Komfil Modyul Final July 30 2020

1
KABANATA 1
ANG PAGTATAGUYOD NG WIKANG PAMBANSA SA MAS
MATAAS NA ANTAS NG EDUKASYON AT LAGPAS PA
Modyul Blg. 01
Mga Paksa:
1.1. Kasaysayan ng Pag-unlad
ng Wikang
Pambansa
1.2. Rebyu sa Pagkakaiba ng
Tagalog, Pilipino, at Filipino
Panimula
Ang yunit na ito ay magbibigay ng idea kung paano nagsimulang

magkaroon ang Pilipinas ng pagkakakilanlan at kung paano nakamit ang
kalayaan mula sa pang-aalipin ng mga banyaga sa pamamagitan ng
pagkakaroon ng pambansang wika. Kaugnay nito, tatalakayin rin ang mga
kahalagahan ng pagtataguyod ng wikang pambansa sa mas mataas na antas ng
edukasyon at lagpas pa upang ito’y mas lalong mapayabong at mapagyaman
bilang disiplina at wika ng edukasyon at komunikasyon sa Pilipinas.
KONTEKSTWALISIDONG KOMUNIKASYON SA
NEUST-CAS
FILIPINO
2
Matapos mong mapag-aralan ang yunit na ito,

inaasahang maisasagawa mo na:
1. Maipaliwanag ang kahalagahan at saysay ng Filipino
bilang disiplina at wika ng edukasyon at
komunikasyon sa Pilipinas;
2. Makapagbahagi ng sariling pananaw o pagtataya
kaugnay sa Filipino bilang disiplina at wika ng
edukasyon at komunikasyon sa Plipinas;
3. Matukoy ang mga dahilan ng mga iba’t ibang
organisasyon, unibersidad, at institusyon ng
pamahalaan hinggil sa kanilang tindig laban CMO
bilang 20, serye 2013 ng komisyon sa lalong mataas na
edukasyon;
4. Makapagbigay ng sariling komento at posisyon
kaugnay sa mga posisyong papel ng iba´t ibang
organisasyon, unibersidad, at institusyon ng
pamahalaan hinggil sa kanilang tindig laban CMO
edukasyon;
5. Magamit ang wikang Filipino sa iba’t ibang tiyak na
sitwasyong pangkomunikasyon sa lipunang Pilipino; at
6. Makagawa ng mga malikhain at mapanghikayat na
presentasyon ng impormasyon at analisis na akma sa
iba’t ibang konteksto.
NEUST-CAS
FILIPINO
3
Panimulang Pagtataya
Pangalan: Puntos:
Antas: Petsa:
Panuto:
TAMA O MALI. Isulat ang TAMA kung wasto ang pangungusap at
MALI kung hindi wasto.
1. Pilipino ang naging opisyal na wika ng Pilipinas

simula noong taong 1959.
2. Ang Pilipinas ay mayroong walong

pangunahing wika.
3. Monolingguwal ang tawag sa patakaran kung

saan ang asignatura sa elementarya at
sekundarya ay hinati upang ang isang pangkat
ay ituro sa Filipino at ang isang pangkat ay ituro
sa Ingles.
4. Tagalog ang naging batayan ng wikang

Pambansa.
5. Sa kasalukuyan, may dalawampu’t anim (26) na

titik ang alpabetong Filipino.
6. Filipino lamang ang opisyal na wika ng Pilipinas.
7. Alibata ang tawag sa sinaunang paraan ng

pagsulat ng mga Pilipino.
8. Tagalog ang kasalukuyang pambansang wika ng

Pilipinas.
9. Abakadang Tagalog ang kasalukuyang alpabeto

ang nililinang sa antas tersyarya.
10. Dalawampu’t anim ang titik ng kasalukuyang

alpabeto ng bansa.
NEUST-CAS
FILIPINO
4
Daloy ng Kaalaman
1.1. Kasaysayan ng Pag-unlad ng Wikang Pambansa
1.1.1. Ebolusyon ng Wikang Pambansa
Disyembre 30, 1937 – iprinoklamang

ang wikang Tagalog ang magiging
batayan ng Wikang Pambansa.
Magkakabisa ang proklamasyong ito
dalawang taon matapos itong
mapagtibay. facebook.com
1940 – ipinag-utos ang pagtuturo ng Wikang Pambansa sa ikaapat

na taon sa lahat ng pampubliko at pribadong paaralan at sa mga
pribadong institusyong pasanayang pangguro sa buong bansa.
Hunyo 4, 1946 – nagkabisa ang Batas Komonwelt Blg. 570 na

pinagtibay ng Pambansang Asambleya noong Hunyo 7, 1940 na
nagproklama na ang Wikang Pambansa na tatawaging Wikang
Pambansang Pilipino ay isa nang wikang opisyal.
1959 – ibinaba ng Kalihim Jose B. Romero ng Edukasyon ang

Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 nanagsasaad na ang Wikang
Pambansa ay tatawaging Pilipino upang mailagan na ang mahabang
katawagang “Wikang Pambansang Pilipino” o “Wikang Pambansa
Batay sa Tagalog”.
1987 – Filipino na ang ngalan ng wikang pambansa, alinsunod sa

Konstitusyon na nagtatadhanang “ang wikang pambansa ng
Pilipinas ay Filipino.” Ito ay hindi pinaghalu-halong sangkap mula
sa iba’t ibang katutubong wika; bagkus, ito’y may nucleus, ang
Pilipino o Tagalog
NEUST-CAS
FILIPINO
5
1.1.2. Ebolusyon ng Alpabetong Filipino
Nang dumating ang mga Kastila, may sarili nang palatitikan ang
ating mga ninuno, ang Baybayin, na binubuo ng 14 katinig at 3
patinig. Pinalitan ito ng mga Kastila ng alpabetong Romano.
1940 – binuo ni Lope K. Santos ang Abakada, na may 20 titik: a, b,

k, d, e, g, h, i, I, m, n, ng, o, p, r, s, t, u, w, y.
Oktubre 4,1971 – pinagtibay ng Sanggunian ng SWP ang

pinayamang alpabeto, na binubuo ng 31 letra: a, b, c, ch, d, e, f, g, h,
i, j, k, l, ll, m, n, ñ, ng, o, p, q, r, rr, s, t, u, v, w, x, y, z
Matapos ang Repormang Ortograpiko, nabuo ang sumusunod na

Alpabetong Filipino, na may 28 letra: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, I, m,
n, ñ, ng, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z
2001 – muling nagkaroon ng rebisyon sa

alpabetong Filipino. Itinaguyod nito ang leksikal
na pagpapayaman ng Filipino sa pamamagitan ng
pagluluwag sa panghihiram ng salita at
pagsasalin, karamihan mula sa Ingles at Kastila,
gamit ang walong karagdagang letra ng alpabeto,
ang mga letrang c, f, j, ñ, q, v, x, z. Oktubre 9,
2006 – sa kahilingan ng KWF, ang DepEd ay
nagpalabas ng isang memorandum na
pansamantalang nagpapatigil sa implementasyon
ng “2001 Revisyon ng Alfabeto at Patnubay sa kwf.gov.ph
Ispeling ng Wikang Filipino”.
Agosto, 2007 – inilabas ng KWF ang borador ng Ortograpiya ng

Wikang Pambansa.
Mayo 20, 2008 – inilabas ng KWF ang Gabay sa Ortograpiya ng

Wikang Pambansa.
1.1.3. Mga Probisyong Pangwika Saligang Batas

Saligang Batas ng Biyak-na-Bato (1896)
Ang Wikang Tagalog ang magiging opisyal na wika ng
Pilipinas.
NEUST-CAS
FILIPINO
6
Saligang Batas ng 1935

Ang Kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa
pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang pambansa na batay
sa isa sa mga umiiral na katutubong wika. Hanggang hindi
nagtatadhana ng iba ang batas, ang Ingles at Kastila ay patuloy ng
gagamiting mga wikang opisyal.
Saligang Batas ng 1973

Ang Batasang Pambansa ay dapat gumawa ng mga hakbang
tungo sa paglinang at pormal na adopsiyon ng isang panlahat na
wikang pambansa na tatawagingFilipino.
Artikulo XIV ng Saligang Batas 1987: WIKA

SEK.6. Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino.
Samantalang nalilinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa
salig sa umiiral na mga wika ng Pilipinas at sa iba pang mga wika.
Alinsunod sa mga tadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat na
maaaring ipasya ng Kongreso, dapat magsagawa ng mga hakbangin
ang Pamahalaan upang ibunsod at puspusang itaguyod ang
paggamit ng Filipino bilang midyum ng opisyal na komunikasyon
at bilang wika ng pagtuturo sa sistemang pang-edukasyon.
SEK.7. Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo,

ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at hangga’t walang
itinatadhana ang batas, Ingles. Ang mga wika ng rehiyon ay
pantulong na mga wikang opisyal sa mga rehiyon at magsisilbing
opisyal na pantulong na midyum ng pagtuturo.
Dapat itaguyod nang kusa at opsiyonal ang Kastila at Arabic.
SEK.8. Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino

at Ingles at dapat isalin sa mga pangunahing wikang panrehiyon,
Arabic, at Kastila.
SEK.9. Dapat magtatag

ang Kongreso ng isang komisyon
ng wikang pambansa na binubuo
ng mga kinatawan ng iba’t-ibang
mga rehiyon at mga disiplina na
magsasagawa, mag-uugnay at
magtataguyod ng mga pananaliksik
officialgazette.gov.ph
NEUST-CAS
FILIPINO
7
para sa pagpapaunlad, pagpapalaganap at pagpapanatili sa Filipino at

iba pang mga wika.
1.2. Rebyu sa Pagkakaiba ng Tagalog, Pilipino, at
Filipino Wikang Tagalog

Isang wikang natural, may sariling mga katutubong tagapagsalita.
Isang partikular na wika na sinasalita ng isa sa mga etnolinggwistikong
grupo sa bansa ang mga Tagalog.
Wikang Tagalog Bilang Wikang Pambansa

Nasangkot ang tagalog sa pambansang arena nang ideklara ni
Presidente Manuel L. Quezon ang Wikang Pambansa na batay sa Tagalog
noong Disyembre 30, 1937 (Executive Order No. 134).
Wikang Pilipino
Ang wikang Pilipino ay ang Filipino National Language (noong
1943) na batay sa Tagalog mula noong 1959, nang ipasa ang Department
Order No. 7 ng noo'y Sec. Jose Romero, ng Department of Education.
Ito ang itinatawag sa wikang opisyal, wikang pampagtuturo at

asignatura sa Wikang Pambansa mula 1959. Nahinto lamang ito nang
pagtibayin ang Filipino bilang wikang pambansa. Filipino naman ang
itinatawag sa wikang pambansa sa Konstitusyon ng 1987.
Pagkakaiba ng Pilipino sa Filipino

Magkaiba ang Filipino at Pilipino kahit parehong naging Wikang
Pambansa ang mga ito dahil magkaiba ng konsepto ang mga ito - ang
Pilipino ay batay sa iisang wika at ang Filipino ay sa maraming wika sa
Pilipinas, kasama na ang Ingles at Kastila.
Tagalog Imperialism
Nakondisyon na ang mga tao sa Tagalog kung kaya't kahit nabago
na ang tawag sa Wikang Pambansa(Pilipino, Filipino), Tagalog parin ang
itinatawag dito ng mga Pilipino at mga dayuhan. Tinawag ito ni Prof.
Leopoldo Yabes na "Tagalog Imperialism"
NEUST-CAS
FILIPINO
8
Miskonsepsyon sa Filipino
 Ang tawag na Filipino sa wikang pambansa ay
hindi mula sa Filipino na tawag sa Ingles, para sa
mamayan ng bansa.
 Hindi rin mula sa Ingles ang F dito.
 Mula ang Filipino sa binagong konsepto ng
wikang pambansa na batay sa lahat ng wika sa
Pilipinas, kasama ang Ingles at Kastila.
 Ang paggamit ng F ay simbolo ng hindi na
pagiging Tagalog lang na batayan ng wikang
pambansa dahil walang ganitong tunog ang
facebook.com
Tagalog.
Ang pinakaubod ng konsepto ng Filipino bilang batay sa mga wika

ng Pilipinas ay ang pagiging pambansang lingua franca nito.
NEUST-CAS
FILIPINO
9
GAWAIN GAWAIN
PPaannggaallaann::Puntos: _ Antas:_Puntos:Petsa: _ Antas:
PANUTO: Ngayong nalaman mo na ang pinagdaanan ng wika.

Gumawa ka ng Timeline ng wikang Filipino na nagpapakita
ng mga proseso bago ito naging ganap na wikang
pambansa ng Pilipinas. Gawing simple at hindi maligoy
ang mga itatalang impormasyon.
(ilagay sa loob ng kahon ang gagawing timeline)
NEUST-CAS
FILIPINO
10
ANI NG TAGUMPAY
GAWAIN GAWAIN
PPaannggaallaann::Puntos: _
Antas: Puntos:_ Petsa: _
Antas:
PANUTO: Magtala ng tig-iisa na pagkakatulad at pagkakaiba ng mga

naging wika pambansa ng Pilipinas sa pamamagitan ng Venn
Diagram. Pagbatayan ng magiging sagot ang tinalakay na
aralin at ang artikulo sa ibaba.
Bakit Filipino at ‘di Tagalog?

August 10, 2019
MARAHIL ay dapat tuldukan na ang pagkalito. Ang Wikang

Pambansa ay Filipino – hindi Tagalog. Ang Filipino ay pinagsama-samang
wika mula sa iba’t ibang rehiyon sa Pilipinas na may pagsasaalang-alang
din sa mga dayong wika na naging bahagi na ng pang-araw-araw na
talastasan. Dumaan ito sa masusing pag-aaral ng Surian ng Wikang Filipino
na naglalayong pagpasiyahan kung katanggap-tanggap sa mas nakararami.
Pansinin na mas dominante ang Tagalog. Ito ang pinagmulan ng Wikang
Pambansa.
Pinakamalaki ang Luzon sa tatlong pangunahing islang bumubuo sa

arkipelago – ito nga, Luzon, Bisaya, at Mindanao. Sa Luzon ay mas
nakararami ang nagsasalita ng Tagalog, bagama’t may iba pang diyalekto –
Pampango, Iloko, Bikol, Ibanag, Itawis, atbpa – ngunit namamayani at
tanggap ang Tagalog bilang pangunahing salita. Ayon sa mga kuwentong
bayan, ang Tagalog ay hango sa “taga-ilog”, mga naninirahan sa paligid ng
Ilog Pasig, ang pangunahing ilog na bumabaybay sa malaking bahagi ng
lalawigan ng Rizal kasama ang Metro Manila. Kahit noon, uhuan ng mga
NEUST-CAS
FILIPINO
11
migrante buhat sa iba’t ibang lalawigan ang bahaging ito dahil ito ang
kinikilalang lundo ng komersyo. Kailangang umakma sa kultura ang mga
dumarayong taga-ibang probinsya kaya natuto silang magsalita ng wika ng
mga “taga-ilog.” Hanggang ngayon, itinuturing na pinaka-dominante ang
wika ng “taga-ilog”, ang Tagalog, na siyang pinagbasehan ng pagbuo ng
Wikang Pambansa.
Pinagtibay ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 na nagkabisa

nuong Disyembre 13, 1937, na Tagalog ang maging “batayan ng wikang
pambansa ng Filipinas.” Ang naturang batas ay nagkabisa lamang nuong
1940.
Nuong Hulyo 4, 1946, sa bisa ng Batas Komonwelt Blg. 570 na

pinagtibay nuong Hunyo 7, 1940, ay kinilala ang Wikang Filipino bilang
opisyal na Wikang Pambansa. Ayon kay Roberto T. Añonuevo, ng
Komisyon sa Wikang Filipino: “Nagpalabas ng kautusan ang kalihim ng
Tanggapan ng Edukasyon noong 13 Agosto 1959, na tawaging ‘Pilipino’
ang ‘Wikang Pambansa’. Ang ‘Pilipino’, na ibinatay nang malaki sa
Tagalog ay maghuhunos na “Filipino” alinsunod sa atas ng Saligang Batas
1973 ‘na linangin, paunlarin, at pagtibayin ang Filipino alinsunod sa
umiiral na mga katutubong wika at diyalekto nang di-alintana ang
pagtanggap ng mga salita mula sa mga dayuhang wika.’”
May pananaw si Ben G. Domingo, retiradong propesor sa

komunikasyon sa Central Luzon State University. “Nang bago pa lamang
akong natututo ng wikang Pilipino, may pagka-purista ang aking
pagpapahalaga at paggamit sa noon ay pambansang wikang tumuntong sa
Tagalog. Unti-unting nagbago ang aking pananaw nang malinawan ako sa
pagiging dinamiko at masigla ng isang buhay na wika. Nagbabago o
lumalago ito dulot ng iba’t ibang kaganapan sa lipunang kinapapalooban
nito.”
Bagama’t nagpahayag din siya ng pagkalito. “Naisip ko rin noon,

bakit kinakailangang isama ang mga letrang c, ch, f, j, ll, ng, q, v, x at z sa
wikang Filipino? Hindi ba balangkas-kolonyal ito?
NEUST-CAS
FILIPINO
12
“Hanggang sa mapagtanto kong ang mga ito ay likas (na tunog) sa

maraming katutubong wika sa ating bansa, tulad ng Ibanag at Itawis na
sagana sa ‘f’ at ‘v’ ang kanilang mga salita.”
Ito ang malinaw na tugon kung bakit ang Filipino ay “nag-ampon”

ng mga titik na sa unang tingin o dinig ay banyaga.
“Mahabang salaysayin — at masalimuot — ang pinagdaanan sa

batas ng Tagalog bilang wikang pambansa (1936), at ang pagiging Pilipino
(1959) at Filipino (1992) nito,” patuloy ni Domingo.
May agam-agam siya kung bakit Tagalog ang pinagbasehan ng

Wikang Pambansa. “Nuong simula ng ilang-20 siglo, tinatayang wala pang
25 porsyento ng mga mamamayan sa Pilipinas ang nagsasalita ng Tagalog
samantalang mahigit 40 porsyento, diumano, ay gumagamit ng Bisaya,
bagama’t ang bilang na ito ay nagbago na (mahigit na 90 porsyento na ang
gumagamit ng wikang Filipinong nakatuntong sa Tagalog [ngayon])
pagkatapos na maisabatas na Tagalog ang naging lunsaran ng wikang
pambansa, na ipinatupad sa mga paaralan at lalong pinakalat ng midya.”
Noong 1986, nakapaloob sa binagong Saligang Batas ng 1986 na

kilalanin ang pambansang wika ng Pilipinas bilang “Filipino.” Ayon sa
naturang bahagi ng batas na ito ay, “habang nililinang ang Filipino ay dapat
itong payabungin at pagyamanin nang nakasalig sa mga katutubong
salitang umiiral sa wikang Filipino at iba pang wika.” #
1. Tagalog at Pilipino
NEUST-CAS
FILIPINO
13
2. Tagalog at Filipino
3. Pilipino at Filipino
NEUST-CAS
FILIPINO
14
KABANATA 1
Modyul Blg. 02
Mga Paksa:
1.3. Batayang Kaalamang Pangwika
1.1.1. Depinisyon ng Wika
1.1.2. Katangian ng Wika
1.1.3. Tungkulin ng Wika
LAYUNIN
Matapos mong mapag-aralan ang yunit na ito, inaasahang

maisasagawa mo ang mga sumusunod:
1. Maipaliwanag ang kahalagahan at saysay ng Filipino bilang

disiplina at wika ng edukasyon at komunikasyon sa Pilipinas;
2. Makapagbahagi ng sariling pananaw o pagtataya kaugnay sa
Filipino bilang disiplina at wika ng edukasyon at
komunikasyon sa Plipinas;
3. Matukoy ang mga dahilan ng mga iba’t ibang organisasyon,
unibersidad, at institusyon ng pamahalaan hinggil sa kanilang
tindig laban CMO bilang 20, serye 2013 ng komisyon sa
lalong mataas na edukasyon;
4. Makapagbigay ng sariling komento at posisyon kaugnay sa
mga posisyong papel ng iba´t ibang organisasyon,
tindig laban CMO bilang 20, serye 2013 ng komisyon sa
lalong mataas na edukasyon;
5. Magamit ang wikang Filipino sa iba’t ibang tiyak na
sitwasyong pangkomunikasyon sa lipunang Pilipino; at
6. Makagawa ng mga malikhain at mapanghikayat na
presentasyon ng impormasyon at analisis na akma sa iba’t
ibang konteksto.
NEUST-CAS
FILIPINO
15
Pangalan: Puntos:
Antas: Petsa:
TAMA O MALI. Isulat ang TAMA kung wasto ang pangungusap

at MALI kung hindi wasto.
1. Lahat ng wika sa daigdig ay sistematikong

nakaayos sa isang tiyak na balangkas.
2. Lahat ng tunog ay wika.
3. Ang wikang hindi ginagamit ay mananatiling

buhay na wika.
4. Maaaring mabuo ang isang salita sa isang

partikular na grupo kung ang simbolo ng
sinasalitang tunog ay wala sa kanilang kultura.
5. Ang wika na hindi pinagkasunduan na gamitin sa

isang lipunan ay yayabong at mapagyayaman.
6.
Ang wika ay hindi nagbabago.
7. Ang wika ay hindi lamang pantao kundi para sa
lahat ng nilikha ng Diyos na may buhay.
8. Pasalita lamang ang paggamit ng wika.
9. Mahalaga na nauunawaan ng bawat isa ang

wikang sinasalita upang maging epektibo ang
pagpapahayag.
10. Ang mga salita ay maaaring magkaroon ng

bagong kahulugan sa paglipas ng panahon.
NEUST-CAS
FILIPINO
16
Daloy ng Kaalaman
1.3. Batayang Kaalamang Pangwika
1.3.1. Depinisyon ng Wika
Ang wika ay isang kalipunan ng mga salita at

ang pamamaraan ng pagsasama-sama ng mga ito
paramagkaunawaan o makipagkomyunikeyt ang isang grupo ng
mga tao (Constantino at Zafra).
Ayon sa pagpapahayag ni Constantino, isang dalubwika, ang
wika ay maituturing na behikulo ngpagpapahayag ng damdamin,
isang insrumento rin sa pagtatago at pagsisiwalat ng katotohanan.
Ayon naman kay Henry Gleason, ang wika ay masistemang
balangkas ng sinasalitang tunog na pinipili at isinasaayos sa paraang
arbitraryo upang magamit ng mga taong kabilang sa isang kultura.
1.3.2. Katangian ng Wika
Mula sa dalawang katuturang nabanggit, mahahango natin

ang mga pangunahin at unibersal na katangian ng wika na
tatalakayin sa mga sumusunod na talataan:
1. Ang wika ay masistemang balangkas. Ang ibig sabihin

ng katangiang ito ay isinaayos ang mga tunog sa
sistematikong paraan para makabuo ng makahulugang
bahagi tulad ng salita, parirala, pangungusap at panayam.
2. Ang wika ay sinasalitang tunog. Ito ay sinasalita na galing
sa magkasunud-sunod na tunog na humuhugis sa paraan ng
mga iba’t ibang kasangkapan sa pagsasalita na tinatawag na
mga bahagi ng pagsasalita o speech organs
NEUST-CAS
FILIPINO
17
3. Ang wika ay arbitraryo. Sa katangiang ito, ang mga salita

ay tumututok sa mga salitang simbolo. Napapaloob sa
katawagang ito ang dualismo na isang pananagaisag at isang
kahulugan
4. Ang wika ay pantao. Ang wika ay isang eksklusibong pag-
aari ng mga tao nga sila mismong lumikha at sila rin ang
gumagamit. Dala-dala ng mga tao nito bilang kasangkapan
ng pakikipagtalastasan
5. Ang wika ay kaugnay ng kultura. Taglay nito ang kultura
ng lipunang pinagmumulan nito. Ang sining, panitikan,
karunungan, kaugalian, kinagawain at paniniwala ng
mamamayan ang bumubuo ng kultura.
6. Ang wika ay ginagamit. Kailangan itong gamitin na
instrumento sa komunikasyon. Unti-unting mawawala ito
kapag hindi ginagamit.
7. Ang wika ay dinamiko. Ito ay buhay at patuloy sa
pagbabago nang dahil sa patuloy rin na nagbabago ang
pamumuhay ng tao at iniangkop ang wika sa mabilis na tkbo
ng buhay na dulot ng agham at teknolohiya.
1.3.3. Tungkulin ng Wika ayon kay Michael A. K Halliday
1. Personal - Naipapahayag ang mga sariling damdamin,

pananaw, opinyon at maging personalidad ngisang indibidwal.
Sakop nito ang mga bulalas ng damdamin tulad ng pagkagulat,
galit,hinanakit at tuwa. Maging ang pagmumura ay maituturing
sa uring ito, kung kaya, ang ganitong gamit ay nasa ilalim ng
alinman sa pormal at impormal na talakayan.
Halimbawa:
Allan: Talaga? Nanalo ako ng limang milyon sa lotto?
Yaoooooooo!
Rinelle: Balato naman diyan!
2. Imahinatibo - Nalulubos ang gamit ng wika kapag nailapat sa

pagsulat o pagbigkas ng mga akdang pampanitikan. Malikhain
ang tunguhin nito kung kaya karaniwan nang mapapansin ito sa
mgagawang masining o estetiko. Sa pasulat o pasalita man,
NEUST-CAS
FILIPINO
18
nagagamit ito sa mga tula, awit,kuwento at iba pang

nangangailangan ng talinghaga.
Halimbawa:
Siri: Christian, kung sakaling may makilala kang genie, ano ang
hihilingin mo sa kanya?
Christian: Siyempre, ang makalipad tulad ng isang ibon para
makapaglakbay ako sa paraang gusto ko at makita ang buong
mundo.
3. Interaksyonal - Mahalaga ang gamit na ito ng wika sa

dahilang sa pamamagitan nito,pinananatili ang mga relasyong
panlipunan. Sa mga magkakaibigan, nariyanang pagbibiruan at
panunukso. Sa mga magkakamag-anak, nariyan ang mga
paanyaya at pasasalamat. Sa mga pangkat panlipunan, nariyan
ang mga salitang pangkabataan, wika ng mga bakla, at mga
propesyonal na jargon.
Halimbawa:
Candy: Aba, ang hitad kong sister, wis na ang pagka-chaka doll.
Abrey: Siyempre, salamat po Doc yata ang drama ko!
4.Impormatibo/Representasyonal - Tulad ng ngalan nito,

ginagamit ang wika dahil na rin sa pangangailangangmaipaalam
ang napakaraming katotohanan, datos at informasyong hatid ng
mundo. Dahil dito, mas higit na p ang gamit na ito ng wika lalo
pa’t gamit ito sa pagtuturo,mga talumpati, pakitang-kuro,
pagbabalita o sa simpleng pag-uulat.
Halimmbawa:
Doms: Alam mo ba na nag salitang goodbye ay nagmula sa
pahayag na God be with ye?
Jon: A, talaga?
5. Instrumental - Ginagamit ang wika upang magawa ng isang

indibidwal ang kanyang nais gawin. Pasalita man o pasulat,
magagamit ang wika upang mag-utos, makiusap,
humingi,magmungkahi at magpahayag ng sariling kagustuhan.
Halimbawa:
Aladin: Nais ko sanang maipadama sa iyo kung gaano kita
kamahal.
NEUST-CAS
FILIPINO
19
Jennifer: Ganun ba? Sige walang problema.
6. Regulatori- Madalas na ginagamit ito ng mga taong may

nasasakupan o mga taong may taglay nakapangyarihang
magpakilos ng kanyang katawan. Kontrolado ng gumagamit ng
wika angsitwasyon kung kaya, kaya niyang pakilusin ang
sinuman matapos niyang magamit nang ganapang wika. Sa
pasalita, kapansin-pansin ito sa mga talumpati o debateng ang
layunin aymanghimok tulad sa isang halalan. Sa pasulat,
mapapansin ito sa mga memorandum, patakaran,resolusyon at
iba pa.
Halimbawa:
Islogan ng MMDA: (Bawal Umihi Rito. Multa: Php. 500)
George: Naku! Saan kaya ako maaaring umihi? Bawal pala dito.
7. Heuristik - Gamit ito ng taong nais na matuto at magkamit ng

mga kaalamang akademik at/oprofesyonal. Upang kanyang
mabatid, kailangan niyang sumuri, mag-eksperimento,
magtanong at sumagot, magbigay-kahulugan, makipagtalo at
pumuna.
Halimbawa:
Nicko: Gaanong katagal na po kayo nagtuturo bilang isang guro
sa pampublikong paaralan?
Nixan: Labing-isang taon na po.
Nicko: Batay sa karanasan ninyo? Ano po ang malaking
pagbabago ang naganap sa ating wikang Pambansa batay sa mga
aralin na itinuturo ninyo? At paano po ito nakaapekto sa inyo?
Nixan: Ang malaking pagbabagong naganap ay ang pagkakaroon
ng mga bagong salita at baybay. Naging malaking hamon kung
paano ito ilalapat sa pagtuturo gayong napakaraming libro ang
naililimbag na iba-iba ang pagpapaliwanag sa mga nasabing
pagbabago.
NEUST-CAS
FILIPINO
20
GAWAIN GAWAIN
PPaannggaallaann::Puntos: _ Antas: Puntos:Petsa: _ Antas:
PANUTO: Paglilista at pagtukoy sa wastong katanungan ng wika..

.
1. Maglista ng sampung bagong salita na hindi pa umiiral noon.
2. Maglista ng sampung salita na hindi na o bihira nang gamitin ngayon.
3. Maglista ng sampung lumang salita na may bago nang kahulugang ngayon.
4. Aling katangian ng wika ang napatunayan mo sa bilang 1,2 at 3? Tukuyin at

ipaliwanag.
NEUST-CAS
FILIPINO
21
5. Maglista ng sampung salitang Ingles na walang katumbas sa Filipino.
6. Maglista ng sampung salitang Filipino na walang katumbas sa Ingles.
7. Aling katangian ng wika ang napatunayan mo sa bilang 5 t 6? Tukuyin

at ipalaiwang.
NEUST-CAS
FILIPINO
22
GAWAIN GAWAIN
PAGGAWA NG MAIKLING USAPAN O DAYALOGO

PANUTO: Pumili ng dalawang tungkulin ng wika at gumawa ng maikling usapan o
dayalogo na naglalarawan sa dito. Isaalang-alang ang wastong gramatika,
pagbabaybay at paggamit ng mga bantas.
1. Tungkulin ng Wika:
2. Tungkulin ng Wika:
NEUST-CAS
FILIPINO
23
KABANATA 1
Modyul Blg. 03
Mga Paksa:
1.4. Kahalagahan ng Filipino Bilang Disiplina at Wika
ng Edukasyon at Komunikasyon sa Pilipinas
1.5. Buod ng mga posisyong Papel ng Iba´t ibang
organisasyon, Unibersidad, at Institusyon ng
Pamahalaan Hinggil sa Kanilang Tindig Laban
CMO Bilang 20, Serye 2013 ng Komisyon sa
Lalong Mataas na Edukasyon
LAYUNIN
7. Maipaliwanag ang kahalagahan at saysay ng Filipino bilang
disiplina at wika ng edukasyon at komunikasyon sa Pilipinas;
8. Makapagbahagi ng sariling pananaw o pagtataya kaugnay sa
Filipino bilang disiplina at wika ng edukasyon at komunikasyon
sa Plipinas;
9. Matukoy ang mga dahilan ng mga iba’t ibang organisasyon,
tindig laban CMO bilang 20, serye 2013 ng komisyon sa lalong
mataas na edukasyon;
10. Makapagbigay ng sariling komento at posisyon kaugnay sa mga
posisyong papel ng iba´t ibang organisasyon, unibersidad, at
institusyon ng pamahalaan hinggil sa kanilang tindig laban CMO
edukasyon;
11. Magamit ang wikang Filipino sa iba’t ibang tiyak na sitwasyong
pangkomunikasyon sa lipunang Pilipino; at
12. Makagawa ng mga malikhain at mapanghikayat na presentasyon
ng impormasyon at analisis na akma sa iba’t ibang konteksto.
NEUST-CAS
FILIPINO
24
Pangalan: Puntos:
Antas: Petsa:
Panuto:: Hanapin sa loob ng kahon ang mga salitang may kaugnayan sa Wikang Filipino at kahalaga
T U N O G P N O L
I N A D K A K O E
N W A T L I A I N
I O K O G K L V A
G T I N I G L O T
D A W O A U I J S
K O M U N I D A D
P N T G H M E R C
S S A I A T B H U
N F O B N A R P I
T R U I S D I I N
U E R B Y U I H E
B A R E F B Y G S
NEUST-CAS
FILIPINO
25
Daloy ng Kaalaman
1.4. Kahalagahan ng Filipino Bilang Disiplina at Wika ng Edukasyon at
Komunikasyon sa Pilipinas
Hindi maitatatwang malayo na ang narating ng Filipino muna
nang ito ay itanghal sa atin ng 1987 Konstitusyon bilang wikang
Pambansa at wika ng komunikasyon at edukasyon sa Pilipinas. Ang
wikang ito ay ginamit bilang lunan ng diskurso sa iba’t ibang larangan
gaya ng pag-aaral ng Kasaysayan, Pilosopiya, Sikolohiya, Etika,
Antropolohiya o maging sa Agham at Matemateka sa Iba’t Ibang
unibersidad sa Pilipinas.
Subalit sa kabila ng ganitong tugatog na narating ng Filipino ay

tila nagbubulag-bulagan pa rin ang karamihan sa kahalagahan ng wikang
ito bilang wika ng karunungan at komunikasyon. Marami pa rin ang
hindi tumatanggap at nagsasabing mas natututo ang mga Filipino sa
Ingles at naniniwala na lalalim ang kaalaman at uunlad ang Pilipinas. Ito
ay pahayag mula kay Renato Constantino (1996) ngunit alam naman
natin na ang ganitong paniniwala ay pinabulaanan na ng mayayamang
bansa sa buong mundo gaya ng karanasan ng Hapon, Timog Korea at
Taiwan na umunlad ng husto ng hindi dinadakila ang wikang Ingles
bilang wika ng komunikasyon at edukasyon sa kanilang lipunan.
Bagama’t masasabing bata pa kung ituturing ang Wikang

Filipino kumpara sa Wikang Ingles na nagsisilbing linguafranca ng
buong mundo. Ito pa rin ay nananatiling tagapagtaglay n gating sariling
pagkakakilanlan tulad ng ating tradisyon at kultura dagdag pa ang
pagiging kakambal nito ang lipunan Filipino.
Narito ang ilang mahahalagang argumento na nagpapaliwanag

bakit dapat manatili ang Filipino bilang wika ng edukasyon at asignatura
sa kolehiyo at sa mas mataas na antas batay sa sanaysay/pananaw ni Dr.
David Michael M. San Juan (2018), Convenor ng Tanggol Wika at
NEUST-CAS
FILIPINO
26
propesor sa Departamento ng Filipino ng Pamantasang De La Salle-

Manila mula sa kanyang argumento na pinamagatang “Alyansa ng mga
Tagapagtanggol ng Wikang Filipino/Tanggol Wika: Internal na Kwento,
Mga Susing Argumento at Dokumentaryo (2014-2017).
1.4.1. ANG FILIPINO AY DISIPLINA, ASIGNATURA,

BUKOD NA LARANGAN NG PAG-AARAL, AT HINDI
SIMPLENG WIKANG PANTURO LAMANG.
Taliwas sa buladas ng CHED at iba pa nilang kaTanggal Wika,

hindi simpleng wikang panturo lamang ang Filipino. Disiplina,
asignatura, bukod na larangan ito ng pag-aaral. Katunayan, “Ang
Filipino Bilang Disiplina”ang paksa ng kauna-unahang isyu ng isang
journal mula sa ADMU–ang Katipunan: Journal ng Mga Pag-aaral sa
Wika, Panitikan, Sining, at Kulturang Filipino(2016). Ang pagiging
disiplina ng Filipino ay binigyang-diin din sa “MGA SUSING
SALITA: Pambansang Seminar sa Pagbuo ng Diskurso sa
Konseptong Filipino”na isinagawa noongAgosto 24-25, 2017 sa
pangunguna ng Sentro ng Wikang Filipinosa Unibersidad ng
Pilipinas-Diliman. Tinalakay sa nasabing seminar ang mga katutubo
o kaya’y inangking konsepto ng “indie, bungkalan, ganap, balita,
balatik, at delubyo”–ilan lamang sa napakaraming “susing salita”na
maaaring maging lunsaran ng o pokus ng mismong pagtalakay sa
Filipino bilang disiplina sa mas mataas na antas ng edukasyon, gaya
rin ng pinatunayan na sa taunang kumperensyang “Sawikaan: Mga
Salita ng Taon”ng Filipinas Institute of Translation/FIT (Narvaez,
2015). Samakatwid, ang pagbura sa Filipino sa kolehiyo ay
pagkalusaw rin ng isang mahalagang disiplina (Sanchez, 2015) na
nakaugat sa sariling karanasan at paraan ng pagpapahayag ng mga
mamamayang Pilipino. Ang halaga at kabuluhan ng Filipino bilang
disiplina ay hindi matatawaran sapagkat ito’y daluyan
ng“kasaysayan ng Pilipinas,”salamin ng “identidad ng
Filipino,”at“susi ng kaalamang bayan”(Departamento ng Filipino at
Panitikan ng Pilipinas, Kolehiyo ng Arte at Literatura, Unibersidad
ng Pilipinas, Diliman, 2014) – tatlong magkakahiwalay ngunit
magkakaugnay na function na hindi kayang tapatan ng iba pang
disiplina sa mas mataas na antas ng edukasyon.Gaya ng
paninindigan ng Kagawaran ng Filipinolohiya ng PUP (2014), “lihis
sa hangarin at konteksto ng Pangkalahatang Edukasyon ang
pagtatanggal ng asignaturang Filipino” kung isasaalang-alang ang isa
sa mga layunin mismo ng CMO No. 20, Series of 2013:“‘General
education enables the Filipino to find and
NEUST-CAS
FILIPINO
27
locate her/himself in the community and the world, take pride in and
hopefully assert her/his identity and sense of community and
nationhood amid the forces of globalization. As life becomes more
complex, the necessity of appreciating the gifts of nature and
addressing social problems in the general education program
increasingly become more pressing.’ Hindi ba't ang asignaturang
Filipino ang pangunahing tiyak na tutugon sa hangarin at
kontekstong isinasaad?Sapagkat ang mga asignaturang Filipino ay
nakatuon sa pagtuklas at inobatibong pag-aaral hinggil sa
kalinangang Pilipino (wika, kultura at kabihasnan), nasa Filipino ang
identidad ng mamamayan sa bansang Pilipinas, nasa Filipino ang
diwang makabansa na makatutugon sa mga kahingiang panlipunan at
makatutulong sa pangangailangan ng mamamayang Pilipino, at
makapag-aambag ng kalinangan at karunungan sa daigdig.
1.4.2. BAHAGI NG COLLEGE READINESS STANDARDS

ANG FILIPINO AT PANITIKAN.
Kaugnay sa naunang argumento nabanggit, mismong CHED ay

naglabas ng College Readiness Standards na sumasaklaw sa Filipino
at Panitikan, sa pamamagitan ng CHEDResolution No. 298-2011.
Laman ng nasabing dokumento ang mga kasanayan o kompetensi sa
iba’t ibang asignatura na dapat makuha/makamit ng mga estudyante
BAGO sila magkolehiyo o BILANG PAGHAHANDA sa
pagkokolehiyo. Saklaw nito ang mga inaasahang kompetensi ng mga
estudyante sa asignaturang Science, Mathematics, English, Filipino,
Literature, Humanities, at Social Science. Sa aktwal na disenyo ng
College Readiness Standards, inaasahan ang patuloy na paglinang sa
mga kasanayan/kompetensing kinamtan/nakuha sa hayskul hanggang
sa kolehiyo, gaya ng pinatutunayan ng pagkakaroon pa rin ng
Science (sa pamamagitan ng asignaturangScience, Technology, and
Society), Mathematics (sa pamamagitan ng asignaturang
Mathematics in the Modern World), English (sa pamamagitan ng
asignaturang Purposive Communication), Humanities (sa
pamamagitan ng asignaturang Art Appreciation), at Social Science
(sa pamamagitan ng asignaturang The Contemporary World at
Readings in Philippine History) sa required core courses sa bagong
General Education Curriculum na nasa CMO No. 20, Series of 2013.
Kapansin-pansin na Filipino at Panitikan/Literatura lamang
angasignaturang nasa College Readiness Standards ngunit hindi
isinama ng CHED sa required core courses sa bagong General
Education Curriculum na nasa CMO No. 20, Series
NEUST-CAS
FILIPINO
28
of 2013. Ang pagpapatuloy ng paglinang sa kasanayan/kompetensi

sa Filipino at Panitikan/Literatura sa antas tersyarya ay lohikal
lamang – gaya ng sitwasyon ng iba pang asignaturang nasa College
Readiness Standards at bahagi rin ng bagong GEC sa kolehiyo –lalo
na kung isasaalang-alang ang bigat ng mga kompetensi sa CRS na
halos imposibleng ganap na malinang sa hayskul lamang.
1.4.3. PARA MAGING EPEKTIBONG WIKANG PANTURO

