ΗΛΕΚΤΡΟΤΕΧΝΙΚΑ ΥΛΙΚΑ

Γ΄ ΕΞΑΜΗΝΟ
ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ & ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

ΔΡΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΛΛΩΝ -
ΔΥΝΑΜΙΚΑ ΟΞΕΙΔΟΑΝΑΓΩΓΗΣ -
ΓΑΛΒΑΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ -
ΓΑΛΒΑΝΙΚΗ ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΜΕΤΑΛΛΩΝ
 Οξείδωση και αναγωγή
Οξείδωση είναι η αντίδραση κατά την οποία αποβάλλονται ηλεκτρόνια από
ένα στοιχείο ή μία ένωση και αυξάνει ο αριθμός οξείδωσης ενός στοιχείου:
𝒁𝒏 − 𝟐𝒆− → 𝒁𝒏𝟐+
Αναγωγή είναι η αντίδραση κατά την οποία προσλαμβάνονται ηλεκτρόνια από
ένα στοιχείο ή μία ένωση και μειώνεται ο αριθμός οξείδωσης ενός στοιχείου:
𝟏/𝟐𝑶𝟐 + 𝟐𝒆− → 𝑶𝟐−
Οι αντιδράσεις αυτές δεν μπορεί να συμβαίνουν ξεχωριστά αλλά γίνονται
ταυτόχρονα, αφού τα e- που χάνει ένα στοιχείο ή ένωση πρέπει να τα
προσλαμβάνει ένα άλλο στοιχείο ή ένωση. Για τον λόγο αυτό δεν μπορούμε να
διαχωρίσουμε το φαινόμενο της οξείδωσης από αυτό της αναγωγής και
χρησιμοποιούμε τον όρο οξειδοαναγωγή.
Οι παραπάνω αντιδράσεις ονομάζονται ημιαντιδράσεις οξείδωσης και
αναγωγής. Η συνολική οξειδοαναγωγική αντίδραση προκύπτει από την
πρόσθεση των δύο ημιαντιδράσεων:
𝒁𝒏 + 𝟏/𝟐𝑶𝟐 → 𝒁𝒏𝟐+ + 𝑶𝟐− ή 𝒁𝒏 + 𝟏/𝟐𝑶𝟐 → 𝜡𝒏𝑶
 Αναγωγικά – οξειδωτικά σώματα
Αναγωγικά σώματα είναι αυτά που μπορούν να προκαλούν αναγωγή σε
άλλα σώματα, επομένως τα ίδια οξειδώνονται αποβάλλοντας ηλεκτρόνια,
τα οποία προσλαμβάνουν τα σώματα που ανάγονται.
Οξειδωτικά σώματα είναι αυτά που μπορούν να προκαλέσουν
οξείδωση, επομένως τα ίδια ανάγονται.
Όλα τα μέταλλα (Μ) έχουν την τάση να αποβάλουν ένα ή περισσότερα
ηλεκτρόνια, σε διαφορετικό βαθμό το καθένα, και να μετατρέπονται σε
θετικά φορτισμένα ιόντα - κατιόντα. Δηλαδή είναι ηλεκτροθετικά
στοιχεία, έχουν την προδιάθεση να οξειδώνονται και επομένως είναι
αναγωγικά στοιχεία:

𝑴 ⇄ 𝑴𝒏+ + 𝒏𝒆 αντίδραση οξείδωσης

Οι οξειδώσεις των μετάλλων γίνονται αυθόρμητα και έχουν σαν

αποτέλεσμα την ενεργειακή υποβάθμισή τους.

3
 Ημιστοιχεία
Όταν ένα έλασμα μετάλλου Μ βυθιστεί σε νερό ή υδατικό διάλυμα
άλατός του, που περιέχει ιόντα του (Μn+), άτομα από την επιφάνεια του
ελάσματος θα οξειδωθούν, θα διαλυτωθούν και θα μεταφερθούν υπό
τη μορφή κατιόντων Μn+ στο διάλυμα, σύμφωνα με την αντίδραση:

𝑴 ⇄ 𝑴𝒏+ + 𝒏𝒆

Το σύστημα μεταλλικού
ελάσματος/διαλύματος ιόντων
του, στο οποίο βρίσκονται σε
ισορροπία δύο καταστάσεις
του M με διαφορετικό αριθμό
οξείδωσης, οι Μ με ΑΟ=0 και
Μn+ με ΑΟ=n+, ονομάζεται
ημιστοιχείο και συμβολίζεται
ως: Μ(s)/Μn+(aq)

4
 Ημιστοιχεία
Ημιστοιχείο γενικότερα είναι ένα σύστημα στο οποίο υπάρχει πάντα
ένα αγώγιμο ηλεκτρόδιο (ηλεκτρονικός αγωγός) και ένα
οξειδοαναγωγικό ζεύγος σε ισορροπία. Το οξειδοαναγωγικό ζεύγος
αποτελείται από δύο μορφές της ίδιας χημικής οντότητας, που
βρίσκονται σε διαφορετικές καταστάσεις οξείδωσης – οξειδωμένη και
ανηγμένη.
Στο ημιστοιχείο Μ(s)/Μn+(aq) για παράδειγμα, η οξειδωμένη μορφή με τον
μεγαλύτερο αριθμό οξείδωσης Μn+ βρίσκεται σε ισορροπία με την
ανηγμένη μορφή Μ με τον μικρότερο αριθμό οξείδωσης.
𝐌 ⇆ 𝐌𝐧+ + 𝐧𝐞
ανηγμένη μορφή ⇆ οξειδωμένη μορφή + ne

Το αγώγιμο ηλεκτρόδιο είναι απαραίτητο, γιατί λειτουργεί σαν μία

δεξαμενή ηλεκτρονίων, από όπου αντλούνται ή όπου συγκεντρώνονται
ηλεκτρόνια. Στην περίπτωση του ημιστοιχείου Μ(s)/Μn+(aq) το ίδιο το
μέταλλο Μ(s) παίζει τον ρόλο τόσο της ανηγμένης μορφής του
οξειδοαναγωγικού ζεύγους όσο και του αγώγιμου ηλεκτροδίου.
5
Ηλεκτροδιακό δυναμικό – Δυναμικό ημιστοιχείων
Όταν άτομα από την επιφάνεια του ελάσματος ενός μετάλλου Μ που
βρίσκεται βυθισμένο σε νερό ή υδατικό διάλυμα ιόντων του (Μn+),
οξειδώνονται, μεταφέρονται υπό τη μορφή κατιόντων Μn+ στο διάλυμα.
Τα ιόντα που περνούν στο διάλυμα αφήνουν στο μεταλλικό έλασμα τα
αντίστοιχα ηλεκτρόνια και το φορτίζουν αρνητικά, ενώ το διάλυμα
φορτίζεται θετικά. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας
φορτισμένης διπλής στοιβάδας μεταξύ του ελάσματος και του
διαλύματος (διπλοστοιβάδα Helmholz) και την εμφάνιση ενός
δυναμικού.

