Birinci Kısım: Yönetim Bilişim Sistemleri

11/11/2020
Yönetim
Bilişim
Sistemleri
ÖĞ R. G ÖR. AY HAN
SERKAN ŞIK
AYHAN SERKAN ŞIK
Birinci Kısım
YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ
AYHAN SERKAN ŞIK
1
11/11/2020
Birinci Kısım Genel Bakış

BÖLÜM 1.1 - İŞLETME ODAKLI YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ
• Bilgi Çağında Rekabet
• Departman Şirketlerindeki zorluk ve YBS Çözmü
BÖLÜM 1.2 - İŞLETME STRATEJİSİ
• Rekabetçi Avantajları Belirlemek
• 5 Kuvvet Modeli – Endüstrinin Çekiciliğini Belirleme
• 3 Genel Strateji - İşletme Odağını Seçme
• Değer Zinciri Analizi – İşletme Stratejilerini Yürütmek
AYHAN SERKAN ŞIK
BÖLÜM 1.1
İŞLETME ODAKLI YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ
AYHAN SERKAN ŞIK
2
11/11/2020
ÖĞRENİM ÇIKTILARI
1. Enformasyon çağı
2. Veri, enformasyon, iş zekası ve bilgi arasındaki farklar
3. Sistem düşüncesi
4. Yönetim bilgi sistemlerinin iş iletişimini nasıl etkinleştirdiği
AYHAN SERKAN ŞIK
Yönetim Bilişim Sistemleri

Neden YBS?
◦ Teknoloji, işletmelerin her alanında etkin olarak kullanılıyor.
AYHAN SERKAN ŞIK
3
11/11/2020
BİLGİ ÇAĞINDA
REKABET
1. Eldeki bilginin çokluğunun verdiği avantaj
2. Business dergilerinde, teknoloji yoğunluklu

makaleler
3. Bilgi çağında, gerçeğe ulaşmanın kolaylığı
AYHAN SERKAN ŞIK
BİLGİ ÇAĞINDA
REKABET
4. Geleneksel iş yöntemi ile teknolojinin birleşmesinin
avantajları
5. IoT (insan müdahalesi olmadan veri toplamak ve

paylaşmak)
6. Bilgi çağının temel itici güçleri (veri, enformasyon, iş

zekası, bilgi)
AYHAN SERKAN ŞIK
4
11/11/2020
Bilgi
İş Zekası
Enformasyon
Veri
AYHAN SERKAN ŞIK
VERİ
Veri: Bir olay ya da nesnenin karakteristiklerini
tanımlayan ham gerçekler
Yapısal Veri: İlişkisel bir veritabanı veya elektronik
tablo gibi geleneksel bir sistemde saklanır
◦ Makine tarafından oluşturulan veriler - İnsan
müdahalesi olmayan bir makine tarafından
oluşturulur
◦ İnsan tarafından oluşturulan veriler - İnsanların
bilgisayarlarla etkileşim içinde ürettikleri veriler
AYHAN SERKAN ŞIK
10
5
11/11/2020
VERİ
Yapısal Olmayan Veri: Tanımlanmayan ve belirli bir biçimi
olmayan/takip etmeyen veri
Büyük Veri: Büyük, karmaşık, yapısal ve yapısal olmayan verilerden
oluşan, geleneksel veri tabanı yöntemleri ve arçlarıyla analiz
edilemeyen veri seti.
◦ Snapshot/Enstantane: Zamanda belirli bir anda verinin görünümü
AYHAN SERKAN ŞIK
11
ENFORMASYON
Anlamlı ve kullanılabilir bir içeriğe
dönüştürülen veri (Dinamik)
Rapor(lama)
◦ Statik
◦ Dinamik
AYHAN SERKAN ŞIK
12
6
11/11/2020
İŞ ZEKASI
Stratejik karar verme için modelleri,
eğilimleri ve ilişkileri analiz eden,
tedarikçiler, müşteriler, rakipler,
ortaklar ve endüstriler gibi birden
çok kaynaktan toplanan
enformasyon.
AYHAN SERKAN ŞIK
13
İŞ ZEKASI
Analitik - Gerçeğe dayalı karar verme
bilimi
◦ Tanımlayıcı Analitik
◦ Tahmine Dayalı Analitik
◦ Normatif Analitik
AYHAN SERKAN ŞIK
14
7
11/11/2020
İŞ ZEKASI
• Geçmiş performansı ve tarihsel durumu tanımlayan teknikler
Tanımlayıcı • Örnek: Veriyi açıklayan, şekil ve raporlardan oluşan rapor hazırlamak
Analitik
• Verilerden enformasyonu çıkaran ve bunları gelecekteki eğilimleri

tahmin etmek ve davranış kalıplarını belirlemek için kullanan teknikler.
Tahmine • Örnek: Gelecekteki satışları tahmin etmek için geçmiş satış verilerini
Dayalı Analitik kullanma.
•Verilecek en iyi kararı veya yapılacak eylemi gösteren modeller oluşturan

teknikler.
Normatif •Örnek: Tüm uçuşlarda en iyi fiyatlandırma stratejisini öneren ve şirketin geliri
Analitik en üst düzeye çıkarmasına olanak tanıyan bir modele girdi olarak geçmiş satın
alma verilerini kullanan havayolu şirketi.
AYHAN SERKAN ŞIK
15
BİLGİ
Bilgi - Bir kişinin entelektüel
kaynaklarını oluşturan enformasyon
ve zeka ile birleştirilmiş beceriler,
deneyim ve uzmanlık
Bilgi çalışanı - Bilgiyi yorumlama ve
analiz etme yetenekleri için değerli
birey
AYHAN SERKAN ŞIK
16
8
11/11/2020
ZORLUK: BÖLÜM ŞİRKETLERİ

Bağımsız Çalışan Ortak Bölümler
◦ Birimler birbirinden bağımsız olduklarında veriler anlamsız kalır.
◦ Doğru veriye doğru birim erişemez.
◦ İnsanlar, bilgi ve teknoloji ayrılmaz bir şekilde birbirine bağlıdır.
◦ Biri başarısız olursa, hepsi başarısız olur.
AYHAN SERKAN ŞIK
17
ZORLUK: BÖLÜM ŞİRKETLERİ
Muhasebe
Para transferlerini kayıt
eder, hesaplar ve raporlar
Satış Finans
Ürün ya da hizmetlerin satışını Para, bankcılık, krediler, yatırımlar
gerçekleştirir. ve varlıklar gibi stratejik finansal
konuları takip eder.
Faaliyet Yönetimi İnsan Kaynakları

Kaynakları mal veya hizmetlere Çalışanların etkin yönetimi için
dönüştürme veya dönüştürme
Pazarlama gerekli politikaları, planları ve
Ürün ya da servisleri planlayarak, süreçleri sağlar.
sürecini yönetir.
fiyatlandırarak ve destekleyerek
satışı destekler.
AYHAN SERKAN ŞIK
18
9
11/11/2020
YBS ÇÖZÜMÜ
Birbirine Bağlı Olarak Çalışan Ortak Bölümler
◦ Başarılı şirketler, tüm departmanların operasyonlarını entegre
ederek çapraz fonksiyonel olarak çalışır.
◦ Sistemler, işlevler arası işlemlerin birincil etkinleştiricisidir
AYHAN SERKAN ŞIK
19
YBS ÇÖZÜMÜ
Muhasebe
• İşlem verileri
• Satın alma verileri
• Bordro verileri
• Vergi verileri
Satış
• Potansiyel müşteri verisi Finans
• Satış raporu verisi • Yatırım verileri
• Komisyon verisi • Parasal veriler
• Müşteri destek verisi İşletme • Raporlama verileri
Kararları
İnsan Kaynakları
Faaliyet Yönetimi • Çalışan Verileri
• İmalat verileri • Görevde yükselme verileri
• Dağıtım verileri • İzin verileri
• Üretim verileri
Pazarlama
• Promosyon verileri
• Satış verileri
• Reklam verileri
AYHAN SERKAN ŞIK
20
10
11/11/2020
SİSTEM ODAKLI DÜŞÜNME
Girdi Süreç Çıktı
Geri Besleme
AYHAN SERKAN ŞIK
21

Sistem odaklı düşünme - Her bir parça için sürekli geri bildirim
toplarken çıktılar üretmek için işlenen veya dönüştürülen birden
çok girdiyi görüntüleyerek tüm sistemi izlemenin bir yolu.
AYHAN SERKAN ŞIK
22
11
11/11/2020

Yönetim Bilişim Sistemleri (YBS) - Karar vermeyi ve problem
çözmeyi kolaylaştırmak için şirket genelinde insanlar, ürünler ve
süreçler hakkındaki bilgileri taşıyan muhasebe ve insan kaynakları
gibi bir işletme işlevi.
◦ YBS bir teknoloki ya da iş süreci değildir. Ama şirketlerde bir
departmanı vardır.
AYHAN SERKAN ŞIK
23
YBS Bölümü Görev ve

Sorumlulukları
◦ CIO
◦ CKO
◦ CPO
◦ CSO
◦ CTO
AYHAN SERKAN ŞIK
24
12
11/11/2020
BÖLÜM 1.2
İŞLETME STRATEJİSİ
AYHAN SERKAN ŞIK
25
5. Rekabetçi avantajlar neden geçicidir?
6. SWOT analizinin 4 anahtar alanı
7. Porter’ın 5 Kuvvet Modeli ve bu kuvvetlerin tanımı
8. Porter’ın 3 genel stratejisinin karşılaştırılması
9. Bir şirketin Porter’ın değer zinciri analizi ile kendine nasıl değer
katabileceğinin gösterimi
AYHAN SERKAN ŞIK
26
13
11/11/2020
REKABETÇİ AVANTAJLARI
BELİRLEMEK
İşletme stratejisi – Belirli hedef ya da
amaçları gerçekleştirecek liderlik planı
◦ Yeni ürün ya da hizmetler geliştirmek
◦ Yeni pazarlara girmek
◦ Müşteri sadakatini arttırmak
◦ Yeni müşteriler çekmek
◦ Satışları arttırmak
AYHAN SERKAN ŞIK
27
BELİRLEMEK
Her paydaşın ilgi alanı farklıdır ve her ihtiyaç ve gereksinimin
karşılandığından emin olamayız.
AYHAN SERKAN ŞIK
28
14
11/11/2020
BELİRLEMEK
Rekabetçi avantaj – Bir kuruluşun
müşterilerinin, bir rakibin sunduğu benzer
tekliflerden daha fazla değer verdiği bir
ürün veya hizmet
İlk hamle avantajı - Bir kuruluş, rekabet
avantajı ile pazarda ilk olarak pazar payını
önemli ölçüde etkileyebildiğinde ortaya
çıkar
AYHAN SERKAN ŞIK
29
BELİRLEMEK
SWOT ANALİZİ 5 KUVVET MODELİ

Projenin Pozisyonunu Değerlendirir Endüstrinin Çekiciliğini Değerlendirir
3 GENEL STRATEJİ DEĞER ZİNCİRİ ANALİZİ

İşletmenin Odağını Seçer İşletme Stratejisini Yürütür
AYHAN SERKAN ŞIK
30
15
11/11/2020
SWOT ANALİZİ
SWOT analizi, bir kuruluşun iş stratejileri lehine veya aleyhine çalışan güçlü
yanlarının, zayıf yönlerinin, fırsatlarının ve tehditlerinin, önemli etkileri
belirlemek üzere yapılan bir değerlendirmedir.
Strengths
Weaknesses
Opportunities
Threats
AYHAN SERKAN ŞIK
31
SWOT ANALİZİ
FAYDALI ZARARLI
GÜÇLÜ YANLAR ZAYIFLIKLAR

Temel Yeterlilikler Stratejik Yön Eksikliği
İÇ Pazar Liderleri Eski Teknolojiler
Maliyet Avantajı Yönetim Yeteneği Eksikliği
Mükemmel Yönetim Modası Geçmiş Ürün Grubu
FIRSATLAR TEHDİTLER
Genişletilmiş Ürün Grubu Yeni Gelenler
DIŞ Talep Artışı İkame Ürünler
Yeni Pazarlar Daralan Pazarlar
Yeni Düzenlemeler Maliyetli Yasal Gereklilikler
AYHAN SERKAN ŞIK
32
16
11/11/2020
5 KUVVET MODELİ – ENDÜSTRÜNİN

ÇEKİCİLİĞİNİ DEĞERLENDİRİLMESİ
İkame Ürün ya da
Hizmet Tehdidi
Müşterilerin
alternatifleri satin
alma gücü
Satın Almacının
Tedarikçi Gücü Gücü
Tedarikçilerin, Varolan Müşterilerin
malzeme Rekabetçiler fiyatları düşürme
fiyatlarını arasında gücü
arttırma gücü çekişme/Rekabet
Yeni Girenlerin
Tehdidi
Rakiplerin pazara
girme gücü
AYHAN SERKAN ŞIK
33
Satın Alıcının Gücü

Satın alıcının gücü - Satın alıcının bir ürünün
fiyatını belirleme gücü
Değiştirme Maliyeti - Müşterileri başka bir ürüne
geçme konusunda isteksiz kılan maliyetleri
manipüle etmek
Sadakat Programı – Müşterileri, belirli bir
kurumla yaptıkları iş miktarından dolayı
ödüllendirme
AYHAN SERKAN ŞIK
34
17
11/11/2020
Tedarikçinin Gücü
Tedarikçi Gücü - Tedarikçinin ürün fiyatını belirleme gücü
Tedarik zinciri - Bir ürün veya hammadde tedarikine dahil
olan tüm taraflardan oluşur
Tedarikçi Şirket Müşteri
AYHAN SERKAN ŞIK
35
Yedek Ürün ya da Hizmet Tehdidi

Yedek ürün ya da hizmet tehdidi – Bir
ürün veya hizmet için birçok alternatif
olduğunda yüksek ve az sayıda alternatif
olduğunda düşük
AYHAN SERKAN ŞIK
36
18
11/11/2020
Yeni Girenlerin Tehdidi

Yeni girenlerin tehdidi - Yeni rakiplerin bir
pazara girmesi kolay olduğunda yüksek ve
önemli giriş engelleri olduğunda düşük.
Giriş engeli – Yeni giriş yapan rakiplerin,
hayatta kalmak için sunmaları gereken,
müşterilerin bir ürün veya hizmetten
beklediği özellik.
AYHAN SERKAN ŞIK
37
Mevcut Rakipler Arasındaki

Rekabet
Mevcut rakipler arasındaki rekabet - Bir pazarda
rekabet şiddetli olduğunda yüksek, rakipler daha
rahat olduğunda düşük
Ürün farklılaştırması - Bir şirket, talebi etkilemek
amacıyla ürünlerinde veya hizmetlerinde
benzersiz farklılıklar geliştirdiğinde ortaya çıkar
AYHAN SERKAN ŞIK
38
19
11/11/2020
3 Genel Strateji
Maliyet Stratejisi
Düşük Maliyet Yüksek Maliyet
Geniş Pazar Maliyet Liderliği Farklılaşma
Rekabetçi Dar Pazar Odaklanılmış Strateji

Bakış
AYHAN SERKAN ŞIK
39
3 Genel Strateji
Maliyet liderliği,
Farklılaşma,
Odaklanmış Strateji….. Niche market
AYHAN SERKAN ŞIK
40
20
11/11/2020
Değer Zinciri Analizi – İş

Stratejilerini Yürütmek
İş süreci - Belirli bir süreç gibi belirli bir
görevi yerine getiren standartlaştırılmış bir
faaliyetler dizisi
Değer zinciri analizi - Bir firmayı, her biri
ürün veya hizmete değer katan bir dizi iş
süreci olarak görür.
AYHAN SERKAN ŞIK
41

Birincil Değer Aktiviteleri
• Gelen lojistik - Hammaddeleri ve kaynakları alır ve dağıtır
• Operasyonlar - Hammaddeleri veya girdileri mal ve hizmetlere
dönüştürür
• Giden lojistik - Mal ve hizmetleri müşterilere dağıtır
• Pazarlama ve satış - Ürünleri tanıtır, fiyatlandırır ve müşterilere satar
• Servis - Müşteri desteği sağlar
AYHAN SERKAN ŞIK
42
21
11/11/2020

Destek Değer Aktiviteleri
• Firma altyapısı - Şirket formatını veya departman yapılarını, ortamını
ve sistemlerini içerir
• İnsan kaynakları yönetimi - Çalışan eğitimi, işe alma ve ücretlendirme
sağlar
• Teknoloji geliştirme - Değer katmak için süreçlere MIS uygular
• Tedarik/Satın alma - Hammaddeler, kaynaklar, ekipman ve
malzemeler gibi girdileri satın alır
AYHAN SERKAN ŞIK
43
Değer Zinciri Analizi – İş Stratejilerini