ANG FILIPINO, KAILANGANG ITURO AT LINANGIN
DIN ITO BILANG ASIGNATURA.
Ang pagkakaroon ng Filipino sa kolehiyo ay pagtupad sa

Artikulo XIV, Seksyon 6 ng Konstitusyong 1987na nagsasabing
angFilipino ang dapat maging midyum ng opisyal nakomunikasyon
at ng sistemang pang-edukasyon.Hindi maisasakatuparan ang
ganitong atas ngKonstitusyon kungwalang asignaturangFilipino sa
lahat ngantas ng edukasyon. Saasignaturang Filipino,lilinangin ang
kasanayanng mga estudyantesa paggamit ngwikang pambansa
saintelektwal na diskursona kinakailangan saepektibong
paggamitnito bilang midyum saiba pang asignatura(bagay na
pakunwaring isinusulong ng CHED sa CMO No. 20, Series of
2013).Sa sitwasyong English ang default language ng CHED at ng
mga administrador ng marami-raming unibersidad, malinaw na
“(a)ng pagbura sa Filipino sa kolehiyo ay hakbang paurong”sapagkat
babawasan pa “nito ang oportunidad para sa intelektwalisasyon”ng
Filipino(San Juan, 2015).Ang pagpaslang sa wikang sarili ay
pagbura rin sa pagkatao mismo ng mga mamamayan gaya ng
ipinahayag sa posiyong papel ng Fakulti ng Sining at Mga Wika ng
PNU (2014): “Bukal ng karunungan ang Filipino bilang isang
larangan na humuhubog ng kabuuan kaakibat ang pagpapahalaga sa
ating pagkamamamayang Pilipino. Gamit ang Filipino bilang
larangan, itinatampokat binubuo nito ang pagkatap at
pagkakakilanlan ng ating lahi na pundasyon ng ating kamalayan at
kalinangan...Kung hangad natin ang ay marating ang ganap na
intelektuwalisasyon ng wikang Filipino, karapat-dapat itong gamitin.
Kailangang isa-Filipino ang diwa ng mga mag-aaral...Hindi sapat
bilang midyum ng talastasan, kundi isang wika na salalayan sa iba’t
ibang diskursong pang-akademiko at panlipunan.
NEUST-CAS
FILIPINO
29
1.4.4. SA IBANG BANSA, MAY ESPASYO RIN SA

KURIKULUM ANG SARILING WIKA BILANG
ASIGNATURA, BUKOD PA SA PAGIGING WIKANG
PANTURO NITO.
Sa halos lahat ng mga unibersidad sa Estados Unidos ay bahagi

ng kurikulum sa kolehiyo –sa anumang kurso –ang pag-aaral ng
wikang English, gaya ng pinatunayan sa apendiks ng pananaliksik ni
San Juan (2015). Halimbawa, aniya, sa mga unibersidad na ito ay
required core course ang English:Princeton University, Illinois State
University, California State University, Columbia University,
University of Alabama, Duke University, Yale University, Harvard
University, Stanford University, North Carolina State University,
Washington State University, University of Wisconsin-Madison,
State University of New York, University of Michigan, University of
Vermont, California State Polytechnic University, University of
Kentuckyat University of Arizon; habang sa mga sumusunod na
institusyon naman ay required subject din ang Literatura: University
of Chicago, Harvard University, Duke University, Massachusetts
Institute of Technology, University of Alabama, University of
Wisconsin-Madison, University of Michigan, University of
Kentucky, University of Oregonat University of Texas. Samantala,
sa Chulalongkorn University sa Thailand, bahagi rin ng required
subjects sa General Education program ang wikang Thai
(Chulalongkorn University, 2006). Required subject din sa Malaysia
ang Bahasa Melayu gaya ng pinatutunayan ng requirements for
graduation sa Universiti Sains Malaysia (2017), Universiti
Kebangsaan Malaysia (2017), at Universiti Tenaga Nasional (2016).
Required subject naman ang Bahasa Indonesia sa mga unibersidad
gaya ng Universitas Gadjah Mada (2017) at Institut Teknologi
Bandung (2017).
1.4.5. PINAG-AARALAN DIN SA IBANG BANSA ANG

FILIPINO–AT MAY POTENSYAL ITONG MAGING
ISANG NANGUNGUNANG WIKANG GLOBAL–KAYA
LALONG DAPAT ITONG PAG-ARALAN SA
PILIPINAS.
Itinuturo ang Filipino at/o Panitikan at/o Araling Pilipinas sa

46 na unibersidad sa ibang bansa gaya ng Estados Unidos, Australia,
Switzerland, France, Russia, China, Japan, Canada, Malaysia, at
Brunei, bukod pa sa mahigit 40 Philippine Schools Overseas (PSOs)
–pawang hayskul –sa Bahrain, China, East Timor, Greece, Kuwait,
NEUST-CAS
FILIPINO
30
Libya, Oman, Qatar, Kingdom of Saudi Arabia, at United Arab

Emirates(San Juan, 2015). Ayon sa updated na ulat ng Commission
on Filipinos Overseas/CFO (2014), 41 na ang PSOs. May
10,238,614 Pilipinong nasa ibayong dagat (CFO, 2013) na kundi
man laging gumagamit ng Filipino ay nananatiling may malakas na
koneksyong pangkultura, pampamilya, at pangkomunidad sa
Pilipinas. Sa Estados Unidos, pangatlong pinakaginagamit na wikang
di-Ingles sa tahanan ang Tagalog na may 1.7 milyong nagsasalita,
kumpara sa Chinese na may 3.4 milyon at Spanish na may 40.5
milyon (Waddington, 2016). Sa dami ng mga Pilipino sa malalaking
lungsod sa mundo, hindi kataka-takang ginagamit ito ng ilang
tindero/tinderang Koreano sa Seoul, South Korea (batay sa sariling
karanasan ng mananaliksik), o ng ilang taxi driver sa Dubai, United
Arab Emirates(batay sa YouTube videos nina user
philippinesgoforgoldat arra31) o mga residente ng Riyadh, Saudi
Arabia (batay sa YouTube video ni user Wesly Sihay), o na umaawit
sa wikang ito ang ilang mag-aaral na kindergarten sa Iceland (batay
sa YouTube video ni user Birte Harksen). Bukod dito,libu-libo ring
estudyanteng dayuhan ang nag-aaral bawat taon sa Pilipinas. Noong
2012, 47,478 aplikasyon para sastudent visa atspecial study permit
(SSP)ang inaprubahan ng Bureau of Immigration (BI), 14% na mas
mataas kaysa sa 41,443 na aplikasyong pinagtibay
noong2011(Tubeza, 2013).Batay sa datos ng BI, may 61,000
dayuhang estudyante sa Pilipinas noong 2011, kumpara sa 26,000
noong 2011, bunsod na rin ng pagdami ng institusyong akredited na
tumanggap ng mga dayuhang estudyante na 2,145 na noong 2012
kumpara sa 104na institusyon lamang noong2011(ADMU, 2013).
1.4.6. FILIPINO ANG WIKA NG MAYORYA, NG MIDYA,

AT NG MGA KILUSANG PANLIPUNAN: ANG WIKA
SA DEMOKRATIKO AT MAPAGPALAYANG DOMEYN
NA MAHALAGA SA PAGBABAGONG PANLIPUNAN.
Halos lahat ng mga

Pilipino ay marunong nang
mag-Filipino. Lahat ng
respondent sa pambansang
survey ng KWF noong 2014
–na sumaklaw sa 3,506tao
na edad 15-21 at22-60 mula
sandiegouniontribune.com sa19na lugar sa Lu zon,
NEUST-CAS
FILIPINO
31
Visayas, at Mindanao –ay nagsabing ginagamit nila ang wikang

pambansa (Delima, 2017). Filipino na rin ang dominanteng wika sa
midya, gaya ng pinatutunayan ng wikang ginagamit sa mga palabas
sa primetime sa halos lahat ng libreng channel sa telebisyon,
Filipinasyon ng mga pelikula, cartoon at television series mula
Estados Unidos, Korea, Taiwan, Japan, Amerika Latina atbp., at
pangingibabaw na rin ng Filipino sa FM radio stations (lagpas pa sa
dati na nitong dominasyon sa AM radio stations).Mula noon
(Gimenez Maceda, c.1997 at Atienza, 1992) hanggang ngayon,
Filipino ang default na wika ng mga kilusang panlipunan sa
Pilipinas, gaya rin ng pinatutunayan sa mga nilalamang larawan at
pahayag ng iba’t ibang organisasyon sa www.arkibongbayan.org
(arkibo ng mga aktibidad ng mga kilusang panlipunan sa bansa),
gayundin sa www.pinoyweekly.org (progresibong pahayagang
online) at www.ibon.org (bilinggwal na progresibong think tank),
bukod pa sa mga popular na slogan ng mga kilusang panlipunan sa
bansa na pawing nasa Filipino gaya ng “Imperyalismo, ibagsak!
Burukrata- kapitalismo, ibagsak! Pyudalismo, ibagsak!”; “Lupang
ninuno, depensahan, depensahan, ipaglaban!”; “Wika at bayan,
ipaglaban!Makabayang edukasyon, isulong!”; “Edukasyon,
karapatanng mamamayan, ipaglaban!“Edukasyon, hindi gera; libro,
hindi bala!”; “Makibaka, wag matakot!”; “Trabaho sa Pinas, hindi sa
labas!”; “Itaas ang sahod, 750 pesos, across-the-board, nationwide!”;
“Tunay na reporma sa lupa, ipaglaban!”; “Asyenda, buwagin;
oligarkiya, lansagin!”; “Itigil ang pamamaslang: katarungan,
ipaglaban!”; “Lupa, sahod, trabaho, pabahay, edukasyon at
karapatan, ipaglaban!”at marami pang iba. Samakatwid, Filipino ang
wika sa mga tatawagin kong demokratiko at mapagpalayang domeyn
–ang larangan ng publikong diskurso, ng ordinaryong talastasan ng
mga mamamayan, ang pakikipagkomunikasyon ng Pilipino sa kapwa
Pilipino, ang paghahapag ng hinaing at pagpapahayag ng matapat at
makabuluhang opinyon, ang diskursong kontra-gahum, kontra-agos
at kontra-establisimyento, ang diskurso ng pagbabagong panlipunan
versus English na dominanteng wika pa rin sa Pilipinas sa domeyn
ng kapangyarihan –ang diskurso ng establisimyento, ang diskursong
elite at elitista, ang diskurso ng statusquo, ng reaksyon, ng
pagpapanatili sa sistemang pinakikinabangan at pinangingibabawan
lamang ng iilang dinastiya at korporasyon.
NEUST-CAS
FILIPINO
32
1.4.7. MULTILINGGWALISMO ANG KASANAYANG

AKMA SA SIGLO 21.
Sa konteksto ng multilinggwal
na realidad ng daigdig sa panahon ng
globalisasyon, hindi maaaring
magpakalunod sa
monolinggwalismong English ang mga
Pilipino. Matagal nang multilinggwal
ang Europa, batay na rin sa realidad na
may sapat na suporta ang European
Union sa mga malawakang programa
sa pag-aaral ng mga wikang Europeo, insidehighered.com
alinsunod sa matibay nilang
pagpapahalaga sa
ekonomikong pakinabang ng multilinggwalismo: “Multilingualism, in
the EU’s view, is an important element in Europe’s competitiveness.
One of the objectives of the EU’s language policy is therefore that
every European citizen should master two other languages in addition
to their mother tongue”(Frankeat Mennella, 2017). Ang mga bansa
naman sa Asya ay nagsisimula na ring mag-aral ng English at ng iba
pang wikang dayuhan habang hindi binibitiwan ang pagpapalakas ng
kani-kanilang sariling wika. Tingnan halimbawa ang mga South
Korean sa Pilipinas na nagsisikap matutong English sa ating mga
unibersidad, habang nananatiling matatas sa sariling wika –wikang
ginagamit pa rin nila kapag sila-silang mga magkakabababayan ang
nag-uusap-usap (batay sa sariling karanasan ng may-akda bilang guro
sa Colegio San Agustin- Makati mula 2007-2010 na may malaki-
laking populasyong Koreano). Samantala, ang mga ahensyang pang-
edukasyon sa Pilipinas ay nag- aakalang hindi na dapat pag-ukulan ng
pansin ang wikang sarili upang mapanatili ang inaakalang bentahe ng
mga Pilipino sa diumano’y husay sa English. Pansinin na hanggang
ngayo’y English ang default na wika ng DepEd at CHED sa lahat ng
anunsyo at dokumento, gaya halimbawa sa competencies para sa
Mother Tongue subject sa elementarya na katawa-tawa o kakatwang
nasa English, o ng mga suggested syllabi ng CHED para sa lahat ng
core courses sa bagong General Education Curriculum na katawa-tawa
at kakatwang may literal na mga salin sa Filipino –nakasalin pati ang
mga bibliyograpiya/sanggunian, taliwas sa isa sa mga malinaw na
tuntunin ng paggawa ng silabus: huwag mangopya ng silabus, kundi
gumawa ng sarili. Dapat bigyang-diin na hindi dapat magpatali na
lamang sa monolinggwalismong English ang Pilipinas dahil
napakarami pang wika na umaabante na rin sa larangan
NEUST-CAS
FILIPINO
33
ng pananaliksikat publikasyon, at ang labis na pagsandig sa English ay

makaaapekto sa kapasidad ng bansa na tumuklas at magbasa ng
kaalaman sa iba pang wika. Sa ulat ng International Publishing
Association/IPA (2016), nakapaglimbag ng 470,000bagong aklat (new
titles) ang Tsina –pinakamarami sa buong mundo –kumpara sa
338,986lamang ng Estados Unidos. Sa pangkalahatan, mas marami
ang kabuuang produksyon ng mga aklat (new titles) ng mga bansang
hindi Ingles ang pangunahing wika –gaya ng Tsina, France, Germany,
Brazil, Japan, Spain, Italy, South Korea, Argentina, Netherlands,
Denmark, Switzerland, Thailand, Sweden, Norway, Belgium, Georgia,
Finland, Bosnia and Herzegovina, Iceland, at Kenya –kumpara sa
produksyon ng mga bansang Ingles ang pangunahing wika (Estados
Unidos at United Kingdom) sa talaan ng 25 bansang may
pinakamalaking “publishing market” ayon sa ulat ng IPA.Ang wikang
sarili ang pinakamabisang tulay sa pag-aaral ng sariling wika
(kumpara sa relay foreign language instruction na tipikal sa PIlipinas:
English ang ginagamit para ituro ang iba pang dayuhang wika).
1.4.8. HINDI PINAUNLAD, HINDI NAPAUNLAD AT HINDI

MAPAPAUNLAD NG PAGSANDIG SA WIKANG
DAYUHAN ANG EKONOMYA NG BANSA.
Ilang beses na nating narinig ang buladas ng mga nasa

gobyerno na kailangan ang English upang makaakit ng dayuhang
puhunan – foreign investment –ang Pilipinas, ngunit bihirang sipatin
ang realidad na mula 1906 pa pangunahing wika sa edukasyon ng
Pilipinasang English pero hanggang ngayo’y hindi pa rin nakakaakit
ng malaking foreign investment ang bansa, kumpara sa ilang bansa
ng Timog- Silangang Asya at Amerika Latina na hindi naman
(masyadong) Inglesero. Batay sa datos ng World Bank (2017), mula
1990-2016 ay mas malaki ang kabuuang halaga ng foreign direct
investments (FDI) na pumasok sa Thailand, Malaysia, Indonesia, at
Vietnam, kaysa sa kabuuang halaga ng FDI na naakit ng Pilipinas.
Mas malaki rin ang kabuuang halaga ng FDI na pumasok sa
Venezuela, Mexico, Argentina, Brazil, at Colombia kaysa sa FDI na
naakit ng Pilipinas sa gayunding mga dekada, ayon sa datos ng
World Bank. Ang FDI na tinatamasa ng mga bansang ito ay
ebidensya na hindi naman malaking salik ang pag-Iingles para
makaakit ng dayuhang puhunan. Dapat bigyang-diin na
kwestyonable rin ang masyadong pagbibigay-pokus sa dayuhang
puhunan bilang diumano’y sandigan ng kaunlaran, sapagkat maliit
na porsyento lamang ng kita ng mga dayuhang
NEUST-CAS
FILIPINO
34
korporasyon sa FDI ang kanilang muling ipinupuhunan sa Pilipinas.

Halimbawa, batay sa datos ng World Bank (2017), mula 2005-2015,
US $ 31,380,000,000 ang kinita ng FDI na inilagak sa Pilipinas, at
batay sa datos ng Bangko Sentral ng Pilipinas/BSP (2017), US
$5,470,000,000 lang ang muli nilang inilagak sa Pilipinas (reinvested
earnings) –o 17.5% lamang ng kabuuang kinita ng FDI nila rito sa
panahong iyon. Samakatwid, hindi pinaunlad, hindi pinauunlad, at
hindi mapauunlad ng pagsandig sa wikang dayuhan ang ekonomya
ng Pilipinas, kaya walang batayan at maling patakaran ang
pagpaslang sa wikang sarili para lamang mas pagtuunang-pansin ang
pag-aaral ng mga wikang dayuhan.
Sa kabila ng mga pagtatangka at hakbang na maaaring

makaapekto sa paglinang at pagyabong ng wikang Filipino, ito ay
nagsisilbi pa rin na wika ng komunikasyon at transaksyon sa
pamahalaan at midyang pangmasa sa bansa. Sa katunayan, sa lahat
ng programang mapapanood sa telebisyon gaya ng variety show,
balita, teleserye at iba pa ay gumagamit ng wikang Filipino. Sa
ganitong gana, patunay na ang wikang Filipino ay wika ng
karunungan at tagapagbigkis ng mga Filipino.
1.5. Buod ng mga posisyong Papel ng Iba´t ibang organisasyon,

Unibersidad, at Institusyon ng Pmahalaan Hinggil sa Kanilang
Tindig Laban CMO Bilang 20, Serye 2013 ng Komisyon sa Lalong
Mataas na Edukasyon
Ang Posisyong Papel ng Kagawaran ng Filipinolohiya ng

PUP hinggil sa Pagtatanggal ng Filipino sa mga Kolehiyo at
Unibersidad na pinagtibay noong Hunyo 19, 2014 ay pinamagatang
“PANATILIHIN ANG ASIGNATURANG FILIPINO SA
KOLEHIYO: HUWAG PATAYIN ANG PAMBANSANG
KARAPATAN NG WIKANG FILIPINO, MGA GURO NG
FILIPINO, KABATAANG PILIPINO AT MAMAMAYANG
PILIPINO”.
Ang petisyong ito ay pinagsanib na pag-aapela ng

Kagawaran ng Filipinolohiya ng Politeknikong Unibersidad ng
Pilipinas (PUP), Samahan ng mga Dalubguro sa Filipino
(SADAFIL), Samahan ng mga Batang Edukador ng Wikang
Filipino at mga Sining sa Pilipinas, PUP Sentro sa Malikhaing
Pagsulat, at PUP Ugnayan ng Talino at
NEUST-CAS
FILIPINO
35
Kagalingan ang kanilang pagtutol sa planong pagtatanggal ng mga

asignaturang Filipino sa kolehiyo at unibersidad.
Sa kanilang papel ay ipinahayag na sa hakbang na ito, tila unti-

unting nilulusaw ang mga natatag na Kagawaran/Departamento ng
Filipino sa mga kolehiyo at unibersidad sa Pilipinas.
Hindi pumapayag ang Kagawaran ng Filipinolohiya ng PUP na

mangyari ang mga bagay na ito. Sapagkat malinaw na isinasaad sa 1987
Konstitusyon ng Pilipinas Artikulo XIV, itinakda ang Filipino bilang
wikang pambansa ng Pilipinas. Kung susuriing mabuti ang CHED
Memorandum, malinaw na lihis sa hangarin at konteksto ng
Pangkalahatang Edukasyon ang pagtatanggal ng asignaturang Filipino
dahil nakasaad sa pahina apat (4) ng memorandum ang ganito: "General
education enables the Filipino to find and locate her/himself in the
community and the world, take pride in and hopefully assert her/his
identity and sense of community and nationhood amid the forces of
globalization. As life becomes more complex, the necessity of
appreciating the gifts of nature and addressing social problems in the
general education program increasingly become more pressing." Hindi
ba't ang asignaturang Filipino ang pangunahing tiyak na tutugon sa
hangarin at kontekstong isinasaad? Sapagkat ang mga asignaturang
Filipino ay nakatuon sa pagtuklas at inobatibong pag-aaral hinggil sa
kalinangang Pilipino (wika, kultura at kabihasnan), nasa Filipino ang
identidad ng mamamayan sa bansang Pilipinas, nasa Filipino ang diwang
makabansa na makatutugon sa mga kahingiang panlipunan at
makatutulong sa pangangailangan ng mamamayang Pilipino, at
makapag- aambag ng kalinangan at karunungan sa daigdig. Hindi ito
simpleng maibibigay lamang ng mga asignaturang tila pira-pirasong
kinopya sa dayuhang kaisipan na pilit binibigyan ng malaking puwang
na kung tutuusi'y hindi naman makatuwiran.
Sa halip na alisin, hindi ba't nararapat na lalo pang patatagin ang

disiplinang Filipino sa kurikulum ng kolehiyo sa pamamagitan ng mga
asignaturang Filipino na magiging pundasyon nito. hindi ba't paurong na
hakbang ng Pilipinas nang alisin ang asignaturang Filipino ng technical
panel ng pangkalahatang edukasyon ng CHED na binuo lamang ng
iilang mga tao na at walang malinaw na konsultasyong isinagawa.
Samantalang sa maraming unibersidad sa labas ng ating bansa ay
pinatatatag ang disiplinang Filipino gaya sa University of Hawaii at
University of
NEUST-CAS
FILIPINO
36
Michigan sa U.S.A, Osaka University at Tokyo University sa Japan, St.

Petersburg University at University of Moscow sa Russia.
Umiiral sa realidad sa Pilipinas na ang Filipino ay wikang

panlahat. Nandyan ito, umiiral at ginagamit sa araw-araw na
pakikipagtalastasan ng mga Filipino. Mga Pilipino ang kusang
tumanggap nito bilang wikang pambansa at naging katangi-tangi ang
tatag nito dahil ito ang identidad ng lipunang Pilipino. Mahalaga ang
pagpapaunlad nito sa bawat Pilipino, kaya kung ihihiwalay sa mga mag-
aaral ng kolehiyo sa Pilipinas ang patuloy na pag-aaral ng Wikang
Filipino, tinanggal natin ang identidad natin bilang Pilipino. Dahil kung
ano ang wika mo, iyon ang identidad mo!
Gumawa rin ng isang Posisyong Papel ng Pamantasang De La

Salle-Maynila (DLSU-M). Ito ay tinawag nilang Pagtatanggol ng
Wikang Filipino, Tungkulin ng Bawat Lasalyano.
Inilahad sa kanilang petisyon na dapat bigyang-diin na hindi

sapat na maging opsyonal na wikang panturo lamang ang wikang
Filipino sapagkat alam naman nating mas nakakiling sa Ingles ang
sistemang pang-edukasyon sa Pilipinas dahil na rin sa ating
pinagdaanang malalim at matagal na kolonisasyon ng mga Amerikano.
Hindi rin magiging mabisang wikang panturo ang Filipino sa Agham,
Matematika, Inhenyeriya, Komersyo, Agham Panlipunan, Humanidades,
at iba pa, kung walang asignatura sa kolehiyo na magtitiyak sa
pagkakaroon ng mataas na antas ng kasanayan ng mga mag-aaral sa
paggamit nito sa intelektwal na diskurso, komunikasyon, at
pananaliksik. Samakatuwid, ang intelektwalisasyon ng wikang Filipino
sa iba’t ibang larangan ay matitiyak lamang kung may asignaturang
Filipino na may inter/multidisiplinaring disenyo sa kolehiyo.
Inihayag din sa kanilang petisyon ang Una, naniniwala kami na

ang pagkakaroon ng asignaturang Filipino ay nakapag-aambag sa
pagiging mabisa ng community engagement ng ating pamantasan
sapagkat ang wikang Filipino ang wika ng mga ordinaryong
mamamayan sa mga komunidad na ating pinaglilingkuran. Ang
pagpapalakas sa ugnayan ng ating pamantasan at ng mga ordinaryong
mamamayan ay alinsunod sa bokasyon ni San Juan Bautista De La Salle
na nagsikhay sa paggamit ng wika ng mga ordinaryong mamamayan sa
edukasyon.
NEUST-CAS
FILIPINO
37
Ikalawa, sa konteksto ng Association of Southeast Asian

Nations (ASEAN) Integration, ang pagkakaroon ng asignaturang
Filipino na may inter/multidisiplinaring disenyo ay isa sa ating mga
potensyal na ambag sa proyekto ng globalisasyong pedagohikal at
sosyo-kultural. Ano nga ba ang iaambag natin sa daigdig kung hindi
natin pag-aaralan ang sarili nating wika at kultura? Paano haharapin ang
mundo kung hindi kilala ang sarili?
Ikatlo, ang wikang Filipino ay wikang global na itinuturo bilang

asignatura o kaya’y komponent ng Philippine Studies sa mahigit 45
unibersidad at mahigit 100 hayskul sa buong mundo.
NEUST-CAS
FILIPINO
38
GAWAIN
PPaannggaalalann: :Puntos: _
Antas:_Puntos: Petsa: _
GAWAIN 1
Panuto: Piliin at bilugan ang titik ng wastong sagot upang makumpleto
ang mga pahayag.
1. Anong taon inilabas ng CHEd ang Memorandum na nag-aalis sa

Filipino at Panitikan sa kolehiyo?
a. 2010 b. 2011 c. 2012
d. 2013
2. Ano ang kahulugan ng “Tanggol Wika”?

a. Alyansa ng mga Tagapagtanggol ng Wikang Pambansa
b. Alyansa ng mga Tagapagtanggol ng Wikang Filipino
c. Alyansa ng mga Tagapagtanggol ng Wika
d. Alyansa ng mga Manananggol ng Wika
3. Ano ang katumbas sa Filipino ng “CHEd”?

a. Komisyon sa lalong Mataas na Edukasyon
b. Komisyon ng Lalong Mataas na Edukasyon
c. Komisyon ng mas Lalong Mataas na Edukasyon
d. Komisyon sa mas Lalong Mataas na Edukasyon
4. Sino ang nanguna sa pagsasampa ng kaso ng Tanggol Wika sa

Korte Suprema?
a. Bienbinido Lumbera c. David Michael San Juan
b. Aurora Batnag d. Virgilio Almario
NEUST-CAS
FILIPINO
39
5. Anong batas ang batayan ng Tanggol Wika sa kanilang petisyon

na nilabag ng CHEd?
a. Batas Republika Bilang 232 c. 1987 Konstitusyon ng
Pilipinas
b. Batas Republika 7356 d. Artikulo 15, Seksyon
17 ng Pilipinas
6. Bukod sa pagiging disiplina, wikang pambansa at wika sa

pagtuturo, ang Filipino ay nagsisilbing tulay na wika o .
a. unang wika ng mga Pilipino
b. lingua franca ng mga Filipino
c. ikalawang wika ng mga Pilipino
d. wika ng protesta ng mga Filipino
7. Kailan nabuo ang Tanggol Wika?

a. Hunyo 21, 2014 c. Agosto 21, 2014
b. Hulyo 21, 2014 d. Setymebre 21, 2014
8. Kailan sinimulang ituro ang mga bagong GE subject sa bisa ng

CMO Bilang 20 papel laban sa CMO 20?
a. 2013-2014 c. 2016-2017
b. 2015-2016 d. 2018-2019
9. Kanino nagmula ang pahayag na, ”Marami pa rin ang hindi

tumatanggap at nagsasabing mas natututo ang mga Filipino sa
Ingles at naniniwala na lalalim ang kaalaman at uunlad ang
Pilipinas.”?
a. Renato Constantino c. Recardo Diaz

b. Rener Descartes d. Richard Gusi
10. Sino ang Convenor ng Tanggol Wika?

a. Bienbinido Lumbera c. David Michael San Juan
b. Aurora Batnag d. Virgilio Almario
NEUST-CAS
FILIPINO
40
GAWAIN 2
Panuto: Bigyang paliwanag ang mga sumusunod na tanong:
1. Batay sa iyong sariling pag-unawa dapat bang tanggalin ang

asignatura Filipino sa Kolehiyo? Ipaliwanag ang iyong sagot.
(10 puntos)
2. Gamit ang iyong karanasan, ipaliwanag ang kahalagahan ng

Wikang Filipino sa pang-araw-araw na buhay ng bawat Filipino.
Ipaliwanag ang iyong sagot. (10 puntos)
NEUST-CAS
FILIPINO
41
GAWAIN GAWAIN
PaPnagnaglaanla: n:Puntos: _
AntasP:_untos: Petsa: _
Panuto: Gumawa ng isang video hinggil sa realisasyon sa pagpapahalaga

sa wikang pambansa bilang wika ng komunikasyon at edukasyon.
Ang video ay kailangang hindi bababa sa 2 minuto at hindi naman
lalagpas sa 3 minuto. Gagawin ito sa paraang pa-adbokasiya kaya
maaaring gumamit ng anomang paraan upang makapanghikayat.
Pamantayan sa Pagmamarka
Nilalaman 40%
Pagkamalikhain/ 30%
Nakapanghihikayat
Wastong Paraan ng Paggamit ng 30%

Wika
KABUOAN 100%
NEUST-CAS
FILIPINO
42
KABANATA 2
PAGPOPROSESO NG IMPORMASYON PARA SA KOMUNIKASYON
Modyul Blg. 04
Mga Paksa:
2.1. Pagpili ng Batis (Sources)
ng Impormasyon
2.2. Pagbabasa at Pananaliksik
ng Impormasyon
LAYUNIN

13. Matutukoy ang mga mapagkakatiwalaan, makabuluhan at

kapaki-pakinabang na sanggunian sa pananaliksik;
14. Makapagpapahayag ng mga makabuluhang kaisipan sa

pamamagitan ng tradisyonal at modernong midyang akma sa
kontekstong Pilipino;
15. Makagagawa ng mga malikhain at mapanghikayat na

presentasyon ng impormasyon at analisis na akma sa iba’t
ibang konteksto; at
16. Makagagawa ng makabuluhan at mabisang materyales sa

komunikasyon na akma sa iba’t ibang impormasyon at
konteksto.
NEUST-CAS
FILIPINO
43
Panimula
Talamak na ang
impormasyon na nagkalat saan
mang sulok ng mundo. Ngunit
hindi lahat ay
mapagkakatiwalaan sapagkat sa
modernong panahon ay marami
nang naglipanang mga
impormasyong kalahating totoo
at kalahating kasinungalingan.
Kinakailangan ang pagiging
mapanuri upang maiwasan ang
mabilis na pagtanggap sa Iconfinder.com
impormasyong nababasa,
naririnig o napanonood sa
telebisyon.
Sa panahon ng mis-impormasyon, napakahalaga ng pagbabasa

sapagkat ito ang ugat ng karunungan. Dito nalilinang at nahahasa ang
galing at pag-iisip ng tao. Sa kasalukuyan, nauuso ang social media
kung saan naglipana ang tinatawag na fake news. Kung hindi magiging
mapanuri ay madali ka nitong mabibihag at mapapaniwala. Sabi nga sa
liriko ng awiting "Maling Akala" ng bandang Eraserheads ""Bago
maniwala mag-isip-isip ka muna, marami ang namamatay sa maling
akala”.
NEUST-CAS
FILIPINO
44
Sa dami ng
impormasyong nagkalat,
paano nga ba masisigurado
ang relayabiliti nito? Ang
yunit na ito ay makatutulong
upang maayos na maiproseso
ang impormasyong nakalap.
Malalaman at matututunan
dito ang wastong pagpili ng
batis o hanguan, ang wastong
pagsusuri, pagbubuod at pag-
uugnay-ugnay ng
tandfonline.com
impormasyon para sa
mabisang komunikasyon.
NEUST-CAS
FILIPINO
45
Pangalan: Puntos:
Antas: Petsa:
Panuto: Isulat ang T kung ang pahayag ay tama at M kung mali.
1. Ang mga hanguang primarya ay mga datos na pawang

orihinal na gawa ng isang mananaliksik.
2. Ang mga hanguang sekondarya ay mga impormasyong galing
sa iba o nalaman lang dahil sa taong nakasaksi ng pangyayari.
3. Ang .org ay mula sa komersyo o bisnes.
4. Ang pag-unawa ay isang proseso ng pagbuo ng kahulugan
mula sa mga salita (Anderson, 1998).
5. Mayroong apat na hakbang sa pagbasa ayon kay Kenneth S.
Goodman na kinikilalang ama ng pagbasa.
6. Ang Persepsyon ay isang hakbang sa pagbasa na tumutukoy
sa pagkilala at pagtukoy sa mga nakalimbag na simbolo at kakayahan
sa pagbigkas ng mga tunog.
7. Ang internet ay isa sa pinakamalawak at pinakamabilis na
hanguan ng mga impormasyon o datos.
8. Ang teoryang ibaba-pataas ay isang teorya ng pagbasa na
naniniwalang ang pag-unawa ay nagmumula sa isipan ng mambabasang
mayroon nang dating kaalaman at karanasan.
9. Ang pananaliksik ay isang proseso ng pangangalap ng mga
totoong impormasyon na humahantong sa kaalaman.
10. Ang ikalawang yugto ng pananaliksik sa silid-aklatan ay
pagbabasa at pagtatala ng impormasyon o datos.
NEUST-CAS
FILIPINO
46
Daloy ng Kaalaman
2.1. Pagpili ng Batis (Sources) ng Impormasyon
Ang mga hanguan o batis ng impormasyon ay makakategorya sa tatlo:
primarya, sekondarya at hanguang elektroniko.
Ang mga hanguang primarya (primary sources)
Ang mga hanguang primarya ay mga datos
na pawang orihinal na gawa ng isang mananaliksik
na maaaring gamitin para maging pokus o
pansuportang kaalaman sa isinusulat na papel. Ito
rin ay nagbibigay ng direktang katibayan tungkol sa
paksa na iyong sinasaliksik. Ang mga
impormasyong makukuha sa primaryang
learninglab.si.edu
sanggunian ay galing sa mismong taong nakasaksi
ng pangyayari.
Mga Halimbawa:
 Mga pampublikong kasulatan o dokumento tulad ng konstitusyon,

batas-kautusan, treaty o kontrata
 Ang lahat ng orihinal na tala, katitikan sa korte, sulat, journal at
taalarawan o dayari
 Rekord ng talumpati at mga larawan
Ang mga hanguang sekondarya (secondary sources) naman ay:
Ang hanguang sekondarya ay anumang

bagay na naglalarawan, nagsasalin o nagsusuri ng
impormasyon mula sa primaryang sanggunian. Ito ay
mga impormasyong galing sa iba o nalaman lang
dahil sa taon nakasaksi ng pangyayari.
erasmushogeschool.be
NEUST-CAS
FILIPINO
47
Mga Halimbawa:
 Mga aklat tulad ng diksyunaryo, ensayklopidya, taunang-ulat o

yearbook, almanac at atlas;
 Mga nalathalang artikulo sa journal, magasin, pahayagan, at newsletter;
 Mga tisis, disertasyon at pag-aaral ng fisibiliti, nailathala man ang mga
ito o hindi; at
 Mga monograp, manwal, polyeto, manuskrito at iba pa.
Hanguang Elektroniko o Internet

Maituturing ang internet ngayon bilang isa sa pinakamalawak at
pinakamabilis na hanguan ng mga impormasyon o datos. Sa isang pindot
lamang ng daliri ay may mayamang impormasyon ka nang makukuha. Sa
internet ay maaari ka ring magpadala ng liham-elektroniko o e-mail sa alin
mang panig ng mundo. Samakatwid, mas mainam ito kumpara sa pagpapadala
ng impormasyon sa pamamagitan ng koreo na aabutin ng ilang araw at sa
pagpunta sa mga silid-aklatan sa malalayong lugar. Kung ang internet ay
maaaring pagkunan ng impormasyon o datos, nangangahulugan lamang na
malaking tulong ito sa pananaliksik.
Narito ang mga ilang payo hinggil sa paggamit ng hanguang elektroniko:
a. Anong uri ng website ang iyong tinitingnan?
1. Ang web page Uniform Resource Locators (URLs) na nagtatapos sa .edu ay
mula sa institusyon ng edukasyon o akademiko.
Halimbawa: http://www.university_of_makati.edu/
2. Ang .org ay nangangahulugang mula sa isang organisasyon at ang .com ay
mula sa komersyo o bisnes.
Halimbawa:
www.knightsofcolumbus.org
www.yahoo.com
3. Ang .gov ay nangangahulugang mula sa institusyon o sangay ng
pamahalahaan.
NEUST-CAS
FILIPINO
48
Halimbawa: www.makaticity.gov
http://www.tourism.gov/
b. Sino ang may akda?
Mahalagang malaman kung sino ang may-akda ng isang impormasyon
sa internet nang sa gayo’y masuri kung ang impormasyon ay wasto at
kumpleto. Kadalasan kasi ay kalakip ng impormasyong isinulat ng may-akda
ang kanilang mga kredensyal at kwalipikasyon. Kung gayon, maaaring i-verify
ang mga impormasyon hinggil sa kanilang pagkatao. Kung wala ito, mahirap
paniwalaan ang kanilang akda.
c. Ano ang layunin?
Alamin ang layunin ng may akda kung bakit naglunsad o naglabas ng
website. Nais bang magbahagi ng impormasyon o magbenta lamang ng
produkto? Alalahaning napakaluwag ng pagpasok ng mga impormasyon sa
internet. Samakatuwid, maaari rin itong magamit sa pagpapakalat ng maling
propaganda at mga pansariling interes.
d. Paano inilahad ang impormasyon?
Ang teksto ba ay pang-advertising o opinyon lamang? Alamin din
kung may bias at prejudice ang teksto.
e. Makatotohanan ba ang teksto?
Alamin kung opisyal o dokyumented ang teksto. Pag-aralan kung ang
pagkakasulat ay maayos o kung wasto ang baybay at gramatika. Subukan din
kung ang website ay maaaring ihalintulad o iugnay sa ibang website nang sa
gayo’y maikumpara ito sa iba nang matimbang kung ang tekstong laman nito
ay wasto o hindi.
f. Ang impormasyon ba ay napapanahon?
Mainam kung ang impormasyon ay napapanahon. Marapat na
nakalagay ang petsa ng pinakahuling rebisyon ng akda nang sa gayon ay
malaman kung ang akda ay bago o hindi.
2.2. Pagbabasa at Pananaliksik ng Impormasyon
NEUST-CAS
FILIPINO
49
Ang komunikasyon sa pagbasa at pananaliksik ay nakakatulong upang

ito’y mas lalo pang maintindihan. Ang pagbasa ay isang proseso ng pagbuo ng
kahulugan mula sa mga salita (Anderson, 1998).
Ayon naman kay Huffman (1998) ang pagbasa ay parang pagtatanong
na nakalimbag mula sa teksto at pagbabasa na may pang-unawa na nagiging
dahilan upang ang mga tanong ay masagot. Samantala ang pananaliksik
naman ay isang proseso sa pagkuha ng mga impormasyon upang sa ganoon ay
mas lalong maintindihan ang bawat bagay.
Mga Layunin sa Pagbasa:

1) Nagbabasa upang maaliw.
2) Tumuklas ng mga bagong kaalaman at maimbak ito.
3) Mabatid ang iba pang mga karanasan na kapupulutan ng aral.
4) Mapaglakbay ang diwa sa mga lugar na pinapangarap na marating.
5) Mapag-aralan ang mga kultura ng ibang lahi at mabatid ang pagkakatulad
at pagkakaiba sa kulturang kinagisnan.
Mayroon ring apat na hakbang sa pagbasa na dapat tandaan ayon
kay William S. Gray na siyang kilala bilang isang ama ng pagbasa.
1. Persepsyon – ito ay pagkilala at pagtukoy sa mga nakalimbag na simbolo
at kakayahan sa pagbigkas ng mga tunog.
2. Komprehensyon – ito ay pag-unawa sa mga nakalimbag na simbolo o salita.
3. Reaksyon – ito ay kaalaman sa pagpasiya o paghatol ng kawastuhan,
kahusayan, pagpapahalaga at pagdama sa teksto.
4. Integrasyon – ito ay kaalaman sa pagsasanib o pag-uugnay o paggamit ng
mambabasa sa kanyang dati at mga bagong karanasan sa tunay na buhay.
Ano ang teorya sa pagbasa?

