BAB 7 : PENENTANGAN MASYARAKAT TEMPATAN

7.1 Matlamat dan Bentuk Penentangan Mayarakat Tempatan Matlamat penentangan:

Campur tangan kuasa Barat di negara kita
perubahan sistem pentadbiran tempatan
ketidakpuasan hati masyarakat tempatan
(kehilangan hak dan kedudukan mereka)
Bentuk penentangan :
bangkit menentang British
( penentangan bersenjata, mecabar perjanjian dan
sistem perundangan)
a) Mempertahankan hak dan kedudukan pemerintah
tempatan
(perubahan pentadbiran Barat merugikan
mereka)
b) Mengembalikan dan mengekalkan sistem
pentadbiran tradisional yang sedia ada.
c) Menentang pentadbiran dan peraturan baharu
yang menyusahkan hidup rakyat tempatan.
• Penentangan bersenjata
• mencabar perjanjian
• Menggunakan sistem perundangan

1. Abad ke-19

Tokoh Latar Belakang Sebab Penentangan Peristiwa Penentangan

Penentangan
▪ Abdul Said Bin ▪ menentang bayaran ▪ Beliau bermuafakat dengan pemimpin
Dol Said Omar cukai hasil tahunan Rembau dan berpakat dengan orang
(Naning) ( Nama sebenar) 1/10 yang Melayu dari wilayah lain untuk mentang
▪ dikenali sebagai dikenakan oleh British.
Peghulu Naning British terhadap ▪ Antaranya termasuklah Yantuan Muda

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 Seri Merah Raja Naning. Raja Ali dari Rembau, Pembesar Seri
Dol Said ▪ Beliau mendakwa Menanti, Penghulu Gemenceh, Dato’
▪ Lahir pada tahun Naning ialah Kelana Sg. Ujong, Penghulu Remai dan
1773 sebuah negeri yang Rechat, Penghulu Linggi, Johol dan Ulu
▪ berasal daripada merdeka. Muar.
suku ▪ Kira-kira 4000 orang hulubalang
Semelanggang Melayu berjaya dikumpul melalui
pakatan ini utk menentang British.
▪ 1831 – Dol Said dan pengikutnya
berjaya mengalahkan British dalam
Perang Naning Pertama.
▪ Pemuafakatan ini tidak kekal lama
kerana British berjaya
memecahbelahkan pakatan tersebut.
▪ 1832 – Dalam Perang Naning Kedua,
Yamtuan Rembau dan pembesar lain
enggan memberi bantuan kepada Dol
Said.
▪ British berjaya menakluki Taboh (pusat
pentadbiran Naning) dan menyatukan
Naning dengan Melaka.
o Tunku Antah ialah o menentang campur o Beliau memimpin 4000 orang
YamtuanAntah anak Raja Radin tangan British di pengikutnya menentang Dato’ Kelana
(N.Sembilan) Yamtuan Besar Sg. Ujong kerana yang disokong oleh pasukan tentera
Negeri Sembilan menggugat British.
(1833 – 1861) kedaulatan bangsa. o British berjaya mengalahkan angkatan
o 1875 – Yamtuan o bimbang British Yamtuan Antah di Paroi dan Bukit
Antah dilantik akan meluaskan Putus.

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 sebagai Yamtuan kuasa ke wilayah o 1876 – Baginda berunding dengan
Seri Menanti sekitarnya. Gabenor NNS ( William Jervouis)
o Melalui rundingan itu, Yamtuan Antah
dilantik sebagai Yamtuan Besar Seri
Menanti.
Dato’ ▪ Nama sebenar ▪ menentang British ▪ 1891 – beliau melancarkan gerakan
Bahaman Abdul Rahman Bin kerana hilang hak menentang British dengan bantuan Tok
(Pahang) Imam Noh mengutip cukai Gajah (Imam Perang Rasul) dan Mat
▪ Lebih dikenali setelah campur Kilau.
sebagai Dato’ tangan British ▪ 1894 – Beliau dan pengikutnya menawan
Bahaman ▪ British membina Kuala Tembeling dan Jeram Ampai.
▪ dilantik sebagai balai polis di Lubuk ▪ British bertindak balas menghantar
pembesar Terua tanpa Kolonel Walker dan berjaya menwan
Temerloh setelah pengetahuannya. semula Jeram Ampai.
kematian Orang ▪ Dato’ Bahaman, Tok Gajah dan Mat
Kaya Indera Kilau berundur ke Kelantan dan
Segara. Terengganu.
▪ Peristiwa ini menandakan berakhirnya
Perang Pahang.
Rentap o Nama asal ialah o Beliau dituduh o 1853 – Rentap menyerang kubu Brooke
(Sarawak) Libau. sebagai lanun oleh di Nanga Skrang. Pegawai James
o Rentap bermaksud James Brooke. Brooke, Alan Lee terkorban dalam
“penggoncang o James Brooke serangan ini.
dunia”. menghapuskan o 1854 – James Brooke mnyerbu kubu
o Lahir pada tahun petempatan orang Rentap di Sg. Lang. Rentap mengundur
1800 Iban. diri ke Bukit Sadok.
o digelar Raja Ulu o 1857 - Charles Brooke menggempur
dan Raja Darat. kubu Rentap di Bukit Sadok. Rentap

