Ιανός

Ιανός
 Οικογένεια

Σύζυγος Γιουτούρνα

Venilia

Τέκνα Canens

Fontus
 Γονείς Σατούρνους[1] και Caelus και Entoria[1] και Εκάτη

Αδέλφια Hymnus[1]

Felix[1]

Faustus[1]

Ο Ιανός (λατινικά: Ianus) είναι ένας από τους παλαιότερους θεούς των Ρωμαίων. Στην ετρουσκική μυθολογία, αντιστοιχεί με το θεό Άνι.
Υπάρχουν διάφοροι μύθοι για την προέλευσή του και μερικοί που τον αναφέρουν ως θνητό βασιλιά του Latium, που κυβερνούσε μια πόλη σε
έναν λόφο και είχε ως γιο τον Τίβερη.

Ο θεός των ενάρξεων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ήταν ο θεός όλων των ενάρξεων και των μεταβάσεων [2]. Απεικονίζονταν συνήθως σε σημεία διαβάσεων, όπως είναι οι θύρες, οι πύλες και οι
γέφυρες. Κατά τη διάρκεια των θυσιών το πρώτο μέρος της προσφοράς αφιερωνόταν πάντα στον Ιανό και κατονομαζόταν πρώτος σε κάθε
κατάλογο θεοτήτων. Επίσης, η πρώτη ημέρα του έτους, η έναρξη της νέας χρονιάς και ο Ιανουάριος ήταν αφιερωμένος σε αυτή τη θεότητα,
υποδεικνύοντας παράλληλα και τη σημασία της για τον ημερολογιακό λατρευτικό κύκλο των Ρωμαίων.
Ο Ιανός απεικονιζόταν συχνά με δύο πρόσωπα και αποκαλείτο Janus bifrons, δηλαδή διπρόσωπος Ιανός και του ήταν αφιερωμένοι αρκετοί ναοί
στη Ρώμη. Ο διασημότερος όλων ήταν εκείνος που βρισκόταν Forum Romanum και οι πύλες του ήταν ανοικτές σε περίοδο πολέμου και κλειστές
σε περίοδο ειρήνης. Στις πιο πρώιμες περιόδους ο Ιανός απεικονιζόταν με το ένα πρόσωπο γενειοφόρο και το άλλο ξυρισμένο, γεγονός που
ώθησε ορισμένους ερευνητές να το αποδώσουν σε ζεύγη αντιθέτων, όπως είναι ο ήλιος και η σελήνη ή το γήρας και η νιότη.
Στο ρόλο του ως Φύλακα των Εισόδων και των Εξόδων, κρύβεται ίσως το θεμέλιο της πεποίθησης ότι ο συγκεκριμένος θεός αντιπροσώπευε τις
ενάρξεις. Διαβαίνει κανείς μια πύλη, μια πόρτα ή μια γέφυρα, προκειμένου να βρεθεί σε ένα νέο τόπο, οριοθετημένο τεχνητά ή φυσικά. Η
προφανής σύνδεση του ονόματός του με την ετρουσκική λέξη janua, που σημαίνει θύρα, δείχνει ότι αντίθετα με άλλες θεότητες ο Ιανός έχει
σημαντικές επιρροές από τις ετρουσκικές θρησκευτικές αντιλήψεις. Επίσης, για να ξεφύγουμε από τον Ιανουάριο και την πρώτη μέρα του έτους,
χρειάζεται εδώ να αναφερθεί ότι αρχικά, στις πρώιμες φάσεις της λατρείας του ο Ιανός ήταν παρών στην πρώτη μέρα κάθε διαφορετικού μήνα,
όπως επίσης ήταν παρών κατά την πρώτη μέρα της σποράς και την πρώτη μέρα της συγκομιδής. Ήταν παρών στη γέννηση, το γάμο και στο
θάνατο, σε όλες δηλαδή τις μεταβάσεις της ανθρώπινης ζωής. Η λέξη έναρξη ούτως ή άλλως υπονοεί και τη μετάβαση από μια πρότερη
κατάσταση ύπαρξης.

Γενικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η προέλευση αυτού του θεού διαφέρει, ανάλογα με την πηγή στην οποία απευθύνεται κανείς. Ο ένας μύθος αναφέρει ότι ο Ιανός ήταν θνητός
που έφθασε στο Latium από τη μαγική γη της Θεσσαλίας και ότι τον υποδέχθηκε η Καμέση. Το ζευγάρι παντρεύτηκε, μοίρασε το βασίλειο και
απέκτησε αρκετούς απογόνους, ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνεται ο Τίβερης, ο ποτάμιος θεός. Μετά το θάνατο της Καμέσης, Ο
Ιανός έγινε ο μοναδικός κυβερνήτης του
τόπου και έφτιαξε ένα ιερό που υπενθύμιζε
την απομάκρυνση του Saturnus από τον
Jupiter ή του Κρόνου από τον Δία, αν προτιμά κανείς τα ελληνικά
αντίστοιχα. Ως πρώτος βασιλέας του Latium, ο Ιανός εγκαθίδρυσε μια περίοδο ειρήνης, τιμιότητας και ευημερίας για το λαό του, μια περίοδο
γνωστή και ως Χρυσή Εποχή. Εισήγαγε την οικονομία, την καλλιέργεια και τους νόμους. Λέγεται επίσης ότι παντρεύτηκε αργότερα μια νύμφη
την Juturna, η πηγή της οποίας, όπως και το ιερό της, βρίσκονταν κοντά στο ναό του Forum Romanum. Ένα από τα παιδιά τους ήταν ο Fons
(επίσης γνωστός ως Fontus), θεός των πηγών. Μετά το θάνατό του ο Ιανός θεοποιήθηκε και έγινε Προστάτης της πόλης.
Οι ναοί του Ιανού στη Ρώμη ήταν πολυάριθμοι και ο σημαντικότερος ανάμεσά τους ήταν ο Ianus Geminus, ένα διαμπερές οικοδόμημα με δύο
αντικριστές πύλες, εκ των οποίων η μία έβλεπε προς την Ανατολή και η άλλη στη Δύση. Βρισκόταν στο Forum Romanum μέσω του οποίου
βάδιζε ο ρωμαϊκός στρατός για τη μάχη. Αυτός ο ιδιαίτερος ναός είχε μια συμβολική λειτουργία. Όταν τις πύλες του έκλειναν, αυτό σήμαινε ότι
υπήρχε ειρήνη στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Όταν οι πύλες του άνοιγαν, όλοι γνώριζαν πως οι Ρωμαίοι ήταν σε πόλεμο. Ανάμεσα στις βασιλείες
του Νουμά και του Αυγούστου, οι πύλες έκλεισαν μόνο μια φορά. Ο Ιανός είχε επίσης ένα ναό στο Forum Olitorium και ένα άλλο ναό που
κτίσθηκε προς τιμήν του στο Forum του Nerva. Αυτός ο ιδιαίτερος ναός διέθετε τέσσερις πύλες και ήταν γνωστός ως Ianus Quadrifons, δηλαδή
τετραπρόσωπος Ιανός.
Τούτη η θεότητα, που αντιμετωπιζόταν με τον δέοντα σεβασμό από τους Ρωμαίους, σφράγιζε με την παρουσία της τις περισσότερες πύλες της
Δεδομένου του
πόλης και εικονογραφικά διακόσμησε αρκετά νομίσματα της δημοκρατικής και της αυτοκρατορικής περιόδου.
ρόλου του ως φύλακα των Πυλών και της θέσης του ως θεού των Ενάρξεων, είναι
φανερό ότι ο Ιανός έπαιζε ένα σημαντικό ρόλο τόσο στον ρωμαϊκό μύθο, όσο και στη ρωμαϊκή θρησκεία, αν και δεν ανήκει στο κύριο πάνθεο.
Εκτός από το έτος και τον πρώτο μήνα, τον επικαλούνταν και στην αρχή κάθε νέας ημέρας ενώ συχνά του τον
 Επηρέαζε όλα
αποκαλούσαν Αχθοφόρο του Ουρανού.

όσα είχαν διπλή όψη και διπλό

νόημα στη ζωή και πολλές φορές συμβόλιζε τη μετάβαση από τον πρωτογονισμό
στον πολιτισμό. Υπάρχουν κάποιοι θρύλοι -όπως είδαμε- που χαρακτηρίζουν εν μέρει τούτη τη θεότητα αλλά δεν αποδίδουν τον πανάρχαιο
συμβολισμό της. Για παράδειγμα γνωρίζουμε ότι τα τέσσερα μάτια του τον βοήθησαν να πιάσει τη νύμφη Carna, αλλά δε γνωρίζουμε αν ήταν
αυτή η χρησιμότητά τους στη λατρευτική πρακτική. Παρεμπιπτόντως, ο γιος που γεννήθηκε από αυτόν τον γάμο, αντίθετα από τον γιο της
Juturna, δε λατρεύεται στη Ρώμη, όπως ο Fons, αλλά έγινε Βασιλιάς της Alba Longa. Ο μύθος της γενεαλογίας εδώ εξυπηρετεί ως βαθύτερο
θρησκευτικό πλέγμα κοινωνικής συμμαχίας μεταξύ της Ρώμης και άλλων πόλεων του Latium. Μένει τελικά να αναφέρουμε -και αυτό δικαιολογεί

την αρχαιότητά του- πως ο Ιανός δεν έχει αντίστοιχό του στη μυθολογία των
Ελλήνων.
Ο ναός του στη Ρώμη βρισκόταν σε ένα δρόμο που ονομαζόταν Argiletum, μια σημαντική οδό που συνέδεε το Forum Romanum και τα
κατοικημένα βορειοανατολικά προάστια. Ήταν ένας μικρός, ξύλινος ναός και το οικοδομικό υλικό υπονοεί ότι η λατρεία του θεού είναι πολύ

οι αρχαιότεροι κατάλογοι θεοτήτων

αρχαία. Τούτο επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι

συνήθως ξεκινούσαν με το όνομά του και έφερε το επίθετο divom

deus, που σημαίνει «ο θεός των θεών».

