arizonie. w pojemnikach z cieklym azotem przechowy n-e- Odkqd naukowcom uda
t2t4t
;:"..,.;;#;i;::;:;k ;:;
t ;,,:; ;",:
za umieszczenie po 6mierci w zamraiarce w temperaturze minus 196 st. C. Ceny
zaczynajq siq ju2od25 tys. dol. za zamro2enie czlowieka.Takq samq uslugq (krio-
prezerwacji), ale taniej, mo2na zam6wi( w Rosji.
Tamtejszy ruch transhumanist6w ma siq dobrze. Organizuje konferencje nauko-

we w salach Dumy Paristwowej. Rosyjski naukowiec Jan Korczmariuk poszukuje
mo2liwo6ci przenoszenia Swiadomo(ci czlowieka na no5niki fizyczne inne ni2
-{ cialo czlowieka, np. na komputer.
id
.d - Smier( w sensie prawnym nie jest prawdziwq Smierciq. Kiedy lekarz stwierdza
d
d
zgon, wiele kom6rek i narzqd6w nadal2yje - przekonujeVita-More.Wytacza silne
argumenty naukowe.
W temperaturze pokojowej imier( kom6rek organizmu ludzkiego zajmuje kilka
q godzin, ostatnie kom6rki umierajq dopiero po kilku dniach. W celu szybkiej kon-
serwacji ciata kriogenicy organizujq siq w grupy czuwajEce przy umierajqcym.
d Kiedy lekarz stwierdza zgon - zaczynajqochladzanie zwlok. lm szybciej uda sig
r.d
d obni2yi temperaturq, tym wigksza szansa na uratowanie czq6ci kom6rek.
Duchowy przewod ni k F M 2030
W jednym z pojemnik6w z ciektym azotem w Arizonie le2y zamro2ony czlowiek,
h6ry dla propagowania transhumanizmu zrobil w latach 60. i 70. wiqcej ni2 kto-
tolwiek inny. Przybral futurystyczne imig FM2030. Byl pierwszym duchowym
przewod n i kiem Nataszy Zycie.
Z pochodzenia lraiczyk, nie godzil siq na tradycyjne nazwiska, poniewa2 we-

dlug niego utrwalajq one falszywe to2samo6ci, tworzE klasy, kasty, uprzedze-
,E
qr nia. Naprawdq FM2030 nazywal siq Fereidoun M. Esfandiary. - Zmienilem imiq.
Nie jestem przywi4zany do 2adnej przeszlo5ci. lnteresuje mnie tylko przyszloSc
H - m6wil w wywiadzie dla CNN. - Czujq nostalgiq za przyszloiciq - dodawal efek-
townie.
ti<zbq 2030 nawiqzal do daty, kt6ra powinna by( przelomem w dziejach cywili-
zacji.,,Rok 2030 to marzenie i cel. Magiczny czas. Przestaniemy sig starze(. Ka2dy
dostanie szanse 2ycia wiecznego" - pisal w ksiq2kach. Byl pewny, 2e do2yje tej
ryjqtkowej chwili. Mial w6wczas skohczyt 100 lat. Niestety. Zmarl 30 lat wcze-
iniej na raka trzustki. Rozpqtal modq na transhumanizm w Stanach Zjednoczo-
nych.
E
Wiele futurystycznych wizji FM2030 okazalo siq trafnych. Ju2 w mlodoSci prze-
d
widzial telezakupy, telemedycynq, zaplodnienie in vitro, a nawet globalizacjq.
tlzisiaj FM2030 zamro2ony w azocie czeka na lepsze czasy. Czasy transludzko5ci.

Tronscendencja
Transczlowiekjest jak postai z X|X-wiecznej powieSci angielskiej pisarki Mary Shel-
ley pt.,,Frankenstein". Problem Frankensteina powraca do nas w nowym kostiu-
mie. Odkqd naukowcom udalo siq sklonowai owce (1997), odkry( nanoobwody
-
POLSKI DLA OBCOKRAJOWCo\M tv. \

-...
(2001), pozna( ludzki genom (2007), marzenie o wyhodowaniu idealnego *
wieka stalo siq bardziej realne ni2 kiedykolwiek. 9..siqzp.r,ie.4.l. . . . . . . .
a) Wypisz z artykulu Tia
Gl6wny bohater ksiq2ki Mary Shelley Wiktor Frankenstein we wlasnym labora kt6rych nie umiesz ui
torium pr6buje stworzyi idealnego czlowieka. Eksperyment zawodzi. Rodzisi podajac synonim lub d
potw6r. Wyhodowane monstrum jest inteligentne, wykazuje nawet ludzkie o*
ruchy, ale nie potrafi odnale2i siq w rzeczywisto5ci. Wiadomo, co dzieje siq dalg.
Potw6r m5ci siq na tw6rcy. Doprowadza do Smierci pana Frankensteina ijego ro
dziny. Katastrofa, horror, zlowr62bna opowie5i o transhumanizmie.
b Co,rzp.rrie.LQ
Na podstawie tekstu TranshumaniSciwymied zale.
Cwiczenie mo2na wykonac
w dw6ch grupach i mo2e
byt podstawq dyskusji lub
ty transhumanizmu gloszone prznz jego :.lqtlzraaw-
bitwy na argumenty.
c6w izarzrfiy stawiane przez jego przeciwnik6w.
b) U6izdaniaztymiwyn
Wypisane przez poszczeg6lny<
zajqciach: kto zna stowo lub do
ztymzgadza lub prostuje czy r
m6w czy wqtpliwo6cijest lekto
C.'iqzp.qie.L0. .
\apisz charakterystykq u]'t
1. Natasza Zycie
2. FM2030
.-clsrcrp.q,ip.L1
Wyja6nij wystepuj 4ce w artykule pojqcia. L rr'lczenre 4/
humanizm ).".;i;;; ;,;;;; il
;,;",
i historiQFrankensteina;
-.
transhumanizm .
- znana z legend literatu
Humanity+ .......
historiq jakiego5 paktu :
postczlowiek
Iegendq o panu Twardo'
transczlowiek -
nadczlowiek
ewiczenie 48
krioniczny
OnrymaleV-a6 zaproszenie
eugenika
rJponiedZ (ok. 150 sl6w)
i ureadniasz podjqta decrzj
IV. W POGONI ZA MARZENIAMI, W POGONI ZA IDEAT,EM
-
9. rsicrg+ie.Li..
a) Wypisz z artykulu Transhumaniiciwytazy i zwtoty, kt6rych nie znasz lub
kt6rych nie umiesz uiywad aktywnie, a nastqpnie wyjasnij ich znaczenie,
podajac synonim lub deftnicjq'
b) ln6it zdaniaztymi wyrazami i zrurotami.
Wypisane przezposzczeg6lnych student6w wyrazy i zwroty mo2na wyja6niai wsp6lnie

na
je grupie' kt6ra.siq
zajgciach: icto zna slowo lub domy6la sig jego znaczenia, wyjaSnia calej
ztymzgadzalubprostujeczyuzupelniainformacje.ostatecznEinstancjEwrazieproble-
m6w czy wqtpliwoicijest lektor.
Cwiczenie 46
Napisz charakterystykq wybranej osoby (ok. 150-200 sl6w).
1. Natasza Zycie
2. FM2030
Cwiczenie 47
Opowiedz ustnie lub pisemnie (ok. 150 sl6w)
a) historiqFrankensteina;
b) znan4zlegend literatury czy filmu
historie jakiego6 paktu z diablem;
c) legendq o panu Twardowskim.
.
-c..siqrp.'lis.$.
Otrzymale6/-a5 zaproszeniedo przyst4pienia do organizacji Humaniry+. Napisz
odpowiedZ (ok. tSO sl5w) w kt6rej przyjmujesz propozycje lub
ja odrzucasz
i uzasadniasz podjeta decyzjq.
r-\
...POLSKI DLA OBCOKRAJOWCOW IV. !

-
.c.:siqzp.lrie.{.9.. W POSZUKI\\
Wypisz .vqvruzy doircne (rzeczowniki i przymiotniki) z tekstu zamieszczonego
w d,niczeniu 42 i podaj - jak w przykladach - ze zloheniajakich wyraz6w po
wstaly.
Rzeczowniki zlo2one Przymiotniki zlo2one
Przyklad: nadczlowiek = nad + czlo- Przyklad: zlowr62bny = zlo + w r 62y( | 9.:srczp.r,ie. i.9.
wiek ?rurrrytaj pon iiszy artykul
Chce pomSc biednyr

lVymy6lil buty, kt6rr
ffagment artykulu z,Newswee
Ienton Lee stworzyl sandall

uiytkown i k6w. Wyna lazek n
frr nie sta( na parq wlasny
C. rgi.cup.+ie.P.q..
Ia Swiecie 2yjE 2 miliardy
Wyrai,swoje zdanie (ok. 150-200 sl6w) na jeden z poglad6w zawartych w art-F lryaeny i infrastruktury sani
kule TranshumaniSci - nastgpqr Frankensteina.
ftrych z powodu biedy nir
1. ,,Nauka wkr6tce zapewni nam szczqScie". drrrno ze swojego rozmiaru
2. Jransh uma nizm jest naj niebezpieczniejszq ideq wsp6lczesno5ci".
jak i natug -W krajach rozwijajqcych sl
3. ,Iechnologia potgguje zar6wno naszq tw6rczq nature,
&etqpu do wody, bez odpr
niszczyciela".
! lie majq ani ubra6, ani bu
4. ,,Dziqki tranhumanizmowi 869 jako pocieszyciel strapionych nie bqdz-
rnkami chroni( - tlumaczy
ju2 potrzebny. Nikt nie bqdzie smutny".
b aeyl, 2e czqf;( dziecia k6,
5. ,,Transhumanizm to nazizm XXI wieku'i
Uymal, nosi buty o wiele d
6. ,Iranshumanizm jest wyrazem szacunku dla czlowieka jako kreatywri
i&prowadzilo mnie to do I
istoty, kt6ra nieustannie idzie naprz6d'i
I,pesThat Grows".
lfy zostaly zaprojektowanr
.c. :siczp.{,ie.P.l . .
(wiczenie mo2na zrobii na
dzaski, kt6re umo2liwiq p<
WyobraZ sobie, ie nadszedl czas, gdy ludzie sa zajgciach w grupach, poszee-
z prasowanej gumy, kt6ra p
nie6miertelni. Opisz (ok. 150-200 sl6w), jak g6lne grupy tworzq swojq Elgotowane w dw6ch rozr
wygladalby wtedy r(wiat, spoleczeristwo, rodzi- wizjq nie6miertelnego Swiata rya( do st6p wszystkich dzi
i prezentujE jq pozostalym. piqkszyt o piqi rozmiar6v
ny. Uzyj trybu przypuszczaj4cego.
b
lbrq mo2na sfinansowai ju2,
&irbcze zachqcajq do wsp;
Cwiczenie 52 pc4tek
h
m.in. do dzieciw El
Wypowiedz siq ustnie lub pisemnie (ok. 150 sl6r,v) na temat my6li zawartej w ab
ryzmie Susan Ert: ,,Miliony marzq o nie6miettelno6ci, t6vrnocze6nie nie v.i*
dz1c, co ze soba zrobii w deszczowe niedzielne popoludnie".
| -,rtl2
t r.::J
I
il
IV. W POGONI ZA MARZENIAMI, W POGONI ZA IDEAT,EM
......
-
LE,PSZEGO ZYCIA
-Clgi.qzp.t ip.L9.
Przecrytajponi2szy artykul, a nastqpnie odpowied z na pytania.
Chce pom6c biednym dzieciom.

Wymy6lil buty, kt6re beda rosty razemznimi
(fragment artykulu z,Newsweeka'i 1 7.04.201 5)
Kenton Lee stworzyl sandaly, kt6re bqdq zmienia( rozmia r wrazze wzrostem ich
u2ytkownik6w. Wynalazek mo2e byt szansq dla ponad 300 milion6w dzieci, kt6-
rych nie sta( na parq wlasnych but6w.
Na Swiecie 2yjq 2 miliardy os6b nara2onych na choroby zwiqzane z brakiem

higieny i infrastruktury sanitarnej. W5r6d nich jest blisko 300 milion6w dzieci,
kt6rych z powodu biedy nie sta( nawet na pare but6w albo kt6re wyrosty ju2
dawno ze swojego rozmiaru i zmuszone sq do noszenia but6w za malych.
- W krajach rozwijajqcych siq dzieciaki dorastajq w strasznych warunkach: bez

dostqpu do wody, bez odpowiedniej infrastruktury sanitarnej, 2yiqw brudzie.
I nie majq ani ubrari, ani but6w, kt6re mogtyby ich przed tymi strasznymi wa-
runkami chronii - tlumaczy Lee. I dodaje, 2e nigdy nie zapomni historii, kiedy
zobaczyl,2e czqic dzieciak6w z kenijskiego sieroci6ca, w kt6rym siq w 2007 za-
trzymal, nosi buty o wiele dla nich za male. -Zaczqlem zadawat sobie pytania
idoprowadzilo mnie to do pomyslu, kt6ry zmaterializowat sig jako projekt"The
Shoes That Grows".
Buty zostaly zaprojektowane z wysokiej jakoici sk6ry uzbrojonej w metalowe

zatrzaski, kt6re umo2liwiq powiqkszanie ich rozmiaru. Bqdq te2 mialy podeszwy
z prasowanej gumy, kt6ra powinna wytrzymai pigt lat u2ytkowania. Zostanq
przygotowane w dw6ch rozmiarach - malym i du2ym, tak aby mo2na je dopa-
sowa( do st6p wszystkich dzieci w wieku szkolnym. Ka2dq z wersji bqdzie mo2na
powiqkszyt o piq( rozmiar6w w miarg, jak rosla bqdzie stopa dziecka.
Parq mo2na sfinansowai ju2za 10 dolar6w. [...] Na stronie Because lnternational
dzialacze zachqcajq do wsparcia projektu. [...] Dziqki organizacji buty trafiq na
poczqtek m.in. do dzieci w Ekwadorze, na Haiti, w Ghanie i Kenii.
TV. W
) C.wiczenig.5.q.....
PYTANTA:
l) Na czym polega projekt,,The Shoes That Grows"? a) Wymieri najpopularnir
2) Dlaczego pomyslodawca projektu zdecydowal siq na pomoc przez zdaniach ich pracq, jej <
rozdawanie wla6nie but6w? b) Opowiedz o do6wiads

3) Kto finansuje projekt? Twoich znajomych.
4) Kim beda obdarowani?
Si -lrk *ysladaja buty wedlug pomyslu Kentona Lee i dlaczego wta6nie takl A
Uwrczenre )/
6) Czy l0 dolar6w na buty to dulo czy maloT ,
7) Jak sadzis z, jaknaten pomyst zareagowali obdarolvani? il*Jkilk;kil;;;
a) wr6inymwieku;
Si lrk s4dzisz:,'jaknaten pomysl zareagowali ludzie w USA i w Europie?
9) Czy mySlisz, 2e ta akcja to dobry pomysl?
Dzieci
C. rvi.qqpsie.Ll. Cwiczenie mo2na Prze-

Jakto zwykle bywa pomysl Kentona Lee spotkal siq prowadzi( w Parach lub
i z pozyfywnym odzewem, i z krytyka' Zastan6w sie, grupach, nastePnie za-
colnternaut6w zachwycilo, a co oburzylo, i napisz proponowa( dYskusjq.
po trzy komentarze (posty) w imieniu popierajq-
cych projekt i w imieniu przeciwnik6w'
b) wr6inychkrqgachkuh
Za Przeciw
W krajach
Zachodu
.Q.''siqzp.aie.p.q..
Uzupeln ij zdania czasownil
l. Wielu ludzi przylqc

pomoc potrzebujqc
to 9. rsi.czpnie.Ll.. 2. Nasza organizacjaz
b Cwiczenie mcL
JakieTwoim zdaniem najpilniejsze problemy ma ludzkoSd na byi podstawq 3. Pomysl jest Swietny,
(ustnie lub pi-
Swiecie? Wymieri kilka przyklad6w i opowiedz dyskusji. Pafistwo czy prywal
je tozv'ti4zai
semnie) jak siq je roz\ /i4zuje, albo jak moina by 4. Kto nie przestrzega
i pom6c potrzebujacYm.
niebezpieczef stwo
( zzol
rI
ZA IDEAI'EM
IV. W POGONI ZA MARZENIAMI, W POGONI
Opisz w kilku
Twoich lub
( C*i.t"ni" ro2na wYko- (

Cw.i.czenig.lz ...... .
i nai w gruPach i mo2e I
Wymieri kilka przyklad6w marzeri ludzi uviRodstawadvskusii.

a) wr62nymwieku;
I ]
b) wr62nych krqgach kulturowYch'
W krajach W krajach
Zachodu Trzeciego Swiata
aby ...
1. Wielu ludzi PrzYlqcza siq do
pomoc potrzebujEcym.
2. Nasza organizacja zawsze " ' pomocE'
3. Pomysl jest Swietny, ale kto 90 ' ' ' '
Paistwo czY PrYwatnY sPonsor?
4. Kto nie przestrzega zasad bezpieczefistwa " ' " ' '
niebezpieczeristwo utraty zdrowia lub 2ycia'
F
5. Projekt ten w przyszlosci ... ... wszystkim mieszkahcom 4. ,,Lepiej rozkaz

regionu dostqp do wodY Pitnej. pomocy u innl
5.
Ten plaszcz jest trochq za szeroki w ramionach, ale mogq go na jutro
,,Uszczg5liwiar
Bosmans)
.... do Pani figurY.
6. ,,Na dziesiq(
7. Sportowiec w reklamie spolecznej do uprawiania przez dziewig
<
sportu i aktywnego 2ycia. bqdqcego rze<

8. Bank.. ... wakacje 20 dzieciom z biednych rodzin'
9. Nowy model smartfona do rqk klient6w ju2 na
.c. .,stqzpnie. g.l ....
poczqtku przyszlego roku.
Przecrytajfragment ar
10. Nie wszystkich rodzic6w . na kupowanie dzieciom zgodnie z informacjan
nowych podrqcznik6w, dlatego czesto szukajq u2ywanych egzemplar4y czenie bez ponownego
na targach iw lnternecie. miqtai.
Joanna Podg6rska
ewiczenie 59
Apetyt na lepsze:
a) Z podanych wyraz6w utw6rz wyrazy zloiLone.
(fragment artykulu z,,polit
Rzeczownikizlo2one \ erzymiotniki zlo2one

Uciekajq z medi6w bar
dobro + czyni( =..... rcstauracjq. To coraz b
go z po2ytecznym. Ale
wiara+godny=.....
praca + chlonq( =. .... Warszawa to kaprySne
czas+chlonq(i..... .zansg przetrwa(, oceni
2ycie + dawai =. . ... w Sr6dmieiciu. A mimo
azyjna moda na gotow
dlugo + trwa( =.
Iryzys. Po trzecie, to efi
bez+placi(=..... Ctecj i, W lo s ze c h czy H i sz1
bez+nadzieja=... lrorujq, a potem... na rynl
dlugi + termin =...... tacie miejsce bqdq urzq
prawda+m6wii=..... Iiejsce, pomysl, zna lezir
de - to zdaniem restaur
rystarczajqce.
b) Ul6it zdania z tymi wyrazami.
faloq dzi6 powa2ny I
*hrn, do(wiadczenie m
Cwiczenie 60
isae jako student w lar
hajpki na Brooklynie, m
Wypowiedz siq pisemnie na temat jednego z przysl6w lub aforyzm6w (ok 15..
fdaninem, nauka smak
-200 sl6w). r statkach wycieczkow
1. ,,Kto szybko daje, dwa razy daie". (przyslowie polskie) kszcie piqi lat w Lond
2. ,,Lepiej dawat ani2eli brai'i (przyslowie polskie) hfoki'ej restauracji na Sw
3. ,,Ka2da pomoc jest lepsza od stu rad'i (przyslowie polskie) tlol<alwWarszawie na t
b na wnqtrzarskie zakup
t-l
IV. W POGONI ZA MARZENIAMI, W POGONI ZA IDEAI-EM

-
pomaga( ni2 szukai
,,Lepiej rozkazywai sobie ni2 innym, lepiej sobie
pomocy u innych". (przyslowie chi6skie)
(Phil
5. )Uszcze6liwianie innych jest marzeniem ludzi szczq6liwych'i
Bosmans)
6. ,,Na dziesiqi os6b, kt6re proszq mnie o
pomoc, wolq byt oszukany
przez dziewiqt, ani2eli odesla( z pustymi rqkami jednego czlowieka'
bqdqcego rzeczywiScie w potrzebie". (Jan XXlll)
9.:si.qrp.qie.9.1. .
przeczytajfragment artykulu Apetyt nalcpsze Lycie,a nastqpnie dokoricz zdania
,god.ri" , informac;"mi zawartymi w tek6cie' Spr6buj najpierwvykonai 6ui-
Jenie bez ponownego zagl4dania do tekstu, sprawdzaj4c, ile udalo Ci siq zapa-
miqtai.
p ,o"r,rra Podg6rska
Apetlrt na lepsze zYcie
(fragment artykutu z,,Polityki'i 05.1 1.201 3)
Uciekajq z medi6w bank6w, korporacji,2eby stworzy( wNasnq

kawiarniq albo
powszechne marzenie. Polqczenie przyjemne-
restauiaqq. To coraz bardziej
go z po2ytecznym. Ale tei spore ryzyko'
miejsc ma
Warszawa to kapry5ne miasto. 10, mo2e 15 proc' nowo otwartych
Centralnego
szansq przetrwa(, ocenia Bartek Banan Panasiuk, wlaiciciel Bufetu
tele-
w Sr6imieiciu. A mimo to otwiera siq ich coraz wiqcej. Po pierwsze, dziala
jak przetrwa(
wizyjna moda na gotowanie. Po drugie, to popularny patent na to'
poie2d2q trochq po
kryzys. po trzecie, to efekt wakacyjnych wyjazd6w. - Ludzie
eieili, Wloszech czy Hiszponii, poznaiq nowe smaki. Znoiomi m6wiq im, iwietnie
2e
Juz
gotujq, o potem... no ryriku wt6rnym iest mndstwo taniego sprzqtu do kupienio'
trzecie mieisce bqdq urzqdzalw ten sposob - m6wi Banan'
i doswiadcze-
Miejsce, pomysl, znalezienie niszy, wyczucie potrzeb publicznosci
niezbqdne, by osiqgnqi sukces. Ale nie-
nie - to zdaniem restaurator6w warunki
wystarczajqce.
pod nazwi-
Babaloo, dzis powa2ny pracownik korporacji, wiqc woli nie m6wii
Kelnerowal
skiem, doSwiadczenie mial gigantyczne. od kelnera do mened2era.
jeszcze jako student w latac[ gb. Potem bylo siedem lat w Nowym Jorku; kultowe
inajpki na Brooklynie, meksykarlska restauracja z etnicznq kuchniq-i kucharzem
lndianinem, nauka smak6w kuchni fusion w celebryckim bistro w Soho'
Epizod
na statkach wycieczkowych, ptywajqcych po Morzu Sr6dziemnym i Karaibach'
wreszcie piq( lat w Londynie, gdzie pracowal jako mened2er w najlepszej maro-
kariskiej restauracji na Swiecie.wr6cildo Polskizentuzjazmem i pomyslem.wyna-
iql lokaiw Warszawie na tylach hotelu Novotel,
dawniej Forum. Pojechal do Maro-
G na wnqtrzarskie zakupy. I otworzyl restauracjq z kuchniq p6lnocnoafrykariskq,
POLSKI DLA OBCOKRAJOWCO\iV
-...
ale te2 z prawdziwymi, nowojorskimi, niesieciowymi hamburgerami. Przez pierw- tego samego. My5lal o zalo:
sze trzy miesiqce szlo dobrze, a potem sig zaciqlo. - W tym biznesie nale2y vvyliczyi popukal siq w glowg: kto r
cyfrq, czyli miesiqczny doch6d, kt6ry musi wystarczyi na czynsz, oplacenie ludzi, zaku' mala ksiqgarnia. Ale one m
py i reklamq. Jeili podzieli sig cyfrq no liczbq dni w miesiqcu, to ju2 w polowie wiadomo, im kombinacja - polqczenie
czy czlowiek jest pod kreskq - tlumaczy. - Nam w piqtym miesiqcu od otworcio zo-
Podzielili siq rolami: Tochmi
czqlo brakowoi do cyfry.To mo2na por6wnat do braku powietrzo. Przychodzq kolei
giel od tego,2eby siq bai. A
newezwanio do zaplaty i musiszwybierot: zopo2yczat siq czy zwijai. Ja siq zwinqlem.
czyly siq im wsp6lne pieniq,
Do dzi( analizuje Wzyczyny pora2ki. Mo2e wystr6j byl na za bogato i onie6mie- moc do wydawnictw. Trzyzg
lal, mo2e menu zbyt ekstrawaganckie dla 6wczesnego klienta, mo2e gdyby ser- miejsce promujqce literatun
wowal pierogi i piwo z nalewaka, toby siq utrzymal, a mo2e miejsce za bardzo na nikt nie przyjdzie.Miejsce je
uboczu. [...] z sukienkami, sklep z porce
tylu znajomych, ze nawet je
W t-odzi odpada przynajmniej jedno ryzyko - miejsce. Wiadomo, 2e krqgoslup
nie z alkoholem byl klopot, I
miasta to Piotrkowska. Nadwerq2ona nieco przez nowo powstalq Manufakturq,
stii pozwoleri za absolutnie
kt6ra pr6bowala przejq( rolq centrum. Jednak wladze miasta pr6bujq o2ywii
Zofia. Kiedyi zobaczylem, jot
Piotrkowskq przezprzetargi kreatywne, w kt6rych mniej liczy siq wysoko6t propo-
cia lnstytutu Reporto2u.
nowanego czynszu, a bardziej kulturotw6rcza funkcja miejsca. Maciek Stahczyk fis
wygral pierwszy z nich. Przez lata pracowal w lokalnej gazecie, piszqc o miej-
szczqScie patrzet, jak mlodzie
ale do Europy to nam jeszcze
skim bezpieczefstwie. Ale czul,2e to wszystko idzie w zlym kierunku. Po kolej-
lekturze m6gt wypii kieliszek,
nych zwolnieniach ludzi bylo coraz mniej, a roboty tyle samo. Redakcja zmienia-
bo brzmi bardziejelegoncko i
la sig w fabrykq klikniqe Kiedy szykowalo siq nastqpne zwolnienie grupowe, sam
nam pozwolenie zalatwila. Ki
zdecydowal: to ja poproszq, i za odprawq postanowil otworzy( coi wlasnego.
pier z rqk, bo byly przekonanq
-Zastonawialem sig, co ja umiem poza pisaniem.Wyszlo mi,2eznam siq no ksiq2koch
i olkoholach, bo no studiach dorobialem joko barman. Efekt to Niebostan, czyli anty' Wrzenie stalo siq miejscem Sr
kworiato-kowiornia. W Worszowie byly wczeiniej tokie miejsca- W Lodzi ieszcze nie. tu codziennie, popracowac
wet kilkana5cie w miesiqcu. I
Lokalizacja to byl w zasadzie pewniak. Wcze6niej dzialal tu znany jazzowy klub
)azzga; wiadomo byNo,2e wszyscy bgdq ciekawi, co powstanie na jego miejscu.
Czas blqd6w iwypaczeri
Remont byl robiony najtahszym kosztem, z pomoca rodziny, znajomych, a na-
Aneta Mamos uciekla z reklar
wet rzecznik6w prasowych, z kt6rymi Maciek zawodowo wsp6lpracowa| wpa-
szawskich a gen cjach ja ko accr
dali po przyjacielsku coi pomalowa( albo przybic. Wyposa2enie z recyklingu:
du2ymi zespolami. Na poc-,At
ptyta pa2dzietzowa,w6zkiz supermarketu, europalety, lampki ze sloik6w. No
ale dajqca poczucie, 2e czlow
i siq krgci: imprezy, koncerty, spotkania z pisarzami. Byla nawet telekonferencja
mencie poczula, z€, po pienry:
z )erzym Pilchem. Co prawda Marcin wcze5niej nie wierzyl, 2e da sig pracowai
gie, 2e z kulturq korporacyjnq
przez 16 godzin na dobq, i wszelkie opowie6ci o wlasnym biznesie uwa2al za
Kasiq, bo jest,,niefajna,i I 2e kr
przesadzone, ale najtrudniejszy punkt ma za sobq.To decyla,2eby zatrudnii lu-
Smieciowe, kiepskie pieniqdz
dzi, wpu6cii kogoS obcego za bar i nie robi( wszystkiego samemu. - Mo2na to
dostawala przyzwoite,ale io
por6wnai do uczucia, kiedy nostolatkowi daje siq kluczyki do wlasnorqcznie wyre- I
montowonegozabytkowego outa. Ale beztego nie da rady - deklaruje Marcin. Po trzecie, naszly jq wqtpliwo6
midyskutuje na temat opakor
Wizje, wino i lqki
magenty, to bqdzie wyglqdatc
Zanim Marcin otworzyl Niebostan, jeZdzil do Warszawy podglqda( podobne miei
by robii coi uczciwszego. Zarr
sca, takie jak Czuly Barbarzyfrca czy Wrzenie Swiata, zalo2one przez trzech repor-
staci kolejnej golarkiczy lokat
ta2yst6w,,Gazety Wyborczej": Pawla GoZlif skiego, Wojciecha Tochmana i Mariusza
potrzebe konsumpcji. Czyli da
Szczygla. Mariusz m6wi dziS, ze kawiarnia to ostatnie, co przyszlo mu do glowy-
nie o wlasnej knajpie zawsze n
Po prostu co siedem lat musi coS zdywersyfikowa( bo nudzi mu siq robienie wcii
-
.";" ;, ;;;; ;:#;::;:;; : ::::

popukal siq w glowq: kto ci bqdzie fiaciN za wypo2yczanie reporta2u? To mo2e
mata ksiqgirnia. Rle one masowo bankrutujq, wypierane przez sieci6wki. Wyszla
im kombinacja - polqczenie ksiggarni, kawiarni i lnstytutu Reporta2u.
Podzielili siq rolami:Tochman jest od wizji, Go2lifiskiod wina, bo siq zna, aSzczy-
giel od tego, 2eby sig bat. A poniewa2 kredyt6w boi siq panicznie, to kiedy sko6-
Ly[ sig im wsp6lne pieniqdze, a do korica bylo jeszcze daleko, zwr6cili siq o po-
moi do wydawnictw.Trzyzgodzity siq dorzucit ito tylko za obietnicq,2e powstanie
miejsce piomujqce literaturq non-fiction. Kiedy mieli otwiera(, Szczygiel siq bal,2e
niki nie przy)dzie.Miejsce jest na uboczu, a wok6N wszystko bankrutowalo; butik
z sukienkami, sklep z porcelanq. Usiedli i doszli do wniosku,2e majq w miekie
tylu znajomych, 2e nawet je6li bqdq przychodzi( tylko oni, to musi wypalii. Jedy-
nie z alkohoiem byt klopot, bo tutejsza wsp6lnota mieszkaniowa uchodziw kwe-
stii pozwoleri za absolutnie nieprzejedna n4. - Jei przewodniczqcqiest leciwa
pani
Zofia. Kiedy| zobaczylem, iok zoglqda do nas przez okno, gdy odbywaty siq zaig-
cia tnstytutu Reporto2u. Wyszedlem do niei, a ono m6wi: ponie redaktorze, co to z0
uczqsiie patrzei, jok mtodzie| przychodzi postuchai wyklodu. A ia no to: Pani Zofio,
ole do Europy to nom ieszcze doleko- w tokim Rzymie czy Paryû toby czlowiek
przy
lekturze m6gl wypit kietiszek biatego wina. specialnie powiedzialem o biolym winie,
oo urzmiaid1ielelegancko i nieinwazyinie - opowiada Szczygiel. - No i
paniZofio
nom pozwolenii zolotwita. Kiedy zanioslem ie do urzqdu, panie wyrywaly sobie po-
pier z rqk, bo byly przekonone,2e go osobiicie sfalszowalem'
Wzenie stalo siq miejscem Srodowiskowym. Niekt6rzy dziennikarze przychodzq

tu codziennie, popracowa(. odbywajq siq promocje reporterskich ksiE2ek; na-
wet kilkana6cie w miesiEcu. [...]
Czas blqdow i wyPaczeri

Aneta Mamos uciekla z reklamy. Po studiach przez dziewiqi lat pracowala w war-
szawskich agencjach jakoaccount manager, a potem jako supervisorzarzqdzaiqcy
du2ymi zespolami. Na poczqtku byla zafascynowana; robota ciq2ka, intensywna,
ale dajqca poczucie, ze czlowiek sie stale uczy i rozwija. Jednak w pewnym mo-
."n.i" po., ula,2e, po pierwsze, jej 2ycie osobiste wla$ciwie nie istnieje. Po dru-
gie, 2e z kulturq korporacyjnq co( jest nie tak. co to niby znaczy,2e ma zwolnii
Kasiq, bo jest,,niefajna'i I 2e korporacje wykorzystujq ludzi do cna, dajqc umowy
imieciowe, kiepskie pieniqdze, a 2qdajq w zamian calego 2ycia. ona pieniqdze
dostawala przyzwoite, ale to przestalo wystarczai.
Po trzecie, naszty jq wqtpliwoSci, czy to normalne,2e 30 dorostych os6b godzina-
rni dyskutuje na temat opakowania kremu; bo jakby odjq( trochq cyjanu i dodaf
magenty, to bqdzie wyglqdalo bardziej optymistycznie. I po czwarte, 2e chciala-
by robiicos uczciwszego. Zamiast kreowai nowe konsumpcyjne potrzeby w
po-
staci kolejnej golarki czy lokaty bankowej, zaspokajat najbardziej podstawowq
i potzebq konsumpcji. Czyli dawa( ludziom dobre, uczciwe jedzenie. bo marze-
, ru€ o wlasnej knajpie zawsze miala gdzie6 z tytu glowy.
_l
Ale nie w Warszawie, bo tu rynek jest mocno nasycony, publicznoj( chimeryczna 3. Ludzie uciekajq z I
i nie spos6b przewidziet, czemu jednego dnia lokal prze2ywa oblq2enie, a dru-
giego stoi pusty. w jej rodzinnej Lodzi w starej fabryce powstalo centrum oFF 4. Biznes knajpiany i
Piotrkowska. Knajpki, pracownie a rtystyczne, studia fotog rafi czne.

Tam, razem z dw6jkq innych uciekinier6w zbranly, postanowili otworzyi restau- 5. Knajpki, kawiarnie
racjq MlTMl. Przezrok pracowali nad projektem. Logistyka, badania rynku, mar-
keting - na tym siq znali. Ale itak o malo sig nie wylo2yli na remoncie.To stara, za- 6. Niedobrym miejs<
bytkowa fabryka. Zalatwianie ka2dego papierka trwalo wieki. Najtrudniejszy b/
moment, gdy sanepid wyznaczyl ju2 datq odbioru, a bank zalegal z terminowq
7, Du2q zaletq posia
wypNatq raty kredytu i nie mieli za co kupi( sprzetu do kuchni. wtedy byli bliscy
zalamania, ale znajomi siq zrzucili i po2yczyli pieniqdze. - Ruszylo iieszcze wszy
scy jedziemy na odrenalinie, wiqc nie czuiemy zmqczenia. Spig po trzy godziny no 8. Marzqcy o wlasny
dobq, ale jak udo mi siq iu2 dobudzii, to siq uimiecham - opowiada Aneta. - Bo iok
widzq,2e ludzieprzychodzqdo nos na sniadonie, a potemwieczorem wrocaiqnake 9. Otwierajqc wlasnl
tacjq, to jest wymierna sotysfokcja. Wiqksza ni2 obserwowanie slupk6w sprzeda2y.
Dorotg Grochulskq korporacja w gruncie rzeczy wyplula. Pracowala w Korei Polu- 10. Modne obecnie n
dniowej dla Samsunga. Zajmowala sie strategiq globalnq produkt6W badala 162-
nice preferencji rynk6w: Rosja, Brazylia, Chiny. W Korei kultura korporacyjna jest
jeszcze inna; bardzo uwewnetrzniona. Ludzie sami siebie postrzegajq jako try"
biki w firmie i cale 2ycie budujq wok6l pracy. w pewnym momencie, jako ko 9..si.qrp.qie. 9.?. . . . .
bieta w ciq2y, stala siq trybikiem nie w pelni sprawnym, wiqc jej podziqkowam Na podstawie historii opis
i nawet siq nikt nie zdziwil. Po powrocie do Warszawy szukala czegoj nowego macje dotycz4ce prowadzc
Na PowiSlu trafila do budynku dawnej fabryki kartograficznej. Piqkny teren, wnq'
trza z klimatem w berlir{skim stylu. otworzyla klub,,'1500m2'1 Pierwsze p6l roku
to byl czas blgd6w i wypaczeri. Musiala sta( siq ekspertem od prac budowla
nych, rekrutacji, odr62niania przyzwoitych organizator6w koncert6w od oszu'
st6w jak r6wnie2 nauczy( siq, co robi(, kiedy w nocy z soboty na niedzielq zatka-
jq siq wszystkie toalety albo urwie grzejnik.
Klub wpisal siq w mapq warszawskiej kultury alternatywnej, stal siq miejscenl
gdzie siq bywa. Ale to warszawa, wiqc nikt nie jest w stanie przewidzie(, na jak
dlugo. W tym roku, razem ze wsp6lnikami, otworzyla wigc nowe miejsce - restau''
racjg Na Lato. - To chybatrochq uzale2ma - m6wi Dorota. -W korporaciiczlowi*
haruje i nigdy nie widai bezpoSrednich efekt6w, a tu wszystko widai od razu. Jak sQ
uda jedno miejsce, zaczyna siq mySlet o nastqpnym. Sprawdzii, czy ma siq iu2 dobre Pawel Go2lirlski,
wyczucie.1...1 WojciechTochman
i Mariusz Szczygiel
ZonNrn:
1. Warszawa to kaprySne miasto, poniewa2
2. Ludzie marzq o otwarciu wlasnej knajpki czy restauracji, bo . .

-

.....
-
3. Ludzie uciekajq z korporacji
4. Biznes knajpiany i restauracyjny udaje siq wtedy, Sdy ..
5. Knajpki, kawiarnie i restauracje czgsto bankrutujq, bo ....
6. Niedobrym miejscem na wlasny biznes jest ...
7. Du2Ezaletq posiadania wlasnego biznesu jest ...
8. Marzqcy o wlasnym lokalu nie liczq siq ztym,2e
9. Otwierajqc wlasny lokal, trzeba wziq( pod uwage
10. Modne obecnie miejsca, w kt6rych siq bywa, to .....
I g.:srqzp.+ip.9.?.
Na podstawie historii opisanych w powy|s4ym artykule uzupelnij w tabeli infor-
*".;" doty.r4ce prowadzonego przez poszczeg6lne osoby wymarzonego biznesu'
Dl.tt::g:
yuo' Zatetv
' I i co roui
' Ii
Probtemv (nre,
'-,-,-
Osoba .
Dlznesu brznesu ,i sreuoato I
i
dzisiaj
Babaloo
Maciek Stahczyk
Pawel Go2liriski,
WojciechTochman
i Mariusz Szczygiet
Aneta Mamos
Dorota
Grochulska
I
G?r)
1"2
POLSKI DLA OBCOKRAJO\iVCOW
... MI
-
.c. rsiczp.+ie.9.9.. Cwiczenie mo2na zreali- .c. rstqrsnie. p.7.
.. .. . ..
Chcial(a)by5 z przyjaci6lmi otworzyd jaki6 lokal zowa( w grupach, kt6re
stworzE swoje plany ipre-
a) Wyjadnij podanevryrau
(kawiarniq, knajpkq pub, restauracje itp.). Opo-
zentujEje pozostalym.
wiedz o tym projekcie, uwzglqdniaj4c nastqpuj4- marzy( o niebieskich n
Nastgpnie m02na zapro-
ce kwestie: ponowai dyskusje na te- marzenie Sciqtej glowy
mat realnoici projekt6w.
1. Jaki bylby to lokal? marzyioksiqciuzbajki
2. Gdzie by siq znajdowal? marzenie senne _ .....
3. Jaka bylaby oferta? (nii na jawie
4. Dla kogo bylby przeznaczony?
5. Czym by siq wyr62nial ijak konkurowal z innymi podobnymi lokalami?
rozmarzyi sie - .......
6. Jakie problemy moglyby siq pojawit ijak by6 je rozwiqzal(a)? marzyciel(ka) -........
7. Jakie sq slabe i mocne stronyTwojego pomyslu? marzycielski
8. Co byloby potrzebne,2eby odnie6t sukces? rozmarzony
cielqcy wzrok-
b Coiozp.+ip.9.1
Opowiedz o swoich marzeniach:
cielqcy zachwyt
a) z dzieciristwa; b) Ulili,zdaniazpodanym
b) aktualnych, kt6rechcial(a)by6zrealizowad;
c) takich, kt6re wiesz, 2e nie maj4 szans na realizacjq.
Cwiczenie 68
Cw.iczenig.9.i. L'zupelnij wiersz Jonasza Kc
.
Znajdi, w prasie lub Internecie historie ludz| kt6rzy Prezentacja na zajg

po6wiqcili zycie realizacji swojego marzenia: ciach znalezionych ciq. fala . gorEcym . kartki .
historii mo2e sta( sie
a) kt6rym sie udalo;
podstawq dyskusji.
b) ktSrzyponie6likleske.
Trzeba marzyi
Zeby co5 siq zdarzylo
pq
zeby (l) ... .... siq zda
lziawila siq (2)
pogrq2yc siq w .. Trzeba marzy(
zrealizowa(
-;miast dmuchai
na zimne
2yczyc spelnienia
oddawa( sie ...
r.a(3) . ..... siqsparz,
- Ceszczu pobiec pod rynnq
skrywa( -zeba marzy(.
zrezygnowa(z .....
gonii za -dy spadajq jak tiscie
. datzkalend;
b) Ul6i,z utworzonymi zwrotami zdania. t.edy szaro i (5) .. .
-zeba marzy(
/:\
I )')9
L.*YJ
I
t-l
IV. W POGONI ZA MARZENIAMI, W POGONI ZA IDEAI-EM

O
Cwiczenie 67
a) Wyja5nij podane wyrazy izt'lroty.
marzy(o niebieskich migdatach
marzenie Sciqtej glowY -
marzy(oksigciuzbajki
marzenie senne -
Snii na jawie
rozmarzy( siq -
marzyciel(ka) -....
marzycielski
rozmarzony
cielqcy wzrok -
cielqcy zachwYt
b) lJl6it zdaniaz podanymi wyrazami i zra"rotami'
Cwiczenie
.;.: . .; 68
ramce'
Uzupelnij wiersz Jonasza Kofty Trzebamar4tiwyrazami podanymi w
ciq.fala.gor4cym.kartki.mgli5cie.miloS(.moglo.sw6j.wciq2.zjawilasig
Trzeba rnarzyi
Zeby co6 siq zdarzYlo W chlodnej, pustej godzinie
Zeby(1) ...... siqzdarzYc Na (6) . ... . . . los siq odwa2Yt
lzjawila sie (2) . Nim twe szczq6cie (7) .. . . .. minie
Trzeba marzyi Trzeba marzyt
Zamiast dmuchat na zimne W rytmie wietrznej tqsknotY

Na (3) . ...... sie sParzY( Wraca (8) do Pla2Y
Zdeszczu pobiec Pod rYnnq Ty pamiqtaj (9) .... ... o tym
Tzeba marzyt Trzeba marzyt.
Gdy spadajq jak liScie Zeby coS sig zdarzYlo

(4) .. .. .. dat z kalendarzY Zeby moglo sigzdarzYc
Kiedy szaro i (5) ... | (10).. ..... mitoS(
Trzeba marzy( Trzeba marzyi.
-I
POTSKI DLA OBCOKRAJO\N'COW
.C.:giqzpnis.9.9.. 4. Niestety musze

w wierszu Juliana Tirwima Dyzio Marzycielpoprzestawiano fragmenty. Upo. zam6wiefi.(zpn
rzadkuj je zgodnie z sensem, wpisujqc odpowiednia cyfre w pierwsie; kofimniq
pomoc4 bqd4 tei rymy i rytmwiersza.
5. Wszyscy dziwili s
Dyzio Marzyciel 6. Trzeba wziqi pod
I Poloiyl sig Dyzio na lqce,

Przyglqda siq niebu blqkitnemu 7. Nie musisz siq ob
Ze to nie stosy ciastek...

8. Powinno ci zale2e
I szkoda,2e cale niebo
Wyciqgnqlbym tylko rqkq 9. Nie powinniScie

I jadl... i jadl... i jadl..li
(decyzja)
Nie sq z waniliowego kremu...
A te r62owe - 10. Zanim nie zarobil
Ze to nie lody malinowe...
A te zlociste, pierzaste -
I marzy: ewiczenie 7l
,,Jaka szkoda,2e
te obloczki ptynqce
a) Uzupelnij tabele info:
poszczeg6lnych kwesti
Le2albym sobie, jak le2q,
Na tej murawie 6wie2ej,
Nie jest z tortu czekoladowego...

il Rodzina
Kwestie
Jaki piqkny bylby wtedy Swiat!
Dom
.C. w.iczgnig.7.q. .
Praca
Przeksztald zdania, wykorzystuj4c podane w nawiasie
wrazy i zwroty. zadn.
waj sens wypowiedzi.
Styl2ycia
l. organizowaliSmy tu spotkania autorskie tak dlugq jak czytelnicy
$fi
nimi zainteresowani. (dop6ki... dop6ty...)
MiejscowoS( (miasto/
wiei), w kt6rej mieszkasz
2. chociaz przyjaciele mito odradzali, postanowilem podq2a( za swoim
marzeniem. (wbrew) Kraj, w ktorym2yjesz
3. Czlowiek potrafiqcy wiele rzeczy, zawszeznajdzie pracq. (ten, kto...) Swiat
lnne
I/30I
T:JY-J
-:a
lY.Y:99."I'.'LY+lllT'|I':Y.'9.'9T'.111'.u*Py...
4. Niestety musze Panu odm6wit, poniewa2 nie realizujemy takich
zam6wie6. (z Przykro5ciq; odmowa)
5. Wszyscy dziwili sig,2e kelner tak siq zachowuje. (postqpowanie)
6. Trzeba wziqt pod uwage koszty calego przedsiqwziqcia' (rozwa2y()
7. Nie musisz siq obawia(,2e wlakiciel podniesie ci czynsz' (pow6d)
8. Powinno ci zale2et na jak najlepszych warunkach umowy' (interes)
9. Nie powinni5cie siq pochopnie decydowa( na tak du2q inwestycjg'

(decyzja)
10. Zanim nie zarobil tak du2ych pieniqdzy byt mitym czlowiekiem. (odkqd)
c. :si.qzpp!s.7.1. .
a) Uzupelnij tabelq informacjami dotycz4cymi Twoich matzei odnosnie do

poszczeg6lnych kwestii.
Twoje marzenia
Dom
a-
Styl 2ycia
MiejscowoS( (miasto/
wieS), w kt6rej mieszkasz
Kraj, w ktorym2y)esz
Swiat
-\
POTSKI DLA OBCOKRAJOWCOW

-...
b) Por6wnaj swoje marzenia i wizje z opisanymi przez koleg6w i kolezanki. Co
Was r6ini, a co do czego jeste6cie zgodni?
c) Czy marzenia Twoich rodzic6w i dziadk6w byly podobne? Por6wnaj.
j-
Uwczenre /Z
w;#;,r.'oi,"-"* ;;;;;;j"d;;;;; ;;il;il ;r;;;; i;i..'rs ;
Iv
-200 sl5w).
1 . jest czlowiek, takie sq jego marzenia". (przyslowie wietnamskie)

,,Jaki
2. ,,Nigdy nie jest siq za starym,by marzyi. A marzenia te2 sig nie stazei{-
(Lucy Maud Montgomery)
3. ,,Marzenia zwykle siq spelniajq, ale nie tak i nie wtedy, kiedy tego
pragniemy". (Maria Dqbrowska)
"W
2yciu mogq cig spotka( dwa rodzaje nieszczg5cia. Kiedy twoje qi
wiqksze marzenie siq nie spelni. Albo kiedy siq spelni". (Georg Bernd
Shaw)
5. ,,Czasem nierealne marzenie mo2e stai siq realnym koszmarem". (l(d
Boromeusz)
6. ,,Podrzu( wlasne marzenia swoim wrogom, mo2e zginq przy -fi
realizacji". (Stanislaw Jerzy Lec)
ODRO
I
PODROZE,KS'
BLTZEJ GWIA'
PODMORSKIE
-:-
I ) 1/
\:::) I
z kolegSw i kolezanki. Co
podobne? Por5v*naj.
s lub aforyzm6w (ok. lSG
rzyslowie wietna mskie)

azenia te2 siq nie starzejq".
k i nie wtedy, kiedy tego
or,gicia. Kiedy twoje naj-

sie spelni'i (Georg Bernard
rolnym koszmarem". (Karol
n mo2e zginq przy ich

PODROZE BLISKIE
IDALEKIE
PODROZE,KSZTAI,CA
BLIZE,J GWIAZD
PODMORSKIE, PODROZE
-...
I. PODRO ZI:. KSZ'I.AT,(, A Cwiczenie 4
Wyjasnij, kt"r;;;;;;;
podr62nik -
wqdrowiec
9:siqrp.$ip. L... pEtnik -
Wyja6nii, co oznaczaj4 podane pojqcia? Czym sie r6inia? Podaj przyklady. ; nomad
pod162 wl6czgga -
wyprawa pasa2er -
pielgrzymka wycieczkowicz- ......
wycieczka autostopowicz - .......
tulaczka - komiwoja2er
.C. 1gi.czp.r,ie.a . .
Cwiczenie mo2na wykonat w parach /-
Lwczenre 5
lub grupach, w formie konkursu. Kto
Uzupelnij obie listy, podajac jak najwiqk- wypisze wigcej przyklad6w, wygrywa. Odpowiedz na pytania w tal
sz4 liczbq okre6leri.
Podr62: zag ro n iczna, poSl ub na,
Pytania
Jakie cechy powinien I
Wyprawa: a rcheol og iczn o, badowcza,

miet? I
Co powinien wziq(
ze sobq?
.C:sigp.,.ris.9. ... Co powinien umiei?