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 o Merupakan berjaya mengundurkan pasukan Charles
pemimpin orang Brooke.
Iban di Sg. Skrang o 1858 – Kubu Rentap digempur buat kali
dan Sg. Saribas. kedua.
o 1861 – Kubu Rentap digempur buat kali
ketiga
o Rentap berundur ke Entabai dan
meninggal dunia beberapa tahun
kemudian.
Sharif ▪ Merupakan ▪ Kewibawaan beliau ▪ 1860 – Beliau mengadakan pakatan sulit
Masahor pembesar Sarikei tergugat apabila dengan Dato’ Patinggi Abdul Gapur dan
(Sarawak) di kawasan Sg. Sarikei diletakkan Pengiran Temenggung Hashim Jalil dari
Rajang. di bawah Sadong untuk menggulingkan Dinasti
▪ Dilantik oleh pentadbiran Brooke di Kuching.
Sultan Abdul Brooke. ▪ Beliau mengajak orang Melayu dan
Mumin Brunei pada ▪ Beliau mahu Dayak menyertai pakatan tersebut.
tahun 1849. mengusir James ▪ Sharif Masahor menggunakan jalan laut
▪ Berasal dari Kg. Brooke dan untuk menyerang Kuching dari arah
Igan mengembalikan barat
kuasa pembesar ▪ Dato’ Patinggi Abdul Gapur pula
tempatan yang melancarkan serangan dari arah timur.
terjejas. ▪ Brooke mematahkan serangan ini
menggunakan kapal perang dan senjata
moden.
▪ Brooke telah membuang negeri kedua-
dua tokoh ini.

▪ Rentap seorang pejuang sejati yang gagah berani.

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 ▪ Tidak pernah gentar mengahdapi kekutan tentera James Brooke sehingga titisan darah yang terakhir.
▪ Generasi muda pada masa ini patut mencontohi semangat juang Rentap supaya bersemangat waja dan sedia
berkorban untuk mempertahankan kedaulatan negara tercinta.

2. Abad ke-20

Tokoh Latar Belakang Sebab Penentangan Peristiwa Penentangan

Penentangan
Tok Janggut o Nama sebenar o Menentang o 29 Apr 1915 – Tok Janggut
(Kelantan) ialah Haji Hassan kekerasan mengadakan mesyuarat di Kg. Tok
bin Munas. pentadbiran Encik Akib bagi memboikot pengenalan cukai
o Lahir pada tahun Abdul Latif, Ketua oleh British.
1853 di Kg. Jeram, Jajahan Pasir Puteh. o Beliau merancang menyerang Pasir
Pasir Puteh, o Menentang Puteh dan mendapat sokongan
Kelantan. peraturan cukai daripada Haji Said, Penghulu Adam
o Mendapat yang diperkenalkan dan Che Ishak Merbol.
pendapat pada tahun 1915 o British menyerang kubu Tok Janggut
pendidikan pondok yang mewajibkan di Kg. Dalam Pupuh Saring.
di Kelantan dan di petani membayar o Tok Janggut terkorban dalam
Makkah. cukai tanah. serangan tersebut.
o Beliau bersemangat
jihad menentang
British.
Mat Salleh ▪ Mat Salleh atau ▪ Menentang tindakan ▪ Julai 1897 – Mat Salleh menyerang
(Sabah) Mohammad Salleh SBUB yang pusat pentadbiran British di Pulau
dilahirkan di mengambil alih hak Gaya. Beliau membina kubu di Ranau.
Inanam Sabah. memungut cukai ▪ Nov 1987 – Mat Salleh menyerang
▪ berketurunan sehingga Ambong

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 Bajau dan Suluk menyebabkan ▪ 1898 – Cowie mengadakan rundingan
pembesar tempatan dengan Mat Salleh di Menggatal. Mat
kehilangan kuasa. Salleh dibenarkan mentadbir semula
▪ Beliau cuba daerah Tambunan.
mengadakan ▪ 1899 – SBUB tidak menepati janji dan
rundingan dengan mengambil alih pentadbiran Tambunan.
SBUB, namun gagal. ▪ Pasukan tentera SBUB menyerang
▪ Sebaliknya, Gabenor kubu Mat Salleh di Teboh, Tambunan
Beaufort secara besar-besaran.
menganggap Mat ▪ 1900 – Mat Salleh terkorban dalam
Salleh mengancam pertempuran di Tambunan.
kepentingan SBUB.