Ασσάριο που απεικονίζει το δαφνοστεφή Ιανό

Ο Ιανός ήταν, λοιπόν, μια πολύ αρχαία και σημαντική ρωμαϊκή θεότητα που προΐστατο ακόμα και στις θυσίες που προσφέρονταν σε άλλες
θεότητες. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι η σύγχρονη ακαδημαϊκή έρευνα κατανοεί επαρκώς τη λατρεία του θεού των πυλών και των ενάρξεων. Απ'
ό,τι φαίνεται βέβαια δεν την καταλάβαιναν και οι ίδιοι οι Ρωμαίοι, γεγονός που μας οδηγεί στην υπόθεση πως σε κάποιο σημείο υπήρξε μια
ασυνέχεια, μια διακοπή της λατρευτικής αλυσίδας, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να χαθούν τα πρωτογενή νοήματα και πιθανώς οι μύθοι που
συνδέονταν με τη λατρεία της θεότητας. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Αυγούστου, μάλιστα, (27 π.Χ. – 14), άρχισαν να
συνδέονται με τη λατρεία του Ιανού πρακτικές που δεν είχαν καμία σχέση με την αρχική λατρεία. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν φιλολογικές
μαρτυρίες της αρχαίας λατρευτικής περιόδου, κάτι που μας περιορίζει σε οποιαδήποτε προσπάθεια ανασύνθεσης της αρχικής λατρείας. Το μόνο
που γνωρίζουμε, είναι ότι ο θεός λατρευόταν σε αρκετές άλλες πόλεις της κοιλάδας του Τίβερη.

Οι πύλες του πολέμου και της ειρήνης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ναός στο Argiletum, όπως προαναφέρθηκε είχε δύο πύλες, ενώ το άγαλμα στεκόταν ανάμεσά τους, στη μέση του ναού. Σύμφωνα με
τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο ήταν ένα πολύ αρχαίο άγαλμα και συνάμα η απόδειξη πως η γλυπτική τέχνη υπήρχε στην Ιταλία από αρχαιοτάτων
χρόνων, (Φυσική Ιστορία 36.58). Ο θεός απεικονιζόταν με δύο γενειοφόρα κεφάλια. Τα δάχτυλα των χεριών του ήταν τοποθετημένα σε
παράξενες θέσεις, τις οποίες ο Πλίνιος ερμήνευσε ως ένδειξη του αριθμού 355, δηλαδή του αριθμού των ημερών του αρχαιότερου ρωμαϊκού
ημερολογίου. Αυτό μπορεί να ισχύει, αλλά είναι, φυσικά, καθαρή υπόθεση.
Άλλες υποθέσεις τέτοιου είδους αναφέρονται από τον Πλούταρχο, ο οποίος χρησιμοποίησε μια πηγή που χρονολογείται ανάμεσα στο 29 π.Χ. και
το 25 π.Χ.:
Ο Ιανός έχει επίσης έναν ναό στη Ρώμη με διπλές πύλες, τις οποίες αποκαλούν πύλες του πολέμου. Τούτο γιατί ο ναός είναι πάντα ανοικτός εν
καιρώ πολέμου, αλλά κλείνει σαν έλθει η ειρήνη. Το τελευταίο ήταν κάπως δύσκολο, και σπάνια συνέβαινε, δεδομένου ότι το βασίλειο συμμετείχε
πάντα σε κάποιο πόλεμο [...], (Πλούταρχος, Βίος βασιλέως Νουμά, 20.1-2).
Ο αυτοκράτωρ Αύγουστος ανέσυρε το μύθο από τη λήθη. Στην αυτοβιογραφία του αναφέρει:
Ήταν η θέληση των προγόνων μας η πύλη του Janus Quirinus να μένει κλειστή όταν οι νίκες εξασφάλιζαν την ειρήνη σε
ξηρά και θάλασσα σε όλη την αυτοκρατορία των Ρωμαίων. Από την ίδρυση της πόλης ως τη γέννησή μου, η παράδοση αναφέρει ότι κλείστηκε
μόνο μια φορά [από τον Νουμά και τον Μάνλιο], αλλά όταν έγινα πρώτος πολίτης η Σύγκλητος κατέληξε ότι θα πρέπει να μένει κλειστός σε τρεις
περιπτώσεις. (Αύγουστος, Αυτοβιογραφία, 13)
Η πύλη κλειδώθηκε για πρώτη φορά τον Ιανουάριο του 29, μετά τη νίκη του Αυγούστου επί του Μάρκου Αντωνίου και της Κλεοπάτρας. Και το
φθινόπωρο του 25, όταν υποτάχθηκαν οι Ισπανοί Κανταβριανοί. Ο χριστιανός συγγραφέας Ορόσιος αναφέρει ότι οι πύλες του Ιανού κλείστηκαν
για τρίτη φορά το 1 π.X., και έμειναν κλειστές για δώδεκα ολόκληρα χρόνια (Ιστορία του κόσμου ενάντια στους παγανιστές, 6.22). Βέβαια αυτό
μας αποκαλύπτει περισσότερα για τα θεολογικά ενδιαφέροντα του Ορόσιου παρά για τα αληθινά ιστορικά γεγονότα. Στην πραγματικότητα κατά
τη διάρκεια των δώδεκα χρόνων της παιδικής ηλικίας του Ιησού οι Ρωμαίοι ενεπλάκησαν σε διάφορους πολέμους και η αλήθεια είναι ότι δε
γνωρίζουμε επακριβώς πότε ήσαν κλειστές οι πύλες.
Σε ένα άλλο εδάφιο, ο Βιργίλιος με τη σειρά του ερμηνεύει το νόημα του τελετουργικού κλεισίματος των πυλών:
Οι φοβερές πύλες του πολέμου θα κλείσουν και θα σφαλίσουν ανάμεσά τους την άθεη και τρομακτική Λαγνεία του Αίματος, με την άσπλαχνη
αρματωσιά της, να βρυχάται ακόμα με ματωμένο στόμα, αλλά γερά δεμένη με αλυσίδες από σφυρήλατο ορείχαλκο στην πλάτη της.
(Βιργίλιος, Αινειάς, 1.293-296)
Με άλλα λόγια οι πύλες έκλειναν για να κρατήσουν φυλακισμένο τον πόλεμο. Όμως, οι σύγχρονοι του Βιργίλιου, ο Οβίδιος και
ο Οράτιος αναφέρουν ακριβώς το αντίθετο: Η Ειρήνη είναι εκείνη που φυλακίζεται στο ναό για να μη διαφύγει (Οβίδιος, Fasti 1.281 και
Οράτιος, Epist., 2.1.255). Για να κάνει τα πράγματα ακόμη πιο σύνθετα, ο Αύγουστος έχτισε εκεί ένα βωμό της Ειρήνης. Όμως, εξαιτίας ακριβώς
αυτής της ασάφειας, το κλείσιμο των πυλών του πολέμου ήταν ένα ισχυρό σύμβολο, που το χρησιμοποίησαν και μεταγενέστεροι αυτοκράτορες.
Μετά τη νίκη του στρατηγού Corbulo επί των Παρθών επί Νέρωνα, ο αυτοκράτορας έκλεισε τις πύλες το 66 και χαράχθηκαν νέα νομίσματα.