Το δυναμικό αυτό ονομάζεται

ηλεκτροδιακό δυναμικό ή δυναμικό
του ημιστοιχείου Μ/Μn+, εξαρτάται από
τη φύση του μετάλλου, τη θερμοκρασία
και τη συγκέντρωση των ιόντων του
μετάλλου στο διάλυμα και αποτελεί μέτρο
του φορτίου που αποκτά το ηλεκτρόδιο.
6
 Πρότυπο ηλεκτρόδιο υδρογόνου
Η απευθείας μέτρηση του απόλυτου δυναμικού ενός ημιστοιχείου δεν είναι
δυνατή, αφού οι διατάξεις μέτρησης δυναμικών μετρούν μόνο διαφορές
δυναμικού.
Για να γίνει σύγκριση των διαφόρων ημιστοιχείων, δηλαδή σύγκριση των
δυναμικών τους και επομένως και των φορτίων των ηλεκτροδίων τους,
αυτό μπορεί να γίνει έμμεσα με σύγκριση κάθε ημιστοιχείου με κάποιο
κοινό ημιστοιχείο αναφοράς, το οποίο παρουσιάζει σταθερό δυναμικό
και επαναληψιμότητα.
Σύμφωνα με τη σύμβαση της IUPAC (International Union of Pure and
Applied Chemistry), σαν πρότυπο ημιστοιχείο αναφοράς, για τη
μέτρηση των δυναμικών των ημιστοιχείων, επιλέχθηκε το πρότυπο
ηλεκτρόδιο του υδρογόνου (Standard Hydrogen Electrode - SHE).
Στο πρότυπο ηλεκτρόδιο υδρογόνου για τις πρότυπες συνθήκες (P=1atm,
Τ=25οC και αΗ+=1M) δόθηκε συμβατικά τιμή δυναμικού ίση με μηδέν.

7
Αποτελείται από αδρανές ηλεκτρόδιο
λευκοχρύσου (Pt) εμβαπτισμένο σε διάλυμα
υδροχλωρικού οξέος, ενεργότητας ιόντων
υδρογόνου αΗ+=1Μ (1mol Η+/L), στην επιφάνεια
του οποίου διοχετεύεται αέριο H2 με P=1atm και Πρότυπο ηλεκτρόδιο υδρογόνου
Τ=25οC.
Η αντίδραση στο ημιστοιχείο είναι:
H2 ⇄ 𝟐𝑯+ + 𝟐𝒆
Yδρογονοκατιόντα (Η+) περνούν στο διάλυμα
του υδροχλωρικού οξέος, φορτίζοντάς το θετικά,
H2(g) P=1 atm
εγκαταλείποντας τα αντίστοιχα ηλεκτρόνια στο Ηλεκτρόδιο Pt

ηλεκτρόδιο του λευκοχρύσου που φορτίζεται

αρνητικά. Έτσι εμφανίζεται δυναμικό μεταξύ του
ηλεκτροδίου και του διαλύματος. Σύρμα Pt

Τελικά αποκαθίσταται η παραπάνω ισορροπία

μεταξύ του υδρογόνου και των Ηλεκτρόδιο Pt
υδρογονοκατιόντων στο διάλυμα.
Αέριο Η2
Έχοντας ρυθμίσει τη θερμοκρασία, την πίεση και
τη συγκέντρωση των υδρογονοκατιόντων στο
διάλυμα του οξέος, έχουμε ρυθμίσει τις
παραμέτρους που επηρεάζουν τη θέση
ισορροπίας της παραπάνω αντίδρασης άρα και
το δυναμικό του ηλεκτροδίου. 8
 Πρότυπα (κανονικά) δυναμικά ημιστοιχείων
Μετρώντας πειραματικά το δυναμικό οποιουδήποτε ημιστοιχείου ως
προς το πρότυπο ηλεκτρόδιο υδρογόνου, αυτό θα αντιστοιχεί στο
δυναμικό του ημιστοιχείου λόγω της ηλεκτροχημικής δράσης που γίνεται
σε αυτό, αφού το δυναμικό του υδρογόνου θεωρείται ίσο με μηδέν.
Με τον τρόπο αυτό μετρήθηκαν τα δυναμικά διαφόρων ημιστοιχείων, σε
πρότυπες επίσης συνθήκες, δηλαδή θερμοκρασία διαλύματος 25οC και
ενεργότητες ιόντων ίσες με 1 Μ, τα οποία ονομάστηκαν πρότυπα ή
κανονικά δυναμικά και συμβολίζονται με Eo.
Τα δυναμικά αυτά μετρήθηκαν κατά IUPAC με σύνδεση του
ηλεκτροδίου υδρογόνου στον αρνητικό πάντα ακροδέκτη του
βολτομέτρου και των προς μέτρηση ημιστοιχείων στον θετικό. ΄Ετσι οι
τιμές αυτές των πρότυπων δυναμικών των ημιστοιχείων κατά IUPAC
αναφέρονται σε αντιδράσεις αναγωγής στα ημιστοιχεία και δίνονται
σε πίνακες.

9
Πρότυπα δυναμικά αναγωγής ημιστοιχείων
Ηλεκτροδιακή σειρά των στοιχείων

10
 Γιατί τα δυναμικά κατά IUPAC αναφέρονται σε
ημιαντιδράσεις αναγωγής?
Όταν συνδυάζονται δύο διαφορετικά ημιστοιχεία, με διαφορετική προδιάθεση
για οξείδωση, αυτό στο οποίο η ημιαντίδραση οξείδωσης είναι εντονότερη
φορτίζεται πιο αρνητικά από το δεύτερο, γιατί σε αυτό ελευθερώνονται
περισσότερα ηλεκτρόνια από την ημιαντίδραση οξείδωσης. Επομένως
αναπτύσσεται μία διαφορά δυναμικού μεταξύ των δύο ημιστοιχείων και το
ημιστοιχείο στο οποίο γίνεται εντονότερη η ημιαντίδραση οξείδωσης θα είναι
αρνητικά φορτισμένο ως προς το άλλο.
A B
ne
ne
ne
ne ne
ne Bn+ ne
Αn+ Αn+ Bn+
Αn+
Αn+ Αn+

π.χ. έστω ότι στο ημιστοιχείο A/An+ η οξείδωση είναι εντονότερη από το Β/Βn+. Θα
παραμένουν περισσότερα e στο ηλεκτρόδιο Α και θα φορτίζεται πιο αρνητικά από το
11
ηλεκτρόδιο Β.
 Γιατί τα δυναμικά κατά IUPAC αναφέρονται σε
ημιαντιδράσεις αναγωγής?
Όταν το ένα από τα δύο συνδυαζόμενα ημιστοιχεία είναι το ηλεκτρόδιο
υδρογόνου, συνδέοντάς το πάντα στον αρνητικό ακροδέκτη του
βολτομέτρου για μέτρηση των πρότυπων δυναμικών των διαφόρων
ημιστοιχείων, θεωρούμε ότι σε αυτό γίνεται ημιαντίδραση οξείδωσης και
αποτελεί το αρνητικά φορτισμένο ημιστοιχείο. Επομένως τα μετρούμενα
δυναμικά των άλλων ημιστοιχείων αναφέρονται σε ημιαντιδράσεις
αναγωγής.