Ang teorya sa pagbasa ay pananaw ukol sa pagbasa. Ito ay
nagtatangkang ipaliwanag ang mga proseso at salik na kasangkot at may
NEUST-CAS
FILIPINO
50
kaugnayan sa mga gawaing nararanasan sa akto ng pagbasa at ang pag-unawa

sa mga ito (Singer at Ruddell, 1985).
Napakahalagang kasanayan dapat na matutuhan ng mga estudyante
ang isang matibay na pag-unawa sa proseso ng pagbasa. May iba’t ibang
paniniwala o pananaw na maaaring magamit sa pagtalakay sa konsepto ng
pagbasa. Sa kasalukuyan, apat (4) ang popular na modelo, teorya o pananaw
tungkol sa pagbasa.
A. Teoryang Itaas – Pababa (Top-Down)

Mga proponent ng teorya: Kenneth S. Goodman (1985) at Frank Smith (1994)
Ang teoryang ito ay naniniwalang ang pag-unawa ay nagmumula sa
isipan ng mambabasang mayroon nang dating kaalaman at karanasan. Ang
daloy ng impormasyon sa teoryang ito ay nagsisimula sa itaas (top) patungo sa
ibaba (down) na ang ibig sabihin, ang pag-unawa ay batay sa kabuuang
kahulugan ng teksto. Ang impormasyon ay nagmumula sa dating kaalaman ng
mambabasa patungo sa teksto (Smith, 1994). Ang mambabasa ay gumagamit
ng kanyang dating kaalaman (prior knowledge) at mga kaalaman (schema) na
nabubuo na sa kanyang isipan batay sa kanyang mga karanasan at pananaw sa
paligid. Nakabubuo siya ng mga palagay at hinuha at ito ay iniuugnay niya sa
mga ideya na inilahad ng may-akda sa teksto.
Ayon kay Goodman (1967), ang pagbasa ay isang
saykolingguwistikong larong pahulaan (psycholinguistic guessing game). Sa
larong ito, ang mambabasa ay nagsisilbing “taya” kung saan siya ay bumubuo
ng sariling hula, hinuha at haypotesis kaugnay ng tekstong binasa. Sa teoryang
ito, ang mambabasa ang sentro ng proseso ng pagbasa sa halip na ang teksto
dahil ang mambabasa ay madalas nang may dating kaalaman o iskema tungkol
sa paksa. Samakatuwid, sa teoryang ito, ang mambabasa ay higit na
nakapokus sa kung ano ang alam niya upang maunawaan ang binabasa. Ang
teoryang ito ay tinatawag ding inside-out model, concept-driven model, at
whole to part model (Goodman, 1985 at Smith 1994).
NEUST-CAS
FILIPINO
51
B. Teoryang Ibaba – Pataas (Bottom-Up)

Mga proponent ng teorya: Rudolf Flesch (1955), Philip B. Gough (1985), at
David La Berge at S. Jay Samuels (1985)
Ito ay salungat sa teoryang top-down. Ito ay pananaw sa pagbasa na
naniniwalang ang pag-unawa sa teksto ay batay sa mga nakikita rito tulad ng
salita, pangungusap, larawan, diyagram o iba pang simbolo. Tinatawag itong
teoryang ibaba-pataas o bottom-up na nangangahulugang ang pag-unawa ng
isang bagay ay nag-uumpisa sa ibaba (bottom), ito ang teksto (reading text) at
napupunta sa itaas (up), sa utak ng mambabasa matapos maproseso sa tulong
ng mata at utak o isipan. Ang kaisipang ito ay batay sa teoryang behaviorist at
sa paniniwalang ang utak ay isang blangkong papel o tabula rasa.
Ayon kay Smith (1994), ang impormasyon ay hindi nagmumula sa
mambabasa kundi sa teksto. Ang teoryang ito ay tinatawag ding data-driven
model o part to whole model. Ibig sabihin, higit na umaasa ang mambabasa sa
mga impormasyong nasa teksto.
C. Teoryang Interaktibo
Mga proponent ng teorya: David E. Rumelhart (1985); Rebecca Barr,
Marilyn Sadow, Camille Blachowicz (1990); at Robert Ruddell, Robert
Speaker (1985)
Ito ang kombinasyon ng teoryang bottom-up at top-down sapagkat ang
proseso ng komprehensyon ay may dalawang direksyon (McCormick, 1998).
Sa paggamit ng dalawang paraan (bottom-up at top-down), nagaganap ang
interaksyon sa pagitan ng teksto at ng mambabasa. Ito’y nabubuo mula sa
kaalaman at ideya na dala ng mambabasa sa pag-unawa sa teksto.
Samakatuwid, nagkakaroon ng epektibong pag-unawa sa teksto kapag
ginagamit ng isang mambabasa ang kaalaman niya sa estruktura ng wika at sa
bokabularyo kasabay ang paggamit ng dating kaalaman (schema) at mga
pananaw.
D. Teoryang Iskema (Schema)
Mga proponent ng teorya: Richard Anderson at David Pearson (1984)
Ang lahat ng ating naranasan at natutuhan ay nakaimbak sa ating
isipan o memorya. Ito ay nagiging dating kaalaman (prior knowledge). Ito’y
nakakaimpluwensya nang malaki sa pag-unawa kung ano ang alam na o hindi
NEUST-CAS
FILIPINO
52
alam ng mambabasa. Iskemata (schemata), ang sistema ng pag-iimbak ng

impormasyon sa utak ng tao (Anderson at Pearson, 1984). Ang dating
kaalaman (iskema) ang unang kailangan sa pag-unawa sa binasa upang
maunawaan ang binasang teksto. Ang iskema ay nadaragdagan, nalilinang,
nababago at napauunlad.
PANANALIKSIK
Ang pananaliksik ay isang proseso ng pangangalap ng mga totoong
impormasyon na humahantong sa kaalaman. Isinasagawa ito sa pamamagitan
ng paggamit ng kung ano ang nalalaman o napag-alaman na. Matatanggap ang
karagdagang kaalaman sa pamamagitan ng pagpapatunay ng mga panukala
(teorya) o mga pamamaraan (sistema), at sa pagsubok sa mas mainam na
pagpapaliwanag ng mga napapansin o obserbasyon.
Ang isang pananaliksik ay mag iba’t-ibang katangain, ito ay ang
pagiging:
 Sistematiko
 Empirical
 Mapanuri
 Obhetibo, lohikal at walang pagkiling
 Akyureyt na imbestigasyon
 Matiyaga at hindi minamadali
 Nangangailan ng tapang
 Maingat na pagtatala at pag-uulat
Tatlong Yugto ng Pananaliksik sa Silid-Aklatan

Ang tatlong yugtong ito ay dapat sundin kung gusto ng isang
mananaliksik na maging sistematiko ang kanyang pananaliksik.
Yugto 1: Panimulang paghahanap ng kard katalog, sangguniang aklat,
bibliograpiya, indeks at hanguang elektroniko o internet.
NEUST-CAS
FILIPINO
53
Yugto 2: Pagsusuri na kinasasangkutan ng browsing, skimming at scanning ng

mga aklat at artikulo at ng pagpili ng citation mula sa mga babasahin.
Yugto 3: Pagbabasa at pagtatala mula sa aklat, sanaysay, artikulo, computer
printouts, at iba pang sanggunian.
Ang unang yugto ay ang panimulang paghahanap. Maliban sa mga
aklat na nasa loob ng silid-aklatan, makabubuting sumangguni rin sa mga
magasin, dyaryo, at iba pang babasahin. Kaugnay ng paghahanap ng mga kard
katalog, kailangang batid ng isang mananaliksik kung anong uri ng kard
katalog ang kanyang kailangan at hahanapin. Dahil nga sa kalawakan ng
koleksyon ng mga libro, sadyang inihanda ang isang tanging lugar sa aklatan
na dapat na unang lapitan ng mga mananaliksik. Sa ngayon, ang kard katalog
ay hindi na lamang mga kabinet na nakaayos ng alpabetikal kundi
nakaprograma na rin ito sa mga kompyuter (kung ang aklatan ay moderno na).
Tinukoy nina Bernales, et al. (2001) ang mga sumusunod na uri at
gamit ng kard katalog sa aklat nilang Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang
Disiplina.
1. Kard ng Paksa (Subject Card) - ang dapat
hanapin kung ang malinaw pa lamang sa
mananaliksik ay ang kanyang paksang
tatalakayin. Nangunguna sa entri ng kard na ito
ang mismong paksa bago pa ang ibang
impormasyon tulad ng awtor at pamagat ng
libro.
2. Kard ng Awtor (Author Card) - ang kailangang tingnan kung ang
mananaliksik ay may naiisip na agad na awtor na awtoridad sa kanyang paksa.
Nangunguna sa entri ng kard na ito ang pangalan ng awtor bago pa ang ibang
entris.
3. Kard ng Pamagat (Title Card) - ang pinakalapitin ng mga mananaliksik na
hindi pa tukoy ang paksa o awtor na gusto nilang saliksikin, kung kaya parang
naghahanap pa sila ng kanilang paksa sa mga librong pamilyar sa kanila.
Ang ikalawang yugto ay ang pagsusuri ng mga nakuhang
impormasyon o datos. Kinakailangan na gamitin ang mga kasanayang
browsing, skimming, at scanning sa mga aklat at artikulong posibleng
magamit
NEUST-CAS
FILIPINO
54
sa pagsulat ng pananaliksik. Alamin kung ito’y may kaugnayan sa paksang

tinalakay at makatutulong sa isinasagawang pananaliksik.
Sa bahaging ito, ang mga napiling impormasyon o datos ay kailangang
salain upang malaman kung magagamit ito, gayundin ang dapat gawin sa mga
sangguniang hindi makatutulong sa pananaliksik. Gamitin ang mga
sumusunod na gabay na tanong sa pagsusuri ng mga nakalap na sanggunian.
1. Ano ang kaugnayan nito sa paksa?
Isinasagawa ang pananaliksik upang tugunan ang isang paghahanap o
pangangailangan. Tiyaking ang mga impormasyon sa mga sanggunian ay
tumatalakay sa paksa ng pananaliksik.
2. Mapagkakatiwalaan ba ang may-akda at tagapaglathala?
Hindi mo nanaising pagdudahan ang iyong gawa, hindi ba? Kung
gayon makabubuti kung ang sumulat ng mga sanggunian ay
mapagkakatiwalaan o mga awtoridad sa paksa. Tingnan kung may sapat na
kaalaman at karanasan ang mga akda sa kanyang paksang sinusulat.
3. Makatotohanan ba ito?
Ang pagiging makatotohanan ay hindi lamang nasusukat sa may-akda.
Ang totoo noon ay maaaring kasinungalingan na ngayon. Hangga’t maaari ay
iwasan ang mga sangguniang limang taong mahigit na sa tagal, maliban kung
ang sanggunian ay isang hanguang primarya.
Kaugnay nito, iwasang gumamit ng sanggunian mula sa tabloyd, digest
at review. Bakit? Sapagkat ang mga nakalathala rito ay malamang na hindi
siyentipiko ang pagkakasulat o lumaktaw sa masinop na pangangalap at
pagtitiyak ng datos. Piliting gumamit ng mga sangguniang magagamit bilang
mabigat at malakas na ebidensya.
Ang ikatlong yugto ay ang pagbabasa at pagtatala ng mga
impormasyon o datos mula sa mga napiling sanggunian. Mahalaga rito sa
ikatlong yugto ang pagsasagawa at paghahanda ng mga tala ng impormasyon
o datos.
NEUST-CAS
FILIPINO
55
GAWAIN 1
PPaannggaallaann:: Puntos: _ Antas:_Puntos:Petsa: _ Antas:
Panuto: Basahin ang artikulong “Ang Pagsasa-Filipino ng mga Panoorin sa

Daigdig ng Telebisyon, Pagda-dub ng Anime, at Paglaganap ng Wikang
Filipino sa Bawat Sulok ng Mundo: Mga Patunay na ‘Moog’ ng Pagka-
Pilipino. Pagkatapos ay sagutin ang mga tanong ayon sa pagkakasunod-sunod
sa ibaba.
Anong uri ng website ang iyong binasa?
Sino ang may-akda?
Ano ang layunin?
Paano inilahad ang impormasyon?
Makatotohanan ba ang teksto?
Ang impormasyon ba ay napapanahon?
NEUST-CAS
FILIPINO
56
GGaAw
WaiAnI2N
Puntos: _
Pangalan:
Petsa: _
Antas:_Puntos:
Antas:
Panuto: Saliksikin at basahin ang pag-aaral na “Pamimilosopiya, Wika, at

Mga Baluktot na Katuwiran: Tungo sa Pagpapayaman ng Wikang Pilosopikal
sa Pilipinas”. Pagkatapos ay ipaliwanag ang mga nilalaman ng tatlong
Kalipunan ng mga Baluktot na Katwiran na tinalakay rito.
1. Manipulasyon ng Wika
NEUST-CAS
FILIPINO
57
2. Sikolohikal na panlilinlang
3. Lohikal na Panlilinlang
NEUST-CAS
FILIPINO
58
GAWAIN
Pangalan: Puntos: _
Antas: Petsa: _
Panuto: Magsaliksik ng isang napapanahong isyu tungkol sa edukasyon

gamit ang hanguan tulad ng pahayagan o telebisyon. Pagkatapos ay sumulat
ng isang reaksyong papel hinggil rito.
Pagpupuntos sa gawain:
Pamantayan Puntos
Kawastuhan ng impormasyon 50
Kaayusan ng mga salitang 25

ginamit
Maayos na pagkakasulat ng 25
reaksyong papel
Kabuoan 100
NEUST-CAS
FILIPINO
59
KABANATA 2
Modyul Blg. 05
Mga Paksa:
2.3 Pagbubuod at Pag-uugnay-ugnay
ng Impormasyon
2.4 Pagbubuo ng Sariling
Pagsusuri batay sa
Impormasyon
LAYUNIN
Matapos mong mapag-aralan ang yunit na ito, inaasahang maisasagawa mo ang mga sumusunod:
Matutukoy ang mga mapagkakatiwalaan, makabuluhan at kapaki-pakinabang na sanggunian sa panana
Makapagpapahayag ng mga makabuluhang kaisipan sa pamamagitan ng tradisyonal at modernong mid
Makagagawa ng mga malikhain at mapanghikayat na presentasyon ng impormasyon at analisis na akm
Makagagawa ng makabuluhan at mabisang materyales sa komunikasyon na akma sa iba’t ibang impor
NEUST-CAS
FILIPINO
60
Pangalan: Puntos:
Petsa:
Antas:
Panuto: Piliin sa loob ng kahon ang tamang sagot. Titik lamang ang
Hawig Opinyon
isulat sa patlang.
Lagom o sinopsis Pagbubuod
KWL Chart Paraphrasis
Pagkiling o bayas Graphic oraganizer
Story Pyramid Fishbone Planner
1. Ito ay isang paraan ng pagpapaikli ng anumang teksto o

babasahin.
2. Ito ay tinatawag na paraphrase sa Ingles.
3. Nangangahulugan na “dagdag o ibang paraan ng
pagpapahayag”.
4. Pagpapaikli ng mga pangunahing punto, kadalasan ng
piksyon. Karaniwang di lalampas ito sa dalawang pahina.
5. Ito ay mga kagamitang pedagohikal.
6. Uri ng graphic organizer na ginagamit upang matukoy
ang dati ng kaalaman at iniuugnay sa mga bagong kaalaman.
7. Ginagamit sa pagtitimbang-timbang sa maganda at hindi
magandang epekto ng isang isyu o paksang pinag-uusapan.
8. Ginagamit upang ilahad ang mga importanteng
impormasyon sa isang kuwento tulad ng pangunahing tauhan, tagpuan
at mahahalagang pangyayaring bumubuo sa banghay.
9. Impormasyon na base sa saloobin at damdamin ng tao.
10. Isang inklinasyon, predisposisyon o pagkakagusto na
nagiging balakid upang maging kapani-paniwala ang isang
NEUST-CAS
FILIPINO
61
pinagmumulan ng impormasyon.
NEUST-CAS
FILIPINO
62
Daloy ng Kaalaman
2.3 Pagbubuod at Pag-uugnay-ugnay ng Impormasyon
Pagbubuod
Ang pagbubuod ng impormasyon ay isang paraan ng pagpapaikli ng
anumang teksto o babasahin. Ito ay paglalahad ng mga kaisipan at natutuhang
impormasyong nakuha sa tekstong binasa. Ito ay hindi sulating orihinal o
hindi kailangang maging sariling akda. Wala kang isasamang sarili mong
opinyon o palagay tungkol sa paksa. Isinasaad dito kung ano ang nasa teksto.
Kailangang panatilihin ang mga binanggit na katotohanan o mga puntong
binigyang-diin ng may-akda (The Silent Learner, 2017).
Ito ay kinukuha lamang ang pinakamahalagang kaisipan ng teksto.
Kung maikling kuwento ang binubuod o nilalagom, kailanganang
pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari. Hindi dapat padampot-dampot ang
pagpapahayag ng mga bahagi. Kailangang maging malinaw ang
pagpapahayag. Kung ang teksto naman ay isang ekspositori, maaaring ilahad
ang mga dahilan at katuwirang ginamit upang maayos at mabisa ang
paglalahad (The Silent Learner, 2017).
Iba’t-Ibang Paraan ng Pagbubuod
Ayon kay Javier (2017), may iba't-ibang paraan ng pagbubuod upang
mag-ugnay ng impormasyon at ideya kaugnay ng paksa. Ito ay ang Hawig at
Lagom o Sinopsis.
Ang hawig ay tinatawag na paraphrase sa Ingles. Galing ito sa salitang
Griyego na “paraphrasis”, na ibig sabihi'y "dagdag o ibang paraan ng
pagpapahayag." Ang Lagom o Sinopsis ay isang pagpapaikli ng mga
pangunahing punto, kadalasan ng piksyon. Karaniwang di lalampas ito sa
dalawang pahina.
NEUST-CAS
FILIPINO
63
Pamantayan sa Pagsulat ng Buod
 Basahing mabuti ang buong akda upang maunawaan ang buong diwa
nito.
 Tukuyin ang pangungusap na nagpapahayag ng pangunahin at
pinakamahalagang kaisipan ng talata.
 Isulat ang buod sa paraang madaling unawain.
 Gumamit ng sariling pananalita.
 Hindi dapat lumayo sa diwa at estilo ng orihinal na akda.
Katangian ng Pagbubuod
 Tinutukoy agad ang pangunahing ideya o punto na kaugnay sa paksa.

 Hindi inuulit ang mga salita ng may akda at gumagamit tayo ng sarili
nating mga salita.
 Ito ay pinaikling teksto.
Pag-uugnay-ugnay ng Impormasyon
Upang madaling maunawaan, maipakita sa iba at maipaliwanag ang
ugnayan ng mga impormasyon, iminumungkahi ang paggamit ng graphic
organizers.
Ang graphic organizers ay mga kagamitang pedagohikal. Ang mga ito
ay may dalawang dimensyong naghahatid ng katotohanan at kaisipan sa
paraang maayos, malinaw, at maikli ngunit malaman at buo. Ginagamit dito
ang kombinasyon ng mga guhit, larawan, at mga salita upang linawin at ilantad
ang mga kaisipan, konsepto, proseso, at ugnayan ng mga bagay-bagay. May
iba’t ibang uri ng grapiko. Bilang kagamitang pedagohikal, ang mga ito’y
ginagamit na pambiswal at may iba’t ibang paraan ng pagdidisenyo, may
teknik ng pagkakatitik, paglalarawan, paggamit ng kulay, at lay-out at ito ay
para sa epektibong komunikasyong biswal.
Kahalagahan ng Graphic Organizer
Ginagamit ang graphic organizer sa pag-uugnay. Ginagamit din ito
upang ibigay ang kategorya ng konsepto ng mga pangyayari, biswal ng mga
NEUST-CAS
FILIPINO
64
larawan at mga kaalaman. Ito ay ibinibigay upang mahasang mabuti ang pag-
iisip ng mga mag-aaral.
Mga Uri ng Graphic Organizer
1. K-W-L Chart – teknik upang matukoy ang dati nang kaalaman at iniuugnay
sa mga bagong kaalaman. Nakababatay ito sa paniniwalang mas nananatili at
nagiging makahulugan ang bagong kaalaman kung iniuugnay sa dati ng
nalalaman.
Know/ Alam na Want/Nais malaman Learn/Natutunan
Ang panghalip ay isang Ano ang mga uri ng - Panghalip Panao

bahagi ng pananalita na panghalip? - Panghalip Pananong
ginagamit na panghalili - Panghalip Panaklaw
sa pangngalan. - Panghalip Pamatlig
2. Venn Diagram – ginagamit sa paghahambing ng mga katangian ng

dalawang paksa upang makita ang pagkakatulad at pagkakaiba ng mga ito.
Piksyon Di-piksyon
 Tunay na
 Kathang-isip pangyayari
 Di-maaaring  Talambuhay
mangyari  May tagpuan, tauhan,  Kasaysayan
 Alamat balangkas ng mga  Makasaysayang
 Kuwentong pangyayari pangyayari
bayan  Mga karanasan
 Epiko  Kuwento ng
 pabula tagumpay
3. Main Idea and details chart – ginagamit tuwing may pinag-aaralang

pangunahing kaisipan at pag-iisa-isa sa mga detalye.
NEUST-CAS
FILIPINO
65
PANGUNAHING KAISIPAN
DETALYE 1
DETALYE 2
DETALYE 3
4. Cause and Effect Chart – ito ay nagbubuod sa sanhi at bunga ng isang

pangyayari o phenomena.
BUNGA
SANHI BUNGA
BUNGA
NEUST-CAS
FILIPINO
66
5. What If? Chart – ito ang chart na susubok sa kahusayan ng mga mag-aaral
sa pagbibigay ng mga kasagutang maaaring itugon sa mga pangyayaring
susuriin.
Paano Kung? Posibleng Katugunan
1. Paano Kung?
2. Paano Kung?
3. Paano Kung?
6. Fishbone Planner – ang fishbone planner ay ginagamit sa pagtitimbang-

timbang sa maganda at hindi magandang epekto ng isang isyu o paksang
pinag- uusapan.
PAKSA
NEUST-CAS
FILIPINO
67
BENTAHE
DISADBENTAHE
7. Story Ladder – katulad ng story sequence, ginagamit ito upang ipakita ang
pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari mula sa simula, gitna, at wakas.
Isinasaayos ang mga pangyayari sa anyong hagdanan.
Wakas
Kakalasan
Kasukdulan
Tunggalian
Simula
NEUST-CAS
FILIPINO
68
8. Story pyramid – ginagamit upang ilahad ang mga importanteng

impormasyon sa isang kuwento tulad ng pangunahing tauhan, tagpuan at
mahahalagang pangyayaring bumubuo sa banghay.
Mga
Tauhan
Mga Tagpuan
Mga naging suliranin
Mga iba pang pangyayari
Kasukdulan at katapusan
9. Cluster Map - Ginagamit ito upang ilarawan ang isang sentral na ideya at
ang mga sumusuportang konsepto o datos.
NEUST-CAS
FILIPINO
69
Presidensyal
Federal Monarkiya
Mga Uri ng Pamahalaan
Diktatoryal
Unitary
Parlamentaryo
10. Organizational chart – ginagamit ito upang ilarawan ang hirerkiya sa

isang organisasyon.
Organisasyon ng Komisyon sa Wikang Filipino
NEUST-CAS
FILIPINO
70
11. Fact and opinion chart – ginagamit upang paghiwalayin ang mga
impormasyong katotohanan at opinyon.
Katotohanan Opinyon
Ang Pilipinas ay nasa Timog- Ang Pilipinas ay isang kahanga-
Silangang Asya. hangang bansa sa mundo.
Ang Bulkang Taal ay matatagpuan Maganda raw ang Bulkang Taal.

sa Batangas.
12. Timeline –ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari ang itinatampok

kasama ang panahon kung kailan naganap ang bawat pangyayari.
Pagsalakay ng mga Tumakas si Hen. Pagbagsak

Hapon sa Pearl McArthur ng
Harbor papuntang Australia Corregido
r
Disyembre 8, Disyembre Marso 11, Abril 9, Mayo 6,

1941 26, 1941 1942 1942 1942
Pagdeklara sa Pagbagsak ng Bataan

Maynila bilang
Open City
2.4 PAGBUBUO NG SARILING PAGSUSURI BATAY
SA IMPORMASYON
Para sa maraming tao, itinuturing natin ang kasalukuyang panahon
bilang panahon ng impormasyon o information age. Dahil sa mabilis na
pamamaraan ng pagkuha ng impormasyon – mula sa mga pahayagan,
magasin, libro, radyo, telebisyon, kompyuter at sa internet. Ngunit paano tayo
nakasisiguro na ang lahat ng impormasyong ating nakukuha ay kapaki-
pakinabang, wasto at mapagkakatiwalaan? Narito ang ilang paraan upang
matiyak na ang impormasyon ay wasto at mapagkakatiwalaan.
NEUST-CAS
FILIPINO
71
 Paghahambing at Pag-iiba-iba
 Pagkilala sa Pagkakaiba ng Katotohanan sa Opinyon
 Pagtantiya ng Pagkiling o Bayas
Paghahambing at Pag-iiba-iba
Ang pagkukumpara ay ang proseso ng pagsusuri ng dalawa o mas
madaming tao, bagay o ideya upang makita ang mga pagkakapareho at
pagkakaiba nila. Subalit, madalas ginagamit ang salitang pagkukumpara
upang ipakita ang pagkakapareho samantalang ang pag-iiba-iba para ipakita
ang pagkakaiba.
Pagkilala sa Pagkakaiba ng Katotohanan sa Opinyon
Ang mga facts o katotohanan ay impormasyon na maaring
mapatunayan na totoo. Bihira silang magbago mula sa isang pinagmumulan
ng impormasyon sa iba pa. Ang opinyon ay mga impormasyon na base sa
saloobin at damdamin ng tao. Nag-iiba ang mga ito sa magkakaibang
pinagmumulan ng impormasyon at hindi maaring mapatunayan kung totoo o
hindi. Huwag magkamali sa pagsuri ng opinyon at katotohanan; dahil kung
hindi maliligaw ka sa impormasyong iyong natanggap. Laging ikumpirma sa
mga awtoridad at eksperto upang malaman kung ang isang impormasyon ay
katotohanan o opinyon lamang.
Pagtantiya ng Pagkiling o Bayas
Ang bayas ay isang inklinasyon, predisposisyon o pagkakagusto na
nagiging balakid upang maging kapani-paniwala ang isang pinagmumulan ng
impormasyon. Minsan, pinoprotektahan ng isang pinanggagalingan ng
impormasyon ang opinyon niya na nagiging sanhi ng pagkawala ng kanyang
pokus sa katotohanan. Kapag nangyari ito, may bayas o pagkiling na ang
taong iyon. Mahalaga na malaman mo ang mga bayas sa kahit anong
impormasyon na iyong natatanggap upang hindi ka madaling malilinlang o
maloloko. Maaring may bayas ang isang impormasyon na hindi nagbibigay ng
kumpletong katotohanan. Maraming mga bayas o pagkiling ang nasa porma
ng propaganda techniques.
NEUST-CAS
FILIPINO
72
Mga halimbawa ng propaganda techiniques:

1. Name Calling—ang pag-aakusa o pagbatikos sa isang tao sa pamamagitan
ng paggamit ng hindi magandang etiketa. Halimbawa: Isa siyang sinungaling
at basagulero.
2. Glittering Generalities—mga malabo at mapanlinlang na general terms na
ginagamit sa isang tao upang maiwasan ang mga hindi magagandang detalye
tungkol sa kanya. Halimbawa: pagmamahal, kapayapaan, kalayaan,
katotohanan
3. Bandwagon—ang pagkumbinsi sa mga tao na gumawa ng isang bagay

kung saan ipinapakita nilang marami din ibang tao ang gumagawa nito
(“makisali sa bandwagon”). Halimbawa: Maraming tao ang gumagamit ng
Produkto X dahil alam nila ang mga kabutihang dulot nito. Ikaw ba, alam mo?
4. Card Stacking—ang pagpresinta ng magagandang katotohanan tungkol sa
isang tao o bagay at pagtatago ng hindi kanais-nais na katangian nito
Halimbawa: Nang tanungin si Julie tungkol sa mapang-api niyang ama, sinabi
niyang “Matangkad at guwapong lalaki ang tatay”.
5. Testimonial—ang paggamit ng mga salita ng sikat na personalidad upang
mahikayat ang ibang mga tao Halimbawa: Gumagamit si Sharon Cuneta ng
facial cleanser na ito. Sabi niya, pinapaganda, pinapalambot at nililinis nito
ang kanyang kutis.
6. Transfer—ang paggamit ng pangalan o larawan ng mga sikat na
personalidad upang mahikayat ang mga tao Halimbawa: Ginagamit ni Paeng
Nepomuceno ang ganitong tatak ng sapatos. Gagaling ka din sa paggamit ng
tatak ng sapatos na ito.
7. Makamasa—ang pagtatatag ng isang tao bilang “masa” upang maraming
tao ang magkagusto sa kaniya Halimbawa: Nagsusuot ng mga ordinaryong
damit na pantrabaho ang mga mayayamang politiko upang makakuha ng
maraming mga boto sa susunod na eleksiyon.
NEUST-CAS
FILIPINO
73
GGAAWWAAININ1
Pangalan:_
Puntos: _
Antas:
Panuto: Panoorin ang dokumentaryong “Brigada:Ano ang epekto ng pag-alis

ng Filipino at Panitikan sa college curriculum?”. Pagkatapos ay gawin ang
sumusunod sa sagutang papel.
1. Ibuod ang mahahalagang impormasyong tinalakay sa dokumentaryo.
NEUST-CAS
FILIPINO
74
2. Sumulat ng reaksyong papel tungkol sa mga impormasyong tinalakay sa

dokumentaryo.
NEUST-CAS
FILIPINO
75
GAWAIN
Pangalan: Puntos: _
Antas: Petsa: _
Panuto: Basahin ang pananaliksik na “Pagsusuri sa mga Post ng Pahinang

Filipino Tweets that Matters bilang Espasyong Pilosopikal sa Mundo ng
Social Media” at gawin ang sumusunod:
1. Pumili ng isang angkop na graphic organizer upang ilahad ang mga

mahahalagang impormasyong tinalakay sa pananaliksik.
2. Gamit ang graphic organizer na iyong napili ay ipakita ang kaugnayan ng
kaisipang Filipino sa mga post o paskil mula sa Filipino Tweets That Matters
na humakot ng maraming like, react, share at comment.
NEUST-CAS
FILIPINO
76
GAWAIN
Pangalan:
Antas: Puntos: _
Petsa: _
Panuto: Buksan ang dalawang site na nasa ibaba hinggil sa Corona Virus
Disease at basahin. Pagkatapos ay suriin ang mga impormasyong nakatala rito
at magsagawa ng isang komparatibong analisis. Isulat ang iyong analisis sa
mga kasunod na patlang.
 FAQs: Ano-ano ang alam natin tungkol sa 2019 novel
coronavirus? (https://www.rappler.com/nation/250499-frequently-
asked-questions- 2019-novel-coronavirus)
 MGA FAQS UKOL SA NOVEL CORONAVIRUS DISEASE
(COVID-19)
(https://www.doh.gov.ph/2019-nCov/FAQs-Filipino)
NEUST-CAS
FILIPINO
77
GAWAIN
Pangalan: Puntos: _
Antas: Petsa: _
Panuto: Magbasa ng isang maikling kuwento. Gumamit ng graphic organizer

tulad ng story ladder o story pyramid upang ibuod ang mahahalagang
pangyayari rito. Pagkatapos ay ilahad ang aral na iyong natutuhan sa kuwento
Pagpupuntos sa Gawain:
Pamantayan Puntos
Maayos na pagkakalahad 25
Naipakita ang mga 25

mahahalagang pangyayari sa
kuwento
Mahusay na nailahad ang 50

mensahe ng kuwento
Kabuoan 100
NEUST-CAS
FILIPINO
78
KABANATA 2
Modyul Blg. 06
Mga Paksa:
2.5. Kakayahang Komunikatibo
2.5.1. Kakayahang Linggwistik
2.5.2. Kakayahang
sosyolinggwistik
2.5.3. Kakayahang Pragmatik
2.5.4. Kakayahang Diskorsal
2.5.5. Kakayahang Estratehiko
LAYUNIN
Matalakay at masuri ang pagkakaiba-iba ng kakayahang komukatibo batay sa pagkakagamit, katangia

Maiugnay ang kahalagahan at ang kabuluhan ng kakayang komunikatibo sa pang-araw-araw na pamu
Makasulat at makapagbahagi ng sanaysay, tula, kwento atbp na may kaugnay sa tinalakay na aralin, p
Makapagmungkahi ng mga solusyon sa mga pangunahing suliraning panlipunan sa mga komunidad a
NEUST-CAS
FILIPINO
78
Unang Bahagi
Panuto: Tukuyin ang bawat pahayag kung tama o mali batay sa salitang
may salungguhit. Isulat ang TAMA kung tama ang pahayag at
MALI kung mali.
1. Ang komunikasyon ay ang akto ng pagpapahayag ng ideya
sa pamamagitan ng pasalita o pasulat na paraan.
2. Sa konsepto ng kakayahang sosyolinggwistik ang abilidad
na maunawaan at makalikha ng mga anyo ng wika na mas
malawig kaysa sa mga pangungusap.
3. Ang kakayahamg linggwistik ay tumutukoy sa kakayahang
maunawaan ang konteksto ng lipunan kung saan
nangayari ang komunikasiyon.
4. Ang kakayahang diskorsal ay tumutukoy sa abilidad ng
isang indibidwal na ibalik sa makinis na daloy ang
komunikasiyon kapag ito ay nagiging problematiko na.
isa itog kakayahang hindi medaling matamo.
5. Ang kakayahang estratehikal ay tumutukoy sa kakayahan
ng tunog ng wika, sa pagbuo ng mga salita at sa gramatika
ng wikang ito.
Ikalawang Bahagi
Panuto: Suriing mabuti ang bawat pahayag at tukuyin kung ito ay
nabibilang sa kakayahang linggwistik, diskorsal, sosyo-
linggwistik, pragmatiko at estratehikal. Isulat sa patlang bago ang
bilang kung ang pahayag ay LIN kung linggwistik, DIS kung
diskorsal, SOLIN kung sosyo-linggwistik, PRA kung pragmatiko
at EST kung estratehiko.
1. Ipabatid ang mnsahe ng may senribilidad.
2. Argumentasiyon o pagtatalo/pangangatwiran.
3. Maibalik sa normal na daloy ang usapan.
4. Kakayahan sa tunig ng wika sa pagbuo ng salita.
5. Nakaangkop sa lipunan ang ibinabahaging kaalaman.
6. Pagbabago ng ginagamit na wika ayon sa pangangailangan.
7. Pagbuo at/o koneksiyon ng isang pangungusap patungo sa
isa pang pangungusap.
8. Pagpapahayag sa pamamgitan ng lohikal, koherent at
kohesib na paraam.
9. Nakatuon sa kahusayan sa bokabularyo.
10. Kabilang sa paglalahad ng mensahe ang tunguhin ng
KONTEKSTWALISIDONG KOnMaUgNaIgKAanSYaOpNsa SuAgnayan
NEUST-CAS
FILIPINO
79
Daloy ng Kaalaman
2.5.1. Kakayahang Linggwistik

Ang kakayahang Linggwitika ay
tumutukoy sa abilidad na isang tao na shutterstock.com
makabuo at makaunawa nang maayos at
makabuluhang pangungusap. Pinag-iiba ng
mga linggwista at mananaliksik sa wika ng
bata ang nasabing kakayahan sa kakayahan sa
tinatawag na kakayahamh komunikatobo, na
nangangahulugan namang abilidad sa angkop
na paggamit ng mga pangungusap batay sa
hinihingi ng isang interaksiyong sosyal
(Hymes, 1972)
Sa pananw ni linggwistang si Noam Chomsky (1965), ang
kakayahang linggwistiko ay isang ideyal na Sistema ng di-malay o
likas na kaalaman ng tao hinggil sa gramatika na nagbibigay sa kaniya
ng kapasidad na gumamit at makaunawa ng wika
2.5.2. Kakayahang sosyolinggwistik
Ang sosyolinggwistiko ay tumutukoy sa kakayahang gamitin

ang wika nang may naaangkop na panlipunanng
pagpapakahulugan para sa isang toyak na sitwasiyon
pangkomunikasiyon.
Kadalasan, para sa ma taong taal na tagapagsalita ng isang
wika (hal. Ang mga tao na Tagalog ang unang wika ay tinatawag
na taas na tagapagsalita ng Tagalog) nagiging neutral lamang o
hindi na kailangan pag-isipan ang paggamit ng naangkop na
pahayag ayon sa sitwasiyon. Gayunpaman, para sa hindi taal na
tagapagsalita, dapat niyang matutunan kung papaano “lumikha
at umunawa ng
NEUST-CAS
FILIPINO
80
wika sa iba’t ibang sosyolinggwistikong konteksto, ng may

pagsasaalang-alang sa mga salik gaya ng estado ng kausao,
layunin ng interaksiyon, at itinakdang kumbensiyon ng
interaksiyon” (Freeman at Freeman 2004).
Halimbawa:
 Magandang araw po! Kumusta po kayo? (pakikipah-
ugnayan sa mga nakatatanda at may awtoridad)
 Uy! Kumusta ka naman? (kakaiba sa paggamit natin ng
impormal na wika sa ating mga kaibigan at kapareho ng
estado)
Karagdagan ang paglilinaw ng sosyolinggwistikang si Dell

Hymes (1974) ang nasabing mahalagang salik ng linggwistikong
interaksiyon gamit ang kanyang modelo na SPEAKING
2.5.3. Kakayahang Pragmatik
Isang sangay sa lingguwistika na tumutukoy sa ugnayan ng

mga anyong lingguwistiko at anyo nito.
Nakatuon ito sa komunikatibong aksyon sa loob ng

kontekstong sosyo-kultural at binigyang pansin ang kaangkupan ng
gamit ng wika sa isang partikular na sitwasyon.
Ayon kay Badayos, ito ay kinapalolooban ng tatlong

kakayahan: Una, gamit ng iba’t ibang layunin gaya ng pagbati,
pagbibigay impormasyon, paghiling at iba pa; panglawa, pagbabago
ng ginagamit na wika ayon sa pangangailangan o inaasahan ng
kasusap; pangatlo, paggamit ng tuntunin sa isang naratibong pahayag
gaya ng pagkukuwento, pagbabalita at iba pa.
Kakayahang pragmatik ang kakayahang maiparating ang isang

tukoy na mensahe, at ito ang pagtatagpo ng intension at
pagpapakahulugan
NEUST-CAS
FILIPINO
81
2.5.4. Kakayahang Diskorsal
KakayahangDiskorsal ay tumutukoy sa mismong kakayahang

na matiyak na tama ang isa o higit pang kahulugan ng teksto at
sitwasiyon na nakapaloob o nakaayon sa konteksto, o magbigay nang
wastong interpretasiyon sa mga napakinggang pahayag upang
makabuo ng makabuluhang kahulugan.
Sa kakayahang ito, mahalagang tandaan ang mga panuntunan

sa Kumbensiyon ni Grice, 1975 (Clack 2007):
1. Prinsipyo ng kantidad – dami ng impormasiyong kailangang

ibigay.
a. Ibigay ang inaasahang dami ng impormasiyong mula sa iyo.
b. Huwag lalampas sa dami ng impormasiyong inaasahan mula sa
iyo.
2. Prinsipyo ng Kalidad – katotohanan na ibinibigay na imprmasiyon.
a. Huwag sabihin ang paniniwalaan kung hindi totoo.
b. Huwag mong banggitin ang mga bagay na wala kang sapat na
katibayan.
3. Prinsipyo ng Relasiyon – halaga ng ibinibigay na impormasiyon.
a. Panatilihing mahalagang may kaugnayan ang mga
impormasiyong ibinibigay.
Dalawang uri ng Kakayahang Diskorsal
1. Kakayahang Tekstuwal
Kahusayan ng isang indibidwal sa pagbasa at pag-unawa sa iba’t
ibang teksto gaya ng mga kadang pampanitikan, transkripsiyon,
gabay na instruksiyon at iba pang pasulat na komunikasiyon.
2. Kakayahang Retorikal
Kahusayan ng indibidwal na makibahagi sa kumbensiyon. Kasama
ang kakayahang unawain ang iba’t ibang tagapagsalita at
makapagbigay ng mga pananaw o opinion.
2.5.5.Kakayahang Estratehiko
Ang kakayahang istratehiko ay isang uri ng kakayahang
pangkomunikatibo. Ito ay naglalarawan sa pakikipagtalastasang pinag-
NEUST-CAS
FILIPINO
82
iisipan at ginagamitan ng iba’t ibang paraan ng epektibong

komunikasiyon sa kapwa.
Ito ay naglalayong maiparating ang mensahe sa kapwa sa
pamamagitan ng mga paraang tiyak na mauunawaan ngunit hindi
nalilimitahan sa berbal na paraan. Bahagi ng kakayahang estratehiko
ay ang paggamit ng mga di-berbal na paraan gaya ng mga kumpas,
senyas, pagturo, at iba pa.
Halimbawa:
 Paggamit ng nguso sa pagturo ng mga bagay na pinag-uusapan.

