KABANATA I To 5 FILIPINO

KABANATA I
MGA BATAYANG KAALAMAN SA WIKA
Sa lahat ng nilalang ng Diyos, tao lamang ang binigyan ng kapangyarihang

makapagsalita kaya’t bawat pangkat ng mga tao sa daigdig ay may kanya-kanyang
wikang nagsisilbing pagkakakilanlan. Sa pagsasalita ng mga tao, anumang pangkat ang
kinabibilangan ay may mga komong gamit, katangian at kahalagahan. Maliban sa
pagsasalita, ginagamit din ang wika sa pagsusulat, ito man ay sa paraang makaluma o
makabago. Sa kahit anumang transaksiyong personal, akademiko at panlipunan ay
kaagapay natin ang wika sa pagsasakatuparan ng mga ito. Kung kaya’t masasabing
hindi matatawaran ang kahalagahan ng wika saan mang panig ng mundo. Sa Pilipinas,
ang mga mamamayang Pilipino ay nagkakabuklod-buklod sa kabila ng pagkakaiba-iba
ng mga wikain. Ito ay dahil sa pagkakaroon ng mga pambansang wikang Filipino na
pinagsikapang itaguyod ng mga naunang batikang lider na may malasakit para sa
pambansang pagkakaunawaan at pagkakaisa. Ang nasabing hakbangin ay isang
malaking bahagi ng ating kasaysayan. Ngunit sa hindi inaasahang pagkakataon, ang
wika ay humaharap din sa mga pagsubok tulad ng tao. Isa sa mga halimbawa nito ay
ang kinaharap ng wikang Filipino sa nakalipas na mga taon – ang muntik nang
pagpaslang sa wikang tagapagbuklod ng mga Pilipino. Ngunit dahil sa kahalagahan ng
wikang Filipino, ipinaglaban ito ng mga grupong may malasakit sa pambansang
pagkakakilanlan. Kaya, bilang isang kabataang Pilipino, isang kaaya-ayang katangian
ang pagkakaroon ng malawak at sapat na kaalaman tungkol sa wika. Kung kaya’t
inihanda sa kabanatang ito ang mga mahahalagang kaalaman at impormasyon na
magsisilbing inspirasyon ng mga mag-aaral (sa Filipino) na pahalagahan ang wikang
kaloob ng Maykapal.
Pangkalahatang Layunin:
1. Matalakay ang mga batayang kaalaman tungkol sa wika tulad ng mga

kahulugan, at kahalagahan ng wika, at
2. Magbalik-tanaw tungkol sa kasaysayan ng wikang Pambansa at sa magiging

kinabukasan nito sa mas mataas na antas ng edukasyon at lagpas pa.
Aralin 1- Mga Kahulugan at Kahalagahan ng Wika
Ang wika ay ang ginagamit sa komunikasyon. Isa ito sa iniingatang yaman ng

isang kultura at lahi upang mapahusay at mapadali mga pangangailangan sa lipunan
gayundin sa pagpapaunlad ng kanilang kalinangan. Sa araling ito, ating alamin ang
mga kahulugan at kahalagahan ng wika upang ating mabatid ang natatagong
kapangyarihan nito.
Mga Tiyak na Layunin:
Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang maisagawa ng mga mag-aaral ang

sumusunod:
1. Naipaliliwanag ang alinman sa mga kahulugan ng wika, at
2. Napahahalagahan ang wika ng kinabibilangang pangkat-etniko.
Pagtalakay sa Paksa
Ano ba ang wika? "Wika ang daan sa pag-unlad!''
“Ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinipili at

isinasaayos sa paraang arbitraryo na ginagamit sa isang kultura,” ayon kay Henry
Gleason. Lahat ng wika sa mundo ay magkatulad ng patern ng balangkas. Nagsimula
ang wika sa mga set ng ponema. Ang mga ponemang ito at pinagdugtong upang
makabuo ng morpema.
Ang mga morpema naman ang ginagamit upang makabuo ng pangungusap

upang magamit sa diskurso. Nagiging arbitraryo naman ito sapagkat pinagkasunduan
ng mga kasapi ng kultura ang katawagan at kahulugan sa mga konsepto. Higit sa lahat,
ginagamit ito ng isang kultura dahil nag-ugat ang wika rito. Nakabatay sa kultura ang
lahat ng mga salita at pahayag na matatagpuan sa isang wika. Kapapansinan na
mahirap isalin sa ibang wika ang katawagan ng isang kultura. Halimbawa na rito ang
pinakbbet ng mga Ilocano na kapag isasalin sa ibang wika sa Pilipinas ay walang
maaaring itumbas. “Ang pagkatuto ng ibang wika ay pagkakaroon ng pangalawang
kaluluwa,” pahayag ni Charlemagne. Kapag nakapagbasa, nakapagsalita at
nakauunawa ng ibang wika ang tao maliban sa kaniyang unang wika, natututo siya ng
bagong mga kaisipan, ideya, kultura at mga bagong sistema na makatutulong upang
mapagaan at mapahusay ang kaniyang buhay. Saad naman nina Sampson et.al., “ang
wika ay isang obra maestra ni Picasso, isang komposisyon ni Beethoven o di kaya’y
ang kahanga-hangang pagtatanghal ng mga gymast sa Olympic. Ito ay isang sining.
Lumilikha ito ng kagandahan, pasalita man o pasulat”. Makulay, malikhain at malalim
ang katangian ng wika dahil likha ito ng talino at aking talento ng tao. Bawat wika ay
tumatatak ang gamit nito at nangingibabaw ang angking kakanyahan nito. Wika naman
ni Prof. Virgilio S. Almario, “ang wika mismo ang patunay na tayo’y may katutubong
kultura. Isang wika itong patuloy na nabuhay sa kabila ng mahanang pananakop na
nagbigay kaalaman at karunungan tungkol sa ating lahi.” Buhay na buhay ang wikang
Filipino na nagpapakita ng karanasan, mithiin, karanasan at kagalingan ng mga Pilipino.
Sa mga ibinigay na pagpapakahulugan sa wika, mapapansinan na ang wika ay sining
ng isang kulturang lumikha nito na nagiging tulay upang magkaunawaan, magkaroon ng
karunungan at makamit ang mga mithiin at mga gumagamit nito kung kaya, tala rin ito
ng kaalaman, paniniwala, lunggati, karanasan, pangarap at kalinangan. Samantala,
hindi mapasusubalian ang papel ng wika sa sarili, lipunan, kultura, kapayapaan,
pagkakaisa at iba pa.
Narito ang sumusunod na mga tiyak na kahalagahan ng wika:
a. Pinakapangunahing kailangan ito upang maipahayag natin ang

damdamin, saloobin kaisipan at iba pa
b. Nagbubuklod ito ng bansa.
c. Nag-iingat at nagpapalaganap ito ng kaalaman.
d. Lumilinang ito ng malikhaing pag-iisip.
e. Nagpapalaganap ng kaalaman paglalakbay, pagsasalin, pagtatala ng midyum

ng karunungan.
Aralin 2- Kasaysayan ng Wikang Pambansa
Alam mo ba ang pinagdaanan ng wikang pambansa ng Pilipinas? Marami

sa ating mga Pilipino ang may kakapusan sa kaalaman pagdating sa ating
wikang pambansa sapagkat mas lantad tayo sa paggamit ng wikang Ingles.
Nakababahala ang ganitong pag-iisip nating mga Pilipino sapagkat hindi uunlad
ang wikang Filipino kung salat tayo sa kaniyang pinagdaanan, tagumpay maging
ng kanilang adhika. Sa araling ito, maglalakbay tayo sa kasaysayan ng ating
wikang pambansa.

sumusunod:
1. Nakikilala ang mga mahahalagang pangyayari sa kasaysayan ng

wikang pambansa, at
2. Napatutunayan ang katangian ng mga naging wikang pambansa ng

Pilipinas.
3. Napahahalagahan ang wikang pambansa sa pamamagitan ng

pagsusulat.
Pagtalakay sa Paksa
Idineklara sa Saligang Batas ng Biak-na-Bato noong 1897 na ang Wikang

Opisyal ng Pilipinas ay wikang Tagalog. Ginamit ang wikang ito sa mga opisyal
na komunikasyon sa pamahalaang itinatag ng mga Pilipino. Ito rin ang naging
simbolismo na nakawala na ang Pilipinas sa pananakop ng mga Espanyol. Nang
masakop naman ng Amerikano noong 1901 ang Pilipinas, ginamit na panturo sa
paaralan ang wikang Ingles ayon sa nakasaad sa Batas 74 ng Phil. Commission.
Bunsod nito, nagkaroon ng kabatiran sa wikang Ingles ang mga Pilipino kung
kaya marami na rin ang gumamit nito maging sa pagsulat ng mga panitikan. Sa
panahon naman ng Komonwelt, naglibot sa buong Pilipinas si Pangulong Manuel
L. Quezon upang malaman ang sitwasyon ng bansa. Walang isang wika na
komon sa lahat ng mga Pilipino kung kaya hindi siya naunawaan ng kaniyang
mamamayan. Kaya naman, isinaad sa Art. 9 Sek. 3 ng 1935 na Konstitusyon
na magkakaroon ng pagpapatibay at pagpapaunlad ng isang wikang pambansa.
Upang maisakatuparan ito, itinatag sa ilalim ng Batas Komonwelt Blg. 184 noong
Nobyembre 13, 1936 ang Surian ng Wikang Pambansa (SWP) na siyang
mamamahala sa pagpili ng isang wikang pambansa. Humirang si Pang. Quezon
ng kapulungan na pinangunahan ni Jaime C. De Veyra na taga-Samar bilang
Direktor, Cecilio Lopez (Tagalog) bilang Kalihim at Punong Tagapagpaganap,
Santiago A. Fonacier (Ilokano) bilang Kagawad at mga kasamahang sina
Filemon Sotto (Cebuano), Felix R. Salas Rodriguez (Hiligaynon), Casimiro F.
Perfecto (Bikolano) at Hadji Butu (Muslim). Nagkaroon pa ng karagdagang
kagawad na sina Lope K. Santos (Tagalog), Jose I. Zulueta (Pangasinense),
Zoilo Hilario (Kapampangan) at Isidro Abad (Cebuano) dahil sa sumakabilang
buhay si Hadji Butu at may kapansanan naman si Felimon Sotto. Nagkaroon ng
pamantayan sa pagpili ng wikang pambansa ang SWP (Austero, C. et al, 2014).
Nararapat na ginagamit ito sa sentro ng kalakalan, industriya at politika ng
mayorya ng mamamayang Pilipino. Isa ring pamantayan ang paggamit ng wika
sa pagsulat ng pinakadakilang panitikan. Higit sa lahat, ang wika ay may
pinakamaunlad na gramatika at mekanismo. Batay sa naging pamantayan,
nakasaad sa ginawang resolusyon ng SWP noong Nobyembre 9, 1937 na ang
Tagalog ang napiling wikang pambansa. Sinimulan ito sa pagtuturo sa paaralang
pampubliko at pribado noong 1940. Dahil dito, bumuo si Lope K. Santos ng
alpabeto na kaniyang tinawag na ABAKADA. Ang ABAKADA ay binubuo ng 20
titik na ibinatay sa Baybayin. Ang pagbigkas ng mga titik ay may kasamang
patinig na “a”. Kalaunan, ang Wikang Pambansa ay naging Opisyal na Wika na
rin ng bansa noong Hulyo 4, 1946. Nagkaroon ng pagdiriwang ng Linggo ng
Wika mula Marso 29 hanggang Abril 4 bilang pagbibigay ng pagpapahalaga kay
Francisco Baltazar na tinaguriang “Ama ng Panitikang Pilipino”. Kalaunan,
inilipat ang pagdiriwang ng wikang pambansa sa Agosto bilang pagkilala kay
Manuel L. Quezon na “Ama ng Wikang Pambansa”. Tinawag naman na
Pilipino ang Wikang Pambansa noong Agosto 13, 1959 sa Kautusang
Pangkagawaran Blg. 7. Pinalitan ang katawagan sa Wikang Pambansa upang
tuluyang kumatawan ito sa mga Pilipino at hindi lamang sa isang pangkat-etniko.
Nagsagawa ng pag-usig si Kongresista Inocencio Ferrer sa SWP sapagkat ang
Pilipino ay isang purista. Sinasabing Tagalog pa rin ang wikang pambansa dahil
lahat ng katangian ng wikang Pilipino ay katulad na katulad sa Tagalog. Bunsod
nito, nagpetisyon sa hukuman ang Pro-Hiligaynon Society na isang pangkating
pangwika na pigilin ang pagpapatupad ng Pilipino. Hindi man nagtagumpay ang
petisyon subalit naging simula ito upang muling suriin ang wikang pambansa.
Tinawag naman na Filipino ang wikang pambansa sa Konstitusyong 1973. Ang
letrang “F” ay kumakatawan sa mga iba pang wika sa Pilipinas maliban sa
Tagalog. Nakabatay kung gayon ang Filipino sa mga wika sa Pilipinas kung
kaya, nagkaroon ng pagpapapasok ng mga salita at pagkilala sa katangian ng
mga wika sa bansa. Nagkaroon din ng pagpasok ng mga talasalitaan mula sa
banyagang wika bunsod sa pagpasok ng teknolohiya at siyensiya. Ito ang naging
sanhi ng pagrerebisa ng alpabeto. Dinagdagan ng 11 titik na C, CH, F, J, LL, N,
Q, RR, V, X, Z upang mahiram ang mga salitang banyaga. Tinawag itong
Pinagyamang Alfabeto na binubuo ng 31 titik. Nagkaroon naman ng pagbabago
sa SWP. Tinawag itong Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) na may layuning
pangalagaan, paunlarin, pag-aralan pa ang wikang Filipino upang tuluyan itong
maging intelektuwalisado. Isinaad sa Artikulo XIV seksiyon 6 ng Saligang Batas
ng 1987 na ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Ito ay lilinangin at
payayabungin batay sa umiiral na mga wika sa Pilipinas. Nagkaroon naman ng
pagbabago sa alpabeto upang mas mapahusay ito. Tinawag itong Alpabetong
Filipino na binubuo ng 28 letra. Binibigkas ang mga titik nito nang pa-Ingles
maliban sa isang titik na binibigkas nang pa-Espanyol.
Aralin 3 - PagtaTAguyod ng Filipino sa Mataas na Antas ng Edukasyon at Lagpas
pa
Nagkaroon ng mga hakbang ang pamahalaan na paslangin ang mga