Yürütmek / Porter’ın Değer Zinciri
Firma Altyapısı (%3,1)
Destek İnsan Kaynakları Yönetimi (%7,1)

Değer
Aktiviteleri Teknoloji Geliştirme (ve R&D) (%4,2)
Satınalma (%27) Değer

Ekleme
Birincil Ham Ürün ya da Ürün ya da Ürün ya da Satış
Değer madde hizmeti hizmeti hizmeti sonrası
Aktiviteleri alma ve üretme iletme pazarlayıp hizmet
depolama (%40,3) (%6,6) satma (%2,2)
(%5,2) (%4,3)
AYHAN SERKAN ŞIK
44
22
11/11/2020
Değer Zinciri Analizi – İş Stratejilerini

Yürütmek / Değer
İkame ÜrünZinciri
ya da ve Porter’ın
Hizmetler Tehdidi
Beş Kuvvet Modeli Müşterilerin
alternatifleri satın
alma tehdidi
Firma Altyapısı (%3,1)

İnsan Kaynakları Yönetimi (%7,1)
Teknoloji Geliştirme (ve R&D) (%4,2) Satın Almacı
Tedarikçi Gücü Gücü
Satınalma (%27) Değer Müşterilerin
Tedarikçinin,
malzeme Ham Ürün ya Ürün ya Ürün ya Satış Ekleme fiyatı düşürme
fiyatlarını madde da da da sonrası gücü
arttırma gücü alma ve hizmeti hizmeti hizmeti hizmet
depolam üretme iletme pazarlayı (%2,2)
a (%40,3) (%6,6) p satma
(%5,2) (%4,3)
Yeni Gelen Tehdidi

Rakiplerin pazara girme gücü
AYHAN SERKAN ŞIK
45
23
19/11/2020
Yönetim
Bilişim
Sistemleri
SERKAN ŞIK
AYHAN SERKAN ŞIK
İkinci Kısım
KARAR VERMEYİ GÜÇLENDİRME
AYHAN SERKAN ŞIK
2
19/11/2020
• Farklı karar verme tipleri nedir ve karar verme süreci nasıl işler?
• Bilgi sistemleri, yönetici ve yönetim karar vermesini nasıl destekler?
• İş zekası ve matematiksel iş analizi karar vermeye nasıl yardımcı
olur?
• Bir organizayondaki farklı karar verici grupları, iş zekasını nasıl
kullanır?
• Bir grup olarak çalışan insanların kararları daha etkili bir şekilde
vermesinde enformasyon sistemlerinin rolü nedir?
AYHAN SERKAN ŞIK
Ne Satmalı? Fiyatı Ne Olmalı?

Sorun: Starbucks gibi zincir marketler, farklı lokasyonlarda hangi
ürünün hangi fiyata satılacağını belirlemek isterler.
AYHAN SERKAN ŞIK
4
19/11/2020
Veriye Danışın
•Çözüm: Matematiksel iş analizi yazılımları satışlardaki yapıları
analiz etmede, fiyatlandırma profilleri oluşturmada ve farklı
bölgelelerdeki, şubelerdeki ve hatta gün içi saatlerdeki satın
almacı profillerini oluşturur.
•Satış ve kârı arttırmak için iş zekasının ve analiz sistemlerinin
kullanımını gösterir
•Bilgi sistemlerinin karar vermeyi nasıl geliştirdiğini gösterir.
AYHAN SERKAN ŞIK
Karar Verme ve Bilişim Sistemleri

•Geliştirilmiş karar vermenin iş değeri
◦ Yüzbinlerce “küçük” kararların iyileştirilmesi, işletme için büyük
bir yıllık değer sağlar.
•Karar verme türleri:
◦ Yapılandırılmamış
◦ Yapılandırılmış
◦ Yarı yapılandırılmış
AYHAN SERKAN ŞIK
6
19/11/2020

•Karar verme türleri:
◦ Yapılandırılmamış: Karar verici, sorunu çözmek için muhakeme,
değerlendirme ve iç görü (sezgisini) sağlamalıdır.
◦ Yapılandırılmış: Tekrarlayan ve rutin; her seferinde yeni gibi
muamele görmeleri gerekmemesi için kesin işlem prosedürünü
içerir
◦ Yarı yapılandırılmış: Sorunun yalnızca bir kısmının kabul edilen
prosedür tarafından sağlanan net bir cevabı vardır
AYHAN SERKAN ŞIK

•Üst düzey yöneticiler
•Orta yöneticiler
•Operasyonel yöneticiler, kadrolu ve dosya çalışanları
AYHAN SERKAN ŞIK
8
19/11/2020

•Üst düzey yöneticiler:
• Yapılandırılmamış birçok karar verir
• Örneğin. Yeni bir pazara girmeli miyiz?
•Orta yöneticiler:
• Daha yapılandırılmış kararlar verir ancak bunlar
yapılandırılmamış bileşenleri içerebilir
• Örneğin. Minneapolis'teki sipariş karşılama raporu neden düşüş
gösteriyor?
AYHAN SERKAN ŞIK

•Operasyonel yöneticiler, kadrolu ve dosya çalışanları
• Daha yapısal kararlar verir
• Örneğin: Müşteri kredi kriterlerini karşılıyor mu?
AYHAN SERKAN ŞIK
10
19/11/2020

FİRMA İÇİNDE ANAHTAR KARAR VERME GRUPLARININ ENFORMASYON
GEREKSİNİMLERİ
AYHAN SERKAN ŞIK
11
Üst Düzey
Yönetim
Orta Düzey
Yönetim
Alt Düzey Yönetim
Bireysel Çalışanlar ve
Takımlar
AYHAN SERKAN ŞIK
12
19/11/2020
AYHAN SERKAN ŞIK
13

•Karar verme sürecinin 4 aşaması
1. Anlama
• Organizasyonda meydana gelen sorunları keşfetmek, tanımlamak ve
anlamak
2. Tasarım
• Soruna çözüm bulma ve keşfetme
AYHAN SERKAN ŞIK
14
19/11/2020

•Karar verme sürecinin 4 aşaması
3. Tercih
• Çözüm alternatifleri arasından seçim yapmak
4. Uygulama
• Seçilen alternatif işi yapmak ve çözümün ne kadar iyi işlediğini
izlemeye devam etmek
AYHAN SERKAN ŞIK
15
Karar Verme
ve Bilişim
Sistemleri
KARAR VERME
BASAMAKLARI
Karar verme süreci 4

basamağa ayrılmıştır.
AYHAN SERKAN ŞIK
16
19/11/2020

•Bilgi sistemleri sadece yöneticilerin oynadığı rollerin bazılarına
yardımcı olabilir
•Klasik yönetim modeli: 5 işlev
• Planlama, örgütleme, koordine etme, karar verme ve denetim
•Daha çağdaş davranış modelleri

• Yöneticilerin gerçek davranışları, klasik modele göre daha az
sistematik, daha gayri resmi, daha az yansıtıcı, daha reaktif ve daha
az organize görünüyor
AYHAN SERKAN ŞIK
17

•Mintzberg’in 10 yönetici rolü
• Kişiler arası roller 6. Sözcü
1. Temsil ve Önderlik •Kararlara İlişkin Roller
2. Lider 7. Girişimci
3. Birleştirici 8. Problem çözücü
• Enformasyona İlişkin Roller 9. Kaynak tahsis edici
4. Komuta merkezi 10. Arabulucu
5. Enformasyon Yayıcı
AYHAN SERKAN ŞIK
18
19/11/2020

•Bilgi teknolojisine yapılan yatırımların her zaman olumlu sonuçlar
vermemesinin üç ana nedeni
1. Bilgi kalitesi
• Yüksek kaliteli kararlar, yüksek kaliteli bilgi gerektirir
2. Yönetim süzgeçleri
• Yöneticilerin seçici ilgisi ve önceki kavramlara/sahip oldukları
görüşlere uymayan bilgileri reddeden çeşitli önyargıları vardır.
AYHAN SERKAN ŞIK
19

3. Örgütsel atalet ve politika
• Kuruluşlar içindeki güçlü kuvvetler, büyük değişiklik gerektiren
kararlar almaya direnirler
AYHAN SERKAN ŞIK
20
19/11/2020

•Yüksek hızlı otomatikleştirilmiş karar verme
• Yüksek düzeyde yapılandırılmış bir karar için adımları tam olarak
tanımlayan bilgisayar algoritmaları aracılığıyla mümkün
•İnsanlar karar dışı alındı
•Örneğin. Yüksek hızlı bilgisayar ticaret programları
• 30 milisaniyede gerçekleştirilen işlemler
• 2010 "Flash Crash/Anlık Düşüş" sorumlusu
AYHAN SERKAN ŞIK
21
Kurumlarda İş Zekası
•İş zekası
• İşletme tarafından üretilen verilerin toplanması, depolanması ve
analizi için altyapı
• Veritabanları, veri ambarları, veri reyonları
•Matematiksel İş analizi
• Verileri analiz etmek için araçlar ve teknikler
• OLAP, istatistikler, modeller, veri madenciliği
AYHAN SERKAN ŞIK
22
19/11/2020
•İş zekası satıcıları
• Firmalar tarafından satın alınan iş zekası ve analitiği oluşturur
AYHAN SERKAN ŞIK
23
•İş zekası ortamındaki altı unsur
1. İşletmenin çevresinden elde edilen veriler
2. İş zekası altyapısı
3. Matematiksel İş analizi araçları
4. Yönetsel kullanıcılar ve metotlar
5. Dağıtım platformu – YBS, KDS, ÜYDS
6. Kullanıcı arayüzü
AYHAN SERKAN ŞIK
24
19/11/2020
Kurumlarda
İş Zekası
İŞ ZEKASI VE MATEMATİKSEL
İŞ ANALİZİ YETENEKLERİ
AYHAN SERKAN ŞIK
25
•İş zekası ve matemariksel iş analizi tetenekleri
• Amaç karar vericilere doğru, gerçek zamanlı enformasyonu
iletmek
AYHAN SERKAN ŞIK
26
19/11/2020
• İş zekası sistemlerinin ana fonksiyonları
1. Üretim raporları
2. Parametrelerle ifade edilen raporlar
3. Performans değerlendirme tabloları/kurum karneleri
4. Anlık sorgu/araştırma/rapor yaratma
5. Özetten detaya (drill down)
6. Tahminler, senaryolar, modeler.
AYHAN SERKAN ŞIK
27
•İş zekası Kullanıcıları
• % 80'i üretim raporlarına güvenen standart kullanıcılar
• Üst düzey yöneticiler
• İzleme işlevlerini kullanırlar
• Orta düzey yöneticiler ve analistler
• Anlık analiz
AYHAN SERKAN ŞIK
28
19/11/2020
•İş zekası Kullanıcıları
• Operasyonel çalışanlar (İş analistleri)
• Önceden paketlenmiş raporlar
• Örneğin. satış tahminleri, müşteri memnuniyeti, sadakat ve
yıpratma, tedarik zinciri birikimi, çalışan verimliliği
AYHAN SERKAN ŞIK
29
İŞ ZEKASI KULLANICILARI
AYHAN SERKAN ŞIK
30
19/11/2020
•İş Zekası Uygulama Örnekleri
• Öngörücü Matematiksel İş Analizleri
• Verideki yapıları kullanarak gelecek davranışlarını tahmin eder.
• Kredi kartı şirketleri, ayrılma riski taşıyan müşterileri belirlemek
için tahmine dayalı analitik kullanır
AYHAN SERKAN ŞIK
31
•İş Zekası Uygulama Örnekleri
• Veri görselleştirme
• Kullanıcıların metin listelerinde görülmesi zor olan kalıpları ve
ilişkileri görmelerine yardımcı olur
• Coğrafi bilgi sistemleri (GIS)
• Konumla ilgili verileri haritalara bağlar
AYHAN SERKAN ŞIK
32
19/11/2020
•İş Zekası ve Matematiksel İş Analizleri yeteneklerini geliştirmek
için yönetim stratejileri
• İki ana strateji
1. Tek noktadan entegre çözüm
• Donanım firmaları, donanımları üzerinde en iyi şekilde
çalışan yazılımlar satarlar
• Firmayı tek satıcıya bağımlı hale getirir - değiştirme
maliyetleri
AYHAN SERKAN ŞIK
33
•İş Zekası ve Matematiksel İş Analizleri yeteneklerini geliştirmek
için yönetim stratejileri
• İki ana strateji
2. Çok sayıda türünün en iyisi çözüm
• Daha fazla esneklik ve bağımsızlık
• Entegrasyonda potansiyel zorluklar
• Birden çok satıcıyla ilgilenmelidir
AYHAN SERKAN ŞIK
34
19/11/2020
VERİYE DAYALI OKULLAR
• Metinde tartışılan sorunu tanımlayın ve açıklayın.
• İş zekası sistemleri bu soruna nasıl çözüm sağlar? Bu
sistemlerin girdi ve çıktıları nelerdir?
AYHAN SERKAN ŞIK
35
VERİYE DAYALI OKULLAR
• Bu çözümle hangi yönetim, organizasyon ve teknoloji sorunları
ele alınmalıdır?
• Bu çözüm ne kadar başarılı? Cevabını açıkla.
• Tüm okul bölgeleri eğitime bu tür veriye dayalı bir yaklaşım
kullanmalı mı? Neden evet ya da neden hayır?
AYHAN SERKAN ŞIK
36
19/11/2020
İş Zekası Bileşenleri
•Operasyonel ve orta düzey yöneticiler
• Günlük iş performansını izler
• Oldukça yapılandırılmış kararlar verin
• YBS kullanır
•"Süper kullanıcı" ve iş analistleri

• Daha karmaşık analizler kullanır
• Özelleştirilmiş/Kişiselleştirilmiş raporlar oluşturur
• Karar Destek Sistemlerini kullanır
AYHAN SERKAN ŞIK
37
•Karar Destek Sistemleri
• Matematiksel veya analitik modeller kullanır
• Çeşitli analiz türlerine izin verin
• "Eğer böyle olursa” analizi
• Duyarlılık analizi
• Geriye dönük duyarlılık analizi
• Çok boyutlu analiz / OLAP
• Örneğin. pivot tablolar
AYHAN SERKAN ŞIK
38
19/11/2020
İş Zekası
Bileşenleri
MÜŞTERİ BÖLGESEL
DAĞILIMI VE REKLAM
KAYNAĞI İNCELENEN PİVOT
TABLO
Bu pivot tabloda, bir çevrimiçi
eğitim şirketinin müşterilerinin
bölge ve reklam kaynağı
açısından nereden geldiğini
inceleyebiliyoruz
.
AYHAN SERKAN ŞIK
39
•Üst yönetim için karar desteği
• Yöneticilerin önemli performans bilgilerine odaklanmasına
yardımcı olur.
AYHAN SERKAN ŞIK
40
19/11/2020
•Üst yönetim için karar desteği
• Kurum karnesi metodu:
• Sonuçları dört boyutta ölçer:
1. Parasal
2. İş süreci
3. Müşteri
4. Öğrenme ve büyüme
• Anahtar performans göstergeleri (KPI'lar) her bir boyutu ölçer
AYHAN SERKAN ŞIK
41
İş Zekası
Bileşenleri
KURUM KARNESI ÇERÇEVESI
Kurum karnesi çerçevesinde,
firmanın stratejik hedefleri dört
boyutta operasyonel hale
getirilir: finans, iş süreci, müşteri
ve öğrenme ve büyüme. Her
boyut birkaç KPI kullanılarak
ölçülür.
AYHAN SERKAN ŞIK
42
19/11/2020
•Üst yönetim için karar desteği (devam)
• İş performansı yönetimi (BPM/Business Performance
management)
• Firmanın stratejilerini (ör. Farklılaşma, düşük maliyetli üretici,
operasyon kapsamı) operasyonel hedeflere çevirir
• Hedeflere yönelik ilerlemeyi ölçmek için geliştirilen KPI’lar
geliştirişmiştir
AYHAN SERKAN ŞIK
43
•Üst yönetim için karar desteği (devam)
• ESS (ÜYDS) Üst Yönetici Destek Sistemi için veriler
• Kurumsal uygulamalardan dahili veriler
• Finansal piyasa veritabanları gibi harici veriler
• Ayrıntılı veriye inme yetenekleri
AYHAN SERKAN ŞIK
44
19/11/2020
GERÇEK ZAMANLI YÖNETİM İLE VALERO’YA YOL GÖSTERME
•Valero'nun kontrol panelini geliştirirken hangi yönetim,
organizasyon ve teknoloji sorunlarının ele alınması gerekiyordu?
•Gösterge tabloları hangi performans ölçütlerini gösterir?
Valero'nun gösterge tabloları tarafından sağlanan bilgilerden
yararlanabilecek çeşitli yönetim kararlarına örnekler verin.
•Valero, rafine edici kontrol panelini korumak ve çalıştırmak için ne
tür bilgi sistemlerine ihtiyaç duyuyor?
AYHAN SERKAN ŞIK
45
GERÇEK ZAMANLI YÖNETİM İLE VALERO’YA YOL GÖSTERME
•Valero’nun gösterge tabloları, şirketin pilot yönetimine yardımcı
olmada ne kadar etkili? Cevabını açıkla.
•Valero, ortamında kontrol etmediği birçok faktörü ölçmek için bir
gösterge tablosu geliştirmeli mi? Neden evet ya da neden hayır?
AYHAN SERKAN ŞIK
46
19/11/2020
•Grup Karar Destek Sistemleri (GDSS)
• Yapılandırılmamış sorunların, grup halindeki karar vericilerin
çözümünü kolaylaştırmak için etkileşimli sistem
AYHAN SERKAN ŞIK
47
• Uzmanlaşmış donanım ve yazılım; genellikle konferans
odalarında kullanılır
• Tepegöz projektörleri, görüntü ekranları
• Katılımcı fikirlerini ve yanıtlarını toplamak, sıralamak,
düzenlemek için yazılım
• Yönetici ve destek personel gerektirebilir
AYHAN SERKAN ŞIK
48
19/11/2020
• Toplantı boyutunun artmasını ve üretkenliğin artmasını sağlar
• Anonimliği garanti ederek işbirliği atmosferini teşvik eder
• Fikirleri düzenlemek ve değerlendirmek için yapılandırılmış
yöntemler kullanır
AYHAN SERKAN ŞIK
49
02/12/2020
Yönetim
Bilişim
Sistemleri
SERKAN ŞIK
AYHAN SERKAN ŞIK
Üçüncü Kısım
ENFORMASYON TEKNOLOJİLERİ ALTYAPISI VE GELİŞEN

