Module FILN 1 1

FILN 1-Kontekstwalisadong
Komunikasyon sa Filipino
This is a property of
PRESIDENT RAMON MAGSAYSAY STATE UNIVERSITY
NOT FOR SALE
1 FILN 1 Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino

FILN 1-Kontekstuwalisadong Komunikasyon sa Filipino
Unang Edisyon, 2021

Karapatang - Ari. Ayon sa Batas Republika Bilang 8293 Seksyon 176: Walang bahagi ng
Modyul na ito ang maaaring gamitin ninuman sa anumang anyo at hugis nang walang nakasulat
na pahintulot ang naglimbag at mga may-akda maliban sa ilang pagsiping gagamitin sa
pagrerebyu ng modyul.
Ang mga impormasyong nakalap sa pagbuo ng modyul na ito ay karapatang-ari ng mga
nabanggit ng may-akda sa sanggunian. Ang guro at institusyon ay hindi umaangkin ng anumang
pag-aari sa naimprentang modyul.

Learning Module Development Team
Mga Kabanata Pamagat May-akda

Aralin 1 Ang Pagtataguyod ng Garry F. Almazan
Wikang Pambansa sa Mas
Mataas na Antas ng
Edukasyon at Lagpas pa
Aralin 2 Pagpoproseso ng Garry F. Almazan
Impormasyon para sa
Komunikasyon
Aralin 3 Mga Gawaing Raymond Espiritu
Pangkomunikasyon ng mga
Pilipino
Aralin 4 Mga Ekspresyong lokal Raymond Espiritu
Aralin 5 Mga Napapanahong Isyung Rex Misa
Lokal at Nasyunal
Aralin 6 Mga Tiyak na SItwasyong Mae Arquillo
Pangkomunikasyong
Pangwika

Evaluators:

(First Name, Middle Initial, Last Name), Position


Pangkalahatang Kurso
Panimula
Ang KOMFIL ay isang praktikal na kursong nagpapalawak at nagpapalalim sa
kontekstwalisadong komunikasyon sa wikang Filipino ng mga mamamayang Pilipino sa
kani-kanilang mga komunidad sa partikular, at sa buong lipunang Pilipino sa
pangkalahatan. Nakatuon ang kursong ito sa makrokasanayang pakikinig at pagsasalita,
gayundin sa kasanayan sa paggamit ng iba’t ibang tradisyonal at modernong midya na
makabuluhan sa kontekstong Pilipino sa iba’t ibang antas at larangan.
Pangkalahatang Layunin ng Kurso

Pagkatapos ng semestre, 75% ng mga mag-aaral ay inaasahang makakamit ng
85% na antas ng kadalabhusaan:
Kaalaman
1. Mailarawan ang mga gawing pangkomunikasyon ng mga Pilipino sa iba’t
ibang antas at larangan.
2. Maipaliwanag ang kabuluhan ng wikang Filipino bilang mabisang wika sa
kontektwalisadong komunikasyon sa mga komunidad at sa buong bansa.
3. Matukoy ang mga mapagkakatiwalaan, makabuluhan at kapaki-
pakinabang na sanggunian sa pananaliksik.
4. Maipaliwanag ang mahigpit na ugnayan ng pagpapalakas ng wikang
pambansa, pagpapatibay ng kolektibong identidad, at pambansang
kaunlaran.
Kasanayan
1. Magamit ang wikang Filipino sa iba’t ibang tiyak na sitwasyong
pangkomunikasyon sa lipunang Pilipino.
2. Makagawa ng mga malikhain at mapanghikayat na presentasyon ng
impormasyon at analisis na akma sa iba’t ibang konteksto.
3. Makagawa ng makabuluhan at mabisang materyales sa komunikasyon na
akma sa iba’t ibang konteksto.
4. Makabuo ng isang dokyu-bidyu tungkol sa kalagayang pangwika o gamit
ng Wikang Filipino sa iba’t ibang sitwasyon o larang.
Halagahan
1. Mapalalim ang pagpapahalaga sa sariling paraan ng pagpapahayag ng mga
Pilipino sa iba’t ibang antas at larangan.

2. Makapag-ambag sa pagtataguyod ng wikang Filipino bilang daluyan ng
makabuluhan at mataas na antas ng diskurso na akma at nakaugat sa
lipunang Pilipino, bilang lunsaran sa mas mabisang pakikipag-ugnayan sa
mga mamamayan ng ibang bansa.
Detalye ng Kurso:
 Code ng Kurso: FILN 1

 Pamagat ng Kurso: Kontekstuwalisadong Komunikasyon sa Filipino
 Bilang ng Yunit: 3
 Klasipikasyon ng Pagtuturo: Lecture-based
 Pre-requisite / Co-Requisite: Wala
 Semestre at Taong Pang-Akademiko: Unang Semestre, 2021 - 2022
 Iskedyul:
 Pangalan ng Fakulti: Garry F. Almazan
 Personal na Detalye
Email: garry82187@gmail.com
Mobile Number: 09212383661
Viber:
FB Account: Garry F. Almazan
 Konsultasyon
Araw:
Oras:
Sistema ng Pamamahala sa Pagkatuto

Ang klase sa synchronous ay gagawin sa pamamagitan ng Google Meet o Zoom. Para
naman sa klase sa asynchronous ay gagamit ng Google Classroom at FB Messenger
upang ipadala ang bawat paksa o paket na ibibigay ng guro.
Pagtataya Gamit ang Rubrik

Ang bawat course packet ay naglalaman ng bawat aralin at mga pagsasanay, takdang-
aralin, pidbak ng mga mag-aaral na kanilang sasagutan sa pamamagitan ng Gmail
account na ibibigay ng kanilang guro. Pagkatapos, talakayin ang bawat course packet ay
magbibigay ang guro ng mga gawain, pagsusulit, pagsasanay sa pamamagitan ng Google
Classroom.
Ang Panggitnang Pagsusulit (Midterm Examination) ay nakatakda sa ____________.
Sakop ng panggitnang pagsusuri ay ang mga paksang, Ang pagtataguyod ng Wikang
Pambansa sa Mas Mataas na Antas ng Edukasyon at Lagpas Pa, Pagproseso ng
Impormasyon Para sa Komunikasyon, at Mga Gawaing Pangkomunikasyon ng mga
Pilipino Gayundin, magbibigay ang guro ng proyekto batay sa kahingian ng kurso. Ang
Pinal na Pagsusulit ay gagawin sa ____________. Ang sakop ng pagsusulit ay mula sa
Napapanahong Isyung Lokal at Nasyonal at Mga Tiyak na Sitwasyong
Pangkomunikasyon

Pinal na Kahingian Gamit ang Rubrik
Ang mga mag-aaral ay gagawa o bubuo ng isang “dokyu-bidyo” tungkol sa kalagayan

pangwika o gamit ng wikang Filipino sa iba’t ibang sitwasyon o larang. Inaasahan ng
guro na 90% ng mga mag-aaral ay makapagpapasa sa takdang-araw at oras na ibinigay sa
pagpapasa ng ginawang dokyu-bidyo.
Ang pagmamarka ay gagamitan ng rubriks.
Nilalaman (30%), Pananaliksik at Impormasyon (25%), Editoryal/Iskrip (15%), Teknikal
(15%) Malikhain (15%)
Pangkalahatang Kabuuan ng Modyul

Panimula
Ang modyul na ito ay ginawa upang mas mapalawak at mapalalim ang kaalaman
at paggamit ng wikang Filipino ng mga mag-aaral sa higit na mataas na antas, gayundin
sa komunidad at sa buong lipunan Pilipino sa pangkahalatan. Inaasahan na mas
makikilala at mauunawan ang sarili, ang pambasang identidad, kultura at lipunan sa
paglalaan ng mga paksa at babasahin na may kaugnayan sa wikang pambansa, mga
napapanong isyung pangwika lokal man o nasyonal at mga sitwasyong komunikasyon.
Pagkatapos nang pagtalakay sa modyul na ito ay inaasahan ang mga mag-aaral ay
matatamo ang mga kompetens sa komunikasyon na magagamit sa nagbabagong mundo.
Talaan ng Nilalaman
Mga Kabanata Pamagat

Aralin 1 Ang Pagtataguyod ng Wikang Pambansa sa Mas Mataas na Antas ng
Edukasyon at Lagpas pa
Aralin 2 Pagpoproseso ng Impormasyon para sa Komunikasyon
Aralin 3 Mga Gawaing Pangkomunikasyon ng mga Pilipino
Aralin 4 Mga Ekspresyong lokal

Aralin 5 Mga Napapanahong Isyung Lokal at Nasyunal
Aralin 6 Mga Tiyak na Sitwasyong Pangkomunikasyong Pangwika

Kontekstuwalisadong Komunikasyon sa
Filipino

Aralin 1
Ang pagtataguyod ng Wikang

Pambansa sa Mataas na Antas
ng Edukasyon at Lagpas Pa

Aralin 1
Ang Pagtataguyod ng Wikang Pambansa sa Mas Mataas na Antas ng Edukasyon at
Lagpas pa

Panimula
Makatutulong ang modyul na ito upang higit na mapahalagahan ng mga mag-aaral ang
paggamit ng Wikang Filipino. Lalo na sa panahon ngayon nahaharap sa isang malaking
hamon ang araling Filipino sa larangan ng ating edukasyon. Sa pagbabago ng kurikulum
nagdisenyo ang Komisyon sa Lalong Mataas na Edukasyon upang tugunan ang
pangangailangan na mapataas ang kompitensi ng mga mag-aaral sa kolehiyo. Sadyang
ginawa ang modyul na ito upang tugunan ang pangangailangan sa naganap na pagbabago
sa kurikulum sa kolehiyo. Ipinapakita rito ang pagtataguyod sa ating Wikang Pambansa
sa mas mataas na antas ng edukasyon. Bahagi ng talakay ang ilang mahahalagang batas
pangwika, mga isyu na may kaugnayan sa pagtatanggal ng araling Filipino sa kolehiyo,
posisyon ng mga kilalang unibersidad at ang awiting “Speak in English Zone.” Ang mga
mag-aaral ay kinakailangang magsagot ng mga pagtatasa na nakapaloob sa modyul na
ito. At kailangang maipasa sa takdang araw at oras na itinakda sa pagsagot. Gayundin,
ang paglikha ng “dokyu-bidyo” hinggil sa adbokasing pangwika.
Tiyak na Layunin
Pagkatapos ng aralin na ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang:

1. Maipaliwanag ang kabuluhan ng wikang Filipino bilang mabisang wika sa
kontektwalisadong komunikasyon sa mga komunidad at sa buong bansa.
2. Magamit ang wikang Filipino sa iba’t ibang tiyak na sitwasyong
pangkomunikasyon sa lipunang Pilipino.
3. Mapalalim ang pagpapahalaga sa sariling paraan ng pagpapahayag ng mga
Pilipino sa iba’t ibang antas at larangan.
Oras o Haba ng Pagtalakay
Paksa 01: Batas Pangwika = 3 oras


Pagtalakay sa Paksa
KAHULUGAN AT KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA
Bawat bansa ay may kanya-kanyang wikang pambansa. Ang Pilipinas, na

itunuturing na isang malayang bansa, ay may sariling wikang pambansa. Ito ay
ang Wikang Filipino.
Ang Filipino ay ang katutubong wika na ginagamit sa buong Pilipinas

bilang wika ng komunikasyon ng mga etnikong grupo. Katulad ng iba pang
wikang buhay, ang Filipino ay dumaraan sa proseso ng paglinang sa
pamamagitan ng panghihiram sa mga wika ng Pilipinas at mga di katutubong
wika at sa ebolusyon ng iba’t ibang varayti ng wika para sa iba-ibang sitwasyon,
sa mga magsasalita nito na may iba’t ibang saligang sosyal, at para sa mga
paksa ng talakayan.
Mahabang kasaysayan ang pagkakaroon ng wikang pambansa sa Pilipinas.

Ang Pilipino na nagmula sa Tagalog na pagkaraa’y naging Filipino. Ang
kasalukuyang Filipino ay isang isyung naging sanhi ng pagsasalungatan lalo na
ang mga taga-Cebu. Sabi ng mga Cebuano ang Filipino daw ay hindi pambansa
kundi Tagalog na sinasalita lamang ng mga taong nasa katagalugan. Ngunit
ipinaliwanag ng mga awtoridad sa Filipino na ang Wikang Filipino ay hindi
Tagalog kundi ‘sing wikang nabuo at kinilalang "lingua franca" ng Kalakhang
Maynila na lumaganap na sa buong kapuluan.
Ang Pilipinas ay binubuo ng mahigit na 7,100 mga pulo. Ito ay

pinananahanan sa kasalukuyan ng 60 milyong mamamayan na gumagamit ng mga
87 na iba’t ibang wika. Kabilang sa mga pangunahing wika ay Tagalog,
Cebuano, Ilocano, Pampanga, Bicol, Pangasinan, Hiligaynon, Waray at
Maranao. Pinaniniwalaang ang mga sinaunang Pilipino ng hindi nagkaroon ng
isang katutubong wika na masasalita at mauunawaan ng lahat dahil sa
pagkakahiwa-hiwalay nila ng mga pook.
Nang dumating ang mga Kastila sa ating bansa, hinangad nilang

mapalaganap ang Kristiyanismo, kaya’t minabuti ng mga prayle na mag-aral ng
iba’t ibang wikain sa Pilipinas sa halip na ituro ang kanilang wika sa mga
katutubo. Sa ganitong paraan, nakapag-ambag sa wika ang mga mananakop ng
Kastila dahil sa pagkakasulat nila ng aklat gramatika ng iba’t ibang wikain sa
Pilipinas.
Nang panahon ng himagsikan ng sumibol sa mga manghihimagsik na

Pilipino laban sa mag Kastila ang kaisipang "isang bansa, isang diwa." Kaya
nga’t pinili nila ang Tagalog na siyang wikang tagalog sa panahon ng propaganda

- mga sanaysay, tula, kuwento, liham at mga talumpati na punung-puno sa
damdaming bayan.
Nang dumating ang mga Amerikano, biglang naunsyami ang mithiin ng

mga Pilipino ng itakda ng pamahalaan na ang Ingles ang gawing opisyal na
wikang panturo sa mga paaralan. Ipinagbawal ang paggamit ng bernakular sa
paaralan at sa tanggapan. Ito ang dahilan kung bakit hindi umunlad ang ating
wika.
Ang ating mga lider na makabayan tulad nina Lope K. Santos, Cecilio
Lopez, Teodoro Kalaw at iba pa ay nagtatag ng kilusan nakung saan sila ay
naging masigasig sa pagkakaroon ng wikang pambansa. Nagharap ng panukula si
Manuel Gillego na gawing wikang pambansa at wikang opisyal ang Tagalog
subalit patuloy pa ring namayani ang Ingles.
Nang itatag ang Komonwelt, nagkaroon ng malaking hakbang tungo sa

pagkakaroon ng isang wikang pambansa. Ito ay utang natin sa naging Pangulong
Manuel L. Quezon, ang tinaguriang "Ama ng Wikang Pambansa."
Noong 1934, isang Kombensyong Konstitusyonal ang binuo ng

Pamahalaang Komonwelt upang maisakatuparan ang pangarap ni Quezon. At
upang ipalilala ang kahalagahan ng wika, isang probisyon tungkol sa Wika ang
isinama sa ating Saligang Batas. Ito’y napapaloob sa Artikulo XIV, Seksyon 3 ng
Konstitusyon noong Pebrero 8, 1935.
Naitatag ang Surian ng Wikang Pambansa, binuo ng mga kinatawang

nagmula sa mahahalagang mga rehiyon sa Pilipinas bilang mga kasapi.
MGA KASAPI NG SURIAN NG WIKANG PAMBANSA
 Jaime C. de Veyra (Samar) - Tagapangulo

 Cecilio Lopez (Tagalog) - Kalihim
 Santiago Fornacier (Ilokano) - Kagawad
 Casimiro F. Perfecto (Bikol) - Kagawad
 Hadji Buto (Muslim) - Kagawad
 Felimon Sotto (Cebu-Hiligaynon) - Kagawad
 Felix Salas Rodriguez (Hiligaynon) - Kagawad
Dalawa sa mga hinirang ng pangulo ay di-nakaganap sa kanilang

tungkulin. Ito ay sina Hadji Buto na pumanaw at si Filemon Sotto na tumanggi
dahil sa kapansanan. Muling humirang si Pangulong Manuel Quezon ng mga
dagdag na kagawad, ito ay sina:
 Lope K. Santos (Tagalog) - Kagawad

 Jose I. Zulueta (Pangasinan) - Kagawad
 Zoilo Hilario (Kapampangan) - Kagawad

 Isidro Abad (Cebu-Bisaya) - Kagawad
MGA KAPANGYARIHAN NG SURIAN NG WIKANG PAMBANSA
1. Mag-aral ng pangunahing wika na ginagamit sa Pilipinas.

2. Magpatibay at mapaunlad ng isang pangkalahatang Wikang Pambansa
na batay sa mga umiiral na wokang katutubo.
3. Pumili ng isang katutubong wika na nakahihigit sap ag-unlad sa
kabuuan.
Pagkatapos ng puspusang pag-aaral ng iba’t ibang wika sa Pilipinas,

ipinasya ng Surian na Tagalog ang siyang dapat pagbatayan ng Wikang
Pambansa pagkat ito’y nagtataglay ng nalinang nang panitikan at wikang
sinasalita ng nakahihigit ng dami ng mga Pilipino. Kaya, noong Disyemre 30,
1937, inihayag ni Pangulong Quezon na ang wikang pambansa ng Pilipinas ay
Tagalog.
May mga itinadhana ukol sa ating wika sa seksyon 6 at 7 saligang batas 1987.
Sekyon 6. “Ang wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino.

Habang nililinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa
umiiral na wika sa Pilipinas at sa iba pang wika”.
Sekyon 7. “Ukol sa layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang
mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at Ingles hangga’t walang
ibang itinatadhanang batas. Ang mga wikang panrelihiyon ay pantulong
sa mga wikang opisyal sa mga rehiyon at magsisilbing pantulong sa mga
wikang panturo doon.
MGA BATAYAN SA PAGTUTURO NG WIKANG PAMABANSA
 BE Circular No. 71, s. 1939 - Ipinag-utos nang nooý kalihim Jorge Bacobo
ng Paturuang Bayan na gagamitin ang mga katutubong diyalekto bilang mga
pantulong na wikag panturo sa primary simula taong panuruan 1939-1940.
 Kautusang tagapagpaganap Blg. 263 - Noong Abril 1, 1940 ay nilagdaan ng

pangulong Quezon ang kautusan at ditoý ipinag-utos ang pagtuturo ng wikang
pamabansa sa lahat ng paaralang pampubliko at pribado sa bansa. Nag-aatas
din ito ng paglilimbag ng Tagalog-English Vocabulary at isang gramatika na
pinamagatang Ang Balarila ng Wikang Pamabnsa.
 Bulitin Blg. 26, s. 1940 - Naglalaman ng pagmumungkahing magsama ng

isang pitak o seksiyon sa Wikang Pamabansa sa lahat ng pahayagang
pampaaralan upang mapasigla ang pag-aaral ng Wikang pamabansa sa mataas
na paaralan, mga paaralang pormal at tekniko na nilagdaan ng Direktor ng
Pagtuturo na si Celendonio Salvador.

 Executive order No. 10 – Noong Nobyembre 1943, nagpalabas si Jose P.
laurel ng Executive Order blg. 10 na nagsasaad na ang wikang pamabansa ay
ituturo sa lahat ng mataas na paaralang pampubliko at pampribado, kolehiyo
at unibersidad na agad magkakabisa simula taong panuruan 1944-45.
 Memorandum pangkagawaran blg. 6, s. 1945 - Ipinalabas ng kagawaran ng

Edukasyon na nagtatakda ng tentatibong kurikulum sa elementarya. Sa
kurikulum na ito, ang wikang pamabansa ay binibigyan ng araw-araw na
pagkakaklse, 15 minuto at 30 minuto sa intermediya.
 Kautusang Pangkagawaran Blg. 25 - Hunyo 19, 1974, ang Kagawaran ng

Edukasyon at Kultura ay naglagda sa pamamagitan ng kautusan ng mga
panuntunan sa pagpapatupad ng patakarang Edukasyong Bilingguwal. Ayon
sa panuntunang ito, binibigyan ng katuturang magkahiwalay na paggamit ng
Pilipino at Ingles bilang mga panturo sa mga tiyak na asignatura, sa
pasubaling gagamitin ang Arabic sa mga lugar na ito ay knakailangan.
 Kautusang Pangkagawaran Blg. 50, s. 1975 - Simula sa taong panuruan

1979-1980, isasama sa kurikulum ang lahat ng mga institusyong tesarya ang
anim (6) nay unit ng Pilipino.
 Kautusang Pangkagawaran Blg. 52, s. 1987 - Ang Filipino at Ingles ay

gagamiting mga midyum sa pagtuturo. Ituturo din ang dalawang wika at
gagamiting midyum ng pagtuturo sa lahat ng antas ng edukasyon para matamo
ang bilingguwal na kahusayan.
 CHED Memorandum Order (CMO) No. 59, s. 1996. - Sa animnapu’t

tatlong (63) minimum na kahingian ng Gen. Ed. Curriculum (GEC), siyam (9)
nay unit ang inilaan sa Filipino at (9) din sa Ingles.
 CMO NO.4, s. 1997 - Siyam (9) na yunit ng Filipino ang kukunin sa

programang Humanities, Social Science at Communication (HUSOCOM) at
anim (6) naman sa di-HUSOCOM.
 Kautusang Pangkagawaran Blg. 60, s. 2008 - Ang Filipino at Ingles ang

mananatiling mga wika sa pagtuturo at ang mga local na wika ay gagamitin
bilang pantulong na wika ng pagtuturo para sa pormal na edukasyon at para sa
alternatibong sistema ng pagkatuto.
 Kautusang pangkagawaran Blg. 74 s. 2009 - Ito ay may pamagat na

Institutionalizing Mother Tongue-Based Multilingual; Education (MTBMLE).
Sa kautusang ito, unang wka ang gagamiting wikang panturo para sa
pangunahing literasiya.

 CMO No. 20. s. 2013 - Dahil sa pagbabago ng Sistema ng edukasyon, sa
seksyon 3 ng kautusang ito, ang GEC ay bumaba sa 36 na yunit at inalis ang
Filipino bilang asignatura. Ang GEC ay maaaring ituro sa wikang Ingles o
Filipino.
 CMO No. 57, s. 2017 - Ito ay kautusang pagdaragdag ng asignaturang

Filipino sa lahat ng kurso sa kolehiyo bilang bahagi ng GEC. Ang CMO no.57
ay naipatupad, ang pagbabalik ng asignaturang Filipino at hanggang sa
kasalukuyan ay mainit pa rin itong pinag-uusapan.
ANG PAGTAGUYOD SA WKANG FILIPINO SA KASALUKUYAN
Sapagkat pinapatay ng CMO 20, s. 2013 ang wika at asignaturang

Filipino, maraming mga organisasypon, mga institusyon o samahan at maging ang
kagawaran ng pamahalaan ang nagpapahayag ng kanlang pagtutol sa nasabing
kautusan.
Pambansang Samahan sa Linggwistika at Literaturang Filipino (PSLLF),

Ink.
Isang samahan ng mga propesor, guro, mag-aaral, manunulat at
mananaliksikna may malasakit at interes sa pagtuturo ng wika.
Isang propesyonal na organisasyonng nagtataguyod ng mahusay na

paggamit ng wikang Filipino. Ito din ay isa sa mga kasaping-
organisasyong tagapagtatag ng Alyansa ng mga Tagapagtanggol ng
Wikang Filipino (Tanggol Wika).
Tanggol Wika o Alyansa ng mga Tagapagtanggol ng Wikang Filipino
Isang organisasyon na nabuo noong 2014 na binubuo ng mga

dalubwika, dalubguro, manunulat at mga mag-aaral bilang tugon sa
pagbabalak na pagpatay ng wikang Filipino.
Sa Petisyon ng Tanggol wika, layunin nito ang mga sumusunod;

1. Panatilihin ang pagtuturo ng asignaturang Filipino sa bagong GEC sa
kolehiyo.
2. Kumilos tungo sa pagrebisa ng CMO 20.
3. Gamitin ang wikang Filipino sa pagtuturo ng iba’t ibang asignatura at;
4. Isulong ang Makabayang edukasyon.
National Commission for Culture ang the Arts of the Philippines (NCCA) o
Pamabansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining
Isa mga organisasyon na nagtataguyod sa kahalagahan ng wikang

Maraming pagsisikap na ginawa ang ating mga ninuno upang
magkaroon ang Pilipinas ng wikang pambansa. Ito’y kanilang
nilinang at patuloy na nililinang hanggang sa kasalukuyang
panahon. Bunga ng mga paglilinang, umunlad ang wikang
Filipino. Subalit kaakibat nito, may katotohanang
napakaraming suliranin ang nauugnay sa paglinang ng wikang
Filipino lalo na sa usapin ng kakayahan nito bilang gamit sa
pagtuturo. Noon hanggang sa kasalukuyan, napakaraming
usapin o isyu hinggil sa ating wikang Pambansa. Lalong
naging mainit ang usapin hinggil dito sa pagpapalabas ng
Memorandum ng CHED blg. 20, serye 2013, na nagsantabi sa
pagturo ng Filipino bilang required subject sa kolehiyo.
Marami ang bumatikos sa patakarang ito mula sa iba’t ibang
paaralan, kolehiyo at unibersidad dahil hindi lamang ito
pagtatanggal ng Filipino bilang asignatura bagkus ito’y
magbunga rin ng pagtatanggal sa mga guro ng Filipino na
halos matagal ng nagtuturo at nagpakadalubhasa pa sa
kanilang pag-aaral upang matamo ang pinakamataas na antas
ng edukasyon ang doktoradong pag-aaral.
Muling nabuhay ang usapin tungkol sa usapin ng
pagpapayaman at pagpapanatili ng wikang Filipino. Kaya
mula sa sama-samang pagkilos ng mga guro sa iba’t ibang
unibersidad sa pangunguna ng De Salle University nabuo ang
Tanggol Wika o Alyansa ng mga Tagapagtanggol ng Wika
Filipino na naglalayon na panatilihin ang asignaturang
Filipino sa kolehiyo at isulong ang makabayang edukasyon.
Patuloy pa rin ang paglaban ng mga guro at pagkondena sa
CHED Memo na naisakatuparan sa S.Y. 2018-2019.
(https://manilatoday.net/ang-paninindigan-ng-kagawaran-ng-
filipino-ng-pamantasang-ateneo-de-manila-sa-suliraning-
pangwika-sa-kasalukuyan/)

Gawain/Pagsasanay
Pagsasanay 1
Pangalan: ______________________ Petsa: _________________

Kurso/Pangkat: _________________ Marka: ________________
Identipikasyon o Pagkilala: Panuto: Tukuyin ang pinapahayag sa mga sumusunod

na bilang. Isulat ang sagot sa patlang bago dumating ang bilang.
________________1. Siya ang Tagapangulo ng CHED na nagpatibay sa Memorandum

ng CHED bilang 20, serye 2013.
________________2. Siya ang Tagapangulo ng PSSLF.
________________3. Siya ang “Ama ng Wikang Pambansa”.
________________4. Siya ang “Ama ng Balarilang Tagalog”.
________________5. Siya ang Tagapangulo ng SWP noong 1937.
________________6. Siya ang Tagapangulo ng SWP sa panahon ni dating Pangulong

Marcos.
________________7. Ito ay ang nilalaman ng Memorandum ng CHED bilang 57, serye

2017.
________________8. Ito ay ang nilalaman ng Memorandum ng CHED bilang 20, serye

2013.
________________9. Ito ay ang samahan na nanguna sa pagsusulong na manatili ang

Araling Filipino sa Kolehiyo.
________________10. Ito ay ang tagapagtaguyod ng Tanggol Wika at Propesor ng

Filipino sa DLSU na nanguna sa pakikipaglaban na tutulan ang pagtanggal ng Filipino sa
Kolehiyo.
________________11. Ito ay ang kahulugan ng SWP.