asignaturang Filipino at panitikan sa kolehiyo bilang pagbabawas ng mga kukuning
asignatura ng mga mag-aaral. Ang hakbanging ito ay nakapagbigay ng pangamba sa
mga guro sa Filipino at sa estado ng wikang Filipino lalo na ang paggamit nito sa
akademya at sa pampropesyonal na larangan. Tatalakayin sa araling ito ang mga
binuong konseptong papel at petisyon ng Tanggol Wika at mga unibersidad na nanguna
upang manatiling pagaralan ang asignaturang Filipino at panitikan sa kolehiyo upang
magamit pa sa mas mataas na antas ng edukayon.
Mga Tiyka na Layunin:
Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang maisagawa ng mga mag-aaral ang sumusunod:
1. Nabubuod ang mga petisyon na ginamit sa pagtataguyod ng wikang Filipino,
2. Nabibigyan ng patunay ang mga siniping pahayag mula sa mga ginamit na posisyong
papel sa pagtatanggol ng asignaturang Filipino at Panitikan sa kolehiyo, at
3. Nakasusulat ng teksto sa Matematika/Agham/Teknolohiya gamit ang wikang Filipino.
Pagtalakay sa Paksa
Sa simula ng pagpapatupad ng K-12 na kurikulum sa bansa, kumalat na ang

balita tungkol sa plano ng pamahalaan na magkaroon ng pag-aalis ng mga aralin sa
Filipino at Panitikan sa kolehiyo. Kung kaya, may posibilidad na magkakaroon ng
pagbubura ng Departamento ng Filipino sa kolehiyo. Bilang tugon sa nakaaalarmang
balak, itinatag ang Tanggol Wika noong Oktubre 2, 2012. Ang unang hakbang na
ginawa ng Tanggol Wika ay nagpalaganap ng petisyon na humihiling sa CHED at sa
Department of Education (DepEd) na ipahinto ang implementasyon ng Senior High
School, 11 Junior High School at ng Revised General Education (RGEC) ng K-12 (San
Juan, D.M., et al, 2018). Dumating nga ang kinatatakutan ng Tanggol Wika sapagkat
lumabas ang CHED Memorandum Order (CMO) No. 20, Series of 2013 noong Hunyo
28, 2013 na naglalaman ng pagtatanggal ng mga asignaturang Filipino at Panitikan sa
kolehiyo para mapagaan ang kurikulum dahil mababawasan ang kukuning asignatura
ng mga mag-aaral sa kolehiyo. Sa panawagan ng Tanggol Wika na agapan ang
pagtatanggal ng Filipino at Panitikan sa kolehiyo, nagpalabas ng mga posisyong papel
ang mga unibersidad at kolehiyo sa bansa na kaisa ng Tanggol Wika sa pangangalaga
sa kapakanan ng wikang Filipino. Nagbigay naman ng pahayag ang UP Diliman
University Council tungkol sa pagpapanatili ng Filipino sa Kolehiyo. Ipinahayag nila ito
sa isinagawang Midya Forum ng Tanggol Wika noong Hulyo 2014. Makikita sa ibaba
ang buong hinalaw na pahayag mula sa https://upd.edu.ph/panatilihin-at-pagyamanin-
ang-wikangfilipino-at-panitikan-sa-kolehiyo-pahayag-ng-up-diliman-university-council/.
“…Nagkakaisa kaming tumitindig at nagpapahayag na dapat manatili – at patuloy na
paunlarin – ang Wikang Filipino at Panitikan bilang mga batayang kurso sa General
Education Curriculum sa kolehiyo. Naniniwala kami na napakahalaga ng wikang Filipino
at panitikan sa pagpapalalim ng mapanuri, malikhain, malaya, at mapagpalayang
kakayahan ng mga mag-aaral at mamamayan, anuman ang kanilang kurso, disiplina at
larangan ng pagpapakadalubhasa. Hindi pag-uulit ang pag-aaral ng wika at panitikan sa
kolehiyo, bagkus ay pagpapalawig sa teorya, praktika, at silbi nito sa pamantasan,
bansa, at buhay. Mataas ang pagpapahalaga ng Unibersidad ng Pilipinas (UP) –
Diliman sa wikang Filipino at panitikan bilang kapwa mga asignatura at disiplina na
humuhubog sa makabayan, makatao, at demokratikong aspirasyon ng pamantasan at
bansa. Bahagi ang pagsusulong ng wikang Filipino at panitikan sa mandato ng 1989
Patakarang Pangwika ng UP – ang pagtataguyod at pagsusulong ng wikang Filipino
bilang wika ng pagtuturo, pagsasaliksik, at talastasang-bayan. Naninindigan kami na
ang wikang Filipino ay buháy na teorya at praktikang mahalaga sa pagbubuo ng bansa.
Naninindigan kaming higit na 12 mapaglilingkuran namin ang mas malawak na
mamamayan gamit ang wikang Filipino. Mandato ng UP, bilang pambansang
pamantasan, ang paglingkuran ang sambayanan, tulad ng nakasaad sa UP Charter
(2008) o Republic Act 9500. Sa sarili naming bakuran, ang mga sentro at dalubhasaan
tulad ng Departamento ng Filipino at Panitikan ng Pilipinas at ng Sentro ng Wikang
Filipino, ay may mahaba at mayamang tradisyon ng pagsusulong ng wikang Filipino at
panitikan bilang mga larangan at disiplina ng pagtuturo, pag-aaral, pananaliksik, at
pakikipagtalastasang-bayan. Gamit ang wikang Filipino, patuloy na nakikipag-ugnayan
ang UP sa iba’t ibang mga akademikong yunit, opisina, institusyon, at ahensiya sa loob
at labas ng pamantasan. Nagluluwal ang mga ugnayang ito ng mapanuri, malikhain,
makamamamayan, at makabayang programa at proyekto gamit ang wikang Filipino…”
Dagdag pa rito, nagpalabas din ng apila ang Departamento ng Filipino ng DLSU, Manila
na suriin at rebisahin ang desisyong pagtatanggal ng mga mandatoring asignaturang
Filipino at Panitikan sapagkat may mga nalabag at nakaligtaan ito. Ginamit ng Tanggol
Wika sa pag-apila ang posisyong papel ng DLSU. Makikita sa ibaba ang hinalaw na
mga bahagi ng posisyong papel mula sa Tanggol Wika. Una, hindi nagpatawag ng
publikong pagdinig o oral arguments ang Korte Suprema hinggil sa kasong ito, kaya’t
ang desisyon ay hindi nakasalig sa komprehensibong pagpipingkian ng mga argumento
na maaari sanang naisabalikat sa pamamagitan ng publikong pagdinig. Ikalawa, ang
desisyon ng Korte Suprema ay tuwirang pagbalewala sa mandato ng Konstitusyong
1987 na nagbibigay-diin sa gampanin ng buong gobyerno sa pagtataguyod ng wikang
pambansa, sariling kultura, kasaysayan, at nasyonalismo – mga paksang ubod at puso
ng mga asignaturang Filipino at Panitikan sa kolehiyo. Ikatlo, naniniwala kami na ang
pagkakaroon ng asignaturang Filipino ay nakapag-aambag sa pagiging mabisa ng
community engagement o pakikibahagi sa mga pamayanan ng iba’t ibang mga kolehiyo
at unibersidad sapagkat ang wikang Filipino ang wika ng mga ordinaryong mamamayan
sa mga komunidad na dapat pinaglilingkuran ng mga institusyong pangedukasyon sa
bansa. Ang pagpapalakas sa ugnayan ng ating pamantasan at 13 ng mga ordinaryong
mamamayan ay alinsunod sa bokasyon ni San Juan Bautista De La Salle na nagsikhay
sa paggamit ng wika ng mga ordinaryong mamamayan sa edukasyon. Dapat bigyang-
diin na ang Filipinisasyon ng mga pananaliksik ng iba’t ibang departamento sa mga
pamantasan ay makatutulong din nang malaki sa pagtitiyak na ang ating mga
pananaliksik ay higit na magiging kapaki-pakinabang sa ating mga kababayan. Ikaapat,
sa konteksto ng Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) Integration, ang
pagkakaroon ng asignaturang Filipino na may inter/multidisiplinaring disenyo ay isa sa
ating mga potensyal na ambag sa proyekto ng globalisasyong pedagohikal at sosyo-
kultural. Ano nga ba ang iaambag natin sa daigdig kung hindi natin pag-aaralan ang
sarili nating wika at kultura? Paano haharapin ang mundo kung hindi kilala ang sarili?
Ikalima, ang wikang Filipino ay wikang global na itinuturo bilang asignatura o kaya’y
komponent ng Philippine Studies sa mahigit 45 unibersidad at mahigit 100 hayskul sa
buong mundo. Ang pagbura sa espasyo ng wikang Filipino sa mga kolehiyo sa Pilipinas
ay tiyak na may negatibong epekto sa espasyo nito sa ibang bansa. Ikaanim,
ginagarantiyahan ng pagkakaroon ng Filipino sa mga unibersidad ang aktibong
pakikisangkot ng mga guro ng Departamento at bawat mag-aaral sa mga
kolaboratibong pananaliksik na isinusulong ng ibang mga departamento gaya ng
Natural Language Processing Department (CCS) kaugnay ng paglinang ng Machine
Translation Software sa Filipino, pagsasalin ng iba’t ibang materyal tulad ng survey
instruments mula sa iba’t ibang disiplina at larangan gaya ng Inhenyeriya, Sikolohiya,
Batas, Komersyo, at Ekonomiks, at iba pang gawaing pananaliksik. Ikapito, sa
pamamagitan ng asignaturang Filipino sa unibersidad, inaasahang may sapat na
katatasan sa wikang pambansa ang sinumang gradweyt ng unibersidad sa bansa, sa
mataas na antas ng pakikipagtalastasan sa iba’t ibang pangangailangan o kontekstong
pangkomunikasyon pang-akademiko man o pangkultura. Ikawalo, ang pagbura sa
asignaturang Filipino sa kolehiyo ay nangangahulugan ding pagbura at paglusaw sa
mga Departamento ng Filipino sa buong bansa – na mga balwarte ng
intelektwalisasyon ng Filipino, ng pananaliksik sa sariling wika sa iba’t ibang larangan.
Ikasiyam, sa diwa ng international benchmarking, dapat bigyang-diin na ang pag-aaral
ng wikang sarili at/o panitikan ay pawang bahagi rin ng mga required na asignatura sa
mga unibersidad sa mga bansang gaya ng Estados Unidos, Germany, Sweden,
Norway, Thailand, at Indonesia. Ikasampu, ang wikang English, Matematika, Siyensya,
at Physical Education ay pawang itinuturo rin sa basic education, ngunit ngayo’y bahagi
rin ng kurikulum sa kolehiyo sa ilalim ng K to 12, sa porma ng asignaturang Purposive
Communication na sa esensya ay English for Specific Purposes; Mathematics in the
Modern World; Science and Technology for Society; at Physical Education.
Samakatwid, nararapat lamang na may Filipino at Panitikan din sa kolehiyo, sa diwa ng
pagiging patas, balanse, at holistikong paghubog na siyang dapat ikintal sa General
Education. Malinaw na hindi simpleng usapin lamang ng pagsasalba sa trabaho ng mga
guro ang adbokasing ito. Sa konteksto ng daan-daang taon ang pagsagpang sa
Pilipinas ng kolonisasyong kanluranin, ang adbokasing ito'y pagsasalba na rin sa sa
kolektibong identidad ng mga Pilipino, sa salamin ng ating kultura, sa daluyan ng
diskursong pambansa, at pagtataguyod ng nasyonalistang edukasyon na huhubog ng
mga estudyanteng magiging mga kapaki-pakinabang na mamamayan ng ating bansa.
Nagsampa ng kaso ang Tanggol Wika sa Korte Suprema sa pangunguna ni Dr.
Bienvenido Lumbera at kaniyang mga kasamahan laban kina Pangulong Benigno
Simeon Aquino III at Punong Komisyon sa Lalong Mataas na Edukasyon Dr. Patricia
Licuanan. Binigyan ng pansin ng apila ang mga nalabag na probisyon ng Konstitusyon
tulad ng Artikulo XiV, Seksiyon 6; Artikulo XIV, Seksiyon 14, 15 at 18; Artikulo XIV,
Seksiyon 3; Artikulo II, Seksiyon 17; at Artikulo XIV, Seksiyon 2 at 3; Artikulo II,
Seksiyon 18; at Artikulo XIII, Seksiyon 3 ng Konstitusyon 1987 at sa mga Batas
Republika 7104 o “Commission on the Filipino Language Act” (An Act Creating the
Commission on the Filipino Language, Prescribing Its Powers, Duties and Functions,
and For Other Purposes”), Batas Pambansa Bilang 232 o “Education Act of 1982,” at
Batas Republika 7356 o “An Act Creating the National Commission for Culture and Arts,
Establishing National Endowment Fund for Culture and the Arts, and for Other
Purposes.” Ang nasabing 45-15 pahinang petisyon ay nakasulat sa Filipino kaya ito ang
itinuturing na kaunaunahang petisyon na nakasulat sa wikang pambansa at opisyal na
nakasulat sa G.R. No. 217451(San Juan, D.M., et. al, 2018). Kinatigan naman ng Korte
Suprema ang apila ng Tanggol Wika kaya nagpalabas ito ng temporary restraining
order (TRO) na pinalabas noong Abril 21, 2015. May mga pangkat na gustong kitlin ang
bisa ng TRO. Subalit, hindi ito hinayaan ng mga tagapagtaguyod ng wikang Filipino lalo
na ng Tanggol Wika at Komisyon sa Wikang Filipino (KWF). Ang KWF ay nagpalabas
ng pahayag na pinamagatang “Pahayag Hinggil sa Pagtatanggal ng Temporary
Restraining Order (TRO) sa CHED Memorandum Order Blg. 20 S. 2013 Kaugnay ng
Desisyon ng Korte Suprema sa G.R. Blg. 216930, 217451, 217752, 218045, 218098,
218123 at 218465”. Nilagdaan ito ng mga guro sa unibersidad at kolehiyo sa buong
bansa noong Nobyembre 2018 sa ipinatawag na forum ng KWF. Makikita sa ibaba ang
mga buong hinalaw na pahayag mula sa www.kwf.gov.ph. SAPAGKAT, minamahalaga
na noon pang panahon ni Rizal ang pagbuo at pagpapatatag ng isang nasyon sa
pamamagitan ng pagkakaroon ng isang wikang magbibigkis at magpapahigpit ng
pagkakaisa ng mga mamamayan nito. SAPAGKAT, itinakda na noon pa man sa 1935
Konstitusyon na dapat bumuo ng wikang pambansang batay sa mga wikang katutubo
upang maging tulay na wika ng lahat Filipino. SAPAGKAT, itinatakda at kinikilala noon
pa man sa 1973 at 1987 Konstitusyon ang gampanin ng wikangFilipino bilang wikang
pambansa at wika ng edukasyon ng gamiting wikang panturo ang wikang Filipino at
opsiyonal ang paggamit ng wikang Ingles sa pagtuturo. SAPAGKAT, magkakapamilya
ang mga katutubong wika ng Pilipinas, higit na epektibo ang wikang Filipino bilang tulay
na wika ng bansa kaysa anumang banyagang wika. SAPAGKAT, napakahalaga na
patuloy na isulong at palaganapin ang paggamit, pag-aaral, at pagkatuto ng Filipino
mulang batayan, lalong mataas na edukayson hanggang sa patuluyang paggamit, pag-
aaral at pagkatuto nito sa iba’t ibang larang tungo sa paglinang at sa pagpapaigting ng
pambansang kamalayan at identidad.16 SAPAGKAT,humihirang ang Commission on
Higher Education (CHED) ng mga sentro ng pagpapaunlad (center of development) at
sentro ng kahusayan (center of excellence) sa programang Filipino na lunsaran ng guro
sa Filipino, mahalaga na bumalik sa sistema ng edukasyon ang mga natutuhan ng mga
guro ang maging angkop ang kasanayan nila sa antas ng kanilang pinaglingkuran para
sa patuluyang pagpapakadalubahsa sa pagaaral sa wika, panitikan, pagsasalin at
malikhaing pagsusulit. SAPAGKAT, mahalaga ang mga gampanin ng mga gurong
Filipino sa paglinang at pagpapalaganap ng pambansang kamalayan at identidad at
isang banta sa kanilang kabuhayan at propesyon ang pagtatanggal ng asignaturang
Filipino at panitikan sa antas tersyarya. SAPAGKAT, kinakailangang magkaroon ng
pagpapalakas sa paggamit at katatasan sa wikang Filipino sa pananaliksik at
pagsasalin upang mapaunlad ang paggamit nito sa pandalubhasang larang.
SAPAGKAT, isang realidad pa rin na Ingles ang nananatiling dominanteng wika sa
lalong mataas na edukasyon at kaunti o hindi nabibigyan ng pagkakataon ang paggamit
at paglinang ng Filipino at alinsunod sa mandating 1987 Konstitusyon, at upang higit na
matutuhan at maisaloob ng mga mag-aaral ang wika at panitikang Filipino sa kanilang
buhay at mas maunawaan ang mga serbisyong propesyonal gaya ng batas, medisina
na inihahandog sa karaniwang Filipino. SAPAGKAT, sa pandaigdigang pananaw ang
wikang Filipino ay isa ng wikang global at isang mahalagang kasangkapang
pangkultura para sa mga gawaing diplomatiko at sangkap sa pagkakatatag ng
Philippine Studies sa iba’t ibang unibersidad sa mundo. SAPAGKAT, bagaman kinikilala
ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) ang diwa at mithiing reporma sa lalong mataas
na edukasyon ng CHED Memorandum Order Blg. 20, s. 2013, minabuti ng KWF na
magpatibay ng mga kapasiyahan at hakbanging higit na magtataguyod sa wika at
panitikang Filipino sa pamamagitan ng: (a) Kapasiyahan ng Kalupunan Blg. 14-26, s.
2014 na naglilinaw sa Tindig ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) hinggil sa
Commission on Higher Education Blg. 20, s. 2013 at may petsang 20 Hunyo 201417 (b)
Kapasiyahan ng Kalupunan Blg. 14-45 s. 2014, na nagpapatupad ng proyektong
Paghahanda ng mga Pangunahing Sanggunian para sa General Education Course sa
Tersyarya na nasa wikang Filipino at may petsang 12 Disyembre 2014. (c) Kapasiyahan
ng Kalupunan Blg. 15-28, s. 2015, na nagpapatibay sa Pambansang Progmara sa
Intelektuwalisasyon ng Filipino (PPIF) at may petsang 1 Disyembre 2015. (d)
Kapasiyahan ng Kalupunan Blg. 15-37, s. 2015, na nagpapatibay sa Filipino bilang wika
ng Lalong Mataas na Edukasyon at may petsang 2 Disyembre 2015 – na hindi
binigyang pansin ng CHED. SAPAGKAT, ang CHED ay nagpatibay ng mga kautusan at
pahayag na nagtataguyod sa mga kahilingan ng sambayanan kaugnay ng pagtuturo ng
wika at panitikang Filipino sa lalong mataas na edukasyon sa pamamagitan ng: (a)
Statement of the Commission on Higher Education on Filipino at the Revised General
Education Curriculum (CMO No. 13. Seies of 2013) at may petsang 27 Nobyembre
2014. (b) CHED Memorandum Order Blg. 57, s. 2017 re: Policy on the offering of the
Filipino subjects in all Higher Education Programs as part of the new General Education
Curriculum per CHED Memorandum (c) CHED Memorandum para sa mga pangulo at
puno ng lahat ng publko at pribadong higher education institution at sentral at rehiyonal
na direktor re Classification on the offering of Filipino and Panitikan courses in all Higher
Education programs at may petsang 11 Hulyo 2017 at (d) CHED Memorandum Order
Blg.4, s. 2018 re Policy on the offering of Filipino and Panitikan subjects in all hiher
institution programs as part of the new General Education Curriculum at may petsang
Abril 2018. SAPAGKAT, nagpasya ang Korte Suprema hinggil sa konstitusyonal ng
CHED Memorandum Order Blg. 13, s. 2013, na nakapaloo bilang ng konsolidadong
pagpapasiya sa G.R. Blg. 216930, 217451, 217752, 218045, 218098, 218123, at
21846, at may petsang 9 Oktubre 2018. SAPAGKAT, sinusuportahan ng KWF ang
tungkuling moral sa rekonsiderasyon ng mga petisyoner gaya ng Tanggol Wika at iba
pa.18 IPINAPASIYA, gaya ng ginagawang pagpapasiya ngayon, na bilang tugon sa
pasiya ng Korte Suprema ay mariing ipinaalala ng KWF ang tungkuling moral at legal
ng pamahalaan na pangalagaan at pagyamanin ang mga karunungan ng bayan sa
pamamagitan ng pagtuturo at pagpapaunlad ng wika at panitikang pambansa, mariing
isinigiit na magaganap lamang ang holistiko at makabayang edukasyon ng kabtaang
Filipino kung ganap na babalikatin at isasaloob ng mga institusyon ng pamahalaan ang
mga probisyong pangwikana inilatag sa 1987 Konstitusyon, at mariing ipinagugunita
ang mga pagpapakahulugan sa Konstitusyon ay hindi nahahanggahan ng mga
teknikalidad at bagkus dapat itong maging pagpupunyagi para sa pagtatanggol sa tunay
na kalooban ng sambayanang Filipino. IPINAPASIYA din, na pinaaalalahanan ng mga
administradorng Higher Education Institutions (HEIs) na nasa sugnay ng CHED
Memorandum Order Blg. 13, s. 2013 ang pagtuturo ng mga kurso sa general education
at electives gamit ang wikang Filipino. IPINAPASIYA pa, na matinding hinihimok ng
KWF ang CHED na ituloy ang pagpapatupad ng nilalaman ng CMO Blg. 4, s. 2018 na
nagpapanatili ng anim hanggang siyam na yunit ng Filipino at anim na yunit ng
Panitikan at pagpapataas ng antas ng pagtuturo ng mga kursong ito. IPINAPASIYA din,
na nararapat panatilihin ng HEIs ang mga guro sa Filipino at tiyaking hindi
mababawasan ang kanilang karapatan bilang mga manggagawang pangkultura ng
bansa at maging tagapanguna ang mga HEI sa pagpapalakas ng paggamit ng wikang
Filipinosa pagtuturo ng mga kursong GEC. IPINAPASIYA sa wakas, na nararapat na
ang mga administrador ng HEI ay pahintulutan at paglaanan ng higit na tangkilik ang
mga guro sa Filipino upang makalahok sa mga pagsasanay para sa GEC, gaya ng
isinasagawa ng Komisyon sa Wikang Filipino, upang maging handa sa pagtuturo ng
mga bagong kurso sa general education. Pinagtibay ng mga delegdo ng Pambansang
Konstitusyon hinggil sa Wika at Panitikang Filipino sa Antas Tersyarya na ginanap
noong 16 Nobyembre 2018 sa Bulwagang Romualdez, Gusaling Watson, Klaye JP
Laurel, San Miguel, Maynila.
KABANATA II
PAGPOPROSESO NG IMPORMASYON PARA SA KOMUNIKASYON
Introduksiyon
Tayo’y nabubuhay sa daigdig ng mga impormasyon. Mga impormasyong hango