Εάν πράγματι στο ηλεκτρόδιο υδρογόνου η οξείδωση είναι εντονότερη σε

σχέση με το δεύτερο ημιστοιχείο το οποίο συνδέεται μαζί του, το
μετρούμενο δυναμικό θα έχει θετική τιμή, αφού το ηλεκτρόδιο υδρογόνου
είναι αυτό που φορτίζεται πιο αρνητικά. Σε αντίθετη περίπτωση, το
μετρούμενο δυναμικό θα έχει αρνητική τιμή, αφού το ηλεκτρόδιο
υδρογόνου θα είναι θετικά φορτισμένο ως προς το ημιστοιχείο του οποίου
μετράται το δυναμικό.

12
 Πρότυπα δυναμικά οξείδωσης
Στη βιβλιογραφία δίδονται και πίνακες πρότυπων δυναμικών για αντιδράσεις
οξείδωσης, οι οποίες μετρώνται με σύνδεση του ηλεκτροδίου υδρογόνου στον
θετικό ακροδέκτη του βολτομέτρου. Στην πράξη οι τιμές των πρότυπων
δυναμικών οξείδωσης είναι αντίθετες από τις τιμές των πρότυπων δυναμικών
αναγωγής.
π.χ. το πρότυπο δυναμικό για την αντίδραση αναγωγής για το
ημιστοιχείο Ni/Ni2+: Ni2+ + 2e → Ni ισούται με - 0,26 V επομένως το
πρότυπο δυναμικό οξείδωσης για την αντίστροφη αντίδραση:
Ni → Ni2+ + 2e ισούται με + 0,26V.

Ηλεκτρόδιο
Λευκοχρύσου
Γέφυρα άλατος

Πρότυπο
Ηλεκτρόδιο Πρότυπο
Νικελίου Ηλεκτρόδιο
Ν(-) Υδρογόνου
Υ (+)

13
Πληροφορίες από τα πρότυπα δυναμικά αναγωγής
Τα πρότυπα δυναμικά προσδιορίζουν την οξειδωτική ή αναγωγική
ισχύ ουσιών κάτω από πρότυπες συνθήκες.
α. Όσο τα δυναμικά αναγωγής αυξάνονται αλγεβρικά, τόσο οι
αντιδράσεις αναγωγής τείνουν να προχωρήσουν από αριστερά προς
τα δεξιά, δηλαδή αυξάνεται η προδιάθεση για αναγωγή και
επομένως η οξειδωτική δράση. Αντίθετα όσο μικρότερες αλγεβρικά
οι τιμές των Εο, τόσο οι αναγραφόμενες αντιδράσεις τείνουν να
προχωρήσουν από δεξιά προς τα αριστερά, δηλαδή αυξάνεται η
προδιάθεση για οξείδωση και επομένως η αναγωγική δράση.

Επομένως η ηλεκτροδιακή σειρά αποτελεί και μία σειρά

αυξανόμενης “ευγένειας” των μετάλλων, εφόσον αυξανομένης
της τιμής των Εο μειώνεται η προδιάθεση για οξείδωση.

14
Πληροφορίες από τα πρότυπα δυναμικά αναγωγής

Παραδείγματα:
 Aπό τον πίνακα των πρότυπων δυναμικών προκύπτει ότι το Li,
πρώτο στοιχείο στον πίνακα με EoLi+/Li = - 3,04 V, είναι το στοιχείο
που οξειδώνεται πιο εύκολα και προκαλεί αναγωγές, επομένως
είναι το πιο αναγωγικό στοιχείο.
 Aντίστροφα το F, τελευταίο στοιχείο στον πίνακα με EoF2/F- = +2,87
V, έχει τη μεγαλύτερη προδιάθεση αναγωγής επομένως είναι το πιο
οξειδωτικό στοιχείο.
 Ο Ζn (EoΖn+2/Zn = - 0,76 V) οξειδώνεται ευκολότερα από τον Fe
(EoFe+2/Fe = - 0,45 V), γιατί ο Fe έχει μεγαλύτερο αλγεβρικά
δυναμικό αναγωγής από τον Zn και επομένως μικρότερη τάση
οξείδωσης από τον Zn. Αντίστοιχα ο Fe οξειδώνεται ευκολότερα
από τον Au (EoAu+3/Au= +1,5 V).

15
Πληροφορίες από τα πρότυπα δυναμικά αναγωγής
β. Τα μέταλλα που βρίσκονται πάνω από το υδρογόνο στον πίνακα
των πρότυπων δυναμικών έχουν μεγαλύτερη προδιάθεση
οξείδωσης από το υδρογόνο, επομένως εάν έρθουν σε επαφή με
διάλυμα οξέος, όπου υπάρχουν υδρογονοκατιόντα (Η+), θα
οξειδώνονται/διαλύονται και ταυτόχρονα θα εκλύεται αέριο
υδρογόνο από αναγωγή των Η+ (αντιδράσεις απλής
αντικατάστασης):
Μ ⟶ Μn+ + ne oξείδωση
nH+ + ne ⟶ n/2 H2↑ αναγωγή
Συνολική αντίδραση: M + nHCl ⟶ MCln + n/2 H2↑