Mat Sator o merupakan orang o Memperjuangkan o Mat Sator membina kubu di Kg.
(Sabah) kanan dan Ketua kedaulatan tanah Kapayan Lama Tambunan berhampiran
Leftenan Mat air. kubu Mat Salleh di Tibabar.
Salleh yang o Beliau meneruskan o Kubu ini dibina bagi melambatkan
bertanggungjawab perjuangan selepas serangan British.
melindungi kubu kematian Mat Salleh o 1900 – British berusaha menamatkan
Mat Salleh di pada tahun 1900. kebangkitan Mat Sator dan Mat
Tibabar. Salleh.
o pemimpin o Mat Sator dan pengikutnya berundur
Kadazandusun di ke Sg. Sunsuron.
Tambunan. o Apr 1900 – Mat Sator berjaya
o turut dikenali menwan Kudat.
sebagai Mat Jator. o British menyerang balas dan
mengakibatkan beliau terkorban dalam
serangan tersebut.

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
Mencabar Perjanjian

➢ Campur tangan British di negeri-negeri Melayu dengan menggunakan pelbagai strategi.

➢ Antaranya British telah memeterai perjanjian dengan pemerintah tempatan.
➢ Raja-raja Melayu sedar bahawa kehadiran Residen dan Penasihat British bukan sekadar memberikan
nasihat tetapi cuba memerintah.
➢ Maka, muncul pemerintah tempatan yang cuba mencabar perjanjian tersebut.

Tokoh Latar Belakang Sebab Penentangan Peristiwa Penentangan

Penentangan
Dato’ ▪ Nama asal : Dato’ ▪ Beliau bangkit ▪ 16 Okt 1874 – Sultan Abdullah dan
Maharaja Lela Maharaja Lela menentang British pembesar Perak R.C. Woods,
(Perak) Pandak Lam kerana Residen peguam dari P. Pinang untuk
▪ Beliau British mengambil memansuhkan Perjanjian Pangkor
berketurunan alih kuasa sultan, tetapi usahanya gagal.
Daeng Salili anak mengambil hak ▪ Sultan Abdullah dan pembesarnya
Raja Bugis yang mengutip cukai dan mengadakan beberapa mesyuarat
berasal dari mencabuli adat sulit bagi membincangkan pakatan
daerah Luwuk, resam orang Melayu. mengahapuskan J.W.W. Birch.
Sulawesi. ▪ 2 Nov 1875 – J.W.W. Birch diiringi
▪ merupakan Orang oleh Leftenan Abbott, Mat Arshad
Besar Berlapan (jurubahasanya) dan sepasukan
Perak yang tentera tiba di Pasir Salak untuk
mentadbir Pasir menampal perisytiharan mengambil
Salak. hak memungut cukai oleh British.
▪ Dato’ Maharaja Lela dan
pengikutnya menggunakan

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 kesempatan tersebut untuk
membunuh J.W.W. Birch.
▪ 2 Nov 1875 – J.W.W. Birch telah
dibunuh.
▪ 1877 – British mengenakan hukuman
gantung sampai mati terhadap Dato’
Maharaja Lela, Dato’ Sagor, Pandak
Indut, dan Siputum.
▪ Sultan Abdullah, Raja Ismail dan
Ngah Ibrahim dibuang negeri.

Menggunakan Sistem Perundangan

✓ Gerakan kebangkitan menentang British di Terengganu berlaku pada tahun 1922, 1925 dan seterusnya pada
tahun 1928.
✓ Gerakan Kebangkitan Tani di Terengganu ini memperlihatkan kebijaksanaan pemimpinnya mengutamakan
sistem perundangan dan agama untuk menentang peraturan baharu yang diperkenalkan oleh British.

Tokoh Latar Belakang Sebab Penentangan Peristiwa Penentangan

Penentangan
Haji Abdul o Mengetuai o Menentang o Haji Abdul Rahman Limbong
Rahman Gerakan pengenalan memohon Lesen wakil (pleader)
Limbong Kebangkitan Tani pentadbiran Barat untuk menjadi wakil kepada
(Terengganu) di Terengganu di Terengganu tertuduh.
o Nama sebenar o Menolak undang- o Beliau bertindak sebagai peguam
ialah Haji Abdul undang tanah yang bagi mewakili penduduk Ulu
Rahman bin Abdul berlawanan dengan Telemong menentang pihak kerajaan
Hamid bin Haji hukum syarak yang diwakili oleh renjer hutan.

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 Abdul Qadir (agama) o Kegagalan pihak peguam cara
o Keluarganya (pendakwa) dan hakim menjelaskan
berasal dari Patani pertanyaan Haji Abdul Rahman
dan Terengganu. Limbong menyebabkan perbicaraan
o Lahir pada tahun ditangguhkan dan berakhir tanpa
1868 dan keputusan.
meninggal dunia o Akhirnya, perbicaraan ditamatkan
pada tahun 1929 di dengan keputusan berpihak kepada
Makkah. Haji Abdul Rahman Limbong.
o Apabila berlaku Kebangkitan Tani
1928, British menangkap beliau atas
tuduhan menghasut.
o Beliau dibicarakan dan dibuang
negeri ke Makkah.

