PRÓBNA MATURA Z MATURITĄ

CHEMIA
2021

KLUCZ ODPOWIEDZI

Numer
Odpowiedź Punkty
zadania

1 ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑ ↑ ↑ ↑ ↑ 1
1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p

2 B–3 1

23,985u ∙ 79% + 24,986u ∙ 𝑥 + 25,983u ∙ (100% − 79% − 𝑥)

24,305u =
100%
3 2
𝑥 = 9,99% ≈ 𝟏𝟎% => Mg − 25

100% − 79% − 9,99% ≈ 𝟏𝟏% => Mg − 26

Ocena: (Promień atomów litowców wraz ze wzrostem liczby atomowej)

wzrasta / rośnie / zwiększa się.
4.1 1
Uzasadnienie: Wraz ze wzrostem numeru okresu (liczby atomowej) litowca
zwiększa się liczba powłok atomu

Kation Mg2+ zawiera więcej protonów w jądrze / ma jądro o większym

4.2 ładunku dodatnim niż kation Na+ (przez co elektrony są silniej przez nie 1
przyciągane, co powoduje zmniejszenie promienia)

Strona 1 z 11
 _

5.1 N 1
H H

Drobina Typ hybrydyzacji Geometria

5.5 NH4+ sp3 tetraedryczna 1

NH2– sp3 kątowa

Opis Typ kryształu

Kryształ ten składa się ze zbioru cząsteczek, w którym
molekularny
swoją spójność utrzymują dzięki oddziaływaniom
6 (cząsteczkowy) 1
międzycząsteczkowym.
W krysztale tym znajdują się kationy, ale nie ma w nim
metaliczny
anionów.

1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d9

lub
7.1 1
↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑

1s 2s 2p 3s 3p 3d

7.2 1–P 2–F 3-P 1

Obliczenie masy trihydratu oraz soli bezwodnej w 785g heksahydratu:

𝐶𝑢(𝑁𝑂3 )2 − 𝐶𝑢(𝑁𝑂3 )2 ∙ 6𝐻2 𝑂 − 𝐶𝑢(𝑁𝑂3 )2 ∙ 3𝐻2 𝑂

188 𝑔 − 296𝑔 − 242𝑔
𝑥 − 785𝑔 − 𝑦

𝑥 = 498,58 𝑔 – masa soli bezwodnej w 785g heksahydratu

𝑦 = 641,79𝑔 – masa trihydratu przypadająca na 785g heksahydratu
8 2
Obliczanie masy wody hydraratcyjnej w heksahydracie i trihydracie:

𝑚1 = 785𝑔 − 𝑥 = 785𝑔 − 498,58 = 286,42𝑔 – masa wody hydratacyjnej w 785g

heksahydratu

𝑚2 = 𝑦 − 𝑥 = 641,79𝑔 − 498,58 = 143,21𝑔 – masa wody hydratacyjnej w 641,79g

trihydratu

Obliczanie masy wody w nasyconym roztworze Cu(NO3)2 zawierającym 785g

heksahydratu

Strona 2 z 11
 𝑚𝐻2 𝑂 = 100𝑔 + 286,42𝑔 = 386,42𝑔

Obliczanie rozpuszczalności trihydratu:

Masa rozpuszczalnika: 386,42𝑔 − 143,21𝑔 = 243,21𝑔

𝑚𝑎𝑠𝑎 𝐶𝑢(𝑁𝑂3 )2 ∙ 3𝐻2 𝑂 − 𝑚𝑎𝑠𝑎 𝑟𝑜𝑧𝑝𝑢𝑠𝑧𝑐𝑧𝑎𝑙𝑛𝑖𝑘𝑎

641,79 𝑔 − 243,21𝑔
𝑅 − 100𝑔

R = 263,9 g / 100 g H2O

Równanie reakcji: 4HBr + O2 → 2 H2O + 2 Br2

9 Reakcja ta jest procesem (egzotermicznym / endotemicznym), a jej entalpia ma 1

wartość (dodanią / ujemną).

Szybkość reakcji utleniania bromowodoru zależy od (etapu I / etapu II / etapu III).

10 1
Uzasadnienie: Energia aktywacji etapu I ma największą wartość.