Αντίθετα τα μέταλλα που βρίσκονται κάτω από το υδρογόνο στον

πίνακα δεν διαλύονται στα οξέα, γιατί το δυναμικό αναγωγής τους
είναι μεγαλύτερο αλγεβρικά από το δυναμικό αναγωγής του
υδρογόνου (εξαίρεση ο Cu ο οποίος διαλύεται σε Η2SΟ4 και ΗΝΟ3.
Αυτό οφείλεται στην αρχική δημιουργία CuO και στη συνέχεια στη
διάλυσή του). 16
Πληροφορίες από τα πρότυπα δυναμικά αναγωγής
γ. Εάν ένα μέταλλο Α βυθιστεί ή έρθει σε επαφή με διάλυμα ιόντων
ενός άλλου μετάλλου Β (Βn+), το οποίο βρίσκεται κάτω από το
μέταλλο Α στην ηλεκτροδιακή σειρά, δηλαδή εάν το Eo του Α είναι
μικρότερο από το Εο του Β, τότε το μέταλλο Α οξειδώνεται/διαλύεται
και ανάγει τα ιόντα Βn+, τα οποία σε μεταλλική μορφή Β επικάθονται
πάνω στο μέταλλο Α.
Παράδειγμα:
Aν βυθιστεί μεταλλικός Ζn σε διάλυμα που περιέχει ιόντα Cu2+ (πχ.
CuSΟ4), οξειδώνεται και διαλύεται, ενώ αποβάλλεται πάνω του
μεταλλικός Cu. Αυτό συμβαίνει γιατί ο Ζn έχει μικρότερο πρότυπο
δυναμικό από τον Cu (EoΖn+2/Zn= -0,76 V, EoCu+2/Cu =+0,34 V) και
έχει μεγαλύτερη προδιάθεση για οξείδωση από τον Cu. Έτσι ο
ψευδάργυρος οξειδώνεται και προκαλεί αναγωγή των ιόντων του
χαλκού προς μεταλλικό χαλκό, ο οποίος επικάθεται πάνω στον
ψευδάργυρο, σύμφωνα με την αντίδραση:
Zn + Cu2+ → Zn2+ + Cu
17
 Εξίσωση του Nernst
Σε μη πρότυπες συνθήκες, δηλαδή όταν οι διαλυμένες ουσίες έχουν
συγκέντρωση διαφορετική της μονάδας, τα αέρια δεν έχουν πίεση 1 atm
και η θερμοκρασία δεν είναι 25οC, το δυναμικό αναγωγής για κάθε
δράση της μορφής Μn++ ne → Μ δίδεται από την εξίσωση του Nernst:

𝑹∙𝑻
𝜠= 𝑬𝒐𝑴𝒏+ /𝑴 + 𝒍𝒏 𝜶𝚳𝒏+
𝒏∙𝑭
όπου Eo Mn+/Μ = κανονικό δυναμικό αναγωγής του ημιστοιχείου Μn+/Μ
R = παγκόσμια σταθερά των αερίων (8,314 Joule/K-1mol-1)
Τ = απόλυτη θερμοκρασία (Κ)
n = αριθμός ανταλλασσόμενων ηλεκτρονίων της αντίδρασης
αναγωγής
F = σταθερά του Faraday (96485 C/mol)
α = ενεργότητα των ιόντων του μετάλλου στο διάλυμα=f’·C
f’ = συντελεστής ενεργότητας
C = συγκέντρωση των ιόντων του μετάλλου στο διάλυμα.

18
 Γαλβανικά στοιχεία
 Είναι οι στοιχειώδεις ή απλούστερες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής
ενέργειας από χημικές δράσεις (αντιδράσεις οξειδοαναγωγής) που
πραγματοποιούνται αυθόρμητα σε αυτά.
 Αποτελούνται από δύο διαφορετικά ημιστοιχεία, με διαφορετικά
δυναμικά, ο συνδυασμός των οποίων οδηγεί στην ανάπτυξη
διαφοράς δυναμικού μεταξύ τους.
 Το ημιστοιχείο στο οποίο η ημιαντίδραση οξείδωσης γίνεται
εντονότερα, οπότε ελευθερώνονται περισσότερα ηλεκτρόνια πάνω
στο αγώγιμο ηλεκτρόδιό του, φορτίζεται πιο αρνητικά από το δεύτερο
ημιστοιχείο και αποτελεί τον αρνητικό πόλο του γαλβανικού στοιχείου.
 Το δυναμικό που αναπτύσσεται σε ένα γαλβανικό στοιχείο, σε
κατάσταση ισορροπίας, ονομάζεται ηλεκτρεγερτική δύναμη, ΗΕΔ,
του γαλβανικού στοιχείου, ή απλά δυναμικό του γαλβανικού
στοιχείου.

19
 Στοιχείο ψευδαργύρου/χαλκού - Στοιχείο Daniell
Το στοιχείο Daniell, προκύπτει από συνδυασμό ενός ημιστοιχείου
ψευδαργύρου με ένα ημιστοιχείο χαλκού και παρουσιάζεται για
κατανόηση του τρόπου λειτουργίας των γαλβανικών στοιχείων.

Ζn ⇌ Zn2+ + 2e Cu ⇌ Cu2+ + 2e
20
Eo Ζn+2/Zn = - 0,76 V Eo Cu+2/Cu = + 0,34 V
 Στοιχείο ψευδαργύρου/χαλκού (στοιχείο Daniell)

Στο ημιστοιχείο ψευδαργύρου έλασμα Ζn βυθίζεται σε διάλυμα ιόντων

του (Zn2+), οπότε άτομα Zn από το μεταλλικό έλασμα, έχοντας την
αυθόρμητη τάση να οξειδωθούν, μετατρέπονται σε ιόντα Zn2+, τα οποία
περνούν στο διάλυμα, αφήνοντας τα αντίστοιχα ηλεκτρόνια πάνω στο
έλασμα. Τελικά αποκαθίσταται η χημική ισορροπία:
𝒁𝒏 ⇆ 𝒁𝒏𝟐+ + 𝟐𝒆

Παρομοίως στο ημιστοιχείο χαλκού έλασμα Cu βυθίζεται σε διάλυμα

ιόντων του (Cu2+), οπότε άτομα Cu από το μεταλλικό έλασμα, έχοντας
την αυθόρμητη τάση να οξειδωθούν, μετατρέπονται σε ιόντα Cu2+, τα
οποία περνούν στο διάλυμα, αφήνοντας τα αντίστοιχα ηλεκτρόνια πάνω
στο έλασμα. Τελικά αποκαθίσταται η χημική ισορροπία:
𝑪𝒖 ⇆ 𝑪𝒖𝟐+ + 𝟐𝒆

.
21
 Στοιχείο ψευδαργύρου/χαλκού (στοιχείο Daniell)

Εάν τα δύο ημιστοιχεία συνδεθούν αγώγιμα με έναν ηλεκτρολυτικό

σύνδεσμο ή "γέφυρα άλατος" (ιοντικό αγωγό) και μία εξωτερική
αντίσταση (ηλεκτρονικό αγωγό), το ηλεκτρικό κύκλωμα θα κλείσει. Η
γέφυρα άλατος αποτελείται συνήθως από έναν ανεστραμμένο γυάλινο
σωλήνα σχήματος U, που περιέχει ένα ζελέ με διάλυμα ΚNO3 ή ΚCl. Η
γέφυρα άλατος επιτρέπει τη μετακίνηση ιόντων μέσω αυτής.
Επειδή, σύμφωνα με τις τιμές των ηλεκτροδιακών δυναμικών των
ημιστοιχείων, η προδιάθεση οξείδωσης του Zn είναι μεγαλύτερη από
αυτήν του Cu, η συγκέντρωση των ηλεκτρονίων στο ηλεκτρόδιο του Zn
είναι μεγαλύτερη από αυτήν στο ηλεκτρόδιο Cu, οπότε ο Zn είναι
αρνητικά φορτισμένος ως προς τον Cu. Επομένως αναπτύσσεται μία
διαφορά δυναμικού μεταξύ των δύο ημιστοιχείων και παρατηρείται
συνεχής ροή ηλεκτρονίων από τον Zn προς τον Cu διαμέσου της
εξωτερικής αντίστασης.