Η εξέλιξη της λατρείας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εν τω μεταξύ η λατρεία άλλαξε. Ο αυτοκράτορας Δομιτιανός αντικατέστησε το άγαλμα της παλιάς λατρείας με ένα τετραπρόσωπο, το οποίο
επέβλεπε τέσσερα ρωμαϊκά fora: το Forum της Ειρήνης, το Forum Transitorium, το Forum του Ιούλιου Καίσαρα και το Forum Romanum. Αυτό
αναφέρει τουλάχιστον ο ποιητής Μαρτιάλης (Epigram. 10.28.5-6), και τα λόγια του μας βοηθούν να εντοπίσουμε τον τόπο του ναού κοντά στο
κτήριο της Συγκλήτου (Curia Julia), αλλά οι ανασκαφές της περιόδου 1997-2000 δυστυχώς δεν απέδωσαν κάποιους καρπούς.
Ο ναός του Argiletum με τις Πύλες του Πολέμου δεν ήταν ο μοναδικός τόπος στον οποίο λάτρευαν οι Ρωμαίοι τον Ιανό. Στην άλλη πλευρά του
Τίβερη, στον λόφο του Ιανού, (Ianiculum), βρισκόταν ένας βωμός αφιερωμένος στον θεό. Ένας δεύτερος βωμός οικοδομήθηκε στον λόφο
Oppius, ο οποίος μάλιστα έπαιξε σημαντικό ρόλο σε τελετουργίες ενηλικίωσης, δηλαδή τελετές μετάβασης που βρίσκονταν υπό την προστασία
και εποπτεία του Ιανού. Ο ύπατος Marcus Duillius έκτισε έναν άλλο ναό στο Forum Holitorium, μετά τη νίκη του στη ναυμαχία των Μύλων (260
π.Χ.), ο οποίος ξαναχτίστηκε από τον αυτοκράτορα Τιβέριο. Σε αυτόν τον ναό ο πρώτος από τους δώδεκα βωμούς των μηνών του έτους ήταν
αφιερωμένος στον Ιανό. Τέλος, υπάρχει η Αψίδα του τετραπρόσωπου Ιανού, Janus Quadrifons, στο Velabrum, αλλά η ακριβής σημασία του
μνημείου δεν μας είναι κατανοητή. Ας ελπίσουμε ότι η περαιτέρω έρευνα θα μας οδηγήσει στην κατανόηση μιας σημαντικής αλλά εξίσου
μυστηριώδους θεότητας, που φαίνεται να παίζει έναν ιδιαίτερο ρόλο στο πάνθεο των ρωμαϊκών θεοτήτων.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