TEKNOLOJİLER (CHP5)
AYHAN SERKAN ŞIK
1
02/12/2020
• BT altyapısını tanımlamak ve bileşenlerini tanımlamak.
• BT altyapısı evriminin aşamalarını ve teknoloji itici güçlerini
tanımlamak ve açıklamak.
• Çağdaş bilgisayar donanımı platformu eğilimlerini değerlendirmek.
• Çağdaş yazılım platformu trendlerini değerlendirmek.
• BT altyapısını ve yönetim çözümlerini yönetmenin zorluklarını
değerlendirmek.
AYHAN SERKAN ŞIK
BART Yeni bir ET Altyapısı ile

Hızlanıyor
Sorun: Eskiyen sistemler artık tam zamanında (anında) kararlar için
yeterince hızlı bilgi sağlayamıyor; 7/24 operasyonlar için fazlasyıla
güvenilmez
AYHAN SERKAN ŞIK
2
02/12/2020
BART Yeni bir ET Altyapısı ile

Hızlanıyor
Çözüm: Donanım ve yazılım değiştirildi, yükseltildi ve en son teknoloji
kullanıldı
(Grid) Dağıtımlı Hesaplama
Sanallaştırma
Yaprak (Blade) sunucular
Kaynakları daha verimli kullanmada BT'nin rolünü gösterir; bilgisayarın
enerji kullanımını azaltmak, hizmetleri modernleştirmek
AYHAN SERKAN ŞIK
Bilişim Teknolojileri Altyapısı

BT Altyapısı:
İşletmeyi çalıştırmak için gerekli olan fiziksel cihaz ve yazılım seti
AYHAN SERKAN ŞIK
3
02/12/2020
BT Altyapısı
BT Altyapısı:
Aşağıdakileri içeren firma çapında hizmetler seti:
Bilgi işlem hizmetleri sağlayan bilgi işlem platformları
Telekomünikasyon hizmetleri
Veri yönetimi hizmetleri
Uygulama yazılımı hizmetleri
Fiziksel tesis yönetimi hizmetleri
BT yönetimi, standartları, eğitim, araştırma ve geliştirme hizmetleri
AYHAN SERKAN ŞIK
BT Altyapısı
BT Altyapısı:
"Hizmet platformu" perspektifi, yatırımların değerine daha doğru
bakış
"Hizmet platformu" perspektifi, yeni teknoloji araçlarının sağladığı gerçek
hizmetleri analiz etmeyi ifade eder. Örneğin, yeni bir bilgisayar, bir
çalışanın bilgi için bekleme süresinden günde bir saat tasarruf etmesini
sağlayabilir ve bu da onun firma için değerini önemli ölçüde artırabilir.
AYHAN SERKAN ŞIK
4
02/12/2020
BT
Altyapısı
FİRMA , BT ALT YAPISI VE İŞ
YETENEKLERİ ARASINDAKİ
BAĞLANTI
AYHAN SERKAN ŞIK
BT Altyapısı
Bir firmanın müşterilerine, tedarikçilerine ve çalışanlarına
sağlayabileceği hizmetler, BT altyapısının doğrudan bir işlevidir.
İdeal olarak, bu altyapı firmanın iş ve bilgi sistemleri stratejisini
desteklemelidir. Yeni bilişim teknolojilerinin iş ve BT stratejilerinin
yanı sıra müşterilere sağlanabilecek hizmetler üzerinde güçlü bir
etkisi vardır.
AYHAN SERKAN ŞIK
10
5
02/12/2020
BT Altyapısı
Bu slaydın amacı, BT altyapısının ve hizmetlerinin şirket
başarısının elde edilmesindeki merkeziyetini göstermektir.
Nihayetinde, firmanın müşterilerine sunduğu şey ve kalitesi,
altyapısının gücünün doğrudan bir fonksiyonudur. Örneğin,
Amazon rutin olarak en popüler çevrimiçi alışveriş sitesi olarak
konumlandırılmaktadır ve hizmet kalitesi ve uygulama hızı
nedeniyle müşterilerden büyük övgü almaktadır. Bunun nedeni:
Amazon, bu hizmetleri sağlamak için birkaç yüz bin işlemciye
sahip dünyanın en büyük bilgi işlem altyapılarından birine sahip.
AYHAN SERKAN ŞIK
11
BT Altyapısı
•BT Altyapısının Evrimi
• Genel amaçlı ana bilgisayar (mainframe) ve mini bilgisayar
dönemi: 1959'dan günümüze
1958 IBM ilk ana bilgisayarları tanıtıldı
1965 Daha ucuz DEC mini bilgisayarlar piyasaya sürüldü
AYHAN SERKAN ŞIK
12
6
02/12/2020
BT Altyapısı
• Kişisel bilgisayar dönemi: 1981'den günümüze
1981 IBM PC'ye Giriş
80'lerde, 90'larda çoğalma kişisel yazılımların büyümesiyle
sonuçlandı
AYHAN SERKAN ŞIK
13
BT Altyapısı
• İstemci / sunucu (Client/server) dönemi: 1983'ten günümüze
İstemciler ve sunucular arasında bölünmüş işlem işi ile sunuculara ağ bağlantılı
masaüstü istemcileri
Ağ, iki katmanlı (double tiered) veya çok katmanlı (N katmanlı) (N-tier) olabilir
Çeşitli sunucu türleri (ağ (Network), uygulama, Web)
AYHAN SERKAN ŞIK
14
7
02/12/2020
BT
Altyapısı
B T A LT YA P I S I N IN
E V R İ M İ N D E K İ A Ş A M AL A R
AYHAN SERKAN ŞIK
15
BT Altyapısı
•BT Altyapısının Evrimi (devam)
• Kurumsal bilgi işlem dönemi: 1992'den günümüze
Ayrık ağları birleştirmeye yönelik ilerleme, İnternet
standartlarını kullanan uygulamalar ve kurumsal uygulamalar
Intranet vs Internet (Intranet = İç ağ) kurum içi bilgi
dağıtımında kullanılan ağ
AYHAN SERKAN ŞIK
16
8
02/12/2020
BT Altyapısı
•BT Altyapısının Evrimi (devam)
• Bulut Bilişim: 2000 - günümüz
Firmaların ve bireylerin İnternet veya başka bir ağ üzerinden
bilgi işlem gücü ve yazılım uygulamaları elde ettikleri bir bilgi
işlem modelini ifade eder
En hızlı büyüyen bilgi işlem biçimi
AYHAN SERKAN ŞIK
17
BT
Altyapısı
B T A LT YA P I S I N IN
E V R İ M İ N D E K İ A Ş A M AL A R
AYHAN SERKAN ŞIK
18
9
02/12/2020
BT
Altyapısı
Ç OK K AT M A N L I B İ R
İ ST E M C İ / S U N U C U A Ğ I
( N -T I E R )
AYHAN SERKAN ŞIK
19
BT Altyapısı
•Altyapı evriminin teknoloji etkenleri
Moore yasası ve mikroişlemci gücü
• Bilgi işlem gücü 18 ayda bir ikiye katlanır
• Nanoteknoloji:
Transistörlerin boyutunu bir virüsün boyutuyla
karşılaştırılabilir boyuta küçültür
Yığın Dijital Depolama Yasası
◦ Her yıl depolanan veri miktarı iki katına çıkar
AYHAN SERKAN ŞIK
20
10
02/12/2020
BT Altyapısı
MOORE YASASI VE MİKRO İŞLEMCİ
PERFORMANSI
Küçük bir mikroişlemciye 2

milyardan fazla transistörü
paketlemek, işlem gücünü
katlanarak arttırmıştır. İşlem gücü
500.000 MIPS'nin üzerine çıktı
(millions of instructions per second,
saniyede milyonlarca talimat).
AYHAN SERKAN ŞIK
21
BT Altyapısı
DÜŞEN ÇİP MALİYETİ
Daha fazla transistörü daha az

alana yerleştirmek, transistör
maliyetini ve kullanıldıkları
ürünlerin maliyetini önemli
ölçüde düşürdü.
AYHAN SERKAN ŞIK
22
11
02/12/2020
BT Altyapısı
NANOTUBE ÖRNEKLERİ
Nanotüpler, bir insan saçından yaklaşık 10.000 kat daha ince

olan küçük tüplerdir. Rulo karbon altıgen tabakalardan
oluşurlar ve küçük teller olarak veya ultra ince elektronik
cihazlarda potansiyel kullanımları vardır ve çok güçlü elektrik
akımı iletkenleridir.
AYHAN SERKAN ŞIK
23
BT Altyapısı
VERİ DEPOLAMA MALİYETİ ÜSTEL
OLARAK DÜŞÜYOR 1950–2010
İlk manyetik depolama cihazı

1955'te kullanıldığından beri, bir
kilobayt veri depolama maliyeti
katlanarak düştü ve ortalama
olarak her 15 ayda bir harcanan her
bir dolar için dijital depolama
miktarı iki katına çıktı.
AYHAN SERKAN ŞIK
24
12
02/12/2020
BT Altyapısı
•Altyapı evriminin teknoloji etkenleri (devam)
Metcalfe Yasası ve ağ ekonomisi
• Bir ağın değeri veya gücü, ağ üyelerinin sayısının bir fonksiyonu
olarak katlanarak artar
• Ağ üyeleri arttıkça, daha fazla kişi onu kullanmak ister (ağ
erişimi talebi artar)
AYHAN SERKAN ŞIK
25
BT Altyapısı
Azalan iletişim maliyetleri ve İnternet
• Dünya çapında tahminen 1,5 milyar insanın İnternet erişimi var
• İletişim maliyetleri çok küçük bir sayıya düştüğünde ve 0'a
yaklaştıkça, iletişim ve bilgi işlem olanaklarının kullanımı
patlıyor
AYHAN SERKAN ŞIK
26
13
02/12/2020
BT Altyapısı
İNTERNET İLETİŞİM
MALİYETLERİNDE ÜSTEL DÜŞÜŞ
Internet nüfusunun artmasının bir

nedeni, İnternet bağlantısındaki hızlı
düşüş ve genel iletişim maliyetleridir.
İnternet erişiminin kilobit başına
maliyeti 1995'ten beri katlanarak
düşmüştür. Dijital abone hattı (DSL)
ve kablo modemler şu anda yaklaşık
2 sentlik bir perakende fiyatına bir
kilobit iletişim sağlıyor.
AYHAN SERKAN ŞIK
27
BT Altyapısı
Standartlar ve ağ etkileri
• Teknoloji standartları:
• Ürünlerin uyumluluğunu ve bir ağda iletişim kurma yeteneğini
belirleyen özellikler
• Güçlü ölçek ekonomilerini ortaya çıkarır ve üreticiler tek bir
standarda göre oluşturulan ürünlere odaklandıkça fiyatların
düşmesine neden olur
AYHAN SERKAN ŞIK
28
14
02/12/2020
Altyapı Bileşenleri
•BT Altyapısının 7 ana bileşeni vardır
1. Bilgisayar donanımı platformları
2. İşletim sistemi platformları
3. Kurumsal yazılım uygulamaları
4. Veri yönetimi ve depolama
5. Ağ / telekomünikasyon platformları
6. İnternet platformları
7. Danışmanlık sistemi entegrasyon hizmetleri
AYHAN SERKAN ŞIK
29
BT Altyapısı
BT ALTYAPISI EKOSİSTEMİ
Firmaya tutarlı bir BT altyapısı
sağlamak için koordine edilmesi
gereken yedi ana bileşen vardır.
Burada, her bileşen için önemli
teknolojiler ve tedarikçiler
listelenmiştir.
AYHAN SERKAN ŞIK
30
15
02/12/2020
•Bilgisayar donanımı platformları
İstemci makineleri
• Masaüstü bilgisayarlar, mobil cihazlar - PDA'lar, dizüstü
bilgisayarlar
Sunucular
• Yaprak sunucular: Rack’de tutulan ultra ince bilgisayarlar
AYHAN SERKAN ŞIK
31
•Bilgisayar donanımı platformları
Ana Bilgisayarlar (Mainframes)
• Binlerce blade (yaprak) sunucuya eşdeğer IBM ana bilgisayar
En iyi çip üreticileri: AMD, Intel, IBM
En iyi firmalar: IBM, HP, Dell, Sun Microsystems
AYHAN SERKAN ŞIK
32
16
02/12/2020
•İşletim Sistemi platformları
İşletim Sistemleri
• Sunucu seviyesinde: %75 Windows; %25 Unix ya da Linux
• İstemci Seviyesinde:
• %90 MS Windows
• El cihazları OS (Android, iOS)
• Bulut bilişim işletim sistemleri (Google’ın Chrome OS)
AYHAN SERKAN ŞIK
33
•Yeniye Dokunuş
Çoklu dokunuş teknolojisi hangi problemleri çözmüştür?
Çoklu dokunuş ara yüzlerinin avantaj ve dezavantajları nelerdir?
Nasıl kullanılır? Açıklayınız.
Çoklu dokunuş ara yüzünden faydalanan üç tane iş uygulaması
tanımlayınız
Eğer siz veya işletmeniz çoklu dokunuş ara yüzü sistemi veya
bilgisayarı kullanmayı düşünüyorsanız, hangi yönetim, örgüt ve
teknoloji sorunları ele alınmalıdır?
AYHAN SERKAN ŞIK
34
17
02/12/2020
•Veri yönetimi ve depolama
Veritabanı yazılımı:
• IBM (DB2), Oracle, Microsoft (SQL Server), Sybase (Adaptive
Server Enterprise), MySQL
Fiziksel veri depolama:
• EMC Corp (büyük ölçekli sistemler), Seagate, Maxtor, Western Digital
Depolama alanı ağları (SAN'lar):
Özel ağ üzerinde birden fazla depolama cihazı bağlayın
AYHAN SERKAN ŞIK
35
•Ağ / telekomünikasyon platformları
Telekomünikasyon hizmetleri
• Ses hatları ve internet erişimi için telekomünikasyon, kablo,
telefon şirketi ücretleri
• AT&T, Verizon
AYHAN SERKAN ŞIK
36
18
02/12/2020
•Ağ / telekomünikasyon platformları
Ağ işletim sistemleri:
• Windows Server, Novell, Linux, Unix
Ağ donanımı sağlayıcıları:
• Cisco, Alcatel-Lucent, Nortel, Juniper Networks
AYHAN SERKAN ŞIK
37
•Internet platformları
Şirket Web sitelerini desteklemek için donanım, yazılım,
yönetim hizmetleri (Web barındırma hizmetleri dahil) intranetler,
extranet
İnternet donanım sunucusu pazarı: Dell, HP / Compaq, IBM
Web geliştirme araçları / paketleri: Microsoft (FrontPage, .NET)
IBM (WebSphere) Sun (Java), bağımsız yazılım geliştiricileri:
Adobe, RealMedia
AYHAN SERKAN ŞIK
38
19
02/12/2020
•Danışmanlık ve sistem entegrasyon hizmetleri
Büyük firmalar bile yeni, karmaşık altyapı için tam kapsamlı destek
için kaynaklara sahip değil
Yazılım entegrasyonu: yeni altyapının eski sistemlerle çalışmasını
sağlamak
Eski sistemler: değiştirilemeyecek veya yeniden tasarlanamayacak
kadar maliyetli olan anabilgisayarlar için oluşturulan eski Test
Program Setleri
Accenture, IBM Global Services, EDS, Infosys, Wipro
AYHAN SERKAN ŞIK
39
Çağdaş Donanım Platformu

