ANTROPOLOGIA KULTURY – WYKŁADY

2 października 2017 r.

Bronisław Malinowski (1884-1942)

- do dziś funkcjonujący punkt odniesienia antropologii społecznej i/oraz kulturowej
- wybitny anglojęzyczny uczony polskiego pochodzenia
- dokonał „rewolucji kopernikańskiej” w antropologii społeczno – kulturowej (opuścił świat
białego człowieka, by w tubylczych wsiach żyć z namiotem)
- prowadził badania na wyspach Melanezji
- w 1916 doktoryzował się na Uniwersytecie Londyńskim
- 1914 – 1920 badania terenowe w Australii i Oceanii, początkowo towarzyszył mu jego
przyjaciel – Witkacy
- 1927 – profesura i objęcie pierwszej Katedry Antropologii na Uniwersytecie Londyńskim
- 1929 – monografia Życie seksualne dzikich
- 1929 – podróż naukowa do południowej i wschodniej Afryki
- 1936 – honoris causa Harvardu
- 1939 – profesura Uniwersytetu w Yale

Badania Wysp Trobriandzkich były formą internowania Malinowskiego jako obywatela

wrogiego mocarstwa (zabór austriacki) przez Brytyjczyków w trakcie I wojny światowej.
Przed Malinowskim badania ludów prymitywnych (z ang. savage – dzikusów) prowadzono z
werandy białego człowieka.
Jednym z niebezpieczeństw zawodowych antropologa (i etnologa) jest natręctwo
przedstawicieli badanego ludu, zwłaszcza w wieku dziecięcym. Innym zagrożeniem jest jednak
trafienie na lud wyjątkowo niekontaktowy.
Przed Malinowskim wiele prac antropologicznych sporządzali naukowcy, którzy nigdy nie
pracowali w terenie – powstawały w oparciu o cudze relacje, np. sprawozdania misjonarzy.
Malinowski stworzył nowy model, profil bycia antropologiem. Po Malinowskim nie można
było nazywać się antropologiem bez swojego ludu czy też bez swojego terenu.
Należy pamiętać, że dla tubylców antropolog jest natrętem.
10 października 2017 r.
MARCEL MAUSS (1872 – 1950) I ESKIMOSI
Mauss – antropolog „zabiurkowy”, uważany za ojca francuskiej antropologii, teoretyk i
analityk „prac terenowych”, sam nic więcej z nimi wspólnego nie miał. Krewny i uczeń
Durkheima. Współpracował z nim przy redakcji „L’Annee Sociologique”.
O Innuitach napisał Szkic o sezonowych przemianach społeczeństw Eskimosów. Studium z
morfologii społecznej.
Mauss dziali Eskimosów na „sezony”:
- społeczeństwo letnie
- społeczeństwo zimowe
Zależnie od pory roku ich struktury społeczne różnią się od siebie, mamy do czynienia z innym
prawem, organizacją społeczną, czy obchodzonymi świętami religijnymi.
Eskimosi zamieszkują od półwyspu Czukotka (skrajny wschód Syberii) po wschodnią część
Grenlandii.
Żyją i żyli w dużym rozpierzchnięciu. Eskimosi mają, jak to określał Mauss, swoje
„stanowiska”. Opuszczają je, by z reguły, przemieścić się do kolejnego.
Nigdy nie myśleli o sobie, jako o ludzie przywiązanym do jednego miejsca.
W 1884 roku odkryto ostatnich wolnych Eskimosów. Choć Grenlandia od 200 lat była już
duńską kolonią, odkryto na jej wschodnim wybrzeżu kilka niezbadanych eskimoskich
stanowisk.
Ammasalik odkryte zostało przez wyprawę Holma. Eskimosi żyli w przeświadczeniu, że są
jedynymi ludźmi na świecie. Pozostawali poza jakimkolwiek wpływem białego człowieka.
Można ich nazwać naturalnymi Eskimosami.
Odkrycie spowodowało wybuch naukowego zainteresowania Eskimosami, co mogło również
być genezą pracy Maussa.