 Lyketsos G. C. , "Janus, Roman God of Doorways", στο Am J Psychiatry 156:1473, September 1999.—Cotterell A., A Dictionary of World
Mythology, Oxford University Press, (Oxford 1997): λήμμα "Janus"

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
1. ↑ Άλμα πάνω, στο:1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Carl Gottfried Wilhelm Vollmer: «Dr. Vollmer’s Wörterbuch der Mythologie aller Völker». (Γερμανικά) Iron Mountain Phoenix Data
Center. Στουτγκάρδη. 1874. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουλίου 2017. σελ. 188.
2. ↑ Varro apud Augustine De Civitate Dei VII 9 and 3; Servius Aen. I 449; Paulus ex Festus. v.Chaos p.45 L
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα Wikimedia
Commons έχουν
πολυμέσα σχετικά
με το θέμα
   Ιανός

 Ιανός: Άρθρο της Jona Lendering

 Ιανός στο Fasti του Οβίδιου σε μτφρ. James George Frazer: Janus in Ovid's Fasti

Αψίδα του Ιανού

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μετάβαση στην πλοήγησηΠήδηση στην αναζήτηση

Η λεγόμενη Αψίδα του Ιανού στη Ρώμη (στην πραγματικότητα ήταν άσχετη με αυτόν τον θεό)

Η Αψίδα του Ιανού (ιταλ. Arco di Giano) είναι η μοναδική τετράπυλη θριαμβική αψίδα που διασώζεται στη Ρώμη. Ανεγέρθηκε σε ένα
σταυροδρόμι στο βορειοανατολικό όριο του Φόρουμ Μποάριουμ (= «Αγορά βοοειδών»)[1], πάνω από τον κεντρικό αποχετευτικό αγωγό Cloaca
Maxima, που εκτεινόταν από το φόρουμ έως τον ποταμό Τίβερη. Σήμερα υπάγεται στο Διαμέρισμα (rione) Ρίπα, το δωδέκατο (R. XII) της
Ρώμης.
Η Αψίδα κτίστηκε στις αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ., χρησιμοποιώντας σπόλια, δηλαδή υλικό από παλαιότερα κτίρια, συμπεριλαμβανομένων
τούβλων, μαζί με θραύσματα κεραμικής, και ήταν καλυμμένη με λευκό μάρμαρο, επίσης προερχόμενο από παλαιότερα κτίρια.[1][2] Η ακριβής
χρήση του κτίσματος είναι ελάχιστα κατανοητή: πιστεύεται ότι ήταν μάλλον ένας δείκτης ορίων, παρά μια θριαμβική αψίδα.[3] Μια εναλλακτική
άποψη είναι ότι κτίστηκε για να παρέχει καταφύγιο στους εμπόρους της αγοράς βοοειδών.[4] Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι ήταν αφιερωμένη
στον Κωνσταντίνο Α΄ τον Μέγα ή τον Κωνστάντιο Β´ και ήταν γνωστή ως «Αψίδα του Αποθεωθέντος Κωνσταντίνου». Το ύψος της είναι 16 μέτρα
και το πλάτος της 12 μέτρα.

Η Αψίδα όπως ήταν στα μέσα του 18ου αιώνα, με το επάνω μέρος της ακόμα στη θέση του.