Perjuangan menentang British yang dipimpin oleh golongan bangsawan, pembesar tempatan dan
pemimpin agama disokong oleh masyarakat tempatan demi mengembalikan maruah bangsa dan
kedaulatan tanah air.
Keberanian, permuafakatan dan kebijaksanaan mereka dalam menentang British memberikan inspirasi
kepada generasi muda supaya bersatu padu memperkasa maruah bangsa sekali gus memastikan negara
kita tidak dijajah.

7.2 Sistem Pentadbiran Barat Memberikan Kesan Terhadap Kuasa Pemerintahan dan Kehidupan Masyarakat
Tempatan

• Sistem pentadbiran Barat memberikan kesan kepada kuasa pemerintahan dan kehidupan masyarakat negara
kita.

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 • Pemerintah tempatan telah kehilangan kuasa dari segi pentadbiran, hubungan luar, kuasa perundangan dan
kuasa kewangan.

KESAN TERHADAP KUASA PEMERINTAHAN

Kuasa Pemerintahan Negeri terlibat Kesan

N. Sembilan ▪ 1874 – British mula meluaskan kuasanya di Sg. Ujong dengan
menyokong pembesar tempatan, Dato’ Kelana.
▪ Tindakan British ini menggugat kewibawaan dan mencabar
kedudukan Yamtuan Antah.
▪ Kemudian, British menguasai Rembau, Jelebu dan Seri Menanti
dengan cara menempatkan Pegawai Majistret dan Pemungut
Hasil.
▪ 1895 – British menyatukan semua daerah dan membentuk
Persekutuan Negeri Sembilan.

Sarawak o Brooke melibatkan penduduk tempatan dalam pentadbiran bagi

mengukuhkan kuasanya di Sarawak.
o Brooke melantik pembesar Melayu yang berpengalaman,
misalnya Datu Patinggi, Datu Bandar dan Datu Temenggung
Pentadbiran mentadbir Sarawak bagi memudahkan Brooke menghapuskan
kebangkitan pemimpin tempatan.
Tempatan
Pahang o Pembesar Melayu telah hilang kuasa pentadbiran di daerah
masing-masing apabila British meletakkan pentadbiran daerah
di bawah Pemungut Cukai dan Majistret.
o British memaksa Sultan Ahmad melucutkan gelaran Dato’ Setia
Perkasa Pahlawan Semantan daripada Dato’ Bahaman.

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 o Dato’ Bahaman menganggap tindakan British ini memalukan
beliau.
o Oleh itu, Dato’ Bahaman mengetuai kebangkitan menentang
British di Pahang.

Perak ▪ J.W.W. Birch dilantik sebagai Residen British yang pertama di

Perak.
▪ Beliau memaksa Sultan Abdullah menandatangani surat
pengisytiharan yang memberi kuasa kepada Residen British
untuk mentadbir hasil negeri atas nama sultan.
▪ Tindakan J.W.W. Birch menyebabkan Sultan Abdullah dan
pembesarnya kehilangan kuasa.

Sabah o Pentadbiran SBUB menggugat kedudukan Mat Salleh ,

pembesar di Hulu Sg. Sugut.
o Dalam satu rundingan antara Mat Salleh dan William Cowie,
Mat Salleh dibenarkan mentadbir daerah Tambunan.
o SBUB memungkiri janji dengan mengambil semula Tambunan
daripada penguasaan Mat Salleh.
o Hal ini menyebabkan kuasa dan kewibawaan Mat Salleh
tercabar.
Terengganu ▪ British melantik Penasihat British di Kuala Terengganu dan
Penolong Penasihat British di Besut dan Kemaman.
▪ Pelantikan ini menggugat kekuasaan Sultan dan Pembesar.
▪ Hubungan luar negeri Terengganu juga ditetapkan oleh British.

Naning o British berusaha melaksanakan undang-undang Barat di Naning

o British mencabar (menghapuskan) bidang kuasa penghakiman

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 yang dimiliki oleh Dol said dan mengganggu sistem perundangan
Naning yang berlandaskan Adat Perpatih.