________________12. Ito ay ang kahulugan ng KWF.
________________13. Ito ay ang posisyong papel ng Unibersidad ng La Salle hinggil sa

Filipino.
________________14. Ito ay ang taon na kung saan pinasimulang ituro ang Wikang
Pambansa ng Pilipinas sa lahat ng paaralang-bayan at pribado sa buong bansa.
________________15. Siya ang Pangulo ng Pilipinas na nagdeklara ng pagdiriwang ng

Linggo ng Wika.

Pagtataya
Pagsasanay 2
Panuto: Bumuo ng isang “dokyu-bidyo” na tungkol sa kalagayan pangwika o gamit ng

wikang Filipino sa iba’t ibang sitwasyon o larang. Nasa ibaba ang rubriks na gagamitin
para sa pagtataya ng “dokyu-bidyo.”
KRAYTIRYA Nakapakahusay Mahusay Di Gaanong Di MAR-

4 3 Mahusay Mahusay KA
2 1
Nilalaman Ang dokyu-bidyo Wasto at Wasto at Walang

ay naglalaman nang makabulu- makabulu-han Pagsiisika
malinaw at han ang ang ilan sa p na
epektibong nilalaman ng mga ginawa
paglalahad ng dokyu-bidyo. nilalaman ng
totoong isyu o pananalik-sik.
kalagayan ng
wikang Filipino sa
lipunan o larang.
Pananaliksik at Napakahusay at Mahusay at Di gaanong Walang

Impormasyon sapat ang ginawang sapat ang mahusay at di Pagsisika
pananaliksik ginawang sapat ang p na
tungkol sa paksa. pananaliksik ginawang Ginawa
Gayundin, napaka- tungkol sa pananalik-sik
impormatibo ang paksa. tungkol sa
pagtalakay na Gayundin, paksa.
luting-lutang sa napaka- Gayundin,
dokyu-bidyo. impormati- hindi gaanong
bo ang ka-
pagtalakay impormati-bo
na lutang- ang
lutang sa pagtalakay at
dokyu-bidyo. di lutan- ng
na lutang sa
dokyu-bidyo.

Editoryal/Iskrip Napakahusay, Mahusay Di gaanong Walang
epektibo at epektibo at mahusay at Pagsisika
malinaw ang mga malinaw ang epektibo, di p na
linya o salitang mga linya o malinawa ang Ginawa
sinasabi ng salitang mga sinasabi
tagpagsalita o voice sinasabi ng ng tagpagsa-
over. Mahusay ang tagpagsalita lita o voice
pagkakadetalye ng o voice over. over.
mga pagkakasunud- Mahusay ang
sunod na mga pagkakade- Di gaanong
pangyayari. talye ng mga mahusay ang
pagkakasunu pagkaka-
d-sunod na detalye ng
mga mga
pangyayari. pagkaksunud-
sunod na mga
pangyayari
Teknikal Napakahusay ang Mahusay ang Walang
pagsasama-sama ng pagsasama- Pagsisika
mga elemento gaya sama ng mga p na
ng; ilaw, tunog, at elemento Ginawa
ib pa. May orihinal gaya ng;
at malinaw na ilaw, tunog,
paglalapat ng at iba pa.
musika. May
orihinal at
malinaw na
paglalapat ng
musika.
Pagiging Napakahusay sa Mahusay sa

Malikhain pagiging malikhain, pagiging
kakaiba at malikhain,
pumupukaw sa kakaiba at
interest ng mga pumupukaw
manunuod. sa interest ng
mga
manunuod.

Takdang-Aralin

Mga Sanggunian
Aklat
Bernales, Rolando A., et al. 2009. Akademikong Filipino Tungo sa Epektibong Komunikasyon.
Malabon City: Mutya Publishing House, Inc.
Mga Onlayn na Sanggunian
http://kwf.gov.ph/kasaysayan-at-mandato/
http://wika.pbworks.com/w/page/8021671/Kasaysayan
http://www.scribd.com/doc/17106245/16505083mga batastungkolsawikangpambansa2
https://kwf.gov.ph/wp-content/uploads/Ortograpiyang-Pambansa.pdf

Filipino

Aralin 2
Pagpoproseso ng Impormasyon
sa Komunikasyon

Aralin 2
Pagpoproseso ng Impormasyon sa Komunikasyon

Panimula
Naglalaman ang modyul na ito ng mga paksang makatutulong sa patuloy na pag-unlad ng

Wikang Filipino sa kabila ng dinaranas na pandemya. Gayundin, sumasabay sa
makabagong paraan ng pagkatuto sa pamamagitan ng birtwal na klase o self-directed
learning. Ang pagkatutong ito ay lilikha ng kasaysayang magpapatuloy sa pagmamahal sa
wikang Filipino sapagkat ang pagkatuto ay walang hanggan. Kinakailangang magsagot
ng mga mag-aaral ng mga gawaing nakapaloob sa modyul na ito upang masukat ang
natutuhan. Inaasahang maipasa ito sa napagkasunduang takdang-araw at oras ng mga
mag-aaral at guro.
Tiyak na Layunin
1. Makagawa ng mga malikhain at mapanghikayat na presentasyon ng pagpili ng batis

ng impormasyon, pagbabasa at pananaliksik, at pagbubuod at pag-uugnay –ugnay ng mga
impormasyon.
2. Maipaliwanag ang kabuluhan ng Wikang Filipino bilang isang mabisang wika sa pag
poprosesong impormasyon para sa komunikasyon.
3. Maipaliwanag ang kabuluhang gamit ng pagbubuod at pag-uugnay-ugnay ng mga

impormasyong nabasa o napanood.
4. Makabuo ng sariling pagsusuri na may kritikal na pag-iisip batay sa impormasyon.
A. Unang Paksa: Pagpili ng Batis (Source) ng Impormasyon = 2 hours (1hour self-

directed learning with practical exercises and 1hour assessment)
B. Ikalawang Paksa: Pagbabasa at Pananaliksik ng Impormasyon = 2 hours (1hour self-
directed learning with practical exercises and 1hour assessment)
C. Ikatlong Paksa: Pagbubuod at Pag-uugnay-ugnay ng Impormasyon = 3 hours (2
hours self-directed learning with practical exercises and 1hour assessment)

Pagtalakay sa Paksa
Maituturing na komplikadong gawain ang pagpili ng angkop na babasahin. Sa mga

seminar-workshop ukol sa pagbasa, karaniwan na ang pagpapalitan ng kuro tungkol sa
mga gamit ng kraytirya sa pagpili ng artikulo. Ilan sa mga kraytirya ay makikita sa
kanilang talaan at ito’y isang magandang palatandaan para sa magandang pagbuo ng
pananaliksik (Adriano, et.,2008) Sapagkat ang pagbuo ng pananaliksik o anumang
impormasyon nan ais ipahayag o ibahagi sa iba ay nangangailangan ng patotoo, nararapat
lamang na wasto at balido ang mga datos na kakailanganin. Mahalaga sa mga gawaing
nabanggit ang paghahanap ng tamang batis (sources) ng impormasyon. Ang pananaliksik
ay tapat at totoo na mga impormasyong sinusugan o panagtitibay na mga
kaisipan/impormasyong hinango sa
bibliograpiya.
Ang bibliograpiya ay listahan ng mga ginamit na sanggunian sa pagsasaliksik. Ito ay
inihahanay ayon sa Kronologikal na pagkakasunod-sunod batay sa apelyido ng awtor
(Abueg.et al.,2012).
Ilan sa mga halimbawa na maaaring batis
Aklat
Pahayagan
Dokumento ng pamahalaan Artikulo
Internet
Pananaliksik
Anunsyo
Panitikan
Larawan
Encyclopedia
Dyornal
Atbp.
Ang mga batis ng impormasyon o sanggunian ay makakategorya sa tatlo:

primarya, sekondarya, tersyarya. (Ang pang-apat na tatalakayin ay hindi kategorya, kundi
isang uri ng lokasyon o midyum ng mga hanguan). Ang hangganan ng bawat kategorya
ay hindi gaanong malinaw, ngunit ang pagkilala sa bawat isa ay makatutulong sa
pangangalap ng impormasyon o datos. Ganito ang paglalarawan nina Booth, et al. (2008)
sa mga nasabing batis ng impormasyon o hanguan:

1. Hanguang Primarya- ito ang mga hanguang pinagmumulan ng mga raw data, ‘ika
nga. Sa Kasaysayan, halimbawa, kinapapalooban ito ng mga dokumento mula sa panahon
o taong pinapaksa, mga bagay- bagay, mapa, maging kasuotan. Sa Literatura o
Pilosopiya, ilan sa mga hanguang primarya ay ang tekstong pinag-aaralan at ang mga
datos ay ang mga salitang nakalimbag sa bawat pahina. Sa mga nabanggit na larangan,
bihirang-bihirang makasulat ng papel nang hindi gumagamit ng mga hanguang primarya.
2. Hanguang Sekondarya – Ang mga hanguang sekondarya ay mga ulat na gumamit ng
mga datos mula sa mga hanguang primarya. Sinulat ang mga ito para sa mga iskolarli at/o
propesyonal na mambabasa. Binabasa ito ng mga mananaliksik upang hindi mapag-
iwanan sa kani-kanilang larangan at upang magamit ang mga datos na nabasa sa paraang
pagpapatunay o kaya ay pagpapabulaan. Maaari ring magamit ang mga datos mula sa
mga hanguang sekondarya upang suportahan ang mga argumento.
3. Hanguang Tersyarya – Kinapapalooban ito ng mga aklat at artikulo na lumalagom at

nag-uulat tungkol sa mga naunang hanguan para sa pangkalahatang mambabasa. Ang
mga aklat at artikulo sa ensayklopidya at publikasyong para as sirkulasyong pangmasa ay
nabibilang sa pamilyar sa paksa. Ngunit, kung gagamitin ang mga datos mula sa mga
hanguang tersyarya upang suportahan ang isang iskolarling argumento, maaari iyong
hindi mapanaligan.
4. Hanguang Elektroniko – Dati-rati, hindi nagtitiwala ang mga mananaliksiik sa ano
mang datos na matatagpuan sa Internet. Hindi na ito totoo ngayon. Maging ang mga
akademiko ay umaasa na ngayon sa Internet upang maakses ang mga hanguang pang-
aklatan, mga ulat ng pamahalaan at iba pang database, mga tekstong primary amula sa
reputableng tagapaglathala, pahayagan, maging iskolarling dyornal na abeylabok online.
Ang mga datos na ito ay magagamit at mapagkakatiwalaan katulad ng kanilang mga
nakalimbag na counterpart.
Ang Internet ay maihahalintulad sa isang tagalimbag na walang editor, o sa isang laybrari

na walang laybraryan. Marami ang nagpo-post sa Internet tungkol sa ano mang paksang
kanilang kinawiwilihan o mapagkakakitaan nang walang nagwawasto ng kanilang
katapatan o katumpakan. Dahil dito, totoong maraming datos ang makukuha sa Internet.
Ang problema, hindi lahat ng datos mula sa Internet ay mapagkakatiwalaan. Kaya nga,
ang payo nina Booth, et al. (2008): Gamitin ang Internet kung ang hanguan ay primarya.
Halimbawa, kung nais malaman ang reaksyon ng mga manonood sa mga soap opera, ang
mga fan blog ay maituturing na hanguang primarya. Iwasan ang Internet para sa mga
hanguang sekondarya, lalo na sa mga tersyarya, liban na lang kung maipakikita sa mga
mambabasa na ang hanguang mula sa Internet ay mapagkakatiwalan.

Gawain/Pagsasanay
Pagsasanay 1
Pangalan: ______________________ Petsa: _________________

Identipikasyon o Pagkilala: Panuto: Tukuyin ang pinapahayag sa mga sumusunod

na bilang. Isulat ang sagot sa patlang bago dumating ang bilang.
-----------------------------1. Ito ay maaaring gamiting hanguan upang maging pamilyar sa

paksa.
-----------------------------2. Ito ay mga hanguang pinagmumulan ng mga raw data.
-----------------------------3. Ang mga akademiko ay umaasa na ngayon dito upang
makaaccess ang mga hanguang pang- aklatan, mga ulat ng pamahalaan at iba pang
database.
-----------------------------4. Sinulat ang mga ito para sa mga iskolar o propesyonal na
mambabasa.
-----------------------------5. Ito ay ginagamit kung ang hanguan ay primarya.
-----------------------------6. Ilan sa mga hanguan nito ay tekstong pinag-aaralan at ang mga
datos ay ang mga salitang nakalimbag sa bawat pahina.
-----------------------------7. Mga publikasyong para sa sirkulasyong pangmasa ay
nabibilang sa kategoryang ito.
-----------------------------8. Bihirang-bihirang makasulat ng papel nang hindi gumagamit
ng kategoryang ito.
-----------------------------9. Ulat na gumagamit ng mga datos mula sa hanguang primarya.
-----------------------------10. Ito ay kinapapalooban ng mga aklat at artikulo na lumalagom
at nag-uulat tungkol sa mga unang hanguan para sa pangkalahatang mambabasa.

Pagtataya

Takdang-Aralin

Mga Sanggunian
Aklat
Garcia, Lakandupil C. et. al. (2012). Kalatas: Pagbasa at Pagsulat Tungo sa

Pananaliksik. Malabon City. Jimcyville Publications.
Zapico, Marvin M. et. al. (2018). Kontekstuwalisadong Komunikasyon sa Filipino.

Malabon City. Jimcyville Publications.

PAGBABASA AT PANANALIKSIK NG
IMPORMASYON
Panimula
Sa paglusong ng modyul na ito ay tumatalakay at nagpapaliwanag sa pagbabasa at
pananaliksik ng impormasyon. Tinatalakay rin dito ang kahalagahan ng pagbabasa at
pananaliksik ng impormasyon. Binibigyang-pansin din ng modyul na ito na sa pagbabasa
at pananaliksik ng impormasyon ay may makabuluhang magagamit sa pang-araw-araw
na pamumuhay. Gayundin, ang pagbabasa ay isang kawili-wiling gawain kung kaya’t
maraming matutuhan at matutuklasan sa paksang ito.
Pagtalakay sa Paksa
PAGBASA
 Ang pagbasa ay pagkilala at pagkuha ng mga ideya at kaisipan sa mga sagisag na
nakalimbag. Isa ito sa mga makrong kasanayang pangwika at isa sa mga pinakagamitin sa
lahat.
 Ito ay proseso ng pag-unawa sa mensaheng nais iparating ng may-akda sa mambabasa.
 Nagbibigay ito ng mga bagong kaalaman libangan pagkatuto at mga karanasang
maaaring
mangyari sa tunay na buhay.
 80% na ating ginagawa sa araw –araw ay nauukol sa pagbabasa (Vil aminEt .AL1998)
 Sumasaklaw sa apat na proseso tulad ng pagkilala sa salita, pag-unawa sa kahulugan
ng
salita, pagreak sa kahulugan ng salita sang-ayon sa nalalaman ng bumabasa at pag-
uugnay ng ideya sa kaligirang kaalaman ng bumabasa. (Gray,1956).
 Mahalagang behikulo sa pagtatamo natin ng mga impormasyon tungkol sa ibat-ibang
larangan ng karunungan.
PROSESO NG PAGBASA
1. Persepsyon - pagkilala sa mga nakalimbag na simbolo na nabasa.
2. Komprehensyon – pagproseso at pag-unawa sa binasa

30

3. Reaksyon – paghatol o pagpasya ng kawastuhan, kahusayan at aral ng teksto.
4. Assimilasyon – iniuugnay ang kaalamang nabasa sa dating kaalamano karanasan.
PANANAW AT TEORYA SA PAGBASA
a. Teoryang Bottom-up - Ang pagbasa ay ang pagkilala ng mga serye ng mga nakasulat
na simbolo upang maibigay ang katumbas nitong tugon.
Proseso: Nagsisimula sa teksto (bottom) patungo sa mambabasa (up) kaya nga bottom-
up.
b. Teoryang Top-down – Ang mambabasa ay may taglay na dating kaalaman (prior
Knowledge) na nakaimbak sa kanyang isipan at may sariling kakayahan sa wika
(language proficiency).
Proseso: nagsisimula sa mambabasa(top) tungo sa teksto (down)
c. Teoryang Interakctib – Kombinasyon ng Teoryang Bottom up at Top down. Bi. -
directional.
d. Teoryang Iskima – Bawat bagong impormasyong nakukuha sa pagbabasa ay
naidaragdag sa dati nang iskima. Bago pa man basahin ng mambabasa ang teksto ay may
taglay na siyang ideya sa nilalaman ng teksto.
IBA’T IBANG URI NG PAGBASA
1. ISKANING
Uri ng pagbasa sa kung saan ang nagbabasa ay nagsasagawa ng pagaglugad sa materyal
na hawak tulad ng pagbasa sa mga susi na salita o key word, pamagat at subtitles.
Binibigyang pansin ang ganitng pagbasa ang mahahalagang mensahe sa pahinang
binabasa o tinitingnan.
Halimbawa:
Pagtingin sa diyaryo upang alamin kung nakapasa sa isang Board exam.
Pagtingin ng winning number ng lotto.
2. ISKIMING
Ito ay pasaklawa o mabilisang pagbasa upang makuha ang pangkalahatang ideya o
impreon, o kaya’y pagpili ng materyal na babasahin. Ito rin ay pagtingin o paghanap sa
mahalagang impormasyon. Ang pinaraanang pagbasa at pinakamabilis na pagbasang
magagawa ng isang tao. Ang gumagamit ng kasanayang ito ay pahapyaw na bumabasa ng
mga pahiwatig sa seleksyon katulad ng pamagat at paksang pangungusap.
Halimbawa:
Term paper, pamanahong papel, riserts
3. PREVIEWING
Ang mambabasa ay hindi kaagad sa aklat o chapter. Sinusuri muna ang kabuuan at ang
estilo at register ng wika ng sumulat. Ang ganitong paraan ay makatutulong sa mabilis na

pagbasa at pag-unawa sa babasa.
4. KASWAL
Pagbasa ng pansamantala o di palagian. Magaan ang pagbasa tulad halimbawa habang
may inaantay o pampalipas oras.
5. PAGBASANG PANG_IMPORMASYON
Ito’y pagbasang may layunin malaman ang impormasyon tulad ng pagbasa sa pahayagan
kung may bagyo, sa hangarin malaman kung may pasok o wala. Maari rin ang pagbasa
ng aklat sa layunin masagot ang takdang aralin.ito rin ay pagbasa na may hangarin na
mapalawak ang kaalaman.
6. MATIIM NA PAGBABASA
Nangangailangan ito ng maingat na pagbasa na may layuning maunawaang ganap ang
binabasa para matugunan ang pangangailangan tulad ng reports, riserts, at iba pa.

7. RE_READING O MULING PAGBASA
Paulit na binbasa kung ang binabasa ay mahirap unawain bunga ng mahirap na
talasalitaan o pagkakabuo ng pahayag. Isinasagawa ang muling pagbasa upang makabuo
ng pag unawa o masakyan ang kabuuang diwa ng materyal na binasa.
8.PAGTATALA
Ito’y pagbasang may kasamang pagtatala ng mga mahahalagang kaisipan o ideya bilang
pag-iimbak ng impormasyon. Kasama rito ang paggamit ng marker para bigyan pansin o
highlight ang bahaging mahalaga sa binabsa lalo na ito’y sariling pag-aari.
PANANALIKSIK NG IMPORMASYON
 Iba-iba ang kaalaman at kakayahan ng mga mag-aaral sa proseso ng pagkuha ng

impormasyon
gayundin sa kanilang pagkatuto. Ang bawat isa ay may unique o natatanging kahusayan,
kaalaman at
kakayahan upang mapagtagumpayan, maunawaan ang mga paksa at kaalaman na nais
maintindihan
at maibahagi rin sa kanyang kapwa.
 Ang pananaliksik ay ang proseso ng pangagalap ng mga totoong impormasyon na

humahantong sa
pagtamo ng bagong kaalaman. Isinasagawas ito sa pamamagitan ng pagamit at pag-
uugnay ng
sariling karanasan at kaalaman sa pamamagitan ng pagpapatunay ng mga panukala
(teorya o mga
pamamaraan(Sistema) at sa pagsubok sa mas mainam na pagpapaliwanag ng mga
napapansin o
obserbasyon.
 Ang pananaliksik ay isang sistematiko at siyentipikong proseso ng pangangalap,

pagsusuri, pag-
aayos, pagoorganisa, at pagpapakahulugan ng mga datos tungo sa paglutas ng
suliranin, pagpapatotoo ng prediksyon at pagpapatunay sa imbensyong nagawa ng tao.
KAHALAGAHAN NG PANANALIKSIK
1.BENEPISYONG EDUKASYONAL
Ang pananaliksik na nakatutulong sa guro upang magsilbing gabay ang natuklasan at
nang sa gayon ay mapagtagumpayan niya ang epektibong pagtuturo sa kanyang mga
mag-aaral. Para naman sa mga mag-aaral, natututo sila sa mga isyu metodolohiya at
kaalaman sa napili nilang larangan.
2.BENEPISYONG PERSONAL
Sa proseso ng pananaliksi, napapaunlad ng isang mag-aaral ang kritikal at analitikal na
pag-iisip na magbubunga ng kanyang pagiging metatag sa buhay.