Wyja6nij znaczenia podanych wyraz6w bqd4cych synonimami slowa ,podr6ito-
wa6". Wskai r62nice miedzy nimi (np. stylistyczne) kontekst uzycia itd.
podr6zowai
wqdrowa( Cwiczenie 6
wl6czy( sie - .. Scharakteryzuj i poromaj typ
jeidzit turystA z typowym podroiniki
tluc siq (po drogach / iwiecie)
przemieszcza( siq -. Turysta
przemierzaf (kraj / Swiat)
kursowa( -
woja2owat
walqsai sie - ..
blqkai sie - ..
gonit po Swiecie
V. PODROZE BLISKIE I DALEKIE
O
C..siqzp+ip.L
lt-vja6nij, kim s4 wymienione osoby i co je r6ini.
podr62nik -
r wqdrowiec
L pqtnik
: ruinia? Podaj przyklady. nomad
wl6czqga
pasa2er
wycieczkowicz- ..
autostopowicz- ..
komiwoja2er
Li4n;s,n.2r. wykona( w pardr

lgnrpach, w formie konkursu. Kto ewiczenie 5 Mo2na poleci( wykonanie iwiczenia w parach
lub grupach, nastgpnie zaproponowai dyskusjg.
fEee wigcej przyklad6w, wygryr. )dpowiedz na pytania w tabeli.
Jakie cechy powinien

miet?
Co powinien wziqi
ze sobq?
Co powinien umie(?
imami slowa rpodnirb
kontekst uzycia itd.
Mo2na polecii wykonanie twiczenia w dw6ch

.
-C..si.czpni9.O.. grupach - ka2da charakteryzuje jednq postai
Scharakteryzuj i porownaj typowego - nastepnie zaproponowa( dyskusjq.
urrysta z typo\Mym podroZnikiem.
b .c. lsi.qzpni p.7.. C.wi.czenig.lQ.
b
. Prezentacje ne
Opowiedz ustnie lub pisemnie (ok. 150 sl6w) o podr6iniku: zajqciach mogl DD[4d chcial(a)byS pojecha
a) kt6rego podziwiasz; byi podstawl
dyskusji. Qponiedz kolegom i koleza
b) kt6ry jest popularnywTwoim kraju; hm o swojej wymarzonej p
c) kt6ryjestpopularnywPolsce. &iiy, staraj4c siq ich przel
rad do tego projektu.
Scharakteryzuj go, opowiedz o jego dzialalnoSci iwyrai,swoj4 opiniq nai3r
temat.
C. wi.czenig. 1.1 . .
tD .C. .''sicrp.+ie. P. . .
llzeczytaj fragment artykuft
rrybierajac wlaSciwq odpowir
h
.
Podaj przykladywyjqtkowych miejsc, kt6re znasz i kraj, w kt6rym siq znajdui rrnego zaglqdania do tekst
Uzasadnij ustnie w kilku zdaniach, dlaczego je wybrale6/,a6.
zamek: -{Ieksandra Wiecka

palac: Tirrysta od kuchni. Ja,
bazylika: fragment artykutu z"Wysokich (
katedra: .
Zdaniem naukowc6w to nie v
grrbnia. Fenomen Prousta - <
synagoga: czonym w herbacie -tlumacz

muzeum: ejza pamiqt. Dlaczego tak rn
las: rie wiadomo. Ale faktem jest,
park (miejski lub narodowy): Ftwe Wloszech. Byi mo2e dl
iyw Egipcie i hotelowego jed
g6ra: &iwniejsze zakqtki Swiata !/l
jezioro: pobowali. Albo odnale2( sma
morze: Nkbiortska kawa iminogi
rzeka: Gosia Seruga na co dzieri zajm
pla2a: odskocznia. -Zacz$o siq pr4f
jaskinia: )liatam kilka dni zapasu. Na J,
styenych, wigc wynajglam sar
rnne: w G6rach Blqkitnych. To jedyn
cieJamaica Blue Mountain. Ja
b e.o:r?e.,.1ie.9.
Opowiedz o miejscu, kt6re przypadlo Ci do serca:
twa wycieczkar pora deszczor
elem i na noc zatrzymai siq r
bardziej niebezpieczny na vy)l
a) jego klimacie, pogodzie, topografi i; eu, z lud2mi, kt6rzy zaj m ujq s
b) jego przyrodzie; cata ta wyczerpujqca podr62,:
c) jego zabytkach i kulturze; llbnika Walecka przyznaje u,
d) ludziach, kt6rzy tam mieszkajq; sig wkrqcq, to nie ma zmifuj.
e) cechach charakterystycznych tego miejsca;
f) zaletach iwadach tego miejsca. W dzieciristwie wiedziala ws
ducentka w MTV ale kiedy vr
-:=\
t136t
-\

.....
-
Prezentacje na 9. vi.qzs.']ie.lq. Cwiczenie mo2e mie( formq konkursu. Wygrywa
ten, kto przekona najwiqcej os6b do swojej wy-
zajgciach mogq Dokad chcial(a)byS pojechad?
by( podstaw4 prawy. Zwyciqzca mo2e otrzyma€ nagrodq ma-
Opowiedz kolegom i koleZan- terialnE (jaki5 polski smakotyk czy kiq2kq, np.
dyskusji.
kom o swojej wymarzonej po- o kuchni polskiej, przewodnikturystyczny) albo
dr62y, starajac sie ich przeko- niematerialnq, np. wyb6r tematu kolejnych zajgt.
nad do tego projektu.
swoj4 opinie na jego
9.:si.qrp.+ie.lt..
Prz,eczytaj fragmentartykulu Turysu od buchni i sprawdi rozumienie tekstu,
wybieraj4c wlaSciw4 odpowiedZ. Spr6buj najpierw zrobii to iwiczenie bez po'
rlc6rym siq znajd'rh nownego zagl4dania do tekstu.
i5.
EI Aleksandra Wiqcka
Turysta od kuchni. Jak smakuj4 podr62e?
(fra g ment a rtykulu z,,Wyso kich O bcas6w'i 25.O7 .20'l 3)
Zdaniem naukowc6w to nie wzrok, ale wqch i smak przywolujq naj2ywsze wspo-
mnienia. Fenomen Prousta - czyli falq wspomnief wywolanych ciasteczkiem mo-
czonym w herbacie - tlumaczq aktywacjq hipokampu, czq5ci m6zgu odpowiadajq-
cej za pamiqi. Dlaczego tak mocno dziala na niego to, co jemy iwqchamy - jeszcze
nie wiadomo. Ale faktem jest, 2e wystarczy poczui zapach pizzy,2eby poczu( siq
jak we Wloszech. Byt mo2e dlatego ci, kt6rzy majq do6( le2enia plackiem na pla-
2y w Egipcie i hotelowego jedzenia o smaku uniwersalnym , zapuszczai4 siq w naj-
dziwniejsze zakqtki Swiata tylko po to, by zatopit zgby w czym!;, czego jeszcze nie
pr6bowali. Albo odnale2t smak, kt6ry powraca do nich od czasu dzieci6stwa.
Niebiariska kowa i minogi

Gosia Seruga na co dzieri zajmuje siq desig n managementem.l-l Podr62e to dla niej
odskocznia. -Zaczqlo siq przypadkiem. Po drodze na Kubq zahaczylam o Jamajkq.
Mialam kilka dni zapasu. Na Jamajce nie ma zbyt wielu oczywistych atrakcji tury-
stycznych, wigc wynajqlam samoch6d i postanowilam pojecha( na plantacjq kawy
w G6rach Blqkitnych.To jedyne miejsce, gdzie uprawia sig najlepszE kawq na Swie-
cie Jamaica Blue Mountain. Jak tylko wyjechaliSmy, okazalo siq, ze nie bqdzie to [a-
twa wycieczka: pora deszczowa zniszczyla drogq, musieli5my zawr6ci(. tu2 przed
celem i na noc zatrzymai siq w hotelu, kt6ry w przewodniku byl opisany jako naj-
bardziej niebezpieczny na wyspie. Kawq piliSmy w obitym kubku, gdzieS na zaple-
rzu,zludflmi,ktorzy zajmujq siq jej zbieraniem. Nie wiem, czy sprawila to kawa, czy
cala ta wyczerpujqca podr62,ale smakowala niebiahsko - opowiada Gosia.
Monika Walecka przyznaje uczciwie: - Jestem fanatyczkq jedzenia. A jak w co5

siq wkrqcq, to nie ma zmiluj.
W dziecihstwie wiedziala wszystko o dinozaurach. Piqt lat pracowala jako pro-

ducentka w MTV ale kiedy wciqgnqla jq fotografia, zatrudnita siq w studiu jako
. . i9::{,P.1 .glgg5ry..yggy. . .
asystentka, 2eby siq uczy( od podstaw. - po dw6ch tygodniach weszlam do

- Polska kuchnia? Mamy tu sp
kuchniiupieklam ciasto, potem zrobilam obiad, a nastqpnie przezrok)u2ztq ka programu,,Gda6sk ProNatu
kuchni nie wyszlam. Moje dania podczas sesjijadty chyba wszystkie polskie ce. ra i reinterpretuje przepisy spr
lebrytki - Smieje siq. wakacje planuje pod kqtem tego, co warto zjesi. - spisuiq
iak mi6d. A kiszonq dro2d26wl
adresy z przewodnik6w, szukam w sieci, ale najbardziej lubiq wyszukiwa( miej- nalne pomorskie smaki! - triul
sca sama. [...) Czy jestem w stanie zrobi( dodatkowe kilometry, Zeby col zjex.? chce sprawii,2eby Pomoze b
Ja wlasciwie podporzqdkowalam temu cale swoje 2ycie! - fmieje siq. - w ciqgu
turyst6w lakomych na kulinar
ostatnich dw6ch lat bylam w trasie co najmniej dziesiq( razy. pada nad morzem zjeS( filet:
Jakub Pieniq2ek przeprowadzil siq do Portugalii, bo zauroczyla go wyspa Ma- wspaniale ryby - m6wi. Wtaini
dera. Drugim powodem byla zawartoSt oceanu. - portugalia ma absolutnie fe. ProNature'l na kt6rq zdptdszi t
nomenalne mat2e. sq tu na przyklad wyborne, przepiqknie ubarwione, slodka rvsp6lnie oswaja( niepopulam
wo-slone mal2e dywanowe, kt6rym wystarczy oliwa, czosnek i natka kolendry- rfTa sie na co dzie6: ukleje, kiel
Tutejsze ryby, szczeg6lnie dzikie, nie potrzebuja przypraw i sos6w. [...] E2 ciekawostki do jedzenia: r
i ikrq, suszone ryby - zachqca.[
Wietnamska zupo w Pradze
Na kulinarnych podr62nik6w jedzenie dziala jak ciasteczka na Alicjq w krainie Ostatnio zcalqzalogE byla na
czar6w. @ Bydgoszczq. - Wosnq szul
Wychodzqza 169 po bulki, a lqdujq na drugim ko6cu miasta, bo tam sq najleps,n
f; przyrzqdza( jadalne bulwy
l{a razie na specjalne zam6wir
pomidory. Albo jedzq sobie elegancki obiad w restauracjiz gwiazdkq Michelina sprobowai potr aw p rzy z4dzo
by chwilq p62niej brodzit w blocie i wylawiat lokalne ostrygi na wyspie Jersey- daje wspolczesne interpretacje
- Ciqgle zdarzajq mi sig takie historie - m6wi Gosia Seruga. - ldg na powa2rr gnakowe coraz czq(ciej doceni
slu2bowe spotkanie, a wychodzq z adresem Australijki, kt6ra mieszka we Frank- diennikazy kulinarnych z Eur<
furcie i wlainie odziedziczyla po dziadku plantacjg kakaowca na Dominikanie- ytetu Gastronom icznego zabi
Albo zalatwiam cos w ambasadzie Szwecji i za chwilq mam telefon do sqsiada
pani konsul, kt6ry od lat lowi raki i chqtnie poka2e mi, jak to siq robi. l-epienie pierog6w, zwijonie got
Stoliki w Metamorfozie zarezer
Z perspektywy talerza widzi siq inaczej nawet calkiem znajome miejsca. [...] do Polski turyst6w z Kanady, t
Pektynowe gujowy i slodkie flaszowce hland Culinary Vacations. - W
cos w tym jest. Ludzie, kt6zy ceniq dobry smak, przyciqgajq do siebie innych. Ivtoin spos6b spqdzania urlopu - m(
dlatego, 2e jedzeniem trudno delehowa( sig w samotnojci. - w portugaliijeb ny,m krajem europejskim zaw:
nie to rzecz Swiqta. [...] - opowiada Jakub Pieniq2e( kt6ry teraz sam sprowadza & ey oliwy, a przy okazji ugoto
Portugalii smakoszy. - zaczqlem zajmowat siq turystykq kulinarnq, bo pracownicy 6:yyeyk6w,2e Polska ma cieka
a
i klienci firm, kt6rzy pnyje2d2ali na konferencj e czy vryjazdy studyjne, z wielkim
$ tury5ci podr62ujq w parach, r
ciekawieniem paysluchiwali siq pzy posilkach moim opowiesciom o tym, co jerrry raiEju2za sobq. Niekt6rzy maji
i skqd sig to wziqlo. okazalo siq,2e wiele os6b interesuje to nie mniej ni2 zabyti ha albo Gdariska z czystej cic
izwiedzanie.Taksiq pojawil pomysl, byzrobit ztego gl6wnq dziararno si-przymig z16lgospodyi wiejskich. Ucz4 r
To bardzo elitarne wyjazdy. Uczestnicy poznajq osobiscie

najwiqkzych szef6w kudr cjg uddki - opowiada. Bariera jg
ni Portugalii, wchodzq do ich kuchni, a nawet dom6w i biorq udzial w prywatnydr arncje. N iejednem u lzy aegty
szytych na miarq zajqciach kulinarnych, by nauczyi siq wzorowo obchodzit z els kzlpomn ial sobig 2e podobne
kluzywnymiowocami morza o cenach dochodzqcych do 300 euroza kilogram. [J
fosia Serugal, kiedy wr6cila z I
Kielbie, byczki i przepi6rki rdrwycii proporcje. Bo je5li ch
Brzmi Swietnie. Ale co majq powiedzie(. ci, kt6rzy na wakacje tradycyjnie bdnie tak jak proustowska ma
nad Battyk?
ffi ptazu slajd6w (kto5 to jeszcze
A na co dzier{ wlaiciwie nie got
,-
L'{}] I
\::J
-\
l4
dtr6ch tygodniach wesdarn
a nastqpnie przez rok ju2z
-
ka
--.;:.;;,, ;;.; ;, -". ;" ".;,. . :;.;;. :;ffi ;;.
programu,,Gdarisk ProNature'iw ramach kt6rego hoduje kaplony, zarybia jezio-
Ptty chyba wszystkie polsttr ra i reinterpretuje przepisy sprzed 200 lat. - Jadla pani lody z ma5lanki? Ciqgnq siq
tn tego, co warto zje5i. - Sfi irk mi6d. A kiszonq dro2d26wkg? Jajecznicq z wqgorzem? No wla(nie, a to sq regio-
. ::,dzie) lubig wyszukiwa: - * nalne pomorskie smaki! - triumfuje. Przy pomocy wladz i organizacji regionalnych
,:. r,'/e kilometry, zeby cos :
= chce sprawi(,2eby Pomorze bylo pierwszym polskim regionem, kt6ry przyciqgnie
* : : zycie! - imieje siq. \t, : :: - turyst6w lakomych na kulinarne doswiadczenia. - To niesamowite, 2e ciqgle wy-
-
: r: €siea razy. pada nad morzem zjej( filet z dorsza z centymetrem panierki, kiedy mamy takie
J, bo zauroczyla go wyspa lb wspaniale ryby - m6wi. WlaSnie jest w trakcie przygotowari do imprezy,,Gotujemy
u - Portugalia ftoNature',i na kt6rq zaprasza czolowych szef6w kuchni z calej Polski. - Bqdziemy
ma absolutnre b
przepiqknie ubarwione, sbb rvsp6lnie oswaja( niepopularne lub zapomniane gatunki ryb, jakie rzadko przYzE-
rtza sie na co dzie6: ukleje, kielbie, sielawy, belony, wegorze, byczki, liny. Zbadamy
czosnek i natka kolert;
przypraw i sos6w. [...] te2 ciekawostki do jedzenia: ro5liny wodne, minogi, wszy morskie, solony mlecz
i ikrq, suszone ryby - zachqca.[...1
Ostatnio zcalqzalogqbyla na warsztatach zielarskich dr Stepczyriskiej-Szymczak

ciasteczka na Alicjq w kri pod Bydgoszczq. -\Mosnq szukali6my dzikich ziol, a p62nym latem bqdziemy uczyi
f; przyrzqdza( jadalne bulwy i korzenie, kt6re te2 trafiq do karty - zachwyca siq.
miasta, botam sq najlepa lla razie na specjalne zam6wienie serwuje wyjqtkowe menu dla tych, kt6rzy chcq
zgwiazdkqMicf = -. spr6bowai potraw przyrzqdzonych wedlug 2QQ-letnich receptur. R6wnoczejnie po-
ostrygi na wyspie J€rrq- daje wspolczesne interpretacje zupy jablkowej czy makowca. Zaskakujqce wra2enia
Seruga. - ldq na por,rl{ srnakowe coraz czqSciej doceniajq gojcie z zagranicy. Niedlugo bqdzie gojcit grupq
kt6ra mieszka we Fr* &iennikarzy kulinarnych z Europy, potem student6w jedynego na Swiecie Uniwer-
kakaowca na Dominikale. qytetu Gastronomicznego zalo2onego przez Carla Petriniego - tw6rcq Slow Foodu.
mam telefon do qah n ie p i e ro gow, zw ii a n i e g olqb kow
.epie
mi, jak to sig robi.
Stolikiw Metamorfoziezarezerwowalite2goScie Malgorzaty Rose, kt6raprzywozi
znajome miejsca. [...- do Polski turyst6w z Kanady, USA, a nawet Australii. W 2008 roku zalo2yla firmq
Poland CulinaryVacations. - Wakacje polqczone z naukq gotowania to popularny
spos6b spqdzania urlopu - m6wi Malgorzata Rose. -Tyle 2e najczqsciej wybiera-
do siebie innych.l'tce
rrym krajem europejskim zawsze bytywochy, gdzie mo2na ruszyt szlakiem win
- W Portugaliiiee
bry czy oliwy, a przy okazji ugotowa( spaghetti. Przekonanie Amerykan6w i Kana-
teraz sam sprowadza-
kulinarnq, bo pracorri;
tyjczyk6w,2e Polska ma ciekawq kuchniq, jest trudne' Ale siq udaje - twierdzi.
studyjne, z wielkim a Jej tury5ci podr62ujq w parach, czasem w wiqkzej grupie. Zwykle pierwszq mlodoSt
opowieftiom o tym, cojerqr rnajq ju2 za sobq. Niekt6rzy majE polskie korzenie, innitrafiajq na Mazowsze, do Kra-
to nie mniej ni2zr&1- korva albo Gdariska zczystel ciekawo5ci. - Gotujemy tradycyjne potrawy z paniami
dzialalnoS( - przyztt z k6t gospodyf wiejskich. Uczq nas zwijat golqbki, lepi( pierogi, mamy te2 degusta-
najwiqkzych szef6w kud> cjq w6dki - opowiada. Bariera jqzykowa? - w kuchni nie tzeba wiele m6wit. sq gesty,
enrocje. Niejednemu lzy nczgty kapa( do pierog6w, kiedy poczul smak dzieci6sWva.
i biorq udzialw prywa@dr,
k4ypomnial sobie, 2e podobne pierogi robila jego mama czy babcia - m6wi. [...]
iq wzorowo obchodzi( z eb
do 300 euro za kilograrn [l f:osia Seruga], kiedy wr6cila z Maroka, gotowala kilka wersjijednej potrawy,2eby
rrchwyci( proporcje. Bo jesli chodzi o wspomnienia, smak musi byt idealny. Do-
na wakacje tradycyjnie khdnie takjak proustowska magdalenka. Dlatego po powrocie z podr62y zamiast
laQ pokazu slajd6w (kto( to jeszcze robi?) zaprasza znajomych na tematycznq kolacjq.
A na co dzieri wla6ciwie nie gotuje.
. .l9i:\,.,:.^.gTgT1ry..yg-.y. . .
ROZUMIENTE TEKSTU 9. Klienci Poland Culin

1. Podr62e w poszukiwaniu nowych smak6w i zapach6w to domena os6b, a) to potomkowie p,
kt6re b)to gl6wnie klienc
a) sq znudzone smakami i zapachami wlasnego kraju. c)to mlodzi ludzie u
b) chcE odkry( coi nowego, czym pochwalq siq znajomym. d) to ludzie zr62nyc
c) szukajE w innych krajach nowych wra2eri. 10. Gosia Seruga
d) tqskniq za okre5lonymi smakami i czujq ich brak. a) Iubi eksperyment
2. Dla Gosi Serugi podr6ze to b) gotuje rzadko, gt(
a) odpoczynek od pracy. c) gotuje codziennie
b) ucieczka od2ycia. d) gotuje tytko, kied,
c) nowe hobby.
d)jedna z wielu pasji.
.c..wiqzp.+rs.l.?..
3. Gosia na Jamajce
\l'yjadnij wystqpuj4ce w telci
a) znalazla siq przypadkowo.
b) spqdzila kilka dni. le2e( plackiem na pla2y -
c) szukala nowych smak6w. zapuszcza( siq w najdzivr
d) pila kawq z jej zbieraczami.
zatopi( (w czym5) zeby -
4. Monika Walecka zaczgla przygodq z gotowaniem proustowska magdalenk
a) w studiu fotograficznym.
b) we wlasnym domu. odskocznia -
(co5 kogoi) wciqgnqlo
c) w czasie podro2y. -
d) podczas pracy w telewizji. uczy( sig od podstaw -
5. Jakub Pieniq2ek najbardziej lubi szyty na miarq -
a) portugalskie malze. zarybiac
b) owoce morzazMadery.
lakomy
c) wszystkie ryby morskie.
d) wszystko, co 2yje w oceanie. miet polskie korzenie - .
kolo gospodyri wiejskich

6. Wycieczki dla smakoszy, kt6re organizuje Jakub
a) sq jego dodatkowq dzialalnoiciq. zczystej ciekawo6ci - ...
b) sq bardzo drogie.
c) odbywajE siq raz w roku.
d) sq tylko dla obcokrajowc6w. .c..rqiqzp.+ie. !.3..
Uzupelnij poniLszy fragment
7. Program,,Gda6sk proNature,,
i zasadami gramatyki. W razir
a) promuje potrawy zwiqzane z morzem.
b) odkurza stare polskie przepisy. Stoliki w
Metamorfozie
c) prowadziwarsztaty dla mlodych kucharzy. Rose, kt6ra przywozi do I
d) organizuje konkursy kulinarne. W 2008 roku (2)

8. Malgorzata Rose - Wakacje (3)
a) od wielu lat pracuje w branzy turystycznej. (4) .... ........... :
b) uwielbia jeldzic na wakacje kulinarne, stEd wpadla na pomysl ich
organizowania.
2e najczqSciej (5) ........
c) organizuje wakacje kulinarne dla turyst6w anglojqzycznych.
Wlochy, gdzie mozna rusz
d) uwaza,2e Wlochy majq ciekawszq kuchniq ni2 polska. okazji ugotowa( spaghel
12401
Klienci Poland Culinary Vacations

a) to potomkowie polskich emigrant6w.
fh i zapach6w to domena
b) to gl6wnie klienci indywidualni.
c) to mlodzi ludzie uczqcy siq polskiego.
kraju.
d) to ludzie zr62nych kraj6w w r62nym wieku'
siq znajomym.
10. Gosia Seruga
a) lubi eksperymentowa( z nowymi potrawami'
b) gotuje rzadko, gl6wnie po powrocie zpodro2y'
c) gotuje codziennie i bardzo to lubi.
d) gotuje tylko, kiedy przychodzq go6cie.
Cwiczenie
-;.;..: 12
\\ vi a6n ij wystqpu j qce w tek6cie wy r azy i rw r oty'
le2e( plackiem na Pla2Y

zapuszczai siq w najdziwniejsze zakqtki Swiata
zatopi( (w czymS) zqbY -
aniem proustowska magdalenka
odskocznia
(co( kogo6) wciqgnglo
uczyt siq od Podstaw
szyty na miarq -
zarybia(
lakomy
mie( polskie korzenie
kolo gospodyri wiejskich
zczyslej ciekawoSci
13
Stoliki w Metamorfozie (1) . te2 go5cie Malgorzaty

Rose, kt6ra przywozi do Polski turyst6w z Kanady, USA, a nawet
Australii'
W2008roku(2)firmqPolandCulinaryVacations.
- Wakacje (3) .... z naukq gotowania to popularny
(4) ... . .... spqdzania urlopu - m6wi Malgorzata Rose' - Tyle
st4( wpadla na pomysl il 2e najczqSciej (5) . . . . ... . krajem europejskim zawsze byty
Wochy, gdzie mo2na ruszyt szlakiem win czy oliwy, a (6) " "
anglojqzycznych. okazji ugotowat spaghetti. Przekonanie Amerykan6w i Kanadyiczyk6w'
ni2 Polska.
-\

...
-
2e Polska (7) .... .. ciekawq kuchniq, jest trudne. Ab c.*r:iczp.aie. !.q. .. ....
(8) . ... . ... udaje - twierdzi. Do kazdego czasownika do
.
Jej tury5ci podr62ujq (9) .... .... parach, czasem w wiqksg totowania i czynnoSci wyk
grupie. Zwykle (10) . . . . mlodoii majq ju2 za sobq. Niekt6rzy
l. lepi(
(11) ... polskie korzenie, inni trafiaiq na Mazowsze, 6
..... 2. zwijac
Krakowa albo Gdariska z czystejciekawoici. - Gotujemy tradycyjne potrau, 3. piec
z paniami z(12) . gospodyri wiejskich. Uczq nas ztrri.1ryi 4. filetowai
golqbki, (13)... ..... pierogi, mamy te2 degustacjq w6dh- 5. ubija(
opowiada. Bariera jqzykowa? - W kuchni nie trzeba wiele m6wi(. Se gestr 6. panierowa(
emocje. Niejednemu hy zaczgly (14) ...
7. walkowa(
..... do pierogr6q, 8. drylowa(
kiedy poczul smak dziecifistwa. Przypomnial sobie, 2e podobne piecj 9. warzyi
(15)... ..... jego mamaczybabcia-m6wi. 10. parzy(
1 l. ple5i
12. przesiewai
.c. rsiqrp.+!e.11.. Cwiczenie mo2na przeprowadzi(
w grupach w formie konkursu. Zwy-
Wypisz jak najwiecej nazrv potraw, ktG
cigska grupa dostaje, np. czekoladg
rych warto spr6bowad w podanych, czq- czy dyplomy,,Smakosza obie2y6wiata'.
sto odwiedzanych, krajach.
-cn:iczp.+i .e.!7. .....

\i-rrnieri znane Ci .odr"j",
ryb-..
miqs -
przypraw -
ciast i ciastek -
gryiczp.+ie. lg.. . .. .. .
Co to jest? Wyja6nij slowa r
nabial -
u2ywki
szczypta
salaterka
szatkownica
.-c:srczp.+ie. !5.. lukier -
Opowiedz (ok. 100 sl6w) o potrawach i smakach, kt6re zapamietale6/-a6 ze sb+ wywar -
jej/swoich podr6iy. jajkosadzone-.......
sur6wka
bulwa -
::.:lvq kuchnig, jest trud-= - * glsi.czp+ie. !.q..

flo kaidego czasov,,nika dobierzrzeczowniki utw6rz zrviazkiwyrazowe dotycz4ce
. parach, czasem w \,, :.----. gotowania i czynnoSci wykonywanych w kuchni'
: : :,: majq juz za sobq. Nie.-: :
'- .ni trafiaiQ na Mazorr::= : 1. lepit a) kotlety
2. zwiia( b) wiSnie
: - 3otujemytradycyjne pc:'. 3. piec c) kawq
s;,: :., n wiejskich. Uczq nas : 4. filetowa( d) pierogi
; -.3my tez degustacjq v,c:.
"
5. ubijaf e) ciasto
- :'zeba wiele m6wi(. 6. panierowa( f ) makowce
= Sa :=.- g) piwo
7. walkowa(
8. drylowat h) mqkq
sobie, 2e podobne piroal 9. warzyt i) schab
10. parzyi j) wegorze
11. ple6( k) chalkq
12. przesiewa( l) bialka
mo2na przeprowadzii
gnrpach w formie konkursu. Zuqr
grupa dostaje, np. czekoladq
drplomy.Sma kosza obie2ySwiil{
Cwiczenie 17
Wymieri znane Ci rodzaje:
ryb - ..
miqs -
przypraw
ciast i ciastek
t8
Co to jest? Wyja6nij slowa opisowo lub podaj definicjq'
nabial -
u2ywki
szczypta
salaterka
szatkownica
h6re zapamiqtale3/-a6 ze s*u wywar -

jajko sadzone - ...
sur6wka
bulwa -
C..giszp.+is.1.9.. Cwiczenie mo2na wyko- Cwiczenie22

Gdyby przyjechali do Ciebie go6cie z zagranicy, na( pisemnie lub ustnie.
jakie potrawy by6 im przygotowal(a) lub ?,aprc-
ponowal(a) do spr6bowania, iteby poczuli klimat Twojego kraju lub regionu3 1. Jakie smaki i potrawy
Opowiedz o tych daniactr, ich wygladzie, smaku, skladnikach. A moie potr> 2. Jakie polskie potrawy
fisz podad przepis? 3. Czy znasz potrawy chi
4. Co polecil(a)byi swoje
5. Jakiego dania chcial(a
.C.:siqrsnip.?.Q 6. Czego nigdy by5 nie s
W artykule Turysta od huchnijest mowa o Pomorzu, Mazowszu, Bydgoszczg
Krakowie i Gdarisku. Zaznaczteregiony i miasta na mapie Polski.
e..siqsp.r,i e.?.q. .
Przrrzytaj uwainie poniiszy t
i fleksyjne. W okienkach obo
ist poprawny jqzykowo,lub I
Frprawna formq, jak w przykl
Ekstre molne zwiedzanie
Wielu ludziom nie w1

miast znanych i niezna
czy miejscowe kurorty.
ju2 nudq.To wakacje dl
Prawdziwy zwiedzajqr
trudno dostqpnych, e
rych niewiele ludzi wir
by siq zobaczyi. Straci
to czynniki, kt6re ekq
.c. rsicepnip.?.1.
jq do wyprawy.
Jakie znasz j eszcze regiony i miasta Polski? Zaznacz je na mapie. Nie szuka ich jednak za
ni, w tajdze czy podmo
Cwiczenie mo2na przepro Afryki, Ameryki Poludn
wadzi( w grupach, w form're odlegle miejsca ju2 sq r
konkursu. Wygrywa grupa, wlasny kraj, zar6wno jr
kt6ra potrafi wymienii iza-
strzeri industrialnq.
znaczyi najwiqcej region6w
i miast Polski. Nieczynne kopalnie, o
stepne jaskinie, bunkr
trudniejsze i bardziej n
Amator6w adrenaliny r
siq na takie wycieczki r
ifirm, kt6re organizujq
t244t
V PODROZE BLISKIE I DALEKIE
....
-
Cwiczenie22 Cwiczenie mo2e byi podstawE wymiany informacji,
Cwiczenie mo2na wyko-
dyskusji o polskich potrawach regionalnych.
na( pisemnie lub ustnie.
1. Jakie smaki i potrawy kojarzq Ci siq z Polskq?

Trojego kraju lub regionu:
2. Jakie polskie potrawy byty dla Ciebie zaskoczeniem?
ddadnikach. A moie potrr
3. Czy znasz potrawy charakterystyczne dla kt6regoS regionu Polski?
4. Copoleci(a)bys swojej rodzinie i przyjaciolom do spr6bowania w Polsce?
5. Jakiego dania chcial(a)byi spr6bowa(?
6. Czego nigdy byS nie spr6bowal(a)?
Mazowszu, Bydgoszu-r,
mapie Polski.
9. :si.czp.+i e.?q. .
Prueczytajuwainie poniiszy tekst, a nastqpnie znaidi,w nim blqdy leksykalne
i fleksyjne. W okienkach oLok poszczeg6lnych akapit6w wy;sz ,,-', je6li tekst
Sest poprawoy
jezykowo, lub podkresl bledy w telc6cie i w okienku obok wpisz
poprawna formq, jakw PrzYkladzie.
1 Ekstrem al n e zw i edzan ie, czy I i trzebo od renal i ny potrzebq
2 Wielu ludziom nie wystarcza)q iu2 wycieczki do

miast znanych i nieznanych, zagraniczne wyprawy
czy miejscowe kurorty. Dla nich wszystko to wieje
ju2 nudq. To wakacje dla skorupiak6w i mieszczan'
3 Prawdziwy zwiedzajqcy szuka miejsc nowych,

trudno dostgpnych, ekstremalnych. Takich, kt6-
rych niewiele ludzi widzialo i niewiele odwa2ylo-
by siq zobaczyt. Strach, niebezpieczehstwo, zakaz
to czynniki, kt6re ekscytujq, podniecajq i zachqca-
jq do wyprawy.
je na mapie. 4 Nie szuka ich jednak zagranicq, w d2ungli, w pusty- |
ni, w tajdze czy podmorskiej glqbinie. Wyprawy do ]
Cwiczenie mo2na przepro-

Afryki, Ameryki Poludniowej, na Syberiq czy w inne
wadzii w grupach, w formie odlegle miejsca ju2 sq niemodne.Teraz odkrywa siq
konkursu. Wygrywa grupa. wlasny kraj, zar6wno jego dzikq naturq, jak i prze-
kt6ra potrafi wymieni(ia strzeri industrialnq.
znaczyt najwigcej regionor
i miast Polski.
Nieczynne kopalnie, opuszczone sztolnie, niedo-
stepne jaskinie, bunkry, zamkniqte fabryki - im
trudniejsze i bardziej niebezpieczne, tym lepiej.
Amator6w adrenaliny nie brakuje. Niekt6rzy udajq
siq na takie wycieczki na wlasne rqce, ale nie brak
i firm, kt6re organizujq tego rodzaju wypoczynek.
-\

-...
5 Myli siq jednak ten, kto uwa2a, 2e wycieczki zotga- .-c..siqzpnie.?5..
nizowane sq bezpieczniejsze ito napqdza klient6w Koledzy namawiaj4 Ciq naw
tego rodzaju firmom. Nie bezpieczehstwa przecie2 malnej wyprawie zorganizow
tu szukajq, ale pewnego rodzaju wygody: tego, oferujewyprawq:
2e firma przefize szlaki i zalatwi wszystkie spra- a) do Czarnobyla;
wy zwiqzane zwyjazdem, a uczestnik bqdzie m6gl b) do zalanej jaskini;
rozkoszowa( samym zwiedzaniem. Poza tym wiele c) dodawnejkopalniuranu
firm na swoich stronach zaznacza,2e nie bierze od- d) na obszary na kt6rymtocz
powiedzialnoSci za bezpieczefstwo klient6w, kt6- e) w g6ry, wspinaczkq na szr
rzy uczestniczE w wyprawach na wlasnq odpowie-
dzialno5i i przezornie posuwa do podpisania do- Na kt6r4 z tych wyprawwybn
kumenty, kt6re w razie wypadku chroniq ich przed Cl my6lisz o ekstremalnychu
konsekwencjami.
6 Firmy podkreSlajq, 2e opr6czposzukiwania adrena- C. w.i.czenig. ?.q. .

liny, co czgsto reklamujq jako dla praw-
"Wyprawy Obejrzyj skecz kabaretu Ciach
dziwych mghczyzn", ich celem jest tez pokazanie
nie telstu, zaznaczaj4c wla&ir
piqkna kraju, jego niedostqpnych idotychczas nie-
(skecz dostqpny np. na stronie
poznanych miejsc, ich fotografowanie i opisywa-
ciach_biuro_turystyczne)
nie. Chcq w ten spos6b pokazai szerokiemu gronu
zainteresowanych interesujqce rejony kraju i po-
szerzyt ich wiedzq. Biuro turystyczne
7 Wydaje siq, 2e w dobie bezustannego pstrykania

l. Klient ju2 wiele razy kor4
zdjqi, do takich wypraw przyciqga te2 perspekty-
podroiy.
wa pochwalenia sig znajomym i nieznajomym zdjq-
ciami w niebezpiecznych sytuacjach, wyrzucenia na 2. Klient nie chce jechai do
Facebooka czegoS, co komu5 zaimponuje. wypoczynku, bo uwa2a,2
nudnych i bogatych.
8 Je2eli komui znudzilo sig le2enie na pla2y w Egip-
3. Pracownica biura podr621
cie, afrykahskie safari, wqdrowanie po Krup6w-
jazd do Nowej Zelandii.
kach czy wgdkowanie na Mazurach, zawsze mo2e
poszuka( adrenaliny na ekstremalnej wyprawie. 4. Pracownica biura podro4
I pstryknqt sobie kilka fotek. Mo2e bqdq pamiqtkq jazd na Slqsk.
na staroii, kt6ra przywola wspomnienia szalonych
5. Do Gliwic klient pojedzie
mlodych lat, a mo2e w razie wypadku - ostatnimi
zdjqciami, na pamiqtkq dla rodziny.
6. Bqdzie nocowal w schron
7. W Gliwicach chcialby zwir
Cwiczenie z,,przeglqdu 8. Klient chce pojecha( ju2 jr

Poszukaj w prasie lub w Internecie informacjio r6ir prasy" mo2e by€ pod-
nych ekstremalnych i dziwnych wyprawach. Opo- stawq dyskusji.
wiedz o nich grupie iwyrai,swoje zdanie. 9. Pobyt ma trwai ponad mi
'10.
Klient lubi byi poni2any.
I-l

.... -
Cwiczenie mo2na Prze-

prowadzit w Parach
Koledzy namawiaj4 CiQ na wziQcie udzialu w ekstre- lub gruPach i mo2e
malnej wyprawie zorganizowanej przez firmq,
kt6ra by( podstawq dYskusji.
oferujewyprawq:
a) do CzarnobYla;
b) do zalanej jaskini;
c) do dawnej koPalni uranui
d) na obszar, na kt6rym toczy siq wojna;
e) w g6ry, wspin aczkqnaszcrytw czasie zimy'
Dlaczego?
Na kt6ra z tych wypraw wybral(a)byS siq, a na kt6ra
nie?
wyprawach i podanych propozycjach?
Ct -ytfitr. ekstremalnych
If g.o,.trpnip.?9.
6b"t;i'rr."* r.ru"*" Ciach pt. Biuro rurysryane,a nastqpnie sprawdz
rozumie
I nieteksiu, za znaczai1cwlaSciwa odpowiedi'
I CTJ;.;;;;ff;; ;;;i.,-;;.kabaret.twor4,nnyhistorie'pV63e0-kabaret-
E II
ach-biuro-turystYczne)
1 . Klient ju2 wiele razy korzystal

z uslug tego biura
oodr62v.
r-- .
2. Klient nie chce jecha( do popularnych miejsc
wypoczynku, bo uwa2a,2e to miejsca dla ludzi
nudnych i bogatych'
3. Pracownica biura podr62y oferuje klientowi
wy-
- iazd do NoweiZelandii.
4. Pracownica biura podr62y proponuje mu wy-
iazd na Slask.
5. Do Gliwic klient pojedzie na traktorze'
6. Bqdzie nocowal w schronisku mlodzie2owym'
7. W Gliwicach chcialby zwiedzit huty i kopalnie'
8. Klient chce Pojecha( ju2 jutro'
9. Pobyt ma trwat Ponad miesiEc'
10. Klient lubi bYc Poni2anY.
?41
-r
27 9..siqzp.+ie. 3.q. . . .. ..
P rzeczytaj poniisze zdania, a nastqpnie
\
a) ,
. ..
wyja6nij znaczenie podkre6lonych zrvrot5w;
Pnxzytaiponiiszyfragm
b) wyrat jeinnymi slowami. Karolina Przybysz-Smr
1. Mq2czyzna rozejrzal siq, ale iak okiem siegnEt nie bylo wida( 2adnydr Rodzina bez Granir
dom6w.
fragment artykulu z,Wysokir
2. Po drodze co krok natykali siq na innych turyst6w.
3. Mieszka6cytych teren6w du2o przeszli. ale nie chcqju2 otym rozmawiae
4. Wykupujqc wakacje allinclusive wszystko mamy ood nosem, o nic nh t-I
musimy siq martwii. - tlwielbiam, kiedy otacza]
5. Moda na ekstremalne wycieczki siegnela zenitu trzy lata temu, ale tera
ttf erzy z tr 6jkq dzieci. Czu;
gu tygodnia - imieje siq A
widoczny jest spadek zainteresowania.
stata trojka toTom, jej mql
6. Je2eli bqdziesz pilnie cwiczy(, daleko zajdziesz.
Ania jest polskq dziennikar
7. Nasze plany spehly na niczym.
8. Zamiast siq kl6ci(, powinni6my wsp6lpracowai. W ko6cu jedziemy ne loic, Tom jest fotografem,:
tym samym w6zku. ryrh. Trzyletnia Hania i p6
9. Lepiej nic mu nie m6w o tym, 2e ci sig to nie podoba. Tylko nadepnbg aznajdq, od razu wypetni;
mu na odcisk i bqdziesz mie( nieprzyjemnoici. - Beee myyyry, beee myp
10. Ta firma obiecywala nam zlote g6ry. ale to bylo jedno wielkie toz@tr(> rszystkich.
wanie.
Ftszq o nich,,Rodzina bez G
mdzq:The Family Without
Cw.iczenig.?q.. Cwiczenie mo2na przeprowa- graphic Traveler w kategorii
I
dzi( w 2 grupach, nastgpnie

a) Podaj argumentydowodz4ceprawdziwor6ci
podanych przysl6w.
zaproponowa( dyskusjg. -*ze sobq rozmawiajq? Ar
fri, choi Tom zd42yl ju2 na
z niemieckim. Rozmawia z
dobrzg ale w domu najlep riecku. Mila jeszcze niewie
"Wszedzie
snawia po polsku, zTomr
agielsku. W Gwatemali kilt
lispariskim.
Er dom wypelniony jest k
pzlr kawie, male koncerty,
zrajomych, pr zyje2diajq ox
b) Kt6re uwaiaszzabardziejtrafne?Dlaczego?
h oboje tworzyli organizar
irarsztaty dla mlodych dle
Cwiczenie 29 ag5ciach Swiata.
;; il;-,r.h ;.;;i;;;ik;; ;;;; ;;;;;;;tkr fuykle przed wyjazdem opr
slodki- trrtkty, w kt6rych znajdujq s
kwa5ny - -raesto to wla5nie,,punkty lu
gorzki - Tzwsze d u2o podr62owali. G
b) ul6i' zdania zutworzonymi czasownikami. U$zglqdnij wszystkie znaczcnb, rti,2e chcq2yi tak, jak zaw
w jakich wystqpuj4. W razie potrzeby siqgnij do Slowniba jq4rhapokbiego. tzwiczki zaladowa n ego sa r
..
-
9lsi.qzp.qis.9.Q..
?vnczytajponiZszy fragment tekstu, a nastqpnie wykonaj polecenia'
Karolina Przybysz-Smqda
nie bylo wida( Rodzina bez Gra n icz przez Swiat z dziei1';,iw ra m ion ach
(frag ment a rtykulu 2,,\Mysoki ch Obca s6w", 1 1 .O7 .20 1 2)
niechcqju2otym
rnamy ood nosem, o
t-l
nk - Uwielbiam, kiedy otaczajq mnie ludzie.Teraz w naszym domu mieszkajq
couch
trterzy ztr6jkq dzieci. czujq siq dobrze, gdy goszczq co najmniej piq( os6b w ciq-
trzy lata temu, ale gu tygoani.-- imieje siq Ania Alboth, jedna czwarta Rodziny bez Granic. Pozo-
rtur. troitu toTom, jej mE2,oftzdwie c6reczki: Hania i Mila. Mieszkajq w Berlinie.
Ania jesi polskq dziennikarkq, kt6rq do przeprowadzki do Niemiec sklonila
mi-
b6i, iom jest fotografem, zajmuje siq r6wnie2 projektowaniem stron. interneto-
W kohcu jedziemy n wych. trzyletnia Hania i p6ftoraroczna Mila to dwa brzdqce, kt6re gdziekolwiek
siq znajdq, od razu wypelniajq sobq calq przestrzeri oraz absorbujE uwage'
podoba.Tylko nadeprip
- Beee mywyy, beee myyy, rock,n,roll queen. Spiewa Hania, ku zaskoczeniu
:.. to jedno wielkie rozc:.-:- wszystkich.
pro-
Piszq o nich,,Rodzina bez Granic'i bo tak po polsku nazywa siq blog, kt6ry
wad)q:The FamilyWithout Borders. Dostal on nagrodq magazynu National Geo-
Cwlzenie mo2na przepfix> graphic Traveler w kategorii ,,Najlepszy blog podr62niczy roku 201 f i
&lt w 2 grupach, nastqpnb
po angiel-
zaproponowa( dyskusjg. Jak ze sobq rozmawiajq? Ania zTomem komunikujq siq miqdzy sobq
sku, choiTLm zdq2yliu2nauczyt siq polskiego. Ania przez caly czas zmaga
siq
z niemieckim. Rozmawia z dziewczynkami tylko po polsku, Tom tylko
po nie-
:ze, ale w domu najlep miecku. Mila jeszcze niewiele m6wi, ale Hania uto2samia jqzyk z osobq. Z Aniq
po
rozmawia po polsku, zTomem po niemiecku, rozumie r6wnie2 ich rozmowy
jgzyku
angielsku. w Gwatemali kilkakrotnie styszeli, jak odpowiada dzieciom w
hiszpahskim.
kh dom wypelniony jest ludZmi: odbywajq siq tu niekonczqce siq rozmowy

przy kawie, male koncerty, wsp6lne gotowanie. Przychodzq znajomi, znajomi
znalomych, przyie2dlaiqosoby poznane podczas licznych podr62y' Przez wiele
ht;bo;e tworzyli organizacjq European Youth Press, organizowali spotkania
i warsztaty dla mlodych dziennikarzy. Zaowocowalolo przyia2niami w r62nych
czqSciach Swiata.
Zwykle przed wyjazdem opr6cz zaznaczania na mapach miejsc zaznaczaiqlez

punl(y, w kt6rych znajdujq siq znajomi.
m6wiAnia.
-czqstotowlaSnie,,punkty ludzkie"wyznaczaj4trasy naszych wypraw-
zawszedu2o podr62owali. Gdy urodzila siq ich pierwsza c6rka, Hania,
postano-
wili, 2e chcq 2y( tak, jak zawsze marzyli. Nie zamkngli siq w domu. Zatrzasnqli
nijwszystkie znarzrab,
:huniba j qA' ba p ok[tqo. dzwiczki zaladowanego samochodu i wyruszyli w p6lrocznq pod162 dookola
.. l?Hi'P.'.19:99Try.'y99y. . .
MorzaCzarnego. Hania miala wtedy szeSi miesiqcy.Poflniej, gdy wr6cili do Nie- Podobnie bylo w wioskacl
miec, urodzila siq Mila. Do Ameryki Srodkowej pojechaliju2 we czw6rkq. Mogli krajach r6wnie2 jeidzili sa
pozwolit sobie na tak dlugie wyprawy dziqki niemieckiemu, przyjaznemu sys- chcieli by( blisko ludzi.
temowi przyznawania urlop6w macierzyriskich i ojcowskich.
- Ludzie mieszkajqcy w v
SzczqScie? pod golym niebem
Obudzii siq co wlaiciwie przyje2d2aje
,,Zegnajcie Niemcy, 2egnaj Polsko! Wyruszamy! Po kilku tygodniach intensyw- 2e to kradnie duszq. Ciq2l
nych przygotowaf. W wyladowanym samochodzie, kt6ry bqdzie naszym do. go. Ale tu po raz kolejny
mem, przekroczymy jutro granicq z Ukrainq. Wiqcej wie6ci wkr6tce"- to pierwszy za maluchami, wbiegali c
wpis na blogu The Family Without Borders (Rodzina bez Granic), kt6ry umie5cita Bardzo czesto zdarzalo s
Ania. Cel: Ukraina, Rumunia, Bulgaria, Rosja, Gruzja, Azerbejd2an, G6rny Karabach, w du2ej mierze zasluga d:
Turcja, Serbia. Zanim blog wypelnil siq wpisami, Sledzili go znajomi. Dzi6 odwie. dr62ujqc z dwoma naszyr
dzajq go ludzie z ponad 130 kraj6w Swiata. ry - m6wi Ania. [...]
Na p6l roku samoch6d, zaladowany po brzegi, stal siq ich domem. Byl jadalni4 Najwa2niejszo zasada: nie t
sypialniq, pokojem zabaw dla dzieci, miejscem 2ycia towarzyskiego. Nie miesz- Gdy byli w Gruzji,ludzie m,
kalf w hotelach.Zatrzymywalisiq u znajomych i nieznajomych, rozb'rjali namioty dziwni, zamkniqci.
w ogr6dkach. Budzili siq pod gotym niebem i czuli siq naprawdq szczq6liwi. Wo-
W dolinie Pankisi 2yjqgrup
zili ze sobq skrzynie. W jednej z nich umie5cili,,pok6j dzieciqcy" - wszystkie ze-
Snie tu spotkali siq z przen
czy Hani, w kolejnej - mn6stwo ksiq2ek o miejscach, kt6re planowali odwiedlc,
byty obiecujqce: obok samc
w innej: przydatne przybory kuchenne, r6wnie2 takie, kt6re mialy siq przydat do
Wdomu, w kt6rym goScili,
przyrz4dzania jedzenia przy ognisku. [...]
n{e2dzili konno.
Dzi eci p rze kro czaj q b a ri ery
Na calej trasie ich podr62y dookola Morza Czarnego prawdziwym kluczem do - Nie boimy siq ludzi. I chyt
nawiqzania znajomo5ci byla Hania. Co chwilq kto5 podchodzil, bral jq na rqce tuzed podr62q do kraj6w A
a p62niej zapraszal do siebie. Czqsto podbiegaty dzieci, a one, jak wiadomo, po jest tam niebezpiecznie.
trafiq dogadai siq bez sl6w.
- OczywiScie zawsze jestei
Jedno z przypadkowych spotkari zaczglo siq od zabaw z romskimi dziecni bezpieczeristwach, nigdy n
a skoriczylo na wizycie w domu,,cygariskiego krola", czyli najwa2niejszego 6 Nie zawsze bylo latwo.
wieka w okolicy. Podczas gdy rodzice czgstowani byli winem iwypiekami, Haria
przechodzila z rqk do rqk, a,,kr6l" 2artowal nawet, 2e m6glby jq kupi( dla swr{e - W krajach muzulma6ski<
go wnuka. rtferalam siq inaczej, to by
l{ad Morzem Kaspijskim, ra:
- Najbardziej zadziwiajqce byly romskie palace, kt6re zobaczyliimy. Choi n'retp
miejsca, w kt6rym moglaby
zrujnowane i podupadle, pysznily siq ozdobnymi dachami, kolumnami, wielkiri
oknami. Przepych to punkt honoru - wspomina Anna. i1c nikogo. Pobyt w Azerbx
tzskoczyl. Gdyby nie to,2e
Niedaleko Tbilisi, stolicy Gru4i, znajduje siq ob6z uchodZc6w z Osetii. Siedace rzyl, 2e jeste5 my mal2e6stra
przed domem rodzina zaprosila ich do domu. Lody przelamaly dzieci, kt6re a nym pokoju. Znajomi wpn
czqty sig razem bawi(. Doro5li natomiast nie mogli siq dogadat w 2adnym zt lq, 2e ja jako kobieta powir
znanych sobie jqzyk6w, jednak nie byl to problem. c-a,2e jestem glupia. Widz
ri5cie, wszystkie panny mlr
- Na st6l wjechala kawa i ciasto. OglqdaliSmy, pokazujqc na palcach podstare dugie toasty najlepiej antyr
we informacje (ile kto ma dzieci i lat). Kiedy zalegala krqpujqca cisza, kto6 zag* nina Anna.
dal do Hani, podrzucal jq i od razu bylo du2o Smiechu - opowiada Ania.
F
.... -
riesiqcy. P62niej, gdy wr6cili do ]F PodobniebylowwioskachMaj6w,wMeksyku'GwatemaliiHondurasie'Potych

rej pojechaliju2 we czw6rkq. tt{ogl Lli... r6wnieZleZdzili samoihodem, nie mieszkaliw hotelach
ani hostelach -
fi niemieckiemu, przyjaznemu syl- chcieli byt blisko ludzi.
*kh iojcowskich. - Ludzie mieszkajqcy w wioskach bardzo czqsto
sq nieufni' nie rozumiejq' po
cowta6ciwiep,=yi-.zaz"i4tury5ci.SEtezprzeciwnirobieniuzdjqt,bowierzq,
2e to kradnie duszq. ciiito tez siq dtgadat,
wielu z nich nie zna hiszpaf skie-
r,ny! Po kilku tygodniach intensy*
g.. nf" tu po raz ktfe;nf Jrieci wkraizaty do akcji' Na przyktad Hania biegla
Ercdzie, kt6ry bqdzie naszyrn b
ogr6dka' I tak zaczynala siq znajomost'
,ttqcej wie6ci wkr6tce"- to pierw:ry za maluchami, wniegaii'ao czyjegoS
ilrai" czqsto zdariaNo siq, 2e przyjmowali nas obcy ludzie' To na pewno
bez Granic), kt6ry umieilr pomy.le(' 2e po-
Aze rbejd2a n, G6 rny Karabadr, * Jri"i zasluga dziewczynei<' Chyba nikt nie m6glby
',.,Lrr" mie( zle zamia-
Sledziligo znajomi. DziS odrb dro2ujqczdwoma naszymi najwiqkszymi skarbami' mo2emy
ry - m6wi Ania. [...]
stal siq ich domem. Byl jadaki, Nojwainieisza zasada: nie bat siq ludzi
i jedZcie do Wqwozu Pankisi, ludzie sq tam
r 21rcia towarzyskiego. Nie miesr CiV UVf i Cruzli,ludzie m6wiliim: nie
i nieznajomych, rozbijali namit! dziwni, zamknigci.
i cnli siq naprawdq szczq5liwi. Ib W dolinie Pankisi 2yjq grupy etniczne spokrewnione
z Czeczenami' Jednak wla-
.pok6j dzieciqcy"- wszystkie rr inie tu spotkali ,ig, piren.'itym przyjqciem i wielkq serdecznoiciq' Ju2 poczqtki
kt6re planowal i odwierbi(. ktoS zostawil im wielkiego arbuza w prezencie.
uvtv oli".riace: oLoksamocirodu
takie, kt6re miaty siq przydei@.
Wdomu,wkt6rymgoScili,dostaliprzepysznepierogi'razemzespotkanqrodzi-
nq je2dzilikonno.
prawdziwym kluczem &

-Nieboimysiqludzi.lchybatosprawia,2espotykamysiqztakqserdecznoSciq.
w jej trakcie straszono ich,2e
lto5 podchodzil, brat jq na rqca Pzed podr62q do kraj6w Ameryki Srodkowej oraz
dzieci, a one, jakwiadomo, pr> jest tam niebezPiecznie.
-oczywisciezawszejesteSmyostro2nljednakgdyby6mysluchaliopiniionie-
z domu'
od zabaw z romskimi dziefui, bezpieczefistwach, nigdy nie ruszylibyimy siq
bolai czyli najwa2niejszego 6 latwo.
Nie zawsze bYNo
$/iwinem i wypiekami, Fliarie
2e m6glby jq kupit dla swtie -Wkrajachmuzulmahskich(Turcja,Azerbejd2an,czeczehskikawalekGruzji)
siq do zwyczaj6w'
jasne,2e dostosowujq
ubieralam siq inaczej, to bylo dla mnie
Nad Morzem Kaspijskim, razem z molq znajomq Azerkq' bardzo dlugo szukalam
It6re zobaczyliSmy. Chot n'reo kqpielowym' nie ura2a-
miejsca, w ktorym moglabym siq wykqpat w kostiumie
dachami, kolumnami, wielkiri jqc nikogo. pobytw ni"rU'"ja,unie, szizeg6lnie na wschodzie,te, nas bardzo
--â. 'i,ruor=it.Gdyby nie to,2e mamy to samo nazwisko' nikt by nam nie uwie-
mal2ehstwem, a co za tym idzie - nie moglibyimy
spat w jed-
uchod2c6w z Osetii. Siedzep rzyt,iei'este5my
Lody pzelamaly dzieci, kt6re a nympokoju.Znajomiwprowadzilinaswr62nezwyczaje.Zadziwiajqcebylo
i nie u6miecha( siq' bo to ozna-
mgli siq dogada( w 2adnym ze to, Zela jako kobieta powinnam malo m6wi(
tym kraju' Rzeczy-
ea, Zejestem gfupia. Widzialam sporo zdjqi ze 5lub6w Y
Tom jako facet musial wznosit
wi6cie, wszystkie panny mtode byty smutne' A
ani proste - wspo-
pfazujqc na palcach podstarra dlugie toasly najlepiej intyormiariskie.To nie bylo ani fajne,
krqpujqca cisza, ktoi zagia mina Anna.
- opowiada Ania.
r-==.
" "'l \_::
'r''r
. .:9HY.r.'.^.9::gsry..y:?y. ..
Rodzice podr1iujqcy z dzietmito egoiSci?

Ania iTom dostaiq mn6stwo pozytywnych opinii od czytelnik6w bloga, ludi -c.:srqup.aie.9.l..
kt6rzy przychodzq na organizowane przez nich spotkania i pokazy slajd6w. b \irypisz z tekstu, co podroiujr
jawiajq siq r6wnie2 glosy krytyczne. qazto, co bylo dla niej trudnr
- Spotykamy sig czasamiz opiniami,2e nara2amy dzieci na niebezpieczefistm.