 Paggaamit ng ulo sa pagturo ng direksiyon.
 Pagkumoas ng kamay o ekspresiyon ng mukha upang ipahayag ang
pagsang-ayon o pagtutol.
NEUST-CAS
FILIPINO
83
GAWAIN
Pangalan: Puntos: _
Antas: Petsa: _
Panuto: Panooring mabuti ang pinamagatang “Ghost of the Past” sa link na ito
https://youtu.be/eZGUJYiSAL8 Bigyang-pansin ang mga
kaganapan, diyalago, tagpuan at pagpapakahulugan sa usapan.
Sagutin ang mga pamprosesong tanong atpagpapalalim ng kaalaman
matapos panoorin ang video clip.
*paalala: (ang gawain ay ipapasa sa google classroom na
nakatalaga)
(ilahad ang sagot) (ilahad ang sagot)
a. paano nakahadlang ang

Paanopagbuo ng pahayag
nakahadlang angsa usapan?
paggamit ngb. partikular ang
salita sa usapan?pagdurugtong ng
ideya?
Paano nakaapekto angnaiparating

Paano kanyang ang
pahayag sa lipunang
isang tukoy ginagalawan?
na mensahe, ang kultura?
at/o ang pagtatagpo ng intension at pagpapakahulugan
?
(ilahad ang sagot) (ilahad ang sagot)
NEUST-CAS
FILIPINO
84
Panuto: Mula sa artikulo ni Rodriguez, Raphael (2017) na pinamagatang

“E, di ikaw na ang Matalino! Isang pagsusuri sa Penomenon ng
Smart- Shaming sa mga Pilipinong gumagamit ng Facebook.”
Sagutin ang mag sumusunod na katanungan. (Unibersidad ng
Pilipinas:Diliman)
LINK: https://ww.researchgate.net/publication/328066432_E_di_Ikaw
na_ang_Matalino_Isang_Pagsusuri_sa_Penomenon_ng_Smart-
Shaming_sa_mga_Pilipinong_Gumagamit_ng_Facebook/
GAWAIN
Pangalan: Puntos: _
Antas: Petsa: _
1. Paano nagamit ang salita sa pagpapahayag ng mensahe sa Facebook

bilang bukas ito sa pubiko o maraming mambabasa?
2. Paano ito tinatanggap ng taong nakabasa? Ikaw bilang maaaring

mambabasa? Nakakapekto ba ang kultura sa pagtanggap ng mensahe?
Maging sa paggamit, pagbuo o paghahabi ng salita o ideya?
3. Kaya bang ibalik sa normal na daloy o alisin ang tensiyon ng mensahe

o komunikasiyon kung nabasa na ng lahat? Sa paanong paraan?
NEUST-CAS
FILIPINO
85
4. Sa iyong palagay, ano ang pamantayan ng mabuti at masamang paraan

ng pagpo-post ng mensahe sa social media partickular sa Facebook?
Isinasaalang-alang ba ang wika? Kuktura? Pag-unawa ng mambabasa
o makabasa? Bakit?
5. Bilang gumagamit ng Facebook o iba pang social networking sites,

paano mo sinusuri ang iyong post at paano mo ito sinusuri batay sa
tamang kaalaman o pamantayan ng kakayahang komunikatibo sa
pagbuo at pagpapadala/pagsasapubliko ng mensahe? Na isasaalang-
alang ba? Bakit?
*paalala: (ang gawain ay ipapasa sa google classroom

na nakatalaga)
NEUST-CAS
FILIPINO
86
GAWAIN
Pangalan: Puntos: _
Antas: Petsa: _
.Panuto: Mula sa artikulo sa gawain 2, bumuo ng isang grapikong

paglalarawan ng kabuoan o naging daloy ng artikulo batay sa
pagkakagamit o paagsasaalang-alang ng kakayahang
komunikatibo sa pagbuo at pagpapadala ng mensahe sa
publiko o posibleng mambabasa.
*paalala: (ang gawain ay ipapasa sa google classroom na nakatalaga)
NEUST-CAS
FILIPINO
87
GAWAIN
Pangalan: Puntos: _
Antas: Petsa: _
GAWAIN 1
Panuto: Sumulat ng tula, sanaysay, kwento o gumuhit ng larawang (may
kalakip na pagpapaliwanag) kaugnay ng kabutihan sa mahusay na
paggamit ng kakayahang komunikatibo at/o pakikipagdiskurso na
makapagmumulat sa lipunan o bansa ng kabuluhan ng tamang
paggamit ng komunikasiyon. Maaaring umikot ang nilalaman sa:
1. mga isyung panlipunan na nais solusyonan o bigyang pansin o
bigyang komento batay sa sariling paniniwala,
2. mga litaw na kabaluktutan sa lipunan na hindi nabibigyang
pansin, hinaing,
3. kalakasan ng sarili bilang bahagi ng lipunan o simpleng ambag sa
gitna ng sakuna
4. pasasalamat sa tao, (maaari halimbawa ang frontliners sa
kabayanihan nito para sa lipunan) para sa kanilang
pagsasakripisyo
5. bukas sa mga nais na paksa.
Isaalang-alang ang natutunan at tinalakay na paksa sa
pagbuo ng sulatin. Kaugnay nito, ang pamantayan sa pagmamarka
ay ilalahad.
P.S. ang iyong sariling obra ay maaaring ipost sa social
media kung ikaw ay lubos na nagalak sa iyong nagawa at nais
itong ibahagi. (tandaan lamang palaging kahandaan sa
pagsasaalang- alang ng hatid nito)
NEUST-CAS
FILIPINO
88
GAWAIN 2
Panuto: Tumalakay ng isang isyung panlipunan at magbigay ng

repleksiyong papel kaugnay nito.
PAMANTAYAN NG BAHAGADAN
PAGMAMARKA
Nilalaman 50
Balangkas o pagkakaayos ng mga salita 30
at kaisipan (ugnayan)
Pag-uugnay ng sarili sa video 20
KABUOAN 100
NEUST-CAS
FILIPINO
89
KABANATA 2
Modyul Blg. 07
Mga Paksa:
2.5.6. Mga teorya ng Diskurso
at Pakikidiskurso
2.5.7. Organisasyon ng Pasalita at Pasulat
na Diskurso, Kaisahan,
Kohirens,Empasis
2.5.8. Batayang Uri ng Diskurso,
Uri, Layunin,Mga Kahingian
LAYUNIN
Matalakay at masuri ang pagkakaiba-iba ng mga teorya ng diskurso at pakikidiskurso at nabibigyan
Maiugnay ang ang kahalagahan at ang kabuluhan ng kakayahang komunikatibo sa pasalita at pasula
Makasulat at makapagbahagi ng sanaysay, tula, kwento atbp na may kaugnay sa tinalakay na aralin,
Makapagmungkahi ng mga solusyon sa mga pangunahing suliraning panlipunan sa mga komunidad
NEUST-CAS
FILIPINO
90
Pangalan: Puntos:
Antas: Petsa:
Panuto: Tukuyin ang bawat pahayag kung tama o mali batay sa

salitang may salungguhit. Isulat ang TAMA kung tama ang pahayag
at MALI kung mali.
1. Ang koherens ay tumutukoy sa pangangailangan ng
kakipilan o pagkakasunod-sunod.
2. Ang diin ay pagbibigay ng higit na pansin sa
pinakamahalagang kaisipan sa loob ng isang
komunikasiyon.
3. Kilala rin ang paglalahad sa tawag na narrative.
4. Pagpapahayag ng isang malinaw, tiyak, detalyadong
katangian ng mga bagay-bagay ang pangunahing
layunin ng paglalarawan.
5. Higit na naniniwala ang teoryang Ethnography of
Communication na ang madalas na pagbigkas ng isang
tiyak na salita o mga salita ay tumutugon sa pokus ng
diskurso.
6. Ang diskurso ay isang pormal na pagtalakay sa isang
paksa, pasulat at pasalita.
7. Kaisahan ang organisasiyong ginagamit kung
nangangailangan ng iisang pagksang tatalakayin sa
kabuoan ng isang komposisyon.
8. Ang pagsasalaysay ay ang paghahabi ng mga episodo
o serye ng pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari
mula umpisa hanggang wakas.
9. Ang teoryang Variationist Theory ay nakatuon sa
kakayahang komunikatibo ng tagapagsalita higit sa
kakayang gramatika ng wika na ginagamit sa diskurso.
10. Kilala ang pangangatwiran sa tawag na argumentative.
NEUST-CAS
FILIPINO
91
Daloy ng Kaalaman
2.5.6. Mga Teoryang Pandiskurso
a. Ethnography of Communication
 Pinasimulan ni Dell Hymes noong
1962, isang sosyolinggwista na
nagsulong sa kahalagahan ng
antropolohiya sa linggwistika.
 Unang tinawag na “ethnography
of speaking”
 Ang teoryang ito ay nakatuon sa
kakayahang komunikatibo ng
tagapagsalita higit sa kakayang
gramatika ng wika na ginagamit
sa diskurso.
 Mahalagang salik dito ang
pakikiangkop sa kultura,
dlpng.com
tradisyon, at kinaugalian ng mga
taong kasangkot sa diskurso.
NEUST-CAS
FILIPINO
92
…that the study of language must concern itself with describing and analyzing the ability o
b. Variationist Theory
 Pinangunahan ni William Labov (1971), isang Amerikanong
linggwista na nag-impluwensya sa mga metadolohiya sa
linggwistika.
 Ang teoryang ito ay naniniwala na ang madalas na pagbigkas
ng isang tiyak na salita o mga salita ay tumutugon sa pokus ng
diskurso.
 Binibilang ang dalas na gamit sa wika upang masuri ang
kalikasan ng diskurso.
 Ang “gamit” ng salita ay nababago sa “porma” nito,
halimbawa, sa tuntunin ng wikang Filipino, ang panghalip na
kayo ay ginagamit na panghalili sa maramihang ngalan; ngunit
mapapansin na sa pakikipag-usap sa isang matanda ay
nagagamit ang kayo, “Kumusta po kayo?” , “Pasok po kayo.”
NEUST-CAS
FILIPINO
93
…investigates the actual usage of spoken language. The goal of this theory is to provide patt
c. Pragmatic Theory
 Pinangunahan ni Paul Grice (1967), pilosopo ng wika na may
impluwensya sa pag-aaral ng semantika sa dulog pilosopikal.
 Teoryang tutukoy sa kakayahan ng tagapagsalita na magamit
ang wika sa diskurso na mauunawaan agad ng tagapakinig o
tagatanggap.
 May iba’t ibang salik pa na dapat isa-alang alang sa pag-
unawa, kasama na rito ang intelektwal na kalagayan ng
decoder, kalinawan ng encoder at ang pagtatagpo ng kani-
kanilang interpretasyon.
When a diplomat says yes, he means ‘perhaps’; When he says perhaps, he means ‘no’;
When he says no, he is not a diplomat.
Voltaire (Quoted, in Spanish, in Escandell 1993.)
…a fundamental distinction of what a speaker says and what he implicates;
…a set of rules or principles, derived from general principles of rationality, cooperation and/
… a notion of communicative intention (called M(eaning)-intention by Grice) whose fulfillm
NEUST-CAS
FILIPINO
94
 Nililinaw ang relasyon sa pagitan ng intensyon at kahulugan.
d. Speech Act Theory

 Isinulong ni John Langshaw Austin (1962) at pinalawig ni John
Rogers Searle, pilosopo ng wika sa Britanya na nakilala sa
kanilang paniniwala na kayang mabago ng salita ang realidad.
 Ang pananalita o diskurso ay kaugnay ng aksyon.
 Aktong Locutionary pagsasabi ng mga tiyak na kahulugan sa
tradisyunal na paraan.
 Aktong Illocutionary may tiyak na "pwersa" tulad ng
pagpapabatid, pag-uutos o pagbababala atbp.
 Aktong Prelocutionary Nagtatamo o nagpapalabas ng isang
bagay tulad ng paghihikayat, pagkumbinse at pagbabawal.
Speech acts are a staple of everyday communicative life, but only became a topic of sustained investi
Diskurso
 Mula sa Latin na discursus na nangangahulugan ng pagtutuloy
tuloy.
 Pakikipagtalastasang pasalita at pasulat.
 Paraan ng pagbuo ng kaalaman, kaisipan, o pangangatwiran para
sa masining na pagpapahayag.
 Tumutukoy sa berbal na kakayahan ng tao sa komunikasyon.
 Kakayahan ng tao sa pakikipag-usap, pagkukuwento, pagbabalita
o anumang proseso ng taong makipag-ugnayan.
NEUST-CAS
FILIPINO
95
 Sa pamamagitan nito ay nagkakaroon ng ugnayan sa pagitan ng

tagapagsalita at tagapakinig, at ng manunulat at mambabasa.
2.5.7. Organisasyon ng Pasalita at Pasulat na Diskurso
a. Kaisahan
b. Kohirens
c. Empasis
d. Hulwaran ng pagbuo ng teksto/konsepto
2.5.8. Batayang Uri ng Diskurso, Uri, Layunin, Mga Kahingian
a. Paglalahad o Ekspositori
 Tinatawag din ito EXPOSITORY
 Nagbibigay linaw hinggil sa anumang paksa na nararapat
alisan ng pag-aalinlangan.
 Ito ang pinakasimple at pinakatiyak na pagpapakahulugan at
pagpapaliwanag.
 Ito ay nagbibigay-linaw sa mga pangyayari, sanhi at bunga, at
pagbibigay ng mga halimbawa.
 Ang pangunahin nitong kaitangian ay “OBHETIBO” –
Walang kinikilingan, walang pinoprotektahan at walang
kasinungalingan
Mga Katangian at Uri ng Paglalahad

1. Depinisyon
Binibigyan-kahulugan ang isang ideya na maaaring
magsimula sa pagbibigay ng salitang kasingkahulugan.
Karaniwan niting binibigyang tuon ang tatlong salik na
isinasaalang-alang sa pagbibigay depinisyon. Salita,
kaurian, kaibahan.
 Denotasyon
 Ang kahulugan ng mga salita ay tiyak at
karaniwang nakikita sa diksyunaryo
NEUST-CAS
FILIPINO
96
 Konotasyon
 Ang isang salita ay may dalang ibang kahulugan na
batay sa lipunan o bumabasa kaysa sa tiyak na
kahulugan nito.
2. Enumerasyon
Karaniwan itong tinatawag na pag-iisa-isa kung
saan matapos banggitin ang pangunahing paksa ay isa-
isang ihahanay ang kaugnay na kaisipan.
3. Sikwensiyal
Nakasaayos ang depinisyon batay sa
pagkakasunod- sunod ng pangyayari mula una hanggang
huli o kabaligtaran.
4. Kronolohikal
Nakasaayos ang depinisyon batay sa tiyak na
pagkakasunod-sunod ng pangyayari o baryabol. Mula ito
sa salitang krono– time at lohikal– reasoning.
5. Prosedyural
Nakasaayos ang depinisyon batay sa
pagkakasunod- sunod o mga hakbangin sa pagbuo ng
isang gawain.
6. Paghahambing
Ipinapakita ang pagkakatulad ng dalawang
kaisipan o ideya sa paksa o pangyayari.
7. Pagkokontras
Binibigyang-diin ang lubhang pagkakaiba ng
dalawang kaisipan o ideya.
8. Sanhi at Bunga
Ito ay paglalahad ng ugnayan ng iilang epekto na
dulot ng iisang sentral na sanhi.
NEUST-CAS
FILIPINO
97
9. Problema at Solusyon
Inilalatag ang suliranin kinahaharap at
ipinapaliwanag pagkatapos ay inilalahad ang mga
posibleng solusyon na maaaring resulta ng pag-aaral.
10. Panunuri
Ito ay nangangailangan ng paglilista ngunit ang
mga naitalang detalye ay ilalahad sa pamamagitan ng
pinagghihiwalay at ipinaliliwanag.
b. Pagsasalay o Narrative/Naratibo
 Tinatawag din ito NARRATIVE
 Ang paghahabi ng mga episodo o serye ng pagkakasunod-
sunod ng mga pangyayari mula umpisa hanggang wakas.
 Nagpapahayag ng pangyayaring may tiyak na pinagmulan
tungo sa isang tiyak at makabuluhang wakas.
 Pangunahing layon nito ay mailahad ang mga detalyeng
kalakip ng isang pangyayari sa isang maayos at sistematikong
kaayusan.
c. Paglalarawan o Descriptive/Diskriptibo
 Ang diskursong ito ay pagpapahayag na nagbibigay ng isang
malinaw, tiyak, detalyadong katangian ng mga bagay-bagay.
 Anyo ng pagpapahayag na nagbibigay at nagpapakita ng anyo,
hugis, kulay, at katangiang nagpapapatingkad sa bagay, pook,
tao, hayop, damdamin,at pangyayari. Maaaring ang inilalantad
ay panlabas o panloob na katangian na maaaring kapareho
o kaibahan ng inilalarawan sa iba pang mga bagay.
 Lahat ng pagpapahayag na nagbibigay ng isang malinaw,
tiyak, detalyadong katangian ng mga bagay-bagay.
Mga sangkap sa paglalarawan

1. Paksa
2. Detalye
3. Pananaw
4. Organisasyon
NEUST-CAS
FILIPINO
98
5. Aytem ng Mabisang Pagpapahayag

Dalawang Uri ng Paglalarawan
1. Karaniwan
 Nilalayon ang ganitong uri ng paglalarawan ang
pagbibigay ng kabatiran sa inilalarawan.
 Ibinibigay lamang nito ang karaniwang anyo ng
inilalarawan ayon sa limang sentido.
 Hindi dapat ito haluan ng sariling kuro-kuro at
opinion/damdamin ng naglalarawan.
2. Masining
 Naglalayon itong magbigay ng higit a malalim at
makulay na paglalarawang umaantig at
pumupukaw ng isip gamit ang tayutay at
talinghaga
 Ibinibigay lamang nito ang karaniwang anyo ng
inilalarawan ayon sa limang sentido.
d. Pangangatwiran o Argumentative/Argumentatibo
 Kilala sa tawag na “Argumentatibo”
 Ang sining at agham ng paglalatag, pagtitimbang at
paghahanay ng mga kaisipan upang mapaniwala at mahikayat
ang kabilang kampo sa isang proposisyong pinagtatalunan.
 Ang bawat pangangatwiran ay naglalaman ng Proposisyon -
ang tawag sa paksang pinagtatalunan sa isang pangangatwiran
o pinaninindigan.
 Bilang AGHAM
Kailangan itong umayon sa isang siyentipikong
pamamaraan. May mga hakbang at proseso itong
isinasakatuparan upang magkaroon ng kaayusan. Sangkot
dito ang paggamit ng lohikong kaisipan upang maging
kapani-paniwala ang binibitawang mga argumento.
 Bilang SINING
Pangunahing kasangkapan ang limang pandama ng
tao upang mapaniwala at mahikayat ang katunggaling
posisyon. Kasama rito ang pagkuha ng atensyon,
kawilihan o interes ng mga tagapakinig at lalo na ng
pasiya ng mga tagahatol.
NEUST-CAS
FILIPINO
99
GAWAIN
Pangalan: Puntos: _
Antas: Petsa: _
Panuto: Panooring mabuti ang ang dalawang video na naging sentro ng media
kamakailan lamang patungkol sa pahayag ng artres na si Kim Chui at actor na
si Coco Martin. Bigyang-pansin ang mga kaganapan, diyalago kaugnay ang
ginamit na salita at paraan ng pagpapahayag nito, tagpuan kaugnay ang
posibleng manonood. Sagutin ang mga pamprosesong tanong matapos
panoorin ang video clip.
Link:
 https://www.facebook.com/Masbatebestbykeillitravelista/videos/239437
630622717/
 https://www.facebook.com/107524750884340/videos/539926266909973
1. Ano-ano ang sanhi ng kanilang mga pahayag?
2. Paano inilarawan ang bawat pangyayaring pinagdaraan ng artista batay

sa sanhi ng kanilang mga pahayag? Sa paggamit, pagbuo o paghahabi ng
salita o ideya naging malinaw ba ang kabuoan?
NEUST-CAS
FILIPINO
100
3. Paano ito tinatanggap ng taong nakapanood? Ikaw? Ang mga salitang

ginamit ba nagbigay ng dalawang kahulugan? O maaaring
nagpapahiwatig ng ibang konsepto na batay sa ibang paraan ng
pagpapaliwanag rito?
4. Sa kabuoan ng video o pahayag nakaapekto ba ang kultura sa kanilang

ipininaglalaban o ibinabahagi? Sa paanong paraan?
5. Sa iyong palagay, ano ang pamantayan ng mabuti at masamang pahayag

kung ang batayan ay kanilang pagkakaunawa at pagbuo ng pahayag?
Nakaaapekto ba ang ang lipunan sa kapasidad ng ipinaglalaban ng tao?
O ng kulturang kinabibilangan?
NEUST-CAS
FILIPINO
101
6. Sa iyong palagay, ano ang pinakamabisang solusiyon sa kinahaharap nila?
*paalala: (ang gawain ay ipapasa sa google classroom na

nakatalaga)
NEUST-CAS
FILIPINO
102
GAWAIN
Pangalan: Puntos: _
Antas: Petsa: _
Unang bahagi
Panuto: Mula sa video sa gawain 1, ipakita , ilahad at ilarawan ang

pagngyayari batay sa sanhi at bunga ng kanilang aksiyon at/o pahayag at
isalaysay ang argumentong ipinaglalaban batay sa kanilang perspektibo
kalakip
ang iyong ideya sa huling bahagi
Kim Chui Coco Martin
Pahayag Pahayag
Pahayag Pahayag
Pahayag Pahayag
Sariling opinyon kaugnay ng pahayag.
Ang/ang mga teorya ng diskurso ang masasalamin sa dalawang video.



NEUST-CAS
FILIPINO
103
Ikalawang bahagi
Panuto: Ilahad at isalasay ang positibo at negatibong batayan ng pahayag at

ang argument gayon din ang epekto nito sa taong kasangkot at sa mga taong
nakanuod nito. Kaugnay nito, ano ang/ang mga teorya ng diskurso ang
masasalamin sa dalawang video.
POSITBONG PAHAYAG
(ilahadpahayag
(ilahad lahat ng positibong lahat ng positibong pahayag mula sa video)
mula sa video)
NEGATIBONG PAHAYAG
Nag- kakaisang epekto/ dulot

negatibong
positibong epekto/dulot
epekto/dulot
NEUST-CAS
FILIPINO
104
GAWAIN
Pangalan: Puntos: _
Antas: Petsa: _
Panuto: Panooring mabuti ang video mula sa mga link sa ibaba. Bigyang-
pansin ang mga kaganapan, diyalago, tagpuan at mga kaugaliang itinampok.
Matapos panoorin ang mga video ay gumawa ng repleksiyong papel na
binubuo ng 3 talata pataas.
Link: https://youtu.be/qx-IL1U_Fs8
https://youtu.be/Mq2MYWhPUdw
https://youtu.be/4dOgwsFE2QA
https://youtu.be/sGzg7H-ZJKs
https://youtu.be/fXRg-8bbByE
Pagpupuntos sa gawain:
Pamantayan Puntos
Nilalaman 50
Balangkas o pagkakaayos ng mga salita at 30

kaisipan (ugnayan)
Pag-uugnay ng sarili sa video 20
Kabuoan 100
NEUST-CAS
FILIPINO
105
GAWAIN
Pangalan:
Antas: Puntos: _
Petsa: _
Panuto: Bumuo o sumulat ng isang konsepto batay sa mga paksang:

1. ilarawan ang sarili at iugnay ang mga katangiang ito sa
hinahangaaang tao (maaaring pagkakaiba o pagkakatulad depende
sa nais maging sentro ng pagbuo)
2. papanaw o pagpapakita ng ideya sa pangyayari o suliranin sa
lipunan o lipunan at sarili (bilang bahagi ng nagdedesisiyon para sa
bayan o bansa)
3. ako at hinaharap na hindi ko inaasahan (pangyayaring hindi mo
nakikita ang sarili mo ngunit maaari halimbawa magiging pangulo
ng Pilipinas ngunit ayaw mo ng responsibilidad o ang sobrang
atensiyon)
Mula sa napiling paksa gawin ito sa pamamagitan ng
pagbuo ng modernong panulaan at i-video ang sarili.
KARAGDAGANG PANUTO:
a. Ang pamantayan ng pagmamarka ay ilalahad para
sa kahandaan at ilagay ang Sipi sa MSword at ipasa
sa pamamagitan ng google classroom.
b. Para sa nabuong sipi itiman at tukuyin kung saang
teorya o uri ng diskurso nabibilang ang pahayag.
NEUST-CAS
FILIPINO
106
KABANATA 3
Panimula
Ang komunikasyon ay isang mahalagang sangkap ng ating buhay na

siyang nagbibigay kulay at silbi sa ating pang-araw-araw na pamumuhay.
Ayon kay Birvenu (1987) ang komunikasyon ay isang proseso ng pagpapasa
ng nararamdaman, ugali, kaalaman, paniniwala at ideya sa pagitan ng mga
nabubuhay na nilalang. Mahalaga sa bawat tao na matuto na magkaroon ng
mahusay na pakikipag-ugnayan o pakikipagkomunikasyon sa kanyang kapwa
upang magkaroon ng pagkakaunawaan hinggil sa mga bagay na pinag-
uusapan. Bilang Pilipino likas na sa atin ang pakikipagkapwa tao at bahagi na
ng ating kultura ang pagsangkot sa mga komunikatibong sitwasyon.
Sa kabanatang ito, matatalakay ang mga kahulugan at maging ang mga

gawi na dapat isaalang-alang upang magkaroon ng maayos na
pakikipagkomunikasyon berbal man o di-berbal. Matatalakay rin ang ilang uri
ng diskurso: Naratib at Argumentatib at ang ilang mga kahingian sa pagbuo
nito upang higit na malinang ang gawaing pangkomunkasyon ng mga
Pilipino.
NEUST-CAS
FILIPINO
107
KABANATA 3
Modyul Blg. 01
Mga Paksa:
A. Tsismisan
B. Umpukan
C. Talakayan
D. P:agbabahay-bahay
E. Pulong-bayan
F. Komunikasyong Di
Berbal ( Kumpas atbp), at
G. Mga Ekspresyong Lokal
LAYUNIN
Makabubuo ng mga diagram ng pagkakaiba at pagkakatulad ng mga di-berbal na komunikasyon.
Mailarawan ang mga gawing pangkomunikasyon ng mga Pilipino sa iba’t ibang antas at larangan.
Makapagpahayag ng mga makabuluhang kaisipan sa pamamagitan ng tradisyonal at modernong midyang
Magamit ang wikang Filipino sa iba’t ibang tiyak na sitwasyong pangkomunikasyon sa lipunang Pilipino
NEUST-CAS
FILIPINO
108
Pangalan: Puntos:
Antas: Petsa:
Gawain 1
Panuto: Sa pamamagitan ng pagbuo ng isang KWL Chart ay itala mo ang iyong nalalaman at g
nasa ibaba.
Salita/Paksa Ano ang Ano ang gusto Ano ang

alam ko? kong Natutunan
malaman? Ko?
Pagtatampo
Pagmumukmok
Pagmamaktol
Pagdadabog
NEUST-CAS
FILIPINO
109
Pangalan: Puntos:
Antas: Petsa:
Gawain 2
Panuto: Tukuyin kung tama o mali ang diwa ng sumusunod na

pangungusap. Isulat ang T kung Tama at M kung Mali.
1. Ang tsismisan ay isang pagbaabhaginan ng impormasyong

ang katotohanan ay di-tiyak.
2. Ang karaniwang layon ng umpukan ay pagbusisi sa isyu o
isyung kinakaharap ng isang tao o isang grupo.
3. Hindi planado o pinag-iisipang mabuti ang paksa sa
umpukan.
4. Ang pagtitipon ng isang grupo ng mamamayan sa
itinakdang oras ay tinatawag na talakayan.
5. Ang lumalapit sa isang umpukan ay tinatawag na usisero.
6. Sa pagbabahay-bahay nagaganap ang pagdalaw ng isang
grupo sa isang bahay.
7. Ekspresyong Lokal ay mga salita o parirala na nasasambit
ng mga Pilipino dahil sa bugso ng damdamin.
8. Ang pormal na talakayan ay madalas nagaganap sa
umpukan.
9. Ang komunikasyong di-berbal ay ginagamitan ng salita
lamang.
10. Ang tsismis ay maaaring totoo, bahagyang totoo,
binaliktad na katotohanan,dinagdagan o binawasang
katotohanan.
NEUST-CAS
FILIPINO
110
Daloy ng Kaalaman
A. Tsismisan
Ang Tsismisan ay isang pagbabahaginan ng

impormasyong ang katotohanan ay di-tiyak. Ito ay
isang uri ng pag-uusap sa pagitan ng dalawa o higit
pang magkakakilala o magkapalagayang loob.
Subalit ang tsismis na siyang laman ng tsismisan
ay nanggaling din minsan sa hindi kakilala lalo na
kung ito ay naulinigan lamang sa nagtsitsismisan.
Ang tsismis ay maaaring totoo, bahagyang totoo, binaliktad na
katotohanan, dinagdagan o binawasang katotohanan, sariling
interpretasyon sa nakita o narinig, pawang haka-haka sadyang di totoo o
naimbentong kuwento lamang.
B. Umpukan
Ang Umpukan ay impormal na paglalapit ng tatlo o higit pang

mga kakilala para makausap ng magkakaharap. Ito ay hindi planado o
nagaganap na lamang sa bugso ng pagkakataon.
Ang mga nagiging kalahok sa

thenation.com umpukan ay mga kusang lumalapit para
makiumpok, mga sadyang nagkakalapit
lapit o mga niyayang lumapit. Sa
pagkakataong hindi kakilala ang lumalapit
siya ay masasabihang isang usisero.
Ang paksa sa usapan sa umpukan
ay hindi planado o pinag-iisaipang mabuti-
maaaring tungkol sa buhay-buhay ng mga
NEUST-CAS
FILIPINO
111
tao sa komunidad, pagkakaparehong interes ng mga nag-uumpukan o mga

bagong mukha at pangyayari sa paligid.
C. Talakayan
Ang talakayan ay pagpapalitan ng

ideya sa pagitan ng dalawa o higit pang
kalahok na nagkakaroon nang tukoy na
paksa. Ito a maaaring pormal o impormal at
pwedeng harapan o mediated o gumagamit clipart.email
ng anumang midya.
Ang karaniwang layon ng talakayan ay pagbusisi sa isyu o mga
isyung kinakaharap ng isang tao, isang grupo, buong pamayanan o buong
bansa para makahalaw ng aral, magkaroon ng linaw at pagkakaunawaan,
maresolba ang isa o nakakawing na problema at makagawa at
makapagmungkahi ng solusyon.
Ang pormal na talakayan ay karaniwang nagaganap sa mga
itinakdang pagpupulong at sa mga palabas sa telebisyon at programa sa
radio kung saan pinipili ang mga kalahok. Sa pormal na talakayan
karaniwang may itinatalagang tagapagdaloy (facilitator) na tiyak sa
kaayusan ng daloy ng diskusyon at asal ng mga kalahok habang
nagpapalitan ng kuro-kurro at impormasyon.
Ang impormal na talakayan ay madalas nangyayari sa umpukan at
minsan sa tsismisan o di sinasadyang pagkikita kaya may posibilidad na
hindi lahat ng kalahok ay mapipili. Sa impormal naman ang kalahok
mismo ang kusang nagmamanehi ng diskusyon.
NEUST-CAS
FILIPINO
112
D. Pagbabahay-bahay
Ang pagbabahay-bahay ay ang

pagdalaw o pagpunta ng isang tao o isang
grupo sa isang bahay sa isang pamayanan para
maghatid ng mahalagang impormasyon,
magturo ng isang teknolohiya, komunsulta sa
mga miyrmbro ng pamilya, hinggil sa isyu o
programa, mangumbinsi sa pagsali sa isang
paligsahan o samahan o maghimok na
tumangkilik sa isang produkto, kaisipan,
gawain o adbokasiya. Mainam din itong
pamamaraan upang pag-usapan ang mga
sensitibomg isyu sa isang pamayanan. Ang
pagbabahay-bahay ay hindi nalalayo sa
kaugalian na pangangapitbahay na matagal
nang ginagawa ng mga Pilipino lalo na sa mga
lugar na rural.
E. Pulong-bayan
Ang Pulong-bayan ay ang pagtitipon

ng isang grupo ng mamamayan sa
itinakdang oras at lulan upang pag-usapan
nang masinsinan at pagdesisyunan kung
maaari ang mga isyu, kabahalaan,problema,
programa at iba pang usaping
negroschronicle.net
pampamayanan.
Kasama sa maaaring layon ng pulong-bayang ang pagkonsulta sa mga
mamamayan, paghimok sa kanila na sumuporta o sumama, pagpaplano
kasama sila, paggawa ng isang desisyon na binabalangkas nila.
Ito ay pagpupulong ng mga taong naninirahan sa isang bayan upang
pag-usapan ang mga suliranin, hakbang at maging ang mga inaaasahang
pagbabago.
NEUST-CAS
FILIPINO
113
F. Komunikasyong ‘Di Berbal
Ang komunikasyong Di-Berbal ay paraan ng pagbabatid ng kahulugan

o mensahe sa pamamagitan ng samo’t saring bagay maliban sa mga salita.
Ito ay isang karaniwan at lahat ng uri o kapamaraanan ay ginagamit upang
ipahayag ang mensahe, ng hindi ginagamitan ng salita.
Ang komunikasyong di-berbal ay naisasagawa sa pamamagitan ng
mga sumusunod.
1. Paggalaw ng kahit isang bahagi lang ng katawan.
2. Kombinasyon ng mga galaw ng ilang bahagi lang ng katawan
3. Panahon ng pagsasalamuha, bagal o bilis, kawalan o dalas at oras o
araw ng interaksyon
4. Pook at kaligiran ng pagsasalamuhaan
5. Kasuotan o burloloy sa katawan
6. Iba pang simbolismo gaya ng kulay.
Sa larangan ng komunikasyon;
Kinesika- Pamamaraan ng komunikasyon

gamit ang kilos ng katawan
Proksemika- Pamamaraan ng komunikasyon

na ginagamitan ng espasyo.
Vocalics- Komunikasyong naipararating gamit

ang tono ng pagsasalita.
Chronemics- Komunikasyong nakabatay sa

panahon o oras.
Haptics- Komunikasyong nakabatay sa

pandama.
Sa Komunikasyong Di-berbal na naipakikita gamit ang kilos o kalaw

ng katawan
Pagtatampo(Tampo)-Damdaming dala ng pagkabigo sa isang
bagay na inaasahan sa isang malapit na tao gaya ng kapatid,
magulang, kamag-anak, kasintahan, o kaibigan.
NEUST-CAS
FILIPINO
114
Pagmumukmok(Mukmok)-Ito ay komunikasyong
naipaparating sa pamamagitan ng pagsasawalang-kibo. Ito ay
bunga ng pagkasuya at pagdaramdam. Palatandaan nito ang
pagsasantabi ng sarili sa sulok, o paglayo sa karamihan.
Pagmamaktol (Maktol)-Akto ng pagpapahayag na ang
layunin ay ipakita ang pagrereklamo, paghihimagsik o pagtutol
sa paggawa ng isang bagay na labag sa kalooban. Ito ay
kakikitaan ng pag-ungol, pagbuka-buka ng labi o pagbulong-
bulong na sinasadyang ipakita sa taong pinatatamaan ng
mensahe.
Pagdadabog(Dabog)-Paglikha ng ingay gaya ng pagpadyak ng
paa, pagbalibag ng pinto, pagbagsak ng mga bagay-bagay at iba
pang ingay na intensyonal na ginagawa ng taong
nagdadabog.Bunsod ito ng paghihimagsik sa sapilitang
pagsunod na nagpapahiwatig ng pagkainis, pagkayamot, galit,
at poot.
G. Mga Ekspresyong Lokal
Ang mga ekspresyong lokal ay mga

salita o parirala na nasasambit ng mga Pilipino
dahil sa bugso ng damdamin kagaya ng galit,
yamot, gulat, pagkabigla, pagkataranta, takot,
dismaya, tuwa o galak.
wheninmanila.coml
Ito ay mga parirala o pangungusap na ginagamit ng mga tao sa

pagpapahayag ng damdamin o pakikipag-usap na ang kahulugan ay hindi
ang literal na kahulugan ng bawat salita at hindi maintindihan ng mga ibang
taong hindi bihasa sa lenggwahe.
Ang mga halimbawa ng ekspresyong lokal ay Manigas ka!, Malay mo.,
Hay Naku, Susmaryosep,
NEUST-CAS
FILIPINO
115
GAWAIN 1 GAWAIN
Panuto: Gumawa ng paghahambing at pagkokontras ng mga Di-berbal

na komunikasyonna nakatala sa ibaba sa pamamagitan ng Venn
Diagram.
1. Pagtatampo vs. Pagmumukmok

2. Pagmamaktol vs. Pagdadabog
NEUST-CAS
FILIPINO
116
GAWAIN
Pangalan:
Antas: Puntos: _
Petsa: _
Panuto: Basahin ang liriko ng awit ng ”Dito sa Pitong Gatang” ni Fred

Panopio. Matapos ay sumulat ng reaksyong Papel hinggil dito
kung paano pa rin katotoo sa lipunang Pilipino ang senaryong
inilalarawan sa awit. Maari mo rin itong panoorin sa Youtube sa
sumusunod na link: (https://youtu.be/Kqu6nsJtbf4.)
Maaring gawin ang iyong sagot sa Microsoft Word at ipasa ang
file sa guro sa pamamagitan ng Facebook messenger, Google
Classroom at iba pa.
REAKSYONG PAPEL
NEUST-CAS
FILIPINO
117
GAWAIN 3 GAWAIN
PPanagnaglaalna:n: Puntos: _
Petsa: _
Antas:P_untos:
Antas:
Panuto: Tala-Ekspresyon. Magsaliksik sa Intenet ng mga kaugnay na

ekspresyong lokal sa iba’t ibang wika sa Pilipinas. Maaring itala
gamit ang dalawang hanay ng mga kolum. Itala ito sa pamamagitan
ng Microsoft Word. Ilagay ang ekpresyong lokal at kung saang
lugar ito maririg.maaring i-send ang iyong gawa sa pamamagitan
ng Facebook messenger, Google Classroom at iba pa. Maari ka
ring humingi ng tulong sa iyong mga kaibigan sa Facebook upang
higit pang lumawak ang mga naitala mong impormasyon mula sa
internet.
Ekspresyong Lokal Lugar
NEUST-CAS
FILIPINO
118
GAWAIN
Pangalan: Puntos: _
Antas: Petsa: _
Panuto: FaceIskrip. Mula sa ating naging talakayan, panahon naman upang

ilipat ang inyong mga natutuhan sa araling ito. Sa pamamagitan ng
iyong Facebook account ay lilikha ka ng iyong sariling iskrip na
nagpapakita ng mga gawaing pangkomunikasyon. Ipopost mo ito sa
Facebook at itatag sa iyong guro. Hikayatin ang iyong mga kaibigan
sa Facebook na i-like ang iyong post.
PAMANTAYAN PUNTOS
Nilalaman 20 %
Pagiging malikhain 30 %
Orihinalidad 25 %
Impact sa Social Media 10 %
Gamit ng Wika 15 %
Kabuuang puntos: 100 %
NEUST-CAS
FILIPINO
119
Modyul Blg. 02
Mga Paksa:
H. Batayang Narasyon,Uri mga
ngDiskurso,
Elemento ng
Naratib, Uri at Kahingian
I. Batayang Uri ng Diskurso: Argumentasyon, Uri, Falacies of R
LAYUNIN
Matapos mong mapag-aralan ang yunit na ito, inaasahang maisasagawa mo ang m
Makapaglalahad ng mga pangangatwiran hinggil sa ilang napapanahong usapin n