Początkowej szybkość reakcji v0,

Rząd opisanej reakcji n
mol∙dm–3∙s–1
11 1
1, I, pierwszy 0,02

I. Zachodząca reakcja jest (egzotermiczna / endotermiczna). Podczas procesu

zachodzącego w warunkach izotermicznych i izochorycznych (T, V = const) – od
momentu wprowadzenia mieszaniny substratów aż do osiągnięcia stanu równowagi
– ciśnienie w opisanym reaktorze (rośnie / maleje / nie zmienia się). 2
12.1 (5 odp – 2p
II. Wprowadzenie do układu będącego w równowadze dodatkowej ilości tlenku 4 i 3 odp –
azotu(II) spowoduje (spadek / wzrost) wydajności reakcji otrzymywania NO2. 1p)
Wzrost temperatury mieszaniny gazów w stanie równowagi w warunkach
izobarycznych (p = const) spowoduje (zwiększenie się / zmniejszenie się) stałej
równowagi reakcji otrzymywania NO2 i (spadek / wzrost) jej wydajności.

Strona 3 z 11
 Ocena: (wartość Kc) nie uległa zmianie

12.2 Uzasadnienie: 1
stężeniowa stała równowagi Kc zależy od temperatury, (a nie zależy od
ciśnienia (stężenia reagentów))

𝑛𝑁𝑂 𝑉𝑁𝑂 1
= =
𝑛𝑂2 𝑉𝑂2 1

40,32
𝑉𝑁𝑂 = 𝑉𝑂2 = = 20,16 𝑑𝑚3
2

20,16 𝑑𝑚3
𝑛𝑁𝑂 = 𝑛𝑂2 = = 0,9 𝑚𝑜𝑙
𝑑𝑚3
22,4
𝑚𝑜𝑙

𝑛𝑁𝑂 𝑛𝑂2 0,9 𝑚𝑜𝑙 𝑚𝑜𝑙

𝑐𝑁𝑂 = 𝑐𝑂2 = = = 3
= 0,6
𝑉 𝑉 1,5 𝑑𝑚 𝑑𝑚3

2NO (g) O2 (g) 2NO2 (g)

13 cpoczątkowe 0,6 0,6 0 2
Δc -2x -x +2x
crównowagowe 0,6-2x 0,6-x 0,4

0 + 2𝑥 = 0,4 => 𝑥 = 0,2

3
[NO] = 0,6-0,4 = 0,2 mol/dm [O2] = 0,4 mol/dm3 [NO2] = 0,4 mol/dm3

[NO2 ]2 0,42
𝐾𝑐 = = = 10
[O2 ] ∙ [NO]2 0,4 ∙ 0,22

Stężeniowa stała równowagi Kc = 10.

Temperatura prowadzonego procesu Tx = 580°C.

Wzory anionów

Najmocniejsza zasada w roztworze wodnym

C6H5O–
14 w temperaturze 25°C: 1
Aniony, które w roztworze wodnym mogą
pełnić rolę zarówno zasady Brønsteda, jak i HSO3– HCO3–
kwasu Brønsteda:

Strona 4 z 11
 Odczyn wodnego roztworu wodorosiarczku amonu: zasadowy

15 Oznaczenie reakcji, która w głównej mierze decyduje o odczynie roztworu tej soli: 1
III

Uproszczone równanie Ostwalda przy założeniu 𝛼 < 5%:

𝐾𝑎 = 𝛼 2 ∙ 𝑐

𝑐1 = 𝑥

1
𝑐2 = 𝑥
4

𝐾𝑎 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡

𝛼12 ∙ 𝑐1 = 𝛼22 ∙ 𝑐2
16 2
𝛼12 𝑐2 𝛼1 𝑐2
= => =√
𝛼22 𝑐1 𝛼2 𝑐1

1
𝛼1 √4 𝑥 1
= =
𝛼2 𝑥 2

Podczas czterokrotnego rozcieńczenia roztworu kwasu HX wartość jego stopnia

dysocjacji ( wzrosła / zmalała ) 2-/dwu-krotnie.

Od 50 sekundy objętość gazu się nie zmienia, można więc założyć, że reakcja
zaszła ilościowo dając 134,4 cm3 czyli 0,1344 dm3 gazów.

2Pb(NO3)2 (s) → 2PbO (s) + 4NO2 (g) + O2 (g)

Int. molowa: 2 mol 5mol

Int. mas i obj. 662g 112 dm3

17 Rzecz. wart: x [g] 0,1344 dm3 2

662𝑔∙0,1344 𝑑𝑚3
𝑥= 112 𝑑𝑚3
= 0,7944 𝑔 – masa Pb(NO3)2 w zanieczyszczonej mieszaninie