sa pang-araw-araw na pangyayari sa lipunang ating ginagalawan. Ang mga ito’y ating
natatanggap nang personal o impersonal. Sa paghatid at pagtanggap ng mga
impormasyon, nagkakaroon ng tinatawag na komunikasyon – isang prosesong
naglalayong magkaunawaan ang mga tao. Likas sa atin ang pagpapahalaga sa mga
impormasyong natatanggap, ito man ay mula sa aklat o sa internet. Kaugnay nito,
nararapat na tayo’y maging mapanuri. Ayon nga sa isang kasabihan, “Ang taong
naniniwala sa sabi-sabi ay walang bait sa sarili.” Sa ibang salita, hindi lahat ng naririnig
at nababasa nating mga impormasyon ay dapat tanggapin agad. Kailangan nating
maging mapanuri upang makaiwas sa kapahamakan. Sa hangarin nating makakuha ng
kapaki-pakinabang na impormasyon, nagiging mapili tayo sa mga batis o daluyan ng
karunungan na gagamitin. Lalo na sa kasalukuyan, halos lahat ng mga impormasyong
kinakailangan ay makukuha agad sa simpleng pagpindot lamang sa keyboard ng
kompyuter, laptap, cellphone, at iba pang gadyet. Sa panahong digital, lalong higit na
kailangan ang pagpili at pagklasipika ng mga impromasyong totoo at huwad. Sa
hangaring magabayan ang mga mag-aaral sa tamang pagpoproseso ng mga
impormasyon ay inihanda ang kapaki-pakinabang na mga aralin sa kabanatang ito.
Matutunghayan dito ang mga butil ng karunungan na makatutulong sa mga mag-aaral
para maging mapili at mapanuri sa pangangalap ng mga impormasyon.23
1. Mapalalim ang kaalaman sa katuturan, elemento, uri at antas ng komunikasyon.
2. Mailapat ang mga kasanayan sa pangangalap ng impormasyon sa sariling konteksto.

