Undeniablygorgeous - I Love You Since 1892

I Love You since 1892
by UndeniablyGorgeous
Highest Rank: #1 in Historical Fiction
Meet Carmela Isabella ang spoiled maldita na nabitter sa pag-ibig pero lahat ng
iyon ay magbabago nang bigla siyang napunta sa unang panahon, in the year of 1892.
Oo tama kayo, panahon pa nila Jose Rizal.
Natuklasan ni Carmela na may dalagang nabuhay noong 1892 na sobrang kamukha niya at
ito ay si Carmelita Montecarlos ang bunsong kapatid ng kaniyang lola sa talampakan.
Para makabalik siya sa 2016 kailangan niyang baguhin ang mapait na kapalaran na
sinapit ni Carmelita dahil sa pag-iibigan nila ni Juanito Alfonso.
Pero paano na lang kung sa hindi inaasahang pagkakataon ay ma-inlove siya sa

lalaking nasa ibang panahon? Ang spoiled brat ng 2016 na si Carmela ay nainlove sa
gwapong gentleman ng 1892 na si Juanito, posible kaya to?
Samahan niyo na ang makulit at sobrang epic na adventure ni Carmela sa panahon pa

ng Espanyol... muli nating balikan ang love story of 1892.
Book Cover by: @XARAFAB
COMPLETED.
=================
Maraming Maraming Salamat!
Dear mga besh,
Kayo talaga ang inspiration ko at idededicate ko ang istoryang ito para sa inyong
lahat... Lahat ng saloobin niyo ay ilalagay ko dito dahil forever kong itretreasure
to hihi :) Sabi nga ni Juanito, Je'taime... Ich Liebe Dich... Te Amo! and God Bless
<3
From: Yournotsoloyalgurl
Apr 27, 2017
Wow😱😱 this is one of the coolest book i have ever read grabe hindi ako nakamove
on ang ganda nung story ayieee, this book is the best po at alam kong uulit ulitin
ko to haysss this story bring me to life like parang nakasakay ako sa roller
coaster habang nagbabasa ng story nato grabing tissue ang naubos ko sa kakaiyak
grabeng boses ang nawala saakin kakatili nanakit din yung paa ko kaka padyak dahil
sa kilig hayss😍😍 sa story nato naranasan kong tumawa, kiligin, umiyak , magalit
haysss I'm always a silent reader pero dahil sa story nato god i can't help it. Ito
yung mga characters na hinding hindi ko mamakalimutan sa lahat ng nagtatanong ng
magandang story laging ito yung nirerecomend ko😍😍 keep writing po and i will
always be right here reading all your works at susuportahan po kita hanggang huli
huwahhhh i love you author thank you for bringing Carmela and Juanito here in
Wattpad World bye po hanggang sa huli. PS. andami ko pong natutunan the best ka
po😍😙😙😙
From: priceenacy
Apr 27, 2017
Hi ms. Author ang galing niyo po talaga...ang ganda po talaga ng story nato...I
LOVE YOU SINCE 1892 is one of the story that I loved to read over and over again...
Marami po talaga akong natutunan ...promise ...dami po talaga. Sa story din pong
ito you never failed us to feel love, pain, anger especially to those antagonists
of this story. Nag work din po ang imagination ko like I'm one of the cast of the
story ...I really love this story.
This is not just a story na babasahin mo lang para pampalipas oras tapos
pakikiligin ka sa bawat tagpo ng bida tapos wla na ...nakakalimutan mo na din ang
storya nila...
Kundi ang story na 'to ay tatatak to each readers leaving a moral lesson how
valuable life is as well as the time. Giving importance to all things and people
around you coz it might be the last time that you have them in your life. Giving
what the real meaning of a true love, how to show it and how long it will last.
Sana po patuloy lang po kayo sa pagsusulat coz it really inspires us..THANK U PO
MS. UNDENIABLYGORGEOUS!!!
From: MajaBlancaConcepcion
May 06, 2017
I LOVE YOU SINCE 1892 is the best story ive read shocks! napaiyak ako, napakilig
and napahanga As in to the next level, ang ganda grabe kaht nasa work ako pinipilit
kong basahin kase napapaisip ako sa mga susunod na mangyayari kay Carmilta at
Juanito sana may kasunod pa this .. More power and Godbless po ..
From: ravenadammanucduc
May
28, 2017
ISALIBRO NA TO HAYOP!!! NAPAKAGANDANG NOBELA MAY MATUTUNAN KANA MAIINLOVE KA PA

CONGRATUALTION MS. AUTHOR SA SUCCESSFUL NA STORY NA TO LOVE YOU PO talagang
inspired na ako sa story na to :)
From: EyKeyEyDania
May 05, 2017
Haaayys pero otor hindi mo mapipigilan ang sarili kong di makamove on! Author ang
masasabi ko sa iyo,daig mo pa ang mga authors ng mga new york times best seller o
kaya ng pang international times best seller na librong nabibili ko sa Book Store.
Napakahistorical ng kwentong ito.😭First time kong magbasa ng Historical at
masasabi kong ang kwentong ito ang dahilan kung bakit namangha ako sa historical
fiction.
From: RhinaTerrinal
Apr 29, 2017
Waaaahh.. Worth it yung pagbabasa ko ng halos 5 days lang para lang masubaybayan
ang LoveStory ni Juanito at Carmela.😂 Dahil dito sa story na to ang dami kong
natutunan just like kung paano pahalagahan ang ating kasaysayan.😘 Sana po
pagpatuloy niyo pa po paggagawa ng mga story na patungkol sa History. Deserve po
ninyo ang mapaRank1 sa Historical Fiction Category. Yun lang gusto ko lang ishare
yung saloobin ko. Heheh😂😂 Labyu Author... Sana mapublish po itong story niyo na
to at kapag nangyari po yun isa ako sa unang-unang bibili ng book niyo.😁
From: Bb_Salome
May 21, 2017
Haaay nakakalungkot nga po na tapos na yung story eh pero tanggap na tanggap ko

naman kasi ang haba niya tapos
sulit na sulit basahin till the end xD Ang ganda po ng plot Ms. Author sobra!! Ito
yung HisFic na nabasa ko na hindi "mababaw", yung tipong parang pinag-isipan talaga
yung bawat mangyayari. Saka nadala talaga ako ng storya na to sa 1890's. Naiinggit
nga ko kay Carmela parang gusto ko rin makita yung mga nakikita niya. Ang ganda rin
po ng pagkakabuild ng mga karakter lalong-lalo na si Juanito!! Crush na crush ko po
siya hehe. Dami ko rin po natutunan na lesson sa story, tungkol sa pamilya,
kasaysayan, magkapatid etc. Ang ganda talaga. Tapos yung mga historical facts din
na nababasa lang dati ngayon parang naisakulay xD. Hindi ko talaga makakalimutan
ito uulitin ko to basahin pramis HUHUHU mamimiss ko talaga to. Waaahh! Thank you
Ms. Author isa kang biyaya mabuhay ka!!! More powerzx po sa mga susunod na akdang
lilikhain mo❤❤❤❤
From: Kleah_15
May 26, 2017
Helooooo!po author (*kaway*kaway) bago po ako mag-simula nais ko po sanang

magpasalamat sa inyo ng lubos, lalong lalo na po sa mga history story po, Aaminin
ko po I hate HISTORY pero simula nung basahin ko po ang I Love You Since 1892 nag-
iba po ang ihip ng hangin. Nung una po akala ko po englsih ang ILoveYouSince1892
pero nung nabasa ko po ito na curious ako and then dun na nag-simula na akong nag-
take note sa bawat paliwanag mo about sa nakaraan,maraming marami salamat
sayo...... author I labyu <3❤
From: prinsesang_dyosa15
Apr 28, 2017
mamimiss
ko lahat nang mga characters dito lalong lalo na ang tambalang JuaNela huhuhu!😭.
Sa lahat ng kwentong nabasa ko ito lang talaga ang inaabangan ko tsaka
pinaglalaanan nang oras,sa lahat nang nabasa ko dito sa wattpad ito yung may
katuturan lalong lalo na yung genre nya kasi marami kang matutunan from the past.
Keep it up the good work miss author! Love lots💕💕💕💕💕😘😘😘😊
From: azumii1994
May 10, 2017
Ang ganda talaga ng story akala ko chakabels yung story kase yung title ang baduy ,
Nung sinimulan ko ng basahin ayy Sheett ,, All emotions Mararamdan mo My Goshh ..
Ang ganda gawan ng Pelikula nito papatok to , Hakot award . Na inlove tuloy ako kay
#JUANITO .. 😱😍 May Lecture pa to , di lang about sa pag iibigan ng dalawang tao
about din talaga sa mga naranasan ng mga tao sa nakaraang panahon sa panahon ng mga
kastila .
From: megallen13
Apr 27, 2017
Sana may book 2 o kaya gawing movie ang story na to. Ang gandaaa promise 😢
From: Angel_KN711
June 08, 2017
MARNELLA +HISTORY +MAGALING NA AUTHOR=GREAT STORY TITLED I LOVE YOU SINCE 1892.
SOBRA AKONG NAGAGALAK NA NABASA KO ANG ISTORYANG ITO.MINAMAHAL KO NA ITO HANGGANG
SA MGA GUMAGANAP DITO.NAIS KO LANG MALAMAN NIYO NA NAGPAPASALAMAT AKO SAYO NA
ISINULAT MO TO.TANDANG TANDA KO PA NUNG PUMUNTA AKO SA 'HISTORY GENRE' UPANG
MAGHANAP NG ISTORYA AT NAKITA KO NGA ITONG NANGUNGUNA AT NAKAPAGUDYOK DIN
ANG MARNELLA UPANG MABASA KO ITO.HABANG NAGBABASA AKO AY SUMASABAY ANG EMOSYON
KO,TUMATAWA,KINIKILIG,KINAKABAHAN,AT UMIIYAK AKO.ILANG BESES AKO UMIYAK DITO
KASALANAN MO YUN ATE 😂. SOBRANG BILIS KO MAGBASA NA HALOS NANGINGINIG NA KAMAY
KO.AT GINULO AKO NG SAN ALFONSO TANONG AKO NG TANONG SA TATAY KO KUNG SAN BA
YUN(NAKAKALOKA).YUN LANG MARAMING SALAMAT SA PAGGAWA NITO... 😂😂.THANK YOUUUU
ATEEEEE LOVE YOU AND THIS STORYYY👍🏻
From: misspinkyice
May 02, 2017
Nakakakilabot sa sobrang ganda. Wahh. Naniniwala na ako sa FOREVER. Hihihi😘😘.

Grabe ang Ganda ng ending 😂😂.
From: SiLentNoise_28
May 25, 2017
Waah ! Ang ganda po nung i love you since 1892 ! Labis po akong nabibighani sa
takbo ng kwento ng buhay ng ating bida na si Carmela-carmelita. First historical
fiction na binasa ko to Omg hisfic na bago kong favorite na genre dahil sa story
niyo ateeee <3 ❤
From: WordsandPlay
Apr 30, 2017
Awwww!... Grabeh lungs... ang galing miss Author... May POREBER mga besh! Ganda ng
story tapos may bonus pang History 101. Haist, eto yung epitomy ng "Hahamakin ang
lahat masunod ka lamang!"
From: SweetestBookworm
Apr 27, 2017
Alam niyo po Miss A, ako po 'yung silent reader na saka lang nag-co-comment kapag
nakuha ng kwento
ang interes ko. At isa pa po! First time ko pong maiyak sa story sa WP na dinamdam
ko po. Hahaha manhid na kung manhid pero totoo po. Anyways, sinabi ko lang po yan
para malaman niyo po na nakuha po talaga ng story niyo ang interes ko. Hahaha
salamat po Miss A. Naghahanap po kasi ako ng story na parang ako talaga ang
character para maka-relate ako sa mga pinagdaanan niya. And this story is the
perfect fit! Thank you po ulit 😘 By the way, looking forward po kami sa surprise
mo Miss A. Je t'aime ❤
From: hello_its_me_hello
May 22, 2017
Kung magiging direktor man ako, hayss magiging hit to sa big screen ms. A! Sobrang
gondooooooo😍 dahil kay Juanito bumalik yung standards ko sa mga lalaki na mga
maginoo😍
From: sicaspazzer
June 05, 2017
Hello! I've just finished your story and well, IT'S ABSOLUTELY my favorite time
travel historical fiction here in wattpad! This is the tear-jerker story I've had
so many 😍❤️❤️😭
️ 😭 Binibining Author, lubos akong nagagalak sa storyang ito sapagkat
hindi ko inaasahan na ako'y maapektuhan sa mga pangyayari at takbo nang kwento
kahit ang haba ng mga pahina. Hehe xD Okay lang yun dahil dakilang bookworm ako.
Hindi ko rin inasahan na marami din akong natututunan at nabasang mga hindi talaga
nakatala sa ating Araling Panlipunan. Lubos kong gawing inspirasyon ang kwentong
ito upang maging matatag ug makaDiyos na tao. 😇🙏
From: nobody_28
June
08, 2017
Hi p0! Thank you po s story mo n I love you since 1892..feeling ko din tuloy
galing din ako sa maka lumang panahon at hinihintay ngayon ang soulmate ko..super
ang ganda ng story,one of the best n story na nbasa ko dto s wattpad..sana kung may
mag aalok sayo na gawing movie Ito wag kang papayag n bawasan at dagdagan or may
baguhin sa story kasi ang ganda ganda ganda po..thank you po ulit sa napaka ganda
mong story,naaliw mo po ang puso Kong nalulumbay.
From: CarmelaDimaculangan2
May 13, 2017
I must say that it is an amazing story. nakakatuwa kasi bukod sa naapakagaling ng

pagkakasulat eh, napukaw nito ang atensyon ko. actually Im a newbie here! kakagawa
ko pa lang kasi ng accout pero nakakapagbasa naman ako ng wattpad stories by books
at napansin ko na halos lahat pala ng nababasa ko eh puro tungkol sa ganyan sa
ganito kaya naghanap talaga ako ng kakaiba. then I saw may historical fiction!
natuwa ako nung una kasi fan talaga ako ng history mula pa nung elementary ako
hanggang sa ngayon. sabi ko sa sarili ko nung nakita ko tong story na to "sana
hindi ako madisappoint", pinagdasal ko yun. and im very happy that it satisfied me
a lot specially nung nakita kong kapangalan ko yung bidang girl kaya eto nagfeeling
ako! hahaha! ito rin kasi ang unang story na nabasa ko simula ng gawin ko tong
account ko. and i promised to myself na papasalamat ko si author kapag natapos ko
ng basahin lahat. kaya author thankieee!!!! thank you for making me feel like i was
part of your story(kasi
nga nagfeeling). great job!
From: PsycheMiralles
May 11, 2017
Thank you for sharing your story to us.. napakaganda tlga nto.. sinubaybayan q x
dun s dti qong account at Dito q x n tapos.😉 Nakakatawa nakakakilig minsan
nakakaiyak super. tutulo tlga luha q kc ramdam q ung emosyon dun s kwento at s
bawat tauhan .. nandto na lhat.. Wala n Kong masabi basta Hindi q mkakalimutan ung
story n to.. 😍😘😇 thank you and Godbless aabangan q ung susunod.💓💓
From: eicosanoic
Apr 24, 2017
I love you since 1892 pa lang so far yung story nag paiyak sakin. Ilang beses akong
umiyak huehue thank you so much for writing ILYsince 1892, lovelots
From: DeityToe
May 06, 2017
I love you since 1892 :) yan po ang nag paiyak sa akin ng sobra sobra :) hahaha
galing mo ate ang galing mo po mag effort puspusang pag se-search ang ginawa niyo
sa bawat chapter para hindi ma sabaw hahaha *galing mo po talaga*
From: ItsLynlyn27
May 01, 2017
WAHHHHHHHHHHHHHH SOBRA PONG GANDA NG STORY NA ITOOOOO NI RECOMMEND KO PO ITO SA ATE

KO. SA TOTOO LANG PO NACUCURIOUS DIN PO AKO SA MGA NINUNO KO KAYA TINANONG KO
TALAGA SIYA SA LOLA KO AT SOMEHOW PO NAKAKARELATE PO AKO
SA KANILA. MARAMING SALAMAT PO AUTHOR SA PAG GAWA NG STORY NA ITO. NUNG UNA KO PONG
NAKITA ITONG STORY NA ITO AKALA KO PO NUNG UNA BORING SIYA PERO ANG GANDA PO PALA
SOBRA. MAMAHALIN KO PO SILANG LAHAT.. ISA RIN PO SA MGA KWENTO NA NAGMUKHA AKONG PO
AKONG BALIW KAKAIYAK TAWA. MARAMING SALAMAT AUTHOR ISA KA PONG INSPIRASYON SA AMIN.
SUSUPORTAHAN KO PO LAHAT NG STORY MO PO.
From: dew_eera
May 02, 2017
Hi ms author! Im currently reading the I love you since 1892... Its just so
awesome!!! I love history and gustong gusto ko ung takbo ng story. Ang ganda po ng
plot. Hindi ako nabobored sa pagbabasa. Yihhhh. I love you na ms author!! Hahahah ❤
From: 18579145RL
May 01, 2017
Ganda ng ending.best story ever.isa po tong istoryang toh na nagustuhan ko...di ko

po malilimutan ang istoryang i love yousince 1892
From: IioriHano
Apr 28, 2017
Nagpapasalamat akong naisipan kong mag-basa ng Historical Fiction, hanggang sa

napansin ko po ito kasi ang catchy tapos description palang po ang ganda na. Labis
akong nagpapasalamat dahil isinulat niyo po ito... Hindi-hindi ko makakalimutan 'to
dahil ito ang nagpahagulhol sakin every chapter! At nagpakilig talaga sakin kahit
hindi sila sobrang landi, makikita mo talaga ang pagmamahalan
sakanila. Mas gusto ko pa yung mga tipo ni Juanito, nakakasawa kasi yung mga bad
boy at cold chuchunesz. At ito rin yung nagtulak sakin para mas lalo magkainteres
sa history tho oo mataas grado ko sa AP namin, pero 'di ko sinasapuso. Kaya napag-
isipan kong isama sa mga pinagpipilian kong course about sa History kasi gusto ko
rin maging historian dahil napapadalas pagre-research ko, pero bahala na sa NCAE
ngayong school year HAHAHAHAHA Ang ganda-ganda talaga nito. At ang galing niyo po
Binibini. Naiiyak talaga ako Π^Π
From: sinecosinetan
May 25, 2017
OMG. Wakas na. I cannot. T.T Super dami kong nalaman dahil sa I Love You Since
1892. Sa sobrang curious ko sa taong 1890's tinanong ko yung Lola ko. Nalaman kong
Juanito pala yung name ng great great grandfather ko. Feeling ko nun ako si Carmela
nung oras na yun. Hahahaha. I so love this story. And mahal ko rin yung portrayer
ni Juanito Alfonso kaya perfect. Hahaha. <3 Congrats po Author for having a
successfull ending of this book. And thank you so much for sharing this story with
us. ❤
From: SharpStealer
May 01
Ang galing nyo naman po magsulat ng Historical fiction . Di ko po inaasahan na

pagtapos kong basahin ung ILY since 1892 , matutulala ako ng ilang segundo . haha
From: ThraiLouisseGeniza
Apr 28, 2017
Hi Ms.(๑• . •๑) I love you since 1892..Ang ganda po nang estoryang ito..Hindi po
talaga
ako nakakatulog ng maayos dahil gusto ko tapusin agad hehe sana po may part
2...sana maka published kana agad ng book yun lang po ate more power po God bless
you ate
From: chinitangkamatis
May 23, 2017
Salamat nang marami ate at isinulat mo ito. Hindi ko akalaing darating ako sa
kahuli hulihang kabanata ng kwento ni Juanito at Carmela. Biruin mo at sa hinaba
haba ng istorya, hindi pumalya na bumighani ito ng puso...... super, so far isa ito
sa pinakamagandang kwento ng nakaraan at ng pag-ibig na nabasa ko ate. Maraming
salamat at ibinahagi mo sila sa amin. Kung matutuloy man ako sa pag-arte at gagawa
ng pelikula, nais ko 'tong gawin!!!!!! Hindi ko maimagine na tapos na! Pero ang
pag-ibig ni Juanito at Carmela ay kailaman ay hinding hindi lilipas :)
From: chamofo
May 22, 2017
Grbe Hands down super ang galing ni author and ng story.. yung umpisa plng hnggng
mag end yung feels hbng nagbabsa wow. mixed emotion tlga.. hndi ko inexpect.. akla
ko p nga n prng same sya s ibng story .. hndi tlga ako nagsisi n bnsa ko to!! Guys.
Spread ntn to super hndi k mhnap ang tmng words for it.
From: diegab
May 09, 2017
Naipagpaliban ko pagligo ko matapos ko lang to. Super worth it sya!!! Ilang araw
ako nitong pag-iisipin bago ako matulog, habang naliligo pati habang nakain. Iba
pala yung feels pag
historical fiction! whoo! Kudos to you, Ate! More successful historical fics to
come! 💙💙💙
From: kishmay
May 18, 2017
Silent reader ako at minsan lang nag co-comment, gusto ko lang sabihin na... .. Ang
galing ng author at sobrang ganda ng kwento!!! 😍 😍👏 👌
From: daiskecute83
Apr 28, 2017
Hi authore muchas gracias for a wonderful and superb story you know what thise is
the best of the best story ever that i read hangang ngayon hendi pa ako naka pag
move on sa story nila carmela and juanito sana my book2 po story po nila... Diós te
bendiga siempre y felicidades
From: wildstardust
May 11, 2017
SHEMS AUTHOR GAWIN MONG BOOK TO SUPER GANDA! ANG UNIQUE NG STORY 😍😍
From: YellowLock
May 06, 2017
Ayayayayyay sa wakas natapos din! Di na ako hihiling ng season 2 kasi dito pa lang
sobrang kuntento na ako. Alam mo yunh feeling na you can peacefully rest na kasi
maganda yung mga nangyari sa buhay mo. Hahahha. Ganda ng pagkakahabi ng kwento.
From: OMYryzennah
Apr 28, 2017
Yung feeling na binabagalan
mo na yung pagbabasa kasi alam mong malapit na ang ending. Huhu di kaya ng heart ko
Ms. Author nkklk yung pagreresearch mo bilib ako sayo hahaha! Sana madiscover pa
lalo yung story mo. Muah #ILoveSince1892 FTW!!!
From: AshVienvien
May 03, 2017
Ngayon ko lang natapos yung I LOVE YOU SINCE 1892 . Honestly ayokong basahin yung
chap 40 above cause i know it was the beginning of the end huhuhu. Pero dahil sa
gusto ko talaga tinatagan ko talaga binasa ko hanggang wakas. I must say indeed a
spectacular book that has been written sa kategoryanf historical fiction. Itinaas
mo ulit ang bandera ng History . Iba yung istilo mo sa pagsusulat halatang
ginalingan talaga bawat chapter yung manonoot talaga sa loob at tatatak sa puso't
isipan ng mambabasa. Inspirasyon ko na yung pagpapanatili ng pangalan sa mga
sumusunod na henerasyon hahaha. Salamat pag ayo sa estorya nimo
Nagmahal ug nagpalangga,
AshVien
From: MarizSevero
May 04, 2017
Salamat sa pagbabalik sa amin sa nakaraan Ms.Author .. Hindi Lang Ito tungkol sa

pag-ibig. Binahagian mo rin ng leksyon ang kwento Nila. Hayyy nalulungkot pa rin
tlga ako pero masaya na rin ako for sure nagkita na sila Carmela at Juanito sa
lugar Kung Saan Lahat nagsimula. ☺️
From: akosiMarcusJohn
May 26, 2017
ulitin ntin sa simula..hahahaha...ang maganda kasi sa story nyo is madaling

makahook ng feelings
sa mambabasa most especially dun sa mga part na heavy drama na! pinipigil ko luha
ko kasi mamaya mahuli ako ng kapatid ko umiiyak sa harap ng monitor kalalaking tao
hahaha pero di ko tlaga mapigilan ehh cause I'm an emotional man deep inside at
tama ka nung binanggit nyo sa isang part ng story nyo na saka lang umiiyak ang
lalaki kapag nakatago na sya sa harap ng maraming tao...Tinamaan ako dun haha!This
is my ideal romance story kase naniniwala ako na ang love, binubuo at hindi
nadadaan sa love at first sight hahahaha! And to sum up lahat ng mga sinabi ko..ISA
KANG HENYA author! Congratulations for this precious work of yours! :) nung una
nacurious ako bat kaya #1 sa hisfic ung story nyo and nung nabasa ko na nga...ayun!
your story really deserved to be on the TOP 1! *clap clap*
From: xristianbryan25
May 04, 2017
Namiss ko bigla ang dalawang character sa story na ito. Napakagandang ending, mula
umpisa hanggang dulo, yung mga pangyayari sa loob ng kuwento ay makapigil hininga.
Matatawa ka, kikiligin,kakabahan,matatakot, iiyak at yung feeling na nawawalan ka
ng pag-asa dahil sa mga nararanasan mo. Yung mga nagbuwis ng buhay nakakamiss sila.
From: bookworm3153
May 01, 2017
Naantig mo puso ko, author! 😂️❤️Gusto ko tuloy malaman yung family history namin
baka may gantong love story den hehe
From: K-TWifey11
May 01, 2017
BOOK 2 BOOK
2 BOOK 2 huhu uq na talaga gusto ko ng book 2. Mas mahirap pang mag move on dito
kesa mag move on sa scarlet heart ryeo asdfghjkl BOOOOOK 2 author pleasue huhu
Godbless po!😭️️❤️
❤️luv you HAHAHHAHA
From: Mehhhrinoa
Apr 30, 2017
Pero wahhh galing ni author!!!! Pero kyahh!!! Ganda ng story!!! Isang baldeng luha
naconsume ko dito ahh #FeelingOA😂😂
From: MarizSevero
May 04, 2017
Ito Lang yung story na nagvote ako ng wagas .. lakas mo sa akin author .. nacapture
mo tlga ang damdamin ko .. ilang Linggo ko kaya iindahin itong kwento na toh
haha .. Hindi na naman ako patutulugin tsk tsk .. 😬 anyways , thank you again
Author .. I'll wait sa iba mo pang kwento. 😉
From: zielle2o
Apr 29, 2017
Undeniably Gorgeous Ending!!!♡♡♡
From: PurpleAyesha
Apr 28, 2017
spechless ako sa wakas..thank you so much for this awesome story. Grabe
From: 666demon2
Apr 28, 2017
Uulit ulitin kopo ito ..hindi ko tatangali sa library ko..naipost at naishare ko na

po ito....waaah mamimiss ko talaga c juanito at carmela😭😭😭
From: daiskecute83
Apr 27, 2017
hate you authore pina iyak, pinatawa, pina kelig, pinakaba mo ako alam mo authore
grabe ka intense ang mga story mo sana my book2 alam mo authore superb ang story mo
please authore book2 sa story nila carmela at juanito. Salamat sayo sa napaka
gandaaa ng story .... Hendi ako nakaka move on sa story mo maraming salamat sa
kwento sana may book 2 please inform us
From: kimlove13
Apr 27, 2017
I want a book 2 author! I love the story so much! It is my first time reading on
going novel which is really hard for me but because Im amaze of the few chapters of
"I love you Since 1892 " tinuloy ko na kahit mag hintay pako ng weeks just to
finish the book because I love it! Thank you bess because you always reply to my
comments even though I always ask you for update kasi Im really impatient. Worth it
siya iread ! Thank youuuuuuu 😘💕 If hindi man mag karoon ng book 2, Im gonna miss
the characters especially Carmela and Juanito. I hope mag karoon ng Book2 hahaha.
Pinagtatawanan kasi ako ng klassmate cause Im so attach to this story and I told
them that I love it so much. I love it so much to the fact na whenever we have
cultural dance or events sa school itong novel nato maremind sakin. I loveee it.
Thank you author for making this and thank you for giving us memories of our
Filipino histories and etc. Mami miss ko ito. Taas ng comment sorry ngaun lng kc
ako nka basa kasi nag vacation kami malayo sa wifi hahaha Take care authorrr 😘💕
Sorry author di ako mka move on huhu I will never forget this story as in! I really
wish may book 2 hahaha I want more kilig scenes of Juanito and
Carmela!
From: gabtabuyoc
Apr 27, 2017
Book 2 po please. Ang ganda huhuhu Mygad hindi talaga ako naka move on dito.
Huhuhuhu😂😂😂 Grabe. Pinaka best story I've ever read. Shini-share ko nga to sa
classmates,cousin at iba pa nga eh.😂
From: amber_jeniesse
Apr 27, 2017
OMG! worth it. ung umiiyak ako at kinakabahan para sa ending. satisfued reader ako
author!
From: anonymouswriter_14
May 26, 2017
Pwede bang maglabas dito ng hinanakit.... Lol hehe... First of all........ SOBRANG
NAKAADIK ITO!!!!!! Hindi ko mapigilang maluha sa mga kabanatang
makabagdamdamin(ulitulitin niyo to hehe).... Grabe ate paano ka nakasulat ng love
story na ganito kaganda... . That romance thingy ay babagay sa his fic. I cannot
explain kung anung nararamdaman ko maiiyak ba ako, kakabahan ba ako, kikiligin ba
ako ng binabasa iyong last two chapters nito.... hindi na ako makatulog sa kaiisip
bakit ba ganun...Thats all hehe..
From: mariafecoronel
May 22, 2017
omg ndi aq mka move on s story n ito.. finally n tapos qna rin.. grabeee kilig to d
bone aq ky juanito..dami q luha n nailabas.. feel n feel q tlga bwat chapter..
hayyy.. kklungkot lng
kc tapos na.. 1st tym q mkabasa ng history fiction & i really love it.. super duper
n happy aq n lungkot.. huhu by the way thanks poh s story author ang galing mo
powmizz..
From: chamofo
May 22, 2017
Ms.Authorrr dpt ma recognized tlga eto ang mgng no.1 k s wattpad.. super mixed
emotion ako hnggng ngaun.. Yung story mismo grbe nadala ako tlga and andming
realizations because of Carmela and Juanito 😍 and nagbago n ang tngn ko s 👍👍
maalala k tlga sla 😭😁 mas magnda p nga to kaysa s moonlovers pero Hanga ako sau
author nkita ko na ngeffrt k tlga at ang galing mo.. 축하합니다 chu ka hab ni da 😃😄
From: MYCAsophie13
May 14, 2017
I really love this story... It made me cry so much... At bilang ate na laging
sinasigawan ang dalawa kong kapatid. I realized that what I do is not right... And
this story is the only LOVE STORY that made me cry... The ending broke my heart...
I wish my kagaya ni juanito sa modern world... Hehe!
FOR BITTER PEOPLE:
Love is indeed NOT the strongest force on Earth...
But TIME.....
Even if you really LOVE someone, but TIME blocks you... You cannot do anything...
FOR NOT BITTER PEOPLE:
LOVE is indeed the strongest force on Earth... And not time...
Because even though time blocks our LOVE... Our love patiently waits, until the day
our love will win... THIS IS THE BEST STORY EVEERR!!
From: chuwiee
May
12, 2017
wow!!!! ang galing nyoo.. parang bumalik ako ngtime travel feel na feel prang
nandun tlaga sa sinaunang panahon, nakapagpatawa,nakakilig,nakakaiyak, almost 3days
ko rin to natapos..ang haba at worth it bsahin nakakapg painteres mgfocus sa
history.. ang GANDA talaga, i love carmela and juanito, huhuhu MARAMING SALAMAT PO
AUTHOR sa pag sheshare nyo ng story nyo..
nagpapasalamat,
Tagahanga nyo ! hahaha char
From: MissAndiyela
May 11, 2017
Salamat sa story Author 😊 Sobrang nakakainspire. Fave ko talaga ang historical

genres kaso puro sa Kdrama, Anime at manga lang ako nakakakita ng mga ganong eksena
😂 Ito yung kauna unahan kong binasa na historical, dami kong natutunan at nabuhay
ang diwa ng pagkapilipino ko 😁 Thanks author! Godbless.
From: TheGoodBadAngel
May 09, 2017
Ang ganda ng story 😍 di ko to makakalimutan 😂 nakakaiyak 😭
From: camescultero
May 08, 2017
Kyaaaaah. Super ganda po ng story. Ang dami kong tawa at iyak. Huhu. Tagos sa puso
e. Congrats po.
From: shimmeringshimmer
May 04, 2017
Sa wakas! Natapos ko rin to!😂😁 Grabee! Lumusog na eyebags ko dto but supeeerr
dupeerr worth it!!!😁 Good job author! Ang ganda ng story pramis! Hindi ko alam
bakit pero naiiyak talaga ako tuwing binabasa
ko to lalo na yung last chapter!😭 Btw, looking forward sa next story!😘😘
From: xristianbryan25
May 03, 2017
Finally natapos ko din! Taas kamay pati paa sabay bow ako sa ganda ng story mo
hehehe. Promise ang gnda tlga, rollercoaster of emotions mrrmdaman mo hbng bnbsa
mo. Hindi kinakaya ng powers ko bwat chapters sa totoo lang 4 nights ko sya bnsa
pero super worth.
From: Yournotsoloyalgurl
May 02, 2017
Grabe po hahaha kahit hindi niyo na po sabihin hinding hindi ko po to makakalimutan

dahil tumatak na po sila ngayon sa puso't isip ko akalain niyo po kasi yun hahaha
andami kong nalaman tungkol sa history ng hindi na bo bore atsaka grabe mahalaga
pala talagang malaman yung history sa istorya pong ito an dami ko talagang
natutunan feeling ko nga po galing ka din po kasi lahat po ng opinion niyo grabe
parang ikaw po ang nagiging boses ng mga sinaunang tao. Yung feeling din na
napakalalim ko ng magtagalog dahil sa storyang ito halos mag kanda paos paos ako
kakatili. Miss author i love you po keep writing like omyghas i want to be just
like you sa pagsusulat ako po kasi writer din kaso agad namang nasasabaw yung utak
ko😂😂😂 basta po miss author lagi niyong tatandaan na sobrang napamahal po talaga
saakin itong storyang iyo na parang ayoko na ngang matapos😭😭 haysss pero ika nga
nila walang poreber😂😂 miss author keep writing po😙😙😙😗😚
Maraming Maraming Salamat din
sa inyo...
youwantmylove, AnneLouisexx, MoonPrincessLV, princessjuliet07 Salamat sa suporta

niyo sa kwentong ito noong sinisimulan ko pang isulat, i love you mga bes <3
From: sweet_mish
May 01, 2017

Ang ganda tlga Ms.author Ng story mo ...I'm looking forward to your new story ...
Excited na ko mabasa you..Gaya Ng pagka excite ko sa habang binabasa ang bawat
chapter Nina Carmela at juanito ...
From: donutellafe
May 01, 2017
Indeed a very nice story, you let us travel back in time.. First time ko nabasa ang
title ng story parang may something agad.. Na hook talaga agad ako.. After shift
ko, basa agad ako nito, kinilig ako sa story ni juanito and carmela , good job
author..
From: GabbyMendoza0415
Apr 28, 2017
Hi ate!! Huhuhu mamimiss ko toh! I love this story! Hinding hindi ko makakalimutan
toh sobra! Huhuhu kapag wala na akong mabasang story eto nalang babasahin ko!😊😇
😄.... Sobrang dami kong natutunan dito ate! Maraming salamat
po!😊😄😇
From: JoanaJoaquin
Apr 28, 2017
ISANG PAGBATI! Abangan ang...alam mo na...surprise ahahahaha! Nainspire ako lalo sa

totoo lang, nabuhay muli ang aking katawang lupa sa muli kong pagsulat (sa kabila
ng mala-gulong ng palad na karanasan at sa aking pagkadalubhasa tsarot...) grabe
ang dami kong gustong sabihin subalit hindi muna sa ngayon sapagkat limitado ang
aking oras. Hayaan mo yung pangako ko na bibigyan ko ng pagsusuri at paglalagom
iyong akda mo. Maraming salamat din sa iyong inspirasyon at pagmamahal (kahit sa
pamamagitan lamang ng Wattpad na 'to) na ipinalaganap mo sa nakararami :)
From: priceenacy
Apr 28, 2017
Huhuhu!!!😭😭😭 mamimiss ko sina Juanito at Carmela... Huhuhu bye2 Juanela..huhuhu I

hate to say good bye...hahahaha!!!😁😁😁😁 Then author aabangan ko talaga yan new
story mo I know maganda talaga yan ..hahaha😁😁😁😀😀😀 MORE POWER AUTHOR!!! THUMBS
UP PARA KAY MS. UNDENIABLYGORGEOUS!!!👍👍👍👍👍👍👍👍
From: djglen
Apr 28, 2017
What an ending! 👏👏👏 Bravo bravo bravo !!! Saranghe and ma miss ko ang story
natu😢😢😢 God bless 😍
From: goldhearts22
May 31, 2017
Hello po! Hindi ka lang po UndeniablyGorgeous, UndeniablyIntelligent ka rin po! Ang

galing po ng pagkakagawa ng I Love You Since 1892. ❤
From: Juneauu
May
29, 2017
Hi, I adore your story "I love you since 1892". This is my first time to message.
Sana meron part 2 ito, I have to admit that I was into your story. I wish its part
2. Thank you for that wonderful story
From: bitter_sweet1619
May 26, 2017
Hello po ulit, Ms. Author!!!! ヾ(@^▽^@)ノ saktong alas diyes limampu't isa ng gabi,
ika-25 ng Mayo, ay natapos ko po ng me ngiti sa aking labi at mga luhang dumadaloy
sa aking mata ang inyong istoryang I Love You Since 1892.... Waaaaaaahhhh~~~ (Ｔ▽
Ｔ) Ms. Author... Ur so galing po talaga mag sulat... Napatawa nyo pp ako, pinaiyak
ng bongga, pinakaba ng husto, and many more emotions po ang naramdaman ko gabang
binabasa ko po sya...
Grabeeeeeehhhhhhh!!! Feel ko po matagal tagal pa po ako makaka move on dito.. balak

ko din pong maging History teacher.. Kaya sobrang tuwa ko po ng mabasa ko to...
Andami ko rin pong na realize, na tama po kayo, na dapat pahalagahan po natin ang
paghihirap at pagsisikap ng ating mga ninuno para sa kalayaan nating tinatamasa
ngayon.. And sana po, makita at makapiling kon rin po ang Juanito Alfonso ng buhay
ko.. grabe! Di po ako makahinga! Kaya Ms. Author! An infinite thumbs up for u!!!!!!
Ur so galing!!! Ur my idol na... d(Ｔ▽Ｔ) Sa ilysince1892... Literal po na nakaka
punit ng dibdib ung mga scenes! I kenat! (0 > 3 <)0 Thank you sa pag share ng
napakagandang story na to samin... mamimiss ko po lahat ng charactes dito and
minsan po I admit nagfefeeling po akong nasa sinaunang panahon with matching ma
acting
dalagang Pilipina..... ╮(╯▽╰)╭ hahaha.. Un lang po... Sorry po pala ang haba e.. 乂
❤‿❤乂
From: enujeiram
May 23, 2017
Hi author .. . grabe ang ganda po ng story nyo yung i love u since 1982 Feel na
feel ko po si carmila Parang ako po ung bida Kinilig , umiyak po talaga ako Sayang
nga lang po walang book 2 Pero sana po mag karoon hehehe God bless author
From: ravenadammanucduc
May 22, 2017
HI PO ms. Author!!!! alam niyo po ang anda ganda nung story niyo na I LOVE YOU
SINCE 1892 nakakinspired po kaso nakakahurt at nakakawasak ng damdamin T_T sana po
magsulat pa po kayo ng mga ganung style na story
From: AthenaK_WP
May 16, 2017
Hi Ate! Ang ganda po ng I love you since 1892 po! Sana po gumawa ulit kayo ng isa
pa pong Historical pero sana wag na kasing lungkot nung kila Juanito! Kasi namugto
talaga mata ko sa ending nu eh huhuhu. Sana po gawa ulit kayo hehehe. Salamatss~~
From: elynmary
May 14, 2017
Hi. Ganda ng I L Y S _ _ _ _, Sobrang nakatulong Sa history subject ko this summer.

Daming Facts and lesson. Currently reading OALS. waiting for your update.Keep up
the good work Miss A.
From: novaramifa
May 09, 2017
Ang ganda po ng 'I love you since 1892' tsaka nakakaiyak po author!!!
From:
href="https://www.wattpad.com/user/prinsesang_dyosa15">prinsesang_dyosa15
May 09, 2017
Waaaahhh miss author ang ganda ganda nang mga gawa ninyo.. Di pa nga rin ako maka
move on sa i love you since 1892 ehhh kapag nakikita ko sa library ko yun kinikilig
ako tsaka namimiss ko sila
From: kyleng_08
May 05, 2017
Feeling ko na deja vu ako HAHA letsugas. Napaginipan ko yung ending e! Thank you sa
pag gawa ng I LOVE YOU since 1892 grabe! Dati fav ko lang history kasi Hindi
mahirap intindihin pero ngayon?! Gosh! Mas lalo kong naging fav! Salute sa author!
From: TheHandsomeGuy16
May 03, 2017
Hello.miss a ang ganda po mg I Love You Since 1892.kyaahh.grabe nga po yung word
kada story ang haba inabot ako ng 2 araw at 2 gabi kakabasa noon.Hahahah!kakatapos
ko lang po kagabi.!mamimiss ko po si Juanito At Carmelita.KYAAAHHH
From: shimmeringshimmer
May 02, 2017
Hi! Ang ganda po ng mga stories niyo lalo na po yung I Love You Since 1892. Ang
ganda grabee!
From: strategos
May 01, 2017
Hi! Good job po sa I love you since 1892. Parang lechon,walang tapon!!!! XD Hoping
for more of your stories.
From:
href="https://www.wattpad.com/user/MickeyVelasquez2">MickeyVelasquez2
Apr 30, 2017
another story nman po like I LOVE YOU SINCE 1892 super bet na bet talaga yung I L Y
S 1892 ... sagaling mung magsulat ng historical fiction parang nkakahumaling na
magbasa ulet ng another historical fiction...
From: GoddessEuphrosyne
June 07, 2017
Hello po Binibining Otor! Kaway kaway! \^o^/ Bet na bet ko po talaga itong mga
istorya niyo lalong lalo na yung ILYsince1982. Hahahaha. Isa lamang po talaga akong
dakilang silent reader since naging member ako ng wattpad. Ngunit datapwat subalit
hindi ko na kayang itago ang aking excitement sa mga pangyayari! Hahahhaa. Ang mga
ganitong genre talaga ang gusto ko sa isang story Historical Fiction dahil favorite
subject ko ang History noong nag aaral pa ako.
From: SherylDeleon5
Apr 25, 2017
Grbe ang ganda ng story naiyak aq dn ah.. Thank you po s mgandang story sna my
ssunod pa
From: AyhanLintag
Apr 22, 2017
Omg. Iba ka talaga author. Ngayon lang ako nakapag comment sa mga ganito sa tinagal
tagal ko nagbasa ng ibat ibang libro. Kahit nagduduty ako sa hospital, nagbabasa
padin ako ng I love
you ❤️nakakalungkot lang na matatapos na sya. Keep it up author. Alam ko naman na

magiging maganda ang katapusan nito ❤️
From: YumikoNicole
Apr 18, 2017
Ang galing mo Author. Gustong gusto ko 'yung story mo na, 'I Love You Since 1892'.
Sobra akong kinikilig. Sana po ipagpatuloy mo ang iyong magandang gawa. Aabangan ko
po. :)
From: ranieshaelizrayelah
Apr 07, 2017

sobrang love ko tong story. Sobra kong nainspired ng mga stories mo. Sobra kong na
encourage sa mga bagay bagay. Hays. Author kung alam mo lang naubos load ko
kakaregister ng gosurf mabasa ko lang yung mga updates mo ❤❤❤ Tapos kinukulit ko pa
yung bestfriend ko pumunta ng bahay at dalin ung wifi nya nung mga panahon na wala
kong pangload. Iloveyou Author kahit ang daming beses mo ko pinaiyak
From: tomatoqueen
Apr 25, 2017
Mababaliw na ako kakahintay sa UD ng ILY since 1892. Huhuhu Juanitooooo
From: JhezycaMhaeGarcenila
June 02, 2017
Ang ganda po tlaga ng I Love You Since 1892. Dami ko natutunan about history at
kung pano dapat natin pahalagahan yung kasaysayan. Sana may part 2 po nito. Nkaka
inlove tlga c Juanito
at Carmela.. Thank u author sa pag gawa ng magandang Story gaya nito. Please
continue doing beautiful stories like this.. Love u Author mwuah.mwuah!
From: BlackPrincess_21
Mar 23, 2017
Hello po author sobra po akong naadik sa story po ninyong i love you since 1982
sobra po akong nalulungkot kay carmela dahil kay juanito
From: LoveSoSweet12
Mar 19, 2017
Miss ko na po agad ang "I love you since 1892"
From: RoseMosnitII
Mar 07, 2017
Ang Ganda po talaga..I Love You since 1892 is the best
From: Chaestal
June 15, 2017
hi po author hehe this is so awkward but I want to tell you these. HAHA. okay, I
will start this message by thanking you for making ilys1892. sobrang humahanga po
ako sayo dahil dito hehe. it gave me so much feels! ang heavy but sobrang kakilig
at the same time. I really enjoyed reading it!! while reading ilys1892, sobrang
dami kong natutunan. yung mga hindi ko alam tungkol sa kasaysayan dahil di ko naman
pinagtuunan ng pansin dati, dito ko nalaman. sobrang thankful ako that I discovered
this story! it
was a great story. I hope marami pang makabasa ng story na to. they will learn a
lot form here!!! this story made me open minded. nalinawan ako. I've never imagined
na makakabasa ako ng ganito kagandang story na sobrang magbibigay ng malaking
impact sa life ko. gosh, buti na lang ngayong high school I started to love AP na.
pero mas mamahalin ko pa yata ang kasaysayan dahil nabasa ko ang ilys1892. YOUR
STORY DESERVES MORE READS!!!!! HUHU sana dumating yung time na ipublish niyo po
'yon. I'm willing to buy!!! hehe kahit self-pub lang. ayon, hanggang dito na lang
po hehe. nakakahiya pero gusto ko talagang mag thank you. just finished reading it
a while ago hehe. nung nakaraan ko lang na discover yung story niyo po and nung
Tuesday night ko lang sinimulang basahin. again, thank you for writing and sharing
juanito and Carmela's story. ❤ sending more powers and love to you, Author!! God
bless you :)
From: mamiyamoya
Feb 27, 2017
I Love You Since 1892 is AWESOME. THANK YOU SO MUCH FOR WRITING IT. Katatapos ko
lang binge-read nito. Walang regrets, kahit may exams na ako sa Miyerkules. Bravo!
The on-going novel hit most of my checklist standards for historical romances. All
the code-switching and the difficulty with the language was a great, realistic
touch -- I love that Carmela's personality remained with her. The past did not
change her; she is still irrevocably a modern protagonist. Kudos!
From: JosephBirad
3 months
ago
Iloveyou since 1892 the best
From: PokoNa
June 16, 2017
Maraming salamat po Author. Sa isang napakaganda at makabuluhang story. Simula ng

umpisahan q itong basahin ay dq n tinigilan kahit n napupuyat aq kakabasa nito
hanggang sa matapos q. Habang binabasa q ito ay para bang andoon ka rin sa mundong
iyon. Dahil bawat salita n nbabasa mo ay tagos sa puso,at halo halong imosyon ang
mararamdaman. Andyan ang Tuwa lungkot galit inis takot at pagka mangha.. Dumami pa
sana ang makabasa nito dahil sadyang naka aaliw ang story na ito. At marami kang
matututunan.. Ganda po talga nito...💕💞👼👼 😊😞😤😍😘😘👍👍👍...
From: otsocka
3 weeks ago
Hello po ang ganda-ganda po nang story niyo na I Love You Since 1892. Kakatapos ko
lang po ito basahin ngayon, Salamat po at sinulat at ibinahagi niyo ang istoryang
ito. Dahil dito gusto kong pag-aralan ang history ng pilipinas.
From: X_Cheonsa
June 15, 2017
Grabeee!!! Ang ganda po ng story na to!!! Actually isa na to sa mga fav. Story ko
#1 to!!!! Na-adik ako sa story na to!!! Yung bang lahat ng classmate ko ay ginagawa
kong si Juanito ,si Carmela,si Maria, si Josefina, at kung sinu-sinu pa hahaha!!!
Nagtataka nalang yung friend ko sa mga pinaggagawa ko!!!
Dahil sa story na to na inspired akong mag sulat rin ng Historical story!!
From: XARAFAB
1 month ago
Hi Ms. UndeniablyGorgeous :) i've read your work which is I love you since 1892,
and i must say that your story really captured my heart. Huhuhu i finished it a
while ago and i don't know if i can read another story after this since i started
reading this, i started to dream every night about this story. I would like to
thank you for creating this kind of story, for me you are a really great writer and
i'am looking forward on the other stories you have.
From: DOODS_19
2 weeks ago
just done reading ur story the one with 1892... SUPERB!! :) STORYTELLING LEVEL
9999999999999999999..
From: joanmary0814
June 18, 2017
Hi ms. Author.. Im new here sa wattpad at ang una kng nabasa ay ang ilysince 1892,
sobra talaga akong nagandahan sa storyline, intense din bawat chapter.. Thank you
kasi it makes me realize how important our history is. Thanks to you. Im currently
reading our asymptotically love story ktatapos ko lng ng chapter 22, at sobrang
nagandahan din ako. Im looking forward for the next chapter.. God bless you!!
From:
rgb(255, 255, 255);">erica100400
June 11, 2017
hello po ms.author sobrang ganda po nang i love you since 1892 ngayon ko lang po
na basa at kakatapus ko na pong basahin napa iyak (napahagulgul) po ako nang subra
sana magsulat pa po kayu nang maraming storyang magaganda GOOD BLISS YOU PO :)
From: ronoromulo
June 13, 2017
Authoor grabe 2 hrs akong umiyak dahil sa story nato
From: bobot082816
June 13, 2017
Hey everyone my name is Juanito Fernandez, i have stopped reading wattpad for
awhile now. But i started reading again because of this story. It really is an
inspring story about the power of everlasting and undying love.
From: IamSage_rain
1 week ago
Hi.. Sobrang ganda nung I love you since 1892 sana mY book 2 please
From: CharleneMaramagSamso
June 14, 2017
Hello author 😘 last na naadik ako sa wattpad 2013 pa, trinay ko lang ulit mag
download ng wattpad kasi nabobored ako minsan sa work ko, luckily nahanap ko
ILYS1892 grabe! Ganda po, 2am na ko natutulog kahit 6am gising ko :3 salamat po ate
😘😘 mukhang makatotohahanan lahat e. Pinababasa ko rin to sa mga kaofficemate
ko hehehe. favorite ko ILYS1892
From: BinibiningYen
1 week ago
Magandang Gabi po Binibining Author ako po ay lubos na nagagalak dahil simula nang
mabasa ko ang iyong ginawang kwento nina Ginoong Juanito at Binibining Carmela,
nabuksan ang aking isipan sa kahalagahan ng nakaraang kasaysayan. Maraming salamat
kasi di ko mapigilan ang umiyak, tumawa at kiligin sa kwento nila, labis po akong
namamangha sa galing mong mag sulat ng kwento..
From: JanMarshaMarieDomiqu
June 01, 2017
Oh my ghed.. Ms. Author ang ganda ganda po tlaga ng I Love You Since 1892.. Para sa
akin, Ito na po tlaga ang pinakagusto kong story sa buong mundo.. Alam niyo po ang
galing ng twist ng story.. Pinakikilig talaga ako ni Juanito oh my ghed..
Naiinspired tlaga ako dito, kaya nung simulan kong basahin ito, puro Historical
Fiction na ang babasahin ko... Sana po mas mapadami pa ang Histlry writers.. At
dahil din sa ILYS1892 hinding-hindi ko tlaga makakalimutan ang kasaysayan ng
Pilipinas.. Dito na din nagsimula ang interes ko sa pagbabasa ng mga aklat sa
kasaysayan ng Pinas...Dahil din dito tumaas ang Grades ko sa AP. Noon 89 pa. Ngayon
94 na yeheyyyyy.. Im really really happy.. Congratulations Ms.Author dahil naging
successful ang story nato. Uhhhmm sa5isfied nman ako sa ending atleast matutuloy
parin ang kwento nila Juanito at Carmela hehehhhe.. I love you po Ms.Author..
From: DamselInDasterr
June
06, 2017
Just finished this long but worth it story!!! Super gandaaaaa😍😍😍Keep it up po Ms.
Author, sana gumawa kayo ulit ng story na may gantong genre😂😍
From: ACEpecial24
June 04, 2017
I love how their love story ends ❤❤❤ Book 2 please... Pero timeout na sa drama.
Naubos ko na ata ang pang one year supply ko na luha sa pagiibigang Montecarlos at
Alfonso eh. Haha
From: Stylistic_Wifey
June 05, 2017
Hello po author I really love this story. It's my first time po reading his. Fic.
And this is just so beautiful and amazing.
From: AngineKairisha
June 01, 2017
hai .waa an ganda ng iloveu since 1892..tnx sa pagdadala mo samin sa past . madami
aq natutunan
From: Hoope19
June 03, 2017
Ms.Author masyado po ako na enganyo sa Kwentong ito, halos di ako makatulog kasi
bawat kabanata na t-thrill ako 😃 Tatlong Araw ko itong binabasa, natatawa, naiiyak
at na iinspired po ako, na iisip ko tuloy sana makita ko rin ang aking Ginoong
Juanito. 😂😅 Hahaha! Sobrang laki ng epekto sa akin ng mabasa ko ito, Sobrang
inlove
na rin po kasi ako kay Ginoong Juanito, 😂 Ang masasabi ko lang po ay Ang Galing
nyo!!! 👏😍😚😄 #ILoveYouSince1892
From: countessaya101
June 05, 2017
Hello po author ako po ay isang fan niyo po ng isinulat niyo po na ILYsince1892 at

OALS po. Nakakainspire po talaga ang story nyo na ILYsince1892 nang dahil po sa
story nyo parati na po akong bumabasa nang mga Historical Fic.. Patuloy ko pa pong
sinubaybayan ang story niyo na OALS at sana po magpatuloy pa po ang story nyo.
Hihihi. :)
From: marikitdreams
June 02, 2017
OMGG! MY HEART! MY SOUL! OMG! Para akong tanga dito na umiiyak sa tuwa! SOBRANG
SAYA KO! Akala mo naman lovelife ko to pero kahit na! OMG ANG SAYA!
From: IAmSimplyJezz
June 03, 2017
I love this. Thank you sa story nyo po. I always love history or historical things.
From: doraerony
June 23, 2017
Grabe ang ganda ng kwento. Napapa iyak,napapangiti,excite at na thrill talaga ako

sa kwentong ito. 😍 Galing mo po Author!
From:
rgb(255, 255, 255);">beamarcos7
June 21, 2017
Sobrang gandaaa pero nakakaiyak~~ Sana gawing movie 'to!! Sana talaga may BOOK 2!!
From: clerynielle
June 24, 2017
Ghaaad! Offline ko po ito nabasa kaya naman ngayon ko lang masasabi ang thoughts
ko. Pero grabe, grabe ang iniiyak ko dito. And I really salute Carmela and
Juanito's love story Nakakainspired po. Thank you for writing this one. Sana
mapublish ito as book para maipamulat sa kabataan sa kasalukuyang panahon ang
kahalagahan ng kasaysayan. Kung ise-selfpublish mo man po ito, nasa listahan na
siya ng bibilhin ko. Keep up po! Huhuhu. May PSS pa ako sa story na 'to.
Nakakabroken </3
From: jennyxblue
June 22, 2017
Waaaaaah nakakaiyak. Huhuhu. One of the best story na nabasa ko ❤

From: carllene05
June 22, 2017
My gosh super nakaka iyak sya kyaaaaaa the super duper best story ever hindi aku
maka move on ..hi Authorganda ng story keep up the goodwork hehe
From: fromtheforest493
/>
June 25, 2017
Grabe author! napakaganda ng story na to as in di ako nangjojoben, ramdam ramdam ko

yung emosyon nila carmela juanito at bawat character na nandito sa storyang to!!!!
di ko makakalimutan to :'( thankyou author sa pag gawa ng kwentong kasinganda
nito 💕 sana po ay gawin nyong book ito, nawa ay mas marami pa kayong mapaiyak
HAHAHAHAHA este mapasaya 💕 pasensya na po at masyadong mahaba yung mga sinasabi ko
gusto ko lang po iparating na sobrang saya ko dahil may nabasa po akong ganitong
klaseng storya :)
From: mscottonbuds
June 25, 2017
Oyyy maygahd bat ngayon ko lang na discover tong story na toooo? Waaaah dapat dito
mapublish ehhh waaaaah. From My Stalker Is A White Lady hanggang dito ba naman otor
waaaah papahangain mo ako? Sa totoo lang po silent reader lang ako pero waaaah
ngayon lang po ako napacomment sa isang story. Waaaaah hindi po ako madaling
magandahan sa isang story, kahit napublish na po ito or may million na po ang reads
pero waaaah ang ganda po nito sweaaaaar. Masyado po akong nainlove dito sheeeems.
Hala thank you po sa pagdala kay Carmela at Juanito sa world ng Wattpad shemaaaays
Hi po miss author! Waaaah alam nyo po ba na sobrang laki po nang pagkahanga ko sa

inyo dahil dabest po ang mga stories nyooo? Mahilig po ako sa historical fiction at
may ginagawa po akong story at waaaaaah mas ginanahan pa akong mag isip dahil po sa
inyoooo. Waaaah dapat ang mga stories nyo po like I Love You since 1892 ay dapat
mapublish like duuuhhhh.... mas maganda pa po yung mga stories nyo kaysa sa ibang
napublish
na dahil pinakadabest po itong story na toooo. Waaaaah alam nyo po ba na inilalaan
ko ang 2 hours ko sa pagbabasa ng wattpad kahit busy pa kami at sunod sunod po ang
exams namin bukas? Waaaaah sa totoo lang po hindi ko po kakayanin paghindi ko po
nababasa ang story nyo, never ko pa po ito nafeel kahit sa anong stories na kahit
napublish na at million pa ang reads nito idc basta ito po ang dabest story na
nabasa ko eveeeeer! Waaaah di ko na po kaya magtype, ang gusto ko lang po sana
ipagpatuloy nyo pa po ang pagsusulat ng gantong stories para kahit papaano
maimagine ko parin ang Pilipinas na tahimik, mga konserbatibo ang tao, at walang
karahasan dahil ngayon po ay kabaligtarin na nito ang nararanasan natin. Wahahahaha
maraming salamat po talaga author at dinala nyo po dito si Juanito at Carmela at si
Luke at si Ella. Waaaaah❤
From: munchstermunch
June 25, 2017
Ategirl ang ganda ng I love You since 1892! Kinikilig parin ako kay juanito!! Good
job ☺
From: keenxtine
June 26, 2017
Kudos toyou po Miss! Nag-binge read po ako ng works niyo from I Love You Since
1892 atOur Asymptotically Love Story. Bilib po ako sa inyo kasi nagagawa niyo
pomagsulat ng HisFic (and Pilipinas pa yung setting!). I admit first time ko
ponakabasa ng ganung genre, and maswerte po ako na yung sa inyo yung una ☺️
.Keep up
the good work po!
From: Alonelylove30
June
26, 2017
Salute. I'm a fan of yours. I love you since 1892 is the best. Halos 3hours lang
tulog ko matapos ko lang basahin. Hands up and head down ako sayo Basta
unexplainable di ko alam kung bakit pero hindi talaga mawala sa utak ko yung mga
eksena dun sa story.
From: Anicabytheway
June 28, 2017
sobrang naiiyak ako nung natapos ko ang story nyo huhu sayang at walang book 2 pero
na feel ko na di na rin kailangan kasi sobrang the best yung story sana po maraming
maraming story pa ang magawa nyo and God bless po always miss author ^-^V
From: QueenLois
June 30, 2017
Hi po gusto ko lang po sabihin na sobrang ganda ng story mo as in SOBRAAAA. Huhu,

promise first time ko maiyak ng ilang beses sa isang story sa wattpad. May
pagkamaarte kasi ako sa mga story at minsan lang ako ma-attach pero nung nabasa ko
yung I Love You Since 1892 jusko, sobra-sobra akong na-attach. Napaka-unique po ng
story mo. Yung tipong nakakatawa tapos nakakaiyak huhu. Salamat dahil sinulat mo po
ito, ito na po yata ang pinakamagandang story na nabasa ko walang halong echos.
Hahahaha, salamat sa pagsusulat ng story na 'to at Godbless!
From: romellapautan
June 19, 2017
Hats off!! Sobrang binuhay ang pgiging filipino ko author dahil sa storya mong
ilysince1892... Keep
it up! Goodbless. Sna kumalat o dumami pa ang mga librong ganun at mga author na
kgaya mo..
From: kjabril
June 19, 2017
Ang ganda ng I love you since 1982!.. Hayz..sana maging movie..ang ganda kc!!..
From: iwuvvyou_
June 01, 2017
Otooooor. Okeh okeh matagal ko na tong nabasa huhuhu. And all I can say is, sobrang
mangha po ako. Its not cliche which is gustong-gusto ko sa mga stories. Expect the
unexpected kamo. Huhuhu. Kahit di ako masyado relate sa mga pinagdaanan nila but it
really gave me a heartwarming lesson. Love, friendship and family. Pak na pak. Love
is blind nga. What I mean is dahil sa pagibig mabubulag ka. Mabubulag ka sa mga
desisyon mo na akala mo tama at dahil dito marami kang masasaktan. Ouch hurt si
aqouh. Buti na lang napunta ako sa historical fiction side ng wattpad. I never
regret reading this kahit umiyak ako ng umiyak at natulog ng madaling araw. Chos jk
lang. . Napaka underrated ng story na to. This deserves recognition at maraming
readers. Welabu otor hahahaha. MARAMING SALAMAT PO
From: arikstocleopranda
July 1, 2017
Miss. A! Salamat po sa story niyong ILYS1892 dahil sa story nayan natuto akong
iappreciate ang history subj. Namin masyado akong na inspired diyan kaya salamat
Miss. A! narealize ko din po na mas importante pala ang mga bagay na matagal ng
nasa iyo kaysa
sa mga bago lang na dumating sayo.
From: alymonds
July 02, 2017

I was a silent reader before I came across your story. History is my fave subject.
Hindi ko talaga ugaling mag message ng author gaya ng ginagawa ko sa'yo ngayon.
Maraming salamat dahil sumulat ka ng napakagandang kwento tungkol sa ating
kasaysayan. You're one in a million dear. I see an uncut diamond through you. Keep
writing. May malaki kang kakayahan. One day, you'll deserve a break. More power and
God bless!
From: BlueMoon_kd
July 05, 2017
sobrang ganda ng story na to. da best😍😍😍😍😍😍😍😍
From: ThePigWhoDoesntOink
July 05, 2017
Even though Carmela and Juanito are not the usual types of character na nababasa
ko sa watty grabie! I salute you tol! Hindi naman sila ganon ka intimate ay sobrang
na hook ako sa pag iibigan nila. I love you since 1892 for me has a very good
ending. Satisfied ako tol! Ilang wipes ba naman yung nagamit ko langya hahaha!
Sobrang lakas ng impact ng story saakin at sa buong pagkatao ko. Parang medyo
nahiya yata ako sa mga pinagagawa kong kalokohan ngayon present time hahaha! Hope I
can see you in person and personally congratulate you for a job well done.
From: KimberlyMasayon
July
02, 2017
Grabe ang iyak ko .. Akala ko ang A WIFE'S CRY lang ang magpapaiyak sakin. Pero
itong story sobrang nakakaiyak,kilig lahat ng emotions pinapalabas. Ms.author super
duper GALING nyo po! At napaka planado ng inyong storya...
From: MelindaMorata
July 7, 2017
Ho ho ho ang sarap na ang sakit ng kwentong i2, pinatutuhanan din na may forever
hehe kaya wag bitter mga bessy haha, ang sarap kx pinamumulat sau ang pagmamahal sa
pamilya, bansa at pagpapahalaga sa I sang tunay n kaibigan na deserve ang second
chances ng bawat isa, at minsan tlga napaghihinaan tau ng mga loob mga bessy na tau
ai tao lamang na kaylangan ng karamay at aalalay na bawat desisyon n gawin kasama
ang responsibilidad sa bawat hakbang basta ang pamilya mu kxma mu at ung taong
nagpapasaya sau na kahit mahirap nakakaya mu lumaban sa mundo, grabe ang kwentong
ito magang maga ang mata ku kaiiyak sau juanito at Carmela. napakaganda ng kwento
at ending nyabasta ang sakit ng puso KO kay juanito at carmela,, maganda ang
pagkakagawa ng kwen2 hindi sya nakakalito bssahin kx maayos ang pagkakasulat,
salamat Sayo ms author dahil sau pinasaya, pinaibig mu ulit aqu sa na kahit malapit
o malayo pag isa ang puso nla no matter what kayang mag antay ng Isang wagas na
pagmamahalan at magpatawad, ho ho ho
From: Acejee08
July 09, 2017
I love you since 1982 ang una at huling historical fiction na tumatak sa'king
puso... to be honest biglang tumaas ang standard ko sa pagbabasa ng hisfic
pagkatapos nito. Di ko pa mahanap ang papantay sa pag gawa nito... tagos kasi sa
puso ang pagkakasulat. Can anyone help me to move on juanito and carmela?
Nahihirapan kasi ako. Wewww. Hahaha
From: reannyang
3 weeks ago
can't wait to grab a book copy ng I Love you since 1892. Hindi ko expected na
makakabasa ako ng ganitong kind ng story sa wattpad--Mahusay! . Thank you for
sharing this to us. I'm looking forward and stay tuned sa ongoing mong story. I
believe in you and inspired by you.
A/N: This Special Post will be Updated every week :) I Promise na ilalagay ko lahat
ng comments niyo dito hihi, pero binawasan ko lang ng konti yung iba para hindi ma-
spoil ang story Thank youuu <3 Kindly vote and comment :))
=================
Kabanata 1
[Kabanata 1]
1892 ang taon kung kailan naitatag ang Katipunan... Ito rin ang taon kung saan
dinakip at ipinatapon si Dr. Jose Rizal sa Dapitan... blah blah blah~
naglelecture na naman ngayon yung pinaka-boring naming prof. haays! kanina pa ko

bored na bored dito.
"Read and pass" bulong sakin ni Shae, ang pinaka-party goer at malanding kikay dito
sa buong campus. Ughh! Binuklat ko yung papel na pinasa niya sa'kin at binasa ito.
House party @James tonight, 8 pm
Napabuntong hininga na lang ako. Tss, si James Gilbert ang famewhore na feeling
pogi at makapal ang mukha. Tiningnan ko na lang si Shae at tinaasan ng kilay sabay
punit nung papel at tinapon ko sa sahig.
"Wtf. What's ur problem?!" pagtataray niya din sa'kin. At dahil doon napatingin
samin si Prof. Hermios ng Philippine History. balak akong sunggaban ni Shae at
sabunutan pero hindi na niya natuloy dahil biglang nagsalita si Prof. Hermios.
"Kung magsasabunutan lang naman kayo dito, doon niyo na yan ituloy sa Guidance's
Office" sigaw ni Prof.Hermios. tiningnan ko na lang ulit ng masama si Shae na mukha
na ngayong mangkukulam na gusto akong balatan ng buhay. Kinuha ko na lang yung bag
ko at kinuha ko na rin yung bubble gum na nginunguya ko at idinikit iyon sa desk
niya.
"I WILL KILL YOU B*TCH" sigaw ni Shae na mukha na ngayong takas sa mental habang
hawak-hawak siya nung iba pa niyang mga kaibigan at kaklase namin. Nginitian ko na
lang siya saka naglakad papunta sa pinto.
"Where are you going Ms. Isabella?" narinig kong suway ng prof namin. "Guidance's
office as your command,
sir" sagot ko, napailing na lang si Prof. Hermios. At tuloy-tuloy na akong lumabas
ng classroom.
I am Carmela Isabella, soon to be 20. 4th yr Business management student. hindi ko

naman talaga gusto mag-business management kaso si dad masyado mapilit, balak niya
kasi magtayo ng sarili niyang restaurant pag nag-retired na siya at kailangan niya
ko para mag-manage nun. I'm also a party girl, pero nagkataon lang na hate talaga
namin ni Shae ang isa't-isa, simula pa nung... Ah basta! nakakainis kasi pati ba
naman dito sa college sa University of Sto. Thomas nakikita pa namin ang mukha ng
isa't-isa. At kung nagtataka kayo kung bakit ganun na lang din ang galit sa'kin ni
Shae, well, matagal ng may gusto sa'kin si James Gilbert na boyfriend na niya
ngayon.
Alam ko namang balak lang nila ako pagselosin at inggitin sa party mamayang gabi sa
bahay nila James. Tss. I-don't-care!
Kaazar! Ughh!
"Carmela! Bakit ngayon ka lang?" bungad sa'kin ni daddy pagpasok ko ng bahay. 2 am

na. Shems! akala ko tulog na sila!
Seryoso ang mukha ni dad habang nakapamewang pa. medyo makalat ang bahay at ang
daming maleta, Omg! Anong meron?
"Uhmm... birthday kasi ni Shae and nag-celebrate siya kaya.... Ayun" palusot ko
sabay ngiti, at syempre agad kong niyakap si dad para mawala yung init ng ulo niya.
si Shae lang yung nag-iisang friend... i mean ex-friend ko na kilala ni dad kaya
siya yung unang pumasok sa isipan ko para idahilan. Hindi naman talaga ako pumunta
sa house party nila ni James, sa isang battle of the bands event ako pumunta
huehue!
"What's going on here?" tanong ko.
Napatigil naman si Jenny ang pangalawa kong kapatid na adik at loyal sa kpop, 16
years old pa lang siya. While si Emily ang bunso kong kapatid na adik naman sa mga
novel, twelve years old pa lang siya pero siya ang pinaka-matalino at makatwiran
samin. Tiningnan lang ako ni Jenny sabay balik ulit sa ipad niya while Emily busy
sa bagong librong binabasa niya.
"Shae? Friends na ulit kayo?" nagtatakang tanong ni dad. Ngumiti na lang ako at
tumango. "According to Mrs. Falcon muntik na daw kayo magsubunutan ni Shae kanina
during your Philippine History class" seryoso pa din yung mukha ni dad.
"Dad, you know naman, never ko papatulan si Shae as what you've always told me"
"Okay. Okay. So then, how would you explain this?" tanong naman ni dad sabay abot
sa'kin nung white envelope na MAY TATAK NG SCHOOL!
Wala na huli na ang lahat, nabuksan at nakita na ni dad ang last sem grade ko,
Shocks! Pano na this?
"Bakit puro tres ang grades mo? Carmela hindi ka pa ba nadad-----" hindi na natapos
pa ni dad ang sasabihin niya, I know him, siguro pagod naman na din siya kasi yun
pa din naman yung line niya, Why can't you be like your cousins, look at them now,
they were all successful, and you're left behind.
Oh diba memorize ko na.

"Okay... fine" sabi ko na lang sabay akyat sa taas papunta sa kwarto ko. kahit
naman siguro sabihin ko na hindi talaga para sa'kin ang business management wala pa
rin mangyayari kasi ipagpipilitan pa din yun ni dad. gusto ko na nga sumuko kaso
ayokong ipagkalat ni Shae na college drop out ako, ang malas lang talaga kasi this
sem kaklase ko si
Shae sa Philippine History na pareho naming hindi nakuha dahil na rin sa kagagawan
niya. nagtatrabaho din kasi noon dito sa school yung isa niya pang tita na nasa
registration at sinabotahe nila yung akin kaya nung nagreklamo si dad at nalaman na
kulang-kulang yung subjects na binigay sa'kin ayun! natanggal yung tita niya sa
trabaho at pati siya hindi rin pinakuha ng ilan sa mga subjects.
Ni-lock ko na lang ang kwarto ko, at inilapag na ang mga gamit ko, hindi na ko
nagpalit pa lumundag na ko sa kama. Ughh, if mom was here, I think everything is
different.
Hindi ko na namalayan na unti-unti na palang pumipikit ang mga mata ko.

Napanaginipan ko yung huling araw na nakasama namin si mommy...
nagluluto siya sa kusina, 8 years old pa lang ako that time, 4 yrs. Old naman si
Jenny at buntis pa lang si mommy kay Emily. Kakatapos lang magbihis ni dad para
pumasok sa trabaho, isa siyang executive manager sa isang 5 star restaurant, while
si mommy naman teacher siya dati pero mula ng magsama na sila ni dad naging
housewife na lang siya, hinalikan ni dad si mommy sa pisngi at nagtatawanan sila.
"Breakfast is ready" tawag ni mommy, agad naman kaming nag-unahan ni Jenny papunta
sa dining table, gusto ko kasi katabi si mommy sa upuan, pero gusto din ni Jenny
kaya nag-uunahan talaga kami. Kaya lang sabi ni mommy ako na daw ang magparaya
dahil ako ang ATE kaya ayun, umupo na lang ako sa tabi ni daddy.
"How's your day mahal?" tanong ni dad kay mommy, tapos nagtawanan sila. Anong
nakakatawa dun? Naalala ko din yung tawagan nilang 'mahal' pfft. Ang corny haha.
"Mahal,
feel ko malapit na nating makasama si Johnny" sabi ni mommy sabay himas ng tiyan
niya. Hindi pa namin alam kung girl or boy ang dinadala ni mommy kasi ayaw din
nilang malaman, gusto nila surprise daw. Ngumiti naman si dad, ibang-iba ang itsura
ni dad noon kumpara sa ngayon na halos subsob na siya sa trabaho.
"Carmela" narinig kong tawag ni mommy, napalingon naman ako sa kaniya. At napatigil
sa pagkain ng cereal. "You will understand all of this, maybe not now, but someday
you will" sabi pa niya, napatango na lang ako. Na-sense siguro ni mommy na medyo
nagtatampo ako kasi lagi na lang ako ang dapat magparaya kay Jenny. Hmp.
"Mama, I want more cereal!" sigaw ni Jenny, na ang kalat-kalat kumain. Iniabot
naman ni mommy yung cereal pero nagulat kaming lahat kasi bigla niyang nabitawan
yung cereal box at sumigaw.
"M-manganganak na ata a-ako" sigaw ni mommy, agad nataranta si dad at binuhat si

mommy papunta sa kotse,
"Carmela ikaw muna bahala kay Jenny" narinig kong sabi ni dad, bago niya isara yung
pinto. Halos gulat naman kami ni Jenny na nakatayong magkayakap sa pintuan.
Napatingin ako kay mommy na nakahiga na ngayon sa backseat.
pawis na pawis siya at parang hirap na hirap, Sa huling pagkakataon, napatingin din
siya sa akin, sabay ngiti at biglang may luhang pumatak mula sa mga mata niya.
Naiwan lang kami ni Jenny na nakatayo sa pinto habang pinagmamasdan namin ang kotse
na umaandar papalayo. nung mga oras na yun hindi ko alam pero mas kinakabahan ako
kaysa ma-excite kasi magkakaroon na ng panibagong member ng family
sa bahay pag-uwi nila. pero lahat ng excitement, saya at pag-asang iyon ay naglaho
nang umuwi si daddy yakap ang isang baby girl ...
at wala na si mommy.
"Ate gising na!" nagulat ako nang biglang may tumatapik sa mukha ko. "EMILY!" sigaw
ko. Pero agad siyang tumakbo papalayo habang tumatawa ng malakas. alam kong may
kalokohan na namang ginawa sa'kin si Emily kasi sobranng lagkit ng mukha ko.
Pagtingin ko sa salamin, TAMA NGA! NILAGYAN NIYA NG GLUE ANG MUKHA KO!
At dahil dun agad akong bumaba at hinabol siya. Oo beastmode ako, sabi nga nila,
magbiro ka na sa lasing wag lang sa dyosang bagong gising!
"Ate ano yan? Facial mask? Hahaha" pang-asar naman ni Jenny na ang sarap-sarap ng
higa sa sofa at dahil inasar niya din ako siya naman ngayon ang binalingan ko,
hinabol ko din siya at pinahid sa mukha niya yung glue. "Ano ba---! Waaahh! Dad!!"
sigaw niya, na-corner ko din si Emily at pinahid ko din sa mukha at buhok niya yung
glue.
"Tama na yan! Kailangan na nating umalis ng maaga baka abutan tayo ng gabi" sabi ni
dad, napanganga naman ako. Whuut? bakit di ako informed? di ba ko kasama?
#FeelingBetrayed
"Dad? What's happening?" tanong ko, napatigil naman ako, samantalang nag-
wrewrestling pa din si Jenny at Emily. mukha na nga akong zombie dito na gulong-
gulo, pati pa naman utak ko gulong-gulo na din.
"Why? Hindi ba sayo sinabi ni Jenny kagabi?" tanong ni dad sabay tingin kay Jenny.
Napatingin naman kami kay Jenny ngayon na mukhang magpapalusot.
"U'hh... She's sleeping already when I got to her room eh" sabi niya,
pinandilatan ko naman siya, magkamukha na kami ngayon, mukha na din siyang zombie
na punong-puno ng glue sa mukha. napa-shrug na lang si daddy saka pinagsabihan si
Jenny, minsan tuloy naiisip ko pano kaya nakakaya ni daddy yung stress sa pag-
aalaga saming tatlong makukulit na babae sa buhay niya.
"Forget it, maligo na nga kayo, ang... lalagkit niyo na" sabi niya sabay bitbit
nung mga maleta niya balak sana siyang yakapin ni Emily para pahiran nung glue kaso
sinaway siya ni dad. binelatan na lang namin siya ni Jenny. Paglabas ni dad
nagsimula na naman ang gera sa aming tatlo, pinaulanan din ako ng glue ni Jenny at
Emily, mukhang magkakampi silang dalawa pero syempre hindi ako magpapatalo kaya
kiniliti ko sila, dahil alam kong iyon ang pinakakahinaan nila Ha Ha! Sa huli
sumuko din sila, nasa sa akin pa din ang huling halakhak Bwahahaha!
"Carmela, dalhin mo muna to" sabi ni dad sabay abot sa akin nung bag niya, tumingin
naman ako kay Jenny at pinasa sa kaniya, magrereklamo sana siya kaya lang gets na
niya ang line ko sa mga ganitong sitwasyon AKO ANG ATE KAYA AKO ANG MASUSUNOD!
in-erapan niya na lang ako sabay tingin kay Emily at pinasa yung bag ni daddy. Tsk.
Alam din naman ni Emily ang batas sa pamilya namin. ANG ATE ANG MASUSUNOD!. Kaya
nga lagi siyang kawawa eh hahaha.
Nandito na kami ngayon sa probinsya ni mommy sa San Alfonso, nag-request daw kasi
si Lola Carmina mommy ni mommy na dito na daw ako magcecelebrate ng birthday ko sa
Monday, February 29, 2016. Saturday pa lang nagyon, so may 2 days pa na magtitiis
ako dito. Okay na din yun kaysa naman dun
ako mag-celebrate ng bday ko sa school. No way! Baka magka-World War III lang kami
ni Shae.
Almost 8 hours din ang tinagal ng byahe namin papunta dito from Manila kaya medyo
sumakit ang katawan ko sa mahabang byahe.
"Wow, bagong pintura ang bahay ni Lola ah" sabi ni Emily saka sumunod na siya kay
dad papasok sa bahay ni lola. "May wifi ba dito?" narinig ko namang reklamo ni
Jenny, napatingin naman ako sa buong bahay, Malaki ang bahay ni Lola Carmina, para
ngang mansion eh, kaya lang ilang daang taon na nakatayo ang bahay na'to, panahon
pa ng Espanyol, at luma na yung bahay, Gosh! nakakatakot talaga I swear!
kwento pa ni mommy noon, pinush niya talaga mag-aral sa Manila nung college na siya
kasi may something daw sa bahay na yun na di niya maintindihan. at naiinitindihan
ko din naman si mommy kasi sa tuwing bumibisita kami dito sa bahay ni lola, may
kakaiba din akong nararamdaman.
"Pasok kayo mga apo!" bati ni Lola Carmina na nakatayo sa tapat ng pintuan, isa-isa
niya kaming niyakap at hinalikan. Almost 12 years na rin ang nakalipas mula nang
huli kong nakita si Lola Carmina, naalala ko dito din ako nag-celebrate ng 7th
birthday ko.
"Ang gaganda naman ng mga apo ko, Emily, Jenny at... Carmela" nakangiting sabi ni
Lola at napahinto siya ng makita ako, nakatitig lang siya sa akin ng halos mga 10
seconds.
Seryoso! 10 seconds! Gosh! Anong meron?
It's so Awkward.
"Ma' may dala po kaming mga pasalubong para po sa inyo" sabi ni dad at dahil dun
nabasag na ang pagtitig sa akin ni Lola Carmina. Whew!
Grabe! Ewan ko pero parang
may kakaiba talaga akong naramdaman nung tinitigan ako ni Lola Carmina, parang may
gusto siyang sabihin at ipaintindi sa akin
"Ate, feeling ko ang panget mo daw sabi ni lola" asar sa'kin ni Jenny sabay takbo
papasok ng bahay. Hindi ko naman siya magantihan ngayon kasi nasa ibang bahay kami
baka makabasag kami ng mga gamit ni lola. Puro antique pa naman ang mga naka-
display dito sa bahay.
hmm.. pero infairness gumanda ang bahay ni Lola, na-renovate na ang bahay, yun nga
lang hindi kasi ako fan ng mga makalumang things. Andami ring naka-display na
plato, statue, paintings etc. sa bawat sulok ng bahay. Feeling ko nasa museum kami.
Pinaghanda kami ni Lola Carmina ng specialty niyang Caldereta na kinakain na namin

ngayon sa dining table, ang dami nilang pinag-uusapan ni dad, at madami din siyang
kwento tungkol kay mommy nung nabubuhay pa ito, excited naman making si Emily dahil
never niyang nakilala si mommy, minsan nga naiisip ko kahit pala papaano mas swerte
kami ni Jenny kaysa kay Emily dahil naranasan namin ang pagmamahal ni mommy kahit
sa maikling panahon lang.
Nung gabi na nalaman namin na patay na si mommy, at baby girl pala ang nasa tiyan
niya, nagmukmok lang si dad sa kwarto niya, at ilang days din walang pangalan ang
bunso naming kapatid kaya nag-isip kami ni Jenny kung anong ipapangalan sa kaniya,
sakto namang may new commercial kaming napanuod sa tv na isang brand ng pabango na
ang pangalan ay Emily's perfum, simula noon yun na ang tinawag namin sa kaniya.
"Dapat matutunan niyo ang pagluluto ng Caldereta ala Montecarlos style, ito ang isa
sa pinagmamalaki ng pamilya"
sabi ni Lola Carmina kahit si lola Carmina hindi naman Montecarlos ang last name
niya pero lagi niyang pinapaalala samin lalo na nung mga bata pa kami ni Jenny at
wala pa nun si Emily na dapat daw alalahanin namin ang pamilya Montecarlos na
pinagmulan ng aming lahi kahit pa halos four generations na ang nagdaan.
paulit-ulit na sinasabi ni Lola Carmina na dapat daw kami matuto magluto ng

Caldereta tumingin pa siya sakin parang gusto niyang iparating na lalo ka na
Carmela dapat matuto ka magluto nito.
Sa totoo lang naweweirduhan na ako sa kinikilos ni Lola, teka! Baka tama si Jenny,
Baka panget ako sa paningin ni Lola? Nooooo!
Pinagmamasdan ko ngayon ang sarili ko sa salamin, andito na ako ngayon sa kwarto na

inihanda ni Lola para sa akin, halos may 10 rooms ang mansion na ito ni lola kaya
tig-iisa talaga kami ng kwarto. sa totoo lang, gusto ko sana maki-share ng kwarto
kay Jenny o kaya kay Emily kaso ako ang ATE tapos ako pa ang duwag? my gosh! i
can't handle this anymore huhu!
pero kahit ganun, medyo maganda naman at classic style din ang design ng kwartong
ito, iniisip ko nga baka biglang may mga multo na lalabas sa dingding at ihuhulog
ako sa bintana kasi hindi ko naman kwarto to. My gosh!
Mga kalahating minuto na din ako nakaupo dito sa tapat ng salamin at tinititigan ko
ang sarili ko. Pano ba naman kasi naiinsecure tuloy ako sa sinabi ni Jenny na baka
panget daw ako sa pangingin ni Lola. Ughh. Hindi naman ako panget ah, kamukha ko
nga daw si Marimar eh, lels haha!
Bakit kasi ang weird ni Lola Carmina? I undestand na hindi naman kami close
talaga pero bakit affected ako sa mga kinikilos niya? ugh.
Nagulat ako ng biglang may kumatok sa pinto. Omaygash! Baka may nagmumulto talaga
dito!!! Mga multong hindi matahimik noong unang panahon!
Napalundag agad ako sa kama at nagtago sa kumot maya-maya lang dahan-dahang bumukas
ang pinto, rinig na rinig ko pa ang tunog ng pinto katulad sa mga horror movies na
nangyayari sa mga lumang bahay!
"Carmela, apo?" narinig ko ang pamilyar na boses, Whew! Si Lola Carmina lang pala,
akala ko naman kung sino. Bumangon na ako sa kama saka nagpanggap na parang walang
nangyare. Go! Carmela kaya mo yan! tapang-tapangan na this.
"Hindi ka pa tulog apo? Hindi ka ba makatulog dito?" malambing na tanong ni Lola,

may hawak siyang flashlight. Napatingin naman ako sa relo ko, 7:30 pa lang ng gabi.
Kailangan ko na ba matulog?
"Okay lang po ako" sagot ko na lang, sa loob ng ilang taon ang laki ng pinagbago ng
itsura ni lola Carmina, masyado siguro siyang na-depressed sa pagkamatay ni mommy
na nag-iisa niyang anak. naalala ko nung huli ko siyang nakita sa libing ni mommy,
iyak siya ng iyak noon muntik pa nga siya mahimatay.
"Hija, may gusto sana akong ipakita sayo, sumunod ka sa akin" sabi niya, gusto ko
sanang itanong kung ano yun kaya lang nakalabas na agad siya ng kwarto ko, kaya
sumunod na lang ako. Syempre nacucurious din ako. Hmm... baka dalhin niya ako sa
isang kwarto na puno ng ginto at ipamana niya sa akin ang lahat ng yon. Ohemgee!
"Ang laki mo na, pagpasensyahan mo na ako apo kung hindi ako madalas nakakakontak
sa inyo, alam mo naman matanda na ang lola mo at walang ideya sa mga bagong Gad-
yets (gadgets) ngayon"
sabi ni Lola, napangiti naman ako. Hindi naman ako nagtatampo kay lola, kahit naman
papaano tumatawag naman siya lalo na pag pasko at kung sino may birthday sa amin.
Pumasok kami sa isang kwarto na puno ng mga lumang libro, Whoah! ngayon ko lang
nalaman na may nag-eexist na ganitong library dito sa mansion. Grabee! Feeling ko
nasa national library kami, super daming libro! Umakyat si lola sa ikalawang
palapag ng library at may isang itim na libro siyang hinila pero tumagilid lang
iyon at biglang nahati ang dalawang shelves ng library. Whoa! Parang ganito yung
mga secret rooms sa Sherlock holmes ah! Wow!
Binuksan na ni lola yung flashlight niya at saka tumango sa akin para sumunod. May
makipot na hagdan pababa sa likod ng mga librong iyon, Omaygash! May secret room
dito. Ang bongga naman!
hindi ko naman mapigilan ang ngiting tagumpay ko, syempre ano pa bang laman ng
secret room? edi KAYAMANAN! Waaahh!
Pagbaba namin sa hagdan kusang nagsara yung pinto, bigla tuloy akong kinabahan baka
hindi na kami makalabas. "Huwag ka mag-alala Carmela, makakalabas pa tayo" sabi
niya. Sa pagkakataong iyon nang banggitin ni lola ang pangalan ko parang may
kakaiba sa kaniya. Parang hindi iyon ang pamilyar na boses niya lalo na pag
binibigkas ang pangalan ko.
Teka! pano niya nalaman na kinakabahan na ko ngayon kasi baka di kami makalabas?
Ghawd!
Padilim ng padilim ang buong paligid habang bumababa kami sa hagdan. Agad akong
humawak sa balikat ni lola baka kasi bigla siyang mawala sa paningin ko. "Nandito
na tayo" narinig kong sabi niya tapos may pinindot siya sa pader at biglang
lumiwanag
ang buong paligid. Haays. May ilaw naman pala dito. Bakit kasi nasa baba pa ng
hagdan yung switch? Ughh. so ibig sabihin kailangan pa mahulog yung mga tao sa
hagdan bago maabot yung switch ng ilaw? My goodness!
Hindi pa ako maka-get over sa switch ng ilaw nang bigla akong magulat kasi dahan-
dahang lumingon sa akin si Lola Carmina. Waahh! "Tuloy ka Carmela, huwag kang
mahiya sa sarili mong pamamahay" sabi pa niya sabay ngiti.
What the---? napanganga na lang ako sa laki nung secret room. Ang daming mga
mamahaling paintings at vase sa bawat gilid. OMG! baka nga sakin niya na talaga
ipapamana to! na-imagine ko tuloy na gagawin ko tong hotel tapos yayaman ako ng
sobra-sobra haha!
hindi ko mapigilan ang ngiti ko dahil sa nangangamoy swerte na paparating na sa

buhay ko, napatingin naman ako kay Lola na ngayon ay sobra na kung makangiti.
Aaminin ko medyo creepy yung ngiti ni lola. pero wapakels kasi ang daming mga
mamahaling bagay dito, magkano ko kaya mabebenta lahat ng to? hahaha!
"U'hmm Lola b-bakit niyo po ako dinala dito?" tanong ko, bakit ako lang yung dinala
niya dito? Mas matutuwa si Emily at dad pag nakita nila yung mga gamit dito, mas
magaganda at mukhang mamahalin kasi talaga. Kaya siguro tinatago dito para iwas sa
mga mata ng mga magnanakaw, nakatingin ako ngayon kay lola Carmina at mukha akong
nagpapa-cute na unggoy habang hinihintay ko na marinig mula sa kaniya yung magic
word na Carmela sayo ko ipapamana ang lahat ng ito. My gosh!
"May gusto sana akong ipakilala sa iyo" sabi ni Lola Carmina, at dahil dun biglang
napawi yung ngiti ko. Whut? #Nganga.
tumalikod
si lola at naglakad papunta sa isang dingding na may malaking pulang kurtina. hindi
ko alam pero parang biglang bumilis ang tibok ng puso ko. Kinakabahan ako.
Naramdaman ko ring biglang nagsitindigan ang mga balahibo ko. Omg! baka may
tinatagong matandang ermitanyo na matagal ng nakakulong sa lugar na to at gusto ni
lola na kaibiganin ko yon Waahh!.
Hinila na niya yung kurtina at bigla itong nalaglag. kumalat yung makapal na
alikabok sa buong paligid, dahilan para ubuhin ako at mapuwing ako. Grabe! hindi ko
akalaing ipapasinghot sa'kin ni lola lahat ng alikabok dito! Gosh!
"Pasensya na apo, ilang taon na din ang lumipas bago ko huling nilinis ang lugar
na'to" sabi ni lola. ibig sabihin it took years bago huling nakatikim ng linis ang
lugar na'to. Siguro siya talaga mismo naglinis dito kasi wala siyang ibang
pinagkakatiwalaang tao na pwede niyang utusan maglinis dito.
Nang mawala na yung makapal na alikabok sa ere, kinusot ko na ang mga mata ko,
Grabe! buti na lang wala akong asthma kundi kanina pa ko deadbols dito My Gosh!
Bumungad sa tapat ko ang isang malaki at lumang painting na kung saan may isang
napakagandang dalaga na nakasuot ng pulang kimona.
Nanlaki ang mga mata ko nang marealize ko na...
Ako yung nasa painting!
OHMAYGASH! Paano nangyari yun?
WAAAAHHH~
***********************
Ang istoryang ito ay pawang kathang-isip lamang. Ang mga pangalan, tauhan, lugar at
pangyayari ay bahagi lamang ng imahinasyon ng may akda. Ang tagpuan at panahon sa
istoryang ito ay panahon pa ng pananakop ng mga kastila sa Pilipinas. Ang ilan sa
mga makasaysayang lugar ay nabanggit din sa istoryang ito upang magbalik tanaw sa
mga pook na naging bahagi na ng ating kasaysayan. Muli, ang mga kaganapan,
pangyayari at trahedya sa kwentong ito ay walang kinalaman at walang katotohanan,
hindi ito nasusulat sa kasaysayan ng Pilipinas. Maraming Salamat! (Gosh! na-
nosebleed ako diyan mga besh! hahaha!)
Reminder: Mga bes the best kung papakinggan niyo din after yung mga Featured Song
na link na nilagay ko sa bawat chapters hihi! yun lang echeos lang hahaha! Enjoy~
Plagiarism is a crime punished by law.
© All Rights Reserved 2017
=================
Kabanata 2
[Kabanata 2]
Pero pano nangyari yun?
wala akong naaalala na nagpa-self portrait ako... kaya pano napunta yung mukha ko
sa painting na yan?
nag-aadik ba si Lola? at gusto niya akong pagtripan ngayon kasi mag-bibirthday na

ko? o baka ito yung regalo niya sa'kin, self-protrait painting ko with the touch of
classic style.
"Siya si Carmelita Montecarlos, ang bunsong anak ni Don Alejandro at Donya Soledad
Montecarlos" narinig kong tugon ni Lola Carmina. at dahil dun mas lalo akong
napanganga ngayon dahil sa gulat. SO HINDI NGA AKO YAN?
Hindi ako makapagsalita, pano nangyari yun? sobrang kamukha ko talaga siya, mula sa
hugis ng mukha, mapupungay na mata, matangos na ilong, mapupulang labi, mahabang
itim na buhok at makinis na balat. nakasuot ng puting baro't saya yung babae at
nakapusod yung buhok niya sa likod. ang mga mata niya ay nakatingin ng diretso, at
feeling ko tinititigan niya ako ngayon Waaahh!
"Bunsong kapatid siya nina Josefina Montecarlos na naging madre at Maria

Montecarlos ang aking lola" sabi ni lola Carmina. Napatingin ako kay lola, medyo
seryoso at malungkot na ang mukha niya ngayon. tiningnan ko pa siya ng mabuti...
mukhang di naman niya ako pinagtitripan waahh!
pero teka! so ibig sabihin kay Maria Montecarlos nagsimula ang lahi namin. Pero
bakit ang kapatid niya na si Carmelita ang kamukha ko? Hindi naman siya ang lola ko
sa talampakan. May ganun ba?
"L-Lola bakit po kamukhang-kamukha ko siya?" tanong ko, sa wakas nakapagsalita na

din ako, grabe! mababaliw na ata ako! siguro kong magkahawig kami maiintindihan
ko pa pero yung super magka-look alike talaga kami, ibang usapan na yon.
"Simple lang, dahil siya ay kapamilya natin, dugo ng ating dugo, laman ng ating
laman" paliwanag pa ni lola. Napagaralan ko naman yung genetics nung high school,
Oo magkamag-anak kami magkalapit ang DNA at genes namin pero paano nangyare na
sobrang magkamukha kami?
Kung may photoshopped noong unang panahon magegets ko pa eh. "Namatay siya noong
kasing edad mo pa lamang siya" sabi pa ni lola. Mas lalong nanlaki ang mga mata ko.
Whuut? Ibig sabihin namatay siya ng maaga? As in 20 lang siya nung namatay siya?
"What? Ano pong nangyare sa kaniya?" tanong ko, hindi ko alam pero feeling ko dapat
kong malaman kung sino siya at kung anong nangyari sa kaniya, parang gusto na
sumabog ng utak ko dahil hindi ako makapaniwala sa mga nalalaman ko. Teka! Baka
mamamatay din ako at the age of 20?! No Waaaaay!!!
"Huwag ka mag-alala, mabubuhay ka pa ng mas matagal kaysa sa kaniya. Masyado lang

siya nabulag sa pag-ibig kaya niya sinapit ang lahat ng iyon" sabi pa ni lola,
nababasa ni lola kung anong nasa utak ko? My Goodness!
pero tama, sabi nga sa kanta, too much love will kill you. Maya-maya lang lumapit
si lola sa akin, natatakot tuloy ako baka biglang magbago ang anyo niya at maging
siya yung babaeng nasa painting. Omaygash! Ano kayang gagawin ko pag nakaharap ko
ang babaeng sobrang kamukha ko na nabuhay noong unang panahon, magtatalo siguro
kami kung sino mas maganda saming dalawa.
Pinaupo ako ni lola carmina sa isang sofa sa gilid ko at umupo naman siya sa tabi
ko. Nasa tapat
namin ngayon ang mahiwagang painting.
"isang daan at dalawampu't apat na taon din ang hinintay ng tadhana para mangyari
ito, handa ka na ba malaman ang ang kwento sa likod ng painting na ito?" tanong sa
akin ni lola nakatitig siya ngayon sa mga mata ko at hinawakan niya ang kamay ko,
Uhmm... so mag-stostory telling kami ngayon?
"P-pwede po nating tawagin din sila Jenny at Emily, for sure gustong-gusto nila
makinig sa ikwekwento niyo" suggest ko pa, napailing naman si Lola Carmina.
"Sshh.. Hindi maaari! walang ibang pwedeng makaalam nito kundi ang magiging
panganay na anak lang sa pamilya natin" sagot ni Lolaca Carmina at medyo seryoso na
siya ngayon. Oh shocks! so bawal ko pala ichika sa iba ang chika na to?
wala na akong nagawa pa kundi tumango na lang, hindi naman pwedeng tumanggi at
umalis ako baka mabeast mode yung nasa painting at multuhin ako habambuhay.
"Tahimik, payapa at masaya naman ang buhay ni Carmelita kapiling ang kaniyang buong
pamilya na pinakamayan sa buong bayan ng San Alfonso, pinagkasundo ni Don Alejandro
at Donya Soledad Montecarlos si Carmelita kay Juanito Alfonso, ang pangalawang anak
ni Gobernador Mariano Alfonso at Juanita Alfonso, ang pamilya Alfonso ay ang
pinakamaimpluwensiyang pamilya at namumuno ng ilang daang taon na dito sa bayan ng
San Alfonso" sabi ni Lola, parang nandoon siya nung mga panahon na yun dahil sa
linaw ng pananalita niya.
"Nahulog naman ang loob ni Carmelita at Juanito sa isa't-isa kaya hindi naging
mahirap ang pagkakasundo sa kanila pero nagbago ang lahat ng pinatay si Juanito sa
araw mismo ng kasal nila, walang nakakaalam
kung bakit siya pinatay, makalipas lamang ang isang linggo nagpakamatay din si
Carmelita, nagpakalunod siya sa lawa ng luha na sakop ng hacienda nila" paliwanag
ni lola. Ang lungkot naman ng nangyari sa kanila, parang romeo and Juliet lang.
"Alam mo ba apo, noong una kitang makita kanina, inakala ko na ikaw si Carmelita,
ang bunsong babaeng kapatid ng aking lola na nasa painting na ito, naalala ko pa
nga noong una sa aking ikinuwento ni lola ang masaklap na kwento ng kaniyang
kapatid, nandito din kami sa kwartong ito sa harap ng painting na iyan" dagdag pa
ni lola Carmina, napaisip tuloy ako siguro hindi naikwento ni lola Carmina kay
mommy yung tungkol sa love story ni Carmelita at Juanito kasi halos sa Manila na
din lumaki si mommy.
"siguro nga hindi nagkataon ang lahat na magkamukha kayo ni Carmelita, dahil pareho
rin kayo ng araw ng kapanganakan, pinanganak siya noong February 29, 1872 at
namatay siya makalipas lamang ang isang linggo matapos mapatay si Juanito" sabi pa
ni lola. February 29, 1996 ako pinanganak.
What a coincidence. Ilang saglit lang may isang lumang diary na inabot sa akin si
Lola Carmina. "Diary ito ni Carmelita, basahin mo para mas lalo mong maintindihan
ang kwento nila" sabi pa ni lola, kinuha ko naman na yung diary sa kamay niya.
Medyo luma, makapal at maalikabok yung diary. 124 years old na siguro to.
"Ibinigay ni Lola Maria ang diary na yan sa kaniyang babaeng anak na pinangalanan
niyang Carmen na hango sa pangalan ni Carmelita, si Carmen ang aking ina, ang buo
ko namang pangalan ay Carmina at ang ipinangalan ko naman sa iyong mommy ay
Carmenia...
at ikaw naman si Carmela" paliwanag pa ni lola tapos tumayo siya at tumitig doon sa
painting.
"Mahigpit na bilin ni Maria Montecarlos na ihango sa pangalan ni Carmelita ang

bawat babaeng panganay na ipapanganak sa ating lahi, pero kahit isa samin walang
pinanganak sa araw kung saan sumasapit lamang sa loob ng apat na taon" sabi pa ni
lola Carmina, ang ibig ba niyang sabihin ay ang February 29th? kada-apat na taon
lang kasi nagkakaroon ng 29th of February or leap day year.
si lola Carmen
si lola Carmina
si mommy Carmenia
at ako si Carmela
lahat kami gustong iugnay ni lola Maria sa kaniyang kapatid na si Carmelita, at

hindi nga siya nabigo dahil nandito na ako ngayon, si Carmela Isabella na galing pa
din sa lahi ng mga Montecarlos at pinanganak noong February 29, 1996.
Gosh! ngayon alam ko na kung bakit Carmela ang pinangalan sa'kin, ang kikay-kikay
ko tapos Carmela pangalan ko? pang-sinauna ughhh! #Justice
Napabuntong hininga na lang ako ng malalim habang nakahiga na ngayon sa kama dito
sa kwarto. 8:20 pm na, bukod sa hindi ako makatulog dahil sa mga kwento ni lola,
napatingin ako doon sa binigay niyang diary, may nakasulat sa front page nung diary
na...
Ang pag-iibigan natin ay muling maisusulat sa araw ng ikaapat na pagkakataon
ang dami namang talinghaga sa diary na'to, hindi pa naman ako madaling makaintindi
sa mga ganun. natatakot din akong buksan baka lumabas yung mga multo doon sa
notebook na yun, Waahh! at higit sa lahat, tinatamad din ako magbasa, hindi kasi
ako mahilig magbasa ng mga libro.
haays
bakit ba ko kinuwentuhan ni lola ng ganun, bigla tuloy akong natakot baka multuhin
ako, Teka! Baka itong kwarto at itong kama na hinihigaan ko ngayon ay ang kwarto at
kama ni Carmelita!!! Waaahh!!
At dahil dun napabangon ako bigla na parang si darna at lumanding sa sahig. Pero
baka nasa ilalim ng kama yung multo!!! At dahil dun agad naman akong lumundag
pabalik sa kama na parang palaka lang Whew!
Waaahhhh!!!
Bigla akong napasigaw nang maramdaman kong nagvibrate yung pwet ko, at pag-angat ko
naupuan ko pala yung phone ko, whew grabe! Todo na'to.
Nagtext si James. Oh! Nagparamdam din ang mokong na yon ah.
Wer r u?
Tss. Wala na naman siguro siyang mapagtripan kaya ako ang kinukulit niya. Maya-maya
lang nagtext siya ulit.
I miss u :(
Don't mess with me playboy! Humiga na lang ako sa kama at nag-facebook. Bumungad
agad sa notif ko ang mga post ni Shae, Ohh! Magkasama pala sila ngayon ni James.
Nasa isang concert sila. Ughh namiss pala ah! At dahil mabait akong tao nilike ko
ang picture nila. Di ako bitter ah.
Sinubukan ko nang ipikit ang mga mata ko pero nangingibabaw sa utak ko ngayon ang
nakakainis na mukha ni Shae na nasa picture at gustong iparating sa'kin na hindi
boring ang weekend niya, samantalang ako, eto nasa isang lumang bahay na puno ng
mga kwentong weird at makaluma habang nagmumukmok sa kwarto ng namayapang babaeng
kamukhang-kamukha ko. Haaays.
Napatingin ulit ako sa oras, maaga pa naman. Lumabas ako ng kwarto at sinilip ang
kwarto ni daddy, jenny, Emily at lola, mukhang busy naman sila sa kung ano-ano.
Napangiti ako sabay takbo pabalik ng kwarto...
IT'S
TIME TO PARTY!!!
"One vodka please" sabi ko sa bartender at naupo na. hindi naman ako nahirapan sa
pagtakas sa bahay, wala namang mga bantay sa bahay ni lola, yung bakod lang talaga
ang sobrang hirap akyatin, buti na lang sanay naman na ako sa mga ganun, dapat
siguro sumanib na ako sa akyat-bakod gang haha.
Hindi rin naman ako nahirapan makarating sa bar na ito, isang click lang sa google
map with the help of manong taxi driver Ta-da! Nandito na ako sa Yolo restaurant
and bar. 9 pm pa lang naman, siguro mga 3 am uuwi na ako.
"Thanks" sabi ko pagkaabot nung bartender ng drinks ko, pero syempre bago ko inumin
yun selfie muna pang-instagram, Mamatay din sana ngayon sa inggit si Shae, tsk!
Akala niya siya lang ang nag-paparty ngayong weekend ah!
~You don't have to go to work, work, work, work...~
Napapaindak na ako sa music ng biglang may lalaking tumabi sa akin, halos mapunit
na yung mukha niya sa laki ng ngiti niya, pogi naman siya kaya lang mukha siyang
fuckboy na emoticon.
"Hi miss beautiful, bago ka lang dito noh? Ngayon lang kasi ako nakakita ng
napakagandang babaeng katulad mo" sabi niya, Tss.. gasgas na yang line na yan eh.
Sigurado akong ilang libong babae na ang nagamitan niya ng line na yan.
Hindi ko na lang siya pinansin, mas inenjoy ko na lang ang music. Mahilig ako mag-
party, pero hindi ko kinakausap yung mga malalanding f*ckboy na tulad ng lalaking
nasa tabi ko ngayon.
"Ya' know, malungkot mag-isa, and willing akong samahan ka" dagdag pa niya. Eww.
ututan ko kaya siya diyan. Tingnan natin kung matagalan niya ko
samahan.
Mga ilang oras pa ako tumambay at nag-party-party dun habang patuloy na dinedeadma
yung bakulaw na sunod ng sunod sa akin, kung ano-ano pang pick up line ang sinasabi
niya, pero wala talaga akong balak na pansinin siya, inubos ko na ung drinks ko
saka lumabas ng bar para umuwi, 1 am na, wala pa naman akong balak umuwi agad kaso
nakakairita na yung minion na naka-buntot sa akin.
"Hey, it's too early pa para umuwi, come'on" sabi pa niya, tsk. Feeling close ah.
Naghihintay ako ngayon dito sa labas ng taxi nang maramdaman ko na parang nahihilo
ako. Hindi naman ganun kadami ang nainom ko para malasing agad ako ng ganito ah?
Maya-maya lang biglang nanlabo na ang paningin ko at parang umiikot ang buong
paligid, napahawak ako sa poste sa tabi ko, nagulat naman ako nang biglang
hinawakan ako nung bakulaw na yon.
"Okay ka lang?" narinig kong sabi niya, pero parang Ow-key-----ka-----laaaang? yung
dating sa'kin dahil sa hilo ko.hindi ko maintindihan, parang nag-slow motion ang
buong paligid at naramdaman ko na lamang na bumagsak ako sa sahig. Pagmulat ko ng
mata, may isang lalaking naka-blue ang sumuntok kay bakulaw, at yun na ang huli
kong natatandaan dahil biglang dumilim na ang aking paningin.
Ughh... ang sakit ng ulo ko.
Pagmulat ko ng mata, sobrang liwanag ng buong paligid. Dahan-dahan akong bumangon

sa pagkakahiga at ilang segundo lang na-realize ko na nasa sariling kwarto ko ako
ngayon sa Manila. Teka! Nasa Manila na kami?
"Daddy! Gising na si ate!" narinig kong sigaw ni Emily na nakatayo ngayon sa

pintuan
ng kwarto ko. Tapos tumakbo siya pababa ng hagdan. Pagtingin ko sa phone ko, maaga
pa naman pero...
FEBRUARY 29 NA!
Huh? Birthday ko na? parang kagabi lang feb 27 pa lang ah.
"Are you alright?" narinig kong tanong ni daddy siya naman ngayon ang nakatayo sa
pintuan nasa tabi niya si Jenny at Emily. Seryoso na naman yung mga mukha nila para
silang judge na handa na akong hatulan, Ano na naman kayang kasalanan ko?
Waahhh!
"Naalala mo na?" sabi ni Jenny habang naka-pamewang pa.
"A-ang huli kong natatandaan naghihintay ako ng taxi sa labas ng Yolo's tapos...
tapos may stranger na kumakausap sa'kin, tapos----" ughhh hindi ko maalala yung
sunod na nangyare? Nakasakay ba ko ng taxi tapos nakatulog?
"Carmela Isabella!" sigaw ni daddy, galit na siya. Napayuko na lang ako, tsk, dapat
kasi hindi na lang ako tumakas eh. "Alam mo bang muntik ka ng mapahamak dahil diyan
sa mga kalokohan mo?!" dagdag pa niya. kamukha ni Harry Potter si dad kapag maamo
ang mukha niya pero pag nagagalit siya kamukha niya si the hulk.
Parang biglang bumigat ang dibdib ko, "Hindi ko naman po sinasadya eh" sagot ko,
namula ang buong mukha ni daddy hindi niya siguro inaasahan na sasagot ako. "From
now on, Hindi na kita papayagan mag-party kung saan-saan!" sigaw niya pa.
"Daaaaad" angal ko pero nag-walk out na siya, binato ko na lang yung unan na hawak
ko sa pader dahil sa sobrang inis. Arghhhhh!
"Buti na lang may lalaking nagligtas sayo ate, kung hindi baka na-rape ka na
ngayon" sabi ni Jenny, nakaupo na siya ngayon sa kama ko.
"Huh? What do you mean?" hindi ko maintindihan,
naguguluhan ako.
"Tumawag yung mga pulis sa bahay ni lola, nasa presinto ka daw at walang malay buti
na lang may mga id ka sa wallet mo at nakita din nila doon yung calling card ni
dad, may lalaking naghatid daw sayo doon kasama yung lalaking balak mang-rape sayo,
hindi nga makapaniwala si daddy kasi akala niya nasa kwarto ka lang, pagpunta namin
sa presinto, nakakulong na yung suspek, modus daw nung suspek na alyas Paolo na
lagyan ng pampatulog yung drinks ng babaeng bibiktimahin niya sa bar, buti na lang
may nakakita sayo at nakakilala kay Paolo nung natumba ka sa kalsada" paliwanag ni
Jenny, umupo na din si Emily sa tabi ng kama ko. sobrang lakas ng kabog ng dibdib
ko, all of a sudden hindi ko alam na only seconds away to death ako nung mga oras
na yun.
bigla kong naalala yung kwento ni Lola Carmina about dun sa babaeng nasa painting
na kamukhang-kamukha ko na namatay nung 20 years old siya. Gosh! hindi kaya sign na
yun na mamamatay din ako---Teka! 20 years na ko ngayong araw dahil bday ko na!
Waaahh!
"kaya nagbyahe agad tayo pabalik dito sa Manila kahapon kasi baka sundan ka nung
rapist, nakapag-piyansa siya nung umaga, hindi mo rin naman namalayan ung byahe
kasi 24 hrs ang effect nung sleeping drug na nilagay sa drinks mo and sabi naman
nung doctor sa hospital na pinagdalhan namin sayo okay naman daw yung health mo,
sleeping pills lang daw naman yun" sabi naman ni Emily.
Napatulala lang ako, hindi ako makapaniwala na muntik na pala akong mamatay at
marape nung isang gabi dahil sa pagtakas ko. Naalala ko na, siguro pasimpleng
nilagay nung bakulaw na Paolo ung pamapatulog sa drinks
ko habang dinedeadma ko siya, kaya pala bigla akong nahilo. Naalala ko din nung
bumagsak na ako sa kalsada, may naaninag akong lalaki na sumuntok dun sa kaniya.
"U'hm... nasaan na yung lalaking nagligtas sa akin?" tanong ko, syempre gusto ko
siyang pasalamatan.
"Hindi naman namin siya naabutan sa presinto, pero sabi nung mga pulis nag-iwan daw
ng pangalan at contact number yung nagligtas sayo" sabi ni Jenny tapos may inabot
siyang papel sa akin.
John
0906732****
Seryoso John lang talaga name niya? Wala siyang last name?
"Wait ate, ano to? Nangongolekta ka na din ng mga old things?" sabi ni Emily habang
nandidiri hawakan yung lumang diary na nasa gilid ng kama ko. Whuut? iniwan ko yan
sa kwarto dun sa bahay ni lola Carmina ah,
oh! baka piandala ni Lola Carmina kay dad bago kami umalis?
Kinuha ko na sa kamay niya yung diary at nilagay iyon sa pinakababang drawer ko.
Wala akong balak basahin yun. baka magka-asthma pa ko sa kapal ng alikabok ng diary
na yun. tatawagan ko na muna ngayon si John para makapagpasalamat pero bago ko pa
man ma-dial yung number niya, biglang nag-ring ang phone ko, tumatawag si Pat, yung
leader namin sa group project sa Philippine History.
"May oral presentation tayo later, biglaan kasi sabi ni Prof. Hermios" sabi ni Pat,
nandito kaming magkakagrupo ngayon sa bon chon dito sa UST. Kailangan ko pa tuloy
basahin yung article namin about sa Philippine History of well-known family.
"See you later girls, we can do this!" cheer up pa ni Pat, at naghiwalay-hiwalay na

kami, mamayang 3 pm pa naman yung class namin sa Phil
Hist kaya pupunta muna ako ngayon sa library para maghanda ng mga isasagot sa mga
batikos ni Prof. Hermios mamaya. gusto ko na ngayon matapos ang course ko para pag
pinamana na sa'kin ni lola yung mansion kayang-kaya ko na imanage yun at gagawin
kong hotel.
Naghahanap ako ngayon ng related na libro dito sa library about sa article namin.
Pero nagulat ako kasi biglang may sumulpot sa likuran ko. Si James.
"Hi babe" bati niya habang nakangiti ng todo, in-erapan ko na lang siya at
pinagpatuloy ang paghahanap ko ng libro dito sa mga shelves. "Sungit mo naman, na-
miss lang kita" sabi pa niya. Siguradong makakarating na naman to kay Shae pag may
nakakita samin.
"are you free later? Let's have some dinner" sabi pa niya, wala akong balak
pansinin siya. Busy ako ngayon. "same place like before, in Mang Rauls barbecue
house" dagdag pa niya. Bigla akong napatigil, naalala ko doon kami lagi kumakain
noon, paborito naming kainan yun, at doon kami unang nagkakilala.
"I'm sorry, may gagawin pa ako mamaya, kay Shae ka na lang magpasama" sagot ko,
nakatalikod pa din ako sa kaniya, bakit ba ayaw niya ako tigilan? Hindi niya ba
magets na gusto ko na ng tahimik na buhay.
"Pero hindi naman si Shae ang may Birthday ngayon eh" narinig kong sabi pa niya,
bigla akong napalingon sa kaniya. Nakangiti siya sa akin ngayon, yung ngiting
tagumpay na lagi niyang ginagawa pag masaya siya 4 years ago.
Magsasalita na sana ako kaso biglang may pamilyar na bagay ang pumukas sa mga mata
ko, nakita ko yung lumang diary na nakalagay sa shelves sa likod ni James.
"So, are you in later?" narinig kong sabi pa niya,
pero hindi ko na napansin dahil hindi ako makapaniwala na nandito ngayon yung
lumang diary na nilagay ko sa drawer sa kwarto ko. Paano napunta yun dito?
Inabot ko na yung diary at hindi nga ako nagkakamali, itong-ito nga yun. teka! Baka
may kopya yung library namin ng diary ni Carmelita? Tss. Imposible, ano yun na-
publish nationwide?
"Anong gagawin mo dyan? Seryoso, bulok na ata yan eh " natatawa sabi ni James,
naweweirduhan na siguro siya sa akin ngayon. Kahit ako naweweirduhan din sa sarili
ko at sa nararamdaman kong kaba ngayon, parang may masamang mangyayari.
Napatingin ako sa bintana sa labas ng library, medyo makulimlim yung langit at ang
lakas ng hangin, nagliliparan yung mga dahon sa labas. "May bagyo ba ngayon? Wag
naman sana may importante pa kong gagawin mamaya eh" sabi pa niya.
Waahh! Teka!
Nagulat ako nang biglang may matandang babae na nakaitim at may suot din na itim na
belo ang umagaw sa lumang diary ni Carmelita na hawak ko. kulay gray na ang
kaniyang buhok, medyo maliit ang kaniyang mata, medyo may katabaan siya at maputi
rin ang kaniyang balat. Tiningnan niya ako ng masama. Nakakatakot!
"U'hm... Lola sa'kin po-----"hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi bigla

siyang nagsalita.
"Hindi sa iyo ang diary na ito, hindi mo kwento ito, at kailanman hinding-hindi ito
mapapasayo" seryoso niyang sabi tapos naglakad siya papunta sa exit ng library.
Hindi ko alam pero parang may nagudyok sa akin na sundan ko yung matandang nakaitim
para kunin yung diary sa kaniya, agad akong tumakbo papunta sa exit, pero pinigilan
ako nung guard, nasa sa akin pa kasi
yung id pass kailangan ko pang ibalik sa counter. Nakalabas na ng exit si lola,

kaya dali-dali akong tumakbo papunta sa counter, pero hinahabol din ako ni James.
"Carms! So ano na? tuloy na tayo mamaya?" hinihingal niyang tanong, pero wagas pa
din siyang nakangiti. Um-oo na lang ako para matapos na, nagmamadali din kasi ako,
hahabulin ko pa yung matanda. "Susunduin kita mamayang 5 pm ah, I'll call you"
habol pa niya, um-oo na lang ulit ako sabay takbo papalabas ng library.
Ang daming tao sa hallway na naglalakad ngayon, saktong labasan na din ng mga
klase. Nagpalingon-lingon ako at nakita kong naglalakad yung matandanag nakaitim sa
hallway. Medyo malayo na siya sa akin kaya binilisan ko ang pagtakbo pero maingat
pa din kasi andaming naglalakad papasalubong, may mga ilang tao din akong nabangga,
hindi na ako nag-sorry wala akong panahon pa, and never naman talaga ako nag-sorry
kahit kanino.
"Excuse me, Lola!" sigaw ko, pero hindi pa din lumilingon yung matanda. Lumiko na
siya ngayon sa kaliwa, at mas lalo pang dumami ang taong papasalubong kaya mas
nahirapan ako. "Wait, sandali lang po!" sigaw ko pa ulit, pinagtitinginan na ako
ngayon ng mga tao, nagtataka siguro sila kasi hindi naman to airport kung saan may
naghahabol ng flight o ng lover na aalis.
Pagliko ko sa kaliwang hallway nabangga ko si Shae. "Ouch! CARMELA! ANO BA?!

NANANADYA KA BA?" sigaw niya dahilan para mapalingon lahat ng tao doon sa hallway
at pagtinginan kami. "GANYAN KA NAMAN LAGI CARMELA EH, HINDI MO INIISIP NA MAY
NASASAKTAN NG IBANG TAO DAHIL YUNG GUSTO MO LANG LAGI ANG NASUSUNOD" sigaw pa niya,
gumagawa
na naman siya ng eksena at humuhugot pa siya.
"ANO? WALA KANG MASABI KASI ALAM MONG KASALANAN MO NAMAN LAHAT!" dagdag pa niya,
nagsimula namang mag-bulong-bulungan yung mga tao sa paligid. Nakita kong pababa na
yung matandang babae sa hagdan. Hahabulin ko na sana siya kaya lang biglang
hinawakan ni Shae yung braso ko para pigilan ako.
"Bitawan mo nga ko!" reklamo ko naman pero mas lalo niyang hinigpitan ang
pagkakahawak sa akin. Pero dahil mas malakas ako sa kaniya nagawa kong makawala sa
kapit niya. Tiningnan ko na lang siya ng masama bago tumalikod at sundan muli yung
matanda.
"TATAKAS KA NA NAMAN, LAGI MO NA LANG TINATAKASAN ANG PROBLEMA CARMELA! WALA KA PA
RING PINAGBAGO AFTER 4 YEARS" narinig kong sigaw niya pa. hindi ko na lang siya
pinansin pinagpatuloy ko pa din ang pagtakbo para haublin yung matanda at para
makalayo sa kaniya, malayo sa mga salitang nagbabalik sa akin sa nakaraan. Hindi ko
namalayan na may luha nang pumatak sa mga mata ko, at wala na akong pakialam kahit
pagtinginan man ako ng mga tao ngayon sa paligid ko.
natanaw ko namang nakababa na ng hagdan at naglalakad na papalabas ng campus yung

matandang babae naka-itim habang yakap-yakap yung lumang diary.
buti na lang wala ng masyadong students sa baba kaya nakatakbo ako ng mabilis
papunta dun sa matandang babae. nagulat ako nang bigla siyang tumigil sa tapat ng
Arch of the century.
agad naman akong tumakbo papalapit sa kaniya at kinalabit siya. "U'hmm... Lola, p-
pwede ko bang m-makuha yung diary?" hinihingal kong tanong at medyo naiiyak na,
nag-faflashback kasi sa akin ngayon yung mga sinabi ni Shae.
Si Shae na dati kong bestfriend.
Lumingon sa akin yung matandang nakaitim, yakap-yakap niya ngayon yung diary.
"Hija, hindi mo ito pwede makuha, meron nang may-ari nito...pero pwede ko tong
ipahiram sayo kahit sandali" sabi niya nakangiti na siya ngayon, parang may kakaiba
sa ngiti niya, parang may hiwaga sa likod ng mga ngiting iyon.
"Magagalit po ang lola ko pag nawala ko yung diary na yan" paliwanag ko pa,
pinunasan ko na ang luha ko. Pinagtitinginan na din kasi ako ng mga tao. baka
atakihin sa puso si lola Carmina pag nalaman niyang nawala ko yung diary, halos
four generations na din ang pinagpasahan nun para iwala ko lang ng ganun-ganun.
"Wag ka mag-alala, hindi siya magagalit, alam na niya ang nakatakdang mangyari"
sabi pa niya habang nakangiti pa din, inabot na sa'kin nung matanda yung diary pero
nung kukunin ko na agad niyang niyakap ulit yung diary. tapos tumitig siya ng
diretso sa mga mata ko at dahan-dahang humakbang papaatras.
Omg! dadaan siya ngayon sa Arch of the Centuries!
"Wait lang, bawal dumaan---Anyway para sa'ming mga students lang naman yung myth"
sabi ko pa, may kasabihan kasi na kapag dumaan ka daw sa Arch of the Centuries
habang nag-aaral ka pa eh hindi ka daw makaka-graduate.
nakatitig pa rin sa'kin ng mabuti yung matandang babae habang unti-unti siyang
humahakbang paatras at padaan sa Arch of the Centuries.
"Ang pag-iibigan ninyo ay muling maisusulat sa araw ng ikaapat na pagkakataon"

dagdag pa niya, huh? teka! parang narinig or nabasa ko na yung phrase na yun
somewhere...
Ah! yun yung nakasulat sa front page ng lumang diary!
"at ngayon ang araw
na iyon" dagdag pa niya. at tuluyan na siyang dumaan sa Arch of the Centuries,

nagulat naman ako kasi bigla siyang nawala.
OHMAYGASH!
MINUMULTO NA BA KO?! WAAAHH!

tatakbo na lang sana ako papalayo kaya lang napansin ko yung lumang diary na naiwan
sa sahig sa ilalim ng Arch of The Centuries.
My gosh! kailangan kong kunin yun! magagalit sa'kin si lola Carmina kapag di ko
nabalik sa kaniya ng maayos yung diary na yun!
haays pero nasa ilalim siya ngayon ng Arko, Hmm... sabagay di naman ako dadaan sa
Arch of the Centuries eh, dadamputin ko lang yung diary na nasa ilalim nito.
hindi ko alam pero sobrang lakas ng kabog ng dibdib ko at parang ang bigat ng
pakiramdam ko habang dahan-dahang naglalakad papalapit dun sa diary na nasa sahig
ngayon.
dinampot ko na yung diary at napahinga ng maluwag, ipapa-LBC ko na to mamaya

pabalik kay lola Carmina baka mawala ko pa to haays.
pero nagulat ako pagtalikod ko nang biglang makita ko yung matandang babae na
nakatayo ngayon sa likod ko. Waahhh!
Pano siya napunta sa likuran ko? waahh!
"G-galing kayo dun... d-diba?" gulat kong tanong sabay turo sa Arch of the
Centuries na nasa likod ko.
"Oo... pero hindi ako aalis ng hindi ka kasama" sagot niya sabay tulak sa'kin
dahilan para matumba at nakalagpas ako sa pagitan ng Arko.
Ouch!
nasubsob yung pisngi ko sa sahig. at Naramdaman kong may dugong lumabas sa ilong
ko, nag-nonose bleed ako. Dahan-dahan akong tumayo pero nagulat ako nang marealize
ko na...
NAG-IBA NA ANG BUONG PALIGID.
Nasa UST pa din ako, pero bakit parang kakaiba ang lahat? Karamihan sa nakikita ko
puro lalaki na naka-suot ng puting polo na may mahahabang manggas at may mga
sombrero. Parang kasuotan noong panahon ni Jose Rizal.
"Binibini, ayos ka lang? anong nangyari sa iyo?" nag-aalalang tanong sa akin nung
isang babaeng naka-suot ng pang-madre, may 20 ding babae ang nasa likod niya pero
nakasuot sila ng baro't saya na kulay puti, yung katulad ng suot ni Maria Clara.
Nanlaki ang mga mata ko nang marealize ko na nakasuot din ako ng baro't saya na
puti katulad nila. WAAAAHHHHHH!!!
"Tayo'y humayo na, malapit ng magsimula ang misa" sabi nung madre na umalalay sa
akin. Naguguluhan ako, anong nangyayare? Nananaginip lang ba ako?
Bigla akong natawa. Whew! Grabe! Siguro pinagtitripan lang ako ng mga ka-
schoolmates ko, naalala ko kasi mahilig sila sa mga pranks. "Tsk. Wag niyo na nga
ko lokohin duhh! Lumang style na yan, don't fool me or else----" hindi ko na
natuloy pa yung sasabihin ko kasi nakatitig lang silang lahat sa akin, parang
confuse na confuse sila.
"Saan mo natutunan ang linggwaheng iyan? Hindi itinuturo dito ang wikang Ingles"
sabi nung madreng katabi ko na matangkad, payat at may matatalim na mata.
Napatulala naman ako, ano bang pinagsasabi nila? Naka-drugs ba ng mga to?
"Ipagpaumanhin niyo po guro, dahil kulang po sa tulog at nasobrahan po sa pag-aaral

kagabi si Carmelita kaya po masama ang pakiramdam niya" sabi nung isang babae may
mapupungay na mata at maputing balat naka-baro't saya din na puti at may bulaklak
sa buhok.
WHUUUT?
AKO SI CARMELITA? YUNG BABAENG KAMUKHANG-KAMUKHA KO NA NASA PAINTING!
SO IBIG SABIHIN...
NANDITO AKO NGAYON SA PANAHON NILA?!
SA TAONG 1892.
nababaliw na ata ako. WAAAHHH!
=================
Kabanata 3
[Kabanata 3]
IMPOSIBLE!
ANONG NANGYAYARI?
"Magpahinga ka na muna sa iyong silid, Binibining Montecarlos" sabi nung madre,

natulala na lang ako. Hindi ako sanay sa apelyidong Montecarlos kahit pa laging
binibida noon ni lola Carmina yung mga nagawa ng Montecarlos family sa bayan ng San
Alfonso. Sinabi din niya noon na sayang daw kasi hindi nagkaroon ng anak na lalaki
sina Don Alejandro at Donya Soledad Montecarlos para nagpatuloy ang pagsalin ng
apelyido nila.
Parang tumigil ang pag-ikot ng mundo ko. Hindi pwede to, Imposibleng mangyare to!
"Mauna na kayo sa simbahan, ihahatid ko na muna si Carmelita sa kanyang silid"

dagdag pa niya. Biglang tumunog yung kampana, at biglang lumamig ang buong paligid,
paglingon ko nakita ko yung matandang nakaitim na nakatayo sa ilalim ng malaking
puno, hawak pa din niya yung lumang diary at nakangiti siya sa akin ngayon,
Kailangan ko siyang makausap, kailangan kong makabalik sa taong 2016. Teka! Baka
nababaliw lang ako.
Omg! napalingon ako sa Arch of The Centuries at nagulat ako na nasa ibang lugar na
ko. Waahh! naalala ko yung history ng school, nasa Intramuros ang UST, kasi ang
Intramuros ang tinaguriang Walled City of Manila noong unang panahon bago ito
nasira dahil sa World War II.
1927 nag-transfer ang UST sa Espanya Blvd. Sampaloc Manila. pero nasa year 1892 pa
ako... so ibig sabihin nasa intramuros pa ang UST. Omg!
Nakita kong tumalikod na yung matandang babae at nagsimula na siyang maglakad ulit
papalayo, Hindee! Tatakasan
na naman niya ako!
"Sandali laaaaang!" sigaw ko sabay takbo papunta sa kaniya, hinawakan ko ang

magkabilang dulo ng palda ko na sobrang haba na hanggang talampakan para makatakbo
ng maayos.
"Carmelitaaaa! Bumalik ka rito! Ano bang ginagawa mo?" narinig kong sigaw nung
madre, pero wala akong pake, kailangan kong mahabol yung matandang babae.
"Tabeeeee!" sigaw ko sa mga lalaking nakabarong na nakakasalubong ko at nakaharang

sa daan. wala na akong pakialam kung anong isipin nila kahit mukha na akong zombie
at palengkera dito.
"Wait! Lola hintayin mo ko-----" hindi ko na natapos pa ang sasabihin ko kasi

biglang may kumakaripas na karwahe ang papasalubong sa akin ngayon at sa ilang
segundo lang mababangga na ako.
Pero nagulat ako nang biglang may yumakap sa akin at natumba kami sa gilid.
Naramdaman kong tumama yung ulo ko sa kalsada, at ang huli kong natatandaan ay may
lalaking nasa ibabaw ko ngayon, nagsasalita siya pero hindi ko marinig at unti-unti
nang dumilim ang paningin ko hanggang sa tuluyan nang naglaho ang lahat.
A-aray!
Pagmulat ko ng mata, wala akong makita, ang dilim ng buong paligid. Teka! BULAG NA
BA AKO! WAAAAAHH!
"Waahhh! Tulong, wala akong makita! Hindi ako pwede mabulaaag" naiiyak na ako, ano
bang nangyayare? Hindi naman ako madaling umiyak dati ah.
"Ssshh.. Carmelita, wag kang mag-alala nandito lang ako sa tabi mo" narinig kong
may nagsalita mula sa gilid ko, at ilang sandali lang medyo lumiwanag na ang
paligid, Whew! Hindi naman pala ako nabulag. Teka! Bakit ang dilim? Brownout ba
dito?
Naaninag ko sa
gilid ko ang isang babaeng naka-suot pang madre dahil inilapit niya yung lampara na
dala niya sa gilid ko, maputi at maganda siya, bilugan ang kaniyang mga mata at ang
hahaba ng pilik-mata niya, matangos din ang ilong niya at maputi ang kaniyang
balat. Wait, pano pala ako napunta dito?
"Ano bang nangyari sa iyo? Masama daw ang pakiramdam mo sabi ni Helena" sabi pa
niya, napaisip ako ng malalim, naalala ko na nakita ko pa yung matandang babaeng
nakaitim na nagdala sa akin dito, hinabol ko siya pero muntikan na ko mabangga nung
karwahe, buti na lang may... nagligtas sa'kin.
Oo tama! May lalaking nagligtas sa'kin pero hindi ko masyado matandaan yung mukha
niya.
"Nagpadala na ako ng sulat kay ina at ama kanina, siguradong pauuwiin ka nila sa
bahay" dagdag pa niya, napakunot naman ang noo ko. Nasaan ba ko? Hindi ba to bahay?
And sinong ama at ina? Teka! Hindi kaya...
"M-magkapatid tayo?" gulat kong tanong, kahit siya nagulat din tapos natawa. "Oo
naman, ano bang pinagsasabi mo Carmeilta? Ako to si Josefina" sabi pa niya, halata
sa mukha niya na naweweirduhan siya sa'kin.
O M G!
SO HINDI TALAGA TO PANAGINIP?!
"Ano bang nangyari sayo? sabi ni madam Olivia, bumisita lang daw kayo sa
Unibersidad de Santo Tomas at habang naglalakad kayo bigla kang nahilo at nadapa sa
tapat ng arko" sabi pa ni Josefina. Omg! Omg! Omg!
anong nahilo? may tumulak kaya sa'kin papunta dito! waahh!
"A-ano bang lugar to?" Gosh! parang mahihimatay ako dahil sa mga nalalaman ko huhu.
"Nandito tayo sa dormitoryo natin"
nagtataka niyang sagot. Gosh! hindi ako makapaniwala na nasa tapat ko ngayon si
Josefina na kapatid ni Maria na naging madre.
"I mean---Ah! ang ibig kong sabihin nasaan tayo?" my gosh. naiiyak na ko,
pakiramdam ko hindi ako bagay dito huhu.
"Dito sa Colegio de Santa Isabel" sagot niya. Whuuut?
Oh gosh! may lecture noon si Prof. Hermios about sa mga old schools and
universities sa Manila, and nasa Intramuros din yung Santa Isabel College, ang
kilalang school ng mga kababaihan. Waahh!
Napasigaw na lang ako, "Waahh! Daddy Heeeelp meee!" hindi ko alam pero yun ang
unang salitang lumabas sa bibig ko, pag may problema ako si daddy lagi yung
gumagawa ng paraan para masolve ang mga problems ko, pero ngayon wala siya dito,
Paano naaa?!
"Carmelita, Anong nangyayare sayo?" napatayo sa gulat yung madre sa tabi ko, Ayy
siya pala yung kapatid ko, nang marealize ko yun mas lalo akong napasigaw sa inis.
"Waahhh! Ayoko na ditoo!" sigaw ko pa tapos bumangon na ako, medyo nahihilo pa ko
pero wala akong pakialam, nakita kong bukas yung isang bintana dito sa kwarto kaya
dali-dali ako tumakbo papunta dun, pero hinawakan ako ni Josefina "Carmelita!"
pagpigil niya pa.
Pero agad akong kumalas sa pagkakahawak niya. Pagdungaw ko sa bintana, nasa 3rd
floor pala kami, naisip ko na tumalon doon baka sakaling paggising ko makabalik na
ko sa panahon ko.
Sinampa ko na yung isa kong paa, "Carmelita! Bumaba ka diyan!" narinig kong sigaw
pa ni Josefina, maya-maya lang dumating na rin yung iba pang madre, lahat sila nag-
sisign of the cross at nagdadasal ng ave maria.
"Diyos ko, ingatan niyo po ang batang ito, Carmelita hija bumaba ka na diyan"
narinig kong sabi nung isang madre, siya yung madreng umalalay sa'kin kanina.
"Hindi ako si Carmelita, kaya pwede ba tigilan niyo na ko, mind your own business
duhh" sigaw ko pa, Mas lalo silang napasigaw, isinampa ko na yung isa ko pang paa
pero nagulat ako nang biglang may humatak sa'kin pabalik, bumagsak ako sa sahig sa
kwarto. "Lumayas ka demonyo!" sigaw nung madreng humila sa'kin sabay sampal sa
mukha ko. Ouch!
"HOW DARE YOU!" sigaw ko naman babangon na sana ako para resbakan siya kaya lang
biglang hinawakan ako nung iba pang madre sa magkabilang kamay at paa. Waahh!
"Lumayas kang demonyo ka sa katawan ng aming kapatid!" sigaw pa nung madre na nasa
ibabaw ko tapos sinampal ako ng tatlong beses. ARAY! GRABEEE!
at dahil sa pinagagawa nila mas lalo akong napasigaw sa inis at nagpupumiglas. My
Gosh! baka matanggal yung kamay at paa ko sa pagkakahila nila sa'kin ngayon huhu!
"Ave maria napupuno ka ng grasya---" hindi na nila natapos pa yung pagdadasal nila
nang biglang may isang matandang babaeng pumasok sa kwarto, lahat sila napatigil at
napayuko.
Teka! Siya yung matandang babaeng kumuha sa lumang diary at hinabol ko sa school!
Siya din ang dahilan kung bakit ako nandito!
"Bitawan niyo siya" utos niya. agad naman silang napatigil at gulat na napalingon
dun sa matandang madre. Agad naman nila akong binitiwan dahilan para bumagsak yung
buong katawan ko sa sahig. Awtsuu! hindi man lang nila ako nilapag ng dahan-dahan
huhu!
"Pero madame Olivia, nasasapian
po siya ng masamang demonyo" paliwanag nung madreng sumampal sa'kin.
Whuut? Adik ba sila? Mukha ba kong nasasapian? Ughhh!
"Paano mo naman nasabi? Natasha" tanong ni madame Olivia, seryoso at mataray na ang
itsura niya ngayon.
"Nagsasalita po siya ng ibang linggwahe at balak niya pong tumalon sa bintana para
patayin ang katawan ni Carmelita" sagot ni Natasha habang nakayuko at nakaluhod,
lahat sila ngayon ay napaluhod din.
"At sinabi din po niyang hindi siya si Carmelita" dagdag pa nung isang madre,
napatahimik naman si madame Olivia, napatingin siya sa'kin, tapos lumingon din siya
kay Josefina na nakaluhod din sa tabi niya.
"Totoo ba ng lahat ng ito Josefina? na may kakaibang nangyayari sa kapatid mo?"

tanong ni madame Olivia.
"Opo, inang madre" sagot naman ni Josefina at napayuko siya.
"Helena, may kakaiba na bang kinikilos si Carmelita noon pa man?" narinig kong
tanong naman ni Natasha dun sa isang madre na nasa tabi ni Josefina. "Wala naman,
matagal ko ng kilala si Carmelita at kailanman ay hindi siya nagkaganyan" sagot ni
Helena kay Natasha. si Helena yung babaeng tumawag sa'kin ng Carmelita kanina kaya
ko narealize na hindi pala joke ang lahat.
napatahimik naman ang lahat at nakayuko sa sila kay madam Olivia. ilang sandali pa,
tiningnan ako ng matalim ni madam Olivia at naglakad siya papalapit sa'kin.
Magsasalita sana ako kaso bigla niya din akong sinampal. WHUUUT?
"Ouch! What's wrong---" hindi ko na naman natapos yung sasabihin ko kasi sinampal
na naman niya ako ng malakas sa kabilang pisngi! MY GOODNESS!
"Iwan niyo muna kami" utos
ni madame Olivia sa iba pang madre na nandito ngayon sa loob ng kwarto.