Dwa najważniejsze źródła wiedzy o Eskimosach:

Dawne Ammasalik:
- więcej kobiet niż mężczyzn (413 osób)
- między odkryciem Holma, a ponownym przybyciem białego człowieka populacja zmalała do
293 osób
- żyli po kilkanaście osób na jeden namiot
- żyli w niecałe 30 osób na jedno stanowisko (dom)
- latem Ekimos żył w namiocie z najbliższą rodziną (tak, najbliższa rodzina = kilkanaście
osób)
Kajak jest słowem eskimoskim!

Sezonowość ZIMA
1. Dom (iglu) i dom wspólny (kaczin)
2. Agresja wewnątrzgrupowa i reagowanie społeczne na tę agresję
3. Grenlandzkie pojedynki na śpiew (nith)
Sezonowość LATO
1. Rodzina jako podstawowa jednostka społeczna
2. Związki dwuosobowe
3. Wspólne wychowywanie dzieci (wszystkie gówniaki nasze są)
- Stałe szlaki łowieckie
- Inne miejsca do życia latem a inne zimą
- Inne mięso zależnie od sezonu (zimą polowania na foki, latem na karibu)
Bywały stanowiska, gdzie wszyscy Eskimosi żyli w jednym iglu.
Część eskimoskich domów bywała wkopywana w ziemię.
Iglu – nigdy nie budowano go z kamienia, ze śniegu budowano je tylko w wypadku braku
innego tworzywa.
Co można było znaleźć w iglu:
- ławę
- legowiska, czy też prycze rodziny zawsze oddzielone deskami od legowisk innej najmniejszej
komórki społecznej
- Dzieci i goście zawsze sypiali na wprost dorosłych gospodarzy
- W części każdej rodziny pieco-lampka (źródło ciepła i światła)
- Pani domu odpowiedzialna była za jedzenie (zupę) i podtrzymywanie ognia

Kobiety zajmowały się też szyciem, wyprawianiem skór (kościanymi i kamiennymi

narzędziami – mamy do czynienia z neolitycznym poziomem cywilizacji). Przeoczenie dziury
w ubraniu groziło odmrożeniem części ciała jego właściciela – było to bardzo ważne zadanie.
Mężczyźni zajmowali się polowaniami.
Na zimę przypadały wszystkie ich większe i ważniejsze ceremonie.
Święto przesilenia zimowego
Eskimosi na znak szamana gasili lampy (tak, to jest to słynne liminalne święto gaszenia lamp)
i odbywała się dzika orgia seksualna. Niektórzy z ciekawości smarowali swoich partnerów
sadzą, by sprawdzić kto komu, kto kogo i kto z kim, jak, czym i w co.
Święto to miało zapewnić obfitość zwierzyny i powodzenie w łowach w następnym roku.
Święto budziło grozę u chrześcijańskich misjonarzy.
Pojedynek na pieśni
Metoda rozładowania napięć i niesnasek między Eskimosami.
Grida – bębenek z foczej skóry. Uderzający w niego, śpiewem wyzywa przeciwnika. Wygrywa
ten, czyj śpiew jest skuteczniejszy w pognębieniu przeciwnika.
Wiemy o nich dzięki odkryciu Holma. Występowały lub zachowały się tylko na Grenlandii.
Więcej o pojedynkach Eskimosów czy ich letniej, łowieckiej strukturze społecznej, w
moich notatkach z Prawa pierwotnego prof. Kurczewskiego. Znajdziecie je na grupie.

17 października 2017 roku

(To ten wykład, co doktorantka opowiadała o św. Patryku i wężach, a profesor mówił tylko pod
koniec, 15 minut)
STEFAN CZARNOWSKI
Badacz i teoretyk kultury.
1879-1937
- socjolog i historyk kultury, motodolog badań społecznych, teoretyk kultury i badacz religii
- wybitny celtysta
- badał wiele rozmaitych kultur
- Dzieła, tom 1-5, Warszawa 1956
- 11 lat studiował w Paryżu, był uczniem Durkheima
Szkoła Durkheimowska:
- pytanie o naturę społeczeństwa i kultury to w dużej mierze to samo pytanie, społeczeństwa
nie da się ująć inaczej, niż obejmując uwagą jego kulturę i na odwrót
W swoich badaniach Czarnowski pozostawał wierny podstawowym założeniom szkoły.