3.BENEPISYONG PROPESYONAL
Ang mag-aaral ay nakapaggagalugad at nakapaghahanda para sa kanyang pinapasok na
karera dahil sa nasasanay sa siyang magbasa at mag analisa ng mga datos na nagbubunga
ng pagkakaroon ng malawak na kaalaman sa kanyang propesyon.
4.BENEPISYONG PAMBANSA
Sa pamamagitan ng pananaliksik natatamo ang pagunlad ng bansa at nakatutulong sa
pagkakaroon ng matatg na lipunan tungo sa mabuting pamumuhay para sa lahat.
5.BENEPISYOG PANGKAISIPAN
Nadadagdagan ang kaalaman at pagkatuto ng isang indibidwal at nahahasa ang kanyang
kaisipan dahil sa natitipon niyang mga ideya at pananaw mula sa ibat-ibang kaalaman.
6.BENEPISYONG PANGKATAUHAN
Sa pakikipanayam at pagtitipon ng mga datos, nahahasa ang kagalingan ng isang mag-
aaral sa pakikipagkapwa tao. Nagbubunga ito ng kahusayan sa pakikibagay at pakikipag-
ugnayan sa ibat-ibang tao.
KATANGIAN NG PANANALIKSIK

1. Ang pananaliksik ay sistematiko. Ito ay sumusunod sa maayos at makabuluhang
proseso na nagbubunsod sa pagtuklas ng katotohanan, solusyon sa suliranin o anuman
na naglalayong matuklasan ang bagay na hinahanapan ng kasagutan.
2. Ang pananaliksik ay kontorlado. Ito ay hindi isang ordinaryong problema na

madaling lutasin. Pinaplano itong mabuti at ang bawat hakbang ay pinagi sipan kaya
hindi pwedeng maghula sa resulta ng isinasagawang pag-aaral.
3. Ang pananaliksik ay empirikal. Ipinakikita rito na kapag ang lahat ng mga datos ay
kumpleto, ang mga ebidensya ay handa na upang mapatunayan o mapasinumgalingan
ang binuong hypothesis.
4. Ang pananaliksik ay pagsusuri. Ito ay masusing pag-aaral sa mga datos na

kwantitatibo at kwalitatibo. Ang mga dokumentong ito ang sinisiyasat nang mabuti
upang mabigyan ng interpretasyon.
5. Ang pananaliksik ay lohikal, obhektibo, at walang kinikilingan. Ang anumang

resulta ng pag-aaral ay may sapat na batayan at hindi salig sa sarilingg opinyon ng
mananaliksik. Ang mananaliksik ay dapat na walang pinapanigan o kinakampihan,
Dapat itala niya anuman ang naging resulta ng pag-aaral. Maituturing ná isang krimen
ang pagmanipula sa resulta ng anumang pag-aaral kaya dapat sikapin ng mananaliksik
na maging matapat at obhektibo.
6. Ang pananaliksik ay ginagamitan ng haypotesis. Ayon kay Best (1981), ang

haypotesis ay pansamantala o temporaryong pagpapaliwanag sa isang tiyak na
kaasalan, bagay na hindi pangkaraniwan, pangyayaring naganap na o magaganap pa
lamang/Ang haypotesis ay tumutukoy sa tiyak na pagpapahayag ng suliranin sa
isasagáwang pag- aaral. Ipinakilala ng haypotesis ang kaisipan ng mananaliksik sa
simula pa lamang ng pag-aaral.
7. Orihinal na akda ang pananaliksik. Hangga't maaari, tiyaking bago ang paksa at
wala pang nakagawa sa nasabing pananaliksik. May sistema ang pananaliksik. Tulad
ng iba pang siyentipikong gawain, ang pananaliksik ay may sistemang sinusunod.
Hindi naaaksaya ang oras, panahon at salapi kung ang gawain ay nasa ilalim ng
nararapat na proseso/Sa pagsisimula hanggang sa pagtatapos, ang pananaliksik ay
isang gawaing may proseso o sistema - hindi ito natatapos na minamadali. Ang
pananaliksik ay sumusunod sa
maayos at makabuluhang prosesong nagbubunsod sa pagtuklas ng katotohanan,
solusyon sa suliranin o anumang bagay na hinahanapan ng kasagutan.
8. Hindi mahirap kalapin ang mga datos na pag-aaralan. Kung magsaliksik,

siguraduhing may mababasa kang impormasyon ukol sa paksa, mapaaklat man,
magasin, o di kaya'y sa internet.
9. Hindi magastos ang paksa. Hangga't maaari, pumili ng paksa na hindi gugugol ng
malaking halaga. Ngunit isaalang-alang din ang kalidad ng gagawing pag-aaral.
10. ldeyal ang pananaliksik kung ang mga datos ay abot-kamay. Sa ikagaganda,
ikahuhusay at ikadadali ng anumang pag-aaral, mahalaga na ang datos ay madaling
mahanap. Ang mahalaga sa pananaliksik ay malinaw na nasagot o natugunan ang mga

katanungang inihanda.
11. Makatotohanan ang pananaliksik. Ang pananaliksik ay isang siyentipikong

gawain, marapat lamang na ilahad ang totoong kinalabasan ng pag-aaral batay sa
isinagawang pagsusuri at istadistikong analisis. Sa madaling sabi, hindi dinoktor ang
mga datos upang mapabuti ang resulta ng pananaliksik. Mababaman sa inaasahan o
kinalabasan ang pagsusuring ginawa, kailangang ito'y tama.

Gawain/Pagsasanay
Pagsasanay 1
Pangalan: ______________________ Petsa: _________________

Identipikasyon o Pagkilala: Panuto: Tukuyin ang pinapahayag sa mga

sumusunod na bilang. Isulat ang sagot sa patlang bago dumating ang bilang.
__________________1. Ito ay ang pagbasa na nagsisimula sa teksto patungo sa

mambabasa.
__________________2. Ito ay kombinasyon ng Teoryang Bottom up at Top Down.
__________________3. Ito ay ang pagbasa na nagsisimula sa mambabasa tungo sa

teksto.
__________________4. Ito ay ang pasaklaw o mabilisang pagbasa upang makuha

ang pangkalahatang ideya.
__________________5. Ito ay proseso ng pangangalap ng mga totoong impormasyon

na humahantong sa pagtamo ng bagong kaalaman.
__________________6. Uri ng pagbasa na kung saan gumagamit ng marker para

bigyang pansin o highlight ang bahaging mahalaga.
__________________7. Ito ay ang pagbasa na pansamantala o di-palagian.
__________________8. Ito ay pagbasa na sinusuri muna ang kabuuan at ang estilo at

register ng wika ng sumulat.
__________________9. Uri ng pagbasa na kung saan ang nagbabasa ay nagsasagawa

ng paggalugad sa material na hawak tulad ng pagbasa sa mga susing salita o keyword.
__________________10. Ito ay ang pag-uugnay ng kaalamang nabasa sa dating

kaalaman o karanasan.

Pagtataya
Pagsasanay 2
Panuto: Ipaliwanag sa sariling pananaw ang mga sumusunod na termino. Ang

bawat kasagutan ay tatasahin sa rubriks na inilaan ng guro.
1. Iskiming –
2. Pananaliksik –
3. Iskaning –
4. Teoryang Bottom – Up –
5. Teoryang Top – Down –
6. Teoryang Iskima –
Rubriks sa Pagbibigay Puntos:

Krayterya Napakahusa Mahusay Katamtama Di- Kinakailangan Puntos
y (4) n gaanong Pang
(5) (3) mahusay Paunlarin
(2) (1)
Kalidad ng Napakahusay Mahusay Katamtaman May May
Pagpapaliwana at maliwanag at ang husay sa kaunting kamalian at
g na nailahad maliwanag paglalahad ng kakulanga kulang ang
ang pananaw na pananaw n paglalahad
nailahad sa ng
ang paglalahad pananaw
pananaw ng
pananaw
Balarila Napakahusay Mahusay Katamtaman May Maraming
(Wastong gamit at walang at bahagya at nakitaan ng nakitang kamalian
ng Wika) naipakitang lamang kamalian sa kamalian sa
kamalian ang gamit ng at paggamit
gamit nakitang wika hindi ng wika
ng wika kamalian wastong
sa gamit paggamit
ng wika ng wika

KABUOAN: /10

Takdang-Aralin

Mga Sanggunian
Onlayn na mga Sanggunian
Alimpolos, E. (2015). Pagbasa 1. Slideshare

Decatoria. J. (2020). Pananaliksik ng impormasyon. Scribd.
https://www.coursehero.com/file/49870498/PAGBABASA-O-PANANALIKSIK-
NG-IMPORMASYONpptxl

PAGBUOD AT PAG-UUGNAY-UGNAY NG
IMPORMASYON
Panimula
Sa araling ito matutunghayan natin ang pagbubuod at pag-uugnay-ugnay ng mga
impormasyon sa pagpoproseso ng impormasyon sa Komunikasyon. Sa aralin ding ito,
matatalakay ang mga hakbangin sa pagbubuod, kahalagahan ng pagbubuod at pag-
uugnay, katangian ng pagbubuod at pag-uugnay at ang mga uri ng pagbubuod.
Inaasahan nating ang araling ito ay tutugon sa mga pangangailangan ng mga mag-
aaral na nasa antas tersiyarya lalo na sa panahon ngayon ng pandemya na maunawaan
ang bawat paksa sa pagbubuod at pag-uugnay ng mga impormasyon.
Inaasahan na ang bawat mag-aaral ay makapagpapamalas ng pag-unawa at
pagpapahalaga sa pagbubuod at pag-uugnay ng mga impormasyon sa tulong ng mga
estratehiya na gagabay sa mga mag-aaral sa higit na malalim at kapaki-pakinabang na
pagkatuto. Nilalayon ng araling ito na makabuo ang mga mag-aaral ng isang
makabuluhang “Sintesis” sa lubusan nilang pagkatuto. Iba’t ibang gawain/pagsasanay
ang inihanda para sa mga mag-aaral tulad ng indibiduwal at kolaboratibong mga
gawain o pagsasanay upang maging interaktibo ang pagtalakay sa mga aralin.
Pagtalakay sa Paksa
Ang pagbubuod ng impormasyon ay ang pagsiksik at pinaikling bersyon ng teksto

ng isang
impormasyon. Ito ay ang diwa, sumaryo o pinaka-ideya ng buong teksto. Malimit din
ginagamit ang pagbubuod sa pagsasalaysay ng mga nabasang kwento, nobela,
gayundin ang panonood ng sine, dula at iba pa.
Ang pagbubuod ng mga impormasyon ay maaring mabuo sa pamamagitan ng

paggawa ng isa o higit pang talata na binubuo ng mga pangungusap.
Ang pagbubuod ng impormasyon at teksto ay naglalayong makatulong sa mga

mambabasa o may-akda upang lubos na maunawaan ang diwa o tema ng isang
seleksyon o isang akda at maisulat ang pangunahing kaisipan ng isang akda upang
higit na mainitindihan.
Pag-uugnay ng impormasyon
Ang pag-uugnay ng impormasyon ay ginagawa upang mas maintindihan ang

tekstong nais ipahayag. Dito maari tayong maglagay ng sarili nating apananaw at
opinyon. Maari magsadula dito para mas malawakang maintindihan at maunawaan
ang impormasyon at mga kaalaman na nakalap.
Pagbubuod
 Ang pagbubuod ay isang paraan ng pagpapaikli ng anumang teksto o babasahin. Sa
pagbubuod ay kinukuha lamang ang pinakamahalagang kaisipan ng teksto. Sa paraan

ng pagbabahagi, kinakailangan ang pagpapaikli, upang ang mga pangunahing ideya at
pagkakaugnay-ugnay ng mga ito ay maipahayag ng malinaw at maayos.
Mga Hakbang ng Pagbubuod:

1. Basahin, panoorin o pakinggan muna nang pahapyaw ang teskto o akda.
2. Sa mga nakasulat o episodyo ng isang pinanood o pinakinggan, tukuyin ang
paksang pangungusap o ang pinaka tema gayundin ang mga susing salita o key words.
3. Pag-ugnay-ugnayin ang mga ideya upang mabuo ang pinakapunto o tesis.
4. Sulatin na ang buod at tiyakin ang organisasyon ng teksto.
5. Huwag maglagay ng mga detalye, halimbawa at ebidensya.
6. Makakatulong ang signal word o mga salitang nagbibigay-transisyon sa mga ideya
gaya ng gayunpaman at kung gayon bilang pangwakas.
7. Huwag magsingit ng mga opinyon.
Uri ng Pagbubuod
Lagom o Sinopsis – Maikli lamang ito ngunit hindi nababawasan ang kahulugan ng
orihinal. Isinusulat ito sa sariling pangungusap, mas pinaikli ngunit ang diwang
tinataglay ay nanatiling naroon.
Presi - ang Presi ay hindi personal na interpretasyon o ekspresyon ng sariling opinyon

sa mga ideya. Manapa, ito ay isang eksaktong replika ng isang sulatin na kadalasang
pinaikli sa sang-kapat hanggang ‘sang-lima na kabuuang haba o laki ng teksto at
maipahayag ang kompletong argumento ng buong sulatin.
Sintesis - Isang anyo ng pag-uulat ng mga impormasyon sa maikling pamamaraan

upang ang sari-saring ideya o datos mula sa iba't ibang pinanggalingan (tao, libro,
pananaliksik, atbp.) ay mapagsama-sama at mapag-isa tungo sa isang malinaw na
kabuuan o identidad. Pagsasama-sama ng mga ideya tungo sa isang pangkalahatang
kabuuan.
Analisis - Paghihiwa-hiwalay ng mga ideya upang suriin ang isang sulatin.
Abstrak - Isa itong maikling buod ng pananaliksik, artikulo, tesis, disertasyon, rebyu,
proceedings, at papel-pananaliksik na isinusumite sa komperensiya at iba pang
gawain na may kaugnay sa disiplina upang mabilis na matukoy ang layunin ng teksto.
Inilalahad ng abstrak ang masalimuot na mga datos sa pananaliksik at pangunahing
mga metodolohiya at resulta sa pamamagitan ng paksang pangungusap o kaya'y isa
hanggang tatlong pangungusap sa bawat bahagi.
Hawig – ito ay pagpapahayag ng ibang ideya sa pamamagitan ng sariling pananalita.

Mahalaga ito sa pagpapaliwanag ng mahirap na bahagi ng isang teksto. May
pagdaragdag at pagkakaltas na ginagawa upang maintindihang mabuti ng bumabasa
ang nilalaman ng orihinal.
Direkta/Tuwirang Sipi – ito ay tuwirang pagkuha ng sinabi o pahayag ng isang tao

lalo na at malaki ang kinalaman sa ginagawang sulatin.

Gawain/Pagsasanay
Pagsasanay 1
Pangalan: ______________________ Petsa: _________________

Identipikasyon o Pagkilala: Panuto: Tukuyin ang pinapahayag sa mga

sumusunod na bilang. Isulat ang sagot sa patlang bago dumating ang bilang.
________________1. Ito ay isinusulat sa sariling pangungusap mas pinaikli ngunit

ang diwang tinataglay ay nananatiling naroon.
________________2. Ito ay maaaring mabuo sa pamamagitan ng paggawa ng isa o
higit pang talata na inubuo ng mga pangungusap.
________________3. Ito ay ginagawa upang mas maintindihan ang tekstong nais

ipahayag, maaaring maglagay ng sariling pananaw o opinyon at maaaring magsadula
sa mas malawakang pag-unawa ng impormasyon.
______________4. Ito ay isang anyo ng pag-uulat ng mga impormasyon sa maikling

pamamaraan upang ang sari-saring ideya o datos mula sa iba’t ibang pinanggalingan
ay mapagsama-sama at mapag-isa tungo sa malinaw na kabuuan o identidad.
______________5. Ito ay tuwirang pagkuha ng sinabi o pahayag ng isang tao lalo na

at malaki ang kinalaman sa ginagawang sulatin.
______________6. Ito ay isang paraan ng pagpapaikli ng anumang teksto o
babasahin, kinukuha lamang dito ang pinakamahalagang kaisipan ng teksto.
______________7. Ito ay isang replika ng isang sulatin na kadalasang pinaikli sa
‘sang-kapat’ hanggang ‘sang-lima’ na kabuuang haba o laki ng teksto.
______________8. Ito ay isang maikling buod ng pananaliksik, artikulo, tesis,
disertasyon, rebyu na isinusumite sa komperensya at iba pang gawain na may
kaugnayan sa disiplina upang mabilis na matukoy ang layunin ng teksto.
______________9. Ito ay pagpapahayag ng ibang ideya sa pamamagitan ng sariling
pananalita, may pagdaragdag at pagkakaltas na ginagawa upang maintindihang
mabuti ng bumabasa ang nilalaman ng orihinal.
______________10. Ito ay ang paghihiwa-hiwalay ng mga ideya upang suriin ang

isang sulatin

Pagtataya
Pagsasanay 2
Pagsasanay 2
Panuto: Bumuo ng isang makabuluhang “Sintesis” sa mga teksto o akdang nabasa o

kaya’y mga pelikula o Teleseryeng inyong napanood. Isulat ito sa isang buong papel.
Ang nabuong sintesis ay tatasahin sa mga sumusunod na pamantayan o rubriks.
Pamantayan Napakahusay Mahusay Di-gaanong Di-Mahusay Marka
(5) (4-3) Mahusay (1)
(2)
Nilalaman Natumbok at Nailahad ng Hindi Hindi

nailahad nang malinaw ang masyadong nailahad
malinaw ang karamihan sa nailahad ng nang malinaw
mga mga malinaw ang ang mga
pangunahing pangunahing karamihan sa pangunahing
ideya mula sa ideya mula sa mga ideya mula sa
mga nabasang mga nabasang
teksto o mga pangunahing
teksto o
napanood na nabasang ideya mula sa napanood na
pelikula o teksto at mga pelikula o
teleserye. napanood na nabasang teleserye.
pelikula o teksto at
teleserye. napanood na
pelikula o
teleserye.
Konstruksiyo Walang mali May ilang Marami- Napakaraming
n ng sa mali sa raming mali mali sa
Pangungusap konstruksiyon konstruksiyon sa konstruksiyon
at Gramatika ng ng mga konstruksiyon ng
mga pangungusap ng mga mga
pangungusap at sa pangungusap pangungusap
at gramatika. at gramatika at
sa gramatika sa gramatika.
sa
wikang
Filipino.
KABUOAN: 10

Takdang-Aralin

Mga Sanggunian
Aklat:
Adaya, Jomar G. et al. (2016). Pagbasa at Pagsusuri sa Iba’t Ibang Teksto Tungo sa
Pananaliksik. Malabon City: Jimczyville Publications.
Garcia, Lakandupil C. et al. (2010). Tinig: Komunikasyon sa Akademikong Filipino.
Malabon City: Jimczyville Publications.
Onlayn:
https://pdfcoffee.com/kontekstwalisadong-komunikasyon-sa-filipino-7-pdf-free.html
https://www.scribd.com/upload-document?archive_doc=422644194.
https://cheatography.com/kyutqouh/cheat-sheets/module-4-komfil-pagbubuod/

Kontekstwalisadong Komunikasyon
sa Filipino
Aralin 3
Mga Gawaing
Pangkomunikasyon ng mga
Pilipino

Aralin 3
Mga Gawaing Pangkomunikasyon ng mga Pilipino
Panimula
Mahalaga ang papel na ginagampanan ng komunikasyon sa pang-araw-araw na

pakikipagsapalaran ni Juan dela Cruz sapagkat nag-iiwan ito ng kakintalang maaaring
magdulot ng karanasang magpapatakbo ng kanyang buhay. Ang mga sumusunod na
paksa ay mga gawaing pangkomunikaysong karaniwan subalit sa napakahalaga sa
buhay ni Juan: (1) Tsismisan (2) Umpukan (3) Talakayan (4) Pagbabahay-bahay (5)
Pulong-bayan (6) Komunikasyong Di-Berbal (7) Mga Ekspresyong Lokal.
Tiyak na layunin
Sa pagkatapos ng aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang:
1. Natutukoy ang ibat-ibang gawaing pangkomunikasyon.

2. Nakapagbibigay ng halimbawa ng mga gawaing pangkomunikasyon ng mga
Pilipino.
3. Naibibigay ang kahulugan ng Komunikasyong Berbal at Di-Berbal
4. Nailarawan ang mga gawaing pangkomunikasyon ng mga Pilipino sa iba’t ibang
antas atlarangan

Aralin 3: Mga Gawaing Pangkomunikasyon ng mga Pilipino = 9 na oras
Pagtalakay sa Aralin
Mga Gawaing Pangkomunikasyon ng mga Pilipino
A. Tsismisan o Pagsagap ng Alimuom

 Bahagi na ng kultura ng mga Pilipino ang pakikipagtsismisan o ang
pakikipagkwentuhan sa buhay-buhay at mga pamumuhay ng ibang tao.
Kadalasan na makikita ang gawaing ito ng dalawa o higit pang tao sa
tabi ng lansangan, sa palengke, sa tindahan, maging sa mga tanggapan
na pinapasukan ng mga manggagawa sa mga panahong sila ay libre o
walng ginagawa.
 Sa katotohanan ng buhay, ang salitang tsismis ay may negatibong
implikasyon sa taong gumagawa nito at maging sa taong paksa ng
tsismis.

 Ang tsismis ay tumatalakay sa isang akto ng pagsisinungaling, pag-
imbento ng kwento, pagmamalabis, bagamat kung minsan ay may
halong katotohanan.
 Kadalasang kaakibat ng salitang tsismis ang pagyurak sa reputasyon ng
ibang tao sa pamamagitan ng walang batayang panghuhusga sa
kasalanang di umano ay kanilang ginawa katulad ng homosekswalidad,
karahasan, paniningalang pugad, pagiging disgrasyada at kung anu-ano
pang mga negatibong pagpaparatang.
Legal na Aksyon at mga Patakaran na Kaugnay ng Tsismis
 Kinikilala ng ating Kodigo Sibil ang karapatan ng bawat isa na

maproteksyunan ang kanyang digdinad, personalidad, pribadong
pamumuhay, at kapayapaan ng isip.
 Sinasabi sa Artikulo 26 na ang mga sumusunod na magkakatulad
na akto, bagamat hindi maituturing na krimen, ay maaaring
makabuo ng isang dahilan ng aksyon para sa mga danyos, pagtutol
at iba pang kaluwagan:
(1) Panunubok sa pribadong buhay ng iba:
(2) Panghihimasok o pang-iistorbo sa pribadong buhay o ugnayang
pampamilya ng iba;
(3) Pang-iintriga na dahilan kung bakit ang isang indibidwal ay
iiwasan ng kanyang mga kaibigan;
(4) Pang-aasar o pamamahiya sa iba dahil sa kanyang
paniniwalang pangrelihiyon, mababang antas ng pamumuhay,
lugar ng kapanganakan, pisikal na depekto at iba pang personal
na kondisyon.
 Sa ilalim ng Kodigo Penal ng Pilipinas, ang tsismis ay maaari
ring maituring na isang krimen lalong higit kung malalampasan
ng isang indibidwal ang limitasyon ng kanyang kalayaan na
makapagpapahayag at mauwi ito sa paninirang puri na maaaring
makpagpapahamak sa paksa ng kanyang mga pahayag, pasalita
man o pasulat.
 Ayon sa Artikulo 353, ang libelo ay isang pampubliko at
malisyosong mga paratang sa isang krimen o isang bisyo o
depekto, na maaaring makatotohanan o kaya ay haka-haka o
anumang kilos, pagkukulang, kondisyon, katayuan o kalagayan
na naging dahilan ng kasiraang-puri, pangalan o pagppapasala sa
isang likas o huridikal na tao, o upang masira ang alaala ng isang
namayapa na. (Salin mula sa Artikulo 353, RPC)
 Ang barangay bilang isang sangay ng Lokal na Pamahalaan ay
may karapatan din na magsabatas ng mga ordinansa na
mkatutulong sa kanila upang tugunan ang mga usaping

pangkapayapaan na nasa ilalim ng hurisdiksyon ng kanilang
nasasakupan.
Mga Kaugnay na Pag-aaral at Literatura hinggil sa Tsismis:
Liam (2016)
 Sinabi nya sa kanyang artikulo na ang tsismis ay isang anyo ng talumpati kung
saan ang kaalaman sa kasanayang superbisyon ay umiinog sa kontekstong
pang-akademiko.
Akyon, Yozgat at Ayas (2015)
 Ang tsismis o tsismisan ay kilala bilang mga di opisyal na pagpapalitan ng

mensahe ng mga mangagawa. Tinatawag itong pangangailangang panlipunan.
 Ang antas ng tsismis ay tumataas lalo na kung ang mga indibidwal sa
organisasyon ay hindi nabibigyan ng sapat na imporamsyon sa mga paksa na
mahalaga para sa kanila.
 Ang ganitong uri ng komunikasyon ay hindi masama kundi nagdudulot ng
saya at pleksibilidad.
Nwogbaga, Nwanko, at Onwa (2015)
 Sa kabilang dako, sinuri nila sa kanilang papel kung paanong ang tunggalian
at krisis ay maiiwasan sa pamamagitan ng pormal na komunikasyon. Ang
kanilang pag-aaral ay ibinatay sa mga usaping karaniwang kinakaharap ng
mga eskwelahan bunga ng impormal na proseso ng komuniaksyon. Ayon sa
kanila, hindi naman ito nangangahulugan na ang pormal na proseso ng
komunikasyon ay hindi makapagdudulot ng usapin o krisis.
Ting-Toomey (1979)
 Ang tsismis ay isang proseso ng komunikasyon kung saan ang imporamsyon

hinggil sa mga aktibidad ng isang tao ay inilalantad ay inilalantad at pinaiikot
sa ekslusibong paraan sa dalawa o higit pang tao.
 Sinabi niya sa kanyang pagtatalakay na ang ibang functionalist ay nainiwala
na pinanatili ng tsismis ang pagitan ng ugnayan ng tao sa loob ng pangkay at
ng mga nasal abas at tinitiyak ang norms at values ng partikular na network
mg komunikasyon, habang ang iba ay naniniwala na ang tsismis ay paraan
upang makakuha ng imporamsyon tungol sa ibang tao bilang estratehiyang
nagmamanipula sa personal na interes.
 Ayon pa sa kanyang pagtatalakay, ang social exchange theory ay naglalabas
ng tatlong papel ng tsismis: (1) magbigay ng kaalaman; (2) pagpapataas ng
moral; (3) libangan.
Klinghoffer (1994)

 Ayon naman sa kanya, ang tsismis ay hindi naman lantarang mali at ang
ordinaryong tsismis ay hindi masama.
Guerin at Miyazaki (2006)
 Iminungkahi nila na ang pangunahing layunin ng tsismis ay hindi ang

pagbibigay ng impormasyon sa mga nakikinig kundi ang magbigay ng aliw o
kuhanin lamang ang atensyon ng mga tagapakinig upang mapaganda ang
ugnayang panlipunan.
B. Umpukan
 Ang salitang umpukan ay tumutukoy sa maliliit na pangkat o grupo ng tao na
nag-uusap tungkol sa mga usaping may interes ang bawat kasama sa pangkat o
grupo. Maaaring ang pinag-uusapan ay may kabuluhan sa kanilang personal
na buhay, sa buhay ng ibang tao o mga kaganapan sa lipunan sa loob man o
labas ng bansa.
C. Talakayan
 Tumutukoy ito sa proseso ng pag-uusap o pagpapalitan ng ideya para sa isang
nararapat o mahalagang desisyon. Higit itong pormal kung ihahalintulad sa
komunikasyong nagaganap sa umpukan sapagkat mayroong nakatalagang
tagapangasiwa sa daloy ng komunikayson sa talakayan na hindi makikita sa
proseso ng komunikasyon sa umpukan.
 May tatlong dimensiyon ang talakayan: nilalaman, proseso, mga kasangkot.
Kadalasan na sa dimensiyon ng proseso ng pagtatalakay nag-uugat ang
suliranin sapagkat mayroong mga mag-aaral na dominante na humahantong
sap unto na ang ibang kasangkot ay hindi na nabibigyan ng pagkakataon na
magpahayag ng kani-kanilang mga punto.
 Ang talakayan ay wikang pampagtuturo na kinabibilangan ng mataas na antas
ng pagtatanong, at mga paglalahad na ibinibigay ng dalubguro at mga mag-
aaral at may tugon na manggagaling sa kanilang dalawa upang magamit ang
kaalaman at mapukaw ang kritikal na pag-iisip upang ganap na mapag-ibayo
ang pag-unawa sa isyu, suliranin at iba pang nilalaman.
Katangian ng mabuting pagtalakay:
1. Aksesibilidad
 Pagiging komportable ng mga mag-aaral sa kanilang partisipasyon sa
talakayan sap unto na walang pangamba na nangingibabaw sa kanilang
mga pagpapahayag.
2. Hindi palaban
 May mga pagkakataon na nagiging mainit ang talakayan subalit hindi
dapat dumating sap unto na nawawalan ng magalang na tono paraan ng
pagpapahayag ng bawat kasali sa talakayan; mainit ang pagtalakay
subalit nananatili ang paggalang.