Makapagsusuri ng mga teksto at diskurso.
3. Makapagsalaysayng magkakaugnayna
pangyayarinangnagsasaalang-alangsamga kahingian ng epektibong narasyo
NEUST-CAS
FILIPINO
120
Pangalan: Puntos:
Antas: Petsa:
Gawain 1
Panuto: Bumuo ng Concept Mapping tungkol sa mga impormasyon na nakatala ibaba.
Uri ng Diskurso
NARATIB ARGUMENTATIB
NEUST-CAS
FILIPINO
121
Daloy ng Kaalaman
H. Batayang Uri ng Diskurso, Narasyon, mga Elemento ng Naratib, Uri
at Kahingian
 Tawag sa paggmit ng wika bilang paraan ng pagpapahatid ng

mensahe.
 Berbal na komunikasyon tulad ng kumbersasyon
 Pormal o sistematikong eksaminasyon ng isang paksa pasalita
man o pasulat
 Kapareho ng komunikasyon
 Maaring tumutukoy sa suliraning panlipunan, tungkol sa lipunan at
kultura
 Tulay sa pagitan ntg teksto at lipunan
 Paraan ng panlipunang pagkilos
 Kailangang magtataglay ng komunikatib na kompetens at
linggwistik kompetens upang maging mahusay sa diskurso.
Ano ang komunikatib kompetens?
Pagpili sa angkop na barayti ng wika para sa isang tiyak na

sitwasyong sosyal. Tinatawag ding sosyolinggwistiks. Ang kompetens
na ito ay nangangailangan ng sensitibiti sa dayalek o rehistro at
kaalaman sa mga kultural na reperens tulad ng pamilyariti sa lipunan,
pulitika, kulturang popular, istatus ng mga pangyayaring panlipunan at
iba pa.
NEUST-CAS
FILIPINO
122
Mga Batayang Uri ng Diskurso
1. Diskriptib/Paglalarawan
Ito ay pagbibigay ng
malinaw na imahen ng isang tao,
bagay, pook, damdamin o teorya
upang makalikha ng isang
impresyon o kakintalan.
Pagpapahayag na may layuning
magpakita ng mga katangian ng
isang bagay, lugar, pangyayari, tao
filmmakermagazine.com
o maging isang ideya.
Halimbawa:
Paglalarawan ng pook pasyalan upang makahikayat ng
mga turista.
2. Naratib/Pagsasalaysay
Dito isinasambit natin ang mga detalyeng kalakip ng
isang partikular na pangyayari upang maibahagi sa iba ang mga
bagay na nagaganap sa atin o mga bagay na ating nasaksihan.
Layunin nito na mailahad ang mga detalye kalakip ng

isang pangyayari sa isang maayos at sistematikong kaayusan.
Layunin din nito na magkuwento ng isang pangyayari o kawil
ng pangyayari.
3. Ekspositori/Paglalahad
Ito ay tumutukoy sa kakayahan sa pagsasa-ayos ng
kaisipan, pamamaraan o pagiging makatuwiran ng isang tao.
Tumutukoy rin ito sa berbal na palitan ng mga ideya.
Layunin nito na makapagbigay ng impormasyon
4. Argumentatib/ Pangangatwiran- ito ay anyo ng diskurso na

nakatuon sa pagbibigay ng isang sapat at matibay na
pagpapaliwanag ng isang isyu o panig upang makahikayat o
makaengganyo ng mambabasa o tagapakinig
NEUST-CAS
FILIPINO
123
Mga Elemento ng Nararatib, Uri at Kahingian
1. Tauhan
Bawat teksto ay may tauhan. Maraming uri ng tauhan
sa tekstong naratibo.
2. Pangunahing Tauhan
Sa pangunahing tauhan o bida umiikot ang mga
pangyayari sa kuwento mula sa simula hanggang sa katapusan.
Karaniwang iisa lamang ang pangunahing tauhan.
3. Katunggaling Tauhan
Ang katunggaling tauhan o
kontrabida ay siyang sumasalungat o
kalaban sa pangunahing tauhan.
Mahalaga ang papel ng tauhang ito
sapagkat sa mga tunggaliang
nangyayari sa pagitan nila,
nabubuhay ang mga nangyayari sa
pagitan nila, nabubuhay ang mga
pangyayari sa kuwento at higit na
napatitingkad ang mga katangian ng
pangunahing tauhan. Avapilcher.wordpress.com
4. Kasamang Tauhan
Ipinapahiwatig na katawagan, ang kasamang tauhan ay
karaniwang kasama o kasangga nang pangunahing tauhan. Ang
pangunahing papel o tungkulin niya ay sumuporta, magsilbing
hingahan o kapalagayang-loob ng pangunahing tauhan.
5. Ang May-Akda
Sinasabing ang pangunahing tauhan at ang may akda
ang lagi nang magkasama sa kabuuan ng akda. Bagama’t
namamayani lamang ay ang kilos at tinig ng tauhan, sa likod ay
laging nakasubaybay ang kamalayan ng makapangyarihang
awtor.
Iba Pang Uri ng Tauhan
1. Tauhang Bilog (Round Character)

 maraming saklaw ang personalidad
NEUST-CAS
FILIPINO
124
 nagbabago ang katangian at damdamin

 halimbawa ay isang mabait at maunawaing tauhan na
magiging galit at iresponsableng tauhan at lumulutang
na ang kanyang pagkatao o emosyon at damdamin.
2. Tauhang Lapad (Flat Character)

 nagtataglay nang dalawang katangian
 madaling maunawaan ang katangian o predictable
 maitutulad o maituturing na stereotype ang kanyang
katangian
 mga halimbawa ay mapagmahal na ina, madrasta at tin-
edyer na hindi sumusunod sa magulang
 karaniwang hindi nagbabago ang katangian ng tauhan
sa kuwento
3. Tagpuan at Panahon
 tumutukoy hindi lamang sa lugar kundi sa panahon
(oras,petsa,taon) nang pinangyarihan at damdaming
umiiral sa kapaligiran ng maganap ang pangyayari
 halimbawa ay matinding pagod ng magsasaka sa ilalim
nang mainit na araw, malakas na hangin at ulan na dala
nang bayo at marami pang iba.
4. Banghay
 maayos na daloy nang panyayari sa tekstong naratibo
 pagkakasunod-sunod ng banghay
 pagkakaroon ng isang epektibong simula
 pagpapakilala sa suliraning ihahanap ng kalutasan ng mga
tauhan
 pagkakaroon ng saglit na kasiglahan
 patuloy sa pagtaas ang pangyayari
 pagkakaroon ng isang makabuluhang wakas
Kasukdulan
Saglit na KAsiglahan Kakalasan
Panimula Wakas
NEUST-CAS
FILIPINO
125
Iba’t ibang Uri ng Banghay

a. Analepsis (Flashback)- dito ipinapsok ang mga
pangyayari sa naganap na nakalipas
b. Prolepis (Flash Forward)- dito naman ay ipinapasok
ang mga pangyayaring magaganap pa lang sa hinaharap.
c. Ellipsis- may mga puwang o patlang sa pagkakasunod-
sunod ng mga pangyayari na nagpapaktan may bahagi sa
pagsasalaysay na tinanggal o hindi isinama.
5. Paksa o Tema
 pangunahing ideya kung saan umiikot ang mga
pangyayari
I. Batayang Uri ng Diskurso: 4 Argumentasyon, Uri, Falacies of

Reasoning, mga kahingian
Argumentasyon
Isang anyo ng diskurso na nakatuon sa
pagbibigay ng sapat at matibay na
pagpapaliwanag ng isang isyu o panig upang
mahikayat ang mambabasa o tagapakinig.
Naglalayong makahikayat ng tao sa isang isyu o
panig. Mahalaga ang argumentasyon sapagkat
nakapagbibigay ito ng impormasyon tungkol sa
wbur.org
isang tiyak na isyu o panig sa lipunan.
Uri ng Argumentasyon
1. Pabuod na Pangangatwiran
 nagsisimula sa isang maliit at espesipikong halimbawa o
katotohanan at nagsisimula sa isang panlahat na simulain.
2. Pasaklaw na Pangangatwiran
 nagsisimula sa malaking kaisipan ng mga tiyak na pangyayari o
katotohanan.
Kahingian ng Epektibong Argumentasyon
Ayon kay Bernales et al. (2009) ang mga susmusunod ang ilan sa mga
bagay na dapat isaalang-alang upang makalikha ng mabisang argumentasyon.
1. Pagkilala ng paksa at pagsasagawa ng maayos na pangangalap ng
datos ukol dito
NEUST-CAS
FILIPINO
126
2. Pagkilala sa mga proposisyon ukol sa paksa upang matiyak ang

angkop na argumentong gagamitin
3. Pagtukoy sa angkop na pamamaraan ng argumentasyon kaugnay ng
napiling proposisyon
4. Pagkalap ng impormasyon upang mapatibay ang argumento
5. Pag-iwas sa maling pangangatwiran
Madalas din, kinakailangang maglatag ng mga ebidensiya upang lumakas ang

isang agumento. Ngunit tandaang ang ebidensiya ay kailangang mahalaga,
matibay at nauugnay sa argumento.
May iba’t ibang maaring magamit. Ito ang mga sumusunod:

a. Pangyayaring nauugnay sa argumento;
b. Obserbasyong pansarili o kaya’y ng ibang tao;
c. Mga saksi; at
d. Mga awtoridad na makapagbibigay ng mga pahayag
na makapagkokolaboreyt sa isang argumento.
Itinala sa Bernales, et al. (2006) ang uri ng maling pangangatwiran.
Sa ating marubdob na pagnanais na maisulong ang ating paniniwala, may
mga pagkakataong tayo ay nahuhulog sa maling pangangatwiran. Inaakala
nating tayo ay makakalusot. Ang pagkilala sa mga maling pangangatwiran ay
makakatulong sa pag-iwas na mauwi sa anitong argumentasyon.
a. Argumentum Ad Hominem - isang nakahihiyang pag-atake sa
personal na katangian/katayuan ng pagkatalo at hindi sa isyung
tinatalakay o pinagtatalunan. Halimbawa:
Ano ang mapapala ninyong iboto ang aking katunggali
gayong hindi siya naging pinuno ng kanyang klase o ng
kanyang barangay kaya? Balita ko'y under de saya pa ata!
b. Argumentum Ad Baculum - pwersa o awtoridad ang gamit upang

maiwasan ang isyu at tuloy maiplano ang argumento.
Halimbawa:
Tumigil ka sa sinasabi mo! Anak lang kita at wala kang
karapatang magsalita sa akin nang ganyan! Baka sampalin kita
at nang makita mo ang hinahanap mo.
c. Argumentum ad misericordiam - upang makamit ang awa at

pagkampi ng mga nakikinig/bumabasa, ginagamit ito sa paraang
pumipili ng mga salitang umaatake sa damdamin at hindi sa
kaisipan.
Halimbawa:
NEUST-CAS
FILIPINO
127
Limusan natin ang mga kapuspalad na taong ito sa

lansangan. Hindi ba natin nakikita ang marurumi nilang damit,
payat na pangangatawan at nanlalalim na mga mata? Ano na
lamang ang magbigay ng ilang sentimos bilang pantawid-
gutom?
d. Ignoratio elenchi - gamitin ito ng mga Pilipino lalo na sa mga

usapang barberya, wika nga. Ito ay kilala sa Ingles na "circular
reasoning" o paliguy-ligoy.
Halimbawa:
Anumang bagay na magpapatunay sa aking pagkatao ay
maipapaliwanag ng aking butihing maybahay. Tiyak ko
namang paniniwalaan ninyo siya sapagkat naging mabuti
siyang ina ng aking mga anak, kahit tanungin pa ninyo sila
ngayon.
e. Maling paglalahat - dahil lamang sa ilang aytem/sitwasyon,

nagbibigay na agad ng isang konklusyong sumasaklaw sa
pangkalahatan.
Halimbawa:
Ang artistang ito ay tiwali sa kanyang panunungkulan.
Ang artista namang iyon ay maraming asawa, samantalang
bobo naman ang isang ito na tumatakbo bilang konsehal.
Huwag na nating iboto ang mga artista!
f. Maling paghahambing - karaniwang tinatawag na usapang lasing

ang ganitong uri pagkat mayroon ngang hambingan ngunit
sumasala naman sa matinong konklusyon.
Halimbawa:
(Sagot ng anak sa ina) Bakit ninyo ako patutulugin agad?
Kung kayo nga ay gising pa!
g. Maling saligan - nagsisimula ito sa maling akala na siya namang

naging batayan. Ipinapatuloy ang gayon hanggang magkaroon ng
kongklusyong wala sa katwiran. Halimbawa:
Lahat ng kabataan ay pag-aasawa ang iniisip. Sa pag-
aasawa, kailangan ang katapatan at kasipagan upang
magtagumpay. Dahil dito, dapat lamang na maging tapat at
masipag ang mga kabataan
h. Maling awtoridad - naglalahad ng tao o sangguniang walang
kinalaman sa isyung kasangkot.
Halimbawa:
NEUST-CAS
FILIPINO
128
Ang Kristiyanismo ay pananampalataya ng mga

mahihina. Iyan ang ipinahayag ni Karl Marx.
i. Dilemma-naghahandog lamang ng dalawang opsyon/pagpipilian

na para bang iyon lamang at wala nang iba pang alternatibo.
Halimbawa:
Upang hindi ka mapahiya sa ating debate, ganito na
lamang ang gawin mo: huwag ka nang pumunta o kaya ay
magsabit ka ng papel na nagsasaad ng iyong pag-urong
NEUST-CAS
FILIPINO
129
GAWAIN 1 GAWAIN
PPaannggaalalann::Puntos: _ Antas: Puntos:Petsa: _ Antas:
Panuto: Sa pamamagitan ng Internet, I-search sa Google ang kuwentong

“Kuwento ni Mabuti”, na akda ni Genoveva Matute. Matapos itong basahin
ay suriin mo ang mga elementong nakapaloob batay sa paksang ating pinag-
aralan tungkol sa mga elemento ng Naratib. Itala sa pamamagitan ng
Microsoft Word ang iyong mga sinuri. Maaring sundin ang pormat na nasa
ibaba.
Mga Tauhan Tagpuan Banghay Paksa at aral

ng akda
Isa-isahin at Tukuyin ang Ibuod ang kuwento Tukuyin ang
ilarawan ang lugar at sa pamamagitan ng ideyang
mga tauhan. panahon ng pagbabanghay sa nakapaloob sa
Tukuyin kung kuwento kuwento kuwento
tauhang bilog o
lapad at
ipaliwanag
Paraan ng Pagpupuntos sa Gawain:

Pamantayan Bahagdan
Nilalaman ng Pagsusuri 30 %
Kaayusan at kalinawan 40 %
ng pagsusuri
Orihinalidad 30 %
Kabuoan 100 %
NEUST-CAS
FILIPINO
130
GAWAIN 2 GAWAIN
PPaannggaallaann::Puntos: _ Antas:_Puntos:_Petsa: _ Antas:
Panuto: Debate Hanan. Humanap ng isang napapanahong isyu sa ating

lipunan, maari kang makinig sa radyo, manood sa telebisyon at
magbasa sa mga dyaryo/ editoryal. Matapos mo itong gawin ay
humanap ka ng isa mong kasama sa iyong tahanan. Ipaalam mo sa
kanya ang napili mong napapanahong isyu at bumuo ka ng isang
debate ukol dito. Maari mong irekord ang inyong mga argumento sa
pamamgitan ng iyong cellphone. Matapos mo itong irekord ay suriin
mo kung nasunod ba sa inyong argumento ang mga dapat isaalang-
alang sa pagbubuo ng isang matibay na argumentasyon. Itala ang
mga dayalogo mula sa iyong record na naglalaman ng mga maling
pangangatwiran at paano mo nasabi na ito ay maling
pangangatwiran. Isend sa guro ang record ng iyong naging pagsusuri
sa pamamagitan ng Facebook messenger.
Debate Hanan
NEUST-CAS
FILIPINO
131
GAWAIN 1 GAWAIN
PaPnagnaglaanla: n:Puntos: _ AntasP:_untos:Petsa: _
Antas:
Panuto: Sumulat ng isang maikling kuwentong naratibo. Isaalang-alang ang

mga kahingian na dapat ilagay sa pagbuo ng isang epektibong
narasyon. Itala ito sa sa Microsoft word at i-send sa inyong guro sa
Facebook messenger. Matapos mo itong gawin ay gumawa ka ng
video habang binabasa mo ang iyong sariling kuwento. I-post ito sa
iyong facebook account at ipa-like sa iyong mga kaibigan.
Pamagat
NEUST-CAS
FILIPINO
132
GAWAIN
Pangalan:
Antas: Puntos: _
Petsa: _
Panuto: Sumulat ng isang tekstong argumentatibo hinggil sa iba’t ibang

napapanahong isyu sa ating lipunan, halimbawa ang social
media na ginagamit ng mga kabataan sa kasalukuyan. Alam
nating nagiging malawak na ang impluwensiya ng social media
sa mga kabataan. Halos lahat ng kabataan ngayon ay nakatuon
na lamang ang pansin dito. Hindi na yata kumpleto ang kanilang
araw kung hindi sila gagamit ng social media. Alam nating may
positibo at negatibo itong epekto sa bawat kabataan. Maari mo
itong pagbatayan.
PAMANTAYAN PUNTOS
Nailatag ng kongkreto ang argumento 20%
Gumagamit ng angkop na uri ng 25%

pangangatwiran
Sapat ang naging batayan ng ebidensiya 25%

upang maging matatag ang argumento
Nakabuo ng isang matuwid na 30%

kongklusyon batay sa pangangatwiran
Kabuoan 100%
NEUST-CAS
FILIPINO
133
GAWAIN
Pangalan: Puntos: _
Antas: Petsa: _
Panuto: Basahin ang bawat pahayag sa bawat bilang. Piliin ang titik ng
tamang sagot mula sa kahon at isulat sa patlang bago ang bilang.
Chronemics Q. PagtatampoA. Ekspositori Ignoratio ElenchiB. Naratib Pagbabahay-C. P

Dilemma R. bahayD. Elepsis
Umpukan S. EkspresyongE. Proksemika
Pagmamaktol LokalF. Tsismisan ArgumentasyonG. Argumentum
Analepsis T.
Haptics
Banghay U.
Vocalics Ad Baculum Ad Baculum
Talakayan
1. Ito ay isang gawaing pangkomunikasyon na bahagi ng kulturang

Pilipino.
2. Pamamaraan ng komunikasyon gamit ang kilos ng katawan.
3. Ito ay komunikasyong nakabatay sa panahon o oras.
4. Dito isinasambit natin ang mga detalyeng kalakip ng isang particular
na pangyayari upang maibahagi sa iba ang mga bagay na nagaganap
sa atin o mga bagay na ating nasaksihan.
5. Tumutukoy ito sa pagpapalitan ng kuro-kuro ng mga kalahok sa
nasabing usapan na binubuo ng tatlo higit pa.
NEUST-CAS
FILIPINO
134
6. Ito ang mga salita o pariralang nasasambit ng mga Pilipino dahil sa

bugso ng damdamin.
7. Tumutukoy sa kakayahan sa pagsasaayos ng kaisipan, pamamaraan
o pagiging makatuwiran ng isang tao.
8. Pangunahing ideya kung saan umiikot ang mga pangyayari.
9. Isang anyo ng diskurso na nakatuon sa pagbibigay ng sapat at
matibay na pagpapaliwanag ng isang isyu o panig.
10. Dito ipinapasok ang mga pangyayari sa naganap na nakalipas.
11. Akto ng pagpapahayag na ang layunin ay ipakita ang pagrereklamo,
paghihimagsik o pagtutol sa paggawa ng isang bagay na labag sa
kalooban.
12. Ipinapasok dito ang mga pangyayari na magaganap pa lamang sa
hinaharap.
13. Damdaming dala ng pagkabigo sa isang bagay na inaasahan sa
isang malapit na tao gaya ng kapatid, magulang, kamag-anak,
kasintahan o kaibigan.
14. Pwersa o awtoridad ang gamit upang maiwasan ang isyu o tuloy
maiplano ang argumento.
15. Komunikasyong nakabatay sa pandama.
16. Gamitin ito ng mga Pilipino lalo na sa mga usapang barberya, wika
nga. Ito ay kilala sa Ingles na “circular reasoning” o paligoy-ligoy.
17. Ito ay kalimitan naman na isinasagawa sa mga sitwasyong
nangangailangan ng impormasyon ang isang indibidwal o
organisasyon ukol sa kalagayan o sitwasyon ng komunidad gamit
ang pagtatanong-tanong bilang metodo.
18. Komunikasyong naipaparating gamit ang tono ng pagsasalita.
19. Maayos na daloy nang pangyayari sa tekstong binasa.
20. Naghahandog lamang ng dalawang opsyon o pagpipilian na para
bang iyon lamang at walang nang ibang alternatib
NEUST-CAS
FILIPINO
135
KABANATA 4
MGA NAPAPANAHONG ISYUNG LOKAL AT NASYONAL
Panimula
Mababasa sa mga aklat ng kasaysayan

kung gaan o kasalimuot ang naging kalagayan ng
Pilipinas sa kanyang mga mananakop. Sakbibi ng
hilakbot ang naging karanasan ng bayan sa kamay
ng mga Kastila. Mahigit 300 daang taon ng
pasakit at kawalang kalayaan ang kanilang
ipinaranas na siya ring humubog ng kolonyal na
pag-iisip ng maraming Pilipino.
Patuloy ang pagdanas ng Pilipinas na kabilang sa tinaguriang third

world country sa lokal, nasyonal at global na Iebel ng mga isyung tulad ng
korapsyon, kawalang pagmamahal sa bayan, mga iba't ibang uri ng kalamidad,
dislokasyon ng mga marhinalisadong sektor ng lipunan, kahirapan,
malnutrisyon, mababang kalidad ng edukasyon, militarisasyon at iba pang
mahahalagang isyung hindi pinagtutuunan ng mga pinuno ng bayan kaya
patuloy na nagdudulot ng 'di pagkakapantay-pantay at kawalang-katarungan
Kontekstwalisidong komunikasyon sa
NEUST-CAS
Filipino
136
KABANATA 4
Modyul Blg. 01
Paksa:
A.Pangkalahatang Sipat sa mga
Pangunahing Isyu ng Bayan:
Korapsyon sa Pilipinas
LAYUNIN
Matapos mong mapag-aralan ang yunit na ito,

inaasahang maisasagawa mo ang mga sumusunod:
1. Mapalalim ang pagpapahalaga sa sariling paraan ng pagpapahayag ng mga

antas at larangan.
2. Makapagpahayag ng mga makabuluhang kaisipan sa pamamagitan ng trad

midyang akma sa kontekstong Pilipino.
3. Makagawa ng mga malikhain at mapanghikayat

na presentasyon ng impormasyon at analisis na akma sa iba’t ibang konteksto
NEUST-CAS
Filipino
137
Pangalan: Puntos: Antas: Petsa:
GAWAIN 1
Panuto: Batay sa iyong sariling ideya at/o sa mga impormasyon na maaari mong makalap sa pamam
NEUST-CAS
Filipino
138
Pangalan: Puntos:
Antas: Petsa:
GAWAIN 2
Panuto: Hanapin sa kahon ang ideyang tinutukoy sa bawat pahayag.

Isulat ang titik ng tamang sagot sa patlang bago ang bilang.
A. Coco Levy Fund Scam

B. Pork barrel scam
C. NBN-ZTE Scandal
D. Fertilizer Fund scam
E. 2011 Eskandalong
Korupsiyon sa Sandatahang
Lakas ng Pilipinas
1. Scam na kinasangkutan ni Gloria Macapagal-Arroyo at iba

pa
2. Eskandalong kinasangkutan ni Gloria Macapagal-Arroyo
at asawa nitong si Mike Arroyo.
3. Scam na kinasangkutan ng ilang mga senador at kinatawan
ng Pilipinas. Ito ay nilantad ng whistleblower na si
Benhur Luy noong Hulyo 2013.
4. Scam na kinasangkutan ni Ferdinand Marcos at iba pa.
5. Eskandalong kinasangkutan ng mga kasapi ng
Sandatahang Lakas ng Pilipinas
NEUST-CAS
Filipino
139
Daloy ng Kaalaman
A. Pangkalahatang Sipat sa mga Pangunahing Isyu ng Bayan:

Korapsyon sa Pilipinas
KORAPSYON
Ang korupsiyon/korapsyon/katiwalian o pangungurakot (Ingles:
corruption) ay tumutukoy sa kawalan ng integridad at katapatan. Ito ay
karaniwang tumutukoy sa pampolitika na korupsiyon na nangyayari kapag ang
isang indibidwal na nasa posisyon sa pamahalaan o isang empleyado ng
pamahalaan ay umaasal sa kanyang kapasidad bilang opisyal ng pamahalaan
para sa hindi nararapat na sariling kapakinabangan. Sa pilosopikal, teolohikal,
o moral na talakayan, ito ay tumutukoy sa espiritwal o moral na kawalang
puridad at paglihis sa anumang kanais-nais na pag-aasal.
MGA GAWAING PANG-KORAPSYON
Pang-aabuso sa Kapangyarihan
Ang Pang-aabuso sa diskresyon ay ang

hindi angkop na paggamit ng kapangyarihan ng
isang tao at mga pasilidad ng paggawa ng desisyon.
Ang mga halimbawa ay kinabibilangan ng isang
hukom na hindi angkop na nagtakwil ng isang
kasong kriminal o isang isang opisyal ng kustom na
gumagamit ng kanilang diskresyon sa pagpayag ng
isang
ipinagbabawal na substansiya sa pagpasok sa isang puerto. Ang Paglalako ng
impluwensiya ang ilegal na kasanayan ng paggamit ng impluwensiya ng isang
tao sa pamahalaan o mga koneksiyon sa mga taong nasa kapangyarihan upang
NEUST-CAS
Filipino
140
magkamit ng mga pabor sa ibang tao na karaniwang ay kapalit ng kabayaran.

Ang mga tiwaling pinuno ay nagtatakda rin ng mga kautusan o atas na ang
layunin ay makinabang ang sarili, mga kamag-anak o ilang mga indibidwal.
Ang Kolusyon o pakikipagsabwatan, ang kasunduan sa pagitan ng

dalawa o higit pang mga partido na minsang ilegal o kaya ay malihim upang
limitahan ang bukas na kompetisyon sa pamamagitan ng pandaraya, pagliliko
o panloloko ng iba sa mga karapatang nito o magkamit ng isang layuning
ipinagbabawal ng batas na tipikal sa pamamagitan ng pandaraya o pagkakamit
ng hindi patas na kalamangan. Ito ay kasunduan sa mga kompanya o
indibidwal na hatiin ang pamilihan, magtakda ng mga presyo, limitahan ang
produksiyon o limitahan ang mga oportunidad. Ito ay maaaring kasangkutan
ng pagtatakda ng sahod, mga kickback o maling pagkakatawan sa
indepediyensiya ng relasyon sa pagitan ng mga magkakasabwat na partido. Sa
mga terminong legal, ang lahat ng mga akto na naapektuhan ng kolusyon ay
itinuturing na walang bisa. Ang Pagmamanipula ng presyo (price fixing) ang
kasunduan sa pagitan ng mga kalahok sa parehong panig ng isang pamilihan
na bumili o magbenta lamang ng isang produkto o komoditad sa isang
itinakdang presyo o panatilihin ang mga kondisyon ng pamilihan sa gayong
ang presyo ay napapanatili sa isang ibinigay na lebel sa pamamagitan ng
pagkokontrol ng suplay at pangangailangan. Ang Pagmamanipula ng alok (bid
rigging) ay isang anyo ng pandaraya kung saan ang isang kontratang
pangkalakalan (commercial) ay ipinangako sa isang partido bagaman alang
alang sa hitsura, ang ibang mga partido ay nagtatanghal rin ng isang alok. Ang
anyo ng pakikipagsabwatang ito ay ilegal sa karamihan ng mga bansa. Ito ay
isang anyo ng pagtatakda ng presyo at pagtatalaga ng pamilihan na karamihan
ay sinasanay kung saan ang mga kontrata ay tinutukoy ng isang pagtawag sa
mga nag-aalok halimabawa sa kaso ng mga kontratang konstruksiyon ng
pamahalaan.
Pandaraya sa Halalan
Ang pandaraya sa halalan ang ilegal na panghihimasok sa proseso ng

isang halalan. Ang mga akto ng pandaraya ay nakaaapekto sa mga bilang ng
boto upang magdulot ng isang resulta ng halalan. Kabilang sa mga
pandarayang ito ang pagsupil at pagpaslang ng mga katunggali, pagsabotahe
ng mga balota at pagbili o panunuhol ng mga botante.
NEUST-CAS
Filipino
141
Pagnanakaw sa kabang yaman ng bansa

Pangunahing lathalain: Pandarambong
Ang paglustay ang pagnanakaw ng mga

pinagkatiwalaang pondo na pampubliko sa
pamahalaan. Ito ay pampolitika na paglulustay
kung ito ay kinasasangkutan ng pera na
pampubliko o pera ng taong bayan na kinuha ng
isang opisyal ng pamahalaan para sa anumang
sariling paggamit na hindi itinakda para dito gaya
halimbawa, kapag ang isang opisyal ay
nagtatakda sa mga empleyado ng gobyerno na
kumpunihin ang kanyang bahay. Sa batas ng
Pilipinas, ang pandarambong ay inilalarawan na
sinumang opiser
na pampubliko na sa kanyang sarili o pakikipagsabwatan sa mga kasapi ng
kanyang pamilya, mga kamag-anak sa pamamagitan ng kasal o dugo, mga ka-
negosyo, mga nasasakupan o iba pang mga tao ay humahakot, nagtitipon o
nagkakamit ng kayamanan na kinuha sa masama sa pamamagitan ng
pinagsama o sunod sunod na hayagan o mga gawaing kriminal na inilalarawan
sa seksiyon 1 (tingnan sa baba) sa tinipong halaga o kabuuang halaga ng hindi
bababa limampung milyong piso (P50,000,000.00) ay magkakasala sa krimen
ng pandarambong at mapaparusahan ng reclusion perpetua hanggang
kamatayan. Ito ay:
 Sa pamamagitan ng paglustay, paglipat, hindi angkop na paggamit,

maling pag-aasal ng mga pondong pampubliko o mga pagsalakay sa
kabangyaman ng publiko;
 Sa pamamagitan ng pagtanggap ng direkta o hindi direkta, anumang
paggawa, regalo, bahagi, persentahe, mga kickback o ano pa mang
mga anyo ng pangsalaping pakinabang mula sa anumang tao at/o mga
entidad na may kaugnayan sa anumang kontrata o proyekto ng
pamahalaan o sa dahilan ng opisina o posisyon ng pinatutungkulang
opiser ng publiko;
 Sa pamamagitan ng ilegal o pandarayang pagpapadala o pagbibigay ng
mga ari-arian na pag-aari ng pambansang pamahalaan o anumang mga
NEUST-CAS
Filipino
142
subdibisyon nito, ahensiya o mga instrumentalidad o mga pag-aari ng

pamahalaan o kinokontrol ng pamahalaan na mga korporasyon at mga
subsidiyario nito;
 Sa pamamagitan ng pagkakamit, pagtanggap ng direkta o hindi direkta
ng anumang mga bahagi ng stock, ekwidad o ano pa mang anyo ng
interes o pakikilahok kabilang ang pangako ng pang hinaharap na
trabaho sa anumang negosyo o isinasagawa;
 Sa pamamagitan ng paglikha ng agrikultural, industriyal o
pangkalakalan (commercial) na mga monopolyo o iba pang
kombinasyon at/o pagpapatupad ng mga atas at kautusan na ang
layunin ay makinabang ang mga partikular na tao o mga espesyal na
interes; o
 Sa pamamagitan ng higit sa nararapat na kalamangan ng opisyal na
posisyon, kapangyarihan, ugnayan, koneksiyon o impluwensiya upang
hindi makatarungang payamanin ang/mga sarili nito sa panganib o
kapinsalaan ng madlang Pilipino at Republika ng Pilipinas.
Panunuhol at Pagtanggap ng Suhol
Ang suhol ang akto ng pagbibigay ng salapi o

regalo na nagpapabago ng pag-aasal ng tumanggap
nito. Ito ay inilalarawan sa Black's Law Dictionary
bilang ang pag-aalok, pagbibigay o panghihingi ng
anumang bagay na may halaga upang
impluwensiyahan ang mga aksiyon ng isang opisyal o
ibang tao na may pangangasiwa ng isang tungkuling
pampubliko pambatas. Ang kickback ay isang anyo
ng panunuhol kung saan ang isang komisyon ay
binayaran sa kumukuha ng suhol bilang isang quid pro quo para sa mga
serbisyong ginawa. Ang kickback ay iba mula sa ibang mga uri ng panunuhol
sa kadahilanang may ipinapahiwatig na pakikipagsabwatan sa pagitan ng mga
ahente ng dalawang partido sa halip na ang pangingikil ng isang partido mula
sa isa. Ang layunin ng kickback ay karaniwang hikayatin ang ibang partida na
makipagtulungunan sa ilegal na gawain.Mamamo
NEUST-CAS
Filipino
143
Pagtangkilik o Padrino
Mga pangunahing lathalain: Nepotismo, Kronyismo, at Paboritismo
Ang Pagtangkilik o Padrino na

tumutukoy sa pagpapabor sa mga tagasuporta,
halimbawa sa trabaho sa gobyerno. Ito ay
maaaring lehitimo gaya kapag ang isang bagong
nahalal na pamahalaan ay nagpapalit ng mga
mataas na opisyal sa administrasyon upang
mapatupad ng epektibo ang mga patakaran nito.
Ito ay nakikitang isang korupsiyon kung ang mga
walang kakayahang mga tao bilang kabayaran sa
pagsuporta ng administrasyon ay napili bago sa
mga mas may kakayahang mga indibidwal. Sa
karamihan ng mga hindi demokrasya, ang
maraming mga opisyal ng gobyerno ay kadalasang pinipili para sa kanilang
katapatan sa halip na kakayahan. Ang pagpapabor sa mga kamag-anak
(nepotismo) o personal na mga kaibigan (kronyismo) ng isang opisyal ng
pamahalaan ay isang anyo ng isang hindi lehitimikong kapakinabangang
pampribado. Ito ay maaaring samahan ng panunuhol halimbawa sa paghiling
ng isang opisyal ng pamahalaan sa isang negosyo na magbigay trabaho sa
isang kamag-anak ng opisyal na kumokontrol sa mga regulasyon na
umaapekto sa negosyo. Ang pinakasukdulang halimbawa ay kung ang buong
estado ay namamana gaya ng sa Hilagang Korea o Syria. Ang isang mas
maliit na anyo nito ay sa Good ol' boys sa Katimugang Estados Unidos kung
saan ang mga kababaihan at minoridad ay hindi isinasama. Ang mas
katamtamang anyo ng kronyismo ay ang "old boy network" kung saan ang
mga hinirang sa mga opisyal na posisyon sa pamahalaan ay napipili lamang
mula sa isang malapit at eksklusibong network na panlipunan gaya ng mga
alumni ng mga partikular na unibersidad sa halip na sa paghirang ng pinaka
may kakayahang kandidato.Hakdog
Isa ring maituturing na korapsyon ang “Pangingikil” o mas kilala natin sa

tawag na “Blackmail”
NEUST-CAS
Filipino
144
Ang Corruption Perceptions Index:

Simula 1995, ang Transparency
International (TI) ay naglilimbag ng
Corruption Perceptions Index (CPI) na
taunang rumaranggo sa mga bansa "ayon
sa kanilang mga natatantong lebel ng
korupsiyon na tinutukoy ng mga
pagtatasa ng mga eksperto at mga
opinyong survey".Pangkalahatang
inilalarawan ng CPI ang korupsiyong
pampolitika bilang "hindi angkop na
paggamit ng kapangyarihang
pampubliko para sa kapakinabangang
pampribado”.
Nirarangguhan ng CPI ang
mga 176 bansa sa isang iskala mula
100 (napakalinis o korupsiyon)
hanggang 0 (labis na korupsiyon) .
Sa mga nakaraang taon, ang iskala ay
mula 10 hanggang 0. Sa ulat nito
noong 2012, ang mga bansang
nirangguhan nito na may
pinakamababang natatantong lebel
ng korupsiyon ang: Denmark,
Finland, New Zealand, Sweden,
Singapore,
Switzerland, Australia, Norway, Canada, Netherlands, Iceland at Luxembourg.
NEUST-CAS
Filipino
145
PAGSIBOL NG KARUNUNGAN
GAWAIN
PPaannggaallaann::_Puntos: _
PANUTO: Panoorin at unawain ang video na ito na may kaugnayan sa

korapsyon sa Pilipinas:
Link: https://www.youtube.com/watch?v=DJOmiLvwzSw
Matapos mapanood ay punan ang grapiko sa ibaba upang
mailahad ang mga mahahalagang impormasyong nakalap
ukol dito:
BAKIT NAGKAKAROON NG KASO NG KORAPSYON SA PILIPINAS?
ANONG MUNGKAHING SOLUSYON ANG ATING MAIHAHARAP UPANG MAIWASAN ITO?
NEUST-CAS
Filipino
146
GAWAIN 2
Panuto: Gamit ang iyong FACEBOOK ACCOUNT ay i-post ang

katanungang “Ano-ano ang maaaring paraan upang
masolusyunan ang korapsyon sa Pilipinas?”I-screenshot
ang bawat komento at isaayos ito sa isang file document .
Matapos maisaayos lagyan ito ng maikling tala o
paglalagom tungkol sa kinalabasan ng iyong post.
PANUTO: Pakinggan , unawain at suriin ang AWIT na ito:
Link: https://www.youtube.com/watch?v=NzpG9vjXG-Y
BLIND RHYME PRODUCTIONS presents "KORAPSYON"
by CRAZYMIX featuring INOZENT ONE
Matapos mapakinggan , sipiin ang BAHAGI NG LIRIKO ng

nasabing awit na lubos na pumukaw sa iyo . Disenyuhan ito sa paraang
pa-Slogan sa isang short bond paper.
Pamantayan Puntos
Pagkamalikhain 30
Kaangkupan ng 10
disenyo sa mensahe
Pagkaorihinal 10
KABUOAN 50 puntos
NEUST-CAS
Filipino
147
KABANATA 4
Modyul Blg. 02
Paksa:
B. Konsepto ng Bagong Bayani
LAYUNIN

Matutukoy at maipaliliwanag ang mga pangunahing suliraning panlipunan sa mga kom
Makapagmungkahi ng mga solusyon sa mga pangunahing suliraning panlipunan sa mga
Makagawa ng mga malikhain at mapanghikayat na presentasyon ng impormasyon at a

iba’t ibang konteksto.
NEUST-CAS
Filipino
148
Panuto: Bumuo ng mahalagang kaisipan mula sa mga nasa kahon na maglalarawan sa katangian ng
MAY TAGLAY NA KABUTIHAN