Ο κάθε πυλώνας της Αψίδας έχει δύο σειρές από τρεις κόγχες στην κάθε όψη του. Φαίνεται λογικό ότι σε καθεμιά από τις 48 αυτές εσοχές
υπήρχε και από ένα άγαλμα, αλλά κανένα ευρεθέν δεν έχει ταυτοποιηθεί ότι ανήκε στην Αψίδα. Ο λίθος στην κορυφή του κεντρικού τόξου στη
βόρεια πλευρά πιστεύεται από μερικούς αρχαιολόγους ότι παριστάνει τη θεά Μινέρβα[3], ενώ άλλοι πιστεύουν ότι ίσως είναι το Παλλάδιο της
Τροίας.[1] Το σημερινό όνομα της Αψίδας προέρχεται μάλλον από την εποχή της Αναγεννήσεως ή αργότερα και δεν το χρησιμοποιούσαν κατά
την αρχαιότητα. Η σύνδεση με τον διπρόσωπο ρωμαϊκό θεό Ιανός προήλθε από τη δομή του κτίσματος και συγκεκριμένα από τις 4 προσόψεις
και 4 καμάρες του: ο Ιανός παριστανόταν μερικές φορές με τέσσερα αντί με δύο πρόσωπα (Ianus Quadrifons)[4], ενώ υπάρχουν κτίσματα που
σχετίζονται με αυτόν και μνημονεύονται σε ιστορικές περιγραφές της αρχαίας Ρώμης.
Κατά τον Μεσαίωνα η Οικογένεια Φραντζιπάνι (Frangipani) μετέτρεψε την αψίδα σε φρούριο και εξαιτίας αυτού του γεγονότος το κτίσμα
διασώθηκε άθικτο μέχρι το 1830. Εκείνο το έτος το πάνω μέρος του κατεδαφίσθηκε, επειδή πιστευόταν λανθασμένα ότι δεν ανήκε στο αρχικό
οικοδόμημα. Ωστόσο υπάρχει μια σκάλα στο εσωτερικό του βορειοδυτικού πυλώνα, που παρείχε πρόσβαση σε αυτό το επάνω επίπεδο.
Αρχικώς υπήρχαν σιδερένιοι σύνδεσμοι που συγκρατούσαν ενωμένους τους μαρμάρινους ογκόλιθους της Αψίδας, αλλά αυτοί αφαιρέθηκαν τον
Μεσαίωνα, αφήνοντας το κτίσμα στη σημερινή διάτρητη εμφάνισή του.[3] Θραύσματα της αφιερωματικής επιγραφής βρίσκονται σήμερα στο
εσωτερικό του γειτονικού ναού του Αγίου Γεωργίου (Σαν Τζόρτζιο ιν Βελάμπρο).
Το κοινό δεν έχει πρόσβαση στην Αψίδα του Ιανού μετά την έκρηξη μιας βόμβας μπροστά από τον Ναό του Αγίου Γεωργίου τη νύκτα της 27ης
Ιουλίου 1993. Είναι το μοναδικό μνημείο του Φόρουμ Μποάριουμ που δεν έχει αναστηλωθεί.[2] The Αψίδα του Μαλμποργκέττο, λίγο έξω από τη
Ρώμη, περιέχει επίσης τα υπολείμματα μιας παλαιάς ρωμαϊκής τετράπυλης αψίδας.

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

 Κατάλογος αρχαίων μνημείων στη Ρώμη

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
1. ↑ Άλμα πάνω, στο:1,0 1,1 1,2 «Rome, Arch of Janus Quadrifrons». Livius. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2016.
2. ↑ Άλμα πάνω, στο:2,0 2,1 «Arch of Janus». World Monuments Fund. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2016.

3. ↑ Άλμα πάνω, στο:3,0 3,1 3,2 Cartwright, Mark. «Arch of Janus». Ancient History Encyclopedia. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2016.

4. ↑ Άλμα πάνω, στο:4,0 4,1 «Arch of Janus». A view on cities. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2016.

Ιανός, ο Ρωμαίος θεός με καταγωγή από τα Φάρσαλα…(Θεσσαλία)

Ο διπρόσωπος αλλά όχι υποκριτής θεός, Ιανός.

Συναντάμε διάφορες εκδοχές και μύθους για την καταγωγή του. Μία εξ αυτών, θέλει τον Ιανό να κατάγεται από την Θεσσαλία, πριν
εξοριστεί στη Ρώμη.
Αρχαίος θεός της Ιταλίας, oΙανός, όπως και πολλοί άλλοι Έλληνες θεοί, που έκαναν «καριέρα», μετά την μετακόμισή τους από την
Ελλάδα στην Ιταλία. Ίσως λόγω αυτής της καταγωγής του, δέχθηκε κατά τους μεταγενέστερους χρόνους την επίδραση της διπλής
μορφής του Έλληνα Ερμή ή ίσως τον κουβαλούσε ήδη εντός του.
Δεν τον συναντάμαι σε άλλες θρησκείες. Την Ρώμη, την «κατέκτησε» δια του Ρωμύλου, αυτός τον εισήγαγε στην πόλη της Ρώμης
όπου και διατήρησε την αίγλη του, μέχρι την επικράτηση του χριστιανισμού, έως και τον 4ο μ.Χ αιώνα.
Κατά την λαϊκή παράδοση υπήρξε ο αρχαιότερος βασιλιάς της χώρας και βασίλεψε κατά τον Χρυσό αιώνα του Λατίου (Latium) και
θεοποιήθηκε μετά τον θάνατό του.
Αυτός πρώτος, φιλοξένησε τον Κρόνο, στη χώρα του και διδάχθηκε από τον θεό, την γεωργία και πολλές άλλες τέχνες, μεταξύ των
οποίων η ναυπηγική και η χάραξη νομισμάτων. Ίσως γι ΄αυτό η μορφή του συναντάται σε πολλά νομίσματα πόλεων της Ιταλίας και
ειδικά της Ρώμης, καθώς επίσης και σε πολλά μετάλλια.
  