3. Baryasyon ng ideya
 Mahalaga ang baryasyon o ang pagkakaiba-iba ng pananaw ng mga
pahayag upang matamo ang higit na malalim na pagtatalakay.
4. Kaisahan at pokus
 Mahalaga ang papel ng dalubguro o ng tagapamagitan upang hindi
mawala sa
punto ng usapin sa kabila ng mga baryasyon ng ideya na ipinahahayag
sa malayang pagtalakay.
Mga Kaugnay na Pag-aaral at Literatura
Wilen (2004)
 Sa kanyang artikulo parehong epektib ang talakayan at ang recitation

sa kani-kaniyang espisipikong gamit, ang talakayan ay higit na angkop
at epektibong metodo upang ang isang mag-aaral ay maging rasyunal
at magkaroon ng kakayahang gumawa ng isang mahalagang desisyon
para sa kabutihan ng higit na nakararami.
 Maaaring gumamit ng rubriks sa pagsukat sa partisipasyon ng mga
mag-aaral sa talakayan upang maiwasan ang pagkiling.
Lee at Martin (2017)
 Kanilang sinabi na mahalaga ang komunikasyon gamit ang media sa

kasalukuyang panahon bagamat hamon na maituturing ang hikayatin ang
mga mag-aaral na maging aktibo sa mga talakayan gamit ang online.
 Kung paghahambingin ang panloob (intrinsic) at panlabas (extrinsic)
na motibasyon sa pakikiisa sa talakayang online, lumalabas na 85.88%
ang nakikiisa sa talakayan dahil sa mga panlabas na salik tulad ng pag-ani
ng katanggap-tanggap na marka para sa partisipasyon
Pagbabahay-bahay
 Kinasasangkutan ito ng indibidwal o higit pang maraming indibidwal na

tumutungo sa dalawa o higit pang maraming bahay upang isakatuparan
ang alinman sa kanilang mga layunin katulad ng pangungumusta sa mga
kaibigan o kamag-anak na matagal ng hindi nakita, pagbibigay galang o
pugay sa mga nakatatanda, paghingi ng pabor para sa isang proyekto o
solicitation at marami pang iba.
 Makalipunan ang gawaing ito sapagkat personal ang pakikitungo ng tao
na tuwirang nakikipag-usap sa iba pang tao.
 Ito ay tradisyong nagpapamalas ng mabuting pagpapakilala at
pagtanggap ng mga panauhin na pinatutunayan sa mahahalagang
okasyon sa buhay nating mga Pilipino, katulad ng Pasko at Araw ng mga
Kaluluwa.

Pulong Bayan
 Karaniwan itong isinasagawa bilang isang anyo ng konsultasyon sa mga

mamayan o particular na pangkat upang tugunan o paghandaan ang isang
napakahalagang usapin. Pinangungunahan ng lider ang pagtalakay sa
isang usapin na may kaakibat na pagpapahalaga sa opinion at mga
mungkahi ng mga taong kabahagi sa pag-uusap.
 Malaki ang papel na ginagampanan ng mga pagpupulong bayan upang
mabigyan ng katwiran ang lahat ng regulasyon at batas na nais nilang
ipatupad lalong higit kung ang mga ito ay may direktang epekto sa kanila
bilang mga mamamayang nagbabayad ng buwis.
 Bahagi ng proseso ng pagbuo ng mga regulasyong ito ang konsultasyon sa
tao at publiko. Subalit inbalido o walang bias ang anumang batas na
maaaprubahan kung walang isinasagawang mga pagsangguni ang mga
mambabatas na nag-iisponsor nito.
Komunikasyong Berbal ng mga Pilipino
Ang berbal na komunikasyon ay ang uri ng komunikasyong

gumagamit ng salita sa anyong pasalita at/o pasulat man. Nagagawa ang
paraang oral sa pamamagitan ng pakikipag-usap sa kaanak, kaibigan, at
kakilala, pakikipagtalakayan sa klase, at paglahok sa mga usapan sa
kumperensiya at seminar. Pasulat naman itong napadadaloy sa mga sulatin sa
klase, paglikha ng blogpost, pagbuo ng manifesto at bukas na liham, at iba pa.
Komunikasyong Di-berbal ng mga Pilipino
 Kinasasangkutan naman ng mga kilos o galaw ng katawan ang uri ng

komunikasyong ito. Karaniwang binibigyan ng interpretasyon ang
mga senyas upang maisakatuparan ang proseso ng komunikasyon.
 Sinabi ni Albert Mehrabian (1971) sa kanyang pag-aaral na ang
siyamnapu’t tatlong bahagdan ng gawaing pakikipagtalastasan ng tao
ay kinasasangkutan ng di-berbal na komunikasyon.
Ibat-ibang Anyo ng Komunikaysong Di-Berbal
1. Kinesika
 Pinatutunayan sa anyong ito ng komunikayson na ang bawat
kilos at galaw ng katawan ng tao ay may kaakibat na
kahulugan. Maaaring bigyan ng interpretasyon ng mga taong
nasa kanyang kapaligiran. Bahagi nito ang ekpresyon ng
mukha, galaw ng mata, kumpas ng mga kamay, at tindig ng
katawan.
A. Ekspresyon ng mukha
 May kapangyarihang magpangiti, manghalina, manakot, manindak at
kung anu-ano pa depende sa nais ipahiwatig ng taong nagpapakita nito.

B. Mata
 Ang mata bilang bahagi ng katawan ng tao ay may Malaki ring papel
na ginagampanan sa gawaing komunikasyon ng mga Pilipino. Malaking salik
sa desisyon ng isang job interviewer ang sinseridad ng kanyang
kinakapanayam.
C. Galaw ng katawan ng tao katulad ng pagkumpas
 Salik na nakaaapekto sa interpretasyon ng tao sa mga pahayag ng iba
pang indibidwal. Nakatutulong ito upang bigyang diin ang berbal na
kahulugan ng mga ideya at saloobin ng isnag indibidwal.
D. Tindig at postura
 Makikita sa pamamagitan ng tindig ang kanyang paninindigan at
tiwala sa sarili.
2. Proksimika (Proxemics)
 Pinahahalagahan ng pag-aaral na ito ang espasyo bilang
makabuluhang sangkap ng di-berbal na komunikasyon.
Pinaniniwalaan ditto na ang agwat o ang proximity ng tao sa
kapwa tao at mga bagay-bagay ay may karampatang kahulugan
na maaaring mabuo sa pananaw ng taong tatanggap ng
mensahe.
 Si Edward Hall, isang cultural anthropologist ang unang
gumamit ng terminong ito noong 1963. Ipinaliwanag niya ang
pag-aaral ng proxemics ay mahalaga hindi lamang sa paraan ng
pakikitungo ng tao sa iba sa pang-araw-araw nilang
pamumuhay kundi maging ang organisasyon ng tahanan, gusali
at iba pa.
3. Oras (Chronemics)
 Ang pag-aaral sa oras ay isa ring esensyal na paksa ng
pagtalakay sa komunikasyong di-berbal. Tumutukoy ito sa
interdependente at integratibong antas ng karanasan sa
paggamit ng oras.
 Si Thomas J. Bruneau ang unang gumamit ng salitang ito noong
huling bahagi ng 1970 upang matukoy ang papel na
ginagampanan ng oras sa pakikipag-ugnayan ng tao.
 Ang paggamit ng tao sa oras bilang bahagi ng kanyang buhay
ay maaaring lumikha ng pananaw sa ibang tao na tinitingnan ito
bilang akto ng komunikasyon.
Ang mga sumusunod ay halimbawa ng mga oras na isinasaalang-alang

sa komunikasyon:
1. Teknikal o siyentipiko
 Tumutukoy ito sa eksaktong oras na napagkasunduan.
2. Pormal na Oras

 Ito ang oras na ginagamit upang ipakita ang kahulugan ng
oras bilang kultura.
3. Impormal na oras
 Tumutukoy ito sa oras na walang katiyakan.
4. Sikolohikal na oras
 Ang bawat depinisyon ng tao sa oras ay nakabatay sa
kanyang estado sa lipunan at mga personal na karanasan.
5. Paghaplos (haptics)
 Ito ay isang uri ng komunikasyon na karaniwang
kinabibilangan ng paghaplos o pagdampi. Maaaring bigyan
ng iba’t ibang pagpapakahulugan ng taong tumatanggap ng
mensahe ang paraan ng paghaplos sa kanya ng kanyang
kausap.
 Ang simpleng pagtapik sa balikat ay pagpapakita ng
pakikiramay at pagbati sa kapwa subalit kung ito ay
mahahaluan ng diin ay maaaring haluan ng malisya ng taong
tumatanggap ng mensahe.
 Ang pakikipagkamay na tanda ng mabuting pagtanggap ay
maaaring bigyan ng interpretasyon ng paghahamon ng away
kung magkakaroon ng pwersa o diin ang pagpisil sa mga
kamay ng bawat isa.
 Ang bahagyang pagtampal sa mga pisngi ng isang
indibidwal na nangangahulugan ng pagkagiliw ay maaaring
maging hudyat ng away kung magkakaroong diin o lakas
ang pagtampal.
6. Paralanguage
 Ang paralanguage ay tumutukoy sa mga di-lingwistikong
tunog na may kaugnayan sa pagsasalita katulad ng
intonasyon, bilis at bagal ng pagsasalita, at kalidad ng tinig.
 Si George L. Trager ang unang nagsagawa ng pag-aaral sa
konsepto ng paralanguage bilang akto ng di-berbal na
komunikasyon.
 Ang intonasyon katulad ng pagbaba at pagtaas ng tinig ay
mga sirkumstansyang makaaapekto sa pagpapakahulugan ng
taong tumatanggap ditto bilang mensahe. Ang pagbaba ng
tinig ay karaniwang iniuugnay sa pagpapakumbaba
samantalang ang mataas na tinig ay maiuugnay sa masidhing
emosyon ng damdamin katulad ng galit, poot o maaari ring
pagkabigla o pagkatakot.
 Ang bilis ng pagsasalita ay maaaring tumukoy sa mga
pagkakataon na mataas ang antas ng kaalaman ng isang
indibidwal sa larangan ng kanyang pagtalakay. Sa kabilang
dako, ang bagal ng pagsasalita ay maaaring tingnan bilang

tanda ng pagkagabag at kawalan ng kumpiyansa o tiwala sa
paksa ng kanyang isasagawang pagtalakay.
 Ang magandang tinig ay maaaring maglarawan ng
kapanatagan ng damdamin samantalang ang garalgal na tinig
ay maaaring magpakita ng takot at pangamba.
7. Kapaligiran
 Ang anumang kaganapan sa kapaligiran ay maaaring bigyan

ng pagpapakahulugan ng mga taong tumitingin dito.
 Ang pisikal na anyo ng pagdadarausan ng isang palihan ay
pagpapaalala kung gaano pinaghandaan ng mga
tagapangasiwa ang mahalagang okasyon sa araw na iyon. Ang
kaayusan ng lugar na pagdarausan ng gawain ang
makatutulong upang malaman kung ang magaganap na
talakayan ay pormal o impormal.

Filipino

Aralin 4
Ekspresyong Lokal

Ekspresyong Lokal
Ang ekspresyong lokal ay ang likas at ordinaryong wika na naiiba sa anyo at

gamit sa lohika at iba pang uri ng pilosopiya. Ito ay mga parirala o pangungusap na
ginagamit ng mga tao sa pagpapahayag ng damdamin o pakikipag- usap na ang
kahulugan ay hindi ang literal na kahulugan ng bawat salita at hindi maiintindihan ng
mga ibang taong hindi bihasa sa lenggwahe.
Bahagi ng komunikasyon ng mga Pilipino ang paggamit ng mga ekspresyong lokal o

mga wikang naiiba o natatangi ang anyo at gamit sa pilosopiya at lohika. Ito ay mga
grupo ng salita o pangungusap na kadalasang ginagamit ng mga Pilipino upang
makapagpahayag ng ninanais sabihin subalit hindi ito ang literal na kahulugan. Hindi
ito maiintindihan ng mga lahing gumagamit ng ibang wika dahil sa ibang kahulugan
nito. Narito ang ilan sa mga halimbawa:
1. Anak ka ng tokwa!
2. Manigas ka diyan!
3. Bahala na si Batman.
4. Balat sibuyas
5. Itaga mo sa bato ang mga sinabi ko.
6. Parang inilista sa hangin ang mga utang ko
7. Susmaryosep ka
8. Nalaglag ang salawal
9. Namutla sa kaba
10. Lumipad ang tsinelas

Gawain/Pagsasanay
Pagsasanay 1
Pangalan: ____________________ Kurso: _____________Marka:_________
Panuto: Sumulat ng talata upnag mabigyan ng angkop na pagpapaliwanag ang

sumusunod na di-berbal na komunikasyon. Sundan ang rubriks para sa pagmamarka.
(15 puntos bawat bilang).
Pamantayan Napakahusay Katamtaman Di-gaanong Marka

(5) (3) Mahusay (2)
Sistematiko at Napakalinaw Hindi gaanong Mahirap
malinaw na at malinaw at maintindihan ang
pagkalahad ng s is tematiko maayos ang ipinahahayag na
ang pagkalahad ng detalye
detalye.
p a g l a h a d ng detalye
detalye
Kaangkupan Angkop ang Hindi gaanong Walang ibinigay na
sa nilalaman nilalaman ng angkop ang bago at angkop sa
ng paksa. paksa nilalaman ng nilalaman ng
paksa paksa
Kalinisan at Napakalinis at Maayos subalit Magulo ang
kaayusan sa napakaayos hindi gaanong paraan ng
pagsulat. ang malinis ang pagkakasulat,
pagkakasulat, pagkakasulat, hindi nasunod ang
(wastong
walang mali may mali sa pagsulat ng
pagsulat ng sa ispeling, at ispeling at maling tamang talata.
talata, tama ang paggamit ng
ispeling, paggamit ng bantas.
paggamit ng bantas.
bantas)
1. Pagkindat
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________

_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
________.
2. Pagpapakita ng kamao.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
__________________________.

Pagtataya
Pagsasanay 2
Sitwasyon: Sinabi ni Anabel na ang tsismis ay isang gawaing walang

kabuluhan at kailanman ay hindi dapat na pagtuunan ng pansin ng bawat
Pilipino. Si Rina naman ay may kakaibang pananaw hinggil dito. Para sa
kanya, ito ay isa lamang libangan at kailanman ay hindi dapat na seryosohin.
Idinagdag pa niya na hindi naman ito makasasakit ng ibang tao. Kaninong
pananaw ang higit mong pinapanigan? Ipaliwanag. (10 puntos)
Pamantayan Napakahusay Katamtaman Di-gaanong Mahusay

(10) (7) (4)
Sistematiko at Napakalinaw at Hindi gaanong Mahirap maintindihan ang
malinaw na s is temat iko a n g malinaw at ipinahahayag na detalye
pagkalahad ng p a g l a h a d ng maayos ang
detalye pagkalahad ng
detalye.
detalye
Kaangkupan sa Angkop ang Hindi gaanong Walang ibinigay na bago at
nilalaman ng nilalaman ng paksa angkop ang angkop sa nilalaman ng
paksa. nilalaman ng paksa
paksa
Kalinisan at Napakalinis at Maayos subalit Magulo ang paraan ng
kaayusan sa napakaayos ang hindi gaanong pagkakasulat, hindi
pagsulat. pagkakasulat, malinis ang nasunod ang pagsulat ng
walang mali sa pagkakasulat, tamang talata.
(wastong
ispeling, at tama may mali sa
pagsulat ng ang paggamit ng ispeling at
talata, ispeling, bantas. maling
paggamit ng paggamit ng
bantas) bantas.
Ano ang kahalagan ng mga gawaing komunikasyon ng mga Pilipino sa

lipunan? Ipaliwanag ang mga nabanggit na gawaing komunikasyon ng mga
Pilipino. (15puntos) gamitin ang rubriks sa pagmamarka.

Takdang Aralin

Mga Sanggunian
Aklat
Acopra, Jioffre (2018) “Kontekstwalisadong Filipino sa Malayuning Komunikasyon”,
Mindshapers CO., INC. Intramuros, Manila
Maranan, Mario (2017) “Kontekswalisadong Komunikasyon sa Filipino”,

Mindshapers CO., INC. Intramuros, Manila
Maranan, Mario H. (2013). Masining na Pagpapahayag. Mindshapers Co. Inc.
Mortero, Melvin (2019) “Pantulong sa Kontekstwalisadong Komunikasyon sa

Filipino”, Books Atbp. Publishing Corp., Mandaluyong City
Onlayn
https://brainly.ph/question/879389
https://www.academia.edu/38149372/
MGA_GAWING_PANGKOMUNNIKASYON_NG_MGA_PILIPINO
https://www.scribd.com/document/439349751/EKSPRESYONG-LOKAL

Filipino

Aralin 5
Mga Napapanahong Isyung

Lokal at Nasyunal
KORAPSYON

Aralin 5: MGA NAPAPANAHONG ISYUNG LOKAL AT NASYUNAL
PAKSA: KORAPSYON
Panimula
Ang napapanahong isyu ay tumutukoy sa mga isyu o suliranin na nararanasan
natin sa kasalukuyan. Ito ay maaaring lokal lamang o sa isang barangay o lungsod. Ito
rin ay pwedeng nasyonal o isyu sa buong bansa. Mahalaga na masolusyonan ang mga
napapanahong isyu. Ito ay upang mabawasan ang masasamang epekto ng mga ito sa
atin.
Ang ayos ng pagtalakay ay idinesenyo sa paraan na higit na madaling
mauunawaan ng bawat mag-aaral ang bawat konteksto ng mga usapin: pagbibigay ng
depinisyon, pagpapaliwanag at pagbibigay ng halimbawa.
Tiyak na Layunin

1. Matukoy ang kahulugan at kalikasan ng komunikasyon.
2. Malaman ang iba’t ibang kaisipan hinggil sa porma ng korapsyon.
3. Makapagmungkahi ng solusyon hinggil sa isyung tinalakay.
4. Makagawa ng isang posisyong papel hinggil sa isyung korapyon.
Paksa 01: Korapsyon ( 2 oras )
Pagtalakay sa Paksa
Introduksyon
Ano ang pumapasok sa iyong kaisipan kapag narinig mo ang salitang

korupsyon? Siguro ang dami mong naiisip ‘no?
Ito na yata ang pinakapalasak sa lahat ng isyung panlipunan sa buong
sandaigdigan. Na mismong kahit saan ka lumingon ay kakikitaan ng ganito. Ika nga
ng palabirong kataga ng sikat na komedyanteng si Vic Sotto sa kanyang isang
pelikula sa Wikang Ingles eh "What you can see to right is the opposite of your left,
but sometimes it can be the same”. Marahil ang pinapaksa niya doon ay ang
pangyayari sa kapaligiran na kanyang kinamulatan sapagkat siya ay lumaki sa pagitan
ng isang subdibisyon ng mayayaman at barong-barong na bahay ng katulad niyang
mahirap, ang titulo ng pelikula ay "Utak Pulburon" at kung ating pakaiisipin na ang

katulad ng kanyang karakter sa pelikula ay naoobserbahan ang mga pangyayaring ito,
ibig sabihin nito'y talagang talamak na ang ganitong masamang gawain na ang
mangmang na lang ang nagsasalita at kibit-balikat na lang ang mga nakapag-aral.
Katuturan at Kalikasan ng K O R A P S Y O N
Ano nga ba ang kahulugan ng korapsyon?

Ang korapsyon ay isang gawaing karumal-dumal na parang COVID 19 na walang
gamot. Madalas na binibigyang - kahulugan ang korapsyon bilang "maling paggamit
ng posisyon para sa pansariling kapakinabangan." Nagiging korap ang mga inihalal
at/o pampublikong opisyal sa oras na gamitin nila ang oportunidad dala ng kanilang
posisyon upang makalamang sa pamamagitan ng paglilipat ng pera o assets ng
pamahalaan patungo sa kanilang mga bulsa.
Mahahati sa dalawang uri ang korapsyon: petty o maliitang korapsyon at grand
o malakihang korapsyon. Karaniwang nasasangkot na sa maliitang korapsyon ang
mga mababang opisyal ng pamahalaan na hindi nabibigyan ng sapat na sahod upang
makapamuhay nang matiwasay. Kaya naman kailangan nilang dumepende sa maliliit
na suhol o lagay upang madagdagan ang kanilang kita. Ito ang karaniwang uri ng
korapsyon na madalas kaharapin ng mga Small & Medium Enterprises (SME). Sa
malakihang korapsyon, sangkot naman ang mga matataas na opisyal ng pamahalaan
na ginagamit ang kanilang posisyon upang kumita sa mga malalaking kontrata at
proyekto na pinamuhunan ng pamahalaan o mga pribadong ahensya. Ang maliit na
korapsyon ay maaaring umiral sa konteksto ng isang establisadong sistema o
balangkas ng pamamahala, samantalang ang malakihang korapsyon ay sumisira sa
sentral na gampanin ng pamahalaan, at maaaring magkaroon nang negatibong epekto
sa politikal at pang-ekonomiyang istabilidad ng pamahalaan.
Ayon nga kay Gregorio banggit sa aklat nina Dela Peña et al. (2018) “Ang
korapsyon ay naka-ugat na sa sistema ng politika dito sa Pilipinas. Napakatagal na
panahon nang kaakibat ng salitang “politika” ang “korapsyon”. Halos
magkasingkahulugan na nga ang dalawa. Hindi kaila sa atin na kapag naririnig natin
ang salitang “politika” at “gobyerno”, pumapasok at pumapasok sa ating isip ang
salitang “korapsyon.” Ang korapsyon ay wala sa malaking sistema kundi
matatagpuan sa indibidwal na tao.
Mula sa kanyang denotasyon, ito'y nangangahulugang pagmamalabis,
pagkapahamak, katiwalian. Maaaring kapag sinuri sa konotasyong pakahulugan ng
bawat indibidwal ang salitang korapsyon sa lokal at nasyonal man ay kakikitaan ng
negatibong pananaw.
Ayon kay Rolando B. Tolentino (UP Film Institute), nang kanyang bigyan ng
konklusyon ang kanyang pag-aaral sa korapsyon, ito ang kinalabasan, "Ang wika at
sining biswal sa korapsyon ay likha sa pangunahin ng kulturang nagpapalaganap nito.

May vested interes kung bakit ganito ang katawagan sa kalakaran sa korapsyon, ang
mga kulay at imahen nito sa mga tarpaulin na nagpapahayag ng aspekto ng publikong
antas ng korapsyon, na ang publisidad para sa publikong serbisyo ay indikasyon din
ng mas korapsyong pampubliko. Integral sa pagbabalikwas sa kultura ng korapsyon
ang mapanuring lente ng pagbabalangkas nito. At mula sa pagbabalikwas ng
kondisyon ng posibilidad nang may kapangyarihang magpalaganap ng korapsyon,
mailalatag ng mamamayan ang kondisyon ng imposibilidad para hindi na ito
makapaghari."
Sa dalas ng korupsyon sa bansa, nakabuo na ng sariling “lingo” o salitaan
ang mga Pilipino upang tukuyin ang mga tiwaling transaksyon. Ang mga
karaniwang termino ay ang sumusunod:
1. Areglo – Pagsasaayos ng isang sitwasyon sa paraang mas madali ngunit
hindi katanggap-tanggap.
2. Ayos – Katulad ng areglo
3. Backer – Maimpluwensyang tao na makasisiguro sa isang ninanais na resulta
kapalit ang partikular na presyo
4. Barya-barya – Maliit na paglalagay
5. Kumisyon – Kabayaran sa transakyong iligal
6. Lagay – Maari ding suhol
7. Lakad – Pagsasaayos sa isang usapan o transaksyon, partikular sa pagkuha
ng permit o lisensya
8. Lutong-makaw – Katawagan sa pagdedesisyong mas pinapaboran ang isang
panig nang walang batayan
9. Rebate – Katulad ng kumisyon
10. SOP – Standard Operating Procedure. Ang awtomatikong porsyento o
kabayaran na ibinibigay sa opisyal ng pamahalaan upang maisagawa ang
transaksyong iligal.
11. Suhol – Maari ding lagay
12. Tongpat o Patong – Halagang idinadagdag sa tunay na halaga ng isang
produkto o serbisyo na magsisilbing kabayaran sa pagsasagawa ng
transaksyon
13. Padulas – Perang pambayad upang mas bumilis ang transaksyon
14. Pang-merienda – Maliit na lagay
Pinagmulan:
Philippine Province of the Society of Jesus – Committee on the
Evangelization of Culture, Ehem!: A Manual for Deepening
Involvement in Combating Corruption (Lungsod ng Davao: Rsearch
and Publication Office, Unibersiad ng Ateneo de Davao, 2003).
Maraming porma ng korapsyon. Kabilang dito ang sumusunod:
1. Panunuhol - Ang pagbibigay ng benepisyo upang maimpluwensyahan ang

kilos o desisyon ng isang tao. Ang benepisyo ay hindi kinakailangang pera.