HINAHANGAAN
HANDANG MAGSAKRIPISYO
MAY PANININDIGAN
MAPAGMAHAL SA BAYAN MAY KATAPATAN
NEUST-CAS
Filipino
149
PUNLA NG BUHAY
Daloy ng Kaalaman
B. Konsepto ng Bagong Bayani
Ang Konsepto ng Bagong Bayani sa mga Naratibo ng Overseas Filipino
Workers
Ma. Jovita Zarate
Pamantasang De La Salle-Maynila, Pilipinas
Malimit na motif ang pagtawid sa ibang lupain sa maraming

tekstong pampanitikan at pangmidya. Kaakibat ng pagtawid na ito ang
abentura at pakikipagsapalaran, pakikipag-ugnayan sa mga estranghero,
maging pakikibagay sa isang hindi kilalang larangan. Ang pagtawid ay
katumbas ng katapangan at kahandaang sumuong sa mga hamon na dulot
ng mga bago at kakaibang sitwasyon.
Kahit sa ating mga epiko, ang mga bayani ay laging may mga
lunggating iniiwi para sa ibayong lupain. Maaaring ito ay paghahanap ng
asawa (Lam-ang), paghihiganti ng lipi at pakikipagtagisan sa mga
sumisikil sa kanilang pamayanan (Sandayo), o ang paghahanap ng isang
lupaing mas maalwan at maginhawa para sa kanyang lipi (Agyu). Mas
madalas kaysa hindi, ang mga kilos ng bayani ng epiko ay itinutulak ng
mithiin ng pamayanan. Ang kagalingan at kapakanan ng nakararami ang
pangunahing motibasyon ng bawat pagkilos. Sa isang pag-aaral sa mga
etnoepiko ng Pilipinas, paniniwala rin itong dadaloy sa kamalayan ng
mga mamamayan na pangungunahan ang pakikibaka para sa soberenya
noong mahabang panahon ng pananakop. Mula panahon ng Kastila
hanggang sa ngayon, tatawirin ng mga propagandista, insurekto,
rebolusyonaryo, at gerilya ang maraming dagat at bundok para iparating
sa madla ang adhika sa kalayaan. Nang maitatag na republika ang
Pilipinas, lalong mamumuo ang konsepto ng bayani at gagamitin ng
estado ang sistema ng edukasyon para palaganapin ang diskursong ito. Sa
pagpapakilala ng buhay nina Jose Rizal, Andres Bonifacio, Emilio
Jacinto, at Gabriela Silang sa mga kabataan, at sa pagtatayo ng mga
monumento at estatwang pamplasa ng
NEUST-CAS
Filipino
150
mga bayaning ito, maitatatak sa kamalayang pambayan ang angking

gravitas ng mga itinuturing na bayani.
Bawat bayan ay may pangangailangan para sa bayani. Bagaman

mas higit ang pangangailangan ng mga bayang kasisilang pa lamang, mga
bayang naghihikahos, dahil inaapuhap pa ng mga ito ang kolektibong
identidad. At para mahulma ang kolektibong identidad na ito, kailangang
bumaling sa konsepto ng isang bayani para maging konkreto ang
pamantayan ng huwarang mamamayan. Sa iba’t ibang tekstong kultural
— mula sa mga biyograpiya, memoirs, sining biswal, pelikula, at iba pa
— laging kakabit ng konsepto ng bayani ang sakripisyo, ang
pagpapailalim ng sariling interes sa mas matayog na interes ng
pamayanan.
Kung kaya naman, mahalaga rin ang teksto ng buhay at

pakikipamuhay ng mga bayani dahil masasaksihan ang pagtirintas ng
pribado at pampublikong aspekto ng kanilang buhay. Maaaninag ang
epekto ng mga usaping panlipunan sa mga hakbang na tatahakin ng isang
indibidwal. Sa pagkilatis ng mga ganitong teksto, nasasaksihan natin ang
salimbayan ng personal at pulitikal, sarili at komunidad, indibidwal at
kolektibo. Ngunit mas nananaig ang masaklaw— ang pamayanan, ang
lipunan, at ang hinaharayang bayan.
Nitong huling 30
taon, may pagbabago na
ring naganap sa konsepto ng
bayani. Ang pamahalaan na
mismo ang nangunguna sa
pagpapalaganap ng
konsepto ng bagong bayani
sa katauhan ng Overseas
Filipino Workers (OFWs).
Mabilis lumaganap ang
retorikang ito sa mga opisyal na daluyan ng pamahalaan. Halimbawa,
mismong ang Philippine Overseas Employment Agency (POEA) ang
naglunsad ng isang parangal, ang Bagong Bayani Awards, upang
“kilalanin at magbigay pugay sa OFWs sa kanilang makabuluhang
NEUST-CAS
Filipino
151
kontribusyon sa pagkakaisa ng mga mamamayan sa iba’t ibang panig ng

daigdig; paglinang at pagtaguyod sa positibong imahen ng Filipino bilang
isang mahusay, mapagkakatiwalaan, at marangal na manggagawa; at, sa
kanilang malaking ambag sa kaunlarang pangekonomiya ng kani-
kanilang komunidad at ng buong bansa.”
Ang pinakahuling pahayag—ang kontribusyon ng OFWs sa

ekonomiya—ang siya ring pinakamatimbang na item. Sa parangal ng mga
nagsipagwagi ng “Bagong Bayani Awards” noong 2005 na ginanap sa
palasyo ng Malacañang, inihayag mismo ni Pangulong Gloria Macapagal
Arroyo ang kanilang kabayanihan:
It is very fitting that in paying tribute to the overseas Filipino

workers, who are today’s new heroes of the nation, the venue we have
chosen is the Heroes Hall of Malacañang kasi talagang heroes kayo. And
I would like to thank you and all of the overseas Filipino workers through
you because yesterday in the cabinet meeting we just had a report na ang
laki ng tinatawag na net factor income from abroad na ito ay malaking
bahagi nito ay yung kita nating overseas Filipino workers ay umangat ng
25 porsyento itong first three months of this year. At dahil umangat ng 25
percent ang net factor income from abroad ay umangat ang ating GNP by
3.6 percent.
Overseas Filipino Workers (OFWs) ang opisyal na tawag sa

kanila ng pamahalaan. Sakop ng terminong OFWs ang mga nasa ibang
bansa upang tupdin ang isang lehitimong kontrata sa pagtatrabaho. Sa
estadistika, ang maituturing na opisyal lamang ay ang OFWs na nakatala
sa POEA at legal na nakapasok sa host country. Ang pagtawid na ito ay
kailangang dumaan sa mga opisyal na daluyan tulad ng mga rehistradong
recruitment agency at mga itinalagang ahensiya ng pamahalaan.
Samakatuwid, ang OFWs ay bahagi na ng opisyal na retorika ng estado.
Pinadadaloy at pinalalaganap ang retorikang ito sa pamamagitan ng mga
ahensiyang saklaw ang usapin ng pagpapadala ng lakas-paggawa sa
ibayong-dagat.
Masasabing ang Dahil sa Iyong Paglisan ay isang antolohiya ng

mga kwento ng OFWs. Ang bawat episod na bumubuo sa antolohiya ay
NEUST-CAS
Filipino
152
umiinog sa isang OFW at ang pamilya na kanyang iniwan. Malaking

bahagi ng naratibo ay nakalaan sa kung paano ang paglisan ng isang
kapamilya ay nagdulot ng pagbabago sa buhay ng mga naiwan.
Pagbabago, pag-angkop, at paglutas ng mga suliranin ang mga
dramatikong sitwasyong kapapalooban ng mga karakter sa bawat episod.
Batay sa dalas ng patalastas ng Overseas Workers Welfare
Administration (OWWA), ang ahensiyang pampamahalaan na
nangangalaga sa kagalingan at benepisyo ng OFWs, mahihinuha na isang
co-sponsor o major advertiser ang naturang ahensiya. Kung kaya’t
maaaring sabihin na ang mga pahayag, payo, at aral na mapupulot ng
manonood ay hindi tumataliwas sa opisyal na diskurso ng pamahalaan
tungkol sa penomenon ng mga manggagawang nangingibang bayan.
Sa episod na pinamagatang “Hilda:

Mananahi, Riyadh,” nagsimula ang kwento sa
paglisan ni Hilda para magtrabaho bilang
isang kosturera sa Riyadh, Saudi Arabia.
Maiiwan ang mga anak at bahay sa
pangangalaga ng asawang si Carlos. Hindi
magiging madali para kay Carlos—at sa ibang
lalaki sa mga karatig- bahay na tulad niya na
naiwan din ng mga
asawang OFW—na umangkop sa malaking pagbabago sa buhay. Para
kay Carlos, dalawang pagbabago ang pilit niyang tinatanggap: una, ang
pagbabago ng kanyang tungkulin mula “padre de pamilya” patungong
“maybahay”; at, pangalawa, ang pagkakawalay niya sa asawa at ang
pagkakabuwag ng konsepto ng pamilya. Hindi man nasabi, ang paglisan
ng babae para magtrabaho sa ibang bayan ay banayad na pagtanggap na
hindi nagtagumpay ang lalaki sa pagtataguyod ng pamilya. Hindi rin
nalalayo ang sitwasyon ng mga kabarkada ni Carlos na sina Leon at Max
na ang mga asawa ay nauna nang nagtungo sa ibang bayan para kumita
ng perang maipangtutustos sa kanilang pamilya.
Alinsunod sa estilong realistiko, ang pagsasara ng naratibo ay

nagtatapos sa resolusyon ng tunggaliang binubuno ng prinsipal na
karakter. Ang pagsuko, animo’y tahimik na pagtanggap sa kapalaran ng
kanilang pamilya, ang tatampok sa pagtatapos ng kuwento. Nagsimulang
NEUST-CAS
Filipino
153
mabuway
NEUST-CAS
Filipino
154
ang kanyang kalooban sa gagawing pagbabalanse ng pagtatrabaho at pag-

aalaga sa bata. Nang magpadala na ng pera si Hilda, hindi rin alam ni
Carlos kung paano ang mainam na alokasyon ng kakaunting kita sa dami
ng pangangailangan ng pamilya. Susubukan niyang magsimula ng isang
maliit na negosyo at hindi magtatagumpay kaagad. Ngunit mula doon ay
unti-unti niyang matitikman ang maliliit na tagumpay ng pagpapagulong
ng puhunan mula sa kinitang pera ng asawang nangibang-bayan.
Ang kapalaran naman ng bangkay ng OFW ang paksa ng “Rogel:

Construction Worker, Brunei.” Nabagsakan ng pader si Rogel at dagling
pumanaw. Nang iuwi ang bangkay dito, natuklasan ng asawang si Sally
na hindi si Rogel ang nasa ataul kundi ang kasamahan nitong trabahador
na Thai. Samantala, sa tulong ng isang reporter na may kontak sa
embahada ng Pilipinas sa Thailand, nakipag-ugnayan sila sa pamilyang
maaaring nakakuha ng bangkay ni Rogel. Nalaman nilang ang bangkay ni
Rogel ay sinunog na nang pamilya sa Thailand alinsunod sa kanilang
tradisyon.
Ang sinapit na pagkakapalit ng mga bangkay ay itinatago nina

Sally, ang asawa, sa lola ni Rogel dahil may sakit ito sa puso. Ngunit
mababatid at matatanggap din ng lahat ang sinapit ng bangkay ni Rogel.
Sa isang memorial service na gaganapin sa alaala ng namatay, ibabahagi
ni Sally na isang huwarang asawa si Rogel.
Itinatampok naman ng host ang mga mekanismo para umangkop

ang mga naiwang gamit ng mga tauhan at pangyayari sa kwento.
Binabalangkas niya ang mga “aral” na mapupulot ng mga kaanak ng mga
OFW upang bumuti ang kanilang buhay na siya namang layunin ng
pagtatrabaho sa ibang bansa. Mas maririnig ang pagbabandila ng mga
unibersal na halagahan tulad ng pagmamahal at paggalang sa magulang,
pag-unawa sa asawang nawalay namg matagal, pagiging mapagbantay sa
gastos, pag-iimpok ng perang ipinapadala ng kaanak, at pagiging matatag
sa kabila ng lungkot na dulot ng pagkakawalay. Sa ilang pagkakataon,
tinutuligsa ng host ang ilang di-mainam na gawi ng mga kapamilya ng
OFWs, halimbawa ang tendensiyang lustayin ang perang padala ng
kaanak. Ano’t anuman, hinihimok ng host ang mga manonood na
magsikap maging buo. Isang pagkilala ito na may lamat na nagaganap sa
NEUST-CAS
Filipino
155
paglisan, sa pangingibang-bayan, ngunit kailangang tipunin ang mga

rekurso sa kalooban para muling maging buo.
Ang pag-angkop sa marahas na katotohanan na kailangang may

tumawid patungong ibang bayan para maitaguyod ang pamilya ang ubod
ng diskurso ng Dahil sa Iyong Paglisan. Kinikilala nito at binibigyan ng
representasyon ang tagapagtaguyod ng pamilya na lumisan para
magtrabaho nang kontratahan sa ibang bansa. Ngunit mas malawak ang
representasyon ng mga naiwan na kaanak na umaasa sa mga
kaginhawahang maaaring dumulog dulot ng pangingibang-bayan ng isang
kapamilya. Inilalantad nito ang mga lamat sa pagitan ng lumisan at
naiwan kahit pa ang kaginhawaan ng pamilya ang layuning marubdob na
nag- uugnay sa dalawang panig na ito. Dahil sa kontraktwal na katangian
ng trabaho, ang bawat paglisan ay may kakabit na pangakong makabalik
agad. Ngunit ang pangakong ito ay hindi lumalapat sa realidad ng buhay
sa iniwang bayan. Dulot na rin ng lumobong suplay ng murang paggawa,
ang dating maalwang pamumuhay na naranasan ng mga pamilya ng
naunang OFWs noong dekada 70 ay ibang-iba sa pang-agdong buhay na
suweldo ng kasalukuyang OFWs. Kaya’t anumang paggigiit ng palabas
na pairalin ang mga unibersal na halagahan, tulad ng pagtitipid at pag-
iimpok, ay maaaring mauwi sa hungkag na panukala na lamang sa
mabilis na nagbabagong tereyn ng ekonomiya at pulitika.
Kung ang saklaw ng kamalayan ng mga bayani sa epiko at mga

bayani ng rebolusyon ay ang kagalingan ng bayan, ang mga bagong
bayaning OFWs naman ay hindi lalagpas sa sirkulo ng pamilya at kaanak.
Sa paulit-ulit na tawag sa kanila na “bagong bayani,” ang naiiwan na sa
kolektibong alaala ng mga Pilipino ay ang kabayanihan ng pangingibang-
bayan para may pantawid-buhay ang pamilya. Wala silang matayog na
layunin kundi ang maitaguyod ang pamilyang naiwan sa Pilipinas. Wala
naman sigurong Pilipino na aalis at magtatrabaho para itaguyod lamang
ang sarili.
NEUST-CAS
Filipino
156
May ilang episod ng Dahil sa

Iyong Paglisan ang nagtangkang
bigyan ng representasyon ang
karanasan ng reintegrasyon.
Makabuluhan ito sapagkat kinikilala
naman ng lipunan na pansamantala
lamang ang pagtatrabaho sa labas ng
bansa. Maaaring ang lunan ng
pagtatagumpay ay hindi sa ibayong lupain kundi sa bayang iniwan. At
maaaring ang panahon ng pagtatagumpay ay magaganap lamang sa
pagbabalik. Reintegrasyon din ang opisyal na retorika rito ng estado para
himukin ang mga ito na mamuhunan at nang makatulong sa ekonomiya
ng bansa. Nito lamang Marso 2007, inilunsad ni Pangulong Gloria
Arroyo ang National Reintegration Center for Overseas Filipino Workers
bilang ekspresyon ng pagpapahalaga ng pamahalaan sa pagbabalik ng
mga kontraktwal na manggagawa.
Sa episod na pinamagatang “Stella: Nars, London,” napangasawa

ni Stella ay isang dating paring Katoliko na tumayong chaplain ng mga
Pilipino sa London. Kapwa nakipagsapalaran ang mag-asawa na muling
magsimula ng buhay dito sa Pilipinas, sa isang maliit na bayan. Hindi
naging matagumpay ang maliit na sari-sari store na ipinundar ni Loreto,
ang dating pari. Samantala, napakaliit naman ng sinusuweldo ni Stella
mula sa ospital pampubliko para maipangtustos sa pang araw-araw na
pangangailangan. Ang pasya ni Stella ang mananaig: muli siyang babalik
sa London para tupdin ang isang panibagong kontrata sa isang ospital.
Walang katiyakan ang kinabukasan nilang mag-asawa, kung kailan at
paano silang maaaring mabuhay bilang mag-asawa at kung maaari pa rin
silang magpundar ng isang pamilya.
Samantala, sa episod na “Amy: Caregiver, Milan,” binalikan ng

pangunahing tauhan ang iniwang propesyon nang mangibang-bayan.
Iniwan niya ang pagiging maestra sa isang pampublikong paaralan nang
kailanganin ng dagdag na kita para sa chemotherapy ng kanyang ina.
Namasukan siya bilang isang domestic helper sa Hongkong at nang
NEUST-CAS
Filipino
157
magkaroon ng pagkakataon ay lumipat sa Italy. Aabot ng sampung taon

ang pamamalagi niya sa ibang bansa, mula Hongkong ay mararating niya
ang Europa bilang isang caregiver. Nabawi na ang kanyang tenure sa
paaralan. Magsisimula siya ulit ngunit hindi magiging madali. Sa
kalaunan, alam niyang hindi paglagi sa paaralan bilang isang kaswal na
empleyado ang kapalaran niya. Sa kakaunting naipon, tulad ng maraming
OFWs na nagbalik, magsisimula siya ng isang bagong negosyo. May
pagpapasyang nabuo ngunit higit na mas bukas ang pagtatapos ng
kuwento. Ang dating tumawid patungong ibang bayan ay tumawid
pabalik ng sariling bayan ngunit hindi naging ganap ang reintegrasyon.
Pati ang kanyang lugar sa dating espasyong sinasakop ay nabawi na. Ang
tanging buo ay ang komitment ng tauhang OFW na bumalik, ang
optimismo, at ang kahandaan na mabuhay ulit sa sariling bayan. Laging
aandap-andap ang pag-asang kanilang pinanghahawakan.
Totoong may mga ibang pormat na

kumakanlong sa buhay ng mga “bagong bayani.”
Halimbawa na ang mga dokyumentaryong gawa ng
mga news and public affairs ng istasyon. Mas
matalas nitong nahahagip ang mga maliliit na
kabayanihan ng OFWs gamit ang camera na
animo’y obhektibong tagarekord ng buhay ng
sabjek. Ngunit nakatali rin ang pormat ng
dokyumentaryo sa paghuli ng “slice of life” at sa
katapatan nito sa verisimilitude kung kaya’t dahop
ito sa dramatikong tensyon.
Mula man sa opisyal na daluyan ng pamahalaan o sa iba pang

posibleng ruta ng diseminasyon, malaganap pa rin ang retorika ng OFW
bilang “bagong bayani.” Ngunit sa mga gilid-gilid na espasyo ng
pamamahayag, may mga tinig na nagpapahayag ng pagtuligsa sa
pinalalaganap na retorika ng “bagong bayani.” Sa pinoyblogspot.com,
isang entry ang nagpalawig sa pagkakamatay ni Violeta Nicolas, 59 taon
gulang, noong Abril 2005. Nagtatrabaho siya sa Roma at nang sumama
ang pakiramdam ay nagtungo sa isang ospital ngunit hindi kaagad
nakakuha ng atensyong medikal. Nang mamatay si Violeta, tinanggihan
NEUST-CAS
Filipino
158
din ng OWWA ang pagbibigay ng benepisyo dahil 10 taong expirado na

ang OWWA card nito. Ito ang pahayag ng isang blog entry ni Jocelyn
Ruiz tungkol sa pagpanaw ni Violeta:
Sino ang dapat sisihin sa pagkakaroon ng EXPIRATION?

Tinatawag pa namang “BAGONG BAYANI” pero ganito walang nagawa
kung di ilibing sa dayuhang bansa. Kaya kung totoo na bayani tayo, bakit
ganito? BAYANI LANG BA TAYO SA SALITA? At ILAN PANG
VIOLETA ANG SUSUNOD NA HINDI MALILIBING SA SARILING
BAYAN!? sabi ni Marciano Javier na kilala sa tawag na Sonny. Tunay na
masakit ang hindi malibing sa sarili mong bayan, Bayang Pilipinas na
pinagmamalaki at minahal mo dahil ito ang iyong tinubuang lupa.
Masakit ang umasa sa wala. Masakit ang umaasa tayo sa gobyerno ng
Pilipinas na sa bandang huli tayo ay iiwan sa ere. Sa nabasa nating
salaysay ni Sonny at kamatayan ni Violeta ikaw mismo na bumabasa nito
anu ang mararamdaman mo? Kung ikaw ang pamilya ni Violeta anu ang
mararamdaman mo? Kung ikaw si Sonny na hindi alam ang gagawin, anu
ang gagawin mo at anu ang mararamdaman mo? Dahil sa kakulangan ng
inpormasyon marami ang nagiging biktima ng omnibus policy na ito.
Bagong Bayani na tinatawag pero nasaan ang pagpapahalaga?

Bagong Bayani ang sandata ay luha ng mawalay sa pamilya, bayani ng
sakripisyo at pagtitiis. Wala namang magawa ang gobyerno ng Pilipinas.
Sa tingin ninyo bakit ba kailangan pa na mangibang bayan ang mga
Pilipino? Bakit kailangan na magbuwis pa ng buhay? Dahil walang
maibigay na magandang serbisyo ang Pilipinas... Kulang... Hindi tayo
aalis kung tayo ay makakain at hindi mamatay ng dilat ang mata sa
gutom. Mahirap ang umasa sa wala... Kaya tayo mga kababayan kong
Pilipino hindi man tayo makatamasa ng tunay na pagiging bayani sa
gobyerno natin sa Pilipinas sigurado ako na sa mata ng Diyos tayo ay
tunay na mga bayani. Diyos lang ang tunay na nakakaalam at nakakakita
ng mga pagsasakripisyo na ginagawa ng OFWs.
Repleksibo ang tinig, ang sariling karanasan, ng kapwa OFW ang

ginagamit na sukatan ng mga salitang bagong bayani. Makaraan ay
babawiin niya sa pamahalaan ang pagturing sa mga tulad nila bilang
bayani
NEUST-CAS
Filipino
159
at igagawad niya ito sa Diyos. Marahil ganyan ang retorika ng

kabayanihan: hindi ito dapat nagmumula sa estado dahil ang pagiging
bayani sa mata ng estado ay pagsuko sa awtoridad ng karalitaan at
kadahupan. Ang pamayanan lamang ang may awtoridad na tanggapin o
itatwa ang gawad ng kabayanihan ito ay makakamit sa repleksibong
pagtanaw sa kolektibong karanasan.
NEUST-CAS
Filipino
160
GAWAIN 1
GAWAIN
Pangalan:
Pangalan: Puntos: _
Puntos: Petsa: _
Antas:
Panuto: Basahing mabuti ang isang tula sa pamamagitan ng link na nasa

ibaba. Matapos itong maunawaan ay sagutin ang mga tanong na nasa
ibaba sa tulong ng grapikong representasyon.
Link: https://www.ofw-bagongbayani.com/
NEUST-CAS
Filipino
161
GAWAIN 2 GAWAIN
Antas:
Panuto. Sagutin ang mga sumusunod na tanong:
1. Paano mo maipakikita ang pagpapahalaga sa mga itinuturing na

bagong bayani?
2. Sa iyong munting paraan , paano mo maipapakita na ikaw ay

maituturing ding isang bagong bayani?
3. Magbigay ng sariling pamantayan ng pagpili ng isang bagong

bayani.
NEUST-CAS
Filipino
162
4. Magbigay ng ilang sakripisyong ginagawa ng mga Pilipinong

nangingibang-bansa.
5. Sa iyong palagay , nakatutulong ba sa pag-anga ng ekonomiya ng

ating bansa ang mga overseas Filipino workers? Pangatwiranan
ang iyong sagot.
NEUST-CAS
Filipino
163
GAWAIN GAWAIN
PaPnagnaglaanla: n: Puntos: _
Petsa: _
AntasP:_untos:
Antas:
PANUTO: Lumikha ng isa/dalawang minutong video na nagpapakita ng

“pagpapasalamat” at “pagkilala” sa mga OFW na tinaguriang
“Bagong Bayani” . Ilagay ang mahahalagang detalye na
kinakailangang makita sa bidyo. Maaaring gumait ng application
sa cellphone upang mas maging malikhain ang maisasagawang
video . (hal. Tiktok)
Pamantayan ng Pagmamarka:
Pamantayan Puntos
Nilalaman 20
Pagkamalikhain 15
Pagka-orihinal ng konsepto 15
Kabuoan 50 puntos
NEUST-CAS
Filipino
164
KABANATA 4
Modyul Blg. 03
Mga Paksa:
C. Pangkalahatang Sipat sa mga Pangunahing

Isyu ng Bayan: Mga Kalamidad sa Pilipinas
1. Pagbabagong Klima o Climate Change
2. Kahandaan sa Pagharap sa Kalamidad
3. Urbanisasyon ng Lungsod
LAYUNIN
Mataposmongmapag-aralanangyunitnaito,
inaasahang maisasagawa mo ang mga sumusunod:
Matukoy at maipaliwanag ang mga pangunahing suliraning panlipunan sa mga k
Makapagmungkahingsolusyongnakabataysa
pananaliksik panlipunan;
sa mgapangunahingsuliraning
3. Mapataas ang antas ng kamalayan sa kalagayan ng lipunan at higit na mapagm
NEUST-CAS
Filipino
165
GAWAIN 1
Panuto: Gamit ang Cluster Map na nasa ibaba, bigyang paglalarawan ang salitang Kalamida
KALAMIDAD
NEUST-CAS
Filipino
166
Panimulang Pagtataya GAWAIN

GPaAnWgaAlaInN: 2 Puntos: _
Antas: Petsa: _
Pangalan:
Panuto: Gamit ang grapiko na nasa ibaba, punan ng sagot ang mga
katanungan nasa kanang bahagi, pagkatapos ay magtala ng ilang kahandaan
na nauukol dito. Maaaring magsaliksik o kaya ay maaaring batay sa sariling
karanasan ang magiging kasagutan.
Paano kung? Posibleng kasagutan
Sakaling lumindol ng 5.3 magnitude sa inyong lugar, ano ang iyong gagawin?
Magkaroon ng storm surge sa inyong lugar, ano-ano ang mga dapat mong gawin?
NEUST-CAS
Filipino
167
Daloy ng Kaalaman
C. Pangkalahatang Sipat sa mga Pangunahing Isyu ng Bayan:

Mga Kalamidad sa Pilipinas
Ginagamit ng mga Pilipino ang salitang “sakuna” upang tukuyin

ang disaster. Binigyang kahulugan ito sa U.P. Diksyunaryong Filipino
(2001), ang pinakabagong diksyunaryo ng wika, bilang “kalamidad” na
binigyang kahulugan bilang “malubhang kapahamakan, gaya ng bagyo,
lindol, pagsabog ng bulkan o sunog” (Sacona).
Ang kalamidad o disaster ay isang termino na napakasalimuot. Isa
itong konsepto na patuloy na binibigyan ng kahulugan ng mga eksperto
sa iba’t ibang larangan sa akademya, estado, midya, at maging sa
simbahan. Subalit ang adhikaing pagpapakahulugan sa kalamidad ay
patuloy na nagiging isang problema ng mga eksperto. Ito ay sa
kadahilanang mahirap buuin ang isang kahulugan na sumasaklaw sa iba’t
ibang punto de bista patungkol sa kalamidad. Sa katunayan, sawi ang
mga positibista sa paglinang ng kahulugan ng kalamidad kahit
masinsinan ang kanilang ginagawang pagtagpi-tagpi sa mga literatura.
Nananatiling isang ilusyon ang paglinang ng isang obhektibo o unibersal
na kahulugan ng kalamidad.
Mula kay Atoy Navarro, isang mananaliksik ng Forum for Ethical
Review Committees in Asia and the Western Pacific, noong Hulyo 2008
tinalakay niya sa kaniyang papel ang konsepto ng kalamidad. Aniya,
Kabilang sa mga kalamidad ang pagbagyo at pagbaha, paglindol,
pagputok ng bulkan, at pagkakaroon ng sunog. Masasabing kalamidad
ang mga ito sapagkat hindi napaghandaan ang epekto na nagdudulot ng
matinding paghihirap sa mga biktima habang nangyayari ito at matapos
mangyari ito na kalaunan ay maaaring humantong sa disaster. At
sapagkat walang kahandaan sa mga epekto, masasabing walang
NEUST-CAS
Filipino
168
katiyakan din ang
NEUST-CAS
Filipino
169
kinabukasan. Gayunpaman, bagamat maaaring hindi maiiwasan ang

pagbagyo at pagbaha, paglindol, pagputok at pagsabog ng bulkan, at
pagkakaroon ng sunog, maaaring mapaghandaan ang mga epekto nito sa
pamamagitan ng malay sa kalinangang pangangasiwa at pangangalaga sa
kalikasan at kapaligiran.
Sa ulat ng Center for Research and Epidemiology Disasters
(CRED) noong Agosto, ang Pilipinas ay nangunguna sa buong mundo sa
pinakamaraming kalamidad sa bilang na 25. Ayon din sa Citizen’s
Disaster Response Center (CDRC), isang non-government organization
na pangunahing humaharap sa usaping kalamidad, mayroon ng 99 na
kalamidad ang tumama sa Pilipinas sa loob ng anim na buwan ngayong
taon. Dalawampu rito’y likha ng kalikasan. At nakakaapekto sa 579, 540
pamilya o 3,405,707 katumbas na indibidwal. Maging baha man o
landslide, tagtuyot o iba pang kalamidad dulot ng kalikasan, naranasan ng
Pilipinas ang halos lahat ng klase ng kalamidad. Nagdudulot ng pinsala sa
buhay at ari-arian ng mga mamamayang Pilipino ang mga kalamidad na
tumama sa iba’t ibang panig ng bansa. Ayon ito sa inilabas na Post
Disaster Needs Assesments ng World Bank at mga ahensiya ng gobyerno
noong Nobyembre. Sa pinagsamang pinsala nina Ondoy at Pepeng noong
nakaraang taon, umabot sa 956 ang namatay, 736 ang sugatan. Sinasabi
sa mga pag-aaral ng mga dalubhasa sa kapaligiran, sa loob ng nakalipas
na dekada’y dumadalas ang mga pagbaha, tagtuyot, hindi lamang dito sa
Pilipinas kundi maging sa ibang bansa ng Asya at Africa. Dulot daw ito
ng pagbabago ng klima o climate change.
1. Pagbabagong Klima o Climate Change
Ang penomenon ng
pagbabagong ng klima ay
nagpapaigting sa pandaigdigang
pagtatalo mula sa iba’t ibang sektor
tungkol sa sanhi, epekto, at tugon sa
penomenong nabanggit. Kahit ang
nangingibabaw na pananaw na ang
pagbabago ng klima ay gawang-tao ay
hinahamon ng kabilang pananaw ng
minorya na naghahayag na ang pagtaas
ng pandaigdigang temperatura sa
nakaraang dekada ay isang likas na
NEUST-CAS
Filipino
170
pangyayari at bahagi sa siklong dinaraanan ng mga planeta sa sistemang

solar. Dahil na rin sa pagbabago ng klimang kinakaharap ng bansa,
naaapektuhan ang mga kalikasan at mga yaman na taglay nito.
Ayon sa pahayag ng DOH, ang climate change ay ang pagbabago
ng klima o panahon dahil sa pagtaas ng greenhouse gases na nagpapainit
sa mundo. Nagdudulot ito ng mga sakuna kagaya ng heatwave, baha at
tagtuyot na maaaringmagdulot ng pagkakasakit o pagkamatay. Kapag
tumaas ang temperature ng mundo, dadami ang sakit kagaya ng dengue,
diarrhea, malnutrisyon at iba pa.
SANHI NG CLIMATE CHANGE
Ayon sa pag-aaral, dalawa ang sanhi ng climate change ito ay ang:
1. Natural na pagbabago ng klima ng buong mundo nitong mga nagdaang
matagal na panahon. Ito ay sama-samang epekto ng enerhiya mula sa
araw, sa pag-ikot ng mundo, at ang init na nagmumula sa ilalim ng
lupa na nagpapataas ng temperature o init sa hangin na bumbalot sa
mundo.
2. Mga gawain ng tao na nagbubunga ng pagdami o pagtaas ng carbon
dioxide at iba pang greenhouse gases (GHGs). Ang GHGs ang
nagkukulong ng init sa mundo. Ang pagbubuga ng carbon dioxide ng
mga sasakyang gumagamit ng gasoline, ang pagputol ng puno na siya
sanang mag-aalis ng carbon dioxide sa hangin, at pagkabulok ng mga
bagay na organic na nagbubunga ng methane (isa oang uri ng GHGs)
ay iilan sa mga dahilan ng climate change.
2. Kahandaan sa Pagharap sa Kalamidad

Pero sa kabila ng climate change, may mga pamamaraan pa sana
para maiwasan o maibsan man lang ang epekto ng kalamidad. Ito ay
kung, sa una pa lamang napaghahandaan ang mga ito. Ang problema,
ayon kay Carlos Padolina, Deputy Executive Director ng CDRC, ay ang
matagal ng namamayaning oryentasyon sa lipunang Pilipino – ang
emergency response, “Sa matagal ng panahon, ang tanging
napaghahandaan ay ang pagtugon sa emergency situation sa panahon ng
kalamidad,” ani Padolina. Ibig sabihin inihahanda lamang ang mga tao at
ang Gobyerno para kumilos kung nasa aktwal na panganib na ang
komunidad at kung nakapinsala na ang anumang kalamidad.
NEUST-CAS
Filipino
171
May direktang kaugnayan ang pagharap sa kalamidad sa plano ng

pag-unlad ng isang lugar, lalo na sa bahaging pang-ekonimiya, ayon sa
CDRC, “ Kadalasan, ang pang-ekonomiyang plano ng mga probinsya ay
nakasalalay sa pagmaksima sa likas-yaman nito,” ani Padolina. Ngunit
ang hindi maiuugnay sa mga planong ito ang maaaring mga epekto sa tao
ng eksploytasyon sa kalikasan.
Sa dokumentong “Philippine Environmental Situation 2009” ng
Kalikasan (People’s Network for the Environment), aabot na lamang sa
8,000 kilometro kuwadrado ang mga natitirang sakop ng kagubatan sa
bansa noong 2006, mula sa 270,000 kilometro kuwadrado sa pagtatapos
ng Kolonyalismong Espanyol noong 1898. Pinalala pa ito ng nakaraang
Administrasyong Arroyo: muli nanumbalik ang pagtotroso (logging) sa
pamamagitan ng pamamahagi ng Timber License Agreement (TLA) at
Integrated Forest Management Agreement (IFMA). Sa ilalim ng IFMA,
hindi lamang troso ang kinukuha ng mga kumpanyang may hawak ng
IFMA. Lahat ng produktong nasasaklawan ng kanilang konsesyon ay
maaari nilang kuhanin. Ayon sa Kalikasan, ito ang isang dahilan ng hindi
mabilang na landslide, sa mga lugar na mayroong aplikasyon ng IFMA,
tulad ng mga landslide sa mga lalawigan ng Aurora at Quezon na saklaw
ng kabundukang Sierra Madre.
Dahil sa nararanasan na pagbabagong klima ang malalakas na
bagyong nananalasa sa ating bansa tulad ng Bagyong Ambo ay isa sa
nagiging epekto nito, kung saan ilang mga estruktura at kabuhayan ang
pinadapa nito. Tinatayang anim na oras binayo ng bagyo ang Eastern
Samar, na unang dinaanan
ni Ambo. Nawalan ng
kuryente at napinsala ang
mga estruktura gaya ng
simbahan.
Anila’y buhawi
ang pagdaan ng bagyo,
ayon kay Fr. Guido Dita
lo,
Parish Priest ng San Ramon Nonatas. Pinadapa rin ng bagyo ang bahay
ng ilang residente. Binaha rin ang bayan ng Jipadpad dahil sa tubig na
galing sa kabundukan. Tinuklap din ng bagyo ang ilang bahay.
Sa kasalukuyan hindi bababa sa 55% ng populasyon sa buong
mundo ang naninirahan sa mga Lungsod. Maaaring madagdagan pa ng
2.5
NEUST-CAS
Filipino
172
bilyong ang tao sa mga lungod pagdating ng taong 2050. Ayon sa

pinakahuling pag-aaral ng Population Division ng UN Department of
Economic and Social Affairs (UN DESA) ngayon lamang 2018.
3. Urbanisasyon ng Lunsod
Ang urbanisasyon ay ang pisikal na paglaki ng mga pook na
urbano dahil sa mga pagbabago sa isang lugar. Ayon din sa mga Bansang
Nagkakaisa, tumutukoy din ang urbanisasyon sa daloy ng mga tao mula
sa mga pook na rural tungo sa mga pook na urbano. Naulat na mabilis na
lumolobo ang populasyon ng mundo: mula 751 milyon ngayong 1950
hanggang naging naging 4.2 bilyon ngayong 2018.
Kasama sa pinaka urbanized
na rehiyon ang Northern America
(na may 82% ng populasyon nito ay
naninirahan sa urban areas ngayong
2018), Latin Amerika at Caribbean
(81%), Europa (74%) at Oceania
(68%). Ang antas ng urbanisasyon
sa Asya ngayon ay humigit
kumulang 50%, sa kabilang banda,
https:// SASYON
nananatili ang Africa bilang halos-
kanayunan, at tinatantyang may 43% lamang ng populasyon nito ang
naninirahan sa lungsod.a
Sa madaling salita, nasa 54% ng populasyon ng mga lungsod sa

mundo ang nasa Asya, kasama na ang mga nasa Pilipinas. Sa kalakhang
Maynila, kitang-kita at damang-dama ang kumakapal na bilang ng mga
tao, lalo na ng mga naghihikahos. Sa isang artikulo ng National
Geographic, tinukoy ang mga hamon at suliranin na dulot ng
urbanisasyon. Nariyan ang kahirapan, polusyon, kakulangan sa enerhiya,
at iba’t ibang mga banta sa kalusugan at kalikasan o kapaligiran gaya ng
pagbabaha at panipis na bilang ng mga puno’t halaman.
Tinukoy din naman sa nasabing artikulo ang mga kailangang
gawin. Una, malalabanan ang kahirapan sa pagtataguyod ng higit pang
pag-unlad ng ekonomiya at paglikha ng trabaho. Ikalawa, dapat na
isangkot ang lokal na komunidad sa lokal na pamamahala. Ikatlo, dapat
bawasan ang polusyon ng hangin sa pamamagitan ng pagbabago sa
paggamit ng enerhiya at mga alternatibong sistema ng transportasyon.
NEUST-CAS
Filipino
173
Ikaapat, palaguin pa ang mga pampribado at pampublikong

pagtutulungan upang makapaghain ng mga serbisyo tulad ng tamang
pagtatapon ng basura at pabahay. Ikalima, magtanim ng mga puno’t
halaman ayon sa binagong disenyo ng lugar o tiyakin ang paglilinang ng
mga tinatawag na “luntiang lungsod” bilang isang mahalagang elemento
sa pagpaplano ng kalunsuran.
NEUST-CAS
Filipino
174
GAWAIN 1 GAWAIN
PaPnagnaglaanla: n:Puntos: _
AntasP:_untos: Petsa: _
Panuto: Gamit ang link. Panoorin ang isang video clip tungkol sa
tamang pangangalaga sa kalikasan, pagkatapos nito, gumawa
ng isang sanaysay na binubuo ng tatlo hanggang apat na talata.
Link: https://m.youtube.com/watch?v=lNudV69gcjY
Pamantayan Bahagdan
1. Kaangkupan at organisasyon 50%

ng mga ideya
2. Maayos na pagkakahanay- 25%
hanay ng mga impormasyon
3. Gramatika at pagbabaybay 25%
KABUOAN 100%
NEUST-CAS
Filipino
175
GAWAIN 2 GAWAIN
PPaannggaallaann:: Puntos: _
Antas: Puntos: Petsa: _
Antas:
Panuto: Gumawa ng slogan tungkol sa pangangalaga ng ating

Kalikasan, pagkatapos ay ipost ito sa social media (facebook,
twitter, Instagram) , at humingi ng mga suhestiyon o komento
mula sa mga tao kung paano matutugunan ang problemang
kinahaharap. Magbigay ng kaunting paglalarawan kung ano na
ang estado ng ating kalikasan upang higit na makahikayat.
Pamantayan sa Pagmamarka:
Pamantayan Bahagdan
1. Kalinawan ng ideyang nais 30%

iparating
2. Kasiningan sa pagkakalikha 20%
3. Bahagdan ng nagbigay ng 25%

komento
4. Linaw ng pagbibigay 25%
impormasyon
KABUOAN 100%
NEUST-CAS
Filipino
176
GAWAIN
GAWAIN
Pangalan:
Pangalan: Puntos: _
Puntos: Petsa: _
Antas:
Antas:
Panuto: Magsagawa ng isang adbokasiya na maaaring tumagal ng 3-

5 minuto tungkol sa pagbabagong klima o climate change na
nararanasan ng ating bansa. Ang gawain ay pangkatan na
binubuo ng 4-6 na miyembro Pagkatapos ay ipost ito sa
social media at manghikayat ng mga manonood upang
mapalaganap ang impormasyon.
Pamantayan ng Pagmamarka
Pamantayan Bahagdan
1. Malinaw na konsepto at ideyang 30%
nais iparating
2. Maayos na pagkakalikha ng 20%

adbokasiya
3. Sining ng pagpapahayag 25%

4. Dami ng mga naging manonood 25%
sa adbokasiya
KABUOAN 100%
NEUST-CAS
Filipino
177
KABANATA 4
Modyul Blg. 04
Mga Paksa:
D. Politikal at Kultural na Estado sa Pilipinas

1. Mga Mangagawang Pilipino
2. Multikulturalismo
3. Kahirapan at Malnutrisyon
LAYUNIN
Matukoy ang mga pangunahing suliraning panlipunan sa mga komunidad at sa buong bansa.
Malinang ang Filipino bilang daluyan ng inter/multidisiplinaring diskurso na nakaugat sa mga real
Maisaalang-alang ang kultura at iba pang aspektong panlipunan sa pakikipagpalitang- ideya.
NEUST-CAS
Filipino
176
FACT O BLUFF
Panuto: Tukuyin ang bawat pahayag. Isulat ang FACT, kung ang
pahayag ay tama at BLUFF naman kung ito ay mali. Isulat
ang sagot sa patlang bago ang bilang.
1. Kabilang sa marhinalisadong sektor ang grupo ng mga

mambubukid, mangingisda, arawang manggagawa, mga
manggagawang mababa ang sahod, mga katutubo at
marami pang iba.
2. Ang modernisasyon ng mga dyip ay bahagi ng programa
ng Pamahalaang Duterte sa modernisasyon ng mga
pampublikong sasakyan na binalangkas sa loob ng
Omnibus Franchising Guidelines o OFG.
3. Isa sa may pinakamababa na Literacy rate sa Asya ang
Pilipinas.
4. Ang malnutrisyon ay isang palansak na kataga sa
kondisyong medical na sanhi ng mali o kakulangan sa
pagkain.
5. Ang katutubo o majorities ay salitang ginagamit upang
ilarawan ang mga pangkat etniko na naninirahan sa
isang relihiyon o lugar na sama-sama.
6. Maituturing na isa sa sanhi ng maraming drop-out rate
sa Pilipinas ang isyu ng kagutuman at malnutrisyon sa
bansa.
7. Ang anemia ay isang uri ng malnutrisyon na sanhi ng
kakulangan ng kaloriya sa katawan o nang hindi sapat
na bilang o dami ng kinakain. Ito ay karaniwang
nararanasan ng mga batang nasa mga mahihirap at
under-developed na mga bansa.
8. Lumalabas sa ulat ng DOH na ang Pilipinas ay nasa ika-
9 na puwesto, sa may pinakamaraming bansot o stunted
na bata na may edad na lima pababa.
9. Lumad ang ginagamit na kolektibong pangalan ng mga
katutubo sa Mindanao gaya ng B’laan, Manobo,
Mamanwa, Bagobo, at iba pa.
10. Ang Endo ay ang paulit-ulit na pagsasailalim ng mga
manggagawa sa ilang buwang kontrata lamang sa
trabaho, kaya hindi sila nagiging regular at nagkakaroon
ng benepisyo.
Kontekstwalisidong komunikasyon sa NEUST-CAS
Filipino
177
GAWAIN
GPaAnWgaAlaInN: 2Puntos: _ Antas: Petsa: _
Panuto: Basahin ang isang journal na matatagpuan sa link na nasa ibaba.