"pero madame Olivia, delikado po ang gagawin niyo" sabi pa ni Natasha, kaya lang
hindi na siya naka-react pa kasi tiningnan na sila ni madame Olivia ng masama.
Dali-dali silang lahat lumabas ng kwarto at isinara ang pinto.
Inabot naman ni madame Olivia yung kamay niya para tulungan akong bumangon, pero
bumangon na lang ako mag-isa hindi ko naman kailangan ng tulong ng iba. "Ano bang
nangyayari? Una ninakaw mo yung lumang diary tapos dinala mo ko dito tapos ngayon
sinasabi nilang sinasaniban ako, I WANNA GO HOME NA!" reklamo ko pa, beastmode na
ko.
Tinitigan lang ako ni madame Olivia mula ulo hanggang paa. "Una sa lahat hindi ko
ninakaw yung diary ibabalik ko iyon sa may ari, pangalawa hindi ako ang nagdala
sayo dito at pangatlo ikaw ang may kasalanan kung bakit inakala nilang sinapian ka
ng demonyo" mahinahong paliwanag ni madame Olivia, napakunot naman ang noo ko.
"Okay... Fine, Gusto ko ng umuwi! Paano ba ko makakabalik sa panahon ko?" tanong

ko, napangiti naman si madame Olivia, yung ngiting creepy.
"Walang ibang daan pabalik sa panahon mo kundi ang matapos mo ang misyon mo dito"
paliwanag pa niya, huh? What? Ano daw?
"Kailangan mong pigilan ang tadhana, kailangan mong baguhin ang nakasulat dito"
sabi pa niya sabay abot nung lumang diary. "hindi kayo dapat magkatuluyan ni
Juanito, kailangan mong pigilan na mahulog ang loob niya sayo at hindi ka rin
maaaring umibig sa kaniya nang sa ganon hindi siya mamatay sa araw ng inyong kasal"
sabi pa niya, naalala ko yung kwento ni lola carmina,
pinatay daw si Juanito sa araw mismo ng kasal nila ni Carmelita tapos after 1 week
nagpakalunod naman si Carmelita.
Tsk. Bakit ba kasi nagpapakamatay sila pag na-broken hearted?! nadamay pa tuloy
ako.
"Pano kung ayoko? Sasabihin ko sa lahat ang totoo na hindi ako si Carmelita at
galing ako sa future" sagot ko, sabay crossed arms. Ganito ko din tarayan si Shae,
kung siya ang kausap ko ngayon siguradong sasabog na yun sa galit.
"Sige, ikaw bahala, tingnan natin kung maniwala sila sayo, dalawa lang ang
posibleng mangyari sayo, una pagkamalan kang nasasaniban at ipatapon sa isang isla
o kaya naman pagkamalan ka nilang baliw at ipatapon sa kulungan ng mga baliw"
nakangiti niyang sabi, Whuut? Bakit walang magandang choice?
"at isa pa hindi ka na makakabalik sa panahon mo pag nangyari iyon" dagdag pa niya.
Napahinga na lang ako ng malalim. Nakakainis naman wala pala akong choice eh!
"Kunin mo na'to, ikaw na ang may ari niyan ngayon" sabi pa niya, kinuha ko na sa
kamay niya yung lumang diary at binuklat iyon, Ang pag-iibigan natin ay muling
maisusulat sa araw ng ikaapat na pagkakataon yun lang yung nakasulat sa front page
and the rest wala ng nakasulat, pinagtitripan niya ata ako eh.
teka!
binasa ko ulit yung nakasulat sa front page Ang pag-iibigan natin ay muling
maisusulat sa araw ng ikaapat na pagkakataon
Every 4 years lang nagkakaroon ng 29th of February, at ako ang pang-apat na
generation na hinango sa pangalan ni Carmelita. una si Carmen, pangalawa si lola
Carmina, pangatlo si mommy Carmenia at pang-apat... ako si Carmela.
bigla akong kinilabutan, naalala ko tuloy yung sinabi ni lola Carmina noong isang
gabi na hindi lang nagkataon ang lahat at may dahilan kung bakit kamukhang-kamukha
ko yung babaeng nasa painting na si Carmelita na ngayon ay ako na!
"Nasa taong 1891 tayo ngayon... may pitong buwan ka pa upang tapusin ang misyon mo
bago sumapit ang nakatakdang araw" sabi pa ni madam Olivia, Gosh! So ibig sabihin
June 1891 ang buwan na to. at kung may pitong buwan pa ko... ibig sabihin sa
February 1892 matatapos ang mission ko? waahh!
"Sa ngayon wala pang nakasulat diyan kasi hindi mo pa nakikita si Juanito pero
nakita ka na niya" sabi pa niya. napaupo na lang ako sa kama, ayaw pa rin mag-sink
in sa utak ko lahat ng mga pangyayari. "Carmela?" narinig kong sabi pa ni madame
Olivia.
"Nakita na niya ako pero di ko pa siya nakita? Ang labo naman" reklamo ko pa, whew!
wala na kong magagawa nandito na to eh. nawala naman yung ngiti ni madame Olivia,
nauubos na siguro yung pasensya niya sa'kin.
"Iniligtas ka niya sa papasalubong na karwahe kaninang umaga" sabi pa niya, at

dahil dun nanlaki ang mga mata ko. Omaygash!!!
"k-kelan ko siya makikita?" tanong ko, grabe hindi pa rin ako makapaniwala, pag
nakita ko na si Juanito sasabihin ko sa kaniya ang lahat para kahit siguro sa ming
dalawa lang ang secret na'to, ayy tatlo pala kami, alam din ni madame Olivia ang
lahat.
"Ngayon na, papunta na siya dito" sagot ni madame Olivia.
"WHUUUT? AS IN NOW NA TALAGA?" napasigaw ako dahil sa gulat. Bigla namang bumukas
yung pinto, may isang madreng hinihingal, mukhang malayo ang itinakbo niya papunta
dito ah.
"Madame Olivia, nasa ibaba po si Ginoong Juanito Alfonso nais po niyang kamustahin
si Binibining Carmelita" bungad nung madre, nabitawan ko naman yung diary dahil sa
gulat at napanganga ako kulang na lang pasukan ng langaw yung bibig ko.
"Sabihin mo sa ibang araw na lang, hindi maganda ang pakiramdam ni Carmelita

ngayon" utos ni madame Olivia at napatango naman yung madre at umalis.
"Ano? Okay lang ako. Kakausapin ko siya, kailangan ko na siyang makita" reklamo ko,
para akong batang nag-tatantrums.
"Hindi pa pwede, kailangan ko pang ipaliwanag sa iba pang madre na nakakita sa

kadramahan mo kanina na hindi ka sinaniban ng masamang espiritu" paliwanag pa ni
madame Olivia. Napasimangot na lang ako. mukha ba talaga akong sinasapian kanina?
My Gosh!
"Matulog ka na, wag ka magalala malapit na kayo magkita, at gawin mo ng maayos ang
misyon mo" bilin ni madame Olivia tapos umalis na siya. Naiwan na lang ako mag-isa
sa madilim na kwartong yon. Napaupo na lang ako sa kama dahil sa inis. Nakakainis!
Nakakainis! Nakakainis talaga!
"Sige po, maraming salamat po at magandang gabi" narinig ko ang boses ng isang
lalaki mula sa labas. Pagdungaw ko sa bintana, may lalaking bihis na bihis at
nakatayo sa labas at nagmano siya kay madam Olivia bago siya umalis.
So ibig sabihin ang binatang yon si Juanito! hindi ko masyado makita yung itsura
niya kasi nakasumbrero siya.
"Ma-iingat ka hijo" sabi pa ni madame Olivia tapos pumasok na siya sa loob. At

nagsimula na maglakad yung binata, buo na ang desisyon ko kailangan ko na siyang
makausap ngayon. Dali-dali akong sumapa sa bintana at
nag-ala spider man sa pagbaba, sanay naman na ako umakyat sa bintana, sa bakod, sa
puno, sa pader at kung saan-saan pa, lagi ko kasing ginagawa yun pag tumatakas ako
sa bahay para pumunta sa mga party.
Medyo nahihirapan ako sa sitwasyon ko ngayon kasi ang haba-haba ng palda ko, bakit
kasi ganito sila magdamit noon eh. buti natitiis nila yung init dito sa pinas. Nung
nasa pangalawang palapag na ako, narinig kong may asong kumakahol sa baba,
kinakahulan ako nung aso! Akala niya siguro magnanakaw ako. Waaahhh!
Daddy!!! Ayoko pa naman sa aso! Takot ako sa aso, naalala ko kasi nung 6 yrs old
ako may tuta noon sila Shae at dinala niya sa bahay tapos hinabol ako nung aso niya
at mula nun na-trauma na ko sa mga aso. kaya wala din kaming aso sa bahay kahit
gustong-gusto ni Emily magpabili ng aso kay daddy.
Waaahhh! Pano na to? Heeeelp!
Maya-maya lang tumahimik na ung aso, anong nangyari dun? Pagdungaw ko sa baba,
nakita kong hawak na siya nung binata kanina... si Juanito.
"Sampaguita huwag kang maingay" narinig kong awat niya dun sa aso habang hinihimas-
himas ito. "Baka mahulog ang akyat-bahay" dagdag pa niya. Ano daw? sinong akyat-
bahay? AKO? aawayin ko sana siya kaya lang nagulat ako nung bigla siyang tumingala
at nagkatinginan kami.
napansin ko agad ang ganda ng mga mata niya, matangos din ang ilong niya, matangkad
siya at maganda ang pangangatawan niya. kitang-kita ko din ang adam's apple niya
kasi nakatingala siya ngayon sa'kin.
parang tumigil ang pag-ikot ng mundo. kasabay ng pag-ihip ng malamig na hangin.

hindi ako kumurap at hindi rin niya inialis yung tingin niya sa'kin. Heto ako
ngayon si Carmela na naging Carmelita Montecarlos ng 1892, nakikipag-titigan sa
lalaking naging dahilan ng pagkadurog ng kaniyang puso at pagkasira ng pag-asa
niyang mabuhay dahil sa pagkamatay ng kaniyang pinakamamahal.
Tumayo siya at naglakad papalapit sa'kin tapos tinaas niya yung kamay niya na
parang sasaluhin ako. Nasa 2nd floor naman na ako kaya hindi na ganon kataas yung
bababain ko.
"Huwag ka mag-alala Binibini, nandito ako para saluhin ka" sabi pa niya sabay
ngiti. napatulala ako sa mga ngiti niya, Gosh!
~Minamasdan kita
Nang hindi mo alam
Pinapangarap kong ikaw ay akin
Mapupulang labi
At matinkad mong ngiti
Umaabot hanggang sa langit~
~Huwag ka lang titingin sa akin
At baka matunaw ang puso kong sabik~
~Sa iyong ngiti ako'y nahuhumaling
At sa tuwing ikaw ay gagalaw
Ang mundo ko'y tumitigil
Para lang sayo
Ang awit ng aking puso
Sana'y mapansin mo rin
Ang lihim kong pagtingin~
Dugdug. Dugdug.
Dear Diary,
Hindi ako naniniwala sa love at first sight,
hindi rin ako naniniwala sa forever,
Mas lalong hindi ako naniniwala sa happy endings.
Pero ngayon isa lang ang sigurado ako,
tinamaan ata ako ng pana ni kupido.
Nagugulumihanan,
Carmela
***********************
Featured Song:
'Ngiti' by Ronnie Liang
https://youtu.be/dOhFQGVcnrs
"Ngiti" by Ronnie Liang
=================
Kabanata 4
[Kabanata 4]
Waaahhh!
Dahil nataranta ako sa mga tingin niya, sa ngiti niya at sa sinabi niya nadulas
tuloy yung paa ko at nahulog ako, sumemplang yung pwet ko sa matigas na semento.
Ouch!
Kainis! Di man lang niya ako sinalo! Bigla namang tumakbo papalayo ung aso. Tsk!
Natakot siguro sa'kin.
"Binibini, ayos ka lang?" narinig kong sabi niya, nasa tabi ko na siya ngayon,
gusto ko sana siyang sigawan at awayin kasi di niya ko nasalo, duling ata to eh,
sayang gwapo pa naman. Hmp!
"Ano bang ginagawa mo sa itaas?" nagtatakang tanong niya, kahit medyo masakit,
pinilit kong tumayo. Pero nung tatayo na ko, nakatitig lang siya sa'kin. gusto ko
sana siyang sagutin na Akyat bahay ako gaya ng sabi mo kanina kaya lang wag na lang
ang sakit ng pwet ko eh.
"Wala kang balak tulungan ako?" pagsusungit ko, buti na lang hindi na tinotopak
tong puso ko kaya nagagawa ko na siyang tarayan ngayon. nagulat naman siya sa
sinabi ko.
"Ngunit binibini, hindi dapat ako magpadalos-dalos hawakan ka" sabi niya pa. Ohh!
Oo nga pala mas conservative pala ang mga tao noong sinaunang panahon. Magsasalita
na sana ko kaya lang bigla namin narinig yung boses ni madame Olivia, at mukhang
papalapit sa'min yung anino niya.
"Dali! Buhatin mo ko!" utos ko kay Juanito pero mas lalong nanlaki yung mga mata
niya.
"Ha? Pero---" angal niya.
"Tsk! Hindi niya ko pwede mahuli, dali dalhin mo ko doon" utos ko pa, halos
pabulong lang yung pag-uusap namin pero parang nakakabingi na dahil sa sobrang
tahimik sa lugar na'to.
Wala nang nagawa si Juanito
kundi sumunod na lang, bakas sa mukha niya na nahihiya siyang ewan. Binuhat na niya
ako, medyo nahirapan pa nga siya eh, ughh. Oo aminado naman ako na medyo mabigat
nga ko.
"Dito! Dito" bulong ko pa sa kaniya, inalapag na niya ako sa isang gilid at nagtago
kami, medyo madilim kaya wala kaming makita, tanging yung lampara lang na hawak ni
Madame Olivia yung nagbibigay liwanag. Nagmasid-masid si madame Olivia at maya-maya
lang umalis na siya.
"Whew! Muntik na tayo dun ah" sabi ko pa, napahawak ako sa puso, medyo madilim na
ngayon tapos ang sakit pa ng pwet ko at mukhang napilay ata ako. Napansin kong
parang nanigas ata si Juanito, hindi ko siya makita pero naririnig ko na humihinga
siya, hawak ko din yung kamay niya na medyo nanlalamig na. hindi naman malamig dito
sa Pilipinas ah.
"Juanito, okay ka lang?" tanong ko tapos mas lalo kong hinigpitan yung hawak sa
kamay niya, nagulat naman ako nung bigla siyang bumitaw sa pagkakahawak ko tapos
umusog siya ng konti papalayo sa akin.
"P-paano mo nalaman ang pangalan ko?" gulat niyang tanong, kahit hindi ko masyado
makita yung itsura niya ngayon, feel ko pa din na tense na tense na siya. Omygash!
kilala na niya siguro ako kasi siya yung nagligtas sakin kanina at kaya nga siya
nandito para kamustahin ako.
"U'hmm... basta mahabang kwento, Juanito makinig ka sa sasabihin ko" panimula ko

tapos hinawakan ko yung mukha niya, gusto kong titigan niya ko sa mata. Tsk! Kung
kaya ko lang mang-hypnotize ng tao eh. Sayang.
kahit pa medyo madilim dito sa paligid, alam kong naaaninag din niya ako.
"S-sandali lang...p-paano
mo nalaman ang pangalan ko?" ulit pa niya, mukhang gulat na gulat at takot na takot
na siya. "Tsk. Ang arte naman neto" pabulong kong sigaw sa kaniya tapos lumayo na
din ako. "narinig ko kanina nung nagpaalam ka kay madame Olivia" palusot ko na
lang.
"Juanito kase, basta kahit anong mangyare wag na wag kang maiinlove sa akin ah!"
sabi ko pa, naaninag ko pa din yung puti ng mga mata niya.
"H-ha? Inlove?" nagtataka niyang tanong. Omg! Oo nga pala, mas sanay magtagalog at
mag-kastila ang mga tao sa panahong ito. "Ahh--- Ang ibig kong sabihin, wag na wag
kang iibig sa'kin" paliwanag ko ulit, seryoso ako pero nagulat ako nung biglang
napakunot yung noo niya at medyo natatawa na siya ngayon.
Napataas naman ang kilay ko, pinagtatawanan niya ba ako?!
"H-hoy! Anong tinatawa-tawa mo diyan?" pagsusungit ko ulit. Naaninag kong tumayo na

siya at pinagpagan niya din yung damit niya. Tatayo din sana ako kaso hindi ko
kaya.
"Binibini, wag mong mamasamain dahil may iba na akong napupusuan" sabi pa niya,
naaninag ko na parang naka-smirk pa siya. Abaaaa!
Whuut? tinurn down niya ko?!
At dahil sa inis napatayo ako, buti na lang madilim ang buong paligid kaya hindi
niya nakita ang reaksyon ng mukha ko dahil sa sakit ng likod at paa ko, napilay nga
ako huhu.
Magsasalita pa sana siya kaya lang biglang may paparating, si madame Olivia ulit.
"Sino ka? Lumabas ka diyan" narinig naming utos ni madame Olivia, papalapit na siya
sa'min "Hindi niya ko pwede makita dito" bulong ko sa kaniya, tiningnan niya pa ako
sa huling pagkakataon saka humakbang papalabas doon sa pinagtataguan
namin at nagpakita siya kay madam Olivia.
"Ginoong Alfonso, ano pong ginagawa niyo diyan?" nagtatakang tanong ni madame
Olivia, napatingin naman sa'kin si Juanito, nakatago pa din ako. "Anong meron
diyan?" tanong pa ulit ni madame Olivia tapos naglakad na siya papalapit sa
pinagtataguan kaso, kaso nagulat ako nang biglang nagsalita si Juanito.
"W-wala po. Hinahanap ko lang si Sampaguita" palusot niya, mukha namang naninawala
si madame Olivia sa kaniya, "Ahh yung aso mo? Nandito siya" sabi ni madame Olivia,
tapos may isang madre ang nagdala kay Juanito ng aso niya. "Tumakbo siya kanina
papunta sa tapat ng pinto, kaya nagtaka kami kung bakit hindi ka niya kasama"
dagdag pa ni madame Olivia.
Aba! Balak siguro ako isumbong nung aso niya. Tsk! Tsk!
"Gabi na, umuwi ka na sa iyong dormitoryo Juanito" narinig kong utos ni madame
Olivia, tumango na lang si Juanito at hinawakan ang kaniyang aso. Kakahol pa sana
yung aso niya para ituro ako pero agad siyang inawat ni Juanito.
Tumingin muna siya sa'kin bago siya tumalikod at umalis na sila ng aso niya. Dapat
siguro mas kinausap ko siya ng maayos huhu.
Kinabukasan, nagising ako dahil sa ingay ni Josefina, nag-iimpake siya. "Magandang

umaga Carmelita, maligo at magbihis ka na" masaya niyang bati sa'kin habang abala
pa din sa paglalagay nung mga damit sa isang bag na gawa sa banig.
"B-bakit? Saan tayo pupunta?" nagtataka kong tanong, nakita kong may benda na yung
pilay ko sa paa at nalagyan na din ng gamot yung likod ko. Teka! Wala akong naalala
na ginamot ko yung pilay ko kagabi, basta pasimple
na lang akong dumaan sa likod at umakyat sa kwartong ito, buti na lang hindi ako
naligaw kasi may mga pangalan yung mga kwarto. nakita ko kagabi sa pinto na tatlo
kaming nag-shashare dito sa kwartong ito, ako, si Josefina at Helena.
siguro natatakot pa sa'kin lumapit ngayon yung isang ka-boardmate namin dahil mukha
akong sinapian talaga kagabi.
"Uuwi na tayo sa San Aflonso, isang linggo pa naman ang bakasyon pero binigyan
naman tayo ng pahintulot ni Madame Olivia na umuwi ng mas maaga dahil nagbigay ng
sulat sila ama at ina, nag-aalala sila sayo tungkol sa nangyari kahapon, hindi na
pinasabi ni madame Olivia na sinapian ka, sabi niya nalulungkot ka lang daw at
gusto mo ng umuwi" paliwanag pa niya, sabay tingin sa'kin. "Ginamot ko na din yung
pilay mo, wag ka mag-alala ako lang ang nakakita sa inyo ni Ginoong Juanito kagabi"
dagdag pa niya. tapos napangiti siya na parang kinikilig.
Nanlaki naman ang mga mata ko, Omaygash! Naka-smirk na kasi siya ngayon, "Teka!
Nagkakamali ka... ano kase---" grabe! Hindi ko alam kung anong sasabihin ko. Mas
lalo namang lumaki yung ngiti ni Josefina.
"Akala ko hindi mo na makakalimutan si Leandro, kaya nga sumama ka sa akin dito sa

kumbento diba" sabi pa niya, napanganga na lang ako. Who's Leandro?
Hindi ko naman matanong sa kaniya kasi baka magtaka siya. "Ang puso nga naman,
hindi mo sigurado kung kalian muli ito titibok sa pangalawang pagkakataon" dagdag
pa niya. Magpapaliwanag pa sana ako na mali yung nakita niya kagabi kaya lang bigla
na siyang umalis na may ngiti pa sa labi.
Tsk. Siguradong aasarin na niya ako sa Juanito na

yun. Noo!
Pagkabangon ko sa kama, biglang pumasok naman sa kwarto si madame Olivia, naka-

poker face pa din siya, "Handa ka na ba? Nandiyan na ang karwahe na maghahatid sa
atin sa daungan" sabi pa niya tapos tiningnan niya ko mula ulo hanggang paa.
"Bilisan mo na, magbihis ka na, paalis na ang barko" dagdag pa niya. oh! so sasama
pala siya sa'min. excited na din siguro siya magbakasyon. itatanong ko sana sa
kaniya kung bakit hindi na lang niya tapusin yung pasukan pero naunahan na niya
ako. "Ayokong guluhin mo ang mga nakatakdang mangyari kaya sasama ako para bantayan
ka" sabi niya. napayuko na lang ako. Hindi ko talaga ma-gets si madame Olivia.
"Akala ko ba ayaw na ayaw mong bumabyahe sakay ng barko" narinig kong sabi ni
Josefina, kakababa lang namin ngayon sa karwahe na naghatid sa amin ngayon dito sa
daungan sa Binondo, Wow! Kasama din namin si madame Olivia, uuwi din siya sa San
Alfonso.
Napanganga na lang ako sa mga nakikita ko. Grabe! Hindi ko akalain na gan'to
kaganda at kalinis ang Manila noon. Nakita ko yung manila city hall, mukhang bagong
gawa pa lang siya, natatanaw ko din yung intramuros sa hindi kalayuan, halos wala
pa kasing matataas na building ngayon dito kaya kitang-kita mo ang buong paligid.
Ang aliwalas ng kalangitan at umaga pa lang ang sisigla na ng mga tao lalo na nung
mga nagtitinda. Wala ding traffic at usok kasi puro karwahe lang ang nasa kalsada,
halos naka-baro't saya din ang mga kababaihan at naka-barong naman ang mga
kalalakihan, naka-damit pang espanyol naman ang iba. Wow! Grabe! Hindi ako
makapaniwala sa
mga nakikita ko.
Ang bongga din ng suot ko ngayon, pinaghalong itim at dilaw na baro't-saya. nung
una nagdadalawang isip pa ko isuot ito kanina bago kami umalis pero wala akong
magagawa hindi pa naman uso yung pantalon or shorts sa panahong to.
Sumakay na kami sa barko, omygash! Ang ganda nung barko, bagong-bago at ang laki na
gawa sa kahoy. Marami ring mga mayayaman at nauna nang nakasakay sa amin. Nasa
itaas na kami ngayon at dumungaw muna ako mula sa ibaba. Gosh! feeling ko ako si
Rose sa Titanic. Nasan na ba si Jack? haha.
Haaays. Kung may phone lang ako ngayon siguradong madaming likes ang makukuha ko sa
mga picture na kukunan ko.
"Magandang umaga Binibining Josefina at Binibining Carmelita Montecarlos, ihahatid

ko po kayo sa inyong mga silid" bati sa amin nung isang lalaki na nasa edad 40 na
din, mahaba yung balbas niya at may isa siyang salamin sa mata. Teka! Bakit isa
lang?
"Maraming salamat Don Buencamino, may sulat po bang pinadala si ama?" tanong ni
Josefina, naka-sunod lang ako sa kanila habang naglalakad kami papunta sa silid
namin dito sa barko, napansin ko namang sumusulyap-sulyap sa akin yung matandang
yun. katabi ko naman si madame Olivia, diretso lang ang tingin niya.
"Nandito na tayo mga binibini" sabi niya at binuksan niya yung isang pinto, "Ang
silid na ito ay inupahan na ng inyong ama, nawa'y masayahan kayo dahil isa ito ang
pinakamahal na silid dito sa aming barko" paliwanag pa niya.
Naiwan pa dun si Josefina sa labas kausap yung lalaking may balbas na Don
Buencamino pala ang pangalan, hinatid din niya sa kabilang kwarto
si madame olivia, samantalang ako dumiretso na ako sa loob, bigla kong nabitawan
yung pamaypay na hawak ko nang makita ko kung gaano kalaki, kaganda at kabongga ang
silid namin dito sa barko! Whoah!. Halos kulay ginto na ang buong paligid. Ang
daming mga mamahaling kagamitan sa loon na nagkikislapan dahil sa kintab. Omaygash!
Feeling royal blood ako.
"Alam kong magrereklamo ka kay ama dahil sa sobrang engrande ng silid na ito, kahit
alam niyang ayaw mo ng mga magarbong bagay binibigay pa din niya, kaya nga ikaw ang
pinakapaborito niya sa ating tatlong magkakapatid eh" sabi pa ni Josefina,
napatingin naman ako sa kaniya, nakangiti naman siya. ang bait naman ng totoong
Carmelita, simple at humble lang pala siya, hmm... eh bakit ako yung naging
Carmelita? total opposite kaming dalawa eh.
"Uhmm... hindi kayo nagseselos?" tanong ko, natawa naman si Josefina. "Bakit naman
kami magseselos? Mahal na mahal ka din namin ni Ate Maria, ikaw ang nagbuo ulit ng
pamilya natin" sabi pa ni Josefina sabay akbay sa akin.
"Huh?" nacucurious na ko. "Hayaan mong si ina na ang magpaliwanag sa iyo" sagot pa
niya. Napadungaw na lang ako sa bintana, Whoaah! Grabe ang ganda ng manila bay,
sobrang linis ng tubig wala pang mga basura at kung ano-ano. Ilang saglit pa
nagsimula ng umandar yung barkong sinasakyan namin patungo sa bayan kung saan
nagsimula at nagtapos ang lahat.
Inabot din ng tatlong araw ang byahe namin papuntang San Alfonso sakay ng barko.
Nakasakay naman na ako noon sa barko pero hours lang kasi mabilis. hindi naman ako
na-bored kasi ang daming pwedeng gawin dito sa loob ng sosyal at napakalaking
barkong ito, nung unang gabi kumain kami ni Josefina at madame Olivia sa isang
mamahaling kainan na para lamang sa mga mayayaman sa barkong ito, tapos nung
ikalawang araw nagtanghal sila Don Buencamino at iba pa ng isang drama play. at
kanina kumain ulit kami at nagkaroon ng sayawan.
Nagsusulat ako ngayon sa diary na binigay sa'kin ni madame Olivia, apat na araw na
pala ako nandito sa sinaunang panahon, sinulat ko lahat ng nangyari sa akin sa loob
ng apat na araw, lalo na yung awkward at epic na pagkikita namin ni Juanito, ughh
naalala ko tuloy bigla.
Tss. Okay na yun at least lalayuan na niya ako, edi hindi na siya maiinlove sa'kin.
Tama!
"Mukhang sinusulat mo sa diary na yan ang lahat ng sama ng loob mo ah" narinig kong
sabi ni madame Olivia, nakatayo siya ngayon sa balkonahe ng barko at nakatalikod sa
akin. Teka! Bakit hindi ko naramdaman na nandito na siya sa tabi ko?
"Pano ka----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi bigla siyang lumingon sa
akin at nagsalita. "Hindi mo dapat ginawa yun, hindi mo dapat sinabi sa kaniya at
hindi ka dapat nagpakita sa kaniya nung gabing iyon" dagdag pa niya. Omg! Pano niya
nalaman na nagkita na kami ni Juanito?
"Uhmm... yung tungkol nung isang gabi... n-nakita mo pala?" gulat kong tanong.
Gosh! akala ko pa naman nakalusot na ko dun huhu. "wala kang maitatago sa akin
Carmela" dagdag pa niya, napayuko na lang ako. Shocks! i feel so betrayed huhu.
"Uhh---Oo nga pala, bakit mo pala ako tinulak sa Arko? gosh! ang sakit nun ah"
reklamo ko pa sa kaniya pero naka-poker face pa din siya, "Sabi ko nga tatahimik
na ko hehe" sabi ko na lang nang marealize ko na hindi naman niya sasagutin yung
tanong ko, anyways, obvious naman yung tanong ko eh, syempre tinulak niya ko para
mapunta ako sa panahong to haays.
"At dahil sa ginawa mo asahan mong maraming nakatakdang mangyari ang magbabago,
dahil sa ginawa mo mas mahihirapan ka sa misyon mo at dahil sa ginawa mo maraming
buhay ang mawawala" sabi pa niya, napatulala na lang ako. Bakit parang kinilabutan
ako sa sinabi niya? Grrr...
Ilang saglit lang may hiyawan ng mga tao akong naririnig mula sa di-kalayuan.
"Humanda ka na, nandito na tayo" sabi niya sabay talikod at umalis na siya.
Isinara ko na ang diary at tumayo na ako, pagdungaw ko sa balkonahe ng barko,

nanlaki ang mga mata ko nang makita ang sobrang daming tao sa daungan ng San
Alfonso, halos lahat sila ay kumakaway sa amin at nakasuot ng mga magagarabong
damit ang dami ding mga palamuti sa buong paligid. Teka, anong meron ngayon?
Pagbaba namin sa barko mas lalo kong narinig ang ingay at saya nila, naunang bumaba
si Madame Olivia, sumunod si Josefina at ako. Lahat sila ay nakangiti sa amin,
nabasa ko ang isang karatula na hawak ng mga tao "Fiesta Feliz"
Huh?
"Maligayang pagbabalik Josefina at Carmelita!" masayang sigaw nung isang magandang

dalaga na sumalubong sa amin at niyakap kaming dalawa ni Josefina. "Maraming
salamat at maligayang fiesta ate Maria, nasaan si ama't-ina?" excited na tanong ni
Josefina, samantalang ako speechless, wala akong masabi, hindi ako makapaniwala sa
mga nakikita ko. Omaygassh!
"Abala sila sa paghahanda ngayong fiesta, marami kasing mahahalagang
bisita si ama na katulong niya sa ating negosyo" paliwanag ni Maria, Whoaah. Hindi
talaga ako makapaniwala na nasa harapan ko ngayon ang aking great great great
grandmother. Ang ganda niya, mas matangkad, mas makinis at mas magaganda ang pungay
ng kaniyang mga mata, in short, mas maganda siya sa'kin. Chos.
Nagulat ako nang bigla siyang napatingin sa'kin. "Carmelita, hindi ka ba masaya na
makita ako?" biro pa niya sabay yakap sa'kin. "halos anim na buwan din kitang hindi
nakita, kapatid ko" bulong niya pa sa'kin habang nakayakap. Yumakap din sa amin si
Josefina, Grabe! Bigla ko tuloy namiss si Jenny at Emily, kahit pa lagi kaming
tatlo nagaaway iba pa rin kapag kasama mo ang kapatid mo.
"Tara na, hinihintay na nila tayo" sabi pa ni Maria, at tinuro niya yung dalawang
karwahe sa likod,mukha na akong ewan ngayon na windang na windang dahil sa mga
nangyayari, hindi ko naman keri ngumiti sa kanila kasi hindi pa rin ako
makapaniwala sa mga nakikita ko ngayon My Gosh!
"Madame Olivia, kamusta na po? Nagpapasaway po ba sa inyo ang aking mga kapatid?"
narinig kong tanong ni Maria kay Madame Olivia at nagmano siya sa kaniya. napangiti
naman si madam Olivia.
"Wala naman akong problema kay Josefina, matiyaga niyang pinag-aaralan ang kaniyang
mga aralin... Samantalang si Carmelita naman..." tugon ni madam Olivia at
napatingin siya sa'kin. My gosh! eto na ba yung tinatawag nilang evaluation?
"Bakit po? may problema po kay Carmelita?" tanong ni Maria. Shocks!
"Wala naman... napakabait at masunuring bata ni Carmelita" sagot ni madam Olivia at

binigyan niya ako ng Oh-yes-I-saved-you-look.
"Mabuti
naman po, kailanman ay hindi po kami binigyan ng sakit sa ulo ni Carmelita"

nakangiting tugon ni Maria. Gosh! so talagang napakaganda pala ng reputasyon ni
Carmelita! I feel so pressured right now huhu!
Kasama ko ngayon sa loob ng karwahe si Madame Olivia, samantalang nasa kabilang

karwahe naman na nauuna si Josefina at Maria. sinuggest kasi ni madame Ollivia na
kaming dalawa lang sa isang karwahe para iayos ang aking sarili, sinabi din ni
madame olivia kay Maria na nasapian daw ako (kahit hindi naman talaga) para
mapapayag siya na makausap ako ng solo ni madam Olivia sa karwahe.
Nakadungaw na lang ako sa bintana, Fiesta pala ngayon ng San Alfonso kaya halos
abala ang lahat ng tao, napadaan kami sa bayan, at hindi ko mapigilang mapanganga
dahil sa sobrang pagkamangha sa mga nakikita ko ngayon, sobrang ganda ng mga
palamuti ngyong piyesta at halos lahat ng tao ay masayang-masaya ngayon na
naglalakad sa kalsada.
"Huwag mong kakalimutan na ikaw si Carmelita ngayon, Carmela" narinig kong sabi ni
madame Olivia, nakatitig siya ngayon sa'kin. "Yeah, magkatunog naman yung pangalan
namin kaya keri na yun" sagot ko naman busy pa din ako sa pagdungaw sa bintana.
"Hija, ayusin mo ang pananalita mo, hindi ganyan magsalita ang mga tao sa panahong
ito" sabi pa ni madame Olivia tapos nagulat ako kasi sinara niya yung bintana ng
karwahe. Whuut The--- nag-sisight seeing pa ko eh. Magrereklamo sana ako kaso
seryoso na yung tingin niya sa'kin ngayon. Katakot huhu.
"P-pano ba magsalita katulad niyo?" sabi ko na lang, baka itulak niya ko dito sa
bintana
kapag nagpasaway pa ko huhu. sa totoo lang, di ko pa rin kasi mapigilang mag-

taglish lalo na pag nagtataray ako.
"Hangga't maaari wag ka na lang magsalita, itikom mo muna yang madaldal mong bibig
dahil baka isipin nilang sinasapian ka na naman ng masamang espiritu" paliwanag ni
madame Olivia, napatango na lang ako. Gosh! ayoko na maulit yung nangyari sa akin
nung isang gabi na kung saan pinagsasampal ako at hinihila ako nung mga estudyante
ni madam Olivia. My Goodness!
"At isa pa ayusin mo din ang kilos mo, hindi magaslaw o siga ang kilos ng mga
kababaihan sa panahong ito" dagdag pa niya. Napasimangot na lang ako, ang hirap
naman nun. "Kaya na-weirduhan sayo si Juanito noong isang gabi dahil sa kilos mo"
sabi pa niya. Nanlaki tuloy yung mga mata ko, naalala ko na naman yung nakakahiyang
part na yun. Ughh! First time ko lang mapahiya ng ganun sa lalaki ah!
"Dito sa panahong ito, hindi naghahawakan ng kamay ang babae at lalaki kapag hindi
sila magkasintahan, hindi rin maaaring hawakan ng lalaki ang kahit anong parte ng
katawan ng babae kapag hindi sila kasal, hindi rin maaaring makita ng mga lalaki
ang talampakan ng babae, at hinding-hindi pwedeng makipagtitigan at tumingin ng
matagal ang mga babae sa mga mata ng lalaki" paliwanag pa ni madame Olivia,
napanganga na lang ako. Lahat ng bawal na sinabi ni madame Olivia eh nagawa ko nung
gabing nagkita kami ni Juanito.
Hinawakan ko yung kamay niya, nagpabuhat ako sa kaniya, nakita niya yung talampakan
at legs ko nung nahulog ako sa bintana at higit sa lahat hinawakan ko yung mukha
niya at pinilit siyang tumitig sa'kin. OMGGGG!!
Waaahhh!
Kaya
naman pala gulat na gulat siya sa nangyare. Ughh
"Nangyari na, wala na tayong magagawa pa" narinig kong sabi ni madame Olivia,
napayuko na lang tuloy ako dahil sa hiya. Gravityyy huhu.
Maya-maya pa, binuksan na niya ulit yung bintana ng karwahe, "Halika, pagmasdan mo
ang yaman ng pamliya niyo, Maligayang pagbabalik sa Hacienda Montecarlos,
Carmelita" nakangiting sabi ni madame Olivia, napalingon naman ako sa bintana.
Whoaaah!
Napanganga na lang ako nang makita yung isang napakalaking gate na kulay gold and
black na sumalubong sa amin at nakaukit sa itaas ng gate ang katagang "Hacienda
Montecarlos"
May mga lalaking naka-kulay blue at may hawak na mahabang baril ang nakatayo sa
bungad, "Sila ang mga guardia personal ng pamilya Montecarlos" paliwanag pa sa'kin
ni Madame Olivia, Grabee! Andami nila, naka-suot sila katulad nung mga guardia
civil sa movie na napanood naming dati sa Philippine Literature class 'Heneral
Luna'
Halos lumuwa naman yung mga mata ko nang napadaan naman kami sa isang napakalawak
na sakahan ng mga palay, mais, kape, tuba at pinya. Grabeee! Andami ring mga
magsasaka ang kumakaway sa karwahe namin. "Maligayang Fiesta Mang Raul!" narinig
kong sigaw ni Maria na nasa kabilang karwahe.Tuwang-tuwa naman yung mga magsasaka
na kumakaway sa amin habang nagtatanim sila. Mang Raul? naalala ko tuloy yung
barbecue house na kinakainan namin noon ni James. ughh! erase! erase! erase! hindi
ko dapat siya problemahin yun ngayon, mas madami pa dapat akong unahin.
Sunod naman kaming napadaan sa isang tulay nagawa sa bato, at sa ilalim nun ay
isang mahabang ilog at may natanaw akong lawa sa di-kalayuan. May mga mangingisda
din at mga kababaihan na naglalaba sa tabing ilog. "Ang ilog na yan ay ang ilog
tangis at sa dulo niyan ay ang lawa ng luha" sabi pa ni madame Olivia, sakop pa din
ng Hacienda Montecarlos ang ilog at lawa na yun kaya ibig sabihin pagmamay-ari din
ito ng pamilya Montecarlos. Grabeee!
"Teka! Lawa ng luha? diba yun yung-----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko
dahil nagsalita si madame Olivia. "Ang lawa kung saan nagpakalunod si Carmelita,
ang totoong Carmelita" dagdag pa niya. bigla akong napanganga dahil sa gulat. Gosh!
someone died there Waahh!
Pagkalagpas namin sa tulay, nanlaki naman ang mga mata ko nang mapadaan kami sa
isang malawak na lupain, at may mga malalaking bahay na gawa sa kahoy, kulungan yun
ng mga kabayo, baka, kalabaw, tupa, kambing at mga manok. Omaygash!
Grabe! Hindi ako makapaniwala na sobrang dami palang pagmamay-ari ng great great
great family ko. "Iyan ang hanapbuhay ng pamilya Montecarlos sa nagdaang 2-siglo,
kaya nga ang pamilya niyo ang pinakamayan sa buong bayan ng San Alfonso" paliwanag
ni madame Olivia, Omg! Eh bakit after 124 years, hindi naman kami ganto kayaman?
anyare?
Itatanong ko sana kay madame Olivia kaso bigla nang tumigil yung karwahe at may
guardia personal na lumapit sa pinto ng karwahe at binuksan ito, "Tandaan mo hindi
dapat nila malaman at hindi dapat sila makahalata na hindi ikaw si Carmelita"
bulong pa sa'kin ni madame Olivia at bumaba na siya, sumunod naman ako sa kaniya.
Halos mahimatay naman ako nang makita ang mansion ng pamilya Montecarlos.
OMG! ITO DIN YUNG BAHAY NI LOLA CARMINA!
Mas Malaki, mas bago at mas elegante nga lang ang itsura ngayon ng bahay. Omg!
Parang kelan lang nandito ako. "Carmelita anak!" narinig ko ang boses ng isang
babae, at dali-dali siyang tumakbo papunta sa'kin sabay yakap. Niyakap din niya si
Josefina, at sunod namang yumakap sa'akin ay yung lalaking may bigote. "ang
pinakamamahal naming bunso" bati niya. Tapos lahat na sila nakatingin sa'kin.
Omaygash! Anong gagawin ko?
"Hi?" bati ko sa kanila sabay wave ng hand.
Nagulat ako nung biglang napakunot yung mga noo nila dahil sa sinabi ko. Omg! Omg!
Omg! Hindi pa nga pala uso ang salitang 'Hi' sa panahong ito!
Napatingin naman ako kay Madame Olivia, nagpapanic na din yung mukha niya ngayon.
"Uhm... HAAY sa wakas makakasama ko na ulit kayo" palusot ko na lang, napangiti
naman silang lahat. Whew! Grabe! Muntik na ko dun ah.
"Ama! Ina!" excited na bati ni Josefina at nagmano din siya sa kanila, kaya nagmano
din ako. Gaya-gaya lang haha. Omg! So ibig sabihin sila ang mga parents ni
Carmelita. Si Don Alejandro at Donya Soledad Montecarlos!
"Salamat sa Diyos at nakarating kayo ng ligtas" sabi pa ni Donya Soledad tapos

niyakap niya ulit kami. hindi ko naman alam ang gagawin ko kaya niyakap ko na lang
siya. Gosh! I'm the great pretender na talaga huhu.
Medyo magagabi na din, sa salas lang ako nakarating kasi aalis kami, pupunta daw
kami sa isang prusisyon at aattend ng misa sa simbahan. Kahit nagugutom na ko, di
na lang ako nag-react naalala ko kasi sabi ni madame Olivia, wag daw ako magsalita
masyado
at tumahimik na lang. at literal na sineseryoso ko ang advice niyang yun ngayon.
Nandito kami ngayon sa prusisyon ng inang birhen sa simbahan ng San Alfonso, ang
ganda tingnan ng libo-libong nakasinding kandila at sama-samang naglalakad papunta
sa simbahan. Never pa ko naka-attend sa mga ganto noon, halos lahat ng nagdadasal
habang nagpuprusisyon.
Pagdating namin sa simbahan, inabot din ng halos isang oras ang misa, at wala din
ako masyadong maintindihan dahil madalas magsalita ng espanyol ang lahat. Haays!
Dapat lang talaga na hindi na lang ako magsalita kasi hindi ako marunong mag-
spanish.
Nagtaka ako kasi hindi kami tumuloy sa bahay pagkatapos ng misa, nandito kami
ngayon sa isang mansion din. Dito daw kami maghahapunan sabi ni ina. Nakaupo kami
ngayon sa isang napakahabang mesa at punong-puno ng mga masasarap na pagkain. may
lechon, pansit, manok, sari't-saring ulam, leche plan, ube halaya at mga prutas.
Grabe! Nagugutom na talaga ako.
Kainis! Hindi pa kasi kami nagsisimulang kumain ngayon kasi may isang lalaking may
bigote at balbas na mas bongga pa ang kasuotan na kanina pa nagsasalita sa gitna.
Nagpapasalamat at nagspeech pa siya ng soooobrang habaaaaa.
"Sino ba yan?" bulong ko kay madame Olivia na nakaupo sa kaliwa ko, kasama din si
madam Olivia sa special dinner ngayon kasi siya ang inang madre sa bayan ng San
Alfonso, kasama din ang buong pamilya Montecarlos kasi ito ang pinakamayamang
pamilya sa buong bayan. Marami ring mga mayayamang bisita ang nandito na hindi ko
kilala. "kanina pa kasi siya nagdadaldal... nagugutom na ko huhu" bulong ko pa kay
madam Olivia.
agad naman akong sinuway ni madam Olivia kasi baka may makarinig sa sinabi ko "siya
ang Gobernador ng bayan ng San Alfonso, si Gobernador Mariano Alfonso" paliwanag ni
Madam Olivia, nanlaki ang mga mata ko, so ibig sabihin siya ang tatay ni Juanito
Alfonso!
"Malugod kong ipinapakilala sa inyo ang aking mga anak na susunod sa matagal ng
tungkulin ng aming pamilya sa bayan na ito" sabi pa ng Gobernador tapos bumukas na
ang pinto at naglakad na isa-isa ang mga anak niya. Tatlo silang lalaki.
At isa sa kanila, ay ang lalaking parte ng misyon ko... si Juanito.

~Ba't di mo pansin?
Ang aking damdamin
Bakit puro sulyap ka
at Laging ligaw tingin?~
~Sa aki'y lumapit Nang aking maring
Tinig mong sa puso ay Tila isang awit~
~Nais ko lang malaman Meron ka bang kailangan?
Nais mo bang ako para Sayo'y kaibigan lang?
Sana ang 'yong damdamin ay di ganon sa akin
Pangarap ka bawat saglit Ng puso't damdamin~
Nanlaki ang mga mata ko nang biglang napatingin sa akin si Juanito, at bigla siyang
napangiti at napatango sa akin.
Dear Diary,
Oh My Goodness!
Paki-inform naman ako oh!
Hindi pa ko ready makita siya ng ganito! Waaahh!
Nababaliw,
Carmela
******************
Featured Song:
'Pangarap ka' by Tania
https://youtu.be/PoXc4BxNOrs
"Pangarap ka" by Tanya
=================
Kabanata 5
[Kabanata 5]
"Felices Fiestas mis amigos" (Happy Fiesta my Friends) bati ni Gobernador Mariano
Alfonso tapos tinaas niya yung wine glass niya at ganun din ang ginawa ng lahat,
napalingon-lingon pa ko sa paligid at ginaya sila.
"Tayo'y magsimula ng kumain" dagdag pa niya habang nakangiti ng todo. Umupo naman
sa tabi niya ang kaniyang pamilya. nagulat ako kasi umupo si Juanito sa tapat ko.
Napatingin muna siya sa'kin bago siya nagsimula kumain. My Gosh! bakit ba nandito
pa siya ngayon sa tapat ko? Waaahh!
bigla ko tuloy naalala yung mga nakakahiya at pinagbabawal na gawin ng babae sa

lalaki na ginawa ko kaniya nung unang gabi na nagkita kami. naalala pa rin kaya
niya? dapat ba ko mag-sorry? oh noes! di pa naman ako sanay mag-sorry huhu.
Ughh. Hindi ko alam pero parang naiilang ako sa kaniya. Mas presentable ang hitsura
at porma niya ngayon. Bakas na bakas sa kaniya ang isang disenteng anak ng kilala
at mayamang pamilya.
"Carmelita, natatapon ang iyong pagkain-----" narinig kong bulong ni Josefina na

nakaupo sa kanan ko. Huli na nung makita ko na nahulog sa plato ko at namantsahan
yung puting sapin ng mesa ng adobo na kinakain ko. Waahh!
Agad kong pasimpleng hinulog sa sahig yung isang pirasong karne ng adobo, nagulat
naman si Joesfina sa ginawa ko, nginitian ko na lang siya. Kaya lang ilang saglit
lang biglang naramdaman ko na may gumagalaw sa ilalim ng mesa sa bandang paa ko. At
pagyuko ko nakita ko yung aso ni Juanito, si Sampaguita.
Waahhh!
At dahil may phobia ako sa aso agad akong napatayo dahilan para
matamaan ko yung mesa dahilan para maalog yung buong mesa at nalaglag yung plato at
baso ko, Waahh! at dahil dun nasindak yung mga tao. Omg! Nakatingin na tuloy sa'kin
lahat ng tao dito.
"Carmelita anak, ayos ka lang?" narinig kong tanong nung lalaking may bigote, Ahh
Oo nga pala tatay ko pala siya, siya pala si Don Alejandro. Umalalay naman agad
sa'kin si Donya Soledad, Maria at Josefina. Dali-dali ding tumakbo yung mga
katulong sa kinaroroonan ko at nilinis yung plato at baso na nabasag sa sahig.
"Hija, anong nangyari sa iyo?" narinig kong tanong ni Gobernador Mariano Alfonso.
Napatingin ako dun sa ilalim ng mesa, ituturo ko sana yung aso kaya lang nakita
kong wala na siya doon, paglingon ko sa isang gilid nakita ko si Juanito na
pasimpleng naglalakad papalabas habang palihim na tinatakas yung aso niya.
"Binibini, nasaktan ka ba?" narinig kong sabi ng isang babae, si Donya Juanita
Alfonso ang asawa ni Gob. Mariano Alfonso. Hinawakan naman niya ang kamay ko at
nakahinga din siya ng maluwag dahil wala namang sugat.
"Anak, ano bang nangyari?" nag-aalalang tanong ni Donya Soledad/ina at hinawakan

niya din ako. Napatingin naman ako kay madame Olivia na nakaupo pa din at poker
face. Omg! Anong sasabihin ko?
"Don Mariano, nakita po naming may bakas ng paa ng aso sa sahig" narinig kong sabi
nung isang katulong na nag-asikaso maglinis nung mga nabasag kong plato at baso.
"JUANITO!" narinig kong sigaw ni Gob. Alfonso tapos galit na galit ang mukha niya.
Kaso wala na si Juanito dito, "Kapitan Corpuz, hanapin mo si Juan-----" hindi na
niya natapos yung utos niya sa isang lalaking malaki
ang tiyan na ang bongga din ng kasuotan kasi bigla akong nagsalita.
"Sir---- Ah! Eh Don Marino---Ah! Mariano, m-may langgam po kasing kumagat sa paa ko
kaya napasigaw a-ako" palusot ko na lang, nagbago naman ang expression ng mukha ni
Don Mariano Alfonso. Medyo nagtataka naman yung mukha ng pamilya ko at nung ibang
tao. Napa-smirk naman si madam Olivia.
"Ngunit paano nagnyaring may bakas ng paa ng aso------" hindi na natapos pa ni Don
Mariano Alfonso yung sasabihin niya kasi agad nagsalita ang kaniyang asawa na si
Donya Juanita. "Mahal, narinig mo naman ang sinabi ni Binibining Carmelita, huwag
mo na sana pagdudahan pa ang kaniyang dahilan" sabi ni Donya Juanita sabay tingin
at kindat sa'kin.
"Bueano, ang mahalaga hindi ka nasaktan Hija, sigurado akong hindi makakapayag ang
aking amigo na iyong ama na madapuan ka ng kahit anong insekto sa mundong ito" sabi
pa ni Don Mariano Alfonso sabay ngiti kay ama. Nagtawanan naman ang lahat ng tao
dito. Tumawa na lang din ako kahit hindi naman talaga nakakatawa. Whew! Buti na
lang nakalusot ulit ako. Ang lalim nila magtagalog, dumudugo na ata ilong ko huhu.
"Ang mabuti pa magsimula na muli tayong kumain" nakangiting sabi ng Gobernador at

ang lahat ay kumain at nagkwentuhan na ulit. Back to normal lang, parang walang
nangyari.
"Buti na lang nalusutan mo ang nangyari" narinig kong bulong ni madame Olivia at
mukhang bilib na bilib siya dahil napaniwala ko naman sila.
"Hindi pa ba tayo uuwi?" tanong ko kay Maria, kanina pa kami natapos kumain at
nandito na kami ngayon
sa napakalawak na salas ng mansion ng pamilyang Alfonso. Karamihan sa mga bisita ay

magkakakilala na kaya may grupo-grupo sila at nagkwekwentuhan. Magkasama naman si
Ina, Josefina at madame Olivia na nagdasal kay Birheng Maria sa altar ng mga
Alfonso.
Naiwan naman kami ni Maria na nakatayo dito sa bintana. buti na lang din pagkatapos
nung kahihiyan ko sa dinner kanina, hindi na bumalik si Juanito, baka natatakot
siyang makalbo ng tatay niya haha.
Medyo naiinip na ko at nangangalay na din ako sa kakatayo dito. Gusto ko ng umuwi

at matulog. "Carmelita, alam mo namang ngayon na lang muli nagkita si ama at si Don
Mariano Alfonso kaya pagbiyan na natin sila" paliwanag niya. nahalata niya siguro
na hindi na ko mapakali.
"Bakit?" hindi ko alam pero yun ang unang salitang lumabas sa bibig ko. Nagtaka
naman si Maria saka tumingin sa kinaroroonan nila ama at Gobernador Mariano Alfonso
na nagkwekwentuhan at nagtatawanan sa isang sulok. "Diba magkaklase mula
elementarya hanggang kolehiyo si ama at Don Mariano kaya sobrang matalik silang
magkaibigan, ang alam ko dalawang taon din ang lumipas bago sila muli nagkita
ngayon, lagi kasing abala si ama sa negosyo natin kaya madalas siyang nasa ibang
bayan o bansa" paliwanag ni Maria. Ohh! Workaholic pala ang great great great great
grandfather ko.
"Carmelita, ayusin mo nga ang iyong saya, at itaas mo din ang iyong abaniko upang
hindi matitigan ng mga kalalakihan dito ang iyong mukha" suway sa'kin ni Maria,
napahinga na lang ako ng malalim at sumunod na lang. napasimangot na lang din ako
pero hindi naman niya nakita kasi nakaharang yung abaniko
ko sa bibig ko. Bakit ba bawal kami titigan ng mga lalaki? Nakakamatay ba ang
tingin? Anyway, wala pala ako sa modern world para magreklamo at makipag-debate.
Maya-maya lang nagulat ako kasi biglang may isang puting kalapati na nag-landing sa
bintana kung saan kami nakasandal. Muntik na nga kong mapatalon sa gulat buti na
lang medyo malakas yung tunog ng piano at violin dito sa loob kaya hindi masyado
napansin ng mga tao yung panic attack ko.
"Shoo!" itataboy ko sana yung ibon kaso pinigilan ako ni Maria, nagulat na lang ako
nung bigla niyang hinawakan yung ibon at may kinuha siyang maliit na papel sa
nakasipit sa paa nito. Omaygash!
Hindi ako makapaniwala na totoo palang messenger dati yung mga ibon! Akala ko sa
game of thrones lang yun nag-eexist.
Biglang napangiti si Maria nung nabasa niya yung nakasulat dun sa maliit na papel,
"Patingin nga---" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi bigla niyang tinago sa
bulsa niya yung papel. Whuut? Ano yun?
"Hindi mo to sasabihin kay ama o kahit kay ina gaya ng dati ha, Carmelita" utos
niya sa'kin. Omaygash! May pagtatakip na palang nagaganap noon pa man. "Pero----"
hindi na naman ako makasabat kasi nagsalita ulit siya.
"Naalala mong pinagtakpan din kita noon kay Leandro" dagdag pa niya. Nanlaki tuloy
ang mga mata ko. Whuut? Who the heck is Leandro? Bakit ba pinapaalala siya sa'kin
ng dalawa kong kapatid na'to.
"Aalis muna ako, dito ka lang, pag hinanap ako ni ama sabihin mong nagtungo lamang
ako sa palikuran" sabi pa niya saka nagmamadali na siyang umalis. Nakita kong
nahulog yung maliit na papel na hawak niya kanina sa
sahig ng pintuan, mukhang hindi niya namalayan na nahulog yun kasi dire-diretso
lang siya sa papalabas. Pasimple ko namang pinulot yung papel at binasa ito.
Sinta ko, nandito ako ngayon sa ating dating tagpuan
sa ilalim ng puno ng mangga na saksi ng ating pag-iibigan.
Ako'y naghihintay na masilayan muli ang iyong kagandahang
walang tutulad sa buong mundo at gandang magpakailanman
Abaaa! Ang bolero at ang corny naman ng nagsulat nito, 'Gandang walang tutulad sa
buong mundo?' Bakit? Nakita na ba niya lahat ng babae sa buong mundo? Tsk. Tsk.
Tsk. Makapang-bola nga naman.
Halos kalahating oras din ang lumipas pero wala pa din si Maria, nakasandal pa din
ako dito sa bintana, full moon ngayon kaya maliwanag ang buong paligid kahit gabi.
Halos gising pa din ang lahat ng tao at may ilaw pa ang bawat bahay dito sa San
Alfonso. Ang alam ko 2 days cinecelebrate ng mga tao dito yung fiesta. Naalala ko
nung first time kong makapunta sa fiesta ng San Alfonso noong 7 yrs. old ako,
dinala kaming dalawa ni Jenny sa bahay ni lola Carmina ni mommy at daddy, yun pa
nga yung pinakamasayang araw sa buong buhay ko noon. At kahit kalian hinding-hindi
ko makakalimutan yung ngiti ni mommy at daddy habang sumasayaw sila kasama yung
ibang mga mamayan ng San Alfonso sa parada. At yung carnival hinding-hindi ko
malilimutan yung gabing nagpunta kami doon, kompleto, buo at masayang pamilya.
"Carmelita, nasaan si Ate Maria?" narinig kong bulong ni Josefina, nandito na pala
sila. Nakita kong kasama na ni ama si ina, madame
Olivia at Donya Juanita. Abala pa din sila sa pakwekwentuhan.
"Huh? A-ano kase---" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi bigla akong
hinawakan ni Josefina at huminga siya ng malalim. "Kasama niya ba si Eduardo?"
gulat niyang tanong pa who the heck naman si Eduardo?
"Nakipagkita siya kay Eduardo ngayon?" tanong pa ulit ni Josefina at gulat na gulat
siya. Um-oo na lang ako, alam din siguro ni Josefina yung sabwatan namin, o baka
kasabwat din siya?
"Makinig ka, malapit na tayong umuwi, puntahan mo na si Ate Maria at bumalik na

kayo dito bago siya hanapin ni ama, Bilisan mo! Lilibangin ko muna sila" sabi ni
Josefina na kabadong-kabado.
"Bakit di na lang natin sabihin ang totoo? malalaman din naman nila----" di ko na
natapos yung sasabihin ko kasi biglang hinawakan ni Josefina yung braso ko. Ouch!
"Hindi maaari, mapapatay ni Ama si Eduardo!" bulong niya pero halos mabingi ako.
Huh? Killer ang great great great great grandfather ko? Omaygash!
"Alam mo namang nagmula lang sa mahirap na pamilya si Eduardo kaya't hindi

makakapayag si ama na magkaroon sila ng relasyon, hindi tulad ng sitwasyon niyo ni
Leandro, buti na lamang at nagmula din siya sa mayamang angkan" paliwanag pa ni
Josefina, itatanong ko pa sana sa kaniya kung sino at anong meron sa amin ni
Leandro kaya lang parang ang weird naman nun, sarili kong kwento di ko alam. "Sige
na, humayo ka na, punatahan mo na sila bago pa magkagulo ang lahat" dagdag pa ni
Josefina at agad siyang pumunta sa grupo nila ama at Gobernador Mariano para
makisali sa kwentuhan nila.
Binasa ko ulit yung puting papel.
Omaygash! Wala namang nakalagay dito kung saang lugar yung tagpuan nila. Puno lang
ng mangga yung sabi niya, Ughh. Saan ko sila hahanapin? Andami kayang puno dito!
kailangan ko pang tingnan yung bunga para malaman ko kung mangga yung puno? My
Gosh! at isa pang problema wala akong google map ngayon o kahit anong mapa para
hindi ako maligaw.
wala namang tao sa labas, at pasimple akong naglakad papalabas sa pinto pero
nagulat ako nung bigla akong nung isang lalaki na malaki ang tiyan Omg! siya yung
inutusan ni Gobernador Mariano na hanapain si Juanito kanina, kung hindi ako
nagkakamali siya si Kapitan Corpuz. "Binibini, saan po kayo pupunta?" tanong ni
Kapitan Corpuz. agaw pansin talaga yung tummy niya, gusto ko sana sabihin na try
niya mag-yakult pero di pa pala nag-eexist ang yakult sa panahong to haays.
"Uhmm... magpapahangin lang sana ako" nakangiti kong sabi, haays sana gumana ang
charms ko. Chos!
"Hindi po maari----" hindi na natapos ni Kapitan Corpuz yung sasabihin niya kasi
biglang may pamilyar na boses ng lalaki ang nagsalita mula sa likod ko. "Kahit pa
kasama niya ako? Hindi mo kami papayagan?" sabi ni Juanito, nanlaki naman ang mga
mata ko, anong ginagawa niya?
"Ipagpaumanhin niyo po Senorito Juanito ngunit-----" hindi na natapos ni Kapitan

Corpuz yung sasabihin niya kasi lumapit sa kaniya si Juanito at binigyan siya ng
isang ngiting... nakakatunaw!
Waahh! inaakit ba niya si Kapitan Corpuz? o baka ako lang talaga yung naaakit sa
ginagawa niya? My Gosh!
"Ako na ang bahala" nakangiting tugon ni Juanito sabay tapik sa balikat ni Kapitan
Corpuz, wala namang nagawa
pa si Kapitan Corpuz kundi tumango na lang, tumabi na siya sa gilid at binigyan

kami ng daan.
napatingin sa'kin si Juanito kaya agad akong umiwas sa tingin niya at nauna na
akong naglakad. Gosh! Carmela! bakit para kang robot diyan?!
Ughh! Di pa ko ready harapin si Juanito ngayon, nag-faflashback pa din yung mga
kahihiyan na ginawa ko sa kaniya last last last night. parang uminit tuloy yung
ihip ng hangin dahil sa tension na nararamdaman ko.
ilang sandali pa tuloy-tuloy lang ako ako sa paglalakad pero napatigil ako nung
naramdaman kong parang sinusundan ako ni Juanito! Waahh! at dahil dun nilingon ko
siya "A-anong ginagawa mo dito?" pagtataray ko sa kaniya, bigla namang nagtaka yung
itsura niya pero natawa din siya sabay turo sa mansion nila sa likod "sa
pagkakaalam ko nakatira ako dito" sagot niya sabay ngiti. Ha ha! Pilospo talaga!
"I mean.... Uh! Ang ibig kong sabihin, bakit mo ko tinulungan?" tanong ko ulit.
Pero ngiti lang ang isinagot niya sa akin at nagpatuloy siya sa paglalakad dahilan
para maunahan na niya ako. Aba! Snobber.
Naglakad na din ako pero nakasunod lang ako sa kaniya, nagmukha tuloy akong yaya.
pero maya-maya lang biglang bumagal yung lakad niya kaya binagalan ko din yung
lakad ko, ayoko ngang sumabay sa paglalakad niya.
nagulat naman ako nung bigla siyang mapatigil sa paglalakad at lumingon sa akin
"Bakit ka nga pala lumabas?" tanong niya. kitang-kita ko naman ngayon ang itsura
niya kasi maliwanag dito sa hardin ng hacienda nila. agad naman akong napaiwas ng
tingin. Gosh! ngayon alam ko na kung bakit talaga na-fall si Carmelita sa Juanito
na'to! pogi talaga siya, yung tipong pinoy na pinoy ang kagwapuhan. Omg! walang
malisya yun ah? I judged him fairly lang.
"Binibini?" narinig kong tanong niya pa ulit at dahil dun natauhan ako, hindi ko
namalayan na napatitig na pala ako sa kaniya! Oh noes!
nawala tuloy ako sa tamang pag-iisip haays! Hahanapin ko nga pala si Maria.
"Uhm... may alam ka bang puno ng mangga dito?" tanong ko sa kaniya, napakunot naman
yung noo niya. "Bakit mo naman naitanong?" tanong niya ulit. medyo naweweirduhan
ako sa kaniya ngayon kasi full of confidence at parang walang bakas ng pagka-ilang
siya sa'kin ngayon, o baka he take me for granted na kasi ang aggressive ng
approach ko sa kaniya nung first time kami magkita!
o baka narealize niya na baka sinasapian lang din ako nung time na yun at
kinalimutan na lang niya ang lahat ng pinagsasabi at ginawa ko sa kaniya nung
gabing iyon. o baka ako lang talaga yung paranoid na baka i-bring up niya ulit yung
kahihiyang ginawa ko sa kaniya. Waahh! mababaliw na ako!
"Ano kase--- Basta, hindi ko pwede sabihin eh" sabi ko, haays wag naman na niya
sana ako kulitin pa kung bakit. Nagulat ako nung lumaki yung mga mata niya.
Omaygashh! May iniisip siguro tong kakaiba!
"Wag mo sabihing------ Mapapatay ka ng iyong ama kapag nalaman niya!" gulat niyang
sabi, ako naman ngayon yung napakunot ang noo, "Huh? Mamamatay tao ba si Don
Alejand---Ah! ang aking ama?" tanong ko, Gosh! Carmela you have to make sanay na
yourself na tawaging ama si Don Alejandro at ina naman si Donya Soledad.
"Siguradong papatayin niya ang lalaking nakabuntis
sayo!" sabi pa niya. WHAAAAAT? ANO BANG PINAG-IISIP NG LALAKING TO!
"Hoy! Hindi ako buntis! Saan mo naman napulot yan? Ha!" sigaw ko dahilan para
mapatingin sa'min yung ibang mga guardia personal na nagbabantay sa bawat sulok ng
mansion. Nagulat naman si Juanito at nakatitig lang siya sa'kin.
"K-kase naghahanap ka ng puno ng m-mangga, eh diba mahilig sa mangga ang mga b-
buntis" paliwanag niya. Napahinga naman ako ng malalim. "Hindi ako buntis, wala pa
nga akong boyfrie---- ahh alam mo na yung parang kapareho jowa---- ah! ang ibig
kong sabihin yung karelasyon parang ganun" haays, ang hirap naman mag-explain ng
pure tagalog.
"Nobyo ba kamo?" nakangiti niyang sabi, anong nakakatawa dun? In-erapan ko na lang
siya saka nagpatuloy na ako sa paglalakad. "Kaya siguro ubod ka ng sungit dahil
hindi mo pa nararanasan umibig noh?" narinig kong pang-asar pa niya nakasunod na
siya sa'kin ngayon. Nilingon ko naman siya kaya lang wala akong masabi, kaya
naglakad na lang ulit ako ng mas mabilis para hindi niya ako mahabol at kulitin.
Naranasan ko naman ma-inlove pero sa maling tao at sa maling pagkakataon kaya

ngayon ayoko na, ayoko na ulit masaktan.
"Binibining Carmelita!" narinig kong tawag pa niya. Pero hindi ko siya nilingon
kunwari wala na lang akong naririnig. "Alam mo ba bilib ako sayo sa kabila ng mga
ginawa mo at mga sinabi mo sa'kin noong una tayong magkausap, malakas pa rin ang
iyong loob na harapin ako" sabi niya, Nooo! sabi ko na nga ba naalala pa din niya,
imposibleng hindi huhu.
at dahil mukhang wala na akong lusot nilingon ko na siya "Juanito---ah! este

Ginoong
Juanito alam mo ba yung kasabihan na kapag sobrang nakakahiya na ang isang

pangyayari mas mabuting isipin na lang natin na parang walang nangyare" sagot ko.
napakunot naman yung noo niya.
"Parang hindi ko pa narinig ang kasabihan na iyan, saan mo nabasa yan? o may
nakapagsabi ba sa iyo?" tanong niya. feeling niya siguro memorize niya lahat ng mga
quotes sa buong mundo at parang alien sa kaniya yung mga pinagsasabi ko. "Basta,
narinig ko lang yun somewhere out there---- ah! este si ama pala nagsabi sa'kin nun
hehe" palusot ko na lang. mukha namang sumang-ayon siya sa sinabi ko.
"Alam mo bang nagtataka din ako kung bakit hindi ka pa rin nagpapasalamat sa'kin
hanggang ngayon" dagdag pa niya. aba! mukhang hindi talaga madaling makalimot ang
lalaking to ah!
"At bakit naman ako magpapasalamat sayo? Aber!" pagtataray ko sabay crossed-arms.
Ngumiti naman siya, "Una, niligtas kita sa karwaheng muntik ng makabangga sayo,
pangalawa hindi kita isinumbong kay madam Olivia noong gabing nahulog ka sa
dormitory niyo, at pangatlo nandito ako ngayon para samahan ka" paliwanag niya.
Abaa!
Sa totoo lang bihira ako magsabi ng thank you sa isang tao at pag ginawa ko yun,
sincere talaga ako. Pero dahil may makulit na lalaking wagas makangiti dito...
hindi ko pa rin gagawin. Tinalikuran ko na lang ulit siya saka nagpatuloy ulit sa
paglalakad. "sa totoo lang walang puno ng mangga dito sa loob ng hardin namin,
ngunit may alam akong malapit na puno ng mangga dito sa labas ng aming hacienda"
sabi niya habang nakangiti pa din, hindi ko alam kung dapat ba akong magtiwala sa
lalaking to... He's a
stranger and he might put me in danger! Never ako sasama sa kaniya! Ano ako? Uto-
uto?
"Malayo pa ba?" tanong ko, feeling ko naka-4km na ata yung layo nilakad namin. wala
din akong wristwatch para malaman kung anong oras na, at kung ilang oras na ang
lumipas, baka pati ako hinahanap na din nila ama. Dumaan kami sa likod ng hacienda
nila kung saan wala daw bantay sabi ni Juanito, Ohh so expert din pala siya
tumakas. Bago din kami lumabas sa sikretong lagusan sa hacienda nila kinuha niya
yung lamparang may sindi sa gilid nito. "Malapit na, bakit kasi hindi ka na lang
mag-utos ng kukuha ng mangga para sayo, kailangan pa talaga----" hindi na niya
natapos yung sasabihin niya kasi binigyan ko siya ng What-the-hell-are-you-talking-
about look.
"Hindi nga ako buntis, adik talaga to" sabi ko sa kanya. Napa-taas naman yung kamay
niya yung parang nag-susurrender. "Opo Binibini" sagot na lang niya pero kitang-
kita ko pa din yung ngiti niyang mapang-asar.
"Teka nga, bakit ba nandito ka pa? hindi naman ako nagpasama sayo ah" reklamo ko,
kanina pa kasi siya nagrereklamo kaya ako naman ngayon. "Mahirap na baka mapahamak
ka sa daan" sagot niya.
Mahirap na baka mapahamak ka sa daan
My Goodness! Syempre Carmela mapapagalitan siya kapag naligaw ka dito sa hacienda

nila, Wag kang Assuming diyan! Stoppit!
Teka nga! Bakit ba concern siya sa'kin? hindi pa naman niya ako kilala ah. parang
sandaling nakuryente yung buong katawan ko dahil sa sinabi niya. whew! Carmela! wag
kang magpapaapekto sa mga mabulaklak na
pananalita ng lalaking yan. Understood? Napatango naman ako sa sarili ko bilang

pag-sangayon. nababaliw na nga talaga ako!
"Tss. kayang-kaya ko ang sarili ko noh, wala akong kinatatakutan kahit ano" sabi ko
at pinagmalaki ko sa kaniya yung muscles ko! Batak to! Bruh!
totoo naman eh, kahit nga madaling araw na ako noon umuuwi galing sa party hindi
ako natatakot kasi kayang-kaya ko ipagtanggol ang sarili ko, noong 5 yrs old kasi
ako inenroll ako ni mommy sa taekwondo club mula nun hanggang 7 yrs old ako every
summer nagtraitraining ako doon. Ayaw ni Jenny mag-teakwondo kasi pang-lalaki daw
at dahil adik na adik siya noon sa mga Disney princess sa ballet club na lang siya
inenroll ni mommy.
"Kahit pa may gusto ng kumain sa paa mo?" sabi ni Juanito sabay turo sa lupa,
nanlaki yung mga mata ko nang makita ang isang nakakadiring itim na nilalang na
ngumangat-ngat sa dulo ng palda ko.
WAAAAAHHHHHH!!!
At dahil dun napatalon at napasigaw ako, tumakbo din ako sa likod ni Juanito.
Pinaka-ayoko kasi talaga sa lahat...
number 1: aso
number 2: daga. Ughhh.
"Akala ko ba matapang ka? Hahaha!" pang-asar ni Juanito sabay tawa ng malakas.

Napatulala na lang ako, gosh parang kinikiliti yung leeg ko sa tuwing naaalala ko
yung nguso nung daga sa palda ko. Kaderders!
nagulat ako nung biglang umupo si Juanito at hinawakan niya yung daga "Huwag kang
mag-alala munting kuneho, hindi na siya makalalapit sayo" sabi ni Juanito habang
hinihimas-himas yung daga, daga ba yun? ayy rabbit pala.
Pinakawalan na ni Juanito sa
daan yung kuneho sabay tingin sa'kin, tapos ngumiti siya yung nakakainis lang.
"Muntik ng atakihin sa puso yung kuneho dahil sa sigaw mo" sabi pa niya habang
tinatawanan pa niya ako ngayon. What the heck?
Wala naman akong masabi, nakakahiya ka gurl!
buti na lang medyo madilim ngayon dito sa daan kaya hindi niya napansin na namumula
na yung pisngi ko dahil sa hiya. Kainis! Bakit kasi wrong timing pa yung rabbit eh.
ilang beses na ko napapahiya sa harapan niya ah. kotang-kota na talaga ako.
"Nandito na tayo" narinig kong sabi niya. Hindi pa din ako umimik. medyo paakyat
yung daan papunta dun sa puno ng mangga na nakapwesto sa tuktok ng isang burol.
Nauuna maglakad si Juanito at inabot niya yung palad niya para tulungan ako
makasampa, pero hindi ko yun pinansin. Kaya kong umakyat mag-isa noh.
"Oh ayan na! kumuha ka na ng manggang gusto mo" narinig kong sabi pa niya, nauna
siyang makaakyat dun sa burol, pagkasunod ko. Nagulat ako nang makita ang isang
napakalaking puno ng mangga na sobrang yaman sa bunga. Wow! Medyo maliwanag din ang
paligid dahil sa buwan at bituin sa langit.
"Na-nasaan sila?" hindi ako makapaniwala, wala naman dito sila Maria at Eduardo.
Akala ko ba magkikita sila dito?
"Sinong sila?" nagtatakang tanong ni Juanito.
"Sigurado ka ba na dito yun?" tanong ko pa ulit.
"Diba sabi mo puno ng mangga, eto na yun. ano pa bang inaasahan mo?" sagot naman
niya.
Omaygash! Hindi kaya-------
NAKABALIK NA SI MARIA SA HACIENDA ALFONSO?
"CARMELITA? GINOONG JUANITO? ANONG GINAGAWA NIYO DITO?" narinig kong sigaw ni Don
Alejandro At nasa likod niya si Donya Soledad, Maria, Josefina, madam Olivia,
Gobernador Mariano Alfonso, Donya Juanita at iba pang mga guardia personal.
Waaaahhh!
Wait! Please let me explain!!!
Dear Diary,
My Goodness! Hoy Diary Bakit hinayaan mo kaming mahuli nila?! Ughh
Paano na to'?
We're doomed.
Nanganganib,
Carmela
*****************
Featured Song:
'Gigil' by Sheng Belmonte
https://youtu.be/L264jXoFzAY
"Gigil" by Sheng Belmonte
=================
Kabanata 6
[Kabanata 6]
"CARMELITA? GINOONG JUANITO? ANONG GINAGAWA NIYO DITO?" narinig kong sigaw ni Don
Alejandro na tatay ko nga pala. At hindi lang siya nag-iisa dahil halos nasa likod
niya ang buong barangay. Waaahh!
Gulat na gulat din ngayon si Juanito at napayuko sa harapan nilang lahat

"Ipapaumanhin niyo po Don Alejandro, ngunit nagkakamali po kayo-----" hindi na
natapos ni Juanito ang sasabihin niya dahil naglakad papunta sa amin si Don
Mariano, ang tatay niya.
"May iba pa bang ibig sabihin ang lihim niyong pagkikita ni Binibining Carmelita?
Ganyan ba ang itinuro ko sa iyo Juanito?" galita na tugon ng Gobernador, tahimik
lang at halos nakayuko ang lahat. Napatingin naman ako kay madam Olivia pero
nakayuko lang din siya. Shocks! What to do?
Omg! hindi nga pala normal sa panahong to ang makitang magkasama ang isang babae at
isang lalaki!
Kailangan kong takasan ang kahihiyang itooo! Isip Carmela! Alam ko na!
"A-aray! P-parang nahihilo a-ako" reklamo ko sabay hawak sa ulo ko at nagpa-gewang-
gewang ako, ito na lang ang tanging paraan para makatakas sa kahihiyan na to OMG!
"Carmelita anak!" narinig kong sigaw ni Donya Soledad at dali-dali siyang tumakbo
papunta sa'kin at sinalo ako, whew! Sana talaban sila ng acting skills ko.
"Gumising ka anak!" narinig kong sabi pa niya habang tinatapik ang pisngi ko.
Lumapit naman si madam Olivia at hinipo ang noo at leeg ko. "Pagod lang ang
binibini, mas makakabuti kung makakapagpahinga na siya" tugon niya. Shocks! buti na
lang ne-gets agad ni madam Olivia na ito ang escape plan ko.
"Marahil
napagod siya sa byahe at hanggang ngayon ay hindi pa pala kayo nakakapagpahinga"

narinig kong sabi naman ni Maria. Omg! nasa hacienda Alfonso na pala siya!
#IFeelSoBetrayed
"Mauna na kayong umuwi, pag-uusapan pa namin ni Don Mariano ang solusyon sa

nangyaring ito, hindi naming papalagpasin ang kapusukan ng dalawang batang ito"
narinig kong sabi pa ni Don Alejandro/ama. Oh shocks! Kapusukan talaga? Feel ko
tuloy ang landi-landi ko na huhu.
"Mas makakabuti kung hayaan mo muna ang ama mo" tugon ni Donya Soledad, na nanay ko
pala. Ang weird lang kasi parang bigla akong nagka-instant mommy. May pagkakahawig
din siya kay mommy, parehong mahaba at kulot ang kanilang buhok, maliit na ilong at
payat na pangangatawan. "Hindi ka matiis ng ama mo, at gagawin niya ang lahat para
sayo" dagdag pa niya habang inaayos ang kumot sa higaan ko. nandito na ulit kami sa
hacienda Montecarlos, at syempre cina-reer ko ang acting ko na nahihilo ako kaya
todo asikaso talaga sila sa'kin ngayon. Kahit pala papaano may mabuting bagay din
ang mapunta ako dito, naranasan ko muli ang pagmamahal ng isang ina.
Napatitig lang ako sa kaniya nang bigla niyang himasin ang ulo ko. "ilang buwan din
kitang hindi nakita anak, kamusta ang buhay sa Maynila?" nakangiti niyang tanong,
napaisip na lang ako, anong isasagot ko? Hindi ko naman alam kung anong mga
nangyari sa buhay ni Carmelita nung mapunta ako dito.
"O-okay lang naman?" oh shocks! Bakit parang di ako sigurado sa sagot ko. Napakunot
naman ang noo ni Donya Soledad.
"Anong 'Okay'? madalas bang gamitin
ang lenggwaheng iyan sa Maynila?" nagtataka niyang tanong. OMG! Mabubuking ako neto
dahil sa mga pinagsasabi ko ughhh! I should speak accordingly to their time na,
pero how?
Tama nga si madam Olivia, I should shut my mouth na.

"Uhmm... Okay parang ayos lang... parang ganun hehe"
Napangiti na lang siya at hinimas ulit ang buhok ko. "pagkalipas ng ilang taon mas
madami ka pang matutunan at magiging alagad ka na rin ng Diyos" sabi pa niya. Tapos
hinawakan niya yung kamay ko. "nakakapanghinayang lang ang taglay mong ganda at
talento na pwede mong maibahagi kung magkakapamilya ka man, ngunit mas mabuti na
ring pagsilbihan mo ang simbahan" dagdag pa niya. Ohh! So mukhang tutol siya sa
pagmamadre ni Carmelita? bakit ba magmamadre si Carmelita? baka gusto din niya
tularan ang ate Josefina niya?
"Sige na magpahinga ka na, bukas ka na lang humingi ng tawad sa iyong ama" sabi pa
niya sabay halik sa aking noo at tuluyan na siyang lumabas sa kwarto ko---Ayy!
kwarto pala ni Carmelita! My goodness! sinasabi ko na nga ba ito yung kwarto ni
Carmelita kung saan ako pinag-stay ni lola Carmina!
hindi naman ako makapaniwala na parang walang pinagbago ang kwarto itong pagkalipas
ng mahigit isang daang taon. Omg! baka sinadya talaga nilang ipreserve ang kwartong
ito bilang alaala kay Carmelita.
"Binibining Carnelita gumising na po kayo" narinig ko ang isang boses ng babae

habang hinihila ang kumot ko.
"Tsk! Jenny... Emily sisipain ko kayo pag di kayo tumigil" reklamo ko pa at agad
kong hinila pabalik yung kumot ko.
"Binibini, si Theresita po ito, ipinagutos
po ng inyong ina na gumising na kayo, mahuhuli daw po kayo sa paunang misa sa

bayan" dagdag pa niya tapos naramdaman kong may tumatapik sa balikat ko.
"Daaad! Ang gulo nila-----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko dahil pagmulat
ko... omg! I'm here pa din. Haays akala ko nananaginip lang ako yun pala nandito pa
din ako!
"Tara na po Binibini, nakahanda na ang pampaligo at damit ninyo" nakangiti niyang

tugon, tingingnan ko naman siya mula ulo hanggang paa, ilang taon na siya? Bakit
parang ang bata pa niya?
Medyo singkit at kayumanggi ang kulay ng balat ng babaeng nasa harapan ko ngayon,
mahaba at straight ang kaniyang buhok. Teka! Sino nga ulit siya? Ther---Theresita
ba?
Nagulat naman ako nang bigla niya akong hilahin at tumakbo kami papunta sa isang
maliit na kwarto. Omg! ang lakas niya ah!
"Akin na po ang damit niyo" nakangiti niyang tugon. Huwaaat?

"A-ako na lang, gusto kong mapag-isa, hintayin mo na lang ako sa labas" sabi ko
napatango naman siya at hindi pa din nawawala yung ngiti sa mukha niya. "Masusunod
po Binibini"
"Teka sandali! Ilan taon ka nga pala ulet?" tanong ko, ewan ko pero para kasing
nababagabag ako na sobrang bata niya tingnan.
"Labintatlong taong gulang na po ako, Binibini"
Labintatlo? 13 ba yun?
Oh shocks! Edi close lang siya sa age ni Emily? Grabe! Ang bata pa niya para maging
katulong.
"May kailangan pa po kayo Binibini?"
"Ah eh wala na, sige salamat na lang"
OMG. Grabe sa murang edad nagbabanat na ng buto ang mga kababaihan dito,
samantalang nung 13 ako puro pag-fafacebook lang ang inaatupag ko. Nakaka-konsensya
naman.
Nanlaki
ang mata ko nang makita ang isang bath tub na gawa sa kahoy at puno ng rose petals,
Wow! parang naka-check in ako ngayon sa isang hotel ahh. At dahil sa excitement
agad akong lumusong sa tubig at nagtampisaw pa whew! Grabe ang sarap maligooo...
"Yan ang isusuot ko?" nagtataka kong tanong habang nakaturo sa kulay puti at itim
na baro't saya sa tapat ko. "Opo binibini" sagot ni Theresita sabay hawak sa
balikat ko mukhang normal lang sa kaniya ang tulungan magbihis si Carmelita. "A-ako
na lang ulit, kaya ko namang magbihis ng mag-isa" tugon ko, pero parang
napasimangot siya. syempre hindi ako sanay na may ibang taong nakatingin pag
nagbibihis ako noh,
"nandito po ako binibini para tulungan kayo" tugon niya pa.
"Ako na lang, kaya ko naman, hintayin mo na lang ulit ako sa labas" tugon ko
napayuko naman si Theresita. "Osige, tatawagin na lang kita pag tapos na ko
magbihis, pwede mo na kong tulungan mag-make up" suggest ko, para kasing
nalulungkot siya pag di siya nagtatrabaho.
"m-meyk ap? (make up) Ipagpaumanhin niyo po binibini, ano po iyon?"
Ohemgeee! Carmela umayos ka nga dontcha dare do it again.

"oh? A-ang sabi ko MAKE UP-putol ba yung tali sa dulo nito?" palusot ko sabay turo
sa ribbon na nakalagay sa harap ng damit. Whew!
"Ah! Meron po Binibini, kukunin ko lang sa ibaba" nakangiti niyang sagot sabay
takbo papalabas. Shocks! Muntik na ko dun ah. Napa-upo na ko sa upuan at
pinagmasdan ang sarili ko sa malaking salamin na nasa harapan.
Grabe! Hindi pa rin ako makapaniwala na ako na ang babaeng nasa painting ko lang
nakita.
Teka! Katawan ko pa ba to? Tiningnan ko yung balat sa ibaba ng batok ko, Oo nga!
Katawan ko pa rin to, nandito pa din yung balat. Whew! At least kahit papaano may
pagmamay-ari pa din ako sa panahon na to.
"Binibini ito na po!" nakangiting tugon ni Theresita habang hawak yung kaputol na
ribbon na kinuha niya at tinulungan na niya ako mag-ayos.
"Carmelita, tara na, bakit ba kay tagal ng iyong paghahanda?" narinig kong sabi ni
Maria, nakatayo siya ngayon sa pintuan. "Naiinip na si ina, tayo'y humayo na"
dagdag pa niya. Whoah! Di talaga ako magtataka na bigla akong maubusan ng dugo sa
kaka-nose bleed dito.
Hindi naman ganun katagal yung byahe papunta sa bayan, pero siguro kung nasa year
2016 ako di na kami makakaabot sa misa dahil sa traffic.
Sa ngalan ng ama, anak, at Espiritu Santo. Amen
Wow! ang ganda ng simbahan dito, nakapasok naman na ako noon dito nung bata pa ko
kasama sila Jenny, daddy at mommy. Pero di ko akalain na mas bongga pala ito this
time.
Paglingon ko sa likod nagulat ako nang matanaw ko sa di kalayuan si Juanito.

Omaygash! Nakita din niya ako kaya tumalikod na ko. Hanggang dito ba naman makikita
ko pa din siya. Haays.
at dahil nandito siya ngayon hindi na tuloy ako makapag-concentrate.
Pagkatapos ng misa, nauna na akong naglakad pabalik sa kalesa namin, medyo mabagal
yung paglalakad nila Donya Soledad/ina, Maria at Josefina dahil may kausap pa
silang ibang kababaihan. shocks! For sure papalabas na din sila Juanito baka
maabutan pa kami. Kaya dali-dali akong tumakbo papunta sa kanila.
"Anong
problema Carmelita? Bakit parang nagmamadali ka?" tanong ni Josefina. Agad ko

namang binulong sa kaniya ang magic word na... natatae na ko.
ang magic word na makakatulong sayo para makatakas agad-agad. syempre hindi naman
pwedeng mag-adjust ang pwet natin diba haha!
Nanlaki ang mga mata niya, agad naman niya itong binulong kay Maria at Donya
Soledad/ina. "Hindi mo na ba kayang pigilan anak? " tanong ni Donya Soledad/ina,
nagpaalam naman na yung mga kausap nila kanina.
"Tara na----" hindi ko na natapos pa yung sasabihin ko kasi biglang kumaway sa amin
si Donya Juanita at kasama niya si Juanito na ngayon ay kakalabas pa lang nila sa
simbahan. Ughh! it's too late na!
"Magandang umaga po Donya Soledad, at sa inyo din mga Binibini, lalo na sa iyo
Binibining Carmelita" nakangiting bati ni Juanito sabay mano kay Donya Soledad/ina.
Omaygash!! Anong ngingiti-ngiti niya diyan?
"Ipagpaumanhin niyo na po Donya Juanita at Ginoong Juanito, kailangan na po naming

umalis" tugon ni Maria.
"ngunit kakatapos lang ng misa, masyado pang maaga upang umalis" nagtatakang tanong
ni Donya Juanita Alfonso.
"Hindi na kayang pigilan ni Carmelita, natatae na siya" sagot ni Josefina.
HUWAAAAAT? BAKIT NIYA SINABE?
Parang bigla akong hinunting nung sinabi ni Josefina.
Natatae na siya.
Natatae na siya.
Natatae na siya.
Nagulat naman ako nang biglang napangiti at natawa si Juanito at Donya Juanita. Oh
shocks! Another kahihiyan na naman this!
Kinurot naman
ni Donya Soledad/ina si Josefina, at dali-dali itong tumakbo papunta sa kalesa at

dahil dun hinabol ko siya waaaahh! Para siyang si Jenny lagi akong pinapahiya
ughhh! Lagot siya sakin ngayon!
"nasan si Theresita? Bakit hindi natin siya kasama?" tanong ko. Nandito kami ngayon
sa parada, inaabangan namin ang mga makukulay na dancers mamaya. Ikalawang araw ng
celebration sa fiesta ng San Alfonso at talagang dinarayo ang fiestang ito.
nagdahilan naman na ako na hindi na ako natatae kasi ayoko pang umuwi sa bahay at
tutal napahiya naman na ako kina Juanito at sa nanay niya, ano pang sense ng
palusot ko? ughh.
"si Theresita? Ang ating tagapagsilbi?" tanong ni Maria. missing in action ngayon
si Josefina, dahil sa ginawa niya sakin kanina kaya umuwi na sila ni Donya
Soledad/ina. Bwahaha!
"hindi maaaring sumama dito si Theresita, depende na lang kung ipagpapaalam mo kay
ama" sagot niya. Aww. Sayang naman.
Maya-maya lang dumating na yung mga dancers na kasama sa parade at ang lalakas ng
hiyawan nila at ng mga tao. grabe! Ang gandaaaa. Ngayon ko na lang ulit to nakita,
naalala ko nung bata pa ko binubuhat pa ko ni daddy para makita ko yung mga
dancers. At eto Malaki na ko, di ko na kailangan pang buhatin, at wala din si dad
ngayon sa tabi ko para mapanood din niya ang ganda ng parade na ito.
Pagkatapos namin manood ng parada pumunta kami ni Maria sa mga tindahan na

nakapwesto sa paligid. Madaming mga damit, pagkain at pampaganda para sa mga
kababaihan ang tinda dito, sinubukan namin ni Maria ang lahat, grabe! Ang saya pala
maka-bonding ang great great great great
great grandmother ko.
Habang busy kami mamili ni Maria nagulat ako ng biglang may isang matangkad, maputi
at magandang babae ang humarang sa dinadaanan namin. Whoah! naalala ko kung sino
siya! siya yung madre na sumampal sa'kin at sinabing sinasapian ako! si Natasha!
"Anim na buwan pa lamang nakakaalis ang aking kapatid, at bigla ko na lang

mababalitaan na ang kasintahan niya ay may kasama ng iba" sarcastic niyang tugon at
ngumiti pa siya, pero yung ngiting parang nagaasar. Aba! Kumukulo ang dugo ko sa
babaeng ito ah.
"Mag-ingat ka sa iyong pananalita Binibing Natasha" banta ni Maria. Omyagash! gusto

ko sanang bulungan si Maria na... Ano? resbakan na ba natin to?
"Bakit? Hindi ba totoo? na ang kagalang-galang na bunsong anak ng pamilya

Montecarlos ay nakikipagkita sa isang binata sa kalagitnaan ng gabi, at silang
dalawa lang, ano ba sa tingin mo ang iisipin ng mga tao?" dagdag pa niya. Goshhh!
ang bilis pala talaga kumalat ng chismis sa panahong to!
Magrereact sana ako kaso pinigilan ako ni Maria. "Ipagpaumanhin mo Binibining

Natasha, ngunit puro haka-haka lamang ang iyong nalalaman" sagot ni Maria.
nagtitigan lang sila ni Maria.
"Se que es verdad" (I know it's true) palabang tugon ni Natasha. habang nakatitig
ng diretso sa mata ni Maria. Omg! anong sinasabi niya? seke-es-berdad? di ko
maintindihan!
"No queremos perder el tiempo hablando contigo" (We don't want to waste out time
talking to you) banat pa ni Maria. at bigla niyang hinawakan ang kamay ko.
"Vamos Carmelita!" (Let's go Carmelita) tugon pa ni Maria at hinila
na niya ako. Ano daw? Bamos? Bakit ba kasi nag-eespanyol sila diyan!
hinila na ako ni Maria at iniwan na namin si Natasha. napalingon pa ako kay Natasha
pero binigyan niya ako ng i'll-burn-you-down-look. Whut?
Grabe! Uso na din pala mga mean girl sa panahong to! ughh!
"Wag mong intindihin ang sinabi niya Carmelita, masama talaga ang ugali ng babaeng
iyon, mag-ingat ka na lang sa kaniya" sabi ni Maria sabay ngiti sa'kin, napaisip na
lang tuloy ako, hindi ko naman talaga dadamdamin yung mga sinabi ni Natasha kasi
hindi ko naman naintindihan. tsk, parang naaalala ko sa babaeng yun si Shae, si
Shae na hinding-hindi magpapatalo.
Dito na din kami sa bayan nag-tanghalian ni Maria, may malaking mesa sa gitna at
punong-puno ng pagkain, lahat ay pwedeng kumain. Nagsimula nang mag-salo-salo ang
lahat at syempre naki-join ako, nung una ayaw pa ako payagan ni Maria pero sa huli
napapayag ko din siya at naki-join na din siya.
Habang sumasandok kami ng pagkain, nanlaki ang mga mata ko ng matanaw ko si Juanito
na naglalakad papalapit sa'min, may kasama siyang maputi, at magandang babae na
bongga ang pananamit, at nakahawak ito sa bisig niya at nagtatawanan sila.
Omg! Womanizer spotted!
Aba! Aba! Aba! Babaero pala ang lalaking ito ah... Sinasabi ko na nga ba may
tinatagong baho ang lalaking to!
Nagulat ako nang biglang napatingin si Juanito at yung babaeng maganda na kasama
niya sa kinaroroonan namin tapos bigla silang ngumiti. Huh? napalingon ako sa likod
ko pero wala namang ibang tao dun, so ako yung nginitian nila?
/>
Mas nagulat ako nung biglang tumakbo papalapit sa'kin yung babae at niyakap ako.
"CARMELITAAAA! GRABE! Sobrang nananabik ako na makita ka!" sigaw niya habang sabay
yakap sa'kin at nakalambitin na siya ngayon sa leeg ko dahilan para muntikan na
kaming matumba. "Kamusta ka na? madami akong ikwekwento sayo, tara!" dagdag pa
niya. Tapos kinuha niya yung plato na puno ng pagkain na hawak ko at inilapag iyon
sa mesa. Shocks! Nagugutom na ko huhu.
"Kuya Juanito sandali lang ah" paalam nung babaeng todo makayakap sa'kin ngayon.
Omg! So magkapatid pala sila ni Juanito!... kaya naman pala ang ganda din niya eh.
Ang ganda talaga ng lahi nila. Haays Carmela you're so judgmental talaga!
"Sige, sabihin mo na lang ako Sonya kung gusto mo ng umuwi" sagot ni Juanito kay
Sonya, parang bigla naman akong naistatwa sa kinatatayuan ko nung binaling ni
Juanito ang tingin niya sa'kin "Magandang tanghali sayo Binibining Carmelita" bati
niya pa sabay ngiti. napatango na lang ako at agad akong tumingin kay Sonya "Gosh!
tara! dali! may kwekwento ka sa'kin diba?" tugon ko kay Sonya para agad maputol ang
convo namin ni Juanito, Gosh! i need to make iwas-iwas to him na huhu!
"Taraaa!" excited na tugon ni Sonya at napatalon pa siya sa tuwa tapos hinila na ko

papunta sa balkonahe.
Aray. Feelling ko matatanggal na yung braso ko sa balikat ko sa tindi ng kapit ng

babaeng to.
"dito na lang tayo mag-usap medyo pribado kasi ang sasabihin ko hihi" sabi pa niya
tapos nag-giggle siya. Hmm... nakakaramdam ako ng kalandiang chikahan ah.
"Carmelitaaa! Tama ka nga, masaya pala ang ikasal,
kahit pa nung una ayoko kay Ignacio pero pwede palang maturuan talaga ang puso gaya
ng sinabi mo" sabi niya napakunot naman ang noo ko. Oh? Sinabi ng totoong Carmelita
yun?
"habang nasa Espanya kami matapos ang aming kasal hindi ko alam pero unti-unting
nahuhulog ang puso ko sa kaniya, Salamat Carmelita dahil pinilit mo ako sa kasal na
to, siguro kung nagmatigas ako hindi ko mararamdaman ang pag-ibig na to" dagdag pa
niya, mukha siyang lumilipad sa ere ngayon dahil sa sobrang saya. Gosh! never ako
magiging ganyan ka-corny pag na-inlove ako!
"Siya nga pala, totoo ba ang usap-usapan na nagkakamabutihan daw kayo ng aking kuya
Juanito?" tanong niya, kung kanina nasobrahan siya sa ngiti ngayon naman biglang
nalungkot ang pagmumukha niya.
Hindi ko alam pero kahit pa ngayon ko lang siya nakilala parang ang gaan-gaan agad
ng loob ko sa kaniya, bigla tuloy ako nakaramdam ng inggit kay Carmelita, dahil
meron siyang totoong kaibigan tulad ni Sonya.
"Carmelita? Ayos ka lang?"
"Huh? Ah-Oo naman, ano nga pala ulit yung tanong mo?" haays. Lagi na lang akong
nawawala sa sarili, di na ko magtataka kung mabaliw na ako sa panahong to.
"Ang sabi ko may namamagitan ba sa inyo ni kuya Juanito?" tanong niya pa. Ohhh...
grabe! Ang bilis naman kumalat ng chismis dito.
"W-wala ah, tinulungan niya lang ako kagabi hanapin si ate Maria, tapos nakita kami
ni ama kaya ayun kung ano-ano na pinagiisip nila" paliwanag ko. Bigla naman niya
akong hinawakan sa balikat.
"Buti naman. Sa susunod mag-iingat ka, alam mo naman kung gaano kabilis kumalat ang
mga maling kwento ngayon, lalo na
kilala pa man din ang pamilya niyo at pamilya namin" dagdag pa niya, buti na lang
kahit papaano may napagsabihan ako ng problema ko dito. Hindi din naman pala masama
ang mapunta ngayon dito eh.
"Oo nga pala, Carmelita, nagpunta ako kanina sa bahay nila Helena, kakarating niya
lang kanina galing Maynila, at may sinabi siya sa'kin na sa tingin ko dapat mo ding
malaman at alalahanin" sabi pa ni Sonya, grabe! Ang haba naman ng sinabi niya.
"Ano daw?" tanong ko.
hmm... Helena? Ah! Yung babaeng tumulong sa'kin tumayo nung nadapa ako sa UST. Sa
kaniya ko din unang nalaman na ako si Carmelita.
"Matagal na tayong magkakaibigan ni Helena, sana naman wag mong saktan ang damdamin
niya, alam ko naman na hindi mo sinasadya pero mas mabuti kung makapagpaliwanag ka
sa kaniya ng personal" dagdag pa niya at bakas sa mukha niya ang pag-aalala.
"A-anong ibig mong sabihin?" nagtataka kong tanong, Omg! may kasalanang ginawa si
Carmelita? Tapos ako mag-sosorry?
"Nakalimutan mo ba? Matagal nang may pagtingin si Helena sa aking kuya Juanito"
sabi ni Sonya. Nanlaki naman ang mga mata ko. Whuut?
gusto ko sana i-explain kay Sonya na hindi ko nakalimutan... dahil ang totoo hindi
ko naman talaga alam.
"Sana naman wag mong balewalain ang pagtulong niya sa relasyon niyo noon ng kapatid
niya na si Leandro" paliwanag pa niya. Omaygaaash! Its confirmed na talaga! May
boyfie nga si Carmelita and its Leandro, si Leandro na di ko man lang alam kung
anong itsura. Haays.
"Okay-----Ah! Osige ako bahala, kakausapin ko siya" sabi ko na lang. ngumiti naman
si Sonya at niyakap ako ulit. "ikaw ang pinakapaborito
kong tao sa lahat Carmelita" sabi pa niya. Paboritong tao? as in favorite person?
Hindi ba Bestfriend ang tawag dun?
Kinagabihan, may importenateng bisita daw si ama at dito sa bahay maghahapunan,

kaya sobrang busy lahat ng tao. at syempre nadamay ako sa kabusyhan nila, inutusan
ako ni Donya Soledad/ina na magluto ng Kaldereta. Huwaat? Like OMG! Never ako
nagluto in my entire life. Huhubels.
"Carmelita, sindihan mo na ang uling, nasaan na yung palayok?" nagmamadaling tanong

ni ina, busy din kasi siya sa pagluto ng iba pang potahe. Samantalang, eto ako
naistatwa sa tapat ng lutuan na gawa sa bato at puro uling at panggatong lang ang
kailangan para magkaroon ng apoy ang kalan na to. Haays. Namiss ko tuloy yung
microwave oven namin sa bahay, isang click ko lang dun may pagkain na ko.
"Uhmm... Ina? M-masama po ang pakiramdam ko, hindi ko kayang magluto" please.
Please. Please. Sana gumana ang palusot ko, bukod sa di ako marunong magluto, di
din ko alam paganahin ang kalan na to at higit sa lahat hindi ko alam kung pano
lutuin yung Kaldereta ala-Montecarlos style!!!
Dapat kasi nakinig ako noon kay lola Carmina at nagaral kung pano magluto ng
Kaldereta. Haays.
"ngunit anak, matagal ko nang naituro sa inyong magkakapatid ang espesyal na

pagluto ng Kaldereta, at bukod dun kailangang ikaw ang magluto niyan ngayon"
reklamo ni ina. Gosh! Galit ata siya?
Magrereklamo pa sana ako kaso biglang may mga katulong na dumating, "Donya Soledad,
hindi pa po tapos yung mga dekorasyon sa salas, nawalan po ng malay ang
tagapangasiwa sa dekorasyon" nagpapanic na sabi nung katulong
tapos agad na napatakbo papunta doon si ina. Gosh! Balak ko pa man din mahimatay
ulit para makatakas dito kaso may nahimatay na pala tsk.
"Masama pa rin ba ang iyong pakiramdam Carmelita?" narinig kong tanong ni Josefina
na nasa tabi ko na pala. "kaya mo pa bang magluto?" tanong pa niya ulit. Napatango
na lang ako, tsk. Di ko pa din makakalimutan yung pagpapahiya na ginawa niya sa'kin
kanina sa harap ni Juanito at Donya Juanita. I'll never forgive her! pinahiya niya
ako! at kahit anong sabihin niya hinding-hindi ko siya papansinin!
"kung ako na lang ang magluto ngayon, mawawala na ba ang tampo mo?" nakangiti
niyang tanong. at dahil dun bigla akong napangiti ng todo! feel ko tuloy nanalo ako
sa lotto!
"gusto ko din sanang humingi ng tawad sa ginawa ko kanina, nakalimutan kong may
namamagitan pala sa inyo ni Juanito at hindi dapat kita ipinahiya sa harapan niya"
dagdag pa niya. hindi na ngayon mawala ang ngiti sa mukha ko! Omg! at least
masosolve na ang problem ko tungkol sa Kaldereta na to! Yes!
"Wala yun. kalimutan na natin yun. tara! Luto na tayo" excited kong tugon. wala na
kong pake sa pride ko ang mahalaga magawan ko ng paraan ang problemang ito.
hindi ko naman mapigilang mapanganga dahil sa sobrang bilis at ang galing ni

Josefina magluto, yung totoo? kasali ba siya sa master chef? Omg!
kailangan din namin kasi magmadali baka maabutan kami ni ina. Di nila dapat malaman
na si osefina ang nagluto. Kundi lagot kami.
"Napakasarap talaga, siguradong matutuwa ang ating panauhin sa oras na matikman

nila to" sabi ni
ina, nagkatinginan naman kami ni Josefina at pareho kaming natawa. Bigla ko tuloy
namiss si Jenny, kahit pa lagi kami nagaaway nun, sa oras na may problema ang isa
lagi kami nagtutulungan at gumagawa ng paraan para hindi malaman ni daddy haha.
"Ina, sino po ba ang espesyal na bisita ni ama-----" hindi na natapos ni Josefina

yung tanong niya dahil biglang bumalik yung nagpapanic na katulong kanina.
"Donya Soledad, mga Binibini. Dumating na po ang mga panauhin" nakangiti na siya
ngayon. Nagulat ako nang bigla akong hinawakan ni ina sa magkabilang balikat.
Inayos niya din ang buhok ko at pinagpagan ang damit ko. Weird.
"Carmelita anak, kahit anong mangyari ngumiti ka lang ha" bilin niya sabay ngiti,
"halika na" hinawakan na niya ang aking kamay sabay at naglakad kami papalabas ng
kusina, napatingin naman ako kay Josefina na nasa likod namin at mukhang nagtataka
din siya sa ikinikilos ni ina.
"Magandang gabi po Don Mariano at Donya Juanita Alfonso, at sa inyo rin Ginoong
Sergio, Binibining Sonya, Ginoong Angelito at Ginoong Juanito Alfonso, Maligayang
pagdating sa aming tahanan" nakangiting bati ni ina. Shocks! What the heck. Anong
ginagawa ng sambayanang Alfonso dito?
Sila ang espesyal na bisita ni ama?! Lechugas!
Nakaupo na sila sa mesa, nasa kabilang dulo si Don Mariano at sa kabilang dulo
naman si ama. Naabutan namin silang nagtatawanan. At ngayon nakatingin na silang
lahat sa'min.
"Magandang gabi rin Donya Soledad, Binibining Josefina at... Binibining Carmelita"
bati ni Don Mariano, medyo nacreepyhan ako nung sinabi niya yung pangalan ko,
parang may mangyayaring di ko magugustuhan.
"Maupo na kayo Donya Soledad at mga Binibini upang mapagusapan na natin ang
nalalapit na kasal na magiging daan ng panghabambuhay na pagkakaibigan at pagiging
isa ng ating pamilya" anunsyo ni Don Mariano. Sinong ikakasal?
Nagulat ako nang biglang tumayo si Don Alejandro/ama at umakbay sa'kin. "Marahil ay
hindi niyo pa nakikilala ang aking bunsong anak na si Carmelita, madalas kasi
siyang nasa bahay at hindi siya sanay makisalamuha sa madaming tao" anunsyo ni Don
Alejandro/ama, nakatingin ang lahat samin ngayon, shocks! Sinasabi ba niyang loner
ako?
"kung kaya't hayaan niyong ipakilala ko siya sa inyo, akin nang ipauubaya ang kamay
ng aking bunsong dalaga na si Carmelita Montecarlos sa ikalawang binatang anak ng
mga Alfonso na si Juanito Alfonso, Juanito Hijo, ikaw na ang bahala sa aking anak"
dagdag pa ni Don Alejandro/ama. Napanganga na lang ako dahil sa gulat at feeling ko
ma-vavacuum ko na lahat ng insekto at alikabok dito sa bahay!
Dear Diary,
WHAAAAAAAAAT?
IKAKASAL KAMI NI JUANITO ALFONSO? BAKIT PARANG ANG BILIS NAMAN NG MGA PANGYAYARI!
WAAAHH!
PAKI-INFORM NAMAN AKO OH! #FeelingSuperDuperBetrayed
Nawiwindang,
Carmela
***************
Photo Credit: Gaston Mansion
=================
Kabanata 7
[Kabanata 7]
"Amigo, iminumungkahi ko na sa katapusan ng Pebrero ang kasal ng mga bata" sabi ni

Don Mariano, halos tumango naman ang lahat. Nandito na kami ngayon sa hapag-kainan
nasa kaliwa ko si ina at sa kanan ko naman si Maria, at kung minamalas ka nga naman
nasa tapat ko si Juanito.
Kaazar! Bakit di man lang siya tumutol sa kasal na'to? Hmm... may gusto ba talaga
siya saken? Gosh! kahit kelan ang assumerang frog mo talaga Carmela! Ugh.
"Sa ika-29 ba ng Pebrero? Tamang-tama kaarawan din ni Carmelita sa araw na iyon"

nakangiting sagot ni Don Alejandro/ama. Shocks! Leap year din pala. Pero teka! Sabi
ni lola Carmina namatay si Juanito sa araw ng kasal nila Carmelita tapos after a
week nagpakamatay naman si Carmelita, and ngayon nasulat ulit ang tadhana at
nagtakda muli ng bagong petsa kung kelan magaganap ang kasal! Pebrero 29. Omaygash!
Di bale, June pa lang naman ngayon. Makakapagplano pa ko.
"at nais rin sana ng pamilya namin na sa simbahan ng San Alfonso sila ikasal, kami
na rin ang bahala sa lahat ng gastusin" sabi naman ni Donya Juanita Alfonso. Gosh!
Seryoso nga sila. Ikakasal talaga kami huhu.
Napatingin ako kay Juanito pero mahinahon lang siya habang kumakain. Hindi ba
talaga siya tutol sa kasal na to? Hmmm... o baka may kapalit ang pagpapakasal na
to? Ganun kasi yung mga napapanood ko sa mga movies, nagbibigay ng kondisyon yung
mga napipilitang magpakasal para pumayag sila.
Siguro pinilit niya ang magulang niya na bigyan siya ng malaking pamana. Tsk tsk.
"Anong masasabi mo Binibining Carmelita?" tugon pa ni Donya Juanita, nagtaka
ako kasi nakatingin na silang lahat sa'kin ngayon. Anong meron?
nagulat naman ako nung dahan-dahang dumikit sa'kin si ina at bumulong siya "Anak,
tinatanong ka ni Donya Juanita" sabi niya. Ohmaygash! AKO NGA PALA SI CARMELITA SA
PANAHONG TO!
Omg! nakalimutan ko huhu!
"A-ano po ulit iyon Donya Juanita?" tanong ko. Omg! Bakit nanginginig yung kamay
ko, feel ko tuloy nasa Q&A portion ako ng miss universe. Waahh. Napatingin naman
ako kay Donya Juanita na ngayon ay nakangiti ng todo. Shocks! Narinig rin pala niya
na natatae ako kanina.
"Gusto ko sana malaman kung hanggang ilang anak ang gusto mo isilang?" tanong ni
Donya Juanita. OMG! ANO DAW?
AWKWARD.
Napatingin naman ako sa kanilang lahat, mukhang seryoso naman sila, so di nila ako
pinagtitripan? Seryoso talaga silang malaman kung ilang anak ang gusto ko goshhh!
Wala pa nga sa isip ko ang pag-aasawa tapos anak agad? Waaaahhh!
"Marahil ay hindi pa makapagdesisyon ang Binibini dahil sa siya'y bata pa" narinig
kong sabi ni Don Alejandro/ama. Whew! Buti naman aware sila na bata pa ko.
"Iminumungkahi ko lamang na mas makabubuti kung madami ang inyong magiging anak ni
Juanito, hindi ba anak?" dagdag pa ni Donya Juanita sabay tingin kay Juanito. GOSH!
AWKWARDNESS TO THE HIGHLEST LEVEL NA ITUU.
mukhang nagulat din si Juanito dahil sa sinabi ng nanay niya, medyo nasamid pa nga
siya eh kaya agad siyang uminom ng tubig at pinunasan niya ang kaniyang bibig.
napa-ehem-ehem pa siya bago siya nagsalita.
"O-opo ina, mas mabuti nga iyon" sagot ni Juanito
tapos napatingin siya sa'kin. Parang gusto ko masuka sa lahat ng naririnig ko. Ang
awkward talaga bakit ba pag-aanak ang gusto nilang malaman haaays.
"Sa palagay ko sapat na ang 12 anak" sabi ni Ginoong Sergio, ang panganay sa
magkakapatid na Alfonso, nakapang-general outfit siya. At mukhang sanay na sanay
talaga sa labanan. May pagkakahawig din sila ni Juanito pero mas mature siya
tingnan at mukhang palaban na palaban.
"Masyado nang marami ang 12, mas maganda kung 10 na lang" sabi naman ni Don
Mariano. Huwaaat? 12 na anak? vs. 10 anak? Anong pinagkaiba nun? Pareho pa ding
madami yun. feel ko tuloy para akong inahing baboy niyan.
"Hanggang 8 anak siguro ang iminumungkahi ko" sabi naman ni Don Alejandro/ama.
Gosh! 8 talaga?
Mukha silang nag-bibidding dito, Gosh!
"Ano sa palagay niyo Juanito at Carmelita?" tanong ni Donya Juanita. Napansin niya
siguro na hindi kami nagsasalita ni Juanito at halos sila lang ang nagpaplano ng
lahat.
"Wala" - ako.
"7 anak" - Juanito.
Oh shocks! 7 anak? Seryoso ba siya diyan? o sinasakyan niya lang ang trip nila?
Nilakihan ko ng mata si Juanito,pero deadma lang siya, pinapagtuloy lang niya ang
pagkain niya.
"Wala? Anong ibig mong sabihin anak? Ayaw mong magkaanak? Sus Maryusep" gulat na
tugon ni Donya Soledad/ina. Tapos parang kakapanood lang ng horror movie ng mga tao
dito kasi lahat sila ay gulat na gulat sa sinabi ko. Anong problema dun? Ano naman
kung ayaw ko magkaanak? Masisira lang ang sexy body ko noh.
"Bawiin mo ang sinabi mo Carmelita, tinuturing na isinumpa ang
babaeng walang anak" bulong ni Maria. Oh gosh!
"Uh... ang ibig ko pong sabihin WALA ng mas sasaya pa kundi ang magkaroon ako ng
asawa na tulad ni Juanito at mabiyayaan kami ng 7 anak hehe" palusot ko na lang.
Eww! Carmela ano ba yan ang Corny mo! halos sabay-sabay naman silang nakahinga ng
maluwag at nagtawanan. Balik na ulit sa kasaiyahan.
Nakita ko namang napangiti si Juanito, tsk. Na-cornyhan din siguro siya sa sinabi
ko.
"ANO? BAKIT HINDI MAKAKARATING ANG MGA MANG-AAWIT?" sigaw ni Don Alejandro/ama nang
sabihin ni Theresita na hindi makakarating yung mga singer na inimbitahan niya sa
bahay dahil manganganak daw ito. Ughh... speaking of anak, nagkaisa ang lahat na
dapat daw 7 ang anak namin ni Juanito. Ughhh
Nandito na kami ngayon sa salas, at hinihintay namin yung mga entertainers. "Mahal,
ingatan mo ang puso mo" sabi ni Donya Soledad/ina habang inaalalayan si Don
Alejandro/ama umupo ulit.
"Di bale Amigo, walang kaso sa amin yun" sabi nnaman ni Don Mariano at tumango-
tango naman yung mga anak niya. Samantalang si Juanito nandun sa tapat ng bintana
at mukhang malalim ang iniisip.
Tatalon kaya siya sa bintana? Oh shocks! Di siya pwedeng mamatay, di ako

makakabalik sa panahon ko pag nangyari yun.
"Balita ko magaling daw si Binibining Carmelita sa pagtugtog ng piyano, tama ba

Sonya?" tugon ni Don Mariano Alfonso. Tumango naman si Sonya, Gosh! Bff pala siya
ni Carmelita so alam niya talaga kung ano yung mga hilig at kakayahan ng bff niya.
"Ipinagmamalaki nga po namin ang aming bunso dahil sa galing niya pagdating sa
musika"
dagdag pa ni Maria. sabay ngiti sa'kin, at halos silang lahat ngayon ay nakangiti
sa'kin parang manghang-mangha sila.
"Bueno, maaari mo ba kaming handugan ng munting awitin Binibining Carmelita?"

tanong ni Don Mariano. Tapos chinicheer ako ni Sonya sa tabi niya.
HALAAAAAAA!
ANONG GAGAWIN KO?
HINDI AKO MARUNONG MAG-PIANO!
"Sige na anak, wag ka ng mahiya" narinig kong tugon ni ina. Mukha pa ba akong
nahihya sa lagay na to? Ohmgeeee!
magpapalusot pa sana ako kaya lang bigla ng tumayo si Sonya at hinila na niya ako
patayo. "Dali na Carmelita, tugtugin mo sa kanila yung pinakapaborito mong
tugtugin" excited na tugon ni Sonya. Nanlaki naman ang mga mata ko My Goodness! Ano
ba yung favorite na tugtugin ni Carmelita? Waaahh!
Nakita ko namang nakatingin na din sa'kin ngayon si Juanito. Psh, naintriga din
siguro siya sa galing ko DAW mag-piano.
pinush na ko ni Sonya umupo na doon sa tapat ng piano tapos dali-dali siyang

bumalik sa kinauupuan niya kanina. naiwan na ako ngayon mag-isa dito sa gitna
habang ang lahat ng mata nila ay nasa akin! Waaahh! pinagdadasal ko na lang na
bumuka ang lupa at kainin na lang ako ng buhay kaysa tumutgtog ng piano huhu.
Siguradong masisira ang reputasyon ng totoong Carmelita sa oras na tumama yung
daliri ko sa keyboards na to. Shocks! Sorry Carmelita but I need to do this.
Huminga na ko ng malalim saka nag-do re mi fa so la ti do...
paulit-ulit ko ginawa yun, puro do re mi lang ang ginagawa ko. feel na feel ko din
ngayon yung pagtagaktak ng pawis sa noo ko dahil sa
kaba. Buti na lang may nag-iisang tugtugin sa piano ako naalala yung nursery rhyme
na Do Re Mi, na tinuro sa amin ng MAPEH teacher ko nung Grade 4 ako.
Doe, a deer a female deer
Ray, a drop of golden sun
Me, a name I call myself
Far, a long long way to run
Sew, a needle pulling thread
La, a note to follow So
Tea, a drink with jam and bread
That will lead us back to Do
Do, Re, Mi, Fa, So, La, Ti, Do, ... So, Do.
*clap clap clap clap*
Nagulat ako kasi pinalakpakan nila ako, pero nagtataka yung mga itsura nila lalo na
si Sonya, My Gosh! imagine ang isang peymus na pianist na tulad ni Carmelita ay
tutugtog ng do re mi sa harap ng madaming tao huhu.
"Maraming salamat po Don Alejandro at Donya Soledad Montecarlos magandang gabi din
sa inyo mga binibini at lalo na sayo Binibining Carmelita, napakasarap ng Kaldereta
na iyong inihanda para sa amin" magalang na tugon ni Juanito. at nagtungo na siya
sa kalesa na naghihintay sa labas na kung saan nakasakay na din doon ang buong
pamilya niya. Tumango na lang ako. tsk masyado namang pormal.
"Mukhang napa-ibig mo si Juanito sa pamamagitan ng Kaldereta ah, nako! Mula ngayon
hahanaphanapin na niya yan" pangasar sakin ni Maria. napatingin ako kay Josefina at
natawa din siya Haays. Kung malalaman lang ni Juanito na di ako marunong magluto
baka maging buto't-balat na siya sa gutom haha.
"Tara na, tayo'y matulog na" suhestiyon ni Donya Soledad/ina. Nasa labas
kami ngayong lahat matapos naming ihatid sa gate ang pamilya Alfonso. "at mukhang
may mananaginip ng maganda ngayong gabi" pangasar naman ni Don Alejandro/ama. Tapos
lahat sila nakatingin sa'kin at binigyan ako ng ayieeee-kinikilig-siya-look.
Huwaaat? So inaasar nila ako kay Juanito. Shocks!
Kinabukasan, maaga akong gumising dahil dumating si madam Olivia sa bahay, nakiusap
ako na turuan niya ako magluto, siya lang ang nakakaalam na hindi talaga ako
marunong magluto at dahil sa sinabi ni Maria na hahanap-hanapin na ang lutong iyon,
hindi pwedeng iasa ko na lang forever kay Josefina yung pagluluto.
Dumating din si Mang Raul at Theresita upang tulungan at samahan kami magluto ng
agahan. Si Mang Raul ay ang kumatay ng karne para lutuin. Nalaman ko na anak pala
ni Mang Raul si Eduardo na hardinero ng pamilya namin at lihim na kasintahan ni
Maria, anak din ni Mang Raul si Theresita na tagapagsilbi naming magkakapatid.
Si Mang Raul ang taga-katay, samantalang si Eduardo naman ang nagdala ng mga
sangkap na gulay na kailangan namin at si Theresita naman ang tagapay-pay ng apoy
habang tinuturuan ako ni madam Olivia.
"Kailangan tamang halo lang, hindi pwedeng kulang at hindi rin pwedeng sobra, hindi
magiging maganda ang lasa ng lutuin kapag minadali mo o tinagalan mo ang pagluto"
pangaral ni madam Olivia, grabe! Ang galing niya din magluto.
"Tandaan mo ito Hija, wag mong madaliin o tagalan ang mga gagawin mo" dagdag pa
niya, parang may gusto siya sa'kin ipaintindi... kaso di ko maintindihan.
"Oo nga pala, aalis na ko mamayang tanghali, kailangan
ko ng bumalik sa kumbento sa Maynila" sabi pa ni madam Olivia at dahil dun gulat

akong napatitig sa kaniya. Whut?
"Ha? Pero pano ako? ayoko maiwan mag-isa dito, sasama ako" sabi ko sa kaniya, pero
sinaway niya lang ako na wag akong maingay tapos lumabas siya sa kusina at
sinensyasan akong sundan ko siya, mahirap na baka marinig nila Mang Raul ang usapan
namin.
"huminahon ka nga, sa susunod na linggo ka pa pwedeng bumalik ng Maynila, ienjoy mo

na lang ang bakasyon mo dito" tugon niya pa. napa-crossed arms naman ako.
"Gosh, ang tagal pa ng 1 week, naiinip na ko dito, walang tv, walang internet,
walang cellphone, walang laptop, walang aircon, walang-----" di ko na natapos yung
sasabihin ko kasi sinaway na naman ako ni madam Olivia.
"Ssshh... bakit? Wala din naman lahat ng yun sa Maynila ah" suway ni madam Olivia.
Alam ko may pagka-mataray siya pero nararamdaman ko sa puso niya na mabuti siyang
tao at concern siya sakin.
"Ihh.. kahit na, at least kasama kita dun, ma-sasave mo ko sa mga darating pang
problema" tugon ko pa at napapadyak pa ko dahil sa inis.
"buti naman alam mo na ngayon na lapitin ka ng problema" tugon pa ni madam Olivia,

napasimangot na lang ako. "Kailangan mong ayusin ang gusot na ginawa mo dito, at
siguraduhin mong walang ibang makakaalam at maghihinala sa mga kakaibang kilos mo"
pangaral niya pa.
"kakaibang kilos? Wala naman akong ginagawang masama-----"
"anong wala? Tingnan mo nga yang tindig mo, at yung paglakad mo, ayusin mo din yung
pananamit mo at lalong-lalo na ang pananalita mo" pangaral niya pa at pinalo-palo
ako sa balikat.
Ouch huhu.
"ihh anong magagawa ko? Di naman ako sanay mabuhay ng pormal eh"
"kaya nga dapat masanay ka na, Oh sige na aalis na ko, dadaan pa ko sa simbahan
bago tumuloy sa daungan" sabi pa ni madam Olivia, hindi ko alam pero sa
pagkakataong iyon niyakap ko siya, Wala naman na siyang magagawa eh nakalambitin na
din ako sa kaniya.
"madam Olivia, wag mo ko iiwan dito sa panahong to ah, ikaw lang ang nakakaintindi
sa kin dito, baka mamaya niyan bumalik ka na sa year 2016 huhu" bulong ko sa
kaniya, tinapik-tapik naman niya ang likod ko.
"Hindi ako makakaalis dito hangga't hindi pa natatapos ang misyon mo at huwag kang
mag-alala, sa ngayon ako lang ang nakakaintindi sayo, pero sa pagdaan ng araw
marami na ring makakaintindi sayo" sabi pa niya sabay ngiti, at tuluyan na siyang
umalis.
Mag-aalmusal na kami, at syempre proud ako na medyo... medyo lang naman marunong na
ko magluto. "Talagang pinaghahandaan na ng aking bunso ang pag-aasawa ah" pang-asar
ni Don Alejandro/ama. Whuut?
"Iba talaga pag umiibig na" pangasar naman ni Maria. gusto ko sanang sabihin na
'iba talaga pag naiipit na'
ilang saglit pa dumating na yung ibang mga kasambahay at inilapag na nila sa mesa
namin yung kanin.
"kainan na!" sabi ko sabay kuha nung kanin. Agad naman akong sinuway ni Maria.
"Carmelita, hindi pa tayo nagdadasal"
Omygashh...
Kaya ayun nagdasal muna kami, si ina ang nag-lead ng prayer. Habang nakapikit
silang lahat at nagdadasal pasimple ko naman silang sinilip. Nakakainggit naman ang
pamilya ni Carmelita, sabay-sabay silang kumain,
nagkwekwentuhan sa hapag-kainan at higit sa lahat hindi nila nakakalimutang

magdasal bago kumain.
Hmm... mula kasi nung namatay si mommy, never ko naalala na nagdasal kami nila
daddy bago kumain. Nakakalungkot lang na unti-unti ng nawawala ang tradisyon ng
pamilyang Pilipino sa hapag-kainan.
"Amen"
"Carmelita, diba paborito mo ito?" narinig kong sabi ni Donya Soledad/ina, sabay
kuha nung tuyo at tinapa at inilagay sa plato ko. T-talaga? Paborito ni Carmelita
yun?
Never in my entire life ako kumain ng tuyo (isda) at tinapa sa breakfast. Omg! Lagi
lang kami nag-cecereal, pancake or bacon and eggs ehh.
"Paborito mo pa nga isama iyan sa kape" dagdag pa ni Don Alejandro/ama. Tapos

iniabot niya sakin ang isang tasa ng black coffee. Omg! Walang cream? I mean plain
black coffee talaga?
"Oh, eto pinitas pa yan nila Eduardo sa hardin" sabi naman ni Maria sabay abot
sakin ng hilaw na mangga. "Ayan Carmelita diba paborito mo ang manggang hilaw na
nakababad sa bagoong" sabi naman ni Josefina tapos binuhusan niya ng over-over na
bagoong yung manggang hilaw sa plato ko.
Omg! Bagoong? i never tried that in my entire life...
Narealize ko na talaga na total opposite kami ng totoong Carmelita. Shocks! Bakit

ako pa ang napunta dito huhu.
"sige na kain na, nananabik lang kami sayo dahil matagal namin kayong hindi
nakasama ni Josefina" sabi naman ni ina. Oo nga pala, nasa kumbento sila Carmelita
at Josefina for almost 6 months.
napatingin naman ako dun sa mga pagkaing nilagay nila sa plato ko. Gosh! i need to
this! haays!
Huminga na lang ako ng malalim
at pinikit ang aking mata dahil ittry ko ngayon lahat ng food na nilagay sa plato
ko na never ko pang natikman. Magkakasakit ata ako huhu.
Hmm... Wow!
Sa totoo lang di ko akalain na bagay pala talaga ang tuyo (isda) at tinapa sa
sinangag, at di naman din pala ganun kapait at katapang ang black coffee. Masarap
din yung manggang hilaw na maasim at pinartner sa bagoong. although mabaho yung
bagoong kaya di ko siya kinakain noon, worth it naman dahil masarap talaga siya.
Natatawa na lang ako sa sarili ko kung bakit after 20 years of my existence on

earth, never ko sinubukan ang mga pagkain pinoy na ito. Masarap pala talaga kaya
kahit in the future, hinahanap-hanap pa din ng mga pinoy ang mga pagkaing ganito.
Kinagabihan, pinatawag ako ni Don Alejandro/ama dahil may pupuntahan daw kami. Agad
naman akong nagbihis at nag-ayos. Baka pumunta kami kina Juanito, ayoko namang
maging panget sa paningin niya---ay nila pala.
"nagdala ka ba ng mga bulaklak anak?" tanong ni Don Alejandro/ama, nakasakay na

kami ngayon sa kalesa. hindi naman ako makapag-sight seeing sa bintana kasi gabi na
ngayon at ang dilim ng buong paligid. baka tikbalang pa ang makita ko Noo!
"Po?" nagtataka kong tanong. Ano daw? Bulaklak? So ibig sabihin dadalhan ko ng
bulaklak si Juanito? Ako manliligaw sa kaniya? WOW AH!
"Para sa kaibigan mong si Helena Flores, hindi ba't may sakit siya ngayon? Kaya nga
kita isinama para mabisita mo siya" sagot ni Don Alejandro/ama. Omg! Pupunta kami
kay Helena? Siya yung sinasabi ni Sonya na kaibigan namin na nagtatampo
sakin dahil may gusto siya kay Juanito.
"May importante kasi kaming pag-uusapan ni Kapitan Flores" sagot pa ni ama. Ohh! So
si Kapitan flores anak niya si Helena Flores. tandaan mo ng mabuti ang mga names
nila Carmela baka mapag-palit-palit mo sila haays.
"Oh eto, buti na lang at naghanda ang iyong ina ng bulaklak para kay Helena"
dagdag pa ni Don Alejandro/ama sabay abot sa'kin ng isang bouquet of white roses.
hindi ko alam pero parang kinakabahan ako. anong sasabihin ko kay Helena?
"Nandito na tayo" sabi ni ama, at bumaba na kami sa kalesa. Wow! ang ganda at ang
laki din pala ng bahay nila Helena. Ang yaman din pala nila. pansin ko na
napapalibutan ng iba't-ibang flowers ang buong bahay nila. Ang gandaaa!
"Mag-ingat ka medyo matapang si Kapitan Flores, kamay na bakal talaga ang

pinapairal niya dahil siya ang kapitan ng mga Guardia Civil dito sa bayan ng San
Alfonso" paliwanag pa ni Don Alejandro/ama. At ilang saglit lang may isang makisig
at may bigote ding lalaki ang sumalubong sa amin. Omg! Oo nga tama si Don
Alejandro, ang tapang tingnan ni Kapitan Flores, malaki siyang tao at may bigote
din, bilugan ang kaniyang mga mata, matangos ang ilong at maputi rin. Obvious
talaga sa kaniya na may lahi siyang Kastila. kaya pala ang ganda ni Helena eh.
"Magandang gabi, amigo. Kasama mo pala ang iyong bunsong anak" tugon nung ni
Kapitan Flores. Teka! Bakit kilala niya ako?
Akala ko ba wala masyadong nakakakilala kay Carmelita dahil loner siya? Ah! Oo nga
pala, bff din si Carmelita at ang anak niyang si Helena kaya siguro kilala niya
ako.
Nagmano
naman ako sa kaniya. "Sige na Hija, tumuloy ka na sa kwarto ni Helena, matutuwa

siyang makita ka" sabi pa ni kapitan Flores. Nag-bow naman ako saka pumasok na sa
bahay nila. Gosh! Ang laki din ng bahay nila.
Omg! Di ko pala natanong kung saan yung kwarto ni Helena. Waaahh! Mukhang maliligaw
ata ako dito.
"May maitutulong ba ako Binibining Montecarlos?" narinig kong tanong ng isang babae
mula sa likod ko. Shocks! Siya yung mean girl na nangaway samin ni Maria sa parada
sa bayan kahapon ah. Si Natasha. Anong ginagawa niya dito?
"Umaasa ka pa din ba na babalikan ka niya?" dagdag pa niya sabay taas ng kilay. Ano
bang pinagsasabi ng babaeng to. Takas ata sa mental to eh.
Magsasalita sana ako kaso may babaeng nagsalita sa likod namin. "Paumanhin po mga
Binibining Natasha, ngunit ipinagutos po ni Kapitan Flores na ihatid ko si
Binibining Carmelita sa silid ni Binibining Helena" sabi nung isang kasambahay na
nasa likod namin. Whew!
Susunod na sana ako sa kasambahay nila kaso biglang hinawakan ni Natasha yung braso
ko. "¡No dejaré que lastimen los sentimientos de mi hermano otra vez! ¡No dejaré
que suceda!" (I won't let you hurt my sibling's feelings ever again! I won't let it
happen!) seryoso niyang tugon tapos parang nanlilisik ang mata niya. Napatulala
lang ako sa kaniya kasi hindi ko naman naintindihan yung sinasabi niya diyan.
"Entendido?!" (Understood?!) dagdag pa niya. hindi naman ako nag-react at naka-
poker face pa din ako sa kaniya.
Magsasalita pa sana siya kaya lang biglang pumasok na din dito sa loob ng bahay
nila si Don Alejandro at Kapitan
Flores na nagkwekwentuhan ngayon, "Oh? Laura, ihatid mo na si Binibinin Carmelita

sa silid ni Helena, baka gabihin pa sila ni sa pagbyahe pauwi ni Don Alejandro"
tugon pa ni Kapitan Flores.
"Tayo na po Binibining Carmelita" sabi pa nung kasambahay nila na Laura pala ang
pangalan, tiningnan ko muna si Natasha bago ako sumunod kay Laura paakyat ng
hagdan. Omg! kahit hindi ko naintindihan yung mga sinabi niya, mukhang malalim
talaga ang galit niya.
"Nandito na po tayo" sabi nung Laura. napatitig ako sa kaniya, hmm... bakit parang
may kamukha siya " Binibining Helena, may bisita po kayo" tugon pa ni Laura sabay
katok sa pinto ni Helena.
"S-sandali lang" narinig kong tugon ng isang babae mula sa loob ng kwarto. Gosh!
medyo matagal pa kami naghintay doon kaya kinausap ko muna si Laura, sa totoo lang
para kasing may something sa kaniya...
"teka! Anong buong pangalan mo?" tanong ko, napatigil naman siya at napangiti.
"hindi niyo po ba ako natatandaan binibini? Ako po ito si Laura Isabella" tugon
niya. Oh shocks! Tama ba ang rinig ko? Isabella? Last name ko yun ah.sinasabi ko na
nga ba! kaya pala kamukha siya ni dad! i mean yung babaeng version ni dad like
that! ibig sabihin ang babaeng kaharap ko ngayon ay ninuno ni Dad! Waahh!
Magsasalita pa sana ako kaso bumukas na yung pinto, at bumungad sa harapan ko ang
isang magandang babae na namamaga ang mata. Siya nga si Helena.
"Kamusta?" panimula ko sabay ngiti, hindi naman siya nagsalita pero pinapasok naman
niya ako sa kwarto niya, agad sinara ni Laura yung pinto at iniwan kaming dalawa
doon. nakita ko namang humiga ulit sa kama si Helena.
"Anong ginagawa mo dito?" tanong niya, sa wakas nagsalita na siya, umiiyak pa din
ba siya?
Ngumiti lang ako at naglakad papunta sa tapat ng bintana ng kwarto niya kung saan
nakalagay yung flower vase. nilagay ko doon yung white roses na dala ko.
"W-wala lang... gusto lang kita kamustahin" sagot ko, gosh! kung may choice nga
lang ako di ako sasama dito eh, kainis kasi di ako ininformed ni Don Alejandro na
dito pala kami pupunta. nagulat ako nung biglang napakunot yung noo ni Helena at
napabangon siya sa kama niya.
"HINDI MO KO KAILANNGAN KAMUSTAHIN! WALA KANG KWENTANG KAIBIGAN!" sigaw niya,

Omaygash! Sinigawan niya ko! gusto ko sana siyang sigawan din kaya lang naalala ko
na kasalanan ko nga pala kung bakit siya nag-eemote ng ganiyan. seryoso talaga siya
sa pag-ibig niya kay Juanito.
"Helena, nagkakamali ka, ano kase----"
"ANO? NA PARANG KAHAPON LANG KUYA KO ANG KARELASYON MO PAGKATAPOS NGAYON SI JUANITO
NAMAN!, SI JUANITO NA MATAGAL KO NG GUSTO AT ALAM MO IYON!" sigaw niya pa ulit,
agad akong lumapit sa kaniya baka marinig siya nila Don Alejandro/ama at kapitan
Flores sa ibaba. Omg!
"Ano kasee--- ganto yun..." panimula ko, at Inexplain ko sa kaniya ang lahat-lahat,
na aksidente lang na makita kaming magkasama sa ilalim ng puno ng mangga dahil
hinahanap naming si Maria. hindi naman siya nakatingin sa'kin at patuloy pa din
siya sa pag-iyak, pero alam kung nakikinig naman siya sa sinasabi ko.
"P-paano naman ako nakasisiguro na wala kang pagtingin kay Juanito?" tanong ni
Helena habang umiiyak pa din
pero at least this time di na siya nag-hyhysterical.

"Uh... dahil... dahil... mahal ko pa din si Leonardo----ay shocks! Leandro pala"
paliwanag ko. Omg! Baka isipin niyang may iba na naman akong lalaki at Leonardo ang
pangalan. Ughh! Bakit kasi ang hirap tandaan ng pangalang Leandro ughhh.
"Gusto ko na magpahinga" yun lang yung sagot niya. Gosh! Mukhang di naman niya
narinig na nagkamali ako ng bigkas sa pangalan ng kuya niya ughh.
Nagtaklob na siya ng kumot, mukhang ayaw na niya akong makausap. Naguguilty tuloy
ako, parang nasisira ko ang pagkatao at pagkakaibigan na meron ang totoong
Carmelita. Haays.
"Sige aalis na ako, pero sana maintindihan mo na hindi ko din gusto ang kasal na
to, at nagsasabi ako ng totoo" sabi ko pa, at tuluyan na akong umalis sa kwarto
niya. pagbaba ko sa salas, hinihintay na pala ako ni Don Alejandro/ama, kausap niya
pa din si Kapitan Flores.
"Gabi na, mag-iingat kayo sa inyong paglalakbay" paalam ni Kapitan Flores, nag-bow
na lang ulit ako saka sumakay na sa karwahe. Tsk! Nakakaguilty talaga, kahit pa
wala naman kaming pinagsamahan ni Helena pero nararamdaman ko na totoong
magkaibigan talaga sila ni Carmelita.
Ayokong mawalan ng isa pang kaibigan. Tulad ng nangyari sa amin ni Shae.
Isasara ko na sana ang kurtina sa bintana ng kalesa kungsaan kami nakasakay nang
mapansin ko ang isang pamilyar na lalaking naka-barong na nakatayo sa ilalim ng
puno sa di kalayuan.
Oh gosh! Si Juanito yun ah!
Tiningnan ko pa ng mabuti, di nga ko nagkakamali si Juanito nga yun, madali akong

makatanda
ng mukha at 20/20 pa ang vision ko.
Nagsimula nang paandarin ang kalesa,, pero nakasilip pa din ako sa bintana. Omg!
Anong ginagawa ni Juanito dito sa bahay ng mga Flores? Gabi na ah!
Parang may tinitingnan siya sa itaas. Ano kaya yun?
Pag-ikot ng karwahe, mas naging malinaw sa'kin kung ano yung tinatanaw ni Juanito.
Omg!
Nakatingin siya sa tapat ng bintana ni Helena.
At sigurado akong kwarto iyon ni Helena dahil nakita ko sa tapat ng bintana yung
white roses na nilagay ko sa flower vase niya kanina.
~Sandali lang, teka lang
Bakit ba ako'y nasasaktan?
Sa tuwing nakikita kita
May kasamang iba~
~Bakit ba ganito?
Ang nararamdaman ng puso ko
'Di naman ako ang pag-ibig mo
Magkaibigan lang naman tayo~
~Dati hindi ko pansin ang iyong dating
Kahit cute ka pa sa aking paningin
Ngunit 'di ko sadyang malalaman ito
Ikaw pala ay iniibig ko~
~Itatago na lang ang damdamin ko
Dahil ayokong malayo sa iyo
Maghihintay lang na mapansin mo
Ang pag-ibig ko na para lamang sa 'yo~
So ibig sabihin... Posibleng may gusto din si Juanito kay Helena.