Eğilimleri
•Gelişen mobil dijital platform
Cep telefonları, akıllı telefonlar (BlackBerry, iPhone)
• Veri iletimi, Web'de gezinme, e-posta ve IM görevleri üstlendi
Netbook’lar
• Kablosuz iletişim ve temel bilgi işlem görevleri için optimize
edilmiş küçük, düşük maliyetli hafif dizüstü bilgisayarlar
Tabletler (iPad)
Ağ bağlantılı e-okuyucular (Kindle)
AYHAN SERKAN ŞIK
40
20
02/12/2020

Eğilimleri
•Şebeke (Grid) bilişim
Coğrafi olarak uzak bilgisayarları, işlem gücünü birleştirmek ve
sanal süper bilgisayar oluşturmak için tek bir ağa bağlar
Maliyet tasarrufu, hız, çeviklik sağlar
AYHAN SERKAN ŞIK
41

Eğilimleri
•Sanallaştırma
Tek bir fiziksel kaynağın birden çok kaynak olarak hareket
etmesine izin verir (yani, birden çok işletim sistemi örneğini
çalıştırır)
Donanım ve güç harcamalarını azaltır
Donanımın merkezileştirilmesini kolaylaştırır
AYHAN SERKAN ŞIK
42
21
02/12/2020

Eğilimleri
•Bulut bilişim
Ağ üzerinden alınan isteğe bağlı (yardımcı program) bilgi işlem
hizmetleri
Altyapı Hizmeti
Hizmet olarak platform
Hizmet olarak yazılım
AYHAN SERKAN ŞIK
43

Eğilimleri
•Bulut bilişim
Bulut herkese açık veya özel olabilir
Şirketlerin BT yatırımlarını en aza indirmesine izin verir
Dezavantajlar: Güvenlik endişeleri, güvenilirlik
AYHAN SERKAN ŞIK
44
22
02/12/2020

Eğilimleri
•Yeşil Bilgi İşlem
Bilgi işlem ve ağ donanımlarının üretimi, kullanımı, elden
çıkarılması için uygulamalar ve teknolojiler
AYHAN SERKAN ŞIK
45

Eğilimleri
•Otonom bilgi işlem
Yapılandırabilen, kırıldığında kendilerini iyileştirebilen ve
dışarıdan izinsiz girenlerden kendilerini koruyabilen sistemler
geliştirmek için endüstri çapında çaba
Kendi kendini güncelleyen antivirüs yazılımına benzer; Hem
Apple hem de Microsoft otomatik güncellemeleri kullanır
•Yüksek performanslı, güç tasarrufu sağlayan işlemciler
Çok çekirdekli işlemciler
AYHAN SERKAN ŞIK
46
23
02/12/2020

Eğilimleri
•Yeşil Bilgi İşlem İşletme için İyi midir?
Veri merkezi enerji tüketiminin neden olduğu iş ve sosyal sorunlar
nelerdir?
Bu sorunlar için ne gibi çözümler mevcuttur? Hangileri çevre
dostudur?
Bu çözümlerin işletmeye faydaları ve maliyetleri nelerdir?
Tüm işletmeler yeşil bilgi işlem (çevreci bilgi işlem)’e doğru hareket
etmeli midir? Neden?
AYHAN SERKAN ŞIK
47
Çağdaş Yazılım Platformu

Eğilimleri
•Linux ve açık kaynaklı yazılım
Açık kaynaklı yazılım: Programcılar topluluğu tarafından
üretilmiştir, ücretsiz ve kullanıcı tarafından değiştirilebilir
Linux: Açık kaynaklı yazılım işletim sistemi
AYHAN SERKAN ŞIK
48
24
02/12/2020

Eğilimleri
•Web için Yazılım
Java:
• Nesne yönelimli programlama dili
• İşletim sistemi, işlemciden bağımsız
Ajax:
• Eşzamansız JavaScript ve XML
• İstemci ve sunucunun, sayfanın yeniden yüklenmesine gerek
kalmadan küçük veri parçalarını değiş tokuş etmesine izin verir
AYHAN SERKAN ŞIK
49

Eğilimleri
•Web Servisleri / Ağ hizmetleri
Web standartlarını ve dillerini kullanarak bilgi alışverişinde
bulunan yazılım bileşenleri
XML: Genişletilebilir Biçimlendirme Dili/Extensible Markup
Language
• HTML'den daha güçlü ve esnek
• Etiketleme, bilgisayarların verileri otomatik olarak işlemesine
olanak tanır
AYHAN SERKAN ŞIK
50
25
02/12/2020

Eğilimleri
SOAP: Basit Nesne Erişim Protokolü/Simple Object Access
Protocol
• Uygulamaların verileri ve talimatları iletmesine olanak tanıyan
mesaj yapılandırma kuralları
WSDL: Web Hizmetleri Açıklama Dili/Web Services Description
Language
• Web hizmetini ve yeteneklerini açıklamak için çerçeve
AYHAN SERKAN ŞIK
51

Eğilimleri
UDDI: Evrensel Açıklama, Keşif ve Entegrasyon/Universal
Description, Discovery, and Integration
• Web hizmetlerini bulmak için dizin
AYHAN SERKAN ŞIK
52
26
02/12/2020

Eğilimleri
•SOA: Servis odaklı mimari
Çalışan bir yazılım uygulaması oluşturmak için birbiriyle iletişim
kuran bağımsız hizmetler kümesi
Yazılım geliştiricileri, gerektiğinde diğer uygulamaları bir araya
getirmek için bu hizmetleri diğer kombinasyonlarda yeniden
kullanır
• Örnek: basılı faturaların hesaplanması ve gönderilmesi için tüm
firmaya hizmet verecek bir "fatura hizmeti"
AYHAN SERKAN ŞIK
53

Eğilimleri
•SOA: Servis odaklı mimari
Dollar Rent A Car Firması
• Çevrimiçi rezervasyon sistemini Southwest Airlines'ın Web
sitesine bağlamak için Web hizmetlerini kullanır
AYHAN SERKAN ŞIK
54
27
02/12/2020

Eğilimleri
DOLLAR RENT A CAR FİRMASI WEB
SERVİSLERİNİ NASIL KULLANDI
Dollar Rent A Car, diğer şirketlerin bilgi

sistemleriyle "konuşmak" için standart
bir ara yazılım katmanı sağlamak için
Web hizmetlerini kullanır. Dollar Rent
A Car, her bir firmanın sistemlerine
ayrı bir bağlantı kurmak zorunda
kalmadan diğer şirketlerin bilgi
sistemlerine bağlanmak için bu Web
hizmetleri setini kullanabilir.
AYHAN SERKAN ŞIK
55

Eğilimleri
•Yazılım dış kaynak kullanımı ve bulut hizmetleri
Yazılım için üç harici kaynak:
1. Yazılım paketleri ve kurumsal yazılım
2. Yazılım dış kaynak kullanımı (yerel veya deniz aşırı)
• Yurtiçi:
• Öncelikle ara yazılım, entegrasyon hizmetleri, yazılım desteği için
• Açıkdeniz:
• Yeni program geliştirme için dış kaynak kullanımı artmasına
rağmen, öncelikli olarak daha düşük düzeyde bakım, veri girişi,
çağrı merkezleri için
AYHAN SERKAN ŞIK
56
28
02/12/2020

Eğilimleri
Yazılım için üç harici kaynak (devam):
3. Bulut tabanlı yazılım hizmetleri
• Hizmet olarak yazılım (SaaS)
• İnternet üzerinden Web tarayıcısı ile erişildi
• Bireyler için ücretsiz veya düşük maliyetli hizmetlerden iş ve kurumsal
yazılımlara kadar çeşitlilik gösterir
AYHAN SERKAN ŞIK
57

Eğilimleri
Yazılım için üç harici kaynak (devam):
3. Bulut tabanlı yazılım hizmetleri
• Kullanıcılar abonelik veya işlem başına ödeme yapar
• Örneğin. Salesforce.com
• Hizmet Seviyesi Sözleşmeleri (SLA'lar): hizmet sağlayıcılarla resmi
anlaşma
AYHAN SERKAN ŞIK
58
29
02/12/2020

Eğilimleri
FİRMA YAZILIMININ KAYNAKLARININ DEĞİŞTİRİLMESİ
2010 yılında ABD firmaları yazılıma 265 milyar doların
üzerinde harcama yapacak. Bunun yaklaşık yüzde 40'ı
(106 milyar dolar) ya firma çapında uygulamalar satan
kurumsal yazılım satıcılarından veya yazılım modüllerini
kiralayan veya satan bireysel uygulama hizmet
sağlayıcılarından olacak. Diğer bir yüzde 10 (10 milyar $),
SaaS satıcıları tarafından çevrimiçi bir bulut tabanlı hizmet
olarak sağlanacak.
AYHAN SERKAN ŞIK
59

Eğilimleri
Yazılım dış kaynak kullanımı ve bulut hizmetleri (devam):
Mashup'lar
• Haritalama yazılımını (Google Haritalar) yerel içerikle birleştirme gibi iki
veya daha fazla çevrimiçi uygulamanın kombinasyonları
App’ler (Uygulamalar)
• İnternette, bilgisayarınızda veya cep telefonunuzda çalışan küçük
yazılım parçaları
• iPhone, BlackBerry, Android
• Genellikle İnternet üzerinden teslim edilir
AYHAN SERKAN ŞIK
60
30
02/12/2020
Yönetim Sorunları
Platform ve altyapı değişikliğiyle başa çıkmak
Firmalar küçüldükçe veya büyüdükçe, BT'nin esnek ve ölçeklenebilir
olması gerekir
Ölçeklenebilirlik:
• Daha fazla sayıda kullanıcıya hizmet vermek için genişleme yeteneği
Mobil bilgi işlem ve bulut bilgi işlem için
• Bu yeni platformları yönetmek için yeni politikalar ve prosedürler
• Bulut çalıştıran ve yazılım dağıtan firmalarla sözleşmeli anlaşmalar
gereklidir
AYHAN SERKAN ŞIK
61
Yönetim Sorunları
Yönetim ve yönetişim
BT altyapısını kim kontrol ediyor?
BT departmanı nasıl organize edilmelidir?
• Merkezileştirilmiş
• Merkezi BT departmanı kararlar verir
• Merkezi olmayan
• İş birimi BT departmanları kendi kararlarını verir
Maliyetler bölümler, departmanlar arasında nasıl paylaştırılır?
AYHAN SERKAN ŞIK
62
31
02/12/2020
Yönetim Sorunları
Akıllı altyapı yatırımları yapmak
BT'ye harcanacak miktar karmaşık bir sorudur
• Kiraya karşı satın alma, dış kaynak kullanımı
Toplam sahip olma maliyeti (Total Cost of Ownership) (TCO)
modeli
• Doğrudan ve dolaylı maliyetleri analiz eder
• Donanım, yazılım toplam sahip olma maliyetinin yalnızca%
20'sini oluşturur
AYHAN SERKAN ŞIK
63
Yönetim Sorunları
Akıllı altyapı yatırımları yapmak
Toplam sahip olma maliyeti (Total Cost of Ownership) (TCO)
modeli
• Diğer maliyetler: Kurulum, eğitim, destek, bakım, altyapı,
kesinti süresi, alan ve enerji
• TCO, bulut hizmetlerinin kullanılması, donanım ve yazılım
kaynaklarının daha fazla merkezileştirilmesi ve
standartlaştırılması yoluyla azaltılabilir
AYHAN SERKAN ŞIK
64
32
02/12/2020
Yönetim Sorunları
BT altyapı yatırımı için rekabet gücü modeli
1. Firmanın hizmetleri için pazar talebi
2. Firmanın iş stratejisi
3. Firmanın BT stratejisi, altyapısı ve maliyeti
4. Bilgi teknolojisi değerlendirmesi
5. Rakip firma hizmetleri
6. Rakip firma BT altyapı yatırımları
AYHAN SERKAN ŞIK
65
Yönetim
Sorunları
BT ALTYAPISI İÇİN REKABET GÜCÜ MODELİ
"Şirketimiz BT altyapısına ne kadar harcamalı?"
sorusunu yanıtlamak için kullanabileceğiniz altı faktör
vardır.
AYHAN SERKAN ŞIK
66
33
09/12/2020
Yönetim
Bilişim
Sistemleri
SERKAN ŞIK
AYHAN SERKAN ŞIK
Dördüncü Kısım
İŞ ZEKASININ TEMELLERİ: VERİTABANLARI VE ENFORMASYON

YÖNETİMİ (CHP6)
AYHAN SERKAN ŞIK
1
09/12/2020
• Geleneksel bir dosyalama ortamında veri kaynaklarını yönetme
sorunlarının bir veritabanı yönetim sistemi tarafından nasıl
çözüldüğünü açıklama
• Bir veritabanı yönetim sisteminin (VTYS) ana yeteneklerini
belirleme ve değerini açıklama
• Önemli veritabanı tasarım ilkelerini bilme
AYHAN SERKAN ŞIK
• İş performansını ve karar vermeyi iyileştirmek için
veritabanlarından enformasyona erişmeye yönelik araçları ve
teknolojileri değerlendirme
• Bir firmanın veri kaynaklarının yönetiminde bilgi politikası, veri
yönetimi ve veri kalitesi güvencesinin rolünü değerlendirme
AYHAN SERKAN ŞIK
2
09/12/2020
RR Donneley Verilerine Hakim

Olmaya Çalışıyor
Sorun: Aşırı hızlı büyüme, enformasyon yönetiminde sorunlar
yarattı
Çözüm: Kuruluş çapında bir veri kümesi oluşturmak için Ana veri
yönetimi (Master Data Management, MDM)'yi kullanın ve gereksiz
veri tekrarlarını önleyin.
AYHAN SERKAN ŞIK
RR Donneley Verilerine Hakim

Olmaya Çalışıyor
Ana veri yönetimi (Master Data Management, MDM) R.R.
Donnelley gibi şirketlerin eski, eksik veya yanlış biçimlendirilmiş
verileri elimine etmesini sağlar.
Başarılı veri yönetiminde BT'nin rolünü gösterir.
Veri depolama ve organize etmede dijital teknolojinin rolünü
gösterir.
AYHAN SERKAN ŞIK
3
09/12/2020
Geleneksel Dosya Ortamında

Verileri Düzenleme
Dosya düzenleme terimleri ve kavramları
Veri Tabanı: İlgili dosyalar grubu
Dosya: Aynı türden kayıt grubu
Kayıt: İlgili alan grubu
Alan: Kelime (ler) veya sayı olarak karakter grubu
 Bir varlığı açıklar (kişi, yer, vb. üzerinde bilgi depoladığımız şey)
Nitelik: Varlığı tanımlayan her bir özellik veya kalite
 Örnek Nitelikler: Tarih veya Ders varlığına ait Notlar
AYHAN SERKAN ŞIK
Geleneksel Dosya
Ortamında
Verileri
Düzenleme
Veri Hiyerarşisi
Bir bilgisayar sistemi, verileri 0 veya

1'i temsil eden bit ile başlayan bir
hiyerarşi içinde düzenler. Bitler, bir
karakter, sayı veya sembolü temsil
edecek bir bayt oluşturacak şekilde
gruplanabilir. Baytlar bir alan
oluşturmak için gruplanabilir ve ilgili
alanlar bir kayıt oluşturmak için
gruplanabilir. Bir dosya oluşturmak
için ilgili kayıtlar toplanabilir ve ilgili
dosyalar bir veri tabanında
düzenlenebilir.
AYHAN SERKAN ŞIK
4
09/12/2020

Verileri Düzenleme
Geleneksel dosya ortamı sorunları (dosyalar farklı departmanlar
tarafından ayrı ayrı tutulur)
Veri tekrarı:
Birden çok dosyada yinelenen verilerin varlığı
Veri tutarsızlığı:
Aynı özniteliğin farklı değerlere sahip olması
AYHAN SERKAN ŞIK