Nawet jedna stacja telewizyjna, u2ywajqc naszych wypowiedzi w spos6b rry Plusy
biorczy, przedstawila nas jako egoistycznych rodzic6w. Ka2dy mo2e mie( ub
sne zdanie, tak jak my mamy prawo do takiego 2ycia, jakie sobie wymarzyfifu7
Podczas podr62y byli5my przez caly czas razem, uczylismy siq, dawalismy soti
wsparcie. w wiqkszosci rodzin typowy modeljest nastqpujqcy: kobieta zosti
w domu na urlopie macierzyiskim, mg2czyznawigkszq czqi( dnia spqdza w pracy.
A Hania i Mila mialy i mamq i tate przez caly czas przy sobie. Byli z nimi szcz$
wirodzice.
Cw.iczenig.Q..
h , Opowiedz o czlonkach Rodziny Bez Granic.
Cwiczenie mo2na wyko- hdn62ujaca rodzina wzbudz
Zbierzwszystkie informacje na ich temat, kto-
re pojawily siq w artykule (wielg praca,jezykr,
na( w grupach, ka2da rihrr ich bloga i autor6w arr
zbiera informacje doty rii podane poniZej reakcje sp
zajgcia, cechy charakteru, umiejqtnoSci, sym- czqcejednej osoby. (vruz z uzasadnieniem) kt6r
patie itd.).
rrywolywai styl zycia tej rodzir
Tom:
1. sympatia:
2. zazdro!;C
Ania: 3. oburzenie: .... .......
4.
Hania: 5.
6.
Mila:
_C. .,srqzp.rrip. 9.9. ... .
.Co kraj, to obyczaj'-;il;

Wymier{ kilka dziwnych, zask
cych obyczaj6w z r6inych kraj
b) Opowiedz o idei Rodziny Bez Granic. ieZo?), z kt6rymi naleLyliuyi

a) zpowyiszegoartykulu;
b) zTwoichdo6wiadczeri;
c) na podstawie zebranych ir
Cwiczenie 3l
;itii od czytelnik6w bloga,luli,
I spotkania i pokazy slajdor. b
dzieci na niebezpieczerist-.
wypowiedzi w spos6b:7
k6w. Ka2dy mo2e miec *
jakie sobie wymarzyliiq;"
uczyli(my siq, dawaliSmy sd:
nastepujEcy: kobieta n*
czg5(dnia spqdzawprq.
przy sobie. Byliz nimi sz@l
9...si.czp.+ie.9?. .
T. Fodr6iujaca rodzina wzbudza r6ine emocje u czytel- Cwiczenie mo2e sta(
Cwiczenie mo2nauryb
6 na( w grupach, kaida nik6w ich bloga i autor6w artykul6w o nich. Uzasad-
siq podstawq dysku-
sji na temat podr6-
B zbiera informacjedda nij podane poniiej reakcje spoleczne i podaj tei inne zowania z dzieimi.
E czqcejednej osoby. (wraz zuzasadnieniem), kt6re Twoim zdaniem moie
wywolywad styl zycia tej rodzinY.
1. sympatia:
2. zazdroic:
3. oburzenie:
4.
5.
6.
.
-c.:siqzp.+ie.9.9. Cwiczenie mo2na zadai
f-o kraj, to obyczai" - m6wi polskie przyslowie. jako pracA domowq,
frimieri kilka dziwnych, zaskakujacych czy szokuj4- kt6rq studenci zapre-
q$ obyczaj6w z r5inych kraj6w (moie takie Two- zentujA na kolejnych
podr6iy: zajgciach. Nastqpnym
ifp?), z kt6rymi naleiryliczyt siq podczas
etapem pracy mo2e
r) zpowy2szegoartykulu; by( dyskusja o przed-
b) zTwoichdo6wiadczeri; stawionych obyczajach.
c) na podstawie zebranych informacji.
-...
.c..''siq+p.+ip.3.4 BLIZEJ GWIA2
WyjaSnij slowa i nvroty zartykulu: podaj ich synonimy, opiszznaczenie lub po
daj definicjq.
goScit
brzdqc /\
Lwlczenre J/
przydatny -
pysznit siq - ii-""r,rj il,;;;; ;"o,k;i;
przepych
Dariusz KoZlenko
uchod2ca
krqpujqca cisza - Na Marsie da siq zyd
zagadai (fragment artykulu z,,politykii O
grupa etniczna - ..
Projekt Mars One nie przewi
co za tym idzie - zostanq tam do korica iycia.
wybi6rczy iniynier z Wieruszowa sq na
wsparcie dat6w na lot majl ju2 za sot
.< Bas Lansdorp, holenderski pr

Uwrczenre 55 ma wizjq: w 2025 r. na Marsi
wr* i;;;;i ;r"*;;t ;*., ilk;;;;;;;;;';il;;;h ;;k; Zaloga zasiedla bazq itworzy
lu z iwiczenia 30. do pierwszych Marsjan dot4c
2emy to wszystko iledzii na
1. Ania Alboth, jedna czwarta Rodziny bez Granic.
z naukowym przeslaniem im
2. Ania przez caly czas zmaga sie z niemieckim.
3. Zaowocowalo lo przyjalniami w r62nych czq5ciach (wiata. Niespodziewanie projekt Lan
4. Wigcej wieiciwkr6tce. ogloszono nab6r kandydat6,
5. Na p6l roku samoch6d, zaladowany po brzegi, stal siq ich domem. pierwszej selekcjizostalo ich '
6. Budzili siq pod ootym niebem iczuli siq naprawdq szczq5liwi. dra Granat, lat 59, nauczyciel
7. Rodzice czgstowani byli winem i wypiekami. wany in2ynier.
8. Hania przechodzila z rEk do rEk.
Ona ifurio
9. Lody przelamaty dzieci, kt6re zaczqly sig razem bawi(.
Ona fascynacjq niebem odzie
10. Na st6l wjechala kawa i ciasto.
by 2yl, dyskutowalby z c6rkq,
11. Ale tu po raz kolejny dzieci wkraczaly do akcji.
zostalaby fi zykiem lub matem
12. To na pewno w du2ej mierze zasluga dziewczynek.
jqcia nauk Scistych. A tak po:s:
13. Ju2 poczqtki byty obiecujEce.
dziwii, przynajmniej od oasu
Cwiczenie mo2e stai siq podstawq do wymiany in-
kijanki. Pracq magisterskq na;
Cwiczenie 36 formacji, wspomnie6, dyskusji. Mo2na te2 zapropo- nabiera nowego znaczenia, p
i;il;;;;,;;i;;;;il, nowa( (wiczenia ze sluchu z wybranymi polskimi
piosenkami (np. Wsiqtt do pociqgu Maryli Rodowiz
kt6rq sama koiczyla.
a) opodr6iy, drodze? BgdLgotowy dzit do drogiHaliny Frqckowiak, Zndvt Najbardziej cieszyty jq wpisy n
b) dobredosluchaniapod- wqd rujemy Gzegorza Turnaua itp.). goda. Lubila patrze(, jak dziec
czasjazdy, podrozy?
dz4. Kiedy po reformie szkolnir
Opowiedz o nich, wymieri swoje ulubione, uzasadnij wyb6r. Podaj zar6wno 1ir> sbrala siq uczyi tego, co wa2
senki zagraniczne, jak i polskie. W razie trudno6ci poszukaj ich w Internecie jej prywatna misja. po ostatnic
-
r
BLIZEJ GWIAZD
9.:si.qzp+i .e.3J...
nastqpnie dokoricz zdania zgodnie z jego tre6ci4'
Prueczytajfragment artykulu, a
Dariusz KoZlenko
Na Marsie da siq zyi
tfragment artykutu z,,Polityki'i 05.1 2.20'1 4)
hojekt Mars one nie przewiduie powrot6w.Wszyscy, kt6rzy polecq na Marsa,

zostanQtam do korica 2ycia. Nauczycielka biologiiz sosnowca iemerytowany
iriyniei zWieruszowa sE na to przygotowani. Pierwszy etap rekrutacji kandy-
dat6w na lot majq ju2 za sobq.
8as Lansdorp, holenderski przedsiqbiorca i pomyslodawca projektu Mars
one,
osobami na pokladzie.
ma wizjq: w 2025 r. na Marsie lqduje statek z czterema
latach
ir-h pochodz1cychze4 zaloga zasiedla bazq itworzy pierwszq pozaziemskq koloniq.w kolejnych
do pLrwszych Marsjan dolqczajq nastqpni. Baza siq rozrasta, a my, na Ziemi, mo-
Kosmiczny Big Brother' Ale
iemy to wizystko Siedzi( na ekranach telewizor6w.
sric z naukowym przeslaniem i misjq.
'L
zg5ciach Swiata. lfrespodziewanie projekt Lansdorpa wsparlo wielu znanych naukowc6w, a
gdy
ogfioszono nab6r kandydat6W aplikacje wyslalo blisko 200 tys' chqtnych'
Po
E;i stalsie ich domem. frrwszel selekcji zostaio ich 1058, w tym 13 Polak6w. WSr6d nich oni - Aleksan-
pdg szczq5liwi. dra Granat, lat 59, nauczycielka biologii, i Kazimierz Blaszczak, lat 68, emeryto-
F wany in2ynier.
I
Ona i furio
rrn bawi(. piqt lat, ale gdy-
ona fascynacjq niebem odziedziczyla po ojcu. zmarl,gdy miala
by 2yl,dyskuiowatby zcorkqo 2yciu opartym na krzemie' Gdyby 2yl' ona mo2e
E zostalaby fizykiem lub matematykiem, bo ojciec, in2ynier, m6gt jq pchnqt w ob-
cynek. i wla5ciwie nikogo nie powinno to
lqcia nauk Siistycfr. A tak poszla na biologiq
ari*it, przynajmniej od czasu, gdy jako mala dziewczynka hodowala w nocniku
kijanki. Pracq magisterskq napisala z genetyki, co w Swietle ostatnich wydarzen
!+ podstawq do wymiany irr podstawowej,
nabiera nowego znaczenia, potem poszla uczy( dzieci do szkoly
drkusji. Mo2na te2 zapropo-
zwybranymi polskimi kt6rq sama kohczYla.
b poci qg u Maryli Rodowi:a
przy-
H aliny F r 4ckowi ak, Z n 6w Najbardziej cieszyty jq wpisy na Naszej Klasie, 2e lekcje z niq to prawdziwa
Tumaua itp.). goia. t-ubiia patzeg iak dzieciaki siq zmieniaty, jak po roku nauki nasiqkaty wie-
gimnazjum,
izq. Kiedy po reformie szkolnictwa jej podstaw6wka zamienila siq w
Podaj zar6wno pb staiala siq uczyt tego, co wazne, przekaza( wiedzq przydatnq w 2yciu' To byla
tryb6r. koica.
kaj ich w Internecie. jej prywaina misja. Po ostatnich zmianach programowych misja dobiegla
i-l
. . :9::i'.,:.^.gTgTy.ry:gy. . .
Przeladowany program zmusza jq do lawirowania miqdzytym, czego chce uczyt, Ostatniego dnia 2013 r-
a tym, co wydaje jej sig niepotrzebne, ale czego uczyt musi. Mordgga, nie misja.
etapu projektu. Alekan
To dlatego w aplikacji na pytanie, co doprowadza badari lekarskich. Musia
iq do f urii, napisara, 2e najbar-
dziej denerwuiqiq nowe ustawy dotyczqce o.wiaty. A na pytanie, jak okulista, ginekolog. Szla
sobie ztym
radzi, przyznala,2e za kazdym razem, gdy srq zdenerwuje,'przyciodzido go 2arty. Jeili pomy5lal,
domu, 1
gfosno wykrzykuje wszystkie ordynarne ilowa, kt6re zna (2ebida( upust wscie- ce przyczyna badad, be:
klosci), potem pr6buje calq sytuacjg osmieszyi (zeby Marsa'i [...]
siq od niel zdystansowa(),
a na kohcu znajduje takie rozwiqzanie, 2eby poaporzqbtowai
siiustawie, are On, ono iciekawoii
jednocze(nie zrobi( swoje
Ona na lekcjach tlumac4
Dodala,2e my, poracy, jestesmy w takim rawirowaniu baczylyby, jak jest kruch;
bardzo dobrzy. r2e takwra-
6nie zamierza radzit sobie ze stresuiqcymi sytuacjami jq,by )e) nie zniszczyi.
podczas misji. Tej nowej, Or
marsjafiskiej. [...] cia. Boi sie pajEk6W ale g
Ona iplan ogrodu. Wiosnq, kiedy wy
Marsa zobaczylawe 5nie. snira, ze stoi na pranecie patrzy maki, bo ma wra2enie,2r
i na czerwonopoma- nie jej pracowni biotogic
rahczowe niebo. Jest sama i wie, 2e opr6cz niej
na caiel pranecie nie ma nikogo.
we Snie doiwiadcza poczucia absorutnej samotnoici, ma wplyw na ocenq _ ina
are ta absorutna samot-
noi( nie przera2a, raczej fascynuje. Uczuiie szans na dobry stopier.t.
lest tak przejmuiqce i sirne, 2e mo2e
je przywola(.jeszcze kirka rat p6zniej. To wriinie
r", p.i.,nqi;i oo opru.o*rni, On [Kazimierz Blaszczak] v
planu. Kt6ry opierar sig na popurarn"l gr=" riczbowej 2y: siedem albo osiem mi
karotini<a. w irqskim toto-
lotku, jak nazywano Karorinkg, trzeba bylo skresrii pig( podro2 podnieca, nie mo2
cyfr z 49. oprocz pie-
niqdzy szczqi;liwcy wy-grywali dzialkg budowlanq i spal w ciasnej koi. My5li,
i'przydziat na materialy bu_
dowlane. Aleksandra Granat trafila piqtkq w latach gnie, jak dowiedzie( sig,
60. - i wygrara mirion. Tyrko <
ze na lot w kosmos mirion to za malo. wymysrira
wiqc tak zcze raz uda sig tam prze2yi, stwon
i przekazuje pieniqdze raboratorium, kt6ie iajmuje "ivgt*.;*
iiq rrauniu;i genetyczny_ wa to postep, rozw6j, insp
mi' Daje wszystko pod jednym warunkiem: zostaje watne lqki i obawy w tym
kr6likiem doswiadczalnym.
od tej pory wszystkie nowe reki, kt5re mogq pr.eafuzye przyjdzie ta ki dzieri, 2e wsz
i"l2ycie i pozworq do-
czeka( lot6w w kosmos, testowane rq ,,
ni"j. pran by[ moi" nu*"iooory - are Ziemiq. Mars bgdzie wtedy
nie wypalil, bo pod koniec lat g0. Karolinka zniknqla. pcha go w kosmos, jest ciel
nleksandra Granat pr6bo-
wala szczqScia w innych grach liczbowych, ale to ju2
nie byly jej gry.
Ona ma dni, kiedy czuje,2e
Gdy wiqc uslyszala o Mars one, nie zastanawiara kie, kiedy wierzy w niq bez<
siq ani chwiri. sciqgnqla z inter-
netu.formularz aprikacji i zabrara siq za wypelnianie. nowie juz dorojli, 2yjq wh
Nie rnrra a^gilrskiego, po-
mogli jej synowie. Trochq trudniej bylo z wideo. Kr6tki z nim trudniej, ale znajq siq
tekst zapisala fonetycz-
nie na brystolu i przez dwa tygodnie iwiczyra na tentyczna misja.
sucho. Kiedy uznala, ze jest
gotowa, wlqczyla kamerq i opowiedziara o iobie:
ze ma mq2a J*J.r, syn6w.
psa i. koty, 2e interesuje siq historiq prekorumbijskiej On wciqz pr6buje przekonar
Ameryi<i, wir".hs*iu,",n
i zachodzqcymi w nim.procesami oraz nowymi odkiyciami, diamenty, kt6re na pewno z
g"n"tyLi. w apr, leci, za wszelkq cene. Mo2e
kacji na pytanie, czy miala kontakt z ludzmi innych kultur jak-sobie
i ra dzi z-t6,
odmiennoSciq, napisala, 2e ka2dy czlowiek jest odrqbnym Datego denerwujq
[orn,or"r. Zeby srq io spetr
z nim dogada(, trzeba te innosi zaakceptowat. w szkole mafo albo technika jesze
robi to na co dziertr. ,a
A-na pytanie, dlaczego chce reciei na Maisa, napisara,2e rcm, ze wszystko jest przem,
po to, by zaszczepittu
Marsie 2ycie. Bo gdy uda siq tam zbudowa( biosferg, tylko od nas samych. Od tegr
bqdzie onu uurJro niesb
bilna,delikatna.Takderikatna,2e wa2nybqdziekazay,nilmniejsiynawetjej+
ment.To uczy innego my5lenia o2yciu.
l7s6l
L'-JJ
-
tym, czego chce u=,'- Ostatniegodnia20l3r.przyszlainformacja'2ezakwalifikowalasiqdodrugiego
na zrobienie obowiqzkowych
musi. Mordqga, nie misi etapu projektu. Aleksanlr; dostala trzy miesiqce
po skierowania: EKG, EEG, laryngolog,
bada6 lekarskich. Musiatalsz io lekaria
do furii, napisala,2e na;br lekarz nie pomy6lal' 2e robi sobie z nie-
okulista, ginekolog. Szlazkof"Zunkq' 2eby
na pytanie, jak sobie ztP w rubry-
g;l*ay. J"sri poriystai io nie dal po sobie pozna( - na skierowaniach. na lot na
je, przychodzidodq,
ce pzyczynabadafi, bez mrugniqcia okiem napisah"Zakwalifikowana
ma (2eby da( upust wii Marsa'i [...]
siq od niej zdystanso,',::
sig ustawie ae On, ona i ciekawoSi
gdyby spojrzaty na Ziemiq z kosmosu' zo-
Ona na lekcjach tlumaczy dzieciom,2e
baczytyby,jakjestkruchaidelikatna.Dlategomusimyoniqdba(,pielqgnowai
do 2y-
bardzo dobrzy. I 2e takrb R, by jejnie zniszczyc. Ona sama im starsza' tym
wiqkszy czuje szacunek
nili, domu' lapie je i wynosi w sloiku do
i podczas misji.Tej cia. Boi siq pajqk6w, uf gJy ;tho dzqjejdo
" pod lasem' wychodzi i zbiera z lqki 5li-
ogrodu. Wiosnq, kiedy wypalane sE trawy
maki, bo ma wra2enie , ii,tyrry,jak w ogniu pekaiq ich skorupy' w regulami-
nie jej pracowni Uiofoglzn";i"1i punkt']e
stoiunek do organizm6w 2ywych
3atrzy na czerwonopc-.i-
ma wpiyw na ocene - i"naczeim6wiqc:
kto wyrywa skrzydelka muszkom' nie ma
planecie nie ma nikoqc'
i, ale ta absolutna sarG szans na dobrY stoPieh.
przejmujqce i silne,2e nrE,
on[Kazimierzillaszczak]wie,2eniekt6rzykandydacinajbardziejbojqsiqpod16-Jego
pchnql jq do opracowat- statku' w stanie niewa2koSci'
2y: siedem albo osiem miesiqcy w ciasnym
Karolinka.W Slqskimto doczeka(' KiedyS ptynql na"Zawiszy Czarnym"
pdr62podnieca, nie moie siqie;
piq( cyfr z 49. apr6e. g*' i spal w ciasnej koi. tvtysli.Ze to bqdzle
podobne doznanie' Niczego tak nie pra-
t grrydzial na materialy hr' czy Ziemianom
gJ",iut dowildziet iif,'.'y na Marsie jest 2ycie' i sprawdzi('
60. - iwygrala milion-TYb uda siq tam prze2yi,rt*loye gutunek miqdzyplanetarny' Dla niego taka wypra-
tak wygrywa ieszart awaryjnego' Jego pry-
*r1o portgp , roztnt6i,inspiiacla i przygotowanie wyjicia
. t badaniami genetY:-',' mie( znaczenie. Kiedys przeciez
watne lqki i obawy * ,Vî k"","kicie [rzestajq
.':likiem do6wiadczal^. - w statki iznaleZ( nowq
pt4idzietaki dzieh, Ze'wszyscy bqdziemy musieli wsiqSt
ry(jej2ycie ipozwolq& W aplikacji napisal' 2e tym' co
Zemiq. Mars bqdzie wtedy naszym przystankiem'
b1d mo2e nawet dobrY - * pcha go w kosmos, jest ciekawo5C
Aleksandra Granat prob podr62 sq niewie.lkie' Ale i ta-
n're byty jejgry. Ona ma dni, kiedy czule,2e szanse na kosmicznq
siq wtedy' 2e mo2e leciei' bo sy-
kie, kiedy wierzy w niq'be'9;icznie' Upewnia
ani chwili. Sciqgngta z inr rrcwie ju2 doroSli, ZV;a *L-snym 2yciem' nie
jest im a2 tak potrzebna' A mq2?
2e chyba sobie poradzq' W koticu: to
au-
Nie znata angielskiego, P Z nim trudniej, ate ,najq siq;uZ tyte lat'
tekst za pisala fonetY,e tentyczna misja.
sucho. Kiedy uznala, 2e'pt jej te
On wciq2 pr6buje przekonat 2onq, 2e
warto' W 2artach obiecuje przysylat
ir ma mq2a, dw6ch synil, No' nie jest latwo' Ale wie' 2e po-
j Ameryki, WszechSwiaE diamenty, kt6re na p"*n" znaiaii'ena Marsie' jednak'
mo2e w drugiej' ale
z genetyki. W apl leci, za wszelkq cenq. Mo2e nie w pierwszejlurze'
kultur ijak sobie radzi z b Dlategodenerwujqgospekulacje,2emisjaniedojdziedoskutku'bopienigdzy
niedowiar-
za malo albo technik uiJt rr" niewystarizajqca. cierpliwie.wyjaSnia
kosmosem. Zeby *
szkole robito na co ffi lom,2ewszystkojestprzemy5lanei2ep-owodzeniemisjiniezale2yodtechniki'
marzenia' ["']
2e po to, by zaszczePra ;k;; nrr ru*ytr,. da t"go, czy potrafimy spelniai
bgdzie ona bardzo niesb
najmniejszy nawet jej ets
ZDANIA Do UZUPEI,NIEN IA:

1. Projekt Mars One wymySlil
I tmiq inazwisko Kazimi
2. Do projektu Mars One zglosilo sie ... Wiek 68 lat
Zaw6d Emeryl
3. Pierwsi Ziemianie wylqdujq na Marsie wWierr
Rodzina Zonaty
4. Aleksandra Granat zainteresowala siq kosmosem
Zjedno
Kiedy pojawilo 4 paidz
5. Aleksandra jako nauczycielka biologii
sig to marzenie? lil na or
6. Jej zdaniem sny. Dziala u

realizacji dzialem
marzenia Byl na s
7. Planowala,2e
o misjir
isiq do r
8. Zakwalifikowala siq do drugiego etapu Mars One dzigki temu,2e ..... Jest aml
o Mars (
9. W drugim etapie kwalifikacji musiala Chodzi I
Swietnie
10. Wsp6lne cechy obu zakwalifikowanych os6b to .... tur. Najb
kreatywr
1 1. Nie wiadomo, czy wyprawa dojdzie do skutku, bo Zaakcep
tek kosn
Uwa2a,i
12. Kiedy oboje uczestnicy projektu odpowiadajq na pytania dotyczqce ba. Mo2e
ich rodzin, iwiadcze
13. Najgorsze w wyprawie na Marsa wydaje mi siq .

.Q.',siqzp.+ie.39..
14. Najcudowniejsze na Marsie Ak Twoim zdaniem wyglada
ryprawy na Marsa? Jakie trze
nie i psychicznie, co umied, wr
15. Polecial(a)bym na Marsa Sdyby orj najwainiejsze Twoim zdan
Dai upust wyobruini, aletdrdrJ
$ zawartych wtek6cie.
-c:sicrp.+!e.P.q..
Drugim zakwalifikowanym na wyprawe na Marsa jest Kazimierz Blaszczak I{>
pisz o nim, o jego marzeniu o podr5zy na Marsa, o powodach podjecia deryt Otrzymale#-a6 zaproszenie do r
uczestniczenia wwyprawie itd. W swojej opowie6ci wykorzystaj informacje poda- |o organizator6w zgodnie ze swr
w ramce/ a takze w artykule. Sprobuj wczui siq w jego sytuacjq i daj upust fantaf, qpienia do projektu lub tei od
j sroja decyzjA. Uzyj zwrotdru
tTqRt
\.::J
... -
lmiq inazwisko Kazimierz Blaszczak
Wiek 68lat
Zaw6d Emerytowany in2ynier w fabryce plyt wi6rowych
w Wieruszowie
Rodzina Zonaty, ma doroslq c6rkq mieszkajqcq w Stanach

hsem Zjednoczonych
Kiedy pojawito 4 pa2dziernika 1957 r., kiedy Zwiqzek Radziecki wystrze-

siq to marzenie? lil na orbitq pierwszego sztucznego satelite
jest od-
Dzialania w celu Dziala w stowarzyszeniu Mars Society Polska, kt6re
dzialem amerykafskiego stowarzyszenia The Mars Society'
realizacji
Byl na spotkaniu z Basem Lansdorpem i jego wykladzie
marzenia
o misji marsjahskiej .Zlo2yl aplikacjq o udzial w misji
i siq do niej zakwalifikowal.
Jesi ambaiadorem misji, Sledzi publikowane teksty
o Mars One i pilnuje, by nie bylo w nich przeklamaf'
Chodzi na silowniq i biega,2eby utrzyma( formq'
lnne Swietnie dogaduje siq z ludZmi zr62nych kraj6w i kul-

rdiiej cen i w I udziach optymizm, 2y czliw o$t,
tu r. Naj ba
kreatywnoSi i umiejqtno(i wsp6lpracy.
Zaakceptowal to, 2e w 2024 r. wystartuje pierwszy sta-
tek kosmiczny na Marsie, a misja nie zaklada powrot6w'
Uwa2a, 2e w bazie kosmicznej przyda siq starsza oso-
na pytania dotyczqce ba. Mo2e gotowa(, naprawiai r62ne rzeczy, slu2y( do-
Swiadczeniem i opowiada( dzieciom bajki'
*......... . Cwiczenie mo2na Prze-

-crsiczp+le.9.9. prowadzi( w Parach lub
Jak Twoim zdaniem wyglada test kwalifikujacy do
grupach (ka2dej Przy-
vrypralvy na Marsa? Jakie trzeba miei cechy fizycz' dzielajqc to samo Pole-
nie i psychicrnie, co umiec, w co wierzyi itd'? Opra- cenie lub rozdzielajqc
cuj najwainiejsze Twoim zdaniem zasady i pytania' pytania), nastqPnie za-
Daj uf ust wyobrai'ni,ale takZe sko rzystai z informa- proponowai dYskusjq.
cji zawartych w tek6cie.
is Kazimierz Blaszczalc lia 9...yi.czp.trie.Lq..

One. Napisz list
o poruodach podjqcia decyd Atrzymale,/-a6 zaproszenie do wziecia udzialu w projekcie Mars
przekonaniami, zglaszajac gotowogd do przy-
informacjepodam Jo o-.g"rir",or6wzgodnie ze swoimi
p-j"litt' lub tei odruucajac propozvcje (ok' 100-150 s!6w)' uzasad-
rytuacjq i daj upust fantazjl ;;iild;
iij ,*oja d"ty zi;.Uryizwrot6w stosowanych w pismach oficjalnych'
-...
10. w (2011)...........
ewiczenie 4l
odnaleziono marsjar
Wymieri nazwy \Mszystkich planet Ukladu Slonecznego.
,r. il;;;;;;;;,1
ewiczenie 42
Zapisz slownie liczebniki podane w nawiasach. w (2018)
1. Marsto (4.) . ... od Slorica planeta Ukladu Slonecznego- odbqdzie sie (1.) ....
Jest od niego oddalony o (227 936 637) 12. Amerykahski lazik
krn wylqdowal na Marsi
2. Okres obrotu Marsa wokol wlasnej osijest niewiele dlu2szy ni2 Zieni
i wynosi (24 godz.37 min. 22 s) ..
stwierdzono jednak
organicznych wynik
3. W sklad powierzchni Mars wchodzi czerwony tlenek 2elaza, slAd metody, m.in. pod
(1000).
nazywany jest on Czerwonq Planetq. Atmosfera Marsa zawiera (95|f1
..... dwutlenkuwqg[,
(3o/o) .. .. . azotu, ('l ,60/o) . 9:siqzp.+ie.+.9..
4. ;;;; ;;;.6
kiq2yce, Fobosa i Deimosa.
:::Tff;:1*J,:JH':::::::*
Znajdit informacje o jakiei6
temat l0 zdari zawierajacyd
5. W poczqtkach istnienia Marsa, czyli (4,1) 9.',sicrp.+i e.!.1. .
...... miliarda lat temu, na planecie bylo bardzo gori1crr W podanych zdaniach dopis
Dzii temperatura powierzchniwynosi od C87) 1. Niekt6rzy twierdzq,
.... oCzimqdoG5).... ... oCwlecie. pozaziemskimi.
6. Na Marsie wystepujE najwiqksze burze piaskowe w Ukladzie S,b 2. Pierwsze modele ll
necznym, w trakcie kt6rych wiatr mo2e dochodzi( nawet do (3flD ziemi, kt6ra ...... - r
. ... km/h. 3. Model spozqdzony
7. W (1840) . roht raca siq r,vok
po (10) . latach obserwacji, Johann Heinrich Madhr pojecia sfer niebiesl
przedstawil(1.).... ....mapeMarsa. 4. Slo6ce.......fonm
8. Znajdujqcy siq na Marsie wulkan Olympus Mons (g6ra Olimp) 5. Slofce jest gwiazdq
o wysoko(ci (26) .. . ..... klrt 6. Temperatura w Srcd
jest najwy2szq znanE g6rq w Ukladzie Slonecznym. Jest on ponad 7. Nazwa niedzieliwu
(3) .... . razy wy2szy ni2 Mount Everest. 8. Ksiq2yc to jedyne ci:
9. Najwigkszy kanion Marsa, Valles Marineris, ma dlugo5( (4000) ....... 9. Staroslowiafiska naz
.... km (a wiec tyle, ile rozciqglo6( jedynie do mlodegc
Europy) i glqboko5( do (7) . km. Rozciqga siq on na 10. Ciemne plamy, wir*
(1/5) .. ...... obwodu Marsa. to morza ksiq2ycor
astronom6w, kt6rzy
10. W(2011). """' roku
Ilonego.
:::T:::: T::l:::: :ffi:f]ff fil:T:",",:f li il
. razy wiqcej wody ni2 dotychczas zbadane meteoryty'
....
11. Mars One zaklada, 2e zanim w (2024)
planeta Ukladu Slonearr:*.

; a;;; :
odbqdzie sie (1.) .
: :::::: :::::::: :l:::l:::::::i:::":l:
'. '. lot bezzalogowy'
.
12. Ameryka6ski lazik curiosity, kt6ry mial poszukiwai 5lad6w 2ycia,

wylqdowal na Marsie (6.08.201 2) .....
roku.W ubieglym roku
iest niewiele dluaszy ni
stwierdzono jednak, 2e nieznalezienie przez niego 2adnych zwiqzk6w
organicznych wynikalo z tego, 2e niszczyl ie, stosujqc nieodpowiednie
aerwony tlenek 2elaza, q! metody, m.in. podgrzewajqc pr6bki gruntu do temperatury okolo
'a Marsa zawiera (ffi (1000). ..... oc.
. dwutlenku ,',=: .
Sladowe ilo6ci tlenu i slof.
::necie bylo bardzo g:-.. -

W podanych zdaniach dopisz do czasownik6wwla6ciwe prefiksy'
-a-r ... 1. Niekt6rzy twierdzq, 2e .......s21o do spotkania Ziemian z istotami
!, : pozaziemskimi.
piaskowe w Ukladzie 5b{ 2. Pierwsze modele wszechSwiata zakladaty, 2e sklada siq on z plaskiej
dochodzi( nawet do ill] ziemi, kt6ra nosi siq na oceanie.
3. Model sporzqdzony przez Mikolaja Kopernika kladal,2e Ziemia
raca siq wok6l wlasnej osi, co pozwolilo z czasem " " " ' j5( od
Johann Heinrich [f5& pojqcia sfer niebieskich.
Marsa. 4. Slofice formowalo siq okolo 4,57 miliarda lat temu'
Mons (g6ra Ofrrd 5. Slohcejest gwiazdq, kt6ra..'.... siada silne pole magnetyczne'
6. Temperatura w Srodku Slorica chodzido 14 mln'C'
*;;;;;.;;;;,.: 7. Nazwa niedzieli w wielu jqzykach wodzi siq od Slo6ca'
g. Ksiq2yc to jedyne cialo niebieskie, na kt6rym lqdowali ludzie.
ma dlugo6( (4000) .. . 9. Staroslowiafska nazwa ksiq2yc, czyli ksiq2q, pierwotnie nosila siq
(a wiqc tyle, ile rozciqgrlcfr jedynie do mlodego Ksiq2yca (od nowiu do pierwszej kwadry)'
km. Rozciqga siq on n 10. ciemne plamy, widoczne go+ym okiem na oSwietlonej czqsci Ksiq2yca,
Marsa. to morza ksiq2ycowe, co ....... wiqzuje do przekonari staro2ytnych
astronom6w kl6tzy znawali, 2e ....... pelnia je woda'
.. :9HYP.1gtgg5y..y:-oy. ..
11. Statek kosmiczny to pojazd ruszajqcy siq poza atmosferq zienr

skq, kt6ry napqd rakietowy nosi w g6rq, a silniki napqdonre
wiczenig.lq....
.C.
Kto lub co to;".t2*yi"i"il

pqdzajq go do odpowiedniej prqdko5ci.
12. Statki kosmiczne, aby ....... pewni( zalodze swobodne oddychanie Marsjanin
bez koniecznoici noszenia masek tlenowych, sq wyposa2one w instala- ufoludek -
cjq, kt6ra twarza sztucznE atmosferq. spodek / talerz latajqcy.
kosmita
kosmonauta
.c.:si.czpnie.Lq. Cwiczenie mo2e byi podstawq
Obejrrvj skecz kabaretu Smile pt. dyskusji lub inspiracjq do tworze- pojazd kosmiczny - ....
Podr62
nia hipotez na temat 2ycia w bli2-
u easie, i wykonaj 6,viczenia.
szej czy dalszej przyszloici.
czarna dziura -
(skecz dostqpnynp. na stronie: www.kabarety.
stan niewa2koici - .....
t"p.p7 101491Zsmile)
a) Por6wnaj Swiaty i zycie 7-letnich Jasia i Xaviena, uzupelniaj4c tabelq. Nie
ktSre odpowiedzi wymagaj4 interpretacji podanych w skeczu informacji. .C. w.i.czeni 9.t7..
P meczytaj poniisze zdania, i
Ja5 Xavien
a) wyjaSnij znaczenie podl
b) wyrai,jeinnymislowam
Czas, w kt6rym2yjq
l. Wszystkie znaki na n
ka( nowej pracy.
Powody, dla kt6rych
2. Ty to siq chyba urod:
otrzymalitakie imiona
3. Spadaszmiznieba!l
Rodzina 4. Niby ile mam zatoz
5. Spodziewalamsiq,ic
Szkola
6. Urwalaj sie z Ksig2E
7. Porvwasz sie z moty
ani pieniqdzy, anido
Zabawy izajgcia dzieci 8. Spr6buj tego ciasta-!
po szkole 9. Przecie2jestemtwoir
Przedmioty codziennego
10. Onjestwniej niesarno
u2ytku
11. Krytyczne uwagi wsp
12. Policja z u2yciem w
Praca zapadl sie pod ziemi(
Emerytura Cwiczenie 48
WyobraZ sobie, ie mieszkaric
Obraz polityczny Polski rvygladaloby takie iycie? Opir
iSwiata czaj4cego.
W czym chlopcy mogq
sobie nawzajem pom6c?
b) Co sqdzisz o przedstawionych w skeczu zmianach,kt6re zaszty w Swiecie?
r-:-:\
t)6)t
L'::J
-
5y sig poza atmosferq zienr

-
r g6rq, a silniki napqdovre
Did. Kto lub co to jest? Wyja6nij slowa i zwroty opisowo lub podaj jefi";;j;
rdze swobodne oddychank Marsjanin
dr, sq wyposa2one w instah- ufoludek
spodek / talerzlatajqcy -
kosmita
kosmonauta
ftenie mo2e byi podstawq
F,sji lub inspiracjE do tworze- pojazd kosmiczny -
blirtez na temat2ycia w bli2-
{ cy da lszej przyszloici.
czarna dziura -
stan niewa2koici -
n, uzupelniajac tabele. Nb rl
rychwskeczu informadi -
Xavien
1' wszvstkie znaki na niebie i ziemi wskazuiq na to,

2e bgdq musial poszu-
kai nowej pracy.
2. Ty to siq chyba urodzile5 pod szczejliwE gwiazdq.
3' spadasz mi z nieba! wra6nie zastanawiaiam sig,
kogo poprosi( o pomoc.
4. Niby ife mam zatozaplacicit
5.Spodziewalamsiq,zetamjestladnie,utuoto@.
6. _Urwala5 sie z Ksie2yca? przecie|m6wimy o tym ju2 od miesffi
7. Porywasz sie z motykE na Ksie2yc. Nie masz do realizacji
ani pieniqdzy, ani do5wiadczenia.
tego birr"s,
8. Spr6buj tego ciasta. Niebo w qebie!
9' Przeciez jestem twoim przyjacierem. porusze
niebo iziemie. zeby cipom6c!
1 0. On jest w n iej n iesamowicie zakocha ny. hkUV
rOgft o by jdp{z[hytitn eba.
1 1' Krytyczne uwa g i wsp6lpracown i k6w szybko rp-*.iriirl g;;;i", ie.
12. Policja z u2yciem wszystkich jrodk6w,rrt
zapadl sie pod ziemie. "hlOi"g;;;G;iutOy
ffi
I
r, lct6re zaszty w Swiecie?

F
..si.qzpRie.{.9.
/\
uwczenre
.C. Cwiczenie mo2na przepro. 52
Czego Twoim zdaniem od Ziemian mogliby siq wadzitw2grupach.Pre-
Posluchaj piosenki Zra
zentacja poglqd6w mo2e
nauczyi mieszkaricy innych planet, a czego po- go
by( podstawq dyskusji. rnie warto mieszkar
winni unikai? Uzasadnij swoje zdanie. (piosenka dostqpna np.
Podaj argumenty:
a) z tekstu piosenki,
b) wlasne.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
.C.:si.crpnie.-s.q.
Powiedzenie z popularnych poradnik6w glosi, ie,,kobiety Cwiczenie mo2- -C.
w.iczenig. p.Q.
....
Wenus, a mqitczyini zMarsa'. na przeprowir.
sq z
dziiw 2 grupadr
Wpodanych*."*"i",
Jak nalezy rozumied to powiedzenie? Podaj argumenty po-
i mo2e by( po4
twierdzaj4ce i te, kt5re podwaiLajqprawdziwo5i tego powie. 1. n(
stawq dyskusjl
dzenia. 2. p(
3. zet
Za Przeciw 4. ma
5.
6.
7.
8.
9.
n I0.
11.
12.
I 13.
ta.
k
n
15. p
9.:sicrp.+ip.F.l.
opisz zycie w idealnym Twoim zdaniem 16.
spoleczeristwie (ok. 200-250 dfoil YI
Zwr6i uwagq na wszystkie sfery irycia. 17. H

t& ,!
V PODROZE BLISKIE I DALEKIE
.....
-
Cwiczenie mo2na przepro- 9. :si.czp.+ie. P.?..
;,i;
ppG
wadziiw2grupach.Pre-
zentacja poglEd6w mo2e
Posluchaj piosenki Ziemia, wyspa zielona, i uzasadnijw kilku punktach, dlacze'
go rrniewarto mieszkai na Marsie'.
by€ podstawq dyskusji.
(piosenka dostgpna np. na stronie:'r,r'r,r.w.youtube. com./watch?v: 74 dlxeErvDQ)
Podaj argumenty:
a) z tekstu piosenki,
b) wlasne.
l.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
i, ie.kobiety Cwiczenie mo2- 9:srczp.aip.L9.

na przeprowil' W podanych wyraieniach uzupelnij brakuj4ce przyimki.
dzit w 2 grupadt
rgumentypo- i mo2e by( po* 1. ksiq2yc...... nowiu 19. pielgrzymka ......
if egopowie- stawE dyskusil
2. ksiq2yc...... pelni Czqstochowy
3. slorice ...... zenicie 20. wycieczka ...... g6ry
4. slofice ..... . znaku Barana 21. wycieczka ...... Morskie Oko
5. 5wiat...... wyciqgniqcie rqki 22. wycieczka ...... wodospad
6. podr62e...... czasie Niagara
7. podr62...... Marsa 23. przeprawa ...... Pireneje
8. podr62...... wngtrzaZiemi 24. tulat sie .. . .. . Swiecie
9. podr62...... gwiazd 25, wloczy( sie...... Polsce
10. podr62owa(...... male 26. vryjazd ...... grzyby
pieniqdze 27. jechat...... kolonie
11. wyruszyi...... podro2 28. jechai...... tylu
12. towarzyszyi komu6...... 29. jechai ...... Syberiq
podr62y 30. jechat...... Grecji
13. wyprawa ...... koniec Swiata 31. jechat...... Wegry
14. wyprawa ...... nieznane 32. jecha( ...... sygnale
15. wyprawa...... pustyniq 33. jecha( 70 km ...... godzinq
16. wyruszy(...... wyprawq 34. nocowae...... golym
r+oleczeristwie (ok. 200-250 dArL
17. wyprawa...... Himalaje niebem
18. wqdrowat...... Swiecie
-...
PODMORSKIE Szy kuje si q rewol u cja...
PODROZE
1.L6d2 podwodna pomysi
wykorzystuje istniejEce.
2. L6di nosi nazwq The Nec
prywatnej wyspy naleiqc
Cwiczenie 54 3. Niewielka l6d2 jest jednr
i,*,i"i;;;fr,;;;;;k;i;; ; ;;;;il ;;;# ;;;;;i;;i; ;;i; prace nad zwiqkszenien
odpowiedi.
zaznaczajqc wla6ciwa 4. Statek jest ekologiczny i
dla Srodowiska naturalnr
b trUuje siq rewolucja. 5. Podr62eThe Necker Nyn
Podmorskie podr6ie dla niemal kaidego ch a ra kte r tu ry sty czny.
(fragment artykulu ze strony wwwniewiarygodne.pl, 01.02.2010) 6. Aby m6c poptywaiThe t

wydai 70 000 funt6w.
Richard Branson, tw6rca znanego na catym 6wiecie imperium Virgin nie ustai
w realizacji swoich marze6. Po uruchomieniu programu, kt6ry umo2liwi wszyst- 7. Wy poly czajqcy t6d2 moi
kim osobom o wystarczajqco zasobnym portfelu odbycie podro2y w kosmos,
Branson zaprezentowal sw6j kolejny pomysl. Dziqkijego najnowszej inicjatyrie 8.L6d2moze zejS( na glqh
niemal ka2dy Smiertelnik bgdzie m6gl brai udzial w penetracji podwodnydr
glqbin. Niedawno zaprezentowano projekt wehikulu, kt6ry ma zrewolucjonirc-. 9. Kokpity w todzi sq podobr
wai turystykg morskq. mo2na siq z nich katapuh<
Turystyczna l6d2 podwodna, wykorzystujqca technologie obecne r6wnki
10. Projekt lodzi jestju2 gotc
w samolotach my5liwskich, bqdzie mogla zabra( na sw6j poklad trzy osoby -
pilota oraz dw6ch pasa2er6w. Dziqkiwytrzymalej konstrukcji mo2liwe bedzh
zej5cie na glgboko5t ok. 40 metr6w. Branson wierzy jednak,2e rozwoj proiet-
tu pozwoli pewnego dnia na osiqgnigcie glqboko6ci 10,5 tys. metr6w. Prodr.rt- 9,.yiqzp.+ie.p.l. ... .
cja powlekanego wl6knem wqglowym prototypu ju2 trwa. [...1 \t'vraZ podane wyrar""i; i;.
Chot kwota 15 tysiqcy funt6w (ok. 68 tysiqcy PLN), jakq trzeba bqdzie wyb a) osobyozasobnym pc
2yc, aby przeztydziefi cieszy( siq urokami podwodnego Swiata, nie robijahe
go6 wielkiego wra2enia, to warunki, jakie nale2y bqdzie uprzednio spelnic sl b) kazdy (miertelnik - ..
poza zasiqgiem zwyklego Kowalskiego. Aby m6c wypo2yczyil6dZ podwodq c) jest to poza zasiqgiem
o dumnej nazwie The Necker Nymph, trzeba bqdzie wcze(niej wynajq( luksu
sowy katamaran, a to jest ju2 wydatek 55 tysiqcy funt6w (ok.252 tysiqcy P[Jfi-
Mechanizmy, kt6re zostanq zainstalowane na The Necker Nymph sprawiq, ir
statek bqdzie szybki, zwrotny i latwy w nawigowaniu. Kokpity zostaly zapr
9:siqzsnie.p.q.....
jektowane w taki spos6b, by bez 2adnych przeszk6d mo2na bylo podziwi- - t orrt,r.ri" o"g,
Wygrale6/-a5
&ia The Necker Nymph lub Ir
rafy koralowe, 2yjqce pod wodq zwierzqta czy spoczywajqce na dnie wr*i
l- Kt6ra ofertq by6 wybra(a
statk6w. [...] ) Kogoby6zesob4zabra(a
3. Opowiedz o przebiegu tal
Itlkonaj iwiczenie ustnie lub
...
-
a 5zy kuje siq rewol ucja... rarluiel.-Bt'k..

I tnlormacjl
I
1.L6d2 podwodna pomyslu Richarda Bransona
wykorzystuje istniejEce ju2 tech nologie.
2.L6d2nosi nazwqThe Necker Nymph od nazwy
prywatnej wyspy nale2qcej do Richarda Bransona.
3. Niewielka l6d2 jest jednoosobowa, ale trwajq
retepnie sprawdi rozumienie tetc.l, prace nad zwiqkzeniem jej rozmiar6w.
4. Statek jest ekologiczny i nie stanowi zagrozenia
dla Srodowiska naturalnego.
5. Podr62eThe Necker Nymph majq wylqcznie
kaZdego charakter tu rystyczny.
re.pl, 01.02.2010)
6. Aby m6c poptywaiThe Necker Nymph, trzeba
wyda( 70 000 funt6w.
r Swiecie imperium Virgin nie
u*ac
,rr programu, kt6ry umo2liwi
w=1* T.Wypo2yczajqcy l6di mo2e sam jq prowadzi(.
ortfelu odbycie podr62y w kosrrcs
t Dziqkijego najnowszej inicjatFe
r udzial w penetracji podwodnrer, 8.L6d, moze zej6i na glqboko5i 10 000 metr6w.
rvehikulu, kt6ry ma zrewolucjone
9. Kokpitywlodzi sq podobne do samolotowych,
mozna siq z nich katapultowai w razie zagro2enia.
ieca technologie obecne r6wne
zabra( na sw6j poklad trzy 10. Projekt lodzi jest ju2 gotowy.
os@ _
ymalej konstrukcji mo2liwe
k"""
rt wierzy jednak,2e rozw6j proler-
eboko6ci 10,5 tys. metr6w. projo.r_
brypu ju2 trwa. [...] 9.lsi.qzp.{'ip.Li
Wy rai, podane wyraienia innymi slowami.
fy PLN), jakq trzeba bqdzie wya_
rcdwodnego jwiata, nie robija'ke. a) osoby o zasobnym portfelu
ale2y bqdzie uprzednio spelnic b) ka2dy Smiertelnik -
Imor wypo2 yczyc todipodwod:-; = c) jest to poza zasiqgiem zwyklego Kowalskiego
a bqd-zie wcze6niej wynajq(
lukr_
ee(y tuntow (ok.252 tysiqcy pL\. T
na The Necker Nymph sprawiq,
n9cw1niu. Kokpity zostaly zary_
r=
2 C. w.i.czenip. p.q. . . . .
przeszk6d mozna bylo podziwia Wygrale6/-a6 * kork,r..i" r.t""r).*r"i;;;;;; ;;;;; ;; ;;;;;i;;;k; i;
ay spoczywajqce na dnie wrac dzia The NeckerNymph lub lotw kosmos dla dw6ch os6b.
l. Kt6r4 ofertq by6 wybral(a)? Uzasadnij decyzje.
2. Kogo by5 ze soba zabral(a)? Uzasadnij wyb6r.
3. Opowiedz o przebiegu takiej wymarzonej wycieczki.
Wykonaj 6wiczenie ustnie lub pisemnie.
ewiczenie 57 Cwiczenie mo2na przeprowadzii Koblick nie odpuScil. Stal sig

Wypisz po kilka przyklad6w ro6lin, zwie- w grupach i zaproponowa( kon- Wkr6tce otworzyl La Chalup:
kurs. Wygrywa grupa, kt6ra po-
rzqt, przedmiot5w itd., kt6re moina zoba- cie podwodny komplek mie
trafi wymienie wiqcej przyklad6w.
czyi w glqbinach m6rz i oceandw.
Zainteresowanie ludzkosci ol
podwodnych siedlisk, kt6re I
Wszystkie znajdujq sig w obrql
cownicy posiadajq dwa z nid
podstawowych bada6 i szkol
Lodge, czyli lukusowy hotel, r
Stworzenie ludzkiego siedlisl

tylko ze wzglqdu na aspekt n
rystycznych. Zwolen nicy exo
zalobyto problem z pzeludn
strofami naturalnymi, kt6re n
Pod ciinieniem
ewiczenie 58 Wedlug Koblicka technologi;
jn2 istnieje. Nale2qce do niegr
P-rzeczytaj fragment poniiszego artykulu, a nastqpnie odpowiedz p)tani,
na mi przykladami. Dzisiaj obsfu,
do tekstu.
J{ie ma 2adnych technicznycl
fua *rr"in powqska dzy i potrzebq, mo2esz pzenir
czy wkr6tce bqdziemy mieszkai w podwodnych miastach? Zanim ludzko3i na dlu2szy ok
(fragment artykulu ze strony www.nt.interia.pl, 04.1 O.2O.l ulepszone systemy ewakuaq
3)
runk6w Srodowiskowych, a pr
Zycie poni2ej poziomu morza jest mo2liwe, przynajmniej przez kr5tki r-x
ilajwa2n iej sze jest bezpieczei
co zatem stoi na przeszkodzie, by stworzy( podwodne miaita i do nich uciec
pourietrza, temperatury czy s
z przeludniajqcych siq tqd6w?
aas czujni. Biorqc pod uwag,
lan Koblick mial nadzieiq, 2e kolorowe wodorosty, kt6re przyni6sl ze
sobq na zaiq.
Itoi na powierzchni bqdzie m
cia, wywolaiq odpowiednie wra2enie. Jego profesor biologii morskiej raz robi to ekipa zatrudniana ;
na Unirarer-
sytecie stanforda docenila ich piqkno i zapytala, skqd je ma. lan odpowiedzial,2e
Tzecia z podwodnych plac6w
zebral podczas zwiedzania kalifornijskiego wybrze2a z u2yciem akwalungu. pari
Atrnospheric Administration,s
profesor na to:,,Nurkowanie jest dla imialk6w.Je2eli chceizbytprawdziwym
na 26ttego dysku unoszqcego siq
ukowcem, zbieraj pr6bkijak na naukowca przystalo".
jest polqczona kapsula badaw
Eksodus Srednictwem internetu przeq
Byl rok 1962 r. i nie trwalo dlugo zanim jej slowa przeterminowaly siq. Ptzyszle podwodne kolonie dc
Eksplora
cja wrak5w statk6w przez Jacquesa-yvesa cousteau, odkrycie nieznanej wcze. dobniej sieci satelit6w.
Sniej morskiej flory i fauny, opracowanie nowych technik eksploracji
morskidr Jednym z najwiqkszyc h v,tya ua
glqbin -wszystko to wzbudzilo powszechne zainteresowanie ,,poowodnym
sow jest ich uniezale2nienie en
Swiatem1 Fala zwyklej, ludzkiej ciekawoSci byla stymulo*rnu prr", naukow-
mii naukowcy bqdq chcieliwyl
c6w,l<torzy chcieli zbada( tq alternatywnq rzeczywisto((. wtedy nie bylo jesz-
Analizowana jest r6wnie2 dost
cze mowy o tworzeniu ludzkich kolonii na dnie morza.
staniem alg morskich Iub kom
H
. ."::9?197:ll':T':lPl::5P. . .
mo2na przeprowadzia
Koblick nie odpu6cil. StaN siq badaczem ocean6w akwanautq i multimilionerem.
i zaproponowai kon- wkr6tce otworzyN La chalupa - najwiqkszy i najbardziej zaawansowany na swie-
}1prywa grupa, kt6ra pocie podwodny kompleks mieszkalno-badawczy.
wiqcej przyklad6w.
Zainteresowanie ludzko5ci obszarami ocean6w nie ucichlo. Spo5r6d kilkunastu
podwodnych siedlisk kt6re kiedykolwiek istniaty, tylko trzy pozostajq aktywne.
Wszystkie znajdujq siq w obrqbie archipelagu Florida Keys. Koblick ijego wsp6lpra-
cownicy posiadajq dwa z nich - Marine Lab, bqdqcy laboratorium u2ywanym do
podstawowych bada6 i szkoleri m.in. przez US Navy i NASA, oraz Jules Undersea
Lodge, czyli lukusowy hotel, w kt6rym pok6j kosauje 675 dol. za noc.
Stworzenie ludzkiego siedliska pod wodq na wigkszq skalq byloby korzystne nie
tylko ze wzglqdu na aspekt naukowy inwestycji, ale i w konteKcie walor6w tu-
rystycznych. Zwolennicy exodusu do podwodnych miast przekonujq,2e rozwiq-
zalobyto problem z przeludnieniem 6wiata izabezpieczyto ludzko6i przed kata-
strofami naturalnymi, kt6re regularnie nawiedzajE naszE planetq.
Pod ciinieniem
Wedlug Koblicka technologia pozwalajqca na stworzenie podwodnych kolonii
ju2 istnieje. Nalezqce do niego laboratorium badawcze i hotel sq tego najlepszy-
odpowiedz na pytania mi przykladami. Dzisiaj obsluguje je blisko 100 os6b.
,,Nie ma 2adnych technicznych przeszk6d. Je2eli maszwystarczajqco du2o pieniq-

dzy i potrzebq, mo2esz przenieS( sig pod wodq ju2 dzisiaj"- anonsuje lan Koblick.
nych miastach? Zanim ludzko6( na dlu2szy okres przeniesie siq na dno oceaniczne, muszq zostai
ulepszone systemy ewakuacyjne oraz mechanizmy kontroli podwodnych wa-
runk6w Srodowiskowych, a przede wszystkim - wilgotnoici powietrza.
przez kr6tki czas. Najwa2niejsze jest bezpiecze6stwo, dlatego operatorzy uklad6w kontroliskladu
miasta ido nich uciec powietrza, temperatury czy system6w podtrzymywania 2ycia muszq by( caty
czas czujni. Biorqc pod uwage to,2e czgSi ludzkoici przeniesie siq pod wodq,
kto5 na powierzchni bqdzie musial czuwa( nad ich bezpieczeristwem. Tak jak te-
gzyni6slze sobE na zaje-
raz robi to ekipa zatrudniana przez Koblicka.
morskiej na Uniwer-
rna. lan odpowiedzial, 2e Trzecia z podwodnych plac6wek, kt6re obecnie istniejq, to National Oceanic and
uiyciem akwalungu. Pani Atmospheric Administration's Aquarius Reef Base. Obiekt ma ksztatt jasnego,
byi prawdziwym na- 26ttego dysku unoszqcego siq na powierzchni wody, z kt6rym 18 metr6w ni2ej
jest polqczona kapsula badawcza. Zbiera ona dane z ro2nych czujnik6w i za po-
Srednictwem internetu przesyla do zlokalizowanej na lqdzie bazy centralnej.
Przyszle podwodne kolonie do komunikacji bgdq wykorzystywa( najprawdopo-
siq. Eksplora-
dobniej sieci satelit6w.
o*rycie nieznanej wcze-
eksploracji morskich Jednym z najwiqkszych wyzwaf plynqcych z konstrukcji podwodnych komplek-
,,podwodnym s6w jest ich uniezaleznienie energetyczne. Do zapewnienia takiej formy autono-
przez naukotY-' mii naukowcy bgda chcieliwykorzysta( fale morskie lub ogniwa fotowoltaiczne.
Wtedy nie bylo jesz- Analizowana jest r6wnie2 dostqpno5i alternatywnych 2r6del energii zwykorzy-
staniem alg morskich lub komin6w hydrotermalnych.
-
Budowa du2ych, podwodnych osiedlijest prostsza ni2 wytworzenie jednej, du2ej rodzaju artefakt6w. Do
kapsuly. Poszczeg6lne moduty, wykonane ze stali, szkla i cementu, w kr6tkim cza- wisko bardzo dobrze sy
sie mo2na dowolnie modyfikowat i adaptowai do potrzeb pnyszlych koloniza-
tor6w. Tego typu obiekty poza tym nie bgdq mogty by(zanurzone na glqbokoici Podwodne kolonie bqc
wiqkszej ni2 300 m, poniewa2 wiqzaloby siq to z koniecznoiciq wnoszenia bardzo Odwiedzajqcyje studen
grubych Scian idlugimiczasamidekompresji podczas powrot6w na powierzchniq. M.in.ztego powodu Ko
Undersea Lodge, kt6re
I
Sklad powietrza potrzebny do podtrzymania akwanaut6w przy 2yciu zale2y od
glqbokoSci, na jakiej bqdq przebywa(. Przy obecnych operacjach glqboko5cio. ,Io daje ludziom pelnie
wych wykorzystuje siq sprgzarki, kt6re regularnie dostarczajq nurkom Swie2e i poczucia na wlasnej si
powietrze. Dodawany jest do niego Srodek chemiczny o nazwie Sodasorb, kt6ry two morskiej flory ifaur
z mieszaniny reakcyjnej usuwa dwutlenek wqgla. Ale na podwodnych m
miqdzynarodowych fin
Przy schodzeniu na du2e glgboko6ci akwanauci bqdq musieli za2ywa(.dodatkowe wym mineral6w i metali
substancje ochronne, aby utrzymat wla6ciwy stosunek tlenu do innych gaz6w Cooka, Seszele czyTong
rozpuszczonych we krwi - azotu (na glqbokoici 150 m) i helu (300 m). Dzieje sre
tak dlatego, 2e przy wysokim ci5nieniu organizm potrzebuje innych skladnik6w Chiny podjqty ju2 pierw
powietrza ni2 w codziennym, normalnym 2yciu. oceanicznego skal manr
baltu, manganu i zlota.:
Aby przyszle kolonie podwodne staty siq samowystarczalne, bqdzie trzeba ho- wymagajq wieloletnich
dowa( w nich roSliny, kt6re na bie2qco bqdq dostarcza( 5wie2y tlen. jakzwyczajny dzie6 roh
Mieszkafcy podwodnych miast majq 2ywii siq gl6wnie owocami morza, ay'i
tym, co uda siq im pozyskat na dnie oceanu. Ryby i plankton stanowii bqdE No to,,hop"
podstawq ich diety, niemniej jednakw puszkach otrzymywa( majq inne rarytasy Walory edukacyjne itur
z lqdu. Pod tym wzglqdem mo2e to przypominai pobyt na Miqdzynarodowej moze by( dla nas znaczn
Stacji Kosmicznej czy w odciqtej od Swiata plac6wce badawczej na Antarktydzie- przeniesienie siq pod wc
W podwodnych miastach niemo2liwe stanie siq gotowanie, bowiem wydziela- gatunku w obliczu apoki
nych wtym procesiezapach6w nie bqdziejak siq pozbyi. Podobniejakw samolo- W przypadku zagra2ajqc
tach, w statycznym powietrzu wszelkie zapachy sq intensywniejsze. Jakiekolwiek ocean6w moze byi odwt
formy wietrzenia z wiadomych wzglgd6w odpadajq, natomiast anga2owanie ski futurolog philip paulr
w to sprq2arek byloby zwyczajnym marnotrawstwem energii. sko Sub-Biosphere 2. Zbu
Problemu nie powinno by( z ludzkimi odpadami, kt6re majq byi albo uwalnia. nqi na szerokie wody, a r
ne do 6rodowiska (po odpowiedniej obr6bce), albo gotowane na drobny popiot os6b. [...]
WiqkszoSt projekt6w po<

Gtqbia siaj. Tym, co wciq2 wstrzy
Wielu biolog6w morskich jest zachwyconych mo2liwo5ciq zycia pod wodq. tywacji i odpowiedniego
(DOT) uwa2a,2e turysqrk
,,lstnieje wielu naukowc6q kt6rzy mocno wierzq,2e jedynym sposobem, aby na.
prawdg zrozumie(., co dzieje siq w Srodowisku oceanicznym, jest by( tam. Obec- przedsi gwzigcie oplacalnr
nie nurkowie z powierzchni majq dziennie ok. 1,5 godziny na pobranie wszystkich Polacy majq ju2 podpisan
pr6bek, zrobienie pomiar6w. Je2eli faktycznie mogliby6my zamieszkai w glqtri- wach w ciqgu najbli2szyct
nach oceanicznych przez6 miesiqcy, moglibyimy znacznie zwiqkszy( naszq pro, mowy nad kolejnymi kon
duktywno6( badawczq"- wyjainia Tom Poots, dyrektor Aquarius Reef Base. gapurze,anawetwNorwr
Na stworzeniu kolonii glqbinowych skorzystajq nie tylko biolodzy. Archeolodzy W przyszloSci wla6nie tegr
bqdq mogli wziqt siq za eksploracjg zatopionych statk6w i poszukiwanie r62nego przeludnienie jwiata. pav
a-
I )/0 I
-1
jednej, dr*i ,".;;, ;.; ;,'.,;;.. -".;,-:,,- ;;::: ;:;

w kr6tkim a wisko bardzo dobrze symuluje warunki 2ycia panujqce w przestrzeni kosmicznej.
przyszlych kolonia
Podwodne kolonie bqdq przede wszystkim swietnymi centrami edukacyjnymi.
na glqbokofti
odwiedzajqcy je studenci bqdq mogli pozna( morskq faunq i florq z pierwszej rqki.
wnoszenia baI&D
M.in. z tego powodu Koblick przeksztatcil dawne laboratorium La Chalupa w Jules
na powieactrig
Undersea Lodge, kt6re pelnifunkcjq zar6wno hotelu, jak i plac6wki edukacyjnej.
przy 2yciuzalelyd .To daje ludziom pelniejszq mo2liwoS( obserwowania podwodnego 6rodowiska
glqbokoitb i poczucia na wtasnej sk6rze,2e wlaSnie tam narodzilo siq 2ycie. Piqkno i bogac-
nurkom Swierl
two morskiejflory ifauny po prostu zachwycajq'- twierdzi oczarowany Koblick.
nazwie Sodasorb, ktorl Ale na podwodnych miastach bgdzie mo2na te2 sporo zarobic coraz wiqcej
miqdzynarodowych firm wyra2a swoje zainteresowanie g6rnictwem glqbino-
za2ywatdodatkm wym mineral6w i metali, zwlaszczawok6l kraj6w wyspiarskich, takich jakwyspy
rthnu do innych gazfu Cooka, Seszele czy Tonga.
i helu (300 m). DzieF*
chiny podjgly ju2 pierwsze kroki w celu zbadania rentownoSci wydobycia z dna
rje innych skladniktu
oceanicznego skal manganowych, kt6re zawierajq du2e iloici niklu, miedzi, ko-
baltu, manganu i zlota. Teraz tego typu operacje sq bardzo skomplikowane, bo
bqdzie trzeba tc wymagajq wieloletnich przygotowa6. Dla akwanaut6w bqdq codziennosciq -
Swie2y tlen. jak zwyczajny dzie6 roboczy.
owocami morta, ef, No to,,hop"

F dantton stanowi( bqdl walory edukacyjne i turystyczne to jedno, ale 2ycie w oceanicznych glgbinach
ilrwac majq inne fttW mo2e byt dla nas znacznie istotniejsze. Coraz wiqcej naukowc6w przekonuje,2e
l!4 na Miqdzynarodcr{ pzeniesienie siq pod wodq to jedyny spos6b na zachowanie ciqgloSci naszego
frdawczej na AntarktY&L gatunku w obliczu apokaliPsY.
hranie, bowiem wydzieb
liPodobniejakwsarnob w przypadku zagra1ajqcej istnieniu rasy ludzkiej klqski 2ywiolowej, exodus do
tnsywniejsze. Ja kiekobd ocean6w mo2e by( odwr6conq wersjq Arki Noego. Majqc to na uwadze, brytyj-
f natomiast anga2owai ski futurolog Philip Pauley zaprojektowal samowystarczalne, podwodne siedli-
tenergii. sko sub-Biosphere 2. Zbudowana z kolistych modul6w konstrukcja mo2e wypty-
nq( na szerokie wody, a nastepnie zanurzyi siq, tworzqc schronienie dla 50-100
re majq byi albo uwalnta
os6b. [...]
Bowane na drobnY PoP*f"
Wiqkszo6t projekt6w podwodnych miast moglaby zosta( zrealizowana ju|dzi'
siaj. Tym, co wciq2 wstrzymuje ludzkosi przed takimi dzialaniami, jest brak mo-
oiciq 2ycia pod wodq. tywacji i odpowiedniego finansowania. Polska firma Deep Ocean Technology
(DOT) uwa2a,2e turystyka jest sposobem, kt6ry uczyni z podwodnych kolonii
ednym sposobem, abY n+ przedsiqwziqcie oplacalne ekonomicznie'
iznym, jest by( tam. Obec-
any na pobranie wszYstlcid Polacy majq ju2 podpisanq umowe na budowq podwodnego hotelu na Maledi-
byimy zamieszkai w g'lqb wach w ciqgu najbli2szych trzech lat. Prowadzone sq bardzo zaawansowane roz-
rcnie zwiqkszy( nasz4 Pro mowy nad kolejnymi konstrukcjami w innych rejonach Swiata - w Dubaju, sin-
irr Aquarius Reef Base. gapurze, a nawet w Norwegii. [...]
rylko biolodzy. Archeolodzl w przyszlolci wlaSnie tego typu konstrukcje mogq byt odpowiedziq na rosnqce
Low i poszukiwanie r62re9c przeludnienie Swiata. Pawet Podwojewski [czolowy architekt DOT] nie uwa2a
-
.. i9::i,P.'Lg:ggTry."yggy. . .
jednak, by kiedykolwiek czlowiek m6gl na stale zamieszkat pod

wodq. Bez do
stqpu do (wiatla slonecznego organizm nie funkcjonuje prawidlowo. .Cw.i.czenig. 9.9. . . . . . .
Z drugiej strony, Pauley uwa2a, 2e 2ycie pod wodq
Napisz zgodnie z wlasnyr
iest logicznq konsekwenciq s{6w) zachqcaj4cy lub znit
ewolucjigatunku czlowieka. Jest to duzo tariszy ilatwiejszy sposob przetrwar*a
ni2 zakladanie ludzkich kolonii w kosmosie. ,,w przyszloici bqdziemy zakladx
kolonie na innych planetach, ale jestem pewien, 2e czqi(.ludzko6ci bqdzie tei - .c. :si.q+p.+ie. 9.q. ......
2yla pod wodq" - podsumowuje.
Jak rozumiesz poniirszr
Koblickwqtpi,2e ludzkoSi kiedykolwiekna stale przeniesie siq pod wodq.Towspa- znajduj4ce siq w artykulr
niala wizja, wokol kt6rej mo2na budowat fabulq film6w science fiction, ale nic
wig hdziemy mieszkai w pd
cej. [...] Ludzko6ci brakuje motywacji do schodzenia pod wodq. Jedyne, co mogb *ath?
byiq przekonat, to nieuchronna zagrada i koniecznosi opuszizenii
haow. strdd, 1. ,Y{ przypadku za
albo chciwoit.,,Gdyby na dnie ocean6w re2aty grudki zlota, wszyscy schodziliby
exodus do oceanr
pod wodq w czasie kr6tszym ni2 pojedyncze udezenia serca,,- twieidzi
Koblidc 2. na dnie o
"Gdyby
wodg w czasie kr(
fu rr* ^'
3. ,,Zycie pod woc
czlowieka'i
l) Po co s4 budowane kolonie podwodne?
2) Jak wyglada i dziala taka kolonia?
.C. w.i.czeni-e. 9L
3) Jakie problemy trzeba rozwi4za(, aby moc zyi pod woda? ....
4) Jakich problemow wc i4i nie rorwi4zano? WyobraZ sobie, iie scenarir
5) Do jaklch celowwykorzystywane s4 podmorskie kolonie i hotele? zr,ealizowal i ludzko6d mr
6) Dlaczego wielu biolog6w morskich jest zachwyconych mozliworicia scach niL powi eruchnia Zie
zycia pod wod47 w kosmosie. Kt5rq z tych q
7) Kto decyduje sig na mieszkanie pod powierzchni4 oceanu? gowyboru? Uzasadnij srrmj
8) Co zniechgca ludzko6i do mieszkania pod wod4?
e) Co mogloby sklonii ludzkoii do przeprowadzki pod wodq zdaniem
C. w.i.czenig. p.?.
badaczy i pasjonatow morza? .......
l0) Co mogloby ich sklonii do tego Twoim zdaniem? a) ZartykuluCzywhmt

nieznaneuyrazyizrtrm
b) I-I/rlitznimizdaniaod
i do6wiadczeri.
.Q.wiqrp.+ie. p.q. .
Na podstawie povyzszego artyku- Cwiczenie mo2na przeprowadzii w 2 grupach,
ka2da opracowuje jeden temat. prezentacja w.i.czeni9.O.q.
lu i wlasnych przemy6leri wymieri argument6w mo2e byt podstaw4 dyskusji.
.C.
wady i zalety zycia pod woda. Wypisz jak najwiqcej prz,
charakteryzuj4cych morze.
Morze:
-] -l

...
-
pod wodq. Eez
prawidlowo. -c.:siqzp.+ie.5.9. .
Napisz zgodnie z wlasnymi przekonaniami otwarty list do ludzko5ci (ok. 150-200
jest logicznq
d&r) zachqcaj4cy lub zniechecajacy ja do zamieszkania pod wod4.
iejszy spos6b
bqdziemy
eqit ludzko(ci bedzie C. w.i.czeni9.g.q. .
Cwiczenie mo2na przeprowadzii
Jak rozumiesz ponizsze wypowiedzi w grupach, ka2da zajmie sig jednym
siq pod wodg.To v,=r znajduj4ce siq w artykule Ca wkriltce z cytat6w. Mo2na r6wnie2 zada( napi-
science fiction, ale nic rue- Wziemy mieszkai u pohwdnych mia- sanie wypracowania na wybrany temat.
wodq.Jedyne, co rnogb *a&?

opuszczen ia lqd6w. Strd 1. ,,W przypadku zagra2ajqcej istnieniu rasy ludzkiej klqski 2ywiolowej,
dota, wszyscy schodfi exodus do ocean6w mo2e byi odwr6conq wersjq Arki Noego'i
serca" - twierdzi Kohld- 2. ,,Gdyby na dnie ocean6w le2aty grudki zlota, wszyscy schodziliby pod
wodq w czasie kr6tszym ni2 pojedyncze uderzenia serca".
3. ,,Zycie pod wodE jest logicznq konsekwencjq ewolucji gatunku
czlowieka'i
Cwiczenie mo2e
c:, : pod u.od4? -c.ryi.qzpnie.g.1.
WyobraZ sobie, iie scenariusz film6w katastroficznych siq byt te2 podstawq
dyskusji.
zrealizowal i ludzko6d musi zamieszkai w innych miej-
l-:siie kolonie i hotele?
scach niL powierzchniaZiemi: pod ziemi4 wglqbi oceanu,
l*:-'..r'conyCh mozliwoscia
w kosmosie. Kt6r4 z tych opcji by6 wybral(a)? A moie dokona(a)by.6 jeszcze inne-
gowyboru? Uzasadnij sw6j wyb6r (150-200 sl6w).
?
podwodqzdaniem
9...siqsp.{,ie.0.?..
a) Z artykulu Czy whrotce bedzienry mieszhac ut pofundrrych minstach? wyprsz
nieznane wyra zy i zwroty, albo takie, kt5rych nie potrafi(a)by< ul,yt aktyumie.
b) U6i,z nimi zdania odnoszace siq do artykulu lub do wlasnych przemy6leri
i do6wiadczeri.
.C. ryiszp.rli-e.9.q. Cwiczenie mo2na przeprowadzii w gru-

pach w formie konkursu. Wygrywa grupa,
Wypisz jak najwiqcej przymiotnik6w
kt6ra poda wigcej przymiotnik6w.
charakeryzujacych morze.
L.
h...oiru*o ie 64 wi.czenig. O.q.