𝑚𝑧𝑎𝑛𝑖𝑒𝑐𝑧 = 0,85𝑔 − 0,7944𝑔 = 0,0556𝑔 – masa zanieczyszczeń

0,0556𝑔
%𝑧𝑎𝑛𝑖𝑒𝑐𝑧 = ∙ 100% = 𝟔, 𝟓𝟒%
0,85𝑔

Strona 5 z 11
18 (1) Cu2CO3(OH)2 + 4H3O+ → 2Cu2+ + 7H2O + (1)CO2 1

1. KOH (aq) 2. NH4Cl (aq) 3. AlCl3 (aq)

19.1 lub 1
1. NH4Cl (aq) 2.KOH (aq) 3. AlCl3 (aq)

Kolba: wydzielenie gazu (bezbarwnego, o charakterystycznym zapachu)

19.2 1
Probówka: zmętnienie roztworu lub wytrącenie osadu

Równanie reakcji zachodzącej w kolbie:

OH– + NH4+ → NH3 + H2O

Równanie reakcji zachodzącej w probówce:

19.3 2
Al3+ + 3NH3 + 3H2O → Al(OH)3 + 3NH4+
Al3+ + 3NH3∙H2O → Al(OH)3 + 3NH4+

Zapis: Al3+ + 3OH– → Al(OH)3 nie może zostać zaliczony

Bezbarwny, bezwonny gaz Brunatny gaz

Numery
Nazwa substancji Numer probówki Nazwa substancji
probówek
20.1 tlenek azotu(IV) 1
lub ditlenek
I, IV wodór II
azotu lub
dwutlenek azotu

20.2 Zn + 2OH– + 2H2O → Zn(OH)42– + H2 1

Węglowodór A: 4-etylo-2,5-dimetyloheks-2-en
21 1
Węglowodór B: 1,2-dietylocykloheksan

Zarówno cząsteczka węglowodoru A, jak i węglowodoru B mogą

1. F
występować w postaci izomerów geometrycznych cis-trans.
Orbitale walencyjne dwóch atomów węgla w cząsteczce
węglowodoru A wykazują hybrydyzację sp2, a dla orbitali
22 2. P 1
walencyjnych pozostałych atomów węgla zakłada się
hybrydyzację sp3.
Węglowodór A oraz węglowodór B są względem siebie izomerami
3. P
konstytucyjnymi.

Strona 6 z 11
 CH3 CH3

Br C H H C Br

H C Br Br C H
CH3 CH3

23.1 lub 1

CH3 CH3

H C Br Br C H

Br C H H C Br
CH3 CH3

Ocena: nie jest

23.2 Uzasadnienie: otrzymana cząsteczka nie jest chiralna, bo nie ma swojego 1
enancjomeru lub otrzymano formę mezo.

OH Br

CH3
+ HBr
CH3
+ H2O

lub
OH Br

24.1 CH3
+ H
+
+ Br
– CH3
+ H2O 1

lub

OH Br

CH3
+ H 3O
+
+ Br
– CH3
+ 2 H2O

Podczas etapu I alkohol trzeciorzędowy reaguje z wodnym, stężonym roztworem

kwasu halogenowodorowego tworząc protonowany alkohol, który w reakcji tej pełni
24.2 rolę (kwasu Brønsteda / zasady Brønsteda). W etapie II powstaje (rodnik / 1
karbokation / karboanion), który w etapie III łączy się z anionem X–, pełniącym
funkcję (rodnika / elektrofila / nukleofila).

Strona 7 z 11
 METODA I:
Masa wody: mH2O = 6,75g
Masa CO2: mCO2 = 24,75g
Masa aldehydu: mald = 12,5 cm3 ∙ 0,84 g∙cm–3 = 10,5g

𝑦 1 𝑦
CxHyO + (𝑥 + 4 − 2)O2 → xCO2 + 2 H2O.
Int. molowa: 1 mol x mol y/2 mol

Int. mas 12x+y+16 [g] 44x [g] 9y [g]

Rzecz. wart: 10,5g 24,75g 6,75g

44𝑥 ∙ 6,75 = 24,75 ∙ 9𝑦

297𝑥 = 222,75𝑦

𝑥 222,75 0,75
= = => 𝑥 = 0,75𝑦
𝑦 297 1

24,75 ∙ (12𝑥 + 𝑦 + 16) = 10,5 ∙ 44𝑥

297𝑥 + 24,75𝑦 + 396 = 462𝑥

24,75𝑦 + 396 = 165𝑥

𝑥 = 0,75𝑦
{
24,75𝑦 + 396 = 165𝑥
25. 2
24,75𝑦 + 396 = 165 ∙ 0,75𝑦

396 = 99𝑦 => 𝑦=4

𝑥 0,75 3
= =
𝑦 1 4

C3H4O CH2=CH–CHO
METODA II:

Liczba moli H2O:

6,75𝑔
𝑛𝐻2 𝑂 = 𝑔 = 0,375 𝑚𝑜𝑙
18
𝑚𝑜𝑙
Liczba moli CO2:

24,75𝑔
𝑛𝐶𝑂2 = 𝑔 = 0,5625 𝑚𝑜𝑙
44
𝑚𝑜𝑙

Masa aldehydu: mald = 12,5 cm3 ∙ 0,84 g∙cm–3 = 10,5g

𝑦 1 𝑦
CxHyO + (𝑥 + 4 − 2)O2 → xCO2 + 2 H2O.
Int. molowa: 1 mol x mol y/2 mol

12x+y+16 [g] x [mol] y/2 [mol]

Rzecz. wart: 10,5g 0,5625 mol 0,375 mol

Strona 8 z 11
 0,375𝑥 = 0,28125𝑦
{
10,5𝑥 = 6,75𝑥 + 0,5625𝑦 + 9

𝑥 = 0,75𝑦
{
3,75𝑥 = 0,5625𝑦 + 9

3,75 ∙ 0,75𝑦 = 0,5625𝑦 + 9

2,25𝑦 = 9

𝑦=4

𝑥 = 0,75𝑦 => 𝑥=3

C3H4O CH2=CH–CHO

związek organiczny X alkohol Z

26. H3C CH2 CH2 C CH3 H3C CH2 CH2 CH CH3 1

O OH

A.
CH3 CH3
AlCl 3
27. + CH3Cl + HCl 2
CH3
B.
Typ reakcji: substytucja Mechanizm reakcji: elektrofilowy

28 HCl H3PO4 1

Produkt X reakcji 2.: MnO2

Wygląd zawartości naczynia

Wygląd mieszany
przed dodaniem organicznego
29.1 po zakończeniu reakcji 1
substratu
brunatny osad (w bezbarwnym roztworze)
lub pojawienie się trzech faz –
fioletowy roztwór
brunatnego ciała stałego, dwóch
bezbarwnych cieczy

Strona 9 z 11
 Równanie reakcji redukcji:

MnO4– + 3e– + 2H2O → MnO2 + 4OH– / (x4)

Równanie reakcji utleniania:

_
29.2 CH3 COO 2

+ 14OH– → + 12e– + 10H2O

_
CH3 COO

Stosunek molowy n reduktora : n utleniacza = 1 : 4

 probówce I znajdował się (osad / roztwór) barwy niebieskiej.

30.1  probówce II znajdował się (osad / roztwór) barwy ceglastoczerwonej. 1
 probówce III znajdował się (osad / roztwór) barwy niebieskiej .

HCHO + 2Cu(OH)2 + OH– → HCOO– + Cu2O + 3H2O

30.2 2
–
2HCOOH + Cu(OH)2 → 2HCOO + Cu 2+
+ 2H2O

pH = 3

mol
[H + ] = 10−3
dm3

[𝐻 + ]2
𝐾𝑎 =
𝑐0 − [𝐻 + ]

−5
(10−3 )2
3,2 ∙ 10 =
31 𝑐0 − 10−3 2

𝑚𝑜𝑙
𝑐0 = 0,03225
𝑑𝑚3
𝑚𝑜𝑙
𝑛 = 𝑐0 ∙ 𝑉 = 0,03225 ∙ 0,2𝑑𝑚3 = 0,00645𝑚𝑜𝑙
𝑑𝑚3
𝑔
𝑚 = 𝑛 ∙ 𝑀 = 0,00645𝑚𝑜𝑙 ∙ 194 = 𝟏, 𝟐𝟓 𝒈
𝑚𝑜𝑙

Kwas Brønsteda Zasada Brønsteda

32 Pierwszy etap dysocjacji C B 1
Drugi etap dysocjacji B D

Strona 10 z 11
 Obecność fragmentu/elementu budowy cząsteczki,
Numer probówki
który zidentyfikowano
Obecność grupy –OH połączonej z pierścieniem
33 I 1
aromatycznym

III Obecność pierścienia aromatycznego

CH3
O O
34.1 C 1
n H2C C
CH3
COONa

HO CH2 CH2 OH
NaOOC
34.2 1
COO -

Należy uznać odpowiedź: -OOC

Oznaczenie formy lub

oznaczenia form histydyny
Forma histydyny, której stężenie jest
4
35 największe w punkcie izoelektrycznym. 1
Formy histydyny, które tworzą sprzężoną
parę kwas-zasada Brønsteda w buforze o 5i2
pH = 1,82 (punkt I).

36 Gly – Gly - Tyr 1

Strona 11 z 11