Verileri Düzenleme
Geleneksel dosya ortamı sorunları (dosyalar farklı departmanlar
tarafından ayrı ayrı tutulur)
Program-veri bağımlılığı:
Programdaki değişiklikler, program tarafından erişilen verilerde
değişiklik gerektirdiğinde
Esneklik eksikliği
Zayıf güvenlik
Veri paylaşımı ve kullanılabilirlik eksikliği
AYHAN SERKAN ŞIK
10
5
09/12/2020
Geleneksel Dosya
Ortamında
Verileri
Düzenleme
Geleneksel Dosya İşlemi
Dosya işlemede geleneksel bir

yaklaşımın kullanılması, bir
şirketteki her bir işlevsel alanı özel
uygulamalar geliştirmeye teşvik
eder. Her uygulama, ana dosyanın
bir alt kümesi olması muhtemel
olan benzersiz bir veri dosyası
gerektirir. Ana dosyanın bu alt
kümeleri, veri tekrarına ve
tutarsızlığına, işlem esnekliği
kaybına ve boşa harcanan
depolama kaynaklarına yol açar.
AYHAN SERKAN ŞIK
11
Veri Yönetiminde Veritabanı

Yaklaşımı
Veri tabanı
Verileri merkezileştirerek ve tekrarlanan (gereksiz) verileri
kontrol ederek birçok uygulamaya hizmet eder
Veritabanı Yönetim Sistemi (VTYS – Database Management
Systems-DBMS)
Uygulamalar ve fiziksel veri dosyaları arasında bir arayüz gibidir
Verilerin mantıksal ve fiziksel görünümlerini ayırır
Geleneksel dosya ortamının sorunlarını çözer (ctd, next->)
AYHAN SERKAN ŞIK
12
6
09/12/2020

Yaklaşımı
Veritabanı Yönetim Sistemi (VTYS – Database Management
Systems-DBMS)
Geleneksel dosya ortamının sorunlarını çözer
Veri tekrarını kontrol eder
Tutarsızlığı ortadan kaldırır
Programları ve verileri ayırır
Kuruluşun verileri ve veri güvenliğini merkezi olarak
yönetmesini sağlar
AYHAN SERKAN ŞIK
13
Veri Yönetiminde
Veritabanı
Yaklaşımı
Çoklu Görünümlü İnsan

Kaynakları Veritabanı
Tek bir insan kaynakları
veritabanı, kullanıcının bilgi
gereksinimlerine bağlı olarak
birçok farklı veri görünümü
sağlar. Burada iki olası
görünüm gösterilmektedir; biri
bir sosyal yardım uzmanını için
ve bir diğeri de şirketin maaş
bordrosu departmanının bir
üyesi için.
AYHAN SERKAN ŞIK
14
7
09/12/2020

Yaklaşımı
İlişkisel VTYS
Verileri ilişkiler veya dosyalar olarak adlandırılan iki boyutlu
tablolar olarak temsil eder
Her tablo, varlık ve özniteliklerle ilgili verileri içerir
AYHAN SERKAN ŞIK
15

Yaklaşımı
Tablo: sütun ve satır ızgarası
 Satırlar (veri grupları-tuples): Farklı varlıklar (entity) için kayıtlar
 Alanlar (sütunlar): Varlık için özniteliği (attribute) temsil eder
 Anahtar alan: Her kaydı benzersiz şekilde tanımlamak için kullanılan
alan
 Birincil anahtar (Primary Key): Anahtar alanlar için kullanılan tablodaki
alan
 Yabancı anahtar (Foreign Key): Orijinal tablodan kayıtları tanımlamak
için ikinci tabloda arama alanı olarak kullanılan birincil anahtar
AYHAN SERKAN ŞIK
16
8
09/12/2020
Veri
Yönetiminde
Veritabanı
Yaklaşımı
İlişkisel Veritabanı Tabloları
İlişkisel bir veritabanı, verileri
iki boyutlu tablolar biçiminde
düzenler. Burada TEDARİKÇİ ve
PARÇA varlıkları için her bir
varlığı(ögeyi/entity) ve
özniteliklerini (attribute) nasıl
temsil ettiklerini gösteren
tablolar gösterilmiştir. Tedarikçi
Numarası, TEDARİKÇİ tablosu
için birincil anahtar ve PARÇA
tablosu için yabancı anahtardır.
AYHAN SERKAN ŞIK
17

Yaklaşımı
İlişkisel VTYS'nin Faaliyetleri (Operasyonları)
Kullanışlı veri kümeleri geliştirmek için kullanılan üç temel işlem
SELECT: Belirtilen kriterleri karşılayan tüm kayıtların veri alt
kümesini oluşturur
JOIN: Kullanıcıya tek tek tablolarda mevcut olandan daha fazla
bilgi sağlamak için ilişkisel tabloları birleştirir
PROJECT: Tabloda sütunların alt kümesini oluşturur, yalnızca
belirtilen bilgilerle tablolar oluşturur
AYHAN SERKAN ŞIK
18
9
09/12/2020
Veri
Yönetiminde
Veritabanı
Yaklaşımı
İlişkisel VTYS’nin Üç
Temel İşlemi
Seçme, birleştirme ve
yansıtma işlemleri, iki
farklı tablodaki verilerin
birleştirilmesini ve
yalnızca seçilen
özniteliklerin
görüntülenmesini sağlar.
(Şekil 6-5)
AYHAN SERKAN ŞIK
19

Yaklaşımı
Nesne Tabanlı VTYS (Object Oriented - OODBMS)
Veri ve prosedürleri nesneler olarak depolar
Nesneler grafikler, multimedya, Java uygulamaları (applet) olabilir
Çok sayıda işlemi işlemek için ilişkisel VTYS ile karşılaştırıldığında
nispeten yavaştır
Hibrit nesne ilişkisel VTYS: Hem Nesne Tabanlı VTYS (OODBMS) hem
de ilişkisel VTYS'nin yeteneklerini sağlar
AYHAN SERKAN ŞIK
20
10
09/12/2020

Yaklaşımı
Buluttaki veritabanları
Genel olarak, şirket içi veritabanlarından daha az işlevselliğe sahiptir
Örn: Amazon Web Hizmetleri, Microsoft SQL Azure
AYHAN SERKAN ŞIK
21

Yaklaşımı
Veritabanı Yönetim Sistemlerinin Yetenekleri
Veri tanımlama yeteneği: Veritabanı içeriğinin yapısını belirtir,
tablolar oluşturmak ve alanların özelliklerini tanımlamak için
kullanılır
Veri sözlüğü: Veri unsurlarının tanımlarını ve özelliklerini
depolayan otomatik veya kullanıcı tarafından girilen dosya
AYHAN SERKAN ŞIK
22
11
09/12/2020

Yaklaşımı
Veritabanı Yönetim Sistemlerinin Yetenekleri (devamı)
Veri işleme dili: Veritabanından veri eklemek, değiştirmek,
silmek, ve geri almak için kullanılır
Yapılandırılmış Sorgu Dili (Structured Query Language SQL)
Microsoft Access kullanıcı araçları sonrasında SQL komutlarına
çevirilir.
Birçok VTYS, gözde raporlar (Crystal Reports) oluşturmak için
rapor oluşturma yeteneklerine sahiptir
AYHAN SERKAN ŞIK
23
Veri Yönetiminde
Veritabanı
Yaklaşımı
Microsoft Access Veri Sözlüğü
Özellijkler,
Microsoft Access, bir veritabanındaki

her alanın boyutu, biçimi ve diğer
özellikleriyle ilgili enofrmasyonu
görüntüleyen temel bir veri sözlüğü
özelliğine sahiptir. TEDARİKÇİ
tablosunda tutulan bilgiler burada
görüntülenmektedir.
Tedarikçi_Numarası'nın solundaki
küçük anahtar simgesi, bunun bir
anahtar alan olduğunu gösterir.
AYHAN SERKAN ŞIK
24
12
09/12/2020
Veri Yönetiminde
Veritabanı
Yaklaşımı
ÖRNEK SQL (See-quell)

SORGUSU
Burada, 137 veya 150
numaralı parçalar için
tedarikçi seçme sorgusu
için SQL ifadeleri
gösterilmektedir. Şekil 6-
5 ile aynı sonuçlara sahip
bir liste üretirler.
AYHAN SERKAN ŞIK
25
Veri Yönetiminde
Veritabanı
Yaklaşımı
BİR ACCESS SORGUSU
Microsoft Access sorgu

oluşturma araçları kullanılarak
Şekil 6-7'deki sorgunun nasıl
oluşturulacağı gösterilmektedir.
Sorgu için kullanılan tabloları,
alanları ve seçim kriterlerini
gösterilmiştir
AYHAN SERKAN ŞIK
26
13
09/12/2020

Yaklaşımı
Veritabanları Tasarlama
Kavramsal (mantıksal) tasarım: İş açısından soyut model
Fiziksel tasarım: Doğrudan erişimli depolama cihazlarında
veritabanı nasıl düzenlenir?
AYHAN SERKAN ŞIK
27

Yaklaşımı
Tasarım süreci şunları tanımlar
Veri öğeleri arasındaki ilişkiler, yedek veritabanı öğeleri
İş gereksinimlerini, uygulama programlarının ihtiyaçlarını
karşılamak için veri öğelerini gruplamanın en verimli yolu
Normalleştirme
Gereksiz veri öğelerini ve kullanışsız çoktan çoğa ilişkileri en aza
indirmek için karmaşık veri gruplamalarını kolaylaştırma
AYHAN SERKAN ŞIK
28
14
09/12/2020

Yaklaşımı
SİPARIŞ (Normalleştirmeden önce)
Normalleştirilmemiş bir ilişki, tekrar eden grupları içerir. Örneğin,
her sipariş için birçok parça ve tedarikçi olabilir. Sadece bire bir
uygunluk Order_Number ile Order_Date arasında vardır
AYHAN SERKAN ŞIK
29
Veri Yönetiminde
Veritabanı
Yaklaşımı
SİPARIŞTEN OLUŞTURULMUŞ
NORMALLEŞMİŞ TABLOLAR
Normalleştirmeden sonra, orijinal

ORDER ilişkisi dört küçük ilişkiye
bölünmüştür. ORDER ilişkisi yalnızca
iki öznitelikle bırakılır ve LINE_ITEM
ilişkisi, ORDER_NUMBER ve
PART_NUMBER’dan oluşan birleşik
veya birleştirilmiş bir anahtara
sahiptir. (Şekil 6-10)
AYHAN SERKAN ŞIK
30
15
09/12/2020

Yaklaşımı
Varlık ilişki diyagramı
Veri modelini belgelemek için veritabanı tasarımcıları tarafından
kullanılır
Varlıklar arasındaki ilişkileri gösterir
Veritabanlarını dağıtma: Veritabanını birden fazla yerde saklama

Bölümlendirilmiş: Ayrı konumlar, veritabanının farklı bölümlerini
depolar
Çoğaltılmış: Merkezi veritabanının farklı konumlarda birebir kopyası
AYHAN SERKAN ŞIK
31

Yaklaşımı
VARLIK İLİŞKİ DİYAGRAMI
Bu şema, Şekil 6-10'daki veritabanını modellemek için

kullanılabilecek SUPPLIER, PART, LINE_ITEM ve ORDER
varlıkları arasındaki ilişkileri göstermektedir.
AYHAN SERKAN ŞIK
32
16
09/12/2020
İş Performansını ve Karar Vermeyi

Etkinleştirmek İçin Veritabanlarını
Kullanma
Çok büyük veritabanları ve sistemler özel yetenekler, araçlar
gerektirir
Büyük miktarda veriyi analiz etmek için
Verilere birden çok sistemden erişmek için
Üç temel teknik

Veri ambarları (Data Warehousing)
Veri madenciliği (Data Mining)
Web üzerinden dahili veritabanlarına erişim için araçlar
AYHAN SERKAN ŞIK
33

Kullanma
Veri ambarı:
 Birçok temel operasyonel işlem sisteminden (çekirdek operasyonel rapor sistemi?) mevcut
ve geçmiş verileri depolar
 Kuruluş genelinde kullanım için bilgileri birleştirir ve standartlaştırır, ancak veriler
değiştirilemez
 Veri ambarı sistemi sorgu, analiz ve raporlama araçları sağlar
Veri Martları:
 Veri ambarının alt kümesi
 Belirli kullanıcı popülasyonu tarafından kullanılmak üzere firma verilerinin özetlenmiş veya
son derece odaklanmış kısmı
 Genellikle tek bir konuya veya iş alanına odaklanır
AYHAN SERKAN ŞIK
34
17
09/12/2020
İş Performansını ve
Karar Vermeyi
Etkinleştirmek İçin
Veritabanlarını
Kullanma
BİR VERİ AMBARININ BİLEŞENLERİ
Veri ambarı, organizasyon içindeki

birden çok operasyonel sistemden
güncel ve geçmiş verileri çıkarır. Bu
veriler, dış kaynaklardan gelen
verilerle birleştirilir ve yönetim
raporlaması ve analizi için
tasarlanmış merkezi bir veri
tabanında yeniden düzenlenir.
Enformasyon dizini, kullanıcılara
depoda bulunan veriler hakkında
bilgi sağlar
AYHAN SERKAN ŞIK
35

Kullanma
İş zekası:
 Kullanıcıların daha iyi iş kararları vermesine yardımcı olmak için büyük miktarda
veriyi konsolide etmek, analiz etmek ve bunlara erişim sağlamak için araçlar
 Örneğin, Harrah’s Entertainment kumar profilleri geliştirmek ve en kârlı müşterileri
belirlemek için müşterileri analiz ediyor
 Temel araçlar şunları içerir:
 Veritabanı sorgulama ve raporlama yazılımı
 Çevrimiçi çözümlemeli (analitik) işleme (Online Analytical Processing, OLAP)
 Veri madenciliği
AYHAN SERKAN ŞIK
36
18
09/12/2020

Kullanma
Çevrimiçi analitik işleme (OLAP)
Çok boyutlu veri analizini destekler
Verileri birden çok boyut kullanarak görüntüleme
Bilginin her yönü (ürün, fiyatlandırma, maliyet, bölge, dönem)
farklı bir boyuttur
Örneğin, Haziran ayında Doğu'da diğer bölgelere kıyasla kaç
tane pul satıldı?
OLAP anlık sorgulara hızlı, çevrimiçi yanıtlar sağlar
AYHAN SERKAN ŞIK
37
Karar Vermeyi
Veritabanlarını
Kullanma
ÇOK BOYUTLU VERİ MODELİ

Gösterilen görünüm, bölgeye
karşı üründür. Küpü 90 derece
döndürürseniz, gösterilecek yüz,
ürüne karşı gerçek ve öngörülen
satışlardır. Küpü tekrar 90
derece döndürürseniz, bölgeye
karşı gerçek ve öngörülen
satışları karşılaştırırsınız. Diğer
görünümler de mümkündür.
AYHAN SERKAN ŞIK
38
19
09/12/2020

Kullanma
Veri madenciliği:
OLAP'tan daha fazla keşif odaklı
Gizli kalıpları, büyük veritabanlarındaki ilişkileri bulur ve
gelecekteki davranışları tahmin etmek için kurallar çıkarır
Örneğin, bire bir pazarlama kampanyaları için müşteri
verilerinde kalıplar bulmak veya karlı müşterileri belirlemek.
AYHAN SERKAN ŞIK
39

Kullanma
Veri madenciliği:
Veri madenciliğinden elde edilebilecek bilgi türleri
İlişkiler
Diziler
Sınıflandırma
Kümeleme
Tahmin
AYHAN SERKAN ŞIK
40
20
09/12/2020

Kullanma
Tahmine dayalı analiz
Olayların sonuçlarını tahmin etmek için veri madenciliği tekniklerini,
tarihsel verileri ve gelecekteki koşullarla ilgili varsayımları kullanır
Örneğin, bir müşterinin bir teklife yanıt verme olasılığı
Metin madenciliği (Text Mining)

Büyük yapılandırılmamış veri kümelerinden (ör. Depolanan e-
postalar) temel öğeleri çıkarır.
AYHAN SERKAN ŞIK
41

Kullanma
İşletmeler Metin Madenciliğinden Ne Öğrenebilirler?
Yapılandırılmamış verilerdeki artış işletmeler için ne gibi zorluklar
yaratıyor?
Metin madenciliği karar vermeyi nasıl geliştirir?
Metin madenciliği yazılımından en çok ne tür şirketler yararlanacak?
Metin madenciliği hangi yollarla kişisel bilgi gizliliğinin ihlal
edilmesine neden olabilir?
AYHAN SERKAN ŞIK
42
21
09/12/2020