Perak ▪ Kuasa Menteri Ngah Ibrahim tergugat (berkurangan) apabila

Perundangan British membina balai polis dan melantik Kapten Speedy sevagai

Tempatan ▪
Penolong Residen di Larut.
Ngah Ibrahim diminta untuk menerima nasihat daripada Kapten
Speedy

Pahang o Konflik antara Dato’ Bahaman dengan British di Pahang menjadi

lebih serius apabila British mendirikan Balai Polis di Lubuk
Terua.
o Tindakan British menyebabkan kedudukannya sebagai penguasa
undang-undang tergugat.
Perak ▪ Pendapatan Sultan Abdullah, Menteri Ngah Ibrahim dan
pembesar Perak terjejas apabila J.W.W. Birch membatalkan
pajakan pungutan cukai dan melarang mereka mengutip cukai di
Kuala Sungai Perak.
Kewangan
Tempatan Pahang o Dato’ Bahaman dan pembesar lain yang berkuasa di Semantan
dilarang memungut cukai apabila British memperkenalkan
Pegawai Majistret dan Pemungut Hasil.
o Mereka ditawarkan elaun bulanan yang sangat kecil.
o Misalnya, Dato’ Bahaman ditawarkan elaun $70.00 sahaja
sebulan.
o Para pembesar tidak berpuas hati dengan elaun tersebut.
Mereka membantah dan tidak akan mematuhi keputusan Majlis
Mesyuarat Negeri.

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
KESAN TERHADAP KEHIDUPAN RAKYAT

KESAN PERISTIWA
• British memperkenalkan pelbagai jenis cukai terhadap tanah, hasil hutan, dan
tumbuh-tumbuhan.
Kesengsaraan • Contoh :Di Kelantan – Majlis Mesyuarat Negeri mengeluarkan perisytiharan
sistem pungutan cukai baharu yang dikuatkuasakan pada 1 Jan 1915.
kepada Rakyat • Hal ini menjejaskan kehidupan penduduk tempatan.
• Cukai terhadap petani di Pasir Puteh :

Sebelum Pentadbiran British Selepas kedatangan British

Kutipan cukai ikut jumlah Setiap penduduk mesti

keluaran melaporkan jumlah keluasan
Hasil keluaran sedikit sawah padi yang dimiliki.
cukai rendah. Setiap tanah berkeluasan 400
Tanah tidak diusahakan depa per segi dikenakan cukai
dikecualikan cukai (tidak perlu sebanyak 3 kupang (30 sen)
bayar cukai) setahun.
Semua pemilik tanah wajib bayar
Jenis Kadar cukai cukai.
Cukai dikenakan Cukai Tanaman Kadar cukai
Tanah 40 sen seekar - $1.20 dan Binatang dikenakan
Pertanian ringgit seekar Ternakan
Pokok durian 12 ½ sen sepokok
Pokok kelapa 3 sen sepokok
berbuah

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 Pokok Pinang 1 sen sepokok
Sirih 5 sen sejunjung
Lembu dan 20 sen setahun
kerbau

Masalah Membayar Cukai di Pasir Puteh, Kelantan

Pejabat bayaran cukai jauh

dari tempat tinggal mereka
Masalah membayar cukai
Pembayaran cukai hanya penduduk
semasa waktu pejabat semakin benci
kepada British
Penduduk yg enggan bayar akan
ditangkap dan didenda

British perubahan baharu dalam pentadbiran bercanggah

Bercanggah ▪
dgn nilai tempatan
dengan Nilai ▪ Misalnya : Penduduk Terengganu :
(a) perlukan surat kebenaran utk ambil hasil hutan, membuka tanah utk
Tempatan petempatan atau berhuma.
(b) Cukai mesti bayar di Pejabat Tanah.
(c) Penduduk yg gagal bayar cukai akan didenda
(d) Jika gagal bayar denda akan dipenjara.

Sarawak

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 o 1894 – D.J.S Bailey, pegawai Brooke di Simanggang mengenakan cukai
kepada orang Iban di Ulu Batang Lupar.
o Beliau mengarahkan supaya rumah panjang yg dibina di kawasan sempadan
Sarawak dan kawasan sempadan Belanda di Kalimantan dimusnahkan.
o Orang Iban membantah paksaan supaya berpindah ke petempatan di sepanjang
sungai utama kerana menjejaskan kegiatan tanaman pindah mereka.
o Barang-barang yg dibawa penduduk tempatan seperti tempayan dan tembaga
dirampas kerana gagal membayar cukai ketika memasuki sempadan dari
kawasan pentadbiran Belanda
o Mereka juga didenda sebanyak 10 kati ($7.20).
o Sepatutnya barang mewah orang Iban tidak dikenakan cukai.
o Biasanya cukai hanya dipungut di pusat pungutan di hilir sungai.

Sabah
▪ SBUB memperkenalkan pelbagai cukai yg membebankan rakyat.