Πηγή φωτογραφίας: εγκυκλοπαίδειες
Θεός των δημοσίων πυλών, από τις οποίες διέρχονταν οι κύριες οδοί στην πόλη. Ίσως γι΄αυτό αργότερα, ονομάσθηκε Janus και κάθε
θολωτή θύρα. (από τη ετρουσκική λέξη Janua, που σήμαινε θύρα).Τόσο η ετρουσκική λέξη Janua, όσο και το προσωνύμιο του, ως
Ιανός «Κυρίνος» (αρχικά θεός των Σαβίνων, οι οποίοι διέμεναν δίπλα στον ποταμό Τίβερη), φανερώνουν πως οι Ρωμαίοι
ενσωμάτωσαν αρκετές θεότητες στο λατρευτικό τους σύστημα και επηρεάστηκαν ταυτόχρονα από τις αντιλήψεις λαών όπως οι
Ετρούσκοι και οι Σαβίνοι.
«Μεγάλη πόρτα θα διαβείς!», λένε όλοι οι λαοί του κόσμου, εννοώντας κυριολεκτικά και μεταφορικά την διέλευση, την μετάβαση από
μια υφιστάμενη κατάσταση σε κάποια νέα.
Τον συναντάμε στη γέννηση, στο γάμο, στο θάνατο, σε όλες τις ανθρώπινες μεταβάσεις. Όπου υπάρχει μια καινούρια αρχή, μια
έναρξη, με την οποία ο άνθρωπος μεταβαίνει από μια  πρότερη κατάσταση σε μία άλλη, σε μία νέα, εκεί συναντάμε πρώτο και
καλύτερο το Ιανό. Νέος τρόπος ζωής, νέος τόπος διαμονής ,νέος τρόπος ύπαρξης!
Το αρχαίο Ιερό του στην Αγορά, το οποίο είχε χτίσει ο βασιλιάς Νουμάς, είχε την μορφή διπλού τόξου, και έτσι απεικονίζεται σε
νόμισμα της περιόδου του Νέρωνα.
Πηγή φωτογραφίας: εγκυκλοπαίδειες
Σε όλες τις δημόσιες πύλες και διασταυρώσεις, υπήρχαν ιερά Του. Προστάτης όσων έφευγαν και όσων επέστρεφαν στην πόλη, γι΄
αυτό και σύμβολά του, το κλειδί, η ράβδος και η απεικόνιση με δύο αντιθέτων διευθύνσεων, πρόσωπό Του.

Στο Ιερό της Αγοράς, το άγαλμα του, το ένα πρόσωπό του είχε κατεύθυνση την Ανατολή
και το άλλο τη Δύση, προς τις δύο όψεις του τόξου, όπως ήταν και ο ναός.
Στις μεταγενέστερες χριστιανικές εκκλησίες το Ιερό «κοιτά» πάντα την
Ανατολή και η Κύρια Πύλη τη Δύση.
Λέγεται επίσης πως οι θύρες του Ναού της Αγοράς, ήταν ανοιχτές σε περιόδους πολέμων και κλειστές όταν επικρατούσε ειρήνη.
Σαφής και πειστική ερμηνεία για αυτή την συνήθεια δεν υπάρχει. Ήταν κλειστές σε περίοδο ειρήνης, ίσως για να φυλάσσετε ως
ακριβός θησαυρός, η ειρήνη εντός του. Παρά το γεγονός της φύλαξής της όμως και για 11 αιώνες εώς και τον 4ομ.Χ αιώνα, 10 φορές
μόνο και μάλιστα για μικρό χρονικό διάστημα, έκλεισαν, οι θύρες του ιερού Του. Από αυτήν ακριβώς την συνήθεια, που κατά κάποιο
τρόπο δημιουργεί σύνδεση με την παναρχαία επίσης συνήθεια των ανθρώπων , τον πόλεμο, να προήλθε λανθασμένα, ο
χαρακτηρισμός του ως πολεμικός Θεός.
Το ουσιωδέστερο χαρακτηριστικό του ήταν ότι θεωρούνταν ο θεός πάσης αρχής ή έναρξης ή μετάβασης, (της ημέρας, του μήνα, του
έτους κλπ), γι΄ αυτό τον συναντάμε και ως MatutinusJunonious, έχοντας ως μέρες εορτής τις Καλένδες που εορταζότανε τον πρώτο
μήνα του έτους, δηλαδή τον Januarious (Ιανουάριο), εξ αιτίας του οποίου (Ιανός: Janus) ονομάσθηκε έτσι, oσυγκεκριμένος μήνας.
Εκτός επίσης από την 1η του Ιανουαρίου, γιορταζότανε και την 1η του κάθε μήνα.
Πηγή φωτογραφίας: εγκυκλοπαίδειες