Kultura w ujęciu Czarnowskiego

Kultura jest dobrem zbiorowym i zbiorowym dorobkiem, owocem twórczego i przetwórczego
wysiłku niezliczonych pokoleń (...) Jest nią całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku
społecznego, wspólnych szeregowi grup i z racji swej obiektywności ustalonych i zdolnych
rozszerzać się przestrzennie.
~Tekst programowy „Kultura”, s.20, 22-23
- Pojęcia „dobra zbiorowego” i „zbiorowego dorobku”
- o zaliczeniu do strefy kultury decydują możliwości ich społecznego przekazu,
międzynarodowej transmisji
- kultura jest atrybutem ludzkim
- kultura teraźniejsza wciąż konfrontuje się z teraźniejszością
- kultura porównana do rafy koralowej:
a) prymat społeczeństwa nad jednostką
b) kultura – jak rafa, która nie jest tworem pojedynczego, a zbiorowo działającego miliona
polipów

Pluralizm i zmiana kulturowa

- kultura to pluralistyczny fenomen
- kultury to twory żywe, ulegające nieustannej zmianie
- kultura to pewna całość, system autonomicznych elementów
Zmiana w kulturze to zanikanie niektórych spośród tych elementów i pojawianie się innych,
nowych w ich miejsce.
- zmiana nie jest zjawiskiem jednostkowym, każdy element inaczej się zmienia i ma na zmiany
inną podatność

Socjolog religii
- Metoda analizy wieloczynnikowej zjawisk religijnych
- koncepcja rozpatrywania religii w związku z jej kulturowym podłożem
- kategoria faktu religijnego
- kult świętości
- szerokie pojęcie kultury religijnej

Czarnowski jako celtysta

- jedna z najtrudniejszych dziedzin, albowiem w chuj mitów i wierzeń (tomy dzieł
Czarnowskiego III i IV)
- Dzieje prawa celtyckiego
- tłumaczenie wczesnośredniowiecznego eposu Tain Bo Cuailnge
- Rzoprawy nad dziejami literatu celtyckich (w tym mitów)
 Św. Patryk bohaterem narodowym Irlandii
Wg Czarnowskiego Bohater to człowiek, który w sposób obrzędowy, przez zasługi swego życia
lub śmierci, zdobył moc działającą właściwą grupie lub sprawie, której jest przedstawicielem i
której podstawowe wartości uosabia.
- Społeczne podłoże kultu świętego Patryka
- Rola filidów (kasta wysoko urodzonych poetów i wróżbiarzy) w tworzeniu się legendy
świętego Patryka
- Św. Patryk w legendach; lata, walczy z druidami, bierze udział w turniejach z pogańskimi
kapłanami i napierdala się z pogańskimi demonami, będącymi na usługach druidów
Durkheim twierdził, że poznanie społeczeństwa wymaga poznania go w najbardziej
podstawowej postaci.
Jambolee – aborygeńskie spotkania na zbiorowe ceremonie
Karoboree – święto, spęd aborygenów, zebranie na obrzęd
Istotą religii wg Durkheima jest wiara i mistyczne obcowanie ze społeczeństwem
Boskość – uosobienie obcowania społecznego, któremu nadano cechę nadprzyrodzoną
Czarnowski przenosił te schematy i przemyślenia na kanwę współczesnego sobie
społeczeństwa polskiego.

NUEROWIE
Lud pasterski
Dotychczas poznaliśmy dwa typy gospodarczej organizacji ludów pierwotnych
- kopieniaczy – uprawiających gospodarkę „ogrodową”, gdzie każdy ma swoją „działkę
(Trobriandczycy)
- ludy zbieracko – łowieckie (Eskimosi)