Kullanma
Web madenciliği
 WWW'den faydalı modellerin ve bilgilerin keşfi ve analizi
 Örneğin, müşteri davranışını anlamak için, Web sitesinin etkinliğini
değerlendirmek vb.
 Web içeriği madenciliği
 Web sayfalarının içeriğinden elde edilen bilgiler
 Web yapısı madenciliği
 Örneğin, Web sayfasına ve web sayfasından bağlantılar
 Web kullanım madenciliği
 Web sunucusu tarafından kaydedilen kullanıcı etkileşim verileri.
AYHAN SERKAN ŞIK
43

Kullanma
Veritabanları ve Web
 Birçok şirket, bazı dahili veritabanlarını müşterilere veya iş ortaklarına sunmak için Web'i
kullanır.
 Tipik konfigürasyon şunları içerir:
 Web sunucusu
 Uygulama sunucusu / ara yazılım / CGI betikleri (script)
 Veritabanı sunucusu (DBM barındıran)
 Veritabanı erişimi için Web kullanmanın avantajları:
 Tarayıcı yazılımının kullanım kolaylığı
 Web arayüzü, veritabanında çok az değişiklik gerektirir veya hiç gerektirmez
 Sisteme Web arayüzü eklemek ucuz.
AYHAN SERKAN ŞIK
44
22
09/12/2020
Karar Vermeyi
Veritabanlarını
Kullanma
KURUM İÇİ VERİTABANLARINI

WEBE BAĞLAMA
Kullanıcılar, masaüstü
bilgisayarlarını ve Web tarayıcı
yazılımlarını kullanarak Web
aracılığıyla bir kuruluşun dahili
veritabanına erişir.
AYHAN SERKAN ŞIK
45
Veri Kaynaklarını Yönetme

Enformasyon politikası oluşturma
 Firmanın kuralları, prosedürleri, verileri paylaşma, yönetme, standartlaştırma rolleri
 Veri yönetimi:
 Verileri yönetmek için belirli politika ve prosedürlerden sorumlu firma işlevi
 Veri yönetişimi:
 Kurumsal verilerin geçerliliğini, kullanılabilirliğini, bütünlüğünü ve güvenliğini, özellikle
devlet düzenlemeleriyle ilgili olduğu için yönetmeye yönelik politikalar ve süreçler
 Veritabanı yönetimi:
 Veritabanını tanımlama, organize etme, uygulama, sürdürme; veritabanı tasarımı ve
yönetimi grubu tarafından gerçekleştirilir
AYHAN SERKAN ŞIK
46
23
09/12/2020

Veri kalitesinin sağlanması
Fortune 1000 şirket veritabanlarındaki kritik verilerin% 25'inden
fazlası hatalı veya eksik
Veri kalitesi sorunlarının çoğu hatalı girdiden kaynaklanır
Yeni veritabanı oluşturulmadan önce şunları yapmamız gerekir:
Hatalı verileri tanımlama ve düzeltme
Veritabanı çalışmaya başladıktan sonra verileri düzenlemek için
daha iyi rutinler oluşturma
AYHAN SERKAN ŞIK
47

Veri kalitesi denetimi:
 Bir bilgi sistemindeki verilerin doğruluğu ve eksiksizlik düzeyinin yapılandırılmış
araştırması
 Veri dosyalarından anket örnekleri veya
 Son kullanıcılara kalite algıları için anket yapın
 Veri temizleme
 Yanlış, eksik, yanlış biçimlendirilmiş veya gereksiz verileri tespit etmek ve
düzeltmek için yazılım
 Ayrı bilgi sistemlerinden gelen farklı veri kümeleri arasında tutarlılığı zorunlu
kılar
AYHAN SERKAN ŞIK
48
24
09/12/2020

Kullanma
KREDİ BÜROLARI HATALARI – BBÜYÜK HALK SORUNLARI
Kredi bürolarının veri kalitesi sorunlarının kredi büroları, borç
verenler ve bireyler için iş etkisini değerlendirin.
Kredi bürolarının veri kalitesi sorunları nedeniyle ortaya çıkan etik
sorunlar var mı?
Kredi bürolarının veri kalitesi sorunlarından sorumlu kişileri,
organizasyonu ve teknoloji faktörlerini analiz edin.
Bu sorunları çözmek için ne yapılabilir?
AYHAN SERKAN ŞIK
49
25
Yönetim
Bilişim
Sistemleri
S ERK AN Ş I K
AYHAN SERKAN ŞIK

Beşinci Kısım
TELEKOMÜNİKASYON, İNTERNET VE KABLOSUZ TEKNOLOJİ

(CHP7)
AYHAN SERKAN ŞIK

• Telekomünikasyon ağlarının ve temel ağ teknolojilerinin temel

bileşenleri nelerdir?
• Ana telekomünikasyon iletim ortamları ve ağ türleri nelerdir?
• İnternet ve İnternet teknolojisi nasıl çalışır ve iletişimi ve e-ticareti
nasıl destekler?
• Kablosuz ağ, iletişim ve İnternet erişimi için temel teknolojiler ve
standartlar nelerdir?
• Radyo frekansı tanımlama (RFID) ve kablosuz sensör ağları iş için
neden değerlidir?
AYHAN SERKAN ŞIK

Hyundai Heavy Industries, Kablosuz Bir Tersane Oluşturuyor
Sorun: Gemi inşa alanı çok büyük (4,2 milkare) ve envanteri gerçek
zamanlı olarak izlemek için karmaşık, bu da verimliliği sınırlıyor
Çözüm: KT Corp tarafından radyo sensörleri (RFID), dizüstü bilgisayarlar,
cep telefonları, Web kameraları kullanılarak oluşturulmuş yüksek hızlı
kablosuz ağ
Sunum, Gösterge:
oÇağdaş ağ teknolojisinin sunduğu güçlü yetenekler ve çözümler
o Envanteri izlemek için radyo sensor teknolojilerinin kullanılması
AYHAN SERKAN ŞIK

Günümüz İş Dünyasında Telekomünikasyon ve Ağ
❑Ağ ve İletişim Eğilimleri

➢ Yakınsama:
▪ İnternet standartlarını kullanarak tek bir dijital ağa dönüşen telefon ağları ve
bilgisayar ağları
▪ Ör. Ses hizmeti sağlayan kablo şirketleri
➢ Genişbant:
▪ ABD'deki İnternet kullanıcılarının% 60'ından fazlası geniş bant erişimine
sahiptir
➢ Geniş bant kablosuz:
▪ Ses ve veri iletişiminin yanı sıra İnternet erişimi, geniş bantlı kablosuz
platformlar üzerinden giderek daha fazla yer almaktadır.
AYHAN SERKAN ŞIK
❑Bilgisayar ağı nedir? ▪ Hub veya anahtar
➢ İki veya daha fazla bağlı ➢ Yönlendiriciler (Routers)

bilgisayar ▪ Veri paketlerini farklı ağlar
üzerinden yönlendirmek için
➢ Basit ağdaki ana bileşenler kullanılan cihaz, gönderilen
verilerin doğru adrese
▪ İstemci bilgisayar ulaşmasını sağlar
▪ Sunucu bilgisayarı
▪ Ağ arayüzleri (NIC'ler)
▪ Bağlantı ortamı
▪ Ağ işletim sistemi
AYHAN SERKAN ŞIK

Günümüz İş
Dünyasında
Telekomünikasyon
ve Ağ
BASİT BİR BİLGİSAYAR AĞININ

BİLEŞENLERİ
Burada gösterilenler, bilgisayarlar,

özel bir sunucu bilgisayarında
bulunan bir ağ işletim sistemi,
cihazları bağlayan kablo (kablolar),
ağ arayüz kartları (NIC'ler), anahtarlar
ve bir yönlendiriciden oluşan çok
basit bir bilgisayar ağıdır.
AYHAN SERKAN ŞIK

❑Büyük şirketlerde ağ bileşenleri ➢ Mobil kablosuz LAN'lar (Wi-Fi

ağları)
➢ Firma çapında kurumsal ağa
bağlı yüzlerce yerel alan ağı ➢ Video konferans sistemi
(LAN) ➢ Telefon ağı
➢ Çeşitli güçlü sunucular ➢ Kablosuz cep telefonları
▪ İnternet sitesi
▪ Kurumsal intranet, extranet
▪ Arka uç sistemleri
AYHAN SERKAN ŞIK

Günümüz İş
Dünyasında
Telekomünikasyon ve
Ağ
KURUMSAL AĞ ALTYAPISI
Günümüzün kurumsal ağ altyapısı,

genel anahtarlı telefon ağından
İnternet'e, çalışma gruplarını,
departmanları veya ofis katlarını
birbirine bağlayan kurumsal yerel
alan ağlarına kadar birçok farklı
ağın bir koleksiyonudur.
AYHAN SERKAN ŞIK

❑Anahtar ağ teknolojileri
➢ İstemci / sunucu bilgi işlem
▪ Dağıtılmış bilgi işlem modeli
▪ Ağ sunucusu bilgisayarı tarafından kontrol edilen ağ üzerinden bağlanan
istemciler
▪ Sunucu, ağ için iletişim kurallarını belirler ve her istemciye bir adres sağlar,
böylece diğerleri onu ağda bulabilir
▪ Büyük ölçüde merkezi ana bilgisayar hesaplamasının yerini aldı
▪ İnternet: İstemci / sunucu hesaplamasının en büyük uygulaması
AYHAN SERKAN ŞIK

❑Anahtar ağ teknolojileri (devamı)

➢ Paket değiştirme
▪ Dijital mesajları paketlere (paketlere) dilimleme, mevcut olduklarında farklı
iletişim yolları boyunca paketler gönderme ve ardından paketleri hedefte
yeniden birleştirme yöntemi
▪ Önceki devre anahtarlamalı ağlar, tam noktadan noktaya devrenin montajını
gerektiriyordu
▪ Paket anahtarlama, ağın iletişim kapasitesinin daha verimli kullanılması
AYHAN SERKAN ŞIK

Günümüz İş
Dünyasında
Telekomünikasyon
ve Ağ
PAKETLİ-ANAHTARLI AĞLAR VE
PAKET İLETİŞİMLERİ
Veriler, çeşitli iletişim kanalları

üzerinden bağımsız olarak
iletilen ve son hedeflerinde
yeniden birleştirilen küçük
paketler halinde gruplandırılır.
AYHAN SERKAN ŞIK

❑Anahtar ağ teknolojileri ▪ TCP / IP için Savunma Bakanlığı

referans modeli
(devamı)
o Dört katman
➢ TCP/IP ve bağlantı
1. Uygulama katmanı
▪ Bilgisayarlar arasında bağlantı
2. Taşıma katmanı
protokoller aracılığı ile etkinleştirilir
▪ Protokoller: İki nokta arasında bilgi 3. İnternet katmanı
aktarımını yöneten kurallar 4. Ağ arayüz katmanı
▪ İletim Kontrol Protokolü / İnternet
Protokolü (TCP / IP)
o İnternetin temelini oluşturan
ortak dünya standardı
AYHAN SERKAN ŞIK
Günümüz İş
Dünyasında
Telekomünikasyon
ve Ağ
İLETİM KONTROL PROTOKOLÜ

/ İNTERNET PROTOKOLÜ (TCP /
IP) REFERANS MODELİ
Bu şekil, iletişim için TCP / IP

referans modelinin dört
katmanını göstermektedir
AYHAN SERKAN ŞIK

❑Sinyaller: dijital ve analog ▪ Metropolitan ve Geniş Alan Ağları

(Wide Area Networks)
➢ Modem: Difital sinyalleri analog ❖ WAN
biçime dönüştürür
❖ MAN
➢ Ağ tipleri
▪ Yerel Alan Ağları (Local Area
Networks, LAN)
❖ Kampüs Alan Ağları
❖ Peer to Peer (P2P)
❖ Topolojiler (yıldız, otobüs, yüzük)
AYHAN SERKAN ŞIK

Günümüz İş
Dünyasında
Telekomünikasyon
ve Ağ
MODEMİN FONKSİYONLARI
Modem, dijital sinyalleri

analog forma çeviren (ve tersi)
bir cihazdır, böylece
bilgisayarlar telefon ve kablo
ağları gibi analog ağlar
üzerinden veri iletebilir.
AYHAN SERKAN ŞIK

Günümüz İş
Dünyasında
Telekomünikasyon ve
Ağ
AĞ TOPOLOJİLERİ
AYHAN SERKAN ŞIK

❑Fiziksel iletim ortamı ➢ Kablosuz iletim ortamı ve cihazları

▪ Mikrodalga
➢ Bükülmüş tel (modemler)
▪ Uydular
➢ Koaksiyel kablo
▪ Cep telefonları
➢ Fiber optik ve optik ağlar
➢İletim hızı (hertz, bant genişliği)
▪ Yoğun dalga boyu bölmeli
çoğullama (DWDM)
AYHAN SERKAN ŞIK

Küresel İnternet
❑İnternet nedir?
❑Internet Adresleme ve Mimarisi
➢ DNS
▪ Hiyerarşik yapı
▪ Üst düzey alanlar
➢ İnternet Mimarisi ve Yönetişimi
▪ Resmi yönetim yok
➢Geleceğin İnterneti: IPv6 ve Internet2
AYHAN SERKAN ŞIK

Küresel İnternet
❑İnternet Hizmetleri
➢ E-posta
➢ Konuşma, anlık mesajlaşma
➢ Haber grupları
➢ WWW
➢ VoIP
➢ VPN
AYHAN SERKAN ŞIK

Küresel İnternet
❑WWW
➢ HTML
➢ HTTP
➢ URL
➢ Web Sunucuları
➢ Arama Motorları
➢ Alışveriş Botları
AYHAN SERKAN ŞIK

Küresel İnternet
❑Web 2.0 ➢ Bu özelliklerin arkasındaki

teknolojiler ve hizmetler
➢ Dört tanımlayıcı özellik
▪ Bulut bilişim
▪ Etkileşim
▪ Bloglar / RSS
▪ Gerçek zamanlı kullanıcı kontrolü
▪ Mashup'lar ve widget'lar
▪ Sosyal katılım
▪ Wiki'ler
▪ Kullanıcı tarafından oluşturulan
içerik ▪ Sosyal ağlar
AYHAN SERKAN ŞIK

Küresel İnternet
❑Web 3.0 – Anlamsal Web
AYHAN SERKAN ŞIK

Küresel İnternet
❑Hücresel Sistemler
AYHAN SERKAN ŞIK

05/01/2021
Yönetim
Bilişim
Sistemleri
SERKAN ŞIK
AYHAN SERKAN ŞIK
Beşinci Kısım
E-TİCARET: DİJİTAL PAZARLAR, DİJİTAL ÜRÜNLER

(CHP10)
AYHAN SERKAN ŞIK
1
05/01/2021
• E-ticaretin, dijital pazarların ve dijital ürünlerin benzersiz özellikleri

nelerdir?
• Başlıca e-ticaret iş ve gelir modelleri nelerdir?
• E-ticaret pazarlamayı nasıl değiştirdi?
• E-ticaret, işletmeler arası işlemleri nasıl etkiledi?
• Mobil ticaretin iş dünyasındaki rolü nedir ve en önemli m-ticaret
uygulamaları nelerdir?
• Bir e-ticaret Web sitesi oluştururken hangi konular ele alınmalıdır?
AYHAN SERKAN ŞIK
4FOOD: Burger Satıcıları Sosyalleşiyor
Sorun: Kalabalık alanlarda (Manhattan) bir burger restoranının hizmetlerini

farklılaştırma
 Çözüm: Pazarlama ve hizmetler için sosyal ağ ve kitle kaynak kullanımından
yararlanın
o İPad üzerinden çevrimiçi sipariş verme
o Müşteriler kendi sandviçlerini oluşturabilir ve adlandırabilir
o Twitter, Facebook, Foursquare entegrasyonu
Sunum, Yeni ürünler ve hizmetler oluşturmak için bilgi sistemlerinin kullanımı

Gösterge: Sosyal ağ teknolojilerinin pazarlama aracı olarak kullanılması
AYHAN SERKAN ŞIK
2
05/01/2021
E-Ticaret ve Internet
Bugün e-ticaret:
 Ticari işlem yapmak için İnternet ve Web'in kullanılması; dijital olarak
etkinleştirilen işlemler
 1995'te başladı ve katlanarak büyüdü, durgunlukta bile büyüyor
 Dot-com balon patlamasından kurtulan ve şimdi gelişen şirketler
 E-ticaret devrimi hala erken aşamalarında
AYHAN SERKAN ŞIK
E-Ticaret
ve Internet
E-Ticaretin Gelişimi
 Perakende e-ticaret gelirleri, ciddi
şekilde yavaşladıkları 2008–2009
durgunluğuna kadar yılda yüzde 15–25
büyüdü. 2010 yılında, e-ticaret gelirleri
yıllık tahmini yüzde 12 oranında
yeniden büyüyor.
AYHAN SERKAN ŞIK
3
05/01/2021
E-ticaret neden farklı - 8 benzersiz özellik

