KONİK GEÇME BAĞLANTILARI

Kuvvet bağlı çözülebilen bağlama elemanlarından olan konik geçmeler uygulamada sıkça kullanılırlar.
Eksenel doğrultuda bir presleme kuvveti uygulanan boyuna (eksenel) sıkı geçmeler grubuna da dahil
edilen bu tür bağlantılarda içi konik işlenmiş göbek aynı koniklikte işlenmiş mil üzerine eksenel bir
kuvvet yardımıyla sürülerek bağlantı gerçekleştirilmektedir. Bu kuvvet pres makinası, çektirme veya bir
somunla oluşturulabilir.

Konik geçmeler sadece mil uçlarına uygulanabilir ve imalatı ucuz değildir. Dinamik momentlerin
iletimine uygun olan bu bağ şeklinin milde herhangi bir çentik etkisi oluşturmaması, göbeği iyi
merkezlemesi ve kolay montaj/demontaj yapılabilirliği gibi nedenlerden dolayı kamalara göre üstünlüğü
vardır.
Şekilde görüldüğü üzere konik yüzeyin eğim açısı dır. Genellikle açısı yerine geometrik bakımdan
bağlantıyı karakterize eden koniklik kullanılır.
Koniklik 1/k Koni tepe açısı 2 Uygulama alanı
1:5 11.5 Çok sık sökülüp takılan bağlantılar
1:10 5.8 Seyrek sökülüp takılan bağlantılar, ayarlanabilen konik
yatak zarfları
1:12 4.7 Rulmanlı yatakların konik delikleri ve manşonları
1:15 3.8 Gemi pervanelerinin şafta tespiti
1:20 2.8 Matkap gibi takımlarda uygulanan metrik koni

1 d d1 d d1
Koniklik : 2 tan , ortalama çap d m
k l 2

1
Konik geçmelerde döndürme momenti yüzeyler arasında oluşan basınçtan doğan sürtünme momenti ile
karşılanır. Göbek mil üzerinde göbek hareket ettikçe genişlemeye, mil ise büzülmeye zorlanır ve p yüzey
basıncı doğar. Yüzey basıncının eşit yayıldığı kabul edilir.
Konik geçmelerde montajda somuna uygulanması gereken sıkma kuvvetinin büyük olduğu durumlarda
basınçlı yağ metodu kullanılmaktadır. Bu durumda yüzeyler arasında basınçlı yağ sevki montaj işleme
küçük sıkma kuvvetleri ile gerçekleştirilebilir. Bağlantıda yağ filmi sürtünme katsayısını önemli ölçüde
düşürdüğünden gerekli eksenel kuvvet azalacaktır.

Konik Geçme Hesabı

Yüzey basıncı cinsinden yüzeye dik etki eden normal kuvvet : FN dm l p

Sürtünme kuvveti : Fs FN

dm d m2
Sürtünme momenti : M s FN p l
2 2
Ms M d olmalıdır. Ms S Md

Sürtünme ile güç naklinde kaymaya karşı emniyet katsayısı S 1.25......2

Bağlantı için (sıkma-montaj) eksenel kuvvet Fa FN (sin cos )
Bu kuvvet presleme kuvveti veya somundan ortaya çıkan öngerilme kuvvetidir.
(çözme-demontaj) eksenel kuvvet Fa FN (sin cos )

Otoblokaj (kendi kendine çözülmeme) şartı FN (sin cos ) 0 ,

(Konik yüzeyin eğim açısı sürtünme açısından küçük olmalıdır)

2
Problem 20 Şekildeki konik geçme bağlantısında nakledilecek güç N=4 kW ve mil devir sayısı
n=2800 d/d dir. Göbek-mil arasındaki sürtünme katsayısı =0,04 ve koniklik 1/4 olarak
verilmektedir.
a) Müsaade edilen yüzey basıncı pem=40 N/mm2 olduğuna göre cıvata en fazla kaç Newton’luk
bir öngerilme kuvveti ile sıkılabilir?
b) Bağlantının kayma emniyet katsayısını hesaplayınız.

1 d d1 1 40 d1 d d1
2 tan , d1 32,5mm , d m 36,25 mm
k l 4 30 2
1
tan 7,125 konik yüzeyin eğim açısı
8
FN d m l p em 136659 N ,

Fa Fön FN (sin cos ) 22375 N

dm d m2
Ms FN p em l 99078 Nmm
2 2
N 4
Md 9550 9550 13,643 Nm 13643 Nmm
n 2800

Ms S Md S 7,26

Çeşitli yerli ve yabancı kitaplardan faydalanılarak hazırlanmıştır.