Nuerów badał E. Evans – Pritchard (1902 – 1973), uczeń Malinowskiego, który wydał o tym
ludzie 3 książki
Nuerowie żyją w Południowym Sudanie, są jedną ze stron wojny domowej w Sudanie
Południowym. Od stuleci mają konflikt z ludem Ginka – innym pasterskim ludem, który
przeistoczył się w konflikt zbrojny. Według przekazów bóg dał ładne cielę Nuerowi, a chytry
Ginka je podjebał, więc Bóg dał Nuerom zgodę na kradnięcie bydła ludowi Ginka. Oba ludzy
są zgodne co do tego mitu, a wynikający z niego konflikt trwa do dziś.
Nuerowie hodują i są blisko związani z krowami. Wiele z ich społecznych zachowań jest ściśle
związana z wymogami dotyczącymi hodowli tych zwierząt.
Ludy pasterskie wciąż się przemieszczają. W porze deszczowej starają się przebywać na terenie
podmokłym, a w porze suchej, wędrują wzdłuż rzek w miarę ich wysychania.
Młodzi, nuerscy kawalerowie śpią w oborze i chronią bydło przed dzikimi zwierzętami czy
kradzieżą.
W wiosce nuerskiej wszyscy są ze sobą spokrewnieni/spowinowaceni. Nuerowie to
społeczeństwo poligyniczne.

„Jeśli jest kłopot, szukaj krowy”

Krowa = źródło konfliktów, walk, ambicji
Nuerowie mają różne nazwy na krowy różniące się maścią i posiadające różny kształt rogów.
Krowa = cel życia i sposób na życie.

„Nuer ma 100 pożytków z krowy”

Na co dzień dieta nuerska to nabiał (mleko zbiera się w tykwę i wyrabia ser), krew (pita z
tętnicy szyjnej krów, przez słomkę) i kaszanka (skrzepnięta krowia krew ze zbożem),
Nuerowie myją się krowim moczem. Suszonymi, krowimi plackami palą w piecykach,
oblepiają nimi również trzcinę w szałasach. Noszą ubrania (dość skąpe) z cielęcej skóry.
Torebki (np. na tytoń) wykonują z byczej moszny.
Wszystko od krowy! Mamy tu do czynienia z symbiozą człowieka z krową.