Pero paano nangyari yun?
Dear Diary,
Ngayon ko lang narealize na... hindi lahat ng nakasulat sa diary na ito ay totoo.
Hindi lahat ng kwento ni lola Carmina at madam Olivia ay totoo dahil...
Ang katotohanan ay si Carmelita lamang ang may gusto kay Juanito at nang mamatay si
Juanito, nagpakamatay din siya.
Ouch. Parang makakaranas ulit ako ng one-sided love ah!
Nagmamalasakit,
Carmela
*******************
Featured Song:
'Itatago na lang' by Tanya
Photo Credit: Balay Negrense
https://youtu.be/j0wfOpXtYwU
"Itatago na lang" by Tanya
=================
Kabanata 8
[Kabanata 8]
Oplan Tigil Kasal

First, para mailigtas si Juanito kailangang hindi matuloy ang kasal namin, at ang
isa sa mga paraan para matigil ito ay kailangang maging close si Juanito at Helena.
At mukhang di naman ako mahihirapan dahil pareho silang may feelings sa isa't-isa.
Yes!
Second, kailangan ko umisip ng idadahilan kay Don Alejandro at Don Mariano para
hindi na nila i-push pa ang arrange marriage na to... kaso wala pa kong maisip.
Hmm...
"Ano iyan?" nagulat ako nang biglang sumulpot si Josefina mula sa likod ko. Teka!
Pano siya nakapasok dito?
"Gabi na ah, bakit di ka pa tulog? Nagsusulat ka siguro ng liham pag-ibig para kay
Juanito noh" pang-asar niya pa tapos kinurot-kurot niya ko. Gagantihan ko sana siya
kaya lang bigla siyang tumakbo papalabas sa kwarto ko. Tss.. nasa lahi talaga
siguro namin ang mangulit sa kapatid.
Binasa ko ulit yung sinulat ko sa diary na Oplan Tigil Kasal, kailangan smooth ang
mga plano para matapos agad lahat ng to.
Kinabukasan, pagkatapos namin mag-breakfast pumunta ako sa library ng bahay. Grabe!

Ang ganda pala talaga ng library na'to. Siguradong kahit ikulong ko habambuhay si
Emily dito never siya magrereklamo. Kumuha ako ng isang libro sa shelves at
binuklat yun. Omyy! Di ako marunong magbasa ng Spanish. Haays.
"Natapos mo na ba ang lahat ng librong binabasa mo anak?" nagulat ako nang biglang
sumulpot si Donya Soledad/ina sa likod ko. Agad kong sinara yung book at binalik sa
shelves. "Ah-Opo?" sagot ko na lang, nag-bow ako sa kaniya at lalabas na sana sa
library dahil
ayokong ma-trap na naman sa conversation tungkol sa mga hilig ng totoong Carmelita

tapos wala akong masabi huhu.
"Sandali anak, gusto ko sanang makausap ka pa ng matagal" sabi pa ni Donya

Soledad/ina, tumango na lang ako at bumalik ulit sa kinatatayuan ko kanina.
"Halika, may ipapakita ako sayo" dagdag pa niya sabay hawak sa kamay ko. Naglakad
kami papunta sa pinaka-gitnang shelves ng mga libro at sa tapat nun may mesa na
mahaba at puno din ng libro.
"Dumating ang Tiya Rosario niyo kahapon galing Espanya at may pinadala siyang mga
pasalubong para sa atin, ayon sa kaniya para sa iyo daw lahat ng to" sabi ni Donya
Soledad/ina sabay turo sa kinaroroonan nung dose-dosenang libro na nasa ibabaw ng
mesa. Oh shocks! Ang daming libro at dahil diyan ang dami ding... problema.
Hindi ako mahilig magbasa. At higit sa lahat hindi ako marunong magbasa ng Spanish.
Mababaliw na talaga ata ako.
"Hindi ka ba nagagalak Carmelita?"
"Huh? Ah---WOW! PABORITO KO ANG LAHAT NG TO!" sagot ko na lang habang nakangiti ng
todo at niyakap ko pa yung mga libro, natawa naman si Donya Soledad/ina. "Syempre
naman alam naming lahat lalo na ng iyong tiya kung gaano mo kamahal ang pagbabasa"
tugon pa ni Donya Soledad/ina.
"Uh-Pupuntahan ko lang po si tiya Rosario para magpasalamat" paalam ko at Game na

Game na talaga ako umalis sa library na yun kaya lang pinigilan niya ako.
"Ano? Nasa Laguna nakatira ang iyong tiya Rosario, nakalimutan mo na ba?"
nagtatakang tanong ni Donya Soledad/ina, oh shocks! Wrong move Carmela! Isip ng
palusot dali! Dali! Dali!
"Po? Ah-eh... susulatan ko po siya
hehe" palusot ko, Grabe, naramadaman ko na lang na may patak ng pawis na tumulo sa
noo ko. Ngumiti at lumapit naman si Donya Soledad/ina at tinapik ang balikat ko.
"Napakabuti mo talagang anak Carmelita, nagpapasalamat ako sa Diyos dahil nagkaroon
ako ng anak na katulad mo" dagdag pa niya tapos niyakap niya ko. Whew!
Kinagabihan, habang nag-hahapunan kami nagpaalam ako kay Don Alejandro/ama na

pupunta ako kina Juanito pero di siya pumayag dahil gabi na, gabi na din kasi siya
umuwi kaya di ako nakapagpaalam eh, di pa naman din uso ang cellphone ngayon,
saying talaga edi sana tinext ko na lang siya.
Nakahiga na ako ngayon sa kama at sobrang inip na inip na ako, 8 pm pa lang pero
oras na ng pagtulog. Haays. Ilang saglit lang may kumatok sa pinto ng kwarto ko at
pumasok si Theresita.
"Binibini, ito po pala ang mga libro na pinadala ni Donya Rosario, pinahatid po ng
inyong ina dito sa silid niyo" sabi ni Theresita tapos pinaglalapag niya yung mga
libro sa ibaba ng mesa ko. Gosh! Seryoso ba talaga sila? Babasahin ko talaga ang
lahat ng yan?
"May kailangan pa po ba kayo Binibini?" tanong ni Theresita bago niya isara yung
pinto. Hindi ko alam pero parang biglang may brilliant idea ang pumasok sa utak ko.
Yeahhh!
"Binibining Carmelita, sigurado po ba kayo dito?" bulong ni Theresita na halatang
kinakabahan. Nandito kami ngayon sa tapat ng bintana ng kwarto ni Juanito, nakita
ko siya kanina nakatanaw sa bintana kaya alam kong kwarto niya to. Hindi rin kami
nahirapan makapasok sa hacienda ng mga Alfonso dahil naalala
ko yung sikretong daan or short cut papunta sa kanila.
"Wag mo banggitin pangalan ko, baka may makarinig sayo" suway ko kay Theresita,
halatang nanginginig siya habang hawak yung lampara. "At Oo sigurado ako dito,
walang makakapigil sakin" sagot ko kay Theresita sabay ngiti, tsk! Di siguro talaga
siya sanay gumawa ng bawal.
Medyo mahirap akyatin yung bintana ng kwarto ni Juanito kasi medyo mataas pero keri
lang, "Binibini, ayos lang po ba kayo diyan?" narinig kong malakas na bulong ni
Theresita, nilingon ko naman siya at nag-Ok sign.
Buti na lang hindi pa niya sinasara yung bintana niya kaya nakapasok ako agad.
Pagdating ko sa kwarto niya wala siya dun. Hmm.. pero infairness ang linis ng
kwarto niya ah. At ang dami din niyang collection ng libro sa shelves. Grabe,
bookworm level 101.
Napukaw ng atensyon ko yung inukit na ibon sa kahoy. ang ganda, parang ganto yung
mga nakikita ko sa mga souvenir shops.
"S-sino ka?" nagulat ako ng biglang nagsalita si Juanito mula sa likuran ko. "S-
sandali! H-huwag kang lilingon!" sigaw niya pa. omg! Parang napanood ko na to ah,
pang-horror film ang peg.
At dahil pasaway ako, lumingon ako.
OMAYGASH!!!
NAKA-TOPLESS SIYA!
May towel lang na nakabalot sa pang-ibaba niya. Omg! Kaya siguro ayaw niya akong
palingunin kasi naka-hubad siya, mukhang kakatapos niya lang maligo. Basa pa yung
buhok niya.
"C-Carmelita?" gulat niyang tanong, at mukang naistatwa na siya ngayon sa

kinatatayuan niya "P-pano ka nakapasok dito-----" di na niya natapos yung sasabihin
niya dahil narealize
niya na nakahubad pa pala siya at nagmamadali siyang nagbihis.
"Ah! Yun ba? Dumaan ako sa bintana" sagot ko sabay turo dun sa bintana niya, di
naman siya ngayon magkamayaw sa pagbibihis. Tapos agad niyang ni-lock yung pinto at
tumakbo siya papunta dun sa bintana at sinara yun.
"ayos ka lang ba? Paano kung nahulog ka sa bintana?" seryoso niyang sabi, pero mas
mahina na. "Keri ko naman umakyat" sagot ko na lang sabay cross-arms.
"Ano bang ginagawa mo dito? Baka mahuli ka nila ama? Paano ka nakatakas sa inyo?
Imposibleng payagan ka ni Don Alejandro, gabi na" sunod-sunod niyang tanong. Tsk
tsk. Nasobrahan ata to sa kape, masyadong nerbyoso.
"Heyy. Chill ka lang" sabi ko sa kaniya at hinawakan ang magkabilang balikat niya,
mas lalong nanlaki ang mga mata niya at napatingin siya sa kamay ko na nasa balikat
niya. Gosh! Oo nga pala hindi ko dapat siya basta-basta hawakan, at dahil dun
binitiwan ko na siya at naglakad-laka na lang ako palibot sa kwarto niya, "Una,
kaya ako nandito dahil may importante akong sasabihin sayo, pangalawa, hindi ako
mahuhuli ng tatay mo dahil magaling ako at pangatlo, sabi nga nila 'kung gusto
palaging merong paraan' kaya nagawan ko ng paraan makatakas samin" sagot ko sa
kaniya, tapos umupo ako sa kama niya.
"A-ano ba yung sasabihin mo? Bakit hindi mo na lang pinagpabukas?" tanong niya,
medyo kumalma naman na siya ngayon. "kailangan mo ng malaman, ayokong masayang ang
oras at hindi rin ako makatulog ang aga pa kaya, tapos sobrang nakakainip pa sa
bahay" reklamo ko pa sa kaniya. Humiga ako sa kama niya medyo sumakit yung likod ko
sa pagakyat kanina.
Pagtingin
ko kay Juanito, parang naistatwa naman siya ngayon sa kinatatayuan niya habang
nakatingin sa'kin. napaupo naman ako ulit, baka nandidiri siya kasi ang dumi ng paa
koo. Arte naman neto!
Di kaya.... OH SHOCKS!
Gooooosh! Bakit ko ba nakalimutan na nasa Spanish era pala ako, omaygashhh! Ma-
weweirduhan na sakin si Juanito neto!
agad akong napatayo sa kama niya, Omg! baka iniisip niya ngayon na inaakit ko siya
Kyaaahh~
"I-ipagpaumanhin niyo po Ginoo ang aking inasal, n-nakainom lang po ako ngayong
gabi" palusot ko na lang habang naka-bow sa kaniya, nagulat naman ako nang bigla
siyang lumapit sa'kin, as in ang lapit talaga. Waaahhh!
"Hindi ka naman amoy alak" narinig kong sabi niya, oh gosh! Inamoy niya pala ako.
teka! Hindi pa ko naliligo ngayong gabi oh noes!
"Huh? Ah---ehh konti lang naman po Ginoo" sagot ko na lang tapos humakbang ako
paatras habang naka-bow pa din. Pero napatigil ako nang bumangga ako sa shelves
niya.
"Oh! Nabasa mo na din pala yung Noli Me Tangere at El Filibusterismo?" pag-sesegway

ko sa usapan namin. "Grabe, paborito ko ang kwentong yan, nung 3rd year at 4th year
high school ako naiyak nga ko nung hindi man lang nagkita sa huling pagkakataon si
Ibarra at Maria Clara dahil namatay si Maria Clara, ang galing talagang manunulat
ni Dr. Jose Rizal" dagdag ko pa pero nagulat ako kasi naglakad siya papunta sakin
at kinuha niya yung dalawang librong hawak ko.
"Makinig ka Binibining Carmelita, Hindi ako nakikipaglokohan sa iyo, kung kaya't

sabihin mo na ang gusto mong sabihin" seryosong tugon ni Juanito, napasimangot
naman ako at napahinga ng malalim. "Ano kase---- gusto ko sanang humingi ng tulong
sayo, para din naman sayo to eh" sabi ko, nakatingin lang siya ng diretso sa'kin.
"Anong ibig mong sabihin?" seryoso pa din niyang tanong. Goshh!
"Alam ko namang hindi mo rin gusto ang kasal na to kaya magtulungan tayo para hindi
matuloy ang kasal" sabi ko napataas naman ang kilay ni Juanito, mukhang hindi siya
convinced sa sinabi ko.
"At pano mo naman nasabi na hindi ko gusto ang kasal na to?" tanong niya, napalunok
na lang ako. grabe, ang lalim pala ng adam's apple niya. "Binibini?"
"Huh? Ah---eh kase diba may napupusuan kang iba, kaya wag kang mag-alala tutulungan
ko kayo ni Helena" sabi ko sabay ngiti. Nanlaki ulit yung mga mata niya at
napaatras.
"a-anong pinagsasabi mo?" sabi niya pero hindi siya sa'kin ngayon makatingin ng
diretso.
"Juanito, may gusto din sayo si Helena, alam ko yun dahil magkaibigan kami" sabi ko
pa. kahit pa kahapon ko lang nalaman haha.
"Hindi ko maaaring sawayin ang utos ng aking ama, mahalaga sa aming pamilya ang
kasal na to, sa paraang ito magiging isa ang ating mga pamilya" paliwanag ni
Juanito, haays. So desidido na talaga siyang magpakasal kahit ayaw niya.
Naglakad ako papalapit sa kaniya at hinawakan ang braso niya. "Paano naman ang mga
pangarap mo? Paano ang puso mo? Hahayaan mo na lang ba na ibang tao ang magturo
sayo?" tanong ko ginagamit ko naman ngayon ang aking convincing skills, napatingin
naman siya sa mga mata ko. "Ayokong maipit ka sa sitwasyong hindi mo naman gusto,
matagal ng may pagtingin sayo si Helena at
ayokong masira ang pagkakaibigan namin dahil lang sa isang bagay na ayoko rin
naman" dagdag ko pa, Nako! sana gumana ang aking convincing skills. nakita ko
namang parang nauunawaan ni Juanito ang gusto kong sabihin.
"Ano ang iyong dahilan? Bakit ayaw mong matuloy ang kasal?" nagtataka niyang
tanong, napahinga ulit ako ng malalim.
"H-hindi ko alam" yun na lang yung palusot ko. Shocks! Sana naman di na siya
magtanong pa. alangan namang sabihin ko na mamamatay siya kapag natuloy ang kasal
namin Haays. "Basta... hindi ako pumapayag sa bagay na dinidikta lang sakin ng
ibang tao" dagdag ko pa. Oh yes! Carmela ang galing mo ng sumagot ngayon ah!
"Malakas pala ang prinsipiyo mo sa buhay" papuri niya. sabay ngiti, napangiti na
lang din ako.
"Basta, wag ka mag-alala ilalakad kita kay Helena, pero sa isang kondisyon" sabi
ko, napataas naman yung kilay niya nung marinig niya yung word na kondisyon.
iniisip niya siguro na hihingan ko siya ng pera, hmm... pwede kaya? haays! mahiya
ka naman Carmela!
"Basta... Ipangako mo sa'kin na kahit anong mangyari... mabubuhay ka" sabi ko,
napangiti lang si Juanito at tumango. Hindi niya alam na ang kaligtasan at buhay
niya ang pinakaimportante sa'kin sa panahong to. Kailangan niyang mabuhay para
magtagumpay ako sa misyon ko.
Nagulat kami ng biglang may kumatok at nabuksan yung pinto. Omg! Diba naka-lock
yun? agad akong tumakbo sa bintana at hinarangan naman ni Juanito yung pinto pero
huli na ang lahat dahil nakita kami ni Angelito, ang bunsong kapatid ni Juanito.
Napatulala lang siya sa'kin bago ako tumalon
sa bintana.
"Waaaag!" narinig kong sigaw ni Juanito pero nasa ibaba na ako, inalalayan naman
ako ni Theresita at agad niyang hinila yung lubid na isinabit ko sa bintana ni
Juanito. "Binibini ayos ka lang?" tanong ni Theresita. "Tara na! dali! takbooo!"
nagpapanic kong tugon sa kaniya at dali-dali kaming tumakbo papalayo. natanaw ko
namang nakatingin mula sa bintana si Juanito at Angelito.
Kinabukasan...
"Binibining Carmelita, gumising po kayo, nasa ibaba po si Ginoong Juanito" sabi ni

Theresita, hindi ko alam pero biglang automatic na bumukas ang aking mata at
napabangon agad ako sa kama. "ANO? BAKIT?"
Oh shocks! Kinakabahan ako baka isumbong niya ako kay Don Alejandro/ama!
Dali-dali akong lumabas ng kwarto. "Binibini, sandali po hindi pa po kayo nakaayos"

narinig kong sigaw ni Theresita. Ughhh! Wala na kong pake, kailangan mapigilan ko
si Juanito.
Pagbaba ko ng hagdan naabutan ko si ama, ina at Juanito na magkausap sa salas. Agad
silang napatingin sa'kin. napatayo naman si Juanito at nag-bow sa'kin. "M-magandang
umaga Binibining Montecarlos" bati niya at tiningnan ako mula ulo hanggang paa.
"Carmelita, bakit ganyan ang itsura mo? Nakakahiya kay Ginoong Juanito, umakyat ka
muna sa itaas at mag-ayos ka!" nagpapanic na utos ni ina at dali-dali niya akong
tinulak pabalik sa taas. OMG!
Pagdating ko sa kwarto at pagharap sa salamin. GOSH! I'M SO UGLY!!!
Ang gulo ng buhok ko, tapos may muta at panis na laway pa ko. Oh shocks!
Tanghalian na, akala ko nakaalis na si
Juanito pero nagulat ako dahil pagpunta ko sa hapag-kainan nakita ko siya doon.
Gosh!
babalik na sana ako sa kwarto kaya lang nakita na nila ako kaya wala na kong nagawa
pa kundi bumaba na huhu.
"Magandang tanghali kapatid, tara na't kumain" sabi ni Maria. tapos lahat sila
ngayon nakatingin sa'kin at todo ang mga ngiti. Halata namang inaasar nila ako kay
Juanito.
"Mukhang gutom na gutom na si Ginoong Juanito kakahintay sayo" sabi naman ni

Josefina. Tapos parang kinikilig silang lahat. Lalo na si ina at ama na halos
mamula na ang mukha.
Tahimik lang at pinipigil ni Juanito ang labi niya para hindi siya matawa. Tsk, so
pinagkakaisahan talaga nila ako ngayon. "Pagkatapos niyo kumain ipasyal mo naman si
Juanito sa ating Hacienda, Carmelita" utos ni ama. "Oo nga siguradong matutuwa si
Ginoong Juanito at sulit naman ang paghihintay niya sayo" sabi naman ni Josefina.
Tumango na lang ako. nakita ko namang napa-smirk si Juanito. So natutuwa siyang

inaasar ako ngayon ng pamilya ko sa harapan niya.
Pagkatapos naming mag-tanghalian, kulang na lang ipagtulakan nila kami papalabas ni

Juanito para mag-date. "Maaari mo siyang makasama kahit anong oras Juanito, basta
dito lang sa loob ng aming hacienda" bilin pa ni ama kay Juanito habang nakangiti
ng todo tapos sinara na nila yung pinto. Wow ah!
"Tsk. Ang lakas ng karisma mo sa kanila oh" pang-asar ko kay Juanito, napa-smirk na
naman siya. "Ang lakas din ng hangin nito" dagdag ko pa. napataas naman yung kilay
niya.
"Anong sabe mo?"
"Sabe ko ang lakas ng hangin dito sa labas... Tara! doon tayo" sagot
ko tapos naglakad na, sumunod naman siya.
"Uh--- Binibini Kamusta pala ang katawan mo? Wala bang masakit sayo? Kung meron
hayaan mong gamutin kita" narinig kong sabi niya. napatigil naman ako sa
paglalakad.
"Ahh! Akala mo siguro nabalian ako kagabi nung tumalon ako sa bintana mo noh?"
tanong ko, napatango naman siya. "Wag ka mag-alala kaya ko ang sarili ko, tsaka di
ko naman ilalagay ang buhay ko sa panganib" sagot ko, syempre hindi naman ako
shunga na tatalon dun sa bintana ng basta-basta. Safety first, kaya nga nagdala ako
ng tali at doon ako humawak pababa sa bintana niya.
"Ang sungit mo naman, nag-aalala lang naman ako" reklamo ni Juanito, ewan ko ba
pero parang napangiti ako sa sinabi niya. oh! Wait! No! no! no!
"E-ehem! Teka nga, kung sakaling napilayan ako, pano naman ako makakasiguro na
magagamot mo ko ng maayos?" pang-eechoes ko sa kaniya. Napa-smirk naman siya.
"Apat na taon na po akong nag-aaral ng medisina, Binibini" sagot niya. oh! "G-ganun
ba? Mabuti yan" yun na lang yung nasabi ko, tapos nagpatuloy na kami sa
pagalalakad. gosh! kailangan kong maging mas maingat, kawawa naman ang reputasyon
ni Carmelita nagmumukha siyang walang alam sa paligid niya dahil sa kagagawan ko
haays.
"Nandito na tayo" sabi ko, sabay upo sa damuhan. "Bakit dito mo ko dinala sa lawa
ng luha?" nagtatakang tanong ni Juanito tapos naupo siya sa tabi ko. Napansin ko na
parang di siya na-aamaze sa nakikita niya.
"Bakit? Maganda naman dito ah, sariwa ang hangin, malinaw yung tubig at malamig pa"
sabi ko, pero di pa din siya na-aamaze. Nako! Kung nasa modern
world ako naging park na ang lugar na'to.
"Oo maganda naman kaso hindi maganda ang alamat sa lugar na'to" paliwanag niya.
tapos dumampot siya ng bato at inihagis ito sa lawa. "Sabi ng matatanda nabigo daw
sa pag-ibig ang isang babae at dito niya iniyak ang lahat hanggang sa ikamatay
niya, at ang mga luha niya ang bumuo sa lawang ito" dagdag pa ni Juanito. Tsk.
Narinig ko na yung kwentong yun, kinuwento na sa'kin yun ni madam Olivia dati.
hindi ko alam per parang may lungkot akong naramdaman sa puso ko, Ang alamat ng
lawa na ito ay ginawang katotohanan ni Carmelita nang magpakalunod siya sa lawang
ito.
~Sinabi mo noon ay di mag-iiba
Walang hanggan ang iyong nadarama
Sinabi mong wala itong katapusan
Bakit ngayon ikaw ay nasaan~
~Sinabi ko baka di tayo magtagal
Damdamin ko'y takot nang sumugal
Sinabi ko sana wala nang magbago
Ngunit ngayon ako'y nilimot mo~
~Sana sa susunod na titibok
Ang puso ko
Hindi mangyari tong
Nangyari sa pag-ibig mo~
~Muli ako na aasa
Mananalangin na sana
Di na muling mag-iisa
Sana'y may makasama~
Kumuha na lang din ako ng bato at inihagis din yun sa lawa. "Siguro ganun nga ang
nangyari sa babaeng yun, pero sigurado ako na hindi yun mangyayari sa totoong
buhay, wala ng babae ang mamamatay sa lawang ito dahil lang sa pag-ibig" sagot ko.
Naramdaman ko namang nakatingin sa'kin si Juanito pero nakatingin lang ako ng
diretso sa lawa.
Dear Diary,
Sisiguraduhin kong hindi na ulit mangyayari ang magpakamatay si Carmelita sa lawang

ito nang dahil sa iyo... Juanito.
Nagmamalasakit,
Carmela
***************
Featured Song:
'Sana' by Lovi Poe
https://youtu.be/zGpC1srQ68I
"Sana" by Lovi Poe
=================
Kabanata 9
[Kabanata 9]
"Mukhang malalim ang iyong pinanghuhugutan ah, naranasan mo na din ba ang umibig?"
tanong ni Juanito na nagpatigil sa'kin. napatingin naman ako sa kaniya at mukhang
interesado din siya malaman. "Sige na, magkwento ka naman, hindi pwedeng buhay pag-
ibig ko lang ang nabunyag dito" sabi pa niya tapos sinagi ako. abaaa! Feeling close
na'to ah!
"Imposibleng hindi mo pa nararanasan ang umibig, lahat tayo kahit minsan umibig sa
isang tao" dagdag pa niya, siya naman ngayon yung nakatulala sa lawa. "Tama ka di
natin maiiwasan ang pag-ibig, at dahil sa pag-ibig di rin natin maiiwasan masaktan"
sagot ko naman. Oo na ako na hopeless romantic haays. Nasaktan, Nadapa, Napunta sa
Panahong to!
Napapikit na lang ako at inalala ang first love ko...
Since kindergarten magkaklase na kami ni Shae hanggang elementary, sobrang close

kami at parang kapatid na ang turing namin sa isa't-isa. Pero lahat ng yun nagbago
mula nung pumasok sa eksena si James Gilbert.
Naging kaklase namin si James nung fourth year high school kami, halos lahat may
crush sa kaniya at syempre isa sa mga babaeng patay na patay sa kaniya ay kaming
dalawa ni Shae. Basketball player, matangkad, gwapo, at mayaman... sino ba namang
hindi magkakagusto sa kaniya?
Si James Gilbert ang first love ko, dahil sa isang pangyayari... uwian na namin
noon, napadaan ako sa basketball court at naglalaro doon sila James, bigla na lang
tumama sa likuran ko yung bola at dahil doon nadapa ako. napatahimik ang lahat pati
yung mga naglalakad at naglalaro, akala ko walang ibang tao ang magmamalasakit,
pero sa lahat ng tao sa lugar na yun, hindi ko inaasahan na si James Gilbert pa ang
tutulong sa'kin. "Ngumiti ka lang para isipin nilang walang problema" sabi pa niya
sa'kin. mula sa araw na yun, hinding-hindi ko makakalimutan yung ginawa niya.
Pero pagdating ng 2nd quarter binago ng adviser namin yung sitting arrangement,
hindi ko inaasahan na magiging magkatabi si Shae at James. Nung una okay lang
sa'kin pero habang tumatagal hindi ko na nakakasama si Shae dahil ang masakit dun
lagi silang magkasama ni James, pinapansin din ako ni James pero halatang may gusto
siya kay Shae, kapag magkakasama naman kaming tatlo sila lagi ni Shae ang nag-
uusap.
Hanggang sa hindi ko na matiis at iniwasan ko na lang silang dalawa, napansin yun

ni Shae at kinausap niya ko. Hindi ko napigilan ang sarili ko at nasabihan ko siya
ng masasakit na salita. Akala ko naman maiintindihan niya na kaya ako nagagalit at
nasasaktan ay dahil nagkakamabutihan sila ng lalaking gusto ko din. Inaway din ako
ni Shae at mula noon naging mortal enemy na kami.
Iniiwasan ko na din si James, pero isang araw bago kami grumaduate ng High School,
umamin siya sa'kin na may gusto din siya sa'kin at nagpapatulong lang siya kay Shae
para maging close kami at ligawan niya ko kasi nahihiya siya sa'kin at natatakot na
baka tarayan ko siya, ang pag-amin ni James sa nararamdaman niya para sa'kin ay
narinig ni Shae. sa totoo lang, sobrang saya ko nung nalaman kong may gusto din
sa'kin si James kaya lang ayoko ng maugnay pa sa kanilang dalawa at nag-momove on
na ko noong mga time na yun kaya hindi ko na lang sila pinansin,
ayoko na ng gulo kaya umiwas ulit ako.
Pagdating ng college, di ko din inaasahan na sa UST kaming tatlo mag-aaral at since

first day lagi na akong kinukulit ni James, at dahil dun lagi din akong inaaway at
sinisiraan ni Shae pero syempre hindi ako nagpapatalo sa kaniya. Last year, napagod
na siguro si James sa kakakulit sa'kin, nalaman ko na lang na sila na ni Shae. Pero
kahit sila na, naiinis ako kasi nilalandi pa din ako ni James.
Kaya nga parang nakaka-relate ako sa nararamdaman ngayon ni Helena, dahil naranasan
ko din ang umibig sa isang lalaki pero hindi pwede dahil may gusto siya sa kaibigan
ko.
"Osige kung ayaw mo magkwento, ayos lang" narinig kong sabi ni Juanito. Shocks!
Nakalimutan kong nasa tabi ko pa din pala siya. Napahinga na lang ako ng malalim,
hindi naman niya kilala si James at Shae kaya siguro okay lang na magkwento.
"Sabihin na na lang natin na ang malas ko sa pag-ibig, sa dinadami-dami ng lalaki

sa mundo sa maling tao ko pa binigay ang puso ko" panimula ko, naramdaman ko naman
na nakatingin sa'kin si Juanito.
"Walang minamalas sa pag-ibig, hindi maling tao ang inibig mo, sadya lang sigurong
mali ang sitwasyon niyo o ang panahon nang umibig ka" paliwanag ni Juanito. Ang
makata talaga neto...
"At siguro nga hindi rin talaga kami para sa isa't-isa" dagdag ko pa, napatango
naman si Juanito. "Nasaan na ba siya ngayon? Bakit hindi mo siya puntahan at
kausapin?" tanong ni Juanito, napangiti tuloy ako sa sinabi niya.
"Basta... nasa napakalayong lugar na siya ngayon, walang sinuman ang makakapunta
doon" sagot ko pa.
Totoo naman eh, nasa modern world si James, 124 years pa ang layo ko sa kaniya.
"At hindi ko din alam kung magkikita pa kami" dagdag ko pa. kapag nabigo ako sa
misyon na to, hindi na ko makakabalik sa panahon ko at hindi ko na siya makikita
pa.
"Hindi ko man lang nasabi na mahal ko din siya" sabi ko pa at hindi ko namalayan na
may luha ng pumatak sa mga mata ko. Nagulat naman ako nang biglang hinawakan ni
Juanito ang mukha ko at pinunasan ang luha ko. "sigurado ako na kahit hindi mo
nasabi iyon sa kaniya, alam niya pa din mula sa puso niya na mahal mo din siya"
sabi pa niya tapos ngumiti siya, yung ngiting magpapagaan sa kalooban mo.
Pagdating ng hapon, nagpaalam na si Juanito, agad ko namang hinanap si Theresita

para iabot sa kaniya yung sulat ni Juanito para kay Helena, hindi ako pwedeng
umalis ng bahay dahil magtatahi daw kami sabi ni ina.
"Carmelita anak, ayos ka lang?" tanong sa'kin ni ina, nandito kami ngayon sa
balkonahe kasama si Maria at Josefina. Nag-cocross stitch kami. Omggg! May konti pa
man din akong naaalala sa pag-cocross stitch naming nung gr.5 ako pero gosh! Hindi
ko talaga passion ang magtahi.
Lagi akong natutusok ng karayom at sobrang panget ng gawa ko. "Magpahinga ka na

muna, masyado ka atang napagod sa pamamasyal niyo ni Ginoong Juanito kanina" pang-
asar pa ni Josefina. Magrereact sana ako kaso inasar na nila akong lahat. Gosh!
"Patingin nga ng gawa mo anaK" sabi pa ni ina tapos kinuha niya yung tinatahi ko.
Napa-iling naman siya. Gosh! Confrmed. Ang panget nga ng gawa ko huhu.
"Masama nga ang pakiramdam mo...
Theresita samahan mo na si Carmelita sa kaniyang silid" utos ni ina kay Theresita.

Tumayo na ako at nag-bow. Nakita ko namang tiningnan din ni Maria at Josefina yung
gawa ko.
"Matatawa si Ginoong Juanito pag nakita niya ito" pang-asar naman ni Maria. tapos
nagtawanan sila ni Josefina. #FeelingDefeated
Pagdating sa kwarto agad akong nag-dive sa kama. "Binibini, maaari po ba akong

magtanong?" narinig kong sabi ni Theresita na nakatayo sa gilid ko. "Oo naman"
sagot ko na lang sabay ngiti, bakit kasi kailangan pang magpaalam kung pwede
magtanong?
"Ano pong nangyari sa inyong mga kamay?" panimula niya. napatingin naman ako sa mga
kamay ko. Wala namang sugat at ang ganda pa nga eh haha chos. "Bakit po nawawala na
ang inyong kakayahan at galing sa pagtahi?" tanong niya pa. huh? Ano daw?
Napaupo ako sa kama at napakamot sa ulo. Nag-fafade yung skills ko sa pagtahi? Eh

hindi nga ako marunong magtahi eh.
Nagulat ako nang biglang buksan ni Theresita yung cabinet ko at may kinuha siyang
kahon at iniabot yun sa'kin. "Nariyan po ang lahat ng ibinurda niyo, hindi po ba
bukod sa hilig niyo ang pagbabasa ng libro, mahilig din kayo magtahi" sabi pa niya.
pagbukas ko nung box, bumungad sa'kin yung iba't-ibang makukulay at magagandang
cross-stitch. Shocks!
Ang talented pala talaga ng totoong Carmelita. Wow!
"Binibini, sana naman po kahit nawasak ang puso niyo dahil kay Ginoong Leandro,
hindi niyo pa din po sana makalimutan ang mga bagay na hilig niyong gawin para sa
kaniya at para sa sarili niyo" sabi pa ni Theresita.
Omg! So ibig sabihin kaya nag-aadik sa
mga libro at cross stitch si Carmelita ay dahil kay Leandro? Grabeee! Ang effort
talaga niya.
Napukaw ng atensyon ko yung isang cross stitch ng white rose. Ang multi-talented
talaga ni Carmelita.
samantalang ako... Ano bang talent ko?
Ahh... Nevermind. haha!
Kinagabihan, pagkatapos namin mag-hapunan dumating si Helena sa bahay, agad niya

akong niyakap nang makita niya ko. "Maraming salamat Carmelita, patawarin mo ako
kung nagtampo man ako sayo" sabi niya tapos parang naiiyak siya.
"Ayos lang yun, basta masaya ako para sa inyo ni Juanito" bulong ko pa, mahirap na
baka may makarinig sa chikahan namin, napangiti naman siya at niyakap niya ulit
ako. ewan ko ba parang ang saya maging match-maker. iniabot niya sakin ang isang
sulat na reply niya sa sulat ni Juanito na pinadala ko sa kanya kahapon.
Nagkwentuhan pa kami ng halos 2 hours, syempre inalam ko yung mga hilig niya,
nagpalusot lang ako na kunwari nakalimutan ko kasi baka magtaka siya kung bakit
hindi ko alam yung mga hilig niya eh mag-bff kami mula pagkabata.
Tsk. Hay nako Carmela, ang dami mo pa talagang hindi nalalaman.
Kinabukasan, madaling araw pa ay ginising na ako ni ina, mamamalengke daw kami sa

kabilang bayan. Trip daw ni ina mamalengke ngayon at ayaw na niyang iasa pa sa mga
katulong. Omaygash! Never pa ko namalengke in my entire life!
"Po? Sila ate Maria at Josefina na lang po ang isama niyo-----"
"Hindi naman sila ang malapit ng ikasal, bumangon ka na madami ka pang dapat
malaman sa pag-aasawa" sagot ni ina.
Oh! Goshhhh!
Wala na kong nagawa pa kundi ang sumunod na lang, nanlisik na din kasi yung mata ni
ina nung ayaw ko pang bumangon. "Carmelita anak, hindi biro ang pag-aasawa kaya
dapat paghandaan mo ng mabuti ito, sa loob ng ilang buwan magiging maybahay ka na
din at malay mo magkaroon na agad kayo ng supling ni Ginoong Juanito" sabi pa ni
ina. Nasa kalesa kami ngayon papunta daw sa pelengke na hindi ko naman alam.
Omg! Supling? As in anak? Sanggol? Child-----Children?
Parang mahihimatay ata ako, di ko maimagine ang sarili ko na Malaki ang tiyan tapos
manganganak huhu.
"Malapit ng magtapos ng pag-aaral ng medisina si Ginoong Juanito, at asahan mo na

magiging abala siya sa kaniyang trabaho, habang ikaw naman ay magiging abala din sa
pamamahala ng inyong tahanan, ikaw ang magluluto, maglilinis, mag-aayos ng bahay,
magtatanim ng mga halaman at bulaklak, mamalengke, mag-aalaga ng inyong mga anak at
magbibigay saya sa iyong asawa" paliwanag pa ni ina. Parang kinilabutan ako sa
huling sinabi ni ina na... magbibigay saya sa iyong asawa.
WHAAAAAAT? I KENNAT!!!
"kaya nga ngayon pa lang tuturuan na kita, napapansin ko kasing nawawala ka sa

iyong sarili nitong mga nakaraang araw" dagdag pa ni ina. Gosh! Nakakahalata na ba
siya?
Pagbaba namin sa kalesa, ang daming tao at parang wala naman akong palengkeng
nakikita. "Ina, nasa palengke na po ba tayo?" nagtataka kong tanong. Halos lahat ng
kababaihan ay may dalang bayong pero wala namang laman. "Hindi pa, kailangan pa
natin tumawid sa lawa" sagot ni ina tapos nanlaki yung
mata ko ng makita na yung haba ng pila ng tao na naghihintay makasakay sa bangka.
Omg! Never din akong sumakay sa bangka in my entire life, napatingin ako sa langit,
mukha namang hindi uulan baka kasi tumaob yung bangka. Omg!
"Wag ka mag-alala, ang kwento ng lawa ng luha ay isang alamat lamang, at isa pa
kung natatanaw mo ang dulong iyon, sakop na ng ating hacienda ang bahaging iyon ng
lawa ng luha" sabi pa ni ina. So ang laki pala talaga ng lawa ng luha, at medyo
konting portion lang nun ang sakop ng teritoryo ng mga Montecarlos.
Pangatlo na kami sa pila, at kinakabahan na ko. Marunong naman ako lumangoy kaya
lang di ko keri ang lamig ng tubig ngayon, 5 am pa lang ng umaga. Omg...
"Hindi matutuyo ang lawa kahit gaano ka pa katagal maghintay diyan" narinig ko ang
isang boses ng lalaki na pamilyar sa'kin. paglingon ko nasa likod pala namin si
Juanito. Whoah!
"A-anong ginagawa mo dito? At pano mo nalaman--------" di ko na natapos yung
sasabihin ko kasi biglang nagsalita si ina. "Ang mahalaga nandito ngayon ang Ginoo"
awat ni ina sa'kin. nafefeel niya siguro na tatarayan ko si Juanito kaya inunahan
na niya ako magsalita at agad niyang nginitian si Juanito.
"Pagdating ko sa bahay niyo nalaman ko na umalis pala kayo ni Donya Soledad kaya
naisip ko na sundan kayo dito" paliwanag ni Juanito. Shocks! Ang aga naman magising
ng mga tao sa panahong to. Ako nga eh madaling araw na ko natutulog noon tapos
hapon na ko magigising.
"Hindi mo naman kailangan sumunod dito----" di ko na naman natapos yung sasabihin

ko kasi sinuway ako ni ina. Kinurot niya yung braso ko. Ouch
huhu!
"Gusto ko lang sanang makita at makasama ka, kailangan ko pa bang ipaliwanag iyon?"
banat ni Juanito habang nakangiti.
Dugdug. Dugdug.
Anong nangyayare saken?
Hoy! heart wag kang papalinlang sa kaniya! waaahh! BE STRONG!
Parang biglang lumiwanag ang paligid nung ngumiti siya------ Ah! Eh maguumaga na
kasi kaya siguro lumiliwanag na talaga ang paligid.
At bakit ako kinakabahan?... Ah! Oo nga pala first time ko kasi sumakay sa bangka.
Naunang sumakay sa bangka si Juanito at agad niyang inalalayan si Ina, at nung ako
na yung sasampa sa bangka, bigla niyang inabot ang palad niya sa'kin.
Dugdug. Dugdug.
Napatingin ako sa kamay niya, at inabot ko na din yung kamay ko, pero pagtapak ko
sa bangka medyo gumalaw eto kaya napahawak ako sa braso niya. Omg! Grabe! ang tigas
ng biceps niya! Kyaahh~
Hindi naman sa nasasanay na ko sa norms dito sa panahong to, pero bakit parang big
deal na din sa'kin ang hawakan siya. Omggg!
"Maupo na po kayo" narinig kong sabi nung lalaking magsasagwan. napabitaw na ko sa

biceps---Ah! este sa braso ni Juanito at umupo na ako sa tabi ni ina at nasa tapat
namin si Juanito.
"Pagpasensyahan mo na Ginoong Juanito, ito ang unang beses ni Carmelita sumakay ng

bangka at magtungo sa palengke, madalas lang po kasi siyang nasa bahay" paliwanag
ni ina. Ohh! So talagang first time ko din ito at ng totoong Carmelita.
"Wala iyon, buti naman at kahit papaano'y lumalabas-labas na rin ang Binibini"
sagot
ni Juanito, nakangiti pa din siya. Hindi tuloy ako makatingin ng diretso sa kaniya.
Masaya pala sumakay ng bangka, medyo magalaw nga lang pero magaan sa pakiramdam.
"Mahinhin at tunay na kagalang-galang ang aming Carmelita, kailanman ay hindi siya
sumuway sa utos namin ng kaniyang ama, lagi din siyang nagbabasa ng libro at
nagtatahi, sanay din siya sa pagluluto at paggawa ng gawaing bahay, at kailanman ay
hindi siya nagreklamo sa ibang tao" dagdag pa ni ina. Bigla namang napangiti si
Juanito. Omg! For sure natatawa siya ngayon kasi puro kabaliktaran ang sinabi ni
ina. Haaays.
"Napansin ko nga din po na lubos na mahinhin at kaibig-ibig si Binibining

Carmelita" sagot ni Juanito at napangiti na naman, yung ngiting parang nang-aasar.
Binigyan ko lang siya ng shut-up-look. Pero mas lalo siyang napangiti ng todo.
Ughhh!
Bakit ba ang landi niya? di ba may kasunduan na kami na hindi matutuloy ang kasal!
o baka talagang trip na trip niyang asarin ako. haays.
Pagdating namin sa palengke, buhay na buhay na ang mga tao. abala ang lahat sa
pagtitinda at pamimili. Hinawakan ni ina ang kamay ko habang nasa likod naman namin
si Juanito, pumunta kami sa tindahan ng gulay at nakakatuwang tingnan na halos
magkakakilala silang lahat, lalo na si ina kahit pa kabilang siya sa mayamang
pamilya at mataas ang kanyang estado sa buhay, tinatrato niya ng mabuti at
kinakaibigan ang lahat ng uri ng tao.
Sa tuwing bumibili kami, lagi akong tinitingnan ni Juanito at nakangiti pa siya,

kapag tinaasan ko naman siya ng kilay at tinanong kung bakit, mas lalo siyang
napapangiti. Adik siguro
to? Uso na ba drugs sa panahong to? Malamang nakahit-hit siya kaninang umaga.
"Ano bang paborito mong pagkain?" narinig kong tanong ni Juanito, nasa likod kami
ni ina habang abala siya sa pamimili ng isda at pakikipag-usap sa tindera.
"Hmm... Barbecue----Ah este inihaw basta kahit anong inihaw" sagot ko. Napatango
naman si Juanito. "eh ikaw?" tanong ko sa kaniya, siya naman ang napaisip ngayon.
"Marami akong paborito, pero may bukod tanging pagkain ang nangibabaw para sa'kin"
sabi pa niya. napataas na naman kilay ko, bakit ba ang saya-saya ng lalaking to
ngayon?
"Sabihin mo na kase... pinapahaba pa eh" reklamo ko naman.
"Kaldereta" sagot niya. napatango na lang ako, masarap naman talaga ang Kaldereta.
"Paborito ko sa lahat ay ang Kaldereta ala Montecarlos... ang luto mo" sabi pa ni
Juanito sabay ngiti.
Napatulala lang ako, seryoso ba siya?
Haays. Pero hindi naman ako yung nagluto nun eh.
Magsasalita pa sana ako kaso sumingit na naman si ina. "Ginoong Juanito...

Carmelita, pupunta lang ako sa bilihan ng karne, dito na lang kayo baka matalsikan
ang mga damit niyo ng dugo" sabi ni ina. Tumango naman agad si Juanito at nag-bow
pa. "Huwag po kayo mag-alala Donya Soledad, hindi ko papabayaan ang inyong anak"
sagot niya. shocks! Ano bang pinagsasabe nya?
o baka ganun lang talaga sila magsalita sa panahong to! Haays! wag ka nga mag-isip
ng ibang meaning sa sinabi niya! Gosh!
Napangiti naman si ina at tinapik-tapik niya ang balikat ni Juanito. "Huwag mo na

akong tawaging Donya... mas mabuti kung tawagin
mo na rin akong Ina magmula ngayon" sabi pa ni ina. Omyagasshhh!

Napangiti naman ng todo si Juanito. "Opo ina"
Mukhang bet na bet niya talaga maging son-in-law ah. Ughhh.
Pag-alis ni ina, bigla kong hinila yung braso ni Juanito. "Ano ka ba? Hindi pwedeng
mapalapit ka masyado sa pamilya namin, baka mahirapan tayo mapapayag sila na itigil
ang kasal" reklamo ko sa kaniya, pero napangiti lang siya. Anong nakakangiti sa
sinabi ko? Ang weird niya talaga ngayon.
"sinasamantala ko lang naman yung panahon na nobya pa kita" sagot niya at kanina pa
hindi mapawi yung ngiti niya diyan.
OMAYGAD! NOBYA? AS IN GIRLFRIEND?
"Oh? Bakit natulala ka diyan? Wag mo sabihing hindi mo alam na kapag pinagkasundo
ang binata at dalaga nangangahulugan iyon na... magkasintahan na sila" paliwanag pa
niya sabay ngiti ulit. Tapos nagulat ako nang bigla niyang hawakan ang kamay ko.
~Ang nilalaman ng puso ko'y ikaw lang talaga
Dati-rati gusto kitang makasama pero ngayon, oh, pero ngayon...
Ayoko ng mawalay sa tabi mo
Gusto kita parati sa isip ko
Ayoko na makita na ika'y nasasaktan,
Nalulungkot o kahit na anupa man
Mahal mo? mahal mo ba sya?
Pwede ako na lang at ikaw lang~
~nagsimula sa isang ngiti

pinipilit na ika'y wag mapansin
kinikilig, nalilito pagkat hindi alam ang gagawin
kikilos at lalapit ka ba sa akin o hanggang tingin na lang ba?
oh pero ngayon, oh yeah, ako'y umaasa~
"Tara na, hindi naman siguro magagalit si ina kapag hiniram kita" sabi pa ni
Juanito sabay kindat sa'kin.
Waaaaahhhhhh!!!
Dear Diary,
Tulungan mo ko!
Hindi ito ang plano!
Wala sa plano ang ma-inlove ako sa kaniya... oh no!
Nangangamba,
Carmela
************************
Featured Song:
'Umaasa' by Garie Concepcion
https://youtu.be/ppP6FTxuq00
"Umaasa" by Garie Concepcion

=================
Kabanata 10
[Kabanata 10]
"C-Carmelita... ayos ka lang? nagbibiro lang ako" tugon pa ni Juanito. At parang

sinampahal ako ng katotohanan pabalik sa realidad.
"Oo n-naman" sagot ko na lang at napayuko ako, binitawan naman ni Juanito yung
kamay ko at lumingon-lingon siya sa paligid. Ughh gusto ko siya sabunutan dahil sa
ginawa niyang pagpapakaba sa'ken, may araw din ang mokong na'to.
"Sandali lang ah, hintayin mo ako dito, wag kang aalis" sabi pa niya tapos pumunta
siya sa kinaroroonan ni ina. Ano na namang gagawin niya?
Napatingin naman ako sa paligid. Walang sinuman ang may ideya na hindi ako taga-
dito, pero kung iisipin lang natin, kahit pa lumang panahon ito bakas pa din sa mga
Pilipino ang pagiging masiyahin. Binabati nila ang isa't-isa dito sa palengke,
halos kilala nila ang bawat isa. Bigla tuloy akong napaisip, after 20 years of my
existence, bakit ba hindi ko to nakita? Bakit hindi man lang ako napadpad sa
palengke para makita kung gaano ka-simple at kasaya ang buhay ng mga tao dito.
Ilang saglit lang bumalik na siya at nakangiti pa ng todo habang tumatakbo

papalapit sa'kin. "Binibini, tara na... saan mo gusto pumunta?" hinihingal na
tanong ni Juanito pero nakangiti pa din siya.
"Huh? Pano si ina? Diba sabi niya----" di ko na natapos yung sasabihin ko kasi
nagsalita agad si Juanito. "Pinaalam na kita kay ina, pumayag siya na ipasyal kita
dito, ako na din ang maghahatid sa iyo pauwi"
Oh My Goodness! Ibig sabihin mag-dadate kami?
Psh. Wag umasa Carmela, ayan ka na naman eh... dakilang assumera ka talaga.
"Saan mo ba gusto pumunta? Wag kang
mag-alala ako bahala sayo, alam ko namang unang beses mo makapunta sa palengke kaya
hindi ko iaalis ang mga mata ko sayo" dagdag pa niya, hindi pa rin napapawi yung
ngiti niya.
Bakit ba parang kinakabahan at nanlalamig yung mga kamay ko, Gosh! Carmela wag kang
papabola sa mga flowery words ng lalaking yan...ya know naman kung gaano katamis
ang pananalita nila Omg!
"Oo nga pala, hindi ka pamilyar sa lugar na'to, ako na lang ang bahala" sabi pa
niya tapos pinosition niya yung braso niya, wala naman na akong nagawa kundi
kumapit sa braso niya. Haays, parang prom lang ang peg.
Habang naglalakad kami sa gitna ng palengke madaming mga tao ang nakakakilala kay
Juanito at bumabati sa kaniya, ngumingiti naman si Juanito at binabati din sila.
Aba! Famous pala siya eh.
"Gusto mo bang tumingin doon?" narinig kong sabi niya sabay turo sa kanan ko, may
isang store na puro mga baro't saya, palamuti, pampaganda at mga alahas ang tinda.
Tumango naman ako, napanganga ako sa ganda ng mga bagay na nakikita ko, Grabe!
Pang-world class din pala ang mga fashion items nila dito. Whoah!
"Pumili ka lang ng gusto mo" narinig kong sabi pa niya, napatingin naman ako sa
kaniya. Aba! Galante ah. "Ano bang kalimitang bagay ang gusto ng mga babae?" dagdag
pa niya. hmm... parang may nasesense akong something...
Inilapag ko na muna yung mga pampaganda at alahas na hawak ko at hinarap ko siya.

"Tss... para kay Helena? Nako! Nahihiya ka pa" pang-asar ko naman sa kaniya, bigla
naman siyang napakamot sa ulo at napatango.
"Mahilig sa bulaklak si Helena, pulang rosas ang paborito niya, mahilig din
siya magbasa, magluto, magtahi, at sumayaw ng Carinosa" sabi ko. Buti na lang na-
interview ko na si Helena nung isang gabi. Kung hindi nganga na naman ako ngayon.
"Kagiliw-giliw talaga siyang binibini" narinig kong sabi ni Juanito at napangiti

siya sa sarili niya. "Sa tingin mo magugustuhan niya to?" tanong niya sabay abot
sa'kin nung kuwintas na hugis puso at kulay ginto.
"S-seryoso ka?" tanong ko, hindi ko namalayan na nakanganga na pala ako. Grabeee!
Totoong ginto to, ang yaman pala talaga ng mga Alfonso. Shocks!
"Galing pa ito sa aking lola, ibinigay niya sa'kin to bago siya mamatay, sinabi
niyang ibigay ko daw ang kuwintas na to sa babaeng handa kong ibigay ang puso ko ng
walang pag-aalinlangan" paliwanag pa niya. Gosh! Hindi ko pa din maialis ang tingin
ko sa kuwintas na yun, bigla ko tuloy naisip kung nakawin ko kaya yun at pag
nakabalik ako sa 2016, magkano ko kaya mabebenta yun? siguro instant millionaire na
ko pag binenta ko yun-----OHMYGASH! CARMELA! ERASE! ERASE! ERASE! Gusto mo bang
masulat sa history na isang dakilang magnanakaw? Shocks! No way!
"Ano? Naantig ka ba sa kwento ng kuwintas na to?" pang-eecheos na tanong ni

Juanito, napa-taas naman ako ng kilay. Sa totoo lang hindi din ako fan ng mga
sentimental thingy. gusto ko sana sabihin sa kaniya na Oo Naantig ako kung gaano
kalaking pera ang makukuha ko kapag nasangla ko yan Haha!
"Hmm... maganda nga yang plano mo, siguradong magugustuhan yan ni Helena" pag-
sangayon ko na lang. ang corny at ang cheesy din pala ng lalaking to haays.
"Bakit parang hindi ka naman kumbinsido?" pang-eecheos na naman
ni Juanito. Napakunot naman ang noo ko. Ano na naman bang tumatakbo sa isip niya?
ang labo niya ah. Kanina lang halos patayin niya ko sa sobrang kasweetan niya tapos
yun pala pinagtitripan niya lang ako, tapos ngayon nagdadrama naman siya tapos
ineecheos naman ako.
Hindi ko na talaga siya maintindihan. Ughhh

"Fine! Para kasing ang corny ng plano mo" sabi ko OH MY GOSH! I SHOUDN'T BE TALKING
LIKE THAT... UGHHH!
"C-corny? Anong ibig mong sabihin?" nagtatakang tanong ni Juanito. Haaays! Bakit ba
hindi ko mapigilan ang bunganga kong walang preno nako naman!
"Uh--- ano kase... ang ibig sabihin ng corny ay parang baduy---Ah! Mali, parang...
parang... hindi katanggap-tanggap" haaays. Hindi ko ma-explain ughhhh.
"Saan mo naman narinig ang bagay na yan?" tanong na naman ni Juanito, mukhang hindi
rin siya kumbinsido sa explanation ko. Haays. Matalino kasi siya kaya ang daming
tanong.
"Uh--- Wala lang... inembento lang namin yan nila Sonya at Helena" palusot ko na
lang. bigla namang natawa si Juanito. "Ikaw ah, mukhang ikaw ang nang-iimpluwensiya
ng mga ganyang bagay sa barkada niyo, sasabihan ko na si Sonya na layuan ka niya
baka mahawa pa siya sayo" pang-asar pa ni Juanito. Aba naman! So sinasabi niyang
Bad Influence ako?
In-erapan ko na lang siya at tumingin-tingin na ulit ng mga make-up at accessories

dun sa store. "Magandang umaga Ginoong Juanito, mabuti naman po at napadaan kayo
dito" narinig kong bati nung isang ale na medyo mataba, bilugan ang mukha at may
magadang ngiti, siya pala yung tindera, bakit ngayon lang siya dumating?
"Magandang umaga din po
Aling Trinidad, kamusta na po kayo?" tugon naman ni Juanito, at nagsimula na silang

mag-chikahan. Hmm... mukhang matagal na talaga silang magkakilala. Gala din talaga
tong lalaking to.
Hinayaan ko na lang sila magkwentuhan dahil abala ako sa pagtingin ng mga tinda
dito pero ilang saglit lang binaling na sa'kin nung ale yung tingin niya. "Mawalang
galang na po Ginoong Juanito ngunit nais ko lang po malaman kung ang babaeng kasama
niyo ay ang bunsong anak ni Don Alejandro Montecarlos, na iyong mapapangasawa?"
bulong nung ale kay Juanito. Aba nag-effort pa siya bumulong ah, rinig na rinig ko
naman.
"Opo... Siya po pala si Binibining Carmelita Montecarlos" pakilala sa'kin ni

Juanito, pero hindi ako lumingon kaya hinawakan niya yung balikat ko at iniharap
ako kay Aleng Trinidad. Omgg! At dahil dun wala akong nagawa kundi ngumiti at nag-
bow na lang sa kaniya.
"Pagpasensyahan niyo na po, sadyang mahiyain lang ang Binibini, at ito rin po ang
unang beses niya makapunta dito sa bayan niyo" paliwanag ni Juanito. Napangiti
naman si Aling Trinidad. Haays. Bakit ba pinagkakalat ng lalaking to na first time
ko sa palengke.
"Nagagalak akong makilala ka Binibining Montecarlos, totoo nga ang sabi nila na
nagtataglay ka ng isang pambihirang kagandahan" papuri pa ni Aling Trinidad. At
dahil dun napangiti ako ng todo. Shocks! Ish it rilly tru?
"Thanks---Ah! Maraming salamat po" sagot ko. Gosh! Kinikilig ako, nakita ko namang
pinipigilan ni Juanito ang tawa niya.
"Binibini, maaari niyo din po bang sabihin sa iyong ama na taasan ang upa sa mga
magsasaka ng inyong hacienda, hindi po kasi sapat sa aming pamilya
ang kinikita ng asawa ko na nagtatrabaho sa hacienda niyo" pakiusap ni Aling

Trinidad halatang nahiya pa siya sa pakiusap niya. teka!
Ano? Ginigipit ni ama ang mga magsasaka?
"Ah... sige po, ipaparating ko po iyon kay ama" sagot ko, napangiti naman si Aling
Trinidad at hinawakan ang kamay ko. "Maraming Maraming salamat po Binibini, hulog
po kayo ng langit" sabi pa niya. napatango na lang ako. siguro nga talagang
malaking bagay sa kanila ang pabor na to. Kakausapin ko si ama pagdating ko mamaya
sa bahay.
"Ano po palang napili niyo Binibini?" tanong pa ni Aling Trinidad. Napatingin ulit
ako sa mga tinda niya. "Ah! Tumitingin-tingin lang po kami----" hindi ko na natapos
yung sasabihin ko kasi biglang nagsalita si Juanito.
"Binibini, sa tingin ko ay bagay sa iyo ito" sabi ni Juanito sabay abot sa'kin nung
isang bulaklak na pula na pangtali sa buhok. Seryoso? Magmumukha akong beki niyan
eh, at tsaka hindi naman ako mahilig sa bulaklak. "Bibilhin ko na para sayo" dagdag
pa niya tapos iniabot niya kay Aling Trinidad ang bayad niya. binalot naman ni
Aleng Trinidad yung bulaklak na pangtali sa isang papel at binigay sa'kin. Teka!
wala pa nga akong sinasabi na gusto ko yun eh! naman oh!
bakit kasi nagpaka-choosy ka pa Carmela! sana pumili ka ng pinakamahal na bagay

dito haays!
"Sigudong bagay na bagay po sa inyo ito Binibini, Ah! Kung loloobin niyo po may
gusto din po sana akong ibigay sa inyo bilang pasasalamat sa pagbisita niyo sa
bayan namin at sa paghatid ng pabor sa inyong ama" sabi pa ni Aling Trinidad tapos
inabot niya sa'kin yung isang butterfly na clip. Wow! hindi pa uso ang
technology ngayon pero infairness nakakagawa sila ng mga ganto kagandang

accessories.
Nagpasalamat at nag-bow ako ulit, pero nagulat ako dahil bigla akong niyakap ni
Aling Trinidad. Napatingin naman ako kay Juanito, ngumiti at tumango lang siya
sa'kin, parang sinasabi niya na wag akong umangal sa pagyakap sa'kin.
"Sige po mauuna na po kami, hanggang sa muli Aling Trinidad" paalam ni Juanito, at

umalis na kami doon. Whew!
Bakit parang may kakaiba akong naramdaman nung niyakap ako ni Aling Trinidad.
Shocks! Ang weird ko na talaga.
"Aba... mukhang nagugustuhan mo na ang pagsakay sa bangka ah" pang-eecheos sa'kin

ni Juanito. Nakasakay na kami ngayon sa bangka na tumatawid sa lawa ng luha pabalik
sa San Alfonso. Magkatabi kami ngayon, at madami rin kaming kasama sa bangka.
"Sige lang... alam ko namang sumasaya ka pag pinagtitripan----ah! Ang ibig kong
sabihin pag binibiro mo ko eh" sagot ko naman sa kaniya at dahil dun natawa siya.
Oh! Diba ang saya nga niya talaga. Tsk. Tsk. Tsk.
"Nakakatuwa ka kasi biruin... nagdudugtong ang mga kilay mo" hirit pa niya, at
dahil dun in-erapan ko ulit siya. Napahawak din ako sa kilay ko baka nga
magkadugtong na sila haha charot.
Sandali namang nanahimik si Juanito, napansin niya siguro na wala ako sa mood
makipaglokohan sa kaniya. Pero ilang minuto lang nagsalita na ulit siya.
"Carmelita... kanina sa tindahan ni Aleng Trinidad... bakit noong tinanong ka niya
kung ano ang nagustuhan mo, bakit----" hindi ko na pinatapos yung sasabihin niya
kasi nagsalita na ko.
"Wala lang, wala naman akong bibilhin eh"
"Bakit wala? Handa naman akong magbayad para sayo, gusto rin sana kitang bigyan ng
regalo bilang pasasalamat sa pagtulong mo sa amin ni Helena" tugon pa niya. tss...
pa-impress pa to oh.
"Ah-yun ba? Ayos lang kahit wala ng regalo" sagot ko pa. hindi naman talaga ako
mahilig sa regalo, since wala naman akong bff at boyfriend, wala din akong care
kung may magbibigay ba sa'kin ng gift o wala. Sila dad, jenny, Emily at lola
Carmina lang ang nagbibigay ng gift sa'kin noon.
"Ganun ba? Eh kung sakaling may magustuhan kang bagay, sabihin mo lang sa'kin" sabi
pa niya. at nag-half smile siya. Kahit half smile lang yun, di ko pa rin
maitatanggi na ang pogi niya---Ughh! Eraseeeee!
"Ano bang klaseng regalo ang gusto mo?" sabi pa niya. madaldal din pala ang
lalaking to, nananahimik na nga ako, di pa rin niya mapigilan ang bibig niya.
At dahil sa tanong niya napaisip tuloy ako. eh kung hingian ko kaya siya ng mga
alahas na ginto, for sure keri naman niya ibigay yun dahil supah yaman niya....
shocks! Ayoko namang magmukhang gold-digger sa history. haays wag na nga lang.
"Hmm... kahit ano" yun na lang yung nasabi ko, wala talaga akong maisip eh.
"Kahit ano? Ang hirap naman niyon" reklamo niya, haays. Di talaga siguro siya
titigil hangga't hindi niya nalalaman. Hmm.. ano bang gusto ko? AH!
"Alam ko na kung anong gusto ko... hmmm... kahit anong bagay basta pinaghirapan"
sagot ko, oh diba bongga!
"Pinaghirapan?" nagtataka niyang tanong. Feel ko talaga weird na ko sa paningin

niya.
"Oo, kahit anong bagay na pinaghirapan, yung hindi nabibili lang o nakukuha kung
saan-saan" sagot ko. Tsk. Sana naman tumigil na siya sa kakatanong, mukha namang
mahihirapan siya makahanap ng bagay na tinutukoy ko, sinadya ko talaga yun bwahaha!
"Ang hirap naman" reklamo niya pa tapos napakamot ulit siya sa ulo. Ewan ko pero
bigla akong napangiti "Syempre, mahirap ata akong suyuin" dagdag ko pa at napangiti
din siya. Pa-hard to get talaga ang peg ng lola niyo haha.
Pagdating namin sa bahay, pinahintay ko muna si Juanito sa labas ng pinto at agad

akong umakyat sa kwarto para kunin yung sulat ni Helena para sa kaniya. Hindi ko na
din siya pinapasok sa loob ng bahay kasi baka echeosin pa siya nila ama,ina,maria
at josefina.
"Talaga? Galing kay Helena ito?" tuwang-tuwa na tanong ni Juanito, tinaasan ko
naman siya ng kilay. "Mukha bang mag-iimbento ako ng sulat para sayo" sagot ko sa
kaniya, pero tumawa lang siya. Pero hindi ko inaasahan ang susunod na gagawin
niya... bigla niya akong niyakap.
WAAAHHH! GOSH!
At mas lalo akong nagulat ng biglang may umubo sa likuran namin. "E-Ehem! Mukhang
malapit ng gumabi, Hijo" narinig kong sabi ni ama na nakatayo na ngayon sa tapat ng
pinto at nasa tabi niya si ina, maria at Josefina na halos mapunit na ang mga mukha
sa laki ng mga ngiti nila.
Shocks! Eto na nga yung sinasabe ko eh... mukhang babagabagin na naman ako ng pang-
eecheos nila mamaya.
"Uh---ipagpatawad niyo po Don Alejandro ang aking kapusukan... m-magadang gabi din
ho" sabi ni Juanito habang naka-bow siya. Gosh! Oo nga pala, hindi acceptable ang
PDA sa panahong to.
"Papalagpasin ko ang pangyayaring ito, pero huwag na sanang
maulit, sige na umuwi ka na" sabi pa ni ama, napa-bow ulit si Juanito at humingi ng
paumanhin saka umalis.
Shocks! Hindi ako aware na strict pala ang daddy ni Carmelita. Oh noes!
Nang gabi ding iyon, kumatok ako sa opisina ni ama. Nagbabasa siya ng dyaryo. "Ikaw
pala yan anak, sige tumuloy ka" sabi niya, naglakad na ko papasok, shocks! Hindi pa
din ako sanay na maging daddy siya.
"A-ama... kanina po sa palengke sa kabilang bayan may isa pong tindera ang nakiusap
sa'kin na iparating sa inyo ang pakiusap nila na taasan daw po ang pasahod sa mga
magsasaka ng ating lupain" panimula ko, ibinaba naman ni ama yung binabasa niyang
dyaryo.
"Maari ko bang malaman kung sino ito? Mahalagang bigayng pansin at matugunan ang
mga kahilingan ng ating mga manggagawa" tugon pa ni ama. Wow! sa pananalita pa lang
niya halatang mataas talaga ang kaniyang pinag-aralan.
"Si Aling Trinidad po ng kabilang bayan" sagot ko, napatango naman si ama. "Mabuti
naman at inaalala mo ang kapakanan ng ating mga manggagawa, Bueno, itataas ko ang
kanilang sahod sa sususnod na linggo" tugon ni ama at ngumiti siya. Nakakatuwa
naman at soft-hearted din pala ang mga ninuno ko.
Kinabukasan, may sulat na inabot sa'kin si Theresita pagkagising ko. "Binibini,
mula po iyan kay Binibing Helena Flores"
Kinuha ko naman yung sobre at binuksan iyon. Sulat-espanyol kaya hindi ko mabasa,
mukhang hindi rin naman marunong magbasa si Theresita kaya hindi na ko nagtanong pa
sa kaniya. "Ano pong nakalagay sa sulat? Binibini" tanong ni Theresita.
Gosh!
Pano ko ba lulusutan to?
"Uh--- wala naman, nagpadala lang siya ng tula" sagot ko na lang. haays.
Pagkatapos namin magmiryenda, umakyat na ulit ako sa kwarto at balak kong matulog
na lang ng maaga, feel ko nasasanay na ko sa sleeping time dito, pero biglang
kumatok at pumasok si Josefina sa kwarto ko. "Carmelita, ano pang ginagawa mo
diyan? May importanteng lakad pa tayo" nagpapanic niyang tanong at bihis na bihis
siya. Shocks! Hindi ako sanay na pinapagalitan ako ng kapatid ko, mas sanay kasi
akong ako yung nagpapagalit kasi panganay ako kina Jenny at Emily.
Kaso sa panahong to, bunso ako. ughh
"huh? San tayo pupunta?" halos tinatamad kong sagot, habang nakahilata pa din sa
kama.
"Hindi mo ba natanggap ang sobre na pinadala ni Helena?" tanong pa ni Josefina,

naka-pamewang na siya ngayon. Napatingin naman ako dun sa sulat na nakalagay sa
mesa ko, "Alin? Yun ba?" tanong ko kay Josefina sabay turo dun sa sobre, agad naman
niyang kinuha yun at binuksan.
"Imbitasyon to sa ika-20 kaarawan ni Helena mamayang gabi, wala ka bang balak

pumunta?" reklamo pa ni Josefina. At dahil dun agad akong napabangon. Omygash!
Birthday pala ngayon ni Helena!!!
Bakit di man lang niya sinabi saken? Ay shocks! Oo nga pala syempre bff sila ni
Carmelita kaya expected niya na alam ko dapat yun. oh noes!
Agad akong nagbihis, buti na lang ang daming magagandang damit ni Carmelita, may
fashion sense talaga ang ninuno ko. Tinulungan din ako ni Maria at Theresita sa
pag-mamake up
dahil malalate na kami.
"Ano ang iyong regalo kay Helena?" tanong ni Maria habang inaayusan niya ko. Sa
totoo lang si Maria talaga ang pinakamaganda saming tatlo.
OHMEGEEEEESH! WALA PALA AKONG PANG-REGALO KAY HELENA!
Di naman kasi ako aware na bday na pala niya, kaso baka magtampo naman siya pag
wala akong binigay... hmmm... ALAM KO NA!
Agad kong pinabalot kay Theresita yung pulang bulaklak na pangipit sa buhok na
binili para sa'kin ni Juanito kahapon, keri na tong pang-regalo.
Teka nga! Kaya pala kahapon pinakita na niya sa'kin yung kuwintas, ireregalo niya
pala yun kay Helena kasi birthday neto. kaya niya pala ako dinala doon at tinanong
kung anong magugusuhan ni Helena tsk. tsk.
Kinagabihan, sa birthday party ni Helena sa kanilang mansion, ang daming mga bisita
at sobrang bongga at ganda ng mga design. Shocks! Pang-mayaman talaga.
Kasama ni Josefina si Natasha at iba pang kababaihan na kasama nila sa kumbento.

Naiwan naman kami ni Maria sa isang sulok, ilang sandali lang biglang dumating ang
pamilya Alfonso, at niyakap agad ako ni Sonya habang nakahawak siya sa bisig ng
isang lalaki na kasama niya, matangkad at mestizo tinganan yung lalaking kasama ni
Sonya. Binati din ako nung lalaki, ngumiti na lang ako, at saka lang nalaman na
siya pala si Ignacio, ang asawa ni Sonya. Whew! buti na lang total introvert at
outcast ang totoong Carmelita kaya walang masyadong nakakakilala sa kaniya at dahil
dun hindi ako mahihirapan magpanggap bilang siya.
Pagdating ni Juanito agad siyang bumati sa'kin at tumabi. Feeling close na talaga
siya tsk tsk. "Mukhang pinaghandaan mo din ang gabing ito, Binibini" bulong niya.
ewan ko pero napa-smirk na lang ako. okay magsisimula na naman siyang mang-echeos.
"Mukhang mas handang-handa ka nga eh" banat ko naman sa kaniya. Daig niya pa ang
conductor ng orchestra sa porma niya.
Lumapit naman sa amin si Laura Isabella, ang tagapagsilbi ni Helena at Natasha.

"Maari niyo pong ilagay ang mga regalo niyo sa kay Binibining Helena dito" sabi
niya at may hawak siyang basket, nilagay naman namin yung mga gift namin dun except
kay Juanito.
"Gusto ko kasi sana na ako na lang ang magbigay ng personal nito" sabi ni Juanito
kay Laura, napatango na lang si Laura, ang corny talaga ni Juanito ever.
30 min na kami naghihintay dito sa salas pero hindi pa din bumababa ang birthday
celebrant. Isinama naman ni Sonya ang kaniyang asawa at si Maria sa
pakikipagkwentuhan sa iba pang bisita. Kaya naiwan lang kami ni Juanito dun sa
sulok.
"Bakit di ka sumama sa kanila?" tanong ko sa kaniya, mukha namang kakilala din niya
yung mga kausap nila Sonya. "Mamaya na lang, sasamahan muna kita dito" sagot niya
sabay ngiti. Okay so ako na talaga ang dakilang loner...
Pinagmamasdan ko lang lahat ng bisita sa paligid. Sobrang bago sa'kin ang

experience na to, children's birthday party, debut at bar party lang ang normal na
napupuntahan ko noon. Iba pala talaga ang feeling kapag formal talaga yung party at
classic spanish style pa My Gosh!
"Karamihan sa mga nandito, ngayon pa lang nagkakakilala, at ang mga maseswerte

ngayon din nila nakilala ang para sa kanila" narinig kong sabi ni Juanito,
nahalata niya siguro na amaze na amaze ako ngayon sa nakikita ko.
"Siguro kung madalas kang lumabas at makipagkilala sa mga tao, marami din ang
hahanga at gustong makipagkaibigan sayo" dagdag pa niya. napatingin naman ako sa
kaniya. Uhmm... pinupuri niya ba ko?
"Pano mo naman nasabe na magugustuhan nila ako?" tanong ko. Ewan ko din puro kasi
nega ang experience ko noon kaya siguro ganto ako ngayon.
"Hindi ka naman mahirap kausapin at maging kaibigan" sagot niya, at dahil sa sinabi
niya napatulala lang ako sa kaniya.
Dugdug.dugdug.
Whaat? Na-aabnoy na naman tong puso ko oh!
"S-sinong may sabing magkaibigan na tayo?" pagtataray ko sa kaniya. Iba talaga ang
level ng confidence ng lalaking to eh, di ko mareach.
"Sabi ko... at para sakin parte ka na din ng buhay ko" sagot niya. Omg! Ano bang
pinagsasabe niya? Noooo!!!!
"Siguro hindi lang maganda ang resulta ng unang pagkikita natin" sabi pa niya,
napataas naman yung kilay ko.
"Alin? yung niligtas mo ko sa paparating na karwahe?" tanong ko, Sabagay mukhang

ang epic nga nun.
"Ako lang ang nakakita sayo, nawalan ka kasi ng malay pagkatapos... ang tinutukoy
kong unang pagkikita natin ay noong nakasabit ka sa bintana ng inyong dormitoryo"
sabi pa niya. Oww! Mas nakakahiya nga yun huhu.
"Ah! Yung pinagkamalan mo akong akyat-bahay at balak mo pa akong ipalapa sa aso mo"
banat ko pa, bigla naman siyang natawa, ewan ko pero natawa din ako sa sinabi ko.
My Gosh! Ipalapa nice word Carmela! magiging proud ang filipino teacher mo nung
high school sayo
haha!
"Akalain mo, parang kailan lang napagkamalan kitang akyat-bahay at ngayon

magkaibigan na tayo" sabi pa niya. aba! So pinupush niya talaga na friends na kami
ahh.
"Gusto mo baguhin natin ang alaala ng ating unang pagkikita?" suggest niya. Ano
daw?
"Tara, kunware hindi tayo ngayon magkilala at ito ang unang araw na makikita at
makikilala natin ang isa't-isa" dagdag pa niya. napakunot naman ang noo ko. So
gusto niya kaming mag-acting now na?
"Sige na... kunware kakarating ko lang dito at makikita kita mula doon" sabi pa
niya sabay turo sa pinto at agad siyang tumakbo papunta doon, WHAT THE--- Mag-
aacting nga kame?
shocks! Seryoso nga siya!
Agad ko namang inayos ang sarili ko, syempre hindi ako magpapatalo, dapat pang-best
actress din ang peg ko. Ilang saglit lang, pumasok na siya sa pinto at naglakad
papunta sa gitna, nagpalingon-lingon siya hanggang sa napatingin siya sa
kinaroroonan ko at nagtama ang aming paningin.
Bigla siyang ngumiti at hindi ko alam pero parang biglang bumagal ang takbo ng
buong paligid at tanging siya lang ang nakikita ko, dahan-dahang siyang naglalakad
papalapit sa'kin.
Dugdug.dugdug.
Carmela! Relax ka lang... acting lang to. Hindi to totoo.
Dugdug. Dugdug.
~Meron siyang di nalalaman sa akin
Takot man ako sa heights
Walang magagawa dahil nandito na
Magkahalong kaba at pananabik
Ang tuntungang bumuhat sa amin
Kailanman ay di niya alam
Di pa umaangat, loob ko'y nahulog
na~
Ang bilis ng tibok ng puso ko, at parang bumabaliktad ang sikmura ko. Baka
mahimatay ako Nooo!
"Isang napakagandang gabi Binibini, ako nga pala si Juanito Alfonso, maari ko bang
malaman ang iyong pangalan? Marahil ay kasingganda rin ito ng liwanang ng buwan"
panimula ni Juanito habang nakangiti at inilahad niya yung palad niya sa tapat ko.
Gosh! Carmela wag kang papadala sa pananalita niya... acting lang to!
Iaabot ko na sana yung palad ko sa kaniya kaso biglang nagpalakpakan ang lahat ng
bisita at pagtingin namin sa hagdan naglalakad na pababa si Helena, Grabe! Ang
ganda niya.
bagay na bagay sa kaniya ang napakaganda at napakahabang baro't saya na suot niya
na kulay ginto. ang ganda rin ng pagkakaayos sa buhok niya at ang mga
nagkikislapang palamuti sa buhok niya.
Napalingon ulit ako kay Juanito na ngayon ay nakatulala na kay Helena, ibinaba na
din niya yung kamay niya na kanina lang ay nasa tapat ko. Ouch! Parang biglang
nakalimutan na niya yung acting namin.
Ano ka ba naman Carmela, syempre makakalimutan ka na niya... dumating na ang bida

sa puso niya.
Nakangiti at kumakaway si Helena habang binubusog siya ng palakpakan ng mga tao sa
buong paligid. Tiningnan ko ulit si Juanito, pumapalakpak na din siya at parang
kumikislap yung mga mata niya habang nakangiti at nakatitig kay Helena.
"Ayos ka lang Carmelita?" tanong sa'kin ni Maria, kakatapos lang namin kumain at
nandito kami sa isang sulok kasama sila Sonya at Ignacio. Nagsiuwian na din ang
ibang bisita, pero abala pa din sila Kapitan Flores, Don Mariano at si ama sa
pagkwekwentuhan.
Natanaw ko naman si Juanito at Helena na magkausap sa tapat ng bintana. Hindi ko

alam pero parang may tumutusok sa puso ko. Mula nung bumaba si Helena kanina, hindi
inialis ni Juanito ang mga mata niya sa kaniya. Hindi ko na rin siya nakasama dahil
sinusundan niya si Helena at halatang humahanap siya ng tyempo makausap ito.
"G-gusto ko ng umuwi, ang s-sakit ng tiyan ko" sabi ko na lang, agad naman akong
inalalayan ni Maria at pinaalam naman ako ni Josefina kay ama na uuwi na kaming
tatlo. Bago kami sumakay sa kalesa nasulyapan ko pa si Juanito at Helena sa
balkonahe at nagtatawanan sila.
~Sa piling mo ay nalulula
Unti unti ring nasasanay
Sa piling mo ay nalulula
Ngunit parang ayoko na yatang bumaba
Bumaba~
Dear Diary,
Dapat maging masaya ako para sa kanila... pero bakit ganun?
Hindi ko mapaliwanag ang nararamdaman ko ngayon.
Hindi ako pwedeng mahulog sa kaniya

Lalo na't may mahal na siyang iba.
Nagugulumihanan,
Carmela
*******************
Featured Song:
'Ferris Wheel' by Yeng Constantino
https://youtu.be/hYbAE7RZsh0
"Ferris Wheel" by Yeng Constantino
=================
Kabanata 11
[Kabanata 11]
"Ina, mag-ccr... ah! este pupunta lang po ako sa kubeta---Uh! palikuran po pala"
bulong ka kay ina. shocks! ang konyo naman ng kubeta.
"Osige magpasama ka kay Theresita" bilin ni ina, nandito kami ngayon sa simbahan at
nasa kalagitnaan na kami ng misa, pero di ko na mapigilan... naiihi na ko Gosh!
Sinamahan naman ako ni Theresita sa cr ng simbahan, Whew! buti na lang may cr dito.
paglabas namin biglang humarang sa dinadaanan namin ang cute na bunsong kapatid
nila Juanito, si Angelito.
Naka-crossed arms siya at nakatingin ng masama sa'kin. Teka! wala naman akong
naalala na may ginawa akong masama sa kaniya ah!
Nag-bow kami sa kaniya ni Theresita pero hinarangan pa din niya kami.
"Maaari ba kitang makausap? Binibini" tugon ni Angelito, gusto ko matawa. ang cute
cute niya, ang ganda talaga ng lahi ng mga Alfonso. parang nasa 12 years old pa
lang siya at ang mature na niya magsalita haha!
kamukha niya yung bata sa Nathaniel na pinabinatang version haha!
"Oo naman" sagot ko haays di ako makapagpigil ang sarap kurutin ng pisngi niya
haha.
"Sumunod po kayo sa akin Binibini" tugon niya pa, haha nakakatawa talaga. Nagpaiwan
naman si Theresita sa tapat ng cr at sumunod ako kay Angelito na papunta sa park
katabi ng simbahan.
pagdating namin doon, napailing-iling siya. ang cute niya talaga, ka-pisngi niya si
Emily ang sarap pisilin ng matatabang pisngi na yun ughhh!
"May nais lang akong itanong" sabi pa ni Angelito habang naka-crossed arms pa din
siya. Ang cute mukha siyang penguin haha. Nahalata niya na natatawa ako
sa kaniya kaya mas lalong kumunot ang noo niya.
"Hindi magtatagal ay magiging bahagi ka na rin ng pamilya namin... iyon ay kung

matutuloy pa ang kasal niyo" sabi pa niya, tapos tinuro niya si Juanito gamit yung
nguso niya, nasa loob ng simbahan si Juanito at katabi niya si Don Mariano at Donya
Juanita. Shocks! Oo nga pala whole family talaga sila kung lumakad. Kaya kapag
nakita ko na ang isa sa mga Alfonso, More chance of seeing Juanito rin. Omg!
"Huwag kang matakot, alam ko na ang lahat pinagtapat na sa'akin ni kuya Juanito
noong gabing naabutan kita sa kwarto niya" sabi pa ni Angelito. Shocks! Baka may
makarinig samin, ang lakas pa man din ng boses niya.
Teka nga! Kaazar bakit sinabi ni Juanito? Ughh! Ang daya ah, ako nga hindi ko
sinabi kay Maria at Josefina ang plano namin. Haays.
"Binibini?" narinig kong sabi ni Angelito, grabe! Di ako makapaniwala na kinakaya

lang ako ng batang to, naku! Kung pwede lang hahamunin ko siya ng suntukan hah!
"Mahirap pakiusapan ang aming ama, at baka magalit si Don Alejandro kaya sana huwag
niyo ng ituloy ang plano niyo" dagdag pa niya. biglang nagbago yung expression ng
mukha niya parang lumungkot siya bigla.
Ang talino ng batang to, naalala ko nung 12 years old ako wala akong inatupag kundi
ulit-ulitin yung High School Musical haha.
"Ayokong masaktan ang kuya ko, alam kong hindi niya rin gusto ang magpakasal...
lalo na sayo, pero mas mahihirapan ang lahat kapag hindi natuloy ito" sabi pa ni
Angelito. WHAT THE? ANONG SABE NIYA? AYAW SAKEN NG KUYA NIYA? ABAAAAA!
"S-sinabi niya talaga na ayaw niya saken?" tanong ko, I do my best to keep my
temper. Gosh! Lagot talaga sa'kin ang Juanitong yun, babalatan ko siya ng buhay
Rawr!
"Hindi naman niya sinabi... pero alam kong si Binibining Helena na mabait at
mahinhin ang gusto niya dati pa" sabi pa niya, nakasimangot siya ngayon, feel ko
naguguilty siya na sinasabi niya sa'kin ang tungkol sa kuya niya. umupo naman ako
sa tabi niya.
"Sa katunayan nga, kung hindi kayo nahuli ni ama at ni Don Alejandro na magkasama
sa burol ng puno ng mangga, balak niyang hingin ang kamay ni Helena kay Kapitan
Flores" dagdag pa ni Angelito. Ouch! Parang biglang kumurot yung puso ko, feel ko
tuloy kontrabida ako sa love story nila, naguguilty tuloy ako.
"Wag kang mag-alala, hindi ko rin naman gusto ang kasalan na to noh, pero sabi nga
nila kung gusto palaging merong paraan" sabi ko pa at tinapik ko ang ulo ni
Angelito, akala ko kakainin niya yung kamay ko pero ngumiti lang siya. Hmm..
mukhang bati na kami ah.
"Mahal mo talaga ang kuya mo noh? Tingnan mo naiiyak ka para sa kaniya" pang-asar
ko pa sa kaniya, agad naman niyang pinigilan ang luha niya. haha! "H-hindi ako
umiiyak, napuwing lang ako" palusot pa niya. bigla naman akong natawa, haays, ewan
ko ba mula nung mapunta ako sa panahong to parang ang dali ko na mapatawa.
Hindi ko naman napigilan ang sarili ko na pisilin yung mataba niyang pisngi "Alam
mo kung nandito lang si Emily siguradong mapapagkamalan kayong kambal dahil
parehong mataba ang pisngi niyo" sabi ko habang pinipisil ko pa din yung pisngi ng
batang to. di naman siya nakapalag kasi baka matapyas yung pisngi niya.
"E-emily? Siya ba yung kasama mo noong tumakas kayo papunta
sa bahay namin?" tanong ni Angelito, at dahil dun bigla kong nabitawan yung pisngi
niya. Omg! Shocks! Sa sobrang pagka-miss ko kay Emily nakalimutan kong hindi pa
pala siya nag-eexist sa panahong to. Oh noes!
"Huh? Ah-eh si Theresita yun" sagot ko. Whew! Matalino pa man din ang batang to
baka tadtarin niya din ako ng tanong kagaya ng kuya niya Waaahh!
"Theresita---? Kaninong pamilya siya nabibilang?" tanong ni Angelito, hmm.. bakit

parang biglang kumislap yung mga mata niya nung banggitin niya ang pangalan ni
Theresita. Heyy... I smell something fishy.
"Tagapagsilbi namin siya" sagot ko, bigla namang nawala yung kislap sa mata ni
Angelito at sumimangot ulit siya. Magsasalita pa sana ako kaso biglang dumating si
Theresita at hinihingal siya, "Binibini, masyado na po tayong matagal, baka mag-
alala si Donya Soledad" sabi ni Theresita, tapos napatingin siya kay Angelito at
binati ulit ito, nanlaki naman yung mga mata ni Angelito at bigla siyang nataranta
dahil nabitawan niya yung sombrero niya.
"M-magandang u-umaga----" hindi na natapos ni Angelito yung sasabihin niya kasi

biglang umeksena na si Juanito, "Binibining Carmelita!" sigaw niya, at dahil dun
napalingon kaming lahat sa kaniya. Naku naman, wrong timing naman siya oh,
dumadamoves yung kapatid niya tapos bigla siyang eeksena haaays.
"Hinahanap kita kanina, buti na lang sinabi sa akin ni Sonya na pinuntahan ka ng

aking kapatid" sabi pa niya habang todo ngiti, punitin ko yung mukha niya dyan eh.
Harsh haha!
"Angelito, maaari niyo ba kaming iwan ni Binibining Carmelita kahit sandali" paalam
pa ni Juanito, tumango naman si Angelito at
Theresita bago sila umalis, pero nagulat ako kasi biglang tumakbo sa kaba si
Angelito nung tumingin si Theresita sa kaniya.
Aba! Nangangamoy binata na ah! Haha!
Hindi ko namalayan sa sarili ko na nakangiti pala ako habang pinagmamasdan kong

tumatakbo sa kaba papalayo si Angelito. Gosh! Torpe spotted haha! Mana sa kuya!
"Nakakatuwang isipin na agad kayong nagkasundo ng aking kapatid" narinig kong sabi
ni Juanito at nakangiti pa din siya ng todo ngayon, shocks! Nakalimutan kong nasa
tapat ko pala siya ngayon. Waahh!
Tumango na lang ako, wala naman akong masabe eh "Kamusta na pala ang iyong
pakiramdam? Hinanap din kita kagabi sa kaarawan ni Helena pero sabi ni Sonya ay
umuwi na raw kayo dahil masama ang iyong pakiramdam" sabi pa niya, Ah! Oo nga pala,
pagkauwi namin nila Maria at Josefina kagabi sa bahay, nakatulog na ko agad, siguro
dahil na rin sa pagod at ... haaays ewan.
"Hindi ko nga alam eh, bigla na lang sumakit yung ulo ko" palusot ko, tsk! Ano bang
pake niya? mula nga nung bumaba si Helena, nakalimutan na niya na nag-eexist din
ako sa party kagabi eh.
"Akala ko masakit ang tiyan mo... sabi ni Donya Soledad" nagtataka niyang tanong.
OMYGOSH! Sinabe ko ba talaga yun? teka! Hindi ko na maalala yung dinahilan ko kay
ina, waaahh!
"Ah---Oo masakit din tiyan ko, hindi ata ako natunawan kagabi at bigla din ako
nahilo kaya umuwi na kami" palusot ko pa. haaays! Bakit ganun? Magaling naman ako
magsinunggaling dati lalo na nung tumatakas pa ko sa gabi para gumala lang, never
naman ako nahuli ni daddy haays.
"Ganun ba? Masama pa rin ba ang pakiramdam mo ngayon?"
tanong niya pa, hahawakan niya sana yung noo ko pero bigla akong napaatras. Nagulat
naman siya sa ginawa ko, shocks!
"Uhh--- madami kasing tao dito, alam mo na baka kung anong isipin nila... at tsaka
baka mahuli ulit tayo ni ama" palusot ko na lang ulit, napatango naman si Juanito,
whew! Buti na lang bumabalik ang aking lying skills.
"Basta huwag mong papabayaan ang sarili mo, kumain ka ng mabuti at matulog ka ng
maaga, subukan mo ding mag-ehersisyo paminsan-minsan at mas makakabuti rin kung
madalas kang lumabas-labas para masinagan ka ng araw" bilin pa niya. tatay ko ba
siya? o doctor? Ahh! Oo nga pala nag-aaral pala siya ng medisina.
"Opo, masusunod po Doc" sabi ko na lang sabay bow. Bigla naman siyang napangiti, at
ayun nahawa din ako sa ngiti niya.
"Oo nga pala----pumayag si Helena na lumabas kami mamayang tanghali, gusto mo

sumama?" nakangiti niyang tanong, napataas naman yung kilay ko. Gusto ba kong
gawing 3rd wheel or chaperon ng lalaking to? Aba matinde!
"Hindi na, marami pa akong gagawin sa bahay" palusot ko na lang. na-imagine ko

tuloy yung gagawin ko sa bahay mamaya pag-uwi namin, naka-tengga lang ako buong
araw sa kwarto at nakahiga sa kama habang nakatulala sa kisame. Grabe! Ang
productive talaga ng buhay ko haha!
"Sayang naman, pupunta pa man din kami sa lupain ng rosas sa kabilang bayan" sabi
pa niya, hmm... iniinggit niya ba ako na pupunta sila sa garden na puno ng mga
roses? No way! Hindi ako mahilig sa bulaklak, baka antukin lang ako doon. Mas okay
pa sana kung sa beach sila pupunta eh, G ako!
"Magugustuhan ni Helena yan, sige goodluck sa
inyo" paalam ko sa kaniya, pero bigla akong napatigil. Omaygash! What did I say?
Mukhang huli na para bawiin ko yung sinabi ko kasi halatang nagtataka na yung mukha
ni Juanito. "Ano ang sinabi mo? G-gudlak?" nagtataka niyang tanong. Sa panahong to,
certified alien talaga ako haaays.
"Uh--- ginagawa namin yun nila Maria at Josefina kapag gusto naming sabihin sa
isang tao na kaya mo yan!" palusot ko tapos tinaas ko ang palad ko para mag-high
five sa kaniya ginaya naman niya ako at nag-apir kami.
"Goodluck!"
"G-gudlak!"
Feeling ko talaga ang talino ko sa panahong to hahaha!
Heto na naman ako sa kwarto ko, nakatulala lang sa kisame at walang maisip na
gawin. Haays, bakit ba ang sakit ng dibdib ko? Kainis kase! Bakit pa niya binalita
sa'kin na may date sila ni Helena-----AH! HINDE! WALA LANG TO! NABOBORED LANG
TALAGA AKO KAYA AKO NAGKAKAGANITO!
o baka nasosobrahan lang ako sa kape!
Tama! Tama!
Yun lang ang tanging dahilan Carmela... AT WALA NG IBA!
"Carmelita nais mo bang sumama sa amin ni Theresita lumibot sa hacienda?" tanong ni

Maria, nakangiti naman si Theresita at mukhang excited siya na isama ako. Gan'to ba
talaga ang totoong Carmelita? Nagkukulong din sa kwarto?
Omg! Hindi ko pwedeng ma-adapt ang personality niya, ayokong maging loner waahh!
At dahil gusto ko rin maging busy para hindi ko maisip kung gaano kasaya ngayon si
Juanito kasama si Helena, sumama na ko kina Maria at Theresita.
Una kaming pumunta sa palayan, binabati naman ni Maria lahat ng
mga magsasaka at kinakamusta sila, Wow! may potential talaga ang great great great
great grandmother ko maging politician. Pagkatapos, pumunta kami sa farm naman ng
mga hayop, nung una napapasigaw ako kapag nag-papanic yung mga manok at
nagliliparan sila pero nasanay din ako nung pinakain ko na sila. Ganun din yung mga
kambing at baboy, nagtatakbuhan sila nung makita nila ako... mukha ba kong aswang?
dukutin ko atay nila dyan eh!
Pumunta rin kami sa mga kwadra ng kabayo, buti na lang gentle at calm lang yung mga
kabayo at hindi sila nagkaroon ng panic attacks nung makita ako. "Binibini, huwag
po kasi kayong sumigaw, natatakot sila" bulong sa'kin ni Theresita nung pumunta
naman kami sa isang pond na puno ng mga ducks, ahh! Kaya siguro sila nagwawala kasi
hindi ko mapigilan ang sarili ko mapatili sa mga hayop.
Wala naman kasing farm sa min sa Manila at first time ko din ma-encounter ang mga
hayop na yun kaya kinakabahan din ako haha. Halos sa city kasi kami lumaki nila
Jenny at Emily huhu.
Ngayon ko lang narealize na ang saya pala tumira sa probinsya, tahimik at mapayapa
lang ang buhay.
Padilim na ang langit nang makarating kami sa bahay, naglakad lang kami kasi
sinuggest ko sa kanila na kailangan ko ng exercise at natuwa naman sila dahil
lumalabas na daw ako ng bahay. Nakoo! Kung alam lang nila kung gaano ko ka-love ang
outdoor.
Nagulat kami nang biglang sumulpot si Sonya at Helena sa pintuan ng bahay pagdating
namin. Uhmm... uso din pala feel at home sa panahong to haha. Bigla naman akong
niyakap ni Sonya at Helena.
Feeling ko tuloy ang tagal na namin hindi nagkita
ahh. "Anong ginagawa niyo dito?" tanong ko sa kanila, tumawa lang sila at naggiggle
pa. Oww!
"Narinig ko kasi na balak haranahin ngayong gabi ni Eduardo si Maria, at aking kuya
Juanito ang tutugtog ng gitara, sasama din ang aking asawa na si Ignacio" kinikilig
na balita ni Sonya, nakita ko namang biglang namula yung pisngi ni Maria. ohh!
"Sinama ko na din dito si Helena baka sakaling kantahan din siya ni kuya Juanito"
sabi pa ni Sonya tapos kinilig sila ni Helena. Magpoprotesta sana ako na baka
mahuli sila ni ama pero sinabi nila na nasa Laguna daw ngayon si ama at ina kaya
walang problema.
Bigla akong napatingin sa ulo ni Helena. Gosh! Suot niya yung pulang bulaklak na
pang-ipit sa buhok!
Napansin naman niya na tinititigan ko yung tali niya. "Maraming salamat sa regalo
mo Carmelita, ang galing mong pumili, sabi ni Juanito sa akin kanina na bagay daw
sa akin ang ipit na ito" sabi niya habang hinihimas yung pang-ipit sa buhok.
OMAYGASH! SINUOT NIYA YUNG IPIT NA YUN KANINA SA DATE NILA NI JUANITO?
WAAAAHHHH!!!
Gosh! Ibig sabihin alam na ni Juanito na pinamigay ko yung bigay niya sa'kin.
Omgeee!
"Maayos ba ang aking itsura?" kinakabahang tanong ni Maria, nandito kami ngayon sa
kwarto niya. at halos excited ang lahat. 7 pm na ng gabi, at puro kuliglig lang
yung naririnig mula sa labas. Pero ilang sandali lang biglang may tunog ng gitara
na kaming narinig at may kumakanta na mula sa labas.
"Nandito na silaaaa!" sigaw ni Sonya, tapos agad silang nagtakbuhan papunta sa

bintana. Never pa ko naka-witness
ng panliligaw in harana style kaya siguro hindi ako makarelate.
~May gusto akong sabihin
Binibining, nais kong ako'y ibigin
Ang iyong ngiti'y panatilihin
Tulad ng puso mong mahinhin~
~Nang una kitang makita
Sa ngiti mo'y ako'y natulala
Puso ko'y binihag mo
Buhay ko'y nagbago~
Ohmygash! Infairness... ang ganda nung kanta ah. Anong title nun? Ang saya
idownload sa itunes haays.
At ang ganda ng boses ni Eduardo, bihis na bihis din siya ngayon, hindi mo
aaakalain na isa siyang hardinero dito sa'min. tiningnan ko naman si Maria at sobra
yung ngiti niya at parang sasabog na yung mukha niya dahil sa sobrang pula.
Bigla akong napatingin kay Juanito na feel na feel ang paggigitara niya, di ko alam
na magaling pala siya maggitara. pero nakasimangot lang siya, Naiinggit siguro siya
sa ganda ng boses ni Eduardo haha!
Hindi ko namalayan na napatitig pala ako sa kaniya kaya nung tumingala ulit siya
sa'min, bigla kong iniwas yung paningin ko.
"Mahal kong Maria, tanggapin mo sana ang puso ko" sabi ni Eduardo, tapos na pala
yung kanta nila. Kainis, hindi ko tuloy namalayan kasi na-distract ako kay Juanito
shocks!.
Lumuhod naman si Eduardo at agad na bumaba si Maria, tinaggap niya yung bulaklak na
handog ni Eduardo at nagtitigan sila. Omg! Di ko rin mapigilang mapangiti,
kinikilig ako para sa kanila. Waaahhh!
Biglang naputol yung nakakakilig na eksena nang biglang nagsalita si Ignacio

"Juanito, tutal nandito na rin lang tayo, handugan mo din ng kanta si Helena" tukso
pa ni Ignacio
at napatingin siya kay Helena na ngayon ay kinikilig na din.
Magsasalita na sana siya kaso biglang nagsalita si Maria "Ano? Tama ba ang narinig
ko? Kay Helena?" gulat niyang tanong, at dahil dun biglang nagbago din ang ihip ng
hangin, kung kanina halos mapunit ang mga mukha namin sa kakangiti, ngayon ay halos
nakanganga na kami.
Oh noes! Kaasar bakit alam na din ni Ignacio?
Ang dami ng nakakaalam sa plano namin ni Juanito, Naku! Babalian ko talaga ng buto
ang lalaking to eh.
"Ignacio, tinatanong kita... anong ibig mong sabihin----" hindi na natapos ni Maria
yung sasabihin niya kasi agad akong nagsalita, nasa taas ako ngayon kaya medyo
malakas yung pagkasabi ko "Ate Maria, ako na po ang magpapaliwanag" sabi ko,
tingingnan naman ako ni Maria at bakas pa rin sa mukha niya na hindi niya na
magugustuhan ang malalaman niya.
"Maraming salamat sa inyong pagdalaw, maaari na kayong umuwi mga Ginoo" seryoso
niyang tugon ni Maria at nag-bow siya kina Juanito, Ignacio at Eduardo. Magsasalita
pa sana si Eduardo kaso pinigilan na siya ni Ignacio kaya umalis na lang sila.
Agad din namang nagpaalam si Sonya at Helena, at nagmamadali silang bumaba bago
sila abutan ni Maria dito sa kwarto, sa totoo lang, natatakot din ako, nakakatakot
pala magalit ang great great great great grandmother ko Waaahhh!
Naiwan lang kami ni Theresita dito sa kwarto niya, at ilang saglit pa dumating na
siya. "Carmelita! Magpaliwanag ka!" sigaw niya, tiningnan niya si Theresita at alam
na nito na dapat na siyang mag-exit kaya naiwan na kaming dalawa ngayon ni Maria
dito sa kwarto. Waaahh!

"Uhh----- ano kase... nagkasundo kami ni Juanito na gumawa ng paraan para hindi
matuloy ang kasal" pagamin ko, halatang disappointed si Maria, napailing siya at
napaupo sa kama niya. "Alam mo naman kung gaano kaimportante ang kasal na to sa
pamilya natin, naiintindihan ko naman na bata ka pa at hindi ka pa handing
magpakasal pero sana intindihin mo naman sila ama at ina, Ano na lang ang
mararamdaman nila kapag nalaman nila ito?" sermon pa niya. Omygashh!
Napahinga na lang ako ng malalim, Grabe! Hindi ako sanay na sinesermonan ng

kapatid. Ako kasi laging nangsesermon kina Jenny at Emily. Ughh!
"Wag kang mag-alala sinisigurado naman namin ni Juanito na sasabihin namin sa

tamang oras at maayos na paraan ang lahat at pasensya na kung hindi ko agad nasabi
sa inyo ni Josefina" sagot ko, gosh! Naiiyak ako, bakit ba ang babaw na ng luha ko?
Huhu.
Ilang minuto ring hindi nagsalita si Maria, pero nagulat ako nang bigla siyang
tumayo at naglakad papunta sa'kin "Alam kong may malalim kang dahilan kaya nagagawa
mo to, gusto kong malaman mula sa iyo ngayon Carmelita" sabi pa niya habang hawak
niya ang balikat ko. Gosh! Hindi ko pwedeng sabihin sa kaniya na kaya hindi pwedeng
matuloy yung kasal kasi mamamatay si Juanito at kapag nangyari yun forever na ko
ma-iistock dito sa panahong to. Waaahh!
Kailang kong umisip ng magandang dahilan-----AH! ALAM KO NA!
Napahinga na lang ako ng malalim at napalunok bago magsalita, Gosh! To the highest
level na ang kasinunggalingan ko. "M-mahal ko pa talaga si L-leandro" sagot ko,
Omaygash! Di ko keri na sabihing may gusto ako sa
isang stranger. Whew!
Pero yun lang ang tanging legit na palusot na naisip ko, huhu. Nagulat naman ako ng
bigla akong niyakap ni Maria at tinapik-tapik niya ang likod ko. "Sinasabi ko na
nga ba, hinding-hindi mo makakalimutan ang iyong unang pag-ibig" bulong niya sa'kin
at napangiti siya.
Whoah! Buti na lang effective ang Leandro excuse ko. Omg!
Kinabukasan, pagkagising ko kakarating lang din nila ama at ina at madami silang
dalang pasalubong, and as I expected puro libro at sinulid yung pasalubong nila
para sa'kin. haaays.
bigla namang dumating si Juanito sa bahay at pinaalam naman niya ako kay ama at
ina, pumayag naman agad sila, haays feel ko tuloy parang binubugaw ako haha.
Nandito kami ngayon sa lawa ng luha, dito lang kami sa loob ng hacienda Montecarlos
pinayagang gumala.Kanina pa kami naglalakad ni Juanito pero hindi pa rin niya ako
kinakausap. Wala na siguro yung effect ng drugs sa utak niya... ang tahimik niya
ngayon ah.
"K-kamusta naman yung lakad niyo ni Helena kahapon?" tanong ko, ako na ang
nagsimula, mas nakakailang pala kapag hindi kami nagiimikan.
"Ayos lang" sagot niya pero di siya tumingin sa'kin. pinagtitripan na naman siguro
ako ng lalaking to. Hay nako! #Snob
"Ah! Oo nga pala, nakausap ko na kagabi si Ate Maria, sumang-ayon na din siya sa
plano natin" sabi ko pa, pero tumango lang siya. Kaazar ah! Ang haba na nung sinabi
ko tapos tatango lang siya diyan. Ughhh!
At dahil sa inis, hinarangan ko ang dadaanan niya. "Teka nga, may kasalanan ka pa
sa'kin, bakit mo sinabi kay Iganacio ang plano natin? Alam
na din ng kapatid mo na si Angelito" reklamo ko sa kaniya. Pero naka-poker face

lang siya. Aba talaga!
"Si Sonya ang nagsabi kay Ignacio, at tungkol naman kay Angelito, sinabi ko sa
kaniya ang totoo dahil isusumbong niya ako kay ama at ina na nakita ka niya sa
kwarto ko" paliwanag niya, napatulala lang ako. shocks! Tama nga naman. Mas okay na
din yung malaman ni Angelito kesa magkaroon na naman ng bagong chismis tungkol
sa'min.
At Oo nga pala, matagal ng alam ni Sonya ang tungkol sa pagka-crush ni Helena kay
Juanito at baka si Helena ang nagsabi kay Sonya tungkol sa oplan tigil kasal huhu.
Napayuko na lang ako. shocks! Wala akong masabe, nakakahiya na pinagbintangan ko pa

siya. huhu.
"Sa katunayan nga, ikaw ang may kasalanan sa akin eh" narinig kong sabi ni Juanito,
poker face pa din yung expression ng mukha niya. Napataas naman yung kilay ko at
binigyan ko siya ng what-are-you-talking-about-bitch-look.
"bakit mo binigay kay Helena ang pang-ipit na binili ko para sayo" sabi niya habang
nakatingin sa malayo. Oh! Shocks! Oo nga pala!
"Uh---eh--- kasi hindi ako nakabili ng pang-regalo sa kaarawan niya kaya yun na
lang yung binigay ko, tutal madami naman akong pang-ipit eh" sagot ko, akala ko
ngingiti na siya pero biglang kumunot yung kilay niya at parang galit na ata siya
ngayon. Waaaahh!
"Ganun ba? Parang balewala lang pala ako sayo" sabi niya sabay talikod. WHUUT?
Tinawag ko pa siya pero di niya ko nilingon. Gosh! Galit ba talaga siya?
Bakit parang ang babaw naman nun. Haays. Bahala nga siya diyan!
Kinagabihan, binalita sa'kin ni ina
na pupunta daw kami sa bahay nila Juanito dahil may pa-despedida ang kanilang
pamilya para kay Juanito, babalik na siya sa Maynila bukas. Bukas na rin sana kami
babyahe ni Josefina pabalik ng Maynila kaso nagpalusot ako na may sakit ako kaya sa
Biyernes pa kami makakaalis sabi ni ama.
Sa totoo lang parang mas gusto ko na dito sa San Alfonso, kahit papano nandito ang
mga ninuno ko.
Nakaalis na sila ama, ina, maria at josefina. At nandito lang ulit ako sa kwarto
ko. Mabubulok na ata ako sa kwartong to. Haaays.
Ayoko din makita si Juanito, nakakainis siya, inaway niya ko kaninang umaga dahil
lang sa pang-ipit sa buhok, aanhin ko naman yun? ughh!
11 pm na nang makauwi sila sa bahay, nagpanggap lang ako na natutulog para di na

nila ako echeosin pa pero wala atang makakapigil kay Josefina kasi dali-dali siyang
pumasok sa kwarto ko at parang kinikilig siya.
Teka! Balak niyang magmadre diba? Hindi siya pwede magka-love life... eh bakit siya
kinikilig?
"Carmelita! Bumangon ka diyan! Dali!" sigaw niya habang inaalog ako, wala naman na
akong nagawa kundi bumangon na lang. "Ano ba yun------" hindi ko na natapos yung
sasabihin ko kasi may papel na hawak si Josefina at itinapat sa pagmumukha ko.
"Sulat mula kay Juanito" excited niya pang sabi. Ah! Para siguro kay Helena, teka
nga! For sure naman nandun din ang mga Flores sa handaan ng mga Alfonso kanina ah,
bakit pa kailangan niya pang ipadaan sa'kin?
Kinuha ko na yung papel at nabasa ko yung nakasulat sa sobre na 'Carmelita'
Shocks! Para sa'kin yung sulat niya!
Bubuksan
ko na sana, kaso mas excited pa si Josefina sa'kin na mabasa yung letter.

Magsasalita sana ako kaso bigla na niya akong inunahan. "Sige na nga basahin mo yan
mag-isa, kwentuhan mo na lang ako bukas" nakasimangot na sabi ni Josefina tapos
nagdadabog siya na lumabas sa kwarto ko.
Napatingin na lang ulit ako dun sa letter ni Juanito para sa'kin na hawak ko
ngayon. Shocks! Eto yung first letter niya sa'kin. whew! Teka nga! Bakit ako
kinakabahan na ewan?
Relax lang Carmela! Walang ibig sabihin yan... hindi ka lang kasi pumunta kanina sa
dinner party sa bahay nila kaya ayan sinulatan ka niya, baka hihingi lang siya ng
pabor, wag kang umasa!
Napahinga muna ako ng malalim bago ko binasa yung sulat...

Carmelita,
Una sa lahat, gusto ko sanang humingi ng pasensya sa iyo sa inasal ko kaninang

umaga, alam ko namang nagdadahilan ka lang ngayon na may sakit ka dahil ayaw mo
akong makita, pero wag kang mag-alala naiintindihan ko naman iyon. Marahil ay alam
mo na rin na aalis na ako bukas pabalik ng Maynila, sayang nga lang at hindi kita
makakasabay dahil sa Biyernes pa pala ang alis niyo ni Josefina. Carmelita, kung
hindi ka na galit, maaari ba kitang makausap muli bukas sa daungan ng barko, gusto
ko sanang humingi ng tawad sa iyo sa personal at may gusto rin akong sabihin sa
iyo. Aasahan ko ang pagdating mo bukas sa daungan, hihintayin kita roon.
Maghihintay,
Juanito.
Dugdug. Dugdug.
Shocks! Ano tong nararamdaman ko? Napatingin ako sa salamin at narealize ko na

nakangiti pala ako the whole time na binabasa ko yung sulat niya. nasisiraan
na talaga ako ng ulo huhu.
Kinabukasan, maaga akong nagising, agad akong naligo at nag-ayos. pagbaba ko sa

salas naabutan ko doon si Josefina, sinabi niyang tulog pa daw sila ama at ina.
Shocks! Paano ako makakapagpaalam neto?
Pinabasa ko na din kay Josefina yung letter ni Juanito dahil alam kong hindi siya
mapapanatag hanggang hindi niya nababasa yun. "Akong bahala, sasabihin kong
nagpunta ka lang sa hardin upang mamitas ng mga sangkap para sa ating almusal"
tugon niya. at dahil dun niyakap ko siya, Gosh! Ang supportive talaga ni Josefina!
Pagbukas ko ng pintuan, agad na bumungad sa'kin si Helena. Bigla naman siyang

napangiti nang makita ako. "A-anong ginagawa mo dito Helena?" tanong ko, hindi pa
rin napawi yung ngiti niya sa labi.
"At dahil ikaw ang dahilan nang pagiging malapit namin ni Juanito, gusto kong ikaw
din ang unang makaalam na... balak ko na siyang sagutin ngayon" tugon niya, nanlaki
naman yung mga mata ko. Ano daw?
"Papunta na ko ngayon sa daungan, susurpresahin ko si Juanito" dagdag pa niya.

parang biglang nagdilim yung buong paligid ko. Sasagutin na ni Helena si Juanito,
ibig sabihin hindi magtatagal sasabihin na rin namin sa aming mga magulang na hindi
na tuloy ang kasal.
"Carmelita... ayos ka lang?" tanong niya, at dahil dun agad akong natauhan."Ah---Oo
naman! M-masaya ako para sa inyo" sagot ko na lang at pinilit kong ngumiti. Nagulat
naman ako nang bigla niya akong niyakap. "Maraming salamat talaga sayo Carmelita,
isa kang tunay na kaibigan" bulong niya pa sa'kin.
Bigla kong napansin yung hugis puso na kuwintas na gawa sa ginto
na pinakita sa akin noon ni Juanito at ngayon ay... suot na ni Helena.
Naalala ko yung kwento ng kuwintas na iyon, ayon kay Juanito sinabi ng lola niya na
ibigay ang kuwintas na iyon sa babaeng handa niyang ibigay ang buong puso niya.
At si Helena ang babaeng iyon.
"Mukhang bihis na bihis ka Carmelita ah, saan ka pupunta?" tanong ni Helena,

napatingin naman ako sa suot ko, Oo nga mukhang pinaghandaan ko talaga ito.
"Uh--- wala lang, maglalakad-lakad lang ako" sagot ko na lang, ilang minuto pa
kaming nag-usap ni Helena bago siya nagpaalam, pupuntahan na niya si Juanito.
Magmula ngayon, dapat ko ng tanggapin ang katotohanan na hindi magagawang ibalik ni

Juanito ang pagmamahal ni Carmelita para sa kaniya.
Halos isang linggo na din ang lumipas, si Josefina na lang ang bumyahe papuntang
Maynila dahil sinabi ni ama na hindi ko na kailangan pang mag-aral sa kumbento
dahil mag-aasawa naman ako. naging abala ako sa pagluluto, hindi ko nga akalain na
maeenjoy ko pala ang pagluluto eh.
Tatlong beses na din nagpadala ng sulat si Juanito, at akala niya galit pa ko sa

kaniya kasi hindi ko siya sinipot sa daungan. Hindi naman ako nagrereply sa mga
sulat niya, ayoko ng makagulo pa sa kanila ni Helena.
Kinahapunan, nakatanggap ako ng isang sulat galing kay Natasha, iniimbitahan niya
ako sa bahay nila, pinilit naman ako ni ina at sasamahan daw ako ni Maria. kilala
kasi si Natasha sa galing niya sa pagluluto kaya tuturuan daw niya ako. Ayoko pa
nga dapat pumunta kaso kung ano-anong mga wise words ang pangaral
ang inabot ko kay ina.

Pagdating namin sa bahay ng mga Flores, agad na sinalubong kami ni Natasha. "Mabuti
naman at pinaunlakan niyo ang aking imbitasyon" tugon niya, gosh! Bakit parang ang
plastic ng ngiti niya?
Parang kelan lang inaaway niya kami ni Maria tapos ngayon akala mo bff na kami.
"Kagustuhan lamang ni ina ang magtungo kami dito" sagot naman ni Maria. oh yeah!
Pero di pa din natinag si Natasha, nakangiti pa din siya, mas lalo akong naasar
kapag nakangiti siya. ughhh. "Tayo na sa kusina" tugon pa ni Natasha. Sumunod naman
kami sa kaniya. Pero pagdating namin sa kusina bigla siyang napatigil.
"Ah---- muntik ko ng makalimutan ang libro na gusto kong ibigay sa iyo Carmelita,
marami kang malalaman sa pagluluto sa tulong ng librong iyon, maaari mo bang kunin
sa itaas? Nakalagay lang iyon sa mesa pag-akyat mo ng hagdan" utos ni Natasha. Teka
nga! Inuutusan niya ba ako?
napa-pamewang naman ako at sasabihin ko sana sa kaniya na kunin niya yun mag-isa
kaso bigla akong sinagi at sinaway ni Maria. kaya sumunod na lang ako, Ughh!
pag-akyat ko sa hagdan, nakita ko na yung mesa pero wala namang libro doon. Aba!
Pinagtitripan siguro ako ng babaeng yun ah!
Bababa na lang sana ako kaso biglang may boses ng lalaki ang nagsalita mula sa
likuran ko. "Ito ba ang hinahanap mo?"
Paglingon ko, agad na bumungad sa harapan ko ang isang matangkad, maputi, kulay
brown ang mata at gwapong lalaki, at may hawak siyang libro. "Ah--- yan na nga
siguro yun, s-salamat ah" sabi ko tapos kinuha ko na sa kamay niya yung libro, pero
nagulat ako nang bigla niyang hawakan yung kamay ko. Whuut the---
"Pitong buwan lang ako nawala, nakalimutan mo na agad ako Carmelita?" tanong niya
habang nakatingin ng diretso sa mga mata ko. Teka! Kilala niya ko?
Inalis ko yung kamay ko sa pagkakahawak niya, Abaaa! Hindi porket gwapo siya,
hahawakan na niya agad ako. tsk
Omg! it's pretending time again! Go Carmela!
"Ah--- kamusta ka na? Grabe! Ang laki na ng pinagbago mo... Whoah" papuri ko pa sa
kaniya, feel ko tuloy mukha akong tiyahin na first time makita ang pamangkin haha!
"Sandali lang ah may gagawin pa kami sa baba eh" palusot ko na pa para makatakas na
ko sa sitwasyong iyon, kaso napatigil ako nung bigla na naman niyang hinawakan ang
kamay ko.
"Hindi ka na galit sa akin?" nakangiti niyang tanong. Napakunot naman yung noo ko.
May kaaway na naman ang totoong Carmelita?
"B-bakit naman ako magagalit------" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi

biglang dumating si Maria at nagsalita siya.
"Leandro ikaw ba yan? Kelan ka pa dumating dito sa San Alfonso?" gulat na tanong ni
Maria dun sa lalaking kausap ko kanina. Omaygash!
Dear Diary,
HINDI PWEDE TOOOOO!!!
ANONG GAGAWIN KO?
NANDITO NA SI LEANDRO!
Nawiwindang,
Carmela
=================
Kabanata 12
[Kabanata 12]
Tiningnan ko mula ulo hanggang paa si Leandro. Shocks! Ang taas din pala ng
standards at ang galing pumili ng totoong Carmelita.
"Bakit parang biglaan naman ang pagdating mo?" nakangiting tanong ni Maria, mukhang
close din sila ni Leandro, syempre naman pinagtatakpan din ng totoong Carmelita
noon ang relasyon niya kay Eduardo eh.
"Sa isang taon pa sana ang balik ko, kaya lang dumating sa akin ang masamang balita
na... ikakasal na ang aking mahal" sagot ni Leandro sabay tingin sa'kin. Oh gosh!
Ako ba ang tinutukoy niya?
Napangiti naman si Maria at halatang inaasar niya ako kay Leandro, pero biglang
naputol ang usapan namin nang dumating si Natasha. Nainip na ata siya kakahintay sa
amin sa baba. Kaya bumaba na kami, kaso habang nagluluto kami, nakatayo lang si
Leandro sa tapat ng pintuan ng kusina at tinititigan niya ako. at dahil dun, lagi
tuloy ako nagkakamali sa pagluluto. Shocks! Bakit ba kasi nakatingin siya? Waaahh!
"Maraming salamat sa iyong oras" paalam ni Maria kay Natasha, nagulat naman kami
nang biglang lumabas din sa bahay si Leandro. Ohmygash! Di ba siya titigil kaka-
titig at kakasunod sa'kin? na-crecreepyhan na ako ah!
"Walang anuman, maaari kayong pumunta dito sa bahay kahit kelan niyo gusto" sagot
ni Natasha, ang bait talaga niya ngayon, na-crecreepyhan na din ako sa kaniya.
"Ihahatid ko na kayo mga Binibini" narinig kong sabi ni Leandro, habang nakangiti
at nakatitig na naman siya sa akin. "Wag na----" hindi ko na natapos yung sasabihin
ko kasi biglang sinagi ulit ako ni Maria at nagsalita siya.
"Talaga po? Maraming salamat Ginoong Leandro, tara na po" sabi ni Maria. Omygash!
Bakit siya pumayag? Waaahh!
"Mauuna na ako, Carmelita ako na ang bahalang magpaalam kay ama at ina para sayo"
sabi ni Maria pagkalagpas namin sa hacienda ng mga Flores. "Huh? bakit di ako
kasama?" reklamo ko pero kunurot lang ako ni Maria. Ouch huhu! At binigyan niya ako
ng go-bes-you-can-do-it-look.
Bumaba na si Leandro sa kalesa, ayoko pa sanang bumaba kaso tinulak ako ni Maria.
Grabe! Feel ko talaga binubugaw na ko huhu.
"Ginoo, ihatid mo ang kapatid bago dumilim" bilin ni Maria kay Leandro, napatango
at nag-bow naman si Leandro. At tuluyan nang umalis yung kalesa kung saan nakasakay
si Maria.
Shocks! Kaming dalawa na lang ni Leandro... dito sa gitna ng kalsada.
Puro palayan at wala ring ibang mga tao sa paligid. Buti na lang umaga pa less
awkward. Whew!
Nagulat naman ako ng biglang hawakan ni Leandro ang kamay ko, at dahil sa gulat
agad kong inalis yung kamay ko sa pagkakahawak niya. bakit ba ang clingy niya?
haays. Na-iistress ako.
"Patawad. Nakalimutan kong galit ka pa pala sa akin" nakasimangot niyang tugon.

Gosh! Oo nga pala! Galit ang totoong Carmelita kay Leandro... pero bakit?
Wala akong karapatan magalit sa lalaking nasa harapan ko ngayon kasi hindi ko naman
yung dahilan kung bakit ako dapat magalit sa kaniya.
"A-ayos lang... siguro bigyan mo muna ako ng oras para makapag-isip-isip" sagot ko
na lang, tama! Effective at hindi pa rin pala gasgas ang I need time and space
line.
"Ang ibig mo bang sabihin... may pag-asa pang mapatawad
mo ako?" tanong ni Leandro at unti-unti naman siyang napapangiti. Gosh! Bakit ba

ang hilig ngumiti ng mga lalaki sa panahong to. Haaays.
"Oo? ewan? baka? Hindi ko sigurado" sagot ko na lang, sana tumigil na siya. Gusto
ko ng umuwi huhu. "Gagawin ko ang lahat para mapatawad mo ako mahal---Carmelita,
umaasa pa din ako na maibabalik natin ang ating relasyon" sabi pa niya at kitang-
kita ko sa mga mata niya na sincere siya sa sinasabi niya.
So... mag-boyfriend at mag-girlfriend nga sila?
Haaays. Bakit ba lagi na lang ako naiipit sa isang nakaka-stress na situation?

Ughhh!
"Naalala mo bago ako umalis, may binigay ako sayo, pero hindi mo tinanggap...
ngunit ngayon kahit pa nasaktan ako nang hindi mo ito tanggapin, hindi pa rin ako
susuko, ipaglalaban kita Carmelita, ipaglalaban ko ang pag-iibigan natin" sabi pa
niya. tapos may inabot siya sa aking singsing.
OMG! Is he going to propose?
"Tanggapin mo na ito, ayos lang sa akin kung hindi mo ako pakasalan, basta para sa
iyo ang singsing na iyan" sabi pa niya, napatitig ako doon sa singsing na silver at
may blue diamond sa gitna. Omygosh! Totoo ba to?
Kinagat ko yung singsing para malaman ko kung totoo nga yun and Gosh! Totoo nga!
It's a real diamond!
Waaahh! nangangamoy pera na ko haha!
Gosh! Magkano ko kaya mabebenta to?
Natauhan ako nung biglang magsalita ulit si Leandro, hindi ko namalayan na nandiyan
pa pala masyado kasing na-occupied nung diamond ring yung utak ko. "Naalala mo pa
ang huling sinabi ko sayo bago ako umalis?" tanong pa niya, napa-iling
naman ako. di ko naman talaga maalala? At hindi ko maaalala kasi hindi naman ako
yung totoong Carmelita na syota niya haaays.
"Ipinangako ko sayo na babalik ako, kahit anong mangyari babalikan kita, tanggap ko
naman na hindi mo ipinangako na hihintayin mo ako pero hindi ko inaasahan na
pumayag kang ikasal sa iba" sabi pa niya. at parang naluluha siya. Omg!
"Nasa gitna kami ng ensayo sa pagsusundalo sa Cuba nang makarating sa akin ang
sulat ni Helena na ikakasal ka na kay Juanito Alfonso, sobrang nasaktan ako, gusto
ko na lang mamatay sa lugar na iyon, ngunit nabuhayan ako ng pag-asa nang nagpadala
ulit ng sulat si Helena at sinabi niyang hindi mo gustong magpakasal kay Juanito
dahil ako pa din ang mahal mo" sabi pa niya. Uhmm... awkward.
Teka nga----shocks! Naalala ko na! dinahilan ko din pala kay Helena na mahal ko ang
kuya niya para maniwala siya na hindi ko gusto magpakasal at agawin si Juanito sa
kaniya. Waaahh!
Bakit ba hindi ko naisip na ichichika ni Helena sa kuya Leandro niya yun. Gosh!
"Kaya nga lumaban ako, ipinangako ko sa sarili ko na makakaalis ako ng buhay sa

lugar na iyon at makakabalik ako sayo, halos isang buwan din ang byahe sa barko,
inabot pa kami ng bagyo sa gitna ng dagat, pero humingi ako ng sinyales sa Diyos na
kung makakarating ako ng buhay dito sa San Alfonso, makakatuluyan ko ang babaeng
pinakamamahal ko" dagdag pa niya. hindi ko namalayan na nakanganga na pala ako
habang nagkwekwento siya.
Omygash! Seryoso?
Pero di ko mapigilang hindi maawa sa kaniya... siguro nga galit talaga ang totoong
Carmelita sa kaniya pero hindi ako si Carmelita kaya
walang dahilan para magalit ako sa kaniya. Unfair naman yun.
Tuluyan nang pumatak yung luha niya, agad naman niya itong pinunasan at tumalikod
pa siya sa'kin para hindi ko makita na umiiyak siya. Grabe! naguguilty talaga ako
huhu.
Hahawakan ko na sana yung balikat niya para tapikin siya kaya lang biglang may
kumakaripas na kalesa ang papadaan sa kalsada at bigla itong tumigil sa tapat
namin. "Binibining Carmelita? Anong ginagawa niyo dito? At sino ang kasama mo----
Ginoong Leandro Flores? Ikaw pala yan" gulat na tugon ni Sergio Alfonso, ang
panganay sa mga Alfonso. Waaahh!
Agad na bumaba sa kalesa si Sergio at sumaludo si Leandro sa kaniya. Whoah! Sundalo

din ba si Leandro?
Shocks! Bakit ba sa dinami-dami ng makakakita sa amin ni Leandro, eh kuya pa ni

Juanito! Gosh!
Nagulat naman ako nang biglang dumungaw din sa bintana si Angelito. OMG!
Okay so double-trouble na this huhu.
"Uh---- wala lang, sinamahan lang ako ni Ginoong Leandro maglakad papauwi" palusot
ko, mukha namang hindi kumbinsido si Sergio at lalong-lalo na si Angelito. Gosh!
"Inimbitahan ng aking kapatid si Binibing Carmelita at Binibining Maria sa aming

tahanan upang sanayin sila sa pagluluto, nagkataon lang na may importanteng lakad
si Binibining Maria kung kaya't ako na ang maghahatid sa kaniyang kapatid"
paliwanag ni Leandro, mukhang hindi naman siya natetense ngayon, o baka ako lang
talaga ang praning dito!
"Bakit naglalakad lang kayo?" tanong naman ni Angelito agad naman siyang sinaway ng
kuya Sergio niya. "Hindi ka dapat nakikisali sa usapan ng mga matatanda" suway ni
Sergio sa kapatid
niya.
"Ah-eh alam niyo naman kakagaling ko lang sa sakit noong nakaraang linggo kaya
kailangan kong mag-ehersisyo... b-bilin din sa akin iyon ni Juanito" palusot ko pa,
napatango na lang si Sergio samantalang napa-iling naman si Angelito.
"Bueno, mauuna na kaming umalis, baka mahuli ako sa pagdating ng barko pa-Maynila"
sabi ni Sergio. Tapos sumakay na siya sa karwahe. "Mag-iingat ka, Heneral" sabi
naman ni Leandro tapos sumaludo ulit sila sa isa't-isa.
Pero bago umalis ang kalesa nila Sergio, dumungaw ulit ito sa bintana "Binibinig
Carmelita, may nais ka bang iparating kay Juanito? Bibisitahin ko siya pagdating ko
sa Maynila" tanong ni Sergio. Gosh! Gusto ko sanang sabihin na wag niya akong
isumbong kay Juanito kaso di ko naman pwede sabihin yun. ugh!
"Uh---wala naman, Mag-ingat ka sa byahe Ginoong Sergio" sabi ko na lang napatango

naman si Sergio samantalang napa-tsk tsk naman si Angelito. Grabe! Ang lakas maka-
konsyensya ng batang yun ah.
Pag-alis nila, naiwan na naman kami ni Leandro sa gitna ng kalsada. "Mukhang may
magandang balitang makakarating kay Juanito ah" narinig kong sabi ni Leandro.
Gosh! Siguro naman matutuwa siya sa ibabalita ng kuya Sergio niya. haaays.
Kinabukasan, ako ang nagluto ng almusal ikinatuwa naman iyon ni ama. Grabe!
Pakiramdam ko lumalaki ang ulo ko dahil sa sobrang pagpuri niya sa mga niluto ko.
Good job Carmela!
Pagsapit ng tanghali, nakatambay lang ako sa balkonahe at nagmumuni-muni. Nang

biglang may kumalabit sa likod ko, si Theresita pala, at may inabot siyang kapiraso
ng papel,
/>
'Maaari ba tayong magkita sa simbahan? - Leandro.
Gosh! Hindi pa rin ba niya ako tatantanan? Gusto ko na ng tahimik na buhay...

haaays.
Nilukot ko na lang yung papel tapos ibinulsa ko na. hay nako! Kung makikipagkita
ako sa kaniya, marami na naman siyang itatanong at ipapaalala sa'kin, eh wala naman
akong maalala na memories namin, We're total strangers.
Nagulat naman ako nang makita kong nakatayo pa din pala si Theresita sa likod ko,
mukhang excited din siya makichismis kung ano yung nakasulat sa papel. "Binibini,
wala po kayong balak siputin si Ginoong Leandro?" nag-aalalang tanong ni Theresita.
Shocks! Paano niya nalaman?
"N-nabasa mo yung sulat?" nagtataka kong tanong. Napangiti naman si Theresita,

haays basta kapag lovelife ko ang pinaguusapan, sobrang saya nilang lahat. Tsk.
"Personal po sa aking inabot ni Ginoong Leandro ang papel na iyan kaninang umaga,
wag po kayong mag-alala binibini, sa tagal ko na pong nagiging saksi sa pag-iibigan
niyo ni Ginoong Leandro alam ko na po ang mga kilos at tingin niyo sa isa't-isa"
paliwanag ni Theresita.
Gosh! Tama! Mas madaming nalalaman si Theresita tungkol kay Leandro at Carmelita...
tanungin ko kaya siya? at idahilan ko na lang na nagka-amnesia ako, Gosh! lumang
palusot na yan Carmela!
hmmm... eh kung sabihin ko na nasobrahan ako sa pag-momove on kaya nakalimutan ko

ang lahat? Meganon ba? sana meron haha! pero---- No! hindi pwede! Walang dapat
makaalam na hindi ako ang totoong Carmelita. Ughhh
Aalis na lang sana ako kaso biglang nagsalita pa si Theresita "Binibining

Carmelita,
Naiintindihan ko pong galit pa kayo kay Ginoong Leandro pero mukhang nagsisisi
naman na po siya nang iwan niya kayo" dagdag pa niya. napahinga na lang ako ng
malalim.
Paano ako magrereact?
Hindi ko naman alam yung kasalanan ni Leandro kay Carmelita.
Mas mabuting iwasan ko na lang si Leandro, mahirap na baka masyado palang malaki
ang kasalanan niya kay Carmelita... wala ako sa tamang lugar para patawarin siya.
Hindi naman ako si Carmelita.
Hindi naman ako ang nagmahal at nasaktan niya.
Kinagabihan, pinagmamasdan ko lang yung moon at mga stars sa langit habang nakaupo
sa isang duyan sa labas ng bahay. Haays, namiss ko tuloy yung ipod ko, nag-
sosoundtrip sana ako ngayon.
Nagulat naman ako nang biglang sumulpot si Maria sa tabi ko. Gosh! Pano siya
nakarating dito nang di ko namamalayan?
Ahh! Baka di ko narinig yung mga yapak niya kasi ang ingay ng mga kuliglig sa gabi.
"Bakit gising ka pa?" tanong ni Maria at umupo siya sa tabi ko sa duyan. 8 pm pa

lang ng gabi, required na ba ako matulog?
"Alam ko na, hindi ka rin ba makatulog?" tanong pa ulit ni Maria. napatango naman
ako, ewan ko ba minsan may times na wala ako sa mood magsalita, abnormal na ata ako
eh.
"Ako rin eh, ganito siguro talaga kapag masyadong maraming iniisip" tugon pa ni
Maria. at dahil dun napalingon ako sa kaniya. "May problema ka?" tanong ko,
napahinga naman siya ng malalim at napangiti.
"Mukha bang wala? Hindi ko nga rin maintindihan sa sarili ko kung bakit nagagawa ko
pang ngumiti kahit ang totoo gabi-gabi akong binabagabag ng problema" sabi
pa niya. sa totoo lang, hindi ko rin inakala na may pinagdadaanan pala ngayon si
Maria.
"Ganun siguro talaga pag may problema, nagpapanggap tayo na wala para walang ibang
makahalata na hindi na natin kaya" sabi ko na lang, sabi nga nila the best advisers
are the ones who experienced it. Siguro nga ganun din ako, laging nagpapangganp na
okay lang pero sa totoo... hindi.
"Sa loob ng halos sampung taon, dala-dala ko na ang problema at pangambang ito
hanggang ngayon" sabi ni Maria. nakatulala siya ngayon sa moon at pinagmamasdan
ito. "Alam kong alam mo na ito, naalala mo noong ikinuwento ko sa iyo ito, naiyak
ka pa nga eh, pagkatapos inakala ni ama na inaway kita" natatawang sabi ni Maria.
pinilit ko na lang din tumawa. Shocks!
Bakit ba ang hilig nila mag-reminisce ng memories? Di ko tuloy alam kung paano ako
mag-rereact haays.
"Mukhang nakalimutan mo na ah, sinasabi ko na nga ba hindi ka nakikinig ng mabuti

sa akin nang ikinuwento ko iyon dahil abala ka sa pagbabasa ng sulat ni Leandro"
pang-asar pa ni Maria. napatango na lang ako at pinilit ko ulit tumawa, gosh! Wala
akong masabe huhu.
"Sige na nga, ikwekwento ko ulit sayo, pero ipangako mo na makikinig ka na ng

mabuti" sabi ni Maria tapos pinataas niya yung kanang kamay ko para manumpa, parang
panatang makabayan lang.
"Sampung taon ako noon nang una kong makita si Eduardo, labindalawang taon naman si
Eduardo at bagong dating lang siya dito sa San Alfonso, tubong Mindanao ang
kanilang pamilya at isinama siya ni Mang Raul upang magtrabaho dito sa hacienda,
isang araw pinagalitan ako ni ina dahil inaway ko si Josefina
dahil sa isang laruan, pinaluhod ako ni ina sa bilao na puno ng munggo sa labas ng
bahay bilang parusa. Iyak ako ng iyak noon, pero sinaraduhan lang ako ni ina ng
pinto, hindi ko naman inaasahan na pupuntahan ako ni Eduardo at may inabot siyang
makalapal na tela sa akin, sinabi niyang ilagay ko daw yun sa tuhod ko habang hindi
nakatingin si ina para hindi dumugo yung tuhod ko, ginawa ko naman yung sinabi niya
at iyon ang unang beses na sumuway ako sa utos o parusa ni ina kaya sobrang saya ko
na hindi man lang napansin ni ina na nadaya ko siya" sabi ni Maria at natatawa siya
habang nagkwekwento siya. Shocks! Grabe! Now I know kung kanino ako nagmana sa
pagiging pasaway ko hahaha!
"Mula nang araw na iyon, naging malapit na kami ni Eduardo hanggang sa pagsapit ko
ng labing-apat na taon, ipinagtapat niya ang pag-ibig niya sa akin, halos isang
taon niya din ako niligawan bago ko siya sinagot, at ngayon 25 na taon na ako,
tuloy pa rin ang aming sikretong relasyon, maraming salamat sa tulong niyo dahil
hindi pa rin nalalaman nila ama at ina" dagdag pa ni Maria.
"Uhmm... eh kung sabihin niyo na kay ama at ina para mapaghandaan na ang kasal
niyo-----" hindi ko na natapos ang sasabihin ko kasi biglang nagsalita si Maria.
"Kung maaari lang sana, ngunit imposibleng pumayag sila ama at ina, nanggaling lang
sa mahirap na pamilya si Eduardo, ang tatay niya na si Mang Raul ay isang tagakatay
ng mga hayop dito sa ating hacienda, ang ina naman niya ay may malubhang sakit sa
Mindanao at ang kapatid naman niya na si Theresita ay ating tagapagsilbi" paliwanag
ni Maria, napakunot naman ang noo ko.
"Anong
problema dun? Marangal naman ang trabaho nila" sagot ko, napa-iling lang si Maria.
"Marangal nga ang trabaho nila ngunit hindi iyon sapat upang mahingi niya ang aking
kamay dahil ang pamilya natin ay mayaman at kilala" tugon pa ni Maria. Shocks! Oo
nga pala, big deal sa panahong ito ang status ng buhay.
"At sa loob ng labing-isang taon, nangangamba ako na ako baka isang araw malaman
nila ama at ina at ilayo nila ako kay Eduardo" tugon pa ni Maria at parang naiiyak
siya. "Hindi ko kayang mawala si Eduardo, mahal na mahal ko siya" dagdag pa niya.
Agad ko naman siyang niyakap.
"Sa tingin ko madadaan naman sa magandang pakiusap si ama at ina, malay mo

mapapayag natin sila-----" hindi ko na naman natapos ang sasabihin ko kasi
nagsalita na agad si Maria, tuluyan nang tumulo ang luha niya.
"Hindi natin alam kung anong kayang gawin ni ama, minsan na niyang sinabi sa akin
na masira na ang lahat huwag lang ang pangalan at dangal ng ating pamilya, kung
kaya't natatakot ako na sabihin ang tungkol sa amin ni Eduardo" sabi pa niya,
tinapik-tapik ko naman yung balikat niya. Gosh! Mas mabigat pa pala ang
pinagdadaanan ng great great great great grandmother ko.
"Kaya nga naiingit ako sa iyo Carmelita, mabuti na lang at galing sa mayaman at
kilalang pamilya rin si Leandro, mas madaling mapapayag si ama na pakasalan mo
siya------Oo nga pala, nakatakda ka nang ikasal kay Juanito" parang biglang naawa
din sa akin si Maria nung sabihin niya na nakatakda na akong ikasal kay Juanito.
Akala kasi niya I'm so truly, madly, deeply inlove kay Leandro. Haays.
Nagulat naman ako nang biglang hawakan ni Maria
ang mukha ko "Carmelita, mahal kong kapatid, makinig ka sa sasabihin ko, huwag mo
sanang sayangin ang pag-iibigan niyo ni Leandro, bigyan mo pa siya ng pag-asa
makabawi sa iyo... isipin mo na lang kung sakaling magtagumpay kayo ni Juanito na
hindi ituloy ang kasal, at magkatauluyan si Juanito at Helena... sana naman bigyan
mo ng pagkakataong buksan ang puso mo muli kay Leandro" bilin sa akin ni Maria at
niyakap niya ako. nakakatuwa naman at kahit papaano may nakakaintindi sa akin sa
panahong to, at least hindi ako nag-iisa, buti nandito si ate Maria.
Alas-dose na pero hindi pa din ako makatulog, nagulat naman ako nang biglang
kumatok si Theresita sa kwarto ko. May dala-dala na naman siyang sulat galing kay
Leandro. Gosh! Hatinggabi na ah, bakit nangungulit pa ang lalaking yun!
Hindi ko alam pero parang may nagtulak sa akin para buksan yung sulat.
'Hindi ako susuko sa iyo aking mahal, isinasamo kong ako'y iyong pagbigyan'
Kanta ba to? O tula?
"Binibini, may gusto po sana akong ibigay sa inyo" narinig kong sabi ni Theresita
tapos may inabot siyang isang maliit na baul sa akin. Agad ko namang binuksan iyon
at bumungad sa harapan ko ang sandamakmak na sulat galing kay Leandro. Shocks!
Mukhang hindi pa na-uunsealed yung mga letters.
Tiningnan ko yung mga date, at yung iba anim na buwan na ang nakalipas. Sobrang
daming isinulat ni Leandro para kay Carmelita... pero bakit nakatambak lang dito at
mukhang hindi pa nababasa?
"Alam ko pong mahigpit niyong bilin mula nang umalis si Ginoong Leandro na itapon
ko po ang mga sulat niya para sa inyo, pero Binibini patawarin niyo po ako kung
hindi ko po sinunod ang utos niyo na itapon at sunugin ko ang lahat ng sulat ni
Leandro, nagbabakasakali po kasi ako na baka dumating ang araw na kailangan niyo
pong mabasa ang mga sulat niya para makapagdesisyon po kayo ng tama" sabi ni
Theresita, mukhang kinakabahan na siya ngayon na sigawan ko siya. pero syempre
hindi ko naman magagawa yun, hindi naman ako galit sa kaniya o kay Leandro.
Hindi naman ako nakapagsalita agad, Gosh! Hindi ko in-expect na ganito pala ka-
seryoso ang pagmamahalan nila!
Akmang lalabas na sana si Theresita sa kwarto ko kaya lang napalingon ulit siya
sa'kin "Binibini, hindi pa po huli ang lahat, wala pong balak sumuko si Ginoong
Leandro kung kaya't sana'y huwag rin po kayo sumuko kaagad" sabi pa niya at tuluyan
na siyang umalis.
Gosh! Bakit ba parang affected talaga sila sa relasyon namin ni Leandro? Haaays.
Sabagay, di ko naman sila masisisi, na-witness nila yung love story nila Leandro at
Carmelita.
Hmm... speaking of love story baka may malaman ako about sa love story nila kung
babasahin ko yung mga letter ni Leandro na nasa baul na to.
Gosh! Hindi naman talaga ako mahilig magbasa pero dahil nacucurious ako sa
lovestory nila Leandro at Carmelita mukhang magbabasa ako buong gabi...
Enero 17, 1891

Mahal kong Carmelita,
Kamusta ka na? nabasa mo ba ang mga sulat na ipnadala ko para sa iyo noong isang
linggo? Marahil ay galit ka pa sa akin, ngunit hindi naman kita masisisi. Pauli-
ulit ko nang sinasabi ito at gusto kong malaman
mo na pangarap ko talaga ang mag-sundalo bukod sa kagustuhan din ni ama na sumunod

ako sa yapak niya at alam kong alam mo iyon, naalala mo ba noong una tayong
nagkakilala? walong taong gulang ka pa lang noon at ako naman ay siyam, isinama
kami ni ama sa inyong tahanan kung saan ginanap ang pagpaparangal at dahil bibigyan
ni Don Mariano Alfonso ng parangal si ama bilang punong kapitan ng mga guardia
civil ng San Alfonso, sa gitna ng selebrasyon, lumabas ako sa bahay niyo at pumunta
sa inyong hardin, para maglaro ng tirador, bigla akong may narinig na batang babae
na umiiyak at sumisigaw... naabutan kitang basang-basa, mukhang nahulog ka sa sapa
at hinahabol ka noon ng mga pato, dali-dali kong binato ang mga pato para layuan ka
nila, at mula nang araw na iyon ipinangako ko sa sarili ko na gusto kong maging
sundalo upang iligtas ang mga tulad mo na naaapi.
What the heck?! Mukha bang naaapi ng mga pato si Carmelita nung time na yun? Gosh!
natatawa ako hahaha!
Pebrero 21, 1891
Hindi ako titigil hangga't hindi ka sumasagot sa aking mga liham. gusto kong
malaman mo na mahal na mahal kita, dahil pinili ko ang maging sundalo hindi ibig
sabihin noo'y hindi na kita mahal. Sana maintindihan mo na pangarap kong makasama
ka habambuhay ngunit kailangan din ako ng ating bansa at ng kaharian ng Espanya.
Mahal kita Carmelita, at hindi iyon magbabago kailanman.
Gosh! Super dami pa ng mga letters at halos 20 na ata yung nabasa ko, sumasakit na
din yung mata ko. Sa ilaw lang kasi ng lampara ako umaasa.
Omg!
Sa totoo lang, na-touch ako sa effort at prinsipyo ni Leandro, mahal naman talaga
niya si Carmelita... nag-inarte lang talaga siguro ang great great great ninuno ko.
Kinabukasan, pagkatapos ng tanghalian sinabi ni Theresita na may pupuntahan daw
kami pero hindi niya sinabi kung saan yun basta surprise daw. Agad niya akong
inayusan at dinala sa isang napakagandang lugar, medyo malayo sa hacienda namin.
Ang daming bulaklak sa buong paligid. Gosh! Eto na ba yung lupain ng mga rosas? Ang
ganda pala talaga dito.
"Binibini, sundan niyo lang po ang daang iyon at makikita niyo na po ang surpresa
na sinasabi ko po sa inyo" tugon ni Theresita. Sabay turo sa isang patag na daanan
sa gitna ng mga bulaklak at sa dulo nun ay may maliit na cottage yung parang nipa
hut at napapalibutan ito ng mga rosas.
Teka----nasa langit na ba ako?
Magtatanong pa sana ako kay Theresita kaso naglalakad na siya palayo. Haaays.
Bahala na nga wala naman sigurong mawawala sa akin kung susundin ko yung sinabi
niya. hindi naman siguro ako maaambush pagdating ko sa nipa hut charot.
Habang naglalakad ako sa gitna ng mga bulaklak, hindi ko mapigilang ngumiti, Grabe!
Kahit pala hindi ako mahilig sa bulaklak ang lakas pa din ng effect nito sa'kin.
Nang medyo mapalapit na ako sa nipa hut, may nakita akong lalaking nakaputi,
nakatalikod siya sa akin. Teka! Parang namumukhaan ko siya ah-----si Leandro.
~Dapat bang dibdibin damdamin ko
tumitibok ang ating puso palayo
nanginginig ako kaiisip sayo
naglaho na ang pag-ibig mo~
~mahuhulaan ba kung
yuyuko ka lang
lahat binabale-balewala mo lang
sa puso mo ako'y meron pa bang puwang
naglaho na ang pag-ibig mo~
~sinong nagbago ikaw o ako?
nagsimula nang mag-sigawan
nang tayo ay nagkatampuhan, nagka-iringan
may pag-asa pa ba tayo?
o tuluyan nang lalayo sayo?~

Dahan-dahan naman siyang humarap sa akin nang maramdaman niya siguro na nasa nipa
hut na ako. "Maraming salamat naman at dumating ka" tugon niya at nakangiti siya ng
todo, parang maiiyak na nga din siya eh. Gosh! Naalala ko tuloy bigla yung mga
nabasa ko sa sulat niya na nakatago dun sa baul kagabi. Sincere talaga siya.
"Carmelita, marahil ay nakukulitan ka na sa akin pero hindi ako mapapanatag

hangga't hindi mo ako pinapatawad" tugon niya habang nakatingin ng diretso sa mga
mata ko. Kawawa naman siya, siguro sobrang bigat na ng nararamdaman niya ngayon.
Napahinga na lang ako ng malalim bago magsalita "Wag kang mag-alala, pinapatawad na
kita" sabi ko at lumapit ako sa kaniya. Tuluyan namang pumatak ang luha niya pero
todo ngiti pa din siya.
"T-talaga? Hindi ka na g-galit sa akin?" hindi pa rin siya makapaniwala, ewan ko

pero natawa ako sa itsura niya. napahinga ulit ako ng malalim at hinawakan ang
kamay niya.
"Oo naman... basta ipangako mo sa akin na hinding-hindi mo na ako sasaktan" sabi ko

na lang. Pakiramdam ko ay magiging maganda ang resulta ng misyon ko, at least kahit
papaano maibabalik ko si Leandro kay Carmelita.
Dear Diary,
Alam kong wala akong karapatan patawarin si Leandro, dahil hindi naman ako ang
totoong Carmelita na babaeng mahal niya.
pero wala rin akong karapatan ipagdamot sa kaniya ang karapatang maging maligaya.
Siguro nga tama si Maria... dapat kong bigyan ng pagkakataon si Leandro, para kahit
hindi man masuklian ni Juanito ang pagmamahal ni Carmelita sa kaniya...
Nandiyan pa din si Leandro na handang magmahal sa kaniya ng totoo.
Nagmamalasakit,
Carmela
************************
Featured Song:
'Sinong Nagbago" by Jireh Lim.

https://youtu.be/2SoAl6BSMlA
"Sinong Nagbago" by Jireh Lim
=================
Kabanata 13
[Kabanata 13]
Parang biglang napawi ang lahat ng stress ko dahil sobrang ganda ng paligid.
Nandito pa din kami ni Leandro sa lupain ng mga rosas at naglakad-lakad kami.
Pinagmasdan ko si Leandro nung hindi siya nakatingin sa'kin. bigla tuloy akong
napaisip na ang swerte naman ni Carmelita, may lalaking sobrang mahal na mahal
siya... pero bakit kaya mas pinili pa din niya si Juanito?
Napansin kong biglang umaliwalas yung mukha ni Leandro, mas pogi pala siya kapag
nakangiti. nangingibabaw talaga sa pamilya Flores ang dugong Espansyol nila.
Nagulat ako nang bigla niyang hawakan ang kamay ko. Oh shocks!
Nahalata naman ni Leandro na nagulat ako kaya binitawan din niya ang kamay ko. "P-
patawad, hindi ko sinasadya" tugon niya, Gosh! Akala niya siguro porket pinatawad
ko na siya----kami na ulit?
Hindi pwede! Hindi ibig sabihin pinatawad ko siya in behalf of Carmelita, eh pati
ako masasali sa love story nila. Omygash!
Carmela! Bakit di mo ba naisip na mas lalong aasa si Leandro. Oh noes!
At wala rin akong magagawa, pansamantalang Carmelita ako ngayon----Tama! Kung

magtatagumpay ako sa misyon ko, hindi ko na sila poproblemahin pa kasi makakabalik
na ko sa panahon ko. Tama! Tama! Tama! Think positive Carmela! You can do this!
Oh diba! Nagkaroon pa ng happy ending si Juanito at Helena at may bonus pa may

happy ending din si Carmelita at Leandro. Everybody happy!
"Ayos lang... pero Leandro, ayoko na sana ng gulo, magagalit sina ama at ina kapag
nalaman nilang nagkikipagkita ako sa ibang lalaki, kaya-----" hindi ko na natapos
yung sasabihin ko kasi inunahan na niya ako.
"Malapit
ang pamilya namin sa pamilya niyo, matagal na tayong magkaibigan iyon ang
pagkakaalam nila, hihingiin ko na sana ang kamay mo sa iyong ama at ina ngunit
nagalit ka sa akin nang malaman mo na aalis ako" tugon niya, Grabe! Kung di lang
siguro nag-inarte si Carmelita edi sila pa din ngayon ni Leandro at hindi na
masasali pa sa eksena si Juanito at hindi sila mamamatay at higit sa lahat hindi
rin sana ako nadamay at napunta pa sa panahong to.
Haaays. Go away stress!
"Ngunit wag kang mag-alala, gagawin ko ang lahat upang magkabalikan tayo" habol pa
niya. Gosh! Ang awkward. Di ko alam kung paano ako magrereact sa sinabi niya kaya
ngumiti na lang ako, yung ngiting halatang pilit lang.
Bakit ba direct to the point magtapat ng pag-ibig ang mga tao sa panahong to?
Sabagay, Mas better naman yun kesa naman paligoy-ligoy pa pero... ang awkward kasi
talaga ughh...
Nagulat ako nang biglang pinitas ni Leandro yung white rose sa tabi niya,
tinanggalan niya muna ng tinik iyon at binigay sa'kin.
"M-maraming salamat" yun na lang yung sinabi ko, ngumiti naman siya. at nagpatuloy
ulit kami sa paglalakad. "Kung hindi ka nagalit sa akin bago ako umalis, balak kong
padalhan ka ng puting rosas araw-araw" sabi pa niya. sus! Imposible namang
makapagpadala ng flowers araw-araw. pfft...
Teka----shocks! So ibig sabihin mahilig sa white roses si Carmelita.
Mukhang alam ko na kung paano ko malalaman ang mga hilig at buhay ni Carmelita
haha!
"Uh---Leandro, kilalang-kilala mo ba talaga ako?" tanong ko sa kaniya, mas

napangiti tuloy siya, at least nagsalita na ako, kanina pa kasi siya
nagdadaldal.
"Oo naman mahal----Uh Carmelita, sabi nga nila kapag mahal mo ang isang tao alam na
alam mo ang mga bagay tungkol sa kaniya" pagmamalaki niya pa. Aba! Pa-quote-quote
pa ah.
"Sige nga, Anong paborito kong ulam?"
"Pinakbet" sagot niya. shocks! Seryoso? Di nga ako nakain ng gulay eh huhu.
Vegetarian ata si Carmelita. Gosh!
"Anong paborito kong lugar?"
"Dito, sa lupain ng mga rosas" sagot niya, sabagay maganda naman dito pero para
sa'kin mas maganda yung view sa lawa ng luha at sa burol ng puno ng mangga.
"Anong hilig kong gawin?"
"Mahilig kang magbasa ng mga libro at magtahi" sagot niya. okay! So final na
talaga, pagbabasa at pagtatahi ang hobby ni Carmelita. Omg!
"Uh----anong paborito kong sayaw?"
Napaisip naman siya sa tanong kong yun "Carinosa at tinikling" sagot niya. nanlaki
ang mga mata ko. HUWAAAT?
Oo nga pala, di pa pala uso ang mga hip-hop sa panahong to, hilig pa man din namin
ni Jenny sumayaw ng hip-hop every weekend. Haays.
"Anong paborito kong laro?"