.C. ....
w podanych wyrazeniach uzupelnij brakuj4ce przyimki i wstaw rzeczovmiki Dokazdegoidi.;" j;bi;
,rmorze' i rrocean" we wlaSciwym prz,ypadku.
1. cicha woda
a) wyptynq( (morze)
2, chwycit/zlapa(ur
b) kqpai sig (morze) w 2agle
c) pojecha( (morze) 3. coi idziejakwoda
d) mieszka( (morze) 4. czui siq jak ryba
wwodzie
e) 2eglowai (morze)
5. du2o wody uplynk
f ) wystqpowat (morze) (zanim)
g) widok (morze) 6. (przepa5i)jakkam
h) wyptynq( .. wody (ocean) wwodq
i) wyplynqt ...... 7.kropla w mozu
. (ocean) (potrzeb)
j) przeplynq( (ocean) 8. na fali (czegoi)
k) ptywa( (ocean) 9. palcem na wodzie p
10. pu5ci( kogo( na
szerokie wody
17. rzuci(kogoi (siq) ni
a) Wyja6nij, podajac definicjq lub synonim, sens wyraiery w kt6rych w znaczr glqbokq wodq
niu przenoSnym pojawiaja siq wyrazy ,rmollzzo' i rrocean'. 12. wylat komuj wiadrr
morze gl6w
wody na glowg /lel
morze zieleni
morze plomieni
morze kawy -
ocean lez -
ocean wspomniefi - . (a Cwiczenie
67
Przeksaald podane zdanin u
b) Ul6it zdania zpowyilsrymi wyraieniami. l. Szukalam tych doku
Przyklad: KiedyS wypijalam morze kawy, dzi6 staram siq ograniczyi do dw6ch mogg ich znaleii!
fili2anek dziennie. 2. Kaika tylko wydaje
naprawdq.
3. Profesor obiecal mi e
czy coSztego bqdzi(
4. Musimyzam6widw(
5. Bank mo2e mi udziel
w por6wnaniu ztym,
6. Minister edukacji ol
1'jl!ti'tr'S3t' podwy2kq plac.
7. powiedziata, ru
To, co
t_l

......
-
Cwiczenie 66
Fki i wstaw rzeczo\,vniki Do kaidego idiomu dobierz odpowiedni opis jego znaczenia.
1. cicha woda a) czu( siq w swoim 2ywiole, w swoim jro-

2. chwycic / zlapai wiatr dowisku naturalnym, swobodnie
w zagle b) osoba cicha i spokojna, ale tylko pozornie
3. co5 idzie jakwoda c) pozwoli( komu( dziala( samodzielnie
4. czut siq jak ryba d) wykorzystujqc popularnoS ( czegoi;,
w wodzie modq na cof
5. du2o wody uptynie e) coS siq Swietnie sprzedaje, jest roz-
(zanim) chwytywane
6. (przepa5() jak kamieri fl bez Sladu
wwodq g) odrobina, mala czqS( w por6wnaniu
7. kropla w morzu z tym, co jest potrzebne
(potrzeb) h) skorzystai z okazji, aby zrealizowa(.
8. na fali (czegoj) swoje plany
9. palcem na wodzie pisane i) nierealne, niemo2liwe do spelnien ia
10. pu5cii kogo5 na i) minie duzo czasu
szerokie wody k) olrze2wit kogoS, pozbawit kogoi zlu-
11. rzuci( kogo5 (siq) na dzen,przywola( kogo6 do rozsqdku
lrrraiery wk6rych wznae.r glqbokq wodq r) pozwolii komuS zmierzyisiq samo-
'i,ocean'. 12. wyla( komuS wiadro dzielnie z trudnym wyzwaniem (po-
wody na glowq / leb rwa( siq na trudne wyzwanie)
I | 2 3 | 4 5 6 7 g ', g 10 : 11 ', 12
Cwiczenie 67
Przelsztali podane zdania, uzywajqc odpowiednich idiom6w z 6,niczenia 66.
1. szukalam tych dokument6w, are gdziei zginqty bez sradu, w og6re nie
ram sie ograniczyi do dw6dt mogq ich znalelcl
2. Ka5ka tylko wydaje siq taka grzeczna, ale jeszcze zobaczysz,jaka jest
naprawdq.
3. Profesor obiecal mi etat na uczelni, ale to tylko obietnica i nie wiadomo,
\ la czy coi z tego bqdzie.
aa
a 4. Musimy zam6wi( wiqcej tych but6w do biegania, iwietnie sig sprzedaiq.
.P' 5. Bank mo2e mi udzieli( po2yczki w wysokosci go 0oo zl, ale to niewiele
w por6wnaniu z tym, ile potrzebujq na kupno kawalerki.
6. Minister edukacji ostudzil zapaly nauczycieli maiqcych nadzieiq na
podwy2kq plac.
7. Fo, co powiedziala, naprawdq mnie dotknqro i nieprqdko jej wybaczq.
FI
J.
...POLSKI DLA OBCOKRAJOWCOIV
-
B.
9. rsiqep.+ie.9.Q..
I-IiL6L zdania zwyrazeniami idiomatycznymi z indczenia 66, ktorych nie wykor4 Rzeczownik
staleV-a6 w 6ui czeniu 67.
zlo2ony
h .-.oirrp.+ip.g.9
Uzupelnij tabele, odpowiednio wpisuj4c brakuj4ce wyrazy.
pomyslodawca
A.
Przymiotnik Wyrazy Przyldady wyra2eh

wsp6lpracownik
zlo2ony skladowe z przymiotnikiem zlo2onym
nadmorska miejscowo5g nadmorska

knajpka, nadmorski hotel
drogowskaz
wyprawa podbiegunowa, kl imat

podbiegunowy
I -c.rqicrpnie. Z.Q. .
Od podanych . .^n*
ewentualne prefiksy.
Przyklad: pod16z - po
a) 2eglarz
b) nurek -
c) ziemia
ciemnoniebieskie niebo, d) woda -
ciemnoniebieskie morze e) powietrze - ...
f ) kolonia
9) dziecko
h) doiwiadczenie
i) go5i
j) pielgrzym - ...
bezgraniczny zachwyt, bezgraniczna
miloic, bezgraniczne zaufanie
k) ludzie -
..-
B.
kt6rych niewykorzy- Rzeczownik Wyrazy Przyklady wyra2eri

zlo2ony skladowe z r zeczow niki em zlo2onym
pomyslodawca
woda + spada(
wsp6lpracownik
ady wyra2ef
nikiem zto2onym
ksztalt widnokrqgu, wid nokrqg
nadmorska
ziemski
drogowskaz
gwiazda + zbi6r
rdbiegunowa, klimat
orty
9:siczp.pie.7.q..
Od podanych rzeczovvnik6w utw6rz czasowniki odimienne. Zwr6i uwage na
ewentualne prefiksy.
Przyklad: pod162 - podr6zowa(
a) 2eglarz
b) nurek -
c) ziemia
d) woda-
e) powietrze
f ) kolonia
g) dziecko
h) doSwiadczenie - ...
i) go((
j) pielgrzym
zachwyt, bezgraniczna k) ludzie -
iczne zaufanie
-I
I
ewiczenie 7l
odnosz4c siq do tematu podr6zy kosmicznych i podwodnych, ul6i zdania
zpodanymi sffinikami.
dci-
1..... .oraz.
2..... ......choiby......
3..... ...... jaktytko......
4..... .albo. ..albo.
VI
5. .... ..... natomiast....
6. .... zar6wno . jak i. .
t. .... . wiqc.
8. .... .aby..
9. .... .. ... skoro tylko ..
lo. ... dop6ki
CwiczenieT2
opowiedz (ok. 15G200 sl6w) o godnych polecenia
pojawia siq mo[\,v podr5zy.
loiair" lub ftlmie, * I*,rro GRAN/
Wypowiedz sie pisemnie (ok. 150-200 sl6w) na temat jednego z aforyzm6w.
1. ,,Swiat jest ksiq2kq i ci, kt6rzy nie podr62ui 4, czytaiqtylko jednq stronf
(5w. Augustyn)
2. "Tury6ci nie wiedzq gdzie byli, podr62nicy nie wiedzq gdzie bqdq.-
(Paul Theroux)
3.
4.
,,Nawet najdalszq podr6izaczyna sig od pierwszego kroku,,. (Lao_tzu)
,,Ka2da podr62 ma swoje zarety. Kiedy odwiedzisz repiej rozwinigte L
kraje, mo2esz dowiedzie( siq iak poprawii sw6j wrasny. A kiedy ros
zaprowadzi cig do tych biedniejszych, nauczysz siq go doceniai.-
(SamuelJohnson)
5. ,,Podr62owanie jest brutalne. zmuszaciq do ufania obcym i porzucenia
wszelkiego co znane i komfortowe. Jestes caly czas wybity zrownowagl Czasowniki z pre
Nic nie nale2y do ciebie poza najwa2niejszym _ po*ietrrem, snem,
marzeniami, morzem i niebem,,(Cesare pavese)
Liczebniki
6. ,,Nieoczekiwane propozycje podr62y sq lekcjami ta6ca udzielanymi
nam przez Boga'i (Kurt Vonnegut)
Rozne problemv
l2r8 I
PIru[9dS
auovolz [zettl114 rllrB{ru,^ oz)ezJ z du_re1go-rd euzox
azf erulsdop [zt Irurrlg
{lurrlg zlerulrdoc lur(uelarzpn elyel lul
ISrA\zeu r uorurr r{lDISIod elreruJpo HIugezrI-l tueus 'urazJletl od -
l6errroumgr z fi rq&vr se
euuerLUrPo Dlru,\,\os8z3 rUJBS{rJJrd z rTu.r,to svz) qua:nzrod 1 ru(:qo e1u
?eluarop o6 5rs zs{
sq Iparl y (use1m f9
aQu;rvrzor fardal zsez
(nzl-oel);n1oj4 o6az
;bp5q azp6 bzpelrvr a
;5uor1s bupaf o11fi bfel
'rr{ourz(.ro5e z oEeu
IIrdrgDI r,l /aru1g qnl af
\rXAJVNVUD
"'ue[ '
I^ oqle
auvzolz erueqz zoln /gc,ir
-
-
I. CZASOWNTKI Z PREITIKSAIVII
T
l?ze-
a) (przezcoi,
przelai
b) (dzialanie r
Poszczegolne prefiksy, z kt6rymi lacza sie czasowniki, maja okre6lone zna- c) (dzialanie t
czenie, m.in. d) (dzialanie r
do-
e) (doprowad:
a) (dotarcie do celu przestrzennego lub osi4gniqcie jakiego6 efektu), np. 0 (zmiana u-l
dojechai, dobiec, doczykii, dopii, doczytai przy-

b) [wykonanie czynnosci uzupelniajacej), np. dopkai, dolqczyi, dohupit a) (dzialaniez
nego czy os
lf Grr^tune na wierzch, na powierzchnig), np. napisai, najechai, nala(

b) (daalanie z
go czy osi4g
b) (dzialanie o duzej intensywnoSci), np. nagadai siq, narobii sie
c) (dzialanie t
nad-
roz-
a) (dzialanie w stronq czegos), np. nadjechai, nadbiec
b) (dzialanie dodatkowe), rp. nadbudowai, nadsztubowai
a) (dzialanie r
c) (dzialanie czq6ciowe), np. nadpsui, nadciqi

b) (dziatanie c
d) (dzialanie przekraczajace norme), np. nadplacii, nadtoiyi c) (dzialanie I

d) (dzialanie z
o-, ob- wo), np. ro:
a) (dzialanie dookola czegos), np. objechai, obrqiyi, oplynai e) [dzialanie 1
b) (ruch w d6l), np. osunqi siq, opadai
u-
c) (zakonczenie dzialania lub sprawy, gruntowne wykonanie czegos),
(dzialanie
a) <
np. osuszyi, oswobodzii, omdwii
b) (dzialanie <
od- uipii
a) (dzialanie oddalajace od czegoS), np. odjechai, odptynai c) (dzialanie r
b) (przywrocenie dawnego stanu), np. odbudowac, odmlodzic, odgrza(
tu-
c) (dzialanie bqdace reakcja na co5), np. odpowiedziei, odwdziqczyi siq
d) (wykonanie czegos wedlug wzoru), np. odpisai, odrysowai a) [ruch do 5r
b) (zwiekszen
po-
a) (dzialanie na calej powierzchni czegos), np. popisai, pomalowac, wy-
posmarowai a) (ze srodka,
u;ycisnqi
b) (dzialanie wielokrotne), np. pohaslywai, pogwizdywai
c) [dzialanie krotkotrwale), np. poleiei, posiedziec
b) (dzialanie r
gai,urylrud
pod- c) (nasycenie.
a) (zblizenie sig do celu przestrzennego czy osi4gniqcia jakiego6 efektu),
z-/ s-
np. podplynqi, podbiec, podrosnqi, podlec4ti
b) (ruch w gorq), np. podsboczyi, podrzucai a) (usuniecie
c) (dzialanie poni2ej czego6, pod czyms), np. podpisai siq, podloiyi b) (ruchwdo
c) (zbli2eniez
d) (doprowad
Ir8zl
)Dmoptm4qz' Jfzczsruz . du,
leruaztzsruz op aruazpe.lr.o,rdop) (p
.
)buso,tz,.o1a1z1s
du,laruez:ttrod,Ugos Jz euez\gz) (J
,(lgp
?lclnds '2a1ca7z '.oot1ca{z'du .&\ qlnr) (q
.oo4ntrds '2az4az 'cfwz 'du'(lurpzrarano d z so?azt arc)runsni (E
-s /-z
'.(ntTaJa so8arlef
bts podsrQn'ax caqald&n.du ,(aruacdseu) (l
-nnsfu
'du'1arupur3'arupegop.rrrôrrrrllJ!!#rlffi:#r:i?rg J
cbustcttn
' caqca[fn' 9ad[sKtn' cay{m . du, (zrl9ui\\ez Bu zr}Du.lra po,e>lpors az) (e
^ 'como\otaoe
-fm
etspotualdm, e.!s ?ayrntrsm.du,1lr9ou.nn {sua}ur Jruazsl)p\z) (q
,19o8azo )DmO
.oo1m'9oqca{.n'9aqdm.du op erurzrttr,r qnl e>lpors op qrnr) (E
bts cfzcbtzpmp
-m
cazt?po'?!zpol
cruut\dn'.oa1ca1n'du,(nlun.rarn tuduo19ar1o"r"
^ "l"rTIXlJ () ?bl
'gamolo7n'.o1opn' du,(nlal op,eryo1 op gor actfezpe.notdop rrr.rrlrirp;
(q
aB
oxmoqn,fls golut;n.du ,11r9ou,trr(sualur faznp o aruelerzp) (e
-n '1!o8azr arueu(
?bullmEzot,bts pa uusazot.du,(eMolluzcod arueprzpl 1a gbut
Japqzu' bts ctcsolzzot, comopnqzot.du,gorra.
-orudols 5rs aotfefra,Lzo"r 'soc ar?furseu gnl soc actfezs>1bl/rz aruelerzpJ (p
?astdzot'camopo\zot'gozbtmzo,t.du ,1)[renls s?lefactzcuol ,rurirrrpl (r IC?OTF
gu4sDutzot' nqzot' du'1au[rb>1nr1sap Jruelerzp) (q
.ooyzot'brs tatqzot'paqca[zot 'du ,qgte1un"ran1 rltnpsrks^\ a \ arueleVD ?Do
G
comf,tZfztd 'du ,(lcgouudzr
g[aryef acuzsdzremo] oruelerzp) (r
, .du
cadfstud 'mmotua4fu.d ctzncktd (nqa3e soBaDIe[ ercbruBtrro d. oB bts JtqoJm
-auuaz;1saz;d nlJf, op elua7qg&td o8e.l,torc$zc op ar?fezrerurzatuelepp) ga1ou 'gatlcatau '
(q
p1a14[ud' catcaltud' catlntttztd . du,gnqeSa so8aole[ en5ru8Urso,&c-o8au
-uaztlsaztd nlJJ op eruanlg,lztd o8alr,r,tollec op arblezrarurz eruelazp)
(e ?'!dn4op'gtnvpp
_fztd
camopnqaud, nqonztd. du,(lrgo-a,rlc9ey,r eueu:oz) 'du 'lnqage so8an
G
.oodoEaztd'coltzcaud.du,(Errlo{ op go8ezl eruazperur.o-rdopj (a
)omonlouDaztd' calsftuntd.du,qau,lrolun:B r e,,u.rqru,ra, 1p
ctzamcaztd,pomolotuaud.du,(eu.to1tod "r,relrrrpj
alueplzpl (l -euz auo19a_l1o Dfe
cazt? aztd' cfztqopaztd, Vl osaud . du,1au;erurpeu
ar.rrlerrpj 1q
.oa1aud
'canlta[aztd'9asldaztd .du,1o8e€nrp op ersferu o8supaf z ,sot zaztdl (B
-aZt't -
\r)AIVNIYUC'IA
ItSZt
'fezsarur af aru
irlDr^ el5r r 5)UnI bpal: ' " "' (If) 'e
'O/vlAzJp /Y\
r1r|o1s at>1ls,(zs6
" 1 brlurvroraq peu aluemoued 11retp e)rv\ole!) .L
'q:(uo;uotq: ! q)tlpezJ lbualnz -gereulod nlos
az q>Iuelqelrfi^ /v\glolLupazrd ' ' ' ' ' ' euTotu a1u Idotn3 oq '9 'e)go) op "''"
25ue1:9 5l rvr a1zp7om6 Aztl ' '' ''' ez:zsa[ ued Iq69ut r(z3 '5 'nOrel '
'!/v\zJp po bgs Tbunspo l (pu1m 11zn6 " " " 52so]6 'n
'(pu;lvt z tlels(z.to1 alu 'q)epoLl)s od " " " azs/vtez '€
'eralnduo>; op auep ol "" " eqaz1 'z 'rnnrlg5z:zs a1e rue
in7e.re6op"" """'"(Î) 't
'Dladsu 1qI'r1 'sezr eu 5r(qe16o61 'n:n1rr
58ern ?otb\Z '-ln ua$lrJard z luelpmosezo lru1upala,rodpo eruepz [u1adnz61
t elu ez)I,,!\3 Pqezjl eq,(q)
Et
(o1zs fazseu raa
'nlueu(zr1n m !6otp $e[
aru;g6o ; 11ed o7n6 'npoqloups o6al oudnl !) " "' " "' '€ t
{:rvrepazrds op b[ ' (tutsn61
*ii: i:::'::::i 53e,rrn
: ::i;::t ilil: :: I )Q,l,lrz'
"':::?:ffi#,#:','il:H: 'e1>;&vrzelu
e1,(q egerOoua)s ! e'agot e[or'rrs 'alu]al/v\t fttoplv 'Ot
'euet6o1;1;ue
elpnq)s erN '/v1guara )ep!/v\ elu ale " " '"''' a16b1: e>19ey '6
'rfsnls{p fazseu
ulalogurpaz:d lsef ot arN 'n]eura] po ;ued ' ' ' ' olagep }(q7 '8
'q:(uervropolzsod r(rlop " " " o152:ez lzpotvtod o6 .L
'1:goqzsaad fauz:fi11od fa[oms po " " " o]]so >1fig;od ua1 '9
inuop op aluDl od 5gl u(q69y1 's
2npe11fuur z lllelou ' etqall po 56out ft1 'n
',bmopeqfuvr '.epe.ra,rodpc
r(qoroqr nporvrod z " "' ' ep5[ez amollelzpaluod '€
'lllor eu {6a1qod gafr>141 'lratz6 'z
2:9ruod !u zsa7ow'e1;o;s o6a1 '56ou a;p 't ry-iuaurua7fr.
'qadse r qd.r1 'sezr eu
,!urm
b8eaa.n ?gttrz ?o uas{Uald z rurellu,r,rosezc Fulupelznodpo eluvPz ftupdnzn
ZbiuSr5i^t5
V)TAJVhIVUD'IA
II
POLSKI DLA OBCOKRAJO\A/CO\M
-...
ztl- .c.:siczp.+i .e.?.... . .. .

a) (dzialanie na cala powierzchni q), np. zalai, zamoczyi, zaludnii Uzupelnij zdania odporr'
na czas, tryb i aspekt.
b) [dzialanie o negatywnym skutku), np. zabii, zagry;i
c) (dzialanie poczatkowe i przygotowawcze), np. zachorowac, zaczerwienii sk l. Nie moge.......
d) (dzialanie o czqscior.tym skutku), np. zaciqi siq, zarysowai
2. Dzieci
Uwagal 3. Poniedziatkowe
1. Czqsto przyimek, z kt6rym lqczy siq czasownik, niejako,,podpowiada wykladowcy.
jakiego prefiksu powinno siq u2yi, np.
4. Czy mogg od cie
Czy moglbym jeszcze dopisai siq do grupy?
Odbierzblucz odTbmka.
5. M6glbym
PrzQ echalem pruez caly braj. 6. Ten polityk ostro
Nmysuj to natej kartce. 7. Popowodzizaan
2. Niektore prefiksy tworza forme dokonana czasownik6w, np. pisac - napi-
8. Zbyt daleko.....
sai, gotowai - ugotowai, czytac - przuzyrai. Niekiedy pomoca przy i.h *y- naszej dyskusji.
borze sa znaczenia prefiksow. 9. Kaika ciqgle ....
anikilograma.
10. Aktorzy Swietnie
.c.:siqzp.+ie. !.... niezwykla.
Uzupelnij zdania odpowiednimi czasownikami z prefikserlr. do-.Zwr6i uwage 11. Pracowalem pze
naczasrtryb i aspekt. 12. Zam6wiliSmy pr
1. Nie wystarcza mi pienigdzy na 2ycie, musze jeszcze Musimy
do pensji. 13.
2. Kto .. na portrecie patronowi naszej szkoty jest drogi w utr4
okulary?!
3. Na imprezg przyjdzie nie piq(, ale siedem os6b. Chyba trzeba .c. .''siczpnie.3. .. . . . .
... wiqcej przekqsek i piwa. Uzupelnij zdania odpov'
4. Nie moge . krawata do tego garnituru. Moglabyi na czas, tryb i aspekt.
mipom6c? 1. (ry)
5. Uczestnicy maratonu . . . . do metyzmqczeni ale szczqSliwi.
2. Trzeba
6. Ty zawsze rano Spisz jak zabity,ledwo ciq moge . 3. Zawsze
7, Tw6j esej jest trochq za kr6tki. Musisz co5 jeszcze.. 4. Proszq
8. Je(li zgadza siq pan na mojq cene, to mo2emy .... targu. 5. Czy m6glby pan,
9. Jak ju2zaczqlel, to musisz tg sfrawq .. . do kofca. 6. Do Europy nie m<
10. Proszq ..... . do rachunku jeszcze karton soku pomara# zwierzqt rzadkicl"
czowego. 7. Kierowca stracil;
11. Czy m6glbym .. do pana ......?Wszystkiestoliki w drzewo.
sq niestety zajgte.
e. (Ty)
12. (Ty) ...... powolidociastamqkqidokladniejemieszaj.
13. Nie Sciqgaj jeszcze ubra6 ze sznurka. Niech jeszcze
-..
Znowu (ona) .. ..... do mnie na imprezq. Kiedy5 jq
zaprosilam, ale nie my6lalam, ie teraz bqdzie przychodzi( do mnie za
9.:si.czp.+ip.i. .
Uzupelnij zdania t
ka2dym razem.
tra czas, tryb i aspe
bo
10. Zamknij okno, ...... komary i tmy!
11. Niewiemjak(my).. ....temeblenaczwartepiqtro. 1. Ja
12. Zdjqcia anorektycznych modelek czesto ...... nastolatki na mieicie

w kompleksy. 2. Ale (ja) ...
13. Producencislodyczy. .....wtymrokunarynekczekoladq usta nam s
z chrupkami. 3. Jak tu (ty) .
4. Czy mogl;
grsiczp.'.,ie.!.... siq wyczerl
Uzupelnij zdania odpowiednimi czasownikami z prefiksem m-.Zwr6d uwagq 5. Zdejmij bu

na czas, tryb i aspekt. 6. Babcia zar
salatek, cia
1. latwo
Pracuj, pracuj... Widzisz, 2e nie tak na zycie.
2. (Ty) ... wodq i ...... 7. Kierowca v
.... niq herbatg!
nawigacja
3. Wymarlq w wyniku d2umy wieS .. .. przybylymiza
chlebem osadnikami.
8. Poczekaj je
w jeziorze.
4. Nie schowale5 szynki do lod6wki i ...... .... . Powqchaj!
Niestety trzeba jq bqdzie wyrzucii.
9. Byty chlopi
5. Nawystqpachtegokabaretuzawsze(ja)... ...... dolez sprawq na
6. Niebo od promieni zachodzqcego slofica.
10. (Ja)
7. Nie wchod2 tu na obcasach, bo znowu ..... nimi ale nareszc
parkiet! 11. Nie pij zim

8. Rower sqsiada stal przez calq zimq gardla.
na balkonie i od wilgoci zupelnie
12. Ale
9. Babcia ..... w spadku mieszkanie wnuczkowi, pomijajqg kalam!
wlasne dzieci. 13. (Ty)
10. NanieS( szampon na zmoczone wlosy i masowa( tak dlugo a2
.Q:srcrp.qip.9. . .
11. Pol62 na kromkq plasterek szynki i plasterek sera, a potem Uzupelnij zdania e
... jE w piekarniku. ge na czas, tryb i as
12. Ka2dej wiosny wezbrana rzeka . . . . . okoliczne lqkl
1.
13. Trzeba by . . . . . . ten test przynajmniej na czw6rkg
2, Remontujq
9
okrqznq drr
3. Nawa2yle6
4. Od godzinl
5. Mo2na by .
rozwiqza(1
VI. GRAMATYKA
..
-
-c:srczs.+ie. P. . . .
Uzupelnij zdania odpowiednimi czasownikami z prefiksenl' na-,Zwr6i uwage
1. Ja . .. . tyle jedzenia, a ty mi m6wisz, 2e ju2 jadle5

na mie5cie?!
2. AIe(ja)........ dziS .... zEwqlPrzezcaly wiecz6r
EI usta nam sig nie zamykaly.
3. Jak tu (ty) . . . . balaganu, to teraz posprzqtaj!
4. Czy mogtabym tu .... kom6rkq? Bateria calkiem
sig wyczerpala.
5. Zdejmij buty, bo .... iniegu do mieszkania!
6. Babcia zawsze .... nam na talerze tyle wqdlin,
salatek, ciast, 2e zawsze wracamy do domu ledwie 2ywi z przejedzenia.
7. Kierowca wjechal do jeziora, poniewa2 tak go
nawigacja GPS.
F[Eltf-r 8. Poczekaj jeszcze z plywaniem, a2 slo6ce .... wodq
w jeziorze.
-. -uqrr* 9. Bytychtopakciqgle..... ...... jqwdomu,wiqczglosilatq
sprawg na policjq.
&E (Ja)
fuic. 10. ...... za sukienkq na wesele po catym mie(cie,
ale nareszcie udalo mi sig znaleZt odpowiedniq.
r-
1 1. Nie pij zimnej wody po treningu, bo ... . choroby
gardla.
12. Ale . na ciebie .... ! Dobrze, 2e siq wreszcie docze-
kalam!
1 3. (Ty) ... . czy chcesz jeszcze dokladkq miqsa?
9..si.czp.+ie.g.
Uzupelnij zdania odpowiednimi czasownikami z prefiksem nad-. Zwr6i uwa-
gqna czas, tryb i aspekt.
. .. okoliczne fl 1. .... ... burza,zamknijokna!
'. '--a] nacai.- :
2. Remontujq most, wiqc 2eby dosta( siq do centrum trzeba pojechai
okrq2nq drogq i ....... 3 km.
3. Nawa2yleS piwa, to teraz je wypij. Ja nie bqdq znowu
..... za ciebie karku.
4. Od godziny le2al w l62ku, ale sen ciqgle nie
5. Mo2na by .... ... jeszcze 1 pietro i w ten spos6b
r ozwiEza( p roblemy loka lowe.
_l
-..
6. Moim zdaniem ona ... .. lek6w przeciwb6louryrn.
..yi.czp.+ie.p. . . . . .
7. Wakacje dla calej rodziny domowy bud2s-
.C. .
Uzupelnij zdania odpo'

8. W sobotq nie pracujq, to mo2e choi trochg ge na czas, tryb i aspekt
zaleglo5ci w pracach domowych.
9. Wtem .....dwapsy,przera2liwieszczekajqc.
1. Co on siq tak dr
cie6.
10. ... .. samolotyizbombardowalypozycjewroga-
11. Z okali jubileuszu szkoly nasi absolwenci z calej Polski . 2. Ciocia
... liczne wspomnienia i zdjqcia upamiqtniajqce ich r-:" :. ,,(Ty)

wciq2 tam na ci
nauki.
12. Pilkarze czesto .... . sobie miqSnie, co wyklurza iC
4. Maciusiu, idZ..
na jakiS czas z gry.
5. Musisz najpierv
dopiero weZ to
13. Ja rozumiem, 2e ona pr6buje zdobyc sympatie koleg6w ale denerwuje
mnie, kiedy tak wszystkim
6. Czy moglabyi r
7. Zawsze kiedy r
i......
-c.wiqup.+i e.7.... 8. Magnes
Uzupelnij zdania odpowiednimi czasownikami z prefikse m pod-. Zwr6iurr-age 9. Ciqgle tylko obi
nie masz czasu-
t. Chcialabym zdecydowanie ..... ......., 2e nre mam nrc 10. Ci dwaj pilkaze
wsp6lnego z tE sprawE. ll. W ostatnich dr
2. Nic dziwnego, 2e masz nadwagq, je5li przez caly dzieri momentalnie z,
...... slodycze. 12. Szef znowu ...
3. lle razy potrafisz ..... na drq2ku? 13. W 1517 roku M
4. Koordynatorka projektu od razu . serca wszystkii zamkowego kc
uczestnik6w. religijnej.
5. WeZ walizki, bo taks6wka ju2 .
5. kolega
Chlopiec upadl bo . . ... mu noge.
7, natydzieri.Czymoglabyi..... ... mikwiaty?
Wyje2d2am
9:stczs.ais.9.. .
Uzupelnij zdania odpo.

8. Musisz. .... ztegoprzedmiotu,bogoniezalieyz ge na czas, tryb i aspekt
9. (Ty) ..... grzywkg,bonicprzezniqniewidzisz!
10. Pomyslowy oszust dostal siq do parlamentu dziqki temu,2e
1. Hazardzi6ci naj<
.. .... legitymacjq prasowq.

2. Panie doktoze,
stale zazywam,
11. Adam ..... sobienaimprezie,apotempl6tlcomu
6lina na jqzyk przyniosla.
3. \di........ chr
(Ty)....:.. pewno jestei zr
12. . miskqpodzlew,ajazadzwonigdohydraulika!
13. Styszala6 co przydarzylo siq Uli? Jadg do niej, 2eby . .
4. Czasem lepiej 1
jq na duchu. co5 bez zastanc

s. (Ja)
masz dla mnie <
I ,'RFi
-:\ I
VI.GRAMATYKA
c. :si.czp.+!e.P. . . .
Uzupelnijzdaniaodpowiednimiczasownikamizprefiksemprz!-Zwr6iuwa.
gq na czas, tryb i asPekt.
l.CoonsiQtakdociebie?!Chodzizatobqjak
cie6.
2. Ciocia ' mi z podr62y naszyjnik z muszelek'
s. ,(Ty) ..... psa ze schroniska' Najlepszy przyjaciel
wciq2 tam na ciebie czeka!"
4. Maciusiu, idi.... " ' z babciqlJu2 przyjechala'
5. Musisz najpierw do okna drabing' a potem

doPiero weZ to wiaderko.
6. Czy moglaby5 mi .... " drzwi, bo mam zajqte rqce'
7. Tawsze kiedy wracam do domu, m6j pies
......
i . mi Pantofle'
. 8. Magnes...... ' 2elazo'
9. Ciqgle tylko obiecuj esz,Zedo nas '
ale nigdy
nie masz czasu'

10. znowu
Ci dwaj pilkarze ' ' wstyd swojemu klubowi'
11. W ostatnich dniach slohce tak mocno """"2e
momentalnie zakwitty wszystkie kwiaty w ogrodzie'
12. Szef znowu .. . sobie zaslugi swoich pracownik6w'
13. W 1517 roku Marcin Luter " " " " do drewnianych drzwi
zamkowego ko6ciola w Wittenberdze 95 tez' wzywajqc do dysputy
religijnej.
9.lsiszp.+ip.-9.
uzupelnij zdaniaodpowiednimi czasownikami z prefiksen prze-. zwr6t trwa-
ge na czas, tryb i asPekt.
1. Hazardzisci najczqsciej , rzadko wygrywajq.
2. Panie doktorze, czy m6glby mi pan ' ' ' te leki' kt6re
stale za2ywam, bo mi siq ju2 skof czyty'

pl6tlco nru
3. ldz . chwilq .. " ', pracowalai przez calq noc' na
pewno jeste( zmeczona.

do hydraulika!
Czasem lepiej pewne sprawy "' ni2 powiedzie(
co5 bez zastanowienia'
5. (Ja) .. . 200 km, 2eby sie z tobq zobaczy(' a ty nie
masz dla mnie czasu?!
6. Samolot ... bardzo nisko nad domami.

7. .... ......
pan wypo2yczone ksiq2kio miesiqc imusi pan
zaplacit karg w wysoko6ci 20 zl. Wyjadnij zna czenie/ znac
ftksalnych utworzonych
8. Spr6buj . ..... ich na swojq stronq! potrzebujemy
zdania.
mie( ich poparcie.
9. Wl596rokukr6lZygmuntlllWaza (prai)wyprai, uprag
.....stolicqzKrakowa
doWarszawy. (pisai) napisa(, wyp
10. Jutro podpisa( (siq), ro
... cite300zlnatwojekonto.
11. Przez te wszystkie smakotyki znowu (ja) ... (gotowat) ugotowa(
......... na
wygotowai (sig),
Swiqtach, chyba muszq .. . teraz na jakqi dietg.
12. Przemytnicy przez wiele lat
(drzei) podrzet, *
.. . pvez granicq bro6
rozedrzei
inarkotyki.
(bit) zabi(, zbii, dobir
13. Moze lepiej byloby to biurko bli2ej okna.
(bra() zabra(, wybra(
.c.lsrczp.qie.l.q..
Uzupelnij zdania odpowiednimi czasownikami z prefikse m .-C.',siqz.".+ie. L?. . . . . . .
roz-. zwr 6i uwa ge
na czartryb i aspekt. Do podanych w nawiasa
dopisz po kilka utworzon
t. Uniwersytet przetarg na nowe komputery. sownik6w preft ksalnych.
. ..
2. Zupelnie (ty) . ten makaron, a mial by( al dente! czenie/ znaczenia czasmr
3. Listonosz listy i paczki. (biec)
4. Ona ciqgle pny ka2dym myciu naczyri coS . .
(chodzi()
Ju2 brakuje nam naczy6.
(wieZt)
5. Nikt nie wie, co siq stalo z tym samolotem. W pewnym momencie (skoczy()
doslownie jakby... .... w powietrzu. (karmi()
6. Takiju2los rodzic6q 2e w pewnym momencie dzieci . (wola()
. po Swiecie, a onizostajq sami. (lecie()
7. Ostro2nie postaw tq fili2ankg, bo znowu .... kawq.
8. Ta bluzka tak.... ... po praniu, 2e nadaje sig tylko
na szmate do podlogi.
Cwiczenie 13
9. Rozwicieczony slori Uzupelnij podane zdania r
swojego tresera.
10. Proszg ...... do pasa i podejSt do aparatu
nia ll i 12. Dla ulatwienir
uwage na aspekt.
rentgenowskiego.
11. Nowe sk6rzane buty zawsze trochq cisnq, trzeba je po prostu l. Nie wiem, jakie bu
2. Mo2e (my)
12. Nie wiem, czy' polqczenie zostalo zerwane, czy on sam 3. (ry) ...
bo nie chcial dlu2ej rozmawia(. 4. Nie mogq
13. Pom6c ci wersalkq do spania, czy dasz sobie odplamiacz?
sam radg? 5. Po skoriczonej lek<
VI. GRAMATYKA
(prai) wyprai, uprai, doprai, zapra(, niedopra( spra(, opra(, napra( siq
(pisai) napisa(, wypisat, przepisat, dopisai, odpisai, spisat, spisat siq,
podpisai (sie), rozpisa(
(gotowat) ugotowa( zagotowai, przegotowa(, dogotowai, zgotowa(,
wygotowai (siq), nagotowa(, podgotowat, rozgotowat
(drzei) podrze4 zedrze(, wydrzei, odedrzet, nadedrzet, przedrze(',
rozedrzec
(bit) zabi(, zbi(, dobi(, przebit, wybit, odbi( wbi(, podbii, ubii, rozbii
(brat) zabra(, wybra(, przebra(, dobrat, podebrai, ubra(, zebrat, nabrai
-c...siqrp.qis.
!.?. . Cwiczenie mo2na wYkonai w Parach
Do podanych w nawiasach czasownik6w czy grupach, a nastqpnie - na Pod-
stawie zaproponowa nych od Powie-
dopisz po kilka utworzonych od nich cza-
dzi - sporzEdzit listq wszystkich mo2-
sownik6r,v prefiksalnych. Wyja6nij zna- liwych czasownik6w prefi ksalnych.
r:.nnie/ znaczenia czasownik6w.
(biec) .
(chodzi()
(wieZi)
(skoczy()
(karmit)
(wolat)
(leciet)
Uzupelnij podane zdania odpowiednimi czasownikami prefiksalnymi z 6wicze-

nia ll i 12. Dla ulatwienia podano w nawiasie czasownik podstawowy. Zwt6i
uwagq na aspekt.
1. Niewiem,jakiebuty.. ..'.. (brat)dotejsukienki.

2. Mo2e (ry) .. ...... (skoczy()wieczorem na piwo?
3. (Ty) ... (wola()mnie,kiedyzaczniesiqfilm!
4. Nie moge. ..... (pra()tej bluzki' Znasz jaki5 dobry
odplamiacz?
5. Po skoriczonej lekcji dzieci . ..... (biec) na boisko'
6. Zam6wionq pizzg nale2y ...... (wieZ() do kliena

9. .''si.czp.+ie. l.E. .
w ciqgu 5 minut. Podaj czasowniki z prefiksar
7. Nie wiem, o co mu chodzilo,2e tak na mnie nia podano konstrukcje uiy
(skoczyt).
8. ldq na zakupy. ...... (pisat) miwszystko, co trzeba kupiL
9. leby dobrze .. .. . . (bi() pianqz bialek, nale2y doda( &
nich szczyptq soli. a) osiqgnqf co5, do cze
10. Z wigzienia .... .. (biec) dw6ch skazanych.

71, Czy m6gtby3 mnie dzisiaj ...... (wieZt) do pracy? b) zmqczy(. siq ciq2kq I
12. ... ... (chodzit)dotegoegzaminuwsesjizerour$? c) intensywnie siq czel

13. Z powodu awarii silnika samolot nie .... .. (lecieO
d) przyszy( co5 na wier
do lotniska i musial lqdowa( w polowie drogi.
na co6
14. Znowu zapomniala5 o czajniku i cala woda sie . . . .
(gotowa()! e) narysowa( linie pod
15. Abyzalolyitekolczyki najpierw musze . (bie) uszy- ......... coi

16. Przecie2 z takiej pensji nie da siq . ...'. (karmll f) ptynqt na rozlegtq p
piqcioosobowej rodziny. ...... (np- na
17. Styszalei, 2e Karol . (bia) Tomkowi dziewczyng? s) kulturalnie, ale zdec
Podobno nawet siq jej ju2 o5wiadczyl.

(gotowat) jedzenia dla dziesiqciu osob, h) lqczyc coi z czymi fi
18.
czego5 (2eby dziatal
a przyszly tylko cztery. Kto to teraz zje?!
. . (braO i) osiedla( gdziei ludz
19. Jak zwykle ja siq napracowalam, a Jolka . '
j) dai komu( pit (np. r
calq Smietankq!
20. Swietnie to zrobilei. Naprawdq . .. ' . ' (pisai) na
medal! 9. .''si.czp.+ie. !.q. .
Pograj w sl6wka z koler^nlc
do najtrudniejszej.
C. w.i.czenig.l1..
l. Nazmianq, jednaosoh
a) Dopisz do podanych prefiks6w po kilka przyklad6w utworzonych z nimi ijego znaczenie.
czasownik5w. 2. Na zmianq, jedna osot
wy-:... jego znaczenie i kontek
w-: ....
3. Na zmianq, jedna osol
druga - odgaduje, co to
od-: ...
Przegrylva ta osoba, kt6ra s
do-: ... pocz4tku.
prze-:
z-ls-: Na zajqciach zabawa mo2e pra
pod-: nia a2 do momentu, kiedy kto6
pomylila.
b) lJl6i, zdaniaz wybranymi czasownikami.

I
VI. GRAMATYKA
....
-
-c...siczp.+ie. !.Q..
hdaj czasowniki z prefiksami, kt6rychznaczeniezostalo opisane. Dla ulatwie-
nia podano konstrukcje uzycia tych czasownik6w oraz pre{iksy w ramce.
do-. na-. na- . na-. pod-. pod- . w-. wy-. wy-. za-
a) osiqgnq( coS, do czego sig dq2y, czego siq pragnie (np. ciq2kq pracq) -
.... do czego5 (np. ciq2kq pracq)
b) zmgczy( siq ciq2kq pracq -
c) bezmv( n e)
::::::t::: ::: :1:::i::::i:11?J;#5
d) przyszyi co5 na wierzch czego( - cos
na cos
e) narysowa( liniq pod czymi,2eby to zaznaczy(
......... coj
f) plynqi na rozleglq przestrzef wody (np. na morze)
...... (np.na morze)
g) kulturalnie, ale zdecydowanie, zmusit kogoS do wyj5cia (np. z pokoju) -
..... kogo5 (np. z pokoju)
h) lqczy(coizczymi (2eby dzialalo) - .... ... co5 do
czego6 (2eby dzialalo)
i) osiedlai gdzieS ludzi - ...... jakiei miejsce
j) da( komuS pii (np. wodq) ...... kogof (np. wodq)
) Cwi.czenig. Lq..
Pograj w sl6wka z koleZankq/kolega. Propozycje gier uloiono od najlatwiejszej
do najtrudniejszej.
l. Na zmianq, jedna osoba podaje prefiks, druga - czasownik z tym prefiksem
i jego znaczenie.
2. Na zmianq, jedna osoba podaje czasownik preffksalny, druga - wyja6nia
jego znaczenie i kontekst uZycia.
3. Na zmianq, jedna osoba opisuje znaczenie jakiegod slowa z preftksem,
druga - odgaduje, co to za slowo.
Przegrywa ta osoba, kt5ra sie wcze5niej pomyli. Wtedy zabawa zaczyna siq od
pocz4tku.
Na zajqciach zabawa mo2e przebiega( w ten spos6b,2e studenci zadajq sobie kolejno pyta-
nia a2 do momentu, kiedy ktoS siq pomyli. Zabawazaczyna sig od nowa od osoby, kt6ra siq
pomylila.
r ...POLSKI DLA OBCOKRAJOWCOW
jest duch, kt6ry (1 1) . . . . .
-c:srczp.+ie. 17. .
z jakiego5 powodu (12)
Do kaidego czasownika dobierz odpowiedni element z drugiej kolumny i utrrorr
(13) . ..
zwroty.
dziei), czego chce ten duc
1. wkleja( a) ministra ze stanowiska Mqdry doradca rczpcc4/
2. zaludnia( b) pochwaly (zna() tajemnice zamku.'
3. podkreSlit c) wagq problemu
4. napoit d) na medal nienie legendy o duchu
5. wkuwat e) zdjqcia do albumu (18)...
6. odwolat f) buty (2enit siq) siq z kiq2nic/
7. wybit 9) konie go jqzyka. (20) ..
8. wypisa( h) terytoriumuchodZcami (21) ...
9. nachodzi( i) majqtek (czytaa) podrqcznik6w gr
10. podlqczy( j) sl6wka z tekstu
1 1. przeskoczy( k) miejscowe koty spos6b nie potrafil (23) ..-
12. przewielc l) komu6 owacje mi, kt6re w tym kraju $ff
13. przylecie( l) dziewczynq nowym samochodem (pracowa(), nie potrafil ich
14. spisat siq m) sl6wka na egzamin Byl zrozpaczony i z tego vr
15. podpisai siq n) pod czym6 obiema rqkami wai) najpierw kawy i papi
16. dokarmiat o) lnternet niem czlowieka. Po Smien
17. zgotowa( p) komu6 zqb
18. zedrze( q) na zawolanie zzemsty,2e (27)
19. zbit r) z poziomu A2 na 82 (28) ... ........... I
20. zebrai s) kogoS w domu no5ci, w kt6rych nazwach r
Doradca (29) ...

(kurzyi) ducha. (31) ....-
.Crsiczp.+ie.l.q.. A wigc w r62nych miejscar
Uzupelnij,Prefiksowa bajeczke" wla6ciwymi czasownikami prefi ksalnymi. [Xe
ulatwienia w nawiasach podano czasowniki podstawowe. Zwr6i uwagQ na o&
... (wieszai) kartki
powiedni4 formq gramatyczn4, aspekt i czas. duch powinien (33) ..... -
(pisa(),,(35)
Prefiksowa bajeczka (u2ywa() naszej cierplir

(37) ...
Dawno, dawno temu 2yl sobie pewien kr6l, kt6ry od wielu miesiqcy rft rozsqdku!'i a potem .
"(38)
(1) ... (spa() spokojnie ani jednej nocy. Ciqgle mr (jechat) stqd!'i I wiele n
(2) .... ...... (dawaO, 2e kto5 (3) .... (3e) ...
(biegai) wzdlu2 korytarzy, (4) .... . (bii) naczynia w kudtti 2e czym prqdzej (40) ..... -
(5).... . (lai)wodqwlazience,(6).... z zamku, a kr6l m6gl narec
(7)
(bi() co6 do drzwi. Na dodatek kiedy nie spal . . (chodziO
go r62ne zle my5li. Te nieprzespane noce (8)
KONII
. .. . (szarpnqp
ju2 zdrowie kr6la. Wadca postanowil (9) . ... (siggrq0
rady swoich doradc6w i znalefl( spos6b na rozwiqzanie problemu. Jeden z do
radc6w (10) .. ... (my5le(), 2e za halasy odpowiedzialny
.Yi9YYflYL..
ist duch, kt6ry . (1 1) .... (mieszkat) zamek i to ten duch
ziakiegoi powodu (12).. .... (gotowa() kr6lowi pieklo.
(13)... (znai),2etrzeba(14) .....(wie-
dziefl, czego chce ten duch i (15) . . . . (eliminowat) natrqta. .
Iqdry doradca rozpoczql studiowanie starych kronik,2eby (16)

Erat) tajemnice zamku. W ten spos6b (17) . .. (kryi) ist-
rienie legendy o duchu nazywanym Prefikem. Byl to duch ksiqcia, kt6ry
(18) . . . . (chodzit) z cieplego Poludnia, (19) . . .
....
t2enit sig) siq z kiq2niczkq tego zamku i postanowil nauczyt siq miejscowe-
go jezyka. (20) .. ... (kut) wszystkie reguty, powtarzal wyjqtki,
el) .. . ...
(rozwiqzywa() zadari, (22) ...
iaytai) podrqcznik6w gramatyki. Wypelnial swojq glowq wiedzq, ale w 2aden
:pos6b nie potrafil (23) ... . ... (panowat) czasownik6w z prefika-
ri,kt6re w tym kraju byly tak trudne, 2e chocia2 siq tyle (24) ...
Gracowat), nie potrafil ich poprawnie (25) . .... (stosowat).