24 października 2017 roku

Trobriandy za Malinowskiego ~10 000 mieszkańców
Omarakana – wioska przewodząca jednej z większych Trobriandzkich wysp
Od każdego, kto ma więcej (np. tytoniu, jedzenia) oczekuje się, że będzie się dzielił. Im wyższy
status, tym większe oczekiwania względem hojności. Skąpstwo jest tam najbardziej pogardzaną
wadą.
Uroczystości żałobne na Trobriandach również powiązane są z tradycyjną wymianą dóbr.
Po otrzymaniu każdego daru (inicjującego) musi nastąpić rewanż.
Kula – złożony ceremonialnie dar po upływie czasu musi zostać odwzajemniony. Wymiana
reguluje sieć stosunków, więzów między ludźmi mieszkającymi od siebie setki mil.
Przedmioty wędrują – naszyjniki z czerwonej muszli między partnerami, zgodnie z ruchem
wskazówek zegara. Naramienniki z białej muszli w kierunku przeciwnym.
Wymiana ma rytualny charakter. Na partnerze, który aktualnie znalazł się w posiadaniu
jakiegoś przedmiotu ciąży obowiązek przekazania go dalej.
„Dzieci duchy” wchodzą do ciała kobiety – na Trobriandach brak fizycznego ojcostwa.
Łódź jest u Trobriandczyków potężnym środkiem dającym panowanie nad siłami przyrody.
Centralny plac – część wioski skupiająca życie świąteczno-plemienne.
Trobriandczycy słyną z oryginalnych motywów rzeźbiarskich (rzeźbienie czółna).
Innymi elementami ich kultury są gra na muszli i wieńce z pachnących kwiatów pełniące rolę
ozdób. Przeciąganie liny to ich ulubiona zabawa.
Grzeczność u Trobriandczyków góruje nad prawdomównością.
Na Trobriandach nieznane są zboczenia seksualne. Praktyki seksualne są tam źródłem radości
czy szczęścia, bez poczucia wstydu.
Wymiana kula
Obrzędowa wymiana – wieloaspektowa, wielowymiarowa. Bierze w niej udział kilkanaście
wiosek w okręgu kula.
POWTARZAM: naszyjniki – czerwona muszla – zgodnie z ruchem wskazówek zegara
Naramienniki – biała muszla – kierunek przeciwny do ruchu wskazówek zegara
Partnerzy wymiany są dożywotni, a dokonują jej tylko MĘŻCZYŹNI.
RAZ W KULA ZAWSZE W KULA – z wymiany nie można się wycofać, przedmioty też
zostają w niej „dożywotnio”.
RYTUAŁ, nie WYMIANA HANDLOWA
Kula tworzy więź łączącą wiele ludów (różniących się) żyjących na Trobriandach.
- wymiana musi być jawna, publiczna, obrzędowa
- nie może być dorywcza
- wymiana między różnymi plemionami jest silnie oparta na zaufaniu
- ogromny kredyt zaufania dla partnera w wymianie
- czasowa własność nad przedmiotem otrzymanym (im szybciej oddasz tym lepiej, max. ~2
lata)
- wymiana musi być ekwiwalentna (zrównoważona, ta sama wartość)
- nie zdobyty ekwiwalent  daję dar zastępczy
- partnerzy pamiętają z kim i na którym etapie wymiany są (gdzie wódz może mieć nawe i
kilkuset partnerów wymiany)
- partnerzy wymiany zobowiązani są do opieki nad sobą (wymiana wiąże się z pobytem w innej
wiosce, w której jest dokonywana, trwać może od kilku do nawet kilkunastu tygodni)
- w trakcie pobytu panuje bezwzględna akceptacja zasad gospodarzy i czasowe życie ich
życiem
- czasowa własność nad przedmiotami czyni je przedmiotem opowieści, a jeśli przedmiot ma
wyjątkową wartość splendor pada na całą wioskę, w której się znalazł
- w wymianie kula ważne jest zainteresowanie kontaktem kulturowym
- Malinowski porównuje przedmioty wymiany do przechodnich pucharów/trofeów sportowych
- Zasada wzajemności przenika życie społeczności pierwotnych
DO UT DES – daję, byś dał
- nie wolno wymieniać się z rąk do rąk, odwzajemnić się wypada choćby po krótkim czasie
- Trobriandczycy szacują przedmioty, bez większego problemu dobierając ekwiwalent, choć
oczywiście nie posiadają żadnego cennika – jak dzieci w trakcie wymiany tazosów czy kartek
do segregatorów
- zasada hojności – PRZYNAJMNIEJ taki, a najlepiej TROCHĘ WIĘCEJ
- opinia skąpca bardzo piętnuje
- nie występuje targowanie, ale powszechne jest okazywanie niezadowolenia, jeśli przedmiot
odwzajemniający nie spełniał oczekiwań, nie był wystarczającym ekwiwalentem
- Cała społeczność szykuje się do wymiany, gdyż wymianie kula towarzyszy zwykła
wymiana handlowa
- dary opuszczające wioskę i przywożone do niej są transparentne
- wyprawie towarzyszy uczta pożegnalna i powitalna
- najbardziej rozbudowany, znany i opisany (Malinowski) typ takiej wymiany

Funkcja wymiany:
- związki międzyplemienne i pokojowe dobrosąsiedztwo
- wymiana doświadczeń, zrozumienie obcej kultury plemiennej
- poszerza spojrzenie Trobriandczyków na świat
- Mimo zmiany stylu życia na współczesny, wymiana Kula trwa nadal!