Pagkatapos itong basahing mabuti ay ihanay ang mga pangkat
etniko na naaayon sa kanilang kinabibilangang grupo at sagutin
ang sumusunod na tanong na nasa ibaba.
Link: https://ejournals.ph/article.php?id=7268
Maguindanao Bicolano Tausug

Ilocano Kalagan Samal
Tagalog Pangasinense Cebuano
Maranao Pampango Ilonggo
Tausug Zambal Yakan
Mayoriyang Kristiyano Minoryang/Mayoryang

ng Kapatagan Muslim ng Mindanao
NEUST-CAS
Filipino
178
Ang mga Mayorya at Minoryang Pangkat sa loob ng Estado ng

Pilipinas
Ano ang konsepto ng “Multikulturalismo?”.
Ilarawan ang Pilipinas bilang isang Multikultural na bansa.
Katayuan ng mga Minoryang Pangkat Etniko.
Katayuan ng mga Minoryang Pangkat Etniko..
NEUST-CAS
Filipino
179
Daloy ng Kaalaman
A. Politikal at Kultural na Estado sa Pilipinas

“Ang Pilipinas ay isang demokratiko at republikanong Estado. Nasa
mga mamamayan ang kapangyarihan nito at nagmumula sa kanila ang buong
pamunuan ng pamahalaan.”
-Artikulo II, Seksyon 1 ng 1987 Konstitusyon
Ang Pilipinas ay isang republikang may pampanguluhan anyo ng

pamahalaan kung saan pantay na nahahati ang kapangyarihan sa tatlong
sangay nito: ehekutibo, lehislatibo, at hudikatura.
Isang mahalagang bunga ng pampanguluhang sistema ng pamhalaan
ay ang prinsipyo ng paghahati ng kapangyarihan, kung saan naisasailalim sa
Kongreso ang paggawa ng mga batas, naisasailalim sa Hudikatura ang
pagpapasya sa mga kontrobersiyang legal. Gayunpaman, tila nagkakaroon
parin ng malaking problema sa bansa kahit na ito ay mayroong sistemang
sinusundan. Hindi parin naiiwasan na tila may nalilimutan ang ating
pamahalaan, sa larangan ng trabaho, ekonomiya, kalusugan, pangkat etniko sa
Pilipinas at ilan pang usapin. Narito ang ilan:
1. Mga Mangagawang Pilipino
Maituturing na ang mga

manggagawa ay ang buhay at
sandigan ng ating industriya.
Kapag sinabing Paggawa – ito ay
ang paggamit ng lakas, talino, at
kakayahan ng tao upang
makatulong sa produksyon. Sila ay
mahalaga bilang kasangkapan sa
pag-unlad ng isang ekonomkiya,
https://www.google.com/search?q=mga+mang
gagawa
sapagkat sila ang lumilikha ng
podukto na kailangan ng isang
bansa, pinoproseso ang mga hilaw na material ng agrikultura,
nagpapaandar at gumagamit ng makinarya at ibang teknolohiya,
NEUST-CAS
Filipino
180
lumilinang ng likas na yaman, nagbabayad ng buwis sa pamahalaan,

konsyumer ng mga produkto at iba pa. Gayunpaman, kahit napakalaki
ng gampanin ng paggawa nanroon parin ang katotohanan na natatapos
ito.
Kung kaya’t isa pa sa mainit na usapin hanggang sa kasalukuyan

ang tinatawag na “Endo” o End of Contract para sa mga manggagawa.
Ito ay ang paulit-ulit na pagsailalim ng mga manggagawa sa iilang
buwang kontrata lamang sa trabaho kaya hindi sila nagiging regular at
nagkakaroon ng benepisyo. Ngunit ayon sa isang abogado, may iba't
ibang klase ng manggagawa sa ilalim ng batas, kung saan nakasaad kung
gaano kahalaga ang trabaho nila sa negosyo at gaano katagal ang
termino ng kontrata nila. Ito ang sumusunod:
 Regular employee- sila ang mga empleyado na
pinakakailangan sa isang negosyo.
 Project employee- mga manggagawa na nagtatrabaho
lamang sa isang "fixed" na termino para tapusin ang isang
proyekto.
 Seasonal employee- mga manggagawa na hina-hire sa isang
partikular na panahon.
 Casual employee- mahalaga rin ang trabaho nila sa negosyo
ngunit hindi kasinghalaga ng mga regular na empleyado.
Nagiging regular ang mga casual employee kapag lumagpas
na ng isang taon ang kanilang trabaho.
 Probationary- mga manggagawang inoobserbahan ng
employer sa loob ng anim na buwan. Nagiging regular ang
mga probationary kapag lumagpas na ng anim na buwan ang
kanilang trabaho.
Pero ayon kay Castro, may karapatan din ang employer na
tanggalin ang isang manggagawa bago ito tumagal ng anim buwan. Ito
aniya ay kapag hindi pumasa sa kuwalipikasyon ng employer ang
manggagawa.
2. Multikulturalismo
Bukod pa rito marami pang kinakaharap na isyu ang ating bansa,

kasama na rito ang konsepto ng Multikulturalismo at ang pakikibaka
ng iba’ t ibang pangkat etniko o minoryang pangkat sa bansa katulad na
lamang ng mga Lumad.
NEUST-CAS
Filipino
181
Magkaiba ang ibig sabihin ng “multikultural” at

“multikulturalismo”. Ang “multikultural” ay tumutukoy sa pagkakaroon
ng isang estado ng maraming bansa, katulad ng mga sinaunang
Europyang emperyo, at ng Estados Unidos at Canada. Samantalang ang
“multikulturalismo” ay isang kamalayan, o ideolohiya, na minsan ay
naisasabatas, na kumikilala at nasisiyahan sa pagkakaroon ng isang
estado ng maraming maliliit na bansa, sinisikap ng kamalayan at
ideolohiyang ito na nananatili ang kultural na pagkakaiba-iba, at
mabibigyan ng pagkakapantay-pantay ang lahat ng mga etnikong grupo
na nasasakop ng estado.
ANG KATAYUAN NG MGA MINORYANG PANGKAT ETNIKO
Ayon kay Dr. Mamitua Saber, sa kanyang papel na “The
Majority- Minority Situation in the Philippines,” ang usapin tungkol sa
mayoriya at minoriya sa ating bayan ay umiikot sa tatlong malalaking
pangkat: ang mga Kristiyanong nasa kapatagan, ang mga Muslim ng
Mindanao, at ang kalat-kalat ng mga tribung pagano. Medyo
etnosentriko ang katawagang “pagano” na ginagamit ni
Saber. Mas angkop sana ang
katagang “indigenous
people,” na siyang
ginagamit sa ating batas,
ngunit sumasaklaw ito pati
sa grupo ng mga Muslim. Sa
Mindanao ang salitang
“Lumad” ay ang ginagamit
nila para sa mga tao roon na
hindi Kristiyano at hindi rin Muslim.
Nakakalat ang iba’t ibang tribu ng mga Lumad sa iba’t ibang
bahagi ng Mindanao. Nakakalat rin ang kanilang mga kuwento ng
pagsibol, paglikas, at paglaban mula pa sa panahon na kasintanda
marahil ng kanilang kultura.
Sa layuning matipon ang kalat-kalat na mga kuwentong ito, higit
na maunawaan ang kalagayan ng mga Lumad, inilunsad ang isang
institusyon para lubos na makapagsaliksik at mapag-aralan sa natitira
nilang kultura na binubura ng parehong ganid at dahas.
NEUST-CAS
Filipino
182
Ito ang Mindanao Interfaith Institute on Lumad Studies (MIILS)

sa pangunguna ng Rural Missionaries of the Philippines-Northern
Mindanao Region (RMP-NMR) at Ibon Foundation, na inilunsad
kamakailan sa Balay Kalinaw sa Unibersidad ng Pilipinas-Diliman.
Lumad ang ginagamit na kolektibong pangalan ng mga katutubo
sa Mindanaw gaya ng B’Laan, Manobo, Mamanwa, Bagobo, at iba pa.
Ang problema ng isang multikultural na estado ay hindi lamang
ang pagkakaroon ng iba’t ibang pangkat etniko; mas malalaki ang
problema na naidudulot ng katotohanan sa loob ng estadong ito na may
mga pangkat na maghari-harian bilang mayorya at may mga pangkat
naman na maaapi bilang minorya.
Sa katanungang ano ang magiging kinabukasan ng ating mga
pangkat etniko sa harap ng rumaragasang modernisasyon at
globalisasyon, ang balangkas ng multikulturalismo pa rin ang magtuturo
sa atin na ang kultura ay hindi isang istatiko, walang buhay at hindi
nagbabagong sistema. Ang awtonomiyang dapat matatamasa ng ating
mga pangkat etniko ay siyang magbibigay sa kanila ng kapangyarihang
harapin ang hamon at pagkakataon na dala-dala ng modernisasyon at
globalisasyon at hubugin ang kani-kanilang mga kultural na kaakuhan sa
direksyon na sa tingin nila ay pinakatugma at angkop.
3. Kahirapan at Malnutrisyon
Ang problema ng
malnutrisyon ay patuloy pa rin na
gumigimbal sa milyon milyong
tao sa buong mundo partikular sa
mga mahihirap na bansa kabilang
na ang Pilipinas. At patuloy itong
lumalala kasabay ng tumataas na
kaso ng kahirapan at lumolobong
populasyon. Ayon sa Food and
Agriculture Organization (FAO),
ang kaso ng malnutrisyon sa Pilipinas
konektado sa kakulangan ng sapat na masusustansyang pagkain o kaya’y
dahil sa hirap na maiabot ang mga kinakailangang pagkain sa buong
https:/.q=MALNUTR ISYONEDITORIAL
NEUST-CAS
Filipino
183
populasyon. Bukod pa rito hindi din daw sapat ang kaalaman ng lahat
tungkol sa kahalagahan ng nutrisyon.
Sinasabing ang kakulangang sa protina (protein-deficiency) ang
pangunahing kaso ng malnutrisyon sa Pilipinas. At tinatayang umaabot
sa tatlong milyon ang dumaranas nito. Dahil dito, laganap ang
kakulangan sa timbang at pagiging bansot ng mga kabataan sa mga lugar
na talamak ang kaso ng malnutrisyon. Ayon sa FNRI, ang pagkabansot
(stunted growth) ay problemang matagal nang kinahaharap ng bansa at
sadyang nakaaalarma, mula sa 16% rate ng pagkabansot sa mga
kabataan noong 2011, dumoble ito sa 33% rate sa sumunod na taon.
Ayon naman sa World Health Organization, 28 na milyong Pilipino ang
nanganganib na dumanas ng malnutrisyon, dahil pa rin sa hindi
maipaabot ng husto ang kinakailangang nutrisyon sa buong ng
populasyon.
Upang malabanan ang kaso ng malnutrisyon sa bansa,
nagsasagawa ng ilang programa ang pamahalaan upang maikalat ang
impormasyon sa lahat. Ipinaaabot ang kaalaman sa kahalagahan ng
nutrisyon sa mga kabataan sa mga pampublikong paaralan, kasabay din
nito ay mga feeding program para sa lahat. Target ng pamahalaan na
mapababa ang mga kaso ng malnutrisyon, gayundin ang bilang nga mga
kabataan na namamatay dulot din ng malnutrisyon sa pagsapit ng 2015.
Ayon pa sa mga pag-aaral ng ilang respetadong institusyon, ang
mataas na kawalan ng trabaho sa Pilipinas ay tinuturo ding salik kung
bakit hindi sapat ang sustansyang nakukuha ng bawat pamilya. Ang
tinatayang 7.8 na porsyente ng kawalan ng trabaho sa bansa ay
masasabing dahilan kung bakit hindi nabibili ang mga wastong pagkain
na kailangan ng bawat myembro ng pamilya. Dagdag pa rito ang mataas
na presyo ng mga bilihin sa merkado. Ang mga pamilya na biktima ng
mga kalamidad ay nanganganib din na maging biktima ng malnutrisyon.
Sa huli, mahirap man malabanan ang malnutrisyon sa bansa,
hindi pa rin dapat mawalan ng pag-asa na darating at darating pa rin ang
panahon na masusugpo ang ito sa bansa. Kinakailangan lamang
siyempre na pag-ukulan ng pansin ang isyung ito, lalo na mula sa
gobyerno. Siyempre pa, kinakailangan din ang pakikiisa ng lahat ng
sektor ng lipunan nang sa gayon ay makamtan natin ang layuning
mabura ang malnutrisyon sa mga Pilipino.
NEUST-CAS
Filipino
184
Lahat ng mga nailahad na suliraning kinakaharap ngayon ng

bayan ay patuloy na binabaka ng bawat Pilipino. Naghahangad ang
bawat isa na sa pamamagitan ng isang kolektibong pagkilos na
naghahangad ng pro- aktibong pagbabago ay malulunasan ang kalikuan
ng sistemang umiiral.
NEUST-CAS
Filipino
185
GAWAIN 1
GAWAIN
Pangalan:
Pangalan: Puntos: _
Puntos: Petsa: _
Antas:
Panuto: Panoorin ang isang dokumentasyon na isinagawa ng

broadcaster na si Maki Pulido, gamit ang link na nasa ibaba.
Matapos ito, ay sagutin ang mga katanungan na nasa ibaba sa
pamamagitan ng isang grapikong representasyon.
Link: https://m.youtube.com/watch?v=z5lZxSd0P7o
TEMA O PAKSA
MGA ISYUNG DAHILAN NG

KINAKAHARA ISYUNG
P KINAKAHARA
P
NEUST-CAS
Filipino
186
KASAGUTAN
SA ISYUNG
KINAKAHARAP
NEUST-CAS
Filipino
187
GAWAIN 2 GAWAIN
PaPnagnaglaalna:n_:Puntos: _
Puntos:
Antas: Petsa: _
Antas:
Panuto: Pakinggan ang lektura ng isang Free webinar na inilunsad ng

PSLLF, gamit ang link na nasa ibaba. Matapos itong
mapakinggan ay sumulat ng isang repleksyon ukol dito na
binubuo ng 4 hanggang 6 na talata.
Link: https://www.facebook.com/watch/?v=257767485594625
Pamantayan Bahagdan
Kabatiran ng mga pangunahing 30%

konsepto
Organisasyon ng ideya 20%
Kasiningan sa pagpapahayag 20%
Wastong gramatika at pagbabaybay 30%
Kabuoan 100%
NEUST-CAS
Filipino
188
GAWAIN GAWAIN
PPaannggaallaann::Puntos: _ Antas:_Pnntos:Petsa: _ Antas:
PanutpPanuto: Gamit ang Zoom app, ang bawat mag-aaral ay

magsasagawa ng isang presentasyon tungkol sa Ilang
Napapanahong Isyung Lokal at Nasyonal sa bansa na
isasagawa sa pamamagitan ng pagbabalita sa loob ng 5
minuto. Ito ay maaaring pangkatan, ang bawat pangkat ay
kailangang binubuo ng 5 miyembro. Ang guro ang
magsisilbing tagapakinig. Ang pagmamarka ay indibidwal.
Pamantayan Bahagdan
Malinaw na 25%
pagpapahayag/pagpapaliwanag ng
napapanahong isyu
Sining sa pagpapahayag 25%
Mahusay na paglalatag ng pangunahing 30%

ideya
Pagpapamalas ng 20%
Kaisahan at kooperasyon ng pangkat
KABUOAN 100%
NEUST-CAS
Filipino
189
KABANATA 5
MGA TIYAK NA SITWASYONG PANGKOMUNIKASYON
Panimula
Sinasabi na hindi mabubuhay ang isang indibidwal kung hindi

ganap ang kanyang pakikisalamuha sa iba. Nangangahulugan lamang
na ang kapwa mismo ang siyang magiging daan upang mapaunlad
hindi lamang ang katauhan ng isang tao kundi pati na rin ng bansang
kanyang kinabibilangan.
Sa aklat ni Roberto Ampil (2014), “ang komunikasyon ay

binigyang-kahulugan bilang pinagsamang pagkaunawa ng mensahe, at
malaking bahagi ng pagtatagumpay nito ay ang pagkakaroon ng
komon na “wika” ng mga kasapi sa komunikasyon at ang kanilang
kahusayan sa paggamit nito.” Nangangahulugan lamang ito na
nangangailangan ng isang pagkakaunawaan pagdating sa wikang
gagamitin upang maging matagumpay ang isasagawang pagpapalitan
ng impormasyon. Ito ay nakadepende rin sa kung paano ang magiging
daloy ng komunikasyon at kung paano nakaaapekto ang iba pang mga
materyales na kasangkot dito.
Ayon naman kay Stewart Tubbs (2010), “ang komunikasyon

ay ‘bahaginan ng karanasan’ sa pagitan ng isa o higit pang mga tao.”
Kung kaya’t malaki ang ginagampanan ng komunikasyon sa pagitan
ng bawat isa. Ito ay upang mahubog ang lahat ng aspeto na
kinakailangan upang mabigyan ng isang matibay na pundasyon ang
isang lipunan.
Sa yunit na ito ay malalaman ang iba’t ibang kaparaanan ng

pakikipagkomunikasyon kasabay ng pagbabago ng paraan nang
pamumuhay ng isang pamayanan. Malaki rin ang naging epekto ng
paggamit ng makabagong teknolohiya sa pagbibigay ng mga ideya at
impormasyon gayundin kung paano nito napabibilis ang koneksyon at
talastasan ng bawat indibidwal.
NEUST-CAS
Filipino
190
KABANATA 5
Modyul Blg. 01
Mga Paksa:
A. Forum, Lektyur, Seminar
B. Worksyap
LAYUNIN
Sa pagtatapos ng yunit na ito, inaasahang maisasagawa mo ang mga sumusunod:
Mailarawan ang mga gawing pangkomunikasyon ng mga Pilipino sa iba’t ibang antas at laran
Maipaliwanag ang kabuluhan ng wikang Filipino bilang mabisang wika sa kontektwalisadong
Makapagmungkahi ng mga solusyon sa mga pangunahing suliraning panlipunan sa mga komu
NEUST-CAS
Filipino
190
Pangalan: Puntos:
Antas: Petsa:
I. TAMA O MALI
Panuto: Tukuyin kung mga pahayag ay Tama o Mali. Isulat ang T
kung tama, at M naman kung mali. Isulat ang iyong kasagutan sa
patlang bago ang mga bilang.
1. Isa sa katangian ng isang lektyurer ay ang pagkakaroon
ng interes sa kapaligiran.
2. Ang seminar ay isang programa na may partikular na
outline at pormat na sinusunod sa isang aktibidad.
3. Ang lektyur ay isang uri ng pagsasalita na nagmula sa
salitang latin na “lectura” na ang ibig sabihin ay
“pagsasalita”.
4. Ginagamit ang lektyur upang makapagpakilala ng bagong
asignatura, makapagbuod ng isang tinalakay na usapin,
at maiugnay ang mga teorya sa aktwal na gawain.
5. Sa seminar, ang mga aralin ay ginagamit upang ihatid
ang mga kritikal na impormasyon, kasaysayan, mga
teorya at equation.
6. Ang worksyap ay ay gawaing pagsasanay sa isang tiyak
na kasanayan na isinasagawa matapos ang isang seminar
o kaya’y sa pagitan ng bawat pagtalakay.
7. Ginagamit ang lektyur upang makapagpakilala ng bagong
asignatura, makapagbuod ng isang tinalakay na usapin,
at maiugnay ang mga teorya sa aktwal na gawain.
8. Ang seminar ay pagpupulong kung saan ang grupo ng
mga tao ay nakikilahok sa masinsinang talakayan at
aktibidad sa partikular na paksa o proyekto.
9. Kinakailangan ng angking kasanayan pagdating sa
pagsasagawa ng lektyur.
10.Ang pakikipagkomunikasyon ay isang esensyal na
gawain na ginagawa ng bawat indibidwal sa pang-araw-
araw na pamumuhay.
NEUST-CAS
Filipino
191
Daloy ng Kaalaman
Naging isang esensyal na kakayahan na sa bawat indibidwal
ang pakikipagkomunikasyon sanhi ng iba’t ibang kaganapan sa buhay.
Nagkakaroon ng pagkakasundo kung paano solusyunan ang maraming
mga usaping hinggil sa kinakaharap ng lipunan. Kaalinsabay nito ay
ang pag-usbong ng iba’t ibang paraan kung paano maipararating ang
impormasyon sa isang masistema at mabilis na pamamaraan.
A. Forum, Lektyur, at Seminar
Ang Forum ay isang pagtitipon

na bukas para sa publiko upang
magkaroon ng talastasan o
diskusyon kung saan ang pananaw
o opinyon ng mga tao ay maaaring
maibahagi. Ito ay karaniwang
hinggil sa isang isyu na kailangang
bigyan ng mga opinyon upang
masolusyunan. Ang forum ay isang
lugar kung saan maaaring pag-
usapan at talakayin nang
masinsinan ng isang paksa o isyu. Google im
Kung gayon ano mang anyo ng
talakayan na naglalayong pag-
usapan ang napapanahong isyu o
paksa para higit itong maunawan
ng mga kalahok ay maaaring
maituring na forum.
Ang Lektyur ay isang uri ng pagsasalita na nagmula sa

salitang latin na “lectura” na ang ibig sabihin ay “pagbabasa”. Ito
ay naglalayon na makapagturo o makapagtanghal at
makapagpabatid ng isang ideya sa tao. Ang mga aralin ay
ginagamit upang ihatid ang mga kritikal na impormasyon,
kasaysayan, mga teorya at equation.
NEUST-CAS
Filipino
192
Ginagamit ang lektyur upang

makapagpakilala ng bagong asignatura,
Google images
makapagbuod ng isang tinalakay na
usapin, at maiugnay ang mga teorya sa
aktwal na gawain. Ang lektyur ay
nagbibigay ng orihinal na ideya at mga
pagtuturo na nagmula sa materyal na
nakikita sa libro. Mas kontolado ng isang
lektyurer ang pagdaloy ng pagtuturo at
mas nabibigyang-kahalagahan niya ang
objektib, layon at daloy ng presentasyon.
Mas nabibigyang-pansin din ang mga
tagapakinig pagdating sa pagbibigay ng
mga sagot sa mga katanungan ng mga
ito.
Mga katangian na dapat taglayin ng isang lektyurer
 May interes sa kapaligiran. Natural na niyang kinalulugdan

ang lahat-lahat sa kanyang kapaligiran. Ito ang nagbibigay sa
kanya ng likas na sigla sa anumang paksang tatalakayin.
 May angking kasanayan. Nakukuha ito sa pagbabasa at
pakikinig ng iba’t ibang talumpati. Nakatutulong rin ang
pagiging pormal at magiliw pagdating sa pagsasalita sa harapan
ngunit naroon pa rin ang pagiging maalam sa paksang kanyang
tinatalakay.
 May pulso sa publiko. Naaangkin ito sa pagkakaroon ng
karanasan sa pagsasalita sa harap ng madla. Sa gayon,
mapipigil na ang nerbyos o takot.
 May ganap na kaalaman sa paksa. Palabasa, palakausap at
mapagmasid. Kinakailangan lamang na bago humarap sa madla
ay naroon ang husay ng isang lektyurer sa paglalahad ng
kanyang mga nalalaman hinggil sa paksang tatalakayin.
 Mapakiramdam at may pandamang palatawa.
Kinakailangan na maging mapagmasid sa reaksyon ng madla
sa kanyang mga sinasabi upang alam niya ang pagkakataong
kailangan niyang maging mapamaraan sa pagsasalita.
NEUST-CAS
Filipino
193
Ang seminar ay isang

Google images
programa na may partikular na
outline at pormat na sinusunod
sa isang aktibidad. Ang
pagtuturo o talakayan ay
nakaayon sa itinalagang
speaker o tagapagsalita.
Maraming mga seminar na
idinaraos ang idinaraos sa sa
labas ng akademya upang bigyang-kaalaman ang mga propesyonal at
mga manggagawa. Ang seminar ay maaaring gawin sa pagpapataas ng
kaalaman, halimbawa na lamang ay isang seminar tungkol sa medisina
na lalahukan ng mga doktor at nars.
B. Worksyap
Ang worksyap ay pagpupulong kung

saan ang grupo ng mga tao ay nakikilahok
sa masinsinang talakayan at aktibidad sa
partikular na paksa o proyekto. Ito ay
gawaing pagsasanay sa isang tiyak na
kasanayan na isinasagawa matapos ang
isang seminar o kaya’y sa pagitan ng bawat
pagtalakay.
NEUST-CAS
Filipino
194
GGAAWWAIANIN1
I. Panuto: Sagutin ang sumusunod na mga tanong.

1. Kung magkakaroon ng isang forum sa kasalukuyang panahon, ano-
ano ang mahahalagang paksang/isyung dapat talakayin dito? Isa-
isahin at ipaliwanag kung bakit.
2. Kung magkakaroon ka ng pagkakataon na maging isang lektyurer,

anong paksa ang nais mong ilatag at sa paanong paraan mo ito
ihahayag sa iyong tagapakinig?
NEUST-CAS
Filipino
195
3. Kung magkakaroon ka ng isang worksyap, ano ito at paano ito

magagamit sa kasalukuyang panahon? Maaaring magbigay ng
isang halimbawa ng paksa.
II. Panuto: Pumili ng isang paksa/isyu sa kasalukuyan na maaaring

talakayin sa seminar. Magbigay ng mga layunin kung bakit mo ito
isasagawa. Magbigay ng ilang mga mahahalagang detalye sa
paksang/isyung napili. Pagkatapos ay bumuo ng mga tanong na
maaaring itanong bago, habang at pagkatapos ng seminar. Sundin
ang balangkas na nasa ibaba.
NEUST-CAS
Filipino
196
PAKSA/ISYU:
MGA LAYUNIN:
1.
2.
3.
DETALYE NG PAKSA/ISYU:
MGA NABUONG TANONG BAGO, HABANG AT PAGKATAPOS NG

SEMINAR:
1.
2.
3.
4.
5.
NEUST-CAS
Filipino
197
GGAAWWAAININ2
Antas:
Panuto: Piliin ang titik ng tamang sagot. Isulat ang iyong mga sagot sa mga
patlang bago ang mga bilang.
1. Ito ay isang programa na may partikular na outline at pormat na

sinusunod sa isang aktibidad.
a. forum c. lektyur
b. seminar d. worksyap
2. Ang mga sumusunod ay mga katangiang dapat taglayin ng isang
lektyurer, maliban sa?
a. may angking kasanayan
b. mapakiramdam at may pandamang palatawa
c. mahusay pagdating sa pananamit
d. may pulso sa publiko
3. Ito ay isinasagawa upang magpakilala ng bagong asignatura,
makapagbuod ng isang tinalakay na usapin, at maiugnay ang
mga teorya sa aktwal na gawain.
a. forum c. lektyur
4. Ito pagpupulong kung saan ang grupo ng mga tao ay nakikilahok
sa masinsinang talakayan at aktibidad sa partikular na paksa o
proyekto.
NEUST-CAS
Filipino
198
a. forum c. lektyur
5. Naaangkin ito sa pagkakaroon ng karanasan sa pagsasalita sa
harap ng madla.
a. may pulso sa publiko
b. may ganap na kaalaman sa paksa
c. mapakiramdam at may pandamang palatawa
d. may angking kasanayan
6. Ito ay isang pagtitipon na bukas para sa publiko upang
magkaroon ng talastasan o diskusyon.
a. worksyap c. seminar
b. forum d. lektyur
7. Ito ay naglalayon na makapagturo o makapagtanghal at
makapagpabatid ng isang ideya sa tao.
a. forum c. lektyur
8. Ito ay karaniwang hinggil sa isang isyu lamang.
a. forum c. lektyur
9. Karaniwan itong isinasagawa habang o pagkatapos ng seminar.
a. forum c. lektyur
10. Ito ay isang lugar kung saan maaaring pag-usapan at talakayin
nang masinsinan ng isang paksa o isyu.
a. forum c. lektyur
NEUST-CAS
Filipino
199
GGAAWWAAIINN
Antas:
Panuto: Magsagawa ng isang minutong video advocacy na may kinalaman

sa pagsugpo ng COVID-19. Ilagay ang mahahalagang detalye na
kinakailangang makita sa bidyo. Pagkatapos ay i-post ito sa
Facebook.
PAMANTAYAN PUNTOS
Nilalaman 20
Kahusayan sa paggawa 15
Orihinalidad 15
Kabuuang puntos: 50
NEUST-CAS
Filipino
200
KABANATA 5:
Modyul Blg. 02
Mga Paksa:
C. Simposyum at Kumperensya
D. Roundtable at Small Group
Discussion
LAYUNIN
Mailarawan ang mga gawing pangkomunikasyon ng mga Pilipino sa iba’t ibang antas at larangan
Maipaliwanag ang kabuluhan ng wikang Filipino bilang mabisang wika sa kontektwalisadong ko
Makapagmungkahi ng mga solusyon sa mga pangunahing suliraning panlipunan sa mga komunid
NEUST-CAS
Filipino
201
Pangalan: Puntos:
Antas: Petsa:
Panuto: Basahing mabuti ang mga pahayag at tukuyin kung ito

ay simposyum, kumperensya o roundtable discussion.
Isulat sa patlang ang S kung simposyum, K kung
kumperensya at RD kung roundtable discussion.
1. Ito ay isang pormal na pagpupulong na inorganisa ng

mga miyembro ng isang organisasyon, grupo o mga
tao upang talakayin ang isang paksa na ang mga
miyembro ay may pangkaraniwang interes.
2. Nakaayos ito sa layuning makuha ang opinyon o
damdamin ng mga tao patungo sa isang partikular na
paksa.
3. Ito ay tila isang maliit na bersyon ng kumperensya.
4. Sitwasyong pangkomunikasyon kung saan
nagkakaroong ng malayang talakayan ang maliit na
grupo.
5. Karaniwan ay mga eksperto sa isyu ang nagsasama-
sama at nagtatalakay ng kanilang mga ideya dito.
6. Walang tagapagsalita (speaker) dito, ngunit
pinangungunahan ng facilitator
7. Ang bilang ng mga opinyon at ang kontribusyon ng
bawat kalahok ay pinag-aralan dahil walang
itinuturing na mahusay kaysa ibang mga kalahok.
8. Tinatalakay rin dito ang isang partikular na isyu o
usapin.
9. Nagiging bukas ang isipan ng bawat kalahok sa iba’t
ibang ideya na ibinibigay ng iba pang kalahok sa
usapan.
10.Ito ay binubuo ng 10 na tao.
NEUST-CAS
Filipino
202
Daloy ng Kaalaman
C. Simposyum at Kumperensya
Ang simposyum at kumperensya Google images

ay halos magkasingkahulugan na
parehong tungkol sa pagpupulong. Ang
dalawa ay pagpupulong ng mga taong
may iisa o pare-parehong interesado sa
paksang tatalakayin ngunit mayroon din
silang pagkakaiba.
Ang simposyum ay tila isang
maliit na bersyon ng kumperensya.
Tinatalakay rin dito ang isang partikular
na isyu o usapin. Karaniwan ay mga
eksperto sa isyu ang nagsasama-sama at
nagtatalakay ng kanilang mga ideya sa
simposyum.
Mga Hakbang sa Pagsasagawa ng Simposyum
1. Pagsasagawa ng paunang pulong upang matalakay ang detalye
ng simposyum
a. Ang petsa kung kailan isasagawa ang simposyum
b. Ang lugar na pagdarausan
c. Ang mga komite at mga taong magiging bahagi ng bawat
komite
d. Ang pagmumulan ng pondo
e. Ang mga pagkakagastusan tulad ng pagkain, imbitasyon,
bayad sa bulwagan, dekorasyon at iba pa
f. Ang mga tagapagsalita
2. Pagrereserba ng lugar at mga kagamitan
3. Pagbuo ng programa
NEUST-CAS
Filipino
203
Ang kumperensya ay isang pormal na

pagpupulong na inorganisa ng mga miyembro
ng isang organisasyon, grupo o mga tao upang
talakayin ang isang paksa na ang mga
miyembro ay may pangkaraniwang interes. Ang
isang pagpupulong ay karaniwang isang forum
ng konsulta kung saan ang mga kalahok ay
nagbibigay ng kanilang opinyon sa paksa.
Ang mga kumperensya ay mas matagal
na panahon dahil ang isang kumpletong pag-
aaral ng paksa na pinag-uusapan ay dapat gawin
kung saan ang mga kalahok ay dapat magbigay
ng kanilang opinyon at natanto ang konklusyon.
Mode ng Paghahatid sa Kumperensya
Ang kumperensya ay tumatagal ng isang paraan ng konsultahin

kung saan ang lahat ng mga kalahok ay kailangang magbigay at isang
opinyon o posisyon tungkol sa isang partikular na sitwasyon o aspeto
na pangkaraniwang interes sa lahat ng mga kalahok.
Sa isang kumperensya, ang bilang ng mga opinyon at ang
kontribusyon ng bawat kalahok ay pinag-aralan dahil walang
itinuturing na mahusay kaysa ibang mga kalahok.
Ang mga kumperensya ay nakaayos sa layuning makuha ang
opinyon o damdamin ng mga tao patungo sa isang partikular na paksa.
Halimbawa, ang isang organisasyon ay maaaring mag-organisa ng
kumperensya sa mga customer upang makakuha ng mga opinyon at
damdamin tungkol sa isang kamakailang inilunsad na produkto.
NEUST-CAS
Filipino
204
D. Roundtable at Small Group Discussion

Ang roundtable
discussion ay tinatawag ding small
group discussion kung saan
nagkakaroong ng malayang
talakayan ang maliit na grupo. Ang
grupong ito ay binubuo ng 10 tao.
Walang tagapagsalita (speaker) sa
roundtable discussion, ngunit
pinangungunahan ng facilitator
upang maging maayos ang
pagpapahayag ng ideya ng bawat
isa hinggil ispesipikong paksa at
isyu. Sa ganitong talakayan ay
napapakinggan ang ideya ng bawat
isa.
Kahalagahan ng Rountable Discussion
1. Napapakinggan ang ideya ang bawat miyembro.

2. Nagiging bukas ang isipan ng bawat kalahok sa iba’t ibang
ideya na ibinibigay ng iba pang kalahok sa usapan.
3. Naibabahagi ng bawat isang kalahok ang kanilang ideya
hinggil sa paksa.
Mga Kailangan para sa Epektibong Roundtable Discussion
1. Maayos ang oras ng pag-uusap.