"Wag mo akong isahan, hindi ka kaya mahilig maglaro, palagi ka lang nasa bahay"
sagot niya. at dahil dun natawa na lang kaming dalawa. Akala niya pinagtitripan ko
siya pero ang totoo malay ko ba kung taong bahay talaga lagi si Carmelita.
"Hmm... Saan ako takot?"
"Takot kang mawala ako" sagot niya sabay tawa. Whuut? Uso na din ba pick-up-line
ngayon.
"Biro lang... hmm... takot ka sa mga hayop at sa mga insekto" sagot niya. TUMPAK!
Buti naman kahit papaano may bagay din pala na pareho kami ni Carmelita. Whew!
Magsasalita pa sana ako kaso nagulat ako
nang bigla kong matanaw si Angelito sa di kalayuan, naglalakad siya papunta sa amin
at may nakasunod sa kaniyang dalawang guardia personal. Huli na para magtago dahil
nakita na niya ako---kami pala. Omg!
Pero... teka! Alam naman na niya yung totoo eh.
Nginitian at kumaway ako sa kaniya pero hindi siya ngumiti. Hala! Akala ko ba bati
na kami? Aasarin ko pa man din siya kay Theresita.
"Magandang hapon Ginoong Angelito" sabay naming bati ni Leandro sa kaniya, tumango
lang si Angelito. Ginagalang talaga ang pamilya Alfonso sa bayang ito dahil ang mga
ninuno nila ang nagtatag at nagpaunlad ng bayang ito.
"Binibining Carmelita, sumulat sa akin ang aking kuya Juanito at ipinapatanong niya
kung bakit hindi ka raw nagsusulat pabalik sa kaniya?" seryosong tanong ni
Angelito. Mukha nga siyang 12 years old pero para na siyang adult kung magsalita at
mag-isip. Gifted ata ang batang to eh.
"Ah--- abala kasi ako sa madaming bagay, wala akong oras sa ngayon tumugon sa mga
liham" sagot ko, shocks! Isang buwan pa lang ako nandito sa panahong to pero
naglelevel up na ang aking pananagalog. Yeah!
"Sabagay, mukha ka ngang abala" tugon niya sabay tingin kay Leandro. Whoah! Di ko
alam pero natatawa ako, talo talaga kami ng batang to haha.
"Ano po palang ginagawa niyo dito Ginoong Angelito?" tanong ni Leandro, mukhang
susungitin din siya ni Angelito haha!
"Inutusan ako ni ina, may pagbibigyan siya ng mga bulaklak" sagot ni Angelito. "at
Ginoong Leandro, hindi pagmamay-ari ng pamilya niyo ang lupaing ito, gusto ko lang
ipaalala sa iyo" tugon pa ni Angelito. Nag-bow lang si Leandro sa kaniya.
Mukha namang na-offend si Leandro sa sinabi ni Angelito. Pero wala siyang magagawa,
anak ng Gobernador si Angelito at ang pamilya Alfonso ay ilang siglo ng namumuno sa
bayan ng San Alfonso.
Kinagabihan, binasa ko ang tatlong magkakasunod na sulat na pinadala ni Juanito,
tinatanong lang naman niya kung bakit hindi ako sumipot sa daungan noong umaga bago
siya umalis.
Haays. Umasa pa man din ako na-----Ooops! Delete! Delete! Delete!
Kinabukasan, inutusan kami ni ina na pumunta ni Maria sa palengke sa kabilang bayan

upang bumili ng telang silk para sa kaniyang pananahi. Si Maria lamang ang
pinagkakatiwalaan niya na bumili ng telang iyon dahil magaling pumili si Maria,
samantalang sinama lang niya ako para daw hindi ako mabagot sa bahay.
Pagdating namin sa palengke, nagulat ako nang makita si Leandro sa tindahan ng

tela. Gosh! Bakit siya nandito?
"A-anong ginagawa mo dito?" gulat kong tanong sa kaniya, nakangiti lang siya at
nag-bow sa amin ni Maria. "Pasensiya na Carmelita kung hindi na kita nasabihan,
gusto ko raw surpresahin ni Ginoong Leandro" sabi ni Maria. nagulat naman ako nang
bigyan ako ni Leandro ng white rose.
Nagpasalamat na lang ako at ngumiti din, binigyan naman ako ni Maria ng ayieee-
kinikilig-siya-look. Gosh! Baka may ibang makakita sa amin ni Leandro, alam pa
naman sa lugar na to na ipinagkasundo na ako kay Juanito Waaahh!
Agad ko na din tinago yung bulaklak. "Huwag kang mag-alala Carmelita, alam ng mga
tao na madalas kong samahan kayo ni Maria kapag lumalabas kayo" sabi naman ni
Leandro. Ohh! So parang bodyguard
namin siya?
Pagkatapos namin bumili ng tela, nagyaya naman si Leandro na mag-tanghalian kami sa

isang kilalang kainan sa bayang iyon 'Kainan ng Bayan' ang pangalan nung resto.
Wow! halos gawa sa kahoy ang lahat ng gamit sa restaurant na to. Shocks! Ang saya
nito ipost sa Instagram haha.
"Ano ang pagkaing pinili mo?" tanong ni Maria kay Leandro, napangiti naman si
Leandro sabay tingin sa'kin. "Walang iba kundi ang paborito ng aking mahal" tugon
niya. tapos kinindatan niya ako.
Waaaahh!
Magrereact sana ako kaso biglang dumating na yung waiter at inilapag na niya
yung------What? PINAKBET?
"Carmelita, hindi ba't paborito mo iyan? Mukhang mahal na mahal ka talaga ni

Ginoong Leandro" pang-asar pa sa'kin ni Maria. Gosh! Mukhang magkasabwat sila ah!
Ngumiti na lang ako, hindi ako pwedeng magtaray kukurutin ako ni Maria. haaays. "T-
tama p-paborito ko nga ito" sagot ko na lang, nilagyan naman ni Leandro ang plato
ko ng pinakbet at Grabe! Ang dami niyang nilagay.
"Para sa iyo iyan, huwag kang magpapagutom" sabi pa niya. naiintindihan ko na

concern naman siya pero kasi-----hindi ako kumakain ng gulay huhu.
napatitig lang ako doon sa kabundok na gulay sa plato ko huhu. "Oh? sige na kumain
ka na Carmelita, wag ka ng mahiya pa kay Ginoong Leandro" pang-asar pa ni Maria.
Gosh! mukha ba kong nahihiya sa lagay na to?
kailangan kong umisip ng paraan, i can't do this huhu!
"Ah---ehh m-may singaw ata ako... Aray!" palusot ko pa at todo acting ako ngayon
habang hawak ang bibig ko. bigla namang nag-alala yung itsura ni Leandro pero
halata namang nagdududa sa'kin
si Maria.
"May singaw ka? ang lakas mo nga kumain kaninang umaga eh" pang-asar pa ni Maria at
dahil dun nilakihan ko siya ng mata! Gosh! dapat kasi nag-diet ako kanina eh.
"M-masama ba ang iyong pakiramdam Binibini?" tanong naman ni Leandro at mukhang

nalulungkot na siya ngayon. Haays! baka ma-offend siya kapag hindi ko man lang
tinikman itong pagkaing binili niya para sa'kin. My Goodness! ang dami ko ng
sakripisyo dito ah huhu.
Napalunok na lang ako ng malalim at napapikit ang mata bago ko sinubo yung kanin na
may gulay. Waaahh!
Grabe! Paano ko paninidigan ang pagiging Carmelita kung araw-araw akong dapat
kumain ng gulay huhu. Mahihimatay ata ako...
"Kamusta? Masarap ba?" tanong ni Leandro. Napatango na lang ako. sa totoo lang
masarap naman pala yung pinakbet... yun nga lang hindi talaga ako mahilig sa gulay
huhu.
Pagkatapos namin kumain doon napadaan kami sa tindahan ng mga accessories na

pinuntahan namin noon ni Juanito, yung tindahan nila Aling Trinidad. Agad akong
pumasok sa tindahan para kamustahin si Aling Trinidad pero nagulat ako nang makita
na iba na yung nagtitinda doon.
"N-nasaan po si Aling Trinidad?" tanong ko sa payat na matandang babae na

nagbabantay sa tindahang iyon. Napakunot naman yung noo niya. "Hindi mo pa ba
nababalitaan Hija? Halos dalawang linggo na rin ang nakalipas nang magnakaw ang
asawa ni Aling Trinidad ng isang sakong palay sa hacienda ng mga Montecarlos, at
tumakas sila, hanggang ngayon pinaghahanap pa rin sila ng mga guardia personal ng
mga Montecarlos, matagal na ring nakasangla sa akin ang tindahan nilang ito kaya
kinuha ko na, galing pa kami sa Bataan at bagong lipat lang kami dito" paliwanag
nung matandang payat na babae.
OH MY GOSH!
Nanlaki din ang mata ni Maria at Leandro nang marinig nila ang sinabi nung
matandang babae. Hindi siguro alam nung matandang babae na isa kaming Montecarlos
at mukhang hindi niya rin kilala ang pamilya Flores.
Nagnakaw ang asawa ni Aling Trinidad pagkatapos ko pagbigyan ang pabor niya?
siguradong masama ang loob ni ama sa akin. Haaays. Kaya pala hindi siya masyado
natutuwa sa mga luto ko, akala ko pa naman hindi lang talaga masarap yung luto ko
yun pala disappointed siya sa'kin.
Kinabukasan, paggising ko nagulat ako nang makitang inililigpit ni Theresita ang

mga damit ko at nilalagay iyon sa isang malaking lagayan na gawa sa banig. Gosh!
Ganito ba yung maleta noon?
Pero infairness ang ganda ah.
"Gising na po pala kayo Binibini, inihanda ko na din po ang inyong pampaligo, aalis
po tayo" sabi niya habang abala sa pag-iimpake. Napakunot naman ang noo ko. Hmmm...
mukhang ipapa-ambush na naman ako ni Theresita kay Leandro ah.
"Wag po kayong mag-alala Binibini, mali po ang iniisip niyo" natatawa niyang tugon,
mukhang nabasa niya siguro ang tingin ko sa kaniya haha. "Pupunta po tayo sa
Laguna, sa inyo pong Tiya Rosario na kapatid ng inyong ina" paliwanag ni Theresita.
Omaygash!
Mamimi-meet ko na naman ang isang kapamilya na mukhang kilala ako at baka magtanong
ng kung ano-ano at wala akong maisagot.
Gosh! Oo nga pala, sinabi ni ina noon na si Tiya Rosario daw ang nagpapadala sa
akin
ng mga libro. Omg! Pano na lang kung tanungin niya ako about sa kwento or sa author
ng isang libro? Waaahh!
Kailangan kong gumawa ng paraan!
Tanghali pa daw kami aalis, kaya nagpaalam muna ako kay ina na pupunta ako sa lawa
ng luha. Sumigaw ako ng sumigaw doon, as in pang-horror film talaga yung sigaw ko.
Pagkatapos dali-dali akong bumalik sa bahay at uminom ng malamig na tubig as in
yung puro yelo pa talaga. Naligo din ulit ako at malamig na tubig din ang
pinangpaligo ko.
Buti na lang at effective ang ginawa ko dahil... napaos ako. yes!
Habang nasa barko kami, tinatanong nila ako kung bakit daw ako napaos, hindi ko
naman ma-explain sa kanila kasi syempre paos ako, haha! Ang talino ko talaga!
Pagdating namin sa Laguna, napanganga ako sa laki at ganda ng bahay ni tiya

Rosario. Wow! mayaman at kilala rin pala ang pamilya nila ina dito sa Laguna at
ipinagkasundo lang siya kay ama. At syempre nalaman ko yun dahil kinuwento na
sa'kin ni tiya Rosario.
Kakababa pa lang namin sa kalesa sa tapat ng bahay nila kanina agad na niya kaming
sinalubong at niyakap, nagulat nga ako kasi tuwang-tuwa siya sa akin, at dahil alam
niya na malapit na akong ikasal, kinuwento niya ang arranged marriage ni ina kay
ama at ang pagiging maybahay.
Grabe! Naiistress ako sa mga nalalaman ko, may walong anak din siya at halos may
asawa na din, mas matanda kasi siya kay ina. Tinatanong din niya ako tungkol sa mga
librong pinadala niya at nagkwekwento din siya ng mga librong nabasa na niya.
Whew! Buti na lang sulit ang pagpapapaos ko sa sarili ko at
least safe ako sa mga tanong ni tiya Rosario.
Kinagabihan, habang salo-salo kaming kumakain sa mesa, may dumating na isang

sundalo na sobrang ganda ng porma. Whoa!
May inabot siyang isang napakagandang imbitasyon kay Tiya Rosario na sobrang
bongga. napatalon sa tuwa si tiya Rosario nang mabasa niya yung nakasulat dun sa
papel.
"Labis ang iyong saya, ano ba iyan?" tanong ni ina. Nakangiti na din siya mukhang
nahawa siya sa excitement ni tiya Rosario.
"Ang pamilya Dela Cruz at Montecarlos ay imbitado sa kaarawan ng Gobernador-

Heneral, bukas ng gabi sa palasyo ng Malacanang sa Maynila" excited na sabi ni tiya
Rosario at napatalon sila ni ina. Grabe! Parang bagets lang sila ah haha.
Gosh! invited kami sa birthday celebration ng Gobernador-Heneral? Omg! ang

Gobernador-Heneral ay ang pinakamataas na opisyal ng pamahalaan (parang presidente)
at kinatawan ng kaharian ng Espanya.
Nakangiti naman ng todo si Don Alejandro at napapalakpak naman si Maria. omaygash!

So it means... makaka-attend ako sa isang bonggang party ng kasaysayan. Waaahh!
Feel ko di rin ako makakatulog dahil sobrang excited na din ako Kyaahh!
Kinagabihan, tabi-tabi kami natulog nila Maria, ina at tiya Rosario, may dalang
pampahid sa mukha si tiya Rosario, parang facial masks. At sabay-sabay kami nag-
beauty rest.
Omg! First time ko din ma-experience to, never namin nagawa to nila Jenny at Emily
dahil wala naman kaming mommy.
Sa totoo lang, parang nag-eenjoy na talaga ako sa panahong to.
Kinabukasan, maaga
din kaming nagising at nag-exercise kami sa loob ng bahay, marunong mag-yoga si

tiya Rosario natutunan niya pa iyon sa ibang bansa. Gosh! Feel ko magkakasundo
talaga kami ni tiya Rosario haha.
Pagkatapos naman ng tanghalian, nag-ayos at nagbihis na kami, babyahe pa kasi kami

papuntang Maynila, pero okay lang mas malapit naman ang Laguna kaysa sa San Alfonso
haha.
isang kulay asul na baro't-saya ang suot ko ngayon, at naka-braid ang buhok ko
paikot sa ulo ko, Kulay dilaw na baro't-saya naman ang suot ni Maria at nakatali sa
gilid ang kaniyang buhok, magka-ternong puting barong at baro't- saya naman ang
suot ni ama at ina, samantalang kulay brown na baro't-saya naman ang suot ni tiya
Rosario.
Habang nasa byahe kami, nakadungaw lang ako sa bintana. Grabe! Halos puro palayan
at bakanteng lupa pa talaga ang nadadaanan namin papuntang Maynila. Malinis at
konti pa lang din ang tao.
Hapon na kami nakarating sa Maynila, dumaan muna kami sa Colegio de Santa Isabel
para sunduin si Josefina, hindi naman invited si madam Olivia kaya hindi siya
makakasama huhu.
nang makita ko si Josefina hindi ko alam pero bigla na lang ako napayakap kay
Josefina nang makita ko siya, gosh! Grabe na-miss ko siya.
Habang tumatagal nasasanay na talaga ako sa buhay dito, napapalapit na din ako sa
mga tao dito kaya hindi ko alam kung kakayanin ko pa ba umalis huhu.
"Kamusta na kayo? Aba! Talagang pinaghandaan mo ang okasyon na ito Carmelita ah"
pang-asar sa'kin ni Josefina, grabe! Namiss ko din yung pang-aasar niya. magrereact
sana ako kaso naalala ko na ang sakit pala ng lalamunan ko, huhu kaya
si ina na lang ang sumagot para sa'kin.
"Syempre, ito ata ang unang beses makadalo ni Carmelita sa kaarawan ng

pinakapunong kinatawan ng kaharian ng Espanya" sabi ni ina. Napatango naman ako at
feel ko mapupunit na din yung pisngi ko sobrang laki ng ngiti ko. I don't care kung
magmukha akong promdi pero hindi ko talaga ipagpapalit ang makasaysayang
pangyayaring ito sa buhay ko.
Gosh! Ma-eexperience ko to the highest level ang isang grand party ng mga noble
class families ng buong Pilipinas. Waaahh!
"Carmelita, isara mo muna ang bintana" suway sa'kin ni Maria, nakadungaw kasi ako
kanina pa, papasok na kami ngayon sa Malacanang Palace. Grabeeee! Sobrang ganda
pala talaga ng Palasyo ng Malacanang sa panahong to! Wow!
Pagtigil ng kalesa, naunang bumaba si ama at inalalayan niya si ina, sumunod naman
si Maria, Josefina at syempre sino pa ba? ... ang bidang echeoserang lola niyo.
Napatingala ako sa ganda ng Malacanang, Grabe! Hindi ko namalayan na napatulala na

pala ako at nakanganga na din yung bibig ko. "Carmelita, tara na" bulong sa'kin ni
Maria. buti na lang natauhan ako kaagad.
Whoah! Ngayon ko lang napansin naglalakad pala kami ngayon sa red carpet. OHMYGASH!
FEEL KO ARTISTA NA KO!
Marami ring sumalubong sa amin na mga lalaki at babae na ang bobongga din ng suot,
kahit hindi ko sila kilala todo ngiti ako sa kanila, at nakangiti din sila. Haaays.
Ang sarap pala maging buhay mayaman haha!
Pagbukas ng main door, may isang lalaking naka-full black suit ang nag-announce ng
pangalan namin "KAMAHALAN, NARITO NA ANG PAMILYA MONTECARLOS NG SAN ALFONSO
AT PAMILYA DELA CRUZ NG LAGUNA" sigaw niya at sabay na binuksan yung napakalaking
pinto.
OMG! Grabe! Nakakasilaw yung ganda at liwanag sa loob, balot ng kulay ginto ang
buong paligid. Napatulala din ako sa napakalaking chandelier na nakasabit sa
pinakagitna ng kisame.
Halos nakangiti at nakatingin sa amin ang mga tao sa loob habang nagpapalakpakan
sila, ang bobongga din ng suot nila lalo na yung mga babae. Shocks!
Nakasunod lang ako kina ama, ina, maria at josefina at naglakad kami sa gitna,
gravity! Halatang manghang-mangha din sa amin yung mga iba pang mayayaman na bisita
dito. Ilang sandali lang napatigil na sila sa paglalakad, nabangga ako sa likod ni
Josefina. "Carmelita, umayos ka" bulong niya sa'kin. gosh! Hindi ko kasi namalayan
na nakatayo na pala kami sa tapat ng Gobernador-Heneral.
"Feliz cumpleaños" (Happy Birthday Senor) bati ni ama sa Gobernador-Heneral.

sobrang puti niya at puti na rin ang kaniyang buhok. at sobrang tangos din ng ilong
niya at kulay brown talaga ang mata niya.
"Gracias por venir mis amigos" (Thank you for coming my friends) sagot naman nung
Espanyol na Gobernador-Heneral.
Isa-isa naman kaming pinakilala ni ama sa Gobernador-Heneral, at nag-bow naman
kami. Kaso ayokong sayangin ang pagkakataong to na titigan ang Gobernador-Heneral
kaya tumingala ako, nagulat naman ako nang bigla siyang tumingin sa akin at
ngumiti.
Ohmygash!
Wrong move Carmela!
Buti na lang kinausap pa siya ni ama kaya naging busy sila, whew!
Nagsimula nang ihanda yung mga pagkain at Grabe! Parang nasa isang royal
dinner ako, sobrang sarap at ang mamahalin talaga ng mga pagkaing inihanda. Omg! I
love it na!
Habang kumakain kami, nag-raise ng toast ang Gobernador-Heneral, tinaas din ng

lahat ang baso ng wine nila kaya naki-join din ako. may sinasabi yung Gobernador-
Heneral pero hindi ko maintindihan kasi nagiispanish siya. shocks!
Nakita ko namang tumatawa silang lahat lalo na sila ama,ina, maria at josefina.
Gosh! Oo nga pala nakakaintindi silang lahat ng Spanish. Napatingin naman sa akin
si Maria. "Ayos ka lang Carmelita?" tanong niya, napansin niya siguro na ako lang
yung hindi natatawa sa sinasabi ng Gobernador-Heneral, nagjojoke ata siya kaso di
ko naman maintindihan huhu.
"Huh? Ah---Oo naman ayos lang ako! hahaha! Nakakatawa naman yung sinabi niya" sagot
ko at nakitawa na din ako sa kanila, napalingon naman si ina at ngumiti siya. whew!
Buti na lang nalusutan ko to.
Pagkatapos ng kainan, nagsalita ulit sa gitna yung Gobernador-Heneral. Gosh! Wala

bang pwedeng mag-translate sa'kin? feel ko na-OOP tuloy ako kasi nagtatawanan na
naman silang lahat. Pero syempre hindi ko pinahalata na hindi ako nakakaintindi ng
Spanish kaya nakikitawa din ako kapag tumatawa sila char haha!
"Sa wakas sayawan na!" narinig kong sabi ni Maria. ohh! So yung mahabang sinabi ng
Gobernador-heneral ang ibig lang palang sabihin nun is sayawan na? haha
Biglang nag-play ang isang nakakaindak na music mula sa orchestra na nasa gilid,
agad akong hinila ni Maria at Josefina sa gitna at naki-join kami sa iba pang
sumasayaw, whoah! Grabe! Hindi ko na rin mapigilang sumayaw.
Pero habang sumasayaw ako biglang
napahinto si Josefina "Carmelita, ayusin mo naman ang sayaw mo" suway niya, tapos
binigyan niya ako ng what-cha-doing-look. Gosh! Nakalimutan ko, wala pala ako sa
modern world! hindi ko namalayan na sumasayaw na pala ako ng hip-hop. Waaahh!
Bigla namang natawa si Maria at nagulat ako nang bigla niya akong gayahin. Nag-hip-
hop moves din siya!
Magrereklamo pa sana si Josefina pero pinilit siya ni Maria na mag-hip-hop moves,

kaya in the end kaming tatlo habang naka-suot ng bonggang baro't-saya sa gitna ng
isang grand formal party ay sumasayaw ng hip-hop hahaha!
Halos isang oras din kami nagpakabaliw sa pagsayaw, nakita naman naming sumasayaw
din si ama at ina at nagtatawanan din sila. Grabe! Sa totoo lang hindi ko
mapigilang mapangiti sa tuwing makikita ko ang mga ninuno ko, ang pamilya ni
Carmelita.
Masaya at buo ang pamilya nila. Sobrang naiinggit ako.
Ilang sandali lang biglang nagbago na yung music, pang-waltz na yung tinutugtog ng
orchestra. Kaya umupo na kaming tatlo, Grabe! Pinagpawisan ako sa pinaggagawa namin
kanina. "Kukuha lang ako ng tubig" sabi ni Maria. "Sasama ako" sabi naman ni
Josefina. Gusto ko sanang sumama kaso nung tinawag ko sila walang boses na lumabas
sa bibig ko, Gosh! Paos pa rin pa pala ako. huhu.
Kaya naiwan tuloy ako sa upuan namin mag-isa. Whew!
Iinumin ko na lang sana yung isang baso ng red wine na nasa tabi ko kaya lang
biglang may nagsalita mula sa likuran ko.
"Bakit mag-isa ka na naman?" narinig ko ang isang pamilyar na boses. Paglingon ko

sa likod... hindi nga ako nagkamali. Nasa likod ko ngayon si Juanito!
Nanaginip lang ba ako?
"Buti na lang nandito na ulit ako, sasamahan kita" sabi pa niya sabay ngiti, sa
totoo lang namiss ko yung ngiti niyang yun. nagulat ako nang ilahad niya yung palad
niya sa tapat ko.
"Binibining Carmelita, maaari ba kitang maisayaw?" tugon niya pa habang nakalahad

pa rin yung palad niya sa tapat ko.
~Hawakan mo ang kamay ko
Ng napakahigpit
Pakinggan mo ang tinig ko
'Di mo ba pansin?~
~Ikaw at ako
Tayo'y pinagtagpo
Ikaw at ako
Di na muling magkakalayo~
~Sa tuwing kasama kita
Wala nang kulang pa
Mahal na mahal kang talaga
Tayo ay iisa~
~Ikaw at ako
Tayo'y pinagtagpo
Ikaw at ako
'Di na muling magkakalayo~
Dugdug. Dugdug.
Napatitig lang ako sa kamay niya...
Dear Diary,
Sa totoo lang natatakot ako...
Natatakot ako na sa oras na hawakan ko ang kamay niya, alam ko sa sarili ko na

hindi na ko makakabitaw pa.
Nangangamba,
Carmela
*******************
Featured Song:
'Ikaw at Ako' by TJ Monterde

https://youtu.be/PYLZoAxwzoE
"Ikaw at Ako" by TJ Monterde
=================
Kabanata 14
[Kabanata 14]
Hahawakan ko na yung kamay ni Juanito kaya lang biglang tumigil yung tugtog at
nagsalita ulit yung Gobernador-Heneral tapos nagpalakpakan yung mga tao at nagsi-
upo yung ibang mga sumasayaw sa gitna kanina, nakita kong umupo na din sila ama at
ina. May sampung pair lang ng babae at lalaki ang naiwan sa gitna, nakatayo silang
lahat sa magkabilang dulo.
"Carmelita! Sumali kayo ni Ginoong Juanito! Hindi ba't paborito mo ang Carinosa?!"
excited na sabi sa'kin ni Josefina, nasa tabi niya si Maria at nasa likod na pala
namin sila. Gosh! Kelan pa sila dumating? Narinig ba nila yung sinabi ni Juanito
sa'kin kanina? Waaahh!
"Hiniling ng Gobernador-Heneral ang Carinosa, kaya sige na sumali na kayo,

siguradong matutuwa sila ama at ina kapag nakita kayong sumasayaw" sabi pa ni
Maria. ohmygash! Kaya siguro biglang tinigil yung music kanina tapos nagsalita yung
Gobernador-Heneral, nag-rerequest pala siya.
Napatingin ako kay Juanito, nakatingin siya sa'kin ngayon at nakangiti tapos
inilahad niya ulit yung palad niya sa tapat ko. "Maaari ba, Binibining Carmelita?"
tanong niya ulit habang nakatingin ng diretso sa mga mata ko.
Dugdug.dugdug.
"Sige naaaa" pagpupumilit nila Josefina at Maria. Gosh! Bakit ba pinepressure nila
ako! Waaahh!
Wala na akong nagawa kundi pumayag na lang, naglakad na kami ni Juanito papunta din
sa gitna habang magkahawak ang kamay.
Ngumiti naman sa amin yung iba pang sasayaw din ng Carinosa. Pumwesto na ako sa
hilera ng mga babae sa kanan, samantalang sa helera naman ng mga lalaki pumunta
si Juanito. Bago magsimula yung tugtog tumingin siya sa'akin at ngumiti. Ewan ko ba
parang biglang na-wash out lahat ng kaba ko.
Focus Carmela! kailangan matalas ang iyong mata mangopya ng steps sa katabi mo.
Hindi ko rin kasi masyado memorize ang Carinosa. Waaahh!
Gosh! Grade 6 pa ko nung huli kong sinayaw sa buwan ng wika namin noon ang
Carinosa. Ohmy! Ohmy! Ohmy!
Nakita kong sinimulan na ng maestro ang orchestra. Waaahh! This is it!
Buti na lang madali lang yung step at nakakasunod naman ako. Habang sumasayaw kami
lagi lang nakangiti si Juanito at nakatitig sa'kin, ewan ko ba hindi ko rin
magawang ialis sa kaniya ang paningin ko. Sana lang sapat na yung lakas ng tugtog
dito para hindi niya marinig ang tibok ng puso ko.
Sobrang lakas ng kabog ng dibdib ko at parang ang liwanag ng buong paligid lalo na
sa tuwing ngumingiti sa akin si Juanito. Hindi ko rin namamalayan na napapangiti na
din ako sa kaniya.
~halika na...
hawakan ang aking kamay
at sabay maglakbay
iwanan na...
kalimutan na ang mga problema
at sakit na 'yong nadarama~
~ohhhh tatakbo, lalayo.
ohhhh kasama mong, tutungo~
~isasayaw ka sa ulap, damhin ang hangin
ang ihip na nagsisilbing himig natin

kasabay ng tibok ng mga puso nating
nagniningning ang mga bituin
nagniningning ang mga bituin~
Ano bang nangyayare saken?
*clap-clap-clap*
/>
Nag-bow na kaming lahat sa Gobernador-heneral pagkatapos ng sayaw, "Salamat dahil

pinagbigyan mo ako ng pagkakataong makasama ka sa paborito mong sayaw" narinig kong
bulong ni Juanito, kahit pa ang lakas ng palakpakan at sigawan ng mga tao ang boses
pa rin niya ang nangingibabaw sa lahat.
Ngumiti na lang ako at tumango saka tumalikod at bumalik sa kinauupuan ko kanina.

Gosh! Hindi niya siguro nahalata na namumula ako. "Ang galing galing niyo
Carmelita!" papuri ni Josefina at Maria sabay yakap sa'kin. "Wala akong masabi,
maraming salamat Ginoong Juanito dahil sa iyo nawawala na ang pagiging mahiyain ng
aking anak" sabi naman ni ama kay Juanito tapos tinapik niya pa ang balikat nito.
Tsk, kung alam lang ni Don Alejandro na hindi naman ako yung anak niyang mahilig
magkulong sa kwarto.
"Walang anuman po Don Alejandro, ang totoo po niyan interesado po si Binibing

Carmelita sa maraming bagay na hindi niya nagagawa dati" sagot naman ni Juanito
sabay tingin sa'kin. isa pa tong lalaking to, hindi naman niya talaga kilala ang
totoong ako.
Nagulat ako nang biglang lumapit sa amin si Kapitan Flores kasama si Natasha
Flores. Waahh! Agad akong nagpalingon-lingon sa paligid baka nandito din si
Leandro!
nakahinga naman ako ng maluwag kasi mukhang wala si Leandro dito pero Teka----
bigla-bigla ding sumusulpot kung saan-saan yung lalaking yun eh!
"Magandang gabi amigo" bati ni Kapitan Flores kay ama agad namang napangiti si ama.
"Magandang gabi rin amigo... nasaan si Binibining Helena?" tanong ni ama. Palagi
kasi nasa bahay namin si Helena kaya siguro nagtataka siya
kung bakit wala ito.

"Don Alejandro, Nagka-bulutong po si Helena kahapon kaya't hindi siya makakasama
ngayon" sagot ni Natasha. Biglang naging malungkot yung mukha ni Juanito,
siguradong si Helena talaga ang gusto niya makasama at makasayaw sa party na'to.
"Ipagdarasal namin ang mabilisan niyang paggaling" sabi naman ni ina, nagpasalamat
naman si Natasha at Kapitan Flores. "Ngunit bakit parang hindi kayo masyado nag-
aalala?" tanong pa ni ina. Napangiti naman si Kapitan Flores at Natasha.
"Hindi naman daw po malala ang bulutong ni Helena sabi ng doctor baka sa susunod na
linggo magaling na siya" sagot ni Natasha.
"At bukod doon amigo at amiga, masaya ako ngayon dahil dumating na ang aking unico-
hijo noong isang linggo mula Cuba" sabi ni Kapitan Flores na tuwang-tuwa.
Ohmaygash! Kinakabahan ako baka nandito talaga sa paligid-ligid si Leandro Waahh!
"Si Ginoong Leandro? Sa isang taon pa matatapos ang kaniyang pagsusundalo, hindi
ba?" gulat na tanong ni ina, napangiti naman si Kapitan Flores at Natasha. Tsk! Bad
vibes talaga ang dala sa'kin ng mga Flores na'to haaays.
"Maagang tinapos ni Leandro ang kaniyang ensayo, at pinakiusapan niyang mabuti ang
kanilang heneral upang payagan siyang makauwi, nasa Cavite siya ngayon kaya hindi
siya makakadalo dito" sagot ni Kapitan Flores. Whew! Buti na lang wala ngayon dito
sa Leandro.
"Bakit naman nagmamadaling umuwi si Ginoong Leandro?" tanong naman ni Josefina.

Shocks! Si Maria pa lang pala yung nakakaalam ng oplan tigil kasal.
Nagulat naman ako nang biglang tumingin si Natasha sa'kin habang nakangiti bago
magsalita
"May mahalagang bagay na ninakaw sa kaniya na kailangan niyang mabawi bago mahuli
ang lahat" sabi ni Natasha. Napalunok na lang ako.
Nakita ko namang napatingin si Maria at Josefina sa'kin parang gets nila yung
gustong sabihin ni Natasha. Ako yung mahalagang bagay kay Leandro na ninakaw ng
pamilya Alfonso... lalo na ni Juanito.
I feel so pressured right now Waahh!
Ilang saglit lang nagpaalam na si Kapitan Flores at Natasha, dadaanan pa daw ni

Kapitan Flores si Helena upang kamustahin. Grabe! Nakahinga na ako ng maluwag nung
umalis na sila.
Mukhang wala namang kamalay-malay si Juanito, hindi naman niya ata kilala si
Leandro o kung kilala naman niya hindi close at hindi rin niya alam na may nakaraan
si Leandro at ang totoong Carmelita haays.
Hindi pa rin ata nababanggit ni Sergio o ni Angelito kay Juanito na nakita nila
kaming magkasama ni Leandro...
O kaya naman baka alam na ni Juanito ang lahat pero di naman siya affected kasi
wala naman siyang pake sa'kin. haaays.
Maya-maya lang lumapit naman sa amin si Tiya Rosario, humiwalay kasi siya samin
kasi nakipagchikahan siya kanina sa iba pang mga bisita na mukhang super ka-close
niya.
Napangiti siya nang makita si Juanito at tinitigan niya pa ito mula ulo hanggang
paa. "Magandang gabi po, ako po si Juanito Alfonso ang-----" hindi na natapos ni
Juanito yung sasabihin niya kasi agad nagsalita si tiya Rosario.
"Ahh---Juanito... nagagalak ako makilala ka, marami akong naririnig tungkol sa

iyong taglay na kagwapuhan at talino, napakagalang mo ring binata" papuri ni tiya
Rosario kay Juanito, nako! Baka lumaki ang ulo ng lalaking
to ah.
"Hindi naman po Donya, marahil ay nasobrahan lang po sa pagpuri sa akin ang nagsabi
niyon" sagot ni Juanito, tsk pa-humble pa oh! Uso na rin pala pabebe sa panahong
to.
Nagulat naman ako nang biglang napangiti at napatingin sa'kin si tiya Rosario
"Ginoong Juanito sinasabi mo bang nasobrahan sa paghanga sa iyo ang aking
pamangkin?" sabi pa niya sabay akbay sa'kin. Waaahh! Teka! Wala akong kinukwento o
sinasabi kay tiya Rosario na pogi, matalino at maginoo si Juanito shocks!
Na-frame up ako!
Bigla namang napangiti si Juanito... at hindi lang si Juanito pati sila ama,ina,
Josefina at Maria ay nakangiti at ineecheos na ako. Waaahh!
Magrereact pa sana ako kaso walang boses na lumabas sa bibig ko, Shocks! Eto na ata
yung disadvantage ng pagkakapaos ko huhu. Mukhang napansin naman ni Juanito na wala
akong boses, magsasalita sana siya kaya lang biglang may nagsalita sa di
kalayuan...
"Magandang Gabi balae" narinig naming sabi ni Don Mariano na papalapit sa amin,
agad namang napangiti si Donya Juanita at nag-bow sa amin. Gosh! Oo nga pala
invited din ang buong Alfonso family. Ngumiti naman sa'akin si Donya Juanita nang
makita niya ako, may dala siyang isang napakagandang porcelain na vase at puno ng
magagandang bulaklak. Oh! Parang mga bulaklak yun sa lupain ng rosas ah.
Ah! Kaya pala nakasalubong namin si Angelito doon noong isang araw, inutusan pala
siya ng nanay niya kumuha ng mga bulaklak pang-regalo sa Gobernador-Heneral. Gosh!
Siguradong mamahalin yung vase na yun. Grabe! Ang bongga talaga dito.
Lumapit naman si ina kay Donya Juanita at pinakita ni ina
yung regalo niya sa Gobernador-Heneral, isang balabal na silk at puno ng ruby beads
na design. Ohmygash! Yun yung tela na binili namin ni Maria sa kabilang bayan
kasama si Leandro, ang effort naman ni ina tinahian niya pa ng mamahaling beads
Omg!
Magkatabi na ngayon si ama at si Don Mariano Alfonso at masaya silang

nagkwekwentuhan, magkasama naman si ina, tiya Rosario at Donya Juanita Alfonso
habang tinitingnan nila ang regalo ng isa't-isa. Lumapit naman sa amin si Sergio
Alfonso at Angelito. Oh Noes!
"Magandang gabi mga Binibini" bati ni Sergio sa amin nila Maria at Josefina, pero
nakatingin lang siya sa akin pati si Angelito. Gosh! Binigyan nila ako ng don't-
worry-hindi-pa-kita-sinusumbongg-kay-Juanito-look. Nagpalingon-lingon naman si
Angelito parang may hinahanap siya, hmm... hinahanap niya kaya si Theresita?
"Kamusta Binibining Carmelita? Napanood namin kanina ang sayaw niyo ni Juanito,
wala kaming masabi, napakagaling niyong dalawa" papuri ni Sergio. Gosh! Compliments
overload, sasabog na yung level ng self-esteem ko haha.
"Maraming salamat Ginoong Sergio, ngunit nawala po ang boses ni Binibing Carmelita
bago kami umalis ng San Alfonso" sagot ni Maria, whew! Buti na lang may spokeperson
ako.
"Anong nangyari? Bakit nawala ang boses mo?" tanong ni Juanito at mukhang...
nagaalala siya. Gosh!
Napatingin naman sa akin si Maria, noong nasa byahe kasi kami akala niya kaya
napaos ako kasi ginabi kami ni Leandro sa kabilang bayan kaya tingin niya napagod
at nahamugan ako. teka! Nakakapaos ba yung hamog?
"Abala sa maraming bagay ang aking kapatid nitong mga huling
araw kung kaya't napagod siya" sagot ni Maria, mukhang hindi naman na-convince si
Juanito.
"Abala makipagkita kay----" hindi na natapos ni Angelito yung sasabihin niya kasi
biglang tinakpan ni Sergio yung bibig niya. "Ilang beses ko ba sasabihin sayo na
huwag kang makikisali sa usapan ng mga matatanda" suway ni Sergio kay Angelito.
Shocks!
Wala naman akong ginawang kasalanan ah pero bakit parang naguguilty ako.
Binigyan ko si Angelito at Sergio ng please-wag-mo-akong-isumbong-kay-Juanito-look.

Mukha namang nagets ni Sergio kasi tumawa siya pero ewan ko lang kay Angelito.
Haays.
hindi naman nakasama si Sonya Alfonso-Corpuz dahil may ibang lakad sila ng asawa
niya na si Ignacio Corpuz, anak ni Kapitan Corpuz.
Naupo naman kaming lahat sa isang mahabang mesa habang tuloy pa rin ang sayawan,
hinatidan rin kami ng mga pagkain ng iba pang waiter, kakarating lang pala ng
Alfonso family kaya ngayon pa lang sila kakain.
"Nararamdaman ko nang magiging masaya ang samahan ng ating pamilya" singit ni Don
Mariano, oh! Nakatingin pala sila sa amin. Tinaas ni Don Mariano yung wine glass
niya "Para sa pamilya Montecarlos at Alfonso, Mabuhay tayo!" sabi niya. tinaas din
nilang lahat yung wine glass nila at ginaya yung sinabi niya. pero nagulat sila
kasi hindi ako nakiki-cheer sa kanila!
Oh Gosh! nakalimutan ko!
at dahil dun agad kong kinuha yung wine glass ko na tubig ang laman at tinaas ko
din yun. napangiti naman na silang lahat, akala siguro nila tutol ako sa pagiging
isa ng pamilya Montecarlos at pamilya Alfonso... Well, tutol naman talaga ako haha!
isa-isa ko
silang pinagmasdan, masayang magkausap si ama at Don Mariano, nakatawa at

nagbubulungan naman si ina, tiya Rosario at Donya Soledad habang inaasar kaming
dalawa ni Juanito, nakatawa at nakikiasar naman si Maria, Josefina at Sergio habang
busy naman sa pagkain si Angelito at kinukulit niya si Sergio.
Hindi ko mapigilang mapangiti habang pinagmamasdan sila, nagpapasalamat ako dahil

kahit papaano naging parte ako ng pamilya nila at nabigyan ako ng pagkakataon
makasama sila. Mukhang kahit kailan, kahit anong mangyari hinding-hindi ko
makakalimutan ang mga taong ito.
Nabuhay man sila sa lumang panahon, magkaiba man kami ng kinabibilangang panahon,
isa lang ang sigurado ako, Magmula sa araw na ito bahagi na rin sila ng buhay ko.
Pagkatapos ng birthday celebration party ng Gobernador-Heneral dumiretso na kami sa

Laguna, hindi na ako nakapagpaalam pa kay Juanito kasi nagmamadali si Tiya Rosario
may kailangan pa siyang daanan kaya umuwi na kami, bukas na lang ihahatid si
Josefina sa kumbento.
Nasa isang guest room ako natulog, Malaki din yung bahay ng Dela Cruz ang pamilya
ni ina dito sa Laguna, bigla tuloy ako napaisip saan kaya napunta to ngayon?
Wala naman akong nababalitaan kay daddy o kay lola Carmina na may bahay sa Laguna
na pagmamay-ari din ng aming pamilya.
Kinabukasan, sinama ako ni tiya Rosario sa isang simbahan dito sa Laguna,

pagkatapos ng misa pasakay na kami ng kalesa nang makita ko si Juanito na nakasakay
sa isang kalesa. Omg! Anong ginagawa niya dito sa laguna?
Wala ba siyang pasok ngayon?
"Carmelita
ayos ka lang? bakit parang nakakita ka ng multo?" narinig kong tanong ni tiya
Rosario. Gosh! Siguro matatago ko ang totoong pagkatao ko pero hinding-hindi ko
matatago ang nararamdaman ko.
"P-parang nakita ko po kasi si Juanito... pero hindi po ako sigurado" sagot ko

ginawa ko ang best ko para maintindihan ako ni tiya Rosario, hindi pa rin kasi
magaling ang lalamunan ko, ang sakit magsalita. huhu
napadungaw naman sa bintana ng kalesa si tiya Rosario. "Sige sundan natin siya"
sabi niya, Yes!
Agad na inutos ni tiya Rosario sa kutsero na sundan ang kalesang sinasakyan ni

Juanito, hindi naman nagtagal biglang tumigil yung kalesang sinasakyan ni Juanito
at bumaba siya sa isang sementeryo.
Shocks! 100% sure ako! si Juanito Alfonso nga yun!
Pero anong gagawin niya dito sa sementeryo?
"Sige na Hija, bumaba ka na, sundan mo siya at kausapin, dito lang ako sa kalesa,
hihintayin ko kayo" sabi ni tiya Rosario at tinapik niya ang balikat ko. Napatango
naman ako at agad bumaba sa kalesa.
Hindi pa naman nakakalayo si Juanito, pero hindi ko siya matawag kasi wala akong
boses. Ughh!
Pagpasok ko ng sementeryo, hindi pala ordinaryong sementeryo ito, kasi puro naka-
crimate yung mga patay. Isang Chinese cemetery pala to. Nagulat ako nang biglang
napalingon si Juanito sa'kin waaahh! Nakita na niya ako!
"Binibining Carmelita? A-anong ginagawa mo dito?" nagtatakang tanong ni Juanito at

agad siyang tumakbo papalapit sa akin. Napangiti na lang ako sa kaniya at nag
*peace* sign.
"Paano mo nalaman na nandito ako? alam mo na?"
gulat niyang tanong. Anong alam ko na?
Sinubukan kong magsalita kaya lang tunog dinosaur ang lumalabas sa bibig ko, mukha
tuloy akong naghihingalong ipis.
"Oo nga pala, hindi pa rin bumabalik ang boses mo, uminom ka ng maraming tubig at
dapat maligamgam lang, uminom ka rin ng luya bago matulog at pagkagising" bilin ni
Juanito. Oh! Pwede siya maging guest sa 'Salamat Dok' ah.
Napahinga naman siya ng malalim saka hinawakan ang kamay ko. Waaahh!
"Kapag hindi ka maingat maaaring lumubog ang paa mo sa mga putik dito" sabi niya,
oo nga medyo basa yung lupa. ewan ko ba pero parang naistatwa ako nung hawakan niya
yung kamay ko. Naglakad naman siya at inalalayan niya ako kapag may putik na
madadaanan.
"Nagtataka ka siguro kung anong ginagawa ko dito noh?" narinig kong sabi niya
habang naglalakad kami at... magkahawak kamay pa. Gosh!
"Nandito ako para mag-tirik ng kandila at magpaalam sa isang napakabuting pamilya

na sobrang malapit sa akin" sabi pa niya, napansin kong parang namumuo yung luha sa
mga mata niya.
"Kaninang umaga ko lang nalaman ang nangyari sa kanila, ibinalita sa akin ni kuya
Sergio" sabi pa niya. wala akong masabi, kahit naman siguro nakakapagsalita ako
ngayon wala din akong masasabi.
Nagtataka ako kasi bigla kaming tumigil sa paglalakad at nasa tapat kami ngayon ng
isang mahabang ilog na mukhang patay na, madumi ang tubig at madaming mga kahoy at
tsinelas ang nakalutang sa ibabaw.
napatakip din kami ng ilong kasi mahabo ang singaw nung ilog.
Teka... akala ko ba dadalaw kami sa puntod? Nasaan yung puntod dito? Lumagpas na
kami sa mga cremation
kanina.
Inilabas ni Juanito yung pitong malalaking kandila na dala niya. itinirik at

sinindihan niya iyon isa-isa. Nakatayo lang ako doon at tinitingnan siya, napansin
ko na habang nakayuko siya at sinisindihan yung mga kandila parang umiiyak siya.
Teka! Umiiyak si Juanito?
Agad akong umupo sa tabi niya at tiningnan siya, Gosh! Umiiyak nga siya. bigla
naman siyang tumalikod sa'kin at pinunasan niya ang luha niya.
Hindi ko alam pero sa mga sandaling iyon, parang ang bigat din ng pakiramdam ko.
Ang makita kong umiiyak si Juanito parang gusto na rin umiyak ng puso ko.
"K-kanina ko lang nalaman ang nangyari sa kanila... hindi ko matanggap ang sinapit
ng pamilya nila, inakusahan sila sa bagay na alam kong hinding-hindi nila
magagawa!" galit at halos naiiyak na tugon ni Juanito habang nakatingin sa mga
kandila.
"A-ayon kay Sergio, dalawang linggo daw nagtago at pinaghahanap ang pamilya nila,
at nang matagpuan sila dito sa Laguna, walang awang pinatay ang buong pamilya nila
at tinapon ang kanilang bangkay dito sa ilog ng mga makasalanan" sabi pa niya at
tuluyan nang pumatak ang luha sa mga mata niya.
Gosh! Dito pala sa ilog na to tinatapon ang mga banngkay ng mga makasalanang tao.
"Pero hindi ako naniniwala sa kasiraang ginawa sa pamilya nila, matagal ko na

silang kilala at imposibleng magnakaw si Mang Nestor ng isang kaban ng palay at
magimbento ng masamang balita si Aling Trinidad, hindi rin makatarungan na patayin
ang kanilang limang anak" sabi ni Juanito at napatingin siya sa'kin.
ANO?
Parang biglang tumigil ang takbo ng buong paligid at biglang lumakas ang hangin
ihip ng hangin, napatingin ako sa 7 piraso ng kandila. At napatingin din ako sa
ilog ng makasalanan.
Imposible!
Hindi pwede to!
Pinatay ang buong pamilya ni Aling Trinidad?!
Napatulala lang ako sa mga kandila. Naalala kong suot ko pala ngayon yung butterfly
na clip na binigay sa akin ni Aling Trinidad nung unang beses na magkita kami.
At hindi ko akalain na iyon na pala ang una at huling pagkikita namin.
"Ipinapangako ko Mang Nestor at Aling Trinidad! Hindi ako susuko hangga't hindi ko
nahahanap kung sino ang nagpapatay sa inyo" sigaw ni Juanito sa ilog ng
makasalanan. Tuluyan nang pumatak ang mga luha sa mata niya na kanina pa niya
pinipigil.
Namalayan ko na lang na may patak ng luha ang lumabas sa aking mga mata.
Dear Diary,
Sabihin mong mali ako sa hinala ko.
Sabihin mong nagkakamali lang ako.
Sabihin mong isang masamang panaginip lang ito, dahil gusto ko nang gumising at
makaalis sa bangungot na baka may kinalaman si Don Alejandro Montecarlos na aking
ama sa panahong ito sa pagkamatay ng buong pamilya ni Aling Trinidad.
Nakikiusap,
Carmela
***********************
Featured Song:
'Prom' by The Juans. (Ito yung Background Music nung sumayaw si Carmela and Juanito
sa gitna yiee~)
https://youtu.be/MzFJrac7K3Y
"Prom" by the Juans
=================
Kabanata 15
[Kabanata 15]
"Carmelita, ayos ka lang?" narinig kong tanong ni tiya Rosario, nasa kalesa na kami
ngayon pabalik sa bahay nila dito sa Laguna. Tumango na lang ako sa kaniya.
Napatingin ako sa bintana, bumalik na din si Juanito sa Maynila, bago kami

maghiwalay kanina hindi siya kumikibo, alam ko namang malungkot din siya sa
nangyari sa pamilya nila Aling Trinidad pero parang alam niya na alam ko kung anong
iniisip niya kanina.
"Magpahinga at Magpagaling ka na Binibing Carmelita, hanggang sa muli" yun ang

sinabi niya sa'kin kanina bago ako sumakay ng kalesa, bakas sa mukha niya ang
kalungkutan at poot.
Si Mang Nestor na asawa ni Aling Trinidad ay isang magsasaka sa aming Hacienda, at

ayon din sa payat na matandang babae na bagong may-ari ng tindahan ni Aling
Trinidad, nagnakaw daw si Mang Nestor ng isang kaban ng bigas sa hacienda ng mga
Montecarlos.
Sino ba ang pinuno ng Hacienda at pamilya Montecarlos?
Walang iba kundi si Don Alejandro Montecarlos.
Biglang naalala ko yung sinabi sa akin ni Maria nung nagkausap kami sa labas ng
bahay noong isang gabi...
"Hindi natin alam kung anong kayang gawin ni ama, minsan na niyang sinabi sa akin
na masira na ang lahat huwag lang ang pangalan at dangal ng ating pamilya, kung
kaya't natatakot ako na sabihin ang tungkol sa amin ni Eduardo" - Maria.
'Hindi natin alam kung anong kayang gawin ni ama'
Paulit-ulit yung tumatakbo sa isipan ko, naalala ko din noong kinausap ko si Don
Alejandro nung sinabi ko sa kaniya ang pinapasabi ni Aling
Trinidad...
"A-ama... kanina po sa palengke sa kabilang bayan may isa pong tindera ang nakiusap
sa'kin na iparating sa inyo ang pakiusap nila na taasan daw po ang pasahod sa mga
magsasaka ng ating lupain" - ako.
"Maari ko bang malaman kung sino ito? Mahalagang bigayng pansin at matugunan ang
mga kahilingan ng ating mga manggagawa" - Don Alejandro.
"Si Aleng Trinidad po ng kabilang bayan" -ako.
"mabuti naman at inaalala mo ang kapakanan ng ating mga manggagawa, Bueno, itataas
ko ang kanilang sahod sa sususnod na linggo" - Don Alejandro.
Bakit pala kailangan pang malaman ni Don Alejandro kung sino yung humingi ng pabor?
Pakiramdam ko tuloy may kasalanan din ako...
Binanggit ko ang pangalan ni Aling Trinidad kay Don Alejandro!
Pagdating namin sa bahay, magsisimula pa lang mag-tanghalian ang lahat, "Kanina pa

namin kayo hinihintay, Kumain na tayo" sabi ni ina. Ngumiti naman si Tiya Rosario
at agad naupo sa upuan.
"Carmelita, ano pang ginagawa mo? Halika na baka lumamig ang pagkain" sabi ni ina.
Hindi ko alam pero naistatwa lang pala ako sa tapat ng pintuan. Nakatingin silang
lahat sa'kin.
"May problema ba Carmelita anak?" narinig kong tanong ni Don Alejandro. Napatingin
ako sa kaniya, sa totoo lang wala sa itsura niya ang pagiging mamamatay tao. at
sobrang mapagmahal din siya lalo na sa kaniyang pamilya.
Kaya hindi ko magets kung paano niya magagawang ipapatay ang buong pamilya ni Aling
Trinidad?
"Carmelita? Ayos ka lang ba?" narinig kong tanong ni Josefina.
Bigla tuloy akong natauhan. "Uh---Oo naman" sagot ko na lang kahit pa mukhang husky
yung voice ko at ibinaling ko ang paningin ko kay ina. "Ina, masama po ang aking
pakiramdam, gusto ko po munang magpahinga" paalam ko. Napatayo naman si ina at
hinawakan ang pisngi ko.
"Namumutla ka nga anak, halika sasamahan na kita" sabi niya, pero bigla kaming
napatigil nang nagsalita si Don Alejandro. "Ingatan mo ang iyong sarili anak, Sige
na magpahinga ka na, bukas na lang tayo babalik sa San Alfonso" sabi ni Don
Alejandro.
Napayuko na lang ako at inalalayan ako ni ina pabalik sa kwarto. "Gusto mo bang
magpatawag ako ng doctor?" tanong ni ina habang inaalalayan ako humiga. Keri ko
naman humiga mag-isa kaya lang parang mas masaya kapag inaalalayan ni Donya
Soledad.
Napailing naman ako "Oh baka mas gusto mong si Juanito Alfonso na lang ang tumingin
sa iyo?" narinig kong pang-asar ni ina tapos binigyan niya ako ng ayieee-kinikilig-
siya-look. Hindi ko alam pero bigla na lang ako natawa.
"Sinasabi ko na nga ba, nahuhulog ka na rin kay Juanito" sabi pa ni ina at dahil
dun binigyan ko siya ng what-are-you-talking-about-look.
"Kagabi, habang sumasayaw kayo ni Juanito sa gitna, nakita kong kumikislap ang
iyong mga mata habang nakatingin sa kaniya, madalas ka na rin nakangiti nitong mga
huling araw" paliwanag ni ina habang nakangiti siya ng todo at hinihimas niya ang
buhok ko.
Napalunok na lang ako bigla. Gosh! Ganun ba ako ka-obvious kagabi sa party? Oh baka
naman ineecheos lang ako ni ina.
"Isang napakabuting tao ni Juanito Alfonso, kung kaya't masaya ako na siya ang
makakatuluyan mo"
sabi ni ina. Napapikit na lang ako, tama nga si Donya Soledad, mabuting tao si
Juanito... kaya nga di ko maitindihan kung bakit may gustong pumatay sa kaniya sa
araw ng kasal namin.
Kinabukasan, maaga akong ginising ni Maria. nakabihis na siya, mukhang pabalik na

kami ng San Alfonso. Haaays. Wala ako sa mood ngayong araw. at ayoko pang bumalik
ng San Alfonso.
"Carmelita! Hindi ka ba babangon? Magagalit si ama" narinig kong sabi pa ni Maria.

tama! I think its time para malaman ko kung paano magalit si Don Alejandro
Montecarlos.
Hindi pa rin ako bumangon, lumabas na si Maria sa kwarto at ilang sandali lang
kasama na niya si Don Alejandro, ina, Tiya Rosario at Josefina.
"Carmelita anak, masama pa ba ang pakiramdam mo?" narinig kong tanong ni Don
Alejandro at lumapit silang lahat sa'kin. nakataklob pa din ako ng kumot.
"Tiningnan ko na siya kanina, mukhang maayos naman ang kaniyang kalusugan" narinig
kong sabi ni ina sa kanila. May boses na din pala ako, sana nga paos pa din ako
ngayon eh.
"Carmelita, mahuhuli tayo sa pagdating ng barko kailangan nating-----" hindi na

natapos ni ama yung saabihin niya kasi bigla na akong bumangon. Parang familiar sa
akin ang scene na to, ganto kami magtalo ni daddy.
Sana si daddy na lang ang kasama ko ngayon... na-mimiss ko na siya.
"Hindi ako sasama" yun lang yung sinabi ko, nagulat namang silang lahat.
"Carmelita, ano bang pinagsasabe mo? Hindi maari" narinig kong sabi ni ina at
hinawakan niya ang balikat ko.
"Bakit ayaw mo sumama?" narinig kong tanong ni Maria napaupo na din siya sa kama
ko. "May
problema ba Carmelita?" tanong naman ni Josefina. Napa-iling lang ako.
"Bakit bigla ka na lang nagkaganyan Carmelita?" narinig kong tanong naman ni Don
Alejandro, seryoso siya ngayon. Tapos bigla siyang tumingin kay Tiya Rosario "Donya
Rosario, ano bang nangyari sa pagpunta niyo sa simbahan at pagpasyal niyo ni
Carmelita kahapon?" tanong ni Don Alejandro kay Tiya Rosario.
Napatingin naman sa'kin si Tiya Rosario. Parang nag-aalangan siya magsalita. "W-
wala naman Don Alejandro" sagot ni tiya Rosario. Pero mukhang hindi kumbinsido si
Don Alejandro. "Alam kong mayroon, kung kaya't huwag niyo nang subukan itago sa
akin" seryosong tugon ni Don Alejandro.
Natatakot ako na baka magalit si Don Alejandro kay tiya Rosario dahil ayaw
magsalita nito kaya nagsalita na ako. "Pumunta ako sa sementeryo, walang kasalanan
si tiya Rosario hinintay niya lang ako sa kalesa" sagot ko. Halos nanlaki ang mata
ng lahat.
"A-anong ginagawa mo doon anak?" narinig kong tanong ni ina, halatang natatakot
siya na baka pagalitan o parusahan ako ni Don Alejandro.
"Sinong nagdala sa iyo sa sementeryo?" narinig kong tanong ni ama. "Hindi ko pwede
sabihin" sagot ko na lang. I've learned my lesson, sinabi ko sa kaniya noon na si
Aling Trinidad ang humingi ng pabor pagkatapos niyon ay may masamang nangyari sa
pamilya nila at ngayon kapag sinabi kong si Juanito ang kasama ko sa sementeryo,
hindi ko alam kung anong pwedeng mangyari sa kaniya.
"Bakit ka nagpunta sa sementeryo?" tanong ni Don Alejandro, mukhang gets na niya na

ayoko sabihin kung sino ang kasama ko.
Parang bumilis yung daloy ng dugo
sa katawan ko, parang sasabog din ang dibdib ko. Hindi ko napigilan pero tiningnan
ko ng diretso si Don Alejandro sa mata. "Bakit mo pinapatay ang buong pamilya ni
Aling Trinidad?!" seryoso kong tanong sa kaniya. Nanlaki naman ang mata ng lahat
except kay Don Alejandro, wala siyang reaction.
Napatakip naman sa bibig si ina, Maria, Josefina at tiya Rosario.
"Carmelita! Mag-hunos dili ka!" sabi ni Maria.
"Carmelita, huwag mong pagsalitaan ng ganyan ang iyong ama!" suway sa akin ni ina.
At agad siyang lumabas ng kwarto, sinundan naman siya ni Maria at Josefina.
"Kung ayaw mo na akong makasama, naiintindihan ko, dumito ka na muna" sabi ni Don
Alejandro. "Alam kong kumakalat na ang balitang iyan, pero hindi ko akalain na ang
sarili kong anak ay maniniwala sa isang kasinungalingang para lang masira ang
kaniyang ama" sagot ni Don Alejandro at may luhang namumuo sa kaniyang mga mata at
tuluyan na siyang umalis.
Naiwan naman akong tulala, agad na lumapit sa akin si Tiya Rosario at niyakap ako.
Bakit ganun? Bakit hindi siya nagalit sa'kin?
Dapat ko pa bang pagdudahan si Don Alejandro?
Nang araw ding iyon, umalis na sila Don Alejandro, ina at Maria. sasama naman ako
kay Josefina pabalik ng kumbento, gusto kong makausap si Madam Olivia. Kinabukasan,
hinatid kami ni Tiya Rosario sa Maynila.
Pagdating namin sa tinutuluyan naming dormitoryo sa Colegio de Santa Isabel. Agad

kaming sinalubong ni Madam Olivia. Hindi ko alam pero bigla na lang ako napatakbo
papalapit sa kaniya at niyakap siya. matagal ko na rin hindi nakausap at nakasama
si Madam Olivia, siya lang ang nag-iisang tao na nakakakilala sa totoong ako.
Sa kwarto muna ako ni Madam Olivia tutuloy hanggang hindi pa gumagaling si Helena
sa bulutong niya. si Josefina naman ay makikishare ng kwarto kina Natasha.
Gabi na pero nakaupo lang ako sa kama habang hawak ang diary at nakatanaw sa
bintana. Hindi ko naman namalayan na dumating na pala si madam Olivia.
"Bakit gising ka pa Carmela?" tanong niya. tapos napaupo siya sa kama ko. Parang
tumatanda si Madam Olivia, naiistress siguro siya dito.
"Hinihintay ko po kayo madam Olivia, may gusto po sana akong itanong sa inyo" sabi
ko, napatango naman si madam Olivia. At nakatanaw na din siya ngayon sa bintana.
Half moon ngayon pero maliwanag pa din ang gabi. Maraming ring bituin sa langit.
"Nagtataka lang po ako madam Olivia, Ako po ngayon ang nasa posisyon ni
Carmelita... kung ganun, nasaan po ang totoong Carmelita ngayon?" tanong ko,
napahinga naman ng malalim si madam Olivia.
"Nandito lang siya, hawak mo siya ngayon... hawak mo ang kapalaran niya" sagot niya
sabay turo sa diary. Omg! Nasa loob ng diary si Carmelita?
Dahil sa gulat bigla ko tuloy naihagis sa kama yung diary, Gosh! After all this
time ang lapit-lapit niya lang pala sa'kin. Waaahh!
"Huwag kang matakot, natutulog lang si Carmelita at ang kaniyang diwa at kaluluwa
ay nananahan sa diary na iyan, Hindi ka niya sasaktan dahil bago ka mapunta sa
panahong ito alam na niya na darating ka upang tulungan siya" paliwanag pa ni madam
Olivia tapos kinuha niya yung diary at hinimas-himas iyon.
Ano daw? Alam na ni Carmelita
na dadating ako?
"Bago magpakamatay si Carmelita dumaan muna siya sa simbahan at nagdasal, isang

linggong patay na noon si Juanito, nang araw na iyon nagdadasal din ako, narinig ko
ang kaniyang panalangin, kaya pagkatapos niyang magdasal sa simbahan sinundan ko
din siya palabas, desisdido na siyang magpakamatay dahil wala na si Juanito, inalok
ko naman sa kaniya ang isang kasunduan na maaaring magpabago sa kanilang kapalaran
ni Juanito, at ito ay sa pamamagitan ng pag-ulit muli nang nakaraan ngunit hindi
siya ang magbabago nito, isang babae na magmumula din sa kanilang lahi ang
mabubuhay na kamukhang-kamukha niya at siyang magsusulat muli nang kanilang
kapalaran sa pamamagitan ng diary na ito" sabi ni madam Olivia. Nanlaki ang aking
mga mata, hindi ako makapaniwala sa mga naririnig ko.
"Ang babaeng iyon ay magmumula sa lahi ni Maria kung kaya't bago mamatay si
Carmelita ipinakiusap niya kay Maria na isunod sa kaniyang pangalan ang magiging
anak ni Maria, ganoon rin ang kaniyang magiging apo at apo ng kaniyang apo,
hanggang sa mabuhay ang babaeng itinakdang magbago ng kapalaran ni Juanito at
Carmelita, at walang iba kundi ikaw iyon Carmela" sabi pa ni madam Olivia tapos
hinawakan niya ang pisngi ko.
Napalunok lang ako at parang hindi ako makahinga. Tama nga si Lola Carmina, Ako nga
ang magbabago ng kapalaran ni Carmelita.
"P-pero bakit po nagpakamatay pa din si Carmelita?" tanong ko, napahinga naman ng

malalim si madam Olivia. "Bilang kapalit ng kasunduang iyon kailangan niyang
isakripisyo ang kaniyang sarili" sagot ni madam Olivia. Gosh! Bigla akong
napaatras. Hindi pwede!
"So
ibig sabihin... patay na si Carmelita? Ma-tratrap na ko dito forever?" nagpapanic

kong tanong, Waaahh!
Bigla namang hinawakan ni madam Olivia ang magkabilang balikat ko at hinarap niya
ako sa kaniya. Napansin niya sigurong nagpapanic na talaga ako. "Huminahon ka
Carmela... kailangang magpakamatay ni Carmelita upang matuloy ang pagtakbo ng
panahon, si Carmelita ay hindi patay siya lamang ay natutulog ngayon sa diwa ng
diary na ito, at sa oras na magtagumpay ka sa misyon mo makakabalik ka sa panahon
mo at magigising muli si Carmelita, ngunit hindi niya na maaalala ang lahat"
paliwanag ni madam Olivia. Bigla namang napakunot ang kilay ko.
"B-bakit hindi niya na maaalala ang lahat? Paano naman yung ginawa niyang
sakripisyo para kay Juanito? Magigising lang siya na parang wala lang nangyari?
Hindi na niya maaalala si Juanito?" sunod-sunod kong tanong binigyan naman ako ni
madam Olivia ng chill-ka-lang-look.
"Alam mo na siguro ang katotohanan na si Carmelita lamang ang umiibig kay Juanito,
unang beses pa lang nakita ni Carmelita si Juanito sa kaarawan ni Helena agad
umibig si Carmelita kay Juanito, at kahit pa alam ni Carmelita na si Helena ang
gusto ni Juanito pinili pa rin niyang mahalin ang binata kahit hindi siya mahal
nito, at nang mamatay si Juanito sa araw mismo ng kasal nila, para kay Carmelita
wala na ring saysay ang buhay niya dahil na wala si Juanito" sagot ni madam Olivia.
Hindi ko namalayan na nakanganga pala ako the whole time na nagkwekwento si madam
Olivia. Shocks! ang saklap naman huhu.
"Ipinagtapat sa akin ni Carmelita na mas gugustuhin niyang mamatay, maghintay ng
matagal sa pagdating mo Carmela at makalimutan si Juanito sa oras na magising siya

kaysa mamatay si Juanito habang siya ay patuloy pa ring nabubuhay at araw-araw ay
hahabulin siya ng alaala at pag-ibig niya kay Juanito" dagdag pa ni madam Olivia.
"Omg! So ibig sabihin ang unang pagkikita talaga ni Juanito at Carmelita ay nung
birthday ni Helena. Pero bakit sa UST kami unang nagkita ni Juanito? at dito rin sa
dormitoryo una kaming nagkausap? " tanong ko, Grabe!
"Pinigilan kita noong gabing iyon diba? Ngunit hindi ka nakinig kaya ngayon hindi
ko na alam kung ano pang ang susunod na mangyayari... mukhang nabago mo na nang
tuluyan ang mga nakatakdang mangyari" sabi ni madam Olivia, seryoso na ang itsura
niya ngayon.
Shocks! Kasalanan ko to huhu.
"P-pero yung taong gustong pumatay kay Juanito... hanggang ngayon ba yung taong
yun, siya pa din ang papatay kay Juanito?" tanong ko. Kainis! Bakit kasi hindi ko
binasa yung diary ni Carmelita nung binigay yun sakin ni Lola Carmina at least may
idea sana ako ngayon kung anong mga susunod na mangyayari huhu.
"Marahil ay nagbago na nga ang takbo ng sitwasyon pero ang mga taong nasa likod ng
pagpatay kay Juanito nakakasiguro akong sila pa rin iyon" paliwanag ni madam
Olivia. Gosh!
"Sila? As in marami sila?" gulat kong tanong. Waaahh!
"Alam naman nating hindi makakagalaw ang isa kung walang tulong ng iba" dagdag pa
ni madam Olivia. Sabagay, may point naman siya.
"Omg! Madam Olivia what should I do?" nagpapanic kong tanong. Tapos hinawakan ko
yung braso niya. "Feel ko kasi si Don Alejandro ang master mind" sabi ko sa
kaniya, bigla namang nanlaki ang mga mata ni madam Olivia at sinabihang wag lakasan
ang boses ko. Agad niyang sinarado yung pinto at mga bintana.
"Sigurado ka ba Carmelita? SI Don Alejandro ay ang ama ni Carmelita, siya rin ay

isa sa pinakamakapangyarihan at maimpluensiyang tao dito sa panahong ito" sabi ni
madam Olivia, mukhang hindi rin siya makapaniwala na gagawa ng kasamaan si Don
Alejandro.
"Kasee... feel ko may kinalaman si Don Alejandro sa pagkamatay ng buong pamilya ni

Aling Trinidad" sabi ko sa kaniya, napailing-iling naman si madam Olivia.
"Carmela bukod sa kailangan mong mapagtagumpayan ang misyon na ito, mukhang

kailangan mo ring ingatan at ipagtanggol ang pamilya Montecarlos lalo na si Maria,
ang lahi ni Maria ay inyong pinagmulan, dahil sa oras na may mangyaring masama kay
Maria..." hindi na tinapos ni madam Olivia yung sasabihin niya kasi alam niyang
gets ko na yung gusto niyang sabihin...
Na sa oras na mamatay si Maria at hindi siya nagkaanak, kami nila Lola Carmina,
mommy, Jenny at Emily ay hindi na mag-eexist sa future.
Waaaahhhh!
Ngayon ko lang narealize na sobrang mahalaga pala at dapat kong seryosohin ang
misyon na to! Goooshh!
Kinabukasan, parang lutang ako sa ere. Grabe! Hindi pa rin ako makapaniwala sa mga
pinagtapat sa'kin ni madam Olivia kagabi. Mukhang mas lalo akong maiistress nito
huhu. Kaya pagkatapos namin magtanghalian pinuslit ko yung isang bote ng red wine
sa cabinet ni madam Olivia at nilaklakan yun sa rooftop dito sa building namin.
Syempre baka may makakita sa'kin at ayoko din mag-share sa iba haha.
6 pm na at naubos
ko na yung isang bote ng red wine, Grabe! Hindi naman ako madaling malasing dati
pero baka masyadong matapang ang alak na to. Sinubukan kong tumayo pero parang
umiikot ang paligid ko at na-out balance pa ako buti na lang may humawak sa waist
ko para hindi masubsob yung mukha ko sa sahig.
T-teka! Mag-isa lang naman ako dito sa rooftop ah...
paglingon ko sa likod, agad bumungad sa harapan ko ang mukha ni Juanito... at

nakangiti siya?
"Carmelita, gising na!" nagulat ako nang biglang sumigaw si Josefina sa tenga ko.
Waahh! At dahil dun napabangon agad ako. Ouch! Grabe! Ang sakit ng ulo ko...
Teka! So ibig sabihin hindi panaginip ang lahat? Bakit nahihilo ako?
Inamoy ko din ang sarili ko at amoy alak ako. "Kapag nalaman nila ama at ina na
naglalasing ka, siguradong mapapagalitan ka" babala ni Josefina tapos inayos na
niya yung higaan ko.
"Huh? naglasing ba talaga ako?" tanong ko, para kasing panaginip lang ang lahat,
wala rin akong maalala.
"Eh anong ibig sabihin nito?" sabi ni Josefina at ipinakita niya sa'kin yung isang
bote ng red wine at baso na nasa panaginip ko.
WAAAHHH! SO IBIG SABIHIN TOTOONG NAGLASING AKO?
GOSH! NANDUN SI JUANITO SA PANAGINIP KO------ IBIG BANG SABIHIN TOTOO DIN YUN?
"Hindi ko akalaing umiinom ka Carmelita, Ano na lang ang iisipin sa iyo niyan ni
Ginoong Juanito? Na isang lasenggera ang mapapangasawa niya" sabi pa ni Josefina.
Grabe! Parang tumitibok ang ulo ko huhu.
"Ano namang kinalaman ni Juanito sa paglalasing ko?" sarcastic kong sabi, Ohmyy!
Nakalimutan
kong mas matanda pala si Josefina sa'kin waahh!
at dahil dun napapamewang naman si Josefina at hinarap ako "Si Ginoong Juanito lang
naman ang nagdala sayo dito, lasing na lasing ka kaya kagabi at kung ano-ano lang
naman ang pinagsasabi mo sa kaniya" sarcastic na sagot din ni Josefina. Waahh!
Seryoso?
"P-paano nalaman ni Juanito na nasa rooftop---ah! Este nasa taas ako?" tanong ko,
Gosh! Hindi pa rin pala natatapos ang kahihiyan ko kay Juanito huhu.
"Dumating siya kahapon at hinahanap ka niya, nakita naman kitang umakyat papunta sa
itaas kaya sinabi kong nandoon ka" sagot ni Josefina. Waaahh!
"Baket mo sinabe? Waahh" sigaw ko, bigla namang natawa si Josefina, mukha kasi
akong batang nagtatantrums ngayon huhu.
"Malay ko bang naglalasing ka, at isa pa nakatakda kayong ikasal kung kaya't ayos
lang na magkita kayo kahit anong oras niyo gusto" sagot ni Josefina. Omygaaaashh!
Agad kong tinaklob yung unan sa mukha ko at napasigaw ako. Mababaliw na ata ako
dito huhu.
Kinahapunan, buong araw akong hindi lumabas ng kwarto kaso pinilit ako ni madam
Olivia lumabas dahil magdadasal kami pagkatapos mag-dinner.
Pagkatapos mag-dinner aakyat na sana ulit ako sa kwarto kaso inutusan ako ni
Josefina na itapon yung basura sa likod sa labas ng kusina.
At dahil mas matanda siya sa'kin wala akong magawa kundi sumunod. Kawawa pala
talaga maging bunso, naiintindihan ko na ngayon si Jenny at Emily huhu.
Pagkatapos ko itapon yung basura babalik na sana ako sa loob kaso biglang may
humawak sa wrist ko at kinaladkad ako papalayo sa building
namin. Sisigaw sana ako kaso narealize ko na si Juanito pala yung humihila sa'kin.
Waaaahh! Kikidnapin niya ba ako?
"Teka----Saan mo ba ako dadalhin?" reklamo ko sa kaniya habang umakyat kami sa

hagdan Gosh! Grabe! Napagod ako sa pagakyat sa hagdan, sana talaga may elevator sa
panahong to haays.
Pagdating namin sa isang balkonahe binitawan na niya ang wrist ko. "Ano bang
ginagawa natin dito?" reklamo ko pa ulit, kanina pa ako nagrereklamo sa kaniya pero
di siya nagsasalita.
Napapikit siya at napangiti habang finefeel yung hangin dito sa tuktok, nasa 3rd
floor lang naman kami ah, akala mo naman nasa bundok siya tss.
"Gusto ko lang ipakita sayo ang paborito kong lugar dito" sabi niya, napakunot
naman ang noo ko. Bakit di niya sinabi sa'kin kanina? Muntikan pa akong mapaos ulit
kakareklamo sa kaniya kanina eh.
napatingin naman ako sa paligid. kahit nasa 3rd floor lang kami, natatanaw pa din
namin yung malawak na lupain sa di-kalayuan at ang nakapalibot na pader ng
Intramuros.
Magrereact sana ako kaso nagulat ako nang bigla siyang naglakad papalapit sa'kin.
"May gusto sana akong ibigay sa iyo" sabi pa niya tapos nagulat ako nung bigla
niyang hinawakan ang kamay ko at may nilagay siya doon.
~Nang makita ka
Ay di na magawa
Nakalimutan at lagi isipin na
Araw araw ay naghihintay sayo
At sana minsan pa ay makasama mo~
~Oh, ang mga titig mo
Ay di na mawala sa isipan
Ahh aking nadarama ay paano kaya maiintindihan~

~Dito sa puso ay napapansin na naroon ka na
Maging sa panaginip
Ay patuloy at lagi kasama ka
Di maawat ang puso na ibigin ka~
Nang binuklat ko ang kamay ko, bumungad sa'kin ang isang kuwintas na may bilog na
pendant sa gitna at gawa ito sa kahoy, may nakasulat doon sa kuwintas----
Biglang nanlaki ang mga mata ko nang mabasa ko kung anong nakasulat sa kuwintas...
Carmela
Teka! Baka naduduling lang ako? bakit Carmela ang nakasulat dito sa kuwintas?
"Nagustuhan mo ba... Binibining Carmela?" tanong niya habang nakangiti. Napatulala

lang ako sa kaniya.
What-The-Heck.
Dear Diary,
Paano nalaman ni Juanito ang totoong pangalan ko?
WAAAAAHHHH!
Help me!
Nagugulumihanan,
Carmela
***********************
Featured Song:
'Dito sa Puso' by Lovi Poe
https://youtu.be/VTk4Pf42SBg
"Dito sa Puso" by Lovi Poe
=================
Kabanata 16
[Kabanata 16]
"Nagustuhan mo ba... Binibining Carmela?" tanong niya habang nakangiti. Napatulala

lang ako sa kaniya.
Binibining Carmela?
Napatingin ulit ako dun sa necklace na regalo niya at nakaukit nga ang pangalan ko!
Waaahh!
Teka! Baka nananaginip lang ako?
Tiningnan ko ulit siya pero nakangiti pa din siya. Shocks!
"A-ano to?" tanong ko na lang, nagulat naman ako nang bigla siyang humakbang
papalapit sa'kin at inilapit niya yung mukha niya sa mukha ko. Waaahhh! Halos
maduling naman ako sa sobrang lapit niya!
Gooooosh!!!
"Naalala mo bago ako umalis sa San Alfonso, sinabi ko sayo na magkita tayo sa
daungan dahil may ibibigay ako sayo..." sagot niya, napahakbang naman ako paatras.
Grabe! Ramdam ko yung hininga niya. Kahit di pa uso colgate fresh sa panahong to
infairness ang bango ng hininga niya. nakakaakit----What?! Erase! Erase! Erase!
"I-ito yung ibibigay mo s-sakin?" Gosh! Carmela! Bakit ka nauutal sa harap niya?
Waaahh!
Napangiti na naman siya, haaays! Ano bang tumatakbo sa isip niya? ang hirap basahin
ughh. "May nauna akong kuwintas na ginawa na ibibigay ko sana sayo sa
daungan...pero parang mas babagay yan sayo, mas bagay ang pangalang yan sa
kapilyahan mo" sabi pa niya, napakunot naman yung noo ko at binasa ko ulit yung
nakaukit dun sa kuwintas.
Carmela
Teka! So ibig sabihin ang pangalang Carmelita pang-mahinhin at magalang tapos ang
Carmela naman... pang-pilya? As in pang-loka-loka?
Aba talaga naman oh!
"A-ano bang pinagsasabi mo?" sabi ko na lang tapos iniabot ko sa kaniya yung
kuwintas,
nagulat naman ako nang bigla niyang hawakan yung kamay ko at isinara ito sabay
balik sa'kin nung kuwintas.
"Hindi mo ba maalala Binibining Carmela?" sabi pa niya na parang nacucurious tapos

humakbang na naman siya papalapit sa'kin Waaahh!.
Humakbang naman ako ng paatras hanggang sa tumama na yung likod ko sa balcony,

Gosh! Na-corner na niya ako!
"A-ano bang dapat ko m-maalala?" tanong ko ulit at iniiwas ko yung paningin ko sa

kaniya, Gosh! Sobrang lapit niya kinakabahan tuloy ako na baka marinig niya ngayon
ang tibok ng puso ko Waaahh!
"Lahat ng nangyari sa ating dalawa kagabi" sabi niya. at dahil dun biglang nanlaki
ang mga mata ko.
WHAAAAT?
ANONG PINAGSASABE NG LALAKING TO?
MAY NANGYARI SA AMING DALAWA? KAGABI?
Oyy! Wag green minded charot...
Napaisip tuloy ako ng malalim...
Nagkita ba kami kagabi?

"SI Ginoong Juanito lang naman ang nagdala sayo dito, lasing na lasing ka kaya at
kung ano-ano lang naman ang pinagsasabi mo sa kaniya" -Josefina.
"Dumating siya kahapon at hinahanap ka niya, nakita naman kitang umakyat papunta sa
itaas kaya sinabi kong nandoon ka" -Josefina.
OHMYGASH! So hindi pala ako pinagtitripan ni Josefina Waaaahh!
Shocks! So kasama ko talaga si Juanito kagabi nung lasing ako! Omg! Di ko maalala
yung mga sumunod na nangyare huhu.
"Alam mo may alam akong paraan para makaalala ang isang taong nakalimot" narinig
kong sabi ni Juanito, naistatwa pa rin ako ng parang tuod sa dulo ng balkonahe.
"Ganito lang iyan" dagdag niya pa sabay tinaas niya yung hintuturo
niya at tinusok yun sa noo ko.
Napatingin naman ako sa daliri niya na nakatusok sa noo ko, halos maduling na nga
ako. "Sa bilang ko ng tatlo makakaalala ka... isa... dalawa... tatlo..." sabi pa
niya sabay tawa.
Napakunot naman ang noo ko. Adik ba talaga siya?
"Biro lang!" bawi niya pagkatapos niya humalakhak ng todo. Tapos napa-ehem siya
nung mapansin niya na hindi naman ako natatawa. Ang laki siguro ng saltik ng
lalaking to?
"Ayos lang naman Binibini kung hindi mo maalala... mas mabuti na siguro iyon dahil
baka hindi ka na sa'kin makatingin ng diretso sa oras na maalala mo na" sabi pa
niya sabay ngiti yung parang nakakaasar na ngiti. "May nakapagsabi nga sa akin
na... sa oras ng kahihiyan mas mabuti nang magpanggap na parang walang nangyari"
dagdag pa niya.
Teka! Parang ako nagsabi nun sa kaniya ah!
Omg! So sinasabi niya na nagmamaang-maangan ako? Huwaaat?
Magrereact sana ako kaso nagulat ako nung bigla niyang kunin sa kamay ko yung
kuwintas na regalo niya. "Halika... isusuot ko sayo" sabi niya tapos hinawakan niya
yung magkabilang balikat ko at hinarap niya ako patalikod sa kaniya.
Aangal sana ako kaso naramdaman ko na lang na nailagay niya na yung kuwintas sa
leeg ko. parang nakuryente naman yung buong katawan ko lalo na yung leeg ko nung
naramdaman ko yung kamay niya sa leeg ko My Gosh!
"Tunay na nakakapagpaganda ang mga mamahaling alahas na ginto at pilak ngunit alam
kong mas gusto mo ang mga bagay na pinaghihirapan kung kaya't ito ang naisip kong
regalo para sa iyo" sabi pa niya, napalunok naman ako dahil sa kaba buti na lang
nasa likod
ko siya ngayon, namumula ata ako? Waaahh!

Hindi ko akalaing paghihirapan niya ang ireregalo niya sa'kin. hindi ko naman
namalayan na nakangiti na pala ako. Stoppit Carmela!
"Oo nga pala, Ito ang una kong gawang kuwintas para sayo" sabi niya tapos may
inilabas siya sa bulsa, isang kuwintas na katulad din ng nasa leeg ko ngayon, pero
ang pagkakaiba lang ay 'Carmelita' ang nakaukit na pangalan doon.
"Ibibigay ko sana ito sa iyo sa daungan bago ako umalis... kaya lang hindi ka naman
sumipot" malungkot niyang sabi. Shocks! Hindi pa pala ako nakakapag-explain sa
kaniya Waaahh!.
"Uh--- pasensya na ah, hindi kasi ako nagising ng maaga nung araw na iyon kaya
hindi na ko umabot sa pag-alis ng barko" palusot ko na lang, tsk. Kung alam lang
niya kung gaano ko talaga pinaghandaan ang araw na yun kaya lang naunahan ako ni
Helena...
Teka! Speaking of Helena ang sabi niya sa'kin nung umagang yun ay sasagutin na niya
si Juanito ah.
"Maaga akong dumating doon, hinintay kita pero hindi ka naman dumating" dagdag pa
niya, Gosh! Bakit ba niya ako kinokonsyensya?
"Oo nga pala, kamusta na kayo ni Helena?" pagsesegway ko at pinilit kong ngumiti.
Pero hindi naman ngumiti si Juanito.
"Nakasakay na ako sa barko nang dumating si Helena... akala ko ikaw ang dumating...
naghintay lang ako sa wala, maging ang mga liham na ipinadala ko sayo hindi mo rin
sinagot" sabi pa niya. so hindi nasabi ni Helena na sasagutin na niya si Juanito...
ang sama ko ba kung ngingiti ako sa nalaman ko? Char.
Pero teka! Bakit nagdadrama siya ngayon? Haaays.
"Ah--- yun ba? Ano kase... lagi kaming umaalis nila
ina at Maria kaya nakakalimutan kong magsulat sayo pabalik" palusot ko naman.
Shocks! Ano ba namang klaseng excuse yan Carmela! Goooosh!
Napatingin naman siya sa langit "Nakalimutan mong gumising ng maaga para puntahan
ako sa daungan... nakalimutan mo ring sumulat sa akin... nakalimutan mo rin ang
nangyari kagabi... ano pa kayang nakalimutan mo?" sabi pa niya. napatahimik lang
ako, tama naman siya. feel ko tuloy ang sama sama ko at ulyanin pa.
"Uhmm... hindi na ko makakalimot... pangako!" sabi ko para kahit papano gumaan

naman yung pakiramdam niya. Nakonsyensya na naman ako, imbes kasi na magalit siya
sa'kin nung muli kaming magkita nung birthday party ng gobernador-heneral eh masaya
niya pa akong binati.
Bigla siyang napapikit, at nang iminulat niya ang kaniyang mga mata bigla siyang
tumingin sa akin "Huwag mo sanang kakalimutan na kahit anong mangyari at sa kahit
anong lugar hihintayin kita" sabi pa niya.
Dugdug. Dugdug.
Parang biglang tumigil ang pag-ikot ng mundo. Kasabay nito, tanging ang tibok lang
ng puso ko ang naririnig ko.
Madaling araw na, hindi pa rin ako makatulog at nagpagulong-gulong ako sa kama.
Samantalang, mahimbing naman ang tulog ni madam Olivia sa kabilang kama.
Gosh! Mababaliw na ata ako?
Napatitig lang ako sa kuwintas na bigay ni Juanito at nakaukit ang totoong pangalan
ko.
Kinuha ko naman sa ilalim ng unan yung isa pang kuwintas na sabi niyang ibibigay
niya dapat sa akin noon, yung may pangalan ni Carmelita. Bago kami maghiwalay
kanina, inabot din sa'kin ni Juanito yung isa pang
kuwintas. Haays! Kung nalalaman lang niya na magkaibang tao si Carmelita at Carmela
ughh!
Gosh! Carmela! Hindi ka pwedeng ma-fall kay Juanito!
Remember... si Carmelita naman ang nakatakda sa kaniya dibaaaa?
Pero si Carmela naman ang nakilala ni Juanito... si Carmela na nasa pagkatao ni

Carmelita. Pero kahit papano katawan ko pa rin naman to, so ibig sabihin ako pa din
ang original Carmela.
Kaya lang paano naman si Helena? Gusto pa din ba siya ni Juanito? Paano ko naman
malalaman? Tatanungin ko ba? Haaays. Di ko kaya!
Kung ipupush ko pa din si Juanito kay Helena... paano naman yung feeling ni
Carmelita--- yung feelings ni Carmela... I mean yung feelings ko. Huhu.
Gosh! Bakit pa kasi nangyayari sa'kin to?
Tinitigan ko ngayon yung dalawang kuwintas. Sa right hand ko ay yung kuwintas na

may pangalan ko, Carmela.
At sa left hand ko naman ay yung kuwintas na may pangalan ni Carmelita.
Teka nga! Oo nga pala! Paano pala nalaman ni Juanito yung totoong pangalan ko?
Sinabi kaya ni madam Olivia?
Napatingin naman ako kay madam Olivia na ngayon ay humihilik pa. Haays. Mukhang
hindi naman sasabihin ni madam Olivia...
Babangon na lang sana ako para mag-cr nang bigla akong mauntog sa dulong kahoy ng
higaan ko. Ouch! Kasabay nun biglang may alaalang pumasok sa isipan ko...
"Binibing Carmelita... anong ginagawa mo dito? B-bakit ka naglalasing?" gulat na

tanong ni Jaunito tapos hinawakan niya ang mukha ko. Napakunot naman ang noo ko at
tinulak siya.
"Tss... Ano bang pake mo kung gusto ko uminom? noh! *hik* walang
makakapigil saken kahit pa isumbong mo ko kay daddy o bawasan niya ang allowance ko
wala akong pake!" reklamo ko tapos dinampot ko ulit yung bote ng wine pero wala na
palang laman
"Haaays! Baket naubos to? *hik* inubos mo noh?" reklamo ko pa ulet tapos hinawakan
ko yung magkabilang balikat niya at inalog-alog siya. "Ilabas mo yung alak ko!
*hik* yun na lang yung natitira sakeeeen!" sigaw ko pa, bigla naman niyang tinakpan
yung bibig ko.
"Ssshh... baka may ibang makarinig sayo Binibini, siguradong mapapagalitan ka ni

madam Olivia" suway ni Juanito. Pero kumawala ako sa kaniya. " I DON'T CARE! Don't
touch me nga!*hik*" reklamo ko pa sa kaniya pero sinuway niya ulit ako at nung
tatakpan na naman niya yung bibig ko agad kong kinagat yung kamay niya.
"A-araaay!" reklamo niya tapos hinimas-himas niya yung kamay niya. "Tayo na!" sabi
pa niya tapos bubuhatin na sana niya ako kaso pumiglas ako. "Dontcha dare touch
me!" reklamo ko naman. Napakunot naman yung noo niya.
"Ihahatid na kita sa kwarto mo Binibining Carmelita" sabi pa niya tapos binuhat na

niya ako kahit nagpupumiglas ako. "Ayaw ko! Daddy! Heeeelp mee!" sigaw ko pa.
"Binibini Carnelita, huwag kang maingay" suway pa ni Juanito, napakunot ulit yung
noo ko. "Wag mo nga akong tawaging Carmelita! *hik*Hindi ako si Carmelita!" reklamo
ko ulit tapos dinudutdot ko yung pisngi niya.
"Binibini lasing ka lang, mas mabuti kung makapagpahinga ka na" mahinahon niyang
sabi. Pero tumawa lang ako at hinila ko yung buhok sa kilay niya. "A-raaay!"
reklamo naman niya at dahil dun mas lalo akong tumawa.
"Psh...
hindi nga ako si Carmelita! *hik* Isa lang akong dakilang impostora!" sabi ko pa
sabay tawa ng malakas yung pang-mangkukulam na tawa. Napangiti naman si Juanito.
"Sige hindi na ikaw si Carmelita... eh sino ka?" nakangiti niyang tanong. Hinahawi
ko naman yung buhok niya ngayon. "Ako si Carmela at ito siguro ang parusa ko*hik*
dahil sobrang selfish, masungit at lagi kong inaaway si daddy at mga kapatid ko"
sagot ko, napa-smirk naman si Juanito.
"Akala ko ba mahinhin,magalang at mahiyain ka ayon sa iyong mga magulang" pang-

eecheos niya. pinisil-pisil ko naman ngayon yung pisngi niya."Tss... si Carmelita
yun!" sagot ko naman.
"Ang ibig mo bang sabihin ikaw si Carmelita kapag magalang ka at nasa harapan ng
iyong mga magulang... at ikaw naman si Carmela kapag makulit ka at ako ang kasama
mo?" nakangiti niyang tanong. Napatango naman ako.
"parang ganun... na hindi *hik*" sagot ko tapos parang dumidilim na ang paningin
ko.
"dapat alam mo ang pagkakaiba nilang dalawa, sino bang mas gusto mo? *hik*" tanong
ko.
Napaisip naman at napangiti si Juanito "Iisang tao pa rin naman sila, pero kung ako
ang tatanungin mas gusto ko si Carmela" sagot ni Juanito. "dahil--------"
hindi ko na narinig yung sinabi pa niya kasi nakatulog na ko.
Waaaaahhhhh!!
Gosh! Wrong timing naman! Bakit di ko pa narinig yung sinabi niya?
Omg! Di ko talaga maalala!
Napahilata na lang ako sa kama at napatingala sa kisame. Buti na lang iba yung
pagkaintindi ni Juanito
sa sinabi ko, akala niya magkaibang ugali yung tinutukoy ko... di niya nagets na
magkaibang tao talaga si Carmelita at Carmela. Whew!
Gosh! Carmela bakit pinahiya mo na naman ang sarili mo sa harapan ni Juanito...
Pero kahit ganun mas gusto pa rin ni Juanito ako bilang Carmela. Ang totoong ako.
Omg! Kinikilig ako Kyaah~ OH MY GOODNESS! NOOOO! STOPPIT CARMELA!

Pagkatapos namin magdasal ng alas-tres ng hapon, naglinis ako ng kwarto ni madam
Olivia. Ewan ko ba kung bakit pero sobrang gaan ng pakiramdam ko ngayon at parang
ang liwanag ng buong paligid, at hindi ko namalayan na napapakanta na pala ako.
"Mukhang may magandang nangyari sa iyo kapatid?" narinig kong tanong ni Josefina na
nakatayo na ngayon sa tapat ng pintuan at ineecheos ako ng tingin.
"Huh? w-wala naman, ano bang maganda ngayon?" sagot ko habang pinupunasan ko yung
mesa at shelves ni madam Olivia. Naglakad naman papalapit sa akin si Josefina at
tinitigan ako ng mabuti.
"Sigurado ka? Para kasing ang ganda ng gising mo ngayon, ang aliwalas din ng mukha
mo" pang-eecheos pa ni Josefina. Kinuha ko naman yung walis at umiwas sa kaniya.
Gosh! Nakukutuban na ba niya na may crush na ako kay Juanito----- Oo na! may crush
na nga ako sa kaniya haays.
"H-hindi nga ako nakatulog ng maayos kagabi eh" sagot ko naman. Madaling araw na
nga gising pa din ako kanina.
"Bakit naman hindi ka nakatulog? Masyado bang ginugulo ni Ginoong Juanito ang
isipan mo?" pang-asar pa ni Josefina sabay tawa ng malakas. Magdedeny sana ako kaso
bigla na siyang pumunta sa tapat ng pinto.
"Sige na
nga, hindi ko na guguluhin ang iyong pagpapantasiya sa mapapangasawa mo" pang-asar

pa niya, hahabulin ko sana siya kaso bigla na niyang sinara yung pinto at tumakbo
papalayo. Tss... ang lakas talaga mang-asar ni Josefina.
Kinagabihan, biglang dumating si Juanito sa labas ng dormitory namin at pinaalam

niya ako kay madam Olivia, pumayag naman si madam Olivia basta dapat kasama si
Josefina.
"San ba tayo pupunta?" tanong ni Josefina, nakasakay kaming tatlo ngayon sa kalesa.
Kanina pa nagkwekwentuhan si Juanito at Josefina pero hindi ako nakikisali sa
kanila, tumatango lang ako at hindi rin ako tumitingin kay Juanito.
Gosh! Sana di ko na lang naalala yung nangyare samen nung nalasing ako, tsk! Tama
nga siya, hindi na ako ngayon makatingin ng diretso sa kaniya dahil naalala ko na
haays.
"Carmelita, bakit ang tahimik mo?" narinig kong tanong ni Josefina halata namang
gusto niya lang akong asarin kay Juanito. "Nahihiya ka ba sa harapan ni Ginoong
Juanito?" pang-eecheos pa niya, nakita ko namang napa-smirk si Juanito. Aba!
"Hindi ako nahihiya noh, may iniisip lang ako" sagot ko, bigla namang napangiti ng
echeosera style si Josefina. "Kagabi pa yan ah, hindi mo pa rin matanggal sa isip
mo si Ginoong Juan----" di na niya natapos yung sasabihin niya kasi bigla kong
tinakpan yung bibig niya.
"Ingat ka Binibining Josefina... baka makagat ka" narinig kong sabi naman ni
Juanito, napatingin naman ako sa kamay niya mukhang di naman malalim yung kagat ko
sa kamay niya kasi wala namang pasa o sugat.
So natrauma na siya na baka mangagat ako kahit anong oras?
Tss...
"Mabait at masunurin naman si Carmelita... may pagka-pilya nga lang minsan" banat
ni Josefina tapos kinurot niya yung kamay ko. Ouch!
Natawa naman silang dalawa. Magkasundo talaga silang asarin ako.
Ilang saglit lang biglang tumigil na yung kalesa, "Nandito na tayo" sabi ni Juanito
tapos nauna na siyang bumaba, inalalayan naman niya si Josefina pagbaba ng kalesa
at nung ako na yung bababa inilahad ni Juanito yung palad niya pero in-erapan ko
lang siya at lumundag ako mag-isa. "May pagka-pakipot din ang kapatid kong iyan,
Ginoong Juanito" bulong ni Josefina kay Juanito pero halata namang pinaparinig niya
saken. Omygash!
Aasarin din sana ako ni Juanito kaso biglang may matandang lalaki ang lumapit sa
amin "Ginoo, mga Binibini, nandito na po pala kayo, sandali lang po tatawagin ko
lang si Cristeta" tugon nung matandang lalaki at nag-bow siya sa amin.
"Maraming salamat Mang Pipoy" tugon naman ni Juanito. Dali-dali naman siyang
naglakad papalapit sa pintuan ng isang bahay kubo na medyo sira-sira na.
"Sino siya?" tanong ko kay Juanito, "Pinakilala siya sa akin ng aking kuya Sergio
noong isang araw, tinutulungan ako ng aking kapatid sa ginagawa kong imbestigasyon"
sagot ni Juanito, nagkatinginan naman kami ni Josefina.
"Ano ang iyong iniimbestigahan?" nagtatakang tanong ni Josefina, napahinga naman ng

malalim at napatingin sa'kin si Juanito bago niya sagutin yung tanong ni Josefina.
"Ang katotohanan sa pagkamatay ng buong pamilya ni Aling Trinidad" sagot niya,

nanlaki naman ang mga mata ko. Napatingin din sa akin si Josefina, alam kong
narinig
niya ang pagtatalo namin ni Don Alejandro sa bahay ni tiya Rosario, kaya hindi ako
sumama pabalik ng San Alfonso dahil naghihinala ako na baka may kinalaman si Don
Alejandro sa pagkamatay ng buong pamilya ni Aling Trinidad. Magtatanong pa sana si
Josefina kaso bigla tinawag na kami ni Mang Pipoy at pinapasok sa bahay nila.
Pagpasok namin sa loob, isang kandila lamang ang ilaw ng buong bahay kubo, may
pitong bata na nakaupo sa sahig at kumakain sa dahon ng saging, kanin at asin lang
ang kanilang ulam. Binigyan naman ni Juanito ng barya at chocolate yung mga bata at
agad silang nag-agawan.
"Mag-iisang buwan pa lang po dito sa amin si Cristeta, natagpuan ko po siyang

basang-basa, sugatan at umiiyak sa ilog ng mga makasalanan sa sementeryo ng mga
Intsik" paliwanag ni Mang Pipoy. "Kakatapos ko lang po maglinis ng mga puntod nang
makita ko siya, agad ko siyang isinama dito sa aming tahanan at tinanggap din naman
siya ng aking asawa" dagdag pa ni Mang Pipoy.
"Nasaan po ang inyong asawa?" tanong ni Josefina. Napayuko naman si Mang Pipoy,
"Tatlong linggo na po siyang nawawala, nagtungo lang po siya sa San Alfonso upang
maki-ani ng palay sa kaniyang kapatid ngunit hindi na po siya nakabalik" sagot pa
ni Mang Pipoy.
"Inilapit ni Mang Pipoy ang kaso ng pagkawala ng kaniyang asawa kay ama, hinahanap
na ngayon ang kaniyang asawa ngunit wala pa rin kaming balita, pagdating ng aking
kapatid na si Sergio dito sa Maynila binisita niya si Mang Pipoy upang ihatid ang
mensahe ni ama na patuloy pa ring hinahanap si Aling Rita na kanyang asawa, doon
din nalaman ni kuya Sergio na nandito si Cristeta"
paliwanag ni Juanito, napakunot naman ang noo namin ni Josefina.
"S-sino si Cristeta?" tanong ko. Tiningnan naman ako ng diretso ni Juanito sa mata.
"Si Cristeta ang pangatlong anak nila Mang Nestor at Aling Trinidad" sagot ni
Juanito, kasabay nun biglang lumabas ng kwarto ang isang dalagita na sa tingin ko
ay 16 years old pa lang. bilugan ang mukha niya, maganda ang kaniyang mata at
kayumanggi ang kaniyang balat.
"A-akala ko ba pinatay ang buong pamilya ni Aling Trinidad?" gulat kong tanong,
napahinga naman ng malalim si Juanito at tumingin ulit sa akin.
"Kaya kita pinuntahan noong isang gabi dahil gusto kong ibalita sa iyo na
nakaligtas ang isa sa mga anak nila Aling Trinidad" sabi pa ni Juanito. Shocks!
Kaso nung pinuntahan niya ako lasing naman ako.
Tahimik lang at halos naiiyak nang magkwento si Cristeta sa masaklap na nangyari sa

buhay niya at sa kaniyang pamilya. Ayon sa kaniya, tinaasan daw ni Don Alejandro
ang sahod ng mga manggagawa at magsasaka sa kanilang hacienda ngunit isang araw
bigla na lang pinagbintangan si Mang Nestor na nagnakaw ng isang sakong bigas sa
hacienda Montecarlos, agad siyang inaresto pero pinatawad naman siya ni Don
Alejandro at nakabalik pa siya sa kaniyang trabaho bilang magsasaka, kaso
pagkalipas ng tatlong araw biglang may kumalat na balita na sinisiraan ni Aling
Trinidad ang pamilya Montecarlos kaya dinakip naman si Aling Trinidad ng mga
awtoridad, napatunayan naman na hindi si Aling Trinidad ang nagkakalat ng paninira
sa mga Montecarlos kaya pinatawad at pinalaya din siya ni Don Alejandro pero
kinabukasan, hatinggabi na natutulog
na ang kanilang buong pamilya nang biglang may nanloob sa kanilang bahay at
inilagay sila sa sako, nawalan silang lahat ng malay at paggising nila nasa isang
maliit na kwarto sila na nasa ilalim ng lupa sa gitna ng kagubatan ng Laguna.
"M-madaming beses nilang pinagsasaksak at pinagbabaril si tatay at nanay, ginahasa

pa nila ang aking nakakatandang dalawang babaeng kapatid bago pinugutan ng ulo at
sinakal naman nila ang dalawa ko pang nakababatang kapatid na lalaki hanggang sa
mawalan ng hininga" naiiyak na salaysay ni Cristeta, agad naman siyang binigyan ng
isang basong tubig ni Mang Pipoy at pinapatahan naman namin siya ni Josefina.
"P-paano ka nakaligtas?" tanong ni Josefina, napapikit naman si Cristeta, sigurado

akong sobrang hirap para sa kaniya ang alalahanin muli ang mapait na pangyayaring
iyon.
"Babarilin sana ako ng isang lalaki sa ulo kaya lang may isang matangkad na Ginoo
ang pumigil sa kaniya, nakataklob ang buong mukha nito at nakabalot din siya ng
itim upang hindi ko siya makilala, sinabi niya sa akin na hindi niya ako papatayin
kung sasabihin ko sa mga tao na si Don Alejandro ang nasa likod ng pagpapapatay sa
aming pamilya" sagot ni Cristeta at parang mahihimatay na siya sa sobrang iyak
niya.
Nagkatinginan naman kami ni Juanito at Josefina. Tama ba ang rinig ko? May gustong
sumira kay Don Alejandro?!
"H-hindi ko pinagkalat na si Don Alejandro ang nag-utos na ipapatay ang mga

magulang at kapatid ko, ayokong may isa na namang pamilya ang masira dahil sa isang
kasinungalingan" dagdag pa ni Cristeta. "Ang masaklap na dinanas ng aming pamilya
ay bunga rin ng
isang kasinungalingan na nagnakaw ang aking ama at gumagawa ng kwento ang aking
ina, kahit pa ang kasinungalingang iyon ang pinapaniwalaan ng mga tao, wala na
akong pakialam, wala na rin akong pakialam kung patayin man ako ng may pakana ng
lahat ng ito, mas gugustuhin ko pa iyon upang makasama ko na din ang pamilya ko"
tugon pa ni Cristeta at hindi na siya ngayon maawat sa pagiyak at ilang sandali pa
bigla na lang siya nawalan ng malay.
So ibig sabihin walang kasalanan si Don Alejandro?
Gosh! Naalala ko nung pinagbintangan ko siya, hindi man siya ang daddy ko pero
tatay pa din siya, tatay siya ni Carmelita na akala niyang ako. at siguradong
masakit para sa kaniya ang pagbintangan mismo ng kaniyang sariling anak.
Omg! Anong gagawin mo ngayon Carmela?!
Kinabukasan, tulala lang kaming dalawa ni Josefina habang nagluluto. Grabe! Hindi
ulit ako nakatulog ng maayos kagabi, mukhang busog na busog na naman ang eyebags ko
nito.
"Magpadala ka ng sulat kay ama at humingi ka ng tawad, siguradong masama pa din ang
loob ni ama hanggang ngayon" narinig kong sabi ni Josefina. Napatango naman ako,
tama siya, baka mas hindi nakakatulog ng maayos si Don Alejandro ngayon dahil sa
sama ng loob.
Pagkatapos namin magluto nagulat ako nang biglang dumating si Sonya at ipinaalam na
niya ako kay madam Olivia, isasama niya ako sa intramuros sa bahay nila Ignacio.
Kasama din dapat si Helena kaso hindi pa rin siya magaling sa bulutong niya.
Wala naman akong nagawa kundi sumama na lang, ang kulit kasi ni Sonya at kasama din
daw si Juanito kaya----Sumama ako char!
Pagdating
namin sa bahay nila Ignacio Corpuz nagulat ako kasi madaming tao... as in ang
daming lalaki. Anong meron? Bachelor's party?
"May pa-despedida si Kapitan Corpuz magtutungo siya sa Espanya sa isang linggo"

masayang bulong sakin ni Sonya, kaming dalawa lang sa kalesa kasi mamaya pa
makakasunod si Juanito sa bahay nila Ignacio dahil may pasok pa ito.
"Wow----ah este! Ang galing naman" sagot ko na lang, Gosh! Di pa pala uso ang Wow
sa panahong to haays. Be careful Carmela!
Pagbaba namin ng kalesa, napalingon sa amin yung mga kalalakihan na nakatayo sa

labas ng bahay, nag-bow naman sila sa amin at binati kami, kung hindi ako
nagkakamali mga sundalo o pulis din ang mga ito dahil kapareho nila ng uniform si
Leandro.
Pagpasok namin sa loob ng bahay, agad bumungad samin ang dose-dosena pang mga
kalalakihan. Omygash! Fraternity meeting ata to eh, balak ba akong irecruit ni
Sonya? Teka! Mukha ba akong lalaki? Omg!
"Maligayang pagdating Binibining Carmelita Montecarlos" bati ni Kapitan Corpuz at

nag-bow din siya sa'kin. nakangiti naman halos ng kalalakihan at nakatingin din
sakin. Omg!
Ngayon lang ba sila nakakita ng babae? tusukin ko mga mata nila dyan eh!
"Sayang nga lang at hindi makakarating ang iyong ama ngayon, ngunit nagpadala naman
siya sa akin ng sulat na sisikapin niyang hindi maputol ang aming komunikasyon
kahit nasa malayong lugar na ako" sabi pa ni Kapitan Corpuz Gosh! Bff nga din pala
si Don Alejaandro/ama at si Kapitan Corpuz. Napangiti na lang ako kahit pilit...
gosh! Anong sasabihin ko?
Naramdaman ko naman na siniko ako ni Sonya, "Carmelita, sumagot
ka kinakausap ka ni Kapitan Corpuz" bulong niya pa saken. Omg!
"Wow---Uh! Ang ibig ko pong sabihin ay n-napakaswerte niyo naman po" sabi ko na
lang, napangiti naman si Kapitan Corpuz at ganun din yung iba pang mga kalalakihan
na kasama niya. Gosh! Bakit parang kami lang ni Sonya ang babae dito?
Hmm... mukha naman silang desente lahat, parang mga illustardo. Ilang saglit pa
biglang dumating na si Juanito, Agad akong napaiwas ng tingin sa kaniya, Omg! ang
gwapo niya sa suot niyang uniporme ngayon!
Agad siyang bumati kay Kapitan Corpuz, halatang close na close sila ni Kapitan
Corpuz, ah! Oo nga pala kanang kamay ni Don Mariano si Kapitan Corpuz.
Hinihintay kong mapatingin si Juanito sa'kin pero busy siya makipag-kamay at

makipag-kwentuhan sa iba pang mga kalalakihan na halatang bestfriends niya din.
Nasa tapat naman kami ng bintana ni Sonya at kinukwentuhan niya ako tungkol sa
buhay may asawa niya, Gosh! Di pa ko ready magka-asawa huhu.
Ilang saglit lang dumating na si Ignacio at dahil dun nagmukha akong third wheel
kasi ang sweet sweet nila ni Sonya samantalang ako nganga lang sa tabi. Buti na
lang nakita na ako ni Juanito at agad siyang pumunta sa kinatatayuan namin.
"Magandang gabi Binibining Carmelita" bati ni Juanito na todo ngiti ngayon at nag-
bow siya sa'kin. Sinubukan ko namang hindi ngumiti pero ewan ko ba nakita ko pa
lang siya kanina halos mapunit na yung mukha ko sa kakangiti. Goshh!
Magsasalita sana ako kaso biglang sumingit si Sonya sa amin "Tara! Carmelita...
ipapakilala ka namin ni Ignacio sa mga kaklase niyang abogado sa kolehiyo, malay
mo isa sa kanila ang iyong pag-ibig dito" excited na sabi ni Sonya at hinila niya
ako pero hinawakan ni Juanito yung kamay ko para hindi ako mahila ni Sonya.
"Kuya Juanito... ano bang ginagawa mo? Hayaan mong makakilala pa ng iba si
Carmelita, hindi naman pwedeng ikaw lang ang may Helena dapat may pag-ibig din
siya" reklamo ni Sonya at hinila niya ako papunta sa kaniya.
"H-hindi pwede" sagot ni Juanito. Napatingin naman ako sa kaniya, pero bigla niyang
iniwas yung tingin niya sa akin.
"Bakit hindi pwede?" reklamo ni Sonya tapos may binulong pa siya sakin "Wag kang
mag-alala Carmelita, hindi ko sasabihin kay Leandro" bulong ni Sonya pero halatang
narinig ni Juanito kasi ang lakas ng pagkakabulong ni Sonya saken.
"S-sinong Leandro? S-si Leandro Flores?" nagtatakang tanong ni Juanito, Omg! Hindi
niya alam na may something si Leandro at Carmelita sa past?
Gosh! Oo nga pala, hindi naman magkababata si Carnelita at Juanito.
"Wag ka ngang Kontrabida kuya!" reklamo pa ni Sonya tapos hinila na niya ako pero
pinigil pa ulit ako ni Juanito. "Hindi nga pwede!" suway niya, Omg! Nagseselos ba
siya?
"Bakit nga hindi pwede?" tanong naman ni Sonya mukhang naiirita na siya sa kuya
niya.
napaiwas naman ulit ng tingin sa'kin si Juanito tapos napalunok siya. "H-hindi
pwede... kasi..." nakatitig lang kami ngayon lahat kay Juanito at inaabangan namin
kung ano yung sasabihin niya.
~Kung pwede lang ayoko na sanang masaktan
Kung pwede lang damdamin ko ngayo'y pipigilan
Kung pwede lang ang puso ko'y huwag mo ng lapitan
Kung pwede lang
Kung pwede lang naman~
~Dahil minsan ang puso kong ito ay nagmahal
Dahil minsan nagtiwala at umaasam
Kung pwede lang
Akala ko'y wala ng hangganan
Kung pwede lang hindi pala ganyan~

~Kung di rin lang naman tapat sa sasabihin mo
Kung di mo rin naman aalagaan itong puso ko
Kung pwede lang ngayon palang damdamin ko'y iwasan
Dahil ang puso ko'y takot ng masaktan~
Sobrang lakas ng kabog ngayon ng dibdib ko lalo na ng tingnan ako ng diretso ni

Juanito sa mata! Kyaaah!
Dear Diary,
Please wag mo naman akong hayaang umasa na naman sa pangalawang pagkakataon.
Naguguluhan na ako sa mga nangyayare... tama ba tong nararamdaman ko? Tama bang
tumibok ang puso ko para kay Juanito?
Nagugulumihanan,
Carmela
*****************
Featured Song:
'Kung Pwede Lang' by Lovi Poe
https://youtu.be/6bfsvpFiTt0
"Kung Pwede lang" by Lovi Poe

=================
Kabanata 17
[Kabanata 17]
"Bakit nga hindi pwede?" tanong ni Sonya mukhang naiirita na siya sa kuya niya.
napaiwas naman ulit ng tingin sa'kin si Juanito tapos napalunok siya.
"H-hindi pwede... dahil nakatakda pa ang kasal namin, b-baka kung anong isipin ng
ibang tao kapag nakita nilang nakikipagusap sa ibang lalaki si Binibining
Carnelita" sagot ni Juanito. Hindi ko alam kung maiinis ba ko o malulungkot dahil
sa sinabi niya...
"Sonya mahal, tama naman si Juanito baka kung anong isipin nila kapag nakita nilang
nakikipagusap sa iba si Binibining Carmelita, hayaan mo bibigyan ko na lang si
Binibining Carmelita ng mga kaibigan kong binata na pwedeng makipagsulatan sa
kaniya" sabi ni Ignacio at pinapakalma niya si Sonya, Ohmygaash! Bibigyan niya ko
ng ka-pen pal? Whut the!
"Ignacio... wag na lang hindi naman kailangan ni Binibining Carmelita ng susulatan

niya, hindi siya nakakatugon agad sa mga sulat" narinig kong sabi ni Juanito sabay
tingin sakin at binigyan niya ako ng um-oo-ka-na-lang-look. Gosh! Tatay ko ba siya?
bakit siya nagdedesisyon? at mukhang pinaparinggan niya ko ah.
"Ganun ba? Sayang may kaibigan pa man din akong Espanyol na gustong makaasawa ng
Pilipina" sabi pa ni Ignacio. Omygash!
Hindi ko namalayan na nanlaki pala ang mga mata ko nang marinig ko ang sinabi ni
Ignacio... Omg! Pwede ko na siguro pagtiyagaan at patulan yung espanyol na sinasabi
ni Ignacio para makatakas na ko kay Juanito at Leandro.
"T-talaga? Anong pangalan niya------" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi

biglang nag-ehem ng malakas si Juanito at paglingon namin sa kaniya nakatingin siya
ng diretso saken. Omg! Kakatayin niya ba ako ng buhay?
"Mas mabuti kung Pilipino lang din ang iyong mapupusuan, hindi makakapayag ang
iyong pamilya na mapalayo ka sa kanila" sabi ni Juanito. Napataas naman yung kilay
ko at kilay ni Sonya. Bakit ba nakikisabat siya sa usapan namin nila Ignacio at
Sonya? Tsk. Tsk. Tsk.
"Wag kang magalala Carmelita kukumbinsihin ko si Don Alejandro at Donya Soledad"

excited na sabi ni Sonya at napatango silang dalawa ni Ignacio, Gosh! Mukhang
umaayon na sakin ang tadhana ah!
Magsasalita sana ako kaso biglang umubo na naman ng malakas si Juanito, may TB ba
siya? lakas makahawa ah. "H-hindi maari...!" reklamo niya, tiningnan naman namin
siya ng masama.
"Bakit na naman hindi pwede?" reklamo ni Sonya napa-pamewang siya. "B-basta! Hindi
pwede!" sagot ni Juanito tapos binigyan niya si Sonya ng shut-your-mouth-look.
Magrereklamo pa sana si Sonya kaso napatahimik siya kasi mukhang ang kuya Juanito
pa din niya ang masusunod. Haays. Namiss ko tuloy maging panganay, namiss ko maging
boss haha.
"Tsk. Tara na nga" sabi na lang ni Sonya at naglakad na sila ni Ignacio papunta sa
grupo ng mga kalalakihan at nagsimulang magkipagkwentuhan sa kanila.
Naiwan naman kami ni Juanito sa tapat ng bintana. Tsk. Ano bang klaseng celebration
to? Si Juanito, Sonya, Ignacio at Kapitan Corpuz lang ang pwede kong makausap dito
haaays.
Ilang sandali lang naramdaman kong lumapit ng konti si Juanito sa tabi ko "kamusta?
Mukhang hindi ka nakatulog ng maayos" narinig kong sabi niya, in-erapan ko lang
siya. Wow ah! parang kanina lang ang lakas niya maka-tatay diyan tapos ngayon
parang wala nangyare?
"Si kuya Sergio na ang umako sa pangangalaga kay Cristeta at sa pamilya ni Mang
Pipoy" sabi pa ni Juanito. Hindi ko pa rin siya pinansin. Nakakainis kase!
"Hmm... buti na lang suot mo ang kuwintas na bigay ko sayo, mas lalong iyang
nakadagdag sa iyong kagandahan" sabi pa niya. Huwwwaaat? Ano daw?
Sa totoo lang never ako kinilig o napangiti sa mga pick-up-lines o sa mga cheesy
words pero bakit ganun? Napunta lang ako sa panahong ito naaapektuhan na din ang
perception ko sa buhay Waaahh!
Bigla akong lumingon sa bintana, at napangiti gosh! Ayokong makita niya na kinilig
ako sa sinabi niya Waaahhh!
Gosh! Mula nung binigay sakin ni Juanito yung kuwintas never ko na inalis sa
paningin ko yun, baliw na ata talaga ako haha.
"Alam ko na, tara! May pupuntahan tayo" sabi niya sabay hawak sa kamay ko, aangal
pa sana ako kaso parang automatic na sumunod yung mga paa ko. Omg! Anong nangyayare
saken?
"Anong ginagawa natin dito?" reklamo ko, nandito kami ngayon sa tapat ng bintana sa
library ng UST. Gabi na din bakit niya ako dinala dito?
"Hindi ba't paborito mo ang magbasa ng mga libro?" narinig kong tanong niya, buti
na lang maliwanag yung moon kaya nakikita ko pa din yung mukha niya. "Sino
nagsabe?" tanong ko, tsk pabebe mode ako ngayon, war kami kanina kaya papanindigan
ko muna kahit saglit char haha.
"Ayon sa mga taong malalapit sayo" nagtatakang sagot ni Juanito. Shocks! Oo nga
pala! Ako pala si Carmelita sa panahong to haays. "Bakit? Hindi mo na ba hilig ang
magbasa ng mga libro?" tanong pa ni Juanito.
"Uh--- Hindi naman... medyo hindi ko lang trip sa ngayon" Ohmygash! Carmela! Di pa
uso salitang trip-trip sa panahong to! Ughh!
Nakita ko namang napakunot yung kilay ni Juanito, pakiramdam niya siguro abnormal
ako. "Ah---ang ibig kong sabihin nawawala na yung hilig ko sa pagbabasa" palusot ko
na lang kahit pa hindi naman talaga ako bookworm.
"Posible bang tuluyang mawala ang hilig ng isang tao?" nagtatakang tanong ni
Juanito, ang dami naman niyang tanong, haays, naiistress na ko sa kakaisip ng
isasagot eh.
"Oo naman... lalo na kung ang bagay na yun ay magpapaalala lang sa kaniyang
nakaraan, Pwede ring isang araw pagising niya bigla lang siya tinamad sa buhay, o
kaya naman isang araw pagmulat ng mata niya bigla na lang nagbago ang lahat sa
buhay niya at naging ibang tao na siya" sagot ko, hindi ko namalayan na nadala na
pala ako ng damdamin ko.
Pano kase nitong mga huling araw binabagabag ako ni Carmelita at ng sarili ko.
Haays.
"May punto ka sa mga sinabi mo ngunit hindi tuluyang mawawala ang pagkahilig ng
isang tao sa isang bagay o gawain, maaaring mabawasan lang sa paglipas ng panahon
pero hindi ibig sabihin nito tuluyan na niyang nakalimutan ang pagkahilig sa bagay
na iyon" paliwanag ni Juanito. Tumango na lang ako, wala na kong magagawa hahaba pa
yung usapan kung makikipagtalo pa ko sa kaniya, hindi rin naman niya ako
maiintindihan.
"Oo na... Oo na ikaw na ang panalo... Teka nga! Ano bang ginagawa natin dito?"
reklamo ko, kanina pa kami nakatayo dito sa tapat ng bintana, wala bang pintuan
dito?
Napa-smirk naman si Juanito, Wow! ah infairness
kahit madilim ang paligid nakita ko pa din yung mga ngipin niya. haha.
"Oh? Nagtataray ka na naman... ibig sabihin Carmela na ang pangalan mo ngayon?"

pang-asar ni Juanito. Wow ah! Mukha tuloy akong may split personality niyan eh.
In-erapan ko na lang siya, mukha namang nakita niya yung pag-ikot ng mata ko kasi
tumawa lang siya, haays, ikinasasaya niya talaga ang asarin ako eh.
"Tama na yan Carmela... Tara pumasok na tayo" narinig kong sabi pa niya, Gosh!
Hindi ako sanay na Carmela yung tawag niya saken Omg!
Teka nga! lasing ba siya? nag-drugs? o baliw lang talaga?
O baka ako yun? kasi wala naman akong pintuang nakikita.
Magrereklamo sana ako kaso bigla siyang dumapa sa sahig, yung parang mag-luluksong
baka. "Sampa na, bilisan mo baka may makakita satin dito, itulak mo lang yung
bintana hindi iyan nakasara" sabi niya, Omg! So mag-tetrespass kami sa library ng
UST?
Gosh! Carmela dontcha worry di pa naman uso ang alarm sa panahong to, kahit masira
mo yung bintana ngayon walang tutunog na alarm diyan. Chill lang.
Tatanggi sana ako kaso biglang nagsalita ulit si Juanito naka-luksong baka position
pa din siya hanggang ngayon, Omg! Baka makuba siya niyan.
"Wag mo sabihing hindi mo kaya umakyat ng bintana?" pang-eecheos niyang tanong.