Aralin 1 – Komunikasyon
Nakikipagtalastasan tayo araw-araw. Isa ito sa ating Gawain upang patuloy

tayong mabuhay, matuto, at matamo ang ating mga pangangailangan. May mga taong
sadyang magaling makipag-usap subalit may iba namang hindi nakukuha ang tugon na
inaasahan sa kausap. Sa araling ito, pag-aaralan natin ang katangian, elemento, uri at
mga antas ng komunikasyon upang mapabisa pa ang pakikipagtalastasan natin.
Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang maisagawa ng mga mag-aaral ang mga

sumusunod:
1. Naipaliliwanag ang proseso, katangian at elemento ng komunikasyon,
2. Naaanalisa ang mga pahayag hinggil sa proseso, elemento at mga uri ng

komunikasyon, at
3. Nakabubuo ng isang makabuluhang proyekto gamit ang pakikipagtalastasan.
Pagtalakay sa Paksa
Ang komunikasyon o pakikipagtalastasan ay tumutukoy sa proseso ng

pagpapalitan ng impormasyon ng dalawa o higit pang tao. Dalawang daan ang proseso
nito upang maipakita ang pagkakaunawaan sa pagitan ng mga taong
nakikipagtalastasan. Ang komunikasyon ay binubuo ng mga elemento. Ang bawat
elemento ng komunikasyon ay may kani-kaniyang gampanin upang mapahusay ang
daloy ng pakikipagtalastasan.
Mga Elemento Gampanin sa Komunikasyon
1. Tagahatid Tungkulin ng tagahatid na maging tagapag-encode ng mensahe. Kung

kaya, responsibilidad niyang mag-isip ng mensahe na angkop sa konteksto ng pag-
uusap, bakgrawnd ng tagatanggap, maging ang angkop na daluyan ng mensahe.
2. Tagatanggap Tungkulin ng tagatanggap na maging tagapag-decode ng mensaheng
ipinadala ng tagatanggap. Gampanin niyang unawain nang mabuti ang lahat ng
mensahe at magbigay ng angkop na tugon.
3. Konteksto Dito nagaganap ang komunikasyon. Kasangkot dito ang pisikal, sosyal at
kultural na konteksto.
4. Mensahe Ito ang ipinadadala ng tagapaghatid. Maaaring berbal o di-beral o

pinagsamang berbal at di-berbal. Kinangailangang napakalinaw ng pagkakahatid upang
makuha ang wastong tugon.
5. Tsanel/Daluyan/Midyum Ito ang instrumento upang maipadala nang maayos ang

mensahe. Sensori at institusyonal ang dalawang uri nito.
6. Tugon Pinag-iisipang mabuti ng tagatanggap batay sa ipinadalang mensahe ng

tapaghatid. Tuwiran, di-tuwiran at naantala ang tatlong uri ng tugon. Tuwiran tugon
kapag gumamit ng berbal.
Di-berbal naman ang di-tuwirang tugon samantala, gumagamit naman ng elektroniko

ang naantalang tugon.
Berbal at di-berbal ang dalawang uri ng komunikasyon.
Ang berbal na komunikasyon ay gumagamit ng mga titik. Upang mas maging

malinaw at epektibo ang pagpapahayag, kailangang may kabatiran ang
nakikipagtalastasan sa gramatika ng wika, mga uri ng pagpapahayag maging estilo ng
pagpapahayag.
Ang di-berbal naman ay may layuning ulitin ang berbal na pahayag,

komplemento sa isang mensahe, panghalili sa isang berbal na mensahe, nagbibigay ng
diin sa bigat ng tiyak na salita o pahayag at hudyat kung magsasalita na o hindi pa ang
kausap (Austero, C. et al, 2013).
Narito ang mga pag-aaral sa di-berbal na komunikasyon.

Mga Pag-aaral Pokus ng Pag-aaral
Mga Halimbawa
a. Proxemics Pag-aaral ito sa kahulugan ng distansiya o pagitan sa mga nag-uusap.

Masyadong Malapit = magkaibigan May sapat na distansiya = magkatrabaho
b. Chronemics Pag-aaral ito sa oras at panahon. Pagtawag ng madaling araw sa

cellphone = importante Pagdating ng huli sa klase = iresponsable, hindi interesado
c. Haptics Pag-aaral ito sa kahulugan ng kumpas ng kamay. Pagtapik sa balikat

= pakikiramay o pakikisimpatya Panduduro = may utang o pangmamaliit
d. Kinesics Pag-aaral naman ito sa galaw ng katawan at ekspresyon ng mukha.

Pagtango = sang-ayon Pagtayo nang matuwid = may tiwala sa sarili
e. Objectivs Pag-aaral ito sa kahulugan ng mga bagay. Singsing sa

palasinsingan sa kanang kamay = kasal na Pagsuot ng makabagong damit = sunod sa
uso
f. Vocalics Pag-aaral ito sa kahulugan pagtaas at pagbaba ng boses o tinig sa

pagsasalita. Pasigaw = galit
g. Oculesics Nakatuon ang pagaaral na ito sa kahulugan ng mata. Tinging

Pailalim = pangiinsulto Panlalaki ng mata = galit
h. Colorics Pinag-aaralan dito ang kahulugan ng kulay. Itim na damit =

nagluluksa
i. Olfactorics Pag-aaral ito sa kahulugan ng amoy. Paglagay ng pabango =

binata/dalaga/presentable
j. Iconics Nakatuon ito sa kahulugan ng mga simbolo. watawat= kalayaan
k. Pictics Nakapokus ito sa galaw ng mukha. Pagsimangot = nagrereklamo
Ang pagsasama ng dalawang uri ng komunikasyon ay napakabisa upang maging

malinaw, simple, tiyak at buo ang pakikipagtalastasan.
Mayroon namang tatlong antas ng komunikasyon – komunikasyong
intrapersonal, komunikasyong interpersonal at komunikasyong pampubliko.
Nakatuon ang intrapersonal sa pansariling pakikipagtalastasan. Nagaganap naman
ang komunikasyong interpersonal sa pagitan ng dalawang tao o di kaya’y sa pagitan
ng isang tao at maliit na pangkat. Ang komunikasyong pampubliko naman ay
nangyayari sa pagitan ng isa at malaking pangkat ng mga tao (Bernales, R., et al,
2018).
Aralin 2 - Pagpili ng Batis ng Impormasyon
Nagpapakita ng kredebilidad ang pagsulat na may pinagkunan ng datos. Ito ang

nagsasaad na ang isang panulat ay sinaliksik at hindi gawa-gawa lamang kaya higit na
mapagkakatiwalaan. Batid mo ba ang mga uri ng batis ng impormasyon at mga
pamantayan sa pagpili nito?
Sa araling ito, pag-aralan natin ang kahulugan, uri at pamantayan sa pagpili ng

batis ng impormasyon.

sumusunod:
1. Nakikilala ang mga primarya at sekundaryang batis ng impormasyon, at
2. Nakabubuo ng sulatin gamit ang mga nakalap na impormasyong primarya at

sekundarya.
Pagtalakay
Tumutukoy ang batis ng impormasyon sa pinagmulan ng mga katunayan

upang makabuo ng mga pahayag ng kaalaman tungkol sa isang isyu, penomenon o
panlipunang realidad (San Juan, D.M., et al., 2018). Nakatutulong ang batis ng
impormasyon upang maipakitang mapagkakatiwalaan at makatotohanan ang inilatag na
ideya pasalita man o pasulat. Primarya at sekundaryang batis ang dalawang uri ng
batis ng impormasyon. Nakatuon sa orihinal na pahayag, obserbasyon at teksto na
direktang nagmula sa isang indibidwal, grupo o institusyon na nakaranas, nakaobserba,
o nakapagsiyasat ng isang paksa o penomenon ang primaryang batis ng impormasyon.
Samantala, batay naman sa primaryang batis ang sekundaryang batis. Makikita sa
talahayanan ang mga halimbawa ng dalawang uri ng batis na kinuha mula kina San
Juan, D.M., et al., (2018).
Aralin 3 - Pamamaraan ng Pagbabasa/Pananaliksik ng Impormasyon
Kinakailangang mapananaligan ang tekstong binabasa kaya naman nararapat na

nagtataglay ito ng katotohanan. May mga paraan ng pangangalap ng impormasyon
para maipakita ang katotohanan sa iyong mga datos. Alam mo ba ang mga ito? Sa
araling ito, tatalakayin ang mga paraan ng pagpili ng impormasyon at mga intrumentong
gagamitin.
Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang maisagawa ng mga mag-aaral ang sumusunod:
1. Natutukoy ang iba’t ibang mga pamamaraan sa pananaliksik ng impormasyon, at
2. Nagagamit sa pagsulat ang kaalaman sa pamamaraan sa pananaliksik ng

impormasyon.
Pagtalakay sa Paksa
Maraming disenyo ang pananaliksik. Kaakibat nito, nagkakaroon ng angkop na

pamamaraan upang maisagawa ito. Ang pamamaraan na pinili ang magiging landas ng
pananaliksik. Ito ang magbibigay ng ideya kung paano katatawanin ang pag-aaral sa
paksa, alin ang dapat tingnan at tanungin at paano dapat tumingin at magtanong
(Salazar, J. & Lim, M.B., 2017).
Ang mga sumusunod ay mga paraan ng pangangalap ng datos upang
makakalap ng impormasyon.
1. Interbyu o Pakikipanayam. Paraan ng pangangalap ng datos na isinasagawa

sa pamamagitan ng pagtatanong. Maaaring pormal ito o dipormal. Binibigyan ng mga
tala ng tanong ang taong kapananayamin sa pormal na interbyu upang makapaghanda
nang lubusan ang kapananayamin. Samantala, ang tagapanayam lang ang may alam
sa mga itatanong sapagkat katulad lamang sa nagkukuwento o nagtatalakayan ang
daloy ng interbyu
2. Focus Group Discussion o FGD.
Ginagamit ito kung nais makakalap ng malalimang impormasyon sa maikling

panahon tungkol sa ideya at opinyon ng komunidad sa isang paksa. Ito ay planado
sapagkat may balangkas ng mga tanong na inihanda na nagsisilbing giya sa daloy ng
pangangalap ng datos (www.odi.org ). Binubuo ng 8-12 katao ang pangkat subalit
mayroon ding binubuo lamang ng 6 katao. Mayroong tagapagdaloy (moderator) na
siyang namamahala sa takbo ng pangangalap ng datos. Ang mga kalahok ay may
magkatulad na backgronnd. Kailangang piliing mabuti ang mga kalahok upang
makapagsalita, makapagbahagi at makatugon sila sa tanong ng tagapagdaloy maging
sa sagot ng kanilang kasamahan nang hindi naaasiwa.
3. Pagtatanong-tanong.
Ito ay isang etnograpikong pamamaraan ng pangangalap ng datos sa mga

pananaliksik sa social science sa Pilipinas. Hikayatin na makilahok ang mga kalahok,
pagkakapantay ng mananaliksik at impormante, naaangkop ang mga impormante sa
mga kinagawian ng pangkat, at mga integrasyon iba pang mga etnograpikong
pamamaraan sa pananaliksik (Pe-Pua, R., 1989).
Mainam namang gamitin ang ganitong pamamaraan sa sumusunod ayon kina

San Juan, D.M. (2018).
a. Ang impormasyong sinisiyasat ay makukuha sa higit sa isang tagapaghatid.

Nangangahulugan lamang na maraming kalahok ang mapagkunan ng datos.
b. Ang mga taong may direktang karanasan sa paksang siniyasat ay hindi
direktang matatanong.
c. Ang may kaalaman hinggil sa paksa ay hindi pa tiyak.39 d. Ang mga
impormasyong nakuha ay nais beripikahin.
4. Sarbey.
Ginagamit ito sa malawakang paraan ng pagkuha ng datos o impormasyon

tungkol sa preperensiya, pananaw, opinyon, damdamin at paniniwala. Maaaring nasa
anyo ng inihandang talatanungan o personal na pakikipag-usap. Ang talatanungan ay
tala ng mga planado at pasulat na mga tanong tungkol sa isang tiyak na paksa. Mga set
ng tanong at espasyong sasagutan ang mga bahagi nito. Kaya naman, itinuturing itong
pinakamabisa at pinakamadali. Makikita sa talahanayan ang kalakasan at kahinaan
nito.
5. Pakikipagkuwentuhan.
Naisasagawa ito sa pakikipagkuwentuhan sa umpukan ng mga tao habang

isinasagawa ang field work. Walang mga inihandang tiyak na tanong ang mananaliksik,
nakapagbibigay ng berbal at diberbal na tugon ang mga kalahok, at nawawalan ng takot
at pag-aalinlangan sa pagsagot ng mga tanong ang mga kalahok ang mga katagian nito
(San Juan, D.M. et al., 2018).
6. Pagdalaw-dalaw.
Pagpunta-punta ito ng mananaliksik sa komunidad ng mga kalahok lalo na kung

walang sapat na panahon na manirahan ang mananaliksik sa komunidad.
7. Pakikipanuluyan.
Isinasagawa ito upang makakuha nang mas komprehensibo at mas malalim na

impormasyon sa mga respondente (San Juan, D.M. et al., 2018). Komrehensibo ang
impormasyon sapagkat nagkakaroon ng pagkakataon ang mananaliksik na mamuhay
kasama ng mga kalahok. Bunsod nito, nakikisangkot at nakikilahok siya sa mga
gawaing pamayanan kung saan nakapagpapalalim ito sa mga impormasyong nakalap.
8. Pagbabahay-bahay.
Isa itong etnograpikong pamamaraan ng pangangalap ng datos upang

makakuha ng buo, kompleks at malalim na impormasyon (San Juan, D.M. et al., 2018).
Pumupunta sa bahay ng mga kalahok upang makapagmasid, magtanong at
makipagkuwentuhan ang mananaliksik.
9. Pagmamasid.
Ito ang pinakalumang paraan ng pag-unawa. Ginagamit ito upang magkaroon ng

paunang kaalaman upang mas mabigyan ng malinaw na direksiyon ang pag-aaral at
makuha ang holistikong impormasyon sa pinag-aaralan. Nagbigay si Gold (1958) ng
apat na uri ng tagapagmasid – ganap na tagapagmasid, ganap na kalahok,
tagapagmasid bilang kalahok at kalahok bilang tagapagmasid.
Aralin 3 - Pagbubuod at Pag-uugnay ng Impormasyon
Kinakailangan sa isang pagsulat ang may kalinawan at kakipilan upang mas

mailahad nang mahusay ang mga nakalap na impormasyon. Nakatutulong nang malaki
ang kaalaman sa pagsasagawa ng pagbubuod ng mga nasaliksik na impormasyon
upang malahad nang maikli ngunit malinaw at buo ang mga datos. Alam mo ba kung
paano gawin ito? Sa araling ito, ating aalamin ang mga paraan ng pagbubuod at
paguugnay ng impormasyon.

sumusunod:
1. Nakapagsasagawa ng pagbubuod sa isang teksto.