Maaari itong maging espesyal na pabor, regalo, pang-aaliw, pagbibigay-
trabaho, pautang, o iba pang maibibigay upang makapang-udyok. Maaari din
itong maging pampadulas, o maliit na halagang hinihingi ng mga opisyal ng
pamahalaan upang mapabilis ang pagbibigay ng serbisyo na karapatan mo
namang Tamasin.
2. Pangingikil - Paggamit ng pananakot, paninira, o iba pang pagbabanta upang

mapuwersang makipagtulungan ang isang tao. Maaaring gumamit ang isang
public prosecutor ng pagbabanta ng criminal na prosecution bilang batayan ng
pangingikil. Sangkot din dito halimbawa ang mga bomberong tumatangging
patayin ang apoy sa isang gusali hangga't walang kabayaran.
3. Kickbacks - iligal na kabayaran sa isang taong may awtoridad na magpasya o
mang-impluwensya sa mapipiling bigyan ng isang kontrata o transaksyon.
Karaniwang pinapatungan ang presyo ng kontrata o transaksyon upang
magsilbing kickback sa taong nakapagbigay ng espesyal na pabor sa isang
partikular na indibidwal o kumpanya.
4. State Capture - Isang sitwasyon na magbabayad ang makapangyarihang

indibidwal o grupo sa mga opisyal ng pamahalaan upang maipasa ang mga
batas o regulasyon na makapagbibigay nang hindi patas na kalamangan sa
nasabing indibidwal o grupo.
Mga Sanhi at Epekto ng Korapsyon
Hindi nagaganap ang korapsyon nang walang dahilan. Magpapasaya lamang

ang isang tao na masangkot sa korapsyon kung malaki ang kapakinabangan at maliit
ang tyansang mahuli. Kung gayon, ang opisyal ng pamahalaan na hindi sapat ang
sahod upang suportahan ang kanyang pamilyang ay matutuksong tumanggap ng
suhol o lagay upang madagdagan ang kanyang kita lalo ng kung naniniwala siyang
maliit ang posilidad na mahuli siya.
Ayon kay Robert Klitgaard, kilalang eksperto sa anti-korapsyon, mayroon
pormula kung paanong nagaganap ang korapsyon:
C= M + D – A
C ay Corruption o Korapsyon
M ay Monopoly o Monopolyo
D ay Discretion o Kalayaang pumili
A ay Accountability o Pananagutan
Maraming mga salik na nag-aambag sa tumbasang M + D – A. Kabilang dito ang

sumusunod:
1. Hindi malinaw, kumplikado, at madalas na nagbabagong batas at

regulasyon.

 Ang mga ba-tas o regulasyong hindi malinaw o hindi nagkakaug-nayan
ay nagbibigay ng pagkakataon sa mga opisyal ng pamahalaan upang
malaya nilang bigyan ng saril-ing interpretasyon. Hindi matiyak ng
mga negosyante ang kanilang karapatan at obligasyon, kaya naman
pumapayag sila sa korupsyon upang maiwasan ang hindi
makatarungang desisyon ng mga opisyal ng pamahalaan.“Bureau-
crazy”
2. Kawalan ng transparency at accountability.
 Kapag walang nagbabantay sa mga transaksyon, ang pamantayang
ginagamit sa pagpasok sa mga transaksyong ito ay hindi nasusukat.
Ang mga taong sangkot sa transaksyong ito, kung gayon, ay hindi na
mapapasagot sa kanilang mga naging aksyon.
3. Kawalan ng kumpetisyon.
 Ang mga kumpanyang may monopolyo sa pagbebenta ng
produkto/bilihin o pagbibigay ng serbisyo ay mayroong malakas na
impluwensya upang masuhulan ang mga opisyal ng pamahalaan upang
ang mga desisyon nito ay mapa-nigan ang kanilang interes.
4. Mababang pasahod sa pampublikong sektor.
 Kapag ang mga opisyal ng pamahalaan ay hindi nababayaran ng sapat
upang makapamuhay nang matiwasay, malakas ang tukso ng
korupsyon upang madagdagan ang kanilang kita. Gayundin, sa baba
ng kanilang suweldo, madalas na hindi na nila inaala-laang
pagkatanggal sa trabaho sa oras na mahuli silang nasangkot sa
korupsyon.
5. Kulang, pabago-bago, at hindi patas na pag-papatupad ng batas at
regulasyon.
 Kapag ang batas ay hindi ipinapatupad nang patas, alam ng mga taong
maari silang manuhol upang maiwasan ang mga multa at iba pang
parusa.
Kung gayon, sa pagtasa kung paano bibigyang solusyon ang isang problemang
kaugnay ng korupsyon, kailangan nating isaalang-alang kung paano maiiwasan
ang monopolyo ng taong humihingi ng lagay, kung paano natin malilimitahan ang
kalayaang magpasya ng nanghihingi ng lagay, at kung paano natin mapapanagot
ang taong nanghihingi ng lagay.
Ayon naman sa https://brainly.ph/question/1555748 narito ang mga sanhi at

epekto ng korapsyon:
Sanhi ng Korapsyon
 Pagiging ganid sa pera at kapangyarihan ng mga namumuno sa pamahalaan at
sa iba't ibang sektor ng lipunan na nagiging ugat sa lahat ng kasamaan.
 Pagiging matakaw sa kapangyarihan ng mga namumuno.

Epekto ng Korapsyon
 Lubos na paghihirap ng mga mamamayan dahil napupunta sa bulsa ng mga

namumuno ang kaban at pondo ng pamahalaan na dapat para sa mga
mamamayan at para sa pag-unlad ng bayan.
 Kinukulang ang mga mangagawa tulad ng nars, doktor, gamot at makabagong
kagamitan.
 Nagiging mababa ang kalidad ng edukasyon sa mga pampublikong paaralan
dahil sa kakulangan ng guro, aklat, silid at iba't ibang pasilidad.
 Nagkukulang at kumokonti ang pumapasok na negosyo sa bansa na nagiging
dahilan ng kakulangan sa trabaho at pangingibang bansa ng ibang mga
kababayan.
TANDAAN!
Ang pagiging ganid sa pera ang pinaka-ugat ng
korapsyon. Walang sektor sa pamahalaan ang hindi
nabanggit pagdating sa anomalya. Hanggat hindi
nagbabago ang sistema ng pamahalaan habang buhay
nating pasan ito. Masakit isipin na ang mahirap ay lalong
naghihirap dahil sa korapsyon.

Gawain/Pagsasanay
Pagsasanay 1
Panuto: Ibigay ang hinihingi ng bawat pahayag. Isulat ang sagot sa patlang bago ang bilang.
___________1. Karaniwang nasasangkot na sa maliitang korapsyon ang mga

mababang opisyal ng pamahalaan na hindi nabibigyan ng sapat na sahod
upang makapamuhay nang matiwasay.
___________2. Ito ang karaniwang uri ng korapsyon na madalas kaharapin ng
mga Small & Medium Enterprises (SME).
___________3. Ito ay ang pagkakasangkot ng mga matataas na opisyal ng
pamahalaan na ginagamit ang kanilang posisyon upang kumita sa mga
malalaking kontrata at proyekto na pinamuhunan ng pamahalaan o mga
pribadong ahensya.
___________4. Tawag sa sumisira sa sentral na gampanin ng pamahalaan, at
maaaring magkaroon nang negatibong epekto sa politikal at pang-
ekonomiyang istabilidad ng pamahalaan.
___________5. Ayon sa kanya, ang wika at sining biswal sa korapsyon ay likha
sa pangunahin ng kulturang nagpapalaganap nito.
___________6. Pagsasaayos ng isang sitwasyon sa paraang mas madali ngunit
hindi katanggap-tanggap.
___________7. Maimpluwensyang tao na makasisiguro sa isang ninanais na
resulta kapalit ang partikular na presyo
___________8. Katawagan sa pagdedesisyong mas pinapaboran ang isang
panig nang walang batayan
___________9. Halagang idinadagdag sa tunay na halaga ng isang produkto o
serbisyo na magsisilbing kabayaran sa pagsasagawa ng transaksyon
___________10. Ang pagbibigay ng benepisyo upang maimpluwensyahan ang
kilos o desisyon ng isang tao. Paggamit ng pananakot, paninira, o iba pang
pagbabanta upang mapuwersang makipagtulungan ang isang tao.
___________11. Iligal na kabayaran sa isang taong may awtoridad na magpasya
o mang-impluwensya sa mapipiling bigyan ng isang kontrata o transaksyon.

___________12. Isang sitwasyon na magbabayad ang makapangyarihang
indibidwal o grupo sa mga opisyal ng pamahalaan upang maipasa ang mga
batas o regulasyon na makapagbibigay nang hindi patas na kalamangan sa
nasabing indibidwal o grupo.
___________13. Ang mga kumpanyang may monopoly sapagbebenta ng
produkto/bilihin o pagbibigay ng serbisyo ay mayroong malakas na
impluwensya upang masuhulan ang mga opisyal ng pamahalaan upang ang
mga desisyon nito ay mapa-nigan ang kanilang interes.
___________14. Kapag walang nagbabantay sa mga transaksyon, ang
pamantayang ginagamit sa pagpasok sa mga transaksyong ito ay hindi
nasusukat.
___________15. Kapagang batas ay hindi ipinapatupad nang patas, alam ng mga
taong maari silang manuhol upang maiwasan ang mga multa at iba pang
parusa.

Pagtataya
Pagsasanay 2
Pangalan: ____________________ Kurso: _____________Marka: _________
Panuto: Ibigay ang hinihingi ng bawat pahayag. Isulat ang sagot sa patlang bago ang bilang.
1. Ano ang kaban ng bayan? Para saan ito?

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________
2. Bakit nagkakaroon ng korupsyon?

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________
3. Ano epekto ng korupsyon?

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________

4. Paano ninanakaw ang kaban ng bayan?
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________
5. Paano matatanggal ang korupsyon?

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________

Takdang-Aralin

Mga Sanggunian
Aklat
Dela Peña, J.M. I., Nucasa, W.P., & Inalvez, D. T (2018). Kontekstwalisadong
Komunikasyon sa Filipino. Quezon City: St. Andrew – Publishing House
Rappler (2013). https://www.rappler.com/nation/yolanda-international-community
Tolentino, R. (n.d.) Kulturang Popular ng Korapsyon Bilang Panlipunan at Pang-

Araw-Araw na Mobilidad.
Zapico, M., Manahan, L. C., Santino-Javares, S.A., Dupale, H.F., & Suguran, T.S.
(2018). Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino. Sanayang Aklat sa
Antas Tersaryo. Malabon City: Jimczyville Publications
Onlayn:
https://www.slideshare.net/JosephCemena/mga-napapanahong-isyung-lokal-at-
nasyonal
https://www.coursehero.com/file/51241725/KORAPSYONdocx/
https://www.coursehero.com/file/51241725/KORAPSYONdocx/
https://studylib.net/doc/8229130/manwal-ng-anti-korupsyon---businesses-fighting-
corruption
https://www.hhs.gov/civil-rights/for-individuals/section-1557/tagalog-summary/
index.html

Filipino

Aralin 5

Lokal at Nasyunal
KONSEPTO NG BAYANI

PAKSA: KONSEPTO NG BAYANI

Panimula
atin.
Tiyak na Layunin

1. Matukoy ang kahulugan at kalikasan ng pagiging isang Bayani.
2. Matukoy ang miba’t ibang konsepto ng bayani.
3. Mapapahalagahan ang mga bagong bayani sa panahon ng pandemya.
4. Makagawa ng isang replektibong pananaw batay sa bidyong napanood.
Paksa 02: Konsepto ng Bayani ( 1 oras )
Pagtalakay sa Paksa
Introduksyon
Ang salitang bayani ay isang simpleng salita lamang subalit kung ito ay
ikakabit sa pangalan ng sinumang tao ay bumibigat ng kusa at patuloy na papatungan
ng mga perpektong responsibilidad.
Una kapag ikaw ay kinilalang isang bayani habang nabubuhay ka ay kikilos ka
nang maayos, dapat isang kang modelo para sa lahat at huwaran sa mga kabataan o sa
iyong lipunang ginagalawan, gayundin ang siyang respeto at magandang asal
sapagkat ang taong may gintong puso ang batayan ng pagiging isang tunay na bayani.
Ang ikalawa naman’y paghirang sa iyo bilang isang bayani sa iyong paglisan
sa mundong ibabaw ay sasaliksikin lahat ng iyong mga nagawa, nai-ambag na kung
paano ka nagmarka sa karamihan o di kaya’y kapupulutan ng aral ng mga kabataang
umuusbong pa lamang sa mundong ating ginagalawan.

Kung bibigyan natin ng pagtingin ang nabanggit kung paano maging isang
bayani, hindi maikakakila na pinakaminam ang ikalawa bagkus ambisyon ito ng
karamihan. Ito ang panuntunan bilang isang bayani.
Ang Katuturan at Kalikasan sa KONSEPTO ng BAYANI
Ang kahulugan ng salitang bayani ay taong may malasakit sa kanyang

kapwa. Gumagawa sila ng pagtulong ng walang anumang kapalit. Itinataguyod
ng isang bayani ang mga bagay tungkol sa kanyang pinagmulan. Hindi lamang ito
pagpapakita nga katapangan kundi sa talino, katapatan at kakayahan.
Nasusubukan at napapanday sa aktwal na labanan ang isang bayani.
Ano ang kahulugan ng “bayani”? nina Julio Gomez de la Cruz at Marlon C.
Magtira. Ang salitang bayani ay may sariling kasaysayan.
Ang Bayani o “hero” sa salitang Ingles. Ayon sa Meriam Webster “A hero is:
a man admired for his achievement and noble, November 10, 2016.
Ang isang bayani ay taong mayroong kabayanihan, at mayroong kaugnayan
sa pagiging magiting o matapang.
Sa makatuwid ang isang bayani ay ang sino mang pinaka malapit sa isang tao
na masasabing mayroong perpektong pag-uugali na nasusubukan sa oras na
kailangang pumili kung titiklop ba sa hamon o tatayo ng tuwid upang ipaglaban
ang prinsipyo.
Karaniwan na nating tinatawag na bayani ang mga kababayan nating OFW na
naghihirap at nagtitiyaga sa lupain ng mga banyaga upang matulungan at
maiahon sa kahirapan ang kanilang pamilya. Subalit sa panahong kinakaharap
natin ngayon, patuloy tayong nakikipagdigma sa gitna ng Pandemya dulot ng
COVID-19 ay itinuturing na rin nating bilang mga bagong bayani ang mga
Frontliners natin tulad ng mga Pulis, Sundalo, Nars, doktor at iba pa. na
humaharap para lamang maprotektahan tayo sa nakamamatay na sakit.
Ang Tinaguriang Mga Bagong Bayani
OFW (Overseas Filipino Worker)

Bunsod din ng mga bagong pangangailangan ng bayan, ang konsepto ng
bayani ay nagkaroon ng bagong kahulugan—ito ay ang pagsasakripisyo.
Tumutukoy ito sa pagsasakripisyo para sa mga mahal sa buhay; gagawin ang
lahat para sa ikabubuti at kapakanan ng pamilya. Sinasalamin nitó ang
pagsasakripisyo na dinaranas at tinitiis ng mga Filipinong manggagawa sa ibang
bansa. Bunga nitó, ang mga Overseas Filipino Workers (OFW) ay tinaguriang
mga “bagong bayani” hindi lamang dahil sa mga tulong na naibibigay nilá sa
kani-kanilang pamilya kundi gayundin sa ating bayan sa pamamagitan ng
pagbuhay nilá sa ating ekonomiya dahil sa kanilang mga iniuuwi o ipinapadaláng
salapi. (LN)
Ayon sa pananaliksik ni Ma. Jovita Zarate, ang retorika ng kabayanihan ay

esensyal sa anumang bansang nagsisikap na mabuo ang identidad. Ang dalumat
ng bayani ay makikita sa mga etnoepiko at maging sa makasaysayang yugto na
tinalikdan ng indibidwal ang awtoridad para isulong ang kapakanan ng
nakararami. Sa ngayon, ang opisyal ng retorika ng kabayanihan ay dumadaloy sa
penomenon ng Overseas Filipino Workers (OFWs) dulot ng kanilang mahalagang
kontribusyon sa ekonomiyang matumal at pabulusok ang direksyon ng pag-unlad.
Susuriin ng papel ang representasyon ng OFWs sa isang antolohiya ng dramang
pantelebisyon, ang Dahil sa Iyong Paglisan, at sisipatin kung paano pinalilitaw
rito ang retorika ng bagong bayani. Pagkatapos ay titingnan din kung paano
lumalayo ang ganitong konsepto ng kabayanihan sa makasaysayang pag-unawa
ng mga Pilipino rito.
Ang mga Frontliner sa Gitna ng Pandemya

Sa gitna ng COVID-19 pandemic sa buong mundo, patuloy rin ang ating mga
frontliner sa pagharap at paglaban sa mga hamong dulot nito. Hindi alintana ang
anumang pagod o panganib, walang patid ang pagtupad ng ating mga BAGONG
BAYANI sa kanilang sinumpaang tungkulin--ang mag-aruga, magligtas, at
magpagaling sa ating mga kababayang may sakit, lalo na ang mga COVID-19
patients na lubos ang pangangailangan ng tulong at pagkalinga.
Sa simula pa lamang ng pandemyang ito, sila na ang unang nakasuong sa
larangan ng digmaan— tinitiis ang pagod, sakit ng katawan, hirap ng loob.
Lumalaban sila sa sariling pangamba, agam-agam, at pangungulila sa pamilya,
mabigyan lamang ng ginhawa ang may sakit, at sa kahit munting paraan ay
makatulong upang maibsan ang paghihirap ng mga ito.
Sila ang ating mga minamahal na frontliners at health care workers na patuloy
na pinipiling maglingkod sa BAYAN bago ang kanilang SARILI.
Kabilang din sa frontliners ang mga pulis at sundalo. Halos walang oras
silang naka-deployed sa lansangan para proteksiyunan ang sambayanan. Ang
pinagsanib na tropa ng PNP, BFP at Barangay Task Force ay patuloy pa rin sa
kanilang masigasig na pagtugon sa tawag ng paglilingkod sa bayan.
Karapat-dapat talagang bigyan ng pagpapahalaga ang serbisyo ng ating
medical team sa lahat ng dako ng bansa. Sila ang mga bagong bayani ng bansa sa
panahon ng pandemya. May mga doctor, nurses at medical staff ang nanawagan
ng “time out” dahil pagod na sila sa pag-asikaso sa mga tinamaan ng sakit. Kaya
panawagan nila sa sambayanan na sumunod sa health protocol upang maiwasan
ang hawahan. Kaya mga suki, palaging magsuot ng face mask, face shield at
pairalin ang social distancing para makaiwas sa sakit.
Konsepto ng “Bayani”
Kahit walang batas na nagpapahayag kung paano nagiging bayani ang isang
Pilipino, mayroong iilang pamantayan na tumutukoy sa kwalipikasyon ng isang
makasaysayang tao upang hirangin siya bilang bayani ng Pilipinas. Ang National
Heroes Commission ay ginawa ang mga sumusunod na criteria:
1. Ang mga bayani ay ang mga may konsepto ng bansa, at nagnanais at

nakikipagpunyagi para sa kalayaan ng bansa.
2. Tinutukoy at umaambag ang mga bayani sa isang sistema o buhay ng
kalayaan at kaayusan para sa isang bansa.
3. Ang mga bayani ay nakakatulong sa kalidad ng buhay at tadhana ng isang
bansa
4. Ang mga bayani ay bahagi ng pagpapahayag ng mga taoIniisip ng mga bayani
ang hinaharap, lalo na ng mga susunod na henerasyon

Gawain/Pagsasanay
Pagsasanay 1
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong sa ibaba.
1. Bumuo ng sarili mong pagpapakahulugan sa salitang Bayani batay sa iyong

sariling danas?
Sagot:
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
______________________________
2. Mag-isip ng isang bagay upang maging metapora mo sa Bayani. Bakit ang bagay
na ito ang iyong naisip?
Sagot:
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
______________________________
3. Kung may Hastag# ka sa Konsepto ng Bayani ano ito at Bakit?

Paliwanag:
_____________________________________________________________________
______
Pamantayan sa pagsagot sa mga maiikling tanong.
Krayterya 4 3 2 1
Kalidad ng Napakahusay Mahusay at May konting May kamalian
Pagpapaliwana at maliwanag maliwanag na kakulangan sa at kulang ang
g na nailahad nailahad ang paglalahad ng paglalahad ng
ang pananaw pananaw at pananaw at pananaw at
at paninindigan paninindigan paninindigan
paninindigan

Pagtataya
Pagsasanay 2
Panuto: Panoorin ang bidyo na makikita sa link na ibinigay sa ibaba. Gumawa

ng sariling repleksyon batay dito.
Link ng Bidyo
https://www.youtube.com/watch?v=tAWW0nMoHiw
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
________________________________________________
____________________________________________________________________

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
______________________________

Takdang-Aralin

Mga Sanggunian
Aklat
Bayáni. (2015). In V. Almario (Ed.), Sagisag Kultura (Vol 1). Manila: National
Commission for Culture and the Arts. Retrieved from
https://philippineculturaleducation.com.ph/bayani/
Zapico, Marvin M., Manahan L.C, Javarez, S.S, Dalupe H.F at Sugura, T.S (2018),
Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino: Sanayang Aklat sa Antas
Tersaryo. Malabon City: Jimcyville Publication
Onlayn:
https://dotr.gov.ph/55-dotrnews/2013-sa-gitna-ng-covid-19-pandemic-sa-buong-
mundo-patuloy-din-ang-ating-mga-frontliner-sa-pagharap-at-paglaban-sa-
mga-hamong-dulot-nito.html
http://www.bayani.com/kuta/kah.php
https://ejournals.ph/article.php?id=7913
https://tl.wikipedia.org/wiki/Kabayanihan.

Filipino

Aralin 5

Lokal at Nasyunal
PANGKALUSUGAN

PAKSA: PANGKALUSUGAN

Introduksyon
atin.
Tiyak na Layunin

1. Matukoy ang kahulugan at kalikasan ng isyung pangkalusugan.
2. Maisagawa ang tamang pangangalaga sa kalusugan
Paksa 03: Kalusugann (1 oras)
Pagtalakay sa Paksa
Panimula
Sa bahaging ito ipakikita ang kahalagahan ng kalusugan. Isa sa usapin sa ating

bansa ang isyung Pangkalusugan. Layunin ng modyul na ito na imulat hindi lamang
ang ating gobyerno kundi maging ang mga mamamayang Pilipino na ang bawat isa ay
may mahalagang papel na ginagampanan sa pangangalaga sa ating kalusugan.
Ang pangangalagang pangkalusugan o pangangalaga ng kalusugan ay ang

pagpapanatili ng kalusugang pang-isipan at pangkatawan sa pamamagitan ng pag-
iwas o paggamot sa mga sakit sa pamamagitan ng mga serbisyong inaalok ng
propesyong pangkalusugan at ng mga tauhan nito. Kabilang sa pangangalagang
pangkalusugan ang lahat ng makatuwiran at kailangang tulong na pangmedisina,
pagsusuring pampanggagamot, paglulunas na pangmedisina, diyagnosis na medikal,
mga ebalwasyong pangmedisina, at mga serbisyong pangmedisina.
Ang karapatan sa pagkalingang pangkalusugan ay itinuturing na isa sa mga
karapatang pantao sa piling ng internasyunal na batas na pangkarapatan ng tao, pati na
kaseguruhang panlipunan (panlipunan na seguridad).

Katuturan at Kalikasan ng Isyung Pangkalusugan
Ano nga ba ang kahulugan ng kalusugan?