22
 Στοιχείο ψευδαργύρου/χαλκού (στοιχείο Daniell)
Σαν αποτέλεσμα οι χημικές ισορροπίες στα δύο ημιστοιχεία
διαταράσσονται και η ισορροπία στο ημιστοιχείο του Cu μετατοπίζεται
προς τα αριστερά, ενώ του Zn προς τα δεξιά. Έτσι στα δύο ηλεκτρόδια
πραγματοποιούνται οι ημιαντιδράσεις:
(-) Άνοδος: Zn → Zn2+ + 2e (οξείδωση)
(+) Κάθοδος: Cu2+ + 2e → Cu (αναγωγή)

Η συνολική αντίδραση που πραγματοποιείται στο γαλβανικό στοιχείο,

προκύπτει με πρόσθεση των παραπάνω ημιαντιδράσεων κατά μέλη και
απαλοιφή των ηλεκτρονίων που ανταλλάσσονται στις ημιαντιδράσεις
οξείδωσης και αναγωγής:
Συνολική αντίδραση: Zn + Cu2+ → Zn2+ + Cu
Από τα παραπάνω φαίνεται ότι στα γαλβανικά στοιχεία η άνοδος δίνει
ηλεκτρόνια, άρα είναι ο αρνητικός πόλος του ηλεκτρικού κυκλώματος και
η κάθοδος, στην οποία συγκεντρώνονται τα ηλεκτρόνια και δεσμεύονται
από τα ιόντα του Cu (Cu2+), είναι ο θετικός πόλος. 23
Σχηματική αναπαράσταση της λειτουργίας του
γαλβανικού στοιχείου Daniell
Eo Ζn+2/Zn = - 0,76 V Eo Cu+2/Cu = + 0,34 V

𝐙𝐧 → 𝐙𝐧𝟐+ + 𝟐𝐞 𝐂𝐮𝟐+ + 𝟐𝐞 → 𝐂𝐮
(oξείδωση) (αναγωγή) 24
 Στοιχείο ψευδαργύρου/χαλκού (στοιχείο Daniell)
Καθώς πραγματοποιούνται οι δύο ηλεκτροχημικές ημιαντιδράσεις στο
στοιχείο Daniell , στο ημιστοιχείο του ψευδαργύρου το έλασμα του Zn
διαλύεται συνεχώς και δίνει ιόντα Zn2+ στο διάλυμα, ενώ στο ημιστοιχείο
του χαλκού τα ιόντα Cu2+ του διαλύματος μετατρέπονται σε άτομα Cu τα
οποία κάθονται στο έλασμα του χαλκού.
(-) Άνοδος: Zn → Zn2+ + 2e (οξείδωση)
(+) Κάθοδος: Cu2+ + 2e → Cu (αναγωγή)
Συνολική αντίδραση: Zn + Cu2+ → Zn2+ + Cu

Έτσι η μάζα του ηλεκτροδίου του Zn, όπως επίσης και η συγκέντρωση
των ιόντων χαλκού, μειώνονται συνεχώς.

Επομένως όταν εξαντληθεί ένα από τα δύο σταματά και η λειτουργία του
γαλβανικού στοιχείου ως πηγή ηλεκτρικής ενέργειας.

25
 Δυναμικό Γαλβανικού Στοιχείου
Το δυναμικό ισορροπίας ενός γαλβανικού στοιχείου υπολογίζεται κατά
IUPAC με αφαίρεση από το δυναμικό του θετικού ημιστοιχείου (καθόδου)
του δυναμικού του αρνητικού ημιστοιχείου (ανόδου). Δηλαδή κατά
IUPAC:
Δυναμικό ισορροπίας γαλβανικού στοιχείου = Δυναμικό θετικού
ημιστοιχείου - Δυναμικό αρνητικού ημιστοιχείου
Στην περίπτωση πρότυπων συνθηκών (θερμοκρασία 25οC, πίεση 1
atm και συγκεντρώσεις 1 Μ), τα δυναμικά ισορροπίας κάθε ημιστοιχείου
από τα οποία αποτελείται ένα γαλβανικό στοιχείο, είναι τα πρότυπα
δυναμικά των ημιστοιχείων Εο. Από τα πρότυπα δυναμικά των
ημιστοιχείων υπολογίζεται η ηλεκτρεγερτική δύναμη ή το δυναμικό
𝛐
ισορροπίας του γαλβανικού στοιχείου σε πρότυπες συνθήκες, 𝚬𝚪.𝚺. :
𝑬𝝄𝚪.𝚺. = 𝜠𝝄(+) − 𝜠𝝄−
Για το γαλβανικό στοιχείο Daniell θα ισχύει ότι η ηλεκτρεγερτική δύναμη
σε πρότυπες συνθήκες (𝜠𝝄𝜞.𝜮. ) είναι ίση με:
𝜠𝝄𝜞.𝜮. = 𝑬𝒐(+) − 𝑬𝒐− = 𝑬𝒐𝑪𝒖𝟐+ /𝑪𝒖 − 𝑬𝒐𝒁𝒏𝟐+ /𝒁𝒏 = 𝟎, 𝟑𝟒 - (-0,76) = 1,10 V
26
 Δυναμικό Γαλβανικού Στοιχείου
Εάν τα ημιστοιχεία δεν βρίσκονται σε πρότυπες συνθήκες, τότε τα
δυναμικά ισορροπίας τους υπολογίζονται από τον νόμο του Nernst:
𝒐 𝑹𝑻
+ 𝑬(𝑪𝒖𝟐+ /𝑪𝒖) = 𝑬(𝑪𝒖𝟐+ /𝑪𝒖) + 𝒍𝒏𝜶(𝑪𝒖𝟐+ )
𝒏𝑭
𝒐 𝑹𝑻
− 𝑬(𝒁𝒏𝟐+ /𝒁𝒏) = 𝑬(𝒁𝒏𝟐+ /𝒁𝒏) + 𝒍𝒏𝜶(𝒁𝒏𝟐+ )
𝒏𝑭
όπου
R: παγκόσμια σταθερά των αερίων (8,314 Joule/K-1mol-1),
Τ: απόλυτη θερμοκρασία (Κ),
F: σταθερά του Faraday (96485 C/mol)
N: αριθμός ανταλλασσόμενων e (n=2 στο στοιχείο Daniell)
α: ενεργότητες των αντίστοιχων ιόντων.
Επομένως το δυναμικό ισορροπίας του γαλβανικού στοιχείου
Daniell σε μη πρότυπες συνθήκες θα είναι ίσο με:
𝑹𝑻 𝜶(𝒁𝒏𝟐+ )
𝑬𝜞.𝜮. = 𝜠(+) − 𝜠 − =𝑬 𝑪𝒖𝟐+ −𝑬 𝒁𝒏𝟐+ = 𝑬𝒐(𝑪𝒖𝟐+ /𝑪𝒖) − 𝑬𝒐(𝒁𝒏𝟐+ /𝒁𝒏) − 𝒍𝒏
𝑪𝒖 𝒁𝒏
𝟐𝑭 𝜶(𝑪𝒖𝟐+ )