Dylzrozpaczony i z tego wszystkiego zaczEl (26)
..... (u2y-
rai) najpierw kawy i papieros6w, a potem tak2e alkoholu i wkr6tce stal sie cie-
riem czlowieka. Po Smierci za!; zacz$ straszy( wszystkich wladc6w tego kraju,
z zemsty, 2e (27) (grat) walke z prefikami. Dlatego, chcqc
@) ... .... (straszyt) kr6la, wykonywal nocami wszystkie te czyn-
rnki, w kt6rych nazwach wystqpowaly prefiksy.
Doradca (29) .. . (pa5() na pomysl, jak (30) ...
lhrzy() ...
ducha. (31) (sunq() mu ten pomysl historia ducha.
A wiqc w r62nych miejscach, w kt6rych pojawial siq duch, (32) ...
... (wieszai) kartki z czasownikami z prefiksami, kt6re sugerowaly, co
duch powinien (33) ..... (robit). Najpierw (34) ...
(psa(),,(35) . (bra()miarke!'i,,(36)......
(uiywai) naszej cierpliwo5ci!" i ,,Chcemy ci
B7) ... .. (m6wii) do
rozsqdku!'i a potem ,,(38) ..
(jechai) stqd!'i I wiele wiele innych. Duch tak
89) ... .. .. (straszyi),
beym prqdzej (40) ... ...... (wiai)
zzamku, a kr6l m6gl nareszcie spa( spokojnie.
KONIEC
E
-...
-c.',siczpnie. !.9.. Czasowniki te mog4:

Ufrywajac wyraz6w z ramki (w dowolnej kolejnoSci), ul6i historyjke o pechD -nazywa( czynnosi zrr
wym dniu Karola. Pamiqtaj, he ma to byi narraqa, nie zbi6r zdai, za&o*i ne, np. butelba> butel
strukturq wypowiedzi i logike kolejno6ci wydarzeril -nazywa1czynnosi sta
Oczywi6cie moiesz w swojej historyjce ui,yi wiecej czasownik6w, takie z pneGb ilepy> Slepnqi
sami. Wszystko zaleiy od Twojej wyobraini. -nazywacczynnosi po.
uodpornii
zaspai. narzuci(. polknq(. dobiec. odjechai. ochlapat. zwymy6lai' -nazywai czynnoft pel
zbi( . okra6i . wyciqgnq( . rozsypai . rozgotowai . podrze( . podebrac
. wypowiedziei . napracowat siq . przegrat . podpisa( . nabiegai siq .
wjechat . nadlo2yi . przychodzi( . podkre(li( . naczeka( siq . wylqczyi
. przewr6cii siq. nabit
.''siqzp.{,ie. ?.Q. . . . .
.C.
Podaj czasowniki odimier

sufiksyiprefiksy.Wdefi
ewiczenia z czasomikami preffksami znajduja sie takie w rozdz. I cw. 16,
z rzyi czasowniki.
lTirozdz.Il iw. 16 alrozdz.Ill iw.57; tozdz.Y *r.44,70.
a) zabrudziico5 blc
b) posadzii las - ...
c) ciqi co5 pilE - ...
d) spqdzii gdzie( n<
2. CZASOWNIKI ODI MI EN NII e) u2ywa( ironii w u
f) straci( sluch, stac
g) stat siq piqkniejs
Czasowniki odimienne to czasowniki utworzone od rzeczownik5w i przy h) sprawit,2e coi st
miotnik6w, rzadziejod innych czeSci mo'wTr. i) byi gdzieS gospo
Tworzymy je, dodaj4c: i) by( gdzieS dyrekt
a) sufiksy
k) pokrywai coi ole
. {wai , np . chory ) chorowai, butelba ) butelkouai l) sprawia(,2e coi.l
. {ni)ec, np. piqhny > piqh,niei, gqsty ) gestniet, szary ) szarzed m) sta( siq smutnym
. -yc/-ii, np. inieg) inieiyi, sol> soli6 n) stawa( siq szaryn
. +tqi, np. ilepy > ilepnqc o) zdobywai co6 szt
b) ("y2ej wymienione) sufiksy oraz prefiksy (zgodnie z ich znaczeniem), p) stawa( sie twardy
m.in. q) stawa( siq miekki
. za-, rtf). inieg> zasnie2yd r) sprawi(,2e kto5 je
. od-,np. inieg> odsnieiyi
. pu, np. lepszy > polepszyi
s) wyciqga( zczego
. il-, f,p. odporny > wdpornii t) pokrywa( asfalter
' na-,np. woda) natuodnii u) pokrywai betone
' z-/s-, np. bl"dy > zblednqc v) doprawia( coiplg
. G, np. cieply> uieplii.
VI. GRAMATYKA
Czasownikite mog4:
-nazpvai czynno3i zwi4zan1z przedmiotem, od ktorego nazwy sa tlvorzo-
ne, np. butelka) butelbowai, spacer) spacerowqi
- nazywai czynnosi stawania siq jakim6 lub kims, > zblednai,
"p.bkdy
ilepy> Slepnad
-nazywacczynno6i powodujaca nabywanie jakiei6 cechy, np. odpornlt>
uodpornii
- nazl"wai czyrrnosi pelnienia jakiej6 funkcji, rtp. szef > szefowac.
.C. lsi.qzp.r., i9. Zq. .
Podaj czasowniki odimienne na podstawie opisu ich znaczenia. Zwr6i uwagq na

zufiksy i prefiksy. w definicjach podkreslonowruzy, od kt6rych naleiy utwo-
rzyi czasowniki.
a) zabrudzii co5 blotem -
b) posadzi( las
c) ciq( co5 pilq - .
d) spqdzit gdzief noc * .
e) u2ywat ironii w wypowiedzi na jaki6 temat -

f) stracii sluch, sta( siq gluchym
g) stai siq Piqkniejszym
h) sprawii,2e co6 stalo siq Ptytsze
i) byi gdzieS gospodarzem
i) bvi odzie( dvrektorem
k) pokrywai co5 olejem
l) sprawiai,2e co6 jest gNadkie
m) stai siq smutnym
n) stawaa sig szarym
o) zdobywat co5 szturmem
p) stawac siq twardym
q) stawa( siq miekkim -
r) sprawii, 2e ktoS jest odPorny
s) wyciqga( zczegoi wniosek
t) pokrywa( asfaltem -
u) ookrvwac betonem
v) doprawiai co5 pieprzem
...POLSKI DLA OBCOKRAJOIVCOW
-
4. Lubiq.
9.:srczp.aie.?1. .
Do podanych rzeczownik6w dopisz pochodzace od nich czasowniki. Zwr6d ur> 5. Te nieu2ytkim:
gq na prefiksy. W niekt6rych przypadkach moina utworzyd kilka czasownik6n! 6. Trzeba by .....
siq pojawii pro
a) Snieg - n) fotografia 7. Kiedy tak piqkn
b) mr6z- o) kartka - 8. Przy takim upal
c) chl6d - p) klej - . 9. Kto...
d) zima - q) Program 10. Wtym przypadl
e) noc-. r) komputer dokladnie .....
f) spacer s) st6l - .
I t. Bociany
e) drzewo t) korek - 12.
h) las-.. u) paf stwo na niej znaczek!
i) kwiat * v) plan - 13. Chcemy w tym
j) - w) podr62
r
woda
Nasze haslo to,l
k) pila - . x) droga - 14. Zawsze
I) film-. y) bloto - 15. Dlaczego tw6j te
m) re2yser zl ironia - na ekranie.
16. Ten celebryta jei
w barze mleczny
Cwiczenie 22
Ul6i, zdaniaz podanymi czasownikami. Zwr6t uwage na aspekt.
przezimowa(: .Q.ryrqzp.qi e.2. 1.. ....
Do podanych przymiotr
sfilmowa(:
uwage na aspekt i prefil
zakorkowai: sownik6wl
upafstwowii: ..
udro2nii: a) biaty -
zadrzewi(: b) czerwony-.....
pilowat: c) niebieski
skleit: d) zielony
e) czarny
f) 2olty -
Uzupelnij zdania, zgodnie z sensem i zasadami gramatyki, czasownikami o&
S) bladY -
rzeczovrnikowymi z qviczefi 20, 2l i 22. Zwr6t, uwagq na preftksyl
h) powazny
i) chory
1. Moja lod6wka znowu ... zamiast n zdrowy
Chyba muszq jq oddai do naprawy. k) cichy -
2. Wytrzyj dobrze buty, bo podlogq! l) gloiny
3. Niestety nie mialam czasu pzeczyta( tej ksiq2ki, tylko jq m) siwy
I 7q{-i
\.'-) I
-\
VI.GRAMATYKA
4. Lubiq .. po parku w sloneczne dni'

5. Te nieu2ytki majqzostai......
6. Trzeba by .... ..... te rury, bo co5 je zablokowalo i mogq
siq pojawi( problemy z kanalizacjq.
7. Kiedytakpiqknie ..... balkon?Tepelargoniesqcudowne'
8. Przy takim upale trzeba siq regularnie
9. Kto . . ten film? Waj da czy Kawalerowicz?
10. w tym przypadku improwizacja to nie najlepszy pomysl. Lepiej wszystko

dokladnie
11. Bociany ..wAfrYce'
12, ... ....., prosze,tqkopertq,apotem
na niej znaczek!
13. Chcemy w tym roku .. . szkoty w naszym regionie'
Nasze haslo to,,Komputer w ka2dej klasie".
14. Tawsze wtym hotelu'
15. Dlaczegotw6jtelewizorciqgle ""' ?Nicniewidat
na ekranie.
16. Ten celebryta jeZdzidrogim samochodem, a ""'
w barze mlecznYm.
ewi.czenig.2.!..
Do podanych przymiotnik6w dopisz pochodz4ce od nich czasowniki. Zwr6i
*"ge .r" i prefiksy. W wielu przypadkach moina utworzyi kilka cza-
sownik6r,vl
"rp&t
a) bialy - n) gqsty -
b) czerwony o) mqdry
c) niebieski p) glupi-
d) zielony q) chudy
e) czarny r) gruby -
f) 26lty - s) gluchy
e) blady - t) Slepy -
h) powa2ny u) piqkny
i) chory - v) ladny -
j) zdrowy w) brzydki
k) cichy - x) stary -
r) gloiny y) mlody
m) siwy - . z) maty -
POLSzu DLA OBCOKRAJOWCOW
L
-..
b poirzp.+is.?I
Ul6L zdania z podanymi czasownikam i. Zwr6i uwage na aspekt.
-C.'*srqzp.Ai .e.?7 . . . .
Od jakich wyrazSw po
zielenitsiq: ... a) gospodarowar
spowa2nie(: b) biwakowat -
uciszyi: c) idiocie( - ... .
osrwrec: d) smucii sie -

wyladnie(: e) weseli( siq - .
zglupie(: f) rozleniwii siq-

czerwienii siq: ... g) doskonalii - .
odmlodniei: h) ironizowa( - .
i) oleii
w.iczenig.?q.. j) roi( siq
.C.
Uzupelnij zdania, zgodnie z sensem i zasadami gramatyki, czasovmikami o& k) ci42yt-......
imiennymi (odprzymiotnikowymi) z s,tliczef^z3 i24.Zwr6i uwage na aspch l) slodzii
i na preftksyl m) cukrowai - ..
7. Czy m6glby5 .. . radio? Boli mnie glowa. n) sPtycii
2. Nie przejmuj siq, jest jeszcze maty i glupi. Z wiekiem na pewno
o) wYgladzi( - ..
p) poglqbii - ...
3. Po deszczu trawa piqknie q) dymisjonowai
4. Na horyzoncie . .. .... g6ty, niemalzlewajqc siq z kolorcm r) maksymalizow
nieba.
s) banalizowai -
5. Przecie2widzg,2e znowu palisz!. .. ci palce izqby. t) solidaryzowai
6. Dolej do zupy trochq wody, za bardzo u) emocjonowa(
7. Basiu, na pewno dobrze siq czujesz? Strasznie v) m2yc-
8. W sadzie . jablka, wkr6tce trzeba je bqdzie zetw*-
w) tragizowai - ..
9. Styszalam, 2e Tomek . . . . . . Mam nadziejq,2e to nt
x) obni2yt
powa2nego i szybko ..., iwyjdzie ze szpitala. Y) Pionizowa( - .
10. Ona siq zawsze .., kiedy musi wystqpit publicznh.

11. W ubieglym roku eksport gazuwzr6sl, a wqgla .C..tyrczp.r1i9.?.q. ... .
12. Jeili dalej bqdziesz sluchal tak glo5no muzyki w sluchawkach, to prqfui Uzupelnij zdania (sugt
rl r
czy p62niej nrKamr oolmlennyml \
13. Widzialaf Kowalskq? Ale2.. ...... i imieslowami.
Chyba byla w jakiej6 klinice urody. 1. Znowu masz . .
2. Przez te wakac.
wyprowadzii na wie6. siq wreszcie do
15. Od jak dawna . . . ? Ta dieta bardzo ci slu2y! 3. Dziqkujq, nie ..
16. Ze zmartwienia (on) .. . w ciqgu tygodnia o l0 h. o Smietankq.
rtoat
\.--)
VI.GRAMATYKA
-Clsi.qzp.qie.2.7...
Od jakich wyraz6w powstaty nastepujace czasowniki?
a) gospodarowa( - . '.
b) biwakowaC
c) idiocie( -
d) smuci( sie . -
e) weseli( sie - ..
f) rozleniwi( siq - ..
s) doskonalit
h) ironizowa(
i) oleif -
j) roit siq
k) ctEzyc -
t) slodzit
m) cukrowa(
n) sptyci(
o) wygladzi(
p) poglqbii
q) dymisjonowa( - ..
r) maksymalizowa( -.
s) banalizowat
t) solidaryzowat siq - .
u) emocjonowat siq - .
v) m2yt -
w) tragizowa(
x) obni2y(
y) pionizowa(
.c. :vi.qrp.+ie.?.q. .
siQ wyrazami w nawiasie) odpowiednimi
czasow-
Ur"p"f"i: zdania(sugeruj4c
"wlasciwej od nich
odimiennymi we formie i czasie lub pochodzqcymi
nikami
imieslowami.
1. Znowu masz . . . . (czerwony) oczy' Ptakala5?
2. Przezte wakacje zupelnie (ty) ... " (leniwy)' We2

'
siq wreszcie do robotY!
3. Dziqkujq, nie.... .""' (slodki) kawy' ale poproszq za to
o Smietankq.
4. Program ten zostal w ubiegtym roku .. 3. Basia . .....

(doskonaty) i teraz jego dzialanie zostalo znacznie ma 38t.
. (prosty). 4. Ta bluzka ni
5. Moim zdaniem to miqso jest..... ...... (s6l). i trochq ....
6. Muszq ....
(biaty) pnie drzew przed zimq,2eby nie 5. Twoja r62aj
mie( na wiosnq problem6w ze szkodnikami. 6. Ale2ten sos
7. Z twojego zachowania . .. . (wniosek), 2e jestei 7. Czy nie dal
przeciwna temu pomyslowi. Jest zbyt sk
8. Nie (ty) .... (smutny), jutro bqdzie lepiej! 8. Powr6cilgn
9. My5lq,2e zbytnio (ty) .. . . (plytki) ten probtem, jest iszczepionl
on o wiele bardziej zlo2ony. 9. Postanowili:
10. Muszq je2dzii do pracy okrq2nq drogq, bo .... 50 cebulekt
(asfalt) ulicq Norwida. 10. Przez zanie<
11. lle ly2eczek cukru wsypala5 do (rodka?! Zdecydowanie .....
.. (slodki) ten budYri. 11. Wiosnqlqka
12. 12, fltewy'gteda
z powodu braku kompetencji.
13. Nie wiesz co mo2na zrobi(ze .... (gesty) lakierem
do paznokci? .Cw.i.czeni9.3.Q..
I.-lii6itzdaniazwpaz
14. Turyici .... (biwak) w g6rach nie zawsze zabierajq
ze sobq imieci.
15. Wniedzielete2
16. Nie przejmuj sig, ju2 sie (ja)
... (st6l)siqnamieScieczyubabci?
. (odporny) na
b ewiczenia zc"aw
29,70.
jego glupie komentarze.
17. W piEtek wieczorem ulica Lubelska jest zawsze
(korek).
18. Mamo, czy moge .... (noc) dzisiaj u Basi? 3. LICZEI]NI
19. Po wojnie wiele zaklad6w pracy i gospodarstw zostalo
. (pa6stwo).
20. Ptaki .... (zima)wkrajunale2ydokarmiai. Kilka wa2niejs4d
Liczebniki gl5wne
.Cwiczenip.?9..
l. Wrodzajunie
Uzupelnij zdania wlaSciwymi czasovmikami odrzeczownikowymi i odprzy-
wmianor,rnikr
miotnikowymi, zgodnie z sensem i zasadami gramatyki.
drua (trzy, czte
1. Czy moglaby5 . dzieci? Nie mogg pracowai Policzebnikad
w tym halasie! Piei (szeii, d:ia
2. Ktotowidzial,Zeby. sobiewlosynazielono? 2. Liczebniki dw
Nastolatki zawsze majq dziwne pomysty. formy: dway'd
VI.GRAMATYKA
3. Basia ' od dw6ch dni' Mimo lek6w ciqgle

ma 38"C.
Ta bluzka nie jest brudna, ale trochq nieswie2a'
Wypadaloby jq przeprat
4.
itrochq
5. Twoja r62a jest chyba chora, bo li5cie jej tak ' ' ' '
trochq wody!
6. Ale2ten sos .... . ..., dolej do niego
7. Czy nie daloby siq trochq to (wiczenie?

Jest zbyt skomplikowane jak na poziom B1'
8. Powr6cilgro2nywirus, kt 6ry . ... ' " ' na antybiotyki
i szczePionki.
g. PostanowiliSmy. .... teren wok6l bloku' Kupili6my
50 cebulek tulipan6w i hiacynt6w oraz}O
magnolii'
1 O, P r zez zanieczy szcze n ie powietrza biale budyn ki ba rdzo
11. Wiosnq lqka sig Piqknie

12. 1lewyglqdasz itak... """ mo2e lepiej usiqdZ'
ewiczenia z czasownikami odimiennymi znajduja siQ takie w rozdz' V 6w'

29,70.
3.LICZEBNIKI
Kilka wa2niejszych regul dotyczqcych liczebnikow'

Liczebniki gl6wne:
l. W rodzaju niemqskoosobowym po liczebnikach dwa' ttzy' crtery
np'
w mianowniku rzeczownik wystqpuje rowniez w mianowniku'
dtaa(trzy, cztery) lata, domy, tomy, samochody, kwiaty"'
np
po 1i.r.b.tlk".h po. yi.; piqciu rzeczo\Nnik r'qstepuje w dopelniaczu'
hwiatow"'
prrc Gurc, dziesiei, ,io..)-lot, domow, tomow' samochodow'
dwie
2. Liczebniki dwa,trzy,cztery maja w rodzaju mqskoosobowym
fb.*, iwaj/dwoch," irzej/trzech,'czterej/cztere.ch. w zaleznosci od uzytej
-...
formy zmienia sie liczba czasownika, ktor4 uzgadnia sig odpowiednio Liczebniki zbioro*r
z liczebnikiem lub rzeczownikiem, np.
Dwoch (trzech, czterech) studentriw plueegzamin w dodatkourym terminie.
l. Uzywamyich:
Dwaj Grzej, czterej) studenci pisali egzamin w dodatkou.rym terminie.
a) do okrerilem
(rzeczorrnil
Dwoch ftrzech, czterech) studattau napkze egzamin w dodatkaqnn terminie.
ciqt, dwanas
3. Skladnia liczebnik6w wielowyrazowych zaleiy od wymogow ich b) chcac podlu
ostatniego elementu sktadowego, np. Wtejbl"asiei
Dwadzieicia trzy studentki uryjechalov na warsztaty dziennikarsbie. c) mowiac o rz
Dwadzieicia szg'c studentgk uryiechalo na warsztary dziennibarskie. pluralia tant
no2yce, np. d
4. W odmianie liczebnikow dwana6cie, dwadzieScia, dwie6cie, piqcset,
sze56set, siedemset, osiemset i dziewiqdset wystqpuje fleksja wewnqtrz- 2. Rzeczowniki rrr
na: pierwsza czeSi liczebnika koriczy siq czastka (interfiksem) -4 np. formq dopelnia<
Rozmawiamy o durunastu, durudziestu, durysru, pkcilOet, szeicigset... zlorych. N. dwojgien dzit
Formy rzeczo\\T
5. W liczebnikach wielowyrazowych odmieniamy wszystkie elementy, np. dzieciom,Msc. rl
Wydaliimy zaiwiadczenia dziewieidziesieciu dwom uczniom. z przypadkiem I
Dowiedzieliimy sie o
wniosbach o zmiane rozkladu jazdy. 3. Liczebniki zbior
szace siq do d*'o
6. Liczebniki tysi4c, milion, miliard, bilion odmieniaja siq jak rzeczowniki.
mo2liwych form
Nie ma ro2nicr-:
Daty nica stylistyczna
l. Podaj4c rokw postaci liczebnika porz4dkowego, podajemytylko dzie. . obaj/obydwaj
siatki i jednosci niezale2nie od przypadku, np. go, np. Obay'a
Jestrok tysiqc dziewiecset osiemdziesiabt pierwszy.
. obiey'obydwie,
Rok dwa tysiqce trzrynastlt ogloszono rokiem JulianaTuwima. leznie, cz,v sa tr
W roku tysiqc dziewieiset osiemdziesiaw pierwszrym miala miejsce pre- czynie odeszl-"*:
miera kubowego filmu ,,Mii" StanislawaBarei.
. oba/obydwao
Chorwacja zostala przyjeta do Unii Europejshiej w roku dwa tysiqce tr4t- nych i nie4rr-c
nastvm. schronisha. Oh
2. Wyj4tkiem jest przypadek, gdy rok ma tylko tysi4ce lub tysiace i setki, Liczebniki ulamko*r
wtedy w postaci liczebnika porz4dkowego podajemy tylko ostatni
czlon, np.
1. Wliczebnikach'
nego i ulamkorr-e
Jest rok. tysieczny.
cego po nim rzec
dziewieisetnv rozpoczql epobe kina diw iqkowego.
Rok. 4tsiqc
Rok dwurysiecznv mylnie uznaje siq za poczqtek. XXI uieku.
bupilamdwaitr
3. W przypadkach zale2nych odmieniamy rylko ostatni czlon liczebnika, np.

2. Liczebniki pol i c
uych, konczaqd
W roku t.vsiecznym odbyl sie Zjazd Gnieinieisbi.
innych - dec-vdu
Wydarzylo si7 to w roku tysiqc dziewieisetnym.
np. dwaworbi nu
Rozpoczqlam pracq w tej firmie w roku dwutysiecznym.
cubru, ale: piqtna:
czenie ztzeczo\t1
a nie ulamkor+r', r
VI.GRAMATYKA
.....
-
Liczebniki zbiorowe
l. Uzyraramy ich:
a) do okreslenia liczby istot malych: dzieci, osobnikow niedojrzalych
(rzeczowniki zakonczone na -qta), np. piqcioro dzieci, szeicioro ko-
c i qt, d wa naicioro prosial...
b) chcac podkreslii, 2e w grupie s4 przedstawiciele obu plci, np.

W tej blasie jut dwadzieicioro piQcioro uczniow.
c) mowiac o rzeczownikach, ktore maja tylko liczbq mnoga (tzw.
pluralia tantum), m.in. drzui, spodnie, sanki, okulary, shrzypce,
no4tce, np. dwoje drzwi, siedmioro spodni, trzydzieicioro noiyc...
2. Rzeczowniki uystqpuj4ce po liczebnikach zbiorowych przybieraja

formq dopetniacza (np. M., B., W. dwoje dzieci,D. dwojgu dzieci,
N. dwojgiem dzieci).
Formy rzeczownikow w celowniku lub miejscowniku (np. C. dwojgu
dzieciom,Msc. dwojgu dzieciach) sa wyjatkamil Ich forma jest zgodna
z przypadkiem liczebnika zbiorowego.
3. Liczebniki zbiorowe obaj/obydwaj, oba/obydwa, obie/obydwie odno

szace sie do dwoch konkretnych osob lub rzeczy, wystepuja w dwoch
mo2liwych formach, krotszej i dluLszej.
Nie ma roznicy znaczeniaw uz)'waniu obu tych form, a jedynie roz-
nica stylistyczna:
. obaj/obydwaj odnosi siq do rzeczownikow rodzaju mqskoosobowe-
80, np. Oba/obydtaaj chlopcy byli dzii nieobecni.
. obie/obydwie odnosi siq do rzeczownikow rodzaju zenskiego (nieza-
leLnie, czy sa to osoby czy przedmioty), np. Obie/obydwie sprzedaw'
czynie odeszly z pra(y. Obie/obydwie bluzki sq bardzo ladne.
. oba/obydwa odnosi siq do rzeczownikow rodzaju mgskiego (zywot-
nych i niezywotnych) oraz nijakich , np. Obcr/obydwa psy trafily do
schroniska. Oba/obydwa biurka pasuja do pozostalych mebli.
Liczebniki ulamkowe
l. W liczebnikach wielowyrazowych skladajacych siq z liczebnika glow-
nego i ulamkowego, to liczebnik ulamkowy decyduje o formie stoja-
cego po nim rzeczownika, np. leupilam dwa kilogranlt ziemnialz1w, ale'.
kupilam dwa i trzy czwarte kilograma ziemniakow.
2. Liczebniki p6l i &aderi sa nieodmienne. W liczebnikach wielowyrazo
'oych, koncz4cych sig na pol i iwieri to one - tak samo jak w przypadku
innych - decyduja o przypadku rzeczownika, do ktorego siq odnosz4,
np. dwa worki mqki, ale dwa i pplwqkq naki; pietnait'ie kilogranau
cukru, ale: pietnaicie i iwieri leilogrctma cubru.Wylatkiem jest tu polq-
czenie zrzeczownlkiem ,raz" ,jego formq okre6la liczebnik glowny,
a nie ulamkor,ly, np. dwa i pol razy.
[-l
-...
7. To byli moi ....
Uwagal Rzeczownik,,raz" po liczebnikach przyjmuje formq ,,razy" , 8. W konkursie p
np. dwa razy, sto razy, zwyj4tkiem ,,pol" i ,,poltora" , po ktorych przyj-
muje formg ,;aza' , rrp. pol raza, poltora raza.
(11, szkoly).
3. LiczbaTl/zw rodzaju mqskim przybiera formq p6hora (np. pobora 9, Nie widzialam I
dnia), natomiast w rodzaju zenskim p6horej (np. poltorej szblanbi).
od miesiqca.
4. Ulamki zr,vykle czytamy, np.z/z - dwie trzecie, 7a - jedna osma. 10. Budynek ten zo
ulamki dziesiqtne czytamy, np.2,7 - dwa i /przecinek siedem (dzie.
siqtnych), 3,04 - trzy i / przecinek cztery setne; 30, 5 6 - trzydziesci
11. Osoby w wieku
i /przecinek piqidziesi4t szesi setnych.
powinnyzaczQ(
Liczebniki nieokre6lone 12. Przez przypade
l. W mianowniku, w pol4cz eniu z rzeczownikami niemqskoosobor,lymi, ...(;

przyjmujaformq niemgskoosobow4, forme samej poze! lcr
za3 z meskoosobowymi -
mqskoosobow q,, np. wiele, kilba, bilk anaicie, bilbadziesiqt, kilkaset (ko 13. Tradycja ta istrt
biet/ szaf / dzieci), ale: wielu, kilhu, bilhunastu, bilbudziesieciu, kilkuset (100, lata).
(mqLczyzn / policj antow / bolegau). 14. Lubiq robi( zak
2. W mianowniku, w rodzaju meskoosobowyrn, przllmuja koncowke -n, (1001, drobiazgi
np. wiel4 kilhu, kilhunastu, kilbudziesiqciu, ponadto r,tystqpuje tu flek- 15. Onjesttakoszc
sja wewngtrzna, tj. pierwsza czqicliczebnika koriczy sie czastka (inter- (2., reka).
fiksem) -u, np. kilkunastu, billzudziesiqciu, kilkuset. 16. Nagrodyzawyn
Zjawiskate wystqpuja tez w innych przypadkach w deklinacji w liczbie 17. W sezonie wios
mnogiej zarowno liczebnikow mgsko., jak i niemqskoosobor,rych, np (D.)
nie ma kilbu hobiet / mqiczyzn, (C.) przyglqdam sie kilbu lzobietom / 18. Tej zimy na gryp
mgiczyznom, (Msc.) rozmawiam o hilleu kobietach/ mqiczyznach.
19. Bylemju2w ...
20.
do nowego dyw
21. W katastrofie zg
Tapiszslovmiewodpowiedniejformieliczebnikiirueczor^rnikipodanewnawiasacL w tym
l. Ci . . . (2, panowie) mieszkajq piqtro wy2ej. 22. Germanwings t<
2. Muszq porozmawia( jeszcze z tymi w Niemczech.

(2, studentki), kt6re nie pisaly testu. 23. W ramach pomo
3. Wiesz,2e nasza sqsiadka ma ... . .. . (5, szczenieta)?
4. Egzamin z botaniki zdalo zaledwie..... ..... (20 24, To moja
osoby),wtym ... (T,chlopcy)znasze)gruyy. 25. Powieszono oglc
5. Ten program obowiqzuje tylko do na....
... (2016,rok). 26. Przeprowadzilen
6. Pan Tomasz Kowalski pracowal w naszej firmie od ......... (
(1ee7 rok) do 27. Trzeba bgdzie w1

'
:: : ;;;;; (3, osoby).
VI. GRAMATYKA
7. To byli moi ... ..... (4, koledzy) z roku'
8. W konkursie plastycznym wziqlo udzial .

.. . (135, uczniowie) z .....
('11, szkoty).
9. Nie widzialam twoich ' (3,lokatorzy)

od miesiqca.
1 0. Budynek ten zostal zbudowany w latach .
(1967-1971).
11. Osoby w wieku -. (30-40, lata)

powinny zaczqirobii regularne badania i dba( o kondycjg.
12. Przez przypadek um6wilem siq dzisiaj z .. -..
(2, dziewczyny) na randkq w tym samym miejscu i o tej
samej porze! I co ja teraz zrobiq z (obie)?!
13. Tradycja ta istnieje w naszym mie5cie od ponad

(100, lata).
14. Lubiq robit zakupy w sklepach typu,,.
(1001, drobiazgi).
15. On jest tak oszczgdny,2e kupuje ubrania tylko z
(2., reka).
16. Nagrody za wynikiw nauce wreczono .. . (8, dzieci)'
17. W sezonie wiosennYm
(201412015) modny byl kolor 26lty.
18. Tejzimynagrypqzachorowalco (9.,Polak)'
19. Bylemju2w... ."(21,kraje)'
20. ... ...'. (17,2olnierze) otrzymalo przydzial
do nowego dywizjonu.
21. W katastrofie zginqlo . (113, osoby),
w tym . . ..... (12, dzieci).
22. Germanwings to .... (3.) co do wielkoici linia lotnicza

w Niemczech.
23. W ramach pomocy socjalnej przyznano mieszkania
. .. (35, rodzinY).
24. fo moja . . (1.) ijedYna Praca.
25. Powieszono ogloszenia jedynie na .... . (6, drzwi)
na .... . (2., Pietro).

26. Przeprowadzilem sig tutaj dopiero w .....
. . (2001, rok).
27. Trzeba bqdzie wyslai zawiadomienia jeszcze tym . . .

(3, osoby).
il
...POLSKI DLA OBCOKRAJOIVCOW
-
28. Wystawa potrwa do 9. w....
(8.03.2018, rok). nie przekraczal
29. Zapraszamy na uroczystoit z okazji a w...
(100, rocznica) naszego liceum.
30. .. (1 000 000., pasa2er) naszej 10. W roku akaden
linii lotniczej otrzymal bilet za darmo. (2005/2006) na
31. Zrobilai to na .. .... ('102)!
32. Plemiona te zniknqty z Balkan6w jeszcze przed .
...... (1000,rok). a w...

33. Na ulice naszego miasta wyjechalo ich zaledwie .-
.. (26, autobusy) zakupionych w tym roku.
34. W naszej szkole jgzykowej w . 11. W sprawie ua
1Zt, grupy) uczy sig
...(857,studenci)2...... .. (12,kraje). zainteresowanir
9.Yiczp.+ie.9.?. .
....(:
Zapisz slownie w odpowiedniej formie liczebniki wielowyrazowe i rzeczowniki 12. Dane statystyc
podane w nawiasach. m6wiq o ......
l. W wyniku redukcji etat5w zwolniono z fabryki
(71 000,fundaq
"'" ' (348, robotnicY)' w Polsce.
2. Od otwarcia sklepu internetowego mieli(my ju2. .... .
;
wystawilo nam pozytywne opinie.
lilli ll'itfl;
13. Wlatach
wyjechalo ogol
3. Deweloper doszedl do porozumienia ze

. ..... (123) niezadowolonymi klientami.
przyjechalo ...
4. W ubiegtym roku na polskich drogach doszlo do .. ..
poszkodowane zostaly
...
.
(27 034, osoby), w tym zginqlo a2

(54 000, wypadki), w kt6rych
.. .
tr -c:siczp.+!s. 3.9.
Zapiszslownie * od;
... .
. . (3128). dane w nawiasach. Zwl

da stylistycznie danej syr
5. W nowo otwartym oSrodku badawczym zatrudniono
(105, naukowcy). 1. Wsyp do tej nu
6. Za bramy fabryk w tym kwartale wyjechalo do tamtej.
(265, samochody). 2. To potrwa jakie!
7. Z ..... .. .. . (3000) nakladu sprzedali5my zaledwie 3. Niewidzialamc
. (1888, ksia2ki). 4. Nasze dochody
8. Sqd nalo2yl na firmq budowlanq karq w wysokoici (1,23) % w stosu
.. (90 000) zl. 5. Firma ta zanotor
t306t
VI.GRAMATYKA
9. W .... (2000' rok) liczba rozwod6w

nie przekraczala .. '
(45 000)'
w... ' (2005' rok) wzrosla ona a2do

a
(67 600).
10. W roku akademickim

(2005/2006) na polskich uczelniach studiowalo
(1 953 832, studenci),

(201 3/201a) bYlo
a w...
ich zaledwie
(1s49877).
ll.Wsprawieuczestnictwawkonferencjiskontaktowanosiqz.....,,...
(1 1 28, osoby), z czego
zainteresowanie wYrazilo
..... (341, sPecjali5ci) i
(32, dziennikarze).
(2008, rok)
12. Dane statystyczne z ........
m6wiq o .....
(TlOO0,fundacje,stowarzyszeniaiorganizacjespoleczne)dzialajqcych
w Polsce.
13. Wlatach
(1998-2013) na stypendium Erasmus
wyjechalo og6tem
(13g 577) polskich student6w, a do Polski
przyjechalo
(56 396) student6w zagranicznych.
9. rsi.qzppie.9.Q..
po-
zapiszslownie w odpowiedniej formie liczebniki ulamkowe i rzeczowniki
bardziej odpowia-
d"re * nawiasach. Zwr6ir*"ie na formq liczebnika, kt6ra
da stylistycznie danej sYtuacji.
masy ""' (1,5; raz) wiqcejcukru ni2
1. Wsyp do tej
do tamtej.
.
2. To potrwa jakie5 ... ' {2,5; miesiEc)'
3. Niewidzialamciqju2 ""' (0,5;rok)'
4. Nasze dochodY zwigkszYtY sig o . '

(1,23) o/ow stosunku do roku ubieglego.
5. Firmatazanotowalaspadekdochod6wo "" (114)'
. .:gi:i,P:Lg::gT1y..y:gy.
6. Zaledwie
. .
.... (2/5) produkcji sprzedano krajowym

E 4. Ona kocha wszl
odbiorcom. troje / tzy) (wnr
7. Kraje rozwinigte rozwijaly siq w tym roku nie w tempie 5.
.. (2,7) o/o,alezaledwie..... . (1,4o/o). p
c6w) obiecalo
8. Komendant policji zdecydowal o zwigkszeniu etat6w w drog6wce 6. Opowiadala o s
o .. . . . .. (9,1; tysiqce). ciery / czworgt

9. Ministerstwo Zdrowia podalo, ie .... mo2eliczyC
. . (9i,8o/o) piqtnastolatk6w ma zaawansowanq pr6chnicq. 7. Mam
10. wedlug danych spisu powszechnego 22002 r. w5r6d kobiet i mq2czyzn talkociqt)i....
narodowoici niepolskiej przewazaiq osoby deklaruiqce narodowosc (koty / kot6w), t<
Slqskq, w tym .
8. Zlecilam naprar
(35,7o/o; kobiety) i ...... i.....
. .'.'."':.'Tezczuznr)i]Tlliill#T*.r,, :.: 9. Musimy potozrt
czterech /awor
.... . . (31,8o/o; mq2czyini), zai 10. Patrzylo na niegr
co dziesiqta osoba deklarowala narodowo(i bialoruskq. czterech /czyror
11. w 2005 r. dzietnoS( w polsce byla najni2sza wsr6d kraj6w Unii 11. Zostalo nam do
-::::::::::::::::::":i':i:i:;i:ffi (siedem / siedmi,
wych / odbiornil
i,ffi:::::*::: 12. Trzeba nakleit cr
.. (1,4). Najwiqkszq dzietnoi( mialy (dwadzieScia / dr
lrlandia
Francja i .... (1,9-2,0). 13. Zarobili5my spor
12. Mamtylko.. ...... (1,5;godzina),niezdq2q (dwa/dw6ch/d
zrobi( zakup6w ijeszcze p6j5i na poczte. .. (piec/t
13. Wlej do miski ...... (0,75; titr) 14. Wkolejcepoaut(
zimnego mleka, wsyp. (sze(idziesiat / s
(0,25; kq) cukru i dodaj . ... (0,3; kg) czytelnik6w.
masla oraz ... (3,5; g) kakao,
a potem miksuj przez chwilq, ucierajqc wszystko na jednolitq masq. b) W kt6rych przyklad
Wjakiej sltuacji?
Cwiczenie 34 .\
a) wybierz i wpisz odporuiednia formq liczebnik6w i rzeczownik6,w podanych Lwrczenre 55
wnawiasach. il;;";;;"*"a*,
ne w nawiasach.
1. Mam . (piqciu / pigt / piqcioro) (ro_
dze6stwo / rodzeristwa). 1. To bqdzie kolacja
2. Lepiej miei .. ..... . (dwa / dw6ch / dwoje) 2. Nigdy nie slyszak

(przyjaciele / przyjacieli / przyjaciol) ni2 jednego.
3. Statuetki otrzymalo ..... (dw6ch / dwoie / 3. Na targi ksiq2kid;
dwie) (aktorzy / aktor6w).
/-:--\
t3081
. .Ylglly.T."Y. . .
4. Ona kocha wszystkich swoich "" (trzech /

trole /trzy\ (wnuki / wnuk6w / wnuczqt).
5. .... ... (Trzech /Troie/Ttzy) (rodzice/rodzi-
c6w) obiecalo pomoc w zorganizowaniu wycieczki'
6. Opowiadala o swoich (czterech /
cztery /czworgu) (sEsiedzi / sqsiadach / sEsiad6w), na kt6rych zawsze
mo2e liczYt.
7. Mam (dwa / dw6ch / dwoje) (kocie-
talkociqt)i...... . (piqt/piqciu/piecioro)
(koty / kot6w), to troche za du2o na mieszkanie w bloku'
g. Zlecilam naprawe (lrzy / trzech / trojga) drzwi
.....
i ..... ...... (sze3tlszeiciu/sze5ciorga)okien'
9. Musimy porozmawia( w .. " " ' (cztery /
czterech / czworo) (oczY / oczu).
10. Patrzylo na niego z wyrzutem ""' (czlery /
czterech / czworo) (oczY / oczu).
11. Zostalo nam do sprzedania ieszcze
(siedem / siedmiu / siedmioro) (odbiorniki radiowe / odbiornik6w radio-
wych / odbiornikach radiowych) starego typu.
12. Trzeba nakleii ceny na
(dwadzie6cia / dwudziestu / dwadzieScioro) (obraz6w / obrazach).
13. ZarobiliSmy sporo dziqki sprzeda2y tych
(dwa /dw6ch /dwojga) (rowerach / rower6w) i " "''
. . (piei / piqciu / piqciorga) (sanki / sanek / sankach)'
14. W kolejce po autograf ustawilo siq ponad

(szeStdziesiqt / szeltdziesigciu / sze5tdziesiqcioro/ szeiidziesigciorga)
czytelnik6w.
b) w kt6rych przykladach mozliwa jest wiqcej niL jedna poprawna forma?

W jakiej sltuacji?
A
Uwrczente sf,
Zapiszslownie w odpowiedniej formie liczebniki zbiorowe i rzeczowniki poda-
newnawiasach.
1. Tobqdziekolacjadla.... ."'(2,zakochani)'
2. Nigdy nie styszalem dotqd tak wspanialego koncertu na ""
...... (2, skrzyPce).
3. Na targi ksiq2ki dzieciqcej przybylo a2.....

(1239, dzieci).
-
...
4. W mojej szkole jest (5, pianiici)

E 1 1. Dla . .....
odnoszqcych sukcesy miqdzynarodowe. mencieje
5. Bylam ju2 na jego .. ..... (3, urodziny) i za 12. To antierz
ka2dym razem bylo nudno. niewielu)
6. Na p6lce le2y .. ..... (2, okulary), wei te
w srebrnych oprawkach.
.C.
w.i.czenie.3i
7. Nie damy sobie rady we dwie z
Wpisz liczebnik,
(26, dzieci), musimy miei kogo5 do pomocy. wejformieiodmi
8. Zaniei 5wie2e siano . ... (7,2rebigta).
1. Proszg pr
9. Nie widzialaS gdzie5 moich. . . (3, no2yczki)?
2. Prowadz
10. Chqtnie ci opowiem o tych . . . (2, imieniny),
3. Znale5..
na kt6rych bylam.
4.
11. Muszqwypra(wszystkie.... ...... (4,spodnie),bo
wala, a je
nie bqdq miala w czym chodzii.
5. Zawszek
12. Um6wilam siq na grilla z
(28, koledzy i kole2anki) ze studi6w.
bosqosi
6. Masz jesz
7. - Rozmar
.C.rgiq+p.+ie.P.q.. -2.....-
Wybierz wlaiciw4 formq liczebnik6w nieokreSlonych podanych w nawiasach 8.
i uzupelnij zdania.
9. Wolalaby
1. Od . (kilka / kilku) lat regularnie chodzq na basen. dziewczy
2. .... .. .. (Wiele/Wielu) ludzibylo przeciwnychzmianom rozkladu 10. Nie by'or
jazdy. 11. Trzymaj t
3. Muszq przygotowae kserokopie dla ... .... (kilkanaScie / 12. Dla ......
kilkunastu / kilkanastu) os6b. (panowie
4. Stypendia naukowe otrzymalo zaledwie . (kilku / kilka)
student6w i ..... . .. (kilku / kilka ) studentek.
9.:siczp.+ip.9I
5. Chyba ...... (niewiele / niewielu) mogq dla ciebie zrobi(.
Uzupelnij zdar,ie
6. Z . .. . (wielu / wieloma) ludZmi nie da siq sensownie Wniekt6rychpn
porozmawiai.
1.
7. Dlaczego masz tak. (wiele / wielu) problem6w z zapamig-
taniem tego materialu?
2. Co ......
3. Nie mo2r
8. Koresponden4a z .. ... (kilkadziesiqcioma / kilku-
4. Nie martr
dziesiqcioma / kilkadziesiqt) firmami nie jest wcale latwa.
5. Mogq mi
9. Stosowala dietq przez . .... (kilkanaScie / kilkuna-
tam .....
Scie / kilkunastu) dni.
6. Zawsze k
10. Na kursie uczylo ju2. . . . . (kilkana5cie / kilkunastu /
7. Nie musi:
kilkanastu) lektorek.
t3rot
.YigYvfl$...
ll. Dla .... (niewiele / niewielu) os6b nauka gry na instru-
mencie jest poczqtkiem kariery.
12. To zwierzg 2ywi siq .... . (niewieloma / niewiele /
niewielu) gatunkami ro5lin.
,!_
Lrvrczenre 5/
,i;; il;;il ;;;ii;;:i*";, )"loJ;;;;t";; ;;iiiJ;;;;;;,, ;; ;r*'-
rej formie i odmieri podanywnawiasie rzeczownik.
1. Proszgprzyjicz...... (rodzice).
2. Prowadzqc samoch6d, nale2y trzyma( na kierownicy ............ (rqce).
3. Znale6 , iTomka, i Franka?
4. . ... . . na tym bardzo zale2alo, ale tylko Ania siq zdecydo-
wala, a jej mq2 nie.

5. Zawszekupujqpodobneprezentydla...... ....(synowie),
bo sq o siebie bardzo zazdroini.
6. Masz jeszcze... (dziadkowie)?
7. - Rozmawiale5 z panem Kowalskim czy paniq Kowalskq?
-2....
8. .... . (panowie)bqdqchgtniewidziani,zapraszamy.
9. Wolalabym nie przygotowywai tego referatu z ......
dziewczynami, ale z jednq z nich.
10. Nie bylo w domu . .., czy tylko jednego kolegi?
1 1. Trzymaj to porzqdnie . . . (rece)!
12. Dla .... . (Panie) czY dla

(panowie), bo nie dostyszalam?
Cwiczenie 38
Uzupelnij zdania wlarfuiwymi liczebnikami tworz4cymi zwiazki frazeologiczne.
l{ niekt6rych przykladach istnieje kilka mo2liwo6ci uzupelnienia zdania.
1. .... .. razy ciju2 powtarzalam, a tydalej nie wiesz!
2. Co . .. glowy to nie .
3. Nie mo2esz siedziet caNymi dniamiw..... . Scianach.
4. Nie martw sig, do . . . razy sztuka.
5. Mogq miei pretensje tylko do siebie. Gdzie . .. siq bije,
tam ... korzysta.
6. Zawszekiedyjemtwojedesery,toczujesiqjakw .. niebie.
7. Nie musisz bra( samochodu, to przecie2 ...... kroki stqd!
-
8. Uczestnicy talent show majq swoje . .. minut slawy, ale 12. W tysiqcznym d
niewielu robi prawdziwq karierq. wladcami sqsied
jest siedem i pol tys(
9. Jej zawsze sig wydaje,2e ... cudem 6wiata!
13. Uczelniom publi
10. Trzeba bylo siq pospieszyd Kto . . . ten lepszy!
student6w w sto:
11. SkqdwiedzialeS?Tychybamasz ... zmysl! - dwa tysiqce trz
12. Sila medi6w jest ogromna, w koficu nie na darmo nazywa siq je 14. Dzisiaj jest czterr
... wladzq.
13. Swietnie siq bawilam.To byla naprawdg zabawa na ....
ewiczenia z liczebnik
14. Nie traktuj mnie jak ... kolo u wozu! 6N.42.
15. Nic nie rozumiem z tego przem6wienia, ten kandydat na prezydenta
pl6tlco5 ... po.
16. Ten pomysl to byl naprawdq strzal w
17. fo wszystko tylko pozornie wydaje siq proste, cala historia ma jednak
... dno. 1. ODMIAN,
18. Problemy z kobietami czqsto biorq siq stqd,2e one zbyt czqsto dzielq
wlos na
19. Czymogliby5myporozmawia(otymw..... ..... oczy,anieprzy Imiona
Swiadkach? 1. Polskie imiona Zer
20. Je5li chodzi o naprawienie czegoS w domu, to m6j chlopak ma wigkszych trudno
lewe rqce. Warto pamigtai o
mianie maj4 zasto
cz4cych sie na -ra i
.Cw.i.czenie.3.9. - (D. C., Msc.),{r
Kt6re z poniiszych zdafi jest poprawne, a w kt6rych liczebniki zostaly uirytc 2. WSrod polskich in
w zlej formie? Wskai blqdy, wyja6nij je i podaj poprawna forme. jakHugo, Bruno. l
1. Profesor rozdal testy jedena5ciorgu osobom, siedmiu studentom i czte- s6b, zrozszerzeri<
rem studentkom. {C.)Brunonoui,H
2. Remont mieszkania potrwa okolo dw6ch tygodni. nem, lwonem,Apl
3. Mamy tylko p6ttorej butelkiwina, wiqc dla dziesiqciu os6b nie wystarczy. Uwagal
4. Na drogi w naszej gminie wydano w tym roku dwa i pol miliona zlotych. Nale2y zwracai urragr
5. Uczq siq hiszpariskiego od dwa tysiqce 6smego roku, ale wciq2 nie uzywa siq mianorvnik
m6wiq najlepiej. J anie!, Katarzy no!, Ton
6. W latach tysiqc dziewiqiset piq(dziesiqtym - tysiqc dziewiqtset szeS(-
dziesiqtym piqtym moi dziadkowie mieszkali w Warszawie. Nazwiska
7. Spqdzili5my p6ltorej dnia na sprzqtaniu okolicy, a wciq2 zostalo du2o do l. Nazwiska tefski€
zrobienia. a) maj4ce forme
8. Chcialbym pojechai na tq wycieczkq z oboma rodzicami. . koncz4cesiq
9. Zostalo tylko piqcioro spodniw du2ych rozmiarach. ka,odmieni
10. Przy czworgu dzieci trzeba mie( du2o cierpliwo(ci i dobrq organizacjq (D.,C.)mile.
pracy. napaniBial,
11. Polscy przewo1nicy w tym roku kupili a2 tysiqc trzysta siedemdziesiqt
siedem autobus6w wyprodukowanych w naszym kraju.
VI.GRAMATYKA
miqdzy
12. W tysiqcznym 6smym roku doszlo do konfliktu zbrojnego
stracilo prawie
wlaicami iqslednici'r ksiqstw, w wyniku czego 2ycie
siedem i p6t tYsiqcY ludzi.
13. Uczelniom publicznym ubylo piq( i czterdziefci
trzy setne procenta
dwa tysiqce dwunastego
student6w w stosunku do roku akademickiego
- dwa tYsiqce trzynastego. roku'
14. Dzisiajjest czternastego mala dwutysiqcznego piqtnastego
ewiczenia z liczebnikami znajduja siQ tak'ie w tozdz' II iw' 38; tozdz'Y

dw.42.
ODMIAN A POLSKICH IMION I NAZWISK
Imiona
nie sprawia
1. Polskie imiona 2enskie koncza sie na -ai ich odmiana
*iekrry.h trudno6ci, odmieniaja tak jak rzeczowniki'
sie
-d4 w ktorych od-
Warto pamiqtai o imionach kot'c'arych siq na -iai
ortograficzne rzeczownik6w kon-
mianie maja zastosowanie zasady
(D', C', Msc') Kai' Anastazja
cz4cych siqna'iai-ia,awiqcnp.Kaia-
- (D. C., Msc.)Anastazji'
grupie imion' takich
2. Wsrod polskich imion mqskich warto pamiqtai o
jak Huio, Bruno, Iwo, Apollo, ktore odmieniaja sie w nietypo\
y spo-
tj. to., g.) Brunona, Hugonq,ryolo' Apollina;
sob, zrozszerzeniem,
(C.i Brunonowi, Hugoioui, lwonowi, Apollinowi, (N') Brunonery, Hugo
nr*,-I*on *, Apollirr*, (Msc.) Brunonie, Hugonie, lwonie' Apollinie itp'
Uwagal 11 r.
Nale2y zwracaCuwagq na poprawna form-q wolac za, gdyLczesto blednie
;&; ,i* *i""o*"iia, u *ie. Basia, lan, Katar4ma' Tomek -
lW') Basiu!'
I anie!, KatarzYno!, Tomku!
Nazr,viska
l. Nazwiska Zeriskie
a) majace formg PrzYmiotnikowa
koncz4ce sie nalska, <ha, -dzkalub -ao znaczeniu
przymiotni-
' pani Malinowsh a-
ka, odmieniaj a sie j ak przymiotniki, np' mil a
@., O Maiiniwskiei, (il milqpaniqMalinowsbq; zna'

îtuipani
n a p ani Biai a -
(D., C ) znan ei pani Bial ei, (B ) znan q p aniq Bial q
POLSKI DLA OBCOKRAJOWCoW
-..
. koncz4ce siq na -y(tak samo jak nazwiska mgskie) sa nieodmien- Nalezy o t
ne, np. znana pani Bialy - (D., C. itd.) znanej pani Bialy znaczerie
b) majace formq rzeczownika rlp. szczur
. konczace siq na samogloskq -a odmieniaj4 sie tak jak rzeczowniki
zenskie, rry. paniKrupa - (D.) pani Krupy, (C.) pani Krupie itd.
3. Zwrotw\
w sytuacji
Nieodmienne pozostaj4 nazwiska: nie uslysz
. koncz4ce siq na sp6lgloskq, np. pani No wab - (D., C.) pani Nowab, nim zwro
(8., N.) pania Nouak itd.
. koriczqce sig na samogloski o, -r, !, -e, rrp. pani Lato, pani Reszbe
- (D .) pani Lato, pani Reszbe , (C .) pani Lato, pani Reszbe , (B .)
paniq Lato, paniq Reszke itd.
9.lsi.crp.+ip.L
2. Nazwiska mqskie
Odmieri podane
a) maj4ce formq przymiotnikowq
. koncz4ce siq na -sfri -cbi, -dzhi, -y/-i o znaczeniu przymiotnika
lub -e,odmieniaja sie jak przymiotniki, np. mily pan Malinow- M. I Kacpe
sfr , - (D.) milego pana Malinowski ego, (C.) mitemu panu Mali-
D.
nowskiemu; znany pan Bialy - (D.) znanego pana Bialego, (C.)
znanemupanu Bialemu C.
b) majace formq rzeczownika
B.
. koncz4ce sie na sp5lgloske, odmieniaj4 siq jak rzeczowniki mqskie,
np. p an N owak - (D.) p ana N owak a, (C.) p anu N ow ak ow i itd. N.
. koncz4ce sig na samogloskq -a odmieniaja siq jak rzeczowniki
Msc.
2enskie, np. pan Krupa - (D.) pana Krupy, (C.) panu Krupie itd.
. koncz4ce siq na -o odmieniaja siq jak rzeczowniki [w przypadku W.
nazwisk o znaczeniu wyrazow pospolitych ich odmiana jest roz-
na od odmiany tych wyrazow), np. pan Lato - (D.) pana Laty,
(C.) panu Lacie, (8.) pana Late itd. (ale: lato lata, latu itd.)
-
. nazwiska jednosylabowe tlpu Mech, Dab odmieniaja sie regu- -C:siqzp.t ip.1
larnie, tj. (D.) Mecha, Dqba, (C.) Mechowi, Dqbowi itd. w od- Odmieri podanr
roznieniu od rzeczownikow pospolitych o tym znaczeniu (D.
mchu, dqba, C. mchowi, debowi itd.) M. i Bury
Uwagal D.
l. W nazwiskach dwuczlonowych (meskich czy 2enskich) ka2de nazwisk z
odmienia siq wedlug wla6ciwych mu zasad, np. panNouab-Wrona - C.
ID.) pana N owab,a-Wrony; pani N owah-Wrona - (D.) pani N owab-Wrony. B.

Pierwszy czlon, jezeli jest to nazwisko rodowe, moze byi odmieniany
lub pozostai nieodmienny, np. Korwin-Mihbe - (D.) Korwina-Milzke- N.
go/Korwin-Mikkego.
Msc.
2. Forma wolacza jest taka sama jak mianownika , np. pani Malinow-
W.
ska / Biala / Nowab, / Szczur - (W.) pani Malinowska / Biala / Nowak /
Szczur!; pan Malinowsbi / Bialy / Nowab / Szczur - (W.) panie Malinow-
sbi/ Bialy /Nowab/ Szczur!
ft7-r
\_:i_:J
VI.GRAMAIYKA
..-
do nazwisk majacych
Nalezy o tym pamiqtai zwlaszczaw odniesieniu
jego forma jest niegrzeczna' a wigc
znaczenie wyrazu pospolitego, gdy2
(W) rrrruirrt, ale: pan szczur - (W') panie Szczur!
t)rr"t -
"i. (imie) nazwisko" stosujemy lrylacznie
3. Zwrot w r,r,o1 aczt ,panie/pani +
wolana
* r1ttru.il, gdy .h.",,'y *y*olac kogoS z tlumu' 1ub gdy osoba
w
,rty*ut. iW" *= ,r"rumiala, 2e chodzi o nia. Nigdy bezpoSred-
"i"
nim zwrocie do tej osoby czy w korespondencjil Jest to niegrzeczne'
l 0. rsiszp+ie.4q..
Odmieri podane imio fla przez przypadki w liczbie
pojedynczej'
M. Kacper Hugo Bruno Julia Maja Patrycja
D.
C.
B.
N.
Msc.
W.
CwicTen!9.4.1.
.--'.'.-.-: . .-- .
w liczbie pojedynczej'
odmiefr podane nazwiska mqskie przez przypadki
M. Bury Bieri Religa Lato Motek Korwin-Mikke
D.
C.
B.
N.
Msc.
W.
POLSKIDLAOBCOKRAJOWCO\M I
-... ..-__r
42 12. Zaprosilam n
kt6re z podanych nazwisk ieriskich odmieniaj4 siq przez przypadki, (profesor Jan
{skaa
a kt6re pozostajq nieodmienne. 13. Dom pana..
14. Dompani...
Bury. Bieri . Religa. Lato. Motek. Korwin-Mikke. Sidlo. Bo2ek. Ufna . 15. Dom paistw
Cieplicka . Duplaga . Rybowska-Wr6bel . Stec . Klatka . Krawczyk. Stqpieri 16. Potrafiszwyn
. Gil-Konopka . Sikora . Wojciechowska . Kaczmarek. Lis . Krupa . Kurek.
Dziedzic . Czaja . Zajqc. Augustyniak. Graczyk . Zarzycka
17. Mieszkamter
18. Proszq pozdr
Odmienne:
Kuzio).
19. Wzamku tyn
Nieodmienne:
20. Slyszala5osta
21. Przepraszam
ry Kopyto)?
h.soigp.+ip.LQ 22. Przepraszam
wpisz w poprawnej formie imiona i nazwiska polskie podane w nawiasach. 23. Szkola Podsts
(Hugo Ko*qtr
1. - Czyto gabinet pana..
(doktor Antoni Nowak)? 24. Gr6b.
Nie, jego 2ony ojca J6zefa X
- ..
(doktor Amelia Nowak). pseudonirna
2. Czy mieszkajq tu pahstwo Rakowickim.
(Antoni i Amelia Nowak)? 25. Dzief dobry,.
(BrunoTomcz
3. To spotkanie ma pani nie z panem .... (Malinow-
paniq
ski), ale z .. .. (Malinowska). 26. Czy bardziej 1
4. Paistwo ....
(Malinowski)dzwonili,2e sig sp62niq. o.....
5. Chcialbym ustalii termin spotkania z dyrektorem 27. Mam list dla I
(Lubicki). 28. Mam list dla I
6. Czy to mieszkanie ostatecznie kupili pahstwo 29. Mam list dla I
(Lubicki)czy... ...... (Zawadzki)? 30. Z przedwojer
7. Czymaszjakiefopracowania ......(Waclaw
(Adolf Dym=
Borowy)? 31. Te kwiatysqd
8. Muszq przesla( te dokumenty pani 32. SlyszaleS o a
(Patrycja Borowy). 33. Wolatabym ni
9. Wyslala6 zaproszenie paristwu 34. Czy ten sklep
(Waclaw i Patrycja Borowy)? 35. Dyplomy dla
10. Wystawa ta jest poiwigcona kr6lowi
(Stefan Batory). dla pa6.....
1 1. Zaprosilam na konferencjq pana ......i
(profesor Jan Mqdry). w sekretariaci
.Yi9llvf:s... o
12. Zaprosilam na konferencjq paniq '
(profesor Jani na MqdrY).
13.Dompana......(Kliszko)znajdujesiqnakoricuulicy'
14.Dompani......(MajaK|iszko)znajdujesiqnakoricuulicy.
15. Dom paristwa . . . . . . (Kliszko) znajduje siq na koricu ulicy.
16. Potrafisz wymienii przynajmniej trzy tytuty komedii

-.... (Aleksander Fredro)?
17. Mieszkam teraz na ulicy ' (lgnacy ChodZko)'
18. Proszq pozdrowii ode mnie paniq ' "".' (Renata
Kuzio).
19. W zamku tym od kilku wiek6w mieszkali ' (Fredro)'
20. StyszataSostatniwywiad 2...... " (Grzegorzlato)?
21. Przepraszamczy zastalem pana '. " (Ceza-
ry Kopyto)?
22. Przepraszamczyzastalem paniq. " (Kaja Kopyto)?
23. Szkola Podstawowa nr 3 otrzymala imiq

(Hugo Koltqtaj).
24. Grob " (APollo Korzeniowski)'
ojcaJozefaKorzeniowskiego,czylistynnegopisarzatworzqcegopod
pseudonimemJosephConrad,znajdujesiqwKrakowienaCmentarzu
Rakowickim.
25. Dzieri dobry, jestem um6wiona z panem
(BrunoTomczak).
26. Czy bardziej podobal ci siq film o..... "" (Wojtyla) czy
o..... " " (Religa)?