Pagtalakay sa Paksa
Ang pagbubuod ng impormasyon ay paraan upang mapaikli ang teksto.

Isinusulat lamang ang pangunahing ideya at mga sekundaryang ideya na isinusulat
gamit ang sariling pananalita. Ang sukat nito ay 1/3 ng teksto sa orihinal na teksto.
KABANATA III
MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON NG MGA PILIPINO
Introduksiyon
“No man is an island,” isang pupolar na linya mula sa awiting Ingles. Ano ang
ipinahihiwatig ng nasabing linya? Walang taong kayang mamuhay nang mag-isa.
Kailangan niyang makisalamuha sa kapwa. Tayo’y nakatira sa isang lipunan ng mga
tao. Mga taong biniyayaan ng kapangyarihang magsalita at makapagsulat gamit ang
wika. Ang wikang ito ang ginagamit ng tao sa pagpapahayag ng kaniyang naiisip at
nadarama. Kung nagnanais tayong makapaghatid ng kaisipan, damdamin, saloobin,
impormasyon at kaalaman sa ibang tao, sumasailalim tayo sa proseso ng
komunikasyon. Ibig sabihin, likas sa tao ang pakikipagtalastasan sa iba depende sa
kaniyang layunin. Sa proseso ng komunikasyon, tayo’y nagbabahagi ng mga kaisipan
at impormasyong kapaki-pakinabang sapagkat mananatiling walang bisa ang mga ito
kapag sinasarili lamang. Higit pa rito, mababaon lamang sa limot kalaunan. Kaya upang
hindi masayang ang mga kaisipan at impormasyon, kailangan natin itong ibahagi sa iba.
Malay natin, ang nasabing mga kaisipan at impormasyon ay makapagpabago ng

kaniyang buhay. Maraming paraan at anyo ang pakikipagkomunikasyon. Nakadepende
na sa mga tao kung sa anong paraan at anyo niya ibabahagi sa iba ang kaniyang
kaisipan, damdamin at mga nakalap na impormasyon. Tao na rin ang bahala kung
anong instrumentng pangkomunikasyon ang kaniyang gagamitin. Ang mahalaga,
magkaroon ng pag-uunawaan ang tagahatid at tagatanggap ng mensahe – ito ang
pinakalayunin ng komunikasyon. Ang isang mag-aaral ay nararapat na mahantad sa
mga gawaing pangkomunikasyon ng mga Pilipino para sa layuning makamit ang
mabisang komunikasyon. Ito ang pangunahing dahilan kung bakit inihanda ang mga
aralin tungkol sa komunikasyon sa kabanatang ito.
1. Magtamo ng kaalaman sa mga sitwasyong pangkomunikasyon sa bansa.
2. Masuri ang mga katangian ng mga sitwasyong pangkomunikasyon upang

maihanda sa paglalapat.
3. Mailapat sa isang aktuwal na pakikipagkomunikasyon ang mga sitwasyong

pangkomunikasyon.
Aralin 1 – TSISMISAN
Mahilig ka bang makinig o makiusyuso sa mga nagaganap sa iyong kapaligiran?

Makatotohanan ba ang narinig mong balita o baka balitang kutsero lamang?
Napakahilig ng mga Pilipino sa tsismis at likas ito sa atin kaya isa ito sa mga gawaing
pangkomunikasyon ng mga Pilipino. Sa araling ito, ating palalimin ang ating
pagkaunawa sa gawaing pangkomunikasyon na tsismisan.
Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang maisagawa ng mga mag-aaral ang mga

sumusunod:
1. Naipaliliwanag ang positibo at negatibong epekto ng tsismisan sa lipunang

Pilipino,
2. Napupunan ng angkop na salita/mga salita ang isang teksto tungkol sa

tsismisan, at
3. Nakalilikom ng mga tsismis at nasusuri kung ito’y totoo o hindi totoo.
Pagtalakay sa Paksa
Pinag-uusapan at sinusuri ang isang tao kapag hindi sila naroroon sa isang
tsismisan. Dahil dito, ginagamit upang malaman ang tungkol sa mga alituntunin ng pag-
uugali sa mga grupo ng panlipunan at maging mas malapit sa bawat isa. Tinutulungan
din tayo sa pamamagitan ng pagpapaalam ng matututunan ang mahahalagang
impormasyon nang hindi na kailangang makipag-usap sa bawat miyembro ng grupo.
Narito ang mga nakahiligang paksain sa isang tsismis at ang epekto nito.
Tsismosa/tsismoso ang tawag sa taong nagsasagawa ng tsismis. Karaniwan

itong mayroong negatibong konotasyon tulad ng sinungaling at mapag-imbento. Nag-
ugat ang pagiging sinungaling at mapag-imbento sa inggit dahil sa kakitiran ng pag-
iisip. Sa kasalukuyan, mas napaigting ang tsismisan dahil sa pagsulpot ng social media.
Hindi na lamang sa pagtitipon-tipon nagaganap kundi maging sa mga platform ng social
media tulad ng twitter, facebook, instagram, youtube at iba pa. Napakabilis kumalat ng
tsismis dito dahil sa mga feature nitong like at share. Upang maiwasan ang paninira sa
kapwa, may mga batas din tulad ng kasong libel, slander at cybercrime upang
maprotektahan ang mga biktima ng tsismis.
Aralin 2. UMPUKAN
Uso ba sa inyo ang pag-uumpukan sa inyong komunidad? Isa ito sa mga

gawaing malimit na maganap sa komunidad maging sa tahanan. Sa araling ito,
tatalakayin ang umpukan bilang gawaing pangkomunikasyon ng mga Pilipino. Mga
Tiyak na Layunin:

sumusunod:
1. Nasasabi ang kahalagahan ng umpukan sa lipunang Pilipino, at

2. Naipaliliwanag ang mga karaniwang paksa ng umpukan sa lipunang Pilipino.
Pagtalakay sa Paksa
Ang ibig sabihin ng "umpukan" ay ang paggawa ng tao ng isang maliit na grupo o
pangkat, pagtitipon ng mga tao para sa isang okasyon o pangyayari o sa anong
kadahilanan. Ginagamit din ang "umpukan" para ilarawan ang kakapalan o karamihan
ng tao sa isang grupo o pangkat. May mga umpukan na impormal ang talakayan kung
saan ang mga tao ay nagpapalitan ng kuro-kuro o opinyon tungkol sa isang bagay o
paksa. Isang pang halimbawa ng umpukan ay ang pakikipagtalo o debate na maaaring
kaswal na usapan lamang, o maaari rin namang pormal na pakikipagtalo. Dito natin
makikita na ang mga tao ay may kaniya- kaniyang katwiran batay sa kanilang mga
opinyon. Sa kabuuan, ang umpukan ay isa ring impormal na talakayan ng isang
pangkat o grupo na nagtitipon-tipon habang ito ay nagpapahinga o nagpapalipas oras.
Mula sa kuhang opinyon, may mga umpukan kung saan ang mga tao ay nagpapalitan
ng kuro-kuro o opinyon.
Aralin 3. TALAKAYAN
Ginagawa ba ang talakayan sa klaseng iyong dinaluhan? Ano ang karaniwang

pinapaksa ninyo? Kadalasan, ito ang isa sa mga pamamaraan ng guro sa pagtuturo sa
klase. Hindi lamang ito sa loob ng silid-aralan nagaganap kundi maging sa komunidad.
Sa araling ito, pag-aralan natin ang talakayan bilang isa sa mga gawaing
pangkomunikasyon ng mga Pilipino.
Mga Tiyak na Layunin: Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang maisagawa ng

mga mag-aaral ang sumusunod:
1. Natutukoy ang iba’t ibang uri ng talakayan, at
2. Nakapagsasagawa ng halimbawa ng talakayan.
Pagtalakay sa Paksa
Ang talakayan ay isang karaniwang gawain sa loob ng klase. Sa pamamagitan
ng pagtatalakayan, nahahasa ang kakayahan ng mga magaaral sa pagsasalita,
pagpapaliwanag at pangangatuwiran. Pormal at di-pormal ang uri nito kung saan pinag-
uusapan ang isang tiyak na paksa na may tagapagsalita at maaaring ang kasapi ay
magbahagi at makinig sa mga impormasyong pinag-uusapan.
1. Impormal na Talakayan. ´Ito ay malayang pagpapalitan ng kuro-kuro hinggil

sa isang paksa at walang pormal na mga hakbang na sinusunod. Ito ay binubuo ng lima
hanggang sampung katao.
2. Pormal na Talakayan. Nakabatay ito sa tiyak na mga hakbang, may tiyak na

mga taong mamamahala at mamumuno ng talakay. Nakahanda ang mga kalahok sa
kanilang paglalahad, pagmamatuwid o pagbibigay ng kuro-kuro.
Mga halimbawa ng talakayan:
1. Pangklasrum na talakayan. Ang talakayang ito ay kadalasan ginagampanan

ng mga mag-aaral sa isang klase na may isang guro bilang tagapatnubay.
2. Simposyum. Ang talakayang ginagamit kadalasan ng mga ahensya sa

pamahalaan sa layuning may mahalagang ipapaalam sa mga kabaranggay o isang
target na komunidad.
3. Panahon ng Homilya Simbahan. Ang talakayang ito ay ginagawang

panrelihiyon sa paghahatid ng banal na balita sa loob ng simbahan.
4. Sesyon ng mga Opisyal. Ito ay nagaganap kadalasan sa pagdiskuyon ng

mga taong politiko sa paksang patungkol sa kanilang pamamahala at kaunlaran ng
bayan o barangay.
5. Asembleya. Ang talakayang ito ay pangkalahatang gamitin sa lahat ng uri ng

pangkat, ahensya, institusyon, at iba pang maramihang kasapi para sa pagsisiwalat ng
impormasyon.
6. Pagdinig sa Senado. Ang talakayang ito ay para lamang sa mga senador

tungkol sa mga paksa o isyung panlipunan alinsunod sa kaniyang tungkulin.
7. Telebisyon/Panradyong talakayan at iba pa. Tumutukoy ito sa iba’t ibang
talakayang programang panradyo at pantelebisyon na naririnig at napapanood sa
midya.
Aralin 4-. PAGBABAHAY- BAHAY
May nagbabahay-bahay na ba sa inyo? Ano ang kaniya o kanilang pakay?

Karaniwang makikita natin ang mga nagbebenta ng mga produkto at mga taga-
gobyerno na gumagawa nito. Sa araling ito, ating pag-aralan ang kahulugan at layunin
ng pagbabahay-bahay.

sumusunod:
1. Nakikilala ang iba’t ibang uri ng pagbabahay-bahay, at
2. Natutukoy ang uri ng pagbabahay-bahay na nagaganap sa sariling tahanan o

kapitbahay.
Pagtalakay sa Paksa
Ang pagbabahay-bahay ay isang gawain na pumupunta sa iba’t ibang lugar at

tirahan upang magsiyasat ng mga bagay-bagay na maaaring maging tulay sa pagkuha
ng mga impormasyon. Maraming kahulugan o layunin ang pagbabahay-bahay, iilan dito
ang pagsisiyasat sa taong nais bumili ng kotse o nais umutang ng malaking halaga.
Ginagamit din ito sa pagkuha ng impormasyon tungkol sa mga nasasakupan ng isang
barangay o pagkuha ng sensus para malaman ng gobyerno ang dami at estado ng mga
Pilipino.
Narito ang mga halimbawa:
1. Bible Sharing. Isang pagbahay-bahay na pakikipagkomunikasyon upang

makabenta gaya ng mga saksi, Iglesia ni Kristo, Katoliko, at iba pa.
2. Pag-aalok ng mga Produkto. Isang gawaing pangnegosyo kung saan
kailangang mahusay sa pakikipagkomunikasyon upang makapagbenta gaya ng
pautang ng mga furniture, kitchen utensil, cosmetics, at iba pa.
3. Pagtotokhang. Ang makontrobersyal na estratehiya sa pagbabahay-bahay na

gawain ng kapulisan sa panahon ng pamamahala ni Pangulong Duterte kaugnay ng
kampanyang pakikidigma laban sa droga. Kailangan ang maingat na
pakikipagkomunikasyon dito upang hindi magkapikunan ang bawat panig ng biktima ng
droga at ang tauhan ng gobyerno.
4. Sarbey para sa Sensus. Ang pagbabahay-bahay na isinasagawa ng mga

taong inatasang magsarbey sa bawat pamilya para alamin ang bilang ng miyembro nito
lalo na sa panahon ng eleksyon.
5. Pangkalusugang Serbisyo. Kadalasan itong ginagawa ng mga Barangay