Psh, masyado siguro siya naamaze sakin nung umakyat ako sa bintana ng kwarto niya
dati tsk. Tsk.
"Tss... ako? sisiw lang sakin yan! Humanda ka Ginoong Juanito, baka di ka makalakad
bukas dahil mababalian ka ngayong ng buto" pang-asar ko sa kaniya tapos bumwelo ako
saka tumapak sa likod niya at inabot yung
bintana. Tinulak ko ng konti yung bintana at agad naman itong bumukas ng konti,
sinampa ko na yung isang paa ko sa bungad ng bintana saka gumulong papaloob.
Kaso pagdating ko sa loob bigla akong naistatwa... OMAYGASH! SOBRANG DILIM! WALA
AKONG MAKITA! AS IN 0 VISIBILITY TALAGA!
Tatalon na lang sana ulit ako sa bintana kaso nagulat ako nang biglang sumampa na
doon si Juanito at huli na para makaatras ako kasi nagkabungguan kami dahilan para
matumba kami sa sahig ng library. Gosh!
Nauntog ata yung ulo ko sa matigas niyang ulo huhu.
"B-binibini... ayos ka lang?" narinig kong tanong niya, bigla na naman akong
naistatwa kasi naramdaman ko yung hininga niya sa bandang tenga ko. Waaahh! So ibig
sabihin nakayakap ako sa kaniya. Omg!
Babangon na sana ako kaso naramdaman kong hinawakan niya yung waist ko para pigilan
ako. Gosh! Nakaibabaw nga ako sa kaniya Waaahhh! "W-wag kang gumalaw... baka
makatama ka ng gamit dito" narinig kong sabi niya at parang may kuryenteng dumaloy
mula sa spine ko dahil ramdam na ramdam ko talaga yung mainit niyang hininga sa
tenga ko, Omgg!
Oo nga pala, baka nga makasira ako ng gamit dito sa paligid, wala pa man din kaming
makita dito huhu.
"S-sandali lang, dito ka lang, maghahanap lang ako ng gasera" sabi pa ni Juanito
tapos naramdaman kong dahan-dahan siyang lumayo sa akin. Hindi ko alam pero sa mga
oras na yun ayokong maiwan mag-isa kaya pinigilan ko siya, nahawakan ko yung braso
niya. "Saglit... s-sasama ako sayo, ayokong maiwan mag-isa dito" sabi ko, Gosh!
Ngayon ko lang naexperience and total darkness. Huhu.
"S-sige basta ipangako mo na
dahan-dahan lang tayong gagapang at... hindi ka bibitaw sa kamay ko" narinig kong
sabi niya tapos naramdaman ko na lang na hinawakan niya ng mahigpit yung kamay ko.
Dugdug.dugdug.
Magkahawak kamay kami habang gumagapang, di naman ako makapagsalita kasi parang
baka sa oras na ibuka ko yung bibig ko baka marinig niya yung party party ng puso
ko.
Ilang saglit pa naramdaman namin na nasa isang kanto na kami dito sa kwarto ng
library, "Nandito lang yun" narinig kong sabi ni Juanito tapos parang may kinakapa-
kapa siya sa bandang dulo ng kanto at ilang sandali lang may liwanag na umusbong sa
buong paligid.
Omg! Nahanap at nasindihan na ni Juanito yung gasera. Napapikit muna ako bago ko
binuksan ulit yung mga mata ko, Gosh! Ngayon ko lang narealize na sobrang
importante talaga ng ilaw at sobrang swerte ko dahil nabuhay ako sa modern world na
kung saan isang switch or click mo lang may ilaw at maliwanag na ang buong bahay.
"Buti na lang hindi pa tinatapon ni Ginoong Valdez itong gaserang to" narinig kong
sabi ni Juanito habang nakangiti at mukhang proud na proud dahil nahanap namin yung
gasera----ay este siya pala yung nakahanp nun, samantalang nag-inarte lang ako
chos.
Hindi ko namalayan na nakatitig na pala ako sa kaniya "Bakit? May dumi ba sa aking
mukha?" nagtataka niyang tanong at dahil dun napakurap-kurap ako. Gosh! Carmela!
Huwag mong ilaglag ang sarili mo! Waaahh!
"Huh? w-wala, m-masyado lang sigurong nabigla yung mata ko sa biglaang liwanag"
palusot ko, napatango naman siya. whew! Mukhang nakalusot ako dun ah.
"Ah-Oo nga pala, anong gagawin natin dito?" tanong
ko pa, nakaupo pa rin kami ngayon at... MAGKAHAWAK KAMAY PA DIN!
Gosh! Ngayon ko lang narealize na hindi pa pala niya binibitawan yung kamay ko!
Omg! Omg! Omg!
"May libro sana akong gustong ipabasa sa iyo" sabi niya, hindi ko naman alam kung
paano ako magrereact kasi mukhang invited na din yung utak ko sa party ng puso ko
kanina. Waaahh!
"Kaya lang hindi ko pwedeng ilabas mula dito, at hindi ka naman maaaring pumunta
dito dahil para lamang ito sa mga estudyante" sabi pa niya. Gosh! Oo nga pala, all
boys pa lang ang nag-aaral sa UST at all boys lang din ang pwedeng mag-college at
kumuha ng mga mabibigat na kurso.
Nakatingin na siya sa'kin ngayon, My Goodness! Ano ng gagawin ko? Waaahh!
"Binibining Carmelita... ayos ka lang?" tanong niya pa, Omg! Mukhang hindi nga siya
aware na magka-holding hands pa din kami Waaahh!. At dahil sasabog na ang puso't-
isipan ko, inalis ko na yung kamay ko sa pagkakahawak niya at nagkunwareng nag-
sneeze.
"Masama ba ang iyong pakiramdam?" narinig kong tanong niya pa, haays. Parang mas
gusto kong hawak niya yung kamay ko ah---Omg! No! No! No!
"H-hindi naman, hindi lang ako sanay sa alikabok ng mga libro dito" palusot ko na
lang, napakunot na naman yung kilay niya "Hindi ba't may sarili kang silid-aklatan
sa inyong bahay?" tanong niya. Shocks! Book lover nga pala si Carmelita! Waaahh!
"Uh--- madalas naman kasi linisin ni Theresita ang silid-aklatan namin dahil ayaw
din ni ina sa alikabok" palusot ko pa ulit. Gosh! Napatango naman si Juanito
mukhang na-convinced ko naman na siya.
"Sabagay, mukha ngang matagal na rin bago nakatikim
ng paglilinis ang silid-aklatan na ito, abala na siguro ang tagapamahala dito, si

Ginoong Valdez" sabi pa niya. Whew! Buti na lang na-kekeri ko na makalusot sa mga
tanong ni Juanito.
Nagulat ako nang bigla siyang tumayo at inilahad niya yung palad niya sa tapat ko
para tulungan akong tumayo.
Gosh! Buti na lang konti lang yung liwanag dito... hindi niya makikita na nag-
bublush na ko Omg!
"Halika" narinig kong sabi niya tapos dinala niya yung gasera, agad ko namang
inabot yung kamay ko sa kamay niya at dinala niya ako papunta sa mga bookshelves.
Dugdug. Dugdug.
Hindi pa rin ako makapaniwala na ganito ang itsura ng library ng school ko dati...
Omg! "Dito tayo" sabi pa niya tapos kumaliwa kami at nagtungo sa pinakadulong
shelves.
Kinuha niya yung isang libro na nakalagay sa pinakataas na shelves. Buti na lang
matangkad siya, sisiw lang sa kaniya.
"Heto... basahin mo ito" sabi pa niya sabay abot sa'kin nung makapal na libro.
Napakunot naman yung kilay ko. "Hindi ko pwedeng ilabas to" sagot ko, nako! Kung
nasa modern world ako for sure mababanned na ko sa library dahil sa pagkuha ng
libro doon.
"Hindi mo naman kailangang ilabas iyan, maaari mo namang basahin dito" sabi pa
niya, mas lalong napakunot yung kilay ko feel ko nga magkadugtong na sila ngayon.
Whuut? Grabe naman siya... baka abutin ako ng 100 years dito sa sobrang bagal ko
bumasa. At take note, mukhang written in Spanish pa yung librong binigay niya, di
ko din mababasa yun haaays.
at dahil mukhang nasa alanganing sitwasyon na naman ako I need to make palusot
again huhu.
"M-medyo nahihilo ako ngayon,
h-hindi ko kayang basahin lahat yan" palusot ko, Gosh! sana gumana!
"Sasamahan naman kita... wag kang magalala" sabi pa niya sabay ngiti. Gosh! So
willing siya samahan ako dito ng 100 years?
Napaupo na lang ako at napasandal sa bookshelves, haays. Ewan ko ba parang bigla

akong nalungkot namimiss ko sila lola Carmina, daddy, jenny at Emily. Mahigit isang
century din ang layo ko sa kanila.
"Binibini? May problema ba? Handa naman akong samahan ka" narinig kong sabi pa ni
Juanito tapos umupo na din siya sa tabi ko at inilapag niya yung gasera sa tapat
namin. Napahinga naman ako ng malalim at napatingin sa kaniya.
"Bakit ba lagi mong sinasabi na sasamahan mo ko?" tanong ko, sa sobrang busy niya
lagi pa din siya nandyan at bigla-bigla na lang sumusulpot kung saan-saan.
Napahinga din ng malalim si Juanito at napatingin sa gasera. "Hindi ko alam,

Pakiramdam ko kasi parang malungkot ka, sabi nga nila lagi ka lang daw mag-isa at
nakakulong sa kwarto, si Sonya at Helena lang ang kaibigan mo... buti na lang
nandito na ko kaya tatlo na kaming kaibigan mo" sagot niya sabay ngiti, yung nang-
aasar na ngiti. Kaazar! Seryoso ako eh tapos nangtitrip lang siya diyan psh.
"Tsk. Sa umpisa lang yan, hindi mo naman ako masasamahan palagi, walang forever----
ah! Ang ibig kong sabihin walang panghabambuhay" sagot ko, binigyan naman ako ni
Juanito ng Owwss-talaga-look.
"Siguro nga hindi palagi pero hindi ibig sabihin hindi kita masasamahan kahit anong
oras o kahit anong araw... kahit pa sa ayaw o sa gusto mo" sabi pa niya. binigyan
ko naman siya ng are-you-kidding-me-look.
"Bakit mo naman ako kailangan
samahan? Kaya ko naman mag-isa" banat ko pa. napangiti lang si Juanito, anong
nakakatuwa sa sinabi ko?
"Wala lang... gusto ko lang kasama ka at wag ka nga magtapang-tapangan diyan,

walang taong kayang mabuhay mag-isa" sabi pa niya, Aba! So uso na din pala yung
quote na 'No man is an island'
"Kaya wag ka ng umangal, sasamahan kita kahit saan at kahit kailan" dagdag pa niya
sabay tingin ng diretso sa mga mata ko.
Dugdug.dugdug.
Stop! Carmela!
Magrereact pa sana ako kaso nagsalita na naman siya at binuklat niya yung librong
inabot niya sa'kin kanina "Simulan mo ng basahin... gusto kong marinig ang boses mo
habang nagbabasa" sabi pa niya, napalunok ako sa sinabi niya. Omygash!
Parang may mga butterflies na nagliliparan sa tiyan ko and Gosh! Bakit

pinagpapawisan ako? hindi naman mainit dito sa library ah... Omg!
"A-ayoko nga, bahala ka diyan" sabi ko sabay tayo tapos nagpaka-busy ako sa
pagtingin-tingin sa mga libro. Nakita ko namang nakaupo pa din si Juanito at
nakatingin siya sa'kin habang nakangiti pa din... Gosh! Bakit siya naka-smile?
"Sayang naman, maganda pa naman ang librong iyan, koleksyon iyan ng mga tula, awit
at maikling kwento tungkol sa pagibig" sabi pa niya, napaupo naman ako ulit sa tabi
niya at dinampot yung libro. Gosh! Paano ko maaapreciate to eh hindi nga ako
marunong magbasa ng Spanish.
"Bakit naman libro tungkol sa pag-ibig ang gusto mong ipabasa sakin?" reklamo ko,
tapos sinara ko na yung libro.
"Hilig ng mga kababaihan ang mga bagay na may kinalaman sa pag-ibig... hindi ba?"
sagot naman niya. tinaasan ko naman
siya ng kilay. Abaaa! So sinasabi niyang adik sa mga love stories ang mga babae...
well totoo naman pero mas makulay ang pag-ibig ng mga girls noh.
"Hindi lahat ng babae mahilig sa kwentong pag-ibig noh" banat ko pa, napa-crossed
arms naman si Juanito pero nakangiti pa din siya. Aba! Nang-aasar talaga.
"Bueno, sinasabi mong naiiba ka sa kanila?" banat din niya, at dahil dun napa-
crossed arms din ako at taas noong nagsalita "Oo naman!"
Di ko nga lang masabi na... Oo naman naiiba ako sa kanila kasi hindi naman ako
originally nagmula sa panahong to.
"Paano mo naman nasabi?" pang-eecheos niya.
"Mas gusto ko kasi yung mga labanan at maaksyong palabas" sagot ko. Naalala ko pa
nga na nag-movie marathon kami ni Jenny ng mga action movies ni Jackie Chan dati eh
dahil sa sobrang naadik kami sa kaniya haha!
"Palabas? Ang ibig mo bang sabihin mga tanghalan?" tanong niya, tapos parang nag-
iisip siya ng mabuti "Kaya ba nawawala ang iyong hilig sa pagbabasa ng libro dahil
nahihilig ka na ngayon sa aktwal na palabas o tanghalan sa teatro?" tanong niya pa.
Oh Gosh! Theater acting ba yung sinasabi niya?
"Oo?" sagot ko na lang, bigla naman siyang napangiti. "Wag kang mag-alala sa linggo
ipapaalam kita kay madam Olivia at manonood tayo sa teatro" sabi pa niya. OMG! As
in magdadate kami?
Tumango na lang ako, wala naman akong magagawa mukhang mapapapayag naman ni Juanito
si madam Olivia at bukod dun... parang gusto ko din mamasyal sa Sunday. Waaahh!
Naeexcite na ko!
Ooop! Carmela wag masyado excited baka hindi na naman matuloy ang date----ah! Este
ang gala niyo. Haha.
Pansamantala kaming napatahimik, wala na kong masabi, ayoko pang umuwi at mukhang
ayaw pa din niya umuwi. ilang minuto pa ang lumipas... kinuha niya yung libro at
binasa ito sinusubukan kong sulyapan siya kaso bigla din siyang titingin pabalik
sa'kin. Gosh! Ngayon ko lang napansin ang tangos pala talaga ng ilong niya at ang
manly ng jawline niya, ang ganda rin ng mga mata niya... at ang pula ng lips
niya... parang ang sarap halikan-----SHEMS! CARMELA UMAYOS KA! Erase! Erase! Erase!
Go away bad thoughts! Gosh! Baka may masamang espiritu na talaga ang sumasapi
saken! Huhu.
At dahil sobrang nakakabingi yung katahimikan nagsalita na ako "J-juanito... anong

paborito mong kwento?" tanong ko, Ohmyy! Mas masisiraan ata ako ng bait kapag
tahimik lang kami at hindi ko mapigilan ang sarili ko... baka kung anong magawa ko
sa kaniya Nooo!
Napalingon naman sa'kin si Juanito at napaisip "Hmm... hindi ako gaano mahilig sa
kwento, mas gusto kong magbasa ng mga tula at mga aklat tungkol sa medisina" sagot
niya. napatango-tango na lang ako. okay... so... ano na? wala na kong masabe...
"Gusto mo bang malaman kung anong paborito kong tula?" sabi pa niya, tumango na
lang ako ulit. Gosh! I'm speechless.
"Ang tulang ito ay alay ng isang lalaking manunulat sa isang babaeng nagugustuhan
niya" panimula niya pa, napaisip naman ako, Hmm... mukhang siya ata yung adik sa
love stories eh. Tsk tsk.
"ako'y sayo at ika'y akin
Iyan ang nakasulat sa mga bituin,
Balutin man ng mga ulap ang langit
Wala pa ring makapipigil sa atin.
Sa paglubog at pagsikat ng araw
Pinapangarap
ko ay ikaw
Sa gitna ng gutom at pagkauhaw

Inaasam ko ay ikaw
Pangakong sayo'y binitiwan
Na kailanma'y hindi ka iiwan,
Asahan mong puso ko'y tapat
Pagmamahal ko sayo'y higit pa sa sapat"
Hindi ko namalayan na napanganga ako sa sobrang amaze sa tulang binigkas ni

Juanito, damang-dama niya yung bawat salita sa tula. Grabe! At dahil dun
napapalakpak ako dahil sa galing niya. For sure mag-chachampion siya sa contest ng
pagbigkas ng tula.
"Ikaw Binibini... ano naman ang iyong paboritong kwento o tula?" tanong niya. Gosh!
It's my turn naman... Omg! Omg! Omg! Kailangan may masagot ako, certified bookworm
level 101 si Carmelita... hindi pwedeng wala siyang maipagmayabang na nabasa niya.
Eh kaso ako naman talaga yung walang maipagyayabang eh Waaahh!
Isip! Isip! Isip!
Ah! Alam ko na!
"Paborito ko yung palabas na Enchanted" sabi ko sa kaniya, Gosh! Di ko alam tagalog

ng enchanted kaya bahala siya. haha!
"Parang ngayon ko lang narinig iyan? Kailan at sino ang nagsulat----" hindi na niya
natapos yung sasabihin niya kasi sinuway ko siya.
"Ssshh.. basta, kaya nga ikwekwento ko na lang sayo eh, hmm... tungkol ito sa isang
babae na nakatakdang ikasal sa isang prinsipe pero tutol ang madrasta ng prinsipe
at inihulog ang babae sa isang mahiwagang balon na nagdala sa kaniya papunta sa
ibang mundo, sobrang takot na takot siya dahil hindi siya sanay mabuhay sa mundong
iyon buti na lang nakilala niya ang isang mabuting ginoo at tinulungan siya nito,
at sa paglipas ng araw natutunan niyang mabuhay ng masaya at magustuhan ang mundong
iyon,
kaya lang nalaman niya na may iba na palang napupusuan yung ginoo pero alam niya sa
sarili niya na may gusto na rin ang ginoo sa kaniya, sinundan at nagkita naman sila
ulit ng prinsipe na papakasalan dapat niya kaya lang hindi na niya ito mahal,
umiibig na siya sa ginoong nakilala niya sa mundong kakaiba sa kinalakihan niya,
magkaiba man sila ng mundo pinagtagpo pa rin sila ng tadhana upang mahulog sa
isa't-isa" paliwanag ko at di ko namalayan na nakatulala pala ako sa gasera habang
nagkwekwento. Napatango at napapalakpak naman si Juanito.
Haays. Di ko alam na mangyayari din pala sakin yung nangyari kay Giselle sa
Enchanted. Napunta din ako sa mundo o panahong hindi ko nakasanayan, pero sa
pagtagal ng pananatili ko dito, nasasanay na din ako at hindi ko rin maitatanggi na
sobrang makulay at mayaman ang kultura at tradisyon ng Pilipinas.
"Anong nangyari sa dulo? Nagkatuluyan ba sila?" tanong ni Juanito, mukhang

interesado siya sa kwento ah.
"Oo nagkatuluyan sila... pero palabas lamang iyon, sa totoong buhay hindi sila ang
para sa isa't-isa dahil magkaiba ang kanilang mundo hindi sila pwedeng
magkatuluyan" sagot ko at napatingin ako kay Juanito na ngayo'y nakatingin din ng
diretso sa mga mata ko.
Posible kayang magkatuluyan ang dalawang taong nagmula sa magkaibang panahon?
at magkaroon din ng happy ending ang kwento namin katulad ni Giselle at Robert sa
Enchanted.
Nagulat kami nang biglang bumukas yung pinto dali-daling pinatay ni Juanito yung
gasera at hinila niya ako papalapit sa kaniya, nakasiksik kami ngayon sa sulok sa
dulo ng shelves habang hawak
niya yung bibig ko. ramdam na ramdam ko yung heartbeat niya dahil nakadikit yung
dibdib niya sa likod ko. Omg!
Dugdug. dugdug.
Nakita naman naming may kinuhang libro yung matanda sa gilid lang ng pinto at
umalis na din siya.
pagkasara nung matanda sa pinto back to 0 visibility ulit. wala akong makita huhu.
"Buti na lang hindi tayo nakita ni Ginoong Valdez" narinig kong sabi niya at parang
nakuryente yung buong katawan ko dahil naramdaman ko yung hininga niya sa bandang
leeg ko.
Omygaashhh!!!
at dahil napapraning na ako agad akong lumayo sa kaniya pero nahila ako pabalik
kasi natatapakan pala niya yung dulo ng palda ko dahilan para matumba kami.
tumama yung labi ko sa hindi ko malaman kung anong parte yun ng mukha niya pero
nagulat ako nang biglang nagkaroon ng aninag ng liwanag sa paligid...
at bumungad sa tapat ko ang gulat niyang mukha, nanlaki din yung mga mata ko nang
marealize ko na magkatapat yung mga lips namin.
~Di na maalala
pa'no nagsimula
Ikaw ang laging nasa isip ko bawat araw,
laging ikaw, ang aking nakikita, Ano ba ang nadarama ko tuwing ikaw ay kasama~
~Ganyan din ang nadarama ko
Tuwing ika'y lalapit sa akin
Ako'y parang natutulala
'di ko malaman ang sasabihin ko~
~Pag-ibig na kaya?
Pareho ang nadarama
Ito ba ang simula?
'di na mapipigilan
Pag-ibig na ito
Sana'y 'di matapos ang nadaramang ito~
~Pag-ibig na kaya ito?
(Pag-ibig na kaya ito?)~
~Pagkat nararamdaman
Pag-ibig ating natagpuan~
WAAAAAHHHHHH!!!
OH MY GOSH!!!!
Dear Diary,
ANONG GAGAWIN KO?
NAHALIKAN KO SA LABI SI JUANITO ALFONSO!!!

NATATARANTA,
CARMELA!
***********************
Featured Song:
'Pag-ibig na Kaya' by Christian Bautista & Rachelle Ann Go
https://youtu.be/7a94FQoRvXk
"Pag-ibig na kaya" by Rachelle ann Go and Christian Bautista
=================
Kabanata 18
[Kabanata 18]
OMG! NAHALIKAN KO SI JUANITO ALFONSO!!!
Hindi ko alam pero pareho lang kami naistatwa at gulat na gulat yung itsura niya,
hindi naman ako makakibo at makakurap. Gosshh!! Why so careless Carmela?!
"May tao ba diyan----- Sino kayo?!" narinig naming sigaw nung matandang lalaki
kanina at may dala siyang gasera, kaya pala lumiwanag ang paligid dahil may dala
siyang ilaw.
Agad akong napatayo at napayuko, Gosh! Sobraing lakas ng tibok ng puso ko at

nagiinit din yung mukha ko huhu, ibang level ng kahihiyan na'to Kyaaah~
"Ginoong Juanito Alfonso? Kayo po ba yan?" tugon pa nung matandang lalaki tapos
inalalayan niya si Juanito tumayo. "O-opo... G-ginoong Valdez" sagot ni Juanito at
napayuko siya, hindi rin siya makatingin sa'kin ng diretso. Ohmyy!
"Ano pong ginagawa niyo dito? At bakit kayong dalawa lang?" tanong pa ni Ginoong
Valdez, bigla namang nanlaki yung mata naming dalawa ni Juanito.
"WALA PO KAMING GINAGAWANG MASAMA" - ako.
"NAGKAKAMALI PO KAYO NG INIISIP" - Juanito.
Nagtataka namang napatingin si Ginoong Valdez sa'kin tapos tumingin din siya kay
Juanito tapos tingin ulit sa'kin at tumingin ulit kay Juanito.
"G-ginoong Valdez, s-siya po pala si B-binibining Carmelita Monte...c-carlos" sabi

ni Juanito. Gosh! Mas shock na shock siya. Omg! Oo nga pala nasa Spanish era ako
hindi normal makipaghalikan basta-basta sa panahong ito. Waaahhh!!!
Pero parang smack lang naman yun----SHOCKS! KAHIT NA! KISS PA DIN YUN CARMELA!
WAAAAHHHH!
Si Juanito Alfonso ang first kiss ko huhu.
Nanlaki naman
yung mata ni Ginoong Valdez at agad napa-bow sa'kin "M-magandang gabi po

Binibini... pasensya na po kayo hindi ko po kayo nakilala, bata pa po kayo noong
huli ko kayong nakita" tugon ni Ginoong Valdez. Payat at hindi ganoon katangkad si
Ginoong Valdez pero kahit matanda na siya mukha pa ring bata ang itsura niya.
kayumanggi ang kaniyang balat at manipis na din ang kaniyang buhok, maliit lang ang
mga mata niya pero matangos ang ilong niya.
Napaisip naman ako... Shocks! Kilala niya si Carmelita dati Oh no! Pano kung
magtanong siya nung kung ano-ano Waaahh!
"Marahil ay hindi niyo na po ako naaalala, ako po si Ginoong Valentino Valdez, ako
po ay dating kaibigan at abogado ng inyong lolo na si Don Santiago Montecarlos ang
ama ng inyong ama" dagdag pa niya. Omg!
"Nagagalak po akong makita kayo muli----" hindi na niya natapos yung sasabihin niya
kasi nagsalita na ko. Di ko na keri naloloka na ko parang sasabog na yung puso ko
lalo na dahil nandito lang si Juanito, at ayaw mawala sa isip ko nung nangyare
kanina Waaahh!
"Ako rin po---Uh... p-pwede na po ba ako umuwi?" tanong ko, napasulyap naman si
Juanito sa'kin pero napayuko din agad siya.
"Halos labing-walong taon na ang nakalilipas mula nang huli akong pumunta sa San
Alfonso, dalawang taong gulang pa lang ikaw noon Binibining Carmelita nang mamatay
ang iyong lolo, tinulungan naman ako ni Don Mariano Alfonso makapasok dito sa
Unibersidad de Santo Tomas at hanggang ngayon nagtuturo ako ng abogasya at naging
tagapamahala din ng silid-aklatan" narinig kong kwento ni Ginoong Valdez,
nasa kalesa na kaming tatlo ngayon, magkatabi si Ginoong Valdez at Juanito habang
nasa tapat naman nila ako.
At dahil binabagabag pa din ako ng kahihiyang nangyare kanina, nakatakip ako ng

panyo at nagpapanggap na inaantok lang, hindi rin ako makatingin kay Juanito at
alam kong ganun din siya sa'kin Gosh!
Sinilip ko naman siya habang nakatakip ng panyo, nakadungaw siya sa bintana at

mukhang binabagabag din siya ng aksidenteng nangyare kanina huhu. Omygash!
"Mawalang galang na pero ayos lang ba kayong dalawa? Bakit parang hindi kayo nag-
iimikan?" biglang tanong ni Ginoong Valdez na nagpa-tense lalo saming dalawa.
"INAANTOK LANG AKO" -ako.
"MAKATI LANG ANG LALAMUNAN KO" - Juanito.
Nagpabalik-balik naman ang tingin ni Ginoong Valdez sa'kin at kay Juanito. "Sige
na... sige na... naiintindihan ko na kayo" tugon ni Ginoong Valdez at halatang
natatawa siya sa'min, shocks! Mukhang may nasesense siyang something.
"Huwag po kayong mag-alala sasabihin kong kasama niyo ako sa silid-aklatan, wala
namang masama doon dahil nakatakda naman kayong ikasal hindi ba?... pinadalhan ako
ni Donya Soledad ng sulat at imbitasyon sa inyong nalalapit na kasal sa Pebrero"
sabi pa ni Ginoong Valdez tapos nakangiti siya yung ngiting nang-aasar.
Haaays. Matagal pa yung February ah... bakit naman may invitation na? kalat na
kalat na din sa buong bayan ng San Alfonso pati ba naman dito sa Maynila, Gosh!
Ganun ba sila kaexcited? Ughh.
Napatango na lang ako, ganun din si Juanito at nung magtama yung mga mata namin
agad akong nagtakip ng panyo at umiwas,
ganun din naman siya napalingon din siya sa bintana at umiwas ng tingin.
Ilang saglit lang biglang tumigil na yung kalesa, Gosh! Mukhang nandito na kami,
kinareer ko na yung pagtutulugtulugan para hindi na kami guluhin at echeosin pa ni
Ginoong Valdez.
"Binibining Carmelita... nandito na po tayo" narinig kong tugon ni Ginoong Valdez,

nakita ko namang pababa na si Juanito sa kalesa Omg! Mukhang alam ko to ah, baba
siya tapos ilalahad niya yung palad niya para alalayan ako bumaba... at dahil ayoko
mangyare yun at sobrang hiyang-hiya pa ko sa nangyari, agad akong napasigaw "S-
sandali!"
Napatigil naman si Juanito at napalingon sa'kin dahil dun agad akong lumabas sa
pinto ng kalesa at lumundag pababa. "MaramingSalamatGinoongValdezat....G-
ginoongJuanito" mabilis kong sabi sabay kumaripas ng takbo papunta sa pinto ng
kumbento, kakatok na sana ako kaso biglang bumukas ang pinto at bumungad sa harapan
ko si Madam Olivia, Josefina at Natasha.
"Sabi ko na nga ba ikaw ang dumating... sinong naghatid sa iyo?" tanong ni madam
Olivia tapos napasilip siya sa likod ko nakita naman niya si Ginoong Valdez at
Juanito na nakatayo sa tapat ng kalesa.
"Anong nangyare sayo? Bakit pulang-pula ang mukha mo?" nagtatakang tanong ni
Josefina at sinubukan niyang tanggalin yung panyo sa mukha ko pero umiwas ako.
Gosh! Bakit ba niya ako binubuking? Waaahh!
"Nasaan si Sonya? Hindi ba't siya ang kasama mo kanina?" tanong ni Natasha. Tapos
tinitingnan niya ako ng mabuti. At dahil dun napayuko ako "Ah-eh may pinuntahan
sila ni Ignacio kaya si Juanito at Ginoong Valdez na lang ang naghatid sa'kin"
sagot ko, napataas naman yung kilay ni Natasha, Grabe tong babaeng to over kung
makapagduda ah.
"Uhmm aakyat na ko ah! Pagod na ko eh" palusot ko pa sabay kumaripas ng takbo

papaakyat sa kwarto ni madam Olivia.
Pagdating ko sa loob agad kong nilock yung pinto, mahirap na baka sumunod si
Josefina at echeosin ako, "Sige po maraming salamat madam Olivia, mauna na po kami,
magandang gabi" narinig kong paalam ni Juanito, napasilip naman ako sa bintana at
nakita kong sumakay na sila ni Ginoong Valdez sa kalesa at tuluyan nang umalis.
Whew! Sana paggising niya makalimutan na lang niya yung nangyare huhu.
Kinabukasan, pagkatapos ko maligo at pagtingin ko sa salamin napansin ko na ang

lusog-lusog na ng eyebags ko.gosh! Ilang araw na kong hindi nakakatulog ng maayos
dahil kay Juanito. Ganto ba talaga ang epekto ng pag-ibig?
Hindi naman ako nagkaganito nung nagkacrush ako noon kay James Gilbert eh. Abnormal
na ata ako.
Bago kami magsimula magrosario sa umaga napansin kong parang namumutla si Josefina,
nakaupo kami ngayon sa tapat ng altar ng Birheng Maria habang hinihintay pa si
madam Olivia. "Ayos ka lang ba?" tanong ko sa kaniya tapos hinawakan ko yung noo
niya, mainit siya.
"Ang bigat ng pakiramdam ko pagkagising ko kanina mukhang lalagnatin ata ako" sagot
niya tapos napa-ubo pa siya. hinimas-himas ko naman yung likod niya. naalala ko
nung magising ako dito sa kumbento at nagpanic dahil gusto ko ng makabalik sa
modern world si Josefina ang nag-alaga sa'akin, ginamot din niya yung sugat ko nung
nahulog ako sa bintana
dahil hindi ako nasalo ni Juanito.
"Magpahinga ka na muna... sasabihin ko na lang kay madam----" hindi ko na natapos

yung sasabihin ko kasi bigla siyang nagsalita. "Ayos lang ako, kaya ko pa naman...
tatapusin ko muna ang pagrorosario" sagot niya tapos napaubo ulit siya.
Dumating naman na si madam Olivia, Natasha at iba pang mga babaeng kasama namin
dito. Lumuhod na kami at nagdasal habang hawak ang Rosario. Napatingin naman ako
kay Natasha kasi kanina niya pa ako tinitingnan mukhang nagdududa talaga siya
sa'kin.
Tingingnan ko naman si madam Olivia para isumbong si Natasha kaso nakapikit lang
siya at nagdadasal, parang matamlay din si madam Olivia ngayon... may sakit din ba
siya?
Pagkatapos namin magdasal lumapit agad ako kay madam Olivia at pinaalam si Josefina
"Sige ihatid mo na siya sa kanlang silid" matamlay niyang sagot.
Agad ko namang hinawakan yung noo niya "Madam Oliva may sakit din po ba kayo?"
tanong ko, napahinga naman siya ng malalim at kinuha yung kamay ko at hinimas-himas
ito. "Ayos lang ako, hindi lang ako nakatulog ng maayos kagabi" sagot niya. Gosh!
Feeling ko may sumpa yung kwarto ni madam Olivia kasi mula nung naki-share ako ng
kwarto sa kaniya hindi rin ako makatulog ng maayos.
Magsasalita pa sana ako kaso tumalikod na siya kaya inalalayan ko ng tumayo si

Josefina at sinamahan siya papunta sa kwarto nila ni Natasha. Inalalayan ko din
siya humiga at ilang minuto lang mukhang nakatulog na agad siya.
Haays buti pa siya ang bilis lang makatulog, wala siguro siyang masyadong
problema... hindi tulad ko nangongolekta ata ako
ng problema eh.
Kinumutan ko na si Josefina saka lumabas na sa kwarto nila, pagkasara ko ng pinto

nagulat ako kasi nakitang kong nakatayo si Natasha sa hallway at naka-crossed arms
pa. Omg! Muntik na kong atakihin sa puso, mukha siyang multo.
Naglakad siya papalapit sa'kin at nakatingin ng masama. Teka! Akala ko ba bati na
kami? Tss... nako! Carmela mukhang malaki ang galit ni Natasha sayo kaya don't
expect na magbabati kayo noh.
"B-bakit? A-anong meron?" nagtataka kong tanong kasi hindi niya pa din inaalis yung
mala-laser niyang mata sa'kin. Gusto niya ata akong sunugin ng buhay eh.
"Nagtataka lang kasi ako... kung bakit kasama niyo si Ginoong Valdez, hindi naman
siya imbitado sa selebrasyon sa bahay ni Kapitan Corpuz" tugon ni Natasha. Oh gosh!
Mukhang imbestigador ang babaeng to ah.
"P-pano mo naman nasabi? N-nandun ka ba sa pa-despedida ni K-kapitan Corpuz?" banat

ko naman sa kaniya, napataas naman yung kilay niya. Tama naman ako ah! Wala siya
dun kasi hindi rin naman siya invited.
"Hindi ako imbitado dahil isa akong Flores, mainit ang dugo ng mga Corpuz sa
Flores" sagot niya habang pak na pak ang taas ng kilay niya. tapos lumapit pa siya
sa'kin, Gusto ata niya maintimidate ako sa tangkad niya eh.
"Ang hindi ko lang maintindihan bakit nandoon din si Ginoong Valdez? Mukhang hindi
naman sila malapit ni Kapitan Corpuz" sabi pa niya. Omg! Malay ko ba na hindi sila
close? Gosh! Carmela isip ng palusot! Wag kang papatalo kay Natasha!
Tinaasan ko din yung kilay ko "Sinama siya ni Juanito, malapit si Juanito at

Ginoong Valdez dahil magkakilala si Ginoong Valdez at si Don Mariano"
sagot ko. Tama! Tama!
"Paano mo nalaman iyon?" nagtatakang tanong ni Natasha. Mukhang hindi niya talaga
ako tatantanan.
"Nakapagkwentuhan kaya kami kagabi sa bahay nila Kapitan Corpuz duhh" banat ko pa
sabay talikod at flinipped ko pa yung hair ko. Tss... Ang galing mo talaga Carmela
haha! Buti na lang madaldal si Ginoong Valdez at nagkwento siya ng buhay niya nung
nasa kalesa kami haha.
Naiwan naman dun si Natasha na nakatayo at mukhang asar na asar. Bwahaha!
Kinahapunan, sinulatan ko si Don Alejandro. Gosh! Hindi pa man din ako sanay
magsulat ng letter, di na kasi to uso sa modern world haaays.
Nakailang lukot din ako ng papel bago ma-satisfied sa gawa ko...
Dear ama,
Sori po ama. Nagkamali po ako. yun lang. explain ko na lng asap. Bye. Tc. Ily. Imy.
More loves,
Carmelita
Kinagabihan, pagkatapos namin magtanghalian napansin kong matamlay pa din si madam

Olivia, Gosh! Baka nagkakaroon na ng epidemia dito? Ang dami ng maysakit Waaahh!
Ineerapan naman ako ni Natasha pero... wala akong pake. Ineerapan ko din siya
pabalik haha.
Pumunta na ako ng kusina at kumuha ng pagkain para kay Josefina, nagdala din ako ng
tubig na malamig at bimpo. Pagkahatid ko ng pagkain kay Josefina at nung pupunasan
ko na siya, nagulat ako kasi madami na din siyang butlig-butlig sa kamay, leeg at
paa. Omg! May bulutong na din si Josefina.
Agad kong tinawag si madam Olivia at nagpatawag naman siya ng doktor. Kaso wala
yung doktor dahil nagbakasyon daw sa Bulacan. Omg!
Tiningnan
ko si Josefina at sobrang init na niya, namimilipit na din siya sa sakit ng ulo.

Omg! "Si doktor Hidalgo? Pwede ba siya?" tanong ni madam Olivia dun sa iba pang mga
madre napailing naman sila. "Nagtungo po noong isang linggo sa Paris si Doktor
Hidalgo" sagot nung isa. Napa-iling-iling naman si madam Olivia.
"Paano ito? Mukhang walang doktor ang maaaring tumingin kay Josefina ngayon"
namomoblemang tugon ni madam Olivia. Gosh! I have a brilliant idea!
"Madam Olivia... kung si Juanito po kaya?" tugon ko, napatingin naman silang lahat
sa'kin. Teka! Teka! Bakit ganyan sila makatingin?
"Ah-eh! Kasi diba nag-aaral siya ng medisina at malapit na rin siyang magtapos kaya
siguro baka pwedeng tingnan niya si Josefina" dagdag ko pa, nakatingin pa din sila
sa'kin at mukhang nangeecheos pa, napailing naman si madam Olivia.
"Hindi pa siya ganap na doktor... ipagkakatiwala mo ba sa kaniya ang buhay ng

kapatid mo?" hamon ni Natasha, napatingin naman ako kay Josefina na ngayo'y hirap
na hirap na.
"Oo nagtitiwala ako kay Juanito" sagot ko at dahil dun agad na pinag-utos ni madam
Olivia na tawagin si Juanito. ilang saglit lang dumating na si... Juanito. My
Ghaawd!
"M-magandang gabi po madam Olivia, kailangan niyo daw po ang tulong ko" tugon niya,
napatulala naman ako sa kaniya, Omg! Nakapang-tulog lang siya at gulo-gulo din yung
buhok niya, mukhang nagmadali siya pumunta dito.
"Maraming salamat Juanito, halika... maaari mo bang tingnan ang kalagayn ni

Josefina?" tugon ni madam Olivia, lumapit naman si Juanito at napatingin siya
sa'kin at dahil dun agad akong umiwas ng tingin. "Huwag kang
mag-alala binigay naman ni Carmelita ang pahintulot na tingnan mo ang kaniyang
kapatid, binigay din niya ang buong tiwala niya sa iyo" dagdag pa ni madam Olivia.
Nanlaki tuloy yung mga mata ko. Gosh! Bakit ba nilalaglag din ako ni madam Olivia
huhu.
Napatingin naman sa'kin si Juanito at mukhang nagulat din siya sa sinabi ni madam
Olivia. Napayuko na lang ako, Omg! Agaw buhay na si Josefina tapos may time pa si
madam Olivia asarin ako kay Juanito huhu.
Hinipo naman ni Juanito ang noo at pulso ni Josefina, "Mataas po ang lagnat ng
Binibini dahil mayroon po siyang bulutong tubig" tugon ni Juanito tapos may kinuha
siya sa briefcase na dala niya. "Madam Olivia mas mabuti po kung lumayo muna ang
iba pang mga kasamahan niyo dito sa dormitoryo dahil nakahahawa po ang sakit na
ito" dagdag pa niya. napatango naman si madam Olivia.
"Kagabi hinatidan ni Josefina ng pagkain si Helena, pagaling naman na ang bulutong

ni Helena kaya akala namin hindi na ito makahahawa" sabi pa ni madam Olivia.
Napatingin naman ako kay Juanito, iniisip niya siguro ngayon si Helena.
"Mas nakahahawa po ang sakit na ito kapag pagaling na kung kaya't mas mabuting
lumayo po muna kayo" sabi pa ni Juanito.
"Ginoong Juanito maaari mo bang tingnan din ang aking kapatid na si Helena?" tanong
ni Natasha at napatingin kaming lahat sa kaniya. Binigyan naman ako ni Natasha ng
Ano-ka-ngayon-look.
Napatingin naman sa'kin si Juanito, Omg! Humihingi ba siya ng permiso?
"Binibining Carmelita gusto ko lang naman malaman kung mabuti na ang kalagayan ng
aking kapatid kung kaya't huwag ka ng mangamba, kailangan
din ng kapatid ko ang tulong ni Ginoong Juanito" dagdag pa ni Natasha habang

nakatingin ng diretso sa'kin. Nasense niya siguro na humihingi ng permiso sa'kin si
Juanito.
Wala naman akong magagawa, baka gusto rin naman ni Juanito makita si Helena, sino
ba naman ako para pigilan yun.
"S-sige----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang nagsalita si madam

Olivia. "Tama na iyan! Mukhang pagod na rin si Ginoong Juanito, Malaki na ang
naging abala natin sa kaniya, tiningnan naman na ni Doktor Ramiro si Helena kahapon
at sinabi niyang magaling na si Helena at hindi na nito kailangan pa ng gamot" sabi
ni madam Olivia, napa-erap naman si Natasha at tiningnan ulit ako ng masama. Omg!
Babalatan na ata niya ako ng buhay!
"Ginoong Juanito, anong mga gamot ang kailangang inumin ni Josefina?" tanong pa ni
madam Olivia kay Juanito, "Ito po... ihalo niyo po ito sa tubig---" hindi na
natapos ni Juanito yung sinasabi niya kasi nagsalita ulit si madam olivia.
"Pasensya ka na Hijo ngunit abala ako sa mga gawain dito sa kumbento, kay
Binibining Carmelita mo na lang ibigay at sabihin ang mga dapat gawin" sabi pa ni
madam Olivia sabay tingin sa'kin. WHAAAT THE--- Nananahimik ako dito eh huhu.
Napanganga naman ako. "A-ako?" tingingnan ko si Juanito at hindi rin siya

makatingin ng diretso sa'kin. Omg! Ang awkward talaga!
"I-isusulat ko na l-lang para hindi mo m-makalimutan" sabi ni Juanito sa'kin pero

hindi siya nakatingin. Gosh! baka makahalata yung iba kasi nauutal din ngayon si
Juanito sa harap ko huhu.
Agad naman siyang kumuha ng papel at nagsulat. Nag-umpisa namang magbulung-bulungan
yung iba pang babae na kasama namin dito sa kwarto. Oh Noes! sinasabi ko na nga ba
huhu!
"H-heto" sabi ni Juanito pagkatapos niya magsulat at inabot niya sa'kin yung papel
at mga gamot. Parang bigla namang tinamaan ng kuryente yung buong katawan ko nung
naramadaman kong nagdikit yung palad namin. Omaygash! Anong nangyayare saken?
"S-sige po, m-magandang gabi" paalam pa ni Juanito sa amin, tumingin pa siya sakin
bago tuluyang umalis. Pagkalabas niya ng kwarto napahinga ako ng malalim. Whew!
Grabe parang nabunutan ako ng tinik nung makaalis na siya. hindi pa talaga ako
ready na makita siya ngayon huhu.
Kinabukasan, hinatidan ko ng pagkain si Josefina pero nagulat ako nang makita ko si

Helena sa loob ng kwarto habang tulog pa si Josefina.
"Nalulungkot ako... dahil sa akin nahawa si Josefina" tugon ni Helena. Nilapag ko

na yung dala kong pagkain sa katabing mesa. "Kamusta ka na? pasensya na kung hindi
ako nakabisita sa iyo, ayaw kasi kami palapitin ni madam Olivia sa kwarto mo" tugon
ko. Mahigpit na pinagbawal talaga ni madam Olivia ang bumisita muna kami kay Helena
pero sadyang makulit talaga si Josefina.
"Ayos lang iyon, batid ko naman na nakahahawa ang aking sakit kung kaya't
naiintindihan ko naman na hindi kayo maaaring makalapit muna sa akin" sagot ni
Helena. Grabe! Para siyang Maria Clara, sobrang hinhin niya talaga at ang ganda
niya rin kahit pa medyo may kaunting peklat yung bulutong niya sa braso niya,
maganda pa din siya... walang duda na maraming nagkakagusto sa kaniya... isa na nga
dun si Juanito haays.
"Carmelita... maaari bang
ako na lang ang mag-alaga kay Josefina? Tutal hindi naman na ako mahahawa sa kaniya
at gusto ko din gantihan ang ginawa niyang kabutihan sa akin" sabi ni Helena.
Napatingin naman ako kay Josefina, gusto ko din siya alagaan kahit papano sobrang
napamahal na din ako kay Josefina.
"Ako na lang ang mag-aalaga sa kaniya, nagkabulutong na din naman ako" sagot ko,
haays. Naalala ko nung 15 years old ako 2 weeks akong hindi nakapasok nun dahil sa
bulutong di tuloy ako nakasama sa Christmas party namin.
"Talaga? Wala akong matandaan na nagkabulutong ka?" nagtatakang tanong ni Helena.

OMG! Gosh! Carmela nakalimutan mo na ikaw pala si Carmelita sa panaahong to Waaahh!
Mukhang di pa talaga nagkakabulutong si Carmelita... pero katawan ko naman to kaya

hindi ako mahahawa kaso ang pagkakaalam ng mga tao dito... Never pa nagkabulutong
si Carmelita! My gosh!
"Huh?-----Ah! Oo nga pala! Akala ko tigdas at bulutong pareho lang... magkaiba pala
yun hehe" palusot ko na lang sabay tawa, tumawa din si Helena pero in mahinhin
style na pagtawa. Samantalang mukha namang pang-mangkukulam yung tawa ko.
"Sige... ikaw na lang muna bahala kay Josefina, Maraming salamat Helena ah!" sabi
ko habang tumatawa pa din at naglalakad papalabas sa pinto. Mukhang hindi siya ma-
coconvince na pwede akong lumapit kay Josefina kasi nagka-bulutong naman na ako.
"Oo nga pala, nakasulat sa papel lahat ng bawal at pwedeng pagkain kay Josefina,
pati na rin yung mga gamot na iinumin niya" dagdag ko pa sabay turo nung papel na
reseta ni Juanito na nakalagay sa tabi ng lampara. Kinuha naman ni Helena yung
papel at
binasa.
"Huwag kang mag-alala gagawin ko ang lahat ng aking makakaya upang madaling
gumaling si Josefina" sabi ni Helena habang nakangiti.
Inimagine ko tuloy yung sarili ko na tulad ni Helena na sobrang hinhin... haays!

Wag nalang di saken bagay haha!
Pero bago ko isara yung pinto narinig kong tinawag niya ulit ako "Carmelita... m-
may sulat ba na pinaabot sayo si Juanito para sa akin? Hindi na kasi niya ako
sinulatan mula nang bumalik siya dito sa Maynila at hindi rin siya dumalaw dito"
malungkot na tugon ni Helena. Oh Gosh!
"Uh--- a-abala kasi siya sa pag-aaral at alam mo naman mahigpit dito sa kumbento,
at alam din ng lahat na pinagkasundo kami baka kung anong isipin nila kung-----"
hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang nagsalita si Helena.
"N-naiintidihan ko naman... handa akong maghintay, at alam kong wala ka din namang
nararamdaman para kay Juanito... hindi ba?" tanong niya na nagpa-laki ng mata ko.
Oh My Goodness! hindi ko namalayan na napanganga pala ako dahil sa tanong niya.
"Alam ko ring tapat ang pag-ibig mo sa aking kuya Leandro... diba?" dagdag pa niya,
napatango na lang ako at pinilit kong ngumiti. "Oo n-naman hehe" sagot ko sabay
alis na. whew! Baka kung ano pang itanong ni Helena.. kinakabahan ako.
Pagkatapos ng tanghalian, narinig kong nag-uusap si Madam Olivia at Natasha sa

kusina.
"Madam Olivia, linggo naman ngayon, maari po bang makapasok dito ang mga bisita?"
tanong ni Natasha. Sumilip naman ako sa gilid ng pinto. Gosh! May date siguro to si
Natasha kaya ganyan magmakaawa kay madam Olivia.
"Sige
basta iharap mo muna sa akin ang iyong bisita bago ko payagang pumasok dito sa
loob" sagot ni madam Olivia, matamlay pa din siya. Ano kayang nangyayari kay madam
Olivia? magkakabulutong na din ba siya? Shocks! Di pa ko ready makita ulit si
Juanito huhu.
Napangiti naman ng todo si Natasha at nagpasalamat ng bongga kay madam Olivia, agad
naman akong umakyat pabalik sa kwarto kasi baka maabutan ako ni Natasha na
nakikinig sa usapan nila.
Tss... siya na may date----TEKA! SUNDAY BA NGAYON?
OMG! May date din pala kami ni Juanito!
Sabi niya manonood kami ng teatro ngayon! Pero saan kami magkikita?
Ahh baka susunduin niya ko dito Kyaaahh~
At dahil sa sobrang excited ko agad akong naligo ulit at nagbihis ng bonggang-

bongga at nag-ayos ng todo-todo to the highest level para sa date namin mamaya
Waaahh!
Habang nagsasalamin ako at pinagmamasdan ko ang kagandahan ko (Char! Walang

kokontra haha!) narealize ko na wala akong masyadong accessories dito sa
dormitoryo, bukod dun sa diamond ring na bigay ni Leandro na tinago ko sa jewelry
box. At dahil feeling ko lalo akong gaganda kapag may alahas, sinuot ko na din yung
singsing.
Nagulat ako ng biglang bumukas yung pinto. "Carmelita may bisita ka" nakangiting
sabi ni Nenita at binigyan niya ako ng your-boyfriend-is-waiting-na-there-look, isa
siya sa mga kasamahan namin dito sa kumbento. Maliit lang siyang babae pero maganda
siya, mahaba at straight ang buhok niya at maputi rin siya.
Ewan ko ba pero napangiti din ako Omg! I can't hide this anymore! Hahaha!
Pagkalabas ko ng
pinto nakita ko si Helena na nakatayo katabi ni Nenita. Sasabihin ko sana na

ipapasyal lang ako ni Juanito at wala ng ibang ibig sabihin yun kaso inunahan niya
akong magsalita ni Helena "Huwag kang mag-alala, m-may lakad din ako" sabi niya
sabay yuko at halatang pinilit niya lang ngumiti, magpapaliwanag pa sana ako kaso
agad na siyang bumaba ng hagdan.
Aww, bakit parang na-guguilty ako huhu.
Susundan ko din sana siya kaya lang biglang kumapit si Nenita sa braso ko "Nag-
uumapaw sa kagwapuhan ang lalaking naghihintay sa iyo sa ibaba, napakaswerte mo
talaga Carmelita" pangeecheos pa ni Nenita, binigyan ko naman siya ng don't-you-
dare-make-agaw-to-my-boyfriend-look.
Syempre fineel ko yung moment pababa ng hagdan, at habang humahakbang ako pababa
naaninag ko na si Juanito na nakapang-Soldier Outfit------Shocks! Bakit naman
magsusuot ng pang-sundalo si Juanito?
Gulat akong napatingin sa lalaking nakangiti sa akin ngayon sa baba ng hagdan... Si

Leandro.
"Magandang hapon Binibining Carmelita" nakangiting bati ni Leandro at inilahad niya

ang palad niya sa tapat ko. Oh noes!
ANONG GINAGAWA NIYA DITO?
Nagpalingon-lingon naman ako sa paligid. Wala si Juanito, Gosh! So ibig sabihin si

Leandro pala talaga yung naghihintay sakin.
Nakita ko namang nakatayo sa gilid si Natasha at Madam Olivia. Omg! So si Leandro

pala yung pinaalam ni Natasha na bibisita dito mamaya Waaahhh!
"A-anong ginagawa mo dito?" bulong ko kay Leandro, napangiti naman siya. at parang
matutunaw ako dahil sa sobrang titig niya sa'kin. Nagpalingon-palingon pa
ulit ako sa paligid baka biglang dumating si Juanito Oh No!
"Gusto kong surpresahin ka kaya hindi ko pinaalam na darating ako, ngunit huwag
kang mag-alala pumayag na si madam Olivia na lumabas tayo" sabi pa niya. napatingin
naman ako kay madam Olivia pero wala siyang reaction. Gosh! #FeelingBetrayed
"Mukhang pinaghandaan mo ang lakad natin... napakaganda mo ngayon Binibining

Carmelita, halika na" tugon pa ni Leandro, magrereact pa sana ko kaso hinawakan na
niya ang kamay ko at inakay papalabas. Omaygash!
Bago kami sumakay ng kalesa napatigil ako "T-teka... baka kung anong sabihin nila?
Nakatakda akong ikasal sa kay----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi
biglang nagsalita si Leandro at todo pa din yung smile niya.
"Kaya nga nagdala ako nito" sabi niya tapos inilagay niya yung puting balabal sa
ulo ko, Parang yung belo na nasa ulo ni Virgin Mary.
"Ayan... hindi ka na nila makikilala" sabi pa niya tapos tinaas niya pa yung
balabal hanggang sa bibig ko. Nagulat ako nung napatitig siya sa lips ko. Omaygash!
At dahil dun tinakpan ko yung lips ko. "T-tara na" sabi ko sabay sakay sa kalesa.
Habang nasa kalesa kami, naiilang naman ako kasi nakatingin lang sa'kin si Leandro.
Ano ba yan! Huhu.
"Gabi-gabi habang nasa misyon ako sa Cavite, palagi kita iniisip" sabi pa niya.
Omg! Magsisimula na naman yung mga cheesy pick up lines niya huhu!
"Iniisip ko kung iniisip mo din ba ako" sabi pa niya. napalunok na lang ako.
haaays! Kaazar, Carmela kailangan mong gawin to, you need to make landi landi kay
Leandro para magka-happy ending din si Carmelita.
"Oo
n-naman... h-hindi ka rin maaalis sa i-isipan ko hehe" sagot ko, gosh! Hindi ko na
keri ang pinagagawa ko Waaaahh!
"Talaga? Ang ibig mo bang sabihin... tayong dalawa na muli?" nakangiting tanong ni
Leandro at umupo siya sa tabi ko. Waahh!
"Huh? m-masyado namang mabilis... hindi pa kita sinasagot... ulit" sabi ko. Haays!
Tinakpan ko naman yung lips ko kasi baka bigla na lang ako halikan ni Leandro,
malay ko ba kung ilang beses na sila naghalikan ni Carmelita... ayoko lang madamay
noh huhu.
"Hindi ako susuko... asahan mo iyan" nakangiti niyang tugon tapos kinindatan niya
ako. Whuuut? Napatulala na lang ako. ilang sandali pa biglang tumigil na yung
kalesa.
"Nandito na pala tayo mahal" dagdag pa niya tapos bumaba na siya ng kalesa at
inilahad yung palad niya sa tapat ko. Gosh! Ang haba talaga ng hair ni Carmelita...
Nandito kami ngayon sa isang classic na formal Spanish restaurant. Omg!

Napapanganga lang ako sa nakikita ko, sobrang bongga at elegant ng lugar na to.
Pang-mayaman talaga.
"Anong gusto mo?" tanong ni Leandro, nakaupo na kami ngayon sa isang round table.
At hindi pa rin ako maka-get over sa dami ng paintings at chandelier sa resto na
to. "Ang ganda naman dito" sabi ko hindi ko na talaga mapigilan ang sobrang pagka-
amazed ko.
"Kasingganda mo" narinig kong sabi pa niya at dahil dun bigla akong napaiwas ng
tingin sa kaniya Waaahh! Why so vocal Leandro? huhu.
Magrereact pa sana ako kaso biglang may nagsalita mula sa likuran namin.
"Carmelita? Ginoong Leandro?" gulat na tanong ni Sonya habang nakahawak siya sa
bisig ni Ignacio Corpuz.
Nanlaki naman yung mga mata ko at hindi ko namalayan na napanganga ako nang makita
ko kung sino pa yung ibang kasama nila Sonya.
Si Helena at.... Juanito!
~Ang gusto ko
Ang gusto ko
Gusto ko sanang
Sabihin sa iyo~
~Pero paano
Paano
Pag malapit ka'y
Nauutal ako~
~Nahihiya, Tumitiklop
Nawawala bigla ang sasabihin ko
~Ang nakikita ko lang ay ang mukha mo
Lahat sa paligid ko ay naglalaho~
~Siguro'y umiibig kahit di mo pinapansin
Magtitiis nalang ako magbabakasakaling Ika'y mapatingin
Kahit sa panaginip Ikaw lang ng aking hinihiling
Sa bawat ngiti mo, Sa panaginip ko
Parang ayoko nang magising~
Napatingin si Juanito sa'kin sabay tingin din kay Leandro at binalik niya ulit yun
tingin niya sa'kin. My gosh!
Dear Diary,
Gosh! Bakit ang sama ng tingin sakin ni Juanito? sumanib na ba siya sa association
ni Natasha na balatan ako ng buhay?!
Help meeeee!
Nanganganib,
Carmela
**************************
Featured Song:
'Siguro' by Yeng Constantino
https://youtu.be/3WC2V43yo98
"Siguro" by Yeng Constantino
=================
Kabanata 19
[Kabanata 19]
"Carmelita? Ginoong Leandro?" gulat na tanong ni Sonya habang nakahawak siya sa

bisig ni Ignacio Corpuz. Nasa likod naman nila si Helena at Juanito.
Ohmygoodness!
Napatingin si Juanito sa'kin sabay tingin din kay Leandro at binalik niya ulit yun
tingin niya sa'kin. My gosh!
Bakit ba naman sa dinami-dami ng kainan dito sa Maynila dito din sila mapapadpad!
Waaahh!
"Bakit naman hindi kayo nagsabi na lalabas pala kayo?!" pangeecheos pa ni Sonya
tapos naglakad siya papunta kay Leandro. "Maligayang pagdating Ginoong Leandro,
nabalitaan ko po na dumating na kayo sa Pilipinas noong nakaraang dalawang linggo"
sabi ni Sonya at nag-bow siya kay Leandro.
"Inilihim ko ang aking pagdating upang surpresahin si Carmelita" nakangiting sagot

ni Leandro. Shocks! pinilit ko lang din ngumiti. mukha na akong natatae na ewan
dito huhu.
"Ngayon pa lang kayo nagkita ni Carmelita makalipas ang 7 buwan?" gulat na tanong
ni Sonya, magsasalita pa sana ako kaso inunahan ako ni Leandro. Gosh! alam nga pala
ni Sonya na may something noon si Carmelita at Leandro!
"Nagkita na kami sa San Alfonso noong isang linggo pagdating ko galing Cuba" sabi
ni Leandro. Oh Noes! Why so Honest Leandro?
Gosh! napatingin naman ako kay Juanito na seryoso na ngayon, hindi niya pa din
inaalis yung tingin niya sakin at kay Leandro.
"Sinasabe ko na nga ba! kaya hindi ka sa amin sumabay papuntang Maynila dahil
hinihintay mo si Ginoong Leandro" pang-asar pa ni Sonya. Omygash! ano ba ituuuu!
magrereact sana ako kaso tumawa ng malakas si Sonya at inaasar-asar pa ko kay
Leandro. My gosh! wala ba siyang balak tumigil? huhu.
"Oo nga pala! Helena nandito na ang kuya mo" sabi pa ni Sonya, napatingin naman
kami lahat kay Helena. napayuko naman siya at ngumiti.
"Alam ko, pinuntahan na namin si kuya Leandro kaninang madaling araw ni Natasha sa
Santa Mesa" sagot ni Helena. Omg! so alam na pala niya kanina na si Leandro yung
naghihintay sa'kin.
Teka nga! bakit magkasama sila ni Juanito?
"Hindi pa nga dapat ako magpapakita kay Binibining Carmelita ngunit sinabi ni
Helena na nananabik na raw sa akin ang aking sinta" sabi ni Leandro sabay tingin
sa'kin. HUWAAAAT?
tinawag niya akong sinta sa harapan ni Juanito! Waahhh!
napatingin naman ako kay Juanito pero nakayuko na lang siya at binabasa niya yung
menu.
parang wala naman siyang pake... haays! ano bang ineexpect mo Carmela? tsk.
napatingin naman ako kay Helena, ngumiti siya sa'kin. mukhang pinupush niya ako sa
kuya niya.
"Maligayang pagdating Ginoong Leandro" bati naman ni Ignacio at nag-shake hands

sila ni Leandro. Omg! akala ko ba magkaaway ang mga Flores at Corpuz ayon kay
Natasha.
"Maraming salamat Ginoong Ignacio, ipinaaabot ko din ang pagbati sa matagumpay

niyong kasal" sagot ni Leandro. mukhang okay naman sila ni Ignacio, baka mga
parents lang nila with Natasha Flores ang enemies.
nagulat naman ako nang mapatingin si Leandro kay Juanito. "Ginoong Juanito Alfonso?
Nagagalak akong makita ka muli" bati ni Leandro tapos inextend niya yung kamay niya
sa harap ni Juanito para makipag-shakehands.
napatingin naman si Juanito kay Leandro at tumingin ulit siya sa'kin.
bago tumayo at nakipag-shakehands kay Leandro. "Nagagalak din akong makita ka"
sagot ni Juanito pero hindi naman siya mukhang nagagalak kasi nakasimangot siya.
"Ginoong Leandro magkakilala kayo ni kuya Juanito?" tanong ni Sonya, Omg! mukhang
ngayon lang din niya nalaman na magkakilala pala sila.
"Magkaklase kami sa pagpipinta noong elementarya" sagot ni Leandro. wala namang

reaction si Juanito.
"Nagpipinta ka pa rin ba Juanito?" tanong pa ni Leandro kay Juanito. Gosh! tumingin

muna si Juanito sa'kin bago siya sumagot. Waahh! bakit ba siya tingin ng tingin
saken? huhu.
"Hindi na, nawala na ang hilig ko sa pagpipinta" sagot ni Juanito sabay tingin ulit
sa'kin.
tatanungin pa sana ulit ni Leandro si Juanito pero inunahan ko na siyang magsalita.

My gosh! di ko na keri na mag-usap pa sila ng matagal baka kung ano pang maisagot
ni Juanito.
"K-kain din ba kayo dito?" tanong ko, napatingin naman silang lahat saken.
Omg! Carmela ano bang klaseng tanong yan?! malamang kakain sila dito kasi
restaurant to, di naman to library. tsk. tsk.
"Oo matagal na kasi akong gustong dalhin ng aking mahal na asawa dito" kinikilig na
sagot ni Sonya tapos pinipisil-pisil niya yung biceps ni Ignacio at naghaharutan
sila. samantalang nakatunganga lang kami nila Leandro, Helena at Juanito sa landian
moments nila.
Awkward.
"Papunta kami dito ni Ignacio nang madaanan namin si Ginoong Juanito at Helena na
magkasama sa Plaza Santo Tomas... Nako! hindi rin namin alam na nagkikita rin kayo
ng palihim" pang-asar pa ni Sonya kay Juanito at Helena.
Ouch! bakit parang sumikip
ata yung dibdib ko nang marinig ko yung sinabi ni Sonya.
"Hindi bale masaya ako para sa inyong dalawa... hindi ko akalain na mapapalapit na
rin kayo sa isa't-isa" pangeecheos pa ni Sonya kay Juanito at Helena. nag-blush
naman si Helena at hindi naman nagreact si Juanito.
"Kaya nga nagpapasalamat kami kay Binibining Carmelita dahil pinaglapit niya kami
ni Binibining Helena" sabi ni Juanito, napatingin naman kaming lahat sa kaniya
bakit parang tunog sarcastic yung pagkasabi niya? o baka ako lang nakarinig nun?
Ouch naman! sa kaniya pa talaga nanggaling ang salitang yun.
di ko alam pero parang biglang umusok ata yung ilong ko. kaazar! inaaway niya ba
ko? hmp!
"At masaya din ako sa inyong dalawa" narinig kong sabi ni Sonya sabay turo samin ni
Leandro. "Sa wakas nagkabalikan na rin kayo" dagdag pa niya.
Huwaaat?
magrereact pa sana ako kaso biglang tumawa na silang lahat, at pagtingin ko kay
Juanito naka-bitch face lang siya.
"Bueno, tara na kumain na tayo, sasalo na kami sa inyo Ginoong Leandro" sabi pa ni
Sonya at nakiupo na silang lahat sa table namin.
Oh my gosh! awkwardness level 101.
Magkatabi na kami ngayon ni Leandro at nasa kaliwa ko naman si Sonya, nasa tabi
naman niya si Ignacio at nasa tabi naman ni Ignacio si Juanito (na nasa tapat ko)
samantalang nasa tabi naman ni Juanito si Helena at nasa tabi naman ni Helena si
Leandro.
pa-round yung table namin. kaya kitang-kita namin ang isa't-isa. lalo na si Juanito
nasa tapat ko lang siya! Waaaaahhh!
habang kumakain kami, di namin mapigilang hindi ma-distract sa landian, harutan at

subuan
ni Sonya at Ignacio.
"Sana ganyan rin tayo kapag mag-asawa na tayo" bulong ni Leandro sakin pero mukhang
narinig nilang lahat kasi napatingin silang lahat samin.
My gosh! di naman ganun kalakas yung bulong ni Leandro ah! ang tinde naman ng mga
tenga nila huhu.
"I-ipagpaumanhin niyo ang aking inasal" sabi ni Leandro, bigla namang napatawa ng
malakas si Sonya. "Huwag kang mag-alala Ginoong Leandro, sanay na rin kami sa
kapusukan paminsan ni Carmelita" sabi ni Sonya sabay tawa at tumawa din silang
lahat, wala namang reaction si Juanito at busy siya sa pagkain.
Omg! may pagka-landi din si Carmelita? My gosh! kaya naman pala ang aggressive din
neto ni Leandro kasi alam niyang maharot din sa kaniya si Carmelita haaays.
pwes ako... naiirita na huhu.
Haays buti na lang ang sasarap ng pagkain sa resto na to at least kahit papano
nababawasan ang stress ko. "Dahan-dahan lang sa pagkain mahal" narinig kong sabi ni
Leandro at dahil dun inasar na naman kami ni Sonya, Gosh! wala na bang itatahimik
ang buhay ko?
"Sandali! Carmelita sino ang nagbigay sa iyo ng singsing na iyan?" gulat na gulat
na tanong ni Sonya tapos kinuha niya yung kamay ko at pinagmasdan yung diamond ring
na suot ko. Shocks! bakit pa kasi ngayon ko sinuot to? Waaahh! malay ko bang
makikita ko ngayon si Leandro. huhu.
"Ako ang nagbigay sa kaniya ng singsing na iyan, tanda iyan ng pangako ko na hindi
na kami magkakahiwalay pa at mamahalin ko siya habambuhay" sabi ni Leandro sabay
tingin sa'kin. Gosh! bakit ba ang vocal niya sa pag-express ng feelings niya saken
huhu. di ba siya aware na kakainin na ako
ng lupa sa kahihiyan.
nagulat naman kami nang biglang nilagyan ni Juanito ng Lasagna yung plato ni
Helena. "Kumain ka ng mabuti Binibining Helena" nakangiti niyang sabi kay Helena
tapos ngumiti naman pabalik si Helena sa kaniya at nagtitigan silang dalawa.
WAAAAHHHH!
feel ko bigla akong magtatranaform at magiging Godzilla tapos tatapakan ko silang

dalawa! Ughh!
at dahil kumukulo na ang dugo ko, kumain na lang ako ng kumain. Don't Mind them
Carmela! Ma-iistress ka lang sa kanila!
"Ayieeee! Helena! Kailan mo ba balak sagutin si kuya Juanito?" pang-eecheos ni

Sonya, Bigla namang nagblush si Helena at napayuko, napaiwas naman ng tingin si
Juanito at pinagpatuloy yung pagkain niya.
"Ang totoo niyan... gusto ko na siyang------" hindi natapos ni Helena yung

sasabihin niya kasi bigla akong nagsalita. OMAYGASH! HINDI KO NA KAYAA!
"T-tubig!" pakiusap ko. Nabulunan ako, Omg! Na-stock sa lalamunan ko yung piraso ng
french bread na di ko nanguya dahil sa inis kay Juanito kanina.
dali-dali namang napatayo si Leandro at tinapik ng malakas yung likod ko.
"Carmelita! Ayos ka lang? Kailangan mo ng tulong!" pagpapanic ni Sonya tapos

aligaga na rin sila ni Ignacio, Naistatwa naman si Helena sa kinauupuan niya. At
napatingin din samin yung iba pang mga tao na kumakain dito sa resto.
My Gosh! kahihiyan na this!
"Sandali... Mali yan!" narinig kong sabi ni Juanito tapos bigla niya akong niyakap
patalikod at pinush niya yung tiyan ko para maluwa ko yung bara sa lalamunan ko.
tumalsik yung piraso tinapay sa mesa na galing sa bibig ko. Ewww!
"Ayos ka na
Carmelita?" nagaalalang tanong ni Juanito tapos hinimas-himas niya yung likod ko.
hindi naman agad ako nakasagot sa kaniya kasi napa-ubo pa ako at hinahabol ko yung
paghinga ko. Whew! Grabe! muntik na kong mamatay dun.
"Carmelita gusto mo bang dalhin kita sa hospital?" tanong ni Leandro at hinawakan

niya ang balikat ko dahilan para mapaatras si Juanito.
"Huwag po kayong mag-alala, maayos na po ang pakiramdam niya, pasensiya na po"

narinig kong announcement ni Sonya sa mga echeosera't echeoserong nakikiecheos sa
near death experience ko kanina haaays.
"G-gusto ko ng umuwi" sabi ko na lang, bigla naman akong inakbayan ni Leandro at

inalalayan tumayo.
"Sige mauna na kami, ihahatid ko na si Binibining Carmelita, maraming salamat sa

oras niyo, masaya ako dahil nakapagkwentuhan tayo... at Maraming salamat din
Ginoong Juanito sa pagligtas mo sa aking mahal" sabi ni Leandro. My gosh! nagawa
niya pang mag-closing speech ah. At bakit ba tinatawag niya akong mahal?!
"Mag-iingat kayo" paalam ni Sonya at Helena. napatingin naman ako kay Juanito, agad
niyang iniwas yung tingin niya sa'kin.
Haays. di man lang siya nag-bye bye. kelan ko pa kaya siya ulit makikita? tsk.
7 pm pa lang nakahiga na ko sa kama at nakatulala sa kisame, nandito na ulit ako sa

kwarto namin nila Helena, si Natasha muna ang kashare namin sa kwarto kasi may
bulutong si Josefina at doon siya nagkalat ng sakit sa kwarto ni Natasha nung
nakiki-share pa siya sa kaniya.
buti na lang wala si Natasha ngayon, bumyahe daw siya kanina pauwi ng San Alfonso
dahil death anniversary ng nanay
nila, 5 years ng patay ang asawa ni Kapitan Flores dahil sa sakit, di naman
nakasama si Helena dahil isa lang sa kanilang dalawa ni Natasha ang pwede umalis
ayon kay madam Olivia.
Nagpaalam naman sa'kin si Leandro na babyahe siya pa San Alfonso bukas ng umaga,
sinabi niya sa'kin yun kanina pagkahatid niya sa'kin dito sa dormitoryo.
ilang saglit lang may narinig akong pagdating ng kalesa. hmm.. sino kayang
dumating?
at dahil dakila din akong echeosera agad kong sinilip sa maliit na butas ng bintana
yung bagong dating na kalesa sa ibaba.
sinalubong naman ito ni Madam Olivia.
parang nadurog yung puso ko nang makita na si Helena at Juanito pala yung sakay
nung kalesa, sandali muna silang nag-usap ni madam Olivia kaso di ko marinig kung
anong pinag-uusapan nila.
Nakita kong nag-bow na si Juanito sa kanila at bigla siyang tumingala sa bintana

kung saan ako nakasilip Waahhh!
at dahil sa panic agad akong napayuko at nauntog tuloy ako sa mga libro na nasa
gilid ng kama ko. Awtsuuu!
napagulong-gulong ako sa sakit. Omg! magkakabukol ata ako neto eh huhu.
ilang saglit pa nagulat naman ako nang biglang bumukas yung pinto, dumating na si
Helena Omg! ang bilis naman niya!
agad akong nagtaklob ng kumot. Gosh! wala ako sa mood makipagchikahan ngayon...
lalo na't nalaman ko na nagdadate pala si Juanito at Helena ng palihim. tsk.
kaya pala hindi ako sinundo ni Juanito sa date sana namin kanina ah! yun pala may
iba siyang ka-date. haays.
Teka nga! bakit ginabi na sila?
sinilip ko naman si Helena habang nakataklob ako ng kumot. nakangiti
siya habang sinusuklay niya yung buhok niya.
mukhang mapupunit na rin yung mukha niya sa kakangiti ah. baka bigla na rin siyang
liparin sa sobrang kilig. haays. samantalang ako eto, #feelingbetrayed
#brokenhearted at #magkakabukolpa
"Carmelita... gising ka pa ba?" narinig kong malambing na tanong ni Helena. My

gosh! baka nakita niya akong sumisilip sa bintana kanina Waaah!
at dahil dun bigla akong nag-hilik-hilikan.
"Mukhang mahimbing na ang tulog mo... kaya hindi na kita gigisingin pa" tugon niya
pa. Halatang may ngiti sa labi niya habang sinasabi niya ang mga salitang yun,
sabagay sobrang hirap naman talaga itago ang kilig na nararamdaman ng isang tao.
lalo na kapag kasama mo ang taong gusto mo...
"Ngunit kahit tulog ka na... hayaan mong magkwento ako sa iyo, Hindi ko na kaya
sarilinin pa ang sobrang saya na nararamdaman ko ngayon" kinikilig na tugon ni
Helena. kahit pa naghilik-hilikan ako, tinuloy niya pa din yung kwento niya.
"Hindi ko akalaing darating ang araw na magagawa kong makausap, malapitan at

matingnan siya ng diretso sa mata" panimula ni Helena, sinilip ko ulit siya kahit
nakataklob ako ng kumot. nakadungaw siya ngayon sa bintana at nakangiti ng todo
habang pinagmamasdan yung mga bituin sa langit. Okay so siya na ang inlove... at
ako naman ang broken hearted huhu.
"Sa loob ng halos limang taon, nagawa kong pagmasdan siya mula sa malayo at
pangarapin siya araw-araw" patuloy niya pa.
So 5 years na pala siyang may secret crush kay Juanito.
"Parang kelan lang noong una ko siyang nakita at agad nahulog ang loob ko sa
kaniya...
Hindi ko alam pero bigla na lang tumibok ng malakas yung puso ko noong gabing iyon"
napahawak naman ako sa dibdib ko. Ako rin, hindi ko rin maintindihan kung bakit
tumitibok to sa lalaking hindi ko naman dapat magustuhan.
"Limang taon na ng nakararaan nang una ka siyang makita, Pista ng pasasalamat noon
sa San Alfonso,nakapikit siya habang hawak niya ang kandila nang gabing iyon sa
labas ng simbahan, Nandoon rin ang buong pamilya namin, ang pamilya Alfonso at ang
buong pamilya niyo Carmelita"
Hindi ko alam pero bigla akong nalungkot, naiinggit talaga ako kay Carmelita,
Marami siyang alaala na kailanman ay hindi ko maaalala.
"Sabi mo sa akin Carmelita na sa oras na patayin ko ang sindi ng kandila, ibulong

ko sa aking sarili kung anong bagay ang gusto kong hilingin dahil sasama usok ng
kandila ang kahilingan ko at maglalakbay ito papuntang kalangitan"
Talaga? sinabi ni Carmelita yun, ngayon ko lang narealize na sobrang ganda pala
talaga ng friendship ni Carmelita at Helena.
kaya lang... ano kayang naramdaman ni Carmelita nang malaman niya na si Helena ang
gusto ni Juanito?
malamang pareho lang kami ng nararamdaman ngayon... haays.
"Alam mo ba kung anong hiniling ko ng mga oras na iyon? Hiniling ko sa langit na

sana makatuluyan ko ang lalaking tinatanaw ko ng gabing iyon... at ang lalaking
iyon ay si Juanito Alfonso"
"Kaso pagmulat ko ng mata matapos humiling kasabay ang pagpatay ng sindi ng

kandila, nakita kong nakatingin din siya sa akin... hindi man namin nagawang
kausapin ang isa't-isa... alam ko sa pagkakataong iyon magkasabay ang pagtibok ng
puso naming
dalawa"
Bigla ko tuloy na-imagine na nakatitig sa isa't-isa si Juanito at Helena nang mga

oras na iyon.
Parang bigla ata sumakit yung tiyan ko huhu.
"Hiniling ko agad kay ama na kausapin si Don Mariano at ipagkasundo kami ni

Juanito, kaso nalaman ko na balak mag-aral ni Juanito ng medisina dito sa Maynila
kaya binawi ko ang pakiusap ko kay ama"
Nakita ko namang biglang may luhang pumatak sa mga mata ni Helena. sinara na niya
yung bintana at humiga na rin siya sa kama niya. nakatulala siya ngayon sa kisame.
"Naghintay ako ng halos limang taon, at sa loob ng mahabang panahong iyon, tuwing
pista sa San Alfonso at pasko ko lang nakikita si Juanito... kahit pa pinilit ko si
ama na pag-aralin ako dito sa kumbento sa Maynila kasama ni Natasha. Halos isang
beses lang kada-buwan ko makita si Juanito kapag nagdadasal siya sa simbahan dito,
ayos lang sa akin iyon, masaya na ako habang pinagmamasdan ko siya sa malayo at
unti-unti niyang nakakamit ang mga pangarap niya"
Tuluyan nang pumatak ang mga luha ni Helena. Grabe. hindi ko akalain na may katulad
pa niya na kayang maghintay at magpaka-martyr ng ganun katagal.
"Kaya lang ang pagpapantasiya kong iyon ay biglang naglaho nang mabalitaan ko na
ipinagkasundo kayong dalawa ni Juanito"
magrereact sana ako kaso naalala ko na nagtutulug-tulugan pala ako. Shocks!
"Kaya nga labis ang tampo at pagdadalamhati ko ng mga panahong iyon... buti na lang
isa ka pa ring tunay na kaibigan at tinulungan mo kaming mapalapit ni Juanito sa
isa't-isa" tugon pa ni Helena at nakita kong tumingin siya sa direksyon ko at
ngumiti
sa'kin.
Akala ko okay lang sa'kin na mapalapit sila sa isa't-isa. Hindi ko naman inaasahan
na magiging iba ang nararamdaman ko para kay Juanito.
Halos isang linggo na rin ang lumipas mula nung huli kong makita si Juanito. mas
okay na rin yun at least hindi na nagugulo ang puso at isipan ko. Kaya lang hindi
ko maintindihan kung bakit parang namimiss ko siya------Stop! Carmela! Pigilan mo
na yang nararamdaman mo hangga't maaga pa haaays.
Sabi nga nila 'Prevention is better than cure!'
Nag-reply na din si Don Alejandro sa sulat ko, sinabi niyang umuwi daw kami sa San
Alfonso sa susunod na tatlong araw para sa pista ng pasasalamat sa patron ng San
Alfonso. Pumayag naman si Madam Olivia at sasama din siya.
Bumyahe din kahapon si Helena pabalik sa San Alfonso, hinihintay ko pa ang

paggaling ni Josefina, tatlong araw pa ang kailangan niyang pahinga bago kami
umuwi.
Pagkatapos ng tanghalian, ako yung naka-assign mag-hugas ng plato. Gosh! First time
ko maghuhugas ng plato Omg!
Never ako pinahugas ni daddy ng plato sa bahay at may dishwasher naman kami at
kasambahay. And never din akong pinahugas nila Don Alejandro at Donya Soledad ng
plato sa bahay nila, kung sabagay mag-tatatlong buwan pa lang naman ako sa panahong
to.
"Oh? Carmelita... balak mo bang titigan ang mga hugasin buong araw?" pangeecheos ni
Nenita. My gosh! At dahil expected ng mga tao dito na sobrang expert sa gawaing
bahay ang mga kababaihan wala akong magagawa kundi... maghugas nga ng plato huhu.
Halos isang oras ako nanghugas
ng plato at nakabasag ako ng limang plato at dalawang baso, buti na lang ako lang
mag-isa dito sa kusina kaya tinapon ko agad yung mga basag na plato at baso sa
basurahan. Whew! Nalinis ko na ang mga ebidensya bwahaha!
Kaso pagtalikod ko nagulat ako nang makita si madam Olivia na nakatayo sa likod.
Shocks! Nakita niya ko?
"M-madam Olivia... Hi" bati ko sa kaniya tapos bigla kong tinakpan yung basurahan.
"M-may kailangan po ba kayo?" tanong ko pa. Omg! Carmela bisita ka lang sa panahong
to tapos nakabasag ka pa ng mga gamit. haays.
"Magbihis ka, may pupuntahan tayo" matipid at matamlay na sabi ni madam Olivia,
magsasalita pa sana ako kaso tumalikod at umalis na siya.
Bakit kaya hanggang ngayon ang tamlay-tamlay pa din ni madam Olivia? Chineck ko
naman yung health status niya... okay naman siya. Ano kayang problema?
"Madam Olivia saan po tayo pupunta?" tanong ni Nenita, nasa kalesa kami ngayon,
magkatabi kaming dalawa at nasa tapat namin si madam Olivia na nakapikit lang ang
mata sa buong byahe.
"Ssshh... wag ka maingay, natutulog ata si madam Olivia" bulong ko kay Nenita.
Kahit alam ko na hindi naman tulog si madam Olivia mukhang gusto lang niyang mapag-
isa.
"hindi kaya----" hindi na natapos ni Nenita yung sasabihin niya sa'kin kasi biglang
nagsalita si madam Olivia kahit nakapikit siya. "Naririnig ko kayo" banta niya at
dahil dun napatahimik kami at napa-stiff ng upo. My gosh!
Ilang sandali pa tumigil na ang kalesang sinasakyan namin sa tapat ng isang

malaking bahay "Sumunod kayo sa akin... at kumilos kayo nang naaayon sa tamang
kilos ng mga kababaihan"
bilin pa ni madam Olivia sabay tingin sa'kin, mukhang para sa'kin yung huli niyang
sinabi. Gulp!
Bumaba na si madam Olivia sa kalesa at sinalubong siya ng isang matandang babae na

nakasuot ng itim at ni Ginoong Valdez. Napangiti naman ako nang makita si Ginoong
Valdez, balak ko sanang mag-hi sa kaniya kaso binigyan ako ni madam Olivia ng
kumilos-ka-Carmela-ng-maayos-look.
At dahil dun napayuko at nag-bow na kami ni Nenita. "Maraming salamat sa inyong

pagdating, tamang-tama ang pagdating niyo, maaari na ba nating umpisahan ang
padasal?" tanong nung matandang babae, namamaga pa yung mata niya at mukhang wala
din siyang tulog.
Tumango lang si madam Olivia at saka naglakad papasok sa loob ng bahay. Omg! Bakit
di man lang niya kami pinakilala ni Nenita? Gosh! baka kilala na kami nung
matandang babae.
Pagpasok namin sa loob, agad bumungad sa amin ang ilang kababaihan na nakasuot din
ng itim at may ilang kalalakihan din ang nakaupo sa isang tabi. Nanlaki naman yung
mga mata ko nang makita kung bakit kami nandito...
May burol.
Isang beses pa lang ako nakaattend ng burol at yun ay nung namatay si mommy. hindi
ako tumingin sa kabaong ni mommy dahil natatakot ako at ayokong maalala yung mukha
niya na nasa loob ng kabaong na yun.
Pero ngayon kitang-kita ko yung patay na matandang lalaki na na nakaburol sa gitna

ng bahay, may tali yung baba niya at may bulak yung ilong niya. Oh! Oo nga pala,
hindi pa uso ang formalin sa panahong to. 24 hrs lang ang burol at ililibing na
kaagad kinabukasan.
"Carmelita... ano pang tinatayo mo diyan? Lumuhod ka na"
bulong sa'kin ni Nenita tapos hinila niya ako papaluhod. Ouch! Yung tuhod ko huhu.
May inabot din siyang maliit na notebook sa'kin at nagsimula na kaming magdasal
para sa patay. Whew! Buti na lang naka-tagalog form yung dasal kaya nababasa ko
yung nakasulat sa notebook at nakakasabay din ako kina madam Olivia.
8 pm na ng matapos yung padasal, pakiramdam ko nabalian ata ako ng tuhod sa tagal

ng pagluhod namin huhu. Nakaupo na kami ngayon ni Nenita sa isang sulok at binigyan
kami ni Ginoong Valdez ng kape at biscuit. Samantalang, nag-uusap naman si madam
Olivia at yung matandang babae na umiiyak kanina.
"Buti na lang at nakarating kayo rito mga Binibini" sabi ni Ginoong Valdez,
napangiti naman kami ni Nenita. "Ginoong Valdez, ano po bang nangyari kay Don
Diosdado?" tanong ni Nenita. Ohh! So magkakilala din pala sila ni Ginoong Valdez.
Ayy oo nga pala, chief librarian si Ginoong Valdez baka nanghihiram siya dati ng
books sa kaniya.
"Dalawang araw nawala si kuya Diosdado, at kaninang umaga lang natagpuan ang
kaniyang bangkay sa harapan ng pintuan dito sa kanilang bahay... ang kaniyang asawa
na si Donya Julieta pa ang nakakita sa kaniyang walang buhay na katawan" malungkot
na sagot ni Ginoong Valdez, namamaga rin ang mga mata niya pero ginagawa niya ang
lahat para pigilin ang pagpatak ng luha niya.
Napatingin ako dun sa matandang babaeng kausap ni madam Olivia, Ohh! So siya pala
si Donya Julieta ang asawa ng nakaburol ngayon na si Don Diosdado na kapatid pala
ni Ginoong Valdez. My gosh! Akala ko kanina asawa ni Ginoong Valdez si Donya
Julieta... Whew! Buti na lang na-control
mo ang careless mong bibig Carmela haaay.
"Po? Paano naman po nangyari iyon? Sino naman po ang gagawa ng ganoong klaseng
krimen? Bakit naman po may magtatangka sa buhay ni Don Diosdado?" dire-direstong
tanong ni Nenita. Mukhang kilala ni Nenita yung mga tao dito kaya mas magiging safe
ako at maiintindihan ko lahat ng nagyayari. Basta tatahimik lang ako para less
panganib.
"Sigurado kami na ang grupo ng mga rebelde na nais makaganti sa aking kapatid ang
may gawa nito, kakatapos lang ng serbisyo ni kuya Diosdado sa gobyerno bilang taga-
singil ng buwis dito sa Maynila noong nakaraang buwan... hindi namin akalain na
papatayin siyang parang hayop ng mga makasalanang iyon" sagot ni Ginoong Valdez at
nanginginig na siya sa galit, agad ko naman siyang inabutan ng baso ng tubig na
nasa tabi ko at pinakalma din siya ni Nenita.
Kawawa naman si Ginoong Valdez at ang pamilya ng kuya niya. ilang sandali lang,
nahimasmasan naman si Ginoong Valdez, kinuha ko na yung baso sa kaniya at pumunta
sa kusina para iabot sa kasambahay nila yung baso ng tubig at tasa na pinagkapihan
namin ni Nenita kanina.
Kaso nagulat ako at napatigil sa paglalakad nang makita ang isang pamilyar na
lalaki na nakatalikod at nakatingin sa bangkay ni Don Diosdado. Humakbang ako
dahan-dahan papaatras at balak kong magtago muna sa kusina para hindi niya makita
kaso nagulat ako ng bigla siyang magsalita.
"Hindi mo na kailangan pang magtago... " narinig kong sabi ni Juanito at dahil dun
naistatwa ako sa kinatatayuan ko.
Dugdug. Dugdug.
Napatulala naman ako sa kaniya nung bigla siyang lumingon sa'kin "Dahil kahit saan
ka man magpunta... makikita at makikita pa rin kita" sabi pa niya habang nakatingin
ng diretso sa mga mata ko.
~Magkalayong agwat
Gagawin ang lahat
Mapasa'yo lang ang
Pag-ibig na alay sa'yo~
~Ang awit na to ay awit ko sa'yo
Sana ay madama
Magkabila man ang ating mundo~
~Kahit nasan ka man
Hindi ka papalitan
Nag iisa ka lang
Kahit na langit ka at lupa ako~
~Ang bituin ay aking dadamhin
Pag naiisip ka sabay kayong
Nagniningning~
~Dito ay umaga at dyan ay gabi
Ang oras natin ay magkasalungat

Ang aking hapunan ay
Iyong umagahan~
~Ngunit kahit na anong mangyari
Balang araw ay makakapiling ka~
OH MY GOODNESS!
I KENNAT!
Dear Diary,
Gustuhin ko man magtago bago niya ako makita.
Tumalikod man ako bago siya magsalita.
Ibahin ko man ang aking mga kilos at gawa.
Ngunit alam ko sa sarili ko na hindi ako makaliligtas sa katotohanang... nahuhulog

na ako sa kaniya at hindi ko na kayang itago pa.
Nagtatapat,
Carmela
*******************
Featured Song:
'Magkabilang Mundo' by Jireh Lim
https://youtu.be/Fuph57ZSp10
"Magkabilang Mundo" by Jireh Lim

=================
Kabanata 20
[Kabanata 20]
"Hindi mo na kailangan pang magtago... dahil kahit saan ka man magpunta... makikita
at makikita pa rin kita" sabi ni Juanito habang nakatingin ng diretso sa mga mata
ko.
Gosh! Bakit ba hindi ko naisip na pupunta din siya ngayon dito haaays. Edi sana
pinilit ko na si madam Olivia umuwi pagkatapos namin magdasal sa patay. Close nga
pala si Juanito kay Ginoong Valdez kaya syempre pupunta siya ngayon dito.
"Bakit hindi ka makapagsalita? May hindi ba akong magandang sinabi?" seryoso niyang
tanong. Omaygash! Magsasalita na sana ako kaso biglang lumapit sa amin si Ginoong
Valdez, hinawakan siya sa balikat ni Juanito at niyakap niya ito.
Parang tatay na rin ang turing ni Juanito kay Ginoong Valdez, kaya sigurado akong
nalulungkot din siya sa sinapit ng kapatid ni Ginoong Valdez. Lumapit din si Donya
Julieta at niyakap si Juanito.
"Alam mo Carmelita napakswerte mo, maraming babae ang nangangarap na mapangasawa si

Ginoong Juanito Alfonso, saan ka pa makakakita ng lalaking mabait, maginoo,
magalang, matalino, mayaman, at ubod ng gandang lalaki na tulad ni Ginoong
Juanito... kaya kung ako sayo wag mong sayangin ang lalaking tulad niya... dahil
hindi ka na makakahanap pa ng lalaking higit sa kaniya" bulong sa'kin ni Nenita.
Mukhang crush niya din si Juanito kasi kinikilig siya habang binubulong niya sa'kin
yung mga salitang yun.
Napatingin naman ako kay Juanito na ngayon ay busy sa pakikipagusap kina Ginoong
Valdez, Donya Julieta, at madam Olivia.
Sabagay tama naman si Nenita, halos na kay Juanito na ang lahat kaso mali ang ma-
inlove
ako sa kaniya.
Nagulat ako nang biglang tumingin si Juanito sa kinaroroonan ko at nagtama yung mga
mata namin. At dahil dun agad akong umiwas ng tingin at naglakad ng mabilis habang
hila-hila si Nenita pabalik dun sa kinauupuan namin kanina. My Gosh!
Hindi pa ko ready makausap siya... Omg! Bakit naman kasi nandito siya!
"Teka! Umaakyat din ng ligaw sa iyo ang kapatid ni Helena na si Ginoong Leandro
diba?" tanong pa ni Nenita, binigyan ko naman siya ng wag-ka-nga-maingay-diyan-
look. At dahil dun napatahimik na siya. Gosh! baka may makarinig sa kaniya.
naglakad naman na si Nenita papunta sa iba pang mga babaeng kakilala niya at
nakipagkwentuhan siya sa kanila.
Ilang saglit lang, umupo na din si madam Olivia sa tabi ko, naiwan naman sila
Juanito at Ginoong Valdez samantalang may sinalubong naman na bagong nakikiramay na
bisita si Donya Julieta sa gitna. Agad akong bumulong kay madam Olivia. "Madam
Olivia! Uwi na tayo... pleaseee"
Napalingon naman sa'kin si madam Olivia at binigyan niya ako ng what-are-you-

talking-about-look. "Sige na! please" ulit ko pa tapos nilambing ko siya. kaso
naka-poker face lang si madam Olivia. Gosh!
"Carmela... wag mong iwasan si Juanito, mas lalong mahahalata niyang may gusto ka
sa kaniya" seryosong sabi ni madam Olivia. Shocks! ALAM NA NI MADAM OLIVIA? HOW?
Nanlaki yung mga mata ko at nagpalingon-lingon ako sa paligid baka may nakarinig sa
sinabi ni madam Olivia, napapraning na ko!
Busy naman si Nenita sa pakikipagusap sa ibang nakikiramay at mukhang busy naman

lahat ng tao dito kaya mukhang wala namang nakarinig. "Gosh! Quiet ka lang
madam Olivia! Tsaka w-wala naman akong gusto kay Juanito eh" depensa ko pa,
tinaasan naman ako ng kilay ni madam Olivia.
"Wala ka pang gusto sa lagay na yan?" pangeecheos ni madam Olivia at dahil dun
natauhan ako at narealize ko na nakatitig na pala ako kay Juanito Waaaahhh!
Omaygash! Carmela bakit hindi mo na ma-control ang sarili mo?!
Napatingin naman ako kay madam Olivia at halatang natatawa na siya, napatingin
naman ulit ako kay Juanito at nagkatinginan na naman kami. Omg! At dahil dun agad
akong tumayo at pumunta sa kusina. My gosh! Bakit ang init ng mukha ko?! At sobrang
lakas din ng kabog ng dibdib ko Waaahh!
Ang daming tao sa kusina kaya dumiretso ako sa balkonahe sa gilid. Whew! Buti na
lang kahit papano makakahinga na ko ngayon dahil mahangin dito sa balkonahe.
Kaso parang may narinig akong boses na nagbubulungan sa kabilang kwarto katabi nung
balkonahe. At dahil dakila akong chismosa lumapit ako at pinakinggan yung usapan
nila "Naipaabot ko na sa Gobernador-general ang sinapit ng aking asawa, agad siyang
tumugon at sinabing hihigpitan niya ang hukbo dito sa Maynila dahil sa paglaganap
ng mga rebelde" narinig kong sabi ni Donya Julieta at napatango-tango naman yung
matabang lalaking may bigote na kausap niya ngayon.
"Paano niyo naman nasabi na mga rebelde ang pumatay kay Don Diosdado?" tanong nung
lalaking mataba na may bigote. "May iniwang sulat sa bulsa ng aking asawa ang mga
pumatay sa kaniya" sagot ni Donya Julieta tapos may inabot siyang gusot-gusot na
papel, halos punit na iyon at may bahid ng dugo Oh No!
Binasa naman nung matabang lalaki ng halos
pabulong yung nakasulat dun sa papel pero narinig ko pa din "Kayong mga
nagpapahirap sa mga anak ng bayan, humanda kayo't kami'y nagmamanman"
Nanlaki yung mga mata ko sa narinig ko, Gosh! Oo nga pala eto yung panahon kung
saan umuusbong na yung mga rebelde na kumakalaban sa mga mananakop na Espanyol.
Omg!
Dahan-dahan akong humakbang paatras baka kasi makita ako nila Donya Julieta, kaso
napatigil ako nang biglang may tao akong naatrasan, "Sorry-----" hindi ko na
natapos yung sasabihin ko at napanganga na lang ako dahil paglingon ko tumambad sa
harap ko si Juanito Alfonso Waaahhh!
Agad akong napahakbang papalayo kay Juanito, Omg! Ano bang ginagawa niya dito?
Bakit niya ko sinundan----Haays! Wag ka nga assuming Carmela!
"Ano pala ang iyong sasabihin kanina?" tanong ni Juanito. Bakit ba nakikipag-eye
contact talaga siya kapag nakikipag-usap siya? Waaahh!
"Huh? a-alin dun?" nagtataka kong tanong. Ulyanin na ba ko? Oh my! Ang bata ko pa!
"Wala" sagot ni Juanito tapos humarap siya sa balkonahe at pinagmasdan yung tanawin
sa ibaba. Mukhang busy naman siya kaya dahan-dahan akong naglakad paalis sa
balkonahe habang nakatalikod siya kaya lang nakakatatlong hakbang pa lang ako bigla
siyang nagsalita. "Anong gagawin mo kung sakaling may malaking bato ang
papasalubong sayo? Haharapin mo ba ito at sasaluhin? o iiwasan mo at tatakbo ka na
lang papalayo?" sabi niya habang nakatalikod pa din siya. napatigil naman ako sa
pagtakas at napalingon sa kaniya.
Sino naman ang balak mangbato sa'kin? sasapakin ko yun. tss...
Hindi naman ako nakapagsalita, tapos bigla siyang lumingon
sa'kin "Kung sabagay...sa oras na papasalubong na ang malaking batong iyon, natural
na reaksyon ng isang tao ay ang hindi siya makakagalaw sa kaniyang kinatatayuan
dahil hindi niya alam kung anong gagawin niya" dagdag pa niya. napaisip naman ako.
hmm... may point siya dun, parang kapag mababangga ka ng kotse bigla ka na lang
maiistatwa sa gitna ng kalsada at hindi mo alam kung anong gagawin mo.
"Siguro kung may papasalubong man na malaking bato sa'kin... hmmm... syempre
iiwasan ko yun ayoko nga magkabukol noh" sagot ko. Sino ba naman gustong masapol ng
bato sa mukha tsk. Tsk..
Napahinga naman ng malalim si Juanito tapos napa-tsk tsk siya "Kung ako ang
tatanungin... haharapin ko ang papasalubong na bato at sasaluhin ito, dahil baka
pagsisihan ko ang pagkakataon na makuha ang batong iyon ng iba kung iiwas ako" sabi
pa niya. napatingin naman ako kay Juanito, bakit parang may ibig sabihin ang mga
sinabi niya? haaays. Don't assume Carmela! Ikaw lang masasaktan kapag masyado kang
umaasa.
naglakad na ako papalapit sa balkonahe at tumabi sa kaniya. Anyways, mukhang matino

namang kausap ngayon si Juanito kaya pagtitiyagaan ko na lang siya #PabebeMode
Sandali naman kaming napatahimik pero ilang saglit lang nagsalita ulit si Juanito
"Binibini... may nais sana akong itanong sa iyo" sabi niya, sabay lingon sa'kin.
Omg! Bakit bigla akong kinabahan! Waahh!
"A-ano ba yun?" tanong ko pero ginagawa ko ang lahat para makaiwas sa pakikipag-eye
contact sa kaniya, Gosh! Bakit pinagpapawisan ako? wala na sigurong hangin dito sa
balkonahe haays.
"Ang lalaking bang gusto mo na tinukoy mo noon na nasa
malayong lugar ay si... Leandro?" diretsong tanong ni Juanito pero hindi siya
nakatingin sa'kin. napakunot naman yung noo ko, Huwaaat? Kelan ko sinabi yun?
Bigla kong naalala nung una kaming nagkwentuhan sa lawa ng luha, nabanggit ko pala
sa kaniya noon na minsan na din akong umibig sa isang lalaki pero nasa napakalayong
lugar nito... Gosh! Si James Gilbert yung tinutukoy ko dun eh.
"Huh? A-ano kase..." Omg! Pano ko ba iiexplain to? Paano ko sasabihin na di pa

nageexist sa ngayon si James Gilbert haaays.
"Huwag kang mag-alala Binibini... naiintindihan ko naman, sa mundong ito

imposibleng makalimutan ng isang tao ang kaniyang unang pag-ibig lalo na kung ang
pag-ibig na iyon ay nagdulot ng malaking sugat din sa kaniyang puso" sabi ni
Juanito, napatulala naman ako sa kaniya. Omg! Alam na ba niya? alam na niya na may
something si Carmelita at Leandro dati?
"Sabi nga nila mahirap kalabanin ang unang pag-ibig dahil kadalasan mas pinipili ng
ating puso ang dating tinitibok nito kaysa sa bagong tibok pa lang" dagdag pa ni
Juanito habang nakatanaw sa malayo. Kung sabagay tama siya, ganun din naman siya...
mas pipiliin pa din niya si Helena.
"I-ikaw? A-ano ba para sayo ang una mong pag-ibig?" tanong ko, Kailangan ma-focus
lang sa kaniya ang topic na'to para hindi na ko mag-iisip pa ng palusot. My Gosh!
tumingin naman siya sa'kin pero agad akong umiwas ng tingin. "Minsan inaakala natin
na ang isang tao na ang ating magiging una't huling pag-ibig... ngunit isang araw
bigla na lang tayong magigising at mapapatanong sa ating puso kung bakit hindi na
ito tumitibok ng tulad ng dati sa taong inaakala
mong siya na? Mapapaisip ka na lang bigla na baka kaya ganoon ay dahil hindi mo
lang siya nakikita? o baka naman pagod lang iyong katawan? o baka... kaya hindi na
tumitibok ang puso mo para sa kaniya ay dahil tumitibok na ito para sa iba" sagot
ni Juanito sabay tingin sa'kin.
Dugdug. Dugdug.
Parang biglang tumahimik ang buong paligid, at hindi ako makagalaw sa kinatatayuan
ko, hindi ko rin maalis ang mga mata ko sa kaniya at kahit anong gawin ko tanging
ang tibok ng puso ko para sa kaniya ang naririnig ko.
Malala ka na Carmela. Kumbaga wala na atang gamot ang nararamdaman mo para kay
Juanito Fudge!
Kinagabihan, pagkatapos ko maghilamos, tinitigan ko ang sarili ko sa salamin. Tama

ba tong nararamdaman ko? Dapat ko bang iwasan ang pag-ibig na to? o mas makabubuti
ba kung haharapin at sasaluhin ko ito?
Waaahh! Feel ko masisiraan na talaga ako ng ulo sa panahong to Nooo!
Naalala ko naman na kailangan ko na palang dalhan ng pagkain at painumin ng gamot

si Josefina, nasa San Alfonso na si Helena kaya ako na ang mag-aalaga kay Josefina.
Alam naman ni madam Olivia na nagkabulutong na ako at kompleto ako sa bakuna na
anti-bulutong kaya okay lang na lapitan ko si Josefina.
Kinuha ko na yung papel na listahan ng mga gamot na dapat inumin at itapal ni

Josefina sa balat niya na reseta ni Juanito kaso nabitawan ko ito at nahulog sa
sahig, napansin ko na may nakasulat sa likod nung papel na reseta ni Juanito.
'Magkita tayo bukas ng hapon sa Plaza Santo Tomas, pinaalam na kita kay madam
Olivia, pumayag naman siya na manood
tayo sa teatro' -J.

Nanlaki yung mga mata ko nung mabasa ko yung nakasulat sa likod ng papel, bigla
kong naalala na sa akin pala ibinigay ni Juanito yung papel na reseta niya para sa
bulutong ni Josefina. At sinabi din niya noon nung nasa library kami na manonood
kami ng teatro. Omg! Hindi ko naman alam na may message pala siyang iniwan para
sa'kin sa likod ng papel na yun! Waaahhh!
Shemay! Bakit naman kasi dun niya sinulat sa likod ng papel ughh!.
Bigla kong naalala na nung araw na yun magkakasama sila Sonya, Ignacio, Juanito at
Helena tapos nakita nila kami ni Leandro sa isang Spanish resto.
"Papunta kami ni Ignacio dito nang madaanan namin si kuya Juanito at Helena na
magkasama sa Plaza Santo Tomas kaya isinama na lang namin sila" - Sonya.
Ibig sabihin hinintay ako ni Juanito sa Plaza Santo Tomas nung araw na yun? pero
bakit magkasama sila ni Helena?
"Huwag kang mag-alala, m-may lakad din ako" - Helena.
Naalala ko na nung araw na akala ko si Juanito yung bisita ko, nag-alala ako na
baka na-hurt si Helena pero yun pala siya yung pumunta sa Plaza Santo Tomas. Pero
pano niya nalaman na magkikita kami dun ni Juanito?
Shocks! Oo nga pala nag-volunteer siya na siya ang mag-aalaga kay Josefina kaya
binigay ko sa kaniya yung papel na reseta ni Juanito at baka nabasa niya yung
nakasulat sa likod ng papel na to. My Goodness!
Napahiga na lang ako sa kama, My gosh! Anong gagawin ko? Baka ma-misunderstood ni
Helena yung nabasa niyang note ni Juanito... haaays, nag-promise pa man din ako na
tutulungan ko siyang maging sila ni Juanito oh
noes!
Kinabukasan, pagkagising ko agad kong binuksan yung bintana at hindi ko napagilan

na mapa-hikab ng todo. At nag-unat-unat din ako, feel ko baka bigla na lang bumigay
yung mga buto ko kasi hindi sila nakakatikim ng exercise. Whew!
Pero nagulat ako ng biglang may batong binato sa bintana ko at may papel na
nakabalot dito. Agad akong dumungaw sa bintana at nakita ko ang isang batang lalaki
na kumakaripas ng takbo papalayo "HOY! BUMALIK KA DITO!" sigaw ko, pero patuloy
lang sa pagtakbo papalayo yung bata hanggang sa lumiko na siya sa kanto at hindi ko
na nakita.
"HINDI KA MAKAKATAKAS SAKEEEEEN-----" sigaw ko pa pero bigla akong napatigil nang

marealize ko na nakatingin sa'kin yung mga taong naglalakad sa kalsada ngayon.
Waaahhh! Carmela! Gumawa ka na naman ng eksena!
"O GILIW KO! MISS NA MISS KITAAAA... SANA'Y LAGI KITANG KASAMAAAA" at dahil sa
kahihiyan nagkunware na lang akong kumakanta, napangiti naman yung mga tao at
nagpatuloy na sa paglalakad. Gosh! Boses palaka pa man din ako, na-keri nila yun?
haha!
"Ano ba yan Carmelita? Ang aga-aga nagsisisigaw ka diyan sa labas" narinig kong
suway ni madam Olivia. Napangiti naman ako at nag-peace sign. Napailing-iling naman
si madam Olivia at umalis na rin. Whew! Buti na lang hindi na siya masyado matanong
ngayon haays.
Napukaw naman ng atensyon ko yung bato na binalutan ng papel na sanhi ng palengkera

scene ko kanina, agad kong pinulot yung papel na may bato at binasa kung anong
nakasulat dun sa papel.
'Sinigurado ko na, na makakarating sayo ang mensahe kong ito, kaya pasensya na kung
nagulat ka sa
paraan ko kung paano ko ipaaabot sa iyo ang sasabihin ko, gusto ko sanang magkita
tayo sa Plaza Santo Tomas at ipapasyal kita kahit saan mo gusto, huwag kang mag-
alala pinaalam na kita kay madam Olivia kaninang madaling araw. hihintayin kita
roon, aasahan ko ang pagdating mo. Oo nga pala, huwag ka rin sana magalit kay Bugoy
kung sakaling masira niya ang bintana niyo. - J.
Omaygash! Totoo ba to?
Kinurot-kurot ko ang sarili ko. Omg! Totoo nga! Hindi ako nananaginip Waahhh!
Agad akong naligo, nagbihis ng bongga at nag-ayos ng bonggang-bongga. Nagpasama

naman ako kay Nenita papunta ng Plaza Santo Tomas kasi di ko alam kung pano pumunta
dun, dinahilan ko na lang sa kaniya na hindi kasi ako gala at lagi lang ako nasa
bahay. Pagdating ko doon wala pa si Juanito, masyado ata ako napaaga. "Sige una na
ko... tandaan mo dapat maging kaibig-ibig ka kay Ginoong Juanito" paalam ni Nenita
tapos kumaway-kaway siya sa'kin habang nakangiting tumatakbo papalayo. Huwaaat?
Iniwan niya talaga ako dito mag-isa huhu.
Shocks! Pano kung may stranger na lumapit sa'kin at kidnappin ako? Waaahh!
Nagulat ako nang biglang may humawak sa balikat ko at dahil sa panic agad kong
hinawakan yung kamay niya at binaliktad iyon. Waahh! Pero naistatwa ako nung makita
kong si Juanito pala yung humawak sa balikat ko. "A-araaay!" reklamo niya, agad ko
namang binitawan yung kamay niya, Whew! Mukha namang hindi nabali yung buto niya.
Uhmm... kaibig-ibig ba yung ginawa ko? Haaays. Nakakaloka bagsak na ata ako.
"Pasensiya na Ginoo... akala ko------" hindi ko na natapos yung sasabihin ko
kasi biglang hinawakan ni Juanito yung ulo ko. "Huwag ka ng yumuko ng ganyan, hindi
rin ako sanay na ganyan ang iyong pananalita" sabi niya habang nakangiti.
Napatulala naman ako sa kaniya at nanlaki yung mga mata ko nang ilapit niya yung
mukha niya sa mukha ko. "Mas gugustuhin ko makasama si Carmela ngayon" dagdag pa
niya sabay ngiti at kindat sa'kin.
Dugdug. Dugdug.
Waaaahhh! I can't fight this feeling anymore!

"Nandito na tayo" masayang tugon ni Juanito tapos agad siyang bumaba sa kalesa at
inilahad niya yung palad niya sa tapat ko. Hinawakan ko naman yung kamay niya at
bumaba na din sa kalesa. Kaso nagulat ako kasi hindi niya binitawan yung kamay ko.
Napatingin naman ako sa mga kamay namin na magkahawak ngayon. "Masyadong maraming
tao dito, baka maligaw ka at isa pa alam kong unang beses mo lang makarating dito"
nakangiting bulong ni Juanito. tapos hinawakan niya ng mahigpit yung kamay ko.
Kyaahh~
"P-pero----"
"Tara na!" excited niyang sabi at nagsimula na kaming lumusong sa madaming tao na
busy sa pamimili ng mga paninda dito. Napatingala naman ako sa karatula na
nakasabit sa itaas.
'Binondo'
Omaygash! Nasa Binondo kami! Ang kilalang little china town dito sa Manila!
Kaya pala puro pula at decorations pang China ang nakikita ko sa buong paligid.
Whew! Grabe naalala ko madalas kami pumunta noon dito nila daddy, Jenny at Emily
para maki-celebrate ng Chinese New Year.
Napatigil naman si Juanito at dahil magka-holding hands kami napatigil din ako.
"Gusto mo bang tikman iyon?" tanong niya sabay turo dun sa bagong
lutong siomai, kikiam, at siopao sa gilid. Omg! Hindi ko mapigilang mapangiti ng

bongga at agad akong tumakbo papunta dun sa siomai vendor. Omgeee!
"Binibini ikaw tikim aking tinda sigurado swerte dadating buhay mo" nakangiting
sabi nung lalaking Chinese vendor, hindi ko rin mapigilang mapangiti nakakahawa din
yung ngiti niya. payat, sobrang puti at sobrang singkit nung chinese vendor na sa
tingin ko ay nasa edad 30 lang.
"Maari din ba akong bumili? Upang swertehin din ako sa buhay" narinig kong tanong
ni Juanito habang nakangiti din ng todo dun sa Chinese vendor, "Oo sigurado swerte
buhay mo... lalo swerte pagibig mo" sagot nung Chinese vendor, naramdaman ko namang
tumingin sa'kin si Juanito pero hindi ako tumingin sa kaniya. My Gosh! Hanggang
dito ba naman may mang-eecheos pa din samin Waaahh!
Nakita kong kumuha na ng siomai si Juanito at mukhang iaabot niya sa'kin kaya agad
akong tumusok ng siomai at sinubo ko yun agad sa bibig ko. "Wh-ow! Grobi ang
sharap" sabi ko habang puno yung bibig ko ng siomai.
"Ikaw sarap kain swerte magiging iyo asawa" narinig kong sabi pa nung Chinese
vendor. Napangiti na lang ako, sabay lunok nung pagkain sa bibig ko. "Ang sarap po
ng luto niyo, paborito ko pa man din ang siomai" Ooops! What have you done Carmela!
"Paborito mo ang pagkaing intsik? Nagluluto si Donya Soledad ng mga pagkaing

intsik? Nakapasyal ka na dito sa Binondo dati?" sunod-sunod at nagtatakang tanong
ni Juanito sa'kin. My gosh! Oo nga pala, sa panahong to masyadong mababa ang tingin
ng mga Espanyol at Pilipino sa mga Chinese.
"Huh? a-ang ibig kong sabihin...
mula ngayon paborito ko na ang siomai hehe" sagot ko kay Juanito sabay iwas ng
tingin at tumingin ako kay kuyang Chinese vendor. "Uh-manong salamat po ah! Sobrang
nagustuhan ko yung luto niyo" sabi ko pa sabay thumbs up, napangiti naman ng todo
si manong Chinese vendor. Tapos nag-bye bye na ko sa kaniya at naglakad na
papalayo. Nakita ko namang binayaran ni Juanito yung mga kinain ko at sumunod na
siya sa'kin.
Whew! Grabe namiss ko kumain ng familiar food, naalala ko nung bata pa ko gumagawa
ng homemade siomai si mommy at pinapamigay niya sa mga kapitbahay yung sobra.
"Binibini... nabusog ka ba?" nakangiting tanong ni Juanito, napatango naman ako at

nagpatuloy ulit sa paglalakad. Gosh! Ang init ng pisngi ko. Hindi niya sana
nahalata huhu.
Halos isang oras din kami naglibot sa Binondo, Grabe! Mas maganda at makulay pala
ang Binondo noon, ang daming masasarap na pagkain at magagandang paninda sa bawat
sulok, nag-try din kami ng mga sombrero at belo, natawa naman ako nung hindi
magkasya yung isang sombrero sa ulo ni Juanito kasi ang laki ng ulo niya hahaha!
~Ano ang iyong pangalan?
Nais kong malaman
At kung may nobyo ka na ba?
Sana nama'y wala
'Di mo ko masisisi
Sumusulyap palagi
Sa'yong mga matang
O kay ganda o binibini~
~Oh ang isang katulad mo
Ay 'di na dapat pang pakawalan
Alam mo bang 'pag naging tayo
Hinding-hindi na kita bibitawan
Aalagaan ka't 'di papabayaan
Pagkat ikaw sa'kin ay... Prinsesa~
Ilang saglit pa napatigil sa paglalakad si Juanito, napatingin

naman ako kung saan siya nakatingin.
Pinagmamasdan niya yung isang matandang lalaki na nagpapainting ng isang bulaklak.

"Diba mahilig ka rin magpinta?" tanong ko sa kaniya na iknagulat niya.
"T-tara na----"maglalakad na sana siya paalis kaya lang pinigilan ko siya. "Bakit
ayaw mo na magpinta? Sabi mo imposibleng mawala yung hilig ng isang tao... eh bakit
ikaw?" pang-eecheos ko sa kaniya pero nagulat ako kasi napayuko lang siya at hindi
nagsalita.
"Mahabang kwento... at sa ngayon hindi pa ko handang alalahanin muli iyon" sagot

niya, napatahimik naman ako. Omg! Baka na-offend ko siya. hindi pa siya ready mag-
open up.
"Ayos lang yan... kahit ako marami din naman akong sikreto" sabi ko pa tapos
tinapik-tapik ko siya balikat. "Wag ka mag-alala, ako nga pag may problema o
masamang alaala lagi kong sinasabi sa sarili ko na lilipas din yan" dagdag ko pa,
napangiti naman siya, mukhang nahimasmasan naman na siya.
Tama Carmela! Lilipas din tong nararamdaman mo para kay Juanito. Agree!
"Binibini... ayos ka lang? may gusto ka bang kainin?" bulong sa'kin ni Juanito,
hindi pa naguumpisa yung palabas sa teatro, at medyo madilim dito sa loob. Omg!
Hindi ako makapaniwala na makakanuod ako ng live theater play sa panahong to. Gosh!
"Ayos lang ako...Teka! Ano ba yung papanoorin natin?" tanong ko sa kaniya, nakita
ko namang napangiti siya, kahit medyo madilim dito kitang-kita pa din yung puti ng
ngipin niya. "Alamat ng Rosas" sagot ni Juanito. hindi niya siguro nakita na
napataas yung kilay ko. Ano daw? Never ko pa narinig yung alamat ng rosas.
"Juanito----"
hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi sinuway niya ko. "Ssshh... mag-uumpisa
na" nakangiti niyang sabi. Tsk sayang di niya nakita yung pag-erap ng mata ko.
Nag-umpisa na yung play...
Ang Alamat ng Rosas

Noong unang panah0n ay may isang magandang dalaga mula sa malayong bayan ng Tarlac
na Rosa ang pangalan. Bukod sa iwing ganda ay nakilala rin si Rosa na gagawin ang
lahat para mapatunayan ang tunay na pag-ibig.
nakatakda nang ikasal si Rosa kay Mario nang matuklsang may malubhang sakit ang
lalaki. Sa kabila ng lahat ay pinili ng dalaga na pakasal sila para mapaglingkuran
ang lalaki hanggang sa mga huling sandali ng buhay nito.Gayunman ay hindi pumayag
si Mario. Anang binata ay sapat na sa kanya na baunin ang pag-ibig na dadalhin niya
sa kabilang buhay.
Pinaglingkuran ni Rosa si Mario. Hindi siya umalis sa tabi nito. Ang ngiti niya ang
nasisilayan ni Mario sa pagmulat ng mata at ang kanya ring mga ngiti ang baon nito
sa pagtulog. Ang mga ngiti rin ni Rosa ang huling bagay na nasilayan ni Mario bago
panawan ng hininga.
Ang mga ngiti ni Rosa ay hindi napawi kahit nang ilibing si Mario at kahit nang
dinadalaw ang puntod nito at pinagyayaman. Nang tanungin kung bakit hindi nawala
ang ngiti sa mga labi ay ito ang sabi niya.
"Alam kong nasaan man si Mario ay ako lang ang babaing kanyang minahal. At alam ko
rin na maghihintay siya sa akin para magkasama kami na hindi na maghihiwalay pa."
Naging inspirasyon ng iba ang ipinakitang lalim ng katapatan at pagmamahal ni Rosa
sa katipan. Bago namatay ay hiniling ni Rosa
na sa tabi ng puntod ni Mario siya ilibing. Kakatwang may tumubong halaman sa

kanyang puntod at kayganda ng naging mga bulaklak.
Tinawag nilang rosas ang mga iyon bilang alaala ng isang dalagang simbolo ng tunay
ng pag-ibig.
Hindi ko namalayan na napaluha pala ako. Grabe! ang gagaling umarte ng mga gumanap
bilang Rosa at Mario. pang-best actor at best actress ang level nila.
kaya pala sign of love ang roses dahil sa alamat ng walang hanggan at tapat na pag-
iibigan nila Rosa at Mario.
buti na lang hindi napansin ni Juanito na ang babaw na ng luha ko. Gosh! o baka
hindi na lang siya nag-react kasi alam niyang mapapahiya na naman ako sa kaniya.
"Whoah! Pwede ba tayong tumigil dito?" excited kong sabi, nasa kalesa na kami
ngayon ni Juanito at napadaan kami sa Luneta. "S-sigurado ka? Gusto mong tumigil
dito sa Bagumbayan?" nagtatakang tanong ni Juanito. napatingin naman ulit ako sa
labas ng bintana. Uhmm... kung sabagay hindi naman kaaya-aya at hindi rin mukhang
pasyalan yung luneta o bagumbayan sa panahong to. Oo nga pala, dito pinapatay noon
yung mga nahahatulan ng kamatayan. Dito rin mamamatay si Dr. Jose Rizal.
Puro damuhan at malawak na lupain lang ang Bagumbayan, nakakalungkot pagmasdan at

parang namamaalam. "Ayy wag na nga lang----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko
kasi biglang ngumiti si Juanito at sinabihan niya yung kutsero na tumigil muna,
bumaba na siya sa kalesa at binigyan niya ako ng tara-na-baba-na-diyan-look.
Tsk! Ang lakas mo talaga sa kaniya Carmela kyaahh!
Napaupo naman kami
sa damuhan, lalagyan muna sana ni Juanito ng panyo yung uupuan ko kaso nakaupo na
ko. Binulsa na lang niya yung panyo at tumabi na din sa'kin. "Bakit gusto mo
tumigil dito?" nagtatakang tanong ni Juanito. iniisip niya siguro na weird ako kasi
trip ko tumambay ngayon dito sa lugar kung saan kinatatakutan ng mga tao sa
panahong to.
"Kapag nakikita ko ang lugar na'to iba ang naaalala ko..." sagot ko habang
nakatanaw sa malawak na bakanteng lupain ng Bagumbayan. Hindi ko naman masabi sa
kaniya na kapag nakikita ko ang Bagumbayan ay naalala ko ang Luneta park na kung
saan kilalang pasyalan at paboritong puntahan ng buong pamilya tuwing pasko at
bagong taon.
Naalala ko nung seven years old ako habang three years old naman si Jenny, dito
kami nag-celebrate ng Christmas nila daddy at mommy. sobrang saya namin noon,
pumunta din kami sa Manila zoo at sa Chinese garden.
"Sa tingin mo ba posibleng maging masayang lugar ito at pasyalan ng maraming tao sa
paglipas ng isang siglo?" tanong ko sa kaniya, napaisip naman si Juanito. at
napatanaw sa malawak na lupain.
"Imposible iyon, marami nang dugong dumanak at buhay na nawala sa lugar na ito,
kumbaga puno ng malulungkot na alaala at pamamaalam ang dalda-dala ng lugar na ito"
sagot ni Juanito. kung sabagay hindi ko naman siya mapipilit na paniwalaan ako na
pwedeng maging kaaya-aya at masayang lugar ito sa future.
Kahit pa maraming pwedeng magbago sa paglipas ng panahon, kahit pa alam ko ang

takbo ng historya, minsan naiisip ko kung ganito pa rin ba ang dapat mangyari? Kung
tama ba ang umibig ako sa kaniya? Kung bahagi din ba ito ng misyon ko?
"Ano
ba ang naalala mo sa tuwing nakikita mo ang lugar na ito?" tanong ni Juanito,

umihip naman ang medyo malakas na hangin, ang sarap sa pakiramdam.
"Naalala ko ang nakaraan ko... ang sarili ko" sagot ko, nakita ko namang parang
naguluhan si Juanito sa sagot. Hindi naman niya maiintindihan na ang lugar na ito
ay bahagi ng alaala ko bilang Carmela, ang totoong ako.
Sa totoo lang, kung minsan nakakalimutan ko na dayo lang pala ako sa panahong to,
na sandaling pinahiram lang ni Carmelita sa'kin ang buhay niya, ang pamilya at mga
kaibigan niya at ang pagkakataong makilala ang mahal niya.
Kumbaga hiram ko lang kay Carmelita ang lahat ng to, hindi ito sa'akin. Pero bakit
ganun? Habang tumatagal ako dito mas lalo ko ng nagugustuhan mabuhay sa panahong
to.
Sunod naman kaming pumunta sa simbahan, ang Santo Domingo Church o mas kilala
ngayon bilang National Shrine of Our Lady of the Holy Rosary of La Naval de Manila.
lumuhod si Juanito at nagdasal, lumuhod din ako sa tabi niya at ipinikit ko din ang
aking mga mata.
Ang ganda ng simbahan, hindi ko akalain na makikita ko ang Santo Domingo Church na
bagong-bago sa panahong to.
Sinilip ko kung tapos na magdasal si Juanito pero nakapikit pa din siya at taimtim
na nagdadasal. My gosh! ang laki ng adam's apple niya ang HOT tingnan----Shocks!
Carmela wag kang mag-isip ng ganyan! nasa simbahan ka pa naman Waahhh!
at dahil sa pagnanasa ko sa kaniya agad akong napa-sign of the cross, Gosh! ilayo
niyo po ako sa tukso huhu.
ilang saglit lang nakita kong imunulat na ni Juanito
ang kaniyang mga mata, napalingon naman ako sa kabila para di niya mahalata na
pinagmamasdan at pinagnanasaan ko siya kanina Waaahh! Nakakahiya ka Carmela! huhu.
Bigla naman ako natuod nung magsalita siya "Alam mo ba noong nag-aaral pa si Santo
Domingo sa pagka-pari ibinebenta niya ang kaniyang mga libro upang ibigay ang
perang nakukuha niya rito sa mga mahihirap na nagugutom noong panahon ng taggutom,
isinakripisyo rin niya ang sarili niya upang pakawalan ang isang alipin, isang araw
nakakita siya ng pangitain sa isang ina at may dala itong kumpol ng rosas at
sinabihan siyang sambitin ang rosario at ituro ito sa mga handang makinig" sabi ni
Juanito nakatingin siya ngayon ng diretso sa sculpture ni Saint Dominic. wala naman
akong masabi, hindi kami madalas magsimba nila daddy at hindi rin ako masyado
expose sa mga words of God.
Siguro isa sa mga dahilan kung bakit ako napunta sa panahong to ay para maunawaan
ko at makilala ko ang Diyos, dahil sa panahong to halos lahat ng tao ay naniniwala
at nanampalataya sa Diyos.
Nakakalungkot lang isipin na sa paglipas ng panahon maraming mga kabataan na tulad

ko ang nalalayo na sa Panginoon.
"Sa tuwing may problema ako, nagdadasal ako sa Panginoon, alam kong nariyan lang
siya at lagi niya akong ginagabayan, minsan iniisip ko na mas maraming pagsubok ang
nararanasan ng ibang tao pero hindi pa rin nasisira ang tiwala at pagmamahal nila
sa Diyos" dagdag pa ni Juanito. tapos ngumiti siya sa'kin.
Hindi ko rin mapigilang mapangiti, ngayon lang din ako nakakita ng isang lalaking
may takot at may malaking pagmamahal sa Diyos. At May Bonus
pa! ang Manly tingnan ng adam's apple niya kyaahh!
Gabi na ng ihatid ako ni Juanito sa dormitoryo, nakasara na rin yung mga bintana sa
itaas pero nakita kong may kaunting liwanag pa sa kwarto ni madam Olivia, hindi pa
siguro siya tulog.
"Maraming salamat sa oras na iyong inilaan para sa akin Binibini" nakangiting tugon
ni Juanito. hindi ko naman mapigilang mapangiti.
"Me too----Ah! Ang ibig kong sabihin, Metootulog na ko hehe" palusot ko. Omygash!
Be careful Carmela! Yan ka na naman Waaahh!
Papasok na sana ako sa loob kaso narinig kong nagsalita ulit si Juanito. "S-
sandali... may gusto sana akong ibigay sa iyo" narinig kong sabi niya tapos may
kinuha siyang color blue na sobre sa loob ng coat niya at inabot yun sa'kin. "M-
magustuhan mo sana" dagdag pa niya, napatitig naman ako dun sa color blue na sobre
na nasa tapat ko ngayon.
Dugdug.dugdug.
Kinuha ko na sa kamay niya yung sobre. "P-para san to-----" hindi ko na natapos
yung sasabihin ko kasi nagulat ako nang makita ko si Helena na naglalakad papunta
sa dormitoryo, namamaga yung mata niya at parang ang putla niya, may bitbit din
siyang bagahe, napatigil siya nang makita kami ni Juanito sa tapat ng pinto.
Napalingon naman sa likod si Juanito at nanlaki din yung mga mata niya ng makita si
Helena. bigla namang nanghina ang katawan ni Helena at bumagsak siya sa lupa at
dahil dun dali-daling tumakbo papalapit sa kaniya si Juanito "B-binibining
Helena?... ayos ka lang?" nag-aalalang tugon ni Juanito at pilit niyang ginigising
si Helena na ngayon ay nasa bisig niya.
Samantalang, naiwan
naman ako mag-isa sa kinatatayuan ko at nakatitig lang sa kanila.
~Narinig mo ba ang puso ko?