27. Mam list dla pana .. " ' (Kania)'
28. Mam list dla pani .. " ' (Kania)'
29. Mam list dla paristwa " " ' (Kania)'
30. 7 przedwojennych aktor6w najbardziej ceniq '
(Adolf DYmsza).
31. Te kwiaty sq dla pani ... " (Cie6la)'
32. StyszaleSozwolnieniu...'. (RomekCie6la)?
33. Wolalabym nie i6t w tej sprawie do dyrektora " (Okrzeja)'

34. Czy ten sklep znajduje siq na ulicy " (Szwaja)?
35. DyplomY dla Pan6w

(Tomasz Dqb, Marek Chudy, Patryk Mech) oraz
dla paf
. .. .. . (Ewa Nadolna, Agnieszka Sas, Anna Mazur) sq do odbioru
w sekretariacie.
36. W por6wnaniuz. .. . (Tadeusz

Boy-Zelehski), pisarz ten nie ma zbyt du2ego dorobku translatorskiego. p.iczenia z
37. Najslynniejszq powieiciq iozdz.llli
... (Helena
M niszk6wna) jest,jl-rqdowata,i
38. Proszq mnie skontaktowa( z panami:
. Kut, Lipieg Malec, 5. CWI(-;

Janiec, Stec, Dudek, Rek, Skrzek, Mech).
39.
Il
Proszq mnie skontaktowai z paniami:
...... (Ku(, Lipiec, Malec, ooPEr,N
Janiec, Stec, Dudelt Rek, Skrzek, Mech).
40. Wolalabym to bezpoirednio zalatwi( z panem mecenasem
Liczba pojet
'.... (Kociol).
41. Czy widzialaS dzi6 .. . ...... (Jarzqb, Koziol, Koziel)?
I. Wrodz
42. Slyszalai,2e ..... ...(Koziol) urodzil siq syn? l. Kon
43. Bqdziesz glosowal na .... ...... (Dekiel) czy na .rz
-l
44. il;;"**i*,1".;::::::::::::::::1i
Korwin-Mikke)?
(Janusz
rz
rz
tz
45. Nie ma slynniejszej uczonej od .... Uwagal I
(Maria Sklodowska-Curie).
np. prosTr
46. Przygotowalam na zajqcia referat o
(Mikolaj Sqp Szarzyriski).
2. Wn
obl.c
47. Na placu . . (Jan Nowak-Jeziorafiski) balu
od wczoraj jest lodowisko. hu(z
48. Dziqkujemy za relacje pani (Kolenda_Za_ Uwagal I
lewska). itd., dla o
49. Zdawalam ten egzamin u pani (Cie6lak_ h.obasu, I
-Sieradzka).
W rodza
50. Czy suknia ta nalezala do pani (Kuc6wna) czy
. (Sapiezanka)? l. Rzec
51. Panie 'po
tpo
alc
(Jan Kowalski, Andrzej Nowak, Aleksander Fredro,

2. Rzec
Miroslaw Ufny, Ceza_
ry Kania, Tomasz Kot, pawel Szczur), proszq pana na zebranie! ' pol
.oh
52. Pani
3. Rzec
-r, np
(Anna Kowalski, Maja Nowak, Aleksandra Fredro,

Uwagal It
Miroslawa Ufny, Bogu_ st&tui,/stat
sia Kania, Teresa Kot, lwona Szczur)!
L318J
E.
VI.GRAMATYKA
.... r
Cwiczenia z odmiana oraz formami imion i nazwisk znajduj4 siq tak-ie
w rozdz. III iw. 67-71.
ENIA ZRZECZOWNIKAMI
DOPET,NIACZ
--:--.l
Liczba pojedyncza
U
I. W rodzaju meskim problemem jest czqsto wybor koncowki -a czy -u.
l. Koncowke -uprzybieraj4:
. rzeczowniki pochodzenia obcego, np. biznes - biznesu, makija2
- makijaiu
. rzeczowniki zbiorowe, np. tlum - tlumu
. rzeczowniki abstrakryjne,np. sen - snu
. rzeczowniki materialne, niepoliczalne, np. culzier - cukru
Uwagal Koncowke -u maja rzeczowniki zakonczone na -ek, -izm,/1tzm,
np. proszek - proszku, artyzm - artyzmu.
2. W niektorych wyrazach, homonimach, rzeczowniki przybieraja

obydwle koncowki dla odroinienia znaczei, np. bal - bala (l,Jody),
balu (zabavury), przypadek - przypadka (gramatyczne go), przypad-
b u (zbiegu okolicznoSci).
Uwagal Rozro2nienie wystqpuje tez w przypadku nazw roslin, owocow

itd., dla odroznienia calosci od produktu , np. owoc kokosa, ale platb,i
kokosu, 10 dbgbobosu.
W rodzaju zenskim problemem jest czqsto wybor koncowki

l. Rzeczowniki konczace siqna -ja:
' po sp6lglosce otr4.muja koric6wke Z np. Ro$a - Rosji, poe/a - poezji
. po samoglosce otrzymuja koncowke -i, np. nadzieja - nadziei,
aleja - alei
2.. Rzeczowniki konczace siq na -ia:
. polskiego pochodzenia otrzymuja koncowke -i, np. ziemia - ziemi
. obcego pochodzenia otrzl.rnuja koricowke -ii, np. biologia - biologii
3. Rzeczowniki konczace siqna -ea, -uaotrzymt44 zawsze koncowkg
-i, np. orchidea - orchidei, Genua - Genui.
Uwagal Niektore rzeczowniki maja podwojna konc6wke , np. statua -
statui/statuy.
POLSK] DLA OBCOKRAJOWCOW
-..
Liczbamnoga tr .c. :gi.qzp.+i

Kt6ra forma dopdnL
e.!1. .. .
I. W rodzajumqskoosobowym
a) wroclawian/'
l. W wyrazach koncz4cych srqna -aniew dopelniaczu moze wysta- b) palaczy/pah
pii koricowka -anlub 4u, np. Ormianie - Ormian, ale: Ameryka- c) widelcy/wid
nie - Amerybanaa. d) aluzji I ahuii I
Uwagal W rzeczownikach z ,,k' poprzedzajacym koncowkq -anre e) wtorku /wtor
w dopelniaczu wystepuje koric6wka <iur. f) 2alqdkalioh
2. W rzeczownikach konczqcych siq na spolgloskq twarda w dopel-
S) po5piecha / p
h) przypadLaIg
niaczu wystqpuje koncowka 4u, zv'ryl1tkiem rzeczowntka me2-
i) bloga / blogu
czyini, ktora ma koricowke zerow4 - mq2c4tzn. j) zamku laml
k) bursztyna/h
II. W rodzaju niemqskoosobov\ym l) postu / posta
l. \M rzeczownikach zenskich koncz4cych siq w mianownlku na -nia t) meczy / mecz
w dopelniaczu liczby mnogiej moze wystapii podwojna konc6w- m) stracha / stra<
ka -zdalbo konc6wka zerowa, czylinp. kawiarnia - l. mn. kawiar-
nie - kawiarni/bawiari(przy czympierwsza forma jest czqstsza).
W wielu przypadkach upowszechnila
(nie: *myjn).
siq tylko konc6wka -ni, np. .c. rstczp.{rie. tl. . . .
myjnie - myjni Uzupelnij zdaniaodp
Z. Zasadniczo w rzeczownikach niemeskoosobowych koncz4cych sach. Zwr6d uwagenz
siq na spolgloski (c, cz, dz, d2, sz, rz, z) wystqpuje konc6wka -y, 1. Czy on pracuj
np. monta2 - monta4t, z rtyjatkiem wyrazow zakonczonych w licz- rowc4.......,
bie pojedynczejna -ec, np. widelec - l. mn. widelce - widelcha, piec
2. W5r6d
- l. mn. piece - piec&a.
moc dla najul
III. Kilka uwag 3. Nie cierpiq -..
l. W wyrazach koncz4cych siq na spolgloski (c, cz, dz, d2, sz, rz,2)
4. Na ulicy Sr6dt
zasadniczo wystqpuje koncowka y, np. bandaie - bandaiy, lebarz czy ...

- lekarzy. 5. Nie masz poir
Ale: 6. Niestety, nie I
. Niekiedy, chocia2 ta konc6wka jest gramatycznie uzasadni ona, za 7. Na naszej ulk
poprawna uwa2ana jest koric6wka 4a, trp. mecze - mecz&a.
. 8. Nietrace.....
Niekiedy obie koncowki s4 poprawn e, np. listonosz - listonoszy/listo
bqdzie
nosz<xu.
9. W dzisiejs4fr
2. W wyrazach koncz4cych sie w liczbie pojedynczej na -7, w dopel-
iprawdziwyd
niaczu liczby mnogiej r6wnolegle wystqpuja dwie koricowki riur
oraz -i, np. poboj - pobojha/pohoi.
10. To najpiqkniej
11. Czy on wziql
IGwiazdka (-) oznacza sigwlrazy i formybledne.]
12. Ta choroba cz
t3201
VI.GRAMATYKA
El -c.:si.czp.+!p.L1.
Kt6ra forma dopelniacza jest poprawna? Jezeli wiecej niz jedna, uzasadnij.
a) wroclawian /wroclawian6w n) Ormian6w / Ormian
b) palaczy / palacz6w o) wegetarian6w / wegetarian
c) widelcy / widelc6w P) dworzan6w / dworzan
d) aluzji / aluzii / aluzi C) lokaj6w / lokai
e) wtorku / wtorka r) pokoj6w / pokoi
f) 2olqdka /2olqdku s) elementarzy / elementarz6w
S) po6piecha / poiPiechu t) misjonarzy / misjonarz6w

h) przypadka / przYPadku u) opini / opinii
i) bloga / blogu v) ksiqgarni / kiegarnii / ksiegarf
j) zamku / zamka w) napoj6w / naPoi
k) bursztyna / bursztYnu x) piecy / piec6w
l) postu / posta Y) listonoszy / listonosz6w
t) meczy lmecz6w zl widzy / widz6w
m) stracha / strachu 2l wq2y lwg2ow
I g.
vi.czp.+ip.Li.
Uzupelnij zdaniaodpowiedni4 form4 dopel niacza wy t az6w podanych w nawia-
sach. Zwr6i uwagQ na liczbe. Gdy mozliwe s4 dwie formy, podaj obydwie.
1. Czy on pracuje jako motorniczy ... "' (tramwaj) czy kie-
rowca. ..... (autobus)?

2. W5r6d . '. .. . (parafianie) zorganizowano zbi6rkq na po-
moc dla najubo2szYch.
3. Nie cierPig ...... (zebrania)'
4. Na ulicy Sr6dmiejskiej jest klasztor (Franciszkanie)
czy ... ... ' (Dominikanie)?

5. Nie masz powod6w do . " " (smutek)' .
6. Niestety, nie mamy wolnych " " " (pok6j)'

7. Na naszej ulicy jest kilka .. ' " ' (kawiarnia)'
8.Nietrace......(nadzieja),2ekiedySwmoichciastachnie
bqdzie ...'.. (l.mn.zakalec)'
9. W dzisiejszych czasach jest coraz mniej . ""' (patriota)
i prawdziwych ...... (mg2czyzna)'
10. Tonajpiqkniejszemiejscena.... " (Ziemia)!
" ::1 ::::':: ::%"ff.:;i,iT:: :l::: i,;i;;J:;,'l'lI1

...... (drewutnia)?
12. fachoroba czqsto wystqpuje u wielu " '' (palacz)'
...
-
13. Niedostalem.. ..(koncesja),wiecnieotworue....
... . .. (restauracja) przy gl6wnej (aleja). Warto zapamiqtr
14. Gdzie jest najlepsza restauracja dla.... .. (wegetarianie)? a) wyrazyokres
traktowane s
15. WSr6d ..... (arianie)bylote2wielu..... ... (mieszczanie)-
- aniola
16. Nie znoszq .. .. (gryzofl).
17. lch reprezentacja przegrala ju2 piqt . . . . (mecz).
b) rzeczowniki
. nazwamit
18. Nie ceniq. ... (opinia) tego ekperta,zawsze nie uwzglqd o nazwami r
nia jakichS danych.
wbryd;a
19. Nie wszystko mo2na robii tylko dla ... (idea), czasem . nazwami f
czlowiek potrzebuje .... (pieniEdz). mamwala
2O, Zawsze wr62q sobie, wyskubujqc platkiz .... (rumianek). . nazwami t
21. Wtejpaczcejesttylkol0dkg... . (rumianek). pierosa, fia
. nazwami t
22, Poczlazdecydowala o podwy2ce pensji . .... (listonosz). ananas -k
23. Potrzebujq jakiegoS dobrego Srodka na choroby .... 0i5O
.... (gardenia). Uwagal W n
rownymian<
24. Zabraklo nam.. .. (widelce).
kodet;kupilrr
25. Przybyli ksiq2qta z najdalszych .... (kraniec) iwiata. bli2sza poto<
26. To rzecz nie warta . ... (zach6d), daj sobie spok6j.
27. Policja ujqla szajkq .... (zlodziej). c) vryrazy w zll
zadzierac nos
28. Ta studentka z ..... ...... (Genua) ma tatq z .....
(Dania),adziadk6wzestronymamyz ....Tunezja). UwagalWu
taka jest te2
29. Na
I
.... (linia) od .... (stacja) kolejowej do
czQsto u, np.
. .. . (uczelnia) kursuje tylko tramwaj nr 4.
30. Jest wiqcej ..... (wegetarianie) wSr6d . Rodzaj Zer{ski lic
..... (Amerykanie) czy wir6d . ... (Slowianie)?
Warto pamigtai r
l. W5rodwl'ra
przybiera rr-
Gl srnRNrK Tymczasem:
1
spodyi, misr
str4miq.
Rodzaj mqski liczby pojedynczej
2. Formy niekt
Generalnie sltuacja wydaje sig prosta: zmianq rodz
a) w przypadku rzeczownikow 2ywotnych biernik : dopelniacz, czyli pomarancz, I
np. syn - (B., D.) syna, bot - (B.,D.) lzota; 3. Wprzypadk

b) w przypadku rzeczownikow nie21'wotnych biernik: mianownik, czyli kow2ywotnl
np.: dom - (8.) dom, radoii - (8.) radoSc. uwagi w'pod
W praktyce jszykowej:
a) istnieje kilka wyjatk6w od tej reguly {zob. niLq);
b) w jezyku potocznym czqsto dodaje sie w bierniku -a, tworz4cformy
*Dostalem
niepoprawne , np. SMSa.
13221
VI.GRAMAIYKA
....
-
Warto zapamigtai, ie koric6wke -a przybier ai4 takiLez

a) wyrazy okre6lajace istoty fantastyczne, zmarle, nadprzyrodzone, ktore
t.ukto*u.t. s4 jak rzeczowniki zywotne , np. wampir - uampirq aniol
- aniola
b) rzeczowniki nieZ)'wotnebedace:
. nazwami taric6w, np.: walc - tanczQ walcq fohstrot - tanczq fokstrota
. nazwami wiqkszosci gier, np.: tenis - gramwtenisq brydi - gram
' wbryd2a
. nazwami figur szachowych i kart, rry.: krol - zbijam krola, walet -
mamwaleta
o nazwami wiekszo5ci wyrobow fabrycznych, np; papieros - palii pa-
pierosq t'iat - kuPii fiata
. nazwami wielu potraw, owoc6w, grzyb6w, np. kotlet - zjeii kotleta,
ananas - kupii ananasa, muchomor - znaleii muchomora
Uwagal W nazwach potraw owocow, grzybow, gier biernik moZe byi

r6wny mianownikowi, wowczas forma jest staranniejsza , awiqc jem
lzotlet; kupilem ogorek.,lub dopelniaczowi, wtedy jest mniej staranna,
bTilszapotocznej, awiqc iem botleta, kupilem ogorka-
c) wryrazyw zrviazkach frazeologicznych, np.'. klaps - dai hlapsa, nos -
zadzierai nosa, guz - nabii guza
Uwagal W wyrazach, w ktorych dopelniacz przybiera koncowke -u,
taka teZ kot'rcowka biernika, choi w jezyku potocznym slyszyrny
iest
czesto -a, np. wol - wolu/ Pot. wola.
Rodzaj Zeriski liczby pojedynczej
Warto pamiqtai o kilku pulapkach:

1. WSrod wyrazow rodzaju zenskiego wytaz ,,pan7" jest wyj4tkiem, gdyz
przybiera w bierniku koricowke -q, np. widze paniq.
Tymczasem inne wyrazy rodzaju Zenskiego zakonczone na -i, np' go'
spodyni, mistrzyni w bierniku koncz4 siq na {, t1. widzq gospodyniq, mi-
strzyniq.
2. Formy niektorych wyrazow s4 czgsto mylone, co poci4ga za soba *ten
zmianQ rodzaju i niewlasciwa odmianq, np. ta pomaraicza(a nie:
pomarancz, bo jest to fiazwa koloru).
3. W przypadku, gdybiernik jest rowny dopelniaczowi (dla rzeczowni-
kOw zywotnych rodzajrtmgskiego i rodzaju mqskoosobowego), zob'
uwagi w podpunkcie 1. DoPelniacz.
DLA OBCOKRAJOWCO\M
...POLSKI
-
18. Ostatnio czg
tD C.oiqp.+ip.LQ 19. Kupilem ....
Kt6ra forma biernika jest poprawna? Jeieliwiecej nii jedna, uzasadnij.
kupilem ....
a) kalafior
ugotowat kalafiora / h) nabilem guz/ guza 20. ,,Rudy, rudy,
b) mie( strach / stracha i) dostalem hamburger / ham- 21. Wolisa 2eby
c) mam kontrol/ kontrolq burgera
(e-mail)?
d) gram w badminton / badmin- j) narysowalem bawola / bawolu
tona k) mam ford / forda 22. Chyba dosta
e) jem SledZ / iledzia t) piszq blog / bloga 23. On wygral..
f) wyslalem SMS / SMS-a r) dostalem e-mail / e-maila 24. Czy ten rok
e) kupilem banan / banana m) utarl mu nos / nosa (Smok) czy.
25. Wyglqdaszjr
h Con qpfip.!7.
Uzupelnij zdaniaform4 biernika wyraz6w podanych w nawiasach. Gdy
mozliwoSci, wskai kt6ra jest forma starann4, a kt6ra potoczn4.
sa dwie
B SmRNIKCz
l. Wyrwalem wczoraj .. .. . (zAb).
2. Tabilei tego.. ... (komar)? Powodemwielut
3. Chcesz ..... (cukierek)? czasowniki lacza:
4. Wydalem na to tylko ..... . (dolar). Kupitemradio. alt
5. Znalazlem ..... (grzyb). Oc4rwiScier,r'prz
6. Chcesz. ..... (hamburger)czywolisz............ (chleb)? B. = D., tenbladn
7. Czy m6glbym poprosit na chwilg .... (pani Tizeba pamiqtad
gospodyni)? l. Owyborzeg
przypadkien
8. Zagramyw..... ..... (badminton)?
+ B.: dosac r
9. Chyba stracile6 ... .. (skoczek).
+ D.: szukai
.. (sorqbek) czv
". ::,::1 . .. io;;.;;#'"niet),
Z dopelniac
. oznaczerl
11. Wezmq . (2urek), . (kotlet), o oznaczen
.
rz. w" ,,
"; :::::1:?,ff:::::I i;;;;i ;;; liilll: 2.
okreslaj4cr
Istnieje tzr'-
. (pieczony banan)? (wodro2nie
13. Zjadlbym ..... (pomaraficza)albo.. ..... (banan). Chcesz ser / c
14. Tylko wyjqtkowo du2e i silne samce lw6w sq w stanie zabii w pojedynkq ale: Clrceszst
doroslego ... (baw6l). 3. Niek6recz:

15. Oni naprawdq kochajq .. . (taniec). Sci od znacz
16. Narozpoczqciebalumaturalnegotahczysiq..... ..... (polonez). dobiiwrcge
17. W trakcie uroczysto5ci wykonano
(koncert fortepianowy) Chopina, a nastqpnie . (walc) Stra-
wifiskiego i ...... ...... (preludium) na fortepian Debbussy'ego.
... .Y191|v.T:s. . .
18. Ostatnio czqsto reklamujE tego wybitnego ' ' ' ' (wirtuoz)'
19. Kupilem "' (nowy samoch6d)' Poprzednio
kupilem '.'(fiat),ateraz """ (mercedes)'
20. ,,Rudy, rudy, rudy rydz. Mam na " " " " " (rydz) smaczek!"
21. Wolisz, 2ebym napisal do ciebie ' (list) czy
(e-mail)?
22. ChYbadostale6 ' (SMS)'
23. On wYgral ' (ostatni set)'
24. Czy ten rok to wedtug chiriskiego kalendarza to Rok
(Smok)czY... ""'(W6tX
25. WyglqdaszjakbyS zobaczyl ' (duch)'
E gEnNIK cm DoPETNIACZ?
zdaniach twierdz4rych
Powodem wielu btedow jest przyjqcie za sady,2ew
czyli np'
.ruro*.rki lacza sie z biernikiem, a w pr zecz4cychz dopelniaczem'
Kupilem radio. ale: N ie kupilem radia'
rodzaju mqskiego' gdzie
Oczy,rviricie w prrs,padku czasovrnikow zlvrotnych
ittttych przypadkach tak'
B. : D., ten btad nie lest Jdoczny, ale we ws4siklch
Trzeba pamiqtai,Ze: :
wiQc to zlaktm
r
l. O wyborze przypadka decyduje rekcja czasownika' a

'
przypadkiem siq 14czY, nP'
+ B.: dostai ro*rr, Lorhoitrtuke, budowai wie2Q, slyszei muzyke
+ D.: szukai ro*r*, lo*'bowai sztuki, pilnowai wiei' sluchai
muzyki'
Z dopelrriaczem laczq siQ m' in' czasowniki :
. o znaczeni,tujemnl'rn, np' brakowai, zapomniec' zabraniai; .

. o znaczeniu ,yrrrriu, ildarlia, np' chciei, domaga( siq';qd?i;
. okreslajace dzialanie etapowe, np. doczekai siq, dotrwac, pilnowai'
czq6i jakiejS tzeczy
2. Istnieje tzw. dopelniacz cz4stkowy, ktory okre6la
lv domysle,trochq'' np'
[* odroz.,ie.tiu od calosci),
Chcesz ser / cukier / kawe") (c"ly pojtrnttik' cal4 paczkq itp')
(troche) '
ale: Chcesz sera / cubru / barqy" ' ?
3.Niekt5reczasownikiltymagajadopetniaczalubbiernika'wzalei',|lo-
g'),
(+ dostai grypy D']'
sci od znaczenla,,rp. do,'oipi"'ni [* a1e:
(+ D')'
dobi( wroga(+ B.), ale: dobii targu
POLSKIDLAOBCOKRAJOWCOW
r.. ---.I
8. Biznesmer
b.e.o.ior nip.LQ. 9. Najwidoc
Kt5ra forma jest poprawna? Jeieli wiecej niZ jedna, uzasadnij.
10. Zwiekien
a) tych pomaraficz / tych pomarahczy 11. Poproszq ,
b) Jem kotlet./Jem kotleta. 12. Je2elibois

c) On wygral ostatni set. / On wygral ostatniego seta. 13. Czy chcial
d) Wysylam sms / SMS / smsa / SMS-a.
e) Wysylam mail / maila / e-mail / e-maila / e-mail-a / mejla. 14. Spodziew
f) Daj mi mqkq. / Daj mi mqki. 15. Niestety2
g) Chcesz kawq? / Chcesz kawy? 16. Czy mogt
h) Glowa ju2 jej nie boli. / Glowa ju2 jq nie boli. 17. Ukroj ....
i) Nienawidze jq./ Nienawidzq jej. 18. Oni napn
j) Ustqp miejsce starszym. / Ustqp miejsca starszym. 19. Chodzilb
k) Proszq pani, kt6ra godzina? /Proszg paniq, kt6ra godzina?
l) slucham muzykq / slucham muzyki 20. Chyba brz
l) styszq muzykg l slyszq muzyki 21. Wreszcier
m) boje siq burzq / bojq siq burzy 22. Nabytam
n) dotknq( rozm6wcq podejrzeniami / dotknq( rozm6wcy podejrzeniami
o) dotknqi rgkq/dotknq( rqki
p) nabyi majqtek/ naby( majqtku
q) nabyiogladq I nabyioglady
g ROZNE
r) (l.mn.) przesuzegat zasady / przestrzegai zasad
s) przestrzegat kolegq przed ryzykiem / przestrzegat kolegi przed ryzykiem
t) zaniedbywa( 2onq / zaniedbywa( 2ony
u) zaniedbywat obowiqzki / zaniedbywa( obowiqzk6w
h Istotnyi=t
soba nier*
v) 2yczyt sobie awans l 2yczy( sobie awansu fumy(rrre:.

zezmiawl,
w) u2ywat komputer / u2ywa( komputera
marzniqta
x) zwiedziczabytek / zwiedzit zabytku
y) szukai zabytek/ szuka( zabytku / szukaizabytka Sa teZ zec
zl zabraniai palenie / zabraniai palenia nie, np. (re
2) Pies pilnuje dom. / Pies pilnuje domu. pie|(chorc
Wodmian
glaiaila -
b.c.o,, qpfip.!.g
burcze - h,
Dokoricz zdania, zachowuj4c sens i poprawno6i gramatycznq. Rozpocznij je od
Mog4 tu s
rzeczownika, wybieraj4c wla6ciwy przypadek - biernik lub dopelniacz.
nie tematt
1. Lubiszslucha( ...... ? Niektore r
2. U2ywamdotego nie ma mir
3. Zazdroszcze wam np.aniol -
4, Slyszysz ..... 7
fip. prTEun
5. On znowu zaniedbuje wprzypad
zro2nicort
6. Muszq przestrzec tytul dla n
7. MySliwy dobil.
VI. GRAMATYKA
... -
8. Biznesmenidobili
9. Najwidoczniej dotknqle6 ....
10. Z wiekiem nabYl
11. Poproszqo..' """'!
12. Je2eli boisz siq zamknij
13. CzychcialbY6zwiedzi(. ""' ?
14. SpodziewamY siq

15. NiestetY2atujq.
16. Czymogtaby5skosztowai """'' ?
17. Ukr6j
18. Oni naPrawdq kochajq
19. Chodzil bez czapki i przez to nabawil siq ' ' ' '
20. Chyba brakuje
21. Wreszcie doPiqlam
22. NabYlam
t RozNE PRoBLEvtY zRZEczovTNIKAMI
Istotny jest wyb5r wla6ciwej postaci wyrazu, blqdny wytor poci4ga

za
(nie: *ten per'
,oba ,ri.*lrS.iwa odmianq , np. Ga) kontrola kontroD czy Ge)
inaej postaci wyrazu wia2esiq

fumy (nie:.ten perfum).Niekiedy wybor
ze zmiana znaczenia, np 0e) lody {urp. truskawkowe) - ale: (ted lod (za'
(ten) pomaranu (kolor)'
marznieta wo da), 0a) pomarancza(o*oc) - ale:
Sa tez rzeczowniki dwurodzajowe, z ktorych kaZdy ma inne znacze-
,ri", ,p. (tm) profesor - Ga) profesor,1en) l<aleka - Ga) haleba, Gen) lu-
piei(ihorobaskory) (ta) lupiei (grabie2)'
-
W odmianie niektorych rzeczownikow zachodz;'' alternacja, np'
gwiazcla - b) gwieidzie, przyjaciele - G) przyjaciolmi, imie - b) imieniu'
burczQ - kurczQcia.
Moga tu wystapii vrymiany samogloskowe i spolgloskowe , rozszetze-
nie tematu itd.
Niektore rzeczowniki maja dwie formyliczby mnogiej' Niekiedy
nie ma miqdzy nimi ro2nicy znaczeniowej, a jedynie stylistyczna'
np. aniol - anioly/aniolowie, czasemjednak roini4 siq znaczeniem'
np. prrr*odnifu - przewodniki(ksia2ki), przeuodnicy [osoby)' Czqsto
# p.rypudk, wspolistnienia dwoch form zczasem wytwarza sie ich
zroLtrcowanie znaczeniowe , np. profesor - profesorzy [grzecznosciowy
tytul dla nauczycieli liceum), prot'esorowie [uniwerslteccy)'
-...
5. W rzeczownikach konczacych siq na -izm/-yzmw miejscowniku licz- 11. Rodzajs

by pojedynczej $ystqpuje koricowka -zmie,mimo,2e w'wymowie sty- lub rozn
szyrny l2), np. realizm - (o) realizmie. a) kon<
6. Niektore rzeczowniki t:rvorz4liczbg mnog4 od innego tematu, np. rok.

b) kon<
AG]
- lata, czlowiek - ludzie. c) kon<
7. W odmianie w liczbie mnogiej rzeczownikow oko, ucho, rgka
. w mianowniku Skrotor,t
wystqpuja podwojne formy dwoch pierwszych oczy/
rcdzajz
olza, uszy/ucha; drugie formy odnosza siq do innych okreSlen niz
zzapix.
zwi1zane z cialem, np. oka rosolu, ucha torby;
. koncos'l
w narzqdniku wystqpuje forma podwojna(oczami/oc4,ma, uszami/
WZAIK
us4/ma - dziS nieco przestarzale, rekami/rekoma), bedaca pozostaloScia
mieszan
liczby podwojnej. Druga z tych form jest nieco r,ryzsza srylistycznie.
Wainel
8. Niektore rzeczowniki maja ryiko liczbq pojedyncza (singularia tan-
Zaimekosot
tum) lub liczbq mnog4 (pluralia tantum).
jedynczej pr
Do singularia tantum zaliczamy:
Forma 14 jes
a) nazwy pojqc abstrakcyjnych, np. duma, ciekaruoii;
b) nazwy przedmiotow niepoliczalnych, np. powietrze, wo de, ielazo;
c) naztry zbiorowe, np.mlodziei, ludnoii.
Uwaga! Niekiedy singularia tantum tworz4 liczbq mnog4, ale wtedy
zmieniaja znaczenie, rlp. 9.:sisrp.+ip.
znajomoii (np. tematu) - znajomoici (koneksje); Uzupelnij zdar
woda(HrO) - wody (np. plodowe). nychwnawias
Pluralia tantum to najczqSciej nazry pospolite i nazwy wlasne. Ich 1. Rozma
liczba historycznie znalduje uzasadnienie w tym, ze czqsto skladaja Piotru:
sie z dw6ch czqsci, np. spodnie (2 nogawkl), drzwi(futyna i skrzy-
2. Stluktl
dlo), skrzypce (instrument i smyczek); podobnie okulary, sanki,wrota,
noiyczbi itp. Niektorych liczbe trudno dzis prosto uzasadnii, np. wa-
3. Toszkr
kacje, zaloty, zawody, imieniny, suclnry itp. 4. Nie mi
Uwagal Przy rzeczownikach policzalnych :uiywamy zawsze liczebni- 5. Wtym
kow zbiorouych,np. dwoje drzwi, siedmioro spodni. 6. Zvrye
9. Wyrazy konczace siq na -umpochodzenia lacinskiego sa nieodmienne 7. Pal6z
w liczbie pojedynczej, a liczbe mnoga lworz4przez dodanie koncow- 8. Obecr
kt -a, np. muzeum - muzea, gremium - gremia. Rzeczowniki te w liczbie 9. Pojadr
mnogiej odmieniaja sis, przyjmujac typowe koncowki dla deklinacji
10. Bylam
nijakiej, np. muzea - muzeow, muzeomitd.
(5, imi
10. Nieodmienne wyrazy pochodzenia obcego (rzeczowniki nie2y'wotne
11. To stu
i nazry geograficzne) maja zawsze rodzaj nijaki, np. alibi, etui, menu,
babao, stereo.
12. Wroc'r
Rodzaj nazw osobowych okresla plei, np. (ten) yeti, (ten) guru. 13. Byla5.
14. Czyzr
15. Wjaki
13281
VI. GRAMATYKA
....
-
I l. Rodzaj skr6towc6w zaleLy od ich wymowy (moze siq ona pokry,wai

lub rozmijai z zapisem). Je2eli:
a) koncza siq na sp6lgloskq, maja rodzaj mgski , np. Gen) MEN, ZAIKS;
b) koncza siq na -a, maja rodzaj zenski, np. (ta) AK[czyt. a-ka], (ta)
AGH lczyt. a-gie-ha J, Ga) Cepelia;
c) koncza sig na akcentowa ie <, -i, o, -u, maj| rodzaj nijaki, np. (to) PZU.
Skrotowce odmieniaja sig stosownie do rodzaju gramatycznego. Jezeli
rodzaj zostal ustalony na podstawie !vymo!\y (ktora nie pokr)'wa sie
z zapisem), wyrazy te rr,aJ4 zaw sze liczbq pojedynczq. Ewentualne
koncowki w literowcach i gloskowcach dodajemy po dy"wizie, np.lrylam
w ZAIKS-ie. Skrotowce r,r,ygladajace jak wyr azy (najczqiciej skrotowce
mieszane) odmieniamy jak rzeczowniki, np. folam w Cepelii.
Wa2nel
Zaimek osob oW ta odmienia siq jak przymiotni( lecz w bierniku liczby pt>
jedynczej przyjmuje formq r€, a wiqc ,a mila bobieta - widze te milq kobiete.
Forma 14 jest poprawna tyiko w jezyku mowionym.
I P.:siczp.+ip.5.Q
Uzupelnij zdania odpowiedni4 forma (w liczbie i przypadku) wyraz6w poda-
nych w nawiasach.
1. Rozmawialamztymi . (ksiqdz)o..... ... (chrzest)

Piotrusia.
2. Stlukty mi siq . .. (szklo) w okularach.
3. To szkola (imiq). .... (Hugo Kollqtaj).
4. Nie mamy wiele ... (kurczq).
5. W tym . .. (las) rosnE stare ... (dqb).
6. Zwyczaj ten jest popularny w3r6d . .. (pary2anin).
7. Polo2signa. .... (mata)nabrzuchuimachaj ..... (rqce).
8. Obecnieju2chybanigdzieniedrzesiq.... ...... (pierze).
9. Pojadq na wakacje z moimi ... (brat).
10. Bylam w tym .. . (tydzieri) ju2 na .
(5, imieniny).
ll.Tostudent ...(UJ) czy... (AGH)?
12. Wr6cilamwla5niez...... . (Bieszczady).
13. Byla6ju2w..... .. (Zakopane)?
14. Czy znasz legendq o bialym ... (orzel)?
15. Wjakiej ... (wiara)siqwychowate5?
- ...
16. ChybaznowucoSjestw..... (pielucha).
17. Specjalizuje siq pan w. .... (plemie; l. mn.) Amazonii? a) Uzup
18. Spojrzalam innymi ... (oko) na to, co znajduje sig w moim
rodzinnym ... (miasto). liczba poj
19. Czy byle5 ju2 w . .... ..... (zalazd),,Pod Skalq"?
20. Czy w projekcie tym biorq udzial jacy6 (Norweg)
i...... . (Czech)? D.
21. Jedzieszdo.... ...... (Niemcy)czydo.... ...... (Ateny)? C.
22. Wsalach,wkt6rychodbywajqsig.... ...... (kolokwium),zawsze

B.
brakuje ... (powietrze).
23. W ... (WUJ) nie ma ciekawych artykul6w. N.
24. Dawniej wszystkie prezenty dla cioci w USA kupowalam w licznych skle- Msc. kt
pach .. . (Cepelia).
W.
25, We wszystkich ..... . . ... (3, rajstopy) mam dziury!
26. Czy obaj (ten ksiqdz) pochodzq z twojego miasta?

27. TY.... ...... (osiol)!
2a. Panie. .. (86g), daj mi wiqcej cierpliwo5ci! M.
29. Nie rozmawiajmy wigcej o tym . .. (glupiec). D. kr

30. Naprawdq wierzysz,2e dostaniesz tq prace bez...
C.
(znajomoS()?
31. Widziale3 ten film o ..... . .... (yeti)? B.
32. Zupelnie zapomnialem o..... ..... (ciasto)! N.

33. Jacy bylitwoi .. ..... (profesor)?
Msc.
34. (przewodnik) majq czqsto meczEcq prace.
35. Onprojektowalmostna.... .. (Ren) czyna. ..... (Wisla)? W.
36. W tej sztuce wystqpuje piei . .. (posta().

b) Odm
37. Mo2e wlo2yle5 te okulary do .... ...... (etui)?
c)
a;
Odm
38. Przecie2zawsze slucham co m6wisz, m6j kochany
(aniol).
39. On zawsze robiz siebie .. (kaleka), a po prostu jest leniwy.
40. Przeczytalam ciekawq ksiq2kq o......
.... (socjalizm). | .#rr",
I hosoic
Wewszys
lub mnog
i samoglo
,,i\.*
_r--- e*icrr
tu.17;
....Ylglly.TLY... -
tr C. :ri.czp.r.rip. Ll
a) Uzupelnij tabelq odpo\ /iednimi formami deklinacji podanych rzeczownik6w.
liczba pojedyncza
M. I kurczq 1 cielq j ramiq i kiqdz ksiq2q j chrzest
b) Odmieri przez przypadki te wyrazy, kt6re sprawily Ci problem w iuriczeniu 50.

c) Odmieri przezprrypadki wyrazy podane w ramce.
saga. przyjaciel . Meksykanin . gwiazda . orzel. honor . duchowiehstwo

. millenium . szklo. szlachta . d2insy. imieniny. Ateny. Bieszczady.Tatry.
hospicjum . Monachium . Tybet
We wszystkich 6uiczeniach zwrod uwagq na istnienie albo brak liczby pojedynczej

lub mnogiej (oraz zmiany znaczrnia), a takirc ewentualne wymiany sp6lgloskowe
i samogloskowe. Niekt6re z wyraz6w w podpunkcie c) sa nieodmienne.
ewiczenia (r62nego typu) z rzeczownikami znajduj4 sie takZe w rozdz. II

&.17; rozdz. [Viw. 66;rozdz.Y fu.64.
..1 331 I
6. WYRAZY ZT,OZONI]
.C..,si.qsp.1rls.i.i
Odpodanychwy
Thm, gdzie utwor
l. W_yrazy zloLone powstaj4 przezpol4czeme dwoch lub wiqcej
Wrazow.
Moga to byi:
a) rzeczowniki, ktore powstaj 4 ptzezpolqczenie m.in.
. dwoch rzeczownikow, np. balet i mistrz: baletmistrz
. pr4.rniotnika i rzeczownika, np. czarlxy + bswga = czarnoksieinik
. rzeczownika i czasownik a, np. woda + spadi: wodospad
. przyslowka i czasownika , np. dlugo + piiai = dtugopis
. liczebnika i rzeczownik np. ,rtrry + noga = czworonog
. przyimka i rzeczownika,^,op. pod + gora = podgorze
_
b) przymiotniki, ktore powst ail przerpilacr.r,i. ir.ir.
. dwoch przymiotnikow, np. biaty J rrrr*ony = bialo<zerwony
. pr4rniotnika i rzeczo,,vnika, np. n;5foi + podloga: nisbopodlogouty
. liczebnika i rzeczownik a, np. dwa * pibAl =2*rpoho)oury
. rzeczownika i czasownik a, np.
4tcie + dawai = zyciodapy
_ ' przyslowka i czasownika, np. latwo + palii: laiwopalny"
c) przysl6wki, ktore pows taj1 przezpol4czenie
. przyimka i rzeczownik a, np. po + jutro : pojutrze
. zaimka i rzeczownik a, rrp. co + dzien = cidziennie
. liczebnika i rzeczownik a, np. pol + glos : polglosem
. liczebnika i przyslowka , np. pol + dlrmo *_ pZldor*o C. wi.czenie.5.3
d) czasowniki, np. lebcewa4i, iadoiiuczynii Kt6rezpodany&1

e) przyimki, np. ponad, spod, zza
0 zaimki, np. tqmten, tamtqdy nastolatek. nx
. tutaj .9dle5
2, WSrod Wrazow zloZonych wyrozniamy:
zlosty (uryrazy s4 zroSniqte ze soba), np. baletmistrz, pfiklarmo czasochlonny .
3]
b) zloitenia (u.yrazy s4 pol4czone cz4stk4 <r,-i l"b yl, . wodospad . q
np.
wodospad, lamiglaaba
c) zestawienia (v,ryrazy s4 pisane osobno lub pol4czon elaczni_ Wyrazy zlo2or
kiem), np. panna mloda, Boie Narodzenie, ierod_baba
3. PrzymiotnikizloLone
a) w.ktorych obydwaczlony s4 rownor zqdne znaczeniowo piszemy
z lacznikiem, np. f laga biakrczerwona (bialai czerwona),
Cwiczeniazw5n
bonkurs IViw.49i5$n
historyczno-lireracbi (dotyczacy historii i literatury)
_
b) w ktorych wyrazy okre6laja sie wzajemnie piszemy razem, np.
sweter rudoczerwony (czerwony z rudym oJcieniem), oprlLcowa
nie historycznoliterack ie (dotycz4ce hiitorii literaturyi
.....Yigllv.T:$... -
ts -..
o,.rzp.+is.L?.
fjwt" *y'^'y zloi'one'rzeczowniki i/lub przymiotniki'
Od podanycr, *r."ri*
" jest moiliwe' wstaw
Tam, gdzie utworzenie wyrazu nie "-"'
Przymiotnik zlo2onY
nastolatek . meblo(cianka' slownik' podrqcznik' przedwczoraj' tamta

sp.oza'
. iutui . gdzie5' nadlo2y(' wiarygodny' Swiatloczuly' Swietlisty'
p6ldarmo ' p6lbuty
czasochlonny . katastrofi zm ' z'i ' dwuszeregowy '
horyzont
- wodospad ' opozycja ' zlewozmywak' hokus-pokus '
takie w r ozdz.l fu.38i rozdz'

cwiczenia z wy razami zlokonymi znajduja siq
IV 6w. 49 i 59; rozdz. V 6w' 69'

-...
7. SPOJNIKI c) dopd
ey, it
Nie ie
Sp6jniki l4cza dwa zdania, rownowa2niki zdan lub wyrazenia w zdania d) okoli,
. gr2
zloione.
dor
Wyr6Zniamy:
71'
1. sp6jniki lacz1cezdaniawsp6lrzqdne
a) l4czne (czynnosci wspolistnieja ze soba) i, orAz, a, tudziei, i zara'
Kit
zem, ani, ni, jak, teL, tak2e, jab,2e (mo27iwe takze pol4czenie bez-
74
. crl
spojnikowe za pomoca przecinka)
1ct
np. Czqsto jednoczeinie oglqdam telewizje i robie na drutach.

wl
. pti
Czesto jednoczeinie oglqdam telewizje, robie na drutach oraz jem chipsy.
W tym robu niestety nie pojadq z dzieuni na t'erie ani nie nadrobie za-
zjt
wi
legJoici w pracach domourych.
C:
b) rozlqczne(istnieie uybot rozne mozliwoici) albo, lub, bqdi, czy
'sp
icl
np. W sobotq pojadq za miasto albo zrobiq porzqdki w szafach.
sol
c) wynikowe (iedno zdanie wynika z drugiego) wiQc, zatem, toteZ,
R(
dlatego, przeto, tedlt
tpt
cit
np. W rym robu mialem spore u,ydatb,i, wiec nie moge sobie pozwolii
ni
na wahacje zagranica. o stl
d) przeciwstawne (tresci obu zdan sa sobie przeciwne) a, ale, lecz,
jal
jednak, natomiast, zai aczkolwiek, chociai
ry
Pe
np. Niespecjalnie lubie bluesa, jednab pojdq z tobq na ten honcert dla .tY
towarzystwa.
ki
e) wyja6niaj4ce (2. zdanie obia6nia 1.), np. czyli, mianowicie, to jest,
D
to znac4/.
B
ii tu,ii Jt, p.k,y; ;;;;-i q n i e s po in it, czyli byt u mnie punhtual- Uwagi do in
nie o siodmej. Obie czeici
dziela przec
2. sp6jniki laczace zdania podrzqdne
Nie wstan"i:
a) podmiotowe fzdanie odpowiada na p1'tania: kto? / co?) 2e, i2, ielry,
i rozlacznrc
by, oby, aielry, i2by, czy.W zdaniu gl6wnym czesto wystqpujeza-
Nie wstarrii
imek ro, np. Tb dobrze, ie dostalei tq prace. Snilo mi siq, 2e latam.
rzqdne rozl,
To waine,2ebyi o tym pamiqtal. Ciebawe, czy to siq uda.
b) orzecznikowe (zdanie odpowiada na pytania: kim/ czym/ jabi Uwaga! Istr
jest?) 2e, aby, a1eby, ielry, np. Wiatr byl tak silny, 2e zrywal daclry. czy okoliczr
Nie jestei chyba taki, 1elry mi nie pomoc. zaimki, np.
nikami rv rr
wzglqdnld
l??11
\::_:)
VI. GRAMATYKA
.....
-
c) dopelnieniowe [zdanie odpowiada na pytania przypadkow) ie,

aieby, i21ry, np. Me mowilei mi, ie siQ znacie.
czy, 2eby, by, aby,
Nie jesteimy pewni, czy znajdzierny na to czas.
d) okolicznikowe
o czasu (zdanie odpowiada na pytania: kledyT odkad? jak dlugo?
dopoki? jak czesto?) kirdy, gdy, podczas gdy, a2, sb.oro, jak. rylbo,
zanim, nim, ledutie, wtedy, tak dlugo, dopobi, dop6ty, odkqd, np.
Kiedy sbonczylem pracs, byla ju| godzina piqta.
Zanim zaczniesz skladai te szafke, przeczytaj dobrze instrukcje.
' celu (odpowiadaja na pytania: po co? na co? w jaki m celu?) aby,
ieby, i2by, aieby, by, np. Uczq siq wlosbiego, ieby moc oprowadzac
w tym jezyku urycieczki.
. prryczyny (odpowiadaja na pytania: dlaczego? przezco? zaco?
zjakiego powodu?)poniewa2, gdy;, bo, gdy, ze, skoro, biedy, bo
wiem, np. Skoro jui zaczqlei, to dokoicz.
Czula si1 zazdrosna, bo rodzice poiwiqcali czas bratu.
' sposobu (odpowiadaja na pytania: jakT w jaki sposob?) ie, ii,
ieby, alry, jabby, niby, ni2, jab, jako, np. Przeszylam tq poszewkq tak
solidnie, ie urytrzyma pare lat.
Rozglqdal sie, jaklry kogoi szuhal.
. przyzwolenia (odpowiadaja na pytanie: mimo czego?) choi, chu
cia2, np. Chocia2 od dawna marzyla o tej podroiy, jednak, w ostat-
niej chwili siq roanyilila.
o stopnia i miary (odpowiadaja na pytania: jak?
lak bardzo? o ile?
jakim sposob em?) 2e, a2, 2e ai, aby, co, ni2, np. Przez caly 4tdziei
tyle pracowalem, ie w sobotq spalem do poludnitt.
Petarda urybuchla z takim hukiem, 2e a2 okna zadrZaly.
. warunku (odpowiadaja na pytania: pod iakim warunkiem? w ja-
kim wypadku?) jeili, jeieli, ieby, gdyby,lryle, byleby, gdy,1ak, np.
Dostanie pan podury2lzq, jeieli ukoiczy pan kurs doksztalcajacy
Bedzie nam sie dobrze mieszkai, bylebyi sprza1al po sobie.
Uwagi do interpunkcjil
Obie czesci zdania zlozonego podrzqdnie (nadrzqdne i podrzedne) od-
dziela przecinekl
Nie wstawiamy przecinka w zdaniach zlozonych wsp6lrzqdnie l4cznych
i rozl4cznych, natomiast wstawiamy w wynikouych i przeciwstawnych.
Nie wstawiamy przecinka przed spojnikiem,,czy' l4czepcym zdaniawspol-
rzedne rozl4czne.
Uwagal Istnieja takze inne rodzaje zdanzloionych (m.in. podmiotowe
czy okolicznikowe miejsca), ale lacznikiem sa w nich nie spojniki, tylko
zaimki, np. lzto, ten, ktory itd. Zaimki, przyslowki itd. mog4 byctakzel4cz-
nikami w wyzej wymienionych typach zdan podrzqdnych, tzw. zdaniach
wzglqdnych (w odro2nieniu od spojnikowych).
-...
9. Zrobiq:
a) Znajdi,w(tritd podanych w ramce sp6jnik6w 14 par lub grup (3-5 wyraz6w)
10. Zrobig:
bqdqcych synonimami. 1 1. Zrobiq:
12. Zrobig;
a . aby . oaz. chocia2 .bqd2...bqdl.... czy .i. albo . cho(by. bo . tudzie2
. je5li . dop6ki . wprawdzie . ale . zar6wno... jak i... . odkqd . poniewa2 .
dokqd . gdy2. skoro tylko . choi . zatem . zanim . kiedy . natomiast 9.:siqzp.+is.i
. albo... albo.... tote2. i2. wszak2e. jak tylko. lub.2eby .bqd'.2e. je2eli. Uzupelnij zdan
ani . by.lecz. jednak. gdy. je5liby. ni . wiqc. za6. gdyby .toznaczy 1.
Przyklad: i= oftz
2. ::ii:
3.
1. 4.
2. 5.
3. 6.
4. 7.
5. 8. ;;;;
6. 9.
10. Jezelr c
7.
11.
8.
9.
12. ;;;
13.
10.
14,
11.
15.
12.
16.
13.
17.
14. 18. ;;;;
19. Wpraw
b) Kt6re ze sp6jnik6w nie maj4 synonimu? Wyja6nij ichznaczenie i/lub uzycie.
20.
,\
Uwlczenle )J
;;il;;;;;;;;;;il#" .c. rsi.qzs.qip.
Ul6itzdaniazl
1. Zrobiqzakupy,a .....
2. Zrobig zakupy, wiqc . 1. .......
3. Zrobigzakupy,je2eli ...... 2. ...... -
4. Zrobiqzakupy,2eby . 3. .......
5. Zrobiq zakupy, chocia2
4. .......
6. Zrobigzakupy,jednak .... 5. .......
7. Zrobig zakupy, kiedy . 6. .......
8. Zrobiq zakupy, choiby 7........
13361
VI.GRAMATYKA
9. Zrobiq zakupy, dlatego

10. Zrobiq zakupy, dop6ki
11. Zrobie zakupy onz ..
12. Zrobiq zakupy, poniewa2
--
tl 56
Uzupelnij zdania sp6j nikowe. wstaw w odpowiednich miejscach przecinki.
1. Odkqd studiujq
2. dop6ki mam jeszcze pieniqdze.
3. wiqc ciq serdecznie zapraszam.
4. Albo . . albo kupiq to przez lnternet.
5.
6,
7.
i::::::: : : .... . natomiast
#li':?,IjJil"i.'.11?il1
bardzo chqtnie ci po2yczq.
8. Jak tylko zdam egzamin ....
9. -.
10. ., :... .. .. ... ..::....... ...... .... :: llllllll
11. ^r"i, ".'i, ^)n"ri zanim wr6cq.
12. Chocia2 pada .
13. .... a2 mi Powiesz, 2e .....

14. lecz nie wiem, po co.
15. 2e tak trzeba.
16. aby zdrowo siq od2Ywiai.
17.
18. *s'on,our;;;;;il
19. Wprawdzie siq na tym nie znam, ale .. .
::li::ll]1lll'l'
20. to znaczy 2 paczki po 20 sztuk.
ewiczenie 57
lJl6L zdania z podanymi sp6jnikami.
1.
2.
3.
4.
5. :: : :....,:ly odkqd
6.
7. . ..., dop6ki
13371
8. 8. Ranor
9. cy i szl
r0. ..., poniewa2 ...... 9. Pana k
11. podczas gdy ... ksiq2el
12. .. ., skoro 10. Burza
13. ...,toznaczy 11. .......
14, ..., tote2 12. Burmi:
t! .c. r.irsp.+ip.F.Q
Przel<srtal(.zdanianazdania zloZone wedlug przykladu. W ramce zostaly podane
drugie
13. Nie pc
potrzebne sp6jniki; niekt6rych nalezy uzyd wi qcej nii:, raz. 14. Trzeb;
-; tq dok
Przyklad: Po obiedzie wyszli na spacer. Kiedy zjedli obiad, wyszli na spacer.
niepot
a2 . dop6ki . gdy. jak. tylko. kiedy. odkqd . zanim 15. ......
siebie.
1. Przed wakacjami muszg jeszcze kupi( parq niezbqd nych rzeczy. 16. Postar
2. Podczas pisania testu nagle wypisal mi siq dlugopis. 17. ...__.
3. Od pocalunku my6lq tylko o niej. zakaz<
4. Nie kupiq biletu do czasu podpisania mojego urlopu przezszefa.
18. Mlodz
5. Muszq poczeka( do otwarcia sklepu.
odzyv
6. Zdecydowal, 2e nie wyjdzie z kolegami do czasu zdania zaleglego
egzaminu. 19. Zawsz
7. Zadzwonig do ciebie zarazpo dostaniu pisma z urzqdu. 20. Oczyv
8. Podczas przem6wienia premiera doszlo do niemilego incydentu.
9. Lekarz przyjechalzaraz po moim telefonie.
10. W czasie silnego wiatru nale2y usunq( z balkonu wszystkie l2ejsze przed- 9.:si.crp.+ip
mioty. Polacz podant
acjach istnieje
b .c.oiozp.+ip.L9
W podanych zdaniach zloianych i wielokrotnie zlo2onych wpisz wla6ciwe sp6jniki.
1.
2.
Przez
Nie m
3. Czeka
1. Widat, ...... nieumiesztegozrobi(. 4. Zbliza
2. Obawial sie,.... .. zdq2y do chorego. w aka
3. .... .. mamy male dziecko, prawie nie 3pimy. 5. Zupel
6. Mam
4. .... .. slo6ce wyszlo zza chmury,od razu zrobilo siq cieplej. 7. Na ra:
5. Jaju2tozalatwig, ..... tymo2epojedZpodziecidoprzedszkola. 8. Mo2er
6. Kupila bilet samolotowy, .. .... boi sig latat. domk
7. Jestembardzozadowolony,. ..... pojechalemnatqkonferencjq, 9. Dziqk
...... spotkalem tyle ciekawych os6b. ojesz
VI.GRAMATYI(A
8. Rano wszyscy biegnq do tramwaju, ' '. ' !! r nie sp62ni( sig do pra-
cy i szkotY.
'' ' ' ' nie odda pan zaleglych
9. Pana konto zostanie zablokowan€, '
ksiq2ek.
10. Burza byla tak straszna, " " " trudno to opisai'
11. ... ... nie zrobileszakup6wto mo2ezam6wimy pizzg?
12. Burmistrz, zaoszczqdzii na wydatkach' postanowil'
tylko do
...... naszym mie6cie latarnie uliczne bqdq siq Swiecily
drugiej w nocy.
13. Nie pohyczqci pieniqdzy, ' ' ' ' ' ' sam mam du2e
wydatki'
zrobit porzqdek w biurze, " " " posegregowa(
tq ster-
14. Trzeba by
petent6w i wyrzuci(
tq dokument6w, wprowadzii do komputera dane
niePotrzebne wYdruki.
15. ... ... mama przeszlana emeryturq' nareszcie znalazla czas dla
siebie.
16. Postanowilamciqodwiedzi(, ""' bardzosiezatobqstqsknilam'
wbrew
17. ... ... rodzice w najlepsze spali' c6rka ubrala siq i wyszNa
zakazowi.
18. Mlodzi ludzie, .""' mieszkajq z dala rodzic6w' niezdrowo siq
od2Ywiajq.
19. Zawszesig przeziqbiam,.... ' ' nie noszq czapki'
20.Oczywiscie,......ksiq2kaijejfilmowaadaptacjasiqr62niq'
9.:si.qz nie.9.q..
pola", podane zdafiasp6jnikami, tworz4c raaniazloione. w niekt6rych sytu-
"";-i-Jl""i"lemo;liwoS?ut*orzeniawiqkszeiliczbyrAafizr6inymisffinikami'
lqki'
pobliskie
1. Przezcaty tydzieri padalo' Rzeka wylala na
mnie codziennie'
2. Nie mieszkam ju 2zrodzicami' Mama dzwoni do
3.Czekam.Celinamapotwierdziiprzyjazd.odrazudociebiezadzwoniq.
4, Zbli[asiq sesla. Wtedy prawie nie Spiq' Uczq siq po nocach' Tylko wtedy
w akademiku jest cicho.
warunkach'
5. Zupelnie tego nie rozumiem' Mieszkasz w takich
6. Mam go5ci. Upiekq ciasto Sliwkowe' Zrobiq salatkq'
T.Naraziemusimylezdziiokrq2nqdrogq.TrwaremontulicyKolejowej.
8. Mo2emy potecilZ na wakacl-e na sycyliq. Jest te2 mo2liwoS( wynajqcia
domku na Mazurach.
du2o' Poprosilabym
9. Dziqkujq za aiugi kawalek tortu' To dla mnie za
o jeszcze jednq kawq.
r--l
E .. :?HT.".*?:gg5y..yg-,y. ..
10. Rozlegl siq dzwonek do drzwi. otworzyram drzwi. przestraszyram siq.