Jenis Cukai Kadar Cukai

1 ekar tanah $1.00 (Satu Dolar)
Tanah melebihi 1 ekar $2.00 (Dua Dolar)
Hak milik tanah bagi setiap 0.4 hektar 50 sen setahun
Pokok kelapa yg menghasilkan nira 25 sen setahun
Segantang beras 2 sen
Tangkapan ikan besar $1.00 seekor
Memelihara anjing $1.00 seekor

▪ Layanan tidak adil

➢ Pentadbiran SBUB menindas orang Murut. Contohnya:
a) Mereka dilarang membuka tanah baharu utk pertanian pindah

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 atau penempatan. Akibatnya, mereka kekurangan bekalan beras
utk makanan harian.
b) Mereka dikenakan bayaran menyukat tanah utk menentukan
sempadan.
c) Suami isteri dipaksa tinggal berasingan dan dipisahkan oleh aliran
sungai. Setiap kali ingin berjumpa dikenakan denda $1.00 Dolar.

➢ Peraturan baharu ini menyusahkan kehidupan orang Murut.

Rumusan

❖ Sistem Pentadbiran Barat – mengancam kehidupan sosial masyarakat tempatan.

❖ Kestabilan dan kemakmuran yg dinikmati selama ini terjejas akibat tekanan daripada pihak British.
❖ Permuafakatan amat penting untuk memastikan perjuangan menentang ketidakadilan dapat dicapai.

7.3 Penentangan Masyarakat Tempatan terhadap Kuasa Barat.

✓ Masyarakat tempatan menentang British dengan menggunakan pelbagai strategi.

✓ Kebangkitan mereka mempunyai kekuatan dan kelemahan.
✓ Pada peringkat awal menunjukkan kejayaan sebelum British bertindak balas dengan agresif menghapuskan
penentangan masyarakat tempatan.

Kekuatan

• Pada peringkat awal pembesar tempatan mengecap kejayaan dalam usaha menentang kuasa Barat.

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 • Kejayaan ini dicapai melalui beberapa kekuatan strategi seperti muafakat, membina kubu pertahanan,
penggunaan teknologi senjata dan perundangan.

KEKUATAN TOKOH PERISTIWA

STRATEGI PENENTANGAN
Dato’ Maharaja Lela ▪ 16 Okt 1874 – Pakatan sulit diadakan di antara Sultan Abdullah,
Ngah Ibrahim, Dato’ Maharaja Lela, Dato’ Sagor dan pembesar
Melayu lain untuk menghapuskan J.W.W Birch.
▪ 21 Jul 1875 – mereka mengadakan mesyuarat penting di Durian
Sebatang. Mereka yg hadir mengangkat sumpah tidak akan
memungkiri keputusan yg dicapai.
▪ 5 sept 1875 – mereka mengadakan mesyuarat di rumah Dato’
Sagor dan bersumpah meminum air keris akan merahsiakan
Muafakat pakatan sulit itu.
▪ 12 Sept 1875 – mereka mengadakan mesyuarat khas pada waktu
malam di Istana Sultan Ismail di Belanja.
▪ Setelah mengadakan 7 kali mesyuarat, J.W.W. Birch berjaya
dibunuh di Pasir Salak.

Sharif Masahor o Berjaya menyerang Kanowit dengan bantuan Dato’ Patinggi Abdul
Gapur
o Mereka berjaya membunuh 2 orang pegawai British.
o Brooke tidak dapat membuktikan beliau terlibat dalam pakatan
itu.

Yamtuan Antah ▪ Berjaya mematahkan serangan British pada peringkat awal

penentangan kerana kekuatan kubu di Paroi dan kubu Bukit Putus.
▪ Kedua-dua kubu semula jadi tersebut terlalu sukar untuk

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 ditembusi oleh British kerana:
terletak di atas bukit yg tinggi
Kubu terdapat halangan ranjau dan pokok tumbang di bahagian
hadapan.
Pertahanan kawasan kubu tersebut berbukit bukau dan dikelilingi oleh
hutan tebal.
Rentap o Berjaya mematahkan serangan keluarga Brooke sebanyak 2 kali
(tahun 1857 dan 1858) kerana kuutuhan kubu Bukit Sadok :
terletak di kawasan curam dan perbukitan yg tinggi
dikelilingi oleh hutan rimba dan bukit batu kapur
terdapat halangan kayu berlian setebal 2 kaki yg tidak
boleh ditembusi oleh peluru
Beliau juga menggunakan meriam “Bujang Timpang Berang”
yang diperbuat daripada besi.

Mat Sator ▪ Mempunyai kubu yg dikenali sebagai Kota Mat Sator yg terletak
di Kg Kapayan Lama, Tambunan
▪ Kubu ini terletak berdekatan dengan Kota Mat Salleh di Tibabar.
▪ Kedudukan kota ini strategik kerana terletak di tebing Sg.
Sunsuron yg membekalkan sumber air.
▪ Kota ini menjadi pusat tinjauan kegiatan British.