Pagtibok ay 'di ordinaryo
Kung alam mo lang ang tunay na pakiramdam
'Di sana'y nagsimula na ang istorya~
~Pero 'di, hindi mo alam ang nasa isip ko
Ayaw ko naman tuluyan kang ilito
Dapat na bang ipaalam ito
Ang tunay kong pagtingin sa 'yo~
~Kung pwede lang naman?
Kung pwede lang pag-bigyan
Pag-ibig ko sa 'yo, 'di papatalo
Kung okay lang naman
Pwede bang ikaw na lang
Ang bubuo sa buhay kong ito
Kung pwede lang ako na lang sa 'yo?~
Mukhang hindi na naman ako makakatulog mamayang gabi ah. Haays.
Dear Diary,
Tama nga si Juanito na mahirap talaga kalabanin ang unang pag-ibig dahil kadalasan
mas pinipili ng ating puso ang dating tinitibok nito kaysa sa bagong tibok pa lang.
Naiintindihan ko na... na hanggang sa huli si Helena pa rin ang pipillin niya.
Naninibugho,
Carmela
***************************
Featured Songs:
'Tulad mo' by TJ Monterde
'Sayo na lang Ako' by Karylle
Source of Alamat ng Rosas: http://www.gintongaral.com/mga-alamat/alamat-ng-rosas/
Source of Saint Dominic Biography: http://www.marypages.com/Dominicus.htm
https://youtu.be/ourRBBeAlns
"Tulad Mo" TJ Monterde
https://youtu.be/mXPDxlRMMR0
"Sayo na lang ako" by Karylle
=================
Kabanata 21
[Kabanata 21]
"B-binibining Helena?... ayos ka lang?" tanong ni Juanito habang mabilis na tumakbo

papunta kay Helena at inalalayan niya ito. hawak na ni Juanito sa kaniyang bisig si
Helena na hinang-hina pero nakamulat pa din ang mga mata niya.
Tumakbo na rin ako papalapit sa kanila, "H-helena... anong nangyari----?" hindi ko

na natapos yung sasabihin ko kasi nakasunod pala sa kaniya si Laura, ang
tagapagsilbi ng mga Flores.
"Binibini... magpahinga po muna kayo" narinig kong sabi ni Laura, madami din siyang
dalang bagahe. Tumingin si Helena kay Juanito at hinawakan niya ang damit nito. "G-
ginoong J-juanito... p-pakasalan mo a-ako" naiiyak at nanghihinang sabi ni Helena
kay Juanito. nanlaki naman yung mga mata ni Juanito, ganun din ako. Ano?
"Ngunit Binibini----" hindi na natapos ni Juanito yung sasabihin niya kasi tuluyan
ng nawalan ng malay si Helena. Omg! Buti na lang hawak na siya ngayon ni Juanito
kundi mababagok yung ulo niya sa semento
"Binibini! Gumising po kayo!" nagpapanic na sigaw ni Laura. Napatulala lang ako sa

kanila, Omg! Anong nangyayare?
"Binibining Carmelita... maari mo bang tawagin si madam Olivia?" nagpapanic din na

sabi sa'kin ni Juanito at dahil dun natauhan ako at agad tumakbo papasok sa loob.
Sakto namang pababa na ng hagdan si madam Olivia. "Anong kaguluhan ang mayroon sa
labas? At bakit ngayon ka lang? gabi na ah" reklamo sa'kin ni madam Olivia. Naka-
evening dress na siya. mukhang nagising siya dahil sa sigaw ni Laura sa labas.
"Madam Olivia! Nahimatay si Helena!" nagpapanic ko ding sabi, Grabe, nahawa na din
ako
sa pagpapanic nila Juanito at lalong-lalo na si Laura. Napataas naman yung kilay ni

madam Olivia. "Ano? Si Helena Flores? Anong ginagawa niya dito sa Maynila?"
nagtatakang tanong ni madam Olivia.
"Omg! Madam Olivia promise hindi ako nangtitrip! Tara na!" sabi ko pa tapos hinila
ko na siya papalabas, mukha ba akong joke? Gosh!
Pagdating namin sa labas ginigising pa din ni Juanito at Laura si Helena. "Sus

maryusep! Bakit kayo nandito?... ipasok niyo si Binibining Helena sa kwarto" utos
ni madam Olivia, agad namang binuhat ni Juanito si Helena habang nakasunod naman
kaming lahat. Tinulungan ko naman si Laura bitibitin yungmga bagahe nila.
Nagising din sila Nenita at ang iba pa naming kasama dito sa dormitoryo.
"Anong nangyari?"
"Akala ko nasa San Alfonso si Helena?"
"Oo nga! At bakit mukhang pagod na pagod siya?"
Narinig kong bulong-bulungan nila, nagulat at napatahimik naman sila nang magsalita
si madam Olivia. "Magsibalik kayo sa inyong kwarto! at walang lalabas!" at dahil
dun nagsipasukan sila sa kani-kanilang kwarto. dumiretso naman kami sa kwarto namin
ni Helena. inilagay muna namin ni Laura lahat ng bagahe nila sa likod ng pinto.
Inilapag na din ni Juanito si Helena na wala pa ring malay, agad tiningnan ni

Juanito ang pulse rate ni Helena. "Mahina ang puso niya, at mabagal rin ang
kaniyang paghinga" sabi ni Juanito. napahinga naman ng malalim si madam Olivia,
bakas sa itsura niya na nag-aalala talaga siya.
"Carmelita, tawagin mo si Doktor Hidalgo at papuntahin mo dito" utos sa'kin ni

madam Oliva dahilan para lumaki yung mga mata ko dahil
sa gulat. WHAAAAT?
Tiningnan ko si madam Olivia at binigyan ko siya ng hindi-ko-alam-kung-saan-

nakatira-si-doktor-hidalgo-at-hindi-ko-rin-siya-kilala-look. Mukhang hindi nagets
ni madam Olivia kasi inutusan niya pa din ako na puntahan si Doktor Hidalgo "Sige
na Carmelita puntahan mo na si doktor Hidalgo" utos pa ni madam Olivia at stress na
stress na siya ngayon. My goodness!
Omg! Napahinga na lang ako ng malalim, magpapasama na lang ako kay Nenita at
magdadahilan na nakalimutan ko yung bahay nila doktor Hidalgo.
Kaso nagulat ako nung biglang tumayo si Juanito. "Ako na lang po madam Olivia,
delikado na lumabas ngayong gabi si Binibining Carmelita" tugon ni Juanito sabay
tingin sa'kin. Whew! Nakalimutan din siguro ni madam Olivia na wala kami sa modern
world na kung saan okay lang lumabas kahit gabi na ang mga girls.
"Sige, mag-iingat ka Hijo... at maaari ka na ring umuwi, si doktor Hidalgo na lang

ang papuntahin mo rito" bilin ni madam Olivia. Napatango naman si Juanito, pero
bago siya lumabas ng pinto nagkatinginan pa kami. Haays. Kelan ko na naman kaya
siya ulit makikita?
Makalipas lang ang kalahating oras dumating na si doktor Hidalgo, payat at medyo
maputi siya, mukhang pure Spanish ang lahi niya. Agad niyang tiningnan at
niresetahan ng gamot si Helena na ngayon ay tulog pa din.
Matapos niyang gamutin si Helena nagpaalam na siya kay madam Olivia at umalis. Na-
imagine ko tuloy na magiging successful at kilalang doktor din si Juanito
someday... kaya dapat magtagumpay ako sa misyon ko, dapat mabuhay siya!
Hindi ko namalayan
na nakatulog pala ako habang hinihintay namin ni madam Olivia at Laura na magising
si Helena. Madaling araw na nang magising ako, tulog pa din si Helena at
pinupunasan na siya ni Laura.
Nakita kong nakatulog din si madam Olivia sa gilid. Pagod na rin siguro siya.
Nakakatuwang isipin na concern at mahal ni madam Olivia ang mga estudyante niya.
Bumangon na ako at tumabi kay Helena. "Matulog ka na muna, ako na ang magbabantay
kay Helena" sabi ko, napayuko lang si Laura at patuloy niya pa ding pinupunasan ng
bimbo si Helena.
"Ayos lang po ako Binibini, maraming salamat po sa inyong kabutihan" magalang na

sagot ni Laura. "Ano palang nangyari? Bakit biglaan ang pagdating niyo?" bulong ko
kay Laura. Nanlaki naman yung mga mata niya. Oh! nangangamoy trouble dito ah.
"P-pasensiya na po Binibini, ngunit wala po ako sa posisyon upang sabihin ang

dahilan" nakayukong tugon ni Laura. Napangiti na lang ako. Aww! Bilib ako sa
loyalty niya.
"Ayos lang yun, bilib ako sa katapatan mo" papuri ko pa sa kaniya tapos binigyan ko
siya ng thumbs-up. "Oo nga pala, diba Isabella ang apelyido mo?" tanong ko sa
kaniya, halata namang nagtaka yung itsura niya. "Wag kang mag-alala, hindi ako
espiya" biro ko pa, napangiti naman siya.
"Opo Binibini, Isabella po ang apelyido ko" nakangiti niyang sagot. Gosh! Bihira
lang yung last name na Isabella kaya feeling ko baka ninuno siya ni daddy.
"Uhmm... taga-San Alfonso ba talaga kayo? Ang ibig kong sabihin doon nakatira ang
mga ninuno mo?" tanong ko, ang alam ko kasi taga-Tarlac sila daddy at nagkakilala
lang sila ni mommy sa Manila.
"Tubong Tarlac
po ang pamilya ko, isinama lang po ako ng aking tiya sa San Alfonso bilang
kabayaran sa utang ng aking ama sa pamilya Flores" nakangiting sagot ni Laura. Omg!
So ninuno nga ni daddy si Laura! Gosh! Hindi ko akalain na mamemeet ko din ang
great great great great grandmother ko sa father side! Waaahh!
"A-ayos lang po ba kayo Binibini?" nagtatakang tanong ni Laura, hindi ko namalayan

na nakangiti pala ako ng todo. Kaya pala medyo hawig ang mga mata at ilong ni Laura
kay daddy. Ang ganda din ng genes nila My gosh!
"Huh? Ah---Oo naman ayos lang ako... Oo nga pala, bakit nagkautang ang iyong ama sa
mga Flores?" tanong ko, napayuko lang si Laura pero nginitian pa din niya ako,
mukha namang comfortable naman na siya mag-share ng life story niya sa'kin.
"Limang taon na po akong naninilbihan sa mga Flores dahil sa malaking pagkakautang

ni ama sa buwis, ang kapatid po ni Kapitan Flores na si Don Joselito ay ang alcalde
mayor ng aming bayan, may lupang taniman po ng mais at kamote ang aking ama ngunit
pitong taon na po siyang hindi nakababayad sa buwis, sa pamilya po sana ako ni Don
Joselito magsisilbi ngunit marami na po silang tagapag-silbi, nagkataon naman po na
pinalayas ni Binibining Natasha ang kanilang tagapagsilbi dahil nagnakaw po ito sa
kanila, at naghahanap po sila noon ng kapalit kung kaya't dinala po ako ng aking
tiya sa San Alfonso, pumayag naman si Don Joselito Flores na sa kaniyang kapatid na
si Kapitan Vicente Flores ko po pagbayaran ang utang ng aking pamilya sa kanila"
sagot ni Laura. May bahid ng kalungkutan sa kaniyang mukha at pananalita habang
nagkwekwento siya.
"Huwag kang mag-alala, isipin mo na lang dalawang taon ka na lang maninilbihan at

makakabalik ka na sa iyong pamilya" sabi ko, napangiti naman si Laura. Ang
pagkakaalam ko, hindi ganun kayaman ang pamilya nila daddy, nagsipag at nagityaga
lang talaga siya sa pag-aaral kaya naging successful siyang businessman. And sila
mommy talaga at ang pamilya Montecarlos ang mayaman. Sabagay, na-witness ko din
naman ngayon na super rich talaga nila Don Alejandro at Donya Soledad Montecarlos.
"Napamahal na rin po ako kay Binibining Helena at Ginoong Leandro, tinuturing po

nila akong pamilya, kaya malulungkot po ako sa oras na umalis na po ako sa kanila"
tugon ni Laura habang pinagmamasdan si Helena na mahimbing ang tulog ngayon.
Kung sabagay, mabait naman talaga si Helena kaya nga nahihirapan akong tanggihan
siya. ganun din naman si Leandro, Sigurado din naman ako na wagas ang pag-ibig niya
kay Carmelita.
Hindi nagkamaling magtiwala si Helena kay Carmelita at Hindi rin nagkamaling

mahalin ng buong tapat ni Leandro si Carmelita.
Ang tanging pagkakamali lang ay ang mapunta ako sa panahong to. Dahil hindi ako
karapat-dapat sa tiwalang binibigay ni Helena at sa pag-ibig na pinamamalas ni
Leandro sa'kin.
Sandali kaming napatahimik, nakokonsyensya tuloy ako. wala pa akong magandang

nagagawa para kay Helena at mas lalo na kay Leandro.
Nagulat ako ng biglang bumulong ulit sa'kin si Laura. "Binibini... sa iyo ko lang
po sasabihin ito, huwag po kayong maingay ah, Alam ko pong bilang matalik na
kaibigan ni Binibing Helena, karapatan niyo pong malaman ang pinagdadaanan niya"
bulong ni Laura. Mukhang malalim naman
ang tulog ni Helena at madam Olivia kaya di nila kami maririnig. Omg! this is it!
may fresh new chika na!
"Naglayas po si Binibining Helena... at sa ngayon ay pinaghahanap po siya ng mga

tauhan ni Kapitan Flores, naiparating na rin po sa punong hukbo ng mga guardia
civil dito sa Maynila na nawawala si Binibing Helena kung kaya't nahirapan po kami
makababa kaninang tanghali sa barko" panimula ni Laura. Napahawak naman ako sa
bibig ko. Omygash!
"Bakit naglayas si Helena?" gulat kong tanong. Kaya pala namumutla at pagod na
pagod siya, siguro napagod sila sa pagtakas at pagtatago.
"Hindi ko po alam pero nakita ko po noong pagdating ni Binibining Helena sa San

Alfonso nag-away at nagsagutan po sila ni Kapitan Flores dahilan para masampal po
ni Kapitan Flores si Binibining Helena, hindi pa rin po tumigil si Binibining
Helena at sinumpa pa po niya si Kapitan Flores kaya ikinulong po siya sa kaniyang
kwarto, hanggang sa maabutan ko po noong gabing iyon na nag-iimpake si Binibining
Helena at balak niyang tumakas, sinubukan ko po siyang pigilan ngunit sinabi niyang
kailangan niyang makausap si Juanito at ikaw, at luluwas po siya ng Maynila, wala
na po akong nagawa kundi samahan siya upang makasiguro po ako na walang masamang
mangyayari sa kaniya" pagtatapat ni Laura.
Shocks! Ano kaya ang pinag-awayan ni Helena at Kapitan Flores? Bakit magagawang
suwayin ni Helena ang kaniyang ama? Posibleng dahil ito kay Juanito?
Kaya pala sinabi niya kanina kay Juanito na pakasalan siya nito. Pero bakit
kailangan niya din akong makausap? para pumayag ako na sila na lang ang ikassal?
Waaahh! Naguguluhan na ko.
Kinaumagahan, nag-volunteer ako na magluto ng breakfast. Nagulat naman ako ng

makita si Josefina na nagluluto din sa kusina."Josefinaaaaaa---- Ah! Ate
Josefinaaa!" excited kong sigaw sabay takbo papunta sa kaniya at niyakap siya, buti
naman hindi niya nahalata na Josefina lang ang tawag ko sa kaniya. Haays hindi kasi
ako sanay mag-ate.
"Sandali! Baka mahawa ka" natatawang suway ni Josefina sa'kin. Grabe! Namiss ko
siya.
"Hindi yan! Matibay ata ako!" sagot ko sabay pakita nung muscles ko. haays! Thanks
sa kompletong anti-bulutong at anti-tigdas na bakuna ko nung bata pa ko haha.
"Teka! Anong ginagawa mo dito? Diba dapat nagpapahinga ka?" reklamo ko sa kaniya.
Kinurot naman niya yung pisngi ko.
"Ano ka ba?! Uuwi na tayo sa San Alfonso mamaya, kailangan ko ng maghanda ng baon"
sagot niya. Ohmygash! Oo nga pala, kailangan naming dumalo sa pasasalamat sa patron
ng San Alfonso. Sa Linggo na yun, Monday pa lang naman ngayon.
At dahil excited na ko umuwi sa San Alfonso, namimiss ko na din si Maria, Donya

Soledad, Don Alejandro at Theresita. Agad akong umakyat papunta sa kwarto para mag-
impake pero nagulat ako kasi naka-lock yung kwarto Oh! Gosh!
"Helena? Laura? Nandiyan ba kayo?" sabi ko habang kumakatok sa pinto. Wala namang
sumasagot. Nagulat ako ng biglang sumulpot si Laura sa likuran ko.
"Binibining Carmelita, nagkulong po si Binibining Helena sa inyong kwarto, hindi ko

po alam ang dahilan, bumaba lang po ako upang kumuha ng almusal para sa kaniya
ngunit pagdating ko po dito ayaw na po niya akong papasukin"
nag-aalalang tugon ni Laura. Napasandal naman ako sa pinto at nilapit ko ang tenga
ko upang marinig ko kung anong nangyayari sa loob.
My gosh! Baka nagpakamatay na siya! Wag naman sana!
Narinig kong umiiyak siya. "Hindi pa rin po ba siya tapos umiyak?" nag-aalalang
tanong ni Laura. So Ibig sabihin kanina pa siya umiiyak. My gosh! Anong nangyayare
kay Helena?
Inutusan ko si Laura na tawagin si madam olivia at hingin yung susi sa kaniya para
buksan yung kwarto namin. Agad namang dumating si madam Olivia kasama niya sina
Josefina at Nenita. "Posible po bang sinasapian ng masamang espiritu si Helena?"
natatakot na tanong ni Nenita. Napatingin naman sa'kin si Josefina. Gosh! Naalala
niya siguro noon nung magising ako at marealize ko na nasa year 1892 na ko, tapos
inakala nilang sinasaniban ako. Waahh!
"Imposible, napalayas na ni madam Olivia ang masamang espiritu na iyon" tugon ni

Josefina. Napatahimik naman sila nung sinuway sila ni madam Olivia. "Magsitahimik
kayo at sumunod sa akin" utos pa ni madam Olivia, nasa likod niya kami ngayon.
Gosh! Pano kung tama nga si Nenita na sinasapian si Helena? Waaahh! Naalala ko
tuloy yung Conjuring Gosh!
Kinuha na ni madam Olivia yung susi at inunlock yung pintuan, dahan-dahang binuksan
ni madam Olivia yung pinto at napasilip naman kaming lahat. Nakita naming
nagmumukmok lang si Helena sa isang gilid malapit sa binatana, at ang kalat ng
buong kwarto, nakakalat lahat ng mga libro at mga papel sa sahig, ganun din yung
mga bagahe niya at mga damit. Marami ring basag na vase ang nakakalat sa bawat
sulok.
Omaygash!
Napaatras naman
kaming lahat nung tumingin si Helena sa kinatatayuan namin. Waaahh! Sobrang
namumula at namamaga yung mga mata niya at sabog-sabog din yung buhok niya. may
dugo rin yung mga kamay niya dahil siguro sa pagbabasag niya ng mga vase.
Agad tumakbo papalapit sa kaniya si madam Olivia. "Helena Hija... ano bang
nangyayari sa iyo?" nag-aalalang tanong ni madam Olivia, yayakapin sana siya ni
madam Olivia kaso bigla siyang umiwas at tumayo.
"Uuwi na ko!" seryoso niyang sabi tapos dinampot niya yung mga damit niya na
nakakalat at binalik iyon sa kaniyang bagahe. Agad namang lumapit sa kaniya si
Laura at tinulungan siyang magligpit. "S-sigurado po ba kayo Binibini-----" hindi
na natapos ni Laura yung sasabihin niya kasi biglang nagsalita si Helena.
"Oo! Kaya bilisan mo na! Aalis na tayo" matapang niyang sagot. Tumulong naman si
Nenita at Josefina sa pagliligpit. "Bakit mo pinunit yung mga libro at papel?"
nagtatakang tanong ni Nenita. Binigyan naman siya ni Helena ng shut-up-look, at
dahil dun napatahimik na lang siya, natakot din siguro siya kasi ang bossy ni
Helena ngayon Waaahh! Sinasapian talaga siguro siya?
"Helena, kumain muna kayo, sabay-sabay na lang tayo bumyahe nila Josefina at
Carmelita mamayang hapon pabalik sa San Alfonso" tugon ni madam Olivia. Hahawakan
niya sana si Helena pero umiwas ulit ito.
"Hindi na po madam Olivia, kaya na po naming bumyahe ni Laura" diretsong sagot ni

Helena. pagkatapos dali-dali siyang lumabas ng kwarto bitbit yung mga bagahe niya.
"At huwag na rin po kayong mag-abala sulatan si ama, ako na po ang magpapahatid ng
mensahe sa kaniya na natauhan
na ang anak niya" matapang na sabi ni Helena sabay talikod at umalis. Hindi naman
na siya napigilan ni madam Olivia kasi dire-diretso siyang bumaba ng hagdan at
lumabas. Patakbo namang nakasunod si Laura sa kaniya bitbit ang iba pa nilang
bagahe.
"Binibining Helenaa---" tawag pa ni madam Olivia kina Helena pero hindi siya
nilingon nito at agad silang sumakay sa kalesa. "Huwag po kayong mag-alala ako na
po ang bahala sa Binibini" sigaw ni Laura sa ibaba bago siya sumakay dun sa kalesa.
"Kawawa naman si Laura, baka sa kaniya naman sumanib ang masamang espiritu na nasa
katawan ngayon ni Helena Tsk. Tsk" narinig naming sabi ni Nenita. "Biro lang pala
hehe" sabi pa niya nung binigyan siya ni madam Olivia ng what-are-you-talking-
about-look.
Kinahapunan, nagpaalam na kami kina Nenita at sa iba pa naming kasamahan sa

dormitoryo. Si madam Silvia na muna ang bahala sa kumbento habang nasa bakasyon pa
si madam Olivia.
Pagdating namin sa daungan dito sa Manila bay. Nagulat ako ng makita si Juanito na
kakababa lang din sa kalesa. Hindi niya pa kami nakita kasi kausap niya si Don
Buencamino ang tagapamahala sa mga barko.
"Oh? Si Ginoong Juanito ba iyon?... GINOONG JUAN-----" tatwagin sana ni Josefina si

Juanito pero agad kong tinakpan yung bibig niya. "Ssshh! Ate Josefina waaag!"
pagmamakaawa ko kay Josefina. Binigyan naman niya ako ng isang ngiti na sobrang
nakakaecheos. Ohmy!
"Huwag mo sabihing kinakabahan ka?... kumakabog ba ng malakas ang dibdib mo sa
tuwing nakikita mo siya?" pang-eecheos niya. hindi naman ako makatingin sa kaniya,
"Uhmm... Syempre
tumitibok ang puso ko kasi buhay pa ko noh"
"Medyo Nag-iinit ba ang iyong mga mukha sa tuwing nginingitian ka niya?" patuloy
niya pa.
"Syempre dumadaloy ang mainit na dugo sa katawan ko kasi buhay pa ko" Whew! kaya mo
yan Carmela!
"Para bang may mga paru-paro na nagliliparan sa iyong tiyan kapag nasa tabi mo
siya?" tugon pa niya at mas lalong lumaki yung ngiti niyang nakaka-echeos.
"Bulate at sawa lang ang alaga ko sa tiyan"
"Bigla ka bang pinagpapawisan kahit hindi naman mainit sa tuwing nasa harapan mo
siya?" at nauutal ka ba sa oras na kausap mo siya? ayeee!" pang-asar sa'kin ni
Josefina. Whuut?
"Mainit lang siguro talaga ang panahon dito sa Pilipinas, Tss wag nga nating bigyan
ng malisya ang klima" reklamo ko pa. Omgee! Masyado na ba akong obvious? huhu.
"Talaga? wala kang gusto kay Ginoong Juanito?" aba! di niya talaga ata ako
tatantanan huhu.
"Oo nga! W-wala akong gusto sa kaniya!" depensa ko pa pero tinawanan niya lang ako.
At dahil gusto kong ipakita sa kaniya na nagkakamali siya... kahit pa totoo naman
na may gusto na ko kay Juanito, Ayoko pa din malaman nila Waaahh!.
"Papatunayan ko sayo na wala nga akong gusto kay Juanito" banat ko pa kay Josefina
tapos binigyan ko siya ng watch-and-learn-look. Agad akong naglakad papalapit kay
Juanito na ngayon ay nakatalikod at kausap pa din si Don Buencamino. Gosh! Abnormal
na ata yung puso ko! bakit parang sasabog na Waaahh!
Panindigan mo yan Carmela! Kaya mo yan!
"E-ehem!" panimula ko, napalingon naman sa'kin si Juanito at Don Buencamino. My

gosh! Hindi ko
namalayan na napatulala pala ako ng mga five seconds nung biglang ngumiti si
Juanito nang makita ako.
"Sabi ko sayo ngayong hapon pa ang byahe ng magkapatid na Binibining Montecarlos,

Ayaw mo sa'kin maniwala Ginoong Juanito eh" nang-eecheos na sabi ni Don Buencamino.
Shocks! So ang pinag-uusapan pala nilang dalawa kanina pa ay kung anong oras ang
byahe namin nila Josefina at madam Olivia pabalik ng San Alfonso.
Napakamot naman sa ulo si Juanito, mukhang nahiya siya sa sinabi ni Don Buencamino.
"Osige na... naiintindihan ko naman na inaalala mo lang ang kapakanan ng iyong
mapapangasawa kung kaya't ibibigay ko na sa inyo ang pinakamahal na kwarto dito sa
barko" dagdag pa ni Don Buencamino. Napatingin naman ako kay Juanito at parang
namumula siya sa hiya.
"Talaga? Binili mo ang pinakamahal na silid para kay Carmelita?" tuwang-tuwa na

tanong ni Josefina na nasa likod na pala namin ngayon. Napatango na lang si Juanito
at pinipigilan niya yung ngiti niya, namumula din yung mukha niya at hindi siya
makatingin sa'kin.
"J-juanito... hindi mo naman na kailangang bilhin------" hindi ko na natapos yung

sasabihin ko kasi biglang binuhat na ni Josefina yung mga bagahe namin. "Ssshh!
Carmelita! Malas tumanggi sa grasya, at isa pa nais lang ni Ginoong Juanito na
maging komportable ka dito sa barko, hindi ba Ginoong Juanito?" pang-eecheos pa ni
Josefina.
Napatango ulit si Juanito at iniwas niya yung tingin niya sa'kin. "Hijo, bakit
namumula ka?" puna naman ni madam Olivia kay Juanito. "Josefina tumigil ka na sa
pang-aasar kay Carmelita at Ginoong Juanito baka magka-aminan na yan" dagdag
pa ni madam Olivia tapos ngumiti din siya na yung ngiting pang-echeos talaga
WHAAAAT? ANO BA YAN!
Agad silang nagtawanan ni Josefina as in yung todo halakhak talaga, samantalang

pareho na kami ngayon ni Juanito na namumula na dahil sa hiya, pagkatapos nila kami
asarin dali-dali na silang umakyat sa barko. Naiwan naman kami ni Juanito sa ibaba.
Dugdug.dugdug.
Bakit naman niya uupahan yung pinakamahal na silid dito sa barko? Kyaaahh! Gusto ko
sanang itanong sa kaniya kaso nahihiya ako kaya wag na lang.
"M-maramingsalamatah" mabilis kong sabi at agad akong kumaripas ng takbo paakyat sa

barko at sumunod kina madam Olivia at Josefina. Goooosh! Makakasama ko si Juanito
dito sa barko Waaahh!
"CARMELITA! PAKASALAN MO NA AGAD SI GINOONG JUANITO NGAYON NA!" tuwang-tuwang sigaw

ni Josefina habang nagtatatalon sa sobrang laki at malambot na kama. Busy naman si
madam Olivia tingnan yung mga magagarang paintings na naka-display sa bawat sulok
ng kwarto.
Napanganga na lang ako with matching tulo laway pa ata habang pinagmamasdan ang
buong kwarto. Grabe! Eto na ata ang pinakabongga at pinaka-sosyal na kwartong
nakita ko sa buong buhay ko. May malaking chandelier sa gitna ng kisame. Puno din
ng kulay ginto at makikintab na bagay ang mga kagamitan. kulay pula at ginto ang
bawat dingding, May sariling banyo, kusina, dining table, library, study area at
balcony pa ang kwartong to.
"Siyam na raang piso ang halaga ng silid na ito kung kaya't ito ang pinakamaganda
naming silid" narinig kong sabi ni Don Buencamino. Nakita ko namang papaakyat na si
Juanito at mukhang papunta din siya dito sa kwarto kaya agad akong tumakbo papunta
sa kama at nag-dive doon.
"Carmelita? Ayos ka lang?" nagtatakang tanong ni Josefina. Nagkunware naman akong

tulog at naghilikhilikan pa. "Ginoong Juanito maraming salamat sa inyong kabutihan"
narinig kong sabi ni madam Olivia. Gosh! Nandito na siya!
Minulat ko naman yung mata ko ng konti para silipin si Juanito at nakita kong
nakatayo siya ngayon sa tabi ni Don Buencamino. "Wala pong anuman, nawa'y nasiyahan
kayo sa munting handog ko" nakangiting sagot ni Juanito at napatingin siya sa'kin
kaya agad-agad kong pinikit ulit ang mga mata ko. Omgee!
"A-anong nangyari kay Binibining Carmelita?" narinig kong tanong ni Juanito at

mukhang humahakbang siya ngayon papalapit sa kama. "Ahh! Hindi po namin alam, bigla
na lang siyang lumundag dito sa kama at nakatulog... marahil ay dala na rin ng
matinding pagod dahil siya ang nagluto ng almusalan at tanghalian namin kanina"
sagot ni Josefina. Wow! buti naman na-appreciate niya yung effort ko sa pagluluto
kanina haha.
"Mukhang handa na maging Misis Alfonso si Binibining Carmelita ah" narinig kong
pang-asar ni Don Buencamino. Gosh! Buti na lang nakasubsob yung mukha ko dito sa
kama, hindi nila mahahalata na namumula na yung mukha ko Waaahhh!
Nakakahiya huhu.
Umaga na ng magising ako, hindi ko namalayan na dire-diretso na pala akong

nakatulog mula kahapon ng hapon, Paano ba naman kasi ang tagal umalis nila Juanito
at Don Buencamino kaya pinandigan ko talaga na natutulog ako. Ayan! Umaga na tuloy
ako nagising.
"Magandang
umaga aming prinsesa" narinig kong bati ni Josefina, nag-aalmusal na sila ngayon ni
madam Olivia. Gosh! Sobrang lambot at comfy talaga ng kama dito kaya siguro madali
din akong nakatulog. "Napanaginipan mo ba ang iyong prinsipe?" dagdag pa ni
Josefina tapos nagtawanan sila ni madam Olivia, paborito talaga ako echeosin at
asarin ni Josefina eh.
"Josefina... pakainin mo muna ang iyong kapatid, kahapon pa yan kinikilig sa

kaniyang prinsipe" banat pa ni madam Olivia. Oh my Goodness! Anong nakain ni madam
Olivia? Bakit nakiki-join na siya sa pang-aasar sa'kin? Ughh.
"Sige lang, pagtulungan niyo ko kung yan ang ikasasaya niyo" sarcastic kong sabi at
tumabi na din ako sa kanila upang mag-almusal. "Sus! Eto naman naglalambing lang
kami sayo eh" sabi pa ni Josefina tapos kiniliti ako. Gosh! Pano niya nalaman na
may kiliti ako sa tagiliran? Waaahh!
At dahil dun gumanti ako kiniliti ko din siya, at gumanti din siya at gumanti din
ako hanggang sa naghabulan na kami sa loob ng kwarto Waaahh!.
Napatigil lang kami ng biglang magsalita si madam Olivia. "Mga hija tama na yan,
baka magising si Ginoong Juanito sa kabilang kwarto" suway ni madam Olivia. Nanlaki
naman yung mga mata ko. Whuuut? Nasa kabilang kwarto lang si Juanito?
Bumalik naman si Josefina sa kinauupuan niya kanina at nagsimulang kumain ulit.

"Kanina pa po gising si Ginoong Juanito, pinaabot niya pa nga sa'kin ang papel na
to para kay Carmelita" sagot ni Josefina tapos may nilagay siyang maliit na papel
sa mesa. Agad akong tumakbo at kinuha ko yung maliit na note.
Sana napanaginipan ni prinsesa Giselle
ang kaniyang prinsipe na naghihintay ngayon sa labas ng kaniyang palasyo - J.
Hindi ko alam pero bigla akong sininok nung nabasa ko yung nakasulat sa note. Gosh!
Naalala pa din niya yung kinuwento ko sa kaniya noon tungkol kay Giselle at Robert
sa movie na Enchanted.
"Oh? Ano pang hinihintay mo? Puntahan mo na siya mahal na Prinsesa" nakangiting
sabi ni Josefina, Waaahh! So ibig sabihin binasa niya pala yung note bago niya
ibigay sa'kin. Gosh! Kaya pala tinawag niya akong prinsesa kanina pagkagising ko.
Naman oh!
"Nakita ko kanina si Ginoong Juanito sa dulo ng barko... sige na puntahan mo na

siya" sabi naman ni madam Olivia at binigyan niya ako ng isang go signal look.
Napangiti naman ako, at syempre tiningnan ko muna ang sarili ko, maganda pa din
naman ako kahit pa kakagising ko lang char!
Dali-dali na kong lumabas ng kwarto kahit pa hindi pa ko naliligo, nagbihis o

nagalmusal man lang, Mas mahalaga sa'kin si Juanito, Ayoko siyang paghintayin pa ng
matagal Enebey!
Teka lang! Di ko pala alam yung pasikot-sikot dito sa loob ng barko Waaahh!
Buti na lang nakasalubong ko si Don Buencamino. "Si Ginoong Juanito ba ang

hinahanap mo Binibini? Kanina ka pa niya hinihintay doon" nakangiting sabi ni Don
Buencamino tapos tinuro niya sa'kin yung daan papunta sa dulo ng barko.
Nagpasalamat naman ako sa kaniya at dali-daling sinunod yung direksyon niya.
Pagdating ko doon, naabutan kong nakatalikod si Juanito habang pinagmamasdan ang

malawak na karagatan na kumikislap dahil sa sinag ng araw. Maaliwalas din ang
kalangitan at maraming mga ibon ang nagsisiliparan.
~Kung may isang hiling
Sa aking dalangin, iyon ay ikaw

Kung may isang tibok
Dito sa puso ko, iyon ay ikaw~
Kasabay ng pag-ihip ng malamig na hangin ang pagtibok ng puso ko para sa kaniya.
~Kay tagal kong hinintay
Dumating ka sa buhay
At ngayon, di makapaniwala
Akin ka na~
Parang mas lalong lumiwanag ang buong paligid nung lumingon siya sa'kin at nagtama
ang mga mata namin. Ngumiti siya nang makita ako at napangiti din ako nang makita
siya.
Sabi nga nila, kapag parehong inlove ang dalawang tao hindi nila namamalayan na
magkasabay at pareho na nilang nagagawa ang isang bagay.
Kung panaginip man ito, ayoko ng magising pa. Gusto kong maging posible ang
imposible. Katulad ni Giselle hindi niya akalain na posible palang magkagusto sa
kaniya si Robert.
Nagmula man siya sa ibang mundo
Nakilala man niya si Robert sa mundong hindi niya nakasanayan.
Sa huli, silang dalawa pa rin ang nagkatuluyan.
Dear Diary,
Bakit ko pa kailangang pigilan ang puso ko?
Kung pwede ko namang hayaan tumibok ito.
Bakit ko pa kailangang alisin siya sa isip ko?
Kung pwede namang manatili siya sa buhay ko.
Nagmamahal,
Carmela.
****************************
Featured Song:
'Akin ka na' by Yeng Constantino

https://youtu.be/-TIJ85hRP5g
"Akin ka na" by Yeng Constantino
=================
Kabanata 22
[Kabanata 22]
Dugdug. dugdug.
"Magandang umaga Binibini" nakangiting bati ni Juanito, hindi ko namalayan na

nakangiti na pala ako kanina pa. Waahh!
Iniwas ko na lang yung tingin ko sa kaniya habang naglalakad papalapit sa kaniya.

"B-bakit mo ko pinapunta dito?" tanong ko, Omg! bakit ka nauutal Carmela! Umayos
ka!
My gosh! natutunaw na ko sa mga ngiti at titig niya huhu.
"Nais ko lang makita ka" diretso niyang sagot. Dugdugdugdugdugdugdug!
Waaahh! sasabog na ata yung puso ko My goodness!
Nahahawa na ba siya kay Leandro? nakadalo ba sila sa seminar kung paano ma-enhance
ang flowery words nila at maging vocal? Kyaahh!
At dahil hindi ko na keri pa ang nakakabaliw na akwardness namin kailangan kong

ibahin ang usapan! "Whoa! philippine eagle---ah! este agila ba yun?" tugon ko sabay
turo dun sa ibon na lumilipad sa kalangitan, napatingala naman si Juanito at
napatingin din doon sa ibon,Medyo malakas din yung hangin dito sa barko, at ang
dami ring mga dolphins ang enjoy na enjoy tumalon sa tubig at nakasunod sa barko
namin.
"Mukhang naglalaan ka ng oras sa pag-aaral ng mga hayop bukod sa mga gawaing bahay
Binibini, bibilib si madam Olivia kapag nalaman niya na nag-aaral ka ng mabuti"
papuri pa sa'kin ni Juanito, sabay ngiti. Okay Carmela dagdag points ka kay Juanito
haha! Gosh! buti na lang masipag talaga ako mag-aral nung elementary pa ko haha!
Whew! kahit papano medyo nabawasan na yung awkwardness kanina. Ang galing mo talaga
Carmela haha!
"Binibini... maaari ba akong magtanong?"
tugon pa ni Juanito. Shocks! hindi ko alam pero parang bigla akong kinabahan sa
itatanong niya. Waahh!
Napatango na lang ako, Omg! Carmela bakit ba natatameme ka sa harapan ni Juanito

Ughh! nakakahiya huhu.
"A-anong masasabi mo sa sulat na binigay ko sa iyo noong isang gabi" seryoso niyang
tanong, at nakatingin siya ng diretso sa mg mata ko, nasa likod naman niya ang
papasikat na araw at kulay orange na kalangitan habang umiihip ang malamig na
hangin at kumikislap ang kulay asul na karagatan.
Huh? sulat?----OH MY GOSH! Oo nga pala!
Shocks! Hindi ko pa nababasa yung sulat niya Oh Noes!
Omg! sasabihin ko ba na hindi ko pa nababasa? Paano ba naman kasi nung gabing

binigay niya yung color blue na sobre bigla namang dumating si Helena tapos
nahimatay pa, nakatulog din ako habang hinihintay siyang magising tapos nung umaga
busy naman ako sa pagluluto at pag-iimpake kaya nawala na sa isip ko yung sulat na
binigay niya Waahh!!
Oh noes! saan ko ba nilagay yun? Waahh! Di ko na maalala!
Nadala ko ba? Ughh! feel ko naiwan ko ata sa kumbento huhu.
"Binibini... nagustuhan mo ba ang tulang handog ko para sa iyo?" tanong pa ulit ni

Juanito. Halaa! tula pala yun. Tsk Carmela bakit ba kasi di mo binasa agad!
Siguradong mahuhurt siya pag nalaman niyang nawala ko yung tulang ginawa niya
haays.
Hmm... pero feel ko naitago naman ni Josefina yun kasi siya yung naglagay ng mga
libro at sulat sa bagahe ko kanina habang busy ako magluto. Tama! babasahin ko na
lang mamaya.
"Ah--eh Pasensiya na pero di ko pa kasi nababasa, Abala kami sa pag-aasikaso kay

Helena at sa pagiimpake
kahapon" palusot ko pa, mukha namang na-convince ko si Juanito kasi ngumiti naman
siya.
"Ayos lang iyon, basta huwag mo kalimutang basahin iyon at sabihin mo sa akin ang
iyong pananaw sa tulang iyon" nakangiting tugon ni Juanito. Gosh! buti na lang
understanding siya, sana ganto yung mga lalaki kapag busy ang ang girl dapat
naiintindihan nila char haha.
"Oo naman" sagot ko sabay thumbs up. napatingin naman si Juanito sa kamay ko na
naka-thumbs up. "Anong ibig sabihin niyan?" nagtataka niyang tanong. Emergerd!
Kahit kelan pinapahamak mo talaga ang sarili mo Carmela!
Gosh! mukhang di ka na makakalusot ngayon, panindigan mo na yan!
Kinuha ko na lang yung kamay ni Juanito at pina-thumbs up siya.
"Isang senyales yan na ang ibig sabihin ay ayos ka lang" sagot ko. Grabe! I'm so
proud of myself, at least may trivia akong nashashare sa kaniya haha.
"Para saan naman ginagamit ang senyales na ito?" nagtataka pa ring tanong ni
Juanito. hmm... mukha ba akong nangtitrip? Medyo haha.
"Ginagamit yan kapag ayaw mo magsalita pero gusto mong iparating sa kausap mo na
ayos ka lang" proud kong sagot. napangiti naman siya.
"Binibini... may tanong ako" sabi niya sabay thumbs up sa'kin. hindi ko alam pero
bigla akong natawa sa ginawa niya mukha siyang shunga hahaha!
at dahil dun nag-thumbs up din ako sa kaniya habang pinipigil ko yung tawa ko,
tumawa din naman siya. Nagmukha na tuloy shunga kaming dalawa na nagtatawanan
habang naka-thumbs up sa isa't-isa dito sa dulo ng barko at sa gitna ng karagatan
at kalangitan.
Pagbalik ko sa kwarto namin, agad kong tinanong si Josefina kung may
nakita ba siyang color blue na sobre sa kwarto namin sa kumbento pero wala daw
siyang nakita.
My gosh! baka naitapon na yun huhu. At dahil nawawala yung sulat ni Juanito,
iniwasan ko siya buong araw, Nasa iisang barko pa man din kami ang hirap magtago
huhu.
Kinagabihan, inimbitahan kami ni Don Buencamino na sumabay sa hapunan sa ibaba, for

sure kasama doon si Juanito kaya nagdahilan na lang ako kay madam Olivia at
Josefina na nahihilo ako. buti naman naniwala sila kasi pang-best actress talaga
ang acting ko.
kinaumagahan, kumakain kami ng almusalan ng biglang may kumatok sa pintuan, si

Josefina ang tumayo at nagbukas ng pinto. "Oh! Ginoong Juanito kayo po pala iyan...
pasok po kayo" excited na sabi ni Josefina at bigla niyang binuksan ng malaki yung
pinto at pinapasok si Juanito. Oh My Goodness!
Baka kulitin na naman niya ako tungkol dun sa sulat! Noooo!
at dahil dun bigla kong sinubsob yung mukha ko sa mesa. "Hija! Anong nangyari
sayo?" gulat na tanong ni madam Olivia at niyugyog ang balikat ko. Omg! Omg! Omg!
"Carmelita, nandito na si Ginoong Juanito---Ayos ka lang?" narinig kong tugon ni

Josefina at naki-join na siya kay madam Olivia sa pagyugyog sa akin.
Pero hindi ako nagpatinag, kahit gaano kalakas at kahit join force na si madam
Olivia at Josefina sa paggising sa'kin hindi pa rin ako gumising!
"Masama ba ang iyong pakiramdam Binibini?" narinig kong tanong ni Juanito. at

naramdaman ko na lang na biglang may palad na dumampi sa leeg ko. Waahh!
at dahil dun bigla akong napamulat at nanlaki ang mga
mata ko nang makitang si Juanito pala yung humipo sa akin! Omg!
Ang lambot ng kamay niya-----No! No! No!
parang nagulat din naman siya dahil sa ginawa niya sa akin. gulat na gulat din si
Josefina dahil sa ginawa ni Juanito at napa-sign of the cross siya ng ilang beses.
samantalang wala namang reaksyon si madam Olivia.
"I-ipagpaumanhin ninyo ang aking ginawa... n-nais ko lang tingnan ang temperatura
ni Binibining Carmelita" paliwanag ni Juanito. at dahil dun napahinga na ng malalim
si Josefina. narealize niya siguro na nag-aaral nga pala ng medisina si Juanito.
Omg! Ang awkard.
at dahil wala ng nagsasalita sa aming lahat, eeksena na ako "A-aray! nahihilo

talaga akoooo... M-matutulog muna akooooo" palusot ko pa, aalalayan sana ako ni
Juanito pero agad akong kumaripas ng takbo papunta sa kwarto at lumundag sa kama.
My Goodness!
Kinabukasan, dumating na kami sa San Alfonso, napangiti ako ng todo nang makita si
ama, ina, Maria, at Theresita na nag-aabang sa daungan. Agad kaming napatakbo ni
Josefina pababa ng barko at niyakap silang lahat.
"Salamat sa Diyos at nakarating kayo ng mapayapa dito sa ating bayan" naiiyak na

sabi ni ina at hinalikan niya kami sa pisngi ni Josefina.
Agad naman akong nagmano kay Don Alejandro/ama at niyakap siya. "A-ama patawad po"
bulong ko sa kaniya, hinimas-himas naman niya yung ulo ko. "Ayos lang iyon anak,
basta't lagi mong tatandaan na mahal na mahal ko kayong lahat" sagot niya. Hindi ko
na napigilan yung luhang tumulo sa mga
mata ko, namimiss ko na si daddy buti na lang may ama din ako sa panahong to.
"Oo nga pala, hindi ko maintindihan masyado ang sulat na pinadala mo sa akin" sabi
pa ni Don Alejandro tapos kinuha niya sa loob ng coat niya yung sulat ko sa kaniya.
Omg!
Binuklat niya iyon at nakisilip din sila ina, Maria at Josefina sa laman ng sulat
na iyon. Halaaa!
"Bakit kulang-kulang ang mga salita? Anong ibig sabihin ng ily, imy,tc?"
nagtatakang tanong ni Maria. Omgeee! Bakit ba kasi ang tamad mo magsulat ng
kompleto Carmela!
For sure na maweweirduhan sila sa akin kapag sinabi ko ang totoong ibig sabihin ng
imy (i miss you), ily (i love you) at tc (take care). Oh Noes!
nakatingin na silang lahat sa akin ngayon at mukhang hinihintay nila ang sagot ko
"Uhh... a-ang ibig pong sabihin niyan ay... ily para sa ilalayo ko ang sarili ko sa
kapahamakan, at yung iba nagkulang lang ako sa tinta hehe" palusot ko. Napatango
naman sila at mukhang natouched sila sa ilalayo ko ang sarili ko sa kapahamakan
haha!
"Carmela! ipinagdasal ko talaga na hindi ka maging pasaway kay madam Olivia sa

pananatili mo sa lugar nila" narinig kong sabi ni Maria sabay yakap sa'kin. Sumang-
ayon naman silang lahat lalo na si Theresita. Gosh! so pasaway pala ang tingin nila
sa'kin? Omgee!
"Biro lang po Binibini" sagot ni Theresita tapos nagtawanan silang lahat. Gosh! i
feel so defeated huhu.
Napalingon naman kami nang makita sila Don Mariano at Donya Juanita Alfonso, kasama
sila Sergio at Angelito, sinalubong din pala nila si Juanito na ngayon ay
nakangiti at nakatingin sa'kin. Agad naman akong napaiwas ng tingin. dugdugdugdug!
"Amigo! tutal kompleto naman tayo, nais ko kayong imbitahan sa aming tahanan ngayon
at tayo'y magsasalo-salo" sabi ni Don Mariano at mukhang gusto rin naman ni ama
yung idea ni Don Mariano kaya agad siyang napa-Oo.
Waaahhh!
"A-ama gusto ko po sana munang magpahinga" bulong ko kay ama. pero ngumiti lang
siya sa'kin at binigyan ako ng minsan-lang-ito-anak-kaya-sumama-na-tayo-sa-kanila-
look. Oh noes!
Anong minsan? parang kelan lang nung nakasabay namin sila kumain eh. Halos
mabulunan na nga ako noon kasi pinag-uusapan nila kung ilan ang magiging anak namin
ni Juanito My Gosh!
"Ikinagagalak namin ang inyong imbitasyon Amigo" nakangiting sagot ni ama kay Don
Mariano. Nakita ko namang napangiti ng todo si Juanito, Gosh! Di ko na siya
maiiwasan ngayon huhu.
"Carmelita... bakit hindi ka mapakali?" nagtatakang tanong ni Maria, nasa kalesa na

kami ngayon. Nasa kabilang kalesa naman nakasakay si ama, ina at madam Olivia,
samantalang nasa unahang kalesa naman nakasakay ang pamilya Alfonso. My gosh! Anong
sasabihin ko kay Juanito? baka magalit siya pag nalaman niyang nawala ko yung
tulang ginawa niya Waaahh!
"Huh? ah-eh nahilo kasi ako sa barko" sagot ko na lang, napatango naman si Maria,
habang busy naman si Josefina sa pagbabasa ng libro habang nasa kalesa. Haays,
naalala ko si Emily na sobrang bookworm kahit nasa kotse kami nagbabasa pa din siya
ng novel.
Hinawakan naman ni Maria yung kamay ko "Nagagalak akong makita ka muli Carmelita,
ang
lungkot ng bahay mula noong umuwi kami na hindi kayo kasama ni Josefina" sabi ni
Maria. napangiti naman ako, ang sarap pala ng feeling na malaman mo na may
nakakamiss pala sayo.
Pagdating sa Mansyon ng mga Alfonso, hindi ko namalayan na napanganga pala ako

dahil sa laki ng bahay nila, nakarating naman na ako dito dati noong nagkaroon ng
salo-salo pagkatapos ng prusisyon nung fiesta at nung umakyat ako sa bintana ni
Juanito, pero mas maganda pala ang mansyon nila pag umaga, hindi ko kasi masyado
naappreciate yung ganda at laki ng mansyon nila dahil sobrang naninibago pa ako
mabuhay sa panahong to noon.
Sakto namang tanghalian na kaya mga ulam at karne ang inihanda nila.Hindi naman ako
makakain ng maayos kasi nasa tapat ko lang si Juanito na kanina pa tingin ng
tingin. Gosh!
Buti na lang puro tungkol sa ekonomiya at gobyerno ang topic nila ama at Don
Mariano kaya ligtas ako sa pange-eecheos nila. Gosh! Grabe! Mas mayaman pala talaga
ang pamilya Alfonso kaysa sa'min. Ang bongga ng dining table nila at sobrang laki
din ng mansyon nila.
ang daming mga sculpture at mamahaling paintings sa gilid. Nag-uumapaw naman sa mga
makikintab at bonggang mga chandelier ang kisame ng bahay nila. sobrang kintab din
ng sahig nila dinaig pa ang ulo ni Mr.Clean.
Pagkatapos ng salo-salo, nagulat ako ng biglang hinawakan ni Donya Juanita yung

kamay ko. "Gusto mo bang makita ang aming tahanan? Pasensya na dahil wala si Sonya
ngayon upang samahan kang libutin ang aming bahay" nakangiting tugon ni Donya
Juanita. Oo nga pala nasa Maynila na nakatira si Sonya at ang kaniyang asawa
na si Ignacio Corpuz.
"Huwag kang mag-alala, alam mo ba labis din ang iyak at lungkot ni Sonya noong araw
na inihatid na namin siya sa magiging tahanan nila ni Ignacio sa Maynila, ngunit
masaya naman kami dahil magkakaroon na siya ng pamilya" panimula ni Donya Juanita
habang hinimas-himas niya ang kamay ko.
"Alam kong malulungkot din ang iyong magulang sa oras na umalis ka na sa puder
nila, ganoon rin naman kami sigurado akong matatagalan pa bago kami masanay na
magkakaroon na din ng sariling pamilya si Juanito ngunit sobrang nagpapasalamat ako
dahil ikaw ang mapapangasawa niya, alam kong aalagaan at mamahalin mo habambuhay
ang aking anak" dagdag pa ni Donya Juanita pagkatapos hinawakan niya yung pisngi
ko. Gosh! Naramdaman ko na biglang uminit yug pisngi ko nung sinabi ni Donya
Juanita na magkakaroon na kami ng sariling pamilya ni Juanito. Waaahh! Di ko
mapigilang kiligin kyaaahh!
Pero ilang saglit lang napansin ko na parang bigla siyang napaatras at agad niyang
hinawakan yung noo niya. buti na lang nasa likod na pala namin si Juanito at agad
siyang naalalayan nito.
"Ina? Ayos lang po ba kayo?" nag-aalalang tanong ni Juanito, nahimasmasan naman

agad si Donya Juanita. Hindi pa napapansin ng iba ang pagkahilo ni Donya Juanita
dahil abala silang lahat sa pagkwekwentuhan. "Ihatid niyo na lang muna ako sa
kwarto" sagot ni Donya Juanita, agad naman namin siyang inalalayan ni Juanito
paakyat sa kwarto nila ni Don Mariano.
"Anong nangyari kay ina?" habol ni Sergio at nasa tabi niya si Angelito. napatigil
naman kami sa pagkayat sa hagdan at napalingon sa kaniya.
"Anak,
kailangan ko lang ng pahinga, huwag mo na munang sabihin sa iyong ama dahil ayokong
mag-alala pa siya lalo na ngayon importanteng asikasuhin natin ang ating panauhin"
sabi ni Donya Juanita kay Sergio at napatingin sa'kin si Donya Juanita.
"Binibini, huwag mo na lang muna sabihin sa iyong pamilya baka masira ang kasiyahan
nila sa ibaba sa oras na malaman nila na masama ang pakiramdam ko ngayon" sabi pa
ni Donya Juanita, napatango na lang ako at napatingin kay ama at Don Mariano na
masayang nagkwekwentuhan at nagtatawanan pa. sabagay may point naman si Donya
Juanita baka masira yung kwentuhan at pagsasaya nila ama at Don Mariano sa salas.
Pagdating namin sa kwarto nila Donya Juanita agad tiningan ni Juanito ang pulse
rate ng kaniyang ina. Inutusan din niya si Angelito na kumuha ng maligamgam na
tubig at mga gamot. Napaupo naman ako sa kabilang side ng kama nila Donya Juanita
at hinawakan yung kamay niya, malamig at medyo nanginginig yung kamay ni Donya
Juanita.
hindi ko rin mapigilang pagmasdan si Juanito na ngayon ay abala sa pag-aasikaso sa

kaniyang ina. My Gosh! sobrang maasikaso siya at bakas na bakas sa mukha niya na
nag-aalala talaga siya sa nanay niya. Sobrang nakakalambot ng puso makita ang isang
lalaking tulad niya na todo alaga sa nanay niya.
natauhan naman ako at napaiwas ng tingin nang biglang napalingon sa akin si

Juanito. Omg! nahuli niya ba akong nakatitig sa kaniya? Wag naman sana huhu.
ilang sandali lang nahimasmasan na si Donya Juanita at nakatulog na siya nang

mapainom na ni Juanito ng gamot. "Mahina ang puso ni ina, kung kaya't hindi
siya maaaring magpagod, marahil ay napagod siya sa paghahanda sa pagdating ko"

tugon ni Juanito. dumating na rin si Angelito at may dala-dala na itong maligamgam
na tubig na nakalagay sa malaking lalagyan.
"Kaya nga sinabihan na namin siya ni kuya Sergio na huwag ng magluto at ipaubaya na
iyon sa mga tagaluto ngunit mapilit si ina dahil gusto niyang siya ang magluto ng
paborito mong ulam, ilang araw na rin siyang hindi makatulog dahil sa sobrang
pananabik na makita ka muli" tugon naman ni Angelito. Bakas sa mukha ni Juanito ang
sobrang pag-aalala sa kalagayan ng nanay niya. sobrang mahal talaga niya ang nanay
niya.
"Oo nga pala, Binibining Carmelita nais kang ipasyal ni ina sa aming tahanan diba?"
tanong ni Angelito. Napatingin naman si Juanito. "Ako na lang ang magpapasyal sa
iyo" dagdag pa niya tapos nagulat ako nang bigla siyang lumapit sa'kin at bumulong.
"Binibini... n-nasaan nga pala s-si Theresita?" bulong niya, bigla naman nanlaki
yung mga mata ko at napangiti ng todo. My Gosh! Sinasabi ko na nga ba eh! May crush
siya kay Theresita!
Napatigil naman kami sa pagtawa ni Angelito ng biglang magsalita si Juanito. "A-

anong pinagkakatuwaan niyo diyan?" seryoso niyang tanong, sasabihin ko sana na
crush ni Angelito si Theresita kaya lang pinigilan ako ni Angelito. "W-wala po kuya
Juanito" nakayuko niyang sagot, mukhang nahihiya siya at nagbublush pa, kung
sabagay bagay na bagay naman talaga sila ni Theresita. Kyaaah!
"Angelito, bantayan mo si ina... a-ako na lang ang magpapasyal kay Binibining

Carmelita" tugon ni Juanito sabay tayo. "P-pero..." hindi na natapos ni Angelito
yung reklamo niya kasi bigla ng hinawakan ni Juanito
yung wrist ko at hinila ako papalabas. Waaahhh!
Napalingon naman ako kay Angelito at sinenyasan siya na nasa kalesa si Theresita at
hinihintay kami.
"T-teka! Sandali lang! s-saan ba tayo pupunta?" reklamo ko kay Juanito na ang bilis
maglakad ngayon habang hila-hila ako. My gosh!
Marami kaming dinaanan na pasikot-sikot na hallway at hindi ko na matandaan kung

pano bumalik, nagulat ako nung pagbukas ni Juanito dun sa isang pinto bumungad sa
harapan namin ang lawa ng luha. "Whoa! Seryoso? Pano nangyare yun? bakit nasa lawa
ng luha na tayo?" gulat kong tanong at kinusot-kusot ko pa yung mata ko para
masigurado ko na hindi lang ako naduduling. Teka! may magic ba yung door nila?
"Ito ang pinakadulo ng lawa ng luha at kadugtong na nito ang karagatan" sagot ni
Juanito sabay turo sa karagatan na natatanaw namin ngayon. So ibig sabihin malapit
lang yung bahay namin? Kasi kadugtong din ng lawa ng luha ang likod ng mansyon nila
Juanito. nagpalingon-lingon ako at nakita ko nga yung bahay namin sa kabilang dulo.
"Yun yung bahay namin!" sabi ko sabay turo nung isa pang malaking mansyon sa di
kalayuan, Omg! Di ko akalain na one lake away lang pala ako kay Juanito. Waaahh!
Medyo malayo yung bahay namin pero natatanaw naman mula dito "Mamayang gabi kakaway
ako sa bintana ng kwarto ko ah! Dapat kumaway ka din pabalik kapag nakita mo ko"
sabi ko pa tapos nag-thumbs up ako sa kaniya pero nagulat ako kasi di siya nag-
thumbs up pabalik at nakatingin lang siya ng diretso sa'kin. Uhm... Awkward.
"Uhh--- n-nakalimutan mo ba y-yung ibig sabihin nito?" tanong ko pa sa kaniya sabay
thumbs up ulit pero di pa rin siya kumibo. My gosh! Anong ginawa mo Carmela? May
sinabi ka bang mali?
"J-juanito a-ayos ka lang----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi bigla

siyang nagsalita. "Bakit parang pakiramdam ko iniiwasan mo ako sa barko noong mga
nakaraang araw? Bakit hindi mo rin ako pinapansin kanina? Pagkatapos may gana ka
pang makipagtawanan kay Angelito samantalang ako hindi mo man lang matingnan ng
diretso sa mata" reklamo niya. napalunok na lang ako. Gosh! Nahalata pala niya na
iniiwasan ko siya Waahh!
"Huh? p-pano mo naman nasabi na iniiwasan kita?... n-nagkataon lang na nahihilo ako
sa barko at p-pagod din ako sa byahe kaya wala akong gana kanina" palusot ko na
lang. Shocks! Bakit ako nauutal? Huhu.
Sandali naman kaming napatahimik, medyo nag-fade naman yung nakakunot niyang noo
kanina. Kumuha naman siya ng bato at inihagis iyon sa lawa. Nakatatlong hagis na
siya ng bato bago ako nagkaroon ng lakas ng loob magsalita "Uhh-baka hinahanap na
ko nila ina babalik na ko sa loob---Teka! pano nga ba ulit bumalik doon----" hindi
ko na natapos yung sasabihin ko kasi bigla niyang hinawakan yung wrist ko.
"Sandali lang..." panimula niya, napatingin naaman ako sa kamay niya na nakahawak
sa wrist ko, Dugdugdug! Omg! Ang lambot talaga ng hands niya kyaahh~
"G-gusto ko lang sana malaman kung ano ang masasabi mo sa tulang binigay ko sayo"
tugon niya dahilan para lumaki yung mata ko dahil sa gulat. ito na nga ba ang
kinatatakutan ko! Nooo! Anong gagawin ko? huhu.
a. Sasabihin ko ang totoo.

b. Magsisinunggaling ako.
c. Mahihimatay
ako ngayon.
Waaaahhh!
letter C. na lang!
Maghihimatay-himatayan sana ako kaso bigla bumaba yung kamay niya at nakahawak na
siya ngayon sa kamay ko dahilan para mabalot ng kuryente ang buong katawan ko
kyaaah~
"Binibini?"
Gosh! Natulala lang ako sa kaniya at hindi nakapagsalita agad. Tinawag niya pa ulit
yung pangalan ko dahilan para matauhan na ako.
"Huh? ahh-ehh h-hindi ko pa kasi nababasa kasi----NAHIHILO AKO KAHAPON SA BARKO!

TAMA! At sa sobrang hilo ko nakatulog ako buong araw kaya hindi ko na nabasa"
Whoah! hindi ko akalaing magtutulong-tulong ngayon ang mga neurons at synapses ko
para makaisip agad ng palusot Waaah.
ngumiti din ako sa kaniya, yung ngiting mukhang natatae lang. My gosh! Madala sana
sa ngiti ang kasinunggalingang ko Waaahh!
Bigla namang nawala yung kunot sa noo ni Juanito. "Kamusta naman ang pakiramdam mo
ngayon? Nahihilo ka pa rin ba?" tanong niya sabay hawak sa noo ko. dugdugdugdugdug.
Bigla naman akong napaatras dahil sa kaba. Omg! Baka marinig niya yung kabog ng
puso ko huhu. "Ah! Oo naman! Maayos na ang pakiramdam ko... wag ka mag-alala
babasahin ko agad yung tula mo mamayang gabi" sabi ko sabay thumbs up, napangiti
naman si Juanito. ibig ba sabihin nito hindi na siya galit?
"Basta huwag mong pababayaan ang kalusugan mo, tanging hiling ko na palaging nasa
mabuti kang kalagayan" nakangiti niyang sabi sabay thumbs up din.
~Minsa'y pinagtagpo
Ngayo'y magkalayo
Ngunit di papatalo
Sundin lang ang puso~
~Di kailangang pilitin
Mas kailangang piliin lang natin
Tayo Oh Woah~
~Kahit ano man ang mangyari
Sa dulo laging may bahag-hari
Magkaiba man ang mundo
Umulan Bumagyo pangako, Ikaw pa rin at ako~
Dugdugdugdug!
Oh My Goodness! Feel ko naririnig na niya ngayon yung tibok ng puso ko? Kyaaah!
Dear Diary,
Sana lagi kaming ganito...
Sana lagi siyang nakangiti...
Dahil magmula nang mapunta ako sa panahong ito, tanging ang mga ngiti niya ang
nagpapangiti sa puso ko.
Nagmamahal,
Carmela
***********************
Featured Song:
'Ikaw at Ako' by TJ Monterde & KZ Tandingan.
https://youtu.be/3TZclfcGAww
"Ikaw pa rin at ako" by TJ Monterde and KZ Tandingan
=================
Kabanata 23
[Kabanata 23]
Pinasyal din ako ni Juanito sa mansyon nila, una kaming pumunta sa library nila,
Grabe! Ang daming libro, nakalagay din sa pinakagitna yung family painting portrait
nila. Nakaupo sa gitna si Don Mariano at Donya Juanita samantalang nasa tabi naman
ni Donya Juanita si Sonya, nasa tabi naman ni Don Mariano si Angelito habang
nakatayo naman sa pinakalikod si Sergio at Juanito.
"Noong isang taon iginuhit ang larawang iyan" narinig kong sabi ni Juanito na nasa
tabi ko na ngayon. Hindi ko namalayang napatulala pala ako sa family painting nila.
Nakita ko na rin naman yung family painting nila Don Alejandro at Donya Soledad sa
bahay kaya lang hindi ko ma-feel kasi hindi naman ako si Carmelita na nasa larawang
iyon.
"Ang ganda ng pagkakaguhit sa inyo, sino ang nagguhit niyan?" tanong ko, sobrang
na-aamaze talaga ako. Mas maganda talaga ang mga bagay na pinaghihirapan. "Si
Maestro Silvacion ang gumuhit niyan, isa siyang matalik na kaibigan ng aking ama at
iyan ang inihandog niyang regalo sa ika-dalawampu't limang anibersaryo ng kasal
nina ama at ina" paliwanag ni Juanito habang nakangiti at nakatingala din dun sa
family painting nila.
"Whoa! Ang galing naman" sabi ko sabay thumbs up. Grabe! Siguradong sobrang mahal
ang mag-papainting, at least nakalibre na sila.
"Binibini... nais mo rin ba magkaroon ng iginuhit na larawan?" nakangiting tanong

ni Juanito, napalunok naman ako at nagpalingon-lingon sa paligid. Gosh! Kaming
dalawa lang pala ang tao dito sa loob ng library nila. "Huh? ah-eh marami naman
akong ganyan sa bahay" sagot ko na lang
kahit pa wala naman masyadong painting si Carmelita sa bahay.
"Kakausapin ko sana si Maestro Silvacion kung kailan siya pwede upang maiguhit ka
niya... o kaya sa kasal na lang natin mismo" tugon pa niya. nanlaki naman yung mga
mata ko at napatingin sa kaniya dahil sa huling sinabi niya sa kasal na lang natin
mismo. WHUT? ANONG SABE NIYA?
"P-pero diba hindi dapat m-matutuloy yung kasal-----" hindi ko na natapos yung
sasabihin ko kasi nginitian lang ako ni Juanito sabay kindat, Shems!
Hindi porket nagiging close na kami aakitin na lang niya ako ng ganyan? My Ghawd!
Magrereklamo sana ako kaso bigla na siyang tumalikod at sinenyasan akong sumunod sa
kaniya. Ewan ko ba natameme na lang ako at parang automatic na sumunod yung mga paa
ko papalapit sa kaniya.
My Gosh! I Kennat!
Paglabas namin sa library nakasalubong namin si Angelito at Sergio sa hallway,

galing sila sa kwarto ni Donya Juanita. "Kamusta na si ina?" agad na tanong ni
Juanito.
"Maayos na ang kalagayan ni ina, sa ngayon nagpapahinga na siya" sagot ni Sergio.

Naka-pang general outfit pa din siya, napatulala naman ako sa mga gintong medalya
at stars na nakasabit sa uniform niya... Magkano ko kaya mabebento ang mga yon?
"Binibini?" natauhan lang ako nung biglang magsalita si Juanito. Omg! Di ko

namalayan na kanina pa pala ako nakatitig sa uniform ni Sergio. Waaahh!
"Whoah! Grabe---Ang galing mo talaga Heneral Sergio! ang dami mong medals----Ah!
este medalya" sabi ko sabay thumbs up sa kaniya. Natawa naman si Sergio pero
nagtaka sila
ni Angelito sa pag-thumbs up ko.
"Anong ibig sabihin niyan?" nagtatakang tanong ni Sergio. Sasabihin ko sana sa

kanila kaso biglang ibinaba ni Juanito yung kamay ko. "Sa amin lang ni Carmelita
ang bagay na iyon" sagot ni Juanito at hindi na siya nakangiti ngayon.
"Ganoon ba? mukhang ayaw ibahagi ng aking kapatid ang sikretong senyasan nila ng
mapapangasawa niya ah" pang-asar pa ni Sergio at nagtawanan sila ni Angelito. What
the heck? Bakit ba kasi nagdadamot ng information tong si Juanito?
Magrereact sana ako kaso tiningnan ako ni Juanito at mukhang seryoso siya kaya
nakitawa na lang din ako kina Sergio at Angelito. yung tawa ko talaga mukhang
natatae lang haays.
"Kamusta naman ang kasiyahan nina ama at Don Alejandro sa ibaba?" tanong pa ni
Juanito. dahilan para tumigil na kami sa pagtawa.
"Hindi pa po nila alam kuya Juanito, mamaya na lang po namin sasabihin kay ama pag
gising ni ina" sagot ni Angelito. Pinagmasdan ko naman silang tatlo, Grabe!
Magkakahawig pala sila, medyo mas malaki nga lang ang katawan ni Sergio kay Juanito
at may bigote din ito. Samantalang, maginoo naman ang itsura ni Juanito at malinis
ang kaniyang mukha, si Angelito naman ang batang version nilang dalawa.
Bigla akong natauhan nang magsalita si Angelito at napatingin silang lahat sa'kin
"Kuya Juanito hindi pa rin ba tapos ang pagpasyal mo kay Binibing Carmelita sa
ating tahanan?"
Magsasalita sana si Juanito kaso naunahan siya ni Sergio. "Talaga? Nais makita ni
Binibining Carmelita ang ating tahanan?" nakangiting tanong ni Sergio. Napatango na
lang ako, agad
namang lumapit si Sergio at Angelito sa'kin. "Ipapasyal ka rin namin sa aming

tahanan... Tara!" sabi pa ni Sergio, wala na kong nagawa kundi sumama sa kanila.
Feel ko tropa na kami at kakatapos lang namin ibully si Juanito kanina Hahaha!
"Si Tay Alfonso 'Silong' at ang kaniyang pamilya ang nagtiyagang maggapas ng gubat
at ang unang nagtayo ng bahay dito sa San Alfonso noong 1625, hanggang sa unti-
unting lumawak ang lupain at nagkaroon na ng iba pang tao na nais manirahan sa
lugar na ito, sa paglipas ng panahon umunlad na ang bayan at pinangalanan itong San
Alfonso, si Tay Alfonso Silong na rin ang unang naging pinuno ng kanilang bayan"
paliwanag ni Sergio, naglalakad kami ngayon sa mahabang hallway papunta sa kanilang
mga kwarto sa itaas at sa bawat sulok ng dingding may mga painting ng tao. Una kong
nakita ay yung painting ng isang matandang lalaki, na si Tay Alfonso Silong pala.
napahawak na lang ako sa bibig ko, Grabe hawig ni Don Mariano si Tay Silong na
super pinatandang version lang.
"Ang kaniyang anak na si Tino Alfonso ang sumunod na namuno sa bayan at sinundan
ito ng kaniyang anak na si Filimon Alfonso, sa loob ng halos dalawang daang taon
pinagkatiwala ng mga mamamayan ng San Alfonso ang pamumuno sa aming pamilya,
nakasanayan na ang panganay na lalaking sa aming pamilya ang susunod na mamumuno,
nag-aasawa rin ng mga babaing Espanyol, Peninsulares o Insulares man ang aming mga
ninuno upang kilalanin ang pamumuno ng aming pamilya ng Imperyong Espanya" dagdag
pa ni Sergio, Wow! grabe! Para rin siyang si Juanito, ang talino talaga ng lahi
nila. Teka! diba yung
mga Peninsulares ay ang mga espanyol na nanirahan sa Pilipinas, samantalang ang mga
Insulares naman ay ang mga Espanyol na pinanganak na sa Pilipinas.
Napadaan naman kami sa iba pang mga painting ni Tino Alfonso, Filimon Alfonso at
madami pang iba, parang nasa exhibit ako ngayon at pinagmamasdan ang mga ninuno
nila na magkakamukha, medyo natakot din ako kasi baka mapanaginipan ko ang mga
mukha nila na iisa lang ang pose. "Ibig sabihin ikakasal ka sa babaing may dugong
Espanyol?" tanong ko kay Sergio, napangiti naman siya at napatango. "Bihirang
payagan ng Gobyernong Espanya ang mamuno sa isang lupain ang isang Indio" dagdag pa
ni Sergio. Gosh! Oo nga pala sa panahong to masyadong mababa ang tingin nila sa mga
purong dugong Pilipino o Indio.
"Ginoong Sergio kelan ka ikakasal?" tanong ko pa, napangiti naman si Sergio at

ngumiti na rin si Juanito na ngayon ay nasa likod na pala namin, mukha tuloy siyang
nabully na gusto pa ring sumama sa tropa niya. Anong nakakatawa sa tanong ko? buti
na lang inosente pa si Angelito at hindi pa nakaakrelate sa kalokohan at pangiti-
ngiti ng mga kuya niya.
"Hindi ko pa alam Binibini, hindi pa nakakausap ni ama ang mga kaibigan niyang
peninsulares sa Maynila at marahil baka pagkatapos pa ng inyong kasal ni Juanito
aasikasuhin ni ama ang kasal ko" sagot ni Sergio. Nagkatinginan naman kami ni
Juanito pero mas lumaki lang yung ngiti niya, Bakit ganyan siya mag-react? Kyaahh!
wag ka ngang assumera Carmela!
Haays. Echeosero din pala tong kuya niya eh.
Nadaanan din namin ang isang malaking pader kung saan nakasabit
ang mga medalya at certificate nilang magkakapatid. Nalaman ko na madami na palang

natanggap na parangal si Sergio dahil sa husay niya sa pamamaril, pakikipaglaban at
sa pamumuno ng hukbong sandatahan. Kaya nga agad siyang na-promote as general.
Samantalang si Juanito naman ay maraming medalya at award din dahil sa

pagpapainting, kaya lang nagtaka ako kung bakit walang sample na painting si
Juanito na gawa niya na naka-display sa bahay nila. Tatanungin ko sana si Sergio
kaya lang naalala ko na nangako pala sa'kin si Juanito na sasabihin niya sa'kin
someday yung dahilan kung bakit hindi na siya nagpapainting. At syempre mas gusto
kong marinig mismo kay Juanito ang dahilang iyon.
Si Sonya naman ay kilala sa galing niya sa pagtutog ng piano at violin. Nalaman ko

din na naging magkaklase pala si Sonya at Carmelita sa pag-aaral ng musika kaya
sila naging bestfriends. Gosh! Bigla ko tuloy naalala nung pinatugtog ako ng piano
sa bahay, muntik na kong himatayin noon kasi hindi ako marunong mag-piano.
Si Angelito naman ay nagkamit ng maraming parangal sa pakikipag-debate, madami na

siyang napanalunan na competition sa debate at balagtasan. Nalaman ko din na
pangarap niyang maging abogado someday, kung sabagay magaling naman talaga siyang
makipagtalastasan at matapang din siya.
Si Don Mariano at Donya Juanita naman ay sobrang ginagalang at iniidolo ng mga

mamamayan ng San Alfonso dahil sa angkin nilang kabutihan at pagmamalasakit sa
kanilang mga nasasakupan. Hindi na ko magtataka kung bakit mahal na mahal sila ng
mga tao.
Kinabukasan, pagkagising
ko nalaman ko na nasa ilog pala sila ina, Maria, at Josefina abala sila sa
paglalaba at pagaasikaso ng mga kurtina at mga sapin sa mesa na gagamitin sa salo-
salo bukas ng gabi pagkatapos ng pagsisindi ng kandila para sa patron ng San
Alfonso.
"Binibini! Hindi po ba muna kayo maliligo?!" narinig kong sigaw ni Theresita habang
tumatakbo ako pababa ng bahay upang sundan sila ina sa ilog. "Hindi na! dun na lang
ako maliligo!" sagot ko sa kaniya tapos kumaripas na ko ng takbo papalabas papunta
sa ilog na sakop ng aming hacienda. Nakita ko namang kumakaripas din ng takbo si
Theresita at hinahabol ako. "Mag-ingat po kayo sa pagtakbo Binibini, baka po madapa
kayo" narinig kong sigaw pa ni Theresita, pero nilingon ko lang siya at nginitian.
Pagdating namin sa ilog, natanaw ko agad sila ina, Maria at Josefina na naglalaba
sa ilog kasama ang iba pa naming kasambahay. Malalaking puting sapin sa mesa at mga
pulang kurtina ang kanilang nilalabhan. Agad naman akong sumugod at nagtampisaw sa
ilog "Anak! Anong ginagawa mo dito?" nag-aalalang tanong ni ina at gulat na gulat
siya ganun din sila Maria at Josefina.
"Carmelita! Huwag mo sabihing----" hindi na natapos ni Maria yung sasabihin niya

kasi ako na ang tumapos sa gusto niyang sabihin.
"Yeah! Maliligo nga ko dito sa ilog!" excited kong sabi at nag-dive na ko sa tubig.
buti na lang magaan yung baro't sayang suot ko kaya hindi ako nahirapang mag-back
stroke, butterfly stroke at free style swimming.
Gosh! Namiss ko mag-swimming, favorite sports pa man din namin ni Jenny ang
swimming.
"Carmelita... kailan ka pa natutong
lumangoy?" nagtatakang tanong ni Josefina at dahil dun bigla akong napatigil sa

paglangoy at napalubog sa tubig.
Omg! Hindi ba marunong lumangoy si Carmelita? Waaaahhh!
Epic fail Carmela!
Agad akong napaahon at lumangoy papunta sa kanila "Huh? t-tinuruan ako ni madam
Olivia" palusot ko, napataas naman ng kilay si Maria at Josefina. "Ano? Kelan ka pa
tinuruan ni madam Olivia?" nagtatakang tanong ni Josefina.
"Ngayon ko lang nalaman na nagtuturo din pala ng paglangoy si madam Olivia"

nagtatakang tanong naman ni Maria. My gosh! What to do? Huhu
"Ah---eh kakaturo lang sa'kin ni madam Olivia noong nakaraang buwan" sagot ko, mas
lalo namang nagtaka yung mga mukha nila "Saan naman kayo nag-ensayo sa paglangoy?"
dagdag pa ni Josefina. Gosh! Mas matagal niya palang nakasama si madam Olivia at
memorize din niya ang pasikot-sikot na lugar sa Maynila, kailangang maging maingat
ako sa mga sasabihin ko.
eh kung sabihin ko na sa manila bay ako tinuruan ni madam Olivia? Gosh! Ang gara
naman nun, lumalangoy kaming dalawa ni madam Olivia sa gitna ng manila bay,
maniwala kaya sila? Nooo!
"Uhh--- di pa kami nag-eensayo ng paglangoy sa mismong tubig----bale, tinuruan lang

ako ni madam Olivia sa pamamagitan ng mga ginuhit na larawan sa mga libro" palusot
ko pa. napaisip naman sila pero napatango din sa huli. Whew! Mukhang napaniwala ko
naman na sila. Omg! Sorry madam Olivia hindi ko sinasadyang idamay ka sa mga
palusot ko huhu.
"Matalinong bata talaga ang bunso ko, alam naming madali mong natutunan ang mga
aralin mo, halika nga rito at turuan mo kaming
lumangoy" nakangiting tugon ni ina tapos niyakap ako kahit basang-basa ako. Naki-
group hug naman si Maria at Josefina at nagpaturo din sila sa paglangoy.
Sa huli, imbes na maglaba kami, nag-swimming na lang kaming apat at interesado din
naman sila sa swimming lessons ko, bukod nga lang kay Josefina na winiwisikan
kaming dalawa ni Maria ng tubig at dahil dun nag-wisikan na lang kami ng tubig at
pinagkaisahan naming daganan si Josefina, nakita ko namang tuwang-tuwa si ina
habang pinagmamasdan kaming magharutan at maglunuran sa ilog. Haays, namiss ko
bigla sila Jenny at Emily, hindi rin sila nagpapatalo kapag nagwrewrestling kami.
Kinagabihan, nakatanggap ako ng sulat galing kay Leandro, kilig na kilig naman si
Maria, Josefina at Theresita at nakatambay sila ngayon dito sa kwarto ko.
"Carmelita! Dali! Basahin mo na!" excited na sabi ni Maria, sa totoo lang nahihiya
ako basahin sa harap nila pero wala akong magawa kasi alam kong hindi nila ako
tatantanan hangga't hindi nila nalalaman kung anong nakasulat dun sa sulat ni
Leandro.
"Haays. Eto na nga" sabi ko, at agad silang naglundagan sa kama ko at excited na
nagaabang sa'kin, feel ko tuloy ako si Lola Basyang at sila ang mga apo ko.
Binuksan ko na yung sulat at agad sumalubong sa amin ang papel na nagtataglay ng
halimuyak ng rosas.
Nais ko sanang salubungin ka kahapon sa daungan ngunit nalaman kong nandoon din ang
pamilya Alfonso at inimbitahan kayo sa kanilang tahanan, masakit man para sa akin
ang makita kang kapiling ang binatang itinakda sa iyo, handa naman akong
maghintay at ipaglaban ang pag-ibig ko sayo, alam kong sinusunod mo lang ang
kagustuhan ng iyong ama na pakisamahan si Juanito at ako pa rin ang laman ng puso
mo, hinihiling ko sana na magikita tayo bukas sa pasasalamat sa patron sa labas ng
simbahan, nais kong masilayan muli ang iyong mga ngiti at kislap ng iyong mga mata.
Nagmamahal,
Leandro Flores
Biglang nagtalunan sa kilig sila Maria, Josefina at Theresita. Samantalang

napatulala naman ako, My gosh! Nakalimutan kong may isa pa pala akong problema...
Pano ko sasabihin kay Leandro na hindi ko naman siya mahal?
Pero teka nga lang! Bakit parang ang confident ni Leandro dun sa line niya na alam
kong sinusunod mo lang ang kagustuhan ng iyong ama na pakisamahan si Juanito at ako
pa rin ang laman ng puso mo.
Pano na ituu?
Gabi na pero hindi ako makatulog kaya bumaba ako sa kusina para kumuha ng tubig,
pagdaan ko sa opisina ni ama nakita kong bukas yung pinto at nagsusulat siya sa
kaniyang mesa. Sandali ko siyang pinagmasdan, workaholic talaga si Don Alejandro at
alam kong gagawin niya ang lahat para bigyan ng magandang buhay ang kaniyang
pamilya.
Aalis na sana ako kaso biglang napatingin sa'kin si Don Alejandro, "Carmelita
anak... halika rito" narinig kong tawag niya, napaturo pa ako sa sarili ko, Ako ba
yung tinawag niya? Shunga! ikaw nga si Carmelita sa panahong to diba! Haays.
kaya ayun wala na kong nagawa kundi pumasok na sa loob. "Bakit gising ka pa?"
tanong niya, napansin ko na parang namumula yung mga mata niya. umiyak ba siya?
"Uhh---hindi po
kasi ako makatulog ama kaya kukuha sana ako ng tubig sa kusina" sagot ko, napatango
naman si ama at bumalik siya sa pagsusulat. At dahil na-curious ako kung bakit
namumula yung mata niya nilakasan ko na ang loob ko para magtanong.
"A-ama... kayo po bakit gising pa kayo?" tanong ko, napatigil naman sa pagsusulat
si ama at tumingin sa'kin. "Nais kong magpadala ng liham at humingi ng paumanhin at
pakikiramay kay Donya Julieta Valdez dahil sa nangyaring trahedya sa kaniyang asawa
na naging matalik kong kaibigan na si Don Diosdado Valdez, kaninang umaga ko lang
nalaman nang dumalo ako sa pagpupulong sa munisipyo sa bayan, nalaman ko na
sinadyang hindi sa akin ipaalam ni Ginoong Valentino Valdez ang pagkamatay ng
kaniyang kapatid kaya hindi ako nakadalaw sa burol nito" naiiyak na sagot ni ama.
Shocks! Ano? May galit ba si Ginoong Valdez kay ama?
"B-baka nakalimutan lang po Ginoong Valdez na padalhan kayo ng sulat at ibalita sa

inyo, hindi ba naging tagapagpayo siya ni lolo noon" sabi ko, Gosh! Hindi ko na
maalala yung pangalan ng lolo ni Carmelita, Santino ba yun? Ah! Santiago!
Napa-iling-iling naman si Don Alejandro, "Nang mamatay ang aking ama, lumayas na
din si Ginoong Valdez dahil hindi kami pareho ng prinsipyo at paniniwala" sagot ni
ama. Omg! In short, may away nga sila.
"Nguniit ang kaniyang kapatid na si Diosdado ay naging kasundo ko, malaking tulong
ang koneksiyon ko kay Diosdado sa pag-unlad ng ating negosyo dahil karamihan sa
ating mga produkto ay pinapadala sa Maynila, subalit ngayon ay mukhang malabong
ipagpatuloy ni Ginoong Valdez ang magandang samahan ng pamilya
Montecarlos at pamilya Valdez" paliwanag pa ni ama. Napahinga na lang ako ng

malalim, Omg! Sobrang bigat pala ng pinagdadaanan ni ama.
"Hindi ko rin matanggap ang pagkamatay ni Diosdado sa kamay ng mga rebelde, at

malaki ang kutob ko na mga rebelde din ang may gawa ng pagpapatay sa pamilya ni
Aling Trinidad at ako naman ang balak nilang sirain at patayin" sabi pa ni ama at
dahil dun nanlaki yung mga mata ko. Whuuut?
"P-pero ama... bakit naman nila gagawin yun?" nagpapanic kong tanong. Hindi pwedeng
masira ang pamilya Montecarlos dahil kapag nangyari yun baka nasa ibang sitwasyon
at pamumuhay na ang babalikan ko sa 2016.
"Dahil ang pamilya natin ang may hawak ng pinakamalking negosyo dito sa San Alfonso
at isa sa mga pangunahing nagsusuplay ng produkto sa Maynila, marami tayong
manggagawa at hindi natin alam kung sino-sino sa kanila ang tapat pa sa ating
pamilya, sa oras na mapabagsak ng mga rebelde ang ating negosyo, hihina ang
kalakaran sa Maynila at lubhang maapektuhan nito ang ekonomiya dahilan para unti-
unting bumagsak ang pamahalaang Espanya dito sa Pilipinas" paliwanag pa ni ama.
Naalala ko na, eto ang panahon kung saan maraming mga Pilipino ang naaabuso at
nagaaklas laban sa mga mananakop na Kastila. At ngayon ko lang narealize na nasa
panganib din ang aming pamilya.
Kinabukasan, nagising ako dahil sa ingay sa baba, abala na ang lahat sa paghahanda
para sa pasasalamat sa patron mamayang gabi, pagbaba ko sa salas inaayos na nila
ang lahat ng kagamitan at kinakabit na rin yung mga magagarbong kurtina na nilabhan
nila kahapon sa ilog.
pagdating ko naman sa kusina nandoon sina ina at Maria kasama ang iba pang mga
kasambahay, busy silang lahat sa pagluluto. Samantalang si Josefina naman ang naka-
assign sa pag-aayos at pagdedecorate ng salas at dining table.
"Carmelita... Oo nga pala! May bisita tayong Alfonso, tawagin mo siya para makapag-
almusal na, nasa hardin siya ngayon" sabi ni Josefina habang abala sa paglalagay ng
sapin sa mesa. Nanlaki naman yung mga mata ko. Omg! Nandito si Juanito?
At dahil dun agad-agad akong umakyat sa kwarto at chineck ang sarili ko sa salamin.
Kyaah! Certified malandi ka na talaga Carmela! I kennat!
Inayos ko pang sarili ko bago magtungo sa hardin, huminahon ka lang Carmela dapat
maging kaibig-ibig na dalagang Pilipina ka sa harap ni Juanito, Like you know Maria
Clara dapat ang peg mo.
Teka!
Bakit parang pumandak si Juanito?
Napasimangot na lang ako nang marealize ko na hindi naman pala si Juanito yung
bisita namin, si Angelito pala.
Kausap niya ngayon si Mang Raul at Eduardo na nagpapahinga sa ilalim ng puno.

nagulat naman sila Mang Raul at Eduardo at napatayo sila sabay bow nang makita ako.
"Magandang umaga po Binibining Carmelita... kami po ay nagpapahinga lamang, babalik

na rin po kami sa trabaho" nakayukong sagot ni Mang Raul at humingi din ng
paumanhin si Eduardo.
"Binibing Carmelita, ako po ang lumapit at nakipagkwentuhan sa kanila kung kaya't

ako ang responsable sa kanilang mga aksyon ngayon" sabi ni Angelito. Natawa naman
ako sa kanilang tatlo, parang ang big deal nung naabutan kong nagkwekwentuhan sila.
Ayy sabagay,
Oo nga pala, isa akong senorita sa panahong to. haha. Rawr!
"Ayos lang yun, magpahinga muna kayo Mang Raul at Eduardo... at ikaw naman Ginoong
Angelito mag-almusal na daw tayo" sabi ko, napa-bow at napangiti naman si Mang Raul
at Eduardo.
"Maraming salamat sa inyong oras Mang Raul at Eduardo" sabi pa ni Angelito at

nagmano pa siya kay Mang Raul, nagulat naman si Mang Raul at napa-bow sa kaniya.
Ano yan why so galang ni Angelito?
Habang naglalakad kami pabalik sa mansyon, balik formal na naman si Angelito.

"Ginoong Angelito, bakit ka nandito?" tanong ko sa kaniya, halata namang nagulat
siya sa tanong ko. "B-bakit? H-hindi ba ko pwedeng pumunta dito?" depensa niya.
Binigyan ko naman siya ng nakaka-echeos na ngiti "Hmmm... wala lang imposible

namang ako ang dinadalaw mo dito, o kaya naman si Maria at Josefina, masyado kaming
matanda para sayo, imposible ring si ama at ina ang pinunta mo dito... ano namang
sasabihin mo sa kanila?" pang-eecheos ko pa, hindi naman makatingin sa'kin si
Angelito.
"Tss... wag kang mag-alala sikreto lang natin na alam kong may gusto ka kay
Theresita!" sabi ko pa, nanlaki naman yung mga mata niya. pero hindi naman niya
tinanggi. "Kaya nga kinakaibigan mo ang tatay at kapatid ni Theresita eh" pang-asar
ko pa. tsk! Kaya pala nakikipag-friends siya kay Mang Raul at Eduardo kanina, nag-
bless pa kay Mang Raul, Aba! pakitang gilas haha!
Nagulat naman ako ng biglang mapaupo sa hagdan papunta sa pinto ng bahay namin si
Angelito. "Tama nga ka Binibini, may gusto nga ako kay Theresita ngunit alam kong
hindi tama ito" sagot ni Angelito. Umupo na din
ako sa hagdan sa tabi niya. Grabe! Pareho pala sila ng sitwasyon ni Maria at
Eduardo.
"Malay mo kapag kinausap mo ang mga magulang mo, baka payagan nilang pakasalan mo
si Theresita" sabi ko tapos tinapik-tapik ko yung balikat niya. "Sa tingin mo ba
magugustuhan din ako ni Theresita?" tanong ni Angelito. Bigla naman akong napangiti
ng todo.
"Mas nag-aalala ka pa pala kung magugustuhan ka ni Theresita kaysa sa sasabihin ng

mga magulang mo eh" pang-asar ko pa sa kaniya, bigla naman siyang natawa.
"Wala kasi akong lakas ng loob kausapin siya at ipagtapat ang nararamdaman ko"
sagot ni Angelito. Tsk! Kapareho rin pala siya ng kuya Juanito niya, torpe silang
dalawa at kailangan pa nila ng tulong ko para masabi ang nararamdaman nila sa
babaing napupusuan nila. Grabe! ngayon ko lang narealize ang purpose ko sa buhay
haha.
"At alam kong pagdating ng panahon makakahanap na din ng babaeng ibig ipakasal sa
akin ng aking mga magulang pagdating ko sa tamang edad" sabi pa ni Angelito at
bakas sa mukha niya ang lungkot.
"Alam mo mas maganda kung magiging totoo ka sa sarili mo, dahil hindi mahihirapan
ang mga taong mahalin ka, at kung dumating man ang panahon na ipakasal ka ng iyong
magulang, mas mabuti pa rin kung susundin mo ang nasa puso mo, kung sino ang
totoong tinitibok nito" sabi ko pa. napatingin naman sa'kin si Angelito.
"Kaya ba ayaw mo rin matuloy ang kasal niyo ni Juanito... dahil may iba ng laman
ang puso mo?" tanong ni Angelito na nagpawala sa ngiti ko. tinutukoy niya siguro si
Leandro nung minsan na mahuli niya kaming magkasama sa lupain ng mga rosas. at
dahil dun napaisip
din ako ng malalim.
"Hindi naman sa ayoko kay Juanito... ang totoo niyan nagugustuhan ko na nga siya
eh, yun nga lang hindi ako para sa kaniya at hindi rin siya para sa akin" sagot ko.
nakita ko namang napaisip din ng malalim si Angelito.
"Sigurado akong may malalim kang dahilan kung bakit ayaw mong matuloy ang kasal"
sabi niya, Oo nga pala! Matalinong bata siya at balak niyang mag-abogado,
siguradong mahihirapan ako magtago ng katotohanan sa kaniya.
"Tara na nga! Baka lumamig na ang niluto nila ina" sabi ko at hinila ko na siya
papasok sa loob ng bahay. Buti na lang mukhang nagugutom na din si Angelito kaya
mas excited siyang kumain kaysa alamin kung ano ba yung malalim kung dahilan kung
bakit hindi kami pwedeng magkatuluyan ni Juanito.
Kinahapunan, pagbaba namin sa kalesa hinawakan ako ni ina sa braso at sabay-sabay

kaming naglakad papasok sa simbahan, katabi naman ni ina si ama at nasa likod namin
si Maria, Josefina at Theresita. Habang naglalakad kami papasok sa simbahan,
nagtaka ako kasi nakatingin sa'min yung mga tao at nagbubulong-bulungan sila.
"Mga mamamatay tao ang pamilyang yan!" narinig kong bulong ng isang tindera ng
walis na nasa gilid, kausap niya ang dalawa pang ale na nagtitinda ng mga tsinelas.
"Oo nga! Balita ko si Don Alejandro ang nagpapatay sa pamilya ni Aling Trinidad"
tsismis pa nung isang ale.
Susugudin ko sana sila at balak kong jombagin ang mga pagmumukha nila kaya lang
biglang hinigpitan ni ina ang pagkakahawak sa braso ko para pigilan ako. "Anak,
huwag mo na lang sila pansinin, sa oras na patulan mo sila, iisipin
ng iba na totoo ang binibintang nila sa iyong ama" bulong sa'kin ni ina. Napatingin
naman ako kay Maria at Josefina sa likod at sinenyasan nila ako na sundin na lang
si ina.
Napatingin naman ako kay ama "Hayaan mo na sila anak, ayos lang ako" sabi ni ama at
ngumiti siya dahilan para mawala yung inis ko sa mga chismosa sa gilid.
Nako! Kung nasa modern world lang ako, siguradong susunggaban ko na sila agad at
sasabunutan hanggang matanggal yung mga buhok nila sa anit. Pero dahil Maria Clara
ako sa panahong to, I need to control myself whew!
Pagkatapos ng misa, nagpaalam ako kay ama at ina na mamamasyal lang kami ni
Theresita sa plaza sa tabi ng simbahan dahil sasali kami sa pagsisindi ng kandila
mamayang gabi, samantalang, sinamahan naman ni Josefina si Maria sa tagpuan nila ni
Eduardo. Dumiretso naman sina ama at ina sa bahay ng mga Flores upang ipaabot din
ang pakikiramay sa anibersaryo ng pagkamatay ng asawa ni Kapitan Flores noong
nakaraang linggo.
Syempre may hidden agenda din ako kung bakit nagpaiwan kami ni Theresita sa plaza
sa tabi ng simabahan, inaabangan kong lumabas si Angelito sa simabahan para
ipakilala at makapag-usap sila ni Theresita. "Binibini, ano po bang ginagawa natin
dito?" nagtatakang tanong ni Theresita, nagtataka din siguro siya kung bakit
inayusan at pinahiram ko siya ng magandang damit ngayon.
"Basta... chill ka lang---ah este huminahon ka lang" sabi ko sabay ngiti, bakas
naman sa mukha ni Theresita na parang na-creepyhan siya sa ngiti ko na nakaka-
echeos.
"May hinihintay po ba tayo dito----" hindi na niya natapos yung
sasabihin niya kasi bigla kong nasigaw yung pangalan ni Angelito na ngayon ay
kakalabas pa lang ng simabahan. Agad namang napatingin si Angelito sa'min at
naistatwa siya nang makita na nasa tabi ko si Theresita.
"Dyan ka lang ha!" bilin ko kay Theresita tapos agad akong kumaripas ng takbo
papunta kina Angelito, nasa unahan niya sina Don Mariano at Donya Juanita. At nasa
likod niya si Sergio at ...Juanito.
Ako naman yung naistatwa nang magkatinginan kami ni Juanito. Omg! kailangan mong
maging kaibig-ibig sa harapan ni Juanito----Ah! este sa harapan nila! Ngayon ko
lang narealize na mukha akong sumali sa triathlon Waahh!
"Oh? Binibining Carmelita, Saan ka tutungo? Bakit nagmamadali ka?" mahinhin na

tanong ni Donya Juanita. Haggard na pala ako Oh Noes!
"Uhm...maaari ko po bang mahiram sandali si Angelito?"paalam ko sa kanila,

nagkatinginan naman si Don Mariano at Donya Juanita pero pumayag din sila. "Yeyy!
Thank---Ah! este Salamat po!" excited kong tugon. Gosh! naeexcite na ko! mamemeet
na ni Angelito si Theresita!
Nakita ko namang napakunot yung kilay ni Juanito. magsasalita sana siya kaya lang
tumalikod na ako at sinenyasan ko si Angelito na sumunod na sa akin.
"Binibini, hindi pa ako handa" kinakabahang tugon ni Angelito habang naglalakad

kami, pagdating namin sa plaza. Nakita kong nanlaki yung mga mata ni Theresita nang
makita niyang si Angelito yung kasama ko. at naistatwa din si Angelito dahil only
meters away na lang sila ni Theresita.
"Sige na, kausapin mo na siya, dito lang ako sa likod ng puno" bulong ko pa kay
Angelito,
pero hindi siya makagalaw sa kinatatayuan niya dahil sa sobrang kaba at dahil dun
tinulak ko na siya papalapit kay Theresita.
Napa-bow naman si Theresita kay Angelito at halatang kinakabahan din siya.

nakasilip naman ako sa likod ng puno at hindi ko mapigilang kiligin sa kanila, ang
cute nilang tingnan at ang ganda-ganda ngayon ni Theresita. Kaso habang nasa
kalagitnaan ako ng kilig sa kanila bigla akong nagulat nang biglang may nagsalita
mula sa likuran ko. "Ahh... ito pala ang sikreto niyo ni Angelito" nakangiting sabi
ni Juanito at paglingon ko sobrang lapit ng mukha niya sa mukha ko. kaya agad akong
napaatras, kaya lang nacorner na ko sa puno. Dugdugdugdug!
"Bakit andito ka? Chismoso ka din noh" reklamo ko sa kaniya pero nginitian niya
lang ako. "Sino kaya sa atin ang nagtatago ngayon sa puno at nakikinig sa usapan
nila?" pang-eecheos pa ni Juanito. Abaaaa!
Magrereklamo sana ako kaso tinuro niya sina Don Mariano at Donya Juanita na
naghihintay sa labas ng simbahan ngayon, mukhang hinihintay nila si Angelito. Omg!
bina-black mail ba ko ng mokong na'to?
"Ahh-ehh wag ka maingay ah! Siguradong mapapagalitan ang kapatid mo pag nahuli siya
nina Don Mariano at Donya Juanita hehe" pakiusap ko kay Juanito, pero nginitian
niya lang ako. "At sigurado rin akong mapapagalitan ka rin dahil ikaw ang may
pakana ng lahat ng to" pang-asar pa ni Juanito. tsk! Tinaasan ko naman siya ng
kilay.
"Masama bang tulungan kong mapalapit sila sa isa't-isa? Dapat ka ngang magpasalamat
sa'kin eh dahil tinutulungan ko din kayo ni Helena" reklamo ko pa sa kaniya, bigla
namang nawala yung ngiti
sa mga labi niya at napaatras na din siya.
"Oo nga pala binibini, nabasa mo na ba ang tulang ginawa ko?" tanong niya,
napalunok naman ako dahil sa kaba. OMAYGASH! ANONG SASABIHIN KO? WAAAHH!
"Huwag mo sabihing hindi mo pa nababasa iyon, lumipas na ang ilang araw at

naghihintay pa din ako sa iyong sagot" sabi pa niya habang nakatingin ng diretso as
mga mata ko.
Dugdugdug!
Parang biglang bumagal ang pag-ikot ng paligid, napansin ko din ang dahan-dahang
pagkahulog ng mga dahon mula sa mga puno. Kasabay nito ang pagkahulog din ng puso
ko sa lalaking nasa harap ko ngayon.
Pinaghirapan niya ang tulang iyon, at ayokong sumama ang loob niya at malungkot
siya kapag nalaman niya na nawala ko yung tula niya, mamayang gabi pa man din ang
pagsindi ng kandila, ayokong masira ang araw niya dahil lang sa'kin. Siguro tsaka
ko na lang sasabihin sa kaniya ang totoo na nawala ko yung tula niya, sa ngayon
gusto kong maluwag ang puso niya na humiling at magpasalamat sa patron ng San
Alfonso mamayang gabi.
"Binibini?"
"Huh? Ah-eh Oo naman! Nabasa ko na! a-ang ganda nga eh, tugmang-tugma yung mga
salita sa bawat saknong at sobrang ganda rin ng mensahe" palusot ko pa, napangiti
naman ng konti si Juanito.
"k-kung ganoon, a-anong masasabi mo sa mensahe ng aking tula?" tanong niya, Grabe!
Ang lakas ng tibok ng puso ko at parang may nagliliparan na mga paro-paro sa tiyan
ko. kyaaahh!
Omg! Anong gagawin ko? hindi ko naman alam kung ano ba ang meaning nung tulang
binigay niya kasi di ko naman nabasa. Gosh!
"M-maganda!" sagot ko sabay thumbs up. hindi
naman nag-react si Juanito. Gosh! baka kulang pa ang compliment ko. "Sobrang ganda
talaga! naluha pa nga ako dahil sa ganda ng tula mo pwedeng mong ibenta yun tapos
kikita ka pa" patuloy ko pa. nagtaka naman yung itsura ni Juanito, Omg! mayaman na
nga pala siya di na niya siguro kailangan pa ng pera.
"K-kung gayon... ano ang iyong sagot sa aking tula?" tanong niya pa, napaisip naman
ako. TEKA! KAILANGAN KO DING GUMAWA NG TULA PARA SA KANIYA?
Aba! ang demanding naman nito oh!
"Uhh---Oo nga pala! Hinihintay na ata ako nila ate Maria at Josefina sa bilihan ng
mga kandila, Sige! Mauna na kami sa inyo, Maraming salamat nga pala sa tulang
binigay mo, magkita na lang tayo sa pasasalamat mamayang gabi" dire-diretso kong
sabi kay Juanito, magsasalita pa sana siya kaya lang agad akong kumaripas ng takbo
papunta kina Theresita at hinila siya. "Ginoong Angelito kailangan na pala naming
umalis, paalam!" sabi ko kay Angelito, bakas naman sa mukha nila ang pagtataka
dahil nagmamadali na akong umalis.
Agad kaming sumakay ni Theresita sa kalesa at nakita kong nakatanaw lang si Juanito
sa amin at bigla siyang napayuko. Gosh! Akala niya siguro hindi ko nagustuhan yung
tula niya. haaays. Kahit naman hindi ko yun nabasa for sure magugustuhan ko yun
dahil gawa niya yun eh.
"Binibini, may problema po ba kayo? Bakit ka po nagmamadali?" nagtatakang tanong ni
Theresita, mukhang nabitin siya sa pag-uusap nila ni Angelito kanina dahil umeksena
ako, nasa kalesa na kami ngayon papunta sa bilihan ng kandila.
"Theresita! Wag kang maingay ah! Nawala ko kasi
yung binigay na sulat ni Juanito na kulay asul, at ngayon hindi ko masabi sa kaniya
ang totoo" sabi ko, nanlaki naman yung mga mata ni Theresita.
"Paano na po yan Binibini? Ano pong gagawin niyo?" nag-aalala niyang tanong.
Napailing-iling naman ako.
"Ewan ko, basta hindi ko muna sasabihin ngayon, siguro bukas na lang pupunta ako sa
bahay nila" sagot ko. tama! May bukas pa naman.
Pagdating namin sa tindahan ng mga kandila, nakita ko dun sina Maria at Josefina,
at sabay-sabay na rin kami bumalik sa simbahan dahil mag-uumpisa na maya-maya ang
pagsindi ng mga kandila.
Gabi na pero maliwanag ang buong paligid, maraming mga malalaking gasera at kandila
sa bawat gilid sa labas ng simabahan at marami ring tao ang nais lumahok sa
pagsisindi ng kandila bilang pasasalamat sa patron.
"Bakit ang tagal nila ama at ina?" nagtatakang tanong ni Josefina, nakatayo na kami
dito sa labas at may hawak na mga kandila. "Baka naglakad na lang sila dahil hindi
makapasok ang mga kalesa sa dami ng tao dito" sagot naman ni Maria. sabagay uso rin
naman ang traffic sa mga ganitong okasyon.
"Nasaan nga pala si Theresita?" tanong naman ni Maria, hindi ko narealize na ako
pala yung kausap niya kasi busy ako sa paglingon-lingon sa paligid at
nagbabakasakali na makita ko si Juanito. kaya lang wala pa siya.
"Huh? Ah! Nagpaiwan si Theresita sa tindahan ng mga kandila kanina, may bibilhin
daw siya para sa kaniyang ama at kuya" sagot ko, napangiti naman si Maria, nung
marinig niya ang salitang kuya ni Theresita. Tsk! Inlove talaga siya kay Eduardo.
/>
"Mukhang hindi ko na ata kailangan pang humiling ngayong gabi dahil natupad na rin
ang aking hiling na makita ka" narinig kong may nagsalita na boses lalaki mula sa
likuran ko. paglingon ko, biglang nawala yung ngiti ko nang marealize ko na hindi
pala si Juanito yung nasa likod ko.
Si Leandro.
Nakangiti siya ngayon sa'kin at nag-bow. Shocks! Oo nga pala, sinabi niya sa sulat
kagabi na magkita daw kami dito, Omg! Baka akalain niya na siya ang hinihintay ko.
Nako! tataas lalo ang level ng confidence nito na may gusto ako sa kaniya.
"Magandang gabi Ginoong Leandro" bati nila Maria at Josefina kay Leandro, binati
din naman sila ni Leandro, bakas sa mukha nila Maria at Josefina na kinikilig sila
sa'min. "Lalayo lang muna kami saglit ah" narinig kong sabi pa ni Maria tapos
naglakad sila ni Josefina ng konti papalayo sa'min, pipigilan ko sana sila kaya
lang nakaalis sila agad. Oh noes!
"T-teka! Alam mo namang hindi tayo pwedeng makita ng ibang tao na magkasama diba?
Nakatakda akong ikasal kay----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi bigla
siyang nagsalita.
"Alam ko, at alam kong alam mo din na mahal na mahal kita Carmelita" diretsong sabi
ni Leandro, naistatwa naman ako dahil sa sinabi niya. My gosh! Straight to the
point siya!
"P-pero----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang nagsalita na si

madam Olivia sa harap ng simabahan at sinabi niyang mag-uumpisa na ang pagsisindi
ng kandila. Lumapit na ulit sina Maria at Josefina sa'kin, at nasa kabilang tabi ko
naman si Leandro.
Nagpalingon-lingon ulit ako sa paligid pero hindi ko makita si
Juanito, sa di kalayuan naman nakita ko si Don Mariano, Donya Soledad, Sergio at

Angelito. Nasa harap naman si madam Olivia at nasa tabi niya si Natasha.
Nag-alay muna ng panalangin habang nakasindi ang kandila. Bigla kong naalala yung
sinabi ni Helena na sinabi sa kaniya ni Carmelita noon na ibulong daw sa kandila
ang nais mong hilingin at sa oras na patayin mo ang sindi nito ang usok na nagmula
sa kandila ay aakyat papuntang kalangitan.
Sinindihan naman ni Maria ang kandila ko, at nag-alay din kami ng konting
katahimikan upang magdasal, magpasalamat at humiling sa Panginoon.
"Maaari na po nating patayin ang mga kandila" sabi ni madam Olivia, at sabay-sabay
naming hinipan ang kandila na hawak namin. Napatingin muna ako sa kandila na hawak
ko at ibinulong dito ang kahilingan ko.
Sana magtagumpay ako sa misyon ko
Pero nung hihipan ko na yung kandila nagulat ako ng biglang hinawakan ni Theresita
yung braso ko dahilan para mabitawan ko yung kandila at bumagsak ito sa lupa.
namatay yung sindi ng kandila at nahati ito sa dalawa nang tumama ito sa lupa.
"Nako! Mukhang hindi matutupad ang kahilingan mo" narinig kong sabi ni Natasha na
nasa tabi na namin ngayon. Napatingin naman ako kina Maria, Josefina at Leandro at
mukhang gulat na gulat din sila. Ganun din yung mga tao sa paligid, napa-iling-
iling pa sila habang nakatingin sa kandila ko na nasa lupa.
Hindi ko alam pero sa pagkakataong iyon bigla akong natakot at kinabahan dahil sa
mga itsura at pailing-iling nila.
"B-Binibining Carmelita! Sumama po kayo sa'kin!" nagmamadali
at hinihingal na sabi ni Theresita, pawis na pawis siya at mukhang malayo ang

tinakbo niya. "Bakit? Anong nangyare?" nag-aalala kong tanong, ang lakas na ngayon
ng kabog ng dibdib ko dahil sa kaba.
"Anong nangyari Theresita? Bakit hapong-hapo ka?" nag-aalalang tanong ni Maria at

Josefina, mukhang kinakabahan na rin sila ngayon.
"N-nahuli po ni Don Alejandro at Donya Soledad na magkasama sa tulay si Ginoong

Juanito at Binibining Helena!" nagpapanic na sabi ni Theresita at hingal na hingal
siya.
ANOOOOOOO?
Nanlaki yung mga mata ko, at sobrang lakas ng kabog ng dibdib ko. hindi ko na alam
ang mga sumunod na nangyari, namalayan ko na lang na hinatak ako ni Maria at
Josefina pasakay ng kalesa, nagmamadali namang sumunod din sina Natasha at Leandro
sakay ng kalesa nila, tumatak din sa isipan ko ang gulat na gulat na mukha ng mga
tao sa paligid namin na nakarinig ng masamang balitang dala ni Theresita.
"Kakatapos ko lang po mamili ng mga damit para kay itay at kuya Eduardo nang
mapadaan ako sa tulay, nakita ko pong nag-uusap sa ilalim ng tulay si Ginoong
Juanito at Binibining Helena, sasabihan ko po sana sila na baka makita sila ng
ibang tao kaya lang huli na ang lahat dahil napadaan po ang kalesang sinasakyan
nina Don Alejandro, Donya Soledad at Kapitan Flores at nakita sila, kaya po agad
akong tumakbo papunta sa inyo mga Binibini" hinihingal na paliwanag ni Theresita.
Hindi naman ako makapagsalita, parang ang bigat ng puso ko.
"Mukhang delikado si Ginoong Juanito at Helena" nag-aalalang sabi ni Maria,

habang pinapakalma nila ni Josefina si Theresita. Samantalang, mukhang hindi ko na
kailangan pa ng pampakalma dahil imposibleng kumalma ang puso ko ngayon dahil sa
mga nalaman ko.
Pagdating namin sa tulay, parang nabuhusan naman ng malamig na tubig ang buong
katawan ko nang makita kong nakaluhod si Juanito at Helena sa harapan ni ama at
ina.
Agad namang kumaripas ng takbo si Natasha at Leandro papunta kay Helena. pero
pinigilan sila ni Kapitan Flores na lapitan si Helena, masama rin siguro ang loob
niya nang malaman niya na nakitang kasama ni Juanito ang kaniyang anak na si
Helena.
May ilang tao rin ang nakatayo sa di kalayuan at nag-aabang sa mga susunod na
mangyayari. Nagulat ako ng biglang mapalingon sa amin si ama at ina.
"CARMELITA!" sigaw ni ama/Don Alejandro, napalunok na lang ako at balak ko na lang

sana bumalik sa loob ng kalesa kaya lang hinarang ako ni Josefina. "Carmelita,
sundin mo si ama, mas lalong magagalit siya sa iyo" sabi niya at dahil dun
napilitan na akong maglakad papalapit sa kanila.
hindi ko alam pero sa bawat hakbang na tinatahak ko papalapit sa kanila ay may kung
anong kirot akong nararamdaman sa puso ko. Nakayuko naman si Juanito habang
nakaluhod samantalang, umiiyak naman si Helena at nakaluhod din.
"Totoo bang ikaw ang nag-udyok na paglapitin si Juanito at Helena!" galit na

tanong sa'kin ni ama, at dahil sa gulat hindi ako makapagsalita, kinakabahan ako,
natatakot ako na sa bawat salitang lalabas sa bibig ko ay magiging dahilan upang
mas lalong lumalala ang sitwasyon.
"Helena! sabihin mo ulit sa harap ni Don Alejandro ang katotohanan
na si Carmelita ang nagiging tulay niyo ni Juanito!" galit na sigaw ni Kapitan

Flores kay Helena. mas lalong lumakas yung iyak ni Helena.
"O-opo, s-si Carmelita po a-ang tulay namin ni Juanito!" sagot ni Helena, parang
biglang sumikip ang dibdib ko, bakit ganun? Bakit kailangang ilaglag ako ni Helena?
tinulungan ko siya mapalapit kay Juanito, kasalanan ko ba yun?
"CARMELITA!" sigaw ni Don Alejandro at dahil dun napaluhod ako sa harapan ni ama at
ina, hindi ko mapigilan ang mga luha ko, nanginginig din ang kamay ko, parang
nanlalamig ako. hindi sa ganitong paraan gusto kong matigil ang kasal, agad namang
humakbang papalapit sa'kin si Maria.
"Ama! Wala pong kasalanan dito si Carmelita, nagmamagandang loob lang po siya
bilang tapat na kaibigan ni Helena!" reklamo ni Maria tapos tiningnan niya ng
masama si Helena.
"Ama, nakasisiguro po ba kayo na may namamagitan kay Juanito at Helena? may

ebidensya po ba tayo?" reklamo naman ni Josefina.
"Sa tingin mo, kapag nakita ang isang dalaga at binatang magkasama sa isang tagong
lugar sa gitna ng gabi, ano ang maaaring ibang dahilan bukod sa may relasyon
sila?!" sigaw ni Don Alejandro. Bigla kong naalala nung nahuli din kami nila Don
Alejandro at Don Mariano na magkasama ni Juanito sa burol sa puno ng mangga.
Maya-maya lang biglang may dumating na kalesa at agad na bumaba sina Don Mariano,
Donya Juanita, Sergio at Angelito.
"A-ANONG IBIG SABIHIN NITO?!" sigaw naman ni Don Mariano, agad namang nilapitan ni
Donya Juanita si Juanito para patayuin ito pero ayaw tumayo ni Juanito.
"SINIRA NG ANAK MO ANG TIWALA KO!
SINIRA NIYA ANG KASUNDUAN NG ATING MGA PAMILYA!" galit na sagot ni Don Alejandro
kay Don Mariano.
"H-hindi maaari! J-Juanito p-paano mo nagawa sa'min i-ito?" paghihinagpis ni Donya

Juanita at agad siyang inalalayan ni Sergio at Angelito.
"H-hindi si Juanito ang may kasalanan ng lahat ng to... kundi si Carmelita!" sigaw
naman ni Helena, napatingin ako kay Helena at ang sama ng tingin niya sa'kin
ngayon.
"Ako ang may kasalanan nito! Walang kasalanan si Carmelita dito!" narinig kong
sigaw naman ni Juanito at napayuko siya hanggang lupa sa harapan ni ama upang
magmakaawa.
"M-makinig kayo, walang ebidensya na magpapatunay na may ginawang masama si

Juanito, Helena at Carmelita kung kaya't huminahon tayo" sabi naman ni Sergio. Kaya
lang biglang may nalaglag sa gilid ng bulsa sa palda ni Helena...
Nagulat ako nang makita na nasa kaniya ang color blue na sobre na binigay sa akin
noon ni Juanito.
Agad na dinampot ng isang guradia personal ni Kapitan Flores ang sulat na nahulog
sa bulsa ni Helena. "BASAHIN MO ANG LAMAN NG SULAT NA IYAN!" utos ni Don Alejandro
doon sa Guardia personal na may hawak ng color blue na sulat na bigay sa'kin ni
Juanito.
Gosh! Kaya pala nawawala yun! kinuha pala ni Helena!
Pero pano niya nakuha?
Bigla ko tuloy naalala nung gabing inabot sa'kin ni Juanito yung sulat na iyon,
naaabutan kami ni Helena sa labas, at bigla siyang hinimatay, yun ay ang gabi kong
kelan naglayas siya at nagtungo ng Maynila kasama si Laura. Kaya pala bigla siyang
nagwala at nagkalat sa kwarto namin ay dahil nabasa niya siguro ang laman ng sulat
na
iyon.
"Masusunod po Don Alejandro" sabi nung guardia personal at binasa na niya ang laman
nung sulat.
"ako'y sayo at ika'y akin
Iyan ang nakasulat sa mga bituin,

Balutin man ng mga ulap ang langit
Wala pa ring makapipigil sa atin.
Sa paglubog at pagsikat ng araw
Pinapangarap ko ay ikaw
Sa gitna ng gutom at pagkauhaw
Inaasam ko ay ikaw
Pangakong sayo'y binitiwan
Na kailanma'y hindi ka iiwan,
Asahan mong puso ko'y tapat
Pagmamahal ko sayo'y higit pa sa sapat"
Teka! Parang narinig ko na ang tulang iyon ah! Bigla kong naalala ang sinabi sa'kin
ni Juanito nung nasa library kami sa UST...
"Gusto mo bang malaman kung anong paborito kong tula?" sabi pa ni Juanito, tumango
na lang ako sa kaniya. "ang tulang ito ay alay ng isang lalaking manunulat sa isang
babaeng nagugustuhan niya" sabi pa niya.
i-ibig sabihin? Siya ang nagsulat ng tulang iyon?
Isinulat niya iyon para sa akin? So ibig sabihin... MAY GUSTO SIYA SA'KIN?
Napatingin naman ako kay Juanito at nagtama ang mga mata namin. Mukhang alam na
niya na hindi ko nabasa yung tula niya, bakas sa mukha niya ang pagka-dismaya
sa'kin dahil nagsinunggaling ako sa kaniya.
Kaya pala gusto niyang malaman kung anong sagot ko sa mensahe ng tulang bigay
niya... gusto niyang malaman kung may gusto rin ako sa kaniya!
Waaaahhh! Carmela! Ano bang ginawa mo? Huhu.

"SAPAT NA BANG EBIDENSYA IYAN PARA MAPATUNAYAN ANG GINAWA MONG PAGTATAKSIL SA AKING
ANAK!" sigaw ni Don Alejandro
kay Juanito.
"HINDI NAGTATAKSIL ANG AKING ANAK! AYUSIN MO ANG PANANALITA MO!" galit na depensa
naman ni Don Mariano. Magsusuntukan sana sila pero agad na pinigil sila ni Sergio
at ng iba pang guardia personal.
"K-kung hindi dahil kay Carmelita! Hindi mangyayari ang lahat ng to! siya po ang
nag-udyok sa amin na paglapitin kami ni Juanito!" sigaw ni Helena. napatingin naman
silang lahat sa'kin ng masama.
"H-helena! huwag mong isisi kay Carmelita ang kasalanan niyo ni Juanito!" galit na
sigaw naman ni Leandro kay Helena. samantalang, nakapikit lang sa galit si Kapitan
Flores.
"Bakit hindi ka magsalita Carmelita?! hahayaan mo na lang bang maparusahan si

Helena at Juanito dahil sayo!" galit na sigaw ni Natasha sa'kin.
parang biglang kumirot ang puso ko, Tama si Natasha, kapag hindi ako nagsalita, kay
Juanito ibibintang ang lahat.
at ayokong mapahamak siya nang dahil sa kagagawan ko.
"Hindi ko maintindihan... bakit naman tutulungan ng aking anak na magkatuluyan si

Juanito at Helena?!" naiinis na tugon ni ina.
"May sarili din siyang dahilan kung bakit ayaw niyang matuloy ang kasal nila ni
Juanito!" galit na sagot ni Natasha at nanlilisik yung mga mata niya habang
nakatitig sa'kin.
"Natasha itigil mo na yan!" suway naman ni Leandro kay Natasha. pero hindi naawat
si Natasha.
"Sabihin mo na Carmelita! wag kang duwag!" sigaw pa sa'kin ni Natasha.
"Carmelita! gusto kong marinig mula mismo sa iyong bibig, Bakit ayaw mo matuloy ang
kasal?" tanong ni ama, magkahalong galit at lungkot ang boses ni ama.
hindi ko naman mapigilan ang kamay
ko na nanginginig, sa buong buhay ko first time ko matakot ng ganito.
nagulat ako ng biglang lumuhod din si Maria at Josefina at sabay nilang hinawakan
ang kamay ko. "Sabihin mo na Carmelita, dapat maging responsable ka sa iyong
ginawa" mahinahong sabi ni Maria sa'kin dahilan para tuluyang bumagsak ang mga luha
ko.
napahinga ako ng malalim at tumingin kay Don Alejandro. "A-ama p-patawad... t-totoo
pong tinulungan ko talaga si Juanito at Helena na mapalapit sa isa't-isa, totoo rin
po na a-ayokong matuloy ang k-kasal namin ni Juanito... d-dahil... si Leandro po
talaga ang m-mahal ko" paliwanag ko kasabay ng pagsagot ko sa walang hanggang
katanungan nila ay kasabay din ng walang katapusang pagpatak ng mga luha ko.
~May ibang lungkot
Akong nakikita sa iyong mata
Di mo man sinasabi
May ibang galaw
Na di maipaliwanag ng isip ko
Kahit ano pang isipin~
~Sawa ka na yata
May iba na bang nakita
Isa lang naman ang aking hiling~
~Payaw mo na
Sabihin mo lang
Di ko matitiis na
Ikaw pang mahirapan
Kase, pag ayaw mo na
Ako nang lilisan
Di rin magtatagal
Pag ayaw mo na nga~
Napatingin ako kay Juanito, at sa mga oras na to, alam kong hindi na niya magagawa
pang ngumiti o tumingin man lang sa'kin.
Dear Diary,
Hinihiling ko na balang-araw malaman ni Juanito na siya talaga ang totoong

sinisigaw ng puso ko.
Nakikiusap,
Carmela
********************
Featured Song:
'Pag Ayaw Mo Na' by Yeng Constantino.
https://youtu.be/8bM67WVOx7E
"Pag Ayaw mo na" by Yeng Constantino
=================
Kabanata 24
[Kabanata 24]
"D-dahil si L-leandro po talaga ang m-mahal ko" sabi ko habang nakaluhod sa harapan
nilang lahat. Parang unti-unting nadurog ang puso ko nang makita ang reaksyon sa
kanilang mga mukha. Hindi man sila nakapagsalita agad, bakas na bakas naman sa
itsura nila na hindi sila makapaniwala sa sinabi ko.
"Malaking kataksilan din ang ginawa mo!" narinig kong sigaw ni Natasha. "Natasha!
Wala ka sa lugar para sabihin yan! Wala kaming ginagawang masama ni Carmelita!"
suway naman ni Leandro kay Natasha.
"Magsitigil kayo!" suway naman ni Kaptian Flores kay sa mga anak niya. Nagulat kami
nang bigla din siyang lumuhod sa harapan ni Don Alejandro at Don Mariano.
"Ipagpaumanhin niyo po ang pagkakasangkot ng aking mga anak, ngunit naniniwala po
ako na walang kasalanan si Helena at Leandro" depensa ni Kapitan Flores, napapikit
naman sa galit si Don Alejandro.
Magsasalita pa sana si Leandro pero agad siyang sinuway ni Kapitan Flores. "Hindi
na mahalaga kung sino pa ang may kasalanan ng lahat ng to, ang malinaw sa lahat
ay... Hindi na matutuloy ang kasal, at hindi na kailanman magkakaroon ng ugnayan
ang pamilya Montecarlos sa pamilya Aflonso!" galit na sabi ni Don Mariano.
Napatingin naman kaming lahat sa kaniya, napaluhod na rin si ina sa harapan ng
Gobernador ng San Alfonso. At sunod na lumuhod din si Donya Juanita.
"Mariano! Huwag kang padalos-dalos sa iyong desisyon... maaari pa nating ayusin ang
gulong ito" pakiusap ni Donya Juanita sa asawa niya.
Nakita ko namang pinipilit ni ina na lumuhod at magmakaawa si ama kay Don Mariano
pero matigas
ang ulo ni Don Alejandro ayaw niyang lumuhod sa harapan ni Don Mariano. "Ang anak
mo ang nakitang may kalaguyong iba! Labis kong pagsisisihan ang maikasal ang anak
kong si Carmelita sa taksil mong anak!" galit na sigaw ni ama kay Don Mariano.
Sinuway siya ni ina at nila Maria at Josefina pero hindi nagpaawat si ama.
"Wala kang karapatang pagsabihan ako ng ganyan! Baka nakakalimutan mo kung sino ang
pinuno ng bayang ito!" galit na sagot naman ni Don Mariano, napansin ko na biglang
namula sa galit yung mukha ni ama, sisigawan sana niya si Don Mariano pero bigla
siyang napatigil at napahawak sa puso niya.
"MAHAL! ANONG NANGYARE SAYO?!" nagpapanic na sigaw ni ina, agad naman kaming
napatayo nila Maria at Josefina at tinulungan naming alalayan si ama na ngayon ay
hindi na makahinga.
"Inaatake sa puso ang inyong ama! Tumawag kayo ng doktor!" sigaw ni ina agad namang
tumakbo si Josefina kasama si Theresita upang tumawag ng doktor, lalapit sana si
Juanito para tulungan si ama pero pinigilan siya ni Don Mariano.
Lumapit din si Leandro, iniutos naman ni Kapitan Flores sa kaniyang mga guardia
personal na buhatin si Don Alejandro pasakay sa kalesa at dalhin sa pinakamalapit
na gamutan sa bayan.
Samantalang, napatulala lang ako, hindi ako makagalaw, parang ang bilis ng lahat ng
pangyayari. Parang kahapon lang masaya at maayos ang lahat pero ngayon sa isang
iglap lang nagbago na ang lahat. Napatingin ako kay Juanito, hila-hila siya ngayon
ni Don Mariano at Sergio pasakay ng kalesa, pero bago siya makasakay nakita kong
lumingon muna siya sa'kin.
Nagtama ang mga mata namin. At sa pagkakataong iyon nakakalungkot
isipin na tapos na ang lahat sa amin.

Pagdating sa bahay, agad kaming sinalubong ng isang doktor at tiningnan ang
kalagayan ni ama. Hindi na rin natuloy ang handaan sa bahay dahil masama ang
pakiramdam ni Don Alejandro at wala ng gana ang lahat magsaya sa kabila ng gulong
kinasangkutan namin kanina. Iniuwi na lang ng mga trabahador at kasambahay ang mga
ulam na niluto para hindi mapanis.
"Carmelita... may nais akong itanong sa iyo" narinig kong sabi ni Maria nandito
kami ngayong tatlo sa labas ng kwarto nila ama at ina dahil hindi pa kami pwedeng
pumasok sa loob. "Alam kong dinahilan mo na sa akin noon na si Leandro ang dahilan
kung bakit ayaw mong ikasal kay Juanito... hindi ba dapat ay maging masaya ka dahil
hindi na matutuloy ang kasal niyo?" tanong ni Maria, napayuko na lang ako, ayokong
makita niya ang tunay na nararamdaman ko.
Tama si Maria... diba dapat maging masaya ako dahil hindi na matutuloy ang kasal?
Pero bakit ganun hindi ko matanggap na hindi ko na makikita at makakasama si
Juanito kahit kailan ko gusto.
Magsasalita na sana ako kaso nagulat ako nang makita si madam Olivia na naglalakad
papunta sa amin. Napa-bow naman kaming tatlo sa kaniya. "Madam Olivia, gabi na
po-----" hindi na natapos ni Josefina ang sasabihin niya kasi biglang nagsalita si
madam Olivia.
"Gusto kong makausap si Carmelita, maaari niyo ba kaming iwanan saglit" sabi ni
madam olivia, napatango naman sa kaniya si Maria at Josefina at umalis na sila.
Pagkakita ko kay madam Olivia, hindi ko alam pero bigla na lang ako napaiyak. Ang
mga luhang pinipigil
ko kanina ay tuluyan nang bumuhos. Lumapit naman si madam Olivia sa'kin at hinawi
niya ang buhok ko. at pinunasan din niya ang luha ko. "Kailangan mong maging
matibay Carmelita... sa pagkakataong ito hindi lang si Juanito ang kailangan mong
protektahan, kailangan ka na rin ng iyong pamilya" sabi ni madam Olivia. Kitang-
kita ko sa mga mata niya ang labis na pag-aalala.
"A-ano pong ibig niyong s-sabihin?" hikbi ko, ang sakit na ng puso at mga mata ko
sa kakaiyak. Hinawakan naman ni madam Olivia ang magkabilang balikat ko at
tiningnan ako ng diretso sa mata.
"Tandaan mo na hindi ibig sabihin na hindi na matutuloy ang kasal niyo ni Juanito
ay wala na sa panganib ang buhay niya... ang pagkamatay ni Juanito ay nangyari sa
mismong araw ng kasal nila ni Carmelita at kahit hindi matuloy ang kasal,
nangangahulugan ito na nasa panganib pa rin ang buhay niya hangga't hindi
nabubunyag kung sino ang nasa likod ng pagkamatay niyaa" paliwanag ni madam Olivia,
napatigil ako sa pagiyak dahil sa narinig ko. parang biglang tumigil ang tibok ng
puso ko, Hindi pwede! Nasa panganib pa rin si Juanito!
Kinabukasan, hindi ako nakatulog ng maayos nung gabi, kaya tumambay na lang ako sa
tapat ng pinto ng kwarto nila ama at ina baka sakaling lumabas na sila. Pero 7 am
na hindi pa rin bumubukas ang pinto. "Carmelita... anong ginagawa mo diyan?"
nagtatakang tanong ni Josefina at may dala siyang pagkain para kay ama.
Napatayo naman ako bigla at sinalubong si Josefina "Pwede bang ako na lang ang
magdala niyan sa loob?" tanong ko sa kaniya, napaisip naman si Josefina pero inabot
din niya
sa'kin yung pagkain. "Siguraduhin mong humingi ka ng tawad kay ama, at pagaanin mo
ang bigat ng puso niya" bilin sa'kin ni Josefina at nginitian niya ako ng bahagya,
kinuha ko naman na sa kaniya yung tray ng pagkain at kumatok na ko sa kwarto nila.
"Bukas iyan" narinig kong sabi ni ina, agad ko namang binuksan yung pinto, nakita
kong nakaupo na si ama sa kama habang hinihilot ni ina ang ulo niya.
"Carmelita... ikaw pala, halika dalhin mo na rito ang pagkain ng iyong ama" sabi ni
ina, dahan-dahan ko namang binuksan yung pinto at naglakad papasok, nakangiti
sa'kin si ina parang sinasabi niya na Naiintindihan kita anak. Samantalang,
nakapikit lang si ama pero alam kong alam niya na nandito ako ngayon sa loob ng
kwarto nila.
Ilalapag ko na sana yung tray ng pagkain sa mesa na nasa tabi ng kama nila nang
biglang magsalita si ama "Lumabas ka rito! Ayoko munang makita ang pagmumukha mo"
utos niya at dahil dun hindi ko sinasadyang mabitawan yung tray at nahulog yung
plato sa sahig kasabay nun ang pagkalat din ng pagkain sa lapag.
Agad akong napaluhod sa harapan ni ama. "P-patawad po, h-hindi ko po sinasadya!"

pagmamakaawa ko, nakita ko namang napakunot yung kilay ni ama habang nakapikit pa
din siya dahil sa galit.
"Carmelita... anak" narinig kong sabi ni ina tapos tumakbo siya papunta sa'kin.
"Baka masugatan ka sa bubog" dagdag pa niya at pilit niya akong pinapatayo.
"A-ama patawarin niyo po ako... p-patawad po kung nagawa kong putulin ang kasal"
pagsusumamo ko pa. naramdaman ko namang hinawakan ni ina ang likod ko at
pinapatahan na niya ako, "Huwag ka ng umiyak
anak, kakausapin ko ang iyong ama para sayo" bulong niya sa'kin.
"Lumabas ka na!" sigaw pa ni ama. Wala naman akong nagawa kundi sundin ang utos
niya, alam kong galit pa din siya pero umaasa pa din ako na mapapatawad niya ako.
Mag-tatanghalian na pero wala akong gana kumain, nagkulong lang ako sa kwarto, pero
ilang saglit lang biglang pumasok si Theresita sa kwarto ko at may dala-dala siyang
pagkain. "Binibini, kumain na po kayo, hindi rin po kayo nag-almusal kanina" sabi
ni Theresita pagkatapos inilapag na niya yung sinigang at kanin na dala niya sa
mesa na nasa tabi ng kama ko.
"Wala akong gana" sagot ko na lang at nagtaklob ako ng kumot. "Binibini... may
dapat po kayong malaman" narinig kong sabi ni Theresita. Napaupo naman ako at
tiningnan siya. "Ano yun?" tanong ko, nakikita ko ngayon yung sarili ko sa salamin
na nasa likod ni Theresita, mukha na akong ermitanya.
"Pero kailangan niyo po munang kumain bago ko sabihin ang importanteng balita na
dapat niyong malaman" sabi pa niya, "Sabihin mo na dali!" reklamo ko pero umiling-
iling lang siya at tinuro niya yung pagkaing nasa tabi ko. Magrereklamo sana ako
kaso mukhang hindi niya talaga sasabihin hangga't hindi ko kinakain yung dala
niyang pagkain. ughh!
At dahil dun kinuha ko na yung pagkain at agad inubos yun, nakita ko namang
napangiti si Theresita dahil naisahan niya ako. pero wala na kong pake, gusto kong
malaman kung ano yung balitang dala niya.
halos limang minuto lang ang lumipas at naubos ko agad yung pagkaing dala niya.
"Ayan na! dali sabihin mo na" sabi ko pa, kinuha naman ni Theresita
yung plato at baso na pinagkainan ko at inilagay yun sa tray. Gosh! Pinagtripan

niya lang ba ako. magrereklamo sana ako kaso bigla siyang tumabi sa'kin at
bumulong.
"Nabalitaan ko po na pupunta sa Madrid mamayang gabi sina Binibining Helena at

Natasha" bulong niya, nanlaki naman yung mga mata ko dahil sa nalaman ko.
ANO? TATAKASAN NILA AKO?
At dahil sa inis agad akong napabangon at dire-diretsong lumabas ng kwarto, agad

namang humabol sa'kin si Theresita. "Binibini! Saglit lang po! Sasama ako" narinig
kong sabi ni Theresita.
Pinagayan naman kami ni ina lumabas dahil dinahilan ni Theresita na gusto ko raw
magkasanghap ng sariwang hangin at mag-muni-muni.
Pagdating namin sa malaking gate papunta sa mansyon ng mga Flores, agad kaming
hinarang ng isa sa kanilang guardia personal. "Ano po ang inyong sadya rito
Binibini?" tanong niya, Teka! Siya yung guardia personal na nagbasa nung tula
kagabi na bigay sa'kin ni Juanito.
"Gusto kong makausap si Helena!" utos ko, pero napa-iling lang siya. "Hindi po
maaari, ipinagutos po ni Kapitan Flores na------" hindi na natapos nung guardia
personal yung sasabihin niya kasi biglang may dumating na kalesa at papasok ngayon
sa gate ng mga Flores.
Agad sumaludo yung guardia personal na kausap ko nang dumungaw si Kapitan Flores sa
bintana "Ikaw pala Binibining Carmelita... nais mo bang makita si Leandro?"
nakangiti niyang sabi, tinaasan ko naman siya ng kilay.
Bakit parang walang bakas ng pangamba sa mukha niya ngayong nalaman niya na
kasangkot ang dalawa niyang anak sa pagkasira ng kasunduang kasal namin
ni Juanito.
"Nandito ako para kay Helena" sagot ko, pero ngumiti lang siya. "Isa ka talagang
tunay at tapat na kaibigan ng aking anak, heto ka ngayon nag-aalala sa kaniya" sabi
pa niya, tinaasan siya lalo ng kilay pero tinawanan niya lang ako. "Tama nga sila,
ngayon ko lang nalaman na palaban pala ang kilalang mahinhin at napakagiliw na
bunsong babae ng pamilya Montecarlos" banat pa ni Kapitan Flores. Sigurado akong
chinika na ni Natasha ang ugali ko sa tatay niya.
"Sige na, papasukin mo na sila, mukhang sabik na sabik na si Binibining Carmelita

makita ang kaniyang matalik na kaibigan" sarcastic na sabi ni Kapitan Flores.
Ngayon alam ko na kung kanino nagmana si Natasha. tsk.
Pagpasok sa loob ng bahay nila, agad akong umakyat sa hagdan at dumiretso sa kwarto
ni Helena. "Binibini, mag-hunos dili ka" narinig kong sabi ni Theresita pero hindi
ko siya pinansin. At agad akong kumatok sa kwarto ni Helena.
"Binibining Carmelita kayo po pala..." narinig kong sabi ni Laura at nag-bow siya
sa'kin, papunta rin siya sa kwarto ni Helena. "Isinama po ni Heneral Sergio si
Ginoong Leandro sa Cavite kaninang umaga, nagtungo naman po si Binibining Natasha
kay madam Olivia kanina, samantalang kagabi pa po hindi lumalabas ng kwarto si
Binibining Helena at hindi pa rin po siya kumakain" sabi ni Laura.
Parang bigla namang nawala yung inis ko kanina, kung sabagay sa pagkakataong to
alam ko namang mas masakit ang pinagdadaanan ngayon ni Helena. Naiintindihan ko ang
pakiramdam ng isang taong nagmahal pero ang taong minamahal niya ay may ibang
napupusuan.
Hindi niya siguro
matanggap na nagkagusto sa'kin si Juanito.
Pero teka lang! Ayon sa original story ng diary, ang alam ko si Helena talaga ang
gusto ni Juanito at si Carmelita lang ang umiibig kay Juanito.
Pero Anong nangyare?
Bakit nagkabaliktad? Bakit nahulog sa'kin si Juanito?
Pupunta na lang sana ako kay madam Olivia para itanong sa kaniya kaya lang nagulat
kami nang biglang binuksan ni Helena yung pinto sa kwarto niya. "Anong ginagawa mo
dito?" seryoso niyang tanong, napansin kong magang-maga din ang mga mata niya sa
kakaiyak.
"Binibini... may dala po akong pagkain para-----" hindi na natapos ni Laura yung
sasabihin niya kasi biglang nagsalita si Helena, nakatitig pa din siya sa'kin.
"Tinatanong kita Carmelita! Anong ginagawa mo dito?" galit na sabi ni Helena,

napaatras naman si Laura at tumabi siya kay Theresita, sa pagkakataong iyon kahit
ako mismo ay nagulat dahil sinigawan niya ako. "B-bakit aalis ka?" sagot ko. hindi
ko alam pero parang hindi ko magawang magalit sa kaniya lalo na ngayong narealize
ko na sinira ko ang pagkakaibigan nila ni Carmelita.
"Ano pang gagawin ko dito? Inagaw mo na sa'kin si Juanito!" galit niyang sagot at
nanlilisik na yung mga mata niya. "W-wala nang kasal na magaganap, w-wala na rin
siya sa'kin" sabi ko, at sa mga oras na yun parang may kumurot sa puso ko, hindi ko
alam kung anong gagawin ko ngayong wala na siya sa'kin.
"Nasa iyo naman ang puso niya! at hindi ko matanggap na ikaw pa mismo ang pinili
niya!" sigaw ni Helena. nanlaki naman yung mga mata ko, Anong ibig niyang sabihin?
Kelan ako pinili ni Juanito?
"Alam mo
hindi naman ako bulag para hindi makita ang ginawa mong pagtatrahidor sa akin, alam
kong nagpunta kayo sa silid-aklatan ng Santo Tomas isang gabi, Alam ko ring ikaw
ang hinihintay niya sa plaza Santo Tomas at alam ko rin ang dahilan kung bakit
hindi siya nagpapadala ng sulat sa akin ay dahil nahuhulog na siya sayo!" galit na
tugon ni Helena, pagkatapos kinuha niya yung color blue na sulat na bigay sa'kin ni
Juanito.
"Heto ang nagpamulat sa'kin sa katotohanan na malabong ibigin na ko ni Juanito

dahil umiibig na siya sayo!" sigaw pa ni Helena tapos pinunit niya yung sulat
sa'kin ni Juanito at isinampal sa mukha ko.
Nagulat ako dahil sa ginawa niya at napatulala ako sa pira-pirasong papel na dahan-
dahang bumabagsak ngayon sa sahig. "Oo nga nagtagumpay ka makuha sa'kin si
Juanito... ngunit sinisigurado ko na hindi kayo magkakatuluyan! Kaya sapat na
sa'kin ang malaman na itinigil na ang inyong nakatakdang kasal" sigaw pa niya at
bigla niyang sinarado ng malakas yung pinto dahilan para mapaatras kami nila
Theresita at Laura.
Bigla akong napaisip... si Helena kaya ang nasa likod ng pagkamatay ni Juanito?
Pero... nagmamahalan sila ni Juanito. Kaso posibleng ring magawa ni Helena ipapatay
si Juanito dahil ikinasal ito kay Carmelita. At ayaw niyang mapunta si Juanito sa
iba dahil may pagka-makasarili siya.
Mula ngayon kailangan ko ng subaybayan ng mabuti si Helena.
Kinagabihan, dahil hindi ako makatulog binuksan ko na lang yung bintana ng kwarto
ko at pinagmasdan ang kalangitan, walang buwan ngayon at wala ring mga bituin.
Parang nakikiayon ang kalangitan sa nararamdaman ko,
walang saya at puro kalungkutan lang.
Napatingin ako sa kuwintas na gawa sa kahoy na bigay ni Juanito sa'kin. napangiti

ako nang mabasa ang pangalan ko sa kuwintas na iyon.
Carmela
Kinuha ko naman sa drawer yung isa pang kuwintas na binigay din sa'kin ni Juanito
na kung saan nakaukit yung pangalan ni...
Carmelita
Hindi dapat iibig si Juanito kay Carmelita. Pero mukhang nag-iba na talaga ang
nakasulat sa diary, ngayon alam ko na ang dahilan kung bakit nahulog si Juanito kay
Carmelita... nahulog siya sa'kin, hindi bilang Carmelita kundi bilang Carmela.
Kinabukasan, palihim akong umalis sa bahay, madali naman akong nakatakas kasi
umalis si ama, may importanteng lakad daw siyang pinuntahan sabi ni Maria,
pinagtakpan naman nila ako ni Theresita at Josefina kay ina na nasa kwarto lang
ako. Sasamahan dapat ako ni Theresita pero inaatake ng ubo ang tatay niya na si
Mang Raul kaya inaalagaan niya muna nito.
Agad akong nagtungo sa mansyon ng mga Alfonso, natanaw ko naman si Angelito na

nagbabasa ng libro malapit sa gate nila. Agad ko siyang tinawag, at napangiti siya
nang makita ako.
"Binibini... buti naman at naisipan mong pumunta dito!" nakangiting tugon ni

Angelito at pinabuksan niya ako ng gate, wala namang nagawa yung guardia personal
nila kasi si Angelito na mismo ang nagpapasok sa'kin.
"Wag kang mag-alala wala si ama, dumalo siya sa pagpupulong na ginanap sa bayan
kaninang umaga, nagtungo naman sa Cavite si kuya Sergio at nagpapahinga naman si
ina sa kaniyang kwarto... labis niyang ikinalungkot ang nangyari kagabi"
paliwanag ni Angelito, bigla namang lumungkot yung mukha niya nang maalala niya
yung nangyaring gulo kagabi.
"Pasensiya na kung---" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang nagsalita

si Angelito. "Wala kang kasalanan Binibini... nagpapasalamat nga kami dahil
nagsalita ka, kung hindi kay kuya Juanito ibabato ang lahat ng sisi" sabi ni
Angelito, buti na lang kahit papano may kakampi ako sa mga oras na'to.
"N-nasaan si Juanito?" tanong ko, bigla namang napangiti ng todo si Angelito.

"Sinasabi ko na nga ba, siya ang hanap mo" pang-asar pa niya. napangiti na lang din
ako, Itinuturing ko na din na bunsong kapatid na lalaki si Angelito, puro kasi
babae ang kapatid ko.
"Hindi ko alam pero sabi niya sa'kin kanina gusto raw niya magpahangin at pagmasdan
ang simula ng lahat" sagot ni Angelito, napaisip naman ako...
Pagmasdan ang simula ng lahat?