Ang kalusugan ay maaaring maging negatibo ang kahulugan, bilang ang
pagkawala ng sakit, gumagana bilang ang kakayahan na malabanan ang araw-araw
na gawain, o sa positibong kahulugan, bilang maging husto at magaling.
Sa kahit anong organismo, isang anyo ng hemeostasis ang kalusugan. Ito ang
kalagayan ng pagiging matimbang, kasama ang mga pinapasok at nilalabas na mga
enerhiya at materya (pinapahintulot ang paglago). Pinapahiwatig ng kalusugan ang
magandang pagasa para sa patuloy na pagiging buhay. Sa mga nilalang na may
kamalayan katulad ng mga tao, malawak ang kaisipan ng kalusugan. Binibigyan ng
kahulugan ng Samahan ng Pandaigdigang Kalusugan ang kalusugan bilang "isang
kalagayan ng buong pangkatawan, pangkaisipan at panlipunang kagalingan, at hindi
lamang binubuo ng pagkawala ng sakit o kahinaan."
Ang kalusugang pangkapaligiran, nutrisyon, pag-iwas sa sakit, at kalusugan
ng publiko ang pinakamatibay na aspeto ng pagiging magaling na matibay na
naangkop sa larangan ng medisina. Maaaring siyasatin at tulungan ng mga aspetong
ito ang pagsukat sa pagiging masaya at magaling.
Sa ibang lipunan, sangkot sa kalusugan ang pangangalaga ng kalagayan ng
katawan pagkatapos makamit ang mas pangunahing mga pangangailangan ng
pagkain, tirahan at pangununahing alagang medikal. Nilalapat ang karamihan sa mga
kasanayang ito upang mapagpatuloy ang kagalingan, sa katotohanan, nilalayon ang
pagpigil sa mga naibubunga ng pagiging may kaya, katulad ng pagiging mataba at
ang kakulangan ng ehersisyo.
Lumago bilang isang tanyag na kaisipan ang kagalingan sa mga kanlurang
bansa simula noong ika-19 na siglo, habang nagsimulang lumitaw ang mga gitnang
uri sa mga industriyalisado mundo, at sa panahon kung saan mayroon oras at mga
yaman ang bagong masaganang publiko upang ipagpatuloy ang kagalingan at ibang
anyo ng sariling-kabutihan. Marami sa mga produktong pangkonsumo, mula sa mga
maliit na bahagi ng mais hanggang sa pang-mumog, na pinakinabangan o hinango
mula sa mga lumilitaw na pagkagusto sa kagalingan.
Ang kagalingan ay maaaring kinabibilangan ng paggamit ng maka-agham na
mga pagsubok at pagsasanay upang mapanatili ang kalusugan, katulad ng pagtingin
sa kolesterol, presyon ng dugo, glukosa, at iba pang mga pangitain ng katawan. O
maaari na kinabibilangan ng mga kontrobersiyal na pagsasanay, katulad ng pagiwas
sa mga ilang pagkain o paginom ng ilang bitimina o alternatibong medisina.
Maaari na isalarawan ang pansariling kalikasan ng "kagalingan" sa
pamamagitan ng isang palagay na halimbawa ng isang tao na iniiwasan ang mga
dinagdag na sangkap sa pagkain at mapili sa pagpili ng pagkain upang mapahaba ang
kalusugan, ngunit walang iniisip sa pagsakay sa isang kotse at pagmaneho ng daan-
daang milya. Sa estadistika, mas malaki ang panganib sa pagamit ng mga sasakyan
kaysa sa pagiwas sa mga dinagdag na sangkap sa pagkain, ngunit naramramdaman

ang "pagiging malusog" sa paiwas sa mga pagkain o mga dinagdag na sangkap sa
pagkain, samantala nararamdamang di kasiya-siya ang paiwas ng paggamit ng
sasakyan.
Kahit na ang mga kaparaanang ginamit ay hindi napatunayan ng agham, ang
pagpapatuloy ng kagalingan ay maaaring makapabuti ang kalusugan sa pamamagitan
ng epekto ng plasebo. Maaari na magpababa ng ligalig at mapabuti ang kanilang
pakiramdam ng pagiging masaya o magaling ang sinumang nakakaramdan ng
"galing", kinakamtan ang isang pinabuting sikolohikal na kalagayan na may
napatunayang epektong pakipakinabang sa iba't ibang sistema ng katawan, kabilang
ang presyon ng dugo, gumaganang sistemang panunaw, at sistemang panlaban.
Tinuklas ng larangan ng sikoneuroimunolohiya ang mga pagsama-sama nito sa isang
siyentipikong paraan, at bahagi din ng medisina
Paraan para mapangalagaan ang kalusugan
1. Ugaliing mag ehersisyo sa araw-araw ang simpleng pag lalakad sa bakuran at

ilang beses na pag akyat baba sa inyong hagdanan ay Malaki na ang tulong sa
inyong kalusugan.
2. Ang pag inom ng walong baso ng tubig at pag iwas sa mga inuming marami ang
kemikal ay nakatutulong para magkaroon ng mabuting kalusugan.
3. Iwasang kumain ng sobrang matatamis, at maalat na pagkain, ugaliing kumain
ng prutas, gulay, at sariwang isda at karne.
4. Iwasan ang bisyo tulad ng sigarilyo, sobrang pag inom ng alak.
5. Ugaliing may sapat na oras ang tulog, huwag magpupuyat dahil may masama rin
itong dulot sa iyong kalusugan.
Sa kasalukuyan, humaharap tayo sa isang malalang isyung pangkalusugan na
dulot ng pandemya na Covid-19 na hindi nakikita ng sinuman na maaring ikamatay
ng isang taong mahahawa ng sakit na ito. Maraming tao na ang nagpositibo sa virus
na ito at marami na rin ang namatay, ngunit gumagawa ng gma paraan upang
matuklasan na ang bakuna sa nasabing isyu. Kaya bilang isang responsableng
mamamayan, makatutulong ka sa laban natin sa Covid-19 sa pamamagitan ng;
 Sumunod sa mga patakaran at ipinag-uutos ng namumuno sa pamahalaan.

 Stay at Home, o ang pananatili sa loob ng bahay dahil sa pinaiiral na
Enhanced Community Quarantine o ECQ upang maibsan ang
pagkakahawaan ng virus.
 Panatilihin ang paghuhugas ng kamay para makaiwas sa sakit banta ng
Covid-19.
 Kapag naatasang lumabas ng bahay upang bumili ng mga pansariling
pangangailangan sa mga supermarket, panatilihin ang social distancing o ang
isang metrong pagitan at layo sa tao.

 Huwag matigas ang ulo at magkaroon ng disiplina dahil hindi biro ang krisis
na kinahaharap ng bansa.
 Imbes na magreklamo sa pamahalaan, sumunod na laang sa mga nakakataas
habang pinag-aaralan pa ang gamot sa virus na kumakalat.
Papel ng Impormasyon: Ipinapanukalang Patakaran sa Nondiscrimination in

Health Programs and Activities (Hindi Pandidiskrimina sa Mga Programa at
Gawaing Pangkalusugan)
Ang Department of Health and Human Services (HHS, Departamento ng Mga
Serbisyong Pangkalusugan at Pantao) ay nag-isyu ng ipinapanukalang patakaran
upang itaguyod ang pagkakapantay-pantay sa kalusugan at bawasan ang mga
pagkakaiba sa pangangalagang pangkalusugan. Tutulungan ng ipinapanukalang
patakaran, Nondiscrimination in Health Programs and Activities, ang ilan sa mga
populasyon na pinakanaapektuhan sa diskriminasyon at tutulong na bigyan ang mga
populasyong iyon ng pantay na access sa pangangalagang pangkalusugan at saklaw
sa kalusugan. Pinagtutugma nito ang mga proteksyong ipinagkakaloob ng mga dati
na at mahusay na ipinatutupad na karapatang sibil ng pederal, at nililinaw ang mga
pamantayang ilalapat ng HHS sa pagpapatupad sa Seksyon 1557 ng Affordable Care
Act, kung saan nakasaad na ang mga indibidwal ay hindi maaaring diskriminahin
batay sa kanilang lahi, kulay, pinagmulang bansa, kasarian, edad o kapansanan.
Bilang karagdagan sa mga matagal na at pamilyar na prinsipyo sa mga
karapatang sibil, pinangungunahan ng panukalang patakaran ang mahahalagang
hakbangin. Ang Seksyon 1557 ay ang unang batas sa mga karapatang sibil ng
pederal na nagbabawal sa diskriminasyon batay sa kasarian sa pangangalagang
pangkalusugan. Ipinapaabot nito ang mga proteksyon sa hindi pandidiskrimina sa
mga indibidwal na nakatala sa saklaw sa pamamagitan ng Mga Health Insurance
Marketplaces at ilang partikular na plano sa saklaw ng kalusugan. At isinasaad dito
na ang mga programang pangkalusugan ng HHS ay sinasaklaw ng patakaran.

Gawain/Pagsasanay
Pagsasanay 1
Panuto: Sa kabila ng paalala ng pamahalaan, particular ng kagawaran ng Kalusugan

(DOH) upang hindi mahawa sa nakamamatay na COVID-19, may mga tao pa rin hindi
sumusunod dito. Sagutin ang mga sumusunod:
A. Magtala ng mga gawaing lumalabag sa mga paalalang ito ng DOH.

1._________________________________________________________
2. _________________________________________________________
3. _________________________________________________________
B. Bakit taliwas ang mga gawaing ito sa unang prinsipyo ng likas na bagtas
moral?
1._________________________________________________________
2. _________________________________________________________
3. _________________________________________________________
C. Ano ang epektong idudulot nito sa nakarami at sa kaso ng covid 19 sa bansa?

1._________________________________________________________
2. _________________________________________________________
3. _________________________________________________________
Pamantayan sa pagsagot sa mga maiikling tanong.
Krayterya 4 3 2 1
Kalidad ng Napakahusay Mahusay at May konting May kamalian
Pagpapaliwana at maliwanag maliwanag na kakulangan sa at kulang ang
g na nailahad nailahad ang paglalahad ng paglalahad ng
ang pananaw pananaw at pananaw at pananaw at
at paninindigan paninindigan paninindigan
paninindigan

Pagtataya
Pagsasanay 2
Panuto: Gumawa ng isang poster patungkol sa pagsasakripisyo ng mga Fronliner sa gitna

ng pandemya.
Pamantayan sa paggawa ng Poster:
Pamantayan Indikador Puntos

Nilalaman Naipakita at naipaliwanag nang maayos ang 15%
ugnayan ng lahat ng konsepto sa paggawa ng
poster
Kaangkupan ng Maliwanag at angkop ang mensahe sa 15%
konsepto paglalarawan ng konsepto.
Pagkamapanlikhain Orihinal ang ideya sa paggawa ng poster. 30%
(Originality)
Pagkamalikhain Gumamit ng tamang kombinasyon ng kulay 30%
(Creativity) upang maipahayag ang nilalaman, konsepto at
mensahe.
Kabuuang Malinis at maayos ang kabuuang presentasyon 10%
Presentasyon
Kabuuan 100%

Takdang-Aralin

Mga Sanggunian
Aklat
Dela Peña, J.M. I., Nucasa, W.P., & Inalvez, D. T (2018). Kontekstwalisadong
Komunikasyon sa Filipino. Quezon City: St. Andrew – Publishing House
(2018). Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino. Sanayang Aklat sa
Antas Tersaryo. Malabon City: Jimczyville Publications
Onlayn:
https://tl.wikipedia.org/wiki/Kalusugan

Filipino

Aralin 5

Lokal at Nasyunal
PANGKALIKASAN

PAKSA: ISYUNG PANGKALIKASAN

Introduksyon
atin.
Tiyak na Layunin

1. Matukoy ang kahulugan at kalikasan ng isyung pangkalikasan
2. Mapahalagahan nag tamang pangangalaga sa kalikasan
3. Matalakay ang iba’ibang suliraning pangkapaligiran.
Paksa 04: Isyung Pangkalikasan ( 1 oras )
Pagtalakay sa Paksa
Panimula
Isa sa mga pinaka mahalagang isyung panlipunan na ating dapat bigyang
pansin ay ang mga isyung pangkalikasan. Ito’y mahalaga dahil iisa lamang ang ating
mundo kinabibilangan. Dahil dito, dapat nating pangalagaan ang ating kapaligiran
dahil ang ginagawa natin ay direktang makakaapekto dito.
Ang salitang kalikasan ay nangangahulugan ng estado o kalagayan ng
pangkalahatan na hayop, mga puno, kagubatan at iba pang bagay na kagaya nito sa
buong mundo o tinatahanang lupa. Kung saan ay dapat pakaingatan at pangalagaan ng
sa gayon ay patuloy na magkaroon nito at mabuhay kasama ng mga ito.
Ang kalikasan ay tumutukoy sa mga buhay na nilalang at ‘di-buhay na mga
bagay tulad ng bundok at iba pang anyong tubig o lupa na natural na umiiral kahit
wala ang sangkatauhan. Ang kalikasan ay ang bumubuo sa kalahatang pisikal ng
mundo at hindi kinabibilangan ng mga istruktura o konsepto na gawa ng tao.
Mga Iba’t ibang Suliraning Pangkapaligiran

Isa sa mga pinaka mahalagang isyung panlipunan na ating dapat bigyang
pansin ay ang mga isyung pangkapaligiran. Ito’y mahalaga dahil iisa lamang ang

ating mundo kinabibilangan. Dahil dito, dapat nating pangalagaan ang ating
kapaligiran dahil ang ginagawa natin ay direktang makakaapekto dito.
Heto ang mga halimbawa ng mga isyu na dapat nating bigyang pansin:
1. Pagkalat Ng Basura – Ang problema natin sa basura o “solid waste
management” ay isa sa mga isyu na lahat tayo ay maaaring makatulong na
masolusyunan. Isa sa pinakamadali nating gawin ay ang simpleng pag tapon ng
basura sa tamang lugar at hindi sa kung saan-saan lamang.
2. Pagmimina – Totoo nga na malaki ang nakikita sa pagmimina, subalit, ang mga
taong nakakakuha ng pera dahil dito ay ang mga taong mayayaman na may
kayang gumawa ng mga operasyon nito. Dahil sa kanilang mga gawain at
hangaring magkaroon ng mas maraming pera, naapektuhan ang ating mga lupain
at likas na yaman. Dahil dito, nag dudulot ng mga landslide, pagkasira ng
kapaligiran at kapunuan sa isang lugar.
3. Deforestation – Ang illegal na pagputol ng puno ay isa sa mga dahilan kung

bakit nagkakaroon ng mga kalamidad katulad lamang ng landslide at flash flood.
Ayon sa mga experto ang pangunahing dahilan ng deforestation ay ang
agrikultural na kaunlaran. Dahil sa patuloy na pag-unlad, kasabay ng pag-usbong
ng malalaking industriya, nasisira ang ating mga kagubatan. Ito’y dahil hindi
naiisip ng mga tao ang ating kapaligiran. Mas madali para sa kanila na hindi
bigyang pansin ito at unahin na lamang ang pag-usbong ng teknolohiya.

4. Polusyon sa Hangin- Ang polusyon sa hangin ay nagmumula sa magkakahalong
kemikal sa hanging, mga particulate matter, at mga biological materials
nagkakaroon ng reaksyon sa bawat isa at lumilikha ng isang maliliit at panganib
na mga particle. Ito ay maaaring magdulot ng hirap sa paghinga, pabalik-balik na
sakit, pagtaas ng bilang ng nagpapa-ospital at minsan ay kamatayan.Ang Metro
Manila at ang iba pang lungsod sa Pilipinas ay humaharap sa problema ng air
pollution.Ang tinuturong sanhi nito ay ang pagdami ng mga kotse at iba pang
sasakyan sa mga lungsod na ito. Ayon sa Department of Transportation, mahigit
sa 70% ng polusyon sa Metro Manila ay nagmumula sa mga sasakyan.
5. Polusyon sa Tubig- Ayon sa Water Environment Partnership in Asia(WEPA),

malaki ang problem ana kinahaharap ng Pilipinas kaugnay sa polusyon ng tubig
dahil sa maraming sektor ng lipunan ang nakadepende sa malinis na tubig. Ang
pagtaas ng populasyon, urbanisasyon, agrikultura at industriyalisasyon ay
nagdulot upang bumaba kalidad ng tubig sa Pilipinas. Kahit na gumagastos ang
pamahalaan ng 1.3 Billion US dollars kada taon para lamang sa pagkontrol sa
polusyon ng tubig at kasama na ang mahigpit na pagpapatupad ng mga batas, ito
ay hindi nagiging sapat sa paglutas sa polusyon sa katubigan. Maaaring dahil
hindi nasusulosyonan ang mga malalaking sanhi ng polusyon sa tubig.Halos 58%
ng groundwater sa Pilipinas ay kontaminado ng coliform, isang bacteria na
nagmumula sa mga dumi ng tao at hayop at nagdadala ng mga sakit sa iinom ng
tubig na iyon.

Ayon sa Greenpeace, karamihan sa mga polusyon na ito mula sa wastewater:
1. Industrial waste – mga heavy metal at iba pang kemikal tulad ng mercury,
lead at cyanide.
2. Argricultural waste – dumi ng hayop, patay na hayop, at nabubulok na
halaman.
3. Domestic Sewage – mga dumi galing sa kabahayan at pamayanan.
4. Iba pang pinagmumulan – mga natapon na langis at mga illegal na tinapong
mga basura sa ilog at dagat.
Climate Change
Ang Climate Change ay ang nasusukat na pagbabago sa mga katangian ng
iba’t ibang climate system na maaaring tumagal ng ilang dekada o mas matagal pa. Ito
ay maaaring dulot ng mga natural na sanhi tulad ng pagsabog ng bulkan, pagbabago
sa dami ng sikat ng araw na tumatama sa isang lugar o ang mga pagbabago sa climate
system sa isang bansa. Ito ay maaaring dulot din ng tao dahil sa mga paggamit ng mga
kemikal na nakakasira sa ozone.
Ang Pilipinas, bilang isang tropikal at arkipelagong bansa, ay higit na
apektado nito. Ang mga pagbabago sa sistema ng klima ng Pilipinas ay nagdudulot ng
malaking problema sa bansa, ilan sa halimbawa nito ay ang paghaba ng panahon tag-
init at ang pagdami at paglakas ng mga bagyong tumatama sa Pilipinas.
Karamihan sa pinakamapaminsalang bagyo sa Pilipinas ay nagganap sa
nakaraang 2 dekada, ang bagyong Ondoy at bagyong Yolanda ang ilang lamang sa
mga ito. Ang pag-init ng tubig ay nagdudulot ng pagbaba ng huli ng mga mangingisda
at ang coral bleaching sa ilang reef na malapit sa ating baybayin. Isa rin sa
ikinababahala ng mga tao ay ang pagtaas ng lebel ng tubig sa dalampasigan.
Paraan kung maano mapapanatiling malinis at maayos ang ating kapaligiran
1. Paglilinis ng tahanan.
 Ang unang paraan kung paano mapapanatili ang ating kapaligiran ay
pagsisimula ng kalinisan sa ating tahanan. Laging tandaan na hindi
natin magagawang panatalihin ang kalinisan ng ating kapaligiran kung
sa ating tahanan pa lamang ay hindi na natin magawa. Napakasarap
manirahan sa malinis at di-kontaminadong kapaligiran kaya gawin
natin ang ating sari-sariling tungkulin.
2. Pagtatapon ng basura sa tamang lagayan.

 Ang tamang pagtatapon ng basura ay isang tungkulin ng bawat
mamayanan. Ito ay mahalaga dahil maaari nating maiwasan ang
polusyon na makakasira sa atin lalo na sa kapaligiran. Makakatipid sa

paggamit ng paulit ulit o re-use. Ang reduce naman ay ang pagbabawas
sa pagbili ng mga plastik. At ang huli, ang recycle ay ang paggawa ng
bagong materyal gamit ang mga luma o patapong bagay na.
3. Pangangalaga ng mga ilog at dagat.

 Ang pagpapanitiling malinis ng mga ilog at dagat ay malaking tulong
sa kapaligiran dahil makatutulong ito na maiwasan ang pagguho ng
mga lupa at hindi magkaroon ng baha tuwing may bagyo. Huwag
magtapon ng basura at nakakalalasong kemikal. Huwag gumamit ng
mga dinamita at cyanide o anumang uri ng lason sa pangingisda dahil
mas malaki ang perwisyong dulot niyo kaysa sa maaaring inaakalang
pagmumulan ng kabuhayan. Paggamit ng lambat na may katamtamang
laki ng butas sa pangingisda upang maiwasan ang paghuli sa maliliit
pang isda na mas mainam kung mapapalaki pa.
4. Pagtatanim ng mga punongkahoy.

 Ang pagtatanim ng mga punongkahoy ang pinaka-epektibong paraan
kung paano mapipigilan ang pagbaha. At ngayong nananalasa na ang
baha at marami nang nasisira, saka lamang lubusang napagtutuunan ng
pansin ang pagtatanim ng mga punongkahoy. Wala na umanong mga
puno sa mga kabundukan at kagubatan dahil ito ay pinagpuputol-putol
na. Oo, may mga naiitanim nga pero ang tanong ay naaalagaan baa ng
kanilang mga itinanim? Sayang lamang ang kanilang itinanim dahil
hindi naman na ito inaalagaan. Hindi sapat na itanim lang, kailangan
ito ng pag-aalaga.
5. Pagkakaisa at pagtutulungan para sa kapaligiran.

 Ang pagkakaisa at pagtutulungan ay magandang paraan kung paano
mas mapapaganda ang ating kapaligiran o komunidad. Kinakailangan
natin ng pagkakaisa para sa ating komunidad, para sa ating daigdig
dahil sa pagkakaroon ng pagkakaisa at pagtutulungan ay nagkakaroon
ng magandang bunga o resulta. Ipagpatuloy natin ang ating pagkakaisa
at paninindigan upang mas mapagtibay ang ating pangangalaga sa
ating kapaligiran.

Gawain/Pagsasanay
Pagsasanay 1
Panuto: Talakayin ng komprehensibo ang mga sumusunod na salita.
1. Kalikasan.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
______________________________
2. Kapaligiran.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
______________________________
3. Polusyon.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
______________________________
4. Deforestation.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
______________________________
5. Kalinisan.
_______________________________________________________________

_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
PAMANTAYAN ANTAS
Kahanga-hanga Mahusay Magaling Pagbutihin pa Marka
Nilalaman 40% Ang kalinisan ay Ang nilalaman May kaunting bura Walang kabuluhan
(Kalinisan at nakita sa kabuuan ng sanaysay ay sa sanaysay at kalinisang nakita
Kahalagahan) ng sanaysay makabuluhan at gayundin ang sa sanaysay
gayundin ang malinis nilalaman ay hindi
nilalaman ay gaanong
makabuluhan makabuluhan
Pagkamalikhain Ang Kabuuan ng Ang sanaysay ay Ilan sa mga salitang Walang

30 %(Disenyo at sanaysay ay masining at ginamit ay pagkamalikhaing
kagamitan) makulay, natatangi karaniwan na nakita sa paggawa
masining at ng sanaysay
natatangi
Istilo 20 % Ang ginamit na Ang istilo sda Ilan sa mga salita ay Walang kalinawan
(Pagsulat) istilo ay malinaw, pagsulat ay hindi malinaw at pagkamalikhain
masining at malinaw at ang nakita
nababasa nababasa
Tema 10 % Ang Kabuuan ng Karamihan sa Ilan sa nilalaman ay Walang kaisahan at

(Kaisahan) sanaysay ay may nilalaman ay hindi kaugnay sa kaugnayan sa tema
kaisahan at kaugnay sa tema tema ang nilalaman
kaugnayan
KABUUAN

Pagtataya
Pagsasanay 2
Panuto: Gumawa ng isang islogan patungkol sa wastong pangangalaga ng kalikasan
Pamantayan sa paggawa ng Islogan:
Pamantayan Indikador Puntos

Nilalaman Naipakita at naipaliwanag nang maayos ang 15%
ugnayan ng lahat ng konsepto sa paggawa ng
poster
Kaangkupan ng Maliwanag at angkop ang mensahe sa 15%
konsepto paglalarawan ng konsepto.
Pagkamapanlikhain Orihinal ang ideya sa paggawa ng poster. 30%
(Originality)
Pagkamalikhain Gumamit ng tamang kombinasyon ng kulay upang 30%
(Creativity) maipahayag ang nilalaman, konsepto at mensahe.
Kabuuang Malinis at maayos ang kabuuang presentasyon 10%
Presentasyon
Kabuuan 100%

Takdang-Aralin

Mga Sanggunian
Aklat
Lasco, R. D.; R. D. (2001). “Secondary forests in the Philippines: formation and

transformation in the 20th century” (PDF). Journal of Tropical Forest
Science. 13 (4): 652–670.
National Solid Waste Management Status Report. (2015), (December)
Liu, D; L Iverson; S Brown (1993). “Rates asind patterns of deforestation in the

Philippines: application of geographic information system
analysis” (PDF). Forest Ecology and Management. 57 (1–4): 1–
16. doi:10.1016/0378-1127(93)90158-J. ISSN 0378-1127.
“County Report; Philippines” (PDF). Global Forest Resources Assessment 2015.