1. Her yerde olma
 İnternet / Web teknolojisi her yerde mevcuttur: işte, evde vb. Her
zaman.
 Etki:
 Pazar yerleri, geçici, coğrafi konumlarından kaldırılarak "pazar
alanı" haline geldi
 Gelişmiş müşteri rahatlığı ve düşük alışveriş maliyetleri
AYHAN SERKAN ŞIK

2. Evrensel/Global Erişim
 Teknoloji, dünya çapında ulusal sınırları aşıyor
 Etki:
 Kültürel ve ulusal sınırları aşan ticaret sorunsuz ve
değiştirilmeden mümkün
 Pazaralanı, potansiyel olarak dünya çapında milyarlarca
tüketiciyi ve milyonlarca işletmeyi içerir
AYHAN SERKAN ŞIK
4
05/01/2021

3. Evrensel Standartlar
 Bir dizi teknoloji standardı: İnternet standartları
 Etki:
 Farklı bilgisayar sistemleri birbirleriyle kolayca iletişim kurar
 Daha düşük pazara giriş maliyetleri - tüccarların malları
piyasaya sürmek için ödemesi gereken maliyetler
 Tüketicilerin arama maliyetlerini azaltma — uygun ürünleri
bulmak için gereken çaba
AYHAN SERKAN ŞIK

4. Zenginlik (içerik ve etkinlik açısından)
 Video, ses ve metin mesajlarını destekler
 Etki:
 Çok sayıda insana aynı anda metin, ses ve video içeren
zengin mesajlar iletmek mümkündür
 Video, ses ve metin pazarlama mesajları, tek bir pazarlama
mesajı ve tüketici deneyimine entegre edilebilir
AYHAN SERKAN ŞIK
10
5
05/01/2021

5. Etkileşim
 Teknoloji kullanıcıyla etkileşim yoluyla çalışır
 Etki:
 Tüketiciler, deneyimlerini dinamik olarak kişiye göre
ayarlayan bir diyalog kurdu
 Tüketici, malların pazara sunulması sürecinde ortak katılımcı
oldu
AYHAN SERKAN ŞIK
11

6. Enformasyon yoğunluğu
 Bilgi yoğunluğunda büyük artışlar - tüm piyasa katılımcıları için
mevcut olan toplam bilgi miktarı ve kalitesi
 Etki:
 Daha fazla fiyat şeffaflığı
 Daha fazla maliyet şeffaflığı
 Tüccarların fiyat ayrımcılığına girmesini sağlama
AYHAN SERKAN ŞIK
12
6
05/01/2021

7. Kişiselleştirme/Özelleştirme
 Teknoloji mesajların ve ürünlerin düzenlenmesine/
değiştirilmesine izin verir
 Etki:
 Kişiselleştirilmiş mesajlar gruplara olduğu gibi kişilere de
atılabilir
 Ürün ve hizmetler bireysel tercihlere göre özelleştirilebilir
AYHAN SERKAN ŞIK
13

8. Sosyal teknoloji
 Teknoloji kullanıcının içerik ve sosyal ağ oluşturmasını destekler
 Etki:
 Yeni İnternet sosyal ve iş modelleri, kullanıcı içeriği
oluşturma ve dağıtımına olanak tanır ve sosyal ağları
destekler
AYHAN SERKAN ŞIK
14
7
05/01/2021
E-ticarette temel kavramlar

Dijital pazarlar
 Enformasyon asimetrisini
 Arama maliyetlerini
 Menü maliyetlerini azaltır
 Fiyat farklılaşmasını
 Dinamik fiyatlandırmayı
 Aracılığı ortadan kaldırmayı destekler
AYHAN SERKAN ŞIK
15
E-Ticaret
ve Internet
Aracının Kaldırılmasının
Tüketiciye Faydası
 Tipik dağıtım kanalı, her biri bir kazak
gibi bir ürünün nihai maliyetini artıran
birkaç ara katmana
sahiptir. Katmanların kaldırılması,
tüketiciye nihai maliyeti düşürür.
AYHAN SERKAN ŞIK
16
8
05/01/2021
E-ticarette temel kavramlar
Dijital ürünler
 Dijital ağlarda sunulabilecek ürünler
 Örn: Müzik parçaları, cideo, yazılım, kitap, gazete
 İlk birimi üretmenin maliyeti neredeyse tüm ürün maliyetidir: 2. birimin
marjinal maliyeti yaklaşık sıfırdır
 İnternet üzerinden teslimat maliyetleri çok düşük
 Pazarlama maliyetleri aynı kalır; oldukça değişken fiyatlandırma
 Dijital ürünlere sahip endüstriler devrim niteliğinde değişiklikler geçiriyor
(yayıncılar, plak etiketleri, vb.)
AYHAN SERKAN ŞIK
17
E-Ticaret: İşletme ve Teknoloji
E-ticaret türleri
İşletmeden tüketiciye (B2C) (Business-to-consumer)
İşletmeden İşletmeye (B2B) (Business-to-
business)
Tüketiciden tüketiciye (C2) (Consumer-to-
Business)
Mobil Ticaret (m-commerce)
AYHAN SERKAN ŞIK
18
9
05/01/2021
E-ticaret iş modelleri
Portal
E-ticaret
İçerik sağlayıcı
İşlem Aracısı
Pazar Yaratıcısı
Servis sağlayıcı
Topluluk Sağlayıcı
AYHAN SERKAN ŞIK
19
E-ticaret gelir modelleri

Reklam
Satış
Abonelik
Ücretsiz
İşlem ücreti
Ortaklık
AYHAN SERKAN ŞIK
20
10
05/01/2021

En popüler Web 2.0 Hizmeti: Sosyal Ağ
Sosyal ağ siteleri afiş reklamlar, kullanıcı tercih bilgileri ve müzik, videolar ve e-kitaplar
satar
Sosyal alışveriş siteleri
Arkadaşlarınla alışveriş fikirlerini paylaşma
Kalabalık bilgeliği/kitle kaynak kullanımı
Çok sayıda insan, konular ve ürünler hakkında tek bir kişiden daha iyi kararlar
verebilir
Tahmin piyasaları:
Belirli sonuçlara ilişkin eşler arası bahis pazarları (seçimler, satış rakamları, yeni
ürünler için tasarımlar)
AYHAN SERKAN ŞIK
21
E-ticaret pazarlaması
 İnternet, pazarlamacılara müşterileri tanımlamanın ve onlarla
iletişim kurmanın yeni yollarını sunar
 Uzun kuyruklu pazarlama: Ucuza geniş bir kitleye ulaşma
yeteneği
 Davranışsal hedefleme: Binlerce Web sitesindeki bireylerin
çevrimiçi davranışlarını izleme
 Reklam biçimleri arasında arama motoru pazarlamacılığı,
görüntülü reklamlar, zengin medya ve e-posta bulunur
AYHAN SERKAN ŞIK
22
11
05/01/2021
Web sitesi
kişiselleştiril
mesi
Firmalar, bireysel
kullanıcılara özel ilgi gösteren
ürün veya hizmetler için içerik
veya reklamlar görüntüleyen,
müşteri deneyimini iyileştiren
ve ek değer yaratan benzersiz
kişiselleştirilmiş Web sayfaları
oluşturabilir.
AYHAN SERKAN ŞIK
23

İşletmeden İşletmeye e-ticaret
 Elektronik veri değişimi (EDI)
 Faturalar, satın alma siparişleri gibi standart işlemlerin bilgisayardan
bilgisayara değişimi
 Başlıca endüstriler, o endüstri için elektronik belgelerin yapısını ve bilgi
alanlarını tanımlayan EDI standartlarına sahiptir.
 Daha fazla şirket, diğer firmalara bağlanmak için özel ağlardan giderek daha
fazla uzaklaşarak İnternete geçiş yapıyor.
 Örneğin, Tedarik: İşletmeler artık en düşük maliyetli tedarikçileri bulmak,
tedarikçi ürünlerinin çevrimiçi kataloglarını aramak, tedarikçilerle pazarlık
yapmak, sipariş vermek vb. İçin İnternet'i kullanabilir.
AYHAN SERKAN ŞIK
24
12
05/01/2021

 Özel endüstriyel ağlar
 Tedarikçileri, distribütörleri ve diğer önemli iş ortakları ile bağlantı kurmak için
extranet kullanan büyük firma
 Alıcıya ait
 Aşağıdakilerin paylaşılmasına izin verir:
 Ürün tasarımı ve geliştirme
 Pazarlama
 Üretim çizelgeleme ve envanter yönetimi
 Yapılandırılmamış iletişim (grafikler ve e-posta)
AYHAN SERKAN ŞIK
25

 Net pazaryerleri (e-hub’lar)
 Birçok alıcı ve satıcı için tek Pazar
 Sektöre ait veya bağımsız aracıya ait
 İşlem ücretlerinden ve diğer hizmetlerden gelir elde edinir
 Müzakere, açık artırma, RFQ'lar veya sabit fiyatlar yoluyla oluşturulan fiyatları
kullanır
 Doğrudan veya dolaylı mallara odaklanabilir
 Dikey veya yatay pazar yerleri olabilir
AYHAN SERKAN ŞIK
26
13
05/01/2021

 Mal değişimi
 Bağımsız olarak sahip olunan üçüncü taraf Net ticaret siteleri
 Spot satın alma için binlerce tedarikçiyi ve alıcıyı bir araya getirin
 Tipik olarak tek sektöre yönelik doğrudan ürünler için dikey pazarlar
sağlar (gıda, elektronik)
 E-ticaretin ilk yıllarında çoğaldı; çoğu başarısız oldu
 Rekabetçi teklif verme fiyatları düşürdü ve alıcılarla veya hizmetlerle
fiyatları düşürmeye değer kılmak için uzun vadeli ilişkiler sunmadı
AYHAN SERKAN ŞIK
27
Mobil Dijital Platform ve Mobil E-ticaret
M-ticaret
 M-ticaret, toplam e-ticaret işlemlerinin küçük bir bölümünü temsil
etse de, gelir istikrarlı bir şekilde artıyor
 Konum tabanlı hizmetler
 Bankacılık ve Finans hizmetleri
 Kablosuz reklamcılık ve perakendecilik
 Oyunlar ve eğlence
AYHAN SERKAN ŞIK
28
14
05/01/2021
Konsolide
mobil ticaret
gelirleri
AYHAN SERKAN ŞIK
29
Bir E-ticaret Web Sayfası Kurmak
Aşağıdakiler hakkında karar vermek için gerekli becerilere sahip bir

ekip oluşturmak:
 Teknoloji
 Site tasarımı
 Sosyal ve enformasyon politikalaarı
 Donanım, yazılım ve telekomünikasyon alt yapısı
 Müşteri istekleri sitenin teknoloji ve tasarımlarını yönlendirmeli
AYHAN SERKAN ŞIK
30
15
05/01/2021
İş kararları teknolojiyi yönlendirir – teknoloji kararları değil

 İş hedefleri
 Sitenin sahip olması gereken beceriler
 Örn: Bir işlemin ödemesini gerçekleştirmek
 Sistem işlevselliği
 Hedefine ulaşmak için teknolojik yetenek
 Örn: Alışveriş kartı ya da diğer ödeme sistemleri
 Enformasyon gereksinimleri
 Örn: Güvenli kredi kartı işlemi teminatı, çoklu ödeme seçenekleri
AYHAN SERKAN ŞIK
31
Web sitesi oluşturmada alternatifler

 Tamamen şirket içinde
 Karışık sorumluluk
 Tamamen dış kaynaklı
 Ortak yerleşim
 Web sitesi bütçeleri

 Birkaç bin ila milyonlarca / yıl
 Bütçenin% 50'si sistem bakımı ve içerik oluşturmadır
AYHAN SERKAN ŞIK
32
16
13/01/2021
Yönetim
Bilişim
Sistemleri
SERKAN ŞIK
AYHAN SERKAN ŞIK
Altıncı Kısım
BİLGİ SİSTEMLERİNDE ETİK VE SOSYAL KONULAR

(CHP4)
AYHAN SERKAN ŞIK
1
13/01/2021
• Bilgi sistemleri hangi etik, sosyal ve politik sorunlar ortaya

çıkarır?
• Etik kararlara rehberlik etmek için hangi spesifik davranış
ilkeleri kullanılabilir?
• Çağdaş bilgi sistemleri teknolojisi ve İnternet, bireysel
mahremiyetin ve fikri mülkiyetin korunmasında neden
zorluklar yaratıyor?
• Bilgi sistemleri günlük yaşamı nasıl etkiledi?
AYHAN SERKAN ŞIK
Yaşlı Topluluklar için Teknolojilerin Kullanımıyla Karşılaşılan Etik

Sorunlar
Sorun: Mahremiyeti ihlal etmeden yaşlı topluma uygun bakım sağlama arzusu
Çözüm: “Akıllı Ev” teknolojisi gelecek nesillerin yaşlanırken evlerinde kalmasını
sağlama
Teknolojinin kültürel ve sosyal olarak bu nesil için kabul edilebilir

olmasını sağlama
Bilgi organize etme ve dağıtmada BT'nin rolünü gösterme
Çevrimiçi bilgi toplamanın doğasında bulunan etik soruları örnekleme
AYHAN SERKAN ŞIK
2
13/01/2021
Sistemlerle İlgili Etik ve Sosyal Sorunları Anlamak
Son zamanlarda iş dünyasında başarısız etik yargı vakaları

 Lehman Brothers, Mineral Yönetim Hizmeti, Pfizer
 Birçoğunda, kararları kamu denetiminden gizlemek için kullanılan
bilgi sistemleri
 Etik
 Özgür, ahlaki failler olarak hareket eden bireylerin davranışlarını
yönlendirmek üzere seçimler yapmak için kullandıkları doğru ve
yanlış ilkeleri
AYHAN SERKAN ŞIK
Bilgi sistemleri ve etik

 Bilgi sistemleri, aşağıda belirtilen alanlarda fırsatlar yarattığı için
yeni etik sorular ortaya çıkarır:
 Mevcut güç, para, haklar ve yükümlülük dağılımlarını tehdit eden
yoğun sosyal değişim
 Yeni suç türleri
AYHAN SERKAN ŞIK
3
13/01/2021
Etik, sosyal, politik konular hakkında düşünmek için model:

 Sakin bir gölet olarak toplum
 Havuza düşen bir kaya gibi olan BT, eski kuralların kapsamadığı yeni
durumların dalgalarını yaratıyor
 Sosyal ve politik kurumlar bu dalgalanmalara bir gecede cevap
veremez - görgü kurallarını, beklentileri, yasaları geliştirmek yıllar
alabilir.
 Yasal olarak gri alanlarda seçim yapmak için etik anlayış gerektirir
AYHAN SERKAN ŞIK
BİR BİLGİ
TOPLUMUNDA ETİK,
SOSYAL VE SİYASİ
KONULAR
ARASINDAKİ İLİŞKİ
Yeni bilgi teknolojisinin tanıtımı,

bireysel, sosyal ve politik
düzeylerde ele alınması gereken
yeni etik, sosyal ve politik
meseleleri ortaya çıkaran bir
dalgalanma etkisine sahiptir. Bu
konuların beş ahlaki boyutu
vardır: bilgi hakları ve
yükümlülükleri, mülkiyet hakları
ve yükümlülükleri, sistem kalitesi,
yaşam kalitesi ve hesap
verebilirlik ve kontrol.
AYHAN SERKAN ŞIK
4
13/01/2021
Bilgi çağının beş ahlâki boyutu

1. Enformasyon hakları ve yükümlülükler
2. Mülkiyet hakları ve yükümlülükler
3. Hesap verebilirlik ve control
4. Sistem kalitesi
5. Yaşam kalitesi
AYHAN SERKAN ŞIK
Etik sorunları ortaya çıkaran temel teknoloji eğilimleri

1. Bilgisayar gücünün ikiye katlanması (katlanarak artması)
◦ Daha fazla kuruluş, kritik işlemler için bilgisayar sistemlerine
güveniyor
2. Hızla düşen depolama maliyetleri
◦ Kuruluşlar, bireyler hakkında ayrıntılı veritabanlarını kolayca tutabilir
3. Ağ gelişmeleri ve Internet
◦ Verileri bir konumdan diğerine kopyalamak ve kişisel verilere uzak
konumlardan erişmek çok daha kolay
AYHAN SERKAN ŞIK
10
5
13/01/2021