Health Workers upang mamigay ng libreng gamot oo pagbabakuna at iba pang
serbisyong pangkalusugan.
Aralin 5. Pulong – Bayan
Nakadalo ka na ba sa isang pulong-bayan sa inyong komunidad? Bakit kaya

nagpupulong? Napakahalaga sa ating Pilipino ang mapag-usapan ang mga isyu – maliit
man ito o malaki sapagkat nais makisangkot at makatulong ang bawat kasapi nito. Sa
araling ito, unawain natin ang kahulugan, layunin at mga pinapaksa sa pulong-bayan.

sumusunod:
1. Nailalahad ang kahulugan ng pulong-bayan at nakapagbibigay ng halimbawa

nito.
Pagtalakay sa Paksa
Ang pulong-bayan ay pagpupulong ng mga taong naninirahan sa isang bayan
upang pag-usapan ang mga suliranin, hakbang at maging ang mga inaasahang
pagbabago. Ito ay pamamaraan ng mga Pilipino upang mapag-usapan nang maayos
ang mga bagay-bagay. Ito ay isang pormal na pakikipag-ugnayan o
pakikipagkomunikasyon ng pangkat ng mga tao sa isang komunidad. Dito, maaaring
sabihin ng mga kalahok ang kanilang saloobin at lahat ay binibigyan ng pagkakataong
makapagsalita. Tinatalakay rito ang pagsang-ayon, pagbabahagi ng mga impormasyon,
pakikipagkasunduan sa alinmang mga bagay para sa ikakaunlad ng pangkat at
pamayanan. Isang halimbawa ng pulong-bayan ay ang SONA. Ito ang tamang pag-
uulat ng Pangulo ng Pilipinas sa sambayanan tungkol sa pangkalahatang kalagayan ng
bansa sa aspektong ekonomiya, panlipunan, politika, iba pa.
Aralin 6-. Ekspresyong lokal
Masining ang wika at malikhain naman ang mga Pilipino. Dahil dito, mababasa
mo sa social media at telebisyon at maririnig sa radyo at kapuwa mo ang mga bagong
ekspresyong lokal na kanilang ginagamit upang maipahayag ang damdamin at
mabisang pakikipagtalastasan. Sa araling ito, ating aalamin ang katuturan ng
ekspresyong lokal na nabubuo at ginagamit sa lipunan.

sumusunod:
1. Nakasasaliksik ng mga ekspresyong lokal na ginagamit sa social media at

lipunan, at
2. Nakasusulat ng ekspresyong lokal na umaangkop sa emojis.
Pagtalakay sa Paksa
Ang ekspresyong lokal ay isang likas at ordinaryong wika ngunit naiiba sa anyo
at gamit sa lohika at iba pang uri ng pilosopiya. ´Ito ay mga parirala o pangungusap na
ginagamit ng mga tao sa pagpapahayag ng damdamin o pakikipag-usap na ang
kahulugan ay hindi ang literal na kahulugan ng bawat salita at hindi maiintindihan ng
ibang mga taong hindi bihasa sa lengguwahe. Ito rin ang nagbibigay ng kaibahan sa
ibang wika.
KABANATA IV
MGA NAPAPANAHONG ISYUNG LOKAL AT NASYONAL
Introduksiyon
Tayo’y nakatira sa isang lipunan. Hindi lingid sa kaalaman ng nakararami na ang

lipunang ating ginagalawan ay punong-puno ng suliranin. Kaya, natural lamang na
lumabas ang iba’t ibang isyu at usapin. Ang ilan sa mga isyung panlipunan sa ating
bansa, mapa-lokal man o mapa-nasyonal ay napakatagal na ngunit patuloy pa ring
hindi nasosolusyunan. Kabilang dito ang mga isyu tungkol sa kahirapan, kawalan ng
trabaho, korapsiyon, bagyo at iba pa. Nariyan din ang isyu tungkol sa globalisasyon at
migrasyon na taas-noong kinalulugdan ng iba ang mga adbentahe habang
ipinagwawalang naman bahala ang mga disadbentahe nito. Sa larangan ng akademya,
ang mga pangunahing isyung nabanggit ay kadalasang pinag-uusapan sa mga
talakayang pangklase, at higit sa lahat, nagiging paksa ng mga pananaliksik. Ang pag-
aaral o pagtalakay sa mga isyung panlipunan, lokal man o nasyonal ay nakatutulong sa
mga mag-aaral upang magkaroon sila ng malawak na pang-unawa sa kahalagahan ng
mga tao sa lipunan, sa puno’t dulo ng mga pangyayari at suliranin at sa mga posibleng
lunas o solusyon. Kung kaya’t nilalayon ng kabanatang ito na palawakin pa ang pag-
unawa ng mga mag-aaral sa mga suliraning lokal at nasyonal upang maging
makabuluhan ang kanilang pagkatuto at mabatid ang talas ng kanilang
pakikipagtalastasan sa wikang Filipino batay sa iba’t ibang konteksto at pamamaraan.
Isang gabay ito para sa paghubog ng mga mag-aaral na mapanuri at masiyasat kung
saan magagamit nila ang wikang sarili sa pakikipagtalastasan/pakikipagkomunikasyon.
1. Mailarawan ang mga isyung lokal at nasyonal sa bansa.
2. Masuri ang iba’t ibang isyung panlipunan na nararanasan ng mga Pilipino.
Aralin 1. KORAPSIYON
Ang korapsiyon ay isang kanser sa lipunang Pilipino na mula noon hanggang

ngayon ay pinag-uusapan. Hindi matapos-tapos ang usaping ito sapagkat hindi rin
tumitigil ang mga Pilipino sa pagsasagawa nito. Sa araling ito, ilalahad ang katuturan ng
korapsiyon at mga ayo nito upang mabigyan ng kaalaman ang kabataang tulad mo sa
mga hindi magandang naidudulot nito upang tuluyan na itong mahinto para sa
ikauunlad ng bansang Pilipinas.
Sa pagtatapos ng arali, inaasahang maisagawa ng mga mag-aaral ang

sumusunod:
1. Natutukoy ang iba’t ibang uri ng korapsiyon, at
2. Nakasusulat ng komposisyon tungkol sa alinman sa mga uri ng korapsiyon na

nagaganap sa sariling komunidad.
Pagtalakay sa Paksa
Ang mga salitang korapsyon o katiwalian ay ginagamit sa paglalarawan ng isang

opisyal na naglilingkod sa gobyerno na may sariling interes. Sila ang tinutukoy na mga
kawatan sa kaban ng bayan. Maraming paraang na makilala ang isang opisyal o politiko
na sangkot sa katiwalian o pangungurakot.
ANG GRAFT AT CORRUPTION

1. Korapsiyon. Isang maling gawi o kasanayang kinasasangkutan ng opisyal ng
isang institusyon. Ito ay ang pang-aabuso sa hawak na posisyon upang magkaroon ng
pakinabang.
2. Graft. Isang anyo ng politikal na korapsiyon kung saan ang opisyal ng

pamahalaan ay nagkakamal ng pinansiyal na pakinabang sa hindi tapat o hindi legal na
paraan
ANYO O URI NG KORAPSYON
1. Embezzlement o Paglustay. Ito ay pagnanakaw ng pera ng isang taong

pinagkatiwalaan nito. Karaniwang ito ay ginagawa sa pamamagitan ng paglustay o
maling paggamit (misappropriation) ng pondo. Ang pangkaraniwang ipinapataw na
parusa sa ganito ay panghabambuhay na pagkakakulong.
2. Bribery o Lagay System. Ito ay ang pagaalok, pagbibigay, pagtanggap, o

paghingi ng anomang bagay na may halaga upang impluwensiyahan ang mga aksiyon
ng isang opisyal o empleyado ng pamahalaan. Isang halimbawa nito ay ang red tape.
Ang mga fixer na binabayaran upang mapabilis ang proseso ng dokumento.
3. Fraud o Pamemeke. Ito ay tumutukoy sa pandaraya o panlilinlang (deception)

sa layuning makalamang o makakuha ng salapi o iba pang benepisyo. Ang ilang
halimbawa nito ay ang paggamit ng mga palsipikadong dokumento o paglikha ng scam.
4. Extortion o Pangingikil. Isang illegal ito na paggamit ng kapangyarihan. Ito

ay tumutukoy sa panghuhuthot, panghihingi, o sapilitang pagkuha ng salapi.
Karaniwang ginagamit ang blackmailing o pangunguwalta sa pamamagitan ng
pananakot.
Aralin 2. KONSEPTO NG BAYANI

Nakagawa ka na ba ng kabayanihan? Mataas ang pagtingin ng lipunan sa isang
bayani ngunit kaakibat nito ang matinding sakripisyo at responsibilidad. Sa araling ito,
uunawain nating mabuti ang konsepto ng bayani sa lipunang Pilipino.

sumusunod:
1. Naiisa-isa ang mga taong itinuturing na mga bayani ng bayan, at.
2. Nakasusulat ng isang komposisyong binubuo ng tatlong talata tungkol sa

konsepto ng kabayanihan na naobserbahan sa sariling komunidad.
Pagtalakay sa Paksa
Ang bayani ay isang taong mayroong kabayanihan at mayroong kaugnayan sa

pagiging matapang o magiting. Maraming mukha ang kabayanihan. Wala itong
pinipiling edad at maging kasarian. Ang pagiging bayani ay hindi nangangailangan ng
propesyon dahil ito ay kusa at likas na gawain ng isang tao. Hindi lahat ng kabayanihan
ay makikilala pagkatapos mong mamatay na katulad sa ating mga pambansang bayani
at bayani na OFW. Bayani sila sapagkat nagsasakripisyo sila sa ibang bansa upang
mapabuti ang buhay ng kanilang pamilya at ekonomiya ng bansan kahit na ang kapalit
nito ay matinding pangungulila at matagal na panahong pagiging mag-isa. Nariyan din
ang mga sundalo na araw-araw ay walang kasiguraduhan ang seguridad ng buhay
sapagkat inialay na nila ang buhay sa pangangalaga ng kapayapaan at katiwasayan ng
bansa. Hindi rin matatawaran ang pagsuong mga Frontliners tulad ng mga doktor, nars,
opisyales ng gobyerno, kapulisan at iba pa sa pagpigil sa paglaganap ng Covid-19.
Kung gayon, ang retorika ng kabayanihan ay esensyal sa anumang bansang nagsisikap
na mabuo ang identidad. Ang dalumat ng bayani ay makikita sa mga etno-epiko at
maging sa makasaysayang yugto na tinalikdan ng indibidwal ang awtoridad para
isulong ang kapakanan ng nakakarami. Kaya, ang bayani ay hindi lang tumulong sa
kaniyang sariling kababayan kundi ang tumutulong sa kapakanan ng kanyang Inang
Bayan
Aralin 3. Kalagayan ng Pabahay, Pangkalusugan, Transportasyon, at Edukasyon
Nakatira ba sa komportableng bahay ang aleng nakita mong namamalimos sa kalye?

Nakakapagpapagamot pa ba siya ng kaniyang karamdaman? Nakapag-aaral ba ang
kaniyang mga anak? Ito ang mga karaniwang katanungan natin sa mga ordinaryong
mamamayang Pilipino lalo na ang nasa pinakamababang antas ng lipunan. Sa araling
ito, gagalugarin natin ang kalagayang pabahay, pangkalusugan, transportasyon at
edukasyon ng ating bansa.