27
 Δυναμικό Γαλβανικού Στοιχείου

Στη γενική περίπτωση που η συνολική αντίδραση, που

πραγματοποιείται κατά τη λειτουργία ενός γαλβανικού στοιχείου σε μη
πρότυπες συνθήκες, έχει τη μορφή:
μΜ1 + νΜ2μ+ → μΜ1ν+ + νΜ2
όπου το Μ1 αποτελεί την άνοδο (οξείδωση) (-) και το Μ2 την κάθοδο
(αναγωγή) (+) και οι στοιχειομετρικοί συντελεστές μ, ν είναι διάφοροι της
μονάδας, το δυναμικό ισορροπίας του γαλβανικού στοιχείου ΕΓ.Σ.,
υπολογίζεται από τη γενική σχέση:
𝝁
𝑹𝑻 𝒂(−)
𝑬𝜞.𝜮. = 𝜠(+) − 𝜠 − = 𝑬𝒐(+) − 𝑬𝒐(−) − 𝒍𝒏 𝝂
𝝁𝝂𝑭 𝒂(+)

28
 Δυναμικό Γαλβανικού Στοιχείου
Για κανονική θερμοκρασία λειτουργίας των γαλβανικών στοιχείων
Τ=25οC και θεωρώντας ότι οι ενεργότητες των ιόντων της ανόδου και
της καθόδου μπορούν με καλή προσέγγιση να αντικατασταθούν από
τις αντίστοιχες συγκεντρώσεις τους C(-) και C(+), η παραπάνω σχέση
του Nernst απλουστεύεται ως εξής:
𝝁
𝟎, 𝟎𝟓𝟗 𝑪(−)
𝑬𝜞.𝜮. = 𝜠(+) − 𝜠 − = 𝑬𝒐(+) − 𝑬𝒐(−) − 𝒍𝒐𝒈 𝝂
𝝁𝝂 𝑪(+)
Σχέση Nernst για Τ=25οC

29
 Δυναμικό Γαλβανικού Στοιχείου
Στην περίπτωση όπου οι αριθμοί των ηλεκτρονίων που ανταλλάσσονται
στις ημιαντιδράσεις οξείδωσης και αναγωγής είναι ίσοι, όπως στην
περίπτωση του στοιχείου Daniell, οπότε και οι στοιχειομετρικοί
συντελεστές μ και ν είναι ίσοι με 1, για Τ=25οC:
𝟎, 𝟎𝟓𝟗 𝑪(−)
𝑬𝜞.𝜮. = 𝜠(+) − 𝜠 − = 𝑬𝒐(+) − 𝑬𝒐(−) − 𝒍𝒐𝒈
𝒏 𝑪(+)

όπου n ο κοινός αριθμός ηλεκτρονίων που ανταλλάσσονται στις

ημιαντιδράσεις των ημιστοιχείων.

Επομένως το δυναμικό του γαλβανικού στοιχείου Daniell στους 25οC

θα δίνεται από τη σχέση:
𝟎, 𝟎𝟓𝟗 𝑪𝒁𝒏𝟐+
𝜠𝜞.𝜮. = 𝟎, 𝟑𝟒 − −𝟎, 𝟕𝟔 − 𝒍𝒐𝒈
𝟐 𝑪𝑪𝒖𝟐+

30
 Παράδειγμα υπολογισμού δυναμικού Γ.Σ.
Υπολογίστε το δυναμικό γαλβανικού στοιχείου που αποτελείται από ημιστοιχείο Μg σε
διάλυμα Μg2+ συγκέντρωσης 0,001 Μ και ημιστοιχείο Au σε διάλυμα ιόντων Au3+
συγκέντρωσης 0,01 Μ, στους 25οC. Δίνονται τα πρότυπα δυναμικά αναγωγής ΕοMg2+/Mg=-
2,37 V και ΕοΑu3+/Au=+1,50V.
Από τις τιμές των πρότυπων δυναμικών των ημιστοιχείων προκύπτει ότι στο ημιστοιχείο Mg2+/Mg
η τάση για οξείδωση είναι μεγαλύτερη από το ημιστοιχείο Αu3+/Au. Επομένως το ημιστοιχείο
Mg2+/Mg θα είναι η άνοδος (-) του γαλβανικού στοιχείου και το ημιστοιχείο Αu3+/Au θα είναι η
κάθοδος (+). Στην άνοδο θα γίνεται οξείδωση και στην κάθοδο αναγωγή:
(-) άνοδος : 𝑀𝑔 → 𝑀𝑔2+ + 2𝑒 οξείδωση
(+) κάθοδος : 𝐴𝑢3+ + 3𝑒 → 𝐴𝑢 αναγωγή
Πολλαπλασιάζουμε τις παραπάνω ημιαντιδράσεις με κατάλληλους συντελεστές έτσι ώστε ο
αριθμός των e που ανταλλάσσονται να είναι ίσος και όταν τις προσθέσουμε για να προκύψει η
συνολική αντίδραση να απαλειφθούν τα e.
(-) 3𝑀𝑔 → 3𝑀𝑔2+ + 3 ∙ 2𝑒
(+) 2𝐴𝑢3+ + 2 ∙ 3𝑒 → 2𝐴𝑢
Συνολική αντίδραση : 3𝑀𝑔 + 2𝐴𝑢3+ ⟶ 3𝑀𝑔2+ + 2𝐴𝑢
Το δυναμικό του στοιχείου θα είναι:
3
𝑜 𝑜 0,059 𝐶 𝑀𝑔2+ 0,059 (0,001)3
𝐸Γ.Σ. = Ε(+) − Ε − =Ε Α𝑢3+ −𝐸 𝑀𝑔2+ − 𝑙𝑜𝑔 = 1,50 − −2,37 − 𝑙𝑜𝑔 =
2∙3 𝐶 𝐴𝑢3+ 2 6 (0,01)2
𝐴𝑢 𝑀𝑔