Persenjataan Dol said o Mendapat bantuan angkatan tentera dari Rembau dan wilayah
jiran Naning.
o Angkatan tersebut membuat serangan hendap terhadap tentera
British dengan menggunakan senapang jenis flintlock dan snider
riffles.
o Beliau juga menggunakan meriam kecil (lela rentaka) yg mudah di

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 bawa ke medan pertempuran.
Perundangan Haji Abdul Rahman ▪ Beliau memohon lesen pleader utk membela para petani
Limbong Terengganu di mahkamah dgn menggunakan hujah agama.
▪ Hujah-hujah yg diberikan oleh Haji Abdul Rahman Limbong di
mahkamah :
tanah yg dikerjakan oleh mereka ialah “Hak Allah S.W.T”
dan rakyat bebas mengerjakannya tanpa perlu membayar
cukai.
sistem percukaian yg diperkenalkan oleh pihak British
adalah berlawanan dengan hukum syarak.
hak mengerjakan tanah harus mengikut hukum agama
Islam

Kelemahan

• Kebanyakan kebangkitan hanya dimenangi oleh masyarakat tempatan pada peringkat awal penentangan sahaja.
• Kebangkitan tersebut dapat ditangkis dgn mudah oleh British kerana kelemahan strategi pemimpin tempatan.

KELEMAHAN TOKOH PERISTIWA

STRATEGI PENENTANGAN
Yamtuan Antah o kubu pertahanan Yamtuan Antah dihancurkan oleh British dgn
Pejuang Terbilang menggunakan meriam yg besar
o Yamtuan Antah juga kehabisan puluru dan kekurangan ubat bedil
o British berjaya menwan Paroi dan Bukit Putus
o Yamtuan Antah berundur ke Johor.
Penentangan Rentap Wira Bukit ▪ Brooke berjaya menewaskan Rentap dalam serangan ke 3 (1861)
Bersenjata Sadok ▪ Brooke menggunakan meriam tembaga “Bukit Sadok” dan
angkatan tentera yg lebih besar.

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 ▪ Brooke berjaya menawan Bukit Sadok
▪ Rentap berundur ke Entabai
Ancaman Haji Abdul Rahman a) Kebangkitan tahun 1922
Perundangan Barat Limbong Pejuang o Di kuala Telemong – Petani menentang peraturan baharu dgn
Masyarakat Tani membersihkan tanah tanpa mengambil pas kebenaran
Terengganu b) Kebangkitan tahun 1925
o Seramai 300 – 500 oang petani berkumpul di Kuala Telemong
dan membersihkan 200 hektar tanah milik Tengku Nik
Maimunah dan 400 hektar tanah milik kerajaan tanpa pas
kebenaran.
c) Kebangkitan tahun 1928
o Berlaku Kebangkitan Tani di 3 kawasan iaitu di Marang, Kuala
Telemong dan Kuala Berang.
o Mereka mengisytiharkan perang terhadap British, menduduki
balai polis, menduduki bangunan kerajaan dan mengibarkan
bendera merah di Kuala Berang.
o Haji Abdul Rahman Limbong ditangkap .
o Beliau dibicarakan di Kuala Terengganu.
o Beliau dijatuhi hukuman buang negeri ke Makkah atas
kesalahan menghasut.
Gagal mentafsir Dato’ Maharaja Lela ▪ Tindakan Sultan dan pembesar Perak untuk mencabar Perjanjian
perjanjian Pahlawan Melayu Pangkor menemui kegagalan.
▪ Usaha membatalkan perjanjian tersebut memerlukan sokongan
British.
▪ Pembesar Melayu tidak diberikan masa yang cukup untuk meneliti
Perjanjian Pangkor
Tok Janggut o British mendesak Sultan Muhammad IV Kelantan supaya
Tipu Muslihat Pejuang Jihad mengisytiharkan perjuangan Tok Janggut dan pengikutnya

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 sebagai penderhakaan terhadap Sultan Kelantan.
o Muslihat British ini berjaya menakutkan rakyat supaya tidak
menyokong atau menyertai perjuangan Tok Janggut.
Mat Salleh Pahlawan ▪ SBUB menggunakan tipu muslihat untuk melemahkan perjuangan
Sabah Mat Salleh.
▪ Dalam Rundingan Perdamaian Menggatal (1898) – SBUB
membenarkan Mat Salleh mentadbir daerah Tambunan.
▪ 1899 – SBUB mengambil alih pentadbiran Tambunan.

Kegagalan Penentangan Masyarakat Tempatan

FAKTOR HURAIAN
Faktor Istana British gunakan istana untuk memadamkan kebangkitan masyarakat setempat
British berpakat dgn Kedua - dua pihak bekerjasama utk memadamkan kebangkitan masyarakat tempatan.
Belanda
Kelemahan Strategi British guna pelbagai strategi utk mengatasi kebangkitan masyarakat tempatan seperti
kekuatan tentera, senjata moden, memecahbelahkan pakatan, menggunakan istana dan
tipu muslihat.
Kelemahan Teknologi Senjata Barat lebih canggih berbanding dgn senjata yg digunakan oleh masyarakat
tempatan.
Sokongan • Tidak menyeluruh
• Kurangnya sokongan dari pihak istana
Penentangan bersifat Tidak meluas ke seluruh negeri
setempat

➢ Generasi muda masa kini haruslah mengambil iktibar daripada perjuangan masyarakat tempatan menentang
kedatangan British.