sumusunod:
1. Naipaliliwanag ang mga kasagutan tungkol sa mga isyu ng pabahay,

kalusugan, transportasyon at edukasyon, at
2. Naibabahagi ang mga sariling karanasan kaugnay ng mga isyung panlipunan

sa pamamagitan ng jingle o rap song.
Pagtalakay sa Paksa
Ang kalagayan ng pabahay, pangkalusugan, transportasyon at edukasyon ay

mga suliranin na kinakaharap ng pamahalaan at pamilyang Pilipino lalo na ang mga
mahihirap. Sa kasalukuyan, maraming mga Pilipino ay walang sariling bahay kaya
umaasa sa pamahalaan kung paano sila matutulungan. Ganoon din sa pangkalusugan,
transportasyon at edukasyon na hanggang sa ngayon ay patuloy na binibigyan ng
pansin ng ating pamahalaan upang matugunan ang mga hinaing ng mga Pilipino.
A. PABAHAY
Ang pabahay ay isang karapatang pantao. May karapatan ang bawat tao na
manirahan sa isang ligtas, walang diskriminasyon at panliligalig. Ang pabahay
ay isa sa mga pilit na tinutugunan ng ating pamahalaan. Sa pagdami ng
populasyon, batid natin na marami pa ang nangangailangan ng tahanan
pagdating ng panahon. Ayon sa investigative Documentaries ni Manghas
(2017), isang pinakamalaking isyung pabahay sa Balagtas, Bulacan na may
6,000 housing units na pabahay ng gobyerno na inokupa ng mga miyembro ng
kalipunan ng Damayang Mahihirap o KADAMAY noong Marso. Ngunit, umuupa
rin itong mga umuukupa.
B. PANGKALUSUGAN
Pinakamahalaga sa pangangailangan ng mamamayang Pilipino ang
kalusugan. Kadalasan sa ating bansa, ang kalusugan ay isang personal na
isyu sa mamamayan. Nahihirapan ang marami na maiugnay ang isyu ng
personal health na isyu sa public health. Marami nang sakit na madaling
kumalat gaya ng dengue, aids at ang kasalakuyang isyu tungkol sa
COVID19.
C. TRANSPORTASYON
Isa sa kinakailangan upang umunlad ang ekonomiya ng bansa ang
transportasyon sapagkat mapalalabas ng mga magsasaka ang kanilang
produkto nang mabilisan at matiwasay.
D. EDUKASYON
Ang edukasyon ay sandata upang mapabuti ang buhay ng bawat tao. Ito rin
ay nagtuturo sa tao upang maging makatao, maka-Diyos, makakalikasan at
makabansa tulad ng adhikain ng Departamento ng Edukasyon. Sapagkat nais
ding makaagapay ng pamahalaan sa kompetisyon sa globalisadong mundo,
ipinatupad ang programang K-12 upang mapahusay ang kalidad ng edukasyon.
Sa kabila ng pagsisikap ng Departamento ng Edukasyon, tumaas ang dropout
sa elementarya at sekondarya sa 11%% mula noong 2012 (Philstar.com n.d.).
Ang suliraning ito ayon sa pananaw ng karamihan ay bunsod ng mga
masasamang pag-uugali ng mga mag-aaral dulot ng mga bisyo, 84 mga online
game, mga patakaran ng Kagawaran ng Edukasyon, at iba pa. Sa pagpasok ng
pandemya, kumakaharap naman ang edukasyon sa bansa ng mga panibagong
suliranin tulad ng mga kagamitang pampagtuturo at makabagong pamamaraan
ng pagtuturo.
Aralin 4. BAGYO
Isa sa pinakakaraniwang sistema ng klima sa ating bansa ang pagkakaroon ng

bagyo. Maraming mga nasasalanta tulad ng kabuhayan, gusali at kumikitil din ng
napakaraming buhay ang mga pumapasok na bagyo sa ating bansa.
Sa araling ito, tatalakayin natin ang kaligiran at uri ng bagyo maging ang mga
babala upang magbigay ng sapat na impormasyon nang makapaghanda at maiwasan
ang mga sakuna na dulot nito.

sumusunod:
1. Natutukoy ang mga katangian, babala at pinsalang dulot ng bagyo.
2. Nailalarawan ang mga karaniwang paghahanda ng mga Pilipino kapag may

bagyo.
Pagtalakay sa Paksa
Ang bagyo (mula sa Proto-Austronesian: *baRiuS at Ingles: typhoon, hurricane,

storm at tropical cycone) ay isang sistema ng klima na may nakabukas na sirkulasyon
sa paligid ng isang sentro ng mababang lugar, tumatakbo sa pamamagitan ng init na
inilabas kapag umaakyat at lumalapot ang basang hangin. Natutukoy sila sa mga ibang
unos, katulad ng mga mababang presyon sa polar, sa pamamagitan ng mekanismo na
nagpapatakbo sa kanila, na ginagawa silang "mainit na gitna" na sistema ng klima.
Tinatawag din itong unos at sigwa. Ang bagyo sa Pilipinas ay naaapekto ng 20 beses
kada taon. May apat na uri na bagyo depende sa bilis ng hangin niya. Ang PAGASA
ang nagpapangalan ng bagyo sa Pilipinas at mauulit kada 4 taon. Ang World
Meteorological Organization (Pandaigdigang Organisasyong Meteorolohikal) ang
nagpapangalan sa internasyunal na pangalan ng isang bagyo. Sa Pilipinas, ang
pagbabantay ng mga bagyo ay nakatalaga sa Pangasiwaan ng Palingkurang
Atmosperiko, Heopisikal at Astronomiko ng Pilipinas o PAGASA. Bagaman may mga
nakatakda nang mga internasyonal na pangalan ang mga bagyong mamumuo sa
Kanlurang Pasipiko, may sariling 88 nakatakdang pangalan ng mga bagyo ang
PAGASA. May apat na listahan ang PAGASA na nagsasalit-salitan kada taon, na
bumabalik sa unang listahan makaraan ang apat na taon. Ang bawat listahan ay may
dalawampu't limang pangalan na naaayon sa makabagong Alpabetong Pilipino maliban
sa Ñ, NG at X, at may ekstra pang sampung nakalaan kung baka sakaling lumagpas sa
25 ang mga bagyong naitala sa taong iyon. Kapag labis na mapinsala ang isang bagyo,
ang pangalan noon ay iniaalis sa listahang iyon at pinapalitan ng bago. Binibigyan lang
ng PAGASA ng pangalan ang bagyo kapag ito ay nakapasok na sa Lugar na
Responsibilidad ng Pilipinas.
Aralin 5. MANGAGAWANG KONTRAKTUWAL
Magkano ba ang sinasahod ng isang manggagawang kontraktuwal? Sapat ba

ang kanilang benepisyong inaasahan sa kompanya? Kamakailan lang, lumabas ang
isyu ng kontraktuwalisasyon sa bansa dahil sa maraming Pilipino ang nabibiktima nito.
Sa araling ito, tatalakayin natin ang kalagayan ng mga manggagawang kontraktuwal
maging ang ipinasang batas para mahinto na ang kontraktuwalisasyon lalong-lalo na sa
mga pribadong kompanya.
Mga Tiyak na Layunin

sumusunod:
1. Nakasasaliksik ng mga tiyak na karanasan ng mga kontraktuwal sa

pamamagitan ng pakikipanayam.
Pagtalakay sa Paksa
Isang iskema ang kontraktuwalisasyon kung saan higit na mababa ang sahod,
may kaunti o walang benepisyo, at walang seguridad sa trabaho. Nagtatapos ang
kontrata sa loob ng anim na buwan upang maiwasan ang pagreregular sa mga
manggagawa. Kung nais namang magpatuloy sa pagtatrabaho, maaaring mag-aplay
ulit pagkatapos ng lay-off period. Matagal na ring isinasagawa ang kontraktuwalisasyon
sa mundo. Nagsimula ito sa 97 huling bahagi ng dekada ng 1970. Pinasimulan ito ng
mga imperyalistang bansa upang magkaroon ng ipitan ang kabuhayan ng mga tao sa
kabila ng matinding krisis. Makikinabang nang husto ang mga kapitalista sapagkat
napakamura ng kanilang manpower sa kanilang negosyo.
Aralin 6. MAGSASAKA
Magsasaka ba ang iyong ama? Ano ang kanilang mga suliraning nararanasan
lalo na sa pagbili ng kanilang produkto? Isa sa pinakanakababahalang isyu ngayon ang
napakamurang halaga ng palay sa merkado. Sa araling ito, aalamin natin ang mga
suliraning nararanasan ng mga magsasaka at mga hakbang upang malunasan ang
mga ito.

sumusunod:
1. Nakasasaliksik ng sitwasyon ng mga magsasaka sa kasalukuyan sa

Pagtalakay sa Paksa
Umabot sa P6 bawat kilo ang halaga ng bawat kilo ng palay. Minsan, tumataas
naman hanggang sa P17 ang bawat kilo. Napakamura nito sapagkat napakamahal ng
mga gastos ng financing ng pagpapaararo, pestisidyo, abono at pag-aani. Hindi
mabubuhay ang mga magsasaka sa nagiging halaga ng palay ngayon sa Pilipinas.
Bumaba ang presyo ng palay sapagkat umaangkat ang bansa ng mga imported na
bigas gaya na lamang sa mga bansang Thailand at Vietnam. Mas mababa ang halaga
ng bigas sa mga bansang ito kaya naman pinatay nito ang oportunidad ng mga
magsasakang Pilipino na makapagbenta ng kanilang produktong palay sa patas na
halaga. Dagdag pa rito, sinasakyan din ng mga negosyante ang suliraning kinakaharap
ng mga magsasaka. Binibili nila sa murang halaga ang palay subalit kanila naman
ibinebenta ito sa napakataas na halaga na umaabot sa P55 mahigit ang halaga ng
bawat kilo.99 Hindi rin gaanong nabigyan ng oportunidad ng National Food Authority
ang mga karaniwang magsasaka sapagkat nasa mababang halaga rin ang pagbili nila
sa mga produktong palay ng mga lokal na magsasaka. Gayundin, marami ring nakitang
mga stock ng palay na hindi nila pinalalabas kaya naman nagkakaroon ng rice shortage
sa bansa kaya napipilitan ang gobyerno na mag-import.
Aralin 7. KABATAANG MANGGAGAWA
May kilala ka bang kabataang manggagawa? Napakaraming naglipanang

kabataang manggagawa sa palengke, mga gusali, minahan, palaisdaan at iba pang
maaaring mapagkukunan ng ikabubuhay upang mairaos ang kumakalam nilang
sikmura. Sa araling ito, aalamin natin ang buhay ng kabataang manggagawa. Mga
Tiyak na Layunin:

sumusunod:
1. Nailalarawan ang kasalukuyang sitwasyon ng mga kabataang manggagawa

sa pamamagitan ng pagtula.
Aralin 8. MIGRASYON
Patuloy na dumarami ang mga Pilipinong nangingibang bansa. Bakit kaya?

Sagot umano ito sa kahirapan, kaya milyon-milyon na ang nakikipagsapalaran sa ibang
bansa. Ang iba sa kanila ay pansamantalang magtatrabaho doon at ang iba naman ay
tuluyan nang nanirahan doon. Sa araling ito, ating gagalugarin ang dahilan ng
migrasyon sa ibang bansa at ang epekto nito sa ating bansa.

sumusunod:
1. Nasasaliksik ang sitwasyon ng mga migrante sa kasalukuyan sa

Pagtalakay sa Paksa
Tumutukoy ang migrasyon sa paglilipat ng tao mula sa isang bansa tungo sa

ibang bansa upang doon manirahan nang panandalian o pangmatagalan. Halimbawa
nito ay paninirahan ng mga Pilipino sa Amerika o sa iba pang bansa gayundin, ang
pagtatrabaho ng Overseas Filipino Workers (OFW) sa ibang bansa.
KABANATA V
MGA TIYAK NA SITWASYONG PANGKOMUNIKASYON
Introduksiyon
Bawat tao’y biniyayaan ng Diyos ng bibig upang makapagsalita; ng tainga upang

makarinig; ng kamay upang makapagsalita; at ng mata upang makapagbasa at
makapanood. Pagsasalita, pakikinig, pagbabasa, pagsusulat at panonood – ang limang
makrong kasanayang pangkomunikasyon. Isang malaking kasiyahan para sa isang
magulang ang marinig na nakapagsasalita na ang kanilang anak. Hindi man
nakabibigkas nang tama sa umpisa, tila musika sa pandinig ng mga ito ang bawat
lumalabas sa labi ng kanilang munting anghel. Higit lalo ang kasiyahan ng magulang
kapag nakapagsasalita na nang maayos ang kanilang anak. Samantala, isang malaking
katuwaan naman para sa isang guro ang pagkakaroon ng magaaral na mahusay
magsalita sa klase, dahil magandang sukatan ito ng awtentikong pagkatuto ng mga
aralin. Siyempre, nakatutuwa ring makita ang mga anak na mahusay makinig sa
sinasabi ng mga magulang. Gayundin naman sa panig ng isang guro, isang katuwaan
ang pagkakaroon ng mag-aaral na mahusay makinig dahil nagiging tulay ito para sa
epektibong pagtuturo-pagkatuto. Maliban sa pakikinig, kailangang taglayin din ng mga
mag-aaral ang husay sa pagbabasa at pagsusulat sapagkat kabilang ito sa mga
pangunahing kasanayan na dapat malinang sa larangan ng edukasyon. Sa kabilang
banda, nagiging mahalagang batis din ng karunungan ang telebisyon, pelikula, google,
youtube at iba pa kung kaya’t itinuturing ang panonood bilang isang makrong
kasanayang pangkomunikasyon. Mga mga tiyak ding sitwasyong pangkomunikasyon
kung saan nagtitipon-tipon ang mga kalahok para sa mga tiyak na layunin. Kabilang dito
ang lektyur at seminar, simposyum at kumperensiya, round table discussion, small
group discussion, pasalitang ulat, at ang video conferencing. Masusing tatalakayin sa
kabanatang ito ang nabanggit na mga tiyak na sitwasyong pangkomunikasyon.
1. Magtatamo ng kasanayan sa mga tiyak na sitwasyong

pangkomunikasyon ng lipunang Pilipino.
2. Mailalapat nang kontekstuwal ang mga kasanayan sa sitwasyong
pangkomunikasyon.
Aralin 1. LEKTYUR AT SEMINAR
Nais ng mga Pilipino na magtamo ng karunungan at kasanayang kinakailangan

at napapanahon upang mas mapaunlad pa ang kahusayan sa pinag-aaralan at sa
propesyon. Dahil dito, kabi-kabila ang pagsasagawa ng mga forum, lektyur, seminar. Sa
araling ito, pag-aaralan natin ang katangian ng forum, lektyur, at seminar.

sumusunod:
1. Nakapagdidisenyo ng isang lektyur at seminar ayon sa hakbang at

paraan ng pagsasagawa nito.
Pagtalakay sa Paksa
Ang lektyur at seminar ay may layuning masinsinang matutunan ang isang

paksa na inorganisa nang mapatibay ang propesyonalismo. Binubuo ito ng 20
hanggang 70 kalahok. Ginagamit ito upang magbigay ng mga update sa dati ng
nalalaman at magpakikilala ng mga bagong kaalaman (San Juan, D.M., 2018).
Ang sumusunod ay mga halimbawa ng pinapaksa sa lektyur at seminar:
a. Pagsasanay sa mga pagsasalin
b. Pagsasanay sa paggamit ng mga social media sa pagtuturo
Naririto ang mga hakbang sa pagsasagawa ng lektyur at seminar