2. Ang facilitator ay nakapokus sa paksa na pinag-uusapan.
3. Buod ng mga mahahalagang natalakay ng pangkat.
NEUST-CAS
Filipino
205
GAWAIN 1 GAWAIN
Antas: Puntos: Petsa: _
Panuto: Panooring mabuti ang isang Educational Video sa pamamagitan ng

link na nasa ibaba. Matapos itong panoorin ay sagutin ang mga tanong na nasa
ibaba sa pamamagitan ng grapikong representasyon. Ipasa ang awtput sa guro
sa pamamagitan ng gmail o google classroom.
Link: https://youtu.be/JanIcuUz-Z4
Pamagat:
Tema/Paksa Mga Isyung Mahahalagan

pinag- g ideya na
usapan napakinggan
NEUST-CAS
Filipino
206
GAWAIN
Pangalan: Puntos: _
GAnAtaWs:_AIN 2 Petsa: _
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong:
1. Naatasan kang maging isa sa tagapagsalita sa kumperensya, anong

napapanahong isyu ang nais mong talakayin? Ipaliwanag kung
bakit ito ang iyong napili.
2. Magbigay ng ilang datos batay sa pananaliksik hinggil sa paksang

nais mong talakayin sa kumperensya.
NEUST-CAS
Filipino
207
3. Sa iyong palagay, gaano kahalaga ang pagkakaroong talakayan

tulad virtual simposyum sa kasalukuyang suliranin sa ating
lipunan? Ipaliwanag.
NEUST-CAS
Filipino
208
GAWAIN GAWAIN
Panuto: Sa pamamagitan ng Zoom app ay magkakaroon ng roundtable

discussion ang mga mag-aaral sa loob ng 5 minuto. Bubuo ng
pangkat na mayroong 5 miyembro kung saan ang guro ang
magiging facilitator. Maghahanda ang guro ng tanong hinggil sa
paksa na kaniyang napili at malayang magbigay ng ideya ang
bawat mag- aaral. Ang pagbibigay ng marka ay indibidwal.
Pamantayan Bahagdan
Kaangkupan ng mga ideyang nailahad 50%
Mahusay na paglalahad/pagpapaliwanag 30%
Aktibo sa pagbibigay ng mga ideya 20%
Kabuoan 100%
NEUST-CAS
Filipino
209
KABANATA 5
Modyul Blg. 03
Mga Paksa:
E. Kondukta ng Pulong/Miting
Asembliya, Pasalitang Pag-uulat
sa Maliit at Malaking Pangkat
F. Programa sa Radyo at Telebisyon
LAYUNIN
Mailarawan ang mga gawaing pangkomunikasyon ng mga Pilipino sa iba’t ibang antas at larangan.
Maipaliwanag ang kabuluhan ng wikang Filipino bilang mabisang wika sa kontektwalisadong komu
Makapagmungkahi ng mga solusyon sa mga pangunahing suliraning panlipunan sa mga komunidad
NEUST-CAS
Filipino
210
Pangalan: Pnntos:
Antas: Petsa:
TAMA O MALI
Panuto: Tukuyin kung mga pahayag ay Tama o Mali. Isulat ang T
kung tama, at M naman kung mali. Isulat ang iyong
kasagutan sa mga patlang bago ang mga bilang.
1. Ang pag-oorganisa ng pulong ay mahalaga upang ito ay

maging epektibo at mabisa.
2. Ang pag-uulat na pasalita ay sumasaklaw sa
pagsasalaysay ng mga nalikom na impormasyon tungkol
sa maraming paksang nais talakayin sa harap ng mga
tagapakinig.
3. Sa pag-uulat sa maliit o maging malaking pangkat higit na
kinakailangan ang husay, bisa sa pagsasalita at ang
kredibilidad ng tagapakinig.
4. Ang paksang iuulat ay kahit hindi naaayon sa
pagkakasunod-sunod.
5. Higit sa lahat ang tiwala at kompyansa sa sarili ay lubos
na hinihingi sa gagawing pagpapahayag ng ulat maliit o
malaki mang pangkat ito.
6. Ang asembliya naman ay isang malakihang pulong ng
grupo ng mga tao para sa iba’t ibang dahilan.
7. Kinakailangang may sapat at kakayahang makasagot sa
lahat ng kinakailangan ng mga tagapakinig batay sa
paksa.
8. Hiniling din ang lakas ng boses para sa gagawing pag-
uulat.
9. Maaaring magsuot ng anumang kasuotan na gagamitin sa
gagawing pag-uulat.
10.Ang pulong ay regular na pagsasagawa ng isang usapan
na binubuo ng mga opisyal o kasapi ng isang grupo o
organisasyon.
Filipino NEUST-CAS
211
Daloy ng Kaalaman
E. Kondukta ng Pulong/Miting Asembliya, Pasalitang Pag-uulat sa

Maliliit at Malalaking Pangkat
Ang Pulong ay ang pagsasagawa ng
isang usapan na binubuo ng mga opisyal o
kasapi ng isang grupo o organisasyon.
Isinasagawa ang isang pagpupulong upang
mapag-usapan ang ilang mga isyung Google images
kinakaharap ng organisasyon o di naman
kaya’y upang pag-usapan ang mga
napapanahong plano na maaaring makatulong sa pag-unlad ng
organisasyon. Ang pagpupulong ay isang gawain kung saan ang grupo ng
mga tao ay nagtitipon sa isang lugar sa takdang oras upang mag-usap
tungkol sa mga bagay-bagay o gumawa ng pasya tungkol sa mga isyu.
Ang Asembliya naman ay isang

malakihang pulong ng grupo ng mga tao para sa
iba’t ibang dahilan. Maaring pagtitipon ito na
may kaugnayan sa negosyo, relihiyon o iba pang
mahahalagang bagay na nais talaj=kayin sa
pagtitipon.
Ang mga ganitong uri ng pagpupulong ay higit na kailangan sa

lipunang Pilipino. Halimbawa sa mga paaralan, karaniwan na sa mga mag-
aaral ang pagkakaroon ng pagpupulong, sa klasrum man o hanggang sa mga
opisyales ng mga kasapi sa mga pang-akademikong organisasyon sa paaralan.
Maging sa iba’t ibang grupo ng lipunan, maaaring magsagawa ng pagtitipon
na may kaugnayan sa negosyo, relihiyon, o maging sa iba’t ibang balangkas
ng pamahalaan.
NEUST-CAS
Filipino
212
Ang pag-oorganisa ng pulong ay mahalaga upang ito ay

maging epektibo at mabisa. Kailangang alam din natin ang mga
elemento sa pagbuo ng isang organisadong pulong upang maging
maayos ang daloy nito.
Apat na Elemento ng isang organisadong Pulong:

1. Pagpaplano (Planning)
2. Paghahanda (Arranging)
3. Pagpoproseso (Processing)
4. Pagtatala (Recording)
Pasalitang pag-uulat sa maliliit at malalaking pangkat
Ang pag-uulat na pasalita ay sumasaklaw sa pagsasalaysay ng

mga nalikom na impormasyon tungkol sa isang paksang nais talakayin
sa harap ng mga tagapakinig. Ang ulat ay isang pagpapahayag na
maaaring pasalita o pasulat. Ito ay bunga ng masusi at maingat na
pananaliksik ukol sa isang partikular na paksa na nais talakayin o pag-
usapan. Subalit ang ibayong paghahanda at kaalaman ng isang
tagapagsalita ay marapat na maipamalas sa oras ng pag-uulat. Sa pag-
uulat sa maliit o maging malaking pangkat higit na kinakailangan ang
husay, bisa sa pagsasalita at ang kredibilidad ng tagapagsalita.
Kinakailangang pawang katotohanan at mga impormasyong pinag-
aralan ang ilalahad upang maging mabisa ang pag-uulat sa mga
nakikinig nito.
Mga Gabay sa Maayos na Pag-uulat

 Kinakailangang may sapat at kakayahang makasagot sa lahat
ng kinakailangan ng mga tagapakinig batay sa paksa.
 Ang paksang iuulat ay dapat naaayon sa pagkakasunod-sunod
at naihahayag ng buong linaw sa mga tagapakinig.
 Hiniling din ang tamang lakas ng boses para sa gagawing pag-
uulat.
 Mahalagang angkop ang kasuotan na gagamitin sa gagawing
pag-uulat.
NEUST-CAS
Filipino
213
 Higit sa lahat ang tiwala at kompyansa sa sarili ay lubos na

hinihingi sa gagawing pagpapahayag ng ulat maliit o malaki
mang pangkat ito.
F. Programa sa Radyo at Telebisyon
Ang Telebisyon at Radyo ay ang mga

uri ng midya o daluyan ng impormasyon na
nagpapakita ng mga gumagalaw na larawan at
mga tunog na naglalakbay sa ere gamit ang
mga kagamitang makatutulong upang maabot
at maging konektado sa mga ito.
Ang Telebisyon ay isa sa pinakamakapangyarihang media sa

kasalukuyan dahil sa dami ng populasyon o taong naaabot nito. Isa sa
mabuting naging epekto ng paglaganap ng cable satellite connection ay
upang maabot o marating ang malalayong pulo dito sa loob at labas ng
bansa.
Ang Wikang Filipino ang

pangunahing midyum na
ginagamit sa bawat programang
lokal sa telebisyon man o sa radyo.
Ang mga halimbawa ng mga
programang pantelebisyon na
gumagamit ng wikang Filipino ay
ang mga teleserye, balita,
pangtanghaling palabas at mga
lokal na programang
pantelebisyon. Dahil sa Wikang Filipino ang pangunahing midyum na
ginagamit sa mga programang ito milyon-milyong manonood ang
tumatangkilik at sumusubaybay sa mga ito partikular sa mga teleserye
o mga pantanghaling programa. May mga istasyon naman ng radyo sa
mga probinsya na gumagamit ng rehiyunal na wika, ngunit kapag sila
ay nagsasagawa ng isang panayam o sila ay may kinakapanayam ay
karaniwang sa wikang Filipino sila nakikipag-usap. Nagiging
kasangkapan ang mga ito upang maipahayag at maiparating sa mga
mamamayan ang mga napapanahong isyu na nagaganap sa lipunan.
NEUST-CAS
Filipino
214
Nagiging abot kamay ang mga impormasyon at namumulat ang mga

mamamayan upang aktibong makilahok sa mga napapanahong isyung
ito.
Mayroong mga programang pantelebisyon at panradyo na

nakatutulong upang maipamalas at mapataas ang antas ng kaalaman at
kamalayan ng mga Pilipino. Ito ay ang mga dokumentaryo, mga balita,
pampalakasan at maging mga kritikal na palabas na tumatalakay sa
mga isyung panlipunang naglalarawan ng tunay na nagaganap sa
bansa.
Ang mga sumusunod ay ang mga halimbawa ng mga programa

sa telebisyon at radyo: DZMM, Failon Ngayon, i-Witness, Reporter’s
Notebook, Front Row, Investigative Documentaries, Reel time at
marami pang iba.
NEUST-CAS
Filipino
215
GAWAIN
Pangalan: Puntos: _
Antas: Petsa: _
Panuto: Maghanap ng artikulo tungkol sa Pagmimina at Kalikasan

gamitin ang grapiko sa ibaba upang mailahad ang mga
mahahalagang impormasyong nakalap ukol dito.
Pamagat ng Artikulo
NEUST-CAS
Filipino
216
GAWAIN 2 GAWAIN
PPaannggaallaann::Puntos: _ Antas:_Pnntos:Petsa: _ Antas:
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong:
1. Ano ang kahalagahan ng pagsasagawa ng isang pulong ng mga pinuno

ng ating gobyerno upang malunasan ang lumalalang pandemiya na
NCOV 19?
2. Bilang kinakailangang magsagawa ng asembliya ang mga

organisasyong katulad ng sa ating pamahalaan? Ipaliwanag
NEUST-CAS
Filipino
217
3. Gaano kahalaga ang pagpupulong sa pagpaplano? Itala o magtala ng

ilang mga proseso na inyong naranasan noong kayo ay nasa isang
pagpupulong.
4. Batay sa iyong sariling karanasan, lagi bang nagkakaroon ng kalutasan

ang isang paksa sa tuwing nagsasagawa ng isang pagpupulong?
Ipaliwanag ang dahilan kung bakit oo at kung bakit hindi.
NEUST-CAS
Filipino
218
5. Bukod sa mga naitalang gabay sa maayos na pag-uulat, magbigay ng

sariling gabay na maaaring gawin sa isang maayos na pag-uulat.
NEUST-CAS
Filipino
219
GAWAIN GAWAIN
PPaannggaallaann::_Puntos: _ Antas:_Pnntos:_Petsa: _ Antas:
Panuto: Gumawa ng posisyong papel ukol sa pagpapasarang dahil sa hindi

nakapag-renew ng prangkisa ang ABS-CBN.
Pamantayan Puntos
Kaangkupan ng mga detalye 10
Naipapakita ang
katotohanan at katibayan ng 30
mga impormasyon ng isyung
tinatalakay
Nakapagbibigay ng mga 10
ebidensya na magpapatotoo
sa inilalahad na ideya
KABUOAN 50
NEUST-CAS
Filipino
220
KABANATA 5
Modyul Blg. 04
Mga Paksa:
H. Video Conferencing at
I. Komunikasyon sa Social Media
LAYUNIN
Mailarawan ang mga gawaing pangkomunikasyon ng mga Pilipino sa iba’t ibang antas at larangan.
Maipaliwanag ang kabuluhan ng wikang Filipino bilang mabisang wika sa kontektwalisadong komun
Makapagmungkahi ng mga solusyon sa mga pangunahing suliraning panlipunan sa mga komunidad a
NEUST-CAS
Filipino
221
Pangalan: Puntos:
Antas: Petsa:
Panuto: Sagutan ang graphic organizer mula sa mapapanood na maiikling bidyo gamit ang l
NEUST-CAS
Filipino
222
Daloy ng Kaalaman
E. Video Conferencing
Kasabay ng mabilis na pag-unlad ng teknolohiya ay ang pag-
usbong ng mga bagong paraan ng pakikipag-komunikasyon. Isa na nga
rito ang isa sa tiyak na sitwasyong pangkomunikasyon na “Video
Conferencing”.
Ayon sa pag-aaral na
isinagawa ng The International
review of research in open and
distributed learning o IRROODL
(2019), Ang video conferencing ay
123rf.com
isang instrumento na ginagamit sa
malawakang pakikipagkomunikasyon. Ayon din dito, iba’t-ibang
sistema o video conferencing platforms ang patuloy na umuusbong
bilang mabisang kasangkapan sa pagkatuto sa mga higher institutions.
Ang Video Conferencing ay isang pagpupulong kung saan
ginagamitan ng makabagong teknolohiya upang magkaroon ng
komunikasyon sa pagitan ng magkakalayong kalahok. Kalimitan itong
isinasagawa kapag mayroong pagpupulong ang mga malalaking
kumpanya na may mga sangay sa ibang bansa.
Ang video conferencing ay mayroon ding bersyon na
makatutulong sa mga mag-aaral upang makakuha ng impormasyon sa
kanyang guro gayundin sa kanyang kapwa mag-aaral. Ito ay sa
pamamagitan ng video call sa tulong ng messenger app. Ang video call
ay mayroong limitasyon pagdating sa bilang ng mga kalahok subalit
isa na rin itong malaking tulong upang magkaroon ng katuparan ang
pagpapalitan ng impormasyon. Kabilang pa sa maaaring gamitin na
aplikasyon ay ang Skype, Facetime, Zoom, Google meet at iba ipa.
NEUST-CAS
Filipino
223
Ayon sa pag-aaral na “A scoping review of video conferencing

systems in higher education: Learning Paradigms, Opportunities and
Challenges” (2019) mayroong tatlong uri ng video conferencing ang
una ay and DVC o Desktop Video Conferencing, ang pangalawa ay
ang IVC na interactive video conferencing at ang ikatlo ay ang WVC
o Web video conferencing.
Hindi lamang sa edukasyon epektibo ang Video Conferencing,

katunayan ayon kay Duguran, nagagamit rin ang video conference ng
mga indibidwal o grupo sa iba’t-ibang lugar na nagpapadala ng mga
dokumento na nangangailangan ng mabilis na kasagutan o tugon. Ilan
sa mga industriyang gumagamit nito ay ang industriyang
pampinansyal, pang-enerhiya, pang-kalusugan at iba pa.
Kinakailangan ang internet sa video- conference upang magkaroon ng
high definition teleconferencing.
F. Komunikasyon sa Social Media
Ang plataporma ng social media

ang isa sa pinakamalawak at mabilis na
paraan ng komunikasyon sa kasalukuyan.
Ayon sa pag-aaral ni Lamdag Vol.7 no.1,
(2016), Sa panahon ngayon ang Social
Media ay naging bahagi na ng pang araw- Google images
araw na buhay ng milyon milyong

Pilipino.
Ayon rin kay Osterreider, (2013). Ang social media ay

mayroong malaking ginagampanan sa ating buhay. Halos ang ating
pang araw-araw na pamumuhay ay hindi lumilipas ng hindi natin
ginagamit ang isa o higit pag social media platforms tulad ng twitter,
Instagram, youtube at iba pa. Ayon din sa kanya ang social media ay
isang mabisang instrumento upang magkaroon ng ugnayan ang mga
tao mula sa iba’t-ibang bahagi ng mundo
Sa katunayan nahihigitan na nito ang tradisyonal na mass

media tulad ng radio, telebisyon at print sa dami ng gumagamit nito.
NEUST-CAS
Filipino
224
Sa
NEUST-CAS
Filipino
225
katunayan ang ating bansa ang tinaguriang “Social Media Capital of the
world” pangunahing anyo nito ay ang Facebook, Instagram at Twitter.
Propesyonal man o estudyante ang gumagamit nito, maaaring

magamit ito sa pagpapahayag sa anyong blog, video vlog, posts, tweet,
shares, pagkokomento, pagbibigay reaksyon at iba pa. Anumang paksa
ay maaaring talakayin sa social media. Ang mga paksang political,
ekonomiko, pangkalikasan, relihiyoso, siyentipiko at iba pa ay
maaaring ipabatid gamit ang social media. Ang mga talakayang ito ay
possible ring maging intertaktibo sapagkat may pasilidad ang social
media sa mga komento at reaksyon. Ito ang dahilan kung bakit
nakapagbibigay ang mga gumagamit ng magkakasalungat na opinyon
ukol sa isang particular na paksa na makatutulong upang higit na mag-
isip ang mga mambabasa, tagatunghay at nakikisangkot sa mga
usaping ito.
Gayunpaman dapat na nagagabayan ang mga social media user

ng mga etikal at legal na konsiderasyon sa paggamit sapagkat nagiging
daan din kasi ito upang makapanira, makapanakit at makapang abuso.
Ironiko ito dahil sa mga platapormang humuhubog sa kritikal na pag-
iisip ay siya ring instrumento sa pagsira nito.
Ayon sa pag-aaral na isinagawa ng Laguna State Polytechnic
University tungkol sa Paggamit ng social media “Ang teknolohiya ay
dapat nating gamitin sa tamang pamamaraan dahil ito ay maaaring
magdulot ng hindi maganda sa atin.”
Ang pangunahing benepisyo ng social media ay ang kakayahan

ito na magbigay ng pagkakataon sa gumagamit na makipag-ugnayan sa
maraming tao, malapit man o hindi. Nangangahulugan ito na maaari
kang mailantad sa isang mas malayo, mas malawak na hanay ng mga
opinion. Bilang karagdagan, magagawa mong ubahagi ang iyong
opinion sa mas maraming mga tao kahit saan mang bahagi ng mundo.
Dito ay maaari mo ring limitahan ang mga tao na mayroong parehong
opinion at paniniwala sa iyo at limitahan ang mga taong gusto mong
makatransaksyon.
NEUST-CAS
Filipino
226
Ang social media ay isang mainam na paraan na makatutulong

sa iyo na makahanap ng mga customer. Maaari rin itong makatulong sa
iyo na kumonekta sa iba pang mga negosyo at negosyante. Maaari
kang gumawa ng isang profile sa LinkedIn para mas lumawak ang
iyong koneksyon at magkaroon ka ng pagkakataon na makabuo ng
malawak na koneksyon na magbubukas ng maraming oportunidad para
sa iyo at ito rin ay nagpapahintuloy sa iyo na kumonekta sa mga
negosyo at mga propesyonal doon. Mahalagang isaalang-alang na ang
paggawa ng mga koneksyon ngayon ay magbibigay daan sa iyo na
makinabang sa mga hindi inaasahang paraan, kaya tanggapin ang
kahilingan mula sa mga kagalang galang na propesyonal sa social
media.
Bilang ang pakikipagkomunikasyon ay lubos na naging mabisa

sa pamamagitan ng social media, Marapat na mabigyan ng tamang
edukasyon at pagpapayo ng magulang ang mga kabataan sa
pagkakaroon ng etika sa paggamit ng social media. Marapat na
balansehin ng tama ang oras at maging disiplinado sa paggamit nito.
NEUST-CAS
Filipino
227
GAWAIN
Pangalan: Puntos:
Antas: Petsa:
Panuto: Panooring mabuti ang isang Educational video gamit ang link
na nasa ibaba. Gamit ang ZOOM application sa inyong mga cellphone
ay makipagpalitan ng ideya sa iyong apat na kamag-aral sa loob ng
limang minuto. Pagkatapos ay gumawa ng isang sanaysay sa Microsoft
word na nagpapaliwanag o nagbibigay ideya, opinion at kuro-kuro
tungkol sa tinalakay na paksa. Isumite ang file gamit ang google drive
o gamit ang google mail.
https://www.youtube.com/watch?v=cssXvWHnrXw&feature=s
hare
Pamantayan Bahagdan
Nilalaman o kontent ng sanaysay 50%
Pagkakaugnay-ugnay ng pangungusap 25%

at paggamit ng salita
Kaugnayan sa paksa 25%
Kabuoan 100%
NEUST-CAS
Filipino
228
GAWAIN 2 GAWAIN
PPaannggaallaann:: Puntos: _ Antas:_Puntos:Petsa: _ Antas:
A. Gamit ang iyong facebook account ay ipost ang katanungang “Paano

nakaaapekto ang komunikasyon sa social media at video conference sa
konteksto ating Wikang Filipino?”. Gawin ang screenshot method ng
inyong cellphone sa comment section ng inyong post at pagnilayan ito.
Pagkatapos ay isend sa guro ang sreenshot photo ng mga komento.
Kasabay ng maikling tala o paliwanag tungkol sa kinalabasan ng iyong
post.
B. Sa pamamagitan ng paggawa ng poster, ilarawan kung paanong ang

mga gawaing pangkomunikasyon na social media at video
conferencing ay nagagamit at nagiging kapaki-pakinabang sa iba’t-
ibang larangan lalo na ngayong tayo ay humaharap sa pandemya.
NEUST-CAS
Filipino
229
GAWAIN GAWAIN
Petsa: _
Antas:_Puntos:
Antas:
Panuto: Gawain: Gumawa ng isang minutong INFOMMERCIAL na

nagpapakita ng iyong mungkahi sa kasalukuyang suliraning
panlipunan ng komunidad. Itala rin kung paanong ang
komunikasyon sa social media at video conferencing ay
mayroong mahalagang gampanin sa mga isyung ito. Narito ang
ilan sa mga isyung panlipunan na maaaring gawing paksa:
 Kasalukuyang paglala ng mga kaso ng Corona Virus 20.
 Pagpapasara ng ABS-CBN.
 Pagpapapasok ng POGO sa bansa.
 Online Education at Blended Learning para sa Taong
panuruang ito.
 Nagbabadyang Martial Law ayon sa ilang mga kolumnista at
kritiko.
Pamantayan sa Pagmamarka:
Pamantayan Bahagdan
Nilalaman 30%
Pagiging malikhain/Orihinalidad 30%
Effects at pagkakaedit 10%
Impact sa manonood 20%
Kabuaang kinalabasan ng bidyo 10%
NEUST-CAS
Filipino
230
Kabuoan 100%
NEUST-CAS
Filipino
231
GAWAIN
Panuto: Isulat sa patlang sa unahan ng bawat bilang ang salitang tinutukoy

sa sumusunod na mga pahayag. Piliin ang sagot sa loob ng kahon
na nasa ibaba.
Forum Lektyur Seminar Kumperensya

May interes sa kapaligiran Worksyap
May pulso sa publiko Simposyum
Social Media Roundtable discussion Pulong
Video conferencing Pag-uulat na pasalita
May ganap na kaalaman sa paksaAsembliya
1. Natural na niyang kinalulugdan ang lahat-lahat

sa kanyang kapaligiran. Ito ang nagbibigay sa
kanya ng likas na sigla sa anumang paksang
tatalakayin.
NEUST-CAS
Filipino
232
2. Ito ay isang programa na may partikular na

outline at pormat na sinusunod sa isang
aktibidad.
3. Ang grupong ito ay binubuo ng 10 tao. Walang
tagapagsalita (speaker), ngunit
pinangungunahan ng facilitator upang maging
maayos ang pagpapahayag ng ideya ng bawat
isa hinggil ispesipikong paksa at isyu.
4. Isa itong pagtitipon na bukas para sa publiko
upang magkaroon ng talastasan o diskusyon
kung saan ang pananaw o opinyon ng mga tao
ay maaaring maibahagi.
5. Sumasaklaw ito sa pagsasalaysay ng mga
nalikom na impormasyon tungkol sa isang
paksang nais talakayin sa harap ng mga
tagapakinig.
6. Regular na pagsasagawa ng isang usapan na
binubuo ng mga opisyal o kasapi ng isang grupo
o organisasyon.
7. Ito ay naglalayon na makapagturo o
makapagtanghal at makapagpabatid ng isang
ideya sa tao.
8. Tinatalakay dito ang isang partikular na isyu o
usapin. Karaniwan ay mga eksperto sa isyu ang
nagsasama-sama at nagtatalakay ng kanilang
mga ideya.
9. Isang malakihang pulong ng grupo ng mga tao
para sa iba’t ibang dahilan.
10. Naaangkin ito sa pagkakaroon ng karanasan sa
pagsasalita sa harap ng madla. Sa gayon,
mapipigil na ang nerbyos o takot.
11. Palabasa, palakausap at mapagmasid.
Kinakailangan lamang na bago humarap sa
madla ay naroon ang husay ng isang lektyurer sa
paglalahad ng kanyang mga nalalaman hinggil
sa paksang tatalakayin.
NEUST-CAS
Filipino
233
12. Ito ay pagpupulong kung saan ang grupo ng mga

tao ay nakikilahok sa masinsinang talakayan at
aktibidad sa partikular na paksa o proyekto.
13. Isang pormal na pagpupulong na inorganisa ng
mga miyembro ng isang organisasyon, grupo o
mga tao upang talakayin ang isang paksa na ang
mga miyembro ay may pangkaraniwang interes.
14. Tumutukoy ito sa isang paraan ng
pakikipagkomunikasyon sa pagitan ng mga
kalahok na nasa magkalayong lugar.
15. Ito ay isang anyo ng multimidyang plataporma
sapagkat gumagamit ito ng teksto, video, tunog,
larawan at iba pang mga simbolo sa
pagpapahayag ng mensahe.
NEUST-CAS
Filipino
234
MGA SANGGUNIAN:
Google Images para sa mga larawan
Elektroniko:
https://www.slideshare.net/mobile/JosephCemena/mga-gawaing-
pangkomunikasyon-ng-mga-pilipino
https://brainly.ph/question/1999680
https://brainly.ph/question/2122404https://www.google.com/search?q=halimb
awa+ng+seminar&tbm=isch&ved=2ahUKEwj7j8e_yK7pAhVzw4sBHf_-
BuUQ2-
cCegQIABAC&oq=halimbawa+ng+seminar&gs_lcp=ChJtb2JpbGUtZ3dzLX
dpei1pbWcQARgAMgQIIxAnMgYIABAIEB4yBAgAEBg6AggAUIKzAVj
A0AFg2NYBaABwAHgAgAGYBYgBhiySAQkyLTMuNi4yLjOYAQCgAQ
E&sclient=mobile-gws-wiz-
img&ei=z7a6XrvsBvOGr7wP 2bqA4&bih=630&biw=360&client=ms-
android-oppo-
rev1&hl=en#imgrc=rozDFi_s6QWqcMhttps://www.google.com/search?sxsrf
=ALeKk01qzyqFdI4sn51f83FkNNMBf5SnSA:1589294614173&source=univ
&tbm=isch&q=halimbawa+ng+simpleng+forum&hl=en&client=ms-android-
oppo- rev1&fir=skSNxPr3QECENM%253A%252CPMQ1jErZGilYuM
%252C_%2 53BHCOLz4ZluOeobM%253A%252CPMQ1jErZGilYuM
%252C_%253BpC ekXX1Q6nmWUM%253A%252CCD-
_ljkvJVaq0M%252C_%253BN9cQ1LbHf7fvcM%253A%252Cr_ZeaJega0w
McM%252C_%253B1nX0a3X5H21JiM%253A%252CPMQ1jErZGilYuM%
252C_%253BkXNkRebv1e3HNM%253A%252CHvuvOrZc3_3ZYM%252C
_%253BLbZIgI3RC2_iiM%253A%252CfFVs3ctzvIhmcM%252C_%253Bqz
xyNRJa3ZsXyM%253A%252CPMQ1jErZGilYuM%252C_%253ByRODFm
eu5W_JxM%253A%252CP33vcNjQdnN_rM%252C_%253BeezwzIeDMAk_
qM%253A%252CPMQ1jErZGilYuM%252C_&usg=AI4_-
kQjiUhKXGjLjFjAAbeoD9R0NL8nMA&sa=X&ved=2ahUKEwi97q7nx67p
AhUHA4gKHRUSD1sQ420oCnoECAoQGw&cshid=1589294775298&biw=
360&bih=630&dpr=2https://www.google.com/search?q=halimbawa+ng+wor
kshop&tbm=isch&ved=2ahUKEwj7j8e_yK7pAhVzw4sBHf_-BuUQ2-
cCegQIABAC&oq=halimbawa+ng+workshop&gs_lcp=ChJtb2JpbGUtZ3dzL
Xdpei1pbWcQAzICCAA6BwgjEOoCECc6BAgjECc6BAgAEEM6BggAEA
gQHjoECAAQGFCl-
gZYlLQHYMW6B2gFcAB4AIABvAeIAds8kgEMMi0xMi44LjIuMC4xmA
NEUST-CAS
Filipino
235
EAoAEBsAEF&sclient=mobile-gws-wiz-
img&ei=z7a6XrvsBvOGr7wP 2bqA4&bih=630&biw=360&client=ms-
android-oppo-rev1&hl=en#imgrc=gofLxB-Eobj2fM
https://www.google.com/search?q=lecture&tbm=isch&ved=2ahUKEwiwp-
fEy67pAhXozYsBHbohBA4Q2-
cCegQIABAC&oq=lecture&gs_lcp=ChJtb2JpbGUtZ3dzLXdpei1pbWcQAzI
HCCMQ6gIQJzIHCCMQ6gIQJzIHCCMQ6gIQJzIHCCMQ6gIQJzIHCCMQ
6gIQJ1DuwQFYus4BYP_UAWgCcAB4AIABAIgBAJIBAJgBAKABAbAB
BQ&sclient=mobile-gws-wiz-
img&ei=_7m6XvCrGuibr7wPusOQcA&bih=630&biw=360&client=ms-
andFLP619UBsywKnfw%3A1595164523754&ei=a0cUX8qyLeWIr7wPyZiq
6Aw&q=kakayahang+sosyolingguwistiko&oq=kakayahang+sosyo&gs_lcp=C
hNtb2JpbGUtZ3dzLXdpei1zZXJwEAEYADICCAAyAggAMgIIADICCAAy
AggAMgIIADIFCAAQywEyBQghEKABOgQIIxAnOgYIABAHEB46BAgA
EAo6BQgAEJECUOoRWO8rYL49aARwAHgBgAGOAogBqhaSAQUwLjk
uNZgBAKABAcABAQ&sclient=mobile-gws-wiz-serproid-oppo-
rev1&prmd=inv#imgrc=SCVIIc9PAifMbM
https://tl.wikipedia.org/wiki/Korupsiyon
www.researchgate.net/publication/320558204_Alyansa_ng_Mga_Tagapagtan
ggol_ng_Wikang_FilipinoTANGGOL_WIKA_Internal_na_Kwento_Mga_Su
sing_Argumento_at_Dokumento_2014-2017
aklatangbayan.files.wordpress.com/2013/02/ang-konsepto-ng-bagong-bayani-
sa-mga-naratibo-ng-overseas-filipino-workers.pdf
tl.wikipedia.org/wiki/Korupsiyon
dokumen.site/download/filipino-sa-piling-larang-akademik-a5b39f02fef66d
wenn-mgahanguanngimpormasyon.blogspot.com/2012/01/mga-hanguan-ng-
impormasyon.html
kwf.gov.ph/tungkol-sa-kwf/
komisyonsawikangfilipino.wordpress.com/2013/12/01/kasaysayan/
doku.pub/documents/kontekstwalisadong-komunikasyon-sa-akodemikong-
filipino-d0nvvxzxvoqz
edoc.pub/mga-batayang-konseptong-pangwika-4-pdf-free.html
NEUST-CAS
Filipino
236
docshare.tips/filipino_58534784b6d87f49628b5b63.html
m.facebook.com/ACLCCollegeBalanga/posts/293014270805775
darkemo04.blogspot.com/2014/04/mga-teorya-sa-pagbasa.html
kodao.org/tagi/tagalog/
idoc.pub/documents/komunikasyon-sa-akademikong-filipino-gen5292955no
www.scribd.com/document/392382637/fil1
edoc.pub/kasaysayan-ng-wika-pdf-free.html
kodao.org/paksi/literary/page/3/
de-de.facebook.com/notes/kirt-cantara-segui/posisyong-papel-ng-kagawaran-
ng-filipinolohiya-ng-pup-hinggil-sa-pagtatanggal-ng/727134210658842/
kodao.org/bakit-filipino-at-di-tagalog/
de-de.facebook.com/ACLCCollegeBalanga/posts/293014270805775
www.scribd.com/document/425816822/KONTEKSTUWALISADO
www.scribd.com/presentation/428824953/Mga-Gawaing-Pangkomunikasyon-
Ng-Mga-Pilipino-Autosaved
www.slideshare.net/GinoongGood/anyo-ng-pagpapahag
eskwelanaga.files.wordpress.com/2011/02/pagsusuri-ng-impormasyon.pdf
edoc.pub/mga-estratehiya-sa-pagbasa-pdf-free.html
www.slideshare.net/avigailgabaleomaximo/kasaysayan-ng-alpabeto-at-wika
vdocuments.site/corruption-5651e2c1e7e06.html
edoc.pub/pananaliksik-summary-pdf-free.html
www.docsity.com/en/mga-batas-at-kautusan-na-may-kinalaman-sa-wikang-
pambansa/5294416/
www.docsity.com/en/filipino-reviewer-notes/5328269/
www.slideshare.net/aliciamargaretjavelosa/pangangalap-ng-datos-filipino
slideplayer.com/slide/13995323/
NEUST-CAS
Filipino
237
wika.pbworks.com/w/page/8021671/Kasaysayan?mode=embedded
edoc.pub/ang-proseso-ng-pagbasa-3-pdf-free.html
khristian139.blogspot.com/2015/09/
khristian139.blogspot.com/
fr.slideshare.net/ilabmycrazyboifrendjen/kabanata-v
www.researchgate.net/profile/David_Michael_San_Juan/publication/3210973
03_LIMANG_5_BAGONG_SILABUS_SA_PANITIKAN_AT_FILIPINO_S
A_KOLEHIYO/links/5a0d43a6a6fdcc39e9bfcc3d/LIMANG-5-BAGONG-
SILABUS-SA-PANITIKAN-AT-FILIPINO-SA-KOLEHIYO.pdf
studylib.net/doc/25212459/mga-batayang-konseptong-pangwika
www.scribd.com/presentation/444545599/teoretikal-na-modelo-pptx
www.pinoyweekly.org/2010/09/gaano-kahanda-ang-pilipinas-sa-mga-
kalamidad/
71_Kopya_ng_CMO_No_4_Series_of_2018_at_5_Silabus_sa_Filipino_at_Pa
nitikan/data/5af00310a6fdcc8508b95d41/Kopya-ng-CMO-No-4-Series-of-
2018-at-5-Silabus-sa-Filipino-at-Panitikan.pdf
kalusugan.ph/category/balitang-kalusugan/page/11/
mediko.ph/malnutrisyon-problema-ng-kahirapan-sa-pilipinas/
pt.scribd.com/doc/304309919/Pananaliksik-summary
www.scribd.com/presentation/351937866/anyongpagpapahag-140708040212-
phpapp01
pt.scribd.com/doc/152078740/Mga-Batayang-Konseptong-Pangwika
92_MGA_BAGONG_SILABUS_SA_FILIPINO_SA_KOLEHIYO/links/5a0
5a7a50f7e9bc407977c8f/MGA-BAGONG-SILABUS-SA-FILIPINO-SA-
KOLEHIYO.pdf
vdocuments.site/komunikasyon-sa-akademikong-filipino-563385fb429af.html
vdocuments.site/147232061-komunikasyon-sa-akademikong-filipino.html
NEUST-CAS
Filipino
238
doku.pub/documents/cmono57seriesof2017-silabus-filipinosakolehiyo-
8lyz8v77zeqd
www.slideshare.net/JadeParochelin/argumentativ-68996416
clubmanila.files.wordpress.com/2017/06/tanggol-wika-silabus-
konkomfil1.pdf
www.slideshare.net/En_Teng/reviewer-in-filipino-127693806
www.docsity.com/en/kontekstwalisadong-komunikasyon-sa-filipino-
konkomfil/5182612/
documents with identical matches
aprilrosebarrios.wordpress.com/
www.scribd.com/presentation/432000161/1-Sitwasyong-Pangkomunikasyon
edoc.pub/syllabus-in-kontekstwalisadong-komunikasyon-sa-filipinodocx-pdf-
free.html
archive.org/stream/MOP-Vol3-Gloria-Macapagal-Arroyo/12HD -
GMA_djvu.txt
www.slideshare.net/AngieAlmagro/paksang-pampananaliksik-89087103
www.powtoon.com/online-presentation/eWoXJm92SRJ/argumentasyon11/
www.hau.edu.ph/intra/courseoutline/pdf/sas-dolang/KOMFIL_06242019.pdf
www.hau.edu.ph/intra/courseoutline/pdf/sed-sedgened/KOMFIL.pdf
manilatoday.net/pagtatanggol-sa-wikang-filipino-tungkulin-ng-bawat-
lasalyano/
dokumen.site/download/araling-panlipunan-10-isyu-at-hamong-panlipunan-
panimula-at-gabay-na-tanong-a5b39f114de315
subjectsforstudents.wordpress.com/category/filipino/page/2/
www.slideshare.net/xiaoxiaocamster/argumen
idoc.pub/documents/kasaysayan-ng-wikang-filipino-k6nqmvx51p4w
www.docsity.com/en/science-of-the-monsrter/2480500/
NEUST-CAS
Filipino
239
tl.m.wikipedia.org/wiki/Pandarambong_sa_Pilipinas
mananghayanorman.tumblr.com/
www.researchgate.net/publication/49600923_Ang_Balangkas_Ng_Multikultu
ralismo_At_Ang_Pagbubuo_Ng_Bansang_Pilipino
www.scribd.com/presentation/425816490/Filipino
vdocuments.site/gamit-at-antas-ng-wika.html
www.readbag.com/lumina-hnu-ph-articles-demeteriooct09
www.slideshare.net/diocylannrequillo/filipino-batayang-uri-ng-diskurso-1
edoc.pub/kasaysayan-ng-wikang-fil-pdf-free.html
www.slideshare.net/shirleyveniegas5/sining-ng-pakikipagtalastasan-fil-101
edoc.pub/grade-5-lm-filipinopdf-pdf-free.html
pinoyradio.blogspot.com/2005/
pinoyradio.blogspot.com/2005/06/bagong-bayani-binawian-ng-buhay.html
edoc.pub/module-of-instructionpagbasa-at-pagsulat-tungo-sa-pananaliksik-1-
pagbasa-pdf-free.html
darkemo04.blogspot.com/2014/04/teoryang-itaas-pababa-top-down.html
pinasglobal.com/2018/07/urbanisasyon-ang-paglawak-at-paglaki-ng-mga-
lunsod/
tl.betweenmates.com/difference-between-conference-and-seminar-7409
chaleyann.wordpress.com/2014/11/28/mga-batayang-kaisipan-hinggil-sa-
pagbasa-1128/
www.slideshare.net/AlbertineDeJuanJr/mga-istratehiya-safilipino
www.coursehero.com/file/p6qvc4l/Hindi-bat-ang-asignaturang-Filipino-ang-
pangunahing-tiyak-na-tutugon-sa/
www.slideshare.net/Mehmeh25/kasaysayan-ng-wikang-pambansa-39316996
brainly.ph/question/2326297
NEUST-CAS
Filipino
240
www.slideshare.net/michaelsaudan1/pagtuturo-ng-maikling-kwento-pabula-
at-kwentong-bayan
edoc.pub/nepotismo-o-palakasan-system-pdf-free.html
www.scribd.com/presentation/437158938/MODYUL-1
www.scribd.com/document/402702634/LAYUNIN-docx
www.coursehero.com/file/paf3a68/Ang-Persepsyon-ay-ang-pagkilala-at-
pagtukoy-sa-mga-nakalimbag-na-simbolo-at/
www.scribd.com/doc/304309919/Pananaliksik-summary
dakilapinoy.com/tag/kasaysayan/page/2/
NEUST-CAS
Filipino
241
NEUST-CAS
Filipino

Komfil Modyul Final July 30 2020

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Komfil Modyul Final July 30 2020

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Ang yunit na ito ay magbibigay ng idea kung paano nagsimulang

Matapos mong mapag-aralan ang yunit na ito,

1. Pilipino ang naging opisyal na wika ng Pilipinas

2. Ang Pilipinas ay mayroong walong

3. Monolingguwal ang tawag sa patakaran kung

4. Tagalog ang naging batayan ng wikang

5. Sa kasalukuyan, may dalawampu’t anim (26) na

6. Filipino lamang ang opisyal na wika ng Pilipinas.

7. Alibata ang tawag sa sinaunang paraan ng

8. Tagalog ang kasalukuyang pambansang wika ng

9. Abakadang Tagalog ang kasalukuyang alpabeto

10. Dalawampu’t anim ang titik ng kasalukuyang

1.1. Kasaysayan ng Pag-unlad ng Wikang Pambansa

1.1.1. Ebolusyon ng Wikang Pambansa

Disyembre 30, 1937 – iprinoklamang

1940 – ipinag-utos ang pagtuturo ng Wikang Pambansa sa ikaapat

Hunyo 4, 1946 – nagkabisa ang Batas Komonwelt Blg. 570 na

1959 – ibinaba ng Kalihim Jose B. Romero ng Edukasyon ang

1987 – Filipino na ang ngalan ng wikang pambansa, alinsunod sa

1.1.2. Ebolusyon ng Alpabetong Filipino

1940 – binuo ni Lope K. Santos ang Abakada, na may 20 titik: a, b,

Oktubre 4,1971 – pinagtibay ng Sanggunian ng SWP ang

Matapos ang Repormang Ortograpiko, nabuo ang sumusunod na

2001 – muling nagkaroon ng rebisyon sa

Agosto, 2007 – inilabas ng KWF ang borador ng Ortograpiya ng

Mayo 20, 2008 – inilabas ng KWF ang Gabay sa Ortograpiya ng

1.1.3. Mga Probisyong Pangwika Saligang Batas

Saligang Batas ng 1935

Saligang Batas ng 1973

Artikulo XIV ng Saligang Batas 1987: WIKA

SEK.7. Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo,

SEK.8. Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino

SEK.9. Dapat magtatag

para sa pagpapaunlad, pagpapalaganap at pagpapanatili sa Filipino at

1.2. Rebyu sa Pagkakaiba ng Tagalog, Pilipino, at

Filipino Wikang Tagalog

Wikang Tagalog Bilang Wikang Pambansa

Ito ang itinatawag sa wikang opisyal, wikang pampagtuturo at

Pagkakaiba ng Pilipino sa Filipino

Ang pinakaubod ng konsepto ng Filipino bilang batay sa mga wika

PANUTO: Ngayong nalaman mo na ang pinagdaanan ng wika.

(ilagay sa loob ng kahon ang gagawing timeline)

PANUTO: Magtala ng tig-iisa na pagkakatulad at pagkakaiba ng mga

Bakit Filipino at ‘di Tagalog?

MARAHIL ay dapat tuldukan na ang pagkalito. Ang Wikang

Pinakamalaki ang Luzon sa tatlong pangunahing islang bumubuo sa

Pinagtibay ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 na nagkabisa

Nuong Hulyo 4, 1946, sa bisa ng Batas Komonwelt Blg. 570 na

May pananaw si Ben G. Domingo, retiradong propesor sa

Bagama’t nagpahayag din siya ng pagkalito. “Naisip ko rin noon,

“Hanggang sa mapagtanto kong ang mga ito ay likas (na tunog) sa

Ito ang malinaw na tugon kung bakit ang Filipino ay “nag-ampon”

“Mahabang salaysayin — at masalimuot — ang pinagdaanan sa

May agam-agam siya kung bakit Tagalog ang pinagbasehan ng

Noong 1986, nakapaloob sa binagong Saligang Batas ng 1986 na

Matapos mong mapag-aralan ang yunit na ito, inaasahang

1. Maipaliwanag ang kahalagahan at saysay ng Filipino bilang

TAMA O MALI. Isulat ang TAMA kung wasto ang pangungusap

1. Lahat ng wika sa daigdig ay sistematikong

2. Lahat ng tunog ay wika.

3. Ang wikang hindi ginagamit ay mananatiling

4. Maaaring mabuo ang isang salita sa isang