May lugar bang ganun?
"May pagka-matalinhaga talaga si kuya Juanito kaya dapat masanay ka na Binibini"

sabi pa ni Angelito at napangiti ako sa sinabi niya. Tama nga siya! makata talaga
ang kuya niya.
Aalis na lang sana ako kaso biglang may ideyang pumasok sa isip ko habang paulit-
ulit kong sinasambit sa utak ko ang salitang Pagmasdan ang simula ng lahat.
Tama! Alam ko na!
Nagpaalam na ko kay Angelito at agad akong kumaripas ng takbo papaalis, hindi ko

alam pero hindi ko mapigilang mapangiti habang tumatakbo papunta sa kinaroroonan ni
Juanito. Parang lumulundag ang puso ko sa tuwa dahil alam kong malapit ko na siyang
makita.
Pagdating
ko sa burol kung saan nakatayo ang malaking puno ng mangga, napangiti ako ng todo
nang makitang nakasandal sa puno at natutulog doon si Juanito.
Dahan-dahan akong naglakad papalapit sa kaniya at ginawa ko ang lahat para hindi
niya matunugan na may taong papalapit sa kaniya. Hindi naman siya nagising, umupo
ako sa tabi niya at pinagmasdan siya habang nakapikit at natutulog.
Napangiti ako habang tinititigan siya, sana lagi na lang ganto kapayapa ang itsura
niya. yung walang problema at walang pagka-dismaya... dahil sa'kin.
Nagulat ako at biglang napaatras nang bigla niyang minulat yung mga mata niya at
gulat siyang napatingin sa akin. "P-paano mo nalaman na nandito ako?" gulat niyang
tanong. Napa-ehem naman ako at napaayos ng upo.
"Huh? ah-eh sinabi ni Angelito" sagot ko pero hindi ako makatingin ng diretso sa
kaniya. Gosh! Galit kaya siya sa'kin? parang hindi naman. Whew!
"Hindi ko sinabi kay Angelito kung nasaan ako" sabi pa niya. Hala! Baka iniisip
niya na iniistalk ko siya? Waaahh!
Napatahimik naman ako, ang hirap talaga niya lusutan huhu.
"Pagmasdan ang simula ng lahat" sabi ko, napalingon naman siya. Hindi niya siguro
inaaasahan na megegets ko ang ibig sabihin ng salitang yun.
"Hindi mo nga sinabi ang eksaktong lugar kung nasaan ka pero nag-iwan ka naman ng
bakas" sabi ko, napahinga naman ng malalim si Juanito. Tapos bigla siyang ngumiti,
parang unti-unti namang nawala lahat ng bigat sa loob ko nang makita siyang
ngumiti, akala ko hindi na siya ngingiti pa sa'kin pero bakit ganun? Ang bait pa
din niya sa'kin. Kyaahh!
"Tama ka, nahawa
ka na siguro sa'kin at nasanay ka na din, sa totoo lang nasanay na din ako sa sayo
at alam kong mula ngayon dito na lang sa lugar na'to ko maaalala... ang dating
tayo" nakangiti niyang sabi habang nakatanaw sa napakagandang tanawin sa ibaba ng
burol. Pero may kakaiba sa ngiti niya ngayon parang may halong kalungkutan. Hindi
naman ako nakapagsalita, Hindi ko alam ang sasabihin ko, napatingin na lang din ako
sa tanawin sa ibaba ng burol at dinama ang malamig na ihip ng hangin ngayon dito at
ang maaliwalas na kalangitan.
~Lagi na lang ganito
Isipan ay gulong-gulo
Lagi na lang nabibigo
Ngunit ikaw pa rin sigaw ng puso~
"Hindi ko akalaing makakasama kita ngayon balikan ang simula ng lahat... ang lugar
na'to ang dahilan kung bakit tayo pinagkasundong ikasal" sabi pa ni Juanito,
napangiti naman ako at napapikit habang inaalala ang gabing iyon kung saan
sinamahan ako ni Juanito pumunta sa puno ng mangga na ito para sunduin si Maria na
nakipagtagpo kay Eduardo, pero nahuli kami ni nila Don Alejandro at Don Mariano na
magkasama sa lugar na to. At iyon ang naging dahilan kung bakit kami pinagkasundong
ikasal.
~Ilang liham na ang sinulat sayo
Ilang luha na rin ang natuyo,
Kailan kaya muling makakatawa?
Di ko pinipilit, walang lungkot na sumisilip~
~Kailan kaya muling makakamit?
Ang iyong yakap at halik
Na hindi sa panaginip
Kailan?... kailan?... kailan?
Ang dating tayo~

"Nakakalungkot nga lang isipin na dito na rin matatapos
ang lahat sa atin" sabi pa ni Juanito, nagulat ako sa sinabi niya at agad
napalingon sa kaniya. Napayuko naman siya at iniwas niya ang tingin niya sa'kin.
Napansin kong may namumuo sa kaniyang mga mata pero agad niya itong pinunasan.
"Aray! Ang s-sakit naman sa mata ng sikat ng araw dito" sabi pa niya pero alam kong
nagpapalusot lang siya habang tinatakpan niya yung mata niya para hindi ko makitang
umiiyak siya. hahawakan ko sana ang balikat niya kaya lang bigla na siyang tumayo.
"S-sige na, mauuna na ko baka gising na si ina" sabi pa ni Juanito pero hindi siya
makatingin ng diretso sa akin, tumayo naman ako at tiningnan siya ng diretso sa mga
mata. Bakit ganun? Bakit parang nadudurog ang puso ko ngayong nakikita siyang
nagkakaganyan.
"H-huwag kang mag-alala Binibini... h-hindi mo na kailangan pang sabihin sa'kin ang
masasabi mo tungkol sa t-tulang binigay ko sayo, d-dahil alam ko naman na ang iyong
sagot" sabi pa niya at bigla siyang tumingin ng diretso sa mga mata ko.
"Juanito... ang totoo kasi niyan-----" gusto ko ng aminin sa kaniya na may gusto
din ako sa kaniya kaya lang hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi bigla siyang
nagsalita.
"M-maraming salamat Binibini dahil binigyan mo ako ng pagkakataong makilala at

makasama ka, s-siguro hanggang dito na lang tayo...H-hangad ko ang kaligayahan mo
sa piling ni Leandro" sabi pa niya at nag-bow siya sa akin saka niya isinuot muli
ang sumbrero niya at tuluyan na siyang naglakad papalayo.
Naramdaman kong tuluyan nang pumapatak ang mga luha ko, Habang pinagmamasdan siyang
naglalakad papalayo sa'kin.
Naiwan naman akong nakatayo doon at nag-iisa sa lugar kung saan nagsimula ang lahat
at hindi ko akalain na dito na rin kami magtatapos.
Dear Diary,
Alam kong kailangan mangyari ito dahil hindi dapat kami magkatuluyan, pero hindi ko
alam na ganito pala kasakit ang makitang unti-unti siyang naglalaho sa piling ko.
Nagdadalamhati,
Carmela
****************************
Featured Song:
'Dating Tayo' TJ Monterde.
https://youtu.be/FYFoIMrMLGQ
"Dating Tayo" by TJ Monterde
=================
Kabanata 25
[Kabanata 25]
Napaupo na lang ako ulit at napasandal sa puno ng mangga. Pakiramdam ko sa mga oras
na'to nag-iisa ako dahil wala na si Juanito.
Napayuko na lang ako at umiyak ng tahimik. Gusto kong sumigaw pero natatakot akong
may makaalam ng totoong nararamdaman ko.
Ilang saglit lang, narealize ko na kailangan ko ng umuwi dahil baka malaman ni ama
o ni ina na tumakas ako sa bahay. Kaya tumayo na ako, pinunasan ko na ang mga luha
ko at gusto kong iwan na sa lugar na'to ang mga problema at sakit na dala-dala ng
puso ko.
Magiging okay ka rin Carmela, Tiwala lang!
Nagtaklob ako ng belo sa ulo upang hindi ako makilala ng mga tao, napadaan ako sa
isang maliit na talipapa at abala ang mga tao mamili ng mga maliliit na tuyong
isda. Bigla akong napaatras nang mabangga ako ng isang aleng medyo may katabaan at
unat na unat ang kaniyang buhok, may bitbit din siyang bilao at nagtitinda siya ng
mga kakanin. "Pasensya na po" sabi niya, tumango na lang ako habang nakayuko para
hindi niya makita ang itsura ko. Aalis na sana ako kaso may isa pang ale ang
kumakaripas ng takbo papunta sa aleng nakabunggo sakin.
"Susana! Pabili nga ng suman" narinig kong sabi ng isa pang ale na kulot-kulot ang
buhok at lumapit siya dun sa ale na nakabunggo sa'kin. "Mare! Alam mo ba hindi na
tuloy ang kasal na magaganap sa mga anak ng pamilya Montecarlos at Alfonso" sabi
nung ale. Napalingon naman ako sa kanila.
"Oh? Talaga? Bakit naman?" nagtatakang tanong nung aleng nakabunggo sa'kin. napa-
pamewang naman yung ale na kachismisan niya. "Nahuli daw
ni Don Alejandro na may kasamang ibang dalaga si Juanito sa ilalim ng tulay noong
gabi ng pasasalamat sa patron"
"Seryoso ba yan? sino daw ang babaeng kalaguyo ni Ginoong Juanito Alfonso?"
nabuhayan ng todo si aleng Susana yung nakabunggo sakin nang makasagap siya ng
chismis. Parang may kung anong kirot naman akong naramdaman sa puso ko, Kalaguyo
talaga?
"Hindi ko alam eh, walang nagsabi kung sino ang babaeng kasama ni Ginoong Juanito"
"Ano namang nangyare sa Montecarlos na mapapangasawa dapat ni Ginoong Juanito... si

Cam...Carlelita... Carolina ba ang ngalan niya?" narinig kung tanong ni aling
Susana. Napataas naman yung kilay ko. Gosh! hindi talaga peymus si Carmelita.
"Carmelita ang ngalan niya, siya ang bunsong anak ni Don Alejandro... may bali-
balitang may napupusuan ding iba si Carmelita pero hindi rin malinaw kung sino"
sagot naman nung ale.
"Nakapanghihinayang nga lang, namataan ko sila noong magkasama sa palengke sa

kabilang bayan... mukhang bagay naman sila" dagdag pa nung ale. nagpatuloy na ko sa
paglalakad, mas lalo lang akong malulungkot kapag naririnig ko ang pangalan ni
Juanito.
Narealize ko din na may karapatan talagang magalit sa'kin si ama, dahil kalat na
kalat na ngayon sa buong bayan ang tungkol samin ni Juanito.
Pagdating ko sa bahay, agad akong sinalubong ni Theresita. "Binibini... bakit

ngayon ka lang?" nagpapanic niyang tanong. Nanlaki naman yung mga mata ko. "Nasa
bahay na si ama?" tanong ko, napa-iling naman si Theresita.
"Wala pa po... pero..." nag-dadalawang isip na sabi ni Theresita, hinawakan ko

naman ang magkabilang balikat
niya. "Pero ano? Bakit? Anong meron?" Gosh! Nagpapanic na din ako.
"Kanina pa po kayo hinihintay ni... Ginoong Leandro" sabi ni Theresita at napayuko

siya. "Huwag po kayo mag-alala Binibini, hindi naman po namin sinabi na pumunta
kayo kay Ginoong Juanito" dagdag pa niya. hindi naman ako nag-aalala na malaman
niya na nagpunta ako kina Juanito eh, ang pinoproblema ko ay kung anong sasabihin
ko sa kaniya dahil dinahilan ko na mahal ko pa siya sa harapan nilang lahat nung
isang gabi.
Nakita ko namang lumabas ng pinto si Leandro at agad siyang napangiti nang makita
ako "Magandang umaga Binibini" nakangiti niyang bati, ngumiti na lang din ako.
walang kasalanan si Leandro, wala rin siyang ginawang masama sa'kin o sa pamilya ko
kaya hindi ko dapat siya sungitan kahit pa kinaiinisan ko ngayon ang tatay niya at
mga kapatid niya.
"A-anong ginagawa mo dito? Akala ko nasa Cavite ka?" tanong ko, naglakad naman
papalapit sa'min si Leandro at agad nagpaalam si Theresita na magtutungo lang sa
kusina.
"Papasakay na sana kami ng barko papuntang Maynila kaninag madaling araw ngunit
naisip ko na hindi dapat kita iwan... lalo na ngayong alam kong may mabigat kang
pinagdadaanan" sagot niya, napahinga naman ako ng malalim. Teka! Alam niya na? na
may gusto ako kay Juanito?
"Nagpaalam ako kay Heneral Sergio at pumayag naman siya na magpaiwan muna ako dito
sa San Alfonso kahit ngayong araw lang... bukas na lang ako susunod sa kanila sa
Cavite" sabi pa niya. napatango na lang ako.
"Alam kong nalulungkot ka sa mga oras na to kung kaya't gusto kong makasiguro na
bago ako umalis bukas ay nasa maayos na ang kalagayan mo"
tugon pa niya tapos nagulat ako nang bigla niyang hawakan ang kamay ko. napatingin
naman ako ng diretso sa mga mata niya na kanina pa nakatitig sa'kin.
"Huh? pano mo nalaman na-----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi bigla
siyang ngumiti, hindi ko alam pero bigla akong napangiti dahil nakikita ko sa mukha
niya ang itsura at mga ngiti ni Juanito.
"Alam kong nagdadalamhati ang iyong kalooban ngayon dahil... galit ang iyong ama sa
iyo ngunit huwag kang mag-alala kakausapin ko siya at ipapaliwanag ko sa kaniya na
wala naman tayong ginagawang masama... at kung sakali kapag humupa na ang tensyon,
hihingiin ko na ang kamay mo sa iyong ama" sabi pa niya at nanlaki yung mga mata ko
dahil sa sinabi niya. Ano? Hala! Pano ko tatakasan to?
"Binibini... gusto ko marinig muli sa iyo ang mga sinabi mo noong isang gabi" sabi
pa niya, napakunot yung noo ko. Anong ibig niyang sabihin?
D-dahil si L-leandro po talaga ang m-mahal ko.
Nanlaki yung mga mata ko nang maalala ko kung ano yung gustong marinig muli ni
Leandro na sinabi ko nung isang gabi. Gosh! Oo nga pala ginamit ko siyang dahilan
para hindi sisihin ng lahat si Juanito. Waaahh!
"Huh? ah---eh ano kase---" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang may
nagsalita mula sa likod namin.
"Marahil ay parehong nagsasaya ang inyong mga puso, masaya ako para sa inyong
dalawa" narinig naming sabi ni Kapitan Flores na naglalakad ngayon papasok sa bahay
namin at nasa tabi niya si ama. Agad naman akong napabitaw sa pagkakahawak ni
Leandro sa kamay ko at ganoon din si Leandro, mukhang nagulat
din siya dahil nahuli nila hawak niya ang kamay ko.
"M-magandang umaga po Don Alejandro, hindi ko po intensyong madiliin ang inyong

anak" sabi ni Leandro at nakayuko siya sa harap ni ama. Hindi naman nag-react si
ama at lumingon lang siya kay Kapitan Flores.
"Tayo na sa loob" sabi ni ama kay Kapitan Flores at hindi na niya kami pinansin pa
ni Leandro. Mukhang Malaki talaga ang galit sa'kin ni Don Alejandro.
"Sandali lang Binibini, kakausapin ko lang si Don Alejandro" paalam sa'kin ni

Leandro at agad niyang sinundan si ama. Napatigil naman sa paglalakad si kapitan
Flores at ngumiti siya sa'kin.
"Magandang umaga Binibini... ipagpaumanhin mo ang naging asal ko sa iyo kahapon sa

aming tahanan humihingi ako ng paumanhin, hindi ko lang matanggap na nagdadalamhati
ang aking anak na si Helena, nawa'y maintindihan mo sana" nakangiti pa niyang sabi,
wala akong gana pakipagsagutan sa kaniya kaya napatango na lang ako.
Aalis na lang sana ako kaso nagsalita pa siya, "Binibining Carmelita... sandali
lang" sabi pa niya, napalingon naman ako sa kaniya at humakbang siya papalapit
sa'kin. "Nais ko sanang magpasalamat ng taos puso sa iyo" bulong pa niya, napataas
naman yung kilay ko, pero ngumiti lang siya. "Dahil iniligtas mo ang pamilya ko sa
panganib" dagdag pa niya. magsasalita sana ako kaso bigla na siyang tumalikod at
pumasok na sa loob ng bahay namin. Anong ibig niyang sabihin?
Kinabukasan, maaga akong bumangon at nagluto ng almusal, niluto ko ang paboritong

ulam ni ama na Kaldereta ala Montecarlos style bilang peace offering sa kaniya,
nalaman ko din na okay na ang
pakiramdam niya kaya makakasabay na siya sa'min ngayon kumain sa hapag-kainan.
pagkatapos namin magdasal kumain na kami. Alam kong galit pa din sa'kin si ama kasi
hindi siya tumitingin sa'kin habang kumakain kami.
"Ano kaya kung maligo tayo sa ilog mamaya? Mukhang maganda ang sikat ng araw
ngayon!" pagbasag ni Josefina sa nakabibinging katahimikan namin.
"Magandang ideya yan!" nakangiting sabi ni Maria at napangiti din si ina, tumingin
naman si Maria sa'kin "Carmelita! Turuan mo ulit kami lumangoy, sobrang
nakakatuwa--------" hindi na natapos ni Maria yung sasabihin niya kasi biglang
nagsalita si ama.
"Walang lalabas sa bahay na'to ngayong araw" seryoso niyang sabi, napatahimik naman
kaming lahat, parang natrauma naman ako dahil sa sigaw ni Don Alejandro/ama. "At
huwag puro laro ang nasa isipan niyo! Hindi na kayo bata para magpakasaya at
maglaro ng ganyan!" suway pa ni niya pagkatapos agad siyang tumayo at umakyat sa
opisina niya.
Nagkatinginan naman kaming lahat "Hindi mo na dapat inungkat pa Josefina ang

tungkol sa ilog" sabi ni Maria kay Josefina, napakunot naman yung noo ni Josefina.
"Ikaw kaya ang nag-ungkat tungkol sa paglalangoy" banat naman niya kay Maria. at
mukhang magsisisihan sila pero buti na lang agad silang sinuway ni ina. "Tumigil na
kayong dalawa... gaya nga ng sabi ng inyong ama hindi na kayo bata para magbangayan
ng ganyan" suway ni ina sa kanila, napatahimik naman si Maria at Josefina.
Kinahapunan, nakatanaw lang ako sa bintana ng kwarto, narealize ko na sa panahong

to dahil hindi pa uso ang tv, laptop, cellphone, video games etc. mas nagkakaroon
ako ng time sa sarili ko, marami akong oras para mag-isip-isip at mag-refresh ng
mga pangyayari. Haaays. Parang kelan lang halos mabaliw ako kakaisip kung pano ko
malalagpasan ang bawat araw sa panahong to... pero ngayon napapangiti na lang ako
sa tuwing naaalala ko yung mga nakakatawa at nakakahiyang nangyari sa'kin dahil sa
kashungaan ko. whew!
Bigla ding pumasok sa isipan ko si Juanito... sa totoo lang walang minuto na hindi
siya sumagi sa isipan ko. hindi ko pa rin matanggap ang pamamaalam niya kahapon, at
ako naman si tanga na hindi man lang nasabi sa kaniya ang totoong nararamdaman ko.
Haays! Kahit kelan duwag ka talaga Carmela!
Hindi ka na natututo! Hindi ka pa ba nadala nung nawala si James Gilbert sayo dahil
wala kang lakas ng loob aminin sa kaniya ang nararamdaman mo?! At ngayon... si
Juanito naman ang pinakawalan mo.
Ughh! At dahil sa inis ko sa sarili ko agad akong napalundag sa kama at tinakluban

ko ng unan ang mukha ko at napasigaw dahil sa sobrang inis.
Kaya lang napatigil ako ng biglang pumasok si Theresita sa kwarto ko. "Binibini...
maaari ko po ba kayong maabala?" tanong niya habang nakalitaw yung ulo niya sa
pinto. Napatango na lang ako, agad naman siyang pumasok at naglakad papalapit
sa'kin.
"Alam ko pong hindi ko na dapat gawin ito dahil ginagawa niyo na ang lahat upang
kalimutan si Ginoong Juanito ngunit... naniniwala po ako na kahit papaano ay may
pinagsamahan din po kayong dalawa kung kaya't mas mabuting itago niyo po ito bilang
alaala sa mga masasayang sandali na magkasama po kayo" sabi ni Theresita at may
inabot siyang brown na maliit na baul sa'kin. Agad
ko namang kinuha iyon at pagbukas ko, nanlaki ang mga mata ko nang makita ang laman
ng maliit na baul na iyon...
Ang tulang isinulat ni Juanito para sa'kin pero punit-punit na ito.
"Ipinadala po ni Laura kaninang umaga ang baul na iyan at sinabi po niyang ibigay
ko daw po sa inyo dahil kayo naman po ang tunay na may ari niyan" dagdag pa ni
Theresita. Parang may kung anong kirot naman akong nararamdaman habang unti-unti
kong binubuo yung punit-punit na papel.
Kung nabasa ko lang siguro agad ang laman ng sulat na ito, Hindi ko sana nasaktan
ang damdamin ni Juanito. Alam na niya na nagsinunggaling ako sa kaniya na nabasa ko
ito, at nagsinunggaling din ako sa lahat na si Leandro ang mahal ko.
Magsasalita pa sana ako kaya lang bigla kaming nagulat dahil biglang bumukas ang
pinto sa kwarto ko "CARMELITA!" nagpapanic na sigaw ni Maria at agad-agad siyang
tumakbo papalapit sa'kin at hinawakan niya ang magkabilang balikat ko, nakasunod
naman sa likod niya si Josefina.
"Bakit? Anong nangyari? Bakit ganyan ang mga itsura niyo?" nagtataka kong tanong sa
kanilang dalawa, para kasing nakakita sila ng multo dahil gulat na gulat ang mukha
nilang dalawa. "Wag kang mabibigla... ngayon lang din namin nalaman mula kay
Eduardo" sabi naman ni Josefina.
Bigla akong kinabahan... bakit pakiramdam ko parang may masamang mangyayari.
"Ano ba kasi yun?" tanong ko pa, napailing-iling naman si Josefina at napahinga

naman ng malalim si Maria at saka tumingin siya ng diretso sa mga mata ko.
"Hinalughog ng mga guardia civil ang mansyon ng pamilya Alfonso kani-kanina lang...
ayon kay Eduardo nagkakagulo
ngayon sa hacienda Alfonso kung kaya't agad siyang bumalik dito upang ibalita sa
atin ang nangyari" sabi ni Maria at bakas rin sa mga mukha nila ang pagkatakot at
kaba.
Nanlaki naman yung mga mata ko dahil sa narinig ko, mas lalo akong kinabahan. "Ha?
B-bakit naman nila hahalughugin ang bahay nila Juanito?!" kinakabahan kong tanong,
parang sasabog na ang dibdib ko.
"May dumating na utos galing sa Gobernador-Heneral na halughugin ang bawat sulok ng
bahay at lupain ng pamilya Alfonso at arestuhin si Don Mariano kapag may mga
nakuhang ebidensya mula sa kaniya na nagpapatunay na sinusuportahan niya at
tinutulungan ang mga rebeldeng pumatay kay Don Diosdado Valdez at lumalaban sa
pamahalaan" sabi naman ni Josefina.
ANOOOOO?
"Imposible! Mabuting tao si Don Mariano at ang pamilya niya... Teka! Kailangan
nating humingi ng tulong kay ama para iligtas ang pamilya Alfonso!" sabi ko at
balak kong puntahan si ama sa kwarto niya kaso bigla akong pinigilan ni Maria.
"Dumalo sa isang pagpupulong si ama sa kabilang bayan kaninang tanghali at gabi pa

siya makakauwi, pero nagpadala na kami ng taong pupunta sa kaniya ngayon upang
iparating ang balita tungkol sa pamilya Alfonso" sabi ni Maria. napapikit naman
ako, hindi ko alam kung anong gagawin ko.
"Pero kailangan na nila ng tulong ngayon bago mahuli ang lahat... Tama! Pupuntahan
ko sila!" sabi ko pipigilan pa sana ako nila Maria, Josefina at Theresita pero agad
akong lumabas ng kwarto at tumakbo pababa. Napalingon naman sa amin si ina na nasa
salas ngayon at abala sa pagtatahi. Agad siyang napatayo at narinig kong hinarang
niya si Theresita
para tanungin.
Pero wala na kong pake, agad akong tumakbo papunta sa labas at buti na lang nandoon
ang kabayo na may kariton na lagayan ng mga ginapas na dayami, "Binibini... ano
pong----" hindi na natapos ni Eduardo yung sasabihin niya kasi bigla na kong
sumampa dun sa kariton na hila-hila ng kabayo. "Dalhin mo ko kina Juanito!" utos ko
sa kaniya, nanlaki naman yung mga mata niya at mukhang hindi siya papayag pero
nagulat ako ng biglang sumampa din si Maria at Josefina sa kariton. "Sige na
pagbigyan mo na ang aming kapatid" sabi ni Maria, napatingin naman si Eduardo kay
ina na ngayon ay tumatakbo papalapit sa'min.
"Haays. Ako bahala sayo! Dali na!" sabi ko pa sa kaniya. Tapos nakita kong binigyan
siya ni Maria ng are-you-going-to-disobey-me-look kaya wala na siyang nagawa kundi
paandarin na yung kabayo.
"Patawad ina pero kailangan po naming gawin to!" paalam ko kay ina habang umaandar
ang sinasakyan namin papalayo sa kaniya. Nakasunod naman kay ina si Theresita at
napatigil silang dalawa sa paghabol sa'min ng marealize nila na malayo na kami.
Pagdating sa hacienda Alfonso, nagulat kami nang makita ang dami ng tao na
nagkukumpulan papasok malapit sa bahay nila Juanito. "Carmelita! Sandali lang"
narinig kong sigaw ni Maria pero hindi ko na siya nilingon, hindi ako makakampante
hangga't hindi ko nakikita na nasa mabuting kalagayan si Juanito. Sumingit ako sa
mga tao hanggang sa makarating ako sa harap.
Nanlaki ang mga mata ko nang makitang nakaluhod sina Don Mariano, Donya Juanita,
Angelito at... Juanito sa lupa sa labas ng bahay nila habang pinapalibutan
sila ng mga guardia civil na may dalang mahahabang baril at may tusok ito sa dulo.
ang daming guardia civil sa buong paligid at pabalik-balik sila sa loob ng bahay ng
mga Alfonso at pingtatapon din nila sa labas ang gamit ng mga Alfonso.
"Anong ginagawa ni Heneral Seleno dito?" narinig kong gulat na tanong ni Josefina
na nasa tabi ko na pala. Napalingon naman kami ni Maria sa kaniya.
"Sino si Heneral Seleno?" tanong ni Maria, tinuro naman ni Josefina yung isang
matangkad na lalaki na na nasa 40 yrs old na at sobrang puti ng kulay balat nito,
Sa unang tingin pa lang ay malalaman mo na may dugo siyang Kastila. May bigote rin
ito at makapal ang kilay niya, maayos ang kaniyang uniporme at matalim talaga siya
kung tumingin.
"Siya ang pinakamalapit na Heneral at lubos na pinagkakatiwalaan ng Gobernador-

heneral" sagot ni Josefina.
Ano? bakit naman pupunta dito ang kanang kamay ng gobernador-heneral?
"Sinasabi ko na sa inyo! wala kaming kasalanan! wala kaming ginagawang mali!" sigaw
ni Don Mariano, napatumba naman si Donya Juanita buti na lang naalalayan agad ni
Juanito ang likod niya. Hala! mahina pa man din ang puso ni Donya Juanita, Agad
akong napatakbo papalapit sa kanila "Carmelita! Bumalik ka rito!" narinig kong
sigaw pa ni Maria at Josefina pero huli na ang lahat dahil nakatakbo na ako, kaso
nagulat at napatigil ako nang bigla akong tutukan ng baril ng mga guardia civil na
nakapalibot sa pamilya Alfonso.
Naistatwa lang ako sa kinatatayuan ko, Hindi ko alam ang gagawin ko, First time
kong maranasan ang matutukan ng baril. Gulat namang napatingin sa akin sila Don
Mariano, Donya Juanita, Angelito... at Juanito. "Senor por favor dejala ir" (Sir
please let her go) narinig kong pakiusap ni Juanito, pero hindi pa rin ibinaba nung
guardia civil yung baril niya na nakatutok sa akin.
Napatingin din sa akin si Heneral Seleno at ngayon ay mukhang papatayin na niya ako
dahil sa tingin niya. "Binibini... huwag ka nang mangialam pa dito" seryosong tugon
ni Heneral Seleno. Nagtagalog siya pero ang slang ng dating.
"Hindi dapat kayo-----" hindi ko na natapos yung sermon ko sana kay Heneral Seleno
kasi biglang sumingit si Josefina at hinawakan ang braso ko.
"Ipagpaumanhin niyo po ang inasal ng aking kapatid, bata pa po siya hindi pa po

niya masyado alam ang kaniyang sinasabi" sabi ni Josefina kay Heneral Seleno,
kumunot naman yung noo ni Heneral Seleno.
"Parang namumukhaan kita? Usted es un estudiante de madam olivia derecho?" (You're

a student of madam olivia right?)" tanong ni Heneral Seleno kay Josefina, napayuko
naman si Josefina.
"Sí señor" (Yes sir) sagot ni Josefina. hindi ko man maintindihan yung usapan nila
pero pakiramdam ko ay hindi ito maganda.
sandali namang hindi nagsalita si Heneral Seleno pero nakatingin pa din siya sa
amin. "Bueno, Tama ka...Masyado pa ngang bata ang kapatid mo para malaman niya kung
kailan dapat at hindi dapat manghimasok sa tungkulin ng isang opisyal ng bayan"
seryosong sagot ni Heneral Seleno, sasagutin ko sana siya kaya lang biglang tumakbo
na rin si Maria papunta sa tabi ko at hinila ako pabalik sa pwesto namin kanina sa
kumpol ng mga tao.
"Tumigil na kayo! Ang mga babae
ay dapat ginagalang at hindi hinihiya sa publiko!" sigaw ni Don Mariano kay Heneral
Seleno, kahit papaano ay siya pa din ang Gobernador ng San Alfonso.
"Tapat naman ako sa gobyerno... hindi tulad mo at ng pamilya mo!" banat naman ni
Heneral Seleno kay Don Mariano, magsasalita pa sana si Don Mariano kaso may pitong
guardia civil na galing sa loob ng bahay nila Don Mariano at may bitbit silang mga
malalaking kahon.
"Heneral Seleno, nakita po namin ang mga baril na iyan na nakasilid sa ilalim ng
kama ni Heneral Sergio Alfonso at mayroon din pong mga baril sa kwarto ni Don
Mariano" sumbong nung isang guardia civil agad namang tinaktak ni Heneral Seleno
ang mga kahon at nagkalat sa lupa ang mga baril at basyo ng bala.
Parang nabuhusan ng malamig na tubig ang buong katawan ko, hindi ako makapaniwala
sa mga nakita ko. Ganoon din ang pamilya Alfonso gulat na gulat din sila.
"Para saan ang mga baril na ito Don Mariano?" seryosong tanong ni Heneral Seleno.
tumingala naman at tumingin ng diretso si Don Mariano sa mga mata niya.
"Ang aking panganay na anak na si Sergio ay isang Heneral----"
"NGUNIT hindi nararapat na magmay-ari siya ng ganyang kadaming mga baril at armas
pandigma... maliban na lang kung may iba siyang pagagamitan nito!" galit na sabi ni
Heneral Seleno, namula naman sa galit si Don Mariano.
"SINASABI MO BANG MAGTATAKSIL SA GOBYERNO ANG ANAK KO?" galit na sigaw ni Don
Mariano dahilan para ilapit pa lalo ng mga guardia civil ang baril na nakatutok sa
kanila.
Naglakad naman papalapit si Heneral Seleno kay Don Mariano. "Por que no? (Why Not?)
Kaya nga ako nandito upang maghanap ng katibayan na magpapatunay sa inyong

kataksilan sa ating pamahalaan!" sigaw ni Heneral Seleno dahilan para masindak yung
mga tao na nakikiusyoso sa nangyayari ngayon.
"ISA KANG----" hindi na natapos ni Don Mariano yung sasabihin niya kasi biglang may
nagmamadaling tumakbo kay Heneral Seleno na grupo ng mga guardia civil at may hila-
hila silang madaming kariton na puno ng mga sako ng bigas.
"Heneral Seleno, natagpuan po namin ang mga sako ng bigas na ito na nakabaon sa
ilalim ng lupa sa pundasyon mismo ng imbakan ng mga lumang gamit ng mga Alfonso"
sabi nung isang guardia civil, naglakad naman si Heneral Seleno papalapit sa mga
kariton, kinuha niya ang balisong sa kaniyang bulsa at binutas ang isa sa mga
sakong iyon.
Natapon yung mga bigas sa lupa at agad itong hinawakan ni Heneral Seleno at
kinilatis "Ang bigas na ito ay hindi pangkaraniwan... isa itong uri ng bigas na
nagtatagal sa mahabang panahon umulan man o umaraw ay maaari itong kainin" sabi ni
Heneral Seleno. Pagkatapos lumapit ulit siya kay Don Mariano.
"Ngayon ipaliwanag mo sa akin Don Mariano... bakit ka nagiimbak sa pinakatagong-

tagong lugar ng mga ganitong klaseng bigas?" pag-uusig niya pa kay Don Mariano.
Napapikit naman sa galit si Don Mariano.
"Bakit pa ko magpapaliwanag sa iyo? Alam ko namang hindi mo ako pakikinggan...

dalhin mo na ako sa korte at doon ko ipaglalaban ang katotohanan!" seryosong sagot
ni Don Mariano habang nakatitig sa mga mata ni Heneral Seleno. Tiningnan naman ni
Heneral Seleno ang kaniyang mga hukbo.
"ARRESTENLO! (Arrest Him!) Wala na tayong magagawa
pa sa makasalanang ibig pang panindigan ang kaniyang pagkakasala!" galit na utos ni

Heneral Seleno sa kaniyang mga guardia civil. Agad namang dinakip si Don Mariano.
"Sandali! Walang kasalanan ang aking ama! Wala kayong karapatan gawin ito!" sigaw
ni Juanito at hinawakan niya ng mahigpit si Don Mariano para pigilan ang mga
guardia civil na hilahin ang kaniyang ama.
"Mayroon akong kapangyarihan at basbas mula sa Gobernador-Heneral na imbistigahan

ang pamilya ninyo!" buwelta ni Heneral Seleno, sasapakin sana siya ni Juanito kaya
lang hinarang at pinigilan siya ng mga guardia civil. "At sino naman ang gumawa ng
kasinungalingang ito! Walang ginagawang masama ang pamilya namin!" banat pa ni
Juanito. kitang-kita ko ngayon ang galit sa mga mata niya.
"Hindi lahat ng gawang masama ay nakikita... minsan kailangan mong kilatising

mabuti ang bagong aning bigas upang lumitaw ang mga bato at dumi na nakahalo dito"
sagot ni Heneral Seleno at tinalikuran na niya si Juanito, agad namang itinulak ng
mga guardia civil si Juanito sa lupa.
"Ikulong sa kanilang tahanan ang pamilya ni Don Mariano!" utos pa ni Heneral Seleno
at sumakay na siya sa kalesa niya. pero bago niya isara ang pinto napatingin pa
siya sa'kin. hindi ko alam pero bigla akong nakaramdam ng takot nang magtama ang
mga paningin namin. Hindi ko maipaliwanag pero alam koong hindi ito maganda.
bigla namang nahimatay si Donya Juanita, buti na lang nasalo siya ni Angelito at
Juanito. agad naman akong tumakbo papunta sa kanila pero hinarang pa din ako ng mga
guardia civil na naiwan upang bantayan sila na hindi makatakas.
"Ina! Ina!
Gumising ka!" pagsusumamo ni Juanito habang tulala naman si Angelito at patuloy na

pumapatak ang kaniyang mga luha. "Juanito... mas mabuti kung dalhin niyo na siya sa
loob, tatawag ako ng doktor----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang
sumingit sa harap ko yung isang guardia civil.
"Hindi maaari! Walang doktor o kahit sinumang manggagamot ang maaaring pumasok sa
loob ng bahay ng mga akusado!" seryoso niyang sabi. Magrereklamo pa sana ako pero
nagulat ako ng biglang dumating ang isang kalesa at ang sakay niyon ay si ina at
ama.
Dali-dali silang bumaba. Kitang-kita ko ang galit at nanlilisik na mata ni ama,

"MARIA! JOSEFINA! CARMELITA!" sigaw niya, agad namang napatakbo si Maria at
Josefina sa tabi ni ina at humingi sila ng tawad, inalalayan naman sila ni ina
papasok sa loob ng kalesa, samantalang naiwan naman akong nakatayo doon habang
nakahandusay sa lupa si Donya Juanita at pilit siyang ginigising nina Juanito at
Angelito.
"Ipagpaumanhin niyo na, iuuwi ko na ang aking anak" paalam ni ama sa punong guardia
civil na naka-assign sa pagbabantay sarado sa pamilya Alfonso. Napatango naman yung
punong guardia civil at tinulungan din niya buhatin si Donya Juanita papasok sa
bahay nila. Napalingon naman sa'kin si Juanito sa huling pagkakataon at nagulat ako
nang bigla siyang mag-thumbs up sa'kin.
So ibig sabihin okay lang siya...

"CARMELITA! UWI!" sigaw ni ama. Napayuko na lang ako at sumakay na rin sa kalesa.
"Ayos lang iyan Carmelita, marami namang alam sa panggagamot si Juanito kung kaya't
siya na ang bahala sa kaniyang ina" sabi ni Maria at
hinawakan niya yung kamay ko. kahit papaano napanatag naman yung loob ko, tama nga
si Maria, isang magaling na doktor si Juanito at siguradong aalagaan niya ng mabuti
ang kaniyang ina.
Hindi kami pinansin buong gabi ni ama, hindi rin siya sumabay sa hapunan at ayaw
rin niya kaming makausap. Nakatambay kami ngayon nila Maria at Josefina sa
balkonahe. At pare-pareho kaming tulala.
"Humingi tayo ng tawad kay ama bukas ng umaga, kahit anong mangyari mali pa rin ang
ginawa nating pagtakas, sinabihan na niya tayo na walang lalabas ng bahay ngunit
sinuway natin siya" sabi ni Josefina. Napatango na lang si Maria at hindi naman ako
nagreact.
Ilang saglit lang, nagulat kami nang biglang sumulpot si Theresita sa likod namin
"Mga binibini... may dapat po kayong malaman!" sabi niya at dahil dun agad kaming
nagtungo lahat sa kwarto ni Maria.
"Ayon kay kuya Eduardo hindi sa korte sa bayan dinala si Don Mariano kundi sa
Maynila, bumyahe sila Heneral Seleno kasama ang bihag nilang si Don Mariano kanina
papuntang Maynila at nalaman namin na sa Fort Santiago ikukulong si Don Mariano
habang didinggin pa sa Real Audencia ang kaniyang kaso" nagpapanic na sabi ni
Theresita. Parang biglang nanghina ang mga tuhod ko dahil sa narinig ko, dahilan
para mapaupo ako bigla sa kama.
"Sigurado ka ba riyan? Siguradong malaking kaso ang kakaharapin ngayon ni Don

Mariano" sabi ni Josefina. Napatulala din naman si Maria.
"Kailangan maipagtanggol ni Don Mariano ang kaniyang sarili, sigurado namang marami
siyang kaibigang abogado ang tutulong sa kaniya" sabi ni Maria. napailing-iling
naman si Theresita.
"Ang
masama pang balita, si Ginoong Ocampo ang abogadong ibinigay ni Heneral Seleno
dahil walang sinumang abogado ang nais kumuha ng kaso ni Don Mariano" sabi pa ni
Theresita.
"Ano? Si Ginoong Ocampo ng kabilang bayan? Delikado si Don Mariano... hindi

naipagtatanggol ni Ginoong Ocampo ang mga kliyente niya" sabi pa ni Josefina.
Halaaaa!
At dahil sa mga nangyayari bigla akong napatayo, buo na ang desisyon ko. kakausapin
ko si ama. Dali-dali akong lumabas ng pinto, hinabol naman nila ako upang pigilan
pero wala ng makapipigil sa'kin.
Kumatok pa ko sa kwarto nila ama at ina pero walang sumasagot kaya binuksan ko na
yung pinto at pumasok. Nadatnan ko namang nagbabasa ng libro si ama, samantalang
nagtatahi naman si ina.
"Carmelita!" puna ni ina sa'kin pero dire-diretso lang akong naglakad papalapit kay
ama at nag-bow muna sa kaniya. "Kung tungkol sa pamilya Alfonso ang sasabihin mo...
mas mabuting itikom mo na lang iyang bibig mo at matulog ka na" sabi ni ama nang
hindi tumitingin sa'kin, abala pa din siya sa pagbabasa ng libro.
"Pero hindi po ako makakatulog hangga't hindi napapanatag ang loob ko na nasa
panganib si Don Mariano" sagot ko, hindi naman nag-react si ama patuloy pa din siya
sa pagbabasa.
"Ama! Tulungan po natin sila... alam ko pong may magagawa kayo para iligtas si
Don----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang sinara ni ama yung
librong binabasa niya at tiningnan niya ako ng masama.
"At bakit ko gagawin iyon? Naputol na ang ugnayan namin sa isa't-isa... wala na
akong pakialam sa kaniya o sa pamilya niya" seryosong sabi ni ama.
"Pero
kahit papano naging magkaibigan naman po kayo... paano na yung pinagsamahan niyo,
hahayaan niyo na lang bang----" bigla akong napatigil sa gulat nang maramdaman ko
ang malakas na pagsampal ni ama sa kaliwang pisngi ko.
"Alejandro!" narinig kong sigaw ni ina, agad siyang tumakbo papalapit sa'kin at
niyakap ako. "Anong ginawa mo?! Huwag mong pagbuhatan ng kamay ang iyong anak!"
reklamo pa ni ina. Naramdaman ko namang niyakap din ako ni Maria at Josefina.
"Ama patawarin niyo na po si----" hindi na nila natapos yung sasabihin nila kasi
biglang sumigaw si ama. "Huwag niyong kakalimutan na ako ang ama ng tahanang ito!
Ginagawa ko ang lahat upang protektahan at ingatan ang pangalan ng pamilya natin...
ngunit ngayon dahil sa ginawa mo kaninang panghihimasok sa trabaho ni Heneral
Seleno at pakikipagkasundo kay Juanito at Helena upang hindi matuloy ang kasal...
Nilagay mo sa kahihiyan at alanganin ang pamilya natin!" sigaw sa'kin ni ama. Hindi
ko alam pero sa mga oras na yun. napatulala na lang ako sa kaniya at hindi ko na
napigilan pa ang mga luhang namumutawi sa aking mga mata.
Halos tatlong araw din akong hindi lumabas ng kwarto, never pa ko napagalitan ng
ganun sa buong buhay ko kaya ang sama talaga ng loob ko. never akong sinampal o
sinaktan ni daddy at never din niya akong sinigawan ng ganun. Ilang saglit lang,
biglang dumating si Maria, Josefina at Theresita sa kwarto ko at bihis na bihis
sila. "Magbihis ka Carmelita, aalis tayo" sabi ni Maria. at ngumiti silang tatlo.
Nasa kalesa na kami ngayon at hindi ko alam kung
saan kami pupunta, hindi rin naman nila sinasabi kung saan kaya napagod na din ako
sa kakatanong, ilang saglit lang tumigil na yung kalesa, nagulat ako nang makita na
nasa daungan na kami.
"Sige na Carmelita... hindi ka namin pipigilan kung gusto mong sumunod at tulungan
si Don Mariano at iligtas din ang pamilya Alfonso" sabi ni Maria. napatitig naman
ako sa kanilang tatlo, nakangiti lang sila sa'kin. naalala ko na, sa panahong to
kapag nakasuhan o nasira ang pangalan ng isang tao madadamay din ang kaniyang buong
pamilya.
At sa mga oras na to kung hindi ko tutulungan si Don Mariano... siguradong

malalagay din sa panganib si Donya Juanita, Sergio, Sonya, Angelito at... Juanito.
Kailangan kong iligtas si Juanito! iyon ang dahilan kung bakit ako napunta sa
panahong to.
"Binibini...Heto na po ang iyong mga gamit, inayos ko na po iyan para sa ilang araw
na pananatili niyo sa Maynila" sabi naman ni Theresita at may inabot siya sa'king
isang bagahe.
"Huh? pano si ama? Hindi ba----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi bigla
akong hinawakan ni Josefina sa magkabilang balikat. "Huwag mo nang alalahanin si
ama, ipinaalam ka ni madam Olivia kahapon, sinabi niyang kailangan mong manatili sa
kumbento upang makapag-isip-isip at malayo sa mga problema na kinakaharap mo
ngayon... kaya lang ang pagkakaalam ni ama sa Sugbu (Cebu) ka pupunta" sabi ni
Josefina. Nanlaki naman yung mga mata ko. Whuuut?
"Pero ang hindi alam ni ama at ina sa Maynila ka talaga pupunta, huwag kang mag-
alala maaari ka namang mamalagi muna kina Sonya, hindi naman siya idinamay sa
pagkakaaresto sa
tahanan nila ni Ignacio dahil isa na siyang Corpuz at hindi pa naman napapatunayan
na may kasalanan talaga si Don Mariano" sabi naman ni Maria.
Hindi ko alam pero sa pagkakataong iyon parang biglang nawala ang bigat ng kalooban
ko at niyakap ko silang tatlo, Grabe! Hindi ko akalain na magagawa nilang ilagay sa
panganib ang buhay nila para tulungan ako. "M-maraming salamat" bulong ko sa kanila
at nag-group hug pa kami.
"Oo nga pala, nakausap na namin si Don Buencamino, nangako naman siyang ililihim
niya ang pagpunta mo sa Maynila" sabi pa ni Maria. napatango na lang ako at
napangiti, hindi ko rin mapigilan ang mapaluha, tears of joy naman.
Kinuha ko na yung bagahe ko at naglakad na papalayo pero nagulat ako nang bigla
akong tinawag ulit ni Josefina. "Carmelita... Oo nga pala! May ibig sumama sa iyo
papuntang Maynila" sabi niya sabay turo sa likod ko, nagtaka naman ako at
napalingon sa likod.
~Ang pag tingin ko sa iyo'y wagas
Kahit saan ika'y ililigtas
Aplas sa'kin ng 'yong mga kamay
Kasing lambot ng ulap na kumakaway
Nagkakawat sa aking isipan
Busilak ng iyong katauhan
Hindi ko maiwasang tumingin
Sa'yong matang may tulis ng bituin~
~Hinihiling ko sa may kapal
Na ika'y maging kasintahan
Kahit saan ika'y aking papakasalan~
~Sa'yo lang ako, saksi ang mundo
Sana'y mabatid na ito'y totoo
Huwag kang mangamba aking sinta
Lahat nang ito'y para sating dalawa~
Bigla kong nabitawan yung bagahe na dala ko at naistatwa ako sa kinatatayuan ko

nang makita ang lalaking gustong-gusto ko nang makita...
si Juanito.
at nakangiti siya ngayon.

biglang lumakas ang kabog ng dibdib ko at biglang lumiwanag ang buong paligid.
Dugdugdugdug.
Dear Diary,
Ngayon naniniwala na ko na minsan ang mga bagay na hindi mo inaasahan ay kusang

dumadating.
Basta't huwag ka lang mawalan ng pag-asa, dahil may solusyon din sa mga problema.
Parang kelan lang hindi ko mapigilan ang pagpatak ng mga luha ko
Pero ngayon hindi ko naman mapigilan ang pagngiti,
Dahil nandito na si Juanito muli sa tabi ko.
Nagmamahal,
Carmela
***********************
Featured Song:
'Kasintahan' by Jireh Lim.
https://youtu.be/gFOOu-xqiK8
"Kasintahan" by Jireh Lim
=================
Kabanata 26
[Kabanata 26]
"Carmelita... Oo nga pala may ibig sumama sa iyo sa Maynila" sabi pa ni Josefina,
tapos napangiti silang tatlo. Napalingon naman ako sa likod at nanlaki yung mga
mata ko nang makita si... Juanito.
Nakatingin siya ngayon sa'kin at dahan-dahang napangiti. "Magandang umaga mga

Binibini... pinaghintay ko ba kayo ng matagal?" tanong ni Juanito, napa-iling naman
silang tatlo.
"Ayos lang kami Ginoong Juanito... ngunit mukhang si Carmelita ay napagod sa

paghintay sa iyo" narinig kong sabi pa ni Josefina na may halong pang-aasar. Agad
naman siyang kinurot ni Maria at binigyan siya ni Maria ng wag-mong-sirain-ang-
moment-nila-look. Kaya napatahimik na lang si Josefina pero pinipilit niyang itago
na natatawa na siya.
Napangiti naman si Juanito sabay tingin sa'kin "Maraming salamat sa inyong lahat...
lalo na sa iyo Binibining Carmelita, napagalaman ko na ibig mo talagang tulungan
ang aking ama" sabi pa ni Juanito, napaiwas naman ako ng tingin sa kaniya pero
hindi ko napigilang mapangiti. At mas lalong natawa si Josefina dahil mukha akong
naistatwang tulo laway sa harapan ni Juanito.
"Uhmm---Binibini... kinakausap po kayo ni Ginoong Juanito" narinig kong bulong ni

Theresita at dahil dun natauhan ako. "Huh? Ah---Ayos lang yun! Teka! P-pano ka pala
nakatakas sa mga guardia civil?" tanong ko kay Juanito syempre gusto ko na din
ibahin yung topic kasi mukhang hindi titigil si Josefina sa kakatawa.
"Tinulungan ako ni Eduardo, alam niya rin ang sikretong daan papunta sa aming
tahanan" sabi ni Juanito habang nakangiti pa din siya. nagtaka naman ako, paano
nalaman
ni Eduardo yung lagusan?
"Pasenisya na po Binibini, wala na po kasing oras upang ipagpaalam ko po sa inyo na

ituturo ko po kay kuya Eduardo ang sikretong daan papunta sa hacienda Alfonso"
narinig kong sabi ni Theresita at naka-bow siya sa'kin. Ahh! Oo naalala ko na!
sinama ko nga pala si Theresita noong gabing umakyat ako sa bintana ng kwarto ni
Juanito at doon kami dumaan sa sikretong lagusan sa hacienda Alfonso.
Hindi ko alam pero parang lumuwag ang pakiramdam ko, nakakatuwang isipin na
pinapahalagahan ako ng mga tao dito sa panahong to "Ayos lang yun Theresita...
maraming salamat sa tulong mo" sagot ko at niyakap ko siya.
"Payakap din kami" narinig kong sabi ni Josefina at Maria, at nag-group hug na
naman kami. "Mag-iingat ka doon Carmelita, wag kang mag-alala susunod sa inyo si
madam Olivia sa Biyernes, may kailangan pa kasi siyang asikasuhin ngayon kung
kaya't hindi siya makakasama" paliwanag naman ni Maria at niyakap nila ulit ako.
Natigil naman yung group hug namin nang biglang dumating si Don Buencamino "Mga
Binibini at mga Ginoo kailangan na po naming umalis, paalis na ang barko sa loob ng
limang minuto" sabi ni Don Buencamino. Nagpasalamat na din ako sa kanila lalo na
kay Theresita at Eduardo na ngayon ay kailangan ng umuwi agad-agad dahil baka
hanapin sila sa bahay.
Pero bago kami umalis biglang tumakbo si Maria papalapit sa'kin at nilagyan niya ng
malaking belo ang ulo ko. "Carmelita! Tandaan mo ang pagkakaalam nila ama at ina ay
nasa Sugbu (Cebu) ka kung kaya't huwag mong hahayaang may makakita at makakilala
sayo na kaibigan ni ama sa
Maynila" bilin pa sa'kin ni Maria, napatango naman ako sa kaniya.

Nagpasalamat na din si Juanito kina Maria, Josefina, Theresita at Eduardo. Nagsuot
din ng malaking sombrero si Juanito upang hindi makita ng mga tao ang itsura niya.
Agad na naman kaming pinasunod ni Don Buencamino papasok sa lihim na pinto sa
barko.
Nanlaki yung mga mata ko nang marealize ko kung saan kami pumasok, nasa
pinakailalim na part kami ng barko ngayon kung saan may malalaking pugon na
nilalagyan ng madaming uling upang umandar ang barko. Oo nga pala hindi pa uso ang
kuryente sa panahong to. At parang steam boat pa ang sistema ng mga barko dito.
"Binibini... takpan mo ang iyong ilong" narinig kong sabi ni Juanito, napalingon
naman ako sa kaniya at nakita kong tinatakpan niya ang ilong niya. Gosh! Dahil sa
sobrang amaze ko sa nakikita ko nakalimutan kong mausok nga pala dito, magsasalita
na sana ako kaso nagulat ako nang bigla akong akbayan ni Juanito at tinakpan niya
ang ilong ko gamit ang kamay niya.
Dugdugdugdudgdug!
"Bilisan na po natin, masyado pong mausok dito" sabi naman ni Don Buencamino at
nagmamadali siyang maglakad, napalingon naman sa'min yung mga trabahador na
naglalagay ng uling sa mga pugon. Balot na balot ng kulay itim na uling ang buo
nilang katawan. Grabe! Hindi ko akalaing masasaksihan ko din ang mga taong kabilang
sa pinakamababang uri sa panahong to.
Nasa ilong at bibig ko pa din ang palad ni Juanito, parang nakukuryente ang buong
katawan ko dahil nakaakbay siya sa'kin ngayon at inaalalayan niya ako maglakad ng
mabilis para makalabas agad kami sa mausok na part ng barkong ito.
Hindi ko akalaing
talagang may super gentleman ang nageexist sa mundong to, mas inuna niya kasing
takpan ang ilong ko kaysa sa sarili niya. Kyaaahh!
"Dito muna kayo, maghahanap ako ng bakanteng kwarto para sa iyo Binibini" sabi ni
Don Buencamino, nandito kami ngayon sa kwarto niya dito sa barko. Nagkatinginan
naman kami ni Juanito bago isara ni Don Buencamino yung pinto.
Kahit hindi siya magsalita feel ko pa din na medyo naaawkardan siya kasi nasa
iisang kwarto lang kaming dalawa, naaalala na masyado nga palang konsebatibo ang
mga tao sa panahong to, hindi normal sa kanila ang magkasama ang isang babae at
lalaki sa iisang kwarto. kung nasa modern world lang kami siguradong nag-vivideo
games kami ni Juanito sa kwarto ko at walang malisya doon.
Sandali muna kaming nakatayo doon at parehong hindi makatingin sa isa't-isa. at

dahil alam kong may conservative siya kaysa sa akin, ako na ang babasag ng
awkwardness na ituu. naglakad na ako papapunta sa isang malaking shelves na puno ng
libro at kumuha ako ng isang libro doon at nagfeeling bookworm. Gosh! Bakit ba kasi
nakakahawa ang pagiging conservative ng mga tao sa panahong to eh!
kung pwede lang kanina ko pa ni-wrestling dyan si Juanito para lang mawala yung
pagka-ilang namin sa isa't-isa. haays.
ilang sandali pa nakita kong inilapag na ni Juanito yung sombrero niya sa mesa ni
Don Buencamino at napupo na siya, mukhang nahimasmasan na siya ah.
ibinalik ko na yung librong hawak ko doon sa shelves at naglakad ako papunta sa
bintana. Gosh! Hindi ako makahinga, sobrang lakas ng tibok ng puso ko lalo na pag
naiisip
ko na kaming dalawa lang ngayon dito sa iisang kwarto. Waaahh!
Haays! Omygoshh! Carmela! Wag ka nga mag-isip ng kung ano-ano dyan! Ughh!
Naramdaman kong biglang gumalaw na ang barko, at dahil medyo malakas yung impact
napaatras at na-out balance ako, buti na lang nahawakan ni Juanito yung waist ko,
My gosh! Di ko namalayan na nasa likod ko na pala siya Waaahh!
Dugdugdugdug.
Naistatwa na lang ako nang marealize ko na magka-eye to eye contact kami ngayon
habang nakahawak pa din siya sa baywang ko, napatitig din ako sa mga labi niya at
napalunok na lang dahil sobrang nakakaakit talaga------WHUT? OMG! ERASE! ERASE!
ERASE!
"A-ayos ka lang Binibini?" sabi niya at bigla siyang napabitaw sa akin, at dahil
dun bigla akong natauhan at inayos ko na ang sarili ko. "Huh? Ah---Oo n-naman"
sagot ko na lang sabay balik ng tingin sa bintana. Gosh! Sobrang init ng pisngi ko
huhu.
Nagulat naman ako nang bigla siyang tumabi sa'kin at nakatanaw na din siya ngayon
sa bintana, medyo maliit yung bintana kaya nakasiksik siya doon sa dulo dahil hindi
pwedeng magdikit ang mga balikat namin. "Binibining Carmelita... Hindi mo naman
kailangang umiwas sa akin... tanggap ko naman na hindi mo kayang suklian ang pag-
ibig ko sa iyo" sabi niya sabay tingin sa'kin, dahilan para bigla akong mapatulala
sa kaniya. HUWAAAAT? ANONG SABE NIYA?
Pag-ibig ko sa iyo.
Dugdugdugdugdug!
MY GOSH! Bakit ang straight-forward niya? WAAAAHHH!
"Gaya nga ng sabi ko hangad ko ang kaligayahan mo... kung saan at kanino ka masaya,
masaya na rin ako para sa iyo" sabi pa
niya pero this time nakatanaw na ulit siya sa bintana. Shocks! Iniisip niya pa rin
siguro na si Leandro ang mahal ko.
"Kasalanan ko ang lahat ng ito, malinaw sa atin simula pa lang na hindi dapat tayo
mahulog sa isa't-isa, alam kong may sarili kang dahilan kung bakit gusto mo akong
mapalapit kay Helena upang hindi matuloy ang kasal natin, minsan hinihiling ko na
sana hindi ko na lang nalaman na may ibang laman ang puso mo, sana hindi na lang
ako umasa na magugustuhan mo ako at sana hindi ako natakot sabihin sayo ang totoong
nararamdaman ko sa simula pa lang" dagdag pa ni Juanito. napahinga na lang ako ng
malalim. Gosh! hindi ko inexpect na ganito pala ka-tense sa feeling kapag may
nagconfess sa iyo ng harap-harapan na may gusto siya sayo kyaahh!
Gusto kong sabihin sa kaniya na nagkakamali siya dahil siya naman talaga ang gusto
ko pero... hindi ko alam kung paano ko sasabihin at hindi ko rin alam kung anong
pwedeng mangyari kapag sinabi ko ang totoo.
Nagulat ako nang bigla siyang ngumiti pero may luhang namumuo sa mga mata niya
"Naalala mo ba noong sinabi ko sayo noon na magkita tayo sa daungan bago ako
magtungo ng Maynila?" sabi pa niya, napatingin lang ako sa kaniya, parang may
nakabara sa lalamunan ko dahilan para hindi ako makapagsalita.
"Bukod sa gusto kong ibigay sa iyo ang kuwintas na ginawa ko... may nais din akong
sabihin sa iyo noong araw na iyon" tugon pa niya, pero napaiwas siya ng tingin sa
akin at nakita kong pinunasan niya yung mga mata niya.
"Pasensiya na, sumakit ang mga mata ko dahil sa usok kanina" sabi pa niya pa, alam
ko namang nagpapalusot lang siya, ayaw
niyang makita ko na umiiyak siya. Tama nga sila, masakit sa kalooban ang makita
mong umiiyak ang taong mahal mo.
Sa mga oras na ito, kahit papaano gusto kong tulungang mabawasan ang bigat na
nararamdaman niya kung kaya't hinawakan ko yung balikat niya at dahil dun
napalingon siya sa'kin.
Pinunasan ko yung mga luha niya "Hindi mo naman kailangan itago ang mga luha mo sa
akin, gusto kong saluhin ito mo bago pa man ito bumagsak sa lupa" sabi ko,
magkahalong awa at konsensiya ang nararamdaman ko ngayon.
"Alam mo ba kapag nalulungkot ako at umiiyak lagi akong pinapatahan ni daddy----Ah!

Ang ibig kong sabihin ni ama, pinupunasan niya ang mga luha ko at ginagawa niya rin
ito" sabi ko sabay yakap sa kaniya. sabi nga nila, ang yakap ay nakakagaan sa bigat
ng kalooban.
"Gumagaan ang pakiramdam ko kapag ginagawa niya ito sa akin at parang nawawala yung
mga problema ko kapag tinatapik din niya ang likod ko" sabi ko pa tapos tinapik ko
ang likod niya habang yakap-yakap ko siya.
Aalis na sana ako sa pagkakayakap sa kaniya kaso nagulat ako nang bigla niya akong
niyakap ng mahigpit "Kahit sandali lang... kahit limang minuto lang" narinig kong
bulong niya at dahil dun parang naistatwa tuloy ako at hindi na makagalaw pa. Gosh!
friendly hug lang yung binigay ko sa kaniya kanina at wala akong naisip na malisya
doon pero bakit ngayon... meron na! Kyaah!
Hindi naman ako makaalis sa pagkakayakap niya kasi baka ma-offend siya. "Oh d-siba?
M-mabisa ang paraang ito para m-mawala ang bigat na nararamdaman mo, h-hindi man
ako nag-aral ng medisina tulad mo pero kaya kitang p-pagalingin"
bulong ko din sa kaniya, gusto ko magtunog normal pero bakit nauutal ako? Nooo!
"Tama ka, sa tingin ko ikaw lang ang magpapahilom ng sugat sa puso ko" bulong niya
pa. hindi ko naman mapigilang mapangiti dahil sa sinabi niya My gosh! Kinikilig ako
kyaaahh! buti na lang magkayakap kami ngayon at hindi niya nakikita na kinikilig na
ako hahaha!
"Kahit hindi mo man ako sinipot sa daungan noon, sana nagkaroon pa din ako ng lakas
ng loob na hilingin sa iyo na ituloy na ang kasal natin dahil... nahuhulog na ako
sa iyo" bulong niya pa at naramdaman kong mas lalong humigpit ang pagkakayakap niya
sa'kin.
Waaaahhhh!
So ibig sabihin... sa simula pa lang gusto na niyang matuloy ang kasal namin? Sa
simula pa lang may gusto na siya sa'kin?
Kinagabihan, nandito na ko sa maliit na kwarto na pinagdalhan sa'kin ni Don

Buencamino, parang kasing laki lang ng banyo ang laki ng kwartong ito at isang
kama, kumot, unan lang ang meron dito sa loob. Mas safe daw ako doon kasi hindi
masyadong pumupunta ang mga mayayamang tao sa lugar ng mga mahihirap. Puro
mayayamang pamilya ang kaibigan ng aming pamilya kung kaya't hindi masyado kilala
ng mga ordinaryong tao ang itsura ko lalo na dahil hindi naman laging lumalabas ng
bahay si Carmelita.
Samantalang sa kwarto naman ni Don Buencamino nagstay si Juanito.
Lumipas ang tatlong araw na byahe sa barko nang hindi ko man lang nakikita si
Juanito, mas mabuti daw na hindi muna kami lumabas sa mga kwarto namin para hindi
kami makita ng mga tao.
Haays. Grabe! namimiss ko na siya, kung may cellphone lang sa panahong to

siguradong
textmate na kami ngayon haha!
Pagdaong ng barko sa Maynila, sinundo ako ni Don Buencamino sa kwarto at kasama na

niya si Juanito. nagkatinginan at napangiti kami sa isa't-isa. Ewan ko ba kahit sa
simpleng ngitian lang namin feel ko sinasabi niyang namiss niya din ako Waaahh!
Omg! Carmela nagiging cheesy ka na din!

"Maraming salamat Don Buencamino" tugon ni Juanito nang makababa na kami sa barko,
nakataklob na ako ngayon ng belo at nakasuot din siya ng malaking sumbrero.
"Walang anuman... ibig ko ring suklian ang lahat ng kabutihan ng iyong ama sa aming
pamilya" sagot ni Don Buencamino kay Juanito, tunay nga na napakabuting tao ni Don
Mariano kaya marami siyang tunay na kaibigan na gustong tumulong sa kaniya.
napatingin naman sa akin si Don Buencamino at napangiti "Huwag kang mag-alala

Binibini... ang iyong pagtakas sa iyong ama ay ililihim ko" sabi niya, napangiti
naman ako at napa-bow sa kaniya.
Nagpasalamat kami ulit kay Don Buencamino saka tuluyan nang umalis, agad naman
kaming sinalubong ni Ignacio sakay ng isang kalesa.
"Juanito! kamusta na?" bati ni Ignacio at nagyakap sila. Napangiti naman ako habang
pinagmamasdan silang dalawa. Nakakatuwang isipin na maging si Juanito ay madami
ring mga kaibigan na handang tumulong sa kaniya.
Nakasakay na kami ngayon sa kalesa "Nasaan nga pala si Sonya? Alam na ba niya?"
nag-aalalang tanong ni Juanito, napabuntong hininga naman si Ignacio, magkatabi
sila ngayon at nasa tapat nila ako.
"Nagpadala ng sulat si Heneral Seleno sa aming bahay at magpapadala raw siya ng
mga tauhan sa susunod na araw hangga't hindi pa napapatunayan na walang kasalanan

ang inyong ama" sagot ni Ignacio. Oo nga pala, sa panahong to kapag nasira ang
pangalan ng isang miyembro ng pamilya damay lahat ng pamilya at kamag-anak nito.
"Madali pa man din damdamin ni Sonya ang mga problema, hindi makakabuti ito sa
kaniya" sabi ni Juanito. kilalang-kilala talaga niya ang mga kapatid niya, syempre
naman close na close sila sa isa't-isa.
"Oo nga eh, lalo na ngayong hinala ko na nagdadalang tao siya" tugon pa ni Ignacio,
agad kaming napatingin ni Juanito sa kaniya. "TALAGA?" sabay pa naming sabi, bigla
namang napangiti ng todo si Ignacio.
"Hinala pa lang... hindi pa naman ako sigurado" natatawa niyang sagot. Omg! It's a
baby! Napatingin ako kay Juanito at mukhang masaya din siya sa magandang balita na
hatid ni Ignacio.
Pagdating namin sa bahay nila Ignacio at Sonya, agad kaming sinalubong at niyakap
ni Sonya. "Kuya Juanito! Carmelita!" sigaw niya at dali-dali niya kaming binusog ng
yakap.
Agad niya kaming inimbatahan sa bahay nila, Malaki din yung bahay nila at may tatlo
silang kasambahay. Hindi ko mapigilang mapangiti habang pinagmamasdan ang buong
bahay nila, Hindi naman mansyon yung bahay nila pero ito yung mga katulad ng mga
makalumang bahay talaga na gawa sa kahoy, yung mga pang-horror film.
Grabe! Magkasing-edad lang kami ni Sonya at nakikita kong sobrang saya at kontento
na siya sa buhay may asawa niya.
"Tara... tayo'y kumain na, naghanda ako ng paborito mong ulam kuya Juanito,
pasensiya na kung hindi iyon luto ala Montecarlos ah" pang-asar pa ni
Sonya at inilapag na niya ang isang malaking mangkok ng Kaldereta sa mesa.
Nagkatinginan naman kami ni Juanito pero agad siyang napaiwas ng tingin, nahiya ata
haha. "Nakatanggap ako ng sulat mula kay Maria noong isang araw na darating kayong
dalawa ngayon sa Maynila" tugon pa ni Sonya nakaupo na kami ngayon sa hapag-kainan.
Magkatabi kami ni Sonya at nasa tapat naman namin si Juanito at Ignacio. Nagulat
ako nang biglang hawakan ni Sonya ang kamay ko. "Maraming salamat Carmelita...
hindi ko akalaing magagawa mong tumakas sa iyong ama upang tulungan kami... bukod
sa matalik mo akong kaibigan at napalapit na din ang pamilya namin sa iyo, gagawin
mo ba ito dahil napamahal ka na din sa aking kuya?" pang-eecheos pa ni Sonya.
Nanlaki naman yung mga mata ko at napatingin sa kanila. Nakangiti ng todo ngayon si
Sonya at Ignacio samantalang napayuko at uminom naman ng isang basong tubig si
Juanito, na-fefeel niya rin siguro ang tense sa mga oras na to. Waaahh!
"Huh? ahh-Oo naman mahal ko kayong lahat... at k-kaya ko ginagawa to dahil...

naniniwala ako na walang kasalanan si Don Mariano at katotohanan dapat ang
nananaig" sagot ko pa at inemphasize ko talaga yung huli kong sinabi na katotohanan
dapat ang nananaig, para maiba ang usapan. Napatango agad si Sonya at Ignacio
bilang pagsang-ayon
Hindi ko naman ngayon magawang tingnan si Juanito, Haays. Tama nga si Sonya,
ginagawa ko to para kay Juanito dahil kailangan niyang mabuhay upang magtagumpay
ako sa misyon ko.
"Iyan din ang laging sinasabi sa'kin ng aking ama, katotohanan dapat ang laging
nananaig" sabi naman ni Ignacio.
Bigla namang napayuko si Ignacio at Sonya parang bigla silang lumungkot nang
mabanggit sa usapan si Kapitan Corpuz.
"Nasa Espanya na si Kapitan Corpuz hindi ba?" tanong ni Juanito, napa-iling naman
si Ignacio. "Nasa byahe na siya papuntang Espanya nang harangin siya bago makadaan
ang barkong sinasakyan niya Suez Canal dahil ipinagutos ito ni Heneral Seleno bago
pa dakpin si Don Mariano" malungkot na sagot ni Ignacio.
"Ano? Bakit? Nasaan na siya ngayon?" gulat na tanong ni Juanito. "Marahil ay

makabalik na ang barkong sinasakyan niya ngayon dito sa Maynila sa Linggo, hindi
rin malinaw sa amin kung bakit siya pinabalik" sabi ni Ignacio at bakas sa mukha
niya na nag-aalala siya para sa kaniyang ama.
Gosh! Doble pala ngayon ang kinakaharap na problema ni Sonya at Ignacio, parehong
nasa panganib ang mga pamilya nila.
"Oo nga pala Juanito napagalaman kong ikinulong si Sergio sa Cavite at balak din
siyang imbestigahan tungkol sa mga armas at baril na nakuha sa inyong tahanan" sabi
ni Ignacio. Napatulala naman si Juanito. "Alam kong mahirap paniwalaan pero may
kutob ako na may taong gustong sumira sa inyo, kilala ko si Don Mariano at Sergio,
matulungin at mababait sila sa kanilang kapwa nguniti hindi nila magagawang
konsentihin ang mga rebelde sa karahasang ginagawa ng mga ito" sabi pa ni Ignacio,
Napahawak naman si Juanito sa noo niya, mukhang hindi na niya alam ang gagawin
niya.
"Nabalitaan ko din na ang magiging abogado ni Don Mariano sa korte ay si Ginoong

Ocampo na itinalaga lamang ni Heneral Seleno, may kutob ako na balak nilang ipatalo
ang kaso ni Don Mariano kung kaya't ako na mismo
ang magtatanggol sa inyong ama" sabi ni Ignacio. Gulat naman kaming napatingin sa
kaniya.
Oh my gosh! Abogado pala si Ignacio.
Ahh! Oo nga pala! nabanggit niya noong may ipapakilala siya sa aking mga kaklase
niya sa pag-aabogasya.
"Sigurado ka ba diyan mahal?" gulat na tanong ni Sonya. Mukhang ngayon lang din
niya nalaman ang desisyon ng asawa niya.
"Ignacio, paano kung----" hindi naman na natapos ni Juanito yung sasabihin niya
kasi mukhang buo na ang desisyon ni Ignacio. "Sigurado ako, at kailangan kong gawin
ito upang manaig ang katotohanan na pilit itinatago ni Heneral Seleno" sabi pa ni
Ignacio. At napatingin siya sa'kin nung sinabi niya yung word na Manaig ang
katotohanan.
Hindi ko alam pero parang natatakot at kinakabahan ako sa pakikipagsapalaran na

gagawin ni Ignacio. Gaya nga ng sabi niya, mukhang na-frame up lang si Don Mariano,
pero paano mapapatunayan ito?
Kinagabihan, isinara na nila agad ang mga bintana at sinabihan din ang mga katulong
na huwag sasabihing may mga bisita sila, abala naman si Juanito at Ignacio sa
pagpaplano kung anong mga hakbang ang gagawin nila habang naghuhugas naman kami ng
plato ni Sonya.
"Carmelita... nabalitaan ko din ang nangyari sa inyo ni kuya Juanito? hindi ko

akalaing magagawa kayong ilaglag ni Helena" sabi ni Sonya, napatigil naman ako sa
paghuhugas ng plato dahil sa tanong niya. Tama nga si Sonya, nilaglag nga kami ni
Helena, kahit hindi ko man lubos na kilala si Helena, hindi ko naman akalain na
magagawa niya iyon kay Juanito at sa akin, kahit pa
hindi naman ako si Carmelita na matalik niyang kaibigan.
"Siguro dala na rin ng paninibugho kaya niya nagawa iyon, alam naman nating
lumaking wala ng ina si Helena kung kaya't sabik siya sa pagmamahal, nagkataon nga
lang na maling lalaki ang minahal niya, hindi naman sa sinasabi kong maling lalaki
si Kuya Juanito... ang ibig kong sabihin hindi siya para kay kuya Juanito dahil ang
puso ng kuya ko ay nasa iyo" sabi ni Sonya at napangiti siya. Nanlaki naman yung
mga mata ko. My gosh! Like brother like sister... bakit ang straight forward nila?
Waaahh!
Teka! Paninibugho? Selos yun diba? Tama ba? Gosh! Nosebleed na ko dito huhu.
"Matagal ko nang alam na may gusto na sa iyo si kuya Juanito, napansin ko iyon nang
makita namin kayo ni Leandro sa isang kainan, ngunit hindi ko lang sinabi dahil
nakiusap sa'kin si Kuya Juanito na siya mismo ang magsasabi sa iyo" sabi pa ni
Sonya, napatingin naman ako sa skills niya sa paghuhugas ng plato, Grabe! ang
galing niya, mabilis siyang maghugas pero sobrang maingat ang pagkakahawak niya sa
mga plato. Subject din ba nila yan?
"Oo nga pala, pasensiya na Carmelita nasabi ko kay kuya Juanito ang tungkol sa
relasyon niyo noon ni Leandro, hindi ko naman akalain na mahal mo pa din si Leandro
eh" sabi pa ni Sonya, itatanggi ko sana kaya lang biglang napahawak si Sonya sa noo
niya at nabasag yung platong hinuhugasan niya. Agad ko siyang inalalayan dahil
muntikan na siyang matumba.
"Sonya! Ayos ka lang?" nagpapanic kong tanong, nakapikit lang siya at parang
hinang-hina. "N-nahihilo ako" mahina niyang sabi at dahil dun agad akong napasigaw
at tinawag ko sina
Juanito at Ignacio.
Dali-dali naman silang tumakbo papunta ng kusina at inalalayan si Sonya. "Anong

nangyare?" nag-aalalang tanong ni Ignacio at parang namutla siya nang madatnan ang
asawa niya na nakahandusay sa sahig.
"N-nag-uusap lang kami kanina t-tapos bigla siyang nahilo at---" hindi ko na
natapos yung sasabihin ko kasi biglang binuhat na ni Ignacio si Sonya papunta sa
kwarto nila at inutos niya sa isa sa kanilang kasambahay na tumawag ng doktor.
Gabi na, nasa kusina lang kami ni Juanito dahil si Doktor Hidalgo pala ang doktor
nila Ignacio at Sonya kung kaya't hindi niya kami pwedeng makita dito. Nang
makaalis na si Doktor Hidalgo agad kaming nagtungo ni Juanito sa kwarto nila Sonya.
"Kamusta? anong sabi ng doktor?" nagpapanic na tanong ni Juanito, agad naman akong
tumakbo papalapit kay Sonya at hinawakan ang kamay niya. pero nagulat kami ni
Juanito kasi biglang napangiti si Sonya at Ignacio at tumawa sila "Uhm--- ayos lang
ba kayo?" nagtataka kong tanong, mukha kasi silang baliw na tatawa-tawa diyan.
"Tama nga ang hinala ko! tatlong linggong nagdadalang tao ang aking asawa! Magiging
ama na ako!" proud na sabi ni Ignacio at niyakap niya si Sonya. Nanlaki naman yung
mga mata namin ni Juanito at napangiti ng todo sa kanila habang pinagmamasdan ang
mga ngiti sa kanilang labi dahil magkakaanak na sila.
"Masaya ako para sa inyo" bati ko sa kanila at makiki-group hug sana ako sa
kanilang dalawa kaya lang naalala ko na mayayakap ko din si Ignacio kapag ginawa ko
iyon at syempre bawal yun, Haays! kung nasan modern world lang kami tropa-tropang
group
hug lang to.
bigla namang hinawakan ni Sonya ang kamay ko. "Maraming salamat Carmelita...
hinihiling ko na maging kasingbuti at kasingganda mo ang magiging anak ko kung
sakaling babae ito" sabi ni Sonya habang hinihimas niya ang tiyan niya napangiti
siya sa'kin.
"Sana lang hindi maging kasingkulit at kasingdaldal niya ang magiging pamangkin ko"
pang-asar na sabat naman ni Juanito, at dahil dun binigyan ko siya ng what-the-
hell-are-yah-talking-about-look. Pero tinawanan niya lang ako.
"Ibabalita ko na ito agad kay ama at kina Donya Juanita" excited na sabi ni
Ignacio. At nag-kiss sila ni Sonya sa harapan namin ni Juanito.
Omg!
At dahil dun napaiwas ako ng tingin, ganun din naman si Juanito. mukhang na-feel
niya din ang awkwardness na nangyayari sa mga oras na to. Waaahh!
"Pasensiya na... hindi ko lang talaga mapigilan ang saya na nararamdaman ko sa mga
oras na ito, huwag kayong mag-aalala mararanasan niyo rin ang galak na ito sa oras
na magkaanak na kayo" sabi pa ni Ignacio. At dahil dun nagkatinginan kami ni
Juanito. My gosh! Mas lalo pa nilang pinalala ang awkward atmosphere eh!
Sabay naman kaming napaiwas ulit ng tingin, Shocks! Bigla ko tuloy naalala na 7 na
anak ang gusto nila noon na maging anak namin ni Juanito. Omg! Makayanan ko kaya
yun? Dejoke haha!
Nagising ako ng madaling araw dahil bigla akong nauhaw, share kami ngayon ng kwarto
ni Sonya, samantalang nasa kabilang kwarto naman si Juanito at Ignacio.
Pagdating ko sa kusina agad akong kumuha ng isang basong tubig, pagkatapos ko

uminom babalik na sana ako sa itaas kaya lang may narinig akong murmurings
sa labas ng kusina.
Agad akong sumilip sa pinto at nakita kong magka-kwentuhan si Ignacio at Juanito sa

likod ng bahay at mukhang nag-iinuman sila. "Parang kailan lang naglalaro pa tayo
sa labas ng bahay niyo at naghahabulan sa lawa ng luha, pero ngayon magiging tatay
na ako" narinig kong sabi ni Ignacio. Natawa naman sila. Ahh so nagrereminisce sila
ng mga childhood memories. at dahil interesado ako sa mga masasagap kong chika
umupo ako sa gilid ng pinto habang nakasilip pa din sa kanila. Medyo kulay asul na
ang kalangitan sa labas dahil madaling araw na.
"Naalala ko pa nga kung paano mo asarin lagi si Sonya noong mga bata pa tayo kaya
sobrang nagulat kami na itinakda siya sayo ipakasal ni ama" sabi naman ni Juanito.
Grabe! Nakakainggit sila, marami silang mga shared memories, samantalang ako
nagsisimula pa lang magkaroon ng mga memories kasama sila.
"Nagpapasalamat ako sa Diyos dahil naging maganda naman ang pagsasama namin ni
Sonya kahit pa hindi naging maganda ang samahan namin noong mga bata pa kami" sabi
ni Ignacio. Hindi naman nagsalita si Juanito at napatahimik naman sila sandali.
"Pare, isipin mo na lang, kahit papaano kasama mo ngayon si Carmelita... kahit pa

alam naman natin na iba ang tinitibok ng puso niya, pero kahit ganoon handa pa din
siyang tumulong sa iyo, ibig sabihin mahalaga ka sa kaniya" sabi pa ni Ignacio.
Napangiti naman ng konti si Juanito. Whuut?
"Siguro nga hindi lahat ng itinatakda ipakasal ay nagkakatuluyan sa huli, baka

hanggang magkaibigan lang talaga kami ni Carmelita... pero sa totoo lang kahit
anong gawin ko, hindi pa rin siya mawala sa isipan
ko at mas lalo akong nasasaktan sa tuwing naaalala ko na may iba na siyang

minamahal" sabi ni Juanito at nilaklak niya yung alak sa wine glass na hawak niya.
napatulala naman ako at napatitig sa kaniya habang nakasilip sa gilid ng pinto.
Hindi ko matanggap na nalulungkot siya ngayon dahil sa akin.
"Alam mo ba, noong malaman kong may nakaraan si Carmelita at Leandro, inisip ko na
lang na magagawa kong makuha ang puso ni Carmelita dahil mapapangasawa ko siya
ngunit biglang naglaho ang pagkakataong iyon sa akin nang ipinag-utos ng aking ama
na wala ng kasalan na magaganap" sabi pa ni Juanito at parang sinisisi niya ang
sarili niya.
"Naiintindihan ko naman na may gusto ka noon pa kay Helena ngunit paano nangyaring
nagbago na ang isip mo? At gusto mo ng matuloy ang kasal niyo ni Carmelita?" tanong
ni Ignacio. Napasandal naman sa pader si Juanito, damang-dama ko ang bigat ng
nararamdaman niya.
"Sa totoo lang hindi ko alam, parang ang bilis ng mga pangyayari, gusto ko nga si
Helena pero mula nang makilala ko si Carmelita hindi na siya maalis sa isipan ko,
mas lalo akong nahuhulog sa kaniya sa tuwing inaasar ko siya at pinandidilatan niya
ako ng mata, hindi ko rin alam kung bakit napapangiti na lang ako bigla sa tuwing
nakikita ko siya kahit pa minsan sinusungitan niya ako, basta nagising na lang ako
isang araw na biglang siya na ang tinitibok ng puso ko" sagot ni Juanito at
nakangiti siya sa kawalan habang sinasabi niya ang mga salitang yun.
Dugdugdugdugdug!
Aalis na sana ako kasi baka marinig nila ang kabog ng puso ko kaya lang narinig ko
pang nagsalita
si Ignacio. "Kung ganoon, bakit ka pa nakipagkita kay Helena noong gabing nahuli
kayo ni Don Alejandro na magkasama sa ilalim ng tulay? Pasensiya na ngunit nalaman
ko ang balitang iyon sa mga nagtitinda sa palengke, kalat na kalat na ang balitang
iyon" sabi pa ni Ignacio.
Oo nga, hindi ko pa pala natatanong kay Juanito kung bakit hindi niya ko sinipot sa
pasasalamat noong gabing iyon.
"Papunta na ako sa pasasalamat noong gabing iyon nang bigla akong harangin ni
Helena pagkalagpas ko sa tulay, kasama niya si Laura, pumayag naman akong makipag-
usap sa kaniya, sinabi ko na din sa kaniya noong gabing iyon na si Carmelita talaga
ang gusto ko at itutuloy ko na ang kasal namin kaya lang biglang napadaan ang
sinasakyan ni Don Alejandro at Donya Soledad hinila ko si Helena para magtago
ngunit hindi siya gumalaw sa kinatatayuan niya... pakiramdam ko nga sinadya niyang
hindi umalis doon para mahuli kami ni Don Alejandro" sagot ni Juanito. napatakip
naman ako sa bibig ko. My gosh! So ibig sabihin nilaglag talaga kami ni Helena!
Hindi ko akalaing magagawa ni Helena talikuran ang taong mahal niya at ang matalik
niyang kaibigan. Bigla kong naalala si Shae, kahit pala saang panahon man ako
dalhin narealize ko na hindi mawawala ang mga taong taksil. Pero ang mas masakit pa
ay ang taong tinuring mo ng kaibigan ay magagawa kang pagtaksilan.
Kinabukasan, dumating sa amin ang balitang didinggin na ang kaso ni Don Mariano sa
Audiencia Territorial de Manila, o ang Real Audiencia and ahensya na humahawak sa
mga dinidinig na kaso. "Sasama ako" narinig kong sabi ni Juanito, nandito kami
ngayon sa
salas at naghahanda na si Ignacio at Sonya papunta sa trial na gaganapin mamayang
tanghali para kay Don Mariano.
"Kuya Juanito, walang dapat makaalam na nandito ka sa Maynila" sabi ni Sonya,

seryoso naman ang itsura ngayon ni Juanito. "Sasama ako, at walang ibang
makakaalam" pagpipilit pa ni Juanito, tapos napatingin siya sa'kin at sa malaking
cabinet nila Sonya na nasa likod ko.
Omg! Anong iniisip niya? kinakabahan ako. Waaahh!
"Seryoso ba kayo?" gulat kong tanong, nilabas agad ni Sonya ang mga magagarbo
niyang damit na mga gowns pang-victorian era, mga accessories at make-up. Omg! "Ito
lang ang naisip kong paraan para makapasok tayo sa loob" sagot naman ni Juanito.
habang tinutulungan siya ni Ignacio magbihis ng magarbo din.
"Pero pano kung----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi mukhang desisdido
na talaga sila magpanggap kami ni Juanito na mag-asawang bristish na nakilala ni
Ignacio at Sonya noong nag-honey moon sila sa Espanya. My gosh!
"Hindi nila tayo mahuhuli, marunong ka naman magsalita ng ingles" nakangiting tugon
ni Juanito. Nanlaki naman yung mga mata ko. Omg! Oo nga pala! Naalala ko noong una
kaming nagkita tinarayan ko siya in English. Gosh! Naiintindihan niya pala Grabe!
"Talaga? Kanino mo natutunan ang lenggwaheng ingles Carmelita?" tanong ni Sonya

sa'kin at manghang-mangha siya. Omg! Pano ko ba sasabihin to? hindi naman sila
maniniwala kapag sinabi kong sasakupin din ng mga Amerikano ang Pilipinas after ng
mga Espanyol. Kaya natuto din ang mga Pilipino magsalita ng English at naging
second language pa ng Pilipinas ang English
hanggang sa modern world.
"Uhmm---- t-tinuruan ako ni madam Olivia hehe" sagot ko na lang. My gosh! Kotang-
kota na ko kay madam Olivia huhu. "Si madam Olivia talaga ang daming nalalaman,
bilib nga ako sa iyo Carmelita eh dahil hindi ka takot lumapit kay madam Olivia,
samantalang dati pareho tayong takot sa kaniya" sabi pa ni Sonya. Napangiti na lang
ako, sabagay nung una nacreepyhan din ako kay madam Olivia pero siya lang ang taong
nakakaalam ng totoong pinagdadaanan ko kaya parang siya na ang guardian angel ko.
"Tara na, aayusan na kita" sabi pa ni Sonya. Wala naman akong nagawa kundi sumunod
na lang, Omg! Doble-doble na ang pagpapanggap na ginagawa ko huhu. Nagpapanggap ako
bilang Carmelita tapos ngayon magpapanggap din akong super rich na british girl na
anak ng isang propesor sa England, ayon kay Ignacio at Juanito.
Samantalang, ayon naman kay Sonya, isang scientist naman na may problema sa dila si
Juanito kaya di siya nakakapagsalita para hindi siya kausapin ng ibang tao dahil
hindi naman siya marunong mag-english, Omg! Naalala ko tuloy nung sinadya kong
mapaos para mawalan ako ng boses at magkaroon ng dahilan para hindi masagot ang mga
tanong ni tiya Rosario tungkol sa mga libro. eh kung magpapaos na lang kaya kami?
Tsk. wala ng time.
Makalipas lang ang isang oras, handa na kaming lahat. Napanganga ako nang makita ko
ang sarili ko sa salamin. Omg! Hindi ko makilala ang sarili ko, sobrang kapal ng
kolerete sa mukha na nilagay ni Sonya sa mukha ko at inilugay niya din ang buhok ko
para mas lalong magmukhang mataray na mayaman.
Napatulala naman ako nang makita
si Juanito, Gosh! Hindi ko rin siya makilala, may bigote at makapal na balbas siya,
nilagyan din siya ni Sonya ng makapal na kolerete sa mukha. Ngumiti siya sa'kin
pero hindi ko makita yung ngipin niya kasi natatakpan ng makapal niyang balbas.
Bigla tuloy kaming natawa kasi mukha na siyang matanda haha!
Sana masaksihan ko ang pagbabago ng itsura niya habang tumatanda siya, sana
magtagumpay ako sa misyon ko at mabuhay siya.
Pagdating namin sa korte kung saan didinggin ang kaso ni Don Mariano, agad kaming
hinarang ng mga guardia civil na nagbabantay roon. "Buenos días, mi nombre es
Ignacio Corpuz y voy a servir como abogado de Don Mariano Alfonso" (Good morning,
my name is Ignacio Corpuz and I will serve as the lawyer of Don Mariano Alfonso)
tugon ni Ignacio doon sa dalawang guardia civil na seryosong-seryoso ang itsura.
May inabot na papel sa mga guardia civil si Ignacio, agad naman itong binasa ng
guardia civil at napatingin kay Sonya.
"Es mi esposa, Sonya Alfonso-Corpuz, hija de Don Mariano Alfonso" (She's my wife,
Sonya Alfonso-Corpuz, daughter of Don Mariano Alfonso). patuloy pa ni Ignacio, nag-
bow naman si Sonya sa punong guardia civil na nakaharang sa pinto.
"Qué hay de ellos?" (How about them?) serysong tanong nung guardia civil sabay turo
saming dalawa ni Juanito. napalunok na lang ako kasi mukhang kakainin niya ata kami
ng buhay dahil sa tingin niya.
Agad namang tinanggal ni Juanito ang sumbrero niya at iniligay ito sa tapat ng
dibdib niya saka nagbow sa harapan nung guardia civil. Magsasalita sana siya kaya
lang bigla siyang siniko ni Sonya sa tagiliran. Whew! nakalimutan niya siguro na
pipe dapat siya.
"Oh! Son mis amigos de Inglaterra, están aquí para participar en el comercio del
galeón" (Oh! they are my friends from England, they are here to participate in the
galleon trade). sagot ni Ignacio, at mukhang dinadaan niya sa charm at pangiti-
ngiti niya para mapaniwala yung mga guardia civil.
Ang Galleon trade ay sistema kung saan ang malalaking barko ay naglululan ng mga
produkto mula China gaya ng mga porcelain, silk etc. at dadalhin ito sa Acapulco
(present day Mexico), at ang mga produkto naman sa Europa ay makakarating din sa
Asya. naging pangunahing daungan ng mga barkong pangkalakal na iyon ang Pilipinas.
"Entonces, que van a hacer aqui?" (then, what are they going to do here?)
nagtatakang tanong nung guardia civil. ako naman si pinagpapawisan na at
nanginginig na sa nerbyos kasi hindi ko maintindihan yung pinag-uusapan nila, pero
mukhang hindi pa din nakukumbinse ni Ignacio yung mga guardia civil.
napatingin naman sa akin si Ignacio at binigyan niya ako ng it's-your-time-to-

shine-na-Carmelita-look, at dahil sa pagkabigla napa-bow ako sa harapan ng mga
guardia civil, My gosh! Kinakabahan ako huhu. Bigla naman akong sinagi ni Sonya at
dahil dun natauhan ako. "Oh! Hi! Goodmorning, we were just wondering If we could
get in? I mean... if its okay?" tanong ko habang nakangiti ng todo, napatingin
naman sa'kin sila Juanito, Ignacio at Sonya at gulat na gulat ang mga itsura nila.
Hindi ko alam kong nagulat ba sila dahil sa pag-eenglish ko o nagulat sila dahil
mukha akong desperadang flirt ngayon
haha!
Nagkatinginan naman yung dalawang guardia civil at mukhang naweweriduhan sila sa

akin. "By the way, I am Ashley Williams and this is my Husband George Williams,
we're just here to----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi napakamot na
lang sa ulo yung guardia civil at pinabuksan na niya kami ng pinto.
"Bien! Bien! Adelante!" (Alright! Alright! come in!) naiiritang tugon nung guardia
civil at pinagbuksan na nila kami ng pinto. mukhang naiirita siya kasi di niya ata
naintindihan yung mga pinagsasabi ko.
"Thank you very much, Sir!" sabi ko at mukha na kong haliparot na palaka ngayon
dahil ang saya-saya ko na nalusutan namin sila haha!
Medyo maraming tao na sa loob, may nakareserve naman na upuan para kay Sonya at
Ignacio sa harap, samantalang dahil bisita lang kami ni Juanito, sa likod na lang
kami umupo kasi yun lang yung bakante.
Ilang saglit pa dumating na ang judge at mga prosecutor, napatahimik ang lahat nang
sunod-sunod na pumasok sa loob ang mga lalaking nasa edad 40s, yung iba mga
nakapang-general outfit at yung iba naman ay naka-itim na coat at may matatas na
sumbrero "Si hukom Emilio Fernandez ang tatayong hukom" narinig kong bulong ni
Juanito sa'kin. tinutukoy niya yung matabang judge na nakaupo ngayon sa harapan.
Omg! Parang nakita ko na siya!
Bigla kong naalala yung matabang may bigote na narinig kong kausap noon ni Donya
Julieta sa burol ng kaniyang asawa na si Don Diosdado Valdez. Siya yung lalaking
yun!
"Si hukom Emilio Fernandez ay kaibigan ni ama at Don Alejandro, ang pagkakaalam ko
magkakaklase sila noong
elementarya" bulong pa ni Juanito.
"Ibig sabihin maaaring panigan ni hukom Fernandez si Don Mariano?" bulong ko kay
Juanito, napahinga naman siya ng malalim. "Hindi ko alam pero umaasa ako na
naniniwala siya na walang kasalanan ang aking ama" sabi pa ni Juanito.
Napatingin naman ako sa katabi kong matadang babae na ang bihis ay katulad ng suot
ko ngayon, Omg! hindi ko akalaing may makakakita ako ng kaparehong damit sa
panahong to, Nakakaloka kaya kapag may nakasabay ka sa jeep o sa bus nakapareho mo
ng damit, mukha kayong kambal na strangers. nakatingin siya sa amin ngayon. My
gosh! Baka nakikilala niya kami? Alam ko na!
Bigla ko siyang nginitan "Oh! Hi! I think your hair is so lovely, who made it?"
tanong ko sa kaniya, nagulat naman siya at iniwas na lang niya yung tingin sa'kin.
Tss. buti na lang hindi niya rin ako maintindihan haha.
Ilang saglit pa dumating na ang dalawang guardia civil habang akay-akay si Don
Mariano na nakaposas pa. pinaupo siya sa gitna, paharap sa hukom. At may pumasok pa
na isang matangkad na lalaki na nakapusod ang buhok, payat na katawan maging ang
binti niya at sobrang puti niya. Kasunod niya ay pumasok na din sa loob ng korte si
Heneral Seleno "Anong ginagawa ni Maximo Rosalejos dito?" narinig kong galit na
bulong ni Juanito, tinutukoy niya yung lalaking matangkad at nakapusod ang buhok.
"Bakit? Anong meron?" bulong ko naman sa kaniya pabalik. Napapikit sa inis si

Juanito. "Si Maximo Rosalejos ang tatayong fiscal" bulong ni Juanito. fiscal means
prosecutor diba?
"Si Maximo ay may matinding galit kay ama dahil nais niya noong gawing siyudad ang
niyugan sa dulo na nasasakop ng lawa ng luha, hindi pumayag si ama dahil

pangunahing pinagkukunan ng kabuhayan ng mga mamamayan ang mga puno ng niyog na
nakatanim doon" sabi pa ni Juanito.
Omg! So ibig sabihin may personal na galit ang magsisilbing prosecutor sa kaso ni
Don Mariano. Waaahh!
Tumayo na si Ignacio at nag-bow sa hukom. "Magandang umaga sa inyong lahat, narito

ang mga ebidensya na magpapatunay na walang kasalanan si Don Mariano sa mga
binibintang sa kaniya" panimula ni Ignacio at may pinakita siyang mga sulat.
"Ang mga baril na nakuha sa kaniyang tahanan ay hindi pagmamay-ari ng kanilang

pamilya, kahit isang opisyal ng hukbo si Heneral Sergio Alfonso ang panganay na
anak ni Don Mariano Alfonso, wala siyang kapasidad na magkaroon ng ganoong karaming
armas at baril na espesyal pa dahil gawa sa ibang bansa, ito ang ebidensya na
bihira lamang magpunta ng San Alfonso si Heneral Sergio at ito ang mga boleto o
tiket ni Heneral Sergio mula kay Don Buencamino, nakasaad dito na tanging dalawang
bagahe lamang ang madalas na bitbit ni Heneral Sergio papunta at paalis ng San
Alfonso" dagdag ni Ignacio. Binasa naman ni hukom Fernandez ang mga boleto o ticket
na pinakita ni Ignacio.
"Pangalawa, ang mga bigas na natagpuan sa ilalim ng lupa sa bodega ng pamilya

Alfonso ay hindi matibay na ebidensya, maraming nakakalabas pasok sa hacienda
Alfonso lalo na sa tuwing sasapit ang fiesta at pasasalamat sa poon dahil bukas
para sa lahat ang tahanan ng pamilya Alfonso, kung kaya't hindi natin masasabi na
si Don Mariano Alfonso mismo ang nagtatago ng mga bigas na iyon" paliwanag pa ni
Ignacio, Whoa. Grabe!
ang galing niya! sobrang confident siya sa pagsasalita sa gitna, lakad pa siya ng
lakad at sinisiguro niya na nakikinig sa kaniya ang lahat.
"At pangatlo, wala ring matibay na ebidensya na nagpapatunay na may koneksiyon si

Don Mariano sa mga rebelde na lumalaban sa pamahalaan at nasa likod ng pagkamatay
ni Don Diosdado Valdez, ang mga salitang binitawan ni Heneral Seleno ay pawang
pagbibintang lamang, Hinihiling ko sa kataas-taasang hukuman na mapawalang-sala si
Don Mariano Alfonso at patawan naman ng salang paninirang puri si Heneral Seleno
dahil sa pagaakusa sa gobernador ng San Alfonso nang walang matibay na ebidensya!"
matapang na tugon ni Ignacio. Nagpalakpakan naman ang mga tao lalo na si Sonya. My
gosh! Ngayon lang ako nakapanuod ng live na trial at masasabi kong nakakakaba
talaga.
Nag-bow naman si Ignacio at naupo na siya. "Ngayon maaari nang magsalita ang
kabilang panig" utos naman ni hukom Fernandez, tumayo na si Maximo. "Magandang
umaga sa inyong lahat, nais kong ipaabot ang pagbati kay Ignacio Corpuz dahil sa
galing niya sa pagsasalita... ngunit hindi sapat ang galing sa pananalita upang
maipagtanggol ang naakusahan" panimula ni Maximo. My gosh! Unang kita ko palang sa
kaniya kumukulo na ang dugo ko.
"Naniniwala kami na si Don Mariano ay kaanib sa mga rebelde at mayroon kaming higit
sa sapat na ebidensya na magpapatunay na balak niyang kalabanin at pagtaksilan ang
pamahalaan" banat ni Maximo, At naglakad-lakad siya paikot kay Don Mariano.
"Una sa lahat, ang mga armas at baril na natagpuan sa tahanan ng pamilya Alfonso ay
pagmamay-ari mismo ni Sergio, Pangalawa, ang mga
bigas na natagpuan sa kanilang imbakan ay may mga patunay na ihahatid ito sa mga
rebelde na nagkukubli sa gubat ng San Alfonso, dahil may ugnayan si Don Mariano at
ang pinuno ng mga rebelde na umaatake sa Kamaynilaan at sa iba pang bayan na
pinamumunuan ng mga principalia at peninsulares" sabi pa ni Maximo. Napatayo naman
sa galit si Ignacio. "Nasaan ang iyong ebidensya? Ilabas mo ang mga patunay" sigaw
ni Ignacio dahilan para sitahin siya ni hukom Fernandez.
"Huwag kang mainip dahil ipapakilala ko na sa inyo ang taong naging saksi sa
pagtataksil na binabalak ni Don Mariano Alfonso sa gobyerno" sabi pa ni Maximo, at
ilang saglit lang may pumasok na mga guardia civil habang akay-akay ang isang
matanda at pinaluhod ito sa harapan ng hukom.
Nanlaki ang mga mata namin ni Juanito nang makilala kung sino ang matandang lalaki
na sinasabi ni Maximo na magsisilbing witness at magpapatunay na may kasalanan si
Don Mariano...
si Mang Pipoy.
"M-magandang umaga po h-hukom Fernandez..." panimula ni Mang Pipoy. Ang matandang

nakilala namin noon sa Laguna na umampon kay Cristeta, ang isa sa mga anak ni Aling
Trinidad.
"Ipinapangako ko po na katotohanan at pawang katotohanan lamang ang aking

sasabihin" sabi ni Mang Pipoy, inalalayan naman siya ni Maximo na umupo at humarap
kay hukom Fernandez.
"Sige na magsimula ka na" sabi ni hukom Fernandez, napatingin naman ako kay Juanito
na halatang kinakabahan na ngayon, napansin kong nanginginig din ang kamay niya sa
galit, kaya hinawakan ko ang kamay niya.
Napatingin naman siya sa'kin at bumulong ako sa kaniya "Huwag kang mag-alala,
magiging maayos din ang lahat" napangiti naman ng konti si Juanito nang marinig
niya ang sinabi ko.
"Totoo pong kasapi si Don Mariano sa rebeldeng grupo na pinamumunuan ni Ca-tapang,

ako po mismo ay miyembro din ng rebeldeng grupong iyon, at ako po ang tagapag-hatid
ng balita at mga palitan ng sulat ni Don Mariano at Ca-tapang" panimula ni Mang
Pipoy. Grabe! Hindi ako makapaniwala na magagawang magsalita ni Mang Pipoy laban sa
pamilya Alfonso sa kabila ng pagkupkop at pagtulong ni Sergio sa pamilya niya.
"Sinunggaling!" sigaw ni Ignacio, hindi na niya makontrol ang galit niya. agad
naman siyang sinuway ni hukom Fernandez. "Ang mga baril at armas po ay mula pa sa
Tsina, at dinadala po iyon ng mga bangka ng mga mangingisda upang hindi paghinalaan
ng mga opisyal, ang mga baril at armas pong iyon ay ibibigay dapat ni Don Mariano
at Sergio sa amin upang gamitin sa pag-aalsang mangyayari sa susunod na buwan,
kasabay rin po niyon ang mga sako ng bigas upang sustentuhan ang mga miyembro ng
rebeldeng grupo ni Ca-tapang, at ito po ang mga kasulatan na magpapatibay na
sinusuportahan po kami ni Don Mariano at Sergio Alfonso" dagdag pa ni Mang Pipoy
tapos may inabot siyang isang kumpol ng mga sulat.
Binasa naman ito ni hukom Fernandez. Ilang saglit lang napatingin siya kay Don
Mariano "Kailangan ko ng isang espesyalista sa panunulat at pagpipirma, gusto kong
malaman kung sulat at pirma nga ito ni Don Mariano" sabi pa ni hukom Fernandez.
Makalipas lang ang kalahating minuto, dumating na ang isang matandang lalaki na
puti ang buhok at tiningnan ng mabuti ang mga sulat na pinakita ni Mang Pipoy,
kinumpara
niya ito sa mga sulat ni Don Mariano.
"Masasabi ko pong Malaki ang pagkakahawig ng mga sulat ni Don Mariano at pirma niya
sa mga dalang sulat ni Mang Pipoy" tugon nung espesyalista sa panunulat. Napa-iling
naman at napabuntong-hininga si hukom Fernandez.
"Don Mariano, bibigyan ka namin ng sampung minuto upang ipaliwanag mo kung anong
ibig sabihin ng mga sulat na ito" utos ni hukom Fernandez.
"Huwag mo nang subukan itanggi na hindi mo sulat ang mga iyan----" hindi na natapos
ni Maximo ang pakikisawsaw niya kasi pinatahimik siya ni hukom Fernandez.
"A-ang mga sulat na iyan ay a-akin nga..." nakaluhod na sagot ni Don Mariano,
nagsimula namang magbulung-bulungan ang mga tao dito sa loob.
"N-ngunit ang mga sulat na iyan ay para kay Sergio, nag-aalok ako ng tulong
pinansiyal sa mga sundalong nasa ilalim ng pangangalaga ng aking anak" sagot ni Don
Mariano. napaisip naman ng malalim si hukom Fernandez.
"Kung gayon, Mang Pipoy paano mo papatunayan na ang mga sulat na iyan ay para kay
Ca-tapang?" tanong ni hukom Fernandez kay Mang Pipoy.
"S-sigurado po ako na ang mga sulat na ito ay para po kay Ca-tapang, ako po mismo
ang naghahatid ng palitan ng usapan nila" sagot ni Mang Pipoy.
nagulat kami nang biglang tinaas ni Heneral Seleno ang kaniyang kamay upang
magsalita "Maaari naman natin kompirmahin mismo kung totoong kaanib nga si Mang
Pipoy sa rebeldeng grupo ni Ca-tapang" suhestiyon niya.
"Ang mga miyembro ng rebeldeng grupo ni Ca-tapang ay may marka ng maliit na ekis sa
likuran sa bandang tagiliran" Sabi pa ni Maximo. agad na pinag-utos ni hukom
Fernandez na hubarin ni Mang Pipoy
ang damit pang-itaas niya.
"Kompirmado" tugon nung guardia civil na umusisa sa likod ni Mang Pipoy.
"Hukom Fernandez, nagsasabi po ako ng totoo, upang maniwala po kayo na kaanib din
po namin si Don Mariano, tingnan niyo rin po ang likod niya" sabi ni Mang Pipoy
sabay turo kay Don Mariano.
Napatingin naman ako kay Juanito na ngayon ay tulala na sa mga nangyayari.
"Tingnan ang likod ng nasasakdal" utos ni hukom Fernandez. sapilitan namang

pinaghubad ng mga guardia civil ng damit pang-itaas si Don Mariano.
Parang biglang tumigil ang mundo ko nang makita ko rin mismo sa aking dalawang mata
na may marka nga ng ekis sa likod si Don Mariano. ANO?
"Ipaliwanag mo ngayon kung bakit may marka ka ng ekis sa likod?!" seryosong tanong
ni hukom Fernandez. hindi na nakapagsalita pa si Don Mariano, maging siya ay gulat
na gulat din sa nangyari.
napa-face palm naman si hukom Fernandez, halatang nahihirapan siya magdesisyon sa

pagitan ng pagkakaibigan nila ni Don Mariano o ang batas na dapat sundin.
"Bakit hindi mo ipagtanggol ang sarili mo ngayon Mariano?" serysong tugon ni hukom
Fernandez kasi nakayuko na lang at hindi na nakapagsalita pa si Don Mariano dahil
sa gulat.
Ilang minuto pa ang lumipas at pilit pinapagsalita ni hukom Fernandez si Don

Mariano pero hindi siya pinapansin nito, sa halip ay napapahikbi na lang ito habang
nakayuko ng todo sa harapan ng hukuman, kung kaya't nagsalita na muli si hukom
Fernandez, "Sa ngalan ng kataas-taasang hukuman ng Pilipinas, ang nasasakdal na si
Don Mariano Alfonso ay hinahatulan
ng hukuman na nagkasala sa gobyerno at sa bayan, ang katumbas na kaparusahan sa

kaniyang kasalanan ay... Kamatayan!" tugon ni hukom Fernandez at sinara na niya ang
kaso.
ANO?!
Naramdaman kong mas lalong nanginig sa galit si Juanito, tuluyan na ding bumagsak
ang mga luha niya, tatayo sana siya para sugurin si Maximo, Mang Pipoy at hukom
Fernandez pero agad ko siyang pinigilan. Hinawakan ko ng mas mahigpit ang kamay
niya, at sa mga pagkakataong iyon nagkatinginan kami, kasabay nang pagpatak ng mga
luha niya ay ang pagpatak din ng mga luha ko.
Nakita ko namang nahimatay si Sonya, buti na lang at nasalo siya ni Ignacio,

napatulala naman si Don Mariano habang patuloy din ang pagbagsak ng mga luha niya,
hinila na siya ng mga guardia civil at inalalayan papalabas.
Napatakbo naman papalabas si Juanito at agad ko siyang sinundan, nakita kong

sumakay na siya sa kalesa na pagmamay-ari nila Ignacio at doon niya ibinuhos ang
luha niya. pinagmasdan ko na lang siya mula sa bintana ng kalesa sa labas, alam
kong sa mga oras na ito, hindi ko masasabi sa kaniya na magiging okay din ang
lahat.
Kinagabihan, hindi ako makatulog, sobrang tahimik din ng bahay nila Sonya at
Ignacio, nagkulong naman sa kwarto si Juanito, samantalang nasa salas naman si
Ignacio at tulala din, si Sonya naman ay nasa kwarto at umiiyak at nasa kusina
naman ako habang naghuhugas ng plato.
nagulat kami nang may biglang may kumatok sa pinto.
Binuksan na ni Ignacio ang pinto habang nakasilip naman ako sa likod ng pinto sa
kusina, nagtaka din ako kasi walang tao sa labas, tanging may isang puting
sobre lang ang naiwan sa tapat ng pinto. Agad naman itong dinampot ni Ignacio at
isinara na niya ang pinto.
"Ano yan?" tanong ko sa kaniya, napa-kibit balikat naman siya at binuksan na niya
yung sobre. Tumambad sa amin ang isang sulat na sinulat gamit ang dugo, sabay
naming binasa ang laman ng sulat...
Dumating sa akin ang balitang nahatulan ang isang inosenteng tao ng kamatayan
Ginamit pa ang aking pangalan upang sirain ang kaniyang buhay ng walang batayan
Ako man at siya's kailanman ay hindi nagkita at nagpalitan ng sulatan
Handa ako at ang aking mga kasama na tumulong sa ngalan ng ating inang bayan
Hihintayin ko ang iyong sagot hanggang mamayang madaling araw
Iwan mo lamang ang iyong tugon sa tapat ng iyong pinto,
At ating pag-uusapan ang hakbang para ang kasamaan nila ay mahinto.
Ca-tapang.
Nanlaki ang mga mata namin ni Ignacio nang marealize namin kung kanino galing ang
sulat na iyon.
Galing sa pinuno ng rebeldeng grupo na si Ca-tapang!
"Marahil ay nagpadala na rin sila ng sulat kina Donya Juanita, nais nilang
ipagbigay alam sa lahat ng kapamilya ni Don Mariano na tutulungan nila tayo" sabi
ni Ignacio. At agad niyang pinabasa kay Juanito at Sonya ang sulat na iyon.
Omg! So ibig sabihin wala ngang ugnayan si Don Mariano at Ca-tapang. Dahil sa
nangyaring pagbibintang kay Don Mariano nais ni Ca-tapang tulungan siya. ang hindi
ko maintindihan, bakit kailangang magsinuggaling ni Mang Pipoy? May sarili din ba
siyang galit kay Don Mariano o sa
pamilya Alfonso?
At sino ang nasa likod ng lahat ng to?
Kinabukasan, tanghaling tapat na pero nakasarado pa din ang lahat ng bintana sa

bahay nila Ignacio at Sonya. Pinauwi na rin muna nila ang mga kasambahay nila dahil
pupunta ngayon ang isa sa mga kinatawan na miyembro ng grupo nila Ca-tapang dahil
tumugon sila Ignacio, Juanito at Sonya sa sulat ni Ca-tapang na sumasang-ayon sila
sa plano ni Ca-tapang na itakas si Don Mariano.
Inabot na kami ng gabi kakahintay, Ilang saglit pa biglang may kumatok sa pintuan.
Agad kaming napalingon lahat sa pinto, si Ignacio muli ang nagbukas ng pinto. "G-
ginoong Valdez? A-ano pong ginagawa niyo dito?" gulat na tanong ni Ignacio.
Napasilip naman kami sa pinto at nakita naming bihis na bihis si Ginoong Valdez at
may kalesa at malaking kariton na nasa likod niya.
"Hindi niyo ba ako papapasukin? Kanina niyo pa ako hinihintay diba?" nakangiting
tanong ni Ginoong Valdez. OMAYGASH! SO IBIG SABIHIN SIYA ANG KINATAWAN NI CA-
TAPANG!
IBIG SABIHIN MIYEMBRO DIN NG REBELDENG GRUPO SI GINOONG VALDEZ?!
"Papunta ako ngayong gabi sa Fort Snatiago upang ihatid ang mga librong hiniling ni
heneral Seleno na nakatalaga ngayon sa pagbabantay sa Fort Santiago" tugon pa ni
Ginoong Valdez. "Hindi makakalapit ang mga kasamahan natin sa Fort Santiago at
hindi rin sila makakapasok sa Intramuros dahil mahigpit ang ginagawang pagbabantay
ngayon" dagdag pa ni Ginoong Valdez. nakaupo na kami ngayon sa mahabang mesa nila
Ignacio at Sonya. nasa pinakagitna nakaupo si Ginoong Valdez, magkatabi naman kami
ni Sonya at nasa tapat namin sina Ignacio
at Juanito.
Napatingin naman siya sa'kin "Binibining Carmelita... may nais ka bang itanong sa
akin?" tanong ni Ginoong Valdez, napansin niya siguro na kanina pa may bumabagabag
sa isip ko at alam kong siya lang ang makakasagot nito.
"Paano po kayo naging miyembro ng rebelde? Hindi po ba sinabi niyo noon na ang mga
rebelde ang pumatay sa kapatid po ninyo na si Don Diosdado?" nagtataka kong tanong,
naalala ko pa yung galit at lungkot sa mukha ni Ginoong Valdez noong araw na
pumunta kami sa burol ni Don Diosdado, sinabi niyang hindi niya mapapatawad ang mga
rebeldeng walang awang pumatay sa kapatid niya.
Bigla namang napangiti si Ginoong Valdez "Ang totoo niyan Binibini...

kasinunggalingan lamang ang aking mga sinabi at ang mga luha ko nang araw na iyon,
dahil hindi totoong mga rebelde ang pumatay sa aking kapatid, alam namin ni Donya
Julieta na si Heneral Seleno ang dumukot kay Diosdado, inilapit namin ito sa
Gobernador-Heneral at kay hukom Fernandez pero hindi nila pinansin ang pagkamatay
ng aking kapatid, kung kaya't nakipag-ugnayan sa amin si Ca-tapang, at
napagkasunduan namin na ipalabas na mga rebelde ang pumatay kay Diosdado upang
matakot at mangamba ang pamahalaan at mabuhayan ang taong bayan na makiisa sa amin
at kalabanin ang mga mapagsamantalang opisyal" sagot ni Ginoong Valdez. Halos
pabulong lang ang pag-uusap namin dahil baka may makarinig sa amin mula sa labas.
"Magandang dahilan rin iyon upang hindi ako at si Donya Julieta paghinalaan na
naging miyembro na kami ng grupo ni Ca-tapang" dagdag pa ni Ginoong Valdez at
pinakita niya yung maliit na marka ng ekis sa likod niya.
My gosh! Hindi ko akalaing malilinlang ako ng acting skills ni Ginoong Valdez noong
nasa burol kami ni Don Diosdado.
"Pero bakit naman po ipapapatay ni Heneral Seleno si Don Diosdado?" tanong ko pa.
"Aminado ako na alam kong nangungurakot ang aking kapatid at pinapatawan niya ng
malaking buwis ang mga mamamayan, suportado naman siya ni Heneral Seleno at
magkahati sila sa perang nakukuha sa bayan, ngunit ayon kay Donya Julieta anim na
buwan daw na hindi nakapagbigay ng pera si Diosdado kay Heneral Seleno dahil
ginamit ang pera sa pagpapagamot ni Donya Julieta at iyon ang nakikita kong dahilan
kung bakit nagawang ipapatay ni Heneral Seleno si Diosdado" paliwanag ni Ginoong
Valdez.
"Ngunit Ginoong Valdez baka nasabi na po ni Heneral Seleno sa Gobernador-Heneral at

kay hukom Fernandez na hindi mga rebelde ang pumatay kay Don Diosdado" sabi naman
ni Sonya.
"Siguro nga... nais lang muna namin gisingin ang mga tao na magkaisa at labanan ang
mga mapagsamantalang opisyal, pero magsasagawa rin kami ng pag-atake sa lalong
madaling panahon" tugon pa ni Ginong Valdez. At hinawakan niya sa balikat si
Juanito at Sonya.
"Kailangan namin ang inyong ama, kailangan namin ang isang malaking pangalan na
tulad ni Don Mariano Alfonso upang magising ang mga naaaping mamamayan na magkaroon
ng lakas ng loob umanib sa aming pinaglalaban" sabi pa ni Ginoong Valdez. Sabagay,
tama naman siya, maraming tao ang nagmamahal kay Don Mariano at kapag nalaman nila
na papangunahan sila ni Don Mariano at Ca-tapang lalakas ang loob nilang lumaban sa
mga mapang-aping mga opisyal at gobyerno.
/>
Nandito na kami ngayon sa tapat ng Fort Santiago, nagtago kami ni Juanito sa loob
ng malaking kariton kung saan nakalagay ang mga libro, kinailangan pa naming
bawasan ang mga libro upang magkasya kami ni Juanito sa loob. Alam kong hindi dapat
ako mag-inarte o siya dahil sobrang lapit namin sa isa't-isa ngayon, kalimutan na
muna ang pagiging konserbatibo para naman to sa tatay niya.
Hindi naman makakasama si Sonya dahil buntis siya, samantalang kailangan naman
magstay ni Ignacio sa bahay nila dahil pupunta si Hukom Fernandez mamayang
hatinggabi upang makausap si Sonya.
Sa loob ng isang oras naming byahe, tahimik lang at nakayuko si Juanito, hindi ko
naman siya magawang kausapin dahil hindi ko alam kung anong sasabihin sa kaniya.
Sumilip ako sa maliit na butas ng kariton at nakita kong kausap ni Ginoong Valdez
ngayon ang isa sa mga guardia civil na nagbabantay sa harapan ng Fort Santiago,
ilang saglit lang may mga guardia civil ang lumibot paikot sa kariton kung nasaan
kami ni Juanito. napayuko din ako, gosh! Hindi nila kami pwedeng makita!
Buti na lang at hindi na nag-usisa pa yung isang guardia civil dahil tinawag siya
nung isa pang guardia civil. Ilang sandali pa, nakapasok na kami sa loob ng Fort
Santiago. Nakasunod naman si Ginoong Valdez sa mga guardia civil habang hila-hila
pa ng dalawang guardia ang kariton ng mga libro na pinagtataguan namin ni Juanito.
"Kailangan niyo po ba ng tulong Ginoong Valdez?" tanong ng isang guardia civil,

napatigil na kami ngayon sa isang hallway. "Hindi na, kaya ko na ito, ako na ang
bahala baka magulo ang mga librong
ilalagay ko sa mesa ni Heneral Seleno" narinig kong sagot ni Ginoong Valdez,

sumaludo naman sa kaniya yung mga guardia civil at nagmartsa na sila papaalis.
"Tara na Hijo at Hija" narinig kong bulong ni Ginoong Valdez at inalalayan na niya
kami papalabas doon sa kariton. At may inabot siyang mapa sa amin.
"Sa pinakadulong selda sa kaliwa nakakulong si Don Mariano, ito rin ang bakal na
maaari niyong gamitin upang masira ang kandado at eto ang daan kung saan nakontrol
na ng grupo ni Ca-tapang, nakadamit sila pang-guardia civil ngunit makikita niyo
ang itim na kuwintas na kanilang suot tanda iyon na kaanib natin sila" paliwanag pa
ni Ginoong Valdez. At may inabot siyang maliit at matulis na bakal kay Juanito,
Gosh! Parang ice peak yun ah.
"Tandaan niyo, kailangang mailigtas natin si Don Mariano, ito na lang ang huli
nating pagkakataon" sabi pa ni Ginoong Valdez, napatango naman kami sa kaniya at
tuluyan nang umalis.
Medyo madilim ang buong paligid ng Fort Santiago dahil may ilang gasera ang hindi
sumisindi, kaya mas madali kaming nakapasok ni Juanito sa daan papunta sa selda ni
Don Mariano. Pagdating naman doon, napatigil at nagtago muna kami ni Juanito sa
gilid, may dalawang guardia civil na nakatayo sa tapat ng pinto. "Juanito! tingnan
mo... nakasuot sila ng itim na kuwintas" bulong ko kay Juanito. napansin din namin
na may konting talsik ng dugo sa sapatos ng mga guardia civil na nagbabantay.
Biglang hinawakan ni Juanito ang kamay ko "Dito ka lang, ako muna ang papasok" sabi
niya, magrereklamo sana ako kaso bigla na siyang humakbang
papunta sa mga guardia civil. Napatingin sila kay Juanito at sumaludo. Omg! So tama
nga si Ginoong Valdez, nakontrol na nila ang ilang lagusan.
Lumingon si Juanito sa'kin at sumenyas siya na sumunod ako, agad naman akong
naglakad papunta sa kanila at nag-bow sa mga rebeldeng nagpapanggap na guardia
civil.
Pagpasok namin sa loob, sobrang dilim ng paligid, may tatlong apoy lang na
nagbibigay liwanag sa mga selda. Bakante yung ibang selda. Napatigil naman ako sa
paglalakad nang mabangga ako sa likod ni Juanito na napatigil din sa paglalakad
nang marating na namin ang pinakadulong selda.
Tumambad sa harapan namin si Don Mariano na gutay-gutay ang damit at nakahandusay

sa lupa. may sugat din siya sa noo, tanda nang pangugulpi ng mga tauhan ni Heneral
Seleno sa kaniya. "J-juanito? i-ikaw ba iyan?" gulat na tanong ni Don Mariano at
agad siyang gumapang papunta sa rehas. "AMA!" sigaw naman ni Juanito at agad niyang
niyakap si Don Mariano kahit pa napapagitnaan sila ng mga rehas.
Naiwan naman akong nakatayo doon habang pinagmamasdan sila. "Juanito! anong
ginagawa mo dito? Baka mapahamak ka!" nag-aalalang tugon ni Don Mariano, kung
titingnan ko siya ngayon parang tumanda siya ng sampung taon dahil na rin siguro
dami ng problemang iniisip niya.
"Itatakas po namin kayo ama!" sagot ni Juanito at agad niyang kinalikot yung
kandado gamit yung parang ice peak na bigay ni Ginoong Valdez. "Huwag na anak...
masaya akong makita ka, ngunit hindi mo na kailangan pang gawin ito" nakayukong
sabi ni Don Mariano at napabuntong-hininga siya habang nakatulala sa kandado.
"A-ano pong ibig niyong sabihin
ama? Hindi pa po huli ang lahat tutulungan tayo nila Ginoong Valdez at Ca-tapang
kung kaya't------" hindi na natapos ni Juanito yung sasabihin niya dahil bigla
siyang tiningan ni Don Mariano sa mata at hinawakan ang kamay niya.
"Ang tanging sinisisi ko sa pagkakataong ito ay ang sarili ko... sinisisi ko ang
sarili ko dahil masyado akong nagtiwala sa mga taong tinuring ko nang kapatid"
panimula ni Don Mariano. At ipinakita niya kay Juanito yung ekis sa likod niya.
"Pinagkatiwalaan ko ng buong puso ang taong nag-udyok sa akin magpalagay ng markang

ito, sinabi niyang pareho kami magpapamarka ng ganito bilang tanda ng aming
pagkakaibigan... ngunit hindi ko akalain nilinlang niya lang ako" dagdag pa ni Don
Mariano.
"Sino po ang taong tinutukoy niyo ama? Ipaliwanag po natin kay hukom Fernandez ang
lahat, hindi pa po huli ang lahat!" pagsusumamo pa ni Juanito. tinapik-tapik naman
ni Don Mariano ang kamay ni Juanito.
"Nailabas na ang hatol sa akin anak, wala na tayong magagawa doon, at kahit anong
paliwanag natin hindi nagkataon ang lahat, napagplanuhang maigi ang gagawin sa akin
kung kaya't tapos na ang laban" sabi pa ni Don Mariano, tuluyan nang bumagsak ang
luha ni Juanito.
"Kung gayon, sumama na po kayo sa akin, ipinangako po ni Ca-tapang at Ginoong

Valdez na tutulungan nila tayo!" pagpupumilit pa ni Juanito pero napailing lang si
Don Mariano.
"Kung tatakas ako anak, magsisilbi itong patunay na kaanib nga ako sa mga rebelde
at parang inamin ko na rin na nagtaksil ako sa gobyerno" sagot pa ni Don Mariano.
Napahagulgol naman si Juanito at habang hawak-hawak ng mahigpit ang kamay
ni Don Mariano.
"M-maging matatag ka anak, huwag mo hayaang lamunin ng galit ang iyong puso, at i-
ipangako mong hindi uulitin ang pagkakamaling ginawa ko, a-ang pagkakamling
magtiwala ng buong puso sa isang t-tao" naiiyak na sabi ni Don Mariano at tuluyan
na ring bumagsak ang mga luha niya.
"M-mula ngayon, i-ikaw na ang bahala sa iyong i-ina at mga kapatid, s-sabihin mo sa
kanila na m-mahal na mahal ko sila at h-huwag silang mag-aalala dahil maluwag kong
tanggapin ang aking k-kapalaran" tugon pa ni Don Mariano. Napahawak naman ako sa
bibig ko at napaupo, hindi ko mapigilan ang mga luhang dumadaloy mula sa mga mata
ko.
Hindi ko kayang makitang magpaalam si Don Mariano kay Juanito. si Don Mariano na
sandali ko pa lamang nakilala at nakasama ngunit napamahal na siya sa'kin, ramdam
ko din ang kabutihan at pagiging mapagmahal niya sa kaniyang pamilya at sa kaniyang
kapwa.
Ngunit ngayon malapit na siyang magpaalam sa mundong ito.