31 października 2017 r. – brak wykładu, godziny dziekańskie

7 listopada 2017 r.
TEORIA WZAJEMNOŚCI
M. Mauss „Szkic o darze” (1923 – 1924) w L’Annee Sociologique
Istotnym punktem analizy M. Maussa było odróżnienie wymiany funkcjonującej w
społeczeństwie przemysłowym od wymiany funkcjonującej w społeczeństwie archaicznym.
Wg Maussa o ile w społeczeństwie przemysłowym dar, to faktycznie przekazanie czegoś za
darmo, o tyle w społeczeństwie archaicznym tkwi w nim jakaś transakcja, jest interesowny i
wiąże się z oczekiwaniem odwzajemnienia.
Wzajemność – relacja darów i przeciwdarów – ma charakter obowiązkowy, nie dobrowolny,
ale nie psychiczny dyskomfort, związany z poczuciem długu, czy moralnego zobowiązania,
lecz HAU czyli dusza rzeczy, zmusza dary do krążenia.
Oto nasz temat. W kulturze skandynawskiej i w wielu innych akty wymiany i umowy dokonują
się w formie podarunków, w teorii dobrowolnych, w praktyce obowiązkowo ofiarowywanych i
odwzajemnianych.
~M. Mauss
Nie spotkałem męża tak hojnego, by nie brał tego co dawano, ani tak szczodrego, by wzgardził
darem (…)”
~Edda
Dalej, z Maussa:
Jaka jest reguła prawa i interesu, która w społeczeństwach zacofanych czy archaicznych
sprawia, że przyjęty podarunek jest obowiązkowo odwzajemniany? Jaka siła, tkwiąca w rzeczy,
którą się daje, sprawia, że darowany przedmiot pozostaje w obiegu?
Kluczem do zagadnienia ma być maoryskie HAU.
[rzecz, hau] nawet porzucona przez dawcę jest sama czymś z niego. Przez nią ma on władzę
nad obdarowanym, jak przez nią, będąc właścicielem, ma władzę nad złodziejem.
Hau jest siłą, która napędza krąg wymiany.
Więź stworzona przez krążące rzeczy, to więź dusz.
Ofiarować coś komuś, to dać mu coś z siebie. W kulturach pierwotnych ta substancja, istota
duchowa musi być odwzajemniona, zachowanie jej byłoby dla obdarowanego niebezpieczne –
to siła, która daje panowanie nad ludźmi.
To co na poziomie jednostki jest pozornie dobrowolne, staje się obowiązkowe na poziomie
kolektywu.
Triada obowiązków:
1. Obowiązek daru
2. Obowiązek przyjęcia daru
3. Obowiązek odwzajemnienia daru
Dajakowie – cały system prawa i moralności zorganizowany mają wokół obowiązku
uczestniczenia w posiłku, którego jest się świadkiem, lub którego przygotowanie się
widziało
Odmowa dawania/zaniechanie zaproszenia/odmowa przyjęcia = wypowiedzenie wojny
(odrzucenie wspólnotowości, zgody)
Elementy systemu wzajemności można również odnaleźć współcześnie, w naszej
cywilizacji.
Wszystko porusza się tam i z powrotem (…) nieustanna wymiana jakiejś duchowej materii
łączącej ludzi i społeczeństwa
Ekspresja archaicznego sytemu społecznego.

14 października 2017 r.
Indianie północno zachodniego wybrzeża – ludy zbieracko łowieckie
Potlacz – uczta rozdawania
K. Malkowska „Potlatch” – etnografia polska X, 1966
1. Potlacz krescytywny zwiększający uprawnienia jednostki i jej prestiż w społeczeństwie
2. Potlacz rehabilitacyjny – przywracający utraconą godność