Rome: 4. 2015.
Onlayn:
https://tl.wikipedia.org/wiki/Kalusugan
https://roseeeeeann.tumblr.com/post/148233182463/limang-paraan-kung-paano-
mapapanatiling-malinis
https://aralipunan.com/isyu-pangkapaligiran/

Kontekstwalisadong Komunikasyon
sa Filipino
Aralin 6
Mga Sitwasyong
Pangwika

Aralin 6
Mga Tiyak na Sitwasyong Pangkomunikasyon o Pangwika
Introduksyon
Nakatuon ang kabanata na ito sa mga sitwasyong pangkomunikasyon na
ginagamit ng mga Pilipino. Kasabay ng pag-unlad ng lipunan kabilang ang
edukasyon, transportasyon, at teknolohiya. Inihahanay ang marapat na mga
sitwasyong ituturo sa paaralan sa mabilis na paglago ng mundo. Kasama ang
wika at kultura.
Ang wikang Filipino sa mga sitwasyong pangkomunikasyon ang
magpapaunawa sa mga mag-aaral sa kahalagahan ng kritikal na pag-iisip
tungo sa mas mataas na lebel na pagkatuto.
Layunin
Sa pagkatapos ng aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang:
 Mailarawan ang mga gawaing pangkomunikasyon ng mga Pilipino sa

iba’t ibang antas at larangan
 Maipaliwanag ang kabuluhan ng wikang Filipino bilang mabisang
wika sa kontekstuwalisadong komunikasyon sa mga komunidad at sa buong
bansa.
 Magamit ang wikang Filipino sa iba’t ibang tiyak na sitwasyong
pangkomunikasyon
 Makapagpahayag ng mga makabuluhang kaisipan sa pamamagitan ng
tradisyonal at modernong midyang akma sa kontekstong Pilipino

Kabanata 5: Mga Tiyak na Sitwasyong Pangkomunikasyon = 14
na oras
o Pangwika (10 oras pagtalakay; 2
oras na
pagtataya)
Pagtalakay sa Aralin
Panimula ng Sitwasyon ng Wika
Ang buwan ng Agosto ay ang Buwan ng Wikang Pambansa kung saan
ipinagdiriwang ng Pilipinas ang Filipino bilang pangunahing lenggwahe nito.
Ang selebrasyon ay binubuo at kinatatampukan ng iba’t ibang patimpalak at
kaganapan tulad ng pagbigkas ng tula, pagsulat ng sanaysay, pagkanta,

balagtasan, sabayang pagbigkas, paggawa ng poster at slogan, at iba pang mga
kultural na kaganapan.
Taon-taon, ang Komisyon ng Wikang Filipino ay naglalabas ng tema

para sa selebrasyon, at ang tema para sa taong ito ay “Filipino at mga
Katutubong Wika sa Dekolonisasyon ng Pag-iisip ng mga Pilipino.”na
may layuning palawakin ang paggamit ng mga katutubong wika sa Pilipinas.
Ang Filipino at Iba pang Wika sa Pilipinas
Mayroong humigit kumulang 180 ang wika sa Pilipinas, walo dito ay

itinuturing na pangunahing wika – Bikol, Cebuano, Hiligaynon, Ilocano,
Kapampangan, Pangasinan, Tagalog at Waray. Ang tatlong pangunahing
diyalekto na ginagamit ng mga Pinoy sa kanilang bahay ay Filipino, Cebuano,
at Hiligaynon. Ayon sa Social Weather Survey. 37.8% ang populasyon ay
gumagamit ng Filipino, 26.7% ng Cebuano na siyang pangunahing wika sa
Cebu at mga tao sa Davao, at 9.5% naman ng Hiligaynon sa pakikipag-usap sa
loob ng kanilang bahay.
Ang Filipino ay hango sa Tagalog na siyang gamit ng mga tao sa

katagalugan at lumalaganap sa buong pulo. Ang pagdedeklara sa Tagalog
bilang pambansang wika ng Pilipinas ay hindi naging maganda para sa mga
taga-Cebu na ang wika ay itinuturing na ikalawa sa pinakamalimit gamitin sa
bansa. Nagkaroon ng pagsalungat at debate sa mga nakalipas na taon ukol rito
at hanggang ngayon ay may mga Cebuano pa rin na hindi kinikilala ang
Filipino bilang pambansang wika.
Ang pagkakaroon ng iba’t ibang wika ay nagpapatagal at nagpapahirap

sa pagpapalaganap ng wikang Filipino. Sa ngayon, bagamat ilang taon na
mula ng magkaroon tayo ng wikang pambansa, 85% pa lamang ng populasyon
ang nakaiintindi at nakababasa nito. 79% lamang ang kayang magsulat gamit
ang Filipino at 45% lamang ang gumagamit nito sa pang-araw-araw na gawin.
Ang Filipino Laban sa Ingles

Ikatlo ang Pilipinas sa mga bansang may pinakamaraming bilang ng
tao na nagsasalita ng Ingles. Sa katunayan, 92.85% ng populasyon ay
nakaiintindi at marunong magsalita nito. Mas marami ring Pinoy ang
pinipiling gamitin ang Ingles sa pang-araw-araw na Gawain kumpara sa
Filipino. Nagbigay daan din ang malawakang paggamit ng lenggwahe sa
“Taglish” o Tagalog English, o paghahalo ng dalawang wika sa isang
pangungusap.

Sa panahon ngayon, karamihan sa mga Pilipino ay mas pinipiling pag-
aralan ang wikang Ingles kaysa sa Filipino. Isa sa mga kadahilanan nito ay ang
pag-iisip na nakatataas o mas superior ang Ingles sapagkat ito ang
pangunahing wika ng buong mundo. Marami ang naniniwala na upang
makasabay sa globalisasyon, kinakailangang maging mahusay muna ang isang
tao sa pagsasalita ng ingles.
Bagamat ito rin ang dahilan kung bakit natatak sa isip ng mga Pilipino
na ang mga magagaling magsalita ng Ingles ay magagaling at matatalino
kumpara sa mga hindi masyadong bihasa rito. Marami ang humahanga sa mga
marurunong magsalita ng diretso sa Ingles at agad na iniisip na matalino ang
mga ito; hindi na isinasama sa konsideresyon ang laman ng mga salitang
binibitawan nito. Hindi nagtagal ay nagkaroon din ng mga taong nag-iisip na
elitista ang Ingles samantalang ang Filipino ay lenggwahe ng mahihirap.
Naging resulta nito ang pagkakaroon ng negatibong konotasyon sa pagitan ng
dalawang wika kung saan mas pinipili ng mas maraming tao ang Ingles
kumpara sa Filipino.
Lektyur at Seminar
Dalawa sa pinakaginagamit na termino ng mga organize ng

pagsasanay, nakatuon ang lektyur at seminar sa maliliit na pagtitipon ng mga
kalahok, kadalasang 2o hanggang 70 na naglalayong masinsinang matutuhan
ang isang tiyak na paksa. Malimit itong inoorganisa upang pagtibayin ang
propesyonalismo ng mga nakikibahagi, at nagtatagal mula isang buong
maghapon, hanggang pitong araw depende sa layunin ng pagsasanay. Ilan sa
mga halimbawa ng lektyur at seminar ang mga pagsasanay sa makabagong
pamamaraan ng pagtuturo sa silid aralan, mga mandatory seminars sa mga
bagong luklok na opisyal na barangay, at iba pa.
Mabisang platform ang lektyur at seminar para ipakilala ang mga

bagong kaalaman, paraan uoang i-update ang dati nang nalalaman ng mga
protektibong kalahok. Upang lalong matiyak kung natamo ang mg layunin ng
lektyur at seminar, iminumungkahi na magkaroon ng pagtataya sa pagtatapos
ng gawain. Hindi iminumungkahi na gamitin ang balangkas na ito kung may
inaasahang bagong output mula sa dadalo.
Worksyap
Kadalasang nagtatagal nang anim hanggang walong oras sa magjapon,

dahilan upang hindi mabigyan ng pagkakataon sa tagapakinig o tagapanood
upang malaya at agarang makapagbigay ng puna at haka sa mga inilalahad na
impormasyon ng tagapanayam o host. Isa pa sa mga puna sa telebisyon at
radio ay ang pagiging corporate-driven ng mga ito. Dahil may mga

pinapangalagaang interes ang mga estasyon, malimit na nakakiling ang
opinion ng mga tagapanayam.
Forum at Simposyum
Forum
Ang Forum ay isang masusing pag-uusaP tungkol sa isang paksa na

humihingi ng opinyon sa miyembro kasapi ng kapulungan. Ang ganitong pag-
uusap ay naglilinaw sa paksa, sa suliranin o sa iba pang bagay na inilatag ng
kapulungan o tagapagsalita sa mga kausap O tagapakinig, Ang paksa, usapin o
bagay na pinag-uusapan ay nahihimay at matalinong napag-uusapan sa
pamamagitan ng kurokuro. Madalas, sa isang pormal na pagpupulong ay
Nagaganap ang “open-forum” o malayang talakayan (Austero, et al., 2002).
Ang forum ay talakayan ng grupo tungkol sa isang paksa. Madalas itong
nahahawig sa debate sapagkat ang paksang tinatalakay ay maaaring
pagtalunan.
Sang-ayon pa rin kina Austero, et al. (2002), may mga pamamaraan para
makilahok sa forum o talakayan.
Paano Nakikilahok sa Ganitong Pag-uusap?

1. Maghanda para sa talakayan.
2. Magbigay ng opinyon sa paraang may pagsasaalang-alang.
3. Magkaroon ng positibong kontribusyon. 4. Maging magalang.
5. Magbigay ng mahalaga at sapat na impormasyon.
6. Magtala.
Bilang lider ng ganitong pag-uusap, ano ang kailangang gawin?
1. Maghandang mabuti,
2. Ihanda ang pasilidad.
3. Dumating nang maaga.
4. Kailangang maistablis ang isang atmosperang “business-like”.
5. Gabayan ang diskusyon.
6. Hikayatin ang partisipasyon ng mga dumalo.
7. Kailangang nakapokus sa agenda o usapin.
8. Kailangang matutong magbigay ng konklusyon,
9. Batiin ang mga nagsipagdalo.
10.Humingi ng paumanhin sa mga ‘bagay oO insidenteng hindi inaasahan.
Simposyum

Ang Symposium o Simposyum ay pangkatang llakayan tungkol sa isang
tiyak at napapanahong isyu. Kadalasan, pormal ang anyo ng nito lalo na sa
paaralan o unibersidad.
Sa simposyum, maraming Inaasahang tagapagsalita ang magbabahagi ng

mga Impormasyon tungkol sa isang napapanahong usapin sa mga
inimbitahang tapakinig 0 kalahok. Ito rin ay tinatawag na kumperensiya.
Ayon sa presentasyon ni Corpuz (2016), may mga ilang dapat tandaan sa

pagsasagawa ng simposyum.
1. Paghahanda sa Bulwagan
Ang lugar ay isa sa dapat isaalang-alang ng mga magsasagawa ng
simposyum. Dahil pormal ‘ang talakayan, kumportable dapat sa nakikinig ang
pagdadausan 0 ng bulwagan.
2. Pagpapaalam sa Madla ng mga Detalye ng Simposyum

Maaaring magpadala ng liham sa mga nais na dumalo o kabilang sa
simposyum. Isa pang paraan sa pagpapaalam sa madia ay ang pagkakabit ng
poster at pagkakaroon ng patalastas. Mainam na midyum ang social media sa
pagpapakalat sa madia sa detalye ng simposyum.
3. Pagbuo ng Programa para sa Simposyum

Nakalahad sa programa ng simposyum ang pagkakasunod-sunod ng
pangyayari o magaganap na gawain. Marapat din na maipabatid sa mga taong
magsasalita o magpapakilala sa tagapagsalita sa simposyum. ‘
4, Pakikipag-usap sa Caterer
Mainam na maayos ang pakikipag-usap sa tagapangasiwa ng pagkain
sa simposyum upang Maiwasan ang pagkahuli o pagkasira ng pagkain.
Kinakailangan ding matukoy ang mga Pagkaing ihahanda ng caterer.
5. Kagamitan
Ihanda sa simposyum ang kakailanganing mga mesa, silya,
rehistrasyon at dokumentasyon. Kasama na rin ang LCD Projector at
sound system.
Sa pangkalahatan, bago magsagawa ng simposyum, nangangailangan ito ng

mainam na pagpaplano sa mga gawain. Kasama sa pagpaplano ang mga dapat
talakayin gaya ng petsa at oras ng simposyum, lugar, mga komite para
maiwasan ang maraming gawain sa iisang tao, pagmumulan ng pondo,
pagkakagastusan, paksang tatalakayin at tagapagsalita.
Roundtable at Small Group Discussion

Mainam na balangkas ang roundtable at small group discussion, na
kalimitang kinasasangkutan ng tatlo hanggang 12 kalahok, upang
makapagbahagi ng kaalaman tungo sa paglutas ng isang isyu o suliranin.
Mainamn din itong venue upang makapagmungkahi ng solusyon para
mapabuti ang pagsasagawa ng isang bagay (disenyo, proyekto, at iba pa).
Upang maghing maayos ang pangangasiwa ng nasabing Gawain,
iminumungkahi ang sumusunod na mga padron:
 paglalahad ng layunin ng talakayan,

 pagpapakilala ng mga kalahok (pangalan at organisayson),
 pagtalakay sa paksa
 pagbibigay ng opinion, puna at mungkahi ng mga kalahok,
 paglalagom ng mga napag-usapan at napahkasunduan,
 pagtukoy ng susunod na mga hakbang.
Dapat ding gabayan ng paggalang at respeto sa ideya ng mga kasama

ang pagsasagawa ng ganitong uri ng Pgpupulong, upang maging mas epektibo
ang pagdaos nito. Mahalagang maunawaan na sa gawaing ito, pantay-pantay
ang pagpapahalaga sa inout ng mga kalahok.
Upang mapanindigan ang mga napag-usapan ng grupo, mahalagang

magtakda rin ng isang documenter na magtatala ng lahat ng napagkasunduhan.
Maaaring sundin ang format sa ibaba sa pagsulat ng dokumentasyon o
minutes’ ng pagpupulong:
 Paksa ng pagpupulong
 Oras at lugar kung saan ginanap ang pagpupulong relasyon.
Madalas itong matunghayan sa pagitan ng mag-asawa, dalawang

miyembro ng pamilya, magkaibigan, amo at empleyado, at iba pa. ilan
panghalimbawa nbg interpersonal na komunikasyon ay ang interaksyon sa
pagitan ng fitness coach at trainee, doctor at kaniyang pasyente, consultant at
isang opisyal ng gobyerno. Dahil madalas itong gamitin sa antas personal,
nangangailangan ito ng mataas na antas ng kakayahan sa pakikinig at conflict
management (Jones, 2008) upang maging lubusang maging epektibo.
Maaari ding gamiting estratehiya nag pagdaos ng roundtable at small

group discussion ang brainstorming. Nilalayon ng estratehiyang ito na
mangalap ng iba’t ibang tugon at mungkahi sa mga kalahok, na malimit ay
may iba’t ibang perspektibo hinggil sa paksang pinag-uusapan. Epektibong
estratehiya rin ang pagpaskil ng mga katanungan na isa-isang sasagutin ng
mga kalahok, gaya ng ginagawa sa isang Focus Group Discussion (FGD).

Isa rin sa maaaring gamiting mga pamamaraan sa maliliit sa
pagpupulong sa naglalayong magbigay ng solusyon sa probe ang Six Thinking
Hats ni De Bono (1985). Ang estratehiyang ito ay nagtatakda ng tiyak na
tungkulin sa mga kabahagi ng gawain depende sa sombrerong kanilang
isinusuot upang mas maging maayos ang talakayan. Ang bawat sombrero ay
tumutukoy sa tungkulin na may suot:
 Puti – nagbabahagi ng mga impormasyon (facts) tungkol sa

paksang tinatalakay
 Dilaw – nakapokus sa positibong epekto ng mungkahi
 Itim – nakapokus sa pagpapalutang ng mga panganib sa dulot ng
mungkahi
 Pula – nagpapahiwatig ng pakiramdam, bagama’t walang lohikal
na paliwanag, tungkol sa mungkahi
 Berde – nakapokus sa pagbibigay ng alternatibo at bagong ideya
 Asul – tagapagdaloy ng pagpupulong
Mainam itong estratehiya upang maging mas targeted ang mga tugon
na nais makalap mula sa mga participant.
Kondukta ng Pulong
Ang Pulong o Miting ay isang pagtitipon na may layuning

makapagpahayag ng isang anunsyo, panukala o mga gawain. Maaari ring
nagsasagawa ng pagpupulong kapag gustong hingin ang payo ng nakararami
para sa isang desisyon. Sa isang pulong o miting, kinakailangang organisado
ito upang maihatid nang wasto ang mga nais ipahayag ng tagapagsalita at
makamit ang layunin.
Ayon kay Anso (2011), ang pag-oorganisa ng pulong ay mahalaga

upang ito ay maging epektibo at mabisa. Mayroong apat na elemento na dapat
isaalang-alang sa isang organisadong pulong.
1. PAGPAPLANO (PLANNING)
a. Mga tanong na dapat masagot kapag nagpaplano ng isang pulong:
• Ano ba ang dapat makuha o maaabot ng grupo pagkatapos ng

pulong?
• Ano ang magiging epekto sa grupo kapag hindi nagpulong?
Kung kinakailangang magpulong, linawin ang layunin ng pulong: Ito

ba ay pagbibigay lamang ng impormasyon? May mga kailangan bang

pagpasyahan? Mahalaga ito upang malinaw kung sino ang dapat na anyayahan
sa pulong:
b. Magkaroon nang malinaw na jayunin kung bakit dapat may

pagpupulong:
• Magpaplano para sa organisasyon (Planning)

• Pagbibigay impormasyon (may mga dapat ipaalam sa
mgakasapi)
• Konsultasyon (may dapat isangguni na hindi kayang sagutin ng
ilang miyembro lamang)
• Paglutas ng problema (may suliranin na dapat magkaisa ang
lahat)
• Pagtatasa (evaluation, sa mga nakaraang Gawain 0 proyekto)
•
2. PAGHAHANDA (ARRANGING)
Sa imbitasyon (liham, text o berbal), kailangang sabihan ang mga

taong dapat dumalo sa pulong: kabilang ang petsa at oras, lugar ng pulong, at
agenda o mga bagay na paguusapan na tatalakayin. Ang paghahanda ay
nakadepende rin sa mga partikular na tungkulin ng mga tao sa pulong.
• Chairman/President (presiding officer) kailangang alam niya

ang agenda, kung paano patatakbuhin ang pulong, at alam kung
paano hahawakan ang mga mahihirap at kontrobersiyal na mga
isyu.
• Secretary (Kalihim)kailangan niyang ihanda ang katitikan ng
pulong (minutes of the meeting) o talaan noong nakaraang
pulong at iba pang mga ulat at kasulatan ng organisasyon.
• Mga kasapi sa pulong (miyembro)kailangang pag-aralan nila
ang agenda o mga bagay na paguusapan para aktibo ang
kanilang pakikilahok.
a. Sa imbitasyon, dapat ipaalam at isulat ang _mga
pag-uusapan/tatalakayin
• (Agenda of the Meeting)
Pagbubukas ng pulong (petsa, araw, oras at lugar ng

pagpupulong) Pagbasa at pagsang-ayon sa katitikan ng nakaraang
pulong Pagtatalakay ng ibang paksa na may kinalaman na nakaraang
Pulong Pinakamahalagang pag-uusapan lIbang paksa Pagtatapos ng
pulong
b. Mga Dapat Ihanda sa Pulong

• Ihanda ang lugar, (mesa, upuan, pagkain kung kinakailangan,
palikuran, kaligtasan 0 security at iba pa)
• Ang mga gagamitin (pisara o blackboard, chalk or pentel pen at
iba pa)
• Pag-aralan ang mga paksang na tatalakayin, kung
kinakailangan. Magtalataga ng taong mas higit na nakaaalam sa
usapin.
3. PAGPOPROSESO (PROCESSING)
Ang pulong ay dapat mayroong mga panuntunan/patakaran o

“standard operating procedures” kung paano ito patatakbuhin.
Kabilang dito ang ilang mahahalagang panuntunan/patakaran (rules) at
ang tungkol sa mga dumalo at pagsasagawa ng desisyon.
a. Quorum -ito ang bilang ng mga kasapi na kasama sa pulong

na dapat dumalo para maging Opisyal ang pulong. Dapat ito ay 50% +
1 ng bilang ng mga inaasahang dumalo upang magkaroon ng Quorum
batay sa Parliamentary Rule.
b. Consensus — isang proseso ng pagdedesisyon na kinukuha

ang nagkakaisang desisyon ng lahat ng mga kasapi sa pulong.
c. Simpleng mayorya. — isang proseso ng pagdedesisyon na

kinakailangan ang 50% + 1 (simple majority) ng pagsang-ayon o hindi
pagsang-ayon ng mga dumalo sa isang opisyal na pulong.
d. 2/3 majority — isang proseso ng pagdedesisyon na
kinakailangan ang .2/3 0 66% ng pagsang-ayon o hindi pagsang-ayon
ng mga dumalo sa isang opisyal na pulong. Simulan ang pagpupulong
sa itinakdang panahon o oras. Sikapin ding matapos ito sa itinakdang
oras. Alalahanin ang ibang kasapi ay may iba pang mga nakatakdang
gagawin.
4. PAGTATALA (RECORDING)
Ang tala ng pulong ay tinatawag na katitikan ng pulong

(minutes of the meeting). Ito ay mahalaga dahil ito ang opisyal na tala
ng mga desisyon at paksang pinagusapan o tinalakay sa pulong. Maaari
itong balikan ng = organisasyon kung may kinakailangang linawin sa
mga nakaraang pag-uusap. Dapat hindi lamang ang kalihim ang
magtatala, ang mga kasapi dapat nagtatala rin nang hindi nila
makalimutan ang pinag-usapan.
MGA DAPAT IWASAN SA PULONG

1. Malabong layunin sa pulong — dapat malinaw ang fayunin
sa pulong, ang may iba’t ibang paksa na pinag-uusapan at walang
direksyon ay nakawawalang gana sa mga kasapi. ,
2. Bara-bara na pulong — walang sistema ang pulong, kung

ang lahat ay gustong magsalita nang sabaysabay kaya nagkakagulo.
Isaalang-alang ang “house rules”.
3. Pagtalakay sa napakaraming bagay — hindi na nagiging

epektibo ang pulong dahil sa dami ng agenda at pinag-uusapan. Pagod
na ang isip ng nagpupulong.
4. Pag-atake sa indibiduwal — may mga kasama sa pulong na

mahilig umatake o pumuna sa pagkatao ng indibidwal. Nagiging
personal ang talakayan, dahil dito, nagkakasamaan ng loob ang mga
tao sa pulong.
5. Pag-iwas sa problema — posible sa isang pulong ay hindi

ilabas ng mga kasama ang problema ng organisayon. Sa halip, ang
binabangit nila ay iba’t iba at walang kabuluhang bagay para maiwasan
ang tunay na problema na dapat talakayin.
6.Kawalan ng pagtitiwala sa isa’t isa ~walang ibubunga ang

mga pulong na walang pagtitiwala at pagbubukas sa isa't isa.
7. Masamang kapaligiran ng pulong — masyadong maingay O

magulo ang lugar ng pinagpupulungan kaya hindi magkarinigan.
Minsan naman ay napakainit ng lugar o maraming istorbo gaya ng mga
usyoso mga nanonood, nakikinig o - nakikisali, magkakalayo’ ang mga
kinalalagyan ng mga kasamahan. Dapat ang pinuno ay nakikita at
naririnig ng lahat.
8. Hindi tamang oras ng pagpupulong — ang pulong ay hindi

dapat natatapat.sa alanganing oras tulad ng tanghaling tapat, sobrang
gabi 0 sa oras ng trabaho ng mga manggagawa.
Pasalitang Pag-uulat sa Maliit at Malaking Pangkat
Ang ano man sa mga nabanggit na sitwasyong pangkomunikasyin ay

napapabilang sa dalawang kategorya: maliit at malaking pangkat. Ano mang
tiyak na sitwasyon ang kinasasangkutan, mainam na sagutin ang sumusunod
na mga katanungan upang magabayan at matiyak ang mabisang pakikipag-
ugnay sa kapuwa.
Pasalitang Pag-uulat

