Ιλιάδα ραψωδία Α 54-306

3.Αφού δείξετε με συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο ότι η έννοια

της τιμής κυριαρχεί στη σκέψη τόσο του Αχιλλέα όσο και του
Αγαμέμνονα, να συζητήσετε στην τάξη τι εννοούσε ο ομηρικός
ήρωας στο άκουσμα της λέξης τιμή, τι σήμαινε στην Αθήνα του 5ου
αι. π.Χ. (άτιμος = κυρίως αυτός που έχανε τα πολιτικά δικαιώματα)
και τι σημαίνει στην καταναλωτική κοινωνία της εποχής μας. Τι
συμπεραίνετε σχετικά με την αλλαγή στο σημασιολογικό φορτίο των
λέξεων; Πόσο αυτή η εξέλιξη εξαρτάται από τις μεταβολές που
συμβαίνουν στον κώδικα αξιών κάθε κοινωνίας; [Ενδεικτικές
Έννοιες Διαθεματικής προσέγγισης; Πολιτισμός, Κώδικας,
Μεταβολή, Χώρος – Χρόνος]

Η έννοια της τιμής κυριαρχεί στη σκέψη του Αχιλλέα, στους

στοίχους 1500-172, καθώς επίσης κυριαρχεί η έννοια της τιμής στη
σκέψη του Αγαμέμνονα στους στοίχους, 132-148. Η λέξη τιμή στην
Αθήνα του 5ου αι. π.Χ. σήμαινε η αναγνώριση της αξίας του ήρωα
από τους άλλους, ως προς την κοινωνική καταξίωσή του. Η τιμή
επισφραγίζεται υλικά από τα συνολικά λάφυρα ενός πολέμου. Το
ζήτημα της τιμής ήταν ζήτημα ζωής και θανάτου, και η προσβολή
της αποτελούσε μεγάλο ηθικό κίνδυνο.

Στην καταναλωτική κοινωνία της εποχής μας, την λέξη «τιμή» θα

την ακούσουμε είτε σε παραδοσιακές κοινωνίες, είτε στο πλαίσιο
του καταναλωτισμού ως ανταλλακτική αξία προϊόντων.
4.Οι αρχαίοι είχαν μια ανθρωπομορφική αντίληψη για τους θεούς
τους: πίστευαν ότι μπορούσαν να εμφανιστούν σ’ ένα θνητό,
παίρνοντας τη μορφή ανθρώπου, κι ακόμη πως είχαν ανθρώπινη
συμπεριφορά, συνήθειες ή ελαττώματα. Στο πλαίσιο αυτής της
αντίληψης ανήκουν και οι εμφανίσεις θεών στα ομηρικά έπη είτε με
ενανθρώπιση είτε με επιφάνεια. Σε ποια από τις δύο περιπτώσεις
ανήκει η εμφάνιση της Αθηνάς στον Αχιλλέα; Θυμηθείτε επίσης την
εμφάνιση της ίδιας θεάς στον Τηλέμαχο (Οδύσσεια, α 188 κ.εξ.) και
συζητήστε γιατί ο ποιητής επέλεξε σε κάθε σκηνή διαφορετικό
τρόπο παρουσίασης της θεάς.

Η εμφάνιση της Αθηνάς στον Αχιλλέα γίνεται στους στοίχους 197-

200. Η θεά εμφανίζεται πίσω από τον Αχιλλέα αποκαλύπτοντάς
του την ταυτότητά της. Σε αυτή τη περίπτωση έχουμε επιφάνεια.
Αντιθέτως, στον Τηλέμαχο η Αθηνά εμφανίζεται με τη μορφή του
Μέντη, χωρίς κανένα να ξέρει ότι είναι η θεά. Σε αυτή την
περίπτωση έχουμε ενανθρώπιση.

Στην Ιλιάδα, η Αθηνά, εμφανίζεται αυτοπροσώπως στον Αχιλλέα

γνωρίζοντας ότι κανένας θνητός δεν μπορούσε να του αλλάξει
γνώμη, ώστε να μην σκοτώσει τον Αγαμέμνονα. Έτσι του
αποκαλύπτει την ταυτότητά της για να σεβαστεί την συμβουλή της.
Στην Οδύσσεια, αντιθέτως, η Αθηνά εμφανίζεται στον Τηλέμαχο με
τη μορφή του Μέντη για να μην αποκαλύψει, η Αθηνά στον
Τηλέμαχο, πληροφορίες για τον πατέρα του και αλλάξει όλη η ροή
του έπους.