Από το δεύτερο ουσιώδες στοιχείο του χαρακτήρα του, του αποδόθηκε

το προσωνύμιο «πατέρας του χρόνου», καθώς σε κάθε είδους δέηση ή
θρησκευτική τελετή, σε αυτόν πρώτα γινόταν ειδική μνεία και το όνομά
του, ήταν το πρώτο στον «κατάλογο των Θεών», με δεύτερο αυτό του
Δία, όπου φέρει το επίθετο Divom Deus, «θεός των θεών».
Αρχικά, όπως είπαμε, τα ιερά του ήταν δίτοξα ή διμέτωπα, αργότερα δε έγιναν τετραμέτωπα και υπήρξαν πολυάριθμα και όλα με
αγάλματα, με ποιο γνωστό το επίχρυσο άγαλμα, δώρο του Αυγούστου. Δυστυχώς όμως αγάλματα των Ιερών του δεν έχουν διασωθεί
και την μορφή του, την γνωρίσαμε μέσα από την απεικόνισή του στα νομίσματα και τα μετάλλια.
Αποκρυφισμός
Στην αρχαία μυσταγωγία, ο Ιανός συμβολίζει την υπέρτατη στο χρόνο, αμετάβλητη αρχή του Σύμπαντος, στην οποία το παρελθόν και
το μέλλον, είναι ένα και το αυτό.
Στις εκ διαμέτρου αντίθετα βλέπουσες μορφές του Ιανού,
οι μύστες βλέπανε την Αλήθεια. Με βάση την Αλήθεια αυτή, οφείλουμε αφού εμβαθύνουμε
στο Παρελθόν να προχωράμε μπροστά, για να φτιάξουμε το καλύτερο δυνατό Αύριο και για να το πετύχουμε αυτό είναι απαραίτητο
να στηριζόμαστε στα διδάγματα του παρελθόντος.

Ο Ιανός, όπως αναφέραμε, απεικονίζεται συνήθως με κλειδί ανά

χείρας, καθώς θεωρούνταν ο θεματοφύλακας των μυσταγωγικών
Αληθειών και μόνο αυτός ήταν ταγμένος να «ανοίγει» και να
«κλείνει», τα μυστηριακά Άδυτα και να τα αποκαλύπτει στους
ξεχωριστούς, σε αυτούς που διέθεταν την πνευματική ικανότητα,
προφυλάσσοντας τα ταυτόχρονα με ζήλο από την βέβηλη
περιέργεια όσων δεν μπορούσαν να τα κατανοήσουν.
Ο διπρόσωπος αυτός θεός, επ’ ουδενί όμως με την έννοια του υποκριτή, συμβόλιζε την μετάβαση από το πρωτόγονο στο
πολιτισμένο. Παρουσιάζεται συνοδευόμενος και από την ημισέληνο, αντίστοιχη του θεού Ερμή των Ελλήνων και απεικονίζει τον
δεσμό ο οποίος υπάρχει μεταξύ της έννοιας του χρόνου και της δημιουργού των μορφών, η οποία συλλαμβάνει μέσα της, τις μορφές,
εμπνεόμενη από την παράδοση, δηλαδή την κληρονομικότητα, δηλαδή το DNA!
Στο πέρασμα των χρόνων «χάνει» τις βαθύτερες έννοιες που τον δημιούργησαν και γίνεται ένας ποιο «επιφανειακός» θεός κάτι που
τον αποκόπτει από το παρελθόν του και κάνει δυσκολότερο το έργο της ερμηνείας των συμβολισμών του.
Ο Ιανός της Αλλοτροπίας
Ο Ιανός επιστρέφει στην Ελλάδα το 2011μ.Χ (αλλά λίγο νοτιότερα από τον τόπο καταγωγής του, τη Θεσσαλία) και εγκαθίσταται ως
«θεός»-έμβλημα στο Μουσείο της Αλλοτροπίας, στην Αντίκυρα Βοιωτίας, με όλους τους βαθύτερους συμβολισμούς του και
σημαιοφόρος 200 και πλέον δράσεων πολιτισμού, ενάρξεων και μεταβάσεων και «σφραγίζει» με δόξα και τιμή την κάθε της, επίσημη
στιγμή.
 
                   
Χαρακτικό: Θανάσης Νέτας
Το 2020μ.Χ αποφασίζει να μας επισκεφθεί ξανά, ως «μεσογειακός τυφώνας». Μήπως όμως απλά ήρθε να μας υπενθυμίσει με την
παρουσία του, τις βασικές αξίες και αλήθειες της ζωής;
Μήπως ήρθε ως τιμωρός για τα τραύματα που προξενούμε στη φύση, με τον τρόπο που της συμπεριφερόμαστε;
Μήπως, λέω μήπως…;
Όπως κι αν ήρθε, όταν ξυπνούν οι θεοί πρέπει να αναθεωρούμε τη ζωή και τα έργα μας!
Φωτογραφία: διαδικτύου
Πηγές πληροφοριών: βιβλία
Γράφει η : Δήμητρα Παρασχαράκη,
Διευθύντρια του Μουσείου της Αλλοτροπίας.