Pagpapahayag ng isang paksa sa harap ng maraming tao o panauhin
ang pasalitang pag-uulat. May mga ilang pagkakataon na nagsasagawa tayo ng
ulat sa harap ng klase kapag naiatas sa atin ang isang paksa. Bukod sa klase,
may ilan din na nagbibigay tayo ng pasalitang pag-uulat sa ginagawang
proyekto o maging sa librong nabasa natin. Kaya naman, napakahalaga sa pag-
uulat ang kakayahan sa mabisang pagsasalita.
Ayon kina Garcia et al. (2012), may mga salik sa mabisang pagsasalita.
Ang mga ito ay pagsasalitang nakapagpapasang-ayon, nakapagpapakilos tungo
sa isang layunin.0 mithin, at/o nakapagpapabago ng isipan. Binibigyang-
pansin dito ang kasalukuyan o napapanahong kalagayan ng paksang Pag-
uusapan, pananaw ang pagsasalita at intensiyon ng nakikinig.
Gabay sa Pasalitang Pag-uulat ‘
1. Paggamit ng simple ngunit naaayong mga salita
Nauukol ito sa paggamit ng mga Salitang medaling maunawaan ng mga

tagapakinig. Hindi kailangang gumamit ng mga malalalim 0 mahirap
unawaing mga salita upang masabing matalino ang nagsasalita. Kadalasan,
ang paggamit ng mga simpleng salita ay higit na nakapag-iiwan ng kahulugan
sa mga tagapakinig sapagkat higit itong nagiging makabuluhan dahil sa
kasimplehan. Tandaan lamang na sa pagpili ng gagamiting salita, dapat
bigyang-pansin ang paksa, okasyon at layunin sa pagsasalita.
2. Pagkontrol sa emosyon
'Sa pagtalakay ng anumang paksa, kailangang bigyang-pansin ang sariling

emosyon at ng iyong tagapakinig. Tandaan na maaaring mula sa iba’t ibang
lahi. relihiyon, o pangkat panlipunan ang iyong mga tagapakinig. Maaari ring
magtaglay sila ng iba’t ibang pilosopiya, persepsiyon, 0 tradisyon ukol sa lyong
paksa. Ang pagkontrol sa iyong emosyon ay maaaring maging daan sa ganap
na pakikipag-unawaan sa iyong tagapakinig. Maaari ring makaiwas Sa pagsisisi
o pagkapahiya.
3. Pagiging epektibong tagapakinig
Ang pagsasalita ay kasinghalaga ng pakikinig. Upang maibigay sa tagapakinig

ang kailangan nilang kaalaman, nararapat na makinig sa kanila. Tandaang higit
na maibibigay ang kailangang impormasyon kung epektibong nakikinig.
4. Pagtiyak sa pang-unawa ng tagapakinig Kailangang matiyak ng

tagapagsalita na nauunawaan ng kaniyang mga tagapakinig ang talakay

niya. Ito ay magagawa niya kung laging kukunin ang atensiyon at interes ng
kaniyang tagapakinig. Maaari niyang tanungin ang mga tagapakinig; o kaya’'y
magpatawa upang maging magaan ang ginagawang pakikinig at higit na
tumuon ang kabuluhan sa_ pinakikinggan, Mahalaga sa isang pasalitang pag-
uulat ay may maaayos na pagpaplano, masanay sa pagsasalita at maihayag
nang wasto ang mga impormasyon tungkol sa mahalagang paksa na
tatalakayin.
Hakbang sa Pasalitang Pag-uulat
1. Pagpaplano
• Tiyaking ang paksa na iuulat ay tiyak limitado at hindi malawak.
• Maghanda sa mga posibleng tanong tungkol sa paksa.
• Batay sa mga naihandang mga posibleng tanong, isulat ang mga sagot
sa pamamagitan ng pagsasaliksik. Magiging gabay ito upang mas
makita ang kahalagahan at sakop ng paksang iuulat.
• Gumawa ng balangkas (outline) ng iyong ulat.
2. Pagsasanay ng Presentasyon
• Gamit ang inihandang balangkas(outline), muling balikan ang
paksa at mga detalye ng iuulat.
• Tiyaking wasto ang gramatika.
• Bumuo ng kagamitang biswal sa pag-uulat gaya ng powerpoint
presentation.
• Tiyaking makikita o mababasa ito ng mga tao kahit nasa likod na
bahagi ng lugar ng pagdadausan ng ulat.
3. Pagpapahayag ng Ulat
• Huwag basahin ang ginawang balangkas o mga tala.
• Sundin ang gabay sa mabisang pagsasalita
• Panatilihin ang ugnayan sa iyo ng tagapakinig.
• Maghanda sa mga posibleng katanungan ng mga tagapakinig.
Video Conferencing
Bilang epekto ng globalisasyon, naging mas progresibo ang

teknolohiya na nagbunga ng iba’t ibang paraan upang makipag-ugnayan. Isa
na rito ang video conferencing, o ang interaksyon sa pagitang ng dalawa o
higit pang tao na nasa magkaibang lokasyon, sa pamamagitan ng
pagtatawagan na mag kasamang video. Nangangailangan ito ng Internet
connection at computer, o ‘di kaya’y tablet o smartphone. Epektibong
midyum ito lalo na para sa mga kompanyang may mga satellite sa ibang bansa
o rehiyon. Ginagamit ito ng mga kompanya o maging ng mga kinatawan ng
mga bansa upang magdaos ng mga pagpupulong para makatipid sa pamasahe,

oras at iba pang pinagkukunan. Nagging daluyan rin ng mga pagsasanay ang
modang ito ng komunikasyon, particular sa mga open universities. Pinapadali
nito ang dating mas mahirap na proseso ng pagkamit ng digri o sertipiko sa
mga programa. Malimit din itong ginagamit ng mga pamilyang may kamag-
anak sa ibang bansa, lalo na ng mga pamilyang OFW na tinatayang 23 milyon
na noong 2017 (Philippine Statistics Authority).
Ngunit ilan sa mga maaaring maging hamon sa paggamit ng video

conferencing ay ang limitadong Internet connection sa Pilipinas at mahabang
antas ng karunungan sa nabanggit na pamamaraang pangkomunikasyon sa
pagitan ng mga miyembro ng pamilya pagitan ng mga eksperto ay ang
limitasyon nito sa pagpapakita ng tunay na tugon ng mga kalahok.
Komunikasyon sa Social Media
Kasabay ng mabilis nap ag-unlad ng teknolohiya ay ang parami nang

paraming naiimbentong platform upang makipag-ugnayan. Ilan sa mga ito ay
Facebook, Twitter, Instagram, Youtube, at iba pa na ginagamit ng mga tao
upang makapagdala ng mensahe sa isa’t isa, magpaskil ng mga larawan,
magpahayag ng mga larawan, magpahayag ng mga sentimiyento, opinion o
kuro, at magbenta at bumili ng mga produkto at iba’t iba pa. Sa nakalipas na
mga taon, patuloy ring pinalalawig ng management ng mga nasabing online
platforms ang usability ng kanilang mga application. Nagagamit na rin ang
mga ito upang tukuyin ang lokasyon ng mga kainan at tindahan.
Parami rin nang parami ang mga taong gumagamit ng mga nasabing
social media sites “A profile of Internet users in the Philippines.” Sa
katunayan ayon sa Rappler, sa taong 2015, tinatayang 47 milyong Pilipino ang
aktibo sa Facebook pa lamang. Ayon sa prehong ulat, itinuturing na
pundamental na pangangailangan ng mga Pilipino ang pagiging online. Ilan sa
mga kapansin-pansing pamamaraan ng paggamit sa Facebook ay propaganda
o pagpapalaganap ng kaisipan tungkol sa isang paksa gaya ng pagpapabango
sa pangalan ng isang kandidato, pagsusulong ng interes ng nakararami sa
pamamagitan ng adbokasiya, pakikipagkaibigan, pagbuo ng mga grupo upang
mas mapabilis ang palitan ng impormasyon, panliligaw, pagbebenta ng
produkto, at iba pa.
Bukod pa sa mga nabanggit, nauuso rin ngayon ang mga dating

application gaya ng Tinder at Grinder. Ang Tinder ay isang platform na nag-
uugnay sa mga taong nais makakilala ng ibang taong maari nilang maka-date
o maging kasintahan. Malimit itong ginagamnit ng mga straight o
heterosexuals, dahil ang mga homosexual naman ay mas pinipili ang Grinder.
Ipinakikita ng app na ito ang mga miyembro na malapit sa iyong lokasyon.
Binibigyan ka nila ng pagkakataong ipakita ang iyong interes sa ibang

iyembro sa pamamagitan ng pag-swipe sa pakanan, at kawalan naman ng
interes sa pamamagitan ng pag-swipe pakaliwa. Mayroon din itong feature na
gaya ng sa Facebook at iba na magagamit upang makapagpadala ng mensahe
sa iba.
Bagama’t pinadadali ng social media ang pakikipag-ugnayan sa

kapuwa, pinalalabnaw naman nito ang kalidad ng mga relasyon. Sa kaso ng
mga dating app, kung gaano kabilis nabubuo ang relasyon sa platform na ito,
ganoon din ito kabilis natatapos. Nagiging disposable ang mga relasyon dahil
sa availability ng iba pang posibleng partner. Isang banta rin ng paggamit ng
mga nasabing social media site ay ang mga online predator na nananamantala
sa bata at hindi gaanong aral na miyembro nito. Kung walang gabay mula sa
nakatatanda, maaari ring maging sanhi ng pagkakalantad sa mga sensitibong
paksa ang mga bata sa Internet. Talamak din ang pandaraya sa pagbebenta ng
mga gamit sa social media. Naging malaking salik din ito ng pakikipag-
ugnayan sa kapuwa sa puntong nakabase ang relasyon sa mga interaksyon sa
mga app na ito, gaya ng overhsaring na malimit ginagawa upang kumalap ng
simpatya sa iba imbes na iresolba ang problema sa mas pribadong
pamamaraan. Dahil na rin sa demokrastisasyon ng impormasyon sa social
media, nagging madali at talamak ang pagpapakalat ng tinatawag na fake news
o misimpormasyon, dahilan upang lalong lumaganap ang pagkakahati0hati ng
mga tao pagdating sa opinion at paniniwala.
Dahil sa kagustuhan ng mga developer ng social media sites na ito na

maabot ang mas malaking audience, nananatili ring dominante ang wikang
Ingles sa Facebook, Twitter, Innstagram, Youtube, at iba pa. ito ay sa kabila
ng ilang pagtatangka na bigyan ng option ang mga gumagamit ng mga
nasabing app na isalin ang content nito sa Filipino.
Bunsod sa mga nabanggit at iba pang mali at abusadong paggamit sa

social media. Isinabata ang Republic Act 10175, o mas kilala sa tawag na
Cybercrime Law of 2012. Layon ng batas na ito hadlangan at patawan ng kaso
ang mga nais gumawa ng krimen sa Internet. Bilang tugon sa hamon ng
nagbabagong panahon, patuloy rin ang ginagawang pagtuturo ng literasi sa
midya sa mga paaralan at unibersidad sa Pilipinas. Sa katunayan, bahagi ng
kurikulum sa Senior High School ang Media at Information Literacy.
Iba’t Ibang mga Tiyak na Sitwasyong Pangwika sa Pilipinas
Malayo na ang nalakbay ng wikang Filipino, sa mahabang kasaysayan

nito ay nakita natin ang paglago, pag-unlad at pagbabago ng ating wika.
Malaki ang epekto ng makabagong teknolohiya sa ating wika. ang mga
sumusunod ay mga sitwasyon ng wikang Filipino sa mga sumusunod na
larangan:

 SITWASYONG PANGWIKA SA TELEBISYON
 Ang telebisyon ay itinuturing na pinakamakapangyarihang media sa

kasalukuyan dahil sa dami ng mamamayan na naabot nito.
 Sa paglaganap ng cable o satellite connection ay lalong dumami ang

manonood saan mang sulok ng bansa.
 Malakas ang impluwensya ng mga programang gumagamit ng wikang

Filipino sa mga nanonood. Hindi kasi uso ang mag-subtitles o mag-dub
ng mga palabas sa mga wikang rehiyonal.
 Ang madalas exposure sa telebisyon ang isang dahilan kung bakit

sinasabing maraming mga Pilipino ang nakakapagsalita ng Filipino at
maraming kabataan ang namumulat sa wikang ito bilang kanilang
unang wika maging sa lugar na hindi kabilang sa Katagalugan.
 Malakas ang impluwensya ng wikang ginagamit sa telebisyon sa mga

iba’t ibang probinsya.
 SITWASYONG PANGWIKA SA RADYO AT DIYARYO
 Filipino rin ang nangungunang wika sa radyo, AM man o FM.
 Mayroong programa sa FM tulad ng Morning Rush, na gumagamit ng

Ingles sa pagbobroadcast ngunit ang nakararami ay gumagamit ng
Filipino.
 Sa mga panrehiyonal na radyo ang kanilang diyalekto ang ginagamit

ngunit kapag may kinapanyam ay gumagamit sila ng Tagalog.
 Sa diyaryo naman, Ingles ang ginagamit sa broadsheet at Filipino sa

Tabloid.
 Tabloid ang mas binibili ng masa dahil sa mas mura at nakasulat sa

wikang higit na naiintindihan.
 Ang lebel ng Filipinong ginagamit sa mga tabloid ay hindi ang pormal

na wikang karaniwang ginagamit sa broadsheet.
 Ang mga headlines ng tabloid ay malalaki at sumisigaw na

nakakapang-akit ng mga mambabasa.

 SITWASYONG PANGWIKA SA PELIKULA
 Mas maraming banyagang pelikula ang naipalalabas sa ating bansa,

ngunit ang lokal na mga pelikulang gumagamit ng midyum na Filipino
at barayti nito ay tinangkilik din.
 Sa 20 nangungunang pelikula noong 2014, lima sa mga ito ang lokal

na tinatampukan din ng lokal na mga artista. Iyon nga lang Ingles ang
mga pamagat ng mga pelikulang ito.
 Hindi na matatawarang Filipino ang wika ng telebison, diyaryo at

pelikula.
 SITWASYONG PANGWIKA SA SOCIAL MEDIA AT INTERNET
 Pagyabong ng paggamit ng social media sites kagaya ng Facebook,

Twitter, Instagram, Pinterest, Tumblr atbp.
 Lahat ng uri ng tao ay umaarangkada ang social life at kabilang na rin

sa mga netizen.
 Daan sa pagpapadali ng komunikasyon sa pagitan ng magkakaibigan o

mga mahal sa buhay.
 Madaling makabalita sa mga nangyayari sa buhay sa pamamagitan ng
mga nakapost na impormasyon, larawan at pagpapadala ng pribadong
mensahe (pm) gamit ang mga ito.
 Karaniwang code switching ang wikang ginagamit sa social media o

pagpapalit palit ng Ingles at Filipino sa pagpapahayag.
 May pagpapaikli o pagdadaglat sa mga post o komento dito.
 Mas pinag-iisipan mabuti ang mga salita at pahayag bago i-post dahil
mas maraming tao ang maaaring makabasa at makapagbigay reaksyon.
 Sa post o komento ay madalas makita ang edited na ang ibig sabihin ay

may binago o inayos ang post o nagkomento pagkatapos niyang
mabasa ang kanyang isinulat.
 Sa internet Ingles pa rin ang pangunahing wika ng mga impormasyong

nababasa, naririnig at mapapanood.
 Ang nilalaman ng internet ay ang mga sumusunod na nakasulat sa

Filipino: impormasyon sa iba’t ibang sangay ng pamahalaan, mga
akdang pampanitikan, mga awitin, mga resipe, rebyu ng pelikulang
Filipino, mga impormasyong pangwika, video at iba’t ibang artikulo at
sulatin sa mga blog.
 SITWASYONG PANGWIKA SA TEXT

 Ang pagpapadala at pagtanggap ng SMS (short messaging system) na
kilalang text message o text ay isang mahalagang bahagi ng
komunikasyon sa ating bansa.
 Humigit kumulang sa apat na bilyong text ang ipinapadala at

natatanggap sa ating bansa sa araw araw na dahilan upang tayong ay
kilalanin bilang “Text Capital of the World”
 Higit na popular sa pagtawag sa telepono o cellphone dahil bukod sa

mura ang mag-text mas komportable ang taong magparating ng
maiikling mensaheng nakasulat kaysa sa sabihin ito ng harapan o gamit
ang telepono.
 Hindi makikita ang ekspresyon ng mukha o tono ng boses na

tumatanggap ng mensahe.
 Nabibigyan ng pagkakataon na maedit ang mensahe at mas piliin ang

angkop na pahayag o salita kaysa sa aktwal itong sabihin ng harapan o
sa telepono.
 Mas madalas ang paggamit ng code switching o pagpapalit ng Ingles at

Filipino sa pagpapahayag.
 Madalas din na binabago o pinapaikli ang baybay ng salita para mas

madali o mas mabilis itong mabuo.
 Walang sinusunod na tuntunin o rule sa pagpapaikli ng salita gayundin
kung Ingles o Filipino ang gagamitin basta maipadala ang mensahe sa
pinakamaikli, pinakamadali at kahit paano’y naiintindihang paraan.
 SITWASYONG PANGWIKA SA FLIPTOP
 Pagtatalong oral na isinasagawa nang pa-rap.
 Nahahawig sa balagtasan dahil ang bersong nira-rap ay magkakatugma

bagamat sa fliptop ay hindi nakalahad o walang malinaw na paksang
pagtatalunan.
 Kung ano ang paksang sisimulan ng unang kalahok ay siyang sasagutin

ng katunggali.
 Gumagamit ng di pormal na wika at walang nasusulat na iskrip kaya
karaniwang ang mga salitang binabato ay balbal at impormal.
 Pangkaraniwan ang paggamit ng mga salitang nanlalait para mas

makapuntos sa kalaban.
 Laganap sa mga kabataan na sumasali sa mga malalaking samahan na

nagsasagawa ng kompetisyon na tinatawag na “Battle League”.
 Bawat kompetisyon ay kinatatampukan ng dalawang kalahok sa

tatlong round at ang panalo ay dinedesisyunan ng mga hurado.
 Ito ay isinasagawa din sa wikang Ingles subalit ang karamihan ay sa

wikang Ingles lalo na sa tinatawag nilang Filipino Conference Battle.
 Sa ngayon maraming paaralan na ang nagsasagawa ng fliptop lalo na

sa paggunita sa Buwan ng Wika.
 Magkaroon ka naman ng balat! Huwag mong ikumpara ang

sarili mo sa alamat.
 Huwag mong piliting lumipad, di ka pa marunong maglakad.
 Studyante ka pala ng Accountancy pero katangahan mo sa math

ay legendary.
 Yung rapping skills mo ay square root of negative 1, imaginary.
 Sikat na sikat ka raw pero sa aking palagay sikat ka lang kasi

wanted ka sa maraming barangay.
 "Tingnan mo naman kase yung itsura, no choice na pero chossy

pa, may pulso pa pero nangangamoy na, kase pinsan mo si
aklas di ba? Cousin mo siya, pano ko nalaman? Kase mag
cousing amoy kayong dalawa!"
 "Kaya sa lupa nating tinubuan mula norte hanggang timog

malayo ako sayo, di ka pa pambato sa inyo pangdayo na ko,
kaya kahit pilitin mo pa raffy ng husto pagdikitin ang ating
magkabilang mundo, mapasa ayaw mo't sa gusto di pa sayo ang
cavite matagal ng akin ang tondo".

 SITWASYONG PANGWIKA SA PICK-UP LINES
 Itinuturing na makabagong bugtong kung saan may tanong na

sinasagot ng isang bagay na madalas naiuugnay sa pag-ibig at iba pang
aspekto ng buhay.
 Sinasabing nagmula ito sa bulalas ng mga binatang nanliligaw na

nagnanais magpapansin, magpakilig, magpangiti at magpa-ibig sa
babaeng nililigawan nito.
 Kung may mga salitang makapaglalarawan sa mga pick-up lines

masasabing ito ay nakatutuwa, nakapagpapangiti, nakakikilig, cute,
cheesy at masasabi ring corny.
 Madalas na marinig sa mga kabataang magkakaibigan at

nagkakaibigan.
 Nakikita din ito sa mga facebook wall, Twitter at iba pang social
networking sites.
 Ang wikang ginagamit dito ay karaniwang Filipino subalit may

pagkakataon na nagagamit din ang Ingles o Taglish dahil mga kabataan
ang kadalasang nagpapalitan ng mga ito.
 Kailangang ang taong nagbibigay ng pick up line ay mabilis mag-isip

at malikhain para sa ilang sandali lang ay maiugnay o mai-konekta ang
kanyang tanong sa isang nakapagpapakilig na sagot.
 Are you a camera? Because every time I look at you, I smile.
 Sana ang ang Sabado at ikaw ang araw ng Linggo. Bakit? Para
ikaw ang kinabukasan ko.
 Maglaro tayo ng kahit ano, wag lang taguan. Bakit? Kasi a girl
like you is hard to find.
 Wag kang kiligin sa love life ng iba. Dahil mangyayari din yan
sayo kapag naging akin ka na!
 Multo ka aba? Kasi pag nakikita kita bumibilis ang tibok ng

puso ko eh.
 Para kang wine, habang tumatagal lalong sumasarap.
 SITWASYONG PANGWIKA SA HUGOT LINES

 Tawag sa mga linya ng pag-ibig na nakakikilig, nakatutuwa, cute,
cheesy o minsa’y nakaiinis.
 Tinatawag ding love lines o love quotes na nagpapatunay na ang wika

nga ay malikhain.
 Karaniwang nagmula sa linya ng ilang tauhan sa pelikula o telebisyon

na nagmarka sa puso’t isipan ng mga manonood.
 May mga pagkakataon na nakagagawa rin ang isang tao ng hugot line
depende sa damdamin o karanasang pinagdadaanan nila sa
kasalukuyan.
 Minsan ay nakasulat sa Filipino subalit madalas ay Taglish o

pinaghalong Filipino at Ingles ang gamit ng salita sa mga ito.
 Kung mahal mo, habulin mo, ipaglaban mo. ‘wag mong

hintaying may magtulak sa kanya pabalik sayo. Hilahin mo.
Hanggang kaya mo, wag kang bibitaw. Sorry, mahal ko eh.
 Mahal mo ba ako dahil kailangan mo ako, o kailangan mo

ako kaya mahal mo ako? – Claudine Barretto, Milan (2004)
 She loved me at my worst. You had me at my best, but

binalewala mo lang ang lahat… And you chose to break my
heart. – John Lloyd Cruz, One More Chance (2007)
 I was willing to wait. Kaya lang napagod ako – napagod ang

puso ko na maghintay, magtanong, magalit. – Piolo Pascual,
Starting Over Again
 Oh yes, kaibigan mo ako. Kaibigan mo lang ako…And I’m

so stupid to make the biggest mistake of falling in love with
my best friend. – Jolina Magdangal, labs Kita. Okay ka
lang?
 “Gusto na kitang iwan ngayon Poy. Gustong gusto ko na.

Pero hindi ko gagawin, kasi nangako ako na kahit ang hirap
mong mahalin, mamahalin kita. Kahit na nasasaktan ako,
susubukan ko pa. Kasi nangako ako. I promised to love you
even if it hurts and love you more when it hurts.” – Bea
Alonzo, A second Chance.

Gawain/Pagsasanay
Pagsasanay 1
Panuto: Magtala ng mga palabas sa mga pangunahing istasyon sa telebisyon

batay sa hinihinging programa. Suriin ang paggamit ng wikang Filipino.
Programa Istasyon at Palabas Pagsusuri sa

Wikang Filipino
GMA 7 ABS-CBN 2
Variety Show
Pangunahing Balita
Dokumentaryo

Pagtataya
Pagsasanay 2
GAWAIN BLG.2. Sumulat ng sariling katha ng mga sumusunod:
1.Sumulat ng tatlong orihinal na Hugotlines ukol sa pandemic na Covid-19.
2. Sumulat ng tatlong orihinal na Pick-up lines para sa iniibig.

Mga Sanggunian
Aklat
(2018). Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino. Sanayang Aklat sa Antas
Tersaryo. Malabon City: Jimczyville Publications
Onlayn
https://www.slideshare.net/NicoleAngeliquePangilinan/mga-sitwasyong-pangwika-sa-
pilipinas-grade-11

Learner’s Feedback Form
Name of Student: ___________________________________________________
Program : ___________________________________________________
Year Level : ___________ Section: __________________________
Faculty :
___________________________________________________
Schedule : ___________________________________________________

Learning Module : Number: _________ Title: ______________________

How do you feel about the topic or concept presented?
□ I completely get it. □ I’m struggling.
□ I’ve almost got it. □ I’m lost.

In what particular portion of this learning packet, you feel that you are struggling or
lost?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
__________________

Did you raise your concern to your instructor? □ Yes □ No

If Yes, what did he/she do to help you?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
__________________
If No, state your reason?

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
__________________

To further improve this learning packet, what part do you think should be enhanced?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
__________________

How do you want it to be enhanced?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

__________________
NOTE: This is an essential part of course module. This must be submitted to the
subject teacher (within the 1st week of the class).

Module FILN 1 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Module FILN 1 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

FILN 1-Kontekstwalisadong

1 FILN 1 Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino

Learning Module Development Team

Mga Kabanata Pamagat May-akda

2 FILN 1 Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino

Pangkalahatang Layunin ng Kurso

3 FILN 1 Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino

 Code ng Kurso: FILN 1

Sistema ng Pamamahala sa Pagkatuto

Pagtataya Gamit ang Rubrik

4 FILN 1 Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino

Ang mga mag-aaral ay gagawa o bubuo ng isang “dokyu-bidyo” tungkol sa kalagayan

Pangkalahatang Kabuuan ng Modyul

Mga Kabanata Pamagat

Aralin 4 Mga Ekspresyong lokal

Aralin 6 Mga Tiyak na Sitwasyong Pangkomunikasyong Pangwika

5 FILN 1 Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino

Ang pagtataguyod ng Wikang

6 FILN 1 Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino

Pagkatapos ng aralin na ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang:

Oras o Haba ng Pagtalakay

Paksa 01: Batas Pangwika = 3 oras

7 FILN 1 Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino

KAHULUGAN AT KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA

Bawat bansa ay may kanya-kanyang wikang pambansa. Ang Pilipinas, na

Ang Filipino ay ang katutubong wika na ginagamit sa buong Pilipinas

Mahabang kasaysayan ang pagkakaroon ng wikang pambansa sa Pilipinas.

Ang Pilipinas ay binubuo ng mahigit na 7,100 mga pulo. Ito ay

Nang dumating ang mga Kastila sa ating bansa, hinangad nilang

Nang panahon ng himagsikan ng sumibol sa mga manghihimagsik na

8 FILN 1 Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino

Nang dumating ang mga Amerikano, biglang naunsyami ang mithiin ng

Nang itatag ang Komonwelt, nagkaroon ng malaking hakbang tungo sa

Noong 1934, isang Kombensyong Konstitusyonal ang binuo ng

Naitatag ang Surian ng Wikang Pambansa, binuo ng mga kinatawang

MGA KASAPI NG SURIAN NG WIKANG PAMBANSA

 Jaime C. de Veyra (Samar) - Tagapangulo

Dalawa sa mga hinirang ng pangulo ay di-nakaganap sa kanilang

 Lope K. Santos (Tagalog) - Kagawad

9 FILN 1 Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino

MGA KAPANGYARIHAN NG SURIAN NG WIKANG PAMBANSA

1. Mag-aral ng pangunahing wika na ginagamit sa Pilipinas.

Pagkatapos ng puspusang pag-aaral ng iba’t ibang wika sa Pilipinas,

Sekyon 6. “Ang wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino.

MGA BATAYAN SA PAGTUTURO NG WIKANG PAMABANSA

 Kautusang tagapagpaganap Blg. 263 - Noong Abril 1, 1940 ay nilagdaan ng

 Bulitin Blg. 26, s. 1940 - Naglalaman ng pagmumungkahing magsama ng

10 FILN 1 Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino

 Memorandum pangkagawaran blg. 6, s. 1945 - Ipinalabas ng kagawaran ng

 Kautusang Pangkagawaran Blg. 25 - Hunyo 19, 1974, ang Kagawaran ng

 Kautusang Pangkagawaran Blg. 50, s. 1975 - Simula sa taong panuruan

 Kautusang Pangkagawaran Blg. 52, s. 1987 - Ang Filipino at Ingles ay

 CHED Memorandum Order (CMO) No. 59, s. 1996. - Sa animnapu’t

 CMO NO.4, s. 1997 - Siyam (9) na yunit ng Filipino ang kukunin sa

 Kautusang Pangkagawaran Blg. 60, s. 2008 - Ang Filipino at Ingles ang

 Kautusang pangkagawaran Blg. 74 s. 2009 - Ito ay may pamagat na

11 FILN 1 Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino

 CMO No. 57, s. 2017 - Ito ay kautusang pagdaragdag ng asignaturang

ANG PAGTAGUYOD SA WKANG FILIPINO SA KASALUKUYAN

Sapagkat pinapatay ng CMO 20, s. 2013 ang wika at asignaturang

Pambansang Samahan sa Linggwistika at Literaturang Filipino (PSLLF),

Isang propesyonal na organisasyonng nagtataguyod ng mahusay na

Tanggol Wika o Alyansa ng mga Tagapagtanggol ng Wikang Filipino

Pangalan: ______ Petsa: _

Pangalan: ______ Petsa: _