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 ➢ Kebangkitan masyarakat tempatan mudah ditewaskan oleh British kerana kelicikan (kebijaksanaan) mereka
menyusun strategi.
➢ Kita haruslah menghargai perjuangan tokoh-tokoh tempatan yang bangkit menentang British.

7.4 Kesan Penentangan Masyarakat Tempatan

• Penentangan masyarakat tempatan memberikan kesan kepada kedua-dua pihak iaitu :

(a) kesan kepada pentadbiran British
(b) kesan kepada masyarakat tempatan.

KESAN TERHADAP HURAIAN

Kerugian akibat peperangan
- British rugi sebanyak :
▪ 100,000 Pound Sterling dalam Perang Naning
▪ 400,000 Pound sterling dalam Perang Perak

British lebih berhati – hati dalam Sistem Pentadbiran

o British melantik Residen yg berpengalaman,
bijaksana, fasih berbahasa Melayu, pandai
mengambil hati, dan menguasai adat resam
tempatan.
o British menubuhkan Majlis Mesyuarat Negeri
(MMN) yg ahlinya dilantik oleh sultan setelah
Pentadbiran British dicadangkan oleh Residen.
o MMN menjadi badan penasihat sultan dan
meluluskan “Perintah atau Peraturan Sultan dalam
Majlis Mesyuarat”.

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 British merombak semula Skim Penempatan Pegawai
▪ Penempatan pegawai British di negeri-negeri
Melayu mestilah mengetahui adat istiadat Melayu
▪ Menubuhkan Kolej Melayu Kuala Kangsar di Perak
(1905).
▪ British memberikan peluang kepada aristocrat
Melayu untuk menyertai Perkhidmatan Awam
Tanah Melayu (Malayan Civil Service – MCS)
▪ Menubuhkan Perkhidmatan Tadbir Melayu (Malay
Administrative Service – MAS) bagi melibatkan
orang Melayu dalam pentadbiran kerajaan.

Pemantapan kuasa Barat

o British menguasai seluruh negeri Melayu
o Dinasti Brooke berjaya meluaskan pengaruh dan
menguasai wilayahnya di Sarawak.
o SBUB menguasai Sabah ( Borneo Utara)

Kesan Terhadap Pemerintahan dan Pembesar Tempatan

▪ Kehilangan jawatan dan kedudukan – Cth : Dol
Said, Dato’ Bahaman dan sharif Masahor.
▪ Kehilangan jiwa – Cth : Dato’ Maharaja Lela,
Rentap, Mat Salleh dan Tok Janggut.
▪ Ramai dibuang negeri – Cth : Sultan Abdullah, Raja
Ismail, Ngah Ibrahim dan Haji Abdul Rahman
Limbong.
Masyarakat Tempatan
Kedudukan Raja dan Pembesar Melayu

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
 o British memperkenalkan Durbar
o Durbar memberikan peluang kepada sultan, Ahli
Mesyuarat Negeri dan pembesar Melayu
menyuarakan pandangan mereka dengan bebas
berkaitan perkara yg melibatkan kepentingan
bersama.
o Dalam persidangan Majlis Mesyuarat Negeri,
bahasa Melayu menjadi bahasa rasmi persidangan
dan tulisan jawi digunakan dalam urusan surat –
menyurat.

Menjadi Inspirasi Kepada Pejuang Kemerdekaan Tanah

Air
▪ Keberanian mereka menjadi inspirasi kepada
pejuang negara
▪ Memberikan semangat kepada pejuang
kemerdekaan.

Rumusan

❖ Sistem pentadbiran Barat menyebabkan penderitaan dan penghinaan dalam kalangan penduduk tempatan.
❖ Kekayaan tanah air telah dirampas oleh British dan masyarakat tempatan ditindas.
❖ Masyarakat tempatan bangkit berjuang menentang British demi mengembalikan maruah bangsa dan
kedaulatan negara.
❖ British menggunakan pelbagai strategi seperti tipu helah, manipulasi, kekuatan tentera dan menguatkuasakan
undang-undang untuk membanteraskan kebangkitan tersebut.

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019
❖ Pejuang-pejuang negara dijatuhi hukuman mati, dibuang negeri, dipenjara, harta benda mereka dirampas
kampung halaman mereka dibakar.
❖ Semangat perjuangan mereka dikagumi dan menjadi inspirasi kepada generasi muda hari ini agar bersiap sedia
mempertahankan kedaulatan dan maruah bangsa dan negara tercinta.

Disediakan oleh : Pn. Suria Emilda Suzielina

Smjk Tinggi Cina Melaka 2019