Przede mnq stala grupa nieznanych mg2czyzn o niesympatycznym
wy_
razie twarzy.
11. w budynku bylo bardzo gorqco. Byram rekko ubrana. pot sprrywar mi po
plecach. Nie moglam oddychai.
12. Tej jesieni bylo slonecznie i deszczowo. Nazbieraliimy du2o grzyb6w.
13. Przyjdq do ciebie na urodziny. Muszq wyzdrowie(.
14. w tym miesiqcu najpierw kupimy mebre do kuchni. potem bqdziemy
szukai kanapy i stolika do salonu. oczywiscie pod warunkiem,2e wf-
starczy nam pieniqdzy.
15. Dokladnie wiesz, jak trzeba to zrobii. WeZ siq do roboty.
Cwiczenia ze sp6jnikami znajdujq siq takie: w rozdz. ll 6,v. 57, rozdz.y

iw.7l.
\I?4nl
-lY_./
VII
)
- . .:9::i,."...o.gTgTy."yg?y. . .
I. PRACA, LENISTWO I SPRAWY ROZNE Cw. l5

Cw.4
l. przynosi/daje, za;2. czolowkach;3.wi4le/l4czy; 4. dostajey'pob iera/bie.:,e;S. ciesz4; 6i. co, 6wieta./
wielkiego dzwonu; 7. ustalajq./okre61$a, przestrzegaja;8.zar)ucajq/bombarduj4; 9. majqteVdobra,
ulicelbruk; 10. windykujq/sci4gaj4, r,rymuszaja/egzeiwuja, $yplaty, oplaty; t1. oddaja sie; lz.zacze-
piajq,/nagabujq; 13. natrqci; t4. kra2ylistnieje, petent6w; ts. irsd^"i"Jiu*itaniey'wezwanie
komornik + komorniczv komornictwo, komora, komorne, komorniczka

windykator -+ windykatorski, windykacja, windykacyjny, windykowai, windykatorka
kontroler -+ kontrola, kontrolowai, kontrolka, k""trol-"y, kontrllnie, kontrolerka
stra2nik + stra2niczka, str aZ, struZniczy,stra2nica
ulotkarz -; ulotka, ulotny, ulotkarstwo
telemarketer a telemarketingowy, telemarketing, telemarketingowanie, telemarketerka
lekarz -+ lekarka, lekarski, lekarsko, leczyi, lekarstwo, lek
prawnik + prawniczka, prawniczy,prawniczo, prawo/ prawny, prawnie
sprzedawca -+ sprzedawczyni, sprzedawai, sprzedajny, sprzejainie, sprzeda2
kierowca ; kierownica, kierowai, kierowanie, kierowany
nauczyciel -; nauczycielka ,.natcza(, uczy(, natczycielstwo, nauczanie, nauka,
nauczycielski
policjant -+ policjantka, policja, policyjny, policyjnie
dziennikarz -; dziennikarka, dzienni! dziennikarski, dziennikarsko
Cw. 16
Cw.9 1. odpracowai; 2. rozpraccrt:
poli4th - (kobieta) polityk; poliQanr policjantka; fryzjer cowai; 6. dopracuj; 7. przryr,
- - fryzjerka; d.zienniharz - dziennikarka;
komornik - (kobieta) komornik / komorniczka; ksiqiowy
--Uiiigo*oi.; dyrebtor _ (pani) dyrektor / Cw.17b)
(pot.) dyrektork a; kontroler kontrolerka; strainib it."z.ri.rku;
- - leka,n'- lekarka;(b.uk) / .ru.rczy- a) dorobii klucz; b) urobic t'
ciel uychowania przedszkolneg o przedszkolanba/ nautzycielha utychowania przedszbolnego;
- muzyb sobie rece po lokcie; O odrob
- (kobi-es) -rryh Grak) - kosmetyczba; anolityk finan iury - (koireta) finansowy/ anali we; i) przerobiijeanry m u
tyczka finansowa ; doradca kredytorry "r,alii kre dytowa; grafik
- (kobieta) doradca kredytowy / doradczyni
homputerouty - (kobieta) grafik komputerowy / graficzka komputerowa; opi.(r., i) wyrobii sobie poglad; m) n
- ojuhrrkl; gro
zurnik - (kobieta) glazurnik/ glazurniczka; dobtor (pani) dokto r;rolnik *'rolniczka;tancerz _
- tan_ Cw.20
cerka; u.rybladotaca - wykladowczyni; murarz (kobieta) murarz / murarka;
- kierourca _ (kobieta) a) fedrowai wqgiel; fast4gu
kierowca; kierownik - kierowniczka; spawacz
- (kobieta) spawacz/ spawa czka; marynarz- (kobie- krochmaliC poSciel; *id rieni
ta) marBarz; sprzedauca - sprzedawczyni; profesor - (pu"0 p.of..o.; *y.ho*u*.', _ utychowaw_ stroii fortepian; robiC *yktl
czyni; praumik prawniczka; *ittF - mistrzyni; iniynier (.1ako zawod)in2ynier(ka), (iako tytul)
- b) a) gomik b) krawiecnq'e
-
(pani) in2ynier; pianista pianis_tba;prychoirg- prycholog/psycholozkq
- p.".o*rrit - pracownica; ziarz/fliziarka;0 ko*al; g) pn
dgzorca - dozorczyni; konsul - (pani) konsul archeolog archeolog / archeoioLka; prezy_ szykarzkazykad<a; l) szer"q
--iktbiet")
dent - (pani) prezydent; sekretarz - sekretarka ciarka
Cw. l0 Cw.2l
pobierai pensje, wywierai wplyrar, cieszyi siq sympatia, wysunai siq na czolo, a) a) ludwisarz; b) kor.al c):
odgrywai rva2n4 rolg,
miei duZe znaczenie, byi na ka2de zawolanie, oddawai sii (czemuS) z pasja, Zyi riaiczyls) koszt, j) dekarz; k) lutnik l) rnasarz
b.r_
dzii sympatig, nie(i pomoc b) innoligtm - oprasn ksrr
Cw.12 - wyrabia, napra*ia i korm
w)'w-olai: niechgi, rado5i, u6miech, zainteresowanie, obojqtnodi, sympatig, reakcjq, rictwa; flizian - uldada flizt
alergiq
przelamai: niechgi, tabu, obojqtnodi, pierwsze lody urulknnizaw - rnpranie opr
powodowai: niechei, rado5i, zainteresowanie, obojetnoii, reakcjq, alergiq, popularno6c szlachetnych
cieszyi sie: zainteresowaniem, zl4 s1aw4, sympati4, popularnosci4, autorlteiem, szacunkiem
Cw.22
wzbudzai: niechgi, rado6i, u6miech, zainteresowanie, obojetnoic, sympatig, reakcje, alergiq,
szacunek 1-b);2-cJ;3-c)4-bI
Cw.13 ew.23
l.przyciqga;2.wzbudz1la;3. cieszysiq; 4. nios4; 5. oddaly; 6. przelamai; 7. wy.woluja; g. znalazla sig;
9.wykorzystai; l0.robi; ll.podbily/zdominowaly; rz.wazbidzlly; t:.-".jodnorrs; 14.cieszysiq;
1-T;2-N;3-T4-B:5
15. w)'wolavwzbudzii; i6. wyszly;r7. przyciqga;ig. oddajqc si;;19. wzbtdzaj4;20.
dysponula;
21. mam/odnoszq; 22. odnosic;23. wzbrdza;24. wy,vroruje/wzbudza; zs.
nrosa; za. *.Lidrun":",;
?7. sprzedajasietrozchodz4 siq; 28. ciesz4 sig; 29. powoduje; 30. wzbudzajqluyworuja
@
VII. KLUCZ
I
__ _ __ _ le?tllstr$ __
i nacect'o*a,,y
_
__ _--l I i
neutralnv stylistycznie: ]
i
''--'- ' ' wysoki,artystyczny, Jgzyk potoczny I i

Jezyk wulgarny
i urzgdowy ji I
pracouai trudnii sig, zapraco\\y- harowai, tyrai, rilqczei, zapieprni

wac siq, krzatai siq ryi, siedziei nad czym6,
dwoii sig i troii, urabiai
sobie rgce po lokcie, chal-
tttrzyi
leniuchowat stronii od praqt migai siq,bumelowai, opieprzai siq
obilai siq, lenii siq, lesero.
w a(, siedziec z zalo2on)rmi
rgkami, pracowai na pol
gwizdka, nie palii sie do
roboty
Cw. 16
1.odpracowai; 2. rozpracowai; 3. napracowalem/-am, spracowalem/-am;4.wypracowai; s.zapra-
cowai; 6. dopracuj; 7. przepracowaleV-a6; 8. niedopracowali
Cw.17b)
a) dorobii klucz; b) wrobii wzor w swetrze; c) podrobii podpis; d) wyrobii sobie miqrinie; e) urobii
sobie rsce po lokcie; 0 odrobii pracq domowq; g) doroblC sig na handlu; h) zarobii ciasto d,roLdic>
we; i) przerobii jeansy na szorty; j) rozrobii farbq w wiaderku; kJ nadrobii zaleglo6ci na zajqciach;
l) wyrobii sobie poglad; m) narobii sobie wrog6w
Cw.20
a) fedrowai wqgiel; fastrygowai sukienkq; zagniatac clasto; lepii pierogi; ukladat plytki; kui zelazo;
krochmalii po:iciel; wii wieniec; grawerowai napis; lakierowai nadwozie; p1e6i koszyk; zelowac buty;
stroii fortepian; robii wylewkq; ukladai parkiet
b) a) g6rni( bl krawiec/krawcowa; c) kuchar/kucharka lub cukiemik; d) kucharz&u&arka; eJ fli
ziar_zJfliziarka;O kowal; g) pracz/praczka; h) florysta/florystka; i) grawer/grawerka; j) lakiernifo k) ko-
szykarzJkoszykarka; l) szewc; m) stroicieVstroicielka; n) budowlaniec, miirarz;o) parkieciar/parkie_
ciarka
Cw.2l
a) a) ludwisarz; b) kowal; c) Slusarz; d) kaletni( e) rymarz; fl szewc; g) stolarz; h) ciedla; i) szkutni(
j) dekarz; k) lutni( l) masarz; m) czapnik; nl florysta; o) optyk
b) inrroligator- oprawia ksi42ki; cakierni& - wlpieka ciasta i ciastka, robi r6zne slodycze; rusznibarz
- wyrabia, naprawia i konserwuje rgczn4 bron paln 4; drubarz dntkuje ksia2ki, gazety i inne wydaw-
-
nictwa; fLizian - ukiada flizy, plytki; rzeinik - zablja zvvierzgta hodowlane i wyrabia z nich wedliny;
unlkanizator - naprawia opony; zlotnik - inaczej jubilel, wlrtvv.arza ozdoby ze zlota, srebra, kamieni
szlachetnych
Cw.22
r. _b);2 _.); 3 _ c);4 _ b); 5 _ c);6 _ a);7 _ c)
Cw.23
1 -T;2 -N; 3 -T 4 - B; 5 -N; 6 -T; 7 -N; 8 -T; 9 -T; t0-T
...
-
Cw.28 Cw.59
l.z;2.na;3.o;4.2a;5.2,2;6.do,od,na;7.w,o,w;B.do,na;9'w;10'w,po,w;11'do,o,na,do; l. wkuratoriur
12. na, od
2. testpqrhok
3. trat pd:Lt
Cw.29 4. komputera/;
l. 2egnaj; 2. ma; 3. dna; 4. troszke; 5. krew; 6' Wierna; 7. krew; 8' bol; 9' pai; 10' m;rrn; 11' przestai 5. sikiratka: ni
ze; l1.lew;13. jednego; 14. 1ew; 15. pieprzyk6w; 16. pociag; 17. meskich; 18' tandem; 19' tandem; test bedzie n
20. rowny; 21. uonisz; 22. zatrze; 23. mroz; 24. w6z: 25. zatze; 26' rnroz 6. popolnoq;
Cw.32 7. mamstalegt
1.regeneruje; 2.wyra2a;3. pamiqci; 4. podejmuje; 5. postqpuje; 6. przyjmuje; 7. dzieli sie; 8. wypad- 8. ,kusiciel'
k6w; 9. wyje2d2a; 10. wa2ne; Tl.wyptzedzaj;12. swego 9. pelenszacur
10. sze6t; gsiac
Cw.33 a)
kun sikirate
szewski poniedzialek, miei dwie lewe rgce, uro-

Cw.60
koronkowa robota, owocna praca, zakasai reka-
na przyklad, dyrek
wy, przodownik pracy, robota pali siq w rekach, bii sobie rgce po lokcie, brudna robota, czar-
tar, pelni4ry obon'l
tytan pracy, wkladai w coi du2o pracy, praco- na robota, papierkowa robota, cie2ki kawalek
przed nasz4 er4, td
wity jak mr6wka/pszczola, zlota rqczka, wydaj- chleba
na praca Cw.6l
ul., r., s./str., Pl., mj
b) miei rece pelne roboty, mr6wcza praca, podwiqcid siq pracy
Cw.62
Cw.34 Uniwersytet Jagiell
1. zakasai rekaw), 2. po3wiecila sie pracy; 3. pracowity jak mrcwka/pszczola; 4. ma dwie lewe rqce; -Hutnicza, Polski (
5. koronkowa robota; 6. to zlota raczka; 7. urabiam sobie rqce po tokcie; 8. brudn4 robotq, czarna ro- Polska Akademia I
bote; 9. cie2ki kawalek chleba; 10. papierkowa robota
Cw.38 II. BYC CZY

1.listopadzie; 2. obcokrajowc6q 3. Boguslawa, Bronislaw; 4. malom6wny, wiarygodny; 5.gtryb-
branief 6. dlugopis; 7. samorz4du, Wielkanoca; 8. lamigl6wki, okamgnieniu; 9. rudobrody, czarno- Aw.4
wlosy; 10. pr".od"*.", pracochlonny, czasochlonny; 11.jasnobr4zowa, meblo6cianka, staromodna; Wyory i zwrsy I
12. wsp6llokator, maminsynkiem
wai; wyciskai kav
Uw 55 Cw.5
1. przez;2. z, rt,4,
Wyrazy i zwroty oficjalne r Wyrazy i zwroty potoczne
8. W z, do, na; 9.:
postanowienie nie spotkalo siq z wyraZnym poniedzialek te2 wykluczony
Cw.8
sprzeciwem ze strony... ja my6lq,2e...
I -B;2-T3-l
w zwiqzktz... koriczq w poniedzialek
proszg uprzejmie o przyznanie mi... natychmiast stworzyi... Cw. I0
a) jaskiniowieq bl
domagam siq...
i) asceza; j) grz.rtr
... uwlacza...
odmawiam kategorycznie... Cw. 13
bieda'r biedak,b
nqdza --r n4daty,r
Cw.58 bogactwo a bqga
A - uprrejma, zatrudnienie, stanowisku; potrzebom/zainteresowaniom/oczekiwaniom, zgodna,
oszczqdnoS( -'r ol
do6wiadczenia, we; techniki/metody/sposoby; sklepidsalonie, handlowej; stopniu; naitazlilca/na- sk4pstwo + s&afi
wi4zujq; cechuje/charakteryzuj e; zal4czenit; t ozpalt zenie hojnodi -+ hoiny,
B - zaswiadczam,tczqszczal,poziomie, opanowal; kontynuowania, potrzeby/koniecznoSci
C - odpowiedzi, oferte, stanowisko; wyksztalcenia; du2elspordwieloletnie, nauczaniu, jako, szko Cw.14
a) na; b) na; c) rr;
lach; dzieki, praktyce, poziomach; wykonujq, kontakt,radzit/poradzii; kwaliflikacje; udokumentuje
Cw 15 a)
*aBl+&: ubrar
na, olr4osienit
13441 I.
VII.KLUCZ
-
Cw.59
1. wkuratorium; prosektorium
2. testpsychologicznY
3. t ry; p6l; Maksymilian niepoprawnie mowi po polsku
4. komputera/programow; 2adta/ zerowa
spowoduje,
sikiratka; nie mo2na skrediii dwoch rzeczy jednoczesnie / drugie skreSlenie
2e
5.
test bqdzie niewa2nY itP.
konca
6. po p6inocy; to dlatego, ze Gr zegotz nie przeczytal mu tej odpowiedzi do
7. mam stalego partnera; nie zauwa2yl odpowiedzi d) na kolejnej stronie
8. ,,kusiciel'
9. pelen szacunku i wyrozumialodci
na stanowisku opie
10. sze6i; tysi4c; w kuratorium i Szkoie Gl6wnej Gospodarstwa wiejskiego
kun sikiratek
Cw.60
hek-
ayrektor, magistet doktor, profesor, por6wnaj, i tak dalej, i tyrn podobnie' osiedle'
"rp-VU"a,
p"irrla.y oLowiazki, bie24cego miesra ca, zobacz,gram, grosz, dolar, litr' polnoc' bie2qcego roku'
tu.,
p.r"d .rurrq ..a, telefon, Szanowni Panstwo/Szanowny Pan/Szanowna Pani
Cw.6l jw'' godz'' dol'
J., .., V.t.., pf., c.o., cdn., nq wg, n.p.m', pld', inZ , al', 1' mn', m, zl, kop'' dag'' kg
-.in., '
Cw.62
G6rniczo-
U.ri*...yt t:ugielloriski, UniwersltetWarszawski, Akademia SztukPiqknych, Akademia
czerwony Krryz, Polsk" Komunikacja Samochodowa, Polskie Kolele Paistwowe,
-Hutnicza, Polski
Spraw Zagranicznych
Polska Akademia Nauk, Organizacja Narod6w Zjednoczonych, Ministerstlvo
II.BYC CZI'I/ITEC?
Cw.4
wyrazy i zwroty potoczne: [i1e6) przypada na glowe; golenie wydatkow; sklejai bud2et;
chomiko
wai; u.yciskac kasq; Smieciowe jedzenie
Cw.5
T.przez;7.z,tt,z;3.na,na, na;4'w,z,za,od,Za;5.Przy,w'na,na; 6'o,O,w,za;7'z'z'W'z'w'za;
8. W, z, do, na;9.2,w,od, do; 10. na, na; 11. u, w, miqdzy,a,w; 12' do, w, do, w na
Cw.8
l-B;2-T; 3-N; 4-T5-N;6 -T;7 -N; 8-N;9-N; I0-B
Cw. l0
b) uslugi; c) czkawka; d) uboZenie; e) rozrzutnosi; fl rozglos; g) apogeum; h) runo;
J i*Li".*i*,
i) asceza; j) grzybobranie
Cw. 13
bieda --r biedab,biedaczka, biedny, biednie, biedowai, biedniei
nedza -+ nqdzny, nqdznie, nedzarz, nqdzarka, wynqdznialy, nqdzniei
bogactwo -+ bogacz,bogtczka, bogaty, bogato, bogacii siq
oszczqdnost -> oszczedztti,oszczgdny, oszczqdnie, oszczqdnosci, oszczqdnoscior,ty
sk4pstwo -+ 5papii, skqpy, sk4po, sk4piec
hojnoii + hoiny,hoinie
Cw.14
a) na; b) na; c) w; d) w; e) na; 0 d1a; g) w; h) w; i) w; j) w; kl na; l) w
Cw. 15 a)
sf.rplZJ-, ubranie, str6j kapielowy, spodnica, mql, szef , matka, rybak, roSlinnoSi, emeryt, rodzi-
na, owtosienie, dzieci
. .19::i'.,.T.9:ggTly."y:?y. ..
-
bogaty/-al-e: ubranie, dzielnica, mql, szef , matka, rybak, rorilinno6i, dom, emeryt, wie:i, rodzina,
dzieci, paristwo
biedn)r/-a,/-e: dzielnica, m42,szef , matka, rybalg dom, emeryt, wieS, rodzina, dzieci, paristwo
ubogi/-a,/-e: dzielnica, m42, szef, matka, rybak, rorilinno6i, dom, emeryt, wieS, rodzina, dzieci, paistwo
skromny/-al-e: ubranie, stroj kapielony, spodnica, m42, szef, matka, ryba( kwiaty, dom, emerlr, ro- Cw.35
dzina, posilek, dzieci
a) do; b) na; c) za; d) na; e) r
b) raj
Cw.36
Cw.17
przcdpla.la za: mieszkanie, prqd, internet, ogrzewanie, wy,r,v6z Smieci, sprzqtanie, opiekq nad dzieckiem
l. kupiorym*-cuti-nl
2. bardzotanionabeza
oplata za: mieszkanie, prad, internet, ogrzewanie, wlnvoz rimieci
3. zadnychpirri{4;oi
Zadataza; sprz4tanie, nadgodziny, bilet, baga2, godziny nocne, opiekg nad dzieckiem 4. kupiccc6,copffid
snlata: kredwu. rat. kartv kredr,towei
5. niemampieniufu:n
doplata do: mieszkania, pr4du, internetu, ogrzewania, kredytu, rat, wyrvozu Smieci, biletu, baga2u,
6. wspanialqs4t*o
zasilku, opieki nad dzieckiem
7. marnepieni4d4.kl
wyplata za nadgodziny, za godziny nocne, zasilku, z bankomatu, odszkodowania, rtygranej, za opie- 8. zdobla5pieniada
kq nad dzieckiem
9. co6powiedzieqdodi
Cw.20 10. mn6stwopieniqdz!-
I- Chocia2 posuwasz peln4 para; 2 - Naiwnie wierzysz w jakiS cud; 3 - Czasami boli egzystencja;
Cw.37 a)
4-Ktoremadziurqwdnie; 5-Zewrajujestessam; 6-LiczysiqktoS,ktojestwci4Zblisko biedny jak mysz kodcrelr4" bo
4w.24 liczyi sie z ka2dym grweo;
Np. przelew elektroniczny, poleceniey'zlecenie przelewu, zlecenie stale, platnoSi kartq,/telefonem, jak barczcz; wy rzucii pi=ri*
platnoSi czekiem
Cw.38
Cw.27 a) l. dziewiqcius€t
l. nie masz w og6ley'calkowicie 2. stu - stu piecdziesieci
2. nie mam 2adnycVwcale pieniqdzy 3. osiemdziesieciu
3. wprowadzanie do legalnego obrotu pieniqdzy pochodz4cych z nielegalnych Zr6del 4. czterdziestuczter€ch
4. wydaje pieni4dze z namyslem/rozs4dnie, wiedz4c, 2e ma ich malo 5. pietnastu, trzy&je*u
5. dac/ zaplaciiduZo pieniqdzy 6. dziesiqcio-, durrnasq
6. za marne pieniqdze; za niewielka sumetzaplatq 7. jeden i caery &i,esia
7. 2adne pieni4dze; tak mala kwota,lewzbtdzauLimiech politowania trzech, pigciu qsi6r-"
8. co6 powiedziei; zrobii jak4S uwagq 8. szesnastu
9. marnowanidtrwonienie pieniqdzy 9. dziesiei
10. dobrze go znam i wiem, 2e nie jest czlowiekiem dobrym/uczcir,r,ym itp. I0. dwudziestu - d*rrdz
I1. odbierai tego pozltlnvnie; pokiadai w tgn nadziei Cw.40
12. zdobqdqpieni4dze l. licznej; 2. skazane; 3. *rp
Cw.28 rodzeniem; 10. sterowaq ll-
17. godna; 18. swoisq; 19-w1
Rzeczownik Przymiotnik Przyklady wyra2eri z przymiotnikiem
waluta walutowy kredp walutowy, kurs walutowy, transakcja Cw.4l
wycofaa sie - zawrcciq raJn
walutowa, reforma walutowa
z czyms spok5j
dolar dolarowy lokata dolarowa, konto dolarowe, banknoty
upowszechniai sie - upoasz
hit - przeboj, szlagier, bee
Srosz groszowy groszowy utarg, groszowe akcje, groszowe ozdobny - strojnv, dekoracj
zawodzi1 - sprawiai zarr6d,
zloty/zlot6wka zlot6wkowy kredyt zlot6wkowy, lokata zlot6wkowa, dominujac.v - panujacl-. prz
konto zlotorvkowe glebia - otchlari, tori, gl$oh
got6wka got6wkowy czek got6wkowy, transakcja got6wkowa, znudzony - zrt:z,onry, zbha
polyczka got6wkowa, got6wkowe formy magiczny - czarodziejski, ur
staro6wiecki - starodasq-. s
.ej d"ty, przedpaopor-'r
gwaltownie - nagle, naqdn
...POLSKI DLA OBCOKRAJO\MCOW
-
bogat)r/-al-e: ubranie, dzielnica, mq2, szef , matka, rybak, rodlinnoSi, dom, emerl't, wiei, rodzina,
dzieci, parlstrvo
biedny/-al-e: dzielnica, r.rlqL, szef , matka, rybak, dom, emeryt, wie6, rodzina, dzieci, pairstwo
ubogi/-a,/-e: dzielnica, ma2, szef, matka, rybak, roSlinno6i, dom, emeryt, wie6, rodzina, dzieci, paristwo
skromny/-al-e: ubranie, stroj k4pielowy, sp6dnica, m4l,szef ,matka, rybak, kwiaty, dom, emeryt, rG
,-\
Crr. 35
dzina, posilek, dzieci
b) raj (-r.. itr
Cw.17 I -:-::: a
orzedolataza:rnieszkanie, prqd, internet, ogrzewanie, wywoz rimieci, sprz4tanie, opieke nad &ieckiem
oplataza: mieszkanie, pr4d, internet, ogrzewanie, wylv6z Smieci -
-1. /l-, ---:- - :_ .
zaplata z,a: sprzqtanie, nadgodziny, bilet, baga2, godziny nocne, opiekq nad dzieckiem 1..:::--- : -
splata: kredytu, rat, karty kredltowej a -. --- --

doplata do: mieszkania, pr4du, internetu, ogrzewania, kredytu, rat, wyrvozu 6mieci, biletu, bagaZu, li. i,.:":- - .
zasilku, opieki nad dzieckiem ,. n'."1:..:-.: --:
wyplata za nadgodziny, za godziny nocne, zasilku, z bankomatu, odszkodowania, wygranej, za opie S. z.l,':.:.- :' - .-
ke nad dzieckiem
10. mi. -: . '
Cw.20
I- Chocia2 posuwasz pelnq parq; 2 - Naiwnie wierzysz w jaki6 cud; 3 - Czasami boli egzystencja; (-\\. -i , il I
4-Ktoremadziurqwdnie; 5-Zewrajujestessam; 6-Liczysiqkto6,ktojestwcia2blisko biednr r:k ::r. - -
liczvc.itl:,: - -
Cw.24
jakbar.z.,r '. - -
Np. przelew elektroniczny, polecenie/zlecenie przelewu, zlecenie stale, platno6i karta,/telefonem,
piatno6i czekiem (.rr..JS
l. Llll<ll - :
Cw.27 a)
I. nie masz w ogole/calkowicie l. :tlr "-- :'
2. nie mam 2adnych/wcale pieniqdzy 3. tr:ir'::---l ':.
3. wprowadzanie do legalnego obrotu pieniqdzy pochodz4cych z nielegalnych 2r6dei
-J . uziti.', :'i
4. r,rydaje pieni4dze z namyslem/rozsadnie, wiedzqc, 2e ma ich malo i. l.it::.-r-: , :
5. dad zaplaci(du2o pieniqdzy
6. za marne pieniadze; za niewielka sumetzaplate ;. tt'ir:t:-:
7. 2adne pieni4dze; tak mala kwota, LewzbudzarLimiech politowania
tIZr, I :-
8. powiedziei; zrobiijaka6 uwage
co3
S. :l:':-.- -:
9.marnowaniey'trwonieniepienigdzy !). .i,::.- -
10. dobrze go znam i wiem, 2e nie jest czlowiekiem dobrym/uczciwym itp. l() :. :,: ..-
I L odbierai tego pozltF\,"rrie; pokladai w tym nadziei (.r. -lr.)
12. zdobqdqpieniadze
Cw.28
rr.dzelt.:-. - -
17.go.1:',: .- -
Rzeczownik Przymiotnik Przyklady wyra2eri z przymiotn ikiem
Clu. -ll
waluta walutowy kredyt walutowy, kurs walutowy, transakcja
rr]'cc,tic sic r- : .
walutowa, reforma walutowa

Z ClVn]r'-l :
dolar dolarowy lokata dolarowa, konto doiarowe, banknoty trll()\\'\Zc(hil:.: -'
hit - przth.r' -.: -: ' -
grosz groszowy groszolvy utarg, groszowe akcje, groszowe azd,rbrl - >i:. :. -. '
za]llclzic :r'r:- r, -
zloty/zlot6wka zlot6wkowy kredyt zlot6wkor,ty, lokata zlot6wkowa, d.uuruqi: :-:: l

konto zlot6wkowe glebia- otcii:,'.: : -
znudz,.nl- t:'. -. .
got5wka got6wkowy czek got5wkowy, transakcja got6wkowa,
po2yczka got6wkowa, got6wkowe formy
magicznl rr-rtIt"
staroit'iecki - -:.: --,
reidtt\',flr:-'-- : :''
E1laltoNr]ie :'-.:..-- : -:
VII.KLUCZ
....
-
moneta monetarnv system monetarny, polityka monetarna,
unia monetarna
banknot banknotowy er banknotowy, pakiet banknot<
Cw.35
a)do; b)na; c)za;d)na;e)na;flna; g)na; h)na;
))z;j)ze;k)po;l)za;m)w;n)na;o)w
Cw.36
1. kupionym w cukierni,/sklepie
2. bardzotanio;nabazarze/natandecie 3
3. 2adnych pieniqdzy; niejest warte kupienia
4. kupii coS, co potem oka2e siq zupelnie inne, ni2 siq przypuszczalo
5. nie mam pieniqdzy; nie stai mnie na to
6. wspaniale; szybko
7. marne pieni4dze; niskq kwotelstawke
8. zdobylaipieniadze
9. cod powiedziei; dodai swoj komentarz
10. mndstwo pieniedzy
Cw. 37 a)
biednyjak mysz koScielna; bogatyjak Krezus; bie da a2piszczy; czvsty interes; golyjak
Swiety turecki;
liczyi siq zkaldym groszem; miei forsy jak lodu; p6lsi z toibami; jedziei
* u.oeni; tani
jak barszcz; u,yrzucii pieni4dze w bloto "i#s
Cw.38
l. dziewiqciuset
2. stu - stu pigidziesiqciu / od stu do stu piqidziesiqciu
3. osiemdziesieciu
4. czterdziestu czterech
5. pietnastu, trzydziestu
6. dziesigcio, dwunastogodzinnej
7. jeden i cztery dziesiate tysiaca/tysiaca czterystu, dw6ch i pol tysiaca, dwiescie
trzech, piqciu tysigcy, dwanaricie, trzy
- trzysta,
8. szesnastu
9. dziesiqi
10. dwudziestu - dwudziestu pieciu / od dwudziestu do dwudziestu piqciu
Cw.40
l' licznej; 2. skazane; 3. wyparte; 4. kupiono; 5. koniec; 6. nodnikiem; 7. rynkowa; g.
kupc6w; 9. od-
rodzeniem;10.sterowai;1l.melomani; 12.pokolenie;13.winyre; 14.fani; 15.stanie;16.snobizmu;
17. godna; 18. swoisty; 19. wyznacznik; 20. pokrewne
Cw.41
w)'cofai sie - zawrocic' wyniedi siq, cofnqi siq, odejsi, wyjrii, zrezygnowa c, zaprzesta(,dai sobie
z czym5 spokoj
upowszechniai sie - upowszechnii siq, przyj4i siq, spopularyzowai sig, zakorzenii siq
hit - przeb6j, szlagiel, bestseller
ozdgbly - strojny, dekoracyjny, wyworny
Zawodzic - sprawiai zawod, nawalii, odmawiai posluszefstwa, szwankowai
dslo1lqiasy - panujacy, przewaLaj4cy, g6rttj4cy, wyroLniaj4cy siq, wiodacy pqim
glebia - otchlari, tori, glqbokoSi
znudzon), - zntiony, zblazowany
magiczny - czarodziejski, urokliwv, fascynuj4cy
starosw-iecki - starodawny, staromodny, zabytkowy, archaiczny, retro,
tradycyjny, z innej epoki, sta-
rej daty, przedpotopo*y
gwaltownie - nagle, natychmiastowo, momentalnie, prqdko, szybko, blyskawicznie
-... I.
wra2liwy - delikatny, czuly, uczuciowy, emocjonalny, slabowity
przedpotopowy - archaiczny, retro, z innej epoki, starej daty, staro:iwiecki, starodawny, staromodny rr. swrAl,
ukryE - schowai, skryi, zamaskowa C, zatalc Cw.3
z drugiei reki
-u
Cw.44
l. ze starej drabiny; 2. durszlaka; 3. starej prszce;4. opon; 5. drewnianych skrzynek; 6. welnianego grzeczna - @u
swetra; 7. widelcow; 8. Korkami z wina; 9. starq stolniczkq; 10. plastikowej butelki perfekcyjna - do
gsqia _ nacish p
Cw.47 manekin - kukh
1 - d;2 - b); 3 - b);4 - b);5 - a);6 -b);7 - a); B - c); 9 - a); 10 _ d) wvbredna - *1'r:
Cw.48 wakat - wolney'n
l. Za wsp6lpracg z Gillette David Beckham otrz),ma7zarobil 30 mln funt6w. przebrai miarke
2. Beckham Swietnie w-vglada jak na sw6j wiek. wkurzai - dener
3. Dean na zawsze reprezentujey'uosabia wizerunek zbuntowanego mlodziefica. oSwiecilo - przy
4. Na delebie mo2na te2 polegai - w internecie nie pojawia sie nielegalna droga jego nagie zdjq- wakacje ood pah
cia, nie zostanie zatrzymany na granicy z narkotykami w torebce, nie powie prz)rpadkiem z2ymai sie - obu
w wywiadzie, 2e tak naprawdq to on nie u2),wa farb do w1os6w, a jesli pije piwo, to tyru y41 sekwtym-prol
produkowane przez firme konkurencyjna. (co6l to o*a - (c
5. Warto te2 pamigtai, 2e wizerunek deleba latwo w-veksploatowai. interakcja - odd:
6. R6wnie dobrze mo2na dzieki delebowi uzyskai fantastyczny marketingowy efekt,;ak i spo- wariatka - szalo
wodowac/w,,wolai wizerunkow4 katastrofE. ku uciesze - rrlr
7. Sa te2 w Polsce osoby, kt6rych prawo jakb), nie dot),cz.vlo. cisnai - rancic, r
a-- huczny - glo&5',
Uw.55
przykladai wage - dbai, troszczyi sig Cw.4
iwiartowai - dzielig kawalkowai, porcjowai, rozczlonkowywai, rozkawalkowl,wac 1. przewijaja sidl
chwytliwy - przykuwaj4ry uwage, noSny 7. ludzie/inni; 8.
muzlrka powa2na - muzyka klasyczna
Cw.9
ekqploatowai - wyzyskiwai, wykorzystywai I-c);2-b);3-
no5nlz - chwyliwy, przykuwaj4cy uwagQ
autonomiczny - niezalelny,samodzielny, wolny, niezawisly, swobodny ew.ll
presti2owy - renomowany, slawny, wspanialy, wybitny Podane proprrr
szlagier - przeboj, hit 1' Zdjeat*
splendor - 6wietno6g wspanialo6g przepych 2. Tosierozr
szczatkowy - cz4stkowy, fragmentaryczny 3. Mlodem
masowy - powszechny, popularny, czqsty, pospolity 4. Facebook
5. Dzi6zesp
Cw.56 6. Pnrrame
1. Autor artykuiu zadaje grLanie, czy etyczne jest \&yrywanie dziel ze swojego kontekstu i wyko
rzystywanie ich do celdw reklamowych. Cw. 12
2. wiele tematriw muzycznych funkcjonuje w oderwaniu od swojego pierwowzoru. a) strzelii fttte l
3. Jeden z kompozltorow wyrazil protes! przeciwko tworzeniu dla pieniedzy kontekst6w naru- lu; e) pozowac&
szajacych dobre imiq klasykow.
piqknewidokti)
4. wielka agencja reklamowa za kilkusekundowy utw6r do4,la prppo4rcjg kwoty prawie 100 m) dostai r^spen
tys.
dotych. Cw. 14
5. Jeden z analitykdw ryrrku przeprowadzil patggnanie skutecznosci wykorzystania
w rekla- pamiqc fot%ra6
mie utwor6w muzyki klasycznej i popularnej. kusyjna; zzHadl
6. Rodzina slawnego kompozytora wrazila oburzenie (lub: dala wyraz swojemu oburzeniu),
Cw.23
gdy uslyszala fragment utworu swojego pradziadka w reklamie pasty do but6w.
I -P;2-F;3-l
7. Prezes firmy obuwniczej wyrazil ubolewanie z powodu calego in.yd"r,tr.
8. Podkrejlil, 2e nie chcial sprawii przykrorici rodzinie kompozpora, a raczej oddai mu hold, Cw.25b)
dokonujac wyboru wla6nie jego muzyki. a) portaleir
9. Przedstar,rriciele zwiqzku artyst6w, Leby zbadac aktualn4 sytuacje, udali siq z wiz),ta do kilku b) otwier:es
duZych firm reklamowych. c) wyumly
10. Chcieli tei zalagodzii so6r miqdzy obiema zwadnionymi stronami. d) firmaodr
e) szrybka/nr
f\ 34il
"_:,
,..Y'15.'y:.,...
-
ilI. SwIAT, w KToRyM zyJEMy
\-w. -,
z - u2ywany, nienorqr
drugiej reki
grzeczna -
posiuszna, dobrze wychowana, ulo2ona
perfekcyjna - doskonala, wzorowa, idealna, znakomita
ptcqja - nacisk, parcie, napor, ciSnienie
manekin -
kukla, figura
wfbredna -
wyrafinowana, gryma6na, kapry6na
wakat - wolndnieobsadzone stanowisko
przebrai miarke - posun4i siq za daleko, przekroczyi miarq, przeholowai
wkurzai - denerwowai, zloicic, drainic, irytowai
ojwiecilo - przyszlo jej do glowy, nagle zrozumiala
wakacie pod palma - wakacje w cieplych krajach
zL:rmac sie - oburzai sie, obruszai siq, wzdragai siq
sekwtym - problemwtym
(co6) to orka
- (cod) to ciq2ka praca, to harowka
interakcja - oddzialyr,vanie, wplpv
wariatka - szalona, psychicznie chora, obl4kana
ku uciesze - wywoluj4c radodc/Smiech, bawiac
cisnai - rzucic, wyrzucic
huczny - gloSny, hala5liwy, wystawny, okazaly
Cw.4
l. przewijaja si{powtarzaj4 si{wystqpujq; 2. lepi4ca; 3. pod; 4. okazji; 5. rozeslala; 6. dw6jkq/para;
7. lwdziel tnni; 8. rozmiarze; 9. tle; 0. oczekiwan/uymogow
1
Cw.9
1 - c); 2- b); 3 - d); 4 - c); S - d); 6 - ^);7 -b); 8, dJ; 9 - d); t0 - a)
Cw. ll
Podane propozycje nie wyczerpuj4 wszystkich mo21iwo5ci.
l. Zdjqcie dania zostaje zamieszczone na Facebooku.
2. To siq rozwinqlo.
3. Mlode mamy kaZdego dnia zamieszczaja po kilkanadcie zdjqi swojego dziecka.
4. Facebook nie jest w stanie wychwycii kontekstu zdjgcia.
5. DziS za spraw4 Internetu zn6w wszystko jest widoczne i dostgpne dla wszystkich.
6. Pry.watne emocje wyiewamy teraz na facebooku.
Cw. 12
a) strzelii fotkq; b) zrobii zdjecie; c) wrzucii na strone internetowq; d) wstawii cori na swoim profi-
lu; e) pozowai do fotografii; 0 ilustrowai zdjqciami; g) opublikowai zdjqcia na fejsbuku; h) uwiecznii
piqkne widoki; i) byi pod telefonem; j) str,varzai iluzje; k) zacierai granicq; l) dzielii siq swoim b6lem;
m) dostai wsparcie; n) publikowai w gazetach
Cw.14
pamiqi fotograficzna; normy zachowania; wyrzuty sumienia; portale spoleczno6ciowe; grupa dys-
kusyjna; zaklad fotografi czny; fala oburzenia; profesjonalna sesja; lo2e 6mierci; godnoii osobista
Cw.?3
1-P; 2-F;3-F; 4-P; 5-P; 6-P;7-F; 8-P;9-F; 10-F; tl -P;12*P; 13-N;14-p; t5-p
Cw. 25 b)
a) portale internetowe, na kt6rych znajduj4 sidsa zamieszczane porady
b) otwiera siq kilkaset stron internetowych
c) wltrwaly/nieustgpliwy/zawziqty badacz
d) firma odnosi sukcesy, firma kwitnie
e) szybka,/natychmiastowa,/ekspresowa porada
POLSKI Dt-A OBCOKRAJOWCO\M
-
0 firma dbajaca o opinielo swoj wizerunek
g) stai siq wla6cicielem, dostac/otrzymadzdobyi co6 na wlasnorii
Cw.42a)
h) zaopatrzyc, urzadzic
i) oferta jest r62norodna,/urozmaicona
bezradny jakdzie&q
j) cenywynosza od l00dol30 zl
plakaC;ak dztcfro,
k) uslugi
spai jak&iedro,
l) blednidmylniey'niewlajciwie pojetyindywidualizm
m) niepodwa2alny/bezdyskus ylnyfuisporny/ ewidentny wzor ciesryc siq jak.l.iYl"
zachowania dziecinniep,roe
n) zubaia(,deklasowac
o) robotnicze maniery.maniery klasy robotniczej, maniery os6b
z nizin spolecznych
p) bez zwracania uwagi na wiek b) Okrc:ilenie rri&r Di
q) rozpaczazpowodu manier, przejmuje si{martw_i siq manierami -pan mlodl-, pennatdo
r) ekspertka od gotowania/kuchni w ro2nym rrielor),
s) dokuczaja/doskwieraja mu bolesne problemy gastryczne, boli go - stara panna (oludleni
2oladek
t) dzieci, co oczywiste, potrzebuja autlryn.a# da, do.lrzala,;ak I *rn)
u) ubranie kupione pod wplyrvem chwiltwego kaprysu - stary kori (okre6lenie c
v) uczenie nieznanych zasal dobrego wychoirania' dziecka).
w) pow:iciqgliwo6doszczqdnojiwgesty[ulacji Cw.43
x) wiele spraw zawodzilniedom"gJ.ri. idrr.iurg jak powinno/nie przebiega cudowne dziecko .1.+
zgodnie z planem
y) od6wie2aniey'przypominanidpt.o*.," riqgu.i. po t"t".f, p.r.a*o;.i"rlfrla"rcu* -
ao dziecko ulicy - dzio*o,
Cw.26 byi mlodym ductrem - 1
l' z;2. potrzebujq; 3. poczucia; 4. im.; 5. podczas; 6. miesci siq; byi w podesdrn riehr
7. wobec; g. rirodowiskiem; 9. prowa_
dzil;\O.na; ll.porzuca;1,2.znajdzie; l3.wycragnieta;li.prr.r*y,l5.brzeg; byi starej dar)* - bt cd
16.czq6ci; 17.do wafi, sposobu mrSleo
Cw 30 stary liVwyga - cdcrît*
ogarnai sie - doprowadzii siq do ladu
trzeci wiek - starcEi
y,ykiwai fkogo6l
- oszukac/nabradoklamai (kogoS) wiek meski - dojrzaldc
fajka - papieros
- wszystkie rzeczy,bagai,tobolki, pakunki Cw.44
iqda!
bylopozamiatane - bylo po sprawie, bylo po wszystkim a) za mlodu; b) umrzec d
narobii s)rfu - nabrudzic/ nabalaganii ny; e) wkraczad u-dsod
sepii - 2ebrai, zamgczai kogori pro5bami i) spojrzec dmierci u- s--r
skladkorye (np. kwiaty) kupione za pieni4dze
- zebrane od kilku os6b Cw.45
chciei siku - chciei sikai, siusiu l. przygod; 2. zirq 3. +rf.
lv)'grzsbai (np' z kieszenil - wyja_i po diuzszym poszukiwaniu ll.klopcoa l2,zDoc4l
we wnetrzu (kieszeni)
kryc (kogo:i) - oslaniadukrywrf (kogoS)
walnac browar - wypic piwo
Cw.49
bania [tu: glowal - glowa, 1eb, Iepetyna, m6zg
l. Zaslyszate, 2. \l.roE j
wyszumiei sie - wyszalei sig, wybawii siq
dla ludzi;7. Bo*erccqp
w),grzebai sie (z czego6l wyj6c/wydostai sig z
- trudem (z czegoi) Cw.53
zaeapii sie - przegapii cos, zajai sie czyms innym
i nie zauwaZyi czegos istotnego
l. dla;w;dqnqz*n
bujal sie Itu: walesal siel - waiqsal sie, ttuUt ri., rnilo.rvlsie 2. za;W;na;W
kliknelo (z kimil - zaskoczylo(zkimS), zaczqlo furk..;oro*r.ldrlalai 3. wz;do;o;rcdan
(z kims)
Cw.34 b) Cw.54a)
kochqc namietnie a) niewidomy/-a; b) niril
- kochai gor4co - kochai bez pamiqci - kochai mocno - kochai calym sercem
- kochai do szaleristwa 0 niemy/-a, niemcma: g) g
- milorii na cale 2ycie _ miloSi do grobowej deski b) a) w5zek inwralidzkt bl

kochai bez wzajemno6ci - kochai platonicznie Cw.58
bezwarunkowa miioji - dlepa milo6i l. rozlazi sie wszr+acfr; ? 1
palcem wbucie; 5. odddo
ma maminej spodnicy 9.
12. znam (to miasto) iatr
[3s01
VII. KLUCZ
-
Cw.42a-)
Dzieci6stwo Mlodo(i Dojrzaloii Staro6(
bezradnyjak dziecko, mloda krew, mlody byi w kwiecie wieku, spokojna staroSi,
plakai jak dziecko, gniewny, mlodziericze osi4gn4i dojrzalo5i, stary grzyb,przeirywa(
spai jak dziecko, marzenia,zlota byiwsilewieku, wiek drug4 mlodo6i, stary
cieszyc siq jak dziecko, mlodzie2 balzakowski ale jary
dziecinnie proste
[) Okre6lenie wieku nie jest 6ci6le zwiqzane z metrykq i konketnym etapem 2ycia w:
- pan mlody, panna mloda (obydwa odnosz4 sie do zawieranego mal2eristwa, co mo2e miei miejsce
wrS2ryrmwieku),
- stara panna (okre6lenie uznaniowe w ro2nych spoleczeristwach, mo2e to byi zardwno osoba m1o
da, dojrzala, jak i stara),
- stary kori (okreilenie osoby za starej na cori, mo2e siq odnosii do osoby w ka2dym wieku, nawet do
dzieckal.
Cw.43
cudowne dziecko - dziecko wykazuj4ce nadzwyczajne zdolnodci jak na swoj wiek
dziecko ulicy dziecko, kt6re (niezale2nie od posiadanych rodzic6w i domu) u,ychowuje ulica
-
byi mlodym duchem - bez wzglqdu na wiek czui siq i zachowy,wai sig jak czlowiek mlody
byi w podesziym wieku - byi starym
byi starej daty - byi czlowiekiem o staro6wieckich pogladach, nie akceptowai dzisiejszych zacho-
wari, sposobu myilenia itp.
stary lis/wyga - czlowiek sprpny/do6wiadczony/obrotny, spryciarz
trzeci wiek - staroSi
wiek mqski - dojrzalo6i (mgiczyzny)
Cw.44
a) za mlodu; b) umrzei dla spoleczenstwa; c) (walka,/milo6i) na Smieri i 2ycie; d) w czepku urodzo-
ny; wkraczai w dorosle Zycie; fl po sam gr6b; g) igraC ze Smierciq; h) nie wygladai na sw6j wiek;
eJ
i) spojrzei Smierci w oczy; j) po moim trupie
Cw 45
l. przygod; 2. zim; 3. st4pnie; 4.6wiat; 5. st4pnie; 6. riwiat; T.znaczy;S. b6stwo; 9. biuScih 10. biuscik;
1L klopotow; 12. zmoczyla; 13. pamiqi; 14. pamiqi; I5. dozyc
Cw.49
1. zaslyszane;2. wiola; 3. Justyna; 4. Angelika; 5. Poka2, co pisknego masz; 6. Bo nie wszystko jest
dla ludzi; 7. Bo stereotypy maj4 siq dobrze; 8. Bo sis nie oplaca; 9. A jak jest za granicq?
Cw.53
i. d1a;w; do;na;za;na
2. za;W;na;W
3. w;z;do; o;w;do; na;W; w; w
Cw 54 a)
a) niewidomy/-a; b) niedowidzqcy/-a; c) kr6tkowidz; d) dalekowidz; e) nieslysz4cy/-a, g\rchy/-a;
0 niemy/-a, niemowa; g) gluchoniemy/-a; h) kulawy/-al chromy/-a;
f) a) wozek inwalidzki; b) laska; cJ kula (inwalidzka); d) temblah e) balkonik
Cw.58
1. rozlazi siq w szwach; 2. drq siq jak stare przescieradlo; 3. glupia jak but z lewej nogi; 4. nie kiwngla
palcem w bucie; 5. oddal ostatnia koszule; 6. pod plaszczykiem; 7. puscili go skarpetkach; g. sie trz-v-
ma maminej sp6dnicy; 9. twardy jak podeszwa; 10. trzymai fason; 1i. ugania siq za spodniczkami;
72. znam (to miasto) jak wlasna kieszeri; 13. dopiqte na ostatni guzik
.r35D
- . .:?Hi,.'.l .9::g5y."y:gy. . .
Cw.69 Cw.23
Hanka - Hanna, Anna; Aska -
Joanna; Ala - Alicja, Alina; Ada - Adriana, Adrianna, Adelajda, 2. odnalezli - rrwnaled
Adela; Aga - Agnieszka, Agata; Basia Barbara; Gosia Maigorzata; Ewka Ewa; Ula urszlh;
- - - - doczne; 5. -; 6. Czelol
Jola - Jolanta; cesia - cecylia , Czeslawa; zuzia
-
zuzanna; wika wiktoria; Krysia Krystyna;
- - 7. szkdzaca - szlodEt
Lidka - Lidia; Bartek -
Barlomiej, Bartosz; Jasiek Jan, Janrsz; Arek Arkadi urr; iu.ik
- - - w4tpienia;g.dx-
Kazimierz; Bronek - Bronislaw; Mirek - Miroslaw; Irek Ireneusz; Grzesiek Grzegorz; Romek
- - Cw.26
- Roman; Maciek - -
Maciej; Szymek szymon; Tadek Tadeusz; Tomek -
Tomasz; slawek- - t-b);2-ft3-s){
Slawomir; Jqdrek - Jedrzej, Andrzej
Cw.70 Cw.28
Antonina - Antosia, Tosia, Todka; Agata b) miriu
a) cieZarna;
- Agatka, Aga; Aleksandra * ola, oleirka; Agnieszka - Aga; sta;0 nindorrc g)o&
- -
Beata Beatka; Helena Hela, Helenka; Janina Janinka, Jasia, Jaska; Jadwiga
- -
Jadzia, Jadiia,
kunczoG k) niFlt Do
-
Jadwi2ka; Aniela Anielka, Nela; Emilia
-
Emilka, Milka, Mila; Boguslawa :
Bog,r.i", Boguska;
wioletta wioletka, wiola, wiolka; Teresa Tereska, Teresia, Terenia; Dariusz Dare( Daruri;
- - Cw.34
Ferdynand * Ferdel Ferdzio; Gustaw - Guste! Gucio; Ludwik Ludwiczek, Ludwis; Krzysztof
-
- - 1-T;2-N;3-B:4-
Krzysiek, Krzyj, Krzysio; Piotr - Piotrek, Piotru6; Stefan Stefaneb Stefeb Stefus, Stefcio; Sebastian
- Cw.49
- -
sebastiane( Sebe( Slawomir Slawek, Slawus; Stanislaw
- Staszek, Stad, stasio; \4tad]rslaw -
Wlade( !\rladzio; Antoni - Antek, Antori, Tosie! Jerzy Jerzyk, Jure( JuruS
-
nadludzie:nad+hd
Cw.7l
1. Starzy, Madlakowie;
biotechnolosia: bdl
2. Mai Ziqby;3. Brunona Kaczmarka, Anieli Kaczmarek; 4. zawadzkich;
5. Jaikiem Krup4, Maryl4 Sow4; 6. Wysoccy; 7.
neurobiologia: ncrur
W6jtowiczami; 8. t ukasiku, Amelit; 9. Dionizego
Czai;lO.Kaju,Maika; ll.Koniecznego,Konieczki; l2.doktoraFeliksaPawelca,doktorFehc;ipawe- niewidomy=nie+wi
lec; 13. Adriannie Wolnej homoseksualiSci = ho
sam) +.eks
transhumanizrn : tre
IV. W POGONI ZAMARZENIAMI, W POGONI ZA IDEAT,EM chodzenieJ + huo
transludzkoii : tnns
Cw.4
dzenie) +ludzhfr
I. wpadla; 2. pochodz4ca; 3. wyemigrowali; 4. przypominajacymi; 5. dostepne; 6. udaja; 7.
rynku; postcdowiek:puG
B. tym; 9. wersja; i0. bohaterka; 1 1. mqskie; 12. stereotypy; I 3. wyprodukowai; 14. po
metam6zg: meta (zX
Cw.12 wsp6lzalozyrielka = r
a)pluszouT miS; b) konik na biegunach; c) drewniane klocki; d) domek dla lale( e) wiaderko i lopat- dobrostan: dobry+s
ka do piaskownicy; fl stolik edukacyjny; g) szmaciana lalka; h) kolejka elektryczna; i) kukielki ipa- krioprezerwacia = !i
cynki;j) samoch6d zdalnie sterowany; k) trqkolowy rowerek; l) grzechotki i jryzaki dla niemowi4t; prezer$racF
-
m) ksia2eczka do kolorowania; n) samochodzik na pedaly; o) wdzek d1a lalek telezakupy: de(zgr
Cw.17 telemedycyna =deG
1 - N;2 * T;3 - N;4 -T;5 - l6 - N;7 - nanoobr,vody=*(
B;8 - N;9 -! 10-N obrflody
Cw.20
Podane propozycje nie wyczerpuj4 wszystkich mo2liwoSci.
l. Mimo stosowania wielu kremow wci42 widai worki pod oczami. Cw.58
2. W Nowym Jorku zarobki chirurg6w plastycznych zwiekszyiy sie w ci4gu drvoch lat o jedna
1. nie6i; 2. sluf; 3- fi
czwaftq. mawia;8. zasporrsuu
3. Kqbietyzerkalykrytycznienazdjeciawmagaz),nachr/czasopismachiprzysiegaly, Lezanic/ni_ Cw.59
gdy nie przerobilyby swoich nos6w. Rzeczowniki do2me
4. Siwobrody senior/starzec budzi wprawdzie szacune( lecz jak m6wi amerykafiskie powle-
- krwiodawsnro, pef,
dzenie - lepiej byi mlodym, piqknym i bogarym niz starym, brzydkim i biejnym. Prz).rniotniki dozur
5. Mlodzi ludzie decydujq sie i6i na ope&qEplasqrczoa, by lepiej wygladai na zdieciach z rekj. trwaly, bezplaury-, b
6. Tatua2enaramionachczykolczykiwnosietosfera,/obszar/specjalnoscstarszegopokolenia.
Cw.66 a)
7' Marney'nedzne/zley'fatalne efektv/wyniki/skutki przynosily rownie2 pierwsze face liftingi.
poSrazyi sie tr. marzerri
8. Kobieta zbudowana jak Barbie musialaby miei 2 metry wzrostu i wa2yi 54 kilogramy, i miec
marzeniom, skn"rrac m
o jednq trzeciq mniej 2eber niZ normalna kobieta,/ni2 zazw-vczaj.
9' Motywy przecietnych/zwyczajnych ludzi, ktorzy decyduj4 siq na zabieg, s4 miei g6rnolotnd Cw.68
mniej szczltney' bardziej zwyczajnelbardziej przyziemne. I. moglo; 2. milo( 3- 1
VII. KLT]CZ
...
-
Cw.23
2. odnale2li - wynaleZli; kt6ry hamuje - kt6re hamuja; 3. w ramie -w ramach; 4. widzialne - u'i-
doczne; 5. -; - Czekolady; na rogu - za rogiem; kilkaqrgodniowa - kilkutygodniow4;
6. Czekolade
7. szkodzaca - szkodliwa; obocznych - ubocznych; 8. chcial bi, - chcialby; bez w4tpliwosci - bez
wqtpienia; 9. zjedzac - jedzac; po-kaler - z kolei; 10. po2s - za; uwagi - wagi
Cw.26
I- b); 2 - fl; 3 - g); 4 - i); 5 - c); 6 - a); 7 - h); 8 - el; 9 - j); 10 - d)
Cw.28
a) cie2arna; b) minione lata; c) pod ka2da szerokoSci4 geograficzn4; d) 2erowai (na kims); el styli-
sta; f) windowai; g) okaleczai sie; h) uprzedmiotowienie (czegod); i) odcinai od czego6; j) nadopie
kunczoSi; k) nijaki; l) ob2erai siq; m) forsowanie siq; n) przedwczesny; o) zaprzeczenie; p) lokowai
Cw.34
I -T;2 -N;3 -B; 4 -'l;5 -T;6-N; 7 -N; 8-B;9 -T; 10-T
Cw.49
Rzeczowniki zlo2one zlo2one
nadludzie=nad+ludzie pozamaciczna = poza + maciczna
biotechnologia = bio(logia) + technologia miqdzynarodowy = miqdzy + narodowy
neurobiologia = neuro(logia) + biologia transhumanistyczny = trans (z la c. transire -
niewidomy = nie + widziec przechodzenie) + humanistyczny
homoseksualiSci = homo (z gr. homaios = taki nanotechnologiczna = nano (od gr. ntinos -ka-
sam) + 5sks rzel) + technologiczna
transhumanizm = trans (z lac. transire - prz* biochemiczna = bio(logiczna) + chemiczna
chodzenie) + humanizm obosieczne=oba+siec
transludzkodi = trans (zlac. transire - przecho' z)ow roibna = zlo + wroiy (
dzenie) + ludzko5i
postczlowiek : post (z lac. posr - po) + czlowiek
metam6zg = meta (z gr. ponad, poza) + mozg
wsp6lzalo2ycielka = wsp6lny + zalo2yi
dobrostan=dobry+stan
krioprezerwacja = krio (z gr. brios - zimrrc) +
prezerwacja
telezakupy = tele (z gr. daleko) + zakupy
telemedycyna = tele (z gr. daleko) + medycyna
nanoobwody = nano (od gr. ninos - karzel) +
obwodv
Cw.58
l.niedi;2.s1u2y;3.sfinansuje;4.naraLasie;5.umoZliwt/da/zapewni;6.dopasorvai;T.zacheca/na'
mawia; 8. zasponsorowaToplacil; 9. trafi; 10. stai
Cw.59
Rzeczowniki zlo2one: darczyflca, dobroczynca, ofiarodawca, pracodawca, dusigrosz, krwiodawca/
krwiodawstwo, pelnomocnik/pelnomocnictwo, dobrobyt, zleceniodawca, zleceniobiorca
Prz)rmiotniki zlo2one: dobroczynny, wiarygodny, pracochlonny, czasochionny, Zyciodajny, dlugo'
trwaly, bezplatny, beznadziejny, dlugotermlnouy, prawdomowny
Cw.66 a)
pogr42yi siq w marzeniach, zrealizowai marzenie,2yczy(spetnienia marzef, oddawac siq marzeniu/
marzeniom, skr)'wai marzenie, zrezygnowacz marzenia/marzei, gonic za marzeniem,/marzeniami
Cw.68
l. moglo; 2. miiosi; 3. gor4cym; 4. kartki; 5. mgli(cie; 6. sw6j; 7. cie; B. fala; 9.wciq2;10. zjawila siq
... .....
-
Cw.69 6. Budzilisiernc
Kolejne numery w l. kolumnie to: 1, 4, 8, 3, 2, 6, 5 7. Rodziceczesto
Cw.70 8. Cyganiepodat'
l. Dopokiczytelnirybylizainteresowanispotkaniamiautorskimi,dopotyjetuorganizowalismy. 9. Kontaknartia
/ Dop6ty organizowaliSmytu spotkania autorskie, dop5ki czytelniry byli nimi zainteresowani. 10. Na st6l podarx
2. Wbrew radom przyjaciol postanowilem pod42ai za swoim marzeniem. ll. Aletuporazl
3. Ten, kto potrafi wiel e rzeczy, zawsze znajdzie pracq. 12. Tonapev.trov
4. Z przykroicia musze Pana poinformowai o odmowie, poniewa2 nie realizujemy takich za- 13. Juzpoczattid
m6wieri. Cw.4l
5. Wszystkich dziwilo postqpowanie kelnera. Kolejno od Sloica: M
6.'lrzeba romva2yCkoszty calego przedsiqwziqcia.
7. Nie masz powodu do obaw, 2e wlariciciel podniesie ci czynsz.
4w.42
l. czwarta, dwiegie
8. W twoim interesie s4 jak najlepsze warunki umowy.
lrzydzieirci siedem; 2
9. Nie powinni6cie podejmowai pochopnej decyzji o tak du2ej inwestycji.
kundy; 3. dziewiec&
10. Odkad zarobil tak du2e pieni4dze, przestal byi milym czlowiekiem.
dwa; 5. cztery i jtd
ni; 6. trzystu; 7. tpi;
9. cztery tysiace, sied
dziedci; 11. dwa tvsia
Cw.2 sierpnia dwa tysi.4cer
Przykladowe odpowiedzi:
Pgslg[ kosmiczna, dookola Swiata, biznesowa, slu2bowa, oficlalna, handlowa itp. Cw.44
1. do-; 2. w-;3.22-,d
]A&prawa: polarna, wojenna, g6rska,lowiecka, motoryklowa, rowerowa, Argonaut6w, Odyseusza itp.
roz-; 12. za-, wr1-
Cw. ll
1 - c); 2 - uJ; 3 - d); 4 - il; 5 - d); 6 - b); 7 - b); 8 - c); 9 d); 10 - b) Cw.47 b)
-
l. wszystkowokd/rr':
Cw.13 2e siq nagle poja$dl€g
1. zarezerwowalt;2. zaloiryla;3. polqczone; 4. sposob; 5. wybieraryrn; 6. przy;7. ma; 8. sig; 9. w;
Th kwota nie ma nk
10. pierwsz4; 11. maja; 12. k6l; 13.lepic/robii; 14. kapai; t5. robilaflepila/gotowala
ny; gola ziemia;6. Ni
Cw 16 dania ponad stroje si
l. il; 2. fl; 3. i); 4. j); 5. l); 6. a); 7. e); 8. bJ; 9. g); 10. c); 11. k); 12. hl dlaniejwszystlq ll.
Cw.23 Cw.53
2. skorupiakdw migczak6w; 3. ktOrych - ktore, (2x) niewiele - niewielu; 4. w (pustyni) - na (pu-
- i.w; 2.w;3.*;4-v
styni), na wlasne rece - na wlasn4 rqkq; 5. bedzie m6gl rozkoszowai - bqdzie sie m6g1 rozkoszowai, 16.na; 17.w; 18.po;
posuwa - podsuwa; 6. -; 7. wyrzucenia - wrzucenia; 8. - 29. na;3O. do;31- rE
Cw.26 Cw.54
1 -T;2* N;3 - N;4 - N; 5 - T;6 - T; 7 - N;8 - B; 9 - T 10 - T l -T;2 - B;3 - N;
Cw.27b) Cw.55
1.wokol / tak daleko, jak mozna dostrzec; 2. co kawalek/ czqsto; 3. dodwiadczyli wielu strasznych a) osob-v @ate/zem
prze2yc;4. bardzo blisko / tu2 obof 5. osi4gngla maksimum; 6. osi4gniesz sukces / zrobisz karierq; nego Polaka
7. niepowiodlysie/nieudalysie; 8. znajdujemysiewtej samej sltu acji/ rraszloszale2yodtego samego;
9. urazisz go / dotkniesz go; 10. obiecywala wspaniale rzeczy Cw.63
Prz-vl,Jador.e odpo.
Cw 29 a) Morzertzburm,
slodki - slodzii; kwa6ny - kwa5niei, zakwasii; gorzki - gorzkniei
Cw.64
Cw.35 a)wyd),natr.'mr
Podane propozycje nie uyczerpuj4 wszystkich mo2liwoici. glolrai po mazu: O'
1. Ania Alboth, jedna z czteroosobowej Rodziny bez Granic.
nai na ocean; ilrzct
2. Ania przez caly czas mgczy si{mozoli silboryka siq z niemieckim.
3. Zaprocentowalo/skutkowalo to przyjainiami w r62nych czqriciach dwiata. Cw.66
4. Wiqcej informacji wkr6tce.
5' Na pol roku samoch6d wyladowany/zawalony calym ich majqtkiem/pelen niezbqdnych rze.
czy stal siq ich domem.
l3s4l
L"'_.:
VII. KLUCZ
...
-
6. Budzili siq na dworzey'pod chmurkQ/na Swie2ym powietrzu i czuli sie naprawdq szczqSliwi.
7. Rodzice czqstowani byli winem i ciastem/plackami/ciastkami.
8. Cyganie podawali sobie Hanie-/Ciagle ktoS bral Haniq na rqce.
9. Kontakt nawi4zaly dziec| kt6re zaczqly sig razem bawic.
t0. Na stol podano kawq i ciasto.
11. Ale tu po raz kolejny dzieci braly sprawq w swoje rqce/przejmowaly inicjatywq.
12. To na pewno w znacznlrrn stopniu/w duZ1.rn stopniu zasluga dziewczynek.
i3. JuZ pocz4tki dobrze siq zapowiadaly/rokowaly nadziejq.
Cw.4l
Kolejno od Slorica: Merkury Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun
4w.42
1. czwarta, dwiedcie dwadzie6cia siedem milion6w dziewieiset trtydzieici szeSi tysiqcy sze6iset
trzydzieici siedem; 2. dwadziedcia cztery godziny trzydzieici siedem minut dwadzieScia dwie se.
kundy; 3. dziewiqidziesiat piqi procent, trzy procenty, jeden i szedi dziesi4tych procenta;4. dwie,
dwa; 5. cztery i jeden dziesi4tych, minus osiemdziesieciu siedmiu stopni, minus pigciu stop
ni; 6. trzystu; 7. tysiac osiemset czterdziestym, dziesiqciu, pierwsz4; 8. dwudziestu sze6ciu, trzy;
9. cztery tysi4ce, siedmiu, jedn4 piata; 10. dwa tysi4ce jedenastym roku, dwa i jedna dziesi4ta, trzy-
dzieSci; 11. dwa tysiace dwudziestym czwartym, dwa tysi4ce osiemnastym, pierwszy; 12. sz6stego
sierpnia dwa tysiqce dwunastego, tysiaca
Cw.44
1. do-; 2. *;3. za-, ob., ode-; 4. u-; 5. po-;
roz-;12. za-,wy-
Cw.47b)
i. wszystkowok6l/wszelkie informacje; 2. jesteS szczgsciarzem/ maszszczqiciew2yciu; 3. ToSwietnie,
2e siq nagle pojawileV-a6l
/ PojawileJ-a5 siq w sama porql 4. Chyba pan 2artuje, bo to nierealna kwotal/
Th kwota nie ma nic wsp6lnego z rzeczywistoSci4l 5. krajobraz martwy/pozbawiony zycialpustym-
ny; gola ziemia; 6. Nie masz kontaktt z rzeczywisto6ci4? / O czym ty mySlisz?; 7. Podejmujesz siq za-
dania ponad swoje siiy/mo2liwosci; 8. Jest przepysznel 9. Zrobiq wszystko, co mo2liwe; 10. zrobilby
dlaniej wszystko; ll.zmusilygodorealnegospojrzenia/doporzuceniamarzefi; 12.znikn4lbezriladu
Cw.53
l. w; 2. w; 3. w; 4. w; 5. na; 6. w; 7. na; 8. do; 9. do; 10. za; 11. w; 12. w; 13. na ;14.w; 15.przez;
16. na; 17.w; 18. po; 19. do; 20. w; 27.nad;22.r,ad;23.przez;24. po; 25. po; 26.na;27.na; 28. do;
29. na; 30. do;31. na; 32.na;33. na;34. pod
Cw.54
I -T;2 -B; 3 -N; 4 - B; 5 -l 6 -T;7 -N; 8 *N; 9 - B; 10*T
Uw.55
a) osoby bogate/zamo2ne; b) kaZdy czlowiek; c) jest to poza mo2liwoSciami finansowymi przeciqt-
nego Polaka
Cw.63
Przykladowe odpowiedzi:
Morze'. wzburzone, falujace, blekitne, spokojne, ciche, gro2ne, gladkie, bezkresne
Cw.64
a) wyplynqi w morze; b) kapai siQ w morzu; c) pojechai nad morze; d) mieszkai nad morzem; e) 2e-
glowai po morzu; 0 *ystqpou"i w morzu; g) widok na morze; h) wlpiynai na wody oceanu; i) wyply-
nqi na ocean; j) przeplyn4cprzezocean; k) ply,rvai w oceanie
Cw.66
1 i 2 3 4 5 6 7 I : g to 11 12
r
. .:9::1',.":.^.9:99TY.'y:9y. ..
-
Cw.67 Cw.70
1. Szukalam tych dokument5w a1e przepadly jak kamieri wwodel a) Zeglowai; b) nu*ov
2. KaSka to cicha woda, jeszcz e zobaczysz, jakajest naprawdq. trzyi; fl kolonizorac
3. Profesor obiecal mi etat na uczelni, ale to palcem na wodzie pisane. ludniai
4. Musimy zamowii wiqcej tych but6w do biegania, idq jak woda.
5. Bank na kupno kawalerki mo2e mi udzielii po2yczki w wysoko6ci 80 000 zl, ale to kropla
w morzu. VT. GRAMATT
6. Minister edukacji nauczycielom majqcym nadzieje na podwy2ke plac wylal na glowe kubel Cw. I
zimnej wody. L dorobii; 2. domalor
7. To, co powiedziala, naprawde mnie dotknelo i du2o wody uplynie zanim jej wybaczq. prowadzii, 10. dohczl
Cw.69 Cw.2
A l. odkrecii; 2. odrobil
w1,r,vai; 8. odbiegla; 9.
Przymiotnik zlo2ony i Wyrazy skladowe i Przyklady wyft2efi zwyrazem zlo2onym
nad + morze nadtnonka mi4scouoic, nadmotsha knajpka,
Cw.3
nadmorski
1. wjedi; 2. wpisadw
nadmotsbihoul
9. wprosila siq; lO. wl
podmorski pod + morze podmorska podro2, podmorski hotel, pod-
morska rryvspa Cw.4
1. zarobic;2. zagct:ui,
przybrzeLny PrzJ + bneg str aL pr zybr zeLna, strefa przyb rze2na, w ody
7. zarysujesz;8. zadz
przybrze2ne
podbiegunowy pod + biegun uryprawa podbiegunowa, klimat podbiegunouty
Cw.5
l. nagotowalam; 2. si
pod96rsbi pod + gory podg6rska miejscowo6i, podg6rska laka, k1i wala; 8. nagrzeje;9- n
mat pods6rski kalam; 13. najadlei si
miqdzygalaktyczny miedzy + galaktyha podr62 miqdzygalaktyczna, lot miqdzygalak-
Cw.6
tvcznv, poiazd miedzvgalaktvcznv 1. Nadciaga/Nadchod
dlugotrwaly dlugo + trwai dlugotrwaly kaszel, dlugotrwala choroba, pa- 7. nadszarpnely 8. n
miqi dlugotrwala skakuje
ciemnoniebieski ciemny + niebieski ciemnoniebie sk ie niebo, ciemnoniebies kie mone
Cw.7
podwodny pod + woda podwodny Swiat, turystyka podwodna, 16dZ l. podkre(lii;2. podF
podwodna lewai; 8.sie podciagn
samousystarczalny sam * u'vstatczai czlowiek samowyst arczalny,samowystarczalne Cw.8