0,059
= 1,50 − −2,37 − 𝑙𝑜𝑔10−5 = 3,92 𝑉 31
6
 Γαλβανική διάβρωση και προστασία
μεταλλικών υλικών
• Τα μεταλλικά υλικά χαρακτηρίζονται από ενεργειακά αναβαθμισμένη
κατάσταση.
• Η φυσική τους κατάσταση είναι η μορφή των ορυκτών από τα οποία
εξάγονται και στα οποία βρίσκονται σε οξειδωμένη, σταθερότερη
ενεργειακά κατάσταση.
• Έχουν την τάση να οξειδώνονται αυθόρμητα, ώστε να επιστρέψουν
στην φυσική τους κατάσταση.
• Εκδήλωση αυτού του φαινομένου είναι η διάβρωση των μετάλλων.
• Η διάβρωση προκύπτει από την αλληλεπίδραση των μετάλλων με το
περιβάλλον τους και έχει σαν αποτέλεσμα την αλλαγή των ιδιοτήτων
τους, που μπορεί να καταλήξει στην υποβάθμιση της λειτουργίας τους
ή των τεχνικών συστημάτων που αυτά αποτελούν τμήμα τους.
• Η προδιάθεση των μεταλλικών υλικών να οξειδωθούν εξαρτάται από
τη φύση τους και από τις συνθήκες του περιβάλλοντος.
• Οι τεχνολογικές και οικονομικές επιπτώσεις της διάβρωσης των
μετάλλων είναι τεράστιες.
32
 Διαβρωτικά περιβάλλοντα
Η ταχύτητα της διάβρωσης εξαρτάται και από τη φύση του μεταλλικού
υλικού και από τους διαβρωτικούς παράγοντες του περιβάλλοντος.
Διαβρωτικά περιβάλλοντα:
➢ Ο ατμοσφαιρικός αέρας που περιέχει οξυγόνο, υγρασία, οξείδια
αζώτου και θείου, σκόνη, αλάτι κοντά στη θάλασσα, κ.λπ.
➢ Υδάτινο περιβάλλον π.χ. θαλάσσιο που είναι εξόχως διαβρωτικό
εξαιτίας κυρίως των περιεχομένων αλάτων και ιόντων και κυρίως των
χλωριόντων. Επίσης σε μικρότερο βαθμό το λιμναίο και ποτάμιο
υγρό περιβάλλον.
➢ Το έδαφος με τα άλατά του, την υγρασία, τους μικροοργανισμούς,
κ.λπ.
➢ Τα καυσαέρια και γενικά τα αέρια των οποίων η διαβρωτικότητα
εξαρτάται από τη θερμοκρασία τους, την ταχύτητα ροής τους και τη
σύστασή τους.
Μπορούν να διακριθούν επίσης και άλλα διαβρωτικά περιβάλλοντα, π.χ.
βιομηχανικό, αστικό κ.λπ. 33
 Μηχανισμοί διάβρωσης
Ο μηχανισμός διάβρωσης μπορεί να είναι καθαρά χημικός, σε
περίπτωση απουσίας υγρασίας, π.χ. χημική οξείδωση του μετάλλου σε
ατμόσφαιρα ξηρού οξυγόνου.
Σε περίπτωση παρουσίας υγρασίας, ο μηχανισμός είναι πάντα
ηλεκτροχημικός και επειδή η απουσία υγρασίας είναι η εξαίρεση, η
ηλεκτροχημική διάβρωση έχει ιδιαίτερη σημασία. Μάλιστα όσο
μεγαλύτερη αγωγιμότητα έχει το διαβρωτικό περιβάλλον τόσο
μεγαλύτερη είναι η διαβρωτική του αποτελεσματικότητα.
Ο μηχανισμός της ηλεκτροχημικής διάβρωσης ενός μετάλλου στηρίζεται
στον σχηματισμό γαλβανικού στοιχείου με πόλους το μέταλλο και τα
διαβρωτικό περιβάλλον και ηλεκτρολύτη τα ρποϊόντα της διάβρωσης.
Το δυναμικό που δημιουργείται μεταξύ του μετάλλου και του διαβρωτικού
περιβάλλοντος λέγεται δυναμικό διάβρωσης.
Διαβρωτικό περιβάλλον (+)

Δυναμικό διάβρωσης

34
Μέταλλο (-)
 Ηλεκτροχημικός μηχανισμός διάβρωσης

Διαβρωτικό περιβάλλον (+) 1/2Ο2+2e⟶O2- +H2O ⟶ 2OH- αναγωγή

Δυναμικό διάβρωσης

Μέταλλο (-) M ⟶ Mn+ + ne οξείδωση

Το μέταλλο στο οποίο γίνονται οξειδώσεις αποτελεί την άνοδο-αρνητικό

πόλο του γαλβανικού στοιχείου και το διαβρωτικό περιβάλλον την
κάθοδο-θετικό πόλο, όπου γίνονται αντιδράσεις αναγωγής (π.χ.
αναγωγή του οξυγόνου).
Η λειτουργία του γαλβανικού στοιχείου αποδίδει ρεύμα, το οποίο λέγεται
ρεύμα διάβρωσης. Γενικά το ρεύμα διάβρωσης είναι μικρό αλλά
επαρκές ώστε, σε σχετικά μεγάλα χρονικά διαστήματα, να μετατρέψει
τοπικά το υλικό της ανόδου σε προϊόντα διάβρωσης.
35
 Ηλεκτροχημικός μηχανισμός διάβρωσης
Ο μηχανισμός της ηλεκτροχημικής διάβρωσης ενός μετάλλου
περιλαμβάνει και τον σχηματισμό μικρογαλβανικών στοιχείων
διεσπαρμένων στην επιφάνειά του, όπου αναπτύσσονται ανοδικές
περιοχές που ευνοούν περισσότερο την οξείδωση και καθοδικές
περιοχές με μικρότερη τάση οξείδωσης.
Διαβρωτικό περιβάλλον (+)

Πρόσμιξη από Επιφανειακή

Πρόσμιξη από
ευγενέστερο ανωμαλία
δραστικότερο
μέταλλο
μέταλλο

(-) (+) (+) (-) (-) (+)

Μέταλλο (-)

Σχηματική παρουσίαση του σχηματισμού μικρογαλβανικών στην επιφάνεια μεταλλικού υλικού

36
 Ηλεκτροχημική διάβρωση του σιδήρου
Για παράδειγμα στη διάβρωση του σιδήρου
(Fe), σε ανοδικές περιοχές της επιφάνειας,
άτομα του Fe οξειδώνονται ελευθερώνοντας O2
Αέρας
ηλεκτρόνια, τα οποία μετακινούνται μέσω του
μεταλλικού υλικού προς καθοδικές περιοχές
(ηλεκτρονιακό ρεύμα). Νερό
Σκουριά
Εκεί τα ηλεκτρόνια δεσμεύονται, συνήθως
από το οξυγόνο του περιβάλλοντος, το οποίο
ανάγεται προς O2- και παρουσία υγρασίας
σχηματίζει (ΟΗ)-. Fe
Ταυτόχρονα το κύκλωμα κλείνει προς την
πλευρά του περιβάλλοντος με αγωγή των e
ιόντων Fe2+ μέσω αυτού (ιοντικό ρεύμα), τα
οποία με τα (ΟΗ)- σχηματίζουν Fe(ΟΗ)2, ως Ανοδική περιοχή Καθοδική περιοχή