Etik sorunları ortaya çıkaran temel teknoloji eğilimleri (devamı)
4. Veri analizi tekniklerinde gelişmeler
◦ Şirketler, bireylerden toplanan büyük miktarda veriyi şu amaçlarla analiz
edebilir:
◦ Profil oluşturma
◦ Bireyler hakkında ayrıntılı bilgi dosyaları oluşturmak için birden çok
kaynaktan gelen verileri birleştirmek
◦ Açık olmayan ilişki bilinci – Nonobvious relationship awareness (NORA)
◦ Suçluların veya teröristlerin belirlenmesine yardımcı olabilecek belirsiz
gizli bağlantıları bulmak için birden çok kaynaktan verileri birleştirmek
AYHAN SERKAN ŞIK
11
Açık olmayan ilişki

bilinci – Nonobvious
relationship
awareness (NORA)
NORA teknolojisi, farklı kaynaklardan

insanlar hakkında bilgi alabilir ve
belirsiz, açık olmayan ilişkiler
bulabilir. Örneğin, bir kumarhanede bir
iş için başvuran bir kişinin, bilinen bir
suçluyla bir telefon numarasını
paylaştığını ve işe alım müdürüne bir
uyarı verdiğini keşfedebilir.
AYHAN SERKAN ŞIK
12
6
13/01/2021
Bilgi Toplumunda Etik

Etik analiz için temel kavramlar
• Sorumluluk:
◦ Kararlar için olası maliyetleri, görevleri ve yükümlülükleri kabul etmek
◦ Hesap Verilebilirlik
◦ Sorumlu tarafları belirleme mekanizmaları
◦ Yükümlülük
◦ Bireylerin (ve firmaların) kendilerine yapılan zararları tazmin etmelerine izin
verir
◦ Yasal Süreç
◦ Kanunlar, daha yüksek makamlara itiraz etme kabiliyetiyle iyi bilinir ve
anlaşılır
AYHAN SERKAN ŞIK
13
Etik analiz: Beş aşamalı süreç

1. Olayları açık bir şekilde belirleyin ve tanımlayın
2. Çatışmayı veya ikilemi tanımlayın ve ilgili üst düzey değerleri
belirleyin
3. Paydaşları belirleyin
4. Makul bir şekilde üstlenebileceğiniz/gerçekleştirebileceğiniz
seçenekleri belirleyin
5. Seçeneklerinizin olası sonuçlarını belirleyin
AYHAN SERKAN ŞIK
14
7
13/01/2021
Altı Aday Etik İlke

1. Altın Kural
◦ Başkalarına, sana yapmalarını istediğin gibi davran
2. Immanuel Kant’ın Koşulsuz Buyruk İlkesi
◦ Bir eylemin gerçekleşmesi herkes için doğru değilse, hiç kimse
için doğru değildir
3. Descartes’in Değişim Kuralı
◦ Eğer bir Eylem tekrar tekrar gerçekleşitirilemiyorsa, eylemin
gerçekleştirilmesi doğru değildir
AYHAN SERKAN ŞIK
15
Altı Aday Etik İlke (Devam)

4. Faydacılık İlkesi
◦ Daha yüksek veya daha büyük değer yaratan eylemi gerçekleştirin
5. Riskten Kaçınma İlkesi
◦ En az zararı veya en az potansiyel maliyetli eylemi gerçekleştirin
6. Etik “bedava yemek yok” Kuralı
◦ Aksi belirtilmedikçe, hemen hemen tüm somut ve soyut
nesnelerin birine ait olduğunu varsayın.
AYHAN SERKAN ŞIK
16
8
13/01/2021

Profesyonel Davranış Kuralları
• Profesyoneller dernekler tarafından ilan edilenler
◦ TTB, TBD…
• Mesleklerin kendilerini toplumun genel çıkarına göre düzenleyeceği vaatleri
Gerçek dünyadaki etik ikilemler
• Bir dizi çıkar diğerine karşı
• Örneğin, Şirketin, çalışanların üretkenliğini en üst düzeye çıkarma hakkı ile
işçilerin kısa kişisel görevler için İnternet kullanma hakkı
AYHAN SERKAN ŞIK
17
Enformasyon Sistemlerinin Ahlaki Boyutu

Gizlilik
• Bireylerin yalnız kalma, diğer bireylerin ve kuruluşların (veya devletlerin)
gözetiminden veya müdahalesinden bağımsız olmasını talep etme. Kendinizle
ilgili bilgileri kontrol edebilebilmesini talep etme.
ABD'de gizlilik aşağıdakiler tarafından korunmaktadır:
• Birinci Değişiklik (ifade özgürlüğü)
• Dördüncü Değişiklik (mantıksız arama ve el koyma)
• Ek federal kanunlar (ör. 1974 Gizlilik Yasası)
AYHAN SERKAN ŞIK
18
9
13/01/2021

Adil enformasyon uygulamaları
• Bilginin toplanması ve kullanılmasını düzenleyen ilkeler seti
• Çoğu ABD ve Avrupa gizlilik yasasının temeli
• Kayıt sahibi ile birey arasındaki karşılıklı menfaat temelinde
• Çevrimiçi gizliliği korumaya yönelik yönergeler sağlamak için 1998'de FTC
tarafından yeniden düzenlendi ve genişletildi
• Gizlilik mevzuatındaki değişiklikleri yönlendirmek için kullanılır
• COPPA
• HIPAA
AYHAN SERKAN ŞIK
19

Federal Ticaret Komisyonu Adil Enformasyon Uygulamaları İlkeleri
1. Bildirim/farkındalılık (temel ilke)
2. Seçim/onay (temel ilke)
3. Erişim/katılım
4. Güvenlik
5. Uygulama
AYHAN SERKAN ŞIK
20
10
13/01/2021

Avrupa Veri Koruma Direktifi
• Şirketlerin, kendileri hakkında bilgi toplarken insanları bilgilendirmelerini ve
bunların nasıl saklanıp kullanılacağını açıklamalarını gerektirir.
• Müşterinin bilgilendirilmiş rızasını gerektirir bilgilendirilmiş onam
• AB üye ülkeleri, kişisel verileri benzer gizlilik korumasına sahip olmayan
ülkelere (örneğin ABD) aktaramaz.
• ABD işletmeleri güvenli liman çerçevesi kullanıyor.
• Devlet düzenlemesi veya yaptırımı olmadan devlet mevzuatının hedeflerini
karşılamaya yönelik kendi kendini düzenleyen politika
AYHAN SERKAN ŞIK
21

İnternetin Gizliliğe İlişkin Sorunları
• Çerezler
◦ Ziyaretçinin tarayıcısını belirlemeye ve siteye yapılan ziyaretleri takip etmeye yardımcı
olmak için Web sitesi tarafından ziyaretçinin sabit diskine indirilen küçük dosyalar
◦ Web sitelerinin ziyaretçilerle ilgili profiller geliştirmesine izin verir
• Web işaretleri/bug’lar
◦ Mesajı kimin okuduğunu izlemek için e-posta ve Web sayfalarına gömülü küçük
grafikler
• Casus Yazılımlar (Spyware)
◦ Kullanıcının bilgisayarına gizlice yüklenir
◦ Kullanıcının tuş vuruşlarını iletebilir veya istenmeyen reklamları görüntüleyebilir
Google'ın özel verileri toplaması; davranışsal hedefleme
AYHAN SERKAN ŞIK
22
11
13/01/2021
ÇEREZLER WEB
ZİYARETÇİLERİNİ
NASIL TANIMLAR
Tanımlama bilgileri, bir web sitesi

tarafından ziyaretçinin sabit diskine
yazılır. Ziyaretçi o Web sitesine
döndüğünde, Web sunucusu tanımlama
bilgisinden kimlik numarasını ister ve
o sunucu tarafından o ziyaretçide
depolanan verilere erişmek için
kullanır. Web sitesi daha sonra
kişiselleştirilmiş bilgileri
görüntülemek için bu verileri
kullanabilir.
AYHAN SERKAN ŞIK
23
ABD, işletmelerin işlem bilgilerini toplamasına ve bunu diğer pazarlama

amaçları için kullanmasına izin verir
Çevrimiçi endüstri, gizlilik mevzuatı üzerinde kendi kendini düzenlemeyi
teşvik eder
Ancak, alınan sorumluluğun kapsamı değişir
• Bilgi kullanım beyanları
• Devre dışı bırakma seçim kutuları (Opt in/Opt out))
• Gizlilik ilkelerinin çevrimiçi "mühürleri"
Çoğu Web sitesinin herhangi bir gizlilik politikası yoktur
AYHAN SERKAN ŞIK
24
12
13/01/2021
Teknik Çözümler
• Gizlilik Tercihleri Platformu (P3P)
• Web sitelerinin gizlilik politikalarını ziyaretçinin Web tarayıcısına
iletmesine izin verir - kullanıcı
• Kullanıcı, tarayıcı ayarlarında istenen gizlilik seviyelerini belirtir
• Örneğin, "orta" seviye, tercih etme veya devre dışı bırakma
politikalarına sahip birinci taraf barındırma sitelerinden gelen
çerezleri kabul eder, ancak katılım politikası olmadan kişisel olarak
tanımlanabilir bilgileri kullanan üçüncü taraf çerezlerini reddeder
AYHAN SERKAN ŞIK
25
P3P
STANDARDI
P3P, Web sitelerinin gizlilik

politikalarını, kullanıcının Web
tarayıcısı yazılımı tarafından
okunabilen standart bir biçime
çevirmesini sağlar. Tarayıcı yazılımı,
kullanıcının gizlilik tercihleriyle
uyumlu olup olmadığını belirlemek
için Web sitesinin gizlilik politikasını
değerlendirir
AYHAN SERKAN ŞIK
26
13
13/01/2021
Mülkiyet hakları: Fikri Mülkiyet

• Fikri mülkiyet: Bireyler veya şirketler tarafından yaratılan her türlü
maddi olmayan mülkiyet
• Fikri mülkiyeti korumanın üç ana yolu
1. Ticari sır: Kamusal alanda değil, işletmeye ait fikri çalışma veya
ürünKullanıcı, tarayıcı ayarlarında istenen gizlilik seviyelerini belirtir
2. Telif hakkı: Fikri mülkiyeti yazarın ömrü boyunca kopyalanmaya karşı
koruyan yasal hibe artı 70 yıl
3. Patent: Buluşun yaratıcısına, icadın arkasındaki fikirler üzerinde 20
yıl boyunca özel bir tekel verir
AYHAN SERKAN ŞIK
27
Fikri mülkiyet haklarına yönelik zorluklar

• Dijital ortam, fiziksel ortamdan farklı (Örn: Kitaplar)
• Kopyalama kolaylığı
• İletim kolaylığı
• Yazılımı sınıflandırmada zorluk
• Benzersizliği korumadaki zorluklar
DCMA Dijital Binyıl Telif Hakkı Yasası
AYHAN SERKAN ŞIK
28
14
13/01/2021
Hesap Verebilirlik, Sorumluluk, Kontrol

• Bilgisayarla ilgili sorumluluk sorunları
• Yazılım başarısız olursa sorumlu kim?
• Makinenin yaralanan veya zarar veren bir parçası olarak görülmesi
halinde, yazılım üreticisi ve operatörü sorumlu olabilir.
• Kitaba benzer olarak görülürse, yazar / yayıncıyı sorumlu tutmak
zordur
• Yazılım hizmet olarak görüldüğünde sorumluluk ne olmalıdır? Bu,
iletilen mesajlardan sorumlu olmayan telefon sistemlerine benzer
mi?
AYHAN SERKAN ŞIK
29
Sistem Kalitesi: Veri Kalitesi ve Sistem Hataları

• Kabul edilebilir, teknolojik olarak uygulanabilir bir sistem kalitesi
seviyesi nedir?
• Kusursuz yazılım ekonomik olarak gerçekleştirilemez
• Kötü sistem performansının üç ana kaynağı:
• Yazılım bugları, hatalar
• Donanım veya tesis arızaları
• Zayıf veri kalitesi (iş sistemi arızasının en yaygın kaynağı)
AYHAN SERKAN ŞIK
30
15
13/01/2021
Yaşam kalitesi: Eşitlik, erişim ve sınırlar

• Sistemlerin olumsuz sosyal sonuçları
• Dengeleme gücü: Bilgi işlem gücü ademi merkeziyetçi olsa da,
temel karar verme merkezi olarak kalır
• Değişimin hızı: İşletmelerin küresel rekabete yanıt vermek için
yeterli zamanı olmayabilir
• Sınırları korumak: Bilgi işlem, İnternet kullanımı çalışma gününü
uzatır, aile ihlalleri, kişisel zaman
• Bağımlılık ve güvenlik açığı: Kamu ve özel kuruluşlar bilgisayar
sistemlerine her zamankinden daha fazla bağımlı
AYHAN SERKAN ŞIK
31

Bilgisayar suçu ve istismarı
• Bilgisayar suçu: Bilgisayar kullanımı yoluyla veya bir bilgisayar sistemine karşı yasa
dışı eylemlerin komisyonu - bilgisayar, suçun nesnesi veya aracı olabilir
• Bilgisayar istismarı: Etik olmayan eylemler, yasa dışı değil
• Spam: Spam ile uğraşan işletmeler için yüksek maliyetler
İş:
• İşlerin yeniden yapılandırılması iş kaybına neden oluyor (Reengineering)
Eşitlik ve erişim - dijital uçurum:
Amerika Birleşik Devletleri'ndeki belirli etnik grupların ve gelir gruplarının bilgisayar
veya İnternet erişimine sahip olma olasılığı daha düşük
AYHAN SERKAN ŞIK
32
16
13/01/2021

Sağlık riskleri:
• Tekrarlayan stres yaralanması (RSI)
• En büyük kaynak bilgisayar klavyeler
• Karpal Tünel Sendromu (CTS)
• Bilgisayar görme sendromu (CVS)
• Teknostress
• Radyasyonun rolü, ekran emisyonları, düşük seviyeli elektromanyetik alanlar
AYHAN SERKAN ŞIK
33
17

Birinci Kısım: Yönetim Bilişim Sistemleri

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Birinci Kısım: Yönetim Bilişim Sistemleri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

11/11/2020

AYHAN SERKAN ŞIK

YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ

AYHAN SERKAN ŞIK

Birinci Kısım Genel Bakış

AYHAN SERKAN ŞIK

AYHAN SERKAN ŞIK

AYHAN SERKAN ŞIK

Yönetim Bilişim Sistemleri

AYHAN SERKAN ŞIK

2. Business dergilerinde, teknoloji yoğunluklu

3. Bilgi çağında, gerçeğe ulaşmanın kolaylığı

AYHAN SERKAN ŞIK

5. IoT (insan müdahalesi olmadan veri toplamak ve

6. Bilgi çağının temel itici güçleri (veri, enformasyon, iş

AYHAN SERKAN ŞIK

AYHAN SERKAN ŞIK

AYHAN SERKAN ŞIK

AYHAN SERKAN ŞIK

AYHAN SERKAN ŞIK

AYHAN SERKAN ŞIK

• Verilerden enformasyonu çıkaran ve bunları gelecekteki eğilimleri

•Verilecek en iyi kararı veya yapılacak eylemi gösteren modeller oluşturan

AYHAN SERKAN ŞIK

ZORLUK: BÖLÜM ŞİRKETLERİ

AYHAN SERKAN ŞIK

ZORLUK: BÖLÜM ŞİRKETLERİ

Faaliyet Yönetimi İnsan Kaynakları

AYHAN SERKAN ŞIK

AYHAN SERKAN ŞIK

AYHAN SERKAN ŞIK

SİSTEM ODAKLI DÜŞÜNME

Girdi Süreç Çıktı

AYHAN SERKAN ŞIK

SİSTEM ODAKLI DÜŞÜNME

AYHAN SERKAN ŞIK

SİSTEM ODAKLI DÜŞÜNME

AYHAN SERKAN ŞIK

YBS Bölümü Görev ve

AYHAN SERKAN ŞIK

AYHAN SERKAN ŞIK

AYHAN SERKAN ŞIK

AYHAN SERKAN ŞIK

AYHAN SERKAN ŞIK

SWOT ANALİZİ 5 KUVVET MODELİ

3 GENEL STRATEJİ DEĞER ZİNCİRİ ANALİZİ

AYHAN SERKAN ŞIK

AYHAN SERKAN ŞIK

GÜÇLÜ YANLAR ZAYIFLIKLAR

AYHAN SERKAN ŞIK

5 KUVVET MODELİ – ENDÜSTRÜNİN

Satın Alıcının Gücü

AYHAN SERKAN ŞIK

Tedarikçi Şirket Müşteri

AYHAN SERKAN ŞIK

Yedek Ürün ya da Hizmet Tehdidi

AYHAN SERKAN ŞIK

Yeni Girenlerin Tehdidi

AYHAN SERKAN ŞIK

Mevcut Rakipler Arasındaki

AYHAN SERKAN ŞIK

Rekabetçi Dar Pazar Odaklanılmış Strateji

AYHAN SERKAN ŞIK