gospodarstwo, gospodarka samowystarczalna l. przyczepl;2. pr4-
bezgraniczny fs2 + granica bezgraniony urhutyt, bezgraniczm miloii, bezgra- mai; 7. przybiega. pr:
nbzne zaufanie 12. przypisal; 13. pra
pozaziemski poza + ziemia pozaziemska istota, pozaziemska cy'r,vilizacja, Cw.9
pozaziemskie formv 2vcia 1. przegrpraia; 7- pr:
trzymal;8. przecig
B nosili; 13. przr*est
Rzeczownik zlo2ony ] Wyrazy skladowe j Przyklady wyra2eizwynzem zto2onym Cw.l0
pomryslodawca pomysl + dawai pomplodawca projeku, poml.slodawca utwo l. rozpisat 2- rce3fi
rzenia (czego6) rozbiegaiasiq i-rr*
wodospad unda + spadai wodospad Niagara, sztuczny wodospad laczyl; 13. rodo4r
wspolpracownib wsp6lny + pracowai staly wsp6lpracownil tajny wsp6lpracownik, Cw. 13

najbli2szy wspolpracownik l. dobrai; 2. nlsln
8. spisz; 9. ubie l0-
widnokrqg widziei + krag hsztab uidnokrq gu, uidnokrag ziems ki
15. przebidprzddrr
drogoushaz droga + wskazywai pr zy dt oLny dr ogowska z, drogowska z moralny
Cw. 15
gwiazdozbior gwiazda + zbi6r gw iazdozbior l,abedzia, gwiazdozbi6r Malej a) doj6i; b) naprao
sii; h) podlaczy-c i) z
I356t
\-:_---:J
VII. KLT]CZ
....
-
4w.70
a) 2eglowai; b) nurkowat; c) uziemii; d) nawodnii (sie), odwodnii (sie); e) napowietrzyi, odpowie-
trzyc; D kolonizowai; g) dziecinniei; h) doSwiadczyi; i) goscii; j) pielgrzymorvai; k) zaludniai, w-v-
ludniai
\.I. GRAMATYKA
Cw. I
I. dorobii; 2. domalowal; 3. dokupii; 4. dobrai; 5. dobiegali; 6. dobudzii; 7. dopisai; 8. dobii; 9. dG
prowadzii, 10. doliczyi, 1 I. dosiqsi; 12. dosypuj; 13. doschna
Cw.2
l. odkrecii; 2. odrobily; 3. odwolano; 4. odpisai; 5. odprowadzidodwieZi; 6. odcial sie; 7. odbudo-
wywai; 8. odbiegla; 9. odchudza siq; 10. odegrali; I 1. odeSpie; 12. odeslai; 13. odradzalbym
(-w. J
l. wjedZ; 2. wpisadwprowadzic;3. wchodzq; 4. wcisnqi; 5. wbii; 6. wwozii; 7. wjechal; 8. w162;
9. wprosila siq; 10. wlatuja; 11. wniesiemy; 12. wpedzaja; 13. wprowadzili
Cw.4
1. zarobic;2. zagottrl, zalej; 3. zaludniono; 4. siq zaimierdla; 5. zaimiewam siq; 6. zaczerwienilo sig;
T.zaryxtjesz;8. zardzewial; 9. zapisala; 10. siqzapieni; ll.zapiecz;12.zalewa; 13.zaliczyc
(.w.5
1. nagotowalam; 2. siq, nagadalam; 3. narobile6; 4. naladowai; 5. naniesiesz; 6. naklada; 7. nakiero-
wala; 8. nagrzeje; 9. nachodzi; 10. Nabiegalam sidNachodzilam sig; I l. nabarvisz siq; 12. siq, nacze-
kalam; 13. najadles siq
Cw.6
1. Nadciaga,/Nadchodzi;2. nadio2yi; 3. nadstawiai; 4. nadchodzil; 5. nadbudowai; 6. nadu2pva;
7. nadszarpnsly; 8. nadrobiq; 9. nadbiegly; I0. Nadlecialy; 11. nadeslali; 12. nadrpvaj4; i3. nad-
skakuje
Cw.7
1. podkre6lii; 2. podjadasz; 3. podci4gn4i sie;4. podbila; 5. podlechala/podje2d2a;;6.podloiryl;7.pod-
lewai; 8. siq podci4gn4i; 9. podepniy'podetnij; I0. podrobil; 11. podpil; 12. podstaw; 13. podtrzymai
Cw.8
1. przyczeptl; 7. przywiozla; 3. Przygarnij; 4. przywitaj si{przyrvitai siq; 5. przystawi c; 6. przTtrzy'
mai; 7. przybiega, przynosi; 8. przyciqga; 9. przyjedzieszlprz,rldziesz; 10. przynie5li; 71. przygrzalo;
\2. przypisal; 13. przybil
Cw9
1. przegrywaja; 2.przepisac;3. siqprzespai; 4.przemilczeC;5. przejechalem;6.przelecial;7.prze-
tr4rnal; 8. przeci4gnqi; 9. przeni6sl; 10. przeleje, ll. siq przejadlem,przqic; 12.przerzrcah/prze-
nosil i; I 3. przestawidprzenie(c
Cw. l0
l.rozpisal;2.rozgotowa1e6;3.roznosi;4.rozbija;5.rozplynalsiq;6.rozchodz4sielrozje2d2ajqsil
rozbiegaj4 sie; 7. rozlejesz;S. rozciqgnqla siq; 9. rozdeptal; 10. siq rozebrai; 1 1. rozchodzic; 2. sis roz-
1
lsczyl; 73. rozloiryc

Cw. 13
1. dobrai; 2. wyskoczymy; 3. zawolaj;4. doprai; 5. wybiegly; 6. zawieiddowieic;7. naskoczyl;
8. spisz; 9. ubii; 10. zbieglo; 11. zawieZdpodrvieZi; 12. Podchodzisz; 13. dolecial; 14. wygotowala;
15.przebicJprzeklui;16.nykarmii; 17.odbil; 18.nagotowalem;19.zebrala;20.spisale:isiq
Cw.15
a) dojii; b) napracowai si{narobii siq; c) wkuwai; d) naszyi; e) podkre5lii; fl wyplynai; g) rvypro
sii; hl podlaczyi; i) zaludniai; j) napoii
-...
Cw.17
Cw.3l
J. .)-2 -h);3 - d;4 -e);5.--m);6-- i;7 -p);8 --j);9 -.);10_o); lt _r);12 _ll; 13 _q); 1. dwaj panoniq i
14 _d); 15 _n); 16_k); 17 _l); 18 _0; 19_i); 20_b)-
cova 5. dwatysilc
Cw.18 tysiqcznego; 7. cz
1' przespal; 2. siq wydawalo;.3. przebiega; 4. rozblja;S. lokatorova 1O. ty:
rozlewa; 6. przybija;7. nachodzily; g. nad-
szarpnsly; 9. zasisgnqi; 10. domyjlil sis; ll. zamieszkuje; 12. .eoti*^li ll. trzydziestu -c
li.uznal;I4. dowiedziet
sie; 15. wyeliminowai; 16.poznac; 17. odkryl; tS. pochodzil; t$]oZenil;'ZO. drug
Wkuwal;Zl.narcrwia- biazg6r,rry 15.
zywal siq; 22. naczytal;23. opanorrai; 24.-napracowal 2s.' ,..toro*uc; 6cie; 18.dziewQty
27. ptze
""a"zy*"c ;
zo-
gral 28'przestraszyi/wystraszye2g. wpadl; 3b. wykurzyi; 3r. podsuneia; osob, dwana6ciorc
32. powilsil; 33. zrobii;
34' napisal; 35. Przebrale6; 36. Naduzy,rarasz/Naduzyr*izT.przem5wis
ia.y'1"ia;ir39. siq prze. drzwiach, drugim
straszyYsie wystraszyl; 4O. zwral d*tyrraa.*i"-
Cw.20 nym rokiem; 33. <
a) zablociCb) zalesig c) pilowai; d) nocowai; e) ironizowai; dziesieciu siedmir:
fl ogluchnai; g) wypiqkniei; h) splycii;
i) sospodarowai; j) dyrektorowai; kJ oleii; D wygladzi(; rn] por.irrtni.Ji
p) twardniec; q) mieknai; r) uodpomii; sl wywiloskowai;
lir i*i- Cw.32
t) asfaltowaq "l "zturmowai;
u",.ro*rc, , ) pieprzyc l. trrystu czterrdzi
Cw.2l
"l set pieidziesieciu
P-roponowane odpowiedzi nie wyczerpuj4 wszystkich mo2liwojci. dwadzieicia siedet
a).Snie2yi, ciu naukowcri'lrt 6
"a6ni eiry(, od6nieL.yc;b) ,amrozic, odmrozic,wymrozii; c) chlodzii, wychlodzii,
îrriC,
schlodzii; d) zimowai; e) nocowaf fl.spacerowai; g) zadrzewi(ih) osiemsetosiemdd
,Ajej il f""i
j) nawodnii (sie), 66*o6rt ' (sie); k) pilowac, ,pilo*r'i, przepilowa(iodpilowai;
ukwiecii;
"uC, dziestu pieciu t)lsi
l) filmowai; m) re.
4rserowai; n) fotografowai; o) kartkowac; p) kreii, odkleic, dokleii; ql;-gr;;*;i; r) kompute- tysiace piec - dw:
ry_zoy?i; s) stolowai (sie); t) korkowai; u) upafstwowic; u) plu.,o*rc;'*j p.arij.*c, ;il udro2nii; dwoch student6rC
y) zablocii; z) ironizowac dziewiecBsiecyo
mi, trzystu czte!&
Cw.23
go, siedemdziesirl
l. grz$e, chlodzii; 2. zablocisz;3. przekartkowalam; 4.
spacerowai; 5. zalesione; 6. udro2nii;
7. ukwiecile6; 8. nawadniai; 9. re2yserowal, wFe2yserowal;
dziewiecset&itrj
i0. zaplanowai;
naklej; I 3. skomputeryzowai; 14. nocujq; I 5. dniezy; I 6. stoluje - I
imula; rz.zakrej, setsiedem&ieskc
Jq'
Cw.24
Cw.33
a) bielic, bielec; b) czerwienieg czerwienii sie; c) niebieiciei,
l. poltora raza Z <
niebiescii Gie); d) zieleniec, ziele. 6.dwiepiatsT.du
nii (sie); e) czerniei czernicl fl.ZOlknac, 26lcii;
d blednqi; h) powa2niei; ij Jo,.l*J;
r ra.o*i"e, 9. dziewiecdz*il
uzdrowii; k) cichnai, uciszyi;_l) zglo6nig poglo-snii; m) siwiei; n) gqstniei,
p) glupiei; q) chudnai, odchudzai siq; .) gr"ti.C; s) gluchnaC,
,rcs:ii; o) madrzec; biet, trzy&ieiisi
oglrrr;i; .l Si.p"uC, .Ji"pii; u) piqk_ centa kobi€t,trd
niei,-upiql6zyi; v) ladniei; w) brzydnac, obrzydzic; x) starzei s[, postarzyi (sie);
y) mlodniec, od- setnedziedra, ide
mlodzii (sie); z) malet, zmniejszy1
12. pohorei Bo&iD
Cw.26 &iesiatehherau
l.p.rzyciszyt;2. zmqdrzeje;3. siq zazielenila; 4. niebiesciry s
iq;5.poior6y/zaz6lcily (ci) sie; 6. zgqst-
niala; 7. 8. poczerwienialy/zaczerwieniry siq; 9. zachoro*d, *yrarort.p;
Cw.34a)
-zbladlas; 10. .rer*ierri; l. pieciororodais
1.1' zmalal; 12. ogluchniesz; 13. odmlodniara i wyladniala;
t4. obrzyilizrriiii 15. sie od.h.r- jewnuczag 5-Tni
dzasz; 76. postarzal siq
sze6ciu; 9- crt"ryo
Cw.27 zach; 13.drrodr
a) gospodarz; b) biwak; c) idiota; d) smutny;e) wesoly; 0 leniwy; g) doskonaly; h) ironia; iJ olej; j)
roj; b)\ neodnz I H
k) ciez:ki; 1) slodki; m) cukier; n).plytki; oigladti; p) gtetoki; qi
a-"y-,q., .i#"f";.h, s) banalny; c4rli.dritdat(
t) solidarny; u) emocje; v) m2awka;*) t.rg.di"; *i.,iiki; y) pio.,o*y
dtrny} eyEilt
Cw.28 il<otiet(rc&b
l. zaczerwienione; 2. sie rozleniwiles; 3. srodzg; 4. udoskonalony, uproszczone; Cw.35
5. posoloney'prze.
solone; 6. pobielii; 7. wnioskujq;.8. smui,siq; 9. sprvcasz/splvci(; l. dulcigl
ro. ltli.r.rlodril"s; -r-A-
12' zdymisjonowani; 13. zgestnialyrn; 14. biwakujicy; 15. stiuiesz;
16.
"erG
uodporniL* ,r. zakorko- 4. pieci<ro pirri{
wana; 18. nocowac/przenocowai; 19. uparistwowilnych; 20.
zimujace
Cw.29 12. dwadzidcirri
1' uciszyc; 2. farbowac/pofarbowai; 3. gor4czkuje; 4. od6wie2yi; 5. polorlJy/zkclkly;
6. zgqstniar; Cw.36
7. upro6cii; 8. uodpornil siq; 9. ukwiecii; ro. poszarzary/zszarzary;
),\-. zazierinrra; ri'. zbradrai l. kilku; 2. Wi*r j
ma;9. hlkaniciq
I35RI
\. -::J
VII. KLUCZ
....
-
Cw.3l
1. dwaj panowie; 2. dwiema studentkami; 3. piqcioro szczeniat 4. dwadzieicia os6b, siedmiu chlop
cow; 5. dwa tysiace szesnastego roku; 6. tysiac dziewieiset dziewiqidziesiatego si6dmego roku, dwu-
tysiqcznego; 7. cztercj koledzy; 8. stu trzydziestu pigciu uczniow, jedenastu szk6l; 9. trzech/trojga
lokatorow; 10. tysiac dziewiqcset sze6idziesiat siedem - tysiqc dziewiecset siedemdziesiat jeden;
ll.trzydziestu-czterdziestulat; 12.dwiemadziewc4mami,obiema;13.stulat; 14.tysiacjedendro
biazg6w; 15. drugiej reki; 16. o5miorgu dzieciom; 17. dwa tysiqce czternascie - dwa tysi4ce piqtna-
Scie; 18. dziewiaty Polak; 19. dwudziestu jeden krajach; 20. Siedemnastu Zolnierzy; 21. sto tr4madcie
os6b, dwana6cioro dzieci; 22. trzecia;23. trzydziestu piqciu rodzinom; 24. pierwsza;25. szeSciorgu
dradach, drugim piqtrze; 26. dwa tysi4ce pierws4m rokt;27. trzem osobom; 28. 5smego marca
dwa tysi4ce osiemnastego roku; 29. setnej rocznicy 30. Milionovq, pasa2er; 31. sto dwa; 32. tysiecz-
nym rokiem; 33. dwadzieScia sze6i autobus6w; 34. siedemdziesiqciu jeden grupach, odmiuset piqi-
dziesiqciu siedmiu studentow, dwunastu kraj6w
ew.32
l. trzystu czterdziestu oSmiu robotnik6w; 2. dwa tysi4ce osiemdziesieciu trzech klient6w, siedmiu-
set pieidziesiqciu trzech; 3. stu dwudziestu trzema; 4. pieidziesieciu czterech tysiqry wypadk6w,
dwadzie6cia siedem tysigry trzydzieici cztery osoby, trzy tysiace sto dwadzieScia osiem; 5. stu piq
ciu naukowcow 6. dwie5cie szeiidziesi4t piqi samochod6w; 7. trzltysiqcznego/trzech tysiqcy, tysi4c
osiemset osiemdziesiat osiem ksia2eh 8. dziewieidziesieciu tysiqcy; 9. dwutysiecznym roku, czter-
dziestu piqciu tysiecy, dwa tysiace piatym roku, szedidziesieciu siedmiu tysiqry szedciuset; I0. dwa
tysiace piei - dwa tysi4ce szeSt, milion dziewieiset piqidziesi4t trzy tysiace odmiuset trzydziestu
dwoch studentow, dwa tysiace trzynastym - dwa tysi4ce czternastym, milion pigiset czterdzie5ci
dziewiqi tysiqcy o6miuset siedemdziesiqciu siedmiu; 11. tysiqc stu dwudziestoma o5mioma osoba-
mi, trzystu czterdziestu jeden spec.lalistow, trzydziestu dw6ch dziennikarzy; 12. dwa tysi4ce 6sme-
go, siedemdziesiqciu jeden tysiecach fundacji, stowarzyszei i organizacji spolecznych; 13. tysiac
dziewiqiset dziewieidziesiat osiem - dwa tysi4ce trzyna6cie, sto trzydzieSci dziewiei tysiqcy piqciu-
set siedemdziesieciu siedmiu, piqidziesi4t sze6i tysiecy trzystu dziewiqidziesiqciu sze6ciu
Cw 33
1. p6ltora raza; 2. dwa i p51 miesiqca; 3. p6l roku; 4. jeden i dwadzie6cia trzy setne; 5. jedn4 czwart4;
6 .dwie piate; 7. dwa i siedem dziesi4tych, jeden i cztery dziesi4te; 8 . dziewiei i jedna dziesiata tysiaca;
9. dziewieidziesiatjeden i osiem dziesi4tych; 10. trzydziedci piqc i siedem dziesiatych procent ko
biet, trzydzieSci siedem i siedem dziesi4grch procenlmeiczyzn,trzydzieicitrzy ijedna dziesiata pro-
centa kobiet, trzydzieSci jeden i osiem dziesiatych procent mg2czyzn; 11. jeden i dwadzie6cia cztery
setne dziecka, jeden i pigtna6cie setnych, jeden i cztery dziesi4te, jeden i dziewiei dziesi4tych - dwa;
12. poltorej godziny; 13. siedemdziesiqt piqc setnych litra, dwadzie6cia piqc setnych kilograma, trzy
dziesi4te kilograma, trzy i p61 grama
Cw.34 a)
l. piqcioro rodzeristwa; 2. dw6ch/dwoje przyjaci6l; 3. dwoctr/dwoje akor6w; 4. trzech wnuk6dtro
je wnucz4t; 5. Troje rodzic6w; 6. czterech/czworgu s4siadach; 7. dwoje koci4t, piqi kotow; 8. trojga,
sze6ciu; 9. cerery ocry; lO. czworo oczu; 11. siedem odbiornik6w radiowych; 12. dwudziestu obra-
zach; 13. dwoch rower5w, piqciorga sanek; 14. sze6idziesieciu/sze5idziesiecioro
b) Wiecej ni2 I poprawna forma mo2liwa jest w przykladach:2.,3., 4.,6., 14.w zale2no6ci od tego,
czy liczebnik dotyczy rvfqcznie mq2czyzn lub plei os5b nie jest wa2na (lvtedy u21rty jest liczebnik
gl6wny), czy teZ podkre6la siq zr62nicowanie plciowe w obrebie grupy, wystepowanie mq2czyzn
i kobiet (wtedy liczebnik zbiorowy).
Cw.35
l. dwojga zakochanych; 2. dwoje skrzlpiec; 3.tyria. dwie6cie trzydzie6cioro dziewiecioro dzieci;
4. piqcioro pianist6w; 5. trojgu urodzinach; 6. dwoje okular6w; 7. dwadzie5ciorgiem szesciorgiem
dzieci; 8. siedmiorgu Zrebiqtom; 9. trojga no2yczek; 10. dwojgu imieninach; 11. czraroro spodni;
12. dwadzie6ciorgiem o6miorgiem koleg6w i kole2anek
Cw 36
l. kilku; 2. Wielu; 3. kilkunastu; 4. kilku, kilka; 5. niewiele; 6. wieloma; 7. wiele; 8. kilkudziesiecio
ma; 9. kilkana6cie; 10. kilkana5cie; 11. niewielu; 12. niewieloma
- 3:*)
...1\'::)
r
"'
--q...
'
Cw.37
l. oboigiem rodzic6w; 2. obie rece; 3. obydwu/obu; 4. Obojgu; 5. W nazwiskach
obydu,u/obu syn6w 6. oboje dziadk6w;
7. obojgiem;8. Ob6j panowie;9. obiema; lO. obydwr/obu;lt. oUi.-r.eku-i, Rybowska-Wn
iZ..U" p,i, obu pan6w Gil-Konopka -
Cw.38
1. Stollysiqc; 2. dwie, jedna; 3. czterech; 4.trzech;5. dwoch, trzeci; 6. Cw.43
si6dmym; 7. dwa; g. piqc; l. dokora A
9.6smym; 10. pierwszy; 11. szosty; lZ.czwart4;13. stodwa; 14. piate; 15.trzy,'trz:ry;16. dziesiatke;
17. drugie; 18. czruoro; 19. caery; 20. dwie 3. Malinowski
Borowego; 8.
Cw.39 ll. profesoraJr
Zdania bledne: 1,6,7,8, lO,lZ, 14
16. Aleksandn
1. Popraurnie: Profesor rozdal testy
iedenastu osobom, siedmiu studentom i czterem studentkom. Lata;2l.C.ezzt
(,osoba'jest rodzaju 2eiskiego, nie mo2na wigc
l4czyc tego wyrazu z liczebnikiem zbiorow).rn) 25. Brunonen
6' Popraumie: W latach tysiac dziewiqiset pieidziesiat
- tysiac iziewiqiset szedidziesiat piqi moi
dziadkowie mieszkali w Warszawie. (musza byi uzyte liczebniki glor,rr.,
Dyrnszq; 31. C
.,]GEam*") Patryka Mectu
T.Popraunie: spedzilismy gjtora dnia na sprzqianiu-okolicy, a
*.i"az rortdo j.rzoao zrobienia. 37. Heleny M
(dzien jest rodzaju mgskiego, wiqc liczebnik powinien
miec forme ,,p6lto.a;) Skrzekiem,Me
8. Poprawnie: Chcialbyrn pojechai na tg wycieczkg z
obojgiem rodzic6w. (rodzice to mama i tata, 41. Jarzaba, IG
a wigc dwie osoby r62nej plci naleiry uL.y(licr.brik
_ ^ , ,tioro*"go) Lubicz-Podgon
lo Popraumie:Ptzy
' cztvorgo dzieciachtrzeba miei du2o cierpliwodJi i dobr4 organizacjq pracy.
[Msc. Curie;46.Mil
jest wyj4tkiem, po liczebniku zbiororr.rm)
49.Cieilak-Sie
l2.Poprauni-e:, w tvsiac 6sm).rn roku doszlo do konfliku zbrojnego
miedzy wladcami s4siednich Fredro, Mirctr
ksiqstw, w wyniku czego 2ycie stracilo prawie siedem i por tlsiaca
ilarr. i i I * a"J. tysiace musza Nowak, Aleksa
bycwyralone za pomoc4 liczebnik6w glovmych, a nie porzadkowych;2
-wliczebiku wielowy- 4w.44
lzowym, koricz4cym siq napil to on decyduje o prz'Tpadku rzeczownika, do k6rego sie odnosi) a) wroclawian;
74 ' Popraurnie: Dzisiaj jest czternqsrv_ma;a dwa
tysiace piit.rart go rok . ( l - na pytanie ,Ktory dzi-
siaj jest?' odpowiadamy liczebnikiem druga rzadka)
gl6wq,rn, nie porzadkowlrm; Z _ pjuja. daty, tysiqce i
setki zapisujemy liczebnikiem gl6wnym, nie porzqdkowym) ku (homonim:
liczno6ci); i) U
Cw.40 ale upowszech
zamka (homo
D. Kacpra Hugona Brunona Julil
l)postu/pca(
Mai Patrycii
C. nila sietaktuk
Kacprowi Hugonowi Brunonowi Julii Mai Patrycii chu (hornonim
B. Kacpra Hugona Brunona Julie Mrje Patrvcie noua p)drruzr
N. Kacprem Hugonem Brunonem Julia s) elementarqr;
M"ja Patrycia
Msc. Kacprze Hugonie Brunonie Julii Mai Patrycii ,tz';druge,d
Kacprzel Hugoniel Brunoniel koriczaq6f,sar
Juliol Majul Patryciol
nosry4istorc
wernw(dwieh
Cw.4l
Cw.45
l.tramwaiqau
D. Burego Bienia Religi Laty Motka Korwina-Mikkeso jCIripotro+7-b
C Buremu Bieniowi Relidze Lacie Motkowi drularni/dn&
Korwinowi-Mikkemu
B. Burego Bienia Reliee Latq Motka
tariarxit l5-r
Korwina-Mikkego
N. Burym Bieniem
ka;2l.nmieJ
Reliea Lata Motkiem Korwinem-Mikkem chodu; 2l/- dod
Msc. Burvm Bieniu Relidze Lacie Motku KorwinieMikkem noru, Ameryta
W. Br.yl Biefl Religol Latol Motekl Korwinie.Mikkel Cw.46
Wprzypedhd
Cw.42
a) ugcora€ lel
c: Religa, Ufna, cieplicka, Duplaga, Klatka, sikora, wojciechowska, Kru
*Q4f
Nieodmienne: Bury
pa,czaja,zarzycka sledzia;Owydd
Bieri, rato, Motek, Korwin-Mikke, sidro, Bozel st ., K."*.ry( stepi.r, hamburger:a; j) r
Kaczmare( Lis, Kure( Dziedzic,Zaj4c, Augustyniak, Graczyk
e-maila; m)uta
1369J
VII.KLUCZ
.... o
W nazwiskach dwuczlonow)rch:
Rybowska-Wr6bel - pierwsze nazwisko odmienne, drugie nieodmienne
Gil-Konopka- pierwsze nazwisko nieodmienne, drugie odmienne
Cw.43
1. doktora Antoniego Nowaka, doktor Amelii Nowak; 2. Antoni i Amelia Nowakowie;
3. Malinowskim, Malinowsk4; 4. Malinowscy; 5. Lubickim; 6. Lubicry, Zawadzcy;7. Waclawa
Borowego; 8. Patrycji Borowy; 9. Waclawowi i Patrycji Borowym; 10. Stefanowi Batoremu;
11. profesora Jana M4drego; 12. profesor Janine Madry; 13. Kliszki; 14. Mai Kliszko; 15. Kliszkow;
16. Aleksandra Fredry; 17. Ignacego ChodZki;l8. Renate Kuzio; 19. Fredrowie; 20. Grzegorzem
I-ata;21. Cezarego Kopyte; ZZ.Kaje Kopyto; 23. Hugona Kollataja; 24. Apollina Korzeniowskiego;
25. Brunonem Tomczakiem; 26. Wojtyle, Relidze; 27.Kani;28. Kani; 29. Kani6w; 30. Molfa
Dymszq; 31. Cie6li; 32. Romka Cie6li; 33. Okrzei; 34. Szwai; 35. Tomasza Daba, Marka Chudego,
Patryka Mecha, Ewy Nadolnej, Agnieszki Sas, Anny Mazur; 36. Tadeuszem Boyem-Zeleriskim;
37. Heleny Mniszk6wny; 38. Kuciem, Lipcem, Malcem, Jaricem, Stecem, Dudkiem, Rekiem,
Skrzekiem, Mechem; 39. Kui, Lipiec, Malec, Janiec, Stec, Dudek, Rek, Skrzek, Mech; 40. Kociolem;
41. Jarzaba, Koziola, Koziela; 4T.Koziolowi/ L mn. Koziolom; 43. Dekiela, Lubicza-Podg6rskiegoy'
Lubicz-Podgorsktego; 44. Janusza Korwina-Mikkego/Korwin-Mikkego;; 45. Marii Sklodowskiej-
{urie; 46. Mikolaju Sqpie Szarzyriskim; 47. Jana Nowaka-Jeziorariskiego; 48. KolendzieZalewskiej;
49. Cie6lak-Sieradzkiel; 50. Kuc6wny, Sapieanki; 5l.JanieKowalski, AndrzejuNowak, Aleksandrze
Fredro, Miroslawie Ufny, Cezary Kanio, Tomaszu Kot, Pawle Szczurl;52. Anno Kowalska, Maju
Nowak, Aleksandro Fredro, Miroslawo Ufny, Bogusiu Kaniu, Tereso Kot, Iwono Szczurl
Cw.44
a) wroclawian; 2) palaczy/palacz6w (dwie kofcowki po sp6lglosce funkcjonalnie miqkkiej ,cz';
druga rzadka); c) widelc6w; d) aluzji; e) rworku; 0 zoladka; g) po6piechu; h) przypadka/przypad'
ku (homonim: l. forma odnosi siq do prz)?adka (gramatycznego),2. do przypadku - zbiegu oko-
liczno6ci); i) bloga/blogu (gramatycznie poprawna jest koric6wka -u rzeczownika nie2ywotnego,
ale upowszechnila siq takZe koric6wka rzeczownika zy'\Motnego -a i jest dopuszczalna); j) zamku/
zamka (homonim: l. forma do budowli, 2. do zamka w drzwiach i w spodniach); k) bursztynu;
l) postu/posta (gramatycznie poprawna jest kori c6wka -u rzeczownika nie2ywotnego, ale upowszech-
nila sie tak2e koficowka rzeczownika 2ywotnego -a i jest dopuszczalna); l) mecz6w m) stracha/stra-
chu (homonim: 1. forma odnosi sie do stracha na wroble, 2. do uczucia); n) Ormian; o) wegetaria-
n6w; p) dworzan; q) lokaj6dlokai (dwie koric5wki po,j'); r) pokojow/pokoi (dwie koric6wki po ,j');
s) elementarzy; t) misjonarzy/misjonarz6w (dwie koricowki po sp6lglosce funkcjonalnie miekkiej
,rz' ; druga rzadka); u) opinii; v) ksiqgarni&siegarri (podw6jna koric6wka w rzeczownikach zeriskich
koriczacych sie w mianowniku na ,nia);w) napojow/napoi (dwie korlcowki po x) piec6w; y) listo'
"j');
noszy/listonosz6w (dwie koiic6wki po sp6lglosce funkcjonalnie miekkiej ,sz'); z) widzow; L) wezy/
we26w [dwie koric6wki po sp6lglosce funkcjonalnie miqkkiej ,2')
Cw.45
I. tramwaju, autobusu; 2. parafian;3.zebrai;4.Franciszkan6w, Dominikan6w; 5. smutku; 6. poko-
j6dpokoi; 7. kawiarni/kawiarri; 8. nadziei, zakalc6w; 9. patriotow, mgLczyzr;10. Ziemi;ll. pralni,
drukarni/drukarri, myjni, drervr:tni; \2.palaczy/palacz6w; 13. koncesji, restauracji, alei; 14. wege-
tarian6w; 15. arian, mieszczan; 16. gryzoni; 17. mecz6w; 18. opinii; 19. idei, pieniedzy; 20. rumian-
ka; 21. rumianku;22.listonoszy/listonosz6w; 23.li6ci, gardenii;24. widelc6w; 25.ttaicow;26.2a-
chodu; 27. zlodziej6w/zlodziei;28. Genui, Danii, Tunezji; 29. linii, stacji, uczelni; 30. wegetaria-
n5w, Amerykan6w, Slowian
Cw.46
W przypadku dw5ch dopuszczonych form, zostala podkre6lona forma staranniejsza.
a) ugotowai kalafiora/kalaFiqf b) miei stracha; c) mam kontrolq; d) gram w badmintona; e) jem
Sledzia;0wyslalemSlvlVSM9a; g) kupilem banan/banana;h) nabilem guza; i) dostalem hamburger/
hamburgera; j) narysowalem bawolu/bawola; k) mam forda; l) pisze blag/bloga; 1) dostalem e-maiV
e-maila; m) utarl mu nosa
....G6r I
r... POLSKI DLA OBCOKRAJOWCOW
Cw.47
w przypadku dw6ch dopuszczonych form, zostala podkreilona forma staranniejsza.
I Cw.52
1.zb;2. komara; 3. cukierek/cukierka; 4. dolara; 5.
a&/grzyba;6. hamburger/hamburgera,
chleb; 7. pani4 gospodyniq; 8. badmintona; 9. skoczka; io.-t r"tr"yt
uvg.r-ur.r,
pieczeri; ll. 2ure! kotlet/kotleta, pieczon), ziemniaVpieczonego "tr.,iE
12. dese1, tort, pieczony banan/pieczonego banana; 13. pomarariczg, "i.-.ri"kulpaszeypa.rku;
bana_n/burrrrl; 14. bawolu,i
bawola; l5' taniec;16. poloneza; 17. koncert fortepianowy, walc, preludrurn;
rg. wirtuoza; 19. nouy
samochod, fiata, mercedesa; ZO. rydza;21. lisg e-maifematla; ZZ.
StnttSiSUSu, 23. ostatni seV
ostatniego seta; 24. Smoka, Woh:/Wola; 25. ducha
Cw.48
a) tych pomaraficzy; b) Jem kotlet"/Jem kotleta. (2. potoczna); c)
On wygral ostatni set-/On wygral
ostatniego seta. (2. potoczna); d) wyslam SMVSM$a (2. potoczna);
e) wysylam e-maiue.maila/
mejla (2. i 3. potoczne); 0 Daj mi make,rDaj mi maki. (1. np. pojemnik;
- 2. _ dopelniacz czqstko
wy, np. trochq); g) chcesz kawq?/chcesz kawy? (r. np. p"j.-"ik; 2.
- - dopelniacz
arTha), h) Glowa juL jej nie boli. i) Nienawidzq jej. j) Ustap 6i61r." starszym.
czqstkowy, np. L\,v. f,J
k) prosze pani, kora Wyrazy do2or
godzina? l) slucham muzyki; 1) slyszq muzykq; n, Loh siq
brrry; ,,) dotk ,ae .ormOwca podejrzenia_ tloczuly, czaso
mi; o) dotknai reki; p) nabyi majate( q) nabyi o grady, r) przestrzegai zasad; przestrzegai
s) kolegs hokus-pokus
przed ryzykiem; t) zaniedbl,r,lrai 2orrq;-u) zaniedbyrarae obowi
arlu;i) iry.ry: ,obi. w) uzy-
wai komputera; x) zwiedzii zabyte( y) szukai zabytku z) zab,rania(pa1.r,ir;
;
"*u.rrr;
z) pi., pilnuje domu.
Cw.54 a)
1. ,by=2e
Cw.50
1. ksiq,mi, chrzcie; 2.s#a;3. imienia, Hugona Kollqtaja; 4.kurcz4t;5. lesie,
2. edp=p
dqby; 6.paryian; 3. wiqc=a
7. macie, rqkami; 8. pierza;9. bradmi; 10. tygodniu, pisciorgu imieninach; ll. UJ, AGHipotocz_
nie: UJ-u, AGH-u.; 12. Bieszczad/Bieszczadow; 13. Zakopanem; 14.
4. lub = all
orle; 15. wierze; 16. pielusze; 5. jezeli:j
17.plemionach; 18' oczamr/oczyma, miescie; 19. zajeiazie;2O. Norwegowi
Aten;22- kolokwia, powietrza; 23. wUJ-u; 24. cepelii; 25. trojgu rajstopach;
e, czesr,; zl. Niemieg 6. 2e:i
ie. ci ksiqz a;27. oile; 7. chociai
28. Bo2e; 29' glupcu; 30. znajomosci; 3r. yeti; 32. ciescie; s:. pioresorowi
eJprofesorzy (z.forma od- 8. albo... al
nosi sig do grzecznodciowego.tytulu_nauczycieli szkoly srednief; 34. przewodnicy;
35. R..rie, wsle; 9.ani = ni
36. postaci; 37. etui; 38. aniele; 39. kaleke; 40. socjalizmie
10. a=zai=
Cw.5l a) ll. ale=kc
l.poj. 12. ks-=
13.c4b'=
14. pkqft
D. kurczgcia cielqcia ramlenra ksiedza KSlecla chrzt:u b)ch@;dop
C. kurczeciu cielgciu ramlenru ksiedzu ksiqciu chrztowi Cw.58
B. kurczg cielg ramle ksigdza ksiqcia chrzest l_ 7-nim1
N. kurczeciem cieleciem ramtonamt ksiqdzem ksiqciem 2. Cd!/Ki
chrztem
Msc. kurczeciu cielqciu ramlenlu 3. Odkad:
ksigdzu ksigciu chrzcie
4. Niehrp
kurczql cielql ramiql ksiq2el k:iqLe! chrzciel 5. fvluse 1
1. mn. 6. Zd€c$
M. kurczgta
7. Zdzr'o
cieleta ramlona ksiq2a ksi42qta chnry 8- Gdr/Ic
D. burczqt ciel4t ram10n ksie2v ksia2at I.Lrrzl
chrzt6w 9.
C. kurczqtom cielqtom ramionom hsieiom ksiaZetom lo. Gdr/Ki
chrztom
B. kurczqta cielqta ramlona ksiqZy ksia2at chrzty Cw.59
N. kurczetami cielqtami ramronaml ksie2mi ksi42gtami chrztami Modirrci=a
Msc. kurczetach cielqtach ramlonom ksig2ach
l.2e; 2.q:3-
ksi42qtach chrztach
kurczqtal 2e;13.bo; 14-'
cielqtal ramional ksie2al ksiaZetal chrztyl
r_-
I -"1J
16) I
\.
VII. KLUCZ
....
-
Cw.52
Wyrazy skladowe Rzeczownik zto2ony Przymiotnik zlozony
ood + e6ra pods5rze podgorski
nad + rzeka rtadrzecze nadtzeczny
dwa + ook6i dwupokoiortnr
powie6i + pisai powie6ciopisarz powie6ciopisarski
malo + m6wii malomowny
dziesiei + iat dziesieciolecie dziesiqcioletni
+ lata dlugoletni
obcv + krai obcokraiowiec
Cw.53
Wyrazy zlo2one: nastolate( meblodcianka, podrqcznik, przedwczoraj, tamta, wiarygodny, dwia-
tloczuiy, czasochlonny, zza, spoza, dwuszeregowy, p6ldarmo, p61buty, wodospad, zlewozmy,wak,
hokus-pokus
Cw.54 a)
I. aby=zeby=by
2. gdyiz = poniewa2 = bo
3. wiqc = tote2: zatem
4. lub = albo = tudzieL :bqd| = czy
). lezell = lesll
6. 2e=i2
7. chocia2 = choi
8. albo... albo... : bqdz...badz...
9. ani = ni
10. a=zaS=natomiast
11. a1e = lecz = jednak : wszak2e
12. kiedy=gdy
13. gdyby=jesliby
14. jaktylko = skoro tylko
b) choiby, dop6ki, wprawdzie, zar6wno... jak i..., odkqd, dokad, zanim, to znaczy
Cw.58
l. Zanim pojadq na wakacje, muszq jeszcze kupii parq niezbqdnychrzeczy.
2. Gdy/Kiedy pisalem test, nagle wypisal mi siq dlugopis.
3. Odkad sie pocalowali6my, mySlq tylko o niej.
4. Nie kupiq biletu, dop6ki szef nie podpisze mojego urlopu.
5. Muszq poczekaia2 otworz4 sklep.
6. Zdecydowal ,2eniewlldziezkolegami dopoki nie zda zaleglego egzaminu.
7. Zadzwonie do ciebie, jak tylko dostang pismo z urzqdu.
8. Gdy/Kiedy przemawiai premier, doszlo do niemilego incydentu.
9. Lekarz przyjechal,jak tylko zadzwonilam.
10. Gdy/Kiedy wieje silny wiatr, naleZy usun4i z balkonu wszystkie l2ejsze przedmioty.
Cw.59
Mo2liwe jest te2 zastqpienie podanych spojnik6w przez ich synonimy.
1.2e;2.czy;3.Odkad;4.Gdy;5.a;6.choc;7.ile,bo;8.2eby;9.dop6ki;10.2e;iI.Skoro;12.Leby,
bo; 1,4.toznaczy; 15. Odkad; 16. poniewa2; 17. Podczas gdy; 18. odkad; 19. gdy; 20.2e
2e; 13.
7

-...
Cw 60
Mo2liwe jest te2 zastqpienie podanych sp6jnik6w przez ich synonimy.
l. Przezcalytydzieflpadalo,wiqcrzekawylalanapobliskiel4ki./Poniewa2przezcalytydziei
padalo, rzeka wylaia na pobliskie lqki.
2. Odkad nie mieszkam ju2zrodzicami, mama dzwoni do mnie codziennie.
3. Czekam a2 Celina poflvierdzi przlrlazd i wtedy od razu do ciebie zadzwonie. / Czekam,2e
Celina potwierd zi przylazd i wtedy od razu do ciebie zadzwoniq.
4. Gdy zbli2a siq sesja, prawie nie Spiq, ale ucze sie po nocach, bo tylko wtedy w akademiku jest
cicho.
5. Zupeinie tego nie rozumiem, diaczego mieszkasz w takich warunkach. I Ztpelnie tego nie
rozumiem, jak mo2esz mieszkai w takich warunkach.
6. Mam go6ci, wiqc upieke ciasto Sliwkowe i zrobiq salatke. / Poniewa2 mam godci, upiekq cia-
sto Sliwkowe i zrobiq salatke.
7. Dop6ki trwa remont uliry Kolejowej, musimy jeZdzii okre2na droga.
B. Mo2emy poleciei na wakacje na Sycyliq albo wynaj4i domek na Mazurach.
9. Dziekuje za drugi kawalek tortu, ale to dla mnie za du2o, natomiast poprosilabyn o jeszcze
jedn4 kawe.
10. Gdy rozlegl sie dzwonek do drzwi, otworzylam je i sig przestraszylam, gdy2 przede mna sta-
la grupa nieznanych mg2czyzn o niesympatycznym rvyrazie twarzy.
1 I . W budlnku bfo bardzo goraco i choi bylam lekko ubrana, pot splywal mi po plecach i nie
moglam oddychac. / Kiedy w budynku bylo bardzo gor4co, choi bylam lekko ubrana, pot
spiy"wal mi po plecach i nie moglam oddychai.
12. Tej jesieni bylo slonecznie i deszczowo, wiqc nazbierali5my du2o grzyb6w. / Poniewa2 tej je
sieni bylo slonecznie i deszczowo, nazbierali6my du2o grzyb6w.
13. Przyjde do ciebie na urodziny, je51i wyzdrowieje.
14. W tym miesiacu zanim bqdziemy szukai kanapy i stolika do salonu, najpierw kupimy meble
do kuchni, oczywiScie, jeZeli wystarczy nam pieniqdzy.
15. Dokladnie wiesz, jak trzeba to zrobii, wiqc weZ sie do roboty. / Skoro dokladnie wiesz, jak
tzeba to zrobii, weZ siq do roboty.

Język Kluczem Do Kraju C1-C2

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Język Kluczem Do Kraju C1-C2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Jqzyk polski dla obcokrajowc6w,

tematy wypowiedzi ustnych i pisemnych l-

Jo.. rr! 4cr,t luvd. l\)lE4yl, jest widno,

II. Byi czy miet? . 39

5.2. Biernik 319

INDEKS GRAMATY(-ZNY rSTEP

Zagadnienia gramatyczne w iwiczeniach:

Zzyczeniami, by wzbogacony jqzyk stal siq kluczem do kraju - Polski,

ZADNA PRACA NIE HANBI

b at ludzie uprawiaj4 najbardziej znienawidzone

ulotka . roznosi( . zaczepia(. przechodnie . reklama . odmawia( . z litojci

Procownik call center

telemarketer . przedstawia( ofertq . oferowai ' klient'wymigiwa( siq'

biuro . biurokracja . slu2bista . obiegowa opinia' obowiqzki' przywileje

b) Scharakteryzuj je w kilku zdaniach i podaj przy-

5. Ankieterzy uliczni czy telefoniczni nie . . . .sie sympatiE.

6. Trzeba by( punktualnyna.:...... dzie6,a nietylkood....

15. Politycy majq do dyspozycji limuzyny

Cwiczenie mo2e by( podstawq dyskusji.

2yt du2e znaczenie

niechq( . rado6( . tabu . u5miech . zainteresowanie' obojqtno6(' alergia

11. Smartfony.... ...... rynkinacalymiwiecie'

15. Jej sukces ... niechgt przegranych kandydat6w.

30. Liczne bloki reklamowe ... ...... we mnie niechq( do oglqdania

st,roni( od pracy miga( siq o

3. Naprawdq .... nad tym projektem. Mam nadziejq,2e siq

6. . . . . . . . . . jeszcze tq piosenkq, bo ciqgle daleko jej do doskonalo6ci.

7, Czytykiedykolwiek ...... chocia2jedendzie6?!

lol Dobierz czasowniki z podpunktu a) i utw6rz zwroty.

) tIl62 zdania z czasownikami z podpunktu a), kt6re sprawily Ci trudno6d

Z Pawlem, kt6ry jest projektantem mebli. Akurat trafilem na dzieri, w kt6rym

A kto spqdzil dzieri z tobq?

Rozwijasz serwis internetowy Lifetramp, przez kt6ry moiemy um6wi( sig

Xie chcemy ju2 mie( jednej pracy na cale 2ycie?

T*a zawodowa elastycznos( rodzi niebezpieczefstwo, ie wszyscy bqdq spe-

Jakie zawody cieszq siq najwiqkszq popularno5ciq? upqrErr II

tilele os6b na poczqtku m6wilo nam:,,Lifetramp to fajny pomysl ale zr5bcie to

San pomysl powstal wcze6niej, podczas podr62y slu2bowej do Japonii. Du2o

h.nFt ewoluowal w bac6wce. Pomy6lalem,2e to te2 mo2e by( fenomenalne

ffio czqsto. Jest ogromne oczekiwanie ze strony rodziny, otoczenia,2eby jak

I co bqdzie za siedem lat?

Cwiczenie mo2na przeprowa-

a) odlewa z metalu dzwony 4. Kreatpvno6( to a

kyhernauciwynaleili nowy hit na Swiecie szeizejnieznany: czarne listy

Czlowiek ubiegajqcy siq o kierowniczq posadq dostaje do podpisu umowe o dzielo.

Wyglqda,2e to oryginalny polskiwynalazekfacebookowy.W sieciowych kategoriach

O to w zakladaniu tych czarnych list chodzi:2eby bylo gdzie wyla( rozgoryczenie,

Strony z czarnymi listami pomagajq da( upust

Podaj wlasne pomysly na czarne listy, kt6re moglyby byi przydatne.

l. Tworzenie czarnych list zaczqlo siq ledwie . koricem ubieglego roku.

rozm6w kwalifi kacyjnych.

i;laj42e chodzi im przede wszystkim .. to,2eby regularnie prze-

b Kabaret Starszych Pan6w

Pocaluj mnie w usta

Tw6j (8) .. mnie nie dziwi-

r€ szef, szef i ja!

,zawsze on m6j szef

dr, szef, szef ija!

Za biurkiem mym siqdzie

Ech, szef, szef i ja!

Cwiczenie 30 Sdrelli plek-*f trr

b) Scharakteryzuj szefa, jakiego chcial(a)by6 mied.

9ef nie lubi plotek - szef uwaznie wystuchuje opinii pracownik6w.

Kto przychodzi do szefa ze swoimi przekonaniami - wychodzi z przekona-