αρχικό προϊόν διάβρωσης, που αργότερα Fe(s) →𝑭𝒆𝟐+ - Η2Ο+1/2Ο2 +2e-→2ΟΗ-

(𝒂𝒒) + 2e
αφυδατώνεται μερικά και μετασχηματίζεται σε
μικτό υλικό, αποτελούμενο από υδροξείδιο
και οξείδια του σιδήρου, που αποτελούν τη 𝑭𝒆𝟐+ -
(𝒂𝒒) +2ΟΗ → Fe(OH)2

σκουριά.
37
 Γαλβανική διάβρωση
H γαλβανική διάβρωση παρατηρείται όταν δύο διαφορετικά μέταλλα
βρίσκονται σε αγώγιμη επαφή, οπότε σχηματίζεται γαλβανικό στοιχείο
μεταξύ τους, με συνέπεια την επιτάχυνση της διάβρωσης του λιγότερου
ευγενούς και πιο δραστικού μετάλλου και την επιβράδυνση της διάβρωσης
του άλλου.
Για παράδειγμα, χάλκινα εξαρτήματα σε επαφή με σιδερένια κατασκευή
μέσα σε διαβρωτική ατμόσφαιρα, μπορούν να προκαλέσουν διάβρωση και
καταστροφή της σιδερένιας κατασκευής, κυρίως γύρω από τα σημεία
επαφής. Αυτό συμβαίνει επειδή ο σίδηρος έχει μεγαλύτερη προδιάθεση για
οξείδωση από τον χαλκό, οπότε φορτίζεται αρνητικά ως προς τον χαλκό και
παρατηρείται ροή ηλεκτρονίων από τον σίδηρο προς τον χαλκό. ΄Ετσι
επιταχύνεται η οξείδωση-διάβρωση του Fe, ενώ η ταχύτητα διάβρωσης του
Cu μειώνεται. Το γεγονός αυτό γίνεται κατανοητό με τα παρακάτω:
Fe  Fe2+ + 2e- Fe  Fe2+ + 2e- Fe → Fe2+ + 2e- (oξείδωση)

Xωρίς επαφή Eπαφή →

Cu  Cu2+ + 2e- Cu  Cu2+ + 2e- Cu2+ + 2e- → Cu (αναγωγή)
38
 Γαλβανική διάβρωση
Διαβρωτικό περιβάλλον (+) Όταν τα μέταλλα Fe και Cu
ΕCu βρίσκονται μόνα τους στο
ΕFe περιβάλλον, αποκαθίστανται
Cu (-) Cu  Cu2+ +2e- ισορροπίες oξείδωσης και
φορτίζονται αρνητικά.
Όταν έρθουν σε επαφή,
Fe (-) Fe  Fe2+ + 2e-
μεταφέρονται e- από τον Fe στον
Cu, γεγονός που οδηγεί την
αντίδραση του σιδήρου προς τα
δεξιά, δηλαδή σε επιτάχυνση της
διάβρωσης.
ΕFe/Cu Cu (+) Cu2+ +2e-⟶Cu Αντίστοιχα η μεταφορά e- στον Cu
οδηγεί την αντίδραση του χαλκού
Ε΄Fe προς τα αριστερά, δηλαδή σε
Fe (-) Fe ⟶ Fe2+ + 2e- επιβράδυνση της διάβρωσης.
Η γαλβανική επαφή οδηγεί σε
αύξηση του δυναμικού διάβρωσης
Διαβρωτικό περιβάλλον (+)
του Fe.
Ε΄Fe = ΕFe + ΕFe/Cu > ΕFe 39
 Γαλβανική διάβρωση
Διαβρωτικό περιβάλλον (+) Όταν τώρα έρθει σε επαφή ένα
ΕZn δραστικότερο μέταλλο, όπως ο
Zn, με τον Fe, ο Ζn θα φορτιστεί
ΕFe
Zn (-) Zn  Zn2+ +2e- αρνητικά ως προς τον Fe και
τώρα θα μεταφέρονται e- από τον
Zn προς τον Fe, γεγονός που
Fe (-) Fe  Fe2+ + 2e- οδηγεί την αντίδραση του Ζn προς
τα δεξιά, δηλαδή σε επιτάχυνση
της διάβρωσής του.
Αντίστοιχα η μεταφορά e- στον Fe
οδηγεί την αντίδραση του Fe προς
τα αριστερά, δηλαδή σε
ΕFe/Zn Zn (-) Zn-2e-⟶ Zn2+ επιβράδυνση της διάβρωσής του.

Ε΄Fe Δηλαδή στην πράξη ο Zn δρα

Fe (+) Fe2+ + 2e- ⟶ Fe προστατευτικά προς τον Fe.
Στην περίπτωση αυτή η
γαλβανική επαφή οδηγεί σε
Διαβρωτικό περιβάλλον (+) μείωση του δυναμικού διάβρωσης
Ε΄Fe = ΕFe - ΕFe/Zn < ΕFe του Fe. 40
 Εφαρμογή της γαλβανικής διάβρωσης για
προστασία μετάλλων από τη διάβρωση
Η γαλβανική διάβρωση μπορεί
να χρησιμοποιηθεί για την
προστασία μεταλλικών υλικών
από τη διάβρωση.
Στην πράξη χρησιμοποιούνται
μεταλλικά ελάσματα-ηλεκτρόδια
από δραστικότερα μέταλλα από
αυτό της προς προστασία κατα-
σκευής, τα οποία φέρονται σε
αγώγιμη επαφή με την
κατασκευή.
Έτσι σχηματίζονται γαλβανικά
στοιχεία με κάθοδο (+) την
μεταλλική κατασκευή και άνοδο
(-) τα ελάσματα.

41
 Εφαρμογή της γαλβανικής διάβρωσης για
προστασία μετάλλων από τη διάβρωση
Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την
επιτάχυνση της διάβρωσης των
προστατευτικών ελασμάτων, τα
οποία σταδιακά καταστρέφονται και
“θυσιάζονται”, προστατεύοντας τη
μεταλλική κατασκευή, της οποίας η
διάβρωση επιβραδύνεται.
Για τον λόγο αυτό η μέθοδος αυτή
προστασίας από τη διάβρωση
ονομάζεται μέθοδος των
θυσιαζόμενων ανόδων.
Σαν θυσιαζόμενες άνοδοι χρησιμο-
ποιούνται συνήθως ηλεκτρόδια
από Mg ή Zn, που είναι μέταλλα με
μεγάλη δραστικότητα, δηλαδή
έντονη προδιάθεση για οξείδωση.

42