Kwakiutlowie – jedno z plemion Northwest Coast Culture – Południowo zachodniej

Kanady, zwłaszcza tajgi i fiordu na jej wybrzeżu i północnej części USA – od Vancouver i
Seattle po Alaskę.
Żyli w wielkich domach, w których zamieszkiwało do 50 osób na raz.
- Połów ryb i wodnych ssaków
- Ryba – świeca – ważny element gospodarki – wielkie domy, ogrzewane paleniem ich
tranu
- Dobre Kanou
To ludy żyjące z morza, nad rzekami uprawiały raczej rybołówstwo niż łowiectwo, brak
rolnictwa.
Zamieszkiwały wybrzeże fragmentu oceanu bogatego w ryby, skorupiaki, foki i wieloryby
(w tym orki).
Od średniowiecza Kwakiutlowie wznoszą najtrwalsze domy, spośród wszystkich plemion
Ameryki Północnej. Kuli miedź, znali zaawansowaną technologię obróbki drewna
cedrowego. Miedź i derki (haftowane okrycia) pełniły rolę waluty. Plemiona z Northwest
Coast wykształciły jednolitą cywilizację.
 Podwójna morfologia
Rozproszeni wiosną/latem (zbierają, łowią, polują), zimą wracają do swoich skupisk (osad,
czy też miast). Zimą odprawiają ceremonie, imprezy i zawierają małżeństwa. Możemy
nazwać ten okres, ichniejszym karnawałem (tak, jest to czas liminalny!)
Kwakiutlowie posiadają silne, lokalne struktury z wyraźnie określoną władzą. Posiadają
stanową/klasową strukturę społeczną ze skomplikowaną hierarchią stopni – sukcesja
tytularna spływa na najstarszą córkę. Mężczyzn wżeniano w dobre rodziny (skok pozycji
społecznej).
Aby zawrzeć małżeństwo trzeba wydać POTLACZ, podczas którego gospodarz jest z
wszystkiego obżerany, a biesiadnicy (zaproszenie TRZEBA przyjąć) są zobowiązani do
wydania potlaczu co najmniej o tej samej wartości.
Z przesytu dóbr i dionizyjskiego charakteru społeczności kwakiutlów wynika charakter
dóbr nadmiarowych jako narzędzia walki o prestiż.
R. Benedict „Wzory kultury” (1934):
Jak większość Indian Amerykańskich, poza Indianami z Pueblów Południowo zachodnich,
plemiona te miały cechy dionizyjskie. Ostatecznym celem obrzędów religijnych była
ekstaza. Główny tancerz […] powinien dojść do całkowitego zapamiętania i przeżywać inne
życie[…]. W pieśniach sławią to szaleństwo, jako objaw nadprzyrodzony.

½ życia Kwakiutla to obrzędy religijne.

Wspólny taniec bractw (gdzie, dołączenie do bractwa = WYDAĆ POTLACZ)
Najlepsze bractwo – bractwo ludożerców (Kwakiutlowie żywili odrazę do ludzkiego mięsa
– taniec ludożerców był szaleństwem usankcjonowanym, tancerz „podjadał” widzów,
później wymiotował/wypluwał fragmenty ich ciała)
Ludożerca był kuszony przez kobietę i zakonserwowanym ludzkim ciałem. Po kapłańskich
egzorcyzmach będących elementem ceremoniału, jego szaleństwo ustępowało.
Podczas potlaczu dobra były rozdawane lub niszczone.
Miedziaki i derki z zabarwionej kory były symbolem bogactwa. Zaproszeni goście
obserwowali ich zniszczenie, będące symbolem potęgi i bogactwa wydającego ucztę.
Kryzys nastąpił, gdy biali zaczęli handlować z nimi kocami, kwakiutlowie zaczęli palić
koce, które oczywiście były tańsze od derek czy futer za które je wymieniali. Uczestnicy
palili więcej kocy, odwzajemniając się własnymi potlaczami (w jednym roku spłonęło
10 000 nabytych od białych kocy xD)
Wnioski Maussa:
- Poważna część naszej moralności dalej znajduje się w obszarze daru i zasad wzajemności
- Na szczęście zasada daru nie sprowadza relacji do kupiec-sprzedawca, wciąż istnieją tu
pewne, kulturowe wartości i reguły
- Wg Maussa zasada wzajemności przenika nasze życie publiczne, pod postacią choćby
emerytur czy świadczeń socjalnych
- W świetle zasady wzajemności musimy inaczej rozumieć zasady interesu i interesowności
- Wg Maussa zasada wzajemności to kontinuum – bezinteresowana gospodarka, np.
Eskimosów, kontra kapitalizm. Polem spornym są relacje, którymi żadna z tych zasad nie
włada w pełni.

Egalitaryzacja kwakiutlów- na skutek kryzysu „kocy”, każdy mógł wydać potlacz. Doszło
do patologii opartych na pożyczaniu kocy, na procent, by wydać potlacz, nim osiągnęło się
pełnie dorosłych, społecznych praw.
Władze Kanady i USA w XX wieku zakazały potlaczu. W odpowiedzi Indianie zaczęli
zdobywać wykształcenie, by wydawać potlacze w „postaci wirtualnej”, notując w
specjalnych dzienniczkach wzajemne zobowiązania. Instytucję potlaczu zalegalizowano
ponownie w latach 60. Wróciła do normy i do dziś jest praktykowana w pierwotnej,
ceremonialnej formie.