(www.eventbrite.com).
1. Tukuyin ang layunin ng lektyur at seminar gayundin ang bilang ng mga kalahok.
2. Magplano para sa badyet tulad ng badyet sa bulwagan, pagkain, imbitasyon,

tagapagsalita at iba pa para makapagdesisyon ng wastong halaga ng pagpapatala.
3. Pumili ng petsa ng pagdadaos ng lektyur at seminar, pagpapadala ng imbitasyon sa

kalahok at tagapagsalita, at pagpapatala. Pag-usapan din ang programa.
4. Pumili ng lugar na panggaganapan ng lektyur at seminar.
5. Tumukoy ng angkop na magiging tagapagsalita sa paksa.
Aralin 2. Simposyum at KumperensIya
Nakadalo ka na ba sa simposyum at kumperensiya? Maraming inoorganisang

simposyum at kumperensiya ang mga institusyon, oranisasyon at iba pa. Sa araling ito,
ating pag-aaralan ang katuturan ng simposyum at kumperensiya bilang mga tiyak na
gawaing pangkomunikasyon.

sumusunod:
1. Naipaliliwanag ang pagkakatulad at pagkakaiba ng simposyum at

kumperensiya, at
2. Nakapagsuri ng isang simposyum at kumperensiya. Pagtalakay sa Paksa May

pagkakatulad at pagkakaiba ang simposyum at kumperensiya. Ang kanilang
pagkakatulad ay kapuwa ito pagpupulong subalit nagkakaiba sila sa bilang ng kalahok
at paksang tinatalakay. Maliit na bersyon ng kumperensiya ang simposyum kaya mas
kaunti ang bilang ng mga kalahok at karaniwang mga eksperto sa paksa ang
nagpupulong-pulong. Ang paksang tinatalakay rito ay isang partikular na isyu o usapin.
Ang kumperensiya ay mas marami ang mga kalahok na nilalahukan ng mga eksperto at
mga kalahok. Sa loob ng kumperensiya, nagaganap ang iba’t ibang pagpupulong.
Aralin 3. ROUND TABLE AT SMALL GROUP DISCUSSION
Mahalagang maipahayag ng bawat kasapi ang kaniyang ideya at saloobin dahil

makapagbibigay ito ng bagong kaalaman, mungkahi at iba pa na makapagpapahusay
sa ideya ng pangkat. Sa araling ito, pag-aaralan natin ang round table discussion at
small group discussion bilang mga tiyak na gawaing pangkomunikasyon.

sumusunod:
1. Nagapagsasagawa ng roundtable at small group discussion para sa

pagpapatupad ng isang proyekto. Pagtalakay sa Paksa Isinasagawa ang roundtable at
small group discussion upang makapagbahagi ng kaalaman sa hangaring malutas ang
isyu o suliranin. Ginagamit din ito upang makapagmungkahi ng solusyon sa
pagsasagawa ng mga pagpaplano ng proyekto, pagdedesisyon at iba pa (San Juan, D.,
et al, 2018).
Aralin 4. Pagsagawa ng Pulong/Miting/AsembleYa
Upang maging matiwasay ang pagpapatupad ng isang proyekto halimbawa,

kailangang mapagkasunduan muna ito ng isang pangkat. Nakatutulong ito upang
maging bukal sa kalooban ng bawat kasapi ang kanilang suporta. Sa araling ito, pag-
aaralan natin ang pagsasagawa ng pulong/miting/asembleya upang mabigyan tayo ng
gabay sa pagsasagawa nito.
Mga Tiyak na Layunin: Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang maisagawa ng

mga mag-aaral ang sumusunod:
1. Nakasusuri ng isang iskrip ng pulong/miting/asembleya. Pagtalakay sa

Paksa Isang pagtitipon ang pulong/miting/asembleya na binubuo ng
mga taong kasapi sa isang pangkat. Karaniwan itong ginagawa sa mga
paaralan, opisina at iba pa upang pag-usapan ang mga punto na dapat
gawin. Ito ay isang sitematikong isinasagawa.
May apat na elemento ng isang organisadong pulong/miting /asembleya.
1. Pagpaplano. Nagkakaroon dito ng pagtutukoy ng pag-uusapan, petsa at oras.
2. Paghahanda. Bahagi nito ang pagpapaalam sa mga kasapi ng oraganisasyon ng

isasagawang pulong/miting/asembleya.
3. Pagpoproseso. Pagsagawa ito ng pagpupulong. Magsimula sa takdang panahon at

magtapos sa takdang panahon.
4. Pagtatala. Ang mga mapag-usapan ay itatala ng kalihim upang may rekord sa napag-
usapan ng pangkat.
Aralin 5. Pasalitang Pag-uulat sa Maliit at Malaking Pangkat
Nais nating marinig o malaman ang kaalaman ng bawat isa tungkol sa isang
partikular na paksa. Sa loob ng silid-aralan, ginagamit din itong pasalitang pag-uulat sa
maliit na pangkat o sa buong klase. Alam mo ba kung paano ito gawin nang mabisa?
Sa araling ito, aalamin natin ang katangian ng ulat at mga paraan ng pagsasagawa nito.

sumusunod:
1. Nakasusuri ng ulat batay sa mga katangian nito, at
2. Nakagagawa ng isang ulat batay sa mga katangian nito. Pagtalakay sa Paksa

Isang pagpapahayag na pasalita man o pasulat ang pag-uulat na naglalahad ng mga
natipong kaalaman sa isinagawang pangangalap ng datos mula sa iba’t ibang mga
batis ng impormasyon. Sa pagbuo ng isang ulat, nagbigay si Bernales, R. (2018) ng
mga katangian nito.
a. Organisado. Naisaayos nang may wastong pagkakasunod-sunod ang mga

datos. Maaaring gumamit ng mga grapikong pantulong kung kinakailangan.
b. Obhektibo. Walang kinikilingan ang pagpili ng datos.
c. Makatotohanan. Ito ay kayang suportahan ng mga ebidensiya at mula sa

pinagkakatiwalaang batis. Nakasulat din ang mga pinagkunan ng datos.
d. May gamit. Kapaki-pakibanabang ang mga impormasyon sapagkat ito ay

bago, may pagdaragdag sa dati ng impormasyon at hindi pag-uulit lamang ng mga alam
ng impormasyon.
Aralin 6. VIDEO CONFERENCING
Ang pagpasok ng modernong teknolohiya ay nagbigay ng panibagong tiyak na

sitwasyong pangkomunikasyon tulad ng video conferencing. Isa ito sa mga kapaki-
pakinabang na komunikasyon sapagkat globalisado na ang mundo. Wika nga ng iba,
tayo ay nasa digital world na. Kaya, kakambal na ng ating buhay ang paggamit ng
modernong teknolohiya. Sa araling ito, pag-aaralan natin ang video conferencing.

sumusunod:
1. Nakalalahok sa isang video conferencing.
Pagtalakay sa Paksa
Ang video conferencing ay ginagamit ng mga indibidwal o grupo sa iba’t ibang

lugar na nagpapadala ng mga dokumento at gumagamit ng multimedia, tunog, video at
mga dokumento na nangangailangan ng mabilis na kasagutan o tugon. May application
nito sa internet na ginagamit tulad ng facebook chat room, google meet at zoom. Ito ay
makikita sa laptop, kompyuter at smartphones. Nangangailangan ito ng camera,
earphone o head phone. Kadalasan itong ginagamit sa mga industriyang
pampinansiyal, pangenerhiya, edukasyon, pangkomunikasyon at kalusugan. Bunsod ng
paglaganap ng pandemya sa buong mundo, lumawak pa ang saklaw ng video
conferencing. Ito ay dahil sa pagbabawal ng harapang pagsasagawa ng klase sa lahat
ng akademikong institusyon. Kaya naman, nauso ang paggamit ng google meet, zoom,
screen cast matic at iba pang internet application upang maitawid pa rin ang proseso ng
pagtuturopagkatuto sa lahat ng antas ng edukasyon.

KABANATA I To 5 FILIPINO

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

KABANATA I To 5 FILIPINO

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KABANATA I

MGA BATAYANG KAALAMAN SA WIKA

Sa lahat ng nilalang ng Diyos, tao lamang ang binigyan ng kapangyarihang

1. Matalakay ang mga batayang kaalaman tungkol sa wika tulad ng mga

2. Magbalik-tanaw tungkol sa kasaysayan ng wikang Pambansa at sa magiging

Ang wika ay ang ginagamit sa komunikasyon. Isa ito sa iniingatang yaman ng

Mga Tiyak na Layunin:

Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang maisagawa ng mga mag-aaral ang

1. Naipaliliwanag ang alinman sa mga kahulugan ng wika, at

2. Napahahalagahan ang wika ng kinabibilangang pangkat-etniko.

Ano ba ang wika? "Wika ang daan sa pag-unlad!''

“Ang wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang tunog na pinipili at

Ang mga morpema naman ang ginagamit upang makabuo ng pangungusap

Narito ang sumusunod na mga tiyak na kahalagahan ng wika:

a. Pinakapangunahing kailangan ito upang maipahayag natin ang

b. Nagbubuklod ito ng bansa.

c. Nag-iingat at nagpapalaganap ito ng kaalaman.

d. Lumilinang ito ng malikhaing pag-iisip.

e. Nagpapalaganap ng kaalaman paglalakbay, pagsasalin, pagtatala ng midyum

Alam mo ba ang pinagdaanan ng wikang pambansa ng Pilipinas? Marami

Mga Tiyak na Layunin:

Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang maisagawa ng mga mag-aaral ang

1. Nakikilala ang mga mahahalagang pangyayari sa kasaysayan ng

2. Napatutunayan ang katangian ng mga naging wikang pambansa ng

3. Napahahalagahan ang wikang pambansa sa pamamagitan ng

Idineklara sa Saligang Batas ng Biak-na-Bato noong 1897 na ang Wikang

Nagkaroon ng mga hakbang ang pamahalaan na paslangin ang mga

Mga Tiyka na Layunin:

Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang maisagawa ng mga mag-aaral ang sumusunod:

1. Nabubuod ang mga petisyon na ginamit sa pagtataguyod ng wikang Filipino,

3. Nakasusulat ng teksto sa Matematika/Agham/Teknolohiya gamit ang wikang Filipino.

Sa simula ng pagpapatupad ng K-12 na kurikulum sa bansa, kumalat na ang

PAGPOPROSESO NG IMPORMASYON PARA SA KOMUNIKASYON

Tayo’y nabubuhay sa daigdig ng mga impormasyon. Mga impormasyong hango

1. Mapalalim ang kaalaman sa katuturan, elemento, uri at antas ng komunikasyon.

2. Mailapat ang mga kasanayan sa pangangalap ng impormasyon sa sariling konteksto.

Nakikipagtalastasan tayo araw-araw. Isa ito sa ating Gawain upang patuloy

Mga Tiyak na Layunin:

Sa pagtatapos ng aralin, inaasahang maisagawa ng mga mag-aaral ang mga

1. Naipaliliwanag ang proseso, katangian at elemento ng komunikasyon,

2. Naaanalisa ang mga pahayag hinggil sa proseso, elemento at mga uri ng

3. Nakabubuo ng isang makabuluhang proyekto gamit ang pakikipagtalastasan.

Ang komunikasyon o pakikipagtalastasan ay tumutukoy sa proseso ng

Mga Elemento Gampanin sa Komunikasyon

1. Tagahatid Tungkulin ng tagahatid na maging tagapag-encode ng mensahe. Kung

4. Mensahe Ito ang ipinadadala ng tagapaghatid. Maaaring berbal o di-beral o

5. Tsanel/Daluyan/Midyum Ito ang instrumento upang maipadala nang maayos ang

6. Tugon Pinag-iisipang mabuti ng tagatanggap batay sa ipinadalang mensahe ng

Di-berbal naman ang di-tuwirang tugon samantala, gumagamit naman ng elektroniko

Berbal at di-berbal ang dalawang uri ng komunikasyon.

Ang berbal na komunikasyon ay gumagamit ng mga titik. Upang mas maging

Ang di-berbal naman ay may layuning ulitin ang berbal na pahayag,

Narito ang mga pag-aaral sa di-berbal na komunikasyon.

a. Proxemics Pag-aaral ito sa kahulugan ng distansiya o pagitan sa mga nag-uusap.

b. Chronemics Pag-aaral ito sa oras at panahon. Pagtawag ng madaling araw sa

c. Haptics Pag-aaral ito sa kahulugan ng kumpas ng kamay. Pagtapik sa balikat

d. Kinesics Pag-aaral naman ito sa galaw ng katawan at ekspresyon ng mukha.

e. Objectivs Pag-aaral ito sa kahulugan ng mga bagay. Singsing sa

f. Vocalics Pag-aaral ito sa kahulugan pagtaas at pagbaba ng boses o tinig sa

g. Oculesics Nakatuon ang pagaaral na ito sa kahulugan ng mata. Tinging

h. Colorics Pinag-aaralan dito ang kahulugan ng kulay. Itim na damit =

i. Olfactorics Pag-aaral ito sa kahulugan ng amoy. Paglagay ng pabango =

j. Iconics Nakatuon ito sa kahulugan ng mga simbolo. watawat= kalayaan