"MGA REBELDE!" nagulat kami nang biglang may sumigaw mula sa labas, nakarinig kami
ng ilang putok ng baril at nagtatakbuhang mga guardia civil. Agad akong nagtago sa
isang pader at sa kabilang pader naman nagtago si Juanito.
"HALUGHUGIN NIYO ANG BAWAT SULOK! AT ARESTUHIN ANG MGA MAY KAKAIBANG KILOS!"
narinig naming sigaw ni Heneral Seleno, at ilang sandali pa bigla siyang pumasok sa
loob ng mga selda, agad siyang nagtungo kay Don Mariano at sinipa ang selda nito
dahilan para mapatumba at mapagapang paatras si Don Mariano.
"Sinasabi ko na nga ba! May kinalaman ang mga rebelde mong kasamahan dito! Balak ka
nilang itakas!" galit na
sigaw ni Heneral Seleno. Nakatingin lang ng masama sa kaniya si Don Mariano.
"Ano? Hindi ka magsasalita? O baka gusto mong putulin ko ang dila mo tutal ilang
oras na lang ang nalalabi sayo" sigaw pa ni Heneral Seleno.
ANO? MAMAYANG MADALING ARAW NA PAPARUSAHAN NG KAMATAYAN SI DON MARIANO?
"Hinihiling ko na hindi mangyari sayo ang ginagawa mo sa akin" mahinahong sagot ni

Don Mariano habang nakatingin siya ng diretso sa mga mata ni Heneral Seleno.
"Hindi talaga dahil hindi ako duwag tulad mo!" sigaw pa niya sabay sipa ulit sa
rehas. Bigla naman siyang napalingon-lingon sa paligid. At nakita niya ang ice peak
na naiwan ni Juanito sa sahig.
Agad itong pinulot ng isang guardia civil at iniabot kay Heneral Seleno "Balak mo
nga tumakas... nararamdaman kong narito lang taong ibig itakas ka" sabi pa ni
Heneral Seleno at naglakad-lakad siya pabalik-balik sa tapat ng selda ni Don
Mariano.
Nagulat ako nang bigla siyang mapatingin sa pader na pinagtataguan ko at dahan-

dahang naglakad papalapit sa pader kung saan ako nagtatago.
Hindi na ako makahinga at naramdaman kong nanginginig na ang buo katawan ko. Hindi
ko alam kung anong gagawin ko? Anumang Segundo mahuhuli na ako ni Heneral Seleno.
Napapikit na lang ako at napayuko habang yakap-yakap ko ang sarili ko. "Aray!"
nagulat ako nang marinig ang boses ni Juanito at nakahawak siya sa paa niya. bigla
namang napalingon sa pinagtataguan niyang pader si Heneral Seleno at ang iba pang
guardia civil. Agad silang tumakbo papunta sa pinagtataguan niya ""PAANO KA
NAKAPUNTA DITO SA MAYNILA? AT PAANO KA NAKAPASOK DITO?!" gulat
na gulat na tanong ni Heneral Seleno at agad niya sinapak sa mukha si Juanito

dahilan para mapasubsob si Juanito sa lupa. Waaahh!
Lalabas na sana ako sa pinagtataguan ko upang pigilan sila kaya lang biglang
tumingin sa akin si Juanito at sinenyasan ako na huwag akong lalabas.
"INUUBOS TALAGA NG PAMILYA NIYO ANG PASENSIYA KO AH! PWES! HUMANDA KA SA AKIN!"
galit na sigaw ni Heneral Seleno at tinadyakan niya pa si Juanito, sinipa at
sinuntok sa sikmura dahilan para mamilipit sa sakit si Juanito. sinenyasan naman ni
Heneral Seleno ang mga tauhan niya na pagsisipain pa si Juanito.
Napahawak na lang ako sa bibig ko, hindi ko magawang sumigaw. Alam kong sinadya ni
Juanito na magpahuli upang hindi ako mahuli nila Heneral Seleno.
Napapikit na lang ako at napaiyak habang pilit kong iniipit ang boses ko dahil
hindi ko kayang makitang binubugbog nila ng todo si Juanito. "IKULONG IYAN!" utos
pa ni Heneral Seleno at agad nilang kinaladkad papalabas si Juanito.
Nang makaalis na sila hindi naman ako matigil sa pag-iyak. "Carmelita Hija...
lumabas ka na habang na kay Juanito pa ang atensyon nila" narinig kong sabi ni Don
Mariano. Agad naman akong lumapit sa kaniya at hinawakan ko ang kamay niya.
"P-patawad po..." yun lang ang tanging salitang lumabas sa bibig ko, ngumiti naman
ng mahinahon si Don Mariano at tinapik-tapik ang kamay ko. "Inialay na ng aking
anak ang puso niya sa iyo, nawa'y pangalagaan mo ito" bilin pa ni Don Mariano at
sinabihan niya ako ulit na tumakas na hangga't hindi pa nakakabalik sila Heneral
Seleno at mga guardia civil.
Sinundan ko naman
yung mapa na binigay samin ni Ginoong Valdez at ilang minuto lang nakalabas na ako
sa Fort Santiago sa likod na lagusan. Naabutan ko si Ginoong Valdez at ang sampung
mga kalalakihan na kasama niya na mga rebelde na nakadamit guardia civil sa labas.
Nagulat sila nang makitang ako lang mag-isa ang nakalabas. "N-nasaan si Don
Mariano? S-si Juanito?" gulat na tanong ni Ginoong Valdez, napailing na lang ako at
hindi ko na mapigilan ang pagbagsak ng mga luha ko.
Lumapit naman si Ginoong Valdez at niyakap ako "Tahan na Hija" sabi pa niya habang
tinatapik-tapik ang likod ko. kitang-kita ko sa itsura niya at sa mga kasama niya
ang malaking pagkadismaya dahil hindi namin naitakas si Don Mariano at ngayon ay
nahuli pa si Juanito.
Kasalanan ko ang lahat ng ito.
Madaling araw na at papasikat na ang araw. nandito kami ngayon ni Ginoong Valdez sa
tabi ng isang puno at natatanaw namin mula sa di kalayuan ang Bagumbayan. Kung saan
gaganapin ang pagpatay kay Don Mariano.
Umuwi na rin yung ibang mga rebelde dahil ipinagutos ni Heneral Seleno na hulihin
ang mga taong may kahina-hinalang kilos sa paligid ng Fort Santiago at Intramuros.
Nakatayo lang kami ni Ginoong Valdez at nakatulala habang pinagmamasdan ang mga
guardia civil na nagkalat sa buong paligid ng Bagumbayan at madami ring mga
sibilyan ang gustong makapanuod ng mangyayari kay Don Mariano.
Natanaw ko ang isang kalesa na tumigil sa tapat ng Bagumbayan at bumaba si Ignacio

habang akay-akay niya si Sonya na nanghihina na dahil sa pagdadalamhati.
"Naniniwala ako na hindi dito magtatapos ang aming layunin
na tapusin ang kasamaan ng mga nasa katungkulan" narinig kong sabi ni Ginoong
Valdez. Tapos hinawakan niya ang balikat ko.
"Bata ka pa upang masaksihan ang mga ito Hija, ngunit nais kong maintindihan mo na
sa mundong ito may nagwawagi at may natatalo, ngunit hindi ibig sabihin na kapag
ikaw ay nabigo ay hindi ka na makakabangon pa" sabi pa ni Ginoong Valdez.
Magsasalita pa sana ako kaya lang nagulat kami nang biglang nagsalita si madam
Olivia na nasa likod na pala namin. "Carmelita... ayos ka lang ba?" nag-aalalang
tanong ni madam Olivia at agad niya akong niyakap.
"Pasensiya na kung ngayon lang ako nakarating" sabi pa niya habang hinimas-himas
ang likod ko. dahil sa yakap ni madam Olivia parang biglang bumuhos ng tuluyan ang
lungkot na nararamdaman ko.
"Aalis na ako, may kailangan pa akong asikasuhin, maiwan ko na kayo" narinig naming
sabi ni Ginoong Valdez at naglakad na siya papalayo.
ilang sandali pa, Natanaw naming dumating na si Don Mariano habang akay-akay siya
ng mga guardia civil. Tulala lang siya habang patuloy na humahakbang papalapit sa
kaniyang huling hantungan.
"Ama!" pagsusumamo ni Sonya, yayakapin sana siya ni Don Mariano kaya lang inutos ni
Heneral Seleno na harangin sila ng mga guardia civil.
"Ama! Ama!" napalingon kami mula sa likuran at nakita namin si Juanito na paika-ika
habang humahabol sa kaniyang ama. Puro pasa at duguan na ang kaniyang damit dahil
sa natamo niyang bugbog kay Heneral Seleno at sa kaniyang mga tauhan kagabi. hawak-
hawak din siya ngayon ng mga guardia civil.
"M-magpakatatag kayo mga anak ko... lagi
niyong t-tandaan na gagabayan ko kayo saan man kayo m-magpunta" sigaw ni Don
Mariano habang patuloy na pumapatak ang kaniyang mga luha.
Hindi na nakalapit pa si Juanito dahil sinipa siya sa likod ni Heneral Seleno

dahilan para mapadapa siya sa lupa, agad naman siyang inalalayan ni Ignacio at
Sonya na ngayon ay patuloy din ang pagdaloy ng luha nila.
Pinaluhod na sa gitna si Don Mariano at nakatalikod siya sa labindalawang guardia

civil na babaril sa kaniya. Ang hatol sa kaniya ay kamatayan sa paraan ng firing
squad.
Tatakbo sana ako papunta kina Juanito kaya lang biglang hinawakan ni madam Olivia
ang kamay ko. "Carmelita... huwag na, mas lalo lang lalala ang sitwasyon kapag
nalaman nila Heneral Seleno na nandito ka" sabi ni madam Olivia, wala naman akong
nagawa kundi tanawin na lang sila mula sa malayo. Pero kahit nasa malayo ako, ang
paghihinagpis na nararamdaman ngayon nila Juanito, Sonya at Ignacio ay ramdam na
ramdam ko din.
"Sa ngalan ng inang Espanya at ng kaniyang anak na Pilipinas, bilang pagkilala sa

hatol ng kataas-taasang hukuman, ikaw Don Mariano Alfonso ang nagsilbing Gobernador
ng bayan ng San Alfonso sa loob ng dalawampu't limang taon ay napatunayang
nagkasala sa pamahalaan at ngayon ay kinikilala bilang taksil na opisyal na
sumusuporta sa grupong nais pabagsakin ang imperyo" sabi ni Heneral Seleno matapos
niya basahin ang isang kasulatan mula sa gobernador-heneral.
"Malinaw na ang kabayaran ng iyong kasalanan ay ang iyong buhay, hangad namin ang
ikakatahimik at ikapapanatag ng iyong kaluluwa" dagdag pa ni Heneral Seleno at
sinenyasan niya ang isang pari na
lumapit kay Don Mariano.
Pinagdasal naman ng pari si Don Mariano at matapos ang sampung minutong pagdadasal,
bumalik na ang pari sa kaniyang kinatatayuan kanina sa tabi.
"Ihanda na!" sigaw ni Heneral Seleno, pumwesto naman ang labindalawang sundalo na
nakatayo medyo malayo sa likod ni Don Mariano at itnutok na nila ang mga baril nila
kay Don Mariano.
May isang guardia civil naman ang tumakbo papalapit kay Don Mariano at nilagyan
siya ng blindfold sa mata. Saka tumakbo pabalik sa pwesto niya.
Nag-alay naman ng isang minutong katahimikan ang lahat. "Amaaaa!" sigaw pa ni

Juanito pero tinadyakan siya ulit ng isang guardia civil sa likod. Samantalang
nahimatay naman si Sonya at agad siyang sinalo ni Ignacio.
~Kung tayo'y magkakalayo
Ang tanging iisipin ko'y
Walang masayang na sandali
Habang kita'y kasama~
~Kung tayo'y magkakalayo
Maging tapat ka pa kaya
Ibigin mo pa kaya ako
Kahit ako'y malayo na~

Sa mga oras na ito, narito ako sa panahon kung saan nasasaksihan ko ang mga
masasaklap na pangyayari sa ating bayan. Biglang umihip ang malakas na hangin
habang sumisilip ang liwanag ng araw na papausbong pa lang.
"Ngayon na!" sigaw ni Heneral Seleno kasabay noon ang sunod-sunod at sabay-sabay na
pagputok ng baril at pagtama ng bala sa likod ni Don Mariano.
Parang biglang bumagal ang takbo ng buong paligid habang dahan-dahang bumagsak sa
lupa ang duguan at wala ng buhay na katawan ni Don Mariano.
"Hindeeee! Amaaaa!" sigaw pa ni Juanito at kahit puno ng sugat, pilay at pasa ang
kaniyang katawan sinikap pa din niyang makalapit sa bangkay ng kaniyang ama.
Gusto ko man damayan si Juanito, wala naman akong magawa. Naistatwa lang ako sa
kinatatayuan ko habang pinagmamasdan ang pinakamapait na nangyari sa pamilya ni
Juanito, ang taong mahal ko.
Napalingon ako kay madam Olivia nang hawakan niya ang balikat ko, parang namanhid
na ang buong katawan ko dahil sa nasaksihan ko ang pagkamatay ni Don Mariano
"Carmelita... dapat maging handa ka, maraming bagay at buhay ang kailangang
isakripisyo kapalit ng buhay ni Juanito" tugon pa ni madam Olivia.
Naramdaman ko na lang ang pagpatak ng mga luha ko habang pinagmamasdan ang

pagdadalamhati ni Juanito.
Dear Diary,
Hindi ito ang nakatakdang mangyari, hindi dapat mamamatay si Don Mariano.
Tuluyan bang nagbago na ang nakatakdang mangyari?
Dahil ba sa akin ay nagbago na ang nakatadhana?
Kung Oo, pwede bang ibalik mo na lang ako sa panahon ko.
Dahil ayokong masira ang buhay ng ibang tao.
Nakikusap,
Carmela
***************
Featured Song:
'Kung tayo'y magkakalayo' by Ogie Alcasid version
https://youtu.be/fszgtk7pdOQ
"Kung tayo'y magkakalayo" by Ogie Alcasid (version)
=================
Kabanata 27
[Kabanata 27]
"Carmela... Hija, Kumain ka na" narinig kong sabi ni madam Olivia at may dala
siyang tray ng pagkain para sa'kin. nandito na kami ngayon sa barko pabalik ng San
Alfonso, sa kwarto ni madam Olivia ako nagtatago. Dalawang araw na rin ang lumipas
mula nang mamatay si Don Mariano.
Pero sobra pa din akong naaapektuhan, mas nagaalala ako sa kalagayan ngayon ni
Juanito, huli ko siyang nakita sa Bagumbayan habang binubugbog ng mga guardia
civil.
"Madam Olivia, nakausap niyo na po ba si Don Buencamino? Kelan daw po ako-----"

hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang nagsalita si madam Olivia.
"Nakausap ko siya kaninang umaga, mamayang hatinggabi daw dadaanan ka niya dito
upang samahan papunta kay Juanito" sagot ni madam Olivia, bigla naman akong
nabuhayan ng loob. Ang pagkakaalam ko nandito rin sa barko Heneral Seleno sa barko
at bihag niya ngayon si Juanito upang ibalik sa San Alfonso.
Matapos barilin si Don Mariano sa Bagumbayan, dinakip din ni Heneral Seleno si

Juanito, Sonya at Ignacio upang ibalik sa San Alfonso. Agad namang nakagawa ng
paraan si madam Olivia upang maipuslit niya ako sa barko sa tulong ni don
Buencamino para makabalik ng San Alfonso bago pa may makaalam na nasa Maynila ako.
"kaya kumain ka na" tugon niya pa. 10 pm pa lang ng gabi, so ibig sabihin dalawang
oras pa ko maghihintay. Hindi na ko mapakali, gusto ko ng makita at malaman ang
kalagayan ni Juanito.
"Madam Olivia may medical kit ba dito?" tanong ko sa kaniya, nagets naman agad ni
madam Olivia na gusto kong gamutin ang mga sugat ni Juanito, "Hindi ko alam,
pero may alam akong halamang gamot na makakatulong sa paghilom ng mga sugat" sagot
niya at agad niya akong sinabihan na wag lalabas ng kwarto dahil pupunta siya kay
don Buencamino para magtanong kung may stock sila ng mga halamang gamot.
Napatanaw na lang ako sa bintana ng kwarto dito sa barko, ang lamig ng hangin
parang nakikiramay siya sa puso kong nilalamig rin.
Ilang saglit lang, dumating na si madam Olivia at may dala-dala siyang basket na
may lamang mga halamang gamot, tabo ng tubig at puting tela. Nakita kong nasa likod
niya din si Don Buencamino, bakas rin sa mukha niya ang kalungkutan dahil sa
nangyari sa matalik niyang kaibigan na si Don Mariano.
"Hija... ito na ang mga dahoon ng bayabas, napakuluan ko na rin iyan, at ang katas
nito ang ihuhugas mo sa mga sugat ni Juanito" sabi ni madam Olivia sabay abot
sa'kin nung basket, "Isuot mo rin ito, at hangga't maaari ay yumuko ka lang para
walang makakilala sa iyo" dagdag pa ni madam Olivia at isinuot niya sa'kin yung
itim na belo na lagi niyang suot.
"Para makapasok ka sa kulungan ng mga preso dito sa bahagi ng barko, kailangan mong
magpanggap bilang si madam Olivia" sabi naman ni Don Buencamino. Napatingin naman
ako kay madam Olivia at tumango lang siya sa'kin.
"Pero... madam Olivia pano kung malaman nila na nagpapanggap lang ako... madadamay
po kayo----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi hinawakan ni madam Olivia
ang magkabilang balikat ko.
"Madamay na kung madamay... ang pagsunod ko sa iyo dito sa Maynila ay isang patunay
na handa akong tulungan kayo ni Juanito" tugon pa ni madam Olivia, hindi ko
alam pero parang bigla akong nakahinga ng maluwag. Hindi ko akalaing handa si madam
Olivia ilagay sa peligro ang sarili niya para matulungan lang kami.
Pakiramdam ko dati mag-isa lang ako sa misyon na to pero ngayon hindi ko akalain na
madaming tao sa panahong to ang handang tumulong sa'kin.
"Ipakilala niyo ang inyong sarili at ilahad ang inyong pakay?" seryosong tugon nung
guardia civil na bantay sa kulungan dito sa barko. Maliit, madilim at may mga manok
at baboy sa tabi ng tatlong makipot na selda dito sa kulungang bahagi ng barko.
"Ako si Don Buencamino ang punong tagapamahala dito sa barkong ito, narito ako
upang samahan si Madam Olivia ang punong madre ng Maynila, nais niyang gamutin si
Ginoong Juanito Alfonso na nagkamit ng mga sugat at pilay" sagot ni Don Buencamino
habang nakatingin ng diretso sa mga mata nung guardia civil, parang sinasabi niya
na kasalanan ng mga guardia civil kung bakit sugatan ngayon si Juanito.
Napatingin naman sa'kin mula ulo hanggang paa yung guardia civil, napahawak ako sa
kamay ko na medyo nanginginig dahil sa kaba. Nakayuko ako ngayon at pilit tinatago
ang mukha ko sa ilalim ng itim na belo. Naramdaman kong humakbang papalapit sa'kin
yung guardia civil at balak niyang tanggalin yung itim na belo, pero agad hinawakan
ni Don Buencamino ang kamay niya upang pigilan siya.
"Senor... mawalang galang na po ngunit hindi niyo po maaaring basta-basta hawakan

ang punong madre" sabi ni Don Buencamino, padabog namang kumawala yung guardia
civil sa pagkakahawak ni Don Buencamino at humakbang na paatras. Narealize
niya siguro na hindi dapat basta-basta hinahawakan ang mga kababaihan sa panahong
to.
"Dalawampung minuto lamang" naiinis na tugon nung guardia civil sabay bukas ng
pinto papasok dun sa mga selda. Nag-bow naman si Don Buencamino sa kaniya bago
napatingin sa'kin.
"Madam Olivia, dito ko na lang po kayo hihintayin" sabi pa ni dDon Buencamino,

tumango naman ako pero nakayuko pa din para hindi makita nung guardia civil.
Halatang nagdududa pa din sa'kin yung guardia civil pero mukhang wala na siyang
magagawa pa.
Pagpasok ko sa loob, sumalubong sa'kin ang mabahong amoy ng mga dumi ng mga daga na
nagkalat sa mga sulok. Gosh! Waaahh!
Bigla naman akong naistatwa sa kinatatayuan ko. ang daming daga!
Maglalakad na lang sana ako paatras kaso napansin ko ang duguang paa na nasa
pinakadulong selda. Napahinga na lang ako ng malalim.
Carmela harapin mo ang takot mo sa mga daga para kay Juanito.
Kailangan nang magamot sa lalong madaling panahon ang mga sugat ni Juanito at hindi
ko siya iiwan dahil lang sa mga daga dito sa paligid na sobrang kinatatakutan ko.
Napahinga na lang ako ng malalim at dahan-dahan akong naglakad papunta sa

pinakadulong selda para hindi magpanic yung mga daga. parang bigla namang humina
yung mga tuhod ko nang makita ang kalagayan ni Juanito.
Nakahandusay siya sa maduming sahig at may ilang dagang nagtatakbuhan sa bawat

sulok. Punit-punit at puno din ng dugo ang katawan at damit niya. napahawak na lang
ako sa selda, dahil pakiramdam ko anumang oras baka matumba ako dahil sa bigat ng
nararamdaman ko ngayon.
Hindi ko namalayan na unti-unti
nang tumutulo ang mga luha ko, hindi ko matanggap na biglang nagkaganito si
Juanito. dahan-dahang akong napaupo habang nakahawak pa din sa selda. Naka-lock
yung selda pero Malaki naman yung pagitan nung mga rehas kaya malulusot ko yung
kamay ko sa pagita ng rehas para maabot siya.
Nang mga oras ding iyon, natutulog si Juanito, hindi niya alintana ang maduming
sahig at mga daga sa paligid niya. hindi ko naman siya magawang gisingin, dahil
hindi ko alam ang sasabihin ko at kung paano ako magsisimula.
Bukod pa dun ayokong sirain ang pagtulog niya, kahit papaano hindi niya ngayon
naiisip ang ama niya.
"Labinlimang minuto" narinig kong anunsyo nung guardia civil mula sa labas. At
dahil dun nagising si Juanito, dahan-dahan niyang minulat ang mga mata niya at agad
siyang napatingin sa'kin.
Sandali kaming nagkatitigan, parehong hindi alam kung paano uumpisahan ang usapan.
Nagulat ako nang biglang umaliwalas ang mukha niya at napangiti ng konti ng makita
ako.
"N-nananaginip ba ako?" panimula niya habang nakahandusay pa din sa sahig at

nakatingin sa'kin. napailing naman ako at agad kong pinunasan ang mga luha ko.
"Kung gayon tinugon ng Panginoon ang panalangin kong makita ka" sabi pa niya, tapos
may luhang pumatak sa mga mata niya, napatulala naman ako sa kaniya. Hindi ko
akalaing magiging dahilan ako ng pagngiti niya.
Dahan-dahan naman siyang napabangon at napaupo, kahit mahirap kinaya niyang umupo
at sumandal sa pader. Agad ko namang inabot ang braso niya na puno ng pasa at
sugat. "Manhid na ata ako, hindi ko ramdam ang mga sugat sa aking katawan...
marahil
masyado nang nagdurugo ang aking kalooban" sabi pa niya, dinampian ko na ng katas
ng dahon ng bayabas ang mga sugat sa braso niya. pero hindi ko mapigilan ang kamay
ko na nanginginig at ang mga luha ko na patuloy na bumubuhos.
Nasasaktan akong makita na nasasaktan at puno ng sugat at pasa ngayon ang taong
mahal ko. nagulat naman ako nang bigla niyang hawakan ang kamay ko. "Hindi ba dapat
ako ang umiiyak ngayon?" tanong niya habang nakatingin ng diretso sa mga mata ko.
napayuko naman ako para hindi niya pa makita ang walang awat na mga luhang namumuo
sa mata ko.
"P-patawad... w-wala akong nagawa... h-hindi ko nagawang iligtas si Don Mariano"

sagot ko, nagulat naman ako nang bigla niyang punasan ang mga luha ko gamit ang
kamay niya. at dahil dun napatigil ako sa pag-iyak at napatingin sa kaniya.
"Wala kang kasalanan... nagkataon lang na pinili ng aking ama na tanggapin ang
hamon ng tadhana sa kaniya" tugon ni Juanito, bakas sa mga mata niya at sa boses
niya ang matinding pagdadalamhati sa masaklap na kapalaran na sinapit ng kaniyang
ama.
"Nakakalungkot lang isipin na hindi ko nagawang sabihin sa kaniya sa huling

pagkakataon na mahal ko siya at pinagmamalaki ko sa buong mundo na siya ang tatay
ko" sabi pa ni Juanito, may konting ngiti sa kaniyang labi pero hindi maitatago na
labis siyang nagdaramdam at nagsisi.
"A-alam kong alam niya kahit hindi mo sabihin na minamahal at tinitingala mo siya"
sambit ko, napapikit naman at napatango si Juanito bilang pag-sang-ayon sa sinabi
ko.
Naramdaman ko namang hinawakan ni Juanito ng marahan ang kamay ko. "Binibining

Carmelita...
naalala mo ba na minsan kong nasabi sa iyo na imposibleng maglaho ang hilig ng

isang tao sa isang bagay" tugon pa niya. napatango naman ako, naalala kong sinabi
niya yun nung nasa library kami ng UST, nagpalusot kasi ako na nawala na yung hilig
ko sa pagbabasa ng mga libro dahil ang totoo hindi naman talaga ako mahilig
magbasa.
"Ang totoo niyan... may malalim akong dahilan kung bakit ko nasabi ang mga iyon"
dagdag pa niya, habang nakatingin sa mga kamay namin na magkahawak ngayon.
"Nauunawaan ko kung ayaw mong sabihin sa akin, hindi mo naman kailangang----" hindi
ko na natapos yung sasabihin ko kasi bigla ulit siyang tumingin ng diretso sa mga
mata ko.
"Gusto kong ibagahi sa iyo ang dahilan kung bakit hindi na ako gumuguhit o
nagpipinta" sabi pa niya, napatulala naman ako sa kaniya. Naalala ko nung nag-tour
ako sa mansyon nila, madami siyang awards at medal na natanggap dahil sa
pagpapainting nung bata pa siya pero kahit isa wala akong nakitang painting na gawa
niya.
"Mula pagkabata hilig ko na ang pagpipinta at pagguhit, madalas akong bilhan ni ina
ng mga gamit sa pagpipinta, pangarap ko noon na maging isang kilalang pintor at
kumuha ng kurso sa pagpipinta ... ngunit bago ako tumuntong ng kolehiyo,
iminungkahi ni ama na itigil ko na ang pagpipinta dahil gusto niyang mag-aral ako
ng medisina" panimula ni Juanito, nakatitig lang ako sa kaniya at inuunuwa ang
bawat salita na lumalabas sa bibig niya.
"Mula nang araw na iyon hindi na ako nagpinta pa, hindi naman niya ako pinilit na
mag-aral ng medisina, at hindi niya rin ako pinigilan magpinta, ngunit alam ko sa
sarili ko na kapag
patuloy pa akong nagpinta mahahati ang aking prioridad sa hilig at pag-aaral kung
kaya't mas pinili kong sundin si ama, dahil alam kong hangad lamang niya ang
pinakamabuting bagay para sa akin" paliwanag niya pa at bigla siyang napayuko.
Hindi na niya siguro nakaya na ipakitang okay siya sa harapan ko.
"Lubos kong ginagalang at hinahangaan si ama, mabuti siya sa lahat ng tao, handa
siyang tumulong sa ating mga kababayan anumang oras at anumang araw, kahit pa
malalim na ang gabi at mahimbing na ang tulog niya babangon pa rin siya kapag may
taong kumakatok sa bahay at humihingi ng tulong sa kaniya... pantay-pantay rin ang
suporta at pagmamahal na binibigay niya sa aming magkakapatid, malaki ang tiwala
niya sa amin at ang tanging pangarap niya lang sa buhay ay ang makatapos kami sa
pag-aaral at magkaroon ng kani-kaniyang masayang pamilya at magpatuloy ang
katiwasayan at pag-unlad ng bayan ng San Alfonso" patuloy pa ni Juanito, habang
nagkwekwento siya ramdam ko ang kirot sa puso na nararamdam niya habang binabalikan
ang mga alaala niya sa kaniyang ama.
Ngayon gets ko na kung anong ibig niyang sabihin sa sinabi niya noon na
'Imposibleng maglaho ang hilig ng isang tao sa isang bagay'. Totoo nga na
imposibleng maglaho ang hilig niya sa pagpipinta pero dahil sa labis na respeto at
pagsunod niya sa kaniyang ama nagawa niyang itago ito sa ilalim ng kaniyang puso.
Katulad rin ito ng nararanasan niya ngayon. Alam kong imposibleng maglaho ang mga
alaala niya kay Don Mariano ngunit dahil na rin sa bilin ni Don Mariano sa kaniya
na siya na ang bahala sa kanilang pamilya at dapat na din niyang tanggapin
na masayang tinanggap ng kaniyang ama ang hatol sa kaniyang kamatayan.
Alam kong pipillin pa din ni Juanito na sundin ang kaniyang ama na hindi niya dapat
didibdibin ang pagkamatay nito.
"Binibining Carmelita... alam kong wala na akong karapatan humiling sa iyo ngunit
nais kong malaman mo na basta't nasa tabi kita alam kong patuloy na lalakas ang
loob ko at mabubuhayan muli ako ng pag-asa" tugon niya pa. at binigyan niya ako ng
isang ngiti na nagpatunaw sa lahat ng problemang dinadala ng puso't isipan ko.
Napangiti naman ako at ipinatong ko pa yung isa kong kamay sa kamay namin na kanina
pa magkaholding-hands "Asahan mo na hindi ako lalayo sa tabi mo... pangako yan"
sabi ko, magtagumpay man ang misyon ko, alam kong kailanman ang puso ko ay hindi na
malalayo sa kaniya.
Kinabukasan ng hapon, malapit na kaming dumaong sa San Alfonso nang biglang kumatok
si Don Buencamino sa kwarto namin ni madam Olivia. "Don Buencamino... may problem
po ba?" nag-aalalang tanong ni madam Olivia, bakas kasi sa mukha ni Don Buencamino
na parang may masamang balita siyang sasabihin sa amin.
Napahinga muna siya ng malalim "Narinig ko kaninang umaga habang nag-uusap sila
Heneral Seleno at ang ilang opisyal na kasama niya na ipinadakip pala nila si
Ginoong Valdez dahil si Ginoong Valdez lang naman daw ang tanging taga-labas na
pumasok sa Fort Santiago nang gabing iyon nang mahuli si Juanito sa selda ni Don
Mariano" tugon ni Don Buencamino, nanlaki ang mga mata namin ni madam Olivia.
Biglang kumabog ng malakas ang dibdib ko. hindi pwede! Hindi pwedeng madamay dito
si Ginoong Valdez!
"P-paano
naman nila nasabi? M-may ebidensya ba sila?" tanong ko, napabuntong-hininga ulit si
Don Buencamino. "Nakita nila ang kariton na lagayan ng mga librong dinala ni
Ginoong Valdez at napagtanto nila na kakaunti lamang ang librong nailagay niya sa
mesa ni Heneral Seleno ngunit napakalaki ng kariton na dala niya, at maaaring
magkasya ang tao sa kariton na iyon" sagot ni Don Buencamino. Napabagsak naman sa
upuan si madam Olivia. Hindi niya rin inaasahan ang nangyari, naalala ko pang
nagpaalam sa'min si Ginoong Valdez sa Bagumbayan.
"A-anong nangyari kay Ginoong Valdez?" tanong ni madam Olivia.
"Hindi na siya naabutan ng mga guardia civil sa kaniyang tahanan para arestuhin, at
hanggang ngayon hindi pa rin nila siya nahahanap" sagot ni Don Buencamino,
nakahinga naman kami ng maluwag ni madam Olivia.
Umaasa ako na nakatakas na ng tuluyan at kasama na ni Ginoong Valdez ang grupo nila
Ca-tapang.
Pagdaong ng barko, itinuro na sa amin ni Don Buencamino ang sikretong daan
papalabas ng barko dahil walang dapat makaalam na galing akong Maynila.
Agad kaming nakalabas at sumakay sa kalesa, pero bago makaalis yung kalesa nagulat
ako nang makitang sinipa ni Heneral Seleno si dDn Buencamino pababa ng hagdan sa
barko. "Sandali lang!" narinig kong utos ni madam Olivia sa kutsero ng kalesa, agad
namang napatigil yung kalesa. "Manong sandali lang po, babalik ako" sabi ni madam
Olivia dun sa kutsero, tumango naman yung kutsero.
"Hija dito ka lang, wag kang susunod" bulong sa'kin ni madam Olivia, magsasalita pa
sana ako kaso agad na siyang lumabas ng kalesa
at tumakbo papunta kina Don Buencamino.
Napasilip naman ako sa maliit na butas sa likod ng kalesa, nakita kong inalalayan
ni madam Olivia bumangon at tumayo muli si Don Buencamino. "Heneral Seleno, ano
pong problema?" tanong niya, medyo malapit kami sa kanila kaya rinig ko ang usapan
nila. Napatigil naman ang ibang tao sa paglalakad at nakatingin silang lahat ngayon
kina madam Olivia, Don Buencamino, Heneral Seleno at sa mga tauhan nito.
"Iniisip niyo siguro na malilinlang niyo ako?!... ngunit nagkakamali kayo!" galit
na sigaw ni Heneral Seleno. Hindi naman makatayo si Don Buencamino dahil iniinda
niya ang sakit sa dibdib dahil sa pagkakasipa sa kaniya ni Heneral Seleno.
"Wala kang ebidensiya! Ipaparating ko sa gobernador-heneral ang padalos-dalos mong

pagpaparatang sa akin!" banat naman ni Don Buencamino. Humakbang naman papalapit sa
kaniya si Heneral Seleno at hinawakan ang kwelyo niya.
"Wag mo ng subukan dahil masasayang lang ang laway at oras mo... Don Buencamino
ikaw lang naman ang tagapamahala ng nag-iisang barkong ito na bumabyahe papunta ng
Maynila... sa tingin mo, paano makakarating ng Maynila si Juanito sa loob lamang ng
tatlong araw?" sabi ni Heneral Seleno. Nanlaki naman yung mga mata ni Don
Buencamino at hindi siya nakapagsalita.
"Baka nakakalimutan mo Don Buencamino... si Juanito Alfonso at ang pamilya niya ay

mahigpit na sinusubaybayan ngayon ng pamahalaan dahil sa pagsuporta ni Don Mariano
sa mga rebelde at naging dahilan iyon ng kamatayan niya" sabi pa ni Heneral Seleno,
nanginginig naman sa galit at takot si Don Buencamino, sinubukan naman silang
awatin ni
madam Olivia pero wala siyang magawa, hindi niya pwedeng pakialaman ang trabaho ng
isang opisyal na tulad ni Heneral Seleno.
"Wag mo sana kakaligtaan na ang mga taong sumusuporta sa mga rebelde ay tinuturing
ding rebelde at kumakalaban sa pamahalaan!" banat pa ni Heneral Seleno at binitiwan
na niya si Don Buencamino.
"Heneral, wag mo rin sanang kakaligtaan na ang mga taong nagpaparatang ng wala man
lang matibay na ebidensya ay tinuturing na sinunggaling" bawi ni Don Buencamino,
habang nakatingin siya ng diretso sa mata ni Heneral Seleno.
"Sinasabi mo bang sinunggaling ako Don Buencamino?" seryosong tanong ni Heneral

Seleno habang nanlilisik ang kaniyang mga mata. "Pinaratangan mo din si Don Mariano
ng walang matibay at malinaw na ebidensya!" banat pa ni Don Buencamino, kitang-kita
ang biglaang pamumula ng mukha ni Heneral Seleno dahil sa galit.
"Ngayon malalaman natin kung sinong ang totoong nagsisinunggaling sa ating dalawa!"
tugon pa ni Heneral Seleno. "Ilabas na rin ang binatang Alfonso!" utos ni Heneral
Seleno sa isang guardia civil, ilang sandali pa kinaladkad na nila si Juanito at
pinaluhod sa harapan ni Heneral Seleno.
Lumapit si Heneral Seleno at hinawakan ang mukha ni Juanito para tumingin ito ng
diretso sa kaniya "Ngayon Juanito tatanungin kita... si Don Buencamino ba ang
nagpasakay sa iyo papunta sa Maynila?" tanong ni Heneral Seleno pero hindi
nagsalita si Juanito nakatingin lang din siya ng diretso kay Heneral Seleno at
dahil sa ginawa niya hinampas siya ni Heneral Seleno sa mukha.
Napahawak naman ako sa bibig ko, gusto ko na sanang bumaba kaya lang naalala ko
hindi
nila dapat malaman na nandito ako ngayon. Tinanong pa ulit si Juanito pero hindi pa
din ito nagsalita at dahil dun makailang beses siyang siyang hinampas sa mukha ni
Heneral Seleno.
"Batid ko na wala akong mapapala sa iyo Juanito... syempre nga naman bakit mo
ipapagkanulo si Don Buencamino na matalik na kaibigan ng iyong ama at buong loob na
tumulong sa iyo" sarcastic na tugon ni Heneral Seleno, At agad niyang tinawag yung
isa pang guardia civil.
"Tawagin ang saksi!" utos niya, agad namang kumaripas ng takbo pabalik ng barko
yung guardia civil at ilang sandali lang may kasama na siyang isang payat na lalaki
na punong-puno ng uling sa katawan. Omg! Yung saksing tinutukoy ni Heneral Seleno
ay isa sa mga naglalagay ng uling sa pugon sa ilalim ng barko.
Agad itinulak at pinaluhod ng guardia civil yung payat na lalaki. "Ilahad mo ngayon
ang lahat ng iyong nasaksihan at nalalaman!" utos ni Heneral Seleno dun sa payat na
lalaki habang nanginginig ito sa takot.
"A-ako po si Rogelio, nagtatrabaho po ako kay Don Buencamino bilang isa sa mga
taga-salang ng uling sa makina ng barko, nito pong nakaraang linggo papaalis na po
ang barkong Isidora papunta sa Maynila nang makita ko po si Don Buencamino kasama
si Ginoong Juanito Alfonso at isang binibini na nakataklob ng belo, dumaan po
silang tatlo sa bahagi ng barko kung saan kami nagtatrabaho" Panimula ni Rogelio.
Nanlaki ang mga mata ni Don Buencamino at madam Olivia. Tiningnan naman sila ni
Heneral Seleno ng masama.
"Sino ang babaeng naka-belo na kasama nila?" Tanong ni Heneral Seleno kay Rogelio,
mas lalong dumami
ang mga tao na nakikiusyoso sa nangyayari ngayon sa daungan.
"P-paumanhin po Heneral ngunit hindi ko po nakita ang mukha ng babaeng kasama nila
dahil makapal po ang usok noong araw na iyon at nakataklob din po siya ng belo"
Sagot ni Rogelio. napapikit naman sa inis si Heneral Seleno.
"Heneral, kagabi po ay bumisita si Don Buencamino at madam Olivia kay Juanito"

sumbong nung guardia civil na nagbabantay kagabi sa kulungan sa barko.
napatingin naman si Heneral Seleno kay madam Olivia. "Ginamot ko lamang ang sugat
ni Ginoong Juanito... wala akong nakikitang masama sa ginawa ko at walang batas na
nagsasabi na hindi maaaring gamutin ang mga bihag" matapang na paliwanag ni madam
Olivia.
halatang nagdududa si Heneral Seleno sa sinabi ni madam Olivia.
"Ibig sabihin madam Olivia, galing kang Maynila dahil at kasabay ka pala namin
kanina sa barko pabalik dito sa San Alfonso" sarcastic na tugon ni Heneral Seleno
at naglakad siya papalapit kay madam Olivia. "Madam Olivia, maaari ko bang malaman
kung bakit ka nagtungo ng Maynila at kailan ito?" tanong ni Heneral Seleno at
halatang nagdududa talaga siya. Tumayo naman si madam Olivia at matapang niyang
hinarap si Heneral Seleno.
"Papunta dapat ako ng Cebu upang sundan si Binibining Carmelita Montecarlos ngunit
nabalitaan ko na nahatulan na ng kamatayan si Don Mariano Alfonso kung kaya't
nagtungo ako ng Maynila upang makita at makausap sana siya sa huling pagkakataon...
Huwebes ako sumakay ng barko papuntang Maynila at Linggo ako nakarating doon" sagot
ni madam Olivia. Napaisip naman ng malalim si Heneral Seleno.
"Iniisip mo bang ako ang
kasamang babae nila Don Buencamino at Juanito papunta ng Maynila?" dagdag pa ni

madam Olivia tapos may kinuha siya sa bag niya at iniabot kay Heneral Seleno. "Ito
ang aking tiket nakalagay diyan ang araw at oras kung kailan ako sumakay ng barko
papunta ng Maynila" sabi pa ni madam Olivia, tiningnan naman ito ng mabuti ni
Heneral Seleno at hindi siya nakapagsalita, Naisahan ni madam Olivia si Heneral
Seleno.
Inihagis na lang ni Heneral Seleno yung tiket sa lupa at binilang niya ang
nanlilisik niyang mga mata kay Juanito at Don Buencamino. "Kung gayon... sino ang
babaeng kasama niyo?!" galit na tanong ni Heneral Seleno kay Don Buencamino at
Juanito, nakayuko lang at walang balak magsalita si Juanito, samantalang
nanginginig naman sa takot si Don Buencamino.
Hindi ko alam pero nang mga oras na iyon natatakot ako na baka sabihin na ni Don
Buencamino ang totoo na ako yung kasama nila.
"HINDI KAYO MAGSASALITA? GUSTO NIYO BANG----------" hindi na natapos ni Heneral

Seleno yung sasabihin niya kasi biglang may dumating na kalesa at tumigil sa harap
nila. Ilang sandali lang biglang bumaba mula sa kalesang iyon si Don Alejandro/ama,
Donya Soledad/ina, Maria at Josefina.
Napatigil ang lahat nang maglakad sila ama, ina, Maria at Josefina papalapit kina
Heneral Seleno. "Magandang umaga Don Alejandro at Donya Soledad... at sa inyo mga
Binibining Montecarlos" bati ni Heneral Seleno biglang umaliwalas yung itsura niya
nang makita ang aming pamilya.
"Magandang umaga rin" bati ni ama at napatingin siya kina Don buencamino, Juanito
at Rogelio na nakaluhod ngayon sa tapat ni Heneral Seleno. Napatingin
din siya kay madam Olivia. "Madam Olivia... akala ko kasama niyo ang aking anak na
si Carmelita sa Cebu" nagtatakang tanong ni Don Alejandro. Omg!
"Magandang umaga po Don Alejandro ngunit ipagpaumanhin niyo po dahil hindi ko po

nasundan si Binibining Carmelita dahil kailangan ko pong makausap si Don Mariano sa
Maynila bilang punong madre ng Maynila at San Alfonso" paliwanag ni madam Olivia
habang nakayuko sa harapan ni ama. "Ngunit huwag po kayong mag-alala nasa mabuting
kalagayan po si Binibining Carmelita sa ilalim ng pangangalaga ng punong madre ng
Cebu na si madam Ofelia" paliwanag ni madam Olivia kay ama, napatango naman si Don
Alejandro samantalang nakahawak naman si ina sa bisig niya, nasa likod naman si
Maria at Josefina na nakayuko ngayon.
"Don Alejandro ma-walang galang na ngunit nais ko lang po malaman kung ano pong
ginagawa niyo dito sa daungan?" tanong ni Heneral Seleno kay ama, tiningnan naman
siya ni Don Alejandro ng seryoso.
"Nandito kami upang salabungin si Carmelita mula Cebu" sagot ni ama, at tinuro niya
yung barkong paparating na sa daungan. Nanlaki yung mga mata ko. Omg! Pano ako baba
mula sa barkong iyon? Nandito ako ngayon sa kalesa!
Nakita ko namang napalingon sa'kin si madam Olivia at hindi niya rin alam kung
anong gagawin namin. Napatingin naman ako kay Maria at Josefina at nagulat ako kasi
bigla silang napatingin sa kalesang sinasakyan ko. My gosh! Alam ba nila na nandito
ako ngayon sa loob ng kalesa?
Ilang saglit lang biglang bumukas yung pinto ng kalesa at tumambad sa harapan ko si
Theresita. "Binibini... sumama po kayo sa'kin" nagmamadali niyang
sabi, napatingin naman ako sa kutsero ng kalesa at ngayon ko lang narealize na si

Eduardo pala yung kutsero, hindi ko siya nakilala kanina kasi ang kapal ng bigote
at balbas niya at may suot pa siyang salakot.
"Sige na po Binibini... alam po ni Theresita ang gagawin" tugon ni Eduardo.

Napatango naman ako sa kaniya at sumama na kay Theresita. "Kumapit lang po kayo
sa'kin Binibini" bulong pa sa'kin ni Theresita habang hila-hila niya ako.
Sumabay kami sa ilang taong naglalakad at may dala-dalang kariton ng mga bagahe.
Normal lang kaming naglakad habang nakataklob ako ng belo. Dumaan kami sa likod
nila ama nang hindi nila namamalayan, kahit sila Heneral Seleno ay hindi rin ako
napansin.
Nagtago kami ni Theresita sa likod ng isang kalesa na nag-aabang sa daungan malapit

sa titigilan ng barkong galing Cebu. "Binibini... ilang sandali na lang bababa po
ang mga pasahero ng barkong iyon, hintayin niyo pong dumami ang mga taong bababa
bago kayo makihalo sa mga taong nakababa na upang hindi nila mapansin na hindi kayo
nanggaling sa itaas ng barko" bilin sa'kin ni Theresita tapos inayos niya yung
magulo kong buhok at kinuha niya yung belo ko at tinapon iyon sa dagat. narealize
ko naman na baka nga makilala ni Rogelio ang belong iyon na suot ko nang makita
niya kami nila Don Buencamino at Juanito.
"Maraming salamat Theresita" sabi ko sa kaniya at niyakap ko siya. "Wala po iyon

Binibini... basta dito lang po ako sa likod ng kalesang ito hanggang makalapit po
kayo kina Don Alejandro" sabi pa ni Theresita.
Ilang sandali pa, dumaong na yung barko at nakita kong nakatingala na silang lahat
sa itaas ng barko, maging si Heneral Seleno ay inaabangan din akong bumaba mula
doon. "Nako! Mukhang matalas ang mata ni Heneral Seleno hindi siya maniniwala na
galing po kayo sa barkong iyon hangga't hindi niya kayo nakikitang bumaba mula
doon" nag-aalalang tugon ni Theresita at dahil dun mas lalo akong kinabahan.
Tama nga naman si Theresita, kung sila ama at ina lang ang nag-aabang sa'kin kahit
hindi nila ako makitang bumaba doon ay maniniwala pa din sila... pero pagdating kay
Heneral Seleno halatang nagdududa siya na ako ang kasama nila Don Buencamino at
Juanito papuntang Maynila.
Napalingon naman si Theresita sa buong paligid at bigla niyang tinuro ang isang
maliit na hagdan na gawa sa lubid na nakasabit sa gilid ng barko. "Binibini,
umakyat po kayo sa hagdang iyon" sabi ni Theresita. Nanlaki naman yung mga mata ko.
Omg! Kung makabitaw ako sa maliit na hagdang iyon na nakasabit sa gilid ng barko
for sure sa dagat ang bagsak ko. waaahh!
"Hindi po ba nakaakyat naman kayo noon sa bintana ng kwarto ni Ginoong Juanito...

kaya niyo po yan Binibini" pag-checheer pa sa'kin ni Theresita. Hindi na dapat ako
nagpakitang-gilas noon, ayan mapapasabak tuloy ako ngayon. Napalunok na lang ako at
kabadong nagtungo na sa hagdang iyon.
"Titingnan ko po kayo mula dito... bilisan niyo po ang pag-akyat Binibini baka may
makakita po sa inyo" sabi pa ni Theresita. Napatango na lang ako at napahinga ng
malalim bago umakyat sa hagdang iyon. Buti na lang walang tao sa bandang gilid ng
barko at madami na ring pasahero ang bumababa sa hagdan sa pinakaharap ng barko.
Binilisan ko na lang ang pag-akyat at pagdating
ko sa itaas nasa nakarating na ako sa hallway ng barko, at wala ring tao dito dahil
halos lahat sila ay pababa na ng barko. Dumungaw ako sa ibaba at nakita kong
napangiti at tumango-tango sa'kin si Theresita at umalis na siya. alam kong
kailangan mauna sila ng kuya niya na si Eduardo sa aming hacienda para hindi
magtaka sila ama na nawawala sila.
Napahinga na ako ng malalim at naglakad papunta sa main stairs sa harap ng barko,

at sumabay ako sa agos ng mga pasahero ng barko na pababa na din sa hagdan.
Nagpalingon-lingon ako kunwari at nagpanggap na hinahanap sila ama, ina, Maria at
Josefina.
"Carmelita!" narinig kong sigaw ni Josefina. Napatingin naman ako sa kanila.

nakangiti sila at napangiti din ako. alam kong sobrang saya at nakahinga na din ng
maluwag si Josefina at Maria dahil nagawan namin ng paraan ni Theresita na
malinlang sila Heneral Seleno.
Nakita ko namang nakasimangot at naiinis si Heneral Seleno. Mukhang mababaliw siya

kakaisip kung sino yung kasama nila Don Buencamino at Juanito papuntang Maynila.
"Anak!" sabi ni ina at agad siyang tumakbo papunta sa akin at niyakap ako nang
makababa na ako sa barko. "Kamusta ka na? kamusta sa Cebu? Nagustuhan mo ba roon?"
nag-aalalang tanong ni ina. Napangiti naman ako. "Opo ina, sobrang nagustuhan ko po
roon at nais ko sanang bumalik muli" sagot ko. Omg! Pang-best actress na talaga ang
peg ko.
Lumapit naman sa'kin si Maria at Josefina at niyakap ako. sa palitan namin ng

tingin pare-pareho kaming masaya dahil tagumpay ang plano.
Napatingin naman ako kay ama at nag-mano sa kaniya. "Masaya akong nakarating ka
dito ng ligtas" sabi niya, tumango
lang ako at hindi nagsalita. Alam kong alam niya na nagtatampo pa din ako sa
kaniya.
"Maligayang pagbabalik Binibining Carmelita... kamusta naman ang naging paglalakbay

mo papuntang Cebu?" narinig kong tanong ni Heneral Seleno at naglakad siya
papalapit sa'kin. halatang may halong pagdududa yung tanong niya.
"Ayos lang naman... po" diretso kong sagot, kung akala niya natatakot ako sa kaniya
pwes handang-handa ako sabunutan at kalubuhin siya ngayon. Ughh!
"Talaga? Ano-ano naman ang mga lugar na napasyalan mo sa Cebu?" tanong pa ni

Heneral Seleno, nakatingin naman na silang sa'kin ngayon. Napatingin ako kay
Juanito na ngayon ay nakayuko pa din at hindi kumikibo, alam kong ginagawa niya ang
lahat para kontrolin ang sarili niya na huwag sigawan at sagutin si Heneral Seleno.
Magsasalita na sana ako kaso biglang nagsalita si madam Olivia "Heneral... sa tono
ng iyong pananalita, nagdududa ka ba na sa Cebu nanggaling si Binibining
Carmelita?" tanong ni madam Olivia kay Heneral Seleno, napatingin naman si Heneral
Seleno ng masama kay madam Olivia.
"Wala akong sinasabing ganyan... nais ko lamang siyang kamustahin" sagot ni Heneral
Seleno, halatang iniingatan niya ngayon ang mga salitang lalabas sa bibig niya
dahil nasa harap niya si Don Alejandro.
"Sigurado ka Heneral? Nais ko Ring tulungan ka na mapalagay ang iyong kalooban at

mawala ang pagdududa kay Binibining Carmelita" sabi pa ni madam Olivia tapos
binaling niya ang tingin niya sa'kin. "Binibining Carmelita maaari mo bang ipakita
kay Heneral Seleno ang iyong tiket" sabi niya sa'kin. nagets ko naman agad na
kailangan naming magbigay ng
ebidensya na magpapatunay na sa Cebu ako nanggaling para hindi ako pagdudahan ni

Heneral Seleno na galing ng Maynila at mapahiya siya ngayon.
Agad ko namang nilabas yung tiket at iniabot kay Heneral Seleno, napatigil si
Heneral Seleno nang mabasa niya yung nakasulat dun sa tiket ko. Naalala ko na tiket
papuntang Cebu ang binigay sa'kin nila Maria noon dahil gusto nga namin palabasin
na sa Cebu ako pupunta at pinuslit lang kami ni Don Buencamino sa kaniyang barko
papuntang Maynila.
Nagulat naman kami nang biglang kunin ni ama yung tiket na nasa kamay ngayon ni
Heneral Seleno "Malaking kapintasan ito sa iyong pusisyon Heneral Seleno,
naiintindihan kong ginagawa mo lang ang trabaho mo ngunit wala kang karapatan
pagdudahan at ipahiya ang aking anak" seryosong tugon ni ama at pinunit niya yung
tiket, napayuko naman si Heneral Seleno at hindi ito nakapagsalita agad. napailing-
iling at nagsimula namang magbulungan ang mga taong nasa paligid.
"Aalis na kami at muli magadang umaga sa inyo" sabi pa ni ama na halatang dismayado
kay Heneral Seleno, tumalikod na siya at sumunod kaming lahat sa kaniya pasakay sa
kalesa. Napatingin ako muli kay madam Olivia at tumango siya sa'kin.
"Parusahan ang saksi!" galit na utos ni Heneral Seleno sa mga guardia civil, agad
naman nilang pinagsusuntok at binugbog si Rogelio. Nagmukhang sinunggaling si
Rogelio at dahil dun napahiya si Heneral Seleno.
Gusto ko sanang awatin sila pero hinawakan ni Maria ang kamay ko para pigilan ako
"Maintindihan mo sana ang kalakaran ng buhay Carmelita, may mga nagsasabi ng totoo
ngunit nababaliktad ang katotohanan dahil
may dapat na protektahan" bulong sa'kin ni Maria, nasa kabilang kalesa nakasakay si
ama at ina. at nandito naman kaming tatlo sa ikalawang kalesa.
Nagsimula nang umandar ang kalesa papalayo, napalingon naman ako kay Juanito na
ngayon ay kinakaladkad na ng mga guardia civil pasakay ng kalesa. Samantalang,
umalis na rin si madam Olivia.
Kinabukasan, nalaman ko mula kay Theresita na natanggal na si Don Buencamino sa

pwesto bilang tagapamahala ng barkong Isidora na bumabyahe papuntang Maynila.
Nakakalungkot isipin na nawalan siya ng trabaho dahil napatunayan na tinulungan nga
niyang makatakas at makarating si Juanito sa Maynila.
Ibinalik naman ulit si Juanito sa kanilang mansyon na kung saan naka-house arrest
din sila Donya Juanita at Angelito, isinama din si Sonya at Ignacio sa pagkulong sa
hacienda Alfonso.
Nabalitaan ko din na dinakip na din si kapitan Corpuz dahil pinagbibintangan siya

ngayong kasabwat ni Don Mariano at kaanib din sa rebeldeng grupo ni Ca-tapang.
Makalipas din ang tatlong araw dumating na sa San Alfonso si Kapitan Corpuz at
Sergio na nasa ilalim ng imbesitagsyon.
Dito na sa San Alfonso lilitisin ang kaso ni Sergio at kapitan Corpuz sa ilalim ni
hukom Valenciano, ang punong hukom ng San Alfonso, ayon din kay Theresita.
Kinabukasan, habang nag-aalmusal kami nagulat kami nang biglang kumatok ang mga
guardia civil ng San Alfonso, ang nasa ilalim ng kapangyarihan ni Kapitan Flores.
"Magandang umaga Don Alejandro, iniimbitahan po kayo ngayon ni hukom Valenciano sa

munisipyo ng San Alfonso"
sabi nung guardia civil at may inabot itong kasulatan na may tatak ng hukuman ng
San Alfonso, nagtaka naman yung itsura ni ama at binasa ang sulat na iyon.
napahawak naman si ina sa braso niya at sobrang nag-aalala na siya.
Agad namang tumayo si Maria at Josefina at nagtungo sa likod nila ama, tumayo na
rin ako at nakinig sa sinasabi nung guardia civil na nasa tapat ngayon ng pinto
namin.
"Naglahad po ng salaysay si Kapitan Corpuz na kayo ang nasa likod ng paggawa ng

kwento upang isangkot si Don Mariano Alfonso sa mga rebelde" tugon pa nung guardia
civil. Bigla naman akong natulala at parang hindi ako makahinga. Tama ba ang
narinig ko?
"Anong pinagsasabi niyo? Walang kinalaman ang asawa ko-----" hindi na natapos ni
ina yung sasabihin niya kasi bigla siyang pinatigil ni ama. "Sandali lang,
magbibihis lang ako" mahinahong sabi ni ama dun sa guardia civil at naglakad siya
paakyat sa kwarto nila. Agad naman siyang sinundan ni ina.
Pinatuloy muna ni Maria yung mga guardia civil sa salas at inasikaso sila ng mga
kasambahay. Agad naman kaming umakyat ni Josefina at pinakinggan ang pag-uusap nila
ama at ina sa loob ng kwarto nila. Dinikit namin ngayon yung tenga namin sa tapat
ng pinto nila.
"Alejandro! Anong ibig sabihin nito? Bakit nasasangkot ka?" narinig naming tanong
ni ina kay ama, kahit hindi namin sila nakikita alam naming umiiyak na ngayon si
ina.
"Mahal ko... huminahon ka, gusto lang akong sirain ni Kapitan Corpuz... at
kailangan kong humarap ngayon sa hukuman upang ipaglaban ang sarili ko" mahinahong
sagot ni ama.
"Pero paano kung ikaw ang mabaliktad?" sabi pa ni ina pero hindi
na niya natapos yung sasabihin niya kasi napahagulgol na lang siya sa pag-iyak.
"Soledad... huwag kang mag-alala, sinisigurado ko sa iyo na hindi mangyayari iyan"
sabi pa ni ama. Nagkatinginan naman kami ni Josefina at alam kong pareho kaming
natatakot ngayon sa posibleng mangyari kay ama at sa aming pamilya kapag napunta sa
kaniya ang sisi.
Naramdaman naman namin na naglalakad na papunta ng pinto si ama kaya agad kaming
umatras ni Josefina at hinintay siya sa labas ng pinto ng kwarto nila. Pagbukas
niya ng pinto agad siyang napatingin sa amin.
"Ipagluto niyo ako ng kaldereta mamayang gabi... huwag kayong matakot, sama-sama pa
rin tayong maghahapunan katulad ng dati" bilin niya pa sa'min tapos tinapik niya
yung ulo ko at ni Josefina. Sa totoo lang, kahit nagtatampo ako kay Don Alejandro,
hindi ko pa rin kakayanin na mapahamak siya.
Nakababa na ng hagdan si Don Alejandro at sinundo na siya nung mga guardia civil,
hindi ko alam pero parang may tumutulak sa akin na sumama ako sa kanila kung kaya't
dali-dali akong bumaba ng hagdan at tinawag si Don Alejandro na papasakay na ngayon
sa kalesa. "Ama! Sasama ako" sabi ko, napatingin silang lahat ngayon sa'kin. "Gusto
kong sumama kung maaari po sana-----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi
bigla akong tiningnan ni ama, yung tingin na parang Naiintindihan kita anak.
"Sige na... sumakay ka na dito" sabi niya, pipigilan pa sana ako nila ina, Maria at
Josefina pero hindi na sila nakapagsalita pa kasi inunahan sila ni ama. "Huwag
kayong mag-alala gusto kong maunawaan ni Carmelita ang mga pangyayari" sabi niya sa
kanila at
umalis na kami.
Pagdating sa munisipyo, agad kaming dinala ng mga guardia civil sa maliit na trial
court, medyo marami ng tao sa loob, karamihan ay mga principalia at mga kasamahan
ni ama sa negosyo. napatigil ako nang makita kong nakaupo na din sa front row sila
Donya Juanita, Angelito, Sonya at Juanito.
Hindi ko ngayon magawang tumingin sa mga mata nila. Nahihiya akong malaman nila na
sinasangkot si Don Alejandro na tumatayong ama ko sa panahong ito sa pagkamatay ng
kanilang padre de pamilya na si Don Mariano.
Umupo na kami sa kabilang side at ilang sandali pa dumating na ang isang medyo may
katandaan na lalaki, puti na ang buhok nito at sobrang tangos ng ilong niya,
nangingibabaw ang pagiging dugong Kastila niya dahil sa kaniyang pananamit at
tindig, siya pala si hukom Valenciano.
Napatahimik ang lahat at mistulang inaabangan ang pag-upo niya sa gitna "Buenos
dias, vamos a empezar" (Goodmorning, Let's begin) seryosong tugon ni hukom
Valenciano at pinukpok na niya ang maso at naupo na. Hindi ko alam pero sa
pagkakataong iyon, pinaka-ayokong marinig sa lahat ang tunog ng pagpukpok ng maso.
"Unang magbibigay ng salaysay ang panig ng nasasakdal na si Kapitan Corpuz"

panimula ni hukom Valenciano, kahit pa isa siyang Kastila, matatas pa din siya
magtagalog. Agad namang tumayo si Ignacio, siya ang tumayong abogado nila Sergio at
ng kaniyang ama. Napatulala lang ako sa kaniya, sa totoo lang hindi pa rin ako
makapaniwala na makakalaban namin siya ngayon, Parang kelan lang pinagtanggol niya
si Don Mariano at pareho
pa kami ng pinaglalaban.
"Magandang umaga sa inyong lahat, alam kong hindi lingid sa inyong kaalaman ang
nangyari kay Don Mariano Alfonso, pinaratangan at nahatulan siya sa kasalanang alam
naman nating hindi niya magagawa" panimula ni Ignacio. Magaling talaga siyang
abogado.
"Ngunit ang mga taong nasa likod nito ay hindi pa nakontento, nais pang idamay ang
kaniyang anak na si Heneral Sergio Alfonso at ang aking ama na kanang kamay ni Don
Mariano na gobernador ng San Alfonso" tugon pa ni Sergio. Napatingin ako kay ama,
nakapikit lang ang kaniyang mga mata at pinapakinggan niyang mabuti ang mga
sinasabi ni Ignacio. Parang relax na relax lang siya.
"Ang aking ama na si Kapitan Corpuz ay dalawampung taon nang nagsisilbi kay Don
Mariano, Totoong matalik silang magkaibigan at magkatulong sila sa pagpapanatili ng
kaayusan at kaunlaran ng bayan ng San Alfonso, at maging si Don Alejandro
Montecarlos ay parte rin ng pagkakaibigan nila, may mga impormasyon at nalalaman si
Kapitan Corpuz na maaring gamiting katibayan laban kay Don Alejandro Montecarlos na
siyang may pakana ng lahat ng ito!" sigaw ni Ignacio sabay turo at tiningnan niya
ng matalim si ama. Napamulat namang ng mata si ama at tiningnan din siya ng masama.
Sa totoo lang, hindi ko alam kung anong gagawin ko, naniniwala akong walang
kasalanan si Don Mariano pero... mas naniniwala at umaasa akong walang kinalaman si
ama sa pagkamatay ni Don Mariano.
"Kagalang-galang na hukom maaari ko po bang tawagin sa harapan ang aking ama na si

Kapitan Corpuz upang ilahad ang lahat ng nalalaman niya" paalam ni Ignacio kay
hukom
Valenciano. Tumango naman si hukom Valenciano.
Ilang sandali lang, dumating ang mga guardia civil habang hila-hila si Kapitan
Corpuz na naka-posas at pinaupo siya paharap kay hukom Valenciano.
"Nangangako po ako na katotohanan at pawang katotohanan lamang ang aking sasabihin"

panimula ni Kapitan Corpuz. Balisang-balisa na rin siya ngayon, hindi na nalalayo
ang itsura niya kay Don Mariano nang makulong ito.
"Humihingi po ako ng patawad sa pamilya Alfonso dahil inaamin ko pong nagkasala ako
sa pamilya Alfonso, noong nakaraang buwan nabigyan po ako ng magandang opurtunidad
na makapagsilbi sa Espanya sa tulong ni Don Mariano" panimula ni Kapitan Corpuz.
Bigla kong naalala yung pa-despedida niya noon sa bahay nila sa Maynila na kung
saan tumakas pa kami ni Juanito papunta sa library ng UST.
"Malaki po ang utang na loob ko kay Don Mariano at malalim rin ang aming
pinagsamahan sa mahabang panahon at lalo na dahil pinakasal niya ang kaniyang unica
hija na si Binibining Sonya Alfonso sa aking nag-iisang anak na si Ignacio, ngunit
kasalanan ko po ang lahat, natakot po akong ilahad ang lahat ng ito noong mga
panahong nakakulong pa si Don Mariano dahil alam ko pong makapangyarihan at nasa
matataas na pusisyon ang mga kalaban, matapos ang nangyaring hidwaan sa pamilya
Alfonso at pamilya Montecarlos nang maputol ang kasunduang kasal sa pagitan ni
Binibining Carmelita Montecarlos at Ginoong Juanito Alfonso, agad akong pinatawag
ni Don Alejandro at ipinangako niya sa akin na bibigyan niya ako ng kayamanan at
katungkulan dahil at ilalakad niya ang lahat ng ito sa Gobernador-heneral" patuloy
pa ni Kapitan Corpuz, halos nakatutok
sa kaniya ang lahat ng tao dito sa loob ng trial court. Bakas naman sa mukha ni
Sonya ang matinding pagkabigla, hindi niya akalaing magagawa iyon ng kaniyang
biyenan.
"Isang malaking pambabastos ang iyong sinabi laban sa Gobernador-heneral!" narinig

naming sigaw ni Maximo Rosalejos, na nakatayo sa panig namin. Gulat naman akong
napatigin kay Maximo, so ibig sabihin si Maximo ang tatayong abogado ni ama?
"Silencio! (Silence!) bawiin mo ang iyong sinabi Kapitan Corpuz, isang malaking
kahangalan ang paratangan ng ganyan ang pinakamataas na pinuno ng Pilipinas at
kinatawan ng Kahariang Espanya!" utos ni hukom Valenciano, hindi naman natinag si
kapitan Corpuz. nagsimula namang magbulung-bulungan ang mga tao dahil sa sinabi ni
Kapitan Corpuz na may kinalaman dito ang gobernador-heneral.
"Ipagpaumanhin niyo po ngunit iyon po talaga ang sinabi ni Don Alejandro" sagot ni
kapitan Corpuz, mas lalong lumakas ang bulong-bulungan ng mga tao at agad silang
pinatahimik ni hukom Valenciano.
"Suficiente! Puedes proceder"(Enough! you may proceed) tugon pa ni hukom Valenciano

na halatang uminit ang ulo dahil sa ingay dito sa loob ng hukuman.
"Hindi po ako pumayag sa kagustuhan ni Don Alejandro na sirain ang pangalan ni Don
Mariano at pagbintangan siyang kaanib ng mga rebelde sa pamamagitan ng pagpuslit ng
mga baril at bigas sa bahay nila" dagdag pa ni Kapitan Corpuz at tiningnan niya ng
diretso si ama.
"Sa tingin mo, bakit ikaw ang unang nilapitan ni Don Alejandro?" tanong ni hukom
Valenciano, mukhang nagdududa siya sa sinasabi ni kapitan Corpuz.
"Dahil pinakakatiwalaan po ako
ni Don Mariano at ng kaniyang pamilya kaya nakakapasok at nakakalabas po ako ng

walang kahirap-hirap sa kanilang hacienda kung kaya't naniniwala po ako na
kailangan talaga ni Don Alejandro ang tulong ko" sagot ni kapitan Corpuz, napaisip
naman ng malalim si hukom Valenciano at inutusan niyang magpatuloy sa pagkwekwento
si kapitan Corpuz.
"Isang araw lang po makalipas ang gabi ng pasasalamat sa patron ng San Alfonso, na
kung saan nagkagalit at muntik nang magka-suntukan si Don Mariano at Don Alejandro
dahil natuklasan po ni Don Alejandro na may ibang babae si Ginoong Juanito,
kinabukasan po noon ay kinausap ako ni Don Alejandro at inilahad nga niya sa akin
ang plano, nilinlang ko po siya at sinabi ko pong pumapayag ako na ipuslit ang mga
baril at bigas sa hacienda Alfonso, pero noong gabi na kukunin ko na po ang mga
armas at bigas sa daungan hindi ko po sinipot ang mga tauhan ni Don Alejandro at sa
halip bumyahe po ako papuntang Maynila at pagdating po sa Maynila agad po akong
sumakay ng barko papuntang Espanya, ngunit sa kasamaang palad nalaman po ni Don
Alejandro at ipinag-utos po niya na pigilin ang barkong sinasakyan ko at ibalik ako
sa Pilipinas" paliwanag pa ni Kapitan Corpuz at napayuko siya. Napaiyak naman si
Sonya at napatulala si Ignacio.
"Ngayon maaaring ng magtanong ang panig ng umuusig" utos ni hukom Valenciano sabay
tingin sa panig namin. Tiningnan naman ni ama si Maximo Rosalejos, inayos niya pa
ang kaniyang kwelyo at isinuot ang kaniyang sumbrero na mukhang bagong-bago.
"Una mañana maravillosa para todos" (a wonderful morning to all) panimula ni Maximo
at walang bakas ng kaba sa mukha at kilos niya.
"May ilan lang akong katanungan Kapitan Corpuz... una, gusto ko lang malaman kung
paano mo nasabi na malapit si Don Alejandro Montecarlos sa Gobernador-heneral?"
tanong ni Maximo habang naglalakad siya pa-ikot kay kapitan Corpuz.
"Sinabi niya po mismo sa akin na tutulungan kami ako ng Gobernador-heneral na

magkaroon ng kapangyarihan at pusisyon" matapang na sagot ni kapitan Corpuz.
"Kapitan Corpuz... alam mo bang isang beses pa lang nakausap ng Gobernador-heneral

si Don Alejandro at ito ay noong maimbitahan ang pamilya nila sa kaarawan nito sa
Malacanang, kung kaya't hindi ko alam kung paano mo nasabi na malapit at bibigyan
ng gobernador-heneral ng malaking pabor si Don Alejandro gayong isang taong
namumuno pa lang ang gobernador-heneral dito sa Pilipinas" sabi ni Maximo, bigla ko
tuloy naalala na dalawang taon lang pala lagi namumuno ang isang gobernador-heneral
at after nun babalik na siya sa Espanya. Sa totoo lang, naniniwala din ako na hindi
close si ama sa Gobernador-heneral.
"Sinasabi ko lamang ang mga nalalaman ko" banat pa ni Kapitan Corpuz, bigla namang
natawa si Maximo, yung tawang parang nag-aasar.
"Ibig sabihin, hindi mo sa amin mapapatunayan na malapit nga si Don Alejandro at

ang Gobernador-heneral?" tugon pa niya.
Napayuko at hindi naman nakapag-salita si kapitan Corpuz. "Pangalawa, may

ebidensiya ka ba na magpapatunay na kinausap ka ni Don Alejandro?" tanong pa ni
Maximo.
Hindi naman nakasagot at napailing lang si kapitan Corpuz. "Kung gayon, puro salita
na walang kaakibat na ebidensiya ang iyong mga sinasabi...
nangangahulugan lang ito na gumagawa ka lamang ng kwento laban kay Don Alejandro at
nais mong ibato sa kaniya ang sisi upang malihis ang katotohanan na kasabwat ka nga
ni Don Mariano at ng mga rebelde" banat pa ni Maximo at umalingangaw sa loob ng
hukuman ang malakas na pagkakasabi ni Maximo sa salitang rebelde.
"Walang katotohanan iyan! Wala kaming koneksiyon ni Don Mariano sa mga rebelde!"
sigaw pa kapitan Corpuz. Naalala ko bigla yung sulat na pinadala ni Ca-tapang mismo
sa bahay nila Sonya at Ignacio, at ayon din kay Ginoong Valdez hindi nga nila
kaanib si Don Mariano.
"Kagalang-galang na hukom, nais ko pong hilingin na ipakita ni kapitan Corpuz ang

kaniyang likod upang makita natin kung mayroon ba siyang marka ng ekis sa bandang
likod sa tagiliran, ang ekis pong iyon ay simbolo ng pagiging bahagi ng rebeldeng
grupo ni Ca-tapang" sabi ni Maximo kay hukom Valenciano, nanlaki naman yung mga
mata ni Kapitan Corpuz, tumango naman si hukom Valenciano.
nagpumiglas si Kapitan Corpuz nang hawakan na siya ng mga guardia civil at

sapilitang hinubad ang kaniyang damit pang-itaas.
Nagulat ang lahat at nagsimulang magbulong-bulungan ng malakas ang mga tao nang
makitang nga naming meron ngang marka ng ekis sa bandang likod si kapitan Corpuz.
Naistatwa naman ako sa kinauupuan ko nang makita ang markang ekis na iyon na
katulad rin ng nasa likod nila Don Mariano, Mang Pipoy at Ginoong Valdez.
Biglang napaluhod si kapitan Corpuz sa harapan ni hukom Valenciano, "H-hindi ko po

alam ang ibig sabihin ng markang ito! Maniwala po kayo sa akin... wala po akong
kasalanan!" pagsusumamo
ni kapitan Corpuz. Napapikit naman sa inis si hukom Valenciano.
"Kung gayon... paano mo ipapaliwanag kung paano mo nakuha ang markang iyan?"
seryosong tanong ni hukom Valenciano.
Nanlaki naman yung mga mata ko nang biglang tumingin si kapitan Corpuz sa
kinauupuan namin ni ama at tinuro niya si ama "Si Don Alejandro po ang nag-udyok sa
amin ni Don Mariano na magpalagay ng markang ito noong araw makalipas ang hidwaan
nila ni Don Mariano, pumunta po siya sa mansyon ng mga Alfonso isang araw matapos
ang away nila sa tulay, naroon po ako noong araw na iyon at humingi po siya ng
tawad at nakipagkasundo kay Don Mariano, nagkabati naman po sila ni Don Mariano at
bilang tanda ng muli nilang pagkakaibigan, nagpatawag po si Don Alejandro ng taong
dalubhasa sa paglalagay ng marka sa katawan, at si Don Alejandro rin po ang pumili
ng disenyo na ilalagay sa aming likod, at pare-pareho po kaming tatlo nagpalagay ng
markang ekis na ito, ngunit pagkaalis po ni Don Alejandro, ilang oras lang ang
lumipas dumating na po si Heneral Seleno at hinalughog ang tahanan ng pamilya
Alfonso" paliwanag ni Kapitan Corpuz. Nakatingin lang naman ng diretso at walang
bakas ng pagkatakot sa itsura ni ama, samantalang hindi na ako mapakali at
nagpapanic na sa tabi niya.
Bigla kong naalala matapos nilang putulin ang kasal sa pagitan namin ni Juanito,
kinabukasan, umalis si ama kaya nakatakas ako at napuntahan ko si Juanito sa puno
ng mangga. At makalipas pa ang isang araw, wala ulit si ama umalis na naman kaya
nung malaman ko na nagkakagulo sa hacienda Alfonso, wala si ama noon at tanging si
ina lang ang pumigil sa amin
nila Maria at Josefina na magtungo sa hacienda Alfonso.
So ibig sabihin, pumunta pala siya sa bahay nila Don Mariano, nakipagbati siya,
pero bakit ganun? Bakit nung humingi ako ng tulong sa kaniya na tulungan si Don
Mariano, pinandigan pa din niya na galit siya kay Don Mariano at sa pamilya nito.
Isa lang ang ibig sabihin nito... maaaring isa sa kanila ni Kapitan Corpuz ang
nagsisinungaling.
"Ka-galang-galang na hukom, upang mapatunayan ang sinasabi ni Kapitan Corpuz,

maaari po ba naming hilingin na hubarin rin ni Don Alejandro ang kaniyang damit
pang-itaas at ipakita kung mayroon nga siyang marka ng ekis tulad ng sinabi ni
kapitan Corpuz na nagpalagay silang tatlo nito" sabi pa ni Maximo. Napaisip naman
ng mabuti si hukom Valenciano at pinag-utos niya na hubarin ni ama ang kaniyang
damit pang-itaas.
Nanlaki naman yung mga mata ko at napahawak ako sa braso ni ama, hindi ko alam pero
bigla akong naluha natatakot ako na baka mayroon nga siyang marka ng ekis.
Tiningnan naman ako ni ama at tinapik niya ang ulo ko, parang sinasabi niya na
kahit anong mangyari ipaglalaban niya ang sarili niya.
Tumayo na si ama at naglakad papunta sa harap, hinubad na niya ang kaniyang damit
pang-itaas at pinakita sa harap ng mga tao ang kaniyang likod.
Bigla akong nakahinga ng maluwag ng makitang walang marka ng ekis sa likod si ama.
Nagsimula ulit mag-bulung-bulungan yung mga tao. "Paano ba iyan? Mukhang
napatunayan na natin kung sino talaga ang gumagawa ng kwento dito" pang-asar na
tugon ni Maximo kay Kapitan Corpuz. Hindi makapaniwala at tulala naman si kapitan
Corpuz habang nakatingin sa likod ni ama.
"P-paano
n-nawala ang iyong m-marka?" gulat niyang tanong at napabagsak siya sa sahig dahil
sa pagkabigla, agad namang tumakbo si Ignacio papunta sa kaniya at inalalayan niya
ang kaniyang ama.
Nagkaroon naman ng limang minutong pahinga, sinuot na muli ni ama ang kaniyang
damit at umupo siya sa tabi ko. Agad akong napayakap sa kaniya. Ibig sabihin... si
kapitan Corpuz ang nagsisinunggaling.
Makalipas ang limang minuto bumalik na ulit si hukom Valenciano "Ngayon dadako
naman tayo sa paglalahad ng salaysay ng pangalawang nasasakdal" panimula niya,
tumayo ulit si Ignacio. Bakas pa rin sa itsura niya ang pagkabigla na hindi
napatunayan ni kapitan Corpuz ang bintang nito kay Don Alejandro.
"M-magandag umaga... tungkol n-naman kay Heneral Sergio, h-hindi totoong sa kaniya
ang mga b-baril at armas na nakuha sa k-kanilang tahanan" panimula ni Ignacio, pero
hindi siya ngayon mapakali at naluluha siya, kitang-kita din na nanghihina na siya
at hindi siya makapag-concentrate.
Nagulat kami ng biglang tumayo si Sergio "Kagalang-galang na hukom kung inyo pong
pahihintulutan, hindi po maayos ang pakiramdam ngayon ng aking abogado na si
Ignacio, maaari po bang ako na lang po ang magtatanggol sa sarili ko at ako rin
naman po ang nasasakdal sa usaping ito" pakiusap ni Sergio, napaisip naman ng
mabuti si hukom Valenciano pero pumayag din siya, inalalayan naman ni Sonya ang
kaniyang asawa na si Ignacio papunta sa upuan.
"Magandang umaga sa inyong lahat... hindi na ako magpapaligoy-ligoy pa, gusto kong
malaman niyo na wala akong kinalaman at hindi ko pagmamay-ari ang mga baril at
armas na natagpuan sa aming
tahanan" matapang na panimula ni Sergio, kompletong-kompleto ang suot niyang

uniporme na pang-heneral. at ang ganda rin ng kaniyang tindig, animo'y manliliit ka
sa sarili mo dahil sa tikas niya.
"Ang testimonya noon ni Mang Pipoy na ang mga baril na iyon ay hinahatid ng mga
bangka ng mangingisda at tinatago ko sa ilalim ng aking higaan upang ipamahagi sa
mga rebelde ay walang katotohanan!" patuloy niya pa at umalingawngaw sa loob ng
hukuma ang sinabi niyang Walang Katotohanan.
"Unang-una hindi ko alam na kaanib ng mga rebelde si Mang Pipoy na nakilala kong
kumopkop sa dalagitang si Cristeta na anak nila Aling Trinidad na nagsilbi sa aming
pamilya, tinulungan ko si Mang Pipoy at kaniyang mga anak dahil naging mabuti sila
kay Cristeta na tanging nakaligtas sa pagpatay sa kanilang buong pamilya, hindi ko
inaasahan na gagawan ako ng kwento at sisiraan ni Mang Pipoy sa kabila ng
kabutihang pinakita ko sa kanilang pamilya... Eso es todo (That's all)" dagdag pa
ni Sergio at sumaludo na siya kay hukom Valenciano.
"Ngayon maaari nang magtanong ang kabilang panig" utos ni hukom Valenciano,
confident naman na tumayo si Maximo. "Alam niyo ang hirap sa inyo... puro lang kayo
salita at wala kayong maipakitang ebidensiya" pang-asar pa ni Maximo sa panig nila
Sergio at kapitan Corpuz.
"Ka-galang-galang na hukom maari ko po bang iharap sa inyo ang testigo na

magpapatunay na bukod sa salang pagtatago ng mga armas at baril, si Heneral Sergio
ay nasasangkot pa sa isa pang kasalanan" sabi ni Maximo kay hukom Valenciano.
Nagsimula na namang magbulung-bulungan ang mga tao. bigla akong
kinabahan... may iba pang kasalanan si Sergio?
"Iharap na sa hukuman ang testigong iyong tinutukoy" utos ni hukom Valenciano,

ilang sandali pa dumating ang mga guardia civil habang akay-akay ang isang pamilyar
na mukha.
Si Cristeta.
Payat, maputla at hinang-hina ang dalagitang si Cristeta. Pinapupo na siya sa

harapan sa tapat ni hukom Valenciano.
Nagkatinginan kami ni Juanito, at sa mga oras na iyon naiintindihan kong natatakot

din siya sa mga maaaring salitang bibitiwan ni Cristeta.
"K-katotohanan at pawang katotohanan lamang ang aking sasabihin" panimula ni

Cristeta, hinang-hina siya at parang anumang oras ay babagsak ang kaniyang katawan.
"Simulan mo na ang iyong salaysay" utos ni hukom Valenciano kay Cristeta.

Napatingin naman si Cristeta sa akin at kay Juanito.
Napatingin naman ako kay Sergio na ngayon ay gulat na gulat din dahil hindi niya
akalaing magtetestigo laban sa kaniya si Crsiteta.
"A-ako po si Cristeta... a-ang akin pong pamilya ay w-walang awang pinatay, a-ako
lang po ang nakaligtas sa kanila dahil pinag-utos po sa akin ng isang lalaking
pumatay sa aking pamilya na ipagkalat ko na si Don Alejandro ang nagpapatay sa
aming pamilya... ngunit hindi ko po iyon ginawa" panimula ni Cristeta, sa kaniya
naman ngayon nakatutok ang lahat ng tao.
"Sino ang pumatay sa inyong pamilya?" tanong ni hukom Valenciano, bakas sa mukha
niya ang pagkagulat, mukhang ngayon niya lang din narinig ang trahedyang nangyari
sa pamilya nila Cristeta. Kung tutuusin, hindi kasi pinapansin ang mga kaso ng mga
mahihirap na tao.
"N-noong una
ay hindi ko po alam... ngunit nitong nakaraang buwan lamang ay nakilala ko po ang

taong nasa likod ng pagpatay sa aking pamilya... ang tao pong ito ay may matinding
galit sa mga opisyal at mayayamang pamilya, ang rebeldeng grupo po ang pumatay sa
aking pamilya dahil nais po nilang palabasin na si Don Alejandro ang may gawa nito
upang masira ang pamilya Montecarlos, nalaman ko po na kaanib si Mang Pipoy sa mga
rebelde na akala kong nagmamalasakit sa akin kaya tumakas po ako sa kaniya, nalaman
po ni Heneral Sergio na tumakas ako kaya pinahanap niya po ako, hindi ko pa po alam
noon na kaanib din ng mga rebelde si Heneral Sergio at Don Mariano, kaya nagtiwala
po ako kay Heneral Sergio at binigyan niya po ako ng matutuluyan" patuloy ni
Cristeta, tapos bigla siyang umiyak ng todo.
"P-pero hindi ko po inaasahan na p-pagsasamatalahan at aabusuhin ako ni Heneral

Sergio!" reklamo pa niya. nagulat ang lahat at nagsimulang magbulong-bulungan ang
mga tao. parang nabuhusan naman ng malamig na tubig ang buong katawan ko.
"M-makailang beses niya po akong pinagsamantalahan at binantaan niya pa po akong

papatayin kong magsusumbong daw po ako" hagulgol pa ni Cristeta. Ang bigat ng
pakiramdam ko, hindi ako makapaniwala na ang mga taong pinagkatiwalaan ko at nila
Juanito ay magagawa silang kalabanin.
"Nalaman po ni Mang Pipoy kung saan ako dinala ni Heneral Sergio kung kaya't
itinakas niya po ako doon, sinabi niya rin po sa akin na nalaman na niya kung bakit
hindi na nakabalik ang kaniyang asawa sa Laguna dahil pinapatay ito ni Don Mariano
dahil nakita daw po ng kaniyang asawa na nakikipag-usap si Don Mariano sa
mga rebelde, hindi po alam nila Don Mariano na kaanib din sa rebelde sila Mang
Pipoy at kaniyang asawa" dagdag pa ni Cristeta. "Kaya kahit po parehong kaanib si
Mang Pipoy at Don Mariano sa rebeldeng grupo ni Ca-tapang, matindi po ang galit ni
Mang Pipoy kay Don Mariano kaya nagawa niyang mag-testigo laban dito" sabi pa ni
Cristeta.
Iyon pala ang malalim na dahilan ni Mang Pipoy kung bakit niya nagawang sirain si
Don Mariano, pero... hindi talaga kaanib si Don Mariano sa mga rebelde, at ganoon
din si Sergio, so ibig sabihin... nagsisinunggaling si Cristeta!
"At hindi ko naman na po maatim ang pananamantala sa akin ni Heneral Sergio kung
kaya't nandito po ako ngayon sa harapan ninyo" sabi pa ni Cristeta. Agad na
napatingin ang lahat kay Sergio na ngayon ay nakayuko at tulala na lang.
Hala! Bakit ganun ang reaction niya?
Ibig bang sabihin totoong pinagsamantalahan niya si Cristeta?
"Heneral Sergio maaari ka ng magpaliwanag at ipagtanggol mo ang sarili mo" utos ni

hukom Valenciano, hindi naman kumibo si Sergio at hindi rin siya nagsalita.
"SERGIO ANAK! MAGSALITA KA!" sigaw ni Donya Juanita na humahagulgol na ngayon sa

pag-iyak, agad namang tumakbo papalapit sa kaniya si Sonya at inalog-alog siya.
"Kuya! pakiusap! magsalita ka!" pagsusumamo pa ni Sonya pero agad siyang inilayo ng
mga guardia civil.
"Heneral Sergio...Ibig bang sabihin nito inaamin mong pinagsamantalahan mo ang
dalagitang si Cristeta?" tanong ni Maximo, bigla namang napaluha si Sergio at
tumingin ng diretso sa mga mata ni Cristeta.
/>
"Oo inaamin ko" sagot niya.
ANOOOOO?
Biglang umingay ang buong paligid, nahimatay naman si Donya Juanita at agad tumakbo
si Juanito papunta sa kaniya. "Kuya! Gumising ka! Umayos ka!" sigaw ni Juanito sa
kuya niya habang inaalog-alog niya ito. Walang kibo at nakatitig lang si Sergio kay
Cristeta na ngayon ay nakatitig din sa kaniya habang patuloy na bumubuhos ang
kaniyang mga luha.
Narealize ko na sa palitan ng mga tinginan ni Sergio at Cristeta... alam kong may

namamagitan sa kanila.
"Sa ngalan ng kataas-taasang hukuman ng bayan ng San Alfonso, ng bansang Pilipinas

at ng Imperyong Espanya, si Kapitan Pedro Corpuz ay napatunayang nagtaksil sa
pamahalaan at dinungisan ang pangalan ng pamahalaan at gobernador-heneral dahil sa
kaniyang mga testimonyang puno ng kasinunggalingan, Samantalang si Heneral Sergio
Alfonso naman ay napatunayang sumsuporta sa mga rebelde sa kabila ng kaniyang
pangunahing tungkulin bilang Heneral na nagsisilbi sa hukbong sandatahan ng
pamahalaan ay nagtaksil din sa gobyerno, maliban dito ay nagkasala din siya sa
batas at moral sa ginawa niyang pagsasamantala sa kababaihan" tugon ni hukom
Valenciano.
"Kayong dalawa ay parehong napatunayang nagkasala bilang taksil sa pamahalaan at sa

moralidad, ang hukumang ito ay hinahatulan kayo ng... Kamatayan" dagdag pa ni hukom
Valenciano at umalingawngaw sa loob ng hukuma ang salitang Kamatayan.
Parang bilang tumigil ang buong paligid, napatulala ako habang pinagmamasdan ang
nangyayari sa aking kapaligiran, nag-iiyakan ngayon sila Donya Juanita, Sonya,
Angelito,
Ignacio at Juanito. samantalang tulala naman si kapitan Corpuz at Sergio.
Hindi rin maawat sa pagluha si Cristeta habang nakatingin kay Sergio. Nakangiti
naman si Maximo at Heneral Seleno, at malungkot at balisa naman ang itsura ngayon
ni hukom Valenciano at Don Alejandro.
Samantalang ako naman ay naistatwa sa kinauupuan ko habang pinagmamasdan ang iba't-

ibang emosyon at hinanakit na nararanasan ng lahat ng tao dito sa paligid ko. Ako
si Carmela Isabella, dayo lamang sa panahong ito... at sa maikling panahon ng
pamamalagi ko dito, nasaksihan ko na ang paghihirap na dinanas ng mga Pilipino at
ang sistema ng hukuma sa lumang panahong ito.
Ang hirap na dinanas nila ay walang-wala sa sarap ng buhay at kalayaan na nakakamit

ngayon ng mga kabataan na nabubuhay sa makabagong mundo.
Makalipas lamang ang isang linggo, isasagawa na ang execution kay Sergio at Kapitan
Corpuz. Nandito kami ngayon nila Maria, Josefina at Theresita sa plaza sa San
Alfonso, may maliit na entablado sa gitna at naroon si Sergio at Kapitan Corpuz.
Nakaupo sila magkabilang upuan kung saan nakatali ang kanilang magkabilang kamay at
paa. Habang may wire na nakapalupot sa leeg nila at may dalawang guardia civil sa
likod nila at hawak nito ang wire.
Bigla kong naalala yung lesson namin noon sa history, kadalasang sinasagawa sa
plaza yung pag-execute sa mga criminal upang mapanood at matakot ang mga mamamayan.
Firing squad, Garrote at Death by Hanging ang mga pangunahing paraan ng pagpatay sa
mga nahahatulan sa panahong ito.
Nagpalingon-lingon ako
sa paligid pero hindi ko makita sila Juanito o kahit sino sa pamilya Alfonso.
"Mahigpit pong binabantayan nila Heneral Seleno ang pamilya Alfonso sa pamamahay na
nakakulong pa rin ngayon sa hacienda Alfonso at hindi rin po nila hinayaang makita
nila si Ginoong Sergio, pati rin po si Ignacio ay hindi rin pinayagang makita ang
kaniyang ama na si Kapitan Corpuz" bulong sa'kin ni Theresita pero napayuko agad
siya nang biglang magsalita si Maximo Rosalejos sa gitna.
"Sasamantalahin ko na rin ang pagkakataong ito upang ipagbigay alam sa inyong lahat
na nilabas na ng kataas-taasang hukuman ng Maynila mula sa pamumuno ng punong hukom
na si hukom Fernandez ang kasulatan na ipatapon sa malayong lugar ang buong pamilya
Alfonso at si Ignacio Corpuz alinsunod sa kasalanan at kataksilan ng kanilang
pamilya sa gobyerno" anunsyo ni Maximo Rosalejos.
HINDI MAAARI!
Parang biglang nanghina ang tuhod ko nang malaman ko na ipapatapon sa malayong
lugar sila Juanito. Naalala ko bigla ang sinabi noon ni Professor Hermios, ang prof
ko sa history class na bukod sa hatol na kamatayan, ang iba pang parusa sa mga
nagkakasala ay pinapatapon sila sa malayong lugar o exile .
"Handa na!" sigaw ni Maximo at nilagyan ng mga guardia civil ng takip sa mukha bago
ikutin ng mahigpit yung wire na nakapalupot sa leeg nila Sergio at Kapitan
Corpuz... dahilan para mangisay at unti-unti silang mamatay sa pagkakasakal, Hindi
ko na nagawa pang tingnan ang mga pangyayari agad akong napayakap kay Theresita.
Hindi makatarungan ang kamatayan sa pamamagitan ng Garrote.
Nagsimula
namang mag-iyakan ang mga tao at sabay-sabay silang napayuko, ang ilang kalalakihan
ay naghubad ng sumbrero at ipinatong nila ito sa kanilang dibdib bilang pagbibigay
galang sa namayapang sina Kapitan Corpuz at Sergio Alfonso.
Napabagsak na lang ako sa sahig habang tinatanaw ang walang buhay na katawan ni
Sergio at kapitan Corpuz, Hindi ko na kaya! sobrang sakit na ng puso ko.
Isang linggo din ang lumipas, araw-araw kong pinapakiusapan si Eduardo na ihatid
ang mensahe ko para kay Juanito na magkita kami sa ilalim ng puno ng mangga sa
burol malapit sa kanila.
Pero sa araw-araw na paghihintay ko doon, hindi man lang ako sinipot ni Juanito at
hindi man lang din siya nagpadala ng sulat sa akin upang makapagpaliwanag. Sinabi
naman ni Eduardo na naipapaabot niya sa kabigan niyang kasambahay nila Juanito ang
mensahe ko pero hindi daw tumutugon si Juanito.
Hanggang sa sumapit ang Sabado, ang araw kung kailan aalis na ang pamilya Alfonso
at si Ignacio Corpuz sa bayan ng San Alfonso. Ang bayan kung saan namuno ng
mahabang panahon at henerasyon ang pamilya nila, at mukhang magwawakas na mula
ngayon ang pamumuno ng kanilang pamilya dahil aalis na sila.
Agad akong napabangon nang ginising ako ni Theresita noong madaling araw ng Sabado
dahil madaling araw daw babyahe ang barkong sasakyan nila papunta sa lugar kung
saan walang ibang nakakaalam kundi si hukom Valenciano, hukom Fernandez at Maximo
Rosalejos lamang.
Nagulat ako nang makita kong nasa salas si ama, at narinig ko ang pagtatalo nila ni
ina, Maria at Josefina na payagan silang pumunta sa daungan
upang makita ang pamilya Alfonso at Corpuz na naging close din naman sa pamilya
namin.
"Walang lalabas ng bahay! Ang sinumang magtakang sumuway sa akin ay makakatim ng

matinding parusa mula sa akin!" galit na sabi ni ama, wala naman nang nagawa sila
ina, Maria at Josefina. Napaatras naman kami ni Theresita at bumalik sa kwarto ko,
"Binibini... nais niyo po bang ihatid ko na lang ang nais niyong ipasabi kay
Ginoong Juanito?" tanong ni Theresita. Napa-iling naman ako.
Hindi!
Gusto kong ako mismo ang magsasabi sa kaniya na... mahal ko siya.
At dahil dun naisip namin ni Theresita na tumakas, alam kong gusto niya din makita
si Angelito. Agad kaming dumaan sa bintana, inalalayan ko naman si Theresita na
hindi sanay mag-akyat bahay. Buti na lang din medyo madilim pa ang paligid at
nakatulog yung ilang guardia personal na nasa ibaba ng bintana ko.
Dahan-dahan kaming nakababa nang hindi namin nagigising yung guardia personal at
nagulat kami nang bigla kaming hinarang ni Eduardo sakay ng isang kabayo na may
malaking kariton na naglalaman ng mga dayami "Baka gusto niyong maabutan sila bago
makasakay ng barko" sabi ni Eduardo, agad kaming napangiti ni Theresita at sumakay
agad sa kariton na dala niya at nagtago sa mga dayami. Alam naming hindi
paghihinalaan si Eduardo dahil aakalain lamang ng mga guardia personal na kukuha ng
mga karagdagang mga dayami si Eduardo sa palengke.
Matulin ang pagpapatakbo ni Eduardo sa kabayo, hinawakan naman ni Theresita ang

kamay ko "Binibini... huwag po kayong mag-alala... maabutan po natin sila" sabi
niya, napangiti naman ako. nakakatuwang isipin na may
mga taong handang tumulong at dumamay sa akin lalo na kapag kailangan ko ng tulong.
Pagdating namin sa daungan, papasikat na ang araw, at madami ring mga mamamayan ng
San Alfonso ang nandito ngayon dahil nais din nilang makita sila Donya Juanita,
Sonya, Angelito, Ignacio at... Juanito sa huling pagkakataon.
Dali-dali akong bumaba sa kariton pero napatigil ako nang bigla akong tawagin at
habulin ni Theresita "Binibini... isuot niyo po ito" habol niya sabay abot sa'kin
ng isang balabal na kulay puti. Nagets ko naman na walang dapat makaalam na nandito
ako ngayon sa daungan dahil mapapagalitan ako ni ama.
Napatango ako at isinuot ko na yung balabal na iyon saka patakbong sumingit sa mga
taong nagaabang sa pagdaan nila Juanito. Pahirapan pa bago ako nakarating sa harap.
At ilang sandali pa, may dumating na dalawang kalesa, bumaba mula sa isang kalesa
sila Sonya at Ignacio naka-posas silang dalawa at akay-akay ng mga guardia civil,
nagkatinginan kami ni Sonya, nakilala niya ako, yayakapin niya sana ako kaso
pinigilan siya ni Ignacio, nagets naman ni Sonya na hindi dapat siya lumapit sa
akin dahil malalaman ng mga tao at ng mga guardia civil na nandito ako ngayon sa
daungan.
Napatulo ang luha ko habang tinatanaw si Sonya... kahit pa sandali ko lang

nakapiling si Sonya, pakiramdam ko matagal na kaming magkakilala at isa siyang
tunay na kaibigan. Isang tapat na kaibigan na alam kong kailanman ay hindi na ako
makakahanap pa.
Ganoon din si Ignacio, isa siyang mapagmahal na anak kay Kapitan Corpuz at
mapagmahal na asawa kay Sonya, hindi rin matutumbasan ang kabutihang pinakita
niya sa amin ni Juanito nang mamalagi kami sa bahay nila sa Maynila.
Ilang sandali pa, bumaba na sa kasunod na kalesa ang hinang-hina na si Donya

Juanita habang akay-akay siya sa kaliwa ni Angelito at sa kabila naman ay si
Juanito. naka-posas din silang tatlo at nakapalibot din ang mga guardia civil sa
kanila.
Hindi naman ako nakita ni Donya Juanita dahil matamlay at hinang-hina siya, sa
lahat ng taong nakakakita sa kaniya ngayon alam kong mabigat din ang nararamdaman
nila dahil ang dating maliksi, mapagmahal, masayahin at matulungin na tinaguriang
ina ng bayan ng San Alfonso ay matamlay at nakakaranas ng matinding pagsubok
ngayon. Biyuda na siya at nawala pa ang panganay niyang anak. Kahit sinong asawa at
ina ay sobrang magdadalamhati kapag nangyari iyon sa kanila.
Nakita naman ako ni Angelito, napangiti siya ng konti sa akin, mamimiss ko siya ng
sobra, alam kong alam niya kung gaano ko kamahal ang kuya niya at kung gaano
kahalaga para sa akin ang pamilya nila. Sinenyasan ko naman siya at tinuro si
Theresita na ngayon ay nakatanaw din sa di-kalayuan. Nakakalungkot din isipin na
dito na rin magwawakas ang nagsisimula nilang pagiibigan ni Theresita.
Hinihintay ko namang tumingin sa akin si Juanito, nakayuko lang siya at namamaga

rin ang kaniyang mga mata, nakita ko namang kinalabit siya ni Angelito at
pasimpleng tinuro ako pero hindi niya pinansin si Angelito at hindi siya tumingin
sa akin.
~Heto na naman ako nag-iisa
Nakalutang lang sa hangin at lagi nang tulala
Sobra ang pagsisisi at parang hindi na tatagal
Di ko nasabi
na kita'y minamahal~
~Pag bumabalik sa isip ko ang nangyari
Kung paano ang damdamin ko'y di nasabi
May pag-asa ba ang tulad kong hangal
Di ko nasabi na kita'y minamahal~
~Ba't di ko pa nasabi? tanong ko sa sarili
Panahong lumipas sa 'tin ay nasayang lang
Ba't di ko pa nasabi? ang puso ko'y nagsisisi
Kung maibabalik ko lang sana

Kung maibabalik ko lang sana~
Alam kong nakakarating sa kaniya ang mga sulat at mensahe ko na pinapadaan ko kay
Eduardo noong nagdaang pitong araw, alam ko ring sinadya niyang hindi ako puntahan
sa tagpuan namin.
Alam ko ring alam niya na nandito ako ngayon malapit sa kaniya at pinagmamasdan
siya pero pinili niyang hindi ako tingnan sa huling pagkakataon.
Siguro nga ito na ang wakas, dito na magtatapos ang lahat sa aming dalawa, hindi na
niya ako magawang tingnan o lingunin man lang. Dahil nakikita ko sa kaniyang mga
mata na nais niya nang kalimutan ang lahat ng masasaya at mapapait na alaala namin
dito sa daungan.
Ang daungan ay ang dulo ng kalupaan at ito rin ang hangganan na nagbubukas patungo
sa karagatan. Alam kong dito na rin ang hangganan ng lahat. At handa na niyang
harapin ang panibagong buhay na naghihintay sa kanila.
Hindi ko alam kung anong gagawin ko...
Aalis na siya at hindi ko na siya makikita pa.
Naramdaman ko na lang na patuloy ang pagpatak ng mga luha ko habang pinagmamasdan

silang sumakay sa barko, at hanggang sa pinakahuling-segundo umaasa ako na lumingon
siya at tingnan ako.
Pero hindi niya iyon ginawa, Hindi siya lumingon sa akin.
Nagsimula nang mag-alisan ang mga tao at naiwan akong nakatayo sa dulo ng daungan
habang pinagmamasdan ang papalayong barko kung saan nakasakay ang taong mahal ko.
Natanggal na sa trabaho si Don Buencamino.
Nagtatago na ngayon si Ginoong Valdez.
Wala na si Don Mariano.
Wala na si Kapitan Corpuz.

Wala na rin si Sergio.
Pinalayas sa San Alfonso ang pamilya Alfonso.
At ang lahat ng ito ay kapalit ng buhay ni... Juanito.
Dear Diary,
Sa totoo lang, ang pinakamasakit sa lahat...
bukod sa hindi ko na makikita pa si Juanito,
ay hindi ko man lang nasabi sa kaniya na siya ang tunay na nilalaman ng puso ko
Nasasaktan,
Carmela
**********************
Featured Song:
'Ba't di ko nasabi' by Krizza Nerri
Comment: From prinsesang_dyosa15
Apr 28, 2017
Ito po yung favorite song ko dito,kapag pini play ko toh naalala ko yung scene nila
juanito tsaka carmela nung pinatapon sila juanito sa bohol tapos di manlang nasabi
ni carmela na may pagtingin na sya kay juanito..kaya kapag naririnig ko toh umiiyak
ako Nakakaiyak grabe!huhuhu😭😭😭😭😭😭😭
https://youtu.be/EBs7mNNWiHk
"Ba't di ko pa nasabi" by Krizza Neri

=================
Kabanata 28
[Kabanata 28]
October na, dalawang linggo na din ang lumipas mula nang ipatapon sa malayong lugar
ang pamilya Alfonso. Ramdam sa buong bayan ang labis na kalungkutan sa sinapit ng
pinakamabuting gobernador na nagsilbi sa bayan ng San Alfonso. Wala na ang sigla ng
palengke, plaza at mga pasyalan, halos lahat ay apektado sa pagkawala ni Don
Mariano at ng kaniyang pamilya.
"Magandang umaga sa inyong lahat... Ako'y nagagalak dahil narito kayo upang
tunghayan ang inagurasyon ng magiging bagong Gobernador ng San Alfonso na si
Kapitan Vicente Flores na ngayon ay tatawagin bilang Gobernador Flores" panimula ni
hukom Fernandez, dumayo pa siya dito sa San Alfonso para basahin ang kautusan ng
gobernador-heneral na ma-promote si Kapitan Flores. Nandito kami ngayon sa labas sa
tapat ng munisipyo ng San Alfonso, may entablado sa gitna at naroon sa itaas sila
Kapitan Flores, hukom Valencaino, hukom Fernandez at iba pang opisyal mula sa
kalapit bayan ng San Alfonso.
"Sa ilalim ng kautusan ng ating minamahal at kagalang-galang na gobernador-heneral

na representante ng Imperyong Espanya ay mula sa araw na ito, Oktubre 14, 1891, ang
bagong tagapamahala ng San Alfonso ay si Gobernador Vicente Flores" patuloy niya
pa, at nagpalakpakan naman ang mga tao habang nag-shashake hands si hukom Fernandez
at Kapitan Flores.
"Maraming Salamat sa mainit niyong pagtanggap...." Panimula ni Kapitan Flores.

Habang nakangiti ng todo. "Alam naman natin ang masaklap na nangyari sa aking
matalik na kaibigan na si Don Mariano Alfonso at sa kaniyang pamilya... ngunit
huwag kayong mag-alala nais kong ipagpatuloy
ang hangarin at layunin ng mga Alfonso na matagal nang namuno sa ating bayan" sabi
pa ni Kapitan Flores. Napatingin naman ako kay ama, wala namang reaction ang mukha
niya. samantalang halata namang nangangamba at nalulungkot si ina. Nasa tabi ko din
ngayon si Maria at Josefina na bakas din sa itsura nila na hindi sila masaya na si
Kapitan Flores ang magiging bagong gobernador ng San Alfonso.
"Sisimulan ko ang aking magandang layunin sa pagtatag ng mga bagong opisyal na

aking pinapagkatiwalaan upang masiguro na tapat at sang-ayon din sila sa aking
prinsipyo" dagdag pa ni Kapitan Flores at naglakad-lakad siya sa gitna ng stage.
"Nais kong italaga si Heneral Seleno bilang punong heneral ng hukbong

pangkapayaapan at pinuno ng mga guardia civil ng San Alfonso" patuloy niya,
nagkatinginan naman kami nila Maria at Josefina. Alam kong nararamdaman na nila na
mukhang hindi magiging maganda ang mga susunod na mangyayari.
Nagpalakpakan naman ang mga tao habang umaakyat si Heneral Seleno sa entablado at
nag-shake hands sila ni Kapitan Flores. Sa sobrang ngiti ni Heneral Seleno ang
sarap punitin ng mukha niya. ughh.
"Nais kong batiin si hukom Valenciano dahil siya ay makakasama na ngayon sa mga
hukom na mamumuno sa Real Audencia ng Maynila at magiging katuwang at kanang kamay
ni hukom Fernandez" sabi pa ni Kapitan Flores, naglakad naman papalapit si hukom
Valenciano at nag-shake hands silang tatlo.
So ibig sabihin bakante ngayon ang pusisyon kung sino ang magiging hukom ng San
Alfonso?
"At ngayon nais kong masaya nating salubungin ang magiging bagong hukom ng San
Alfonso na si...
Ginoong Maximo Rosalejos" tugon pa ni Kapitan Flores. Napahawak ako kay Maria at
Josefina. Bakit ganun? Bakit parang pakiramdam ko may mali sa mga pangyayari
ngayon?
Umakyat din sa stage si Maximo Rosalejos habang abot tenga yung ngiti niya at
nakikipag-shake hands sa kanilang lahat.
"At syempre bilang isang gobernador kailangan ay bigyan ko ng pansin ang mga taong
may malaking naambag sa kaunlaran ng San Alfonso, siya at ang kaniyang pamilya ay
matagal nang nagbibigay ng maraming trabaho at nagpapaunlad ng kabuhayan,
industriya at ekonomiya ng ating bayan... Mga kababayan nais kong salubungin natin
ng masigabong palakpakan ang aking magiging kanang kamay at pangalawang
makapangyarihang opisyal ng San Alfonso... si Don Alejandro Montecarlos" masayang
tugon ni Kapitan Flores. Nanlaki naman ang mga mata namin ni ina, Maria at Josefina
at halos lahat ng tao ay napalingon kay ama na ngayon ay napangiti ng kaunti nang
marinig ang sinabi ni kapitan Flores.
ANOOOO?
HINDI MAAARI!
Tumayo na si ama at umakyat na rin sa entablado sa gitna, agad siyang sinalubong ng

palakpakan at yakap nila Kapitan Flores, hukom Fernandez, hukom Valenciano, Heneral
Seleno at Maximo Rosalejos.
Sa mga oras na ito, kitang-kita ko ang galak at saya sa mga ngiti nila... pero
hindi ko maiwasang magduda sa biglaang pagkakaroon ng pusisyon at kapangyarihan ni
ama.
Ayokong isipin... pero alam kong posibleng may kinalaman at alam niya ang mga
pinagagawa ni Heneral Seleno at Maximo sa pamilya Alfonso.
Kinagabihan, hindi
ako makatulog ng maayos. Hindi ko alam pero parang binabagabag ako ng mga
pangyayari. Alam kong hindi ito naaayon sa nakatakdang dapat mangyari... hindi
nakasulat sa diary at sa nakaraan na naging opisyal si Don Alejandro.
Pero bakit ganun?
Nagbago na ba talaga lahat ang na nakatakdang mangyari?
Kailangan kong makausap si madam Olivia. Pero wala siya ngayon dito sa San Alfonso,
noong nakaraang linggo ko pa siya pinuntahan at hinahanap pero sabi ng ibang madre
doon, umalis daw si madam Olivia at hindi nila alam kung saan ito nagpunta. Haaays.
Nagulat ako nang biglang kumatok si Maria sa pinto, magtutulug-tulugan na lang sana
ako kaso nakita na niya na gising pa ako. "Hindi ka rin makatulog?" tanong niya at
naglakad siya papalapit sa akin at umupo sa kama ko.
"Kapatid ko, Alam kong nag-aalala ka kay Juanito... pero siguro dapat mo ng
tanggapin na hindi kayo ang para sa isa't-isa" sabi pa niya, parang bigla namang
sumikip yung dibdib ko. Buti na lang madilim dito sa loob ng kwarto ko at iisang
gasera lang yung nagbibigay liwanag dito kaya hindi nakikita ni Maria ang mga luha
na namumuo ngayon sa mga mata ko.
"P-paano ba masasabi na ang dalawang tao ay hindi para sa isa't-isa?" tanong ko sa

kaniya, napabuntong-hininga naman siya. Alam kong mabigat din ang pinadadaanan niya
dahil sa lihim nilang relasyon ni Eduardo.
"Maraming maaaring humadlang sa pag-iibigan ng dalawang tao ngunit bukod sa tatag

at tibay ng kanilang pagmamahalan, nakasalalay rin ang kanilang relasyon sa
tadhana... Oo mahal ka ni Juanito at alam kong mahal mo rin siya... ngunit ngayon
malayo
na kayo sa isa't-sa, hindi mo alam kung nasaan siya, tinuturing nang nagkasala ang
pamilya nila at kailanman ay hindi makapapayag si ama na magkatuluyan kayong
dalawa" paliwanag pa ni Maria at hinawakan niya ang kamay ko. "Carmelita... sana
maintindihan mo na hindi kayo ni Juanito ang para sa isa't-isa..." sabi pa niya at
alam kong nalulungkot din siya sabihin ang mga salitang iyon.
"S-sa tingin mo... kayo ni Eduardo? Para ba kayo sa isa't-isa?" naiiyak kong tanong
sa kaniya. Napayuko naman at napailing si Maria. "Sa umpisa pa lang alam kong hindi
kami ang para sa isa't-isa... alam kong kailanman ay hindi makakapayag si ama na
ipakasal ako sa kaniya, pero alam mo naman sadyang pasaway ang ating puso at hindi
ito nakikinig sa ating utak, sinunod ko pa din ang tinitibok ng puso ko pero ngayon
napag-isip-isip ko na malabo nga na magkatuluyan kami ni Eduardo" sabi pa niya at
napansin kong umiiyak na din siya.
Niyakap ko na lang si Maria, sa mga oras na ito pareho kami ng pinagdadaanan.

Parehong imposible pagbigyan ni ama na makatuluyan namin ang mga taong mahal namin.
Kinabukasan, sinama ako ni ina sa palengke sa kabilang bayan. Naalala ko tuloy nung
first time kong makapunta sa palengke dito, at kasama pa namin si Juanito. habang
namimili ng isda si ina nagulat kami nang biglang may grupo ng mga guardia civil na
nakasakay sa mga kabayo at nagmamadaling dumaan sa gitna ng palengke. Sinisigawan
nila yung mga taong naglalakad sa gitna at pinapatabi.
"Anong nangyayari? May nangyaring gulo ba?" tanong nung tindera ng isda sa katabi
niyang tindera naman ng
gulay. "Ahh! Baka pupunta sila ngayon sa dating bahay nila aling Trinidad, na
malapit sa ilog" sagot nung tindera ng gulay at napa-tsk-tsk ito.
"Hindi ba matagal ng walang nakatira sa bahay nila Aling Trinidad? Mula noong
biglang naglaho ang buong pamilya nila at nalaman na lang natin na napatay na pala
sila" sabi nung tindera ng isda. Napa-iling-iling naman yung tindera ng gulay.
"Hindi mo ba alam? Diba nga nakaligtas si Cristeta? Bumalik siya dito at tumira
ulit sa bahay nila" sagot nung tindera ng gulay.
Biglang nanlaki yung mga mata. OMG! Kailangan kong makausap si Cristeta!
Gusto ko sanang magpaalam kay ina pero mukhang hindi niya ako papayagan dahil loyal
siya kay ama. Naalala ko yung tumakas kami nila Maria at Josefina papunta sa
hacienda Alfonso nung pinahalughog ni heneral Seleno yung buong bahay nila.
Sinumbong kami ni ina kay ama.
Nakita kong busy pa din sa pagpili ng gulay si ina kaya pasimple akong humakbang
papaatras at tumakas sa kaniya. Agad kong pinara yung paparating na kalesa na
walang laman at sumakay doon. "Manong, sundan mo yung mga guardia civil" pakiusap
ko sa kutsero agad naman siyang tumango at sinundan yung mga guardia civil na
nagmamadali kanina.
Ilang minuto lang ang tinagal ng byahe, napatigil naman si manong kutsero nung
makita niya yung grupo ng mga guardia civil na nasa tapat ng bahay kubo nila
Cristeta. "Binibini... hindi po ako maaaring lumapit doon" narinig kong sabi nung
kutsero, sabagay baka madamay pa siya kapag lumapit kami sa mga guardia civil.
Ilang sandali lang, nanlaki ang mga mata ko
nang may buhat-buhat yung dalawang guardia civil na banig at may bangkay sa loob
nito. Puro dugo yung banig. Inilipag nila ito sa lupa at binuklat, biglang nanghina
yung mga tuhod ko nang makita na si Cristeta yung duguang bangkay na nasa loob ng
banig.
mas ikinagulat ko nang makitang bumaba sa isang kabayo si... Leandro.
ANONG GINAGAWA NIYA DITO?
"Nako! Binibini... narito pala si Heneral Leandro Flores, baka po maparusahan tayo"
natatakot na sabi nung kutsero sa'kin at dahil dun bumaba na ako ng kalesa. "Sige
po mauna na kayo" sabi ko sa kaniya. Sabay dukot sa bulsa ko para kumuha ng
pambayad pero narealize ko na... WALA PALA AKONG PERA!
Sinama lang ako ni ina dito sa palengke at hindi niya ako binigyan ng pera!
Waaahhh!
Napatitig lang sa'kin yung kutsero at mukhang naiinis na siya. Gosh!
Bigla kong napansin yung silver na bracelet na suot ko. Mukhang mamahalin to, pwede
na rin siguro to pambayad. Napapikit na lang ako at hinubad ko na yung silver na
bracelet na pagmamay-ari ni Carmelita, nakita ko lang yun kaninang umaga sa jewelry
box niya.
"Manong pwede na po ba to?" tanong ko sabay abot nung silver na bracelet. Bigla
namang nanlaki yung mga mata nung kutsero at kumikinang-kinang pa habang
pinagmamasdan yung bracelet. Napangiti pa siya ng todo at saka umalis na.
Haaays. Sorry talaga Carmelita... don't worry mag-iipon ako para mapalitan ko yung
mamahaling bracelet mo.
Teka! Speaking of Leandro... bakit tinawag siyang Heneral ni manong kutsero kanina?
Napatingin ako ngayon sa grupo ng mga guardia
civil na nasa tapat ng bahay nila Cristeta, nakita ko ring pinagmamasdan maigi ni
Leandro yung bangkay ni Cristeta at may sinusulat siya sa maliit na notebook. My
gosh! Nakadamit Heneral nga siya!
Magtatago na lang sana ako kaso nagulat ako nang biglang mapalingon sa kinatatayuan
ko yung isang guardia civil. "Heneral! Narito po ang isa sa mga Binibining
Montecarlos" narinig kong sabi niya, agad naman napalingon sa'kin si Leandro.
Nagulat din siya nang makita ako.
Agad niyang inabot dun sa guardia civil yung notebook na hawak niya at tumakbo siya
papalapit sa akin. "Carmelita! A-anong ginagawa mo dito?" gulat niyang tanong.
Tiningan naman niya ako mula ulo hanggang paa. "Ayos ka lang ba? May nangyari ba sa
iyo? Paano ka nakarating rito?" nag-aalalang niyang tanong, hahawakan niya sana ang
magkabilang balikat ko pero napatigil siya dahil madaming tao ang nasa paligid
ngayon.
Tiningnan ko naman siya ng diretso sa mata, ayokong isipin na pinapatay niya si

Cristeta. "I-ikaw? Anong ginagawa mo dito?" tanong ko sa kaniya, wala akong balak
sagutin yung mga tanong niya hangga't hindi niya sinasagot ang tanong ko.
"May nagbalita sa akin kanina sa opisina na natagpuang duguan at patay na raw ang
isang dalagita na nakatira dito malapit sa ilog... nagtungo sa Laguna kaninang
umaga si Heneral Seleno kung kung kaya't ako na lang ang nag-asikaso muna ng
kaniyang trabaho" sagot ni Leandro. Napatingin naman ako sa kaniya mula ulo
hanggang paa. Grabe! Bagay pala sa kaniya yung general outfit.
"Kailan ka pa naging Heneral? Bakit hindi ko alam----" hindi ko na natapos yung

sasabihin ko kasi biglang ngumiti
si Leandro. "Naitaas ang ranggo ko noong nagpunta kami ni Heneral Sergio sa Cavite
bago siya dakpin at ibalik sa San Alfonso, si Heneral Sergio ang nagtalaga sa akin
bilang Heneral bago siya hulihin, ngunit hindi ko man lang siya napasalamatan at
naabutan bago siya hatulan ng kamatayan dito sa San Alfonso dahil hindi ako
pinayagang makaalis agad sa Cavite ni hukom Fernandez, dahil walang magbabantay ng
kaayusan at kapayapaan doon" paliwanag pa ni Leandro. Naalala ko na nagpaalam siya
sa akin noon na pupunta sila ni Sergio sa Cavite, kaya nung pinahalughog ni Heneral
Seleno yung hacienda Alfonso, tanging si Don Mariano lang ang dinakip noon kasi
nasa Cavite si Sergio at kasama niya noon si Leandro.
"Kakarating ko lang din sa San Alfonso kaninang madaling araw at balak kitang
dalawin sa inyong tahanan mamayang gabi upang surpresahin at ihatid sa iyo ang
magandang balita na heneral na ako" masayang sabi ni Leandro. Sa totoo lang parang
gumaan ang pakiramdam ko, mabait na tao si Leandro at alam kong pinaghihirapan niya
ang mga bagay na natatamasa niya ngayon. Hindi niya ginagamit ang pangalan at
kapangyarihan ng kaniyang ama na si Kapitan Flores para lang ma-promote siya.
Magsasalita pa sana ako kaso biglang sumigaw yung guardia civil na tumitingin sa
bangkay ni Cristeta. "Heneral Leandro! Buhay pa po ang binibini!" sigaw niya, agad
kaming napatakbo ni Leandro papunta sa kanila. hinawakan niya ang pulso ni
Cristeta. "Mahina ang pulso niya... dalhin siya agad sa pagamutan!" utos ni Leandro
at agad nilang binuhat at sinakay sa kalesa si Cristeta. Naistatwa naman ako sa
kinatatayuan ko, umaasa ako na buhay
pa sana si Cristeta, dahil siya lang ang makakapagpatunay na hindi talaga kasama sa
rebeldeng grupo si Don Mariano, Sergio Alfonso at Kapitan Corpuz , para malinis din
ang pangalan nila Donya Juanita, Angelito, Sonya, Ignacio at Juanito.
Ayon kasi kay Ginoong Valdez at sa sulat din ni Ca-tapang, hindi nga nila kaanib si
Don Mariano. Pero hindi ko naman pwedeng gamiting witness si Ginoong Valdez dahil
hindi siya paniniwalaan at baka baliktarin at mahatulan din siya ng kamatayan.
Tanging si Cristeta lang at Mang Pipoy ang pag-asa ko... dahil alam kong
nagsisinunggaling sila.
Agad akong sinakay ni Leandro sa kabayo niya. "Binibini... ihahatid na kita sa

inyo" sabi niya pa sa'kin. nakaupo ako ngayon sa harapan ng kabayo at nasa likod ko
siya. "Pwede bang puntahan muna natin si Cristeta? Gusto kong malaman kung ayos
lang siya?" pakiusap ko kay Leandro, napangiti naman siya ng kaunti at alam kong
papayag siya at hindi makakatanggi sa akin.
"Sige na nga... pero sandali lang ah" sabi niya at pinatakbo na niya yung kabayo.
Pagdating sa paggamutan. Napatingin at napalingon ako sa buong paligid. Hanggang

2nd floor lang yung hospital sa panahong to, at parang bahay lang. grabe! Ibang-iba
sa magaganda at matataas na builing ng hospital sa modern world.
Agad sinalubong ng mga babaing nakaputing baro't saya at isang matandang lalaki na
naka-puti rin ang mga guardia civil na may buhat kay Cristeta at ipinasok ito sa
loob. Susunod na sana kami ni Leandro kaya lang biglang may guardia civil na
lumapit sa kaniya. "Heneral Leandro, kakatanggap ko lang
po ng sulat mula sa mensahero ng munisipiyo na pinapatawag daw po kayo ngayon ng

inyong ama na si Gobernador Flores" sabi nung guardia civil, tiningnan naman ni
Leandro yung sulat at napatingin siya sa akin.
"Ayos lang ako, dito lang muna ako, babantayan ko muna si Cristeta" sabi ko, pero
parang nag-aalinlangan pa rin si Leandro umalis. "Dito ka lang ha, hintayin mo ako,
ihahatid kita sa inyo" sabi pa niya. napatango naman ako.
Pero bago siya makasakay sa kabayo, agad akong humabol sa kaniya dahil naalala kong
hindi ko pa nasasagot yung mga tanong niya kanina. "S-sandali! Heneral Leandro...
hindi ko pa pala nasasagot ang mga katanungan mo, tumakas lang ako kay ina nang
malaman ko na patungo kina Cristeta yung mga guardia civil na dumaan sa palengke at
hindi ko rin akalain na makikita kita doon" sabi ko, nanlaki naman yung mga mata ni
Leandro.
"Ibig sabihin hindi alam ngayon nila Donya Soledad kung nasaan ka?" gulat na tanong
ni Leandro, napatango lang ako. Bakas sa mukha ni Leandro na nastress siya dahil sa
sinabi ko, agad niyang tinawag yung isa sa mga tauhan niya. "Sarhento Santos ...
pumunta ka ngayon sa hacienda Montecarlos at ipagbigay alam mo sa kanila na kasama
ko ngayon si Binibining Carmelita at ihahatid ko siya mamaya sa kanila" utos ni
Leandro dun sa tauhan niya, Napatango naman ito at sumakay na ng kabayo saka
tuluyan ng umalis.
"Dito ka lang Binibini... babalik ako" sabi pa ni Leandro at tuluyan na siyang

umalis. Ngayon ko lang narealize na malaking gulo pala ang ginawa kong pagtakas kay
ina kanina. For sure mapapagalitan nila ako mamaya huhu.
/>
Dahan-dahan akong pumasok sa loob ng hospital, at nakita ko kung gaano kahirap at

sitwasyon nila dito. Hindi kumpleto ang gamit at kakaunti lang ang mga nurse at
doktor. Hindi rin uso ang anesthesia sa panahong to kaya kapag ooperahan ang
pasyente for sure masakit talaga yun.
May ilang batang may sakit at ubod na ang payat na nakahiga na lang sa kama. Ang
isa namang matanda sa tabi nito ay nakabalot na ng kumot at binalot na rin ng banig
ng mga nurse habang nag-iiyakan sa tabi ang pamilya niya.
Pag-akyat ko sa second floor, nakita kong kakatapos lang gamutin at lagyan ng

puting tela ng mga nurse ang wrist ni Cristeta. Nakapikit lang si Cristeta pero
alam kong gising na siya, hinang-hina siya at sobrang putla na rin niya, marami na
sigurong dugo ang nawala sa kaniya.
"kamusta na ang kalagayan niya?" tanong ko dun sa isang nurse, pero napa-iling lang
siya. hindi naman na ako nakapagsalita, ibig sabihin ilang oras o araw na lang ang
itatagal ni Cristeta bago siya bawian ng buhay.
Umalis na yung mga nurse at kaming dalawa na lang naiwan ni Cristeta dito sa second
floor. Umupo na ako sa tabi ng kama niya at pinagmasdan siya. Gusto ko sanang
hawakan ang kamay niya kaya lang alam kong masakit iyon dalhin doon niya sinugatan
ang sarili niya, naglaslas siya.
Ilang sandali pa, dahan-dahan niyang iminulat ang kaniyang mga mata at napatingin
siya sa akin. "B-binibining Carmelita? I-ikaw po ba i-iyan?" nanghihina niyang
tanong. Napatango naman ako, at dahil dun napangiti siya ng kaunti.
"H-hindi po ba kayo galit sa akin? N-napahamak po ang pamilya Alfonso d-dahil sa

akin" sabi niya
at nakita kong may namumuong luha sa mga mata niya. hinawakan ko na lang yung ulo
niya. "Hindi ako galit sa iyo Cristeta... gusto kong maintindihan ka" sagot ko,
napangiti naman ng kaunti si Cristeta.
"Binibini... m-maaari po akong humingi ng p-pabor sa iyo?" tanong niya pa.

napangiti naman ako, yung ngiti na parang sinasabi ko na naiintindihan ko siya.
"Oo naman... ano yun?"
"B-batid ko po na hindi na ako magtatagal pa... kung kaya't n-nais ko pong ipahatid
na lang sa inyo ang aking mensahe para sa pamilya Alfonso..." sabi niya pa, tapos
tuluyan nang bumuhos ang mga luha niya.
"M-malaki po ang kasalanan ko sa kanila... N-nagsinunggaling po ako, Hindi po

totoong pinagsamantalahan ako ni Ginoong Sergio" pag-amin niya pa. nanlaki naman
yung mga mata ko, So tama nga ako! Nagsinunggaling siya!
"A-ang totoo po niyan... m-may relasyon po kami ni Ginoong Sergio, at totoo rin po
na m-may nangyari sa aming dalawa, ngunit bigla na lang po nagbago si Ginoong
Sergio at nais niyang putulin na ang relasyon namin dahil balak na siyang ipakasal
ni Don Mariano sa isang dalaga na anak ng isang mayamang pamilya sa Bulacan"
paliwanag ni Cristeta. Hindi naman ako makapagsalita, hindi ko rin mapigilan na
maluha habang nakikinig sa istorya ng pag-iibigan nila ni Sergio.
"L-labis po akong nasaktan at dinamdam ko po na mas pipiliin pa ni Ginoong Sergio

na sundin ang kaniyang ama kaysa piliin na makasama ako, kung kaya't tumestigo po
ako laban sa kaniya, si Ginoong Maximo Rosalejos po ang nag-kumbinse sa akin at
ipinangako rin po niya na bibigyan ako ng tahanan sa malayong lugar upang
makapagsimula muli" tugon pa
ni Cristeta. At hindi na maawat ang kaniyang pag-iyak. Hinimas-himas ko naman ang

ulo niya para tumahan siya.
Naiintindihan ko si Sergio, pareho sila ni Juanito na buong puso at handang sundin

ang kanilang ama.
"K-kaya lang po mukhang nilinlang po ako ni Ginoong Maximo dahil hindi niya po
tinupad ang kaniyang pangako na bibigyan ako ng matitirhan sa malayong lugar... n-
napagalaman ko rin po na pinapatay na nila si M-mang Pipoy matapos itong tumestigo
laban kay Don Mariano sa hukuman sa Maynila, nararamdaman ko pong papatayin na rin
nila ako kaya inunahan ko na po sila, mas gugustuhin ko pong ako ang papatay sa
sarili ko" sabi pa ni Cristeta. Kaya pala naglaslas siya. Teka! Omg! Hindi pwede!
Wala na si Mang Pipoy!
"B-bakit naman nila ipapapatay si Mang Pipoy?" gulat kong tanong kay Cristeta pero
napapikit lang ito bago magsalita. "A-ang totoo po niyan, hindi po talaga kaanib sa
rebeldeng grupo si Mang Pipoy, ang asawa niya po ang totoong kasapi ng rebeldeng
grupo ni Ca-tapang, mas pinili po ng asawa niya na bumalik ng San Alfonso pero nang
mahirapan po ito na mabuhay bilang taga-ani, sumapi po siya sa grupo nila Ca-tapang
na nagtatago sa kabundukan" sagot ni Cristeta. Napaisip naman ako ng mabuti,
naalala kong sinabi noon sa amin ni Mang Pipoy noong pumunta kami sa tahanan nila
sa Laguna na bumalik ng San Alfonso ang asawa niya at nagtatrabaho ito sa aming
hacienda pero bigla na lang nawala yung asawa niya at hindi na nakabalik pa.
"Pero bakit naman tetestigo si Mang Pipoy laban kay Don Mariano? Hindi naman kasapi
ng rebeldeng grupo si Don Mariano at sa tingin ko wala
naman siyang ginawang masama kay Mang Pipoy" tanong ko kay Cristeta.
"T-tama po kayo Binibini... hindi po talaga kasapi ng rebelde si Don Mariano,

Kapitan Corpuz at Ginoong Sergio... i-inamin po sa akin ni Mang Pipoy na nais niya
lang ipagbigay alam sa mga opisyal at sa pamahalaan na may umuusbong na rebeldeng
grupo na nais magpabagsak sa gobyerno, dahil may matinding galit po siya sa mga
rebeldeng grupo ni Ca-tapang nang malaman niyang sinundan po ng kaniyang asawa si
Ca-tapang na dating nobyo nito noong kabataan po nila" sagot ni Cristeta.
Napanganga na lang ako. Omg! So ibig sabihin bukod sa nagsawa na mabuhay bilang
taga-ani yung asawa ni Mang Pipoy, may past din sila ni Ca-tapang!
"S-sobra po ang galit ni Mang Pipoy sa mga rebelde, nalinlang din po siya ni
Maximo, binayaran po siya ng dalawang daang piso upang tumestigo laban kay Don
Mariano at para rin maalarma ang gobyerno at puksain na ang rebeldeng grupo ni Ca-
tapang" sagot ni Cristeta. Napatulala lang ako ng ilang Segundo.
So ibig sabihin... na-frame up nga talaga si Don Mariano, Kapitan Corpuz at Sergio!
Bigla kong naalala yung sinabi ni Don Mariano kay Juanito noong nasa Fort Santiago
kami...
"Ang tanging sinisisi ko sa pagkakataong ito ay ang sarili ko... sinisisi ko ang
sarili ko dahil masyado akong nagtiwala sa mga taong tinuring ko nang kapatid"
panimula ni Don Mariano. At ipinakita niya kay Juanito yung ekis sa likod niya.
"Pinagkatiwalaan ko ng buong puso ang taong nag-udyok sa akin magpalagay ng markang

ito noong matapos ang gabi ng pasasalamat sa patron ng San Alfonso,
sinabi niyang pareho kami magpapamarka ng ganito bilang tanda ng aming

pagkakaibigan at pagkakaayos.. ngunit hindi ko akalain nilinlang niya lang ako"
dagdag pa ni Don Mariano.
Bigla kong naalala yung salaysay noon ni Kapitan Corpuz na si Don Alejandro/ama ang
nag-udyok sa kanila magpalagay ng tattoo na ekis sa likod bilang tanda ng kanilang
pagkakaibigan.
At ang markang ekis na iyon sa mga likod nila ang naging matibay na katibayan na
kasama sila sa rebeldeng grupo ni Ca-tapang.
Pero bakit walang marka ng ekis si Don Alejandro/ama? Kung sabay-sabay sila nagpa-
tattoo.
"Cristeta... alam mo ba kung paano nagkaroon ng marka ng ekis si Mang Pipoy?"

tanong ko sa kaniya pero napa-iling lang si Cristeta, sabagay hindi naman lahat ng
ginagawa ni Mang Pipoy ay alam niya. nagulat ako nang biglang umubo ng malakas si
Cristeta at may dugong lumabas sa bibig niya. at dahil sa panic agad kong tinawag
yung mga nurse at doktor. Agad naman silang dumating at inasikaso si Cristeta.
Naghihingalo na at hinahabol na ni Cristeta ang paghinga niya. Nagulat ako nang

bigla siyang mapatingin sa akin at hinawakan niya ang kamay ko. "B-binibini... m-
may isa pa po pala akong kahilingan... h-hanggang ngayon po hindi ko pa rin alam
kung sino ang nagpapatay sa aking buong pamilya" nanghihina niyang sabi. Hinawakan
ko namang ng mabuti yung kamay niya.
Hanggang ngayon pala hindi pa rin nalalaman kung sino ang nagpapapatay kina Aling
Trinidad, Mang Nestor at sa mga kapatid niya.
"M-maaari niyo po bang alamin iyon para sa akin... h-hihintayin ko pong ibalita
niyo sa
puntod ko sa oras na malaman niyo na kung sino po ang nagpapatay sa aking buong
pamilya... hihintayin ko po ang araw na iyon Binibining Carmelita----" hindi na
natapos ni Cristeta yung sasabihin niya kasi bigla na siyang napapikit at tuluyan
nang nalagutan ng hininga.
Napatulala na lang ako habang hawak ang kamay niya na wala ng buhay.
Wala na si Cristeta.
Wala na rin si Mang Pipoy.
Paano ko na ngayon papatunayan na walang kasalanan si Don Mariano at Sergio

Alfonso? Upang malinis ang pangalan ng pamilya Alfonso.
Ilang sandali pa, nagulat ako nang biglang may sumigaw mula sa likuran ko.
"CARMELITA!"
Pag-lingon ko tumambad sa harapan ko ang galit na itsura ni Don Alejandro.

Napatingin siya kay Cristeta na ngayon ay wala ng buhay. Napatayo naman ako at
pinunasan ko ang mga luha ko.
"Ama----" magpapaliwanag sana ako kaso bigla na akong hinila ni Don Alejandro
papalabas ng paagamutan at sapilitang pinasakay ng kalesa.
"SA BAHAY NA TAYO MAG-UUSAP!" sigaw niya pa, Nalaman na niya na tinakasan ko si ina
at ngayon ay sobrang galit na siya. hindi ko alam pero first time ko matakot ng
ganito at masigawan ng ganito sa harapan ng madaming tao.
Pagdating sa bahay, agad bumaba ng kalesa si ama at sapilitan niya ulit akong
hinila papalabas, agad naman siyang pinigilan ni ina pero wala itong nagawa kasi
mas malakas pa din si Don Alejandro, pagdating sa salas, tinulak niya ako dahilan
para masubsob yung pisngi ko sa sahig, napahawak naman ako sa pisngi ko na
ngayon ay ang hapdi-hapdi na.
"Ama! Huminahon po kayo!" sigaw ni Maria at Josefina at agad silang tumakbo

papalapit sa akin. Nanlaki yung mga mata ni Josefina nang makita niya yung gasgas
sa pisngi ko.
"Alejandro! Tama na iyan!" awat pa ni ina habang nakayakap siya kay Don Alejandro
dahil gusto niya pa din akong bugbugin.
"LAGI MO NA LANG AKO SINUSUWAY CARMELITA! ANONG GINAGAWA MO SA PAGGAMUTAN? AT BAKIT

KAUSAP MO ANG DALAGITANG TUMESTIGO LABAN SA MGA ALFONSO?" sigaw niya, at sobrang
namumula na siya sa galit. Napahawak naman ako sa pisngi ko, naiiyak na ako sa
sobrang hapdi.
Bigla ko tuloy naalala yung sinabi ni Cristeta na hindi nga talaga kaanib sa
rebelde sila Don Mariano, Kapitan Corpuz at Sergio. At nakuha lang nila Don Mariano
at Kapitan Corpuz yung marka ng ekis sa likod nila dahil nilinlang sila ni Don
Alejandro.
Napapikit ako sa inis at tumayo na. "Paano po nawala yung marka ng ekis sa likod
niyo?... ama" matapang kong tanong. Biglang nanlaki yung mga mata ni ama. Nagulat
naman si ina, Maria at Josefina dahil sinagot ko ng diretso si ama.
Naalala ko na sa panahong ito, sobrang hindi katanggap-tanggap na sagutin ng anak

ang kaniyang mga magulang. "SINASABI MO BANG MAY KINALAMAN AKO SA PAGKAKULONG AT
PAGKAMATAY NILA?" sigaw ni ama. Nakita naman naming napasilip yung mga kasambahay
at ilang hardinero sa labas. At dahil dun agad kumilos si ina at pinalabas niya
muna yung mga kasambahay at sinarado niya yung mga bintana.
"Bakit po kayo nanahimik noong nahatulan si Don Mariano?! Pero ayon kay Kapitan
Corpuz nakipagbati pa kayo sa kanila at sabay-sabay
pa kayo nagpalagay ng marka bilang tanda ng inyong pagkakaibigan!" tanong ko pa,

sobrang pula-pulang na yung mukha ni Don Alejandro at nanginginig na din siya sa
galit. Hindi ko naman mapigilan ang mga luha ko dahil rin sa galit at inis.
"Carmelita! Tumigil ka na! huwag mong bastusin ang iyong ama!" awat pa sa akin ni
ina. Samantalang gulat na gulat din si Maria at Josefina sa mga narinig nila.
"MAS PINANINIWALAAN MO NA NGAYON ANG KASINUNGGALINGAN NI CORPUZ?!" galit na sigaw

pa ni ama. Habang nakatingin ng diretso sa mga mata ko, hindi naman ako natinag at
nakatingin din ako ng diretso sa mga mata niya.
"Isa lang sa inyo ang nagsasabi ng totoo at nagsasabi ng kasinunggalingan... at sa

pagkakataong ito... napatunayan ko na ikaw po ama ang nagsisinunggaling!" sabi ko
pa at dahil dun nakatikim ako ng malakas na sampal mula kay ama dahilan para
mapatumba at bumagsak ako sa sahig.
"Carmelitaaaa!" narinig kong sigaw nila Maria at Josefina at agad niya akong
niyakap at hinarangan mula kay ama. "Tama na po! Tumigil na kayo!" pagsusumamo
nila, agad namang lumuhod si ina sa harapan ni Don Alejandro.
"Tama na pakiusap! Alejandro huwag mong saktan ang iyong anak! Pakiusap!" hagulgol
ni ina, bigla namang tumigil at parang nahimasmasan si Don Alejandro nang makita
niyang nakaluhod na si ina sa harapan niya para sa akin.
Napatingin si Don Alejandro sa akin, at sa pagkakataong iyon, nararamdaman ko na

unti-unti nang naglalaho ang mabuting kalooban ni Don Alejandro na nakilala ko.
Makalipas pa ang tatlong araw, tuluyan na kaming
hindi nagpapansinan ni Don Alejandro, hindi rin ako sumasabay sa kanila sa hapag-
kainan at hindi na nila ako pinipilit pa dahil pinag-utos rin ni Don Alejandro na
hayaan lang muna ako.
Nandito ako ngayon sa kwarto ko habang paulit-ulit binabasa yung tulang ginawa para
sa akin ni Juanito noon. Namimiss ko na siya. siguro kung nandito lang siya mas
magiging madali sa akin ang lahat dahil kahit papaano gumagaan ang pakiramdam ko
kapag nakikita ko ang mga ngiti niya.
Nagulat ako nang biglang sumulpot si ina sa likuran ko "Sa totoo lang para sa akin
iyan ang pinakamagadang tula ng pag-ibig na nabasa ko" panimula ni ina. Agad ko
namang tinago sa baul yung sulat ni Juanito. haays, nakalimutan ko pala i-lock yung
pinto kaya hindi ko namalayang nakapasok si ina.
Nagulat ako nang biglang hawakan ni ina yung ulo ko at hinimas-himas niya yung
buhok ko. "Anak pagpasensyahan mo na sana ang iyong ama, alam mo namang madali
siyang magalit at may sakit pa siya sa puso... nawa'y maintindihan mo sana na tao
lang din siya at nasaktan din dahil sa mga salitang binatiwan mo sa kaniya"
paliwanag pa ni ina. Napayuko na lang ako, alam kong hindi naman tama na sagutin ko
si Don Alejandro o kung sinumang mas nakatatanda sa akin kaya nga pinagsisisihan ko
rin iyon.
"Siya nga pala dumalaw kanina si Ginoong Leandro pero pinakiusapan ko muna siyang
dumalaw na lang sa ibang araw dahil alam kong hindi pa rin maganda ang pakiramdam
mo... Oo nga pala, anong masasabi mo na ganap ng heneral si Ginoong Leandro?"
tanong pa ni ina, bigla namang napawi yung ngiti niya nang makita niya na hindi
naman ako ngumiti.
"Carmelita... anak, alam mo namang ginagawa namin ng iyong ama ang lahat para
mapabuti ka at ang mga nakatatanda mong kapatid ... sana naman maintindihan mo at
maging bukas ang iyong isipan na hangad lamang namin ang inyong kaligayahan" sabi
pa ni ina. Napatango naman ako. tapos nagulat ako nang bigla niyang hinawakan ang
magkabilang balikat ko at tiningnan ako ng diretso sa mga mata habang matamis
siyang nakangiti sa akin.
"Napag-usapan na namin ng iyong ama na ituloy na ang iyong pagpapakasal upang

magkaroon ka na ng ibang pagkakaabalahan at maunawaan mo na rin ang responsibilidad
ng pagiging isang ina ng tahanan at magulang" sabi pa ni ina. Nanlaki naman yung
mga mata ko.
Whut?
SO IBIG SABIHIN MATUTULOY NA ANG KASAL NAMIN NI JUANITO?
Hindi ko alam pero bigla akong napangiti at naluha, tears of joy ika nga.
"Oh? Anak... sabi ko na nga ba matutuwa ka sa ibabalita ko eh... ngayon napatunayan

ko na mahal mo nga siya" sabi pa ni ina at niyakap ako.
"Sige na, matulog ka na ng maaga, bibisita bukas ng tanghali sila Heneral Leandro
at Gobernador Flores" tugon pa ni ina, at dahil dun biglang nanlaki yung mga mata
ko at nawala yung ngiti ko.
ANO?
IPAPAKASAL AKO KAY LEANDRO?
Agad akong napabitaw kay ina at hindi ko na matago ngayon yung nabubuong galit at
inis, dali-daling pumunta sa opisina ni Don Alejandro dito sa bahay, "Carmelita
anak! Sandali!" narinig kong habol ni ina pero dire-diretso lang ako sa paglalakad
hanggang makarating ako sa opisina
ni Don Alejandro.
Naabutan kong nagbabasa siya ng mga sulat at napatingin siya sa akin nang bigla
kong binuksan yung pinto ng opisina niya nang hindi man lang kumakatok. "Ayoko
magpakasal... bawiin niyo yung utos----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi
biglang tumayo si Don Alejandro at halatang umaakyat na yung dugo niya sa ulo niya
dahil sa galit.
"Bakit? Hindi ba't nagsabwatan kayo ni Juanito upang hindi matuloy ang kasal niyo?
Tinulungan mo pa nga silang mapalapit ni Helena Flores upang hindi ka maikasal kay
Juanito, hindi ba't ikaw na rin mismo ang umamin sa aming lahat na si Leandro ang
mahal mo?" tugon ni Don Alejandro. Natulala lang ako, hindi ako nakapagsalita. Wala
akong masabi dahil... totoo nga naman na ayokong matuloy noon ang kasal dahil para
iyon kay Juanito. Pero hindi totoong may gusto ako kay Leandro.
"Carmelita... tama na, huwag mo ng umpisahan pa ito" narinig kong pakiusap ni ina
at naiiyak na naman siya. Napapikit na lang ako sa inis. Pasalamat si Don Alejandro
hindi ko kayang matiis na masaktan si Donya Soledad.
"Pero hindi pa ako handa... ayokong ikasal" sabi ko pa sabay talikod at umalis na
ko. Ayoko ng makipagtalo pa kay Don Alejandro dahil alam kong labis na masasaktan
si ina.
Kinabukasan, hindi ako nakatulog ng maayos, Alam kong hindi nakasulat sa diary at
hindi nakatakdang ikasal si Carmelita at Leandro!
Nagulat ako nang biglang dumating si Theresita at nakabihis siya. Omg! Aalis na
siya?
Agad akong napabangon at tumakbo papalapit sa kaniya. "Saan ka pupunta? Iiwan mo na

rin ako?" reklamo ko,
natawa naman si Theresita. "Po? Hindi ko po kayo magagawang iwan kailanman

Binibini... at huwag po kayong mag-alala hindi lang po ako ang aalis... kasama po
ikaw" sabi niya pa. Whut?
"Kaya po magbihis na kayo para hindi po tayo mahuli sa pag-alis ng barko papuntang
Cebu" sabi pa ni Theresita tapos binuksan na niya yung cabinet ko at kinuha yung
mga damit ko at nilagay iyon sa bagahe.
"Huh? anong ibig mong sabihin?" nagtataka kong tanong, nananaginip lang ba ako?
dahil ba sa kagustuhan ko na makaalis na sa lugar na to kaya kahit sa panaginip G
na G ako umalis?
"Hindi pa po ba nasabi sa inyo nila Binibining Maria at Josefina?" tanong ni

Theresita. Napailing-iling naman ako.
"Ahh! Oo nga pala, maagang umalis kaninang umaga sina Don Alejandro, Donya Soledad,
Binibining Maria at Binibining Josefina upang dumalo sa hinandang salo-salo ni
Gobernador Flores para po sa pagbisita ng Gobernador ng Laguna dito po sa San
Alfonso" paliwanag pa ni Theresita. Habang abala siya sa pag-iimpake ng gamit ko.
"Hindi na po nila kayo ginising dahil ngayon na rin naman po ang alis natin nila
madam Olivia papuntang Cebu, kinausap po ni madam Olivia si Don Alejandro kagabi,
hatinggabi na nga po iyon eh, sinabi po ni madam Olivia na kailangan niyo daw po
muna ng oras upang makapag-isip-isip dahil masyadong mabilis ang mga pangyayari at
labis po kayong nasaktan sa pagkawala ng pamilya Alfonso na naging malapit din po
sa inyo... kaya pumayag po si Don Alejandro na mamalagi muna kayo sa Cebu nang
dalawang linggo upang mahimasmasan... bago po itakda ang araw ng kasal niyo ni
Heneral Leandro" dagdag pa ni
Theresita. Haays, So tuloy pa rin pala yung kasal? Ughh.
Sa daungan na kami sinalubong ni madam Olivia, at nalaman ko na pinakiusap din pala

ni madam Olivia na isama si Theresita para kahit papaano ay hindi ako malungkot.
Agad akong napayakap kay madam Olivia nang makita ko siya. "San kayo galing madam
Olviia? Bakit di man lang kayo nagsabi kung saan kayo pupunta?" reklamo ko sa
kaniya, napangiti lang si madam Olivia. "May inasikaso lang akong importanteng
bagay, ang mahalaga naitakas kita ngayon kay Don Alejandro kahit sandali lang,
kailangan nating gumawa ng paraan upang hindi matuloy ang kasal niyo ni Leandro
Flores" sabi pa ni madam Olivia, nauna naman na umakyat sa barko si Theresita kaya
hindi niya narinig ang pag-uusap namin.
"Madam Olivia! Ano pong gagawin natin? Hindi dapat matuloy ang kasal, bakit po
nangyayari ito?" sabi ko pa, napatango-tango naman si madam Olivia.
"Malaki ang kutob ko na tuluyan nang nagbago ang lahat ng nakatakdang mangyari,
nagbago na ang tadhana, at hindi ko alam kung ano pa ang maaaring mangyari, basta
isa lang dapat ang masiguro mo Carmela... dapat siguraduhin mong mabuhay si Juanito
dahil iyon ang misyon mo dito, maaaring magbago na rin ang nakatakdang araw ng
kamatayan niya at iyon ang ikinatatakot ko" sabi pa ni madam Olivia. Biglang umihip
ang malakas na hangin at kumulimlim rin ang kapaligiran, natakpan ng makapal at
itim na ulap ang papasikat na araw.
Sa mga oras na ito, bigla akong nakaramdam ng takot. Natatakot ako na baka hindi
umayon ang tadhana sa misyon ko.
Halos
dalawang araw naman ang byahe namin papuntang Cebu sakay ng barko. Sa totoo lang,
mas sibilisado at mas maganda ang Cebu. Marami na ring istraktura ang nakatayo
dito. Naalala ko na ang Cebu ang dating Kapital ng mga Kastila sa Pilipinas bago
ito inilipat sa intramuros sa Maynila.
Pagbaba namin ng barko agad kaming sinalubong nung isang kutsero. "Maayong buntag"
bati niya. napangiti naman kami. Nag-usap sila ni madam Olivia sa salitang Cebuano,
samantalang nakatingin lang kami ni Theresita sa kanila kasi hindi namin
maintindihan kung anong pinag-uusapan nila.
Ilang sandali lang napangiti ng todo yung kutsero at agad niyang kinuha yung mga
gamit namin. At pinasakay na kami sa kalesa niya. narealize namin ni Theresita na
nakikipag-bargain pala si madam Olivia ng pamasahe papunta sa kumbento na
pinamumunuan ni madam Ofelia.
Habang nasa byahe kami, nakatanaw lang ako sa bintana ng kalesa. Naalala ko tuloy
noong unang beses ako makasakay ng kalesa noong bago pa lang ako sa panahong to,
tuwang-tuwa ako habang pinagmamasdan ang pamumuhay ng mga tao sa panahong ito.
Namimiss ko na rin yung mga araw na iyon na wala pa akong problema at hindi pa ako
umiibig kay Juanito. Dahil tahimik lang at payapa ang puso ko noon.
Halos kalahating minuto na kami sa byahe nang mapadaan kami sa isang napakagandang
beach. Kulay asul ang dagat habang kumikislap ito dahil natatamaan ng sinag ng
araw, sobrang puti ng buhangin at ang sarap din ng ihip ng hangin.
"Anong dagat po ito madam Olivia?" narinig kong tanong ni Theresita kay madam
Olivia. "Narito tayo ngayon
sa Alcoy, Cebu at ang dagat na iyan ay kilala sa sobrang ganda at puti ng buhangin"
paliwanag pa ni madam Olivia. Omg! Bigla kong naalala na balak naming pumunta noon
nila daddy, jenny at Emily sa Tingko beach sa Alcoy, Cebu para magbakasyon nung
second year high school ako pero hindi natuloy kasi nagkasakit si Emily.
Hindi ko akalaing makakarating pa rin ako dito sa pambihirang pagkakataon.
Nagulat naman kami nang biglang napatigil yung kalesa at agad bumaba yung kutsero.
Halatang problemado siya habang pilit niyang pinapatakbo yung kabayo niya pero ayaw
pa rin nitong tumakbo.
Nakatayo lang yung kabayo at ayaw niya gumalaw. Nagsalita ng Cebuano si madam
Olivia at kinausap niya yung kutsro, napatango naman yung kutsero. "Ano pong sabi
niyo madam Olivia?" tanong ni Theresita.
"Ang sabi ko, Pagod na siguro ang iyong alaga, hayaan na muna natin siya
makapagpahinga" paliwanag ni madam Olivia. At dahil dun inutusan ni madam Olivia si
Theresita na kuhaan ng malinis na tubig na maiinom yung kabayo habang kinuhaan
naman nung kutsero ng mga damo na ipapakain dun sa kabayo.
"Uhmm... madam Olivia----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang
ngumiti si madam Olivia. "Sige na! alam ko namang gusto mong magtampisaw sa dagat
eh" sabi niya at dahil dun napangiti ako ng todo at niyakap siya.
"Tama na ang kakayakap baka hindi na ako makahinga niyan" biro pa ni madam Olivia.
"Basta wag kang lulusob sa tubig ah, paa mo lang ang babasain mo" bilin pa ni madam
Olivia agad naman akong napatango at tumakbo agad papunta sa dagat.
Kahit pa ang haba-haba ng saya ko at sumasadsad
ito sa buhangin wala akong pakialam, dahil sabik na sabik ako sa dagat. hinubad ko
na ang tisnelas ko na gawa sa abaca at nilublob ko yung paa ko sa tubig. Whoaa
grabe! Ang lamig!
Napalingon ako sa likod at nakita ko sa di kalayuan na kausap na ni madam Olivia

yung kutsero. At naroon na rin si Theresita at may dala siyang balde ng tubig. Feel
ko susunod na din ngayon dito sa Theresita para makapag-tampisaw din sa dagat.
Binalik ko na ang tingin ko sa napakagandang karagatan. nakakatuwang isipin na

kahit nasa 19th century ako ngayon, natupad ang pangarap ko na makapunta dito sa
napakagandang dagat na sakop ng Alcoy, Cebu.
Ilang sandali pa, napalingon ako sa gilid ko at nakita kong may tatlong lalaking
mangingisda ang naglalakad sa dalampasigan. Biglang nanlaki yung mga mata ko nang
makilala ko yung isa sa mga mangingisdang naglalakad ngayon papalapit sa kin...
Parang bumagal ang buong paligid habang pinagmamasdan ko ang lalaking matagal ko ng
inaasam na makita...
Si Juanito.
Bigla siyang napatingin sa kin. at bakas rin sa mga mata niya ang pagkagulat nang
makita ako. napatigil siya sa paglalakad at dahil dun napalingon sa kaniya yung
dalawa niya pang kasamahan. "Bakit? Juanito? may problema ba?" tanong nung isa.
Nagtataglog sila.
Napatingin yung dalawang mangingisda sa akin, at napatingin sila ulit kay Juanito.
nagtataka sila ngayon kung bakit kami nagtitigan ni Juanito.
"Kakilala mo?" tanong nung isang mangingisda tapos tiningan ako mula ulo hanggang
paa. "Ay! Delikado... mayaman ang
Binibining iyan" narinig kong bulong pa nung isang mangingisda sa kasama niya.
Tiningan ko rin mula ulo hanggang paa si Juanito, nakadamit mangingisda din siya
ngayon, at medyo madumi ang damit niya, may mga sugat sa kamay din si Juanito at
wala siyang tsinelas.
Sa totoo lang nasasaktan akong makita siyang naghihirap ng ganyan. Ang dating
laging naka-barong o naka-tuxedo na si Juanito at may makikintab na sapatos ay
halos wala ng maisuot ngayon.
"Paano kayo nagkakilala?" tanong nung isa pang mangingisda kay Juanito, pero hindi
pa rin niya inaalis ang mga mata niya sa akin. Samantalang umaasa naman ako na
magkakausap kami ulit. Nakatitig lang din siya sa'kin at ilang saglit pa iniwas na
niya ang tingin niya sa'kin.
"Hindi ko siya kilala" sagot ni Juanito at nagpatuloy na sila sa paglalakad nung

mga kasamahan niya.
~Hindi mo na kailangan pa
Ito'y sabihin pa
Na mayroong nagbago
Sa loob ng puso mo
Wala akong magagawa kundi palayain ka
Kaya pinilit kong wag aminin sa iyo~
~Kung alam mo lang kaya?
Ang tunay na nadarama
Nanaisin mo pa bang lumayo sa piling ko?~
~At kung alam mo lang sana
Kailanma'y di mawawala
Ang pag-ibig ko sayo lagi nasa puso ko~
Parang biglang nadurog yung puso ko. Nakatingin lang siya ng diretso sa paglalakad
hanggang sa malagpasan ako. Para hindi ako ngayon nag-eexist sa harapan niya dahil
hindi man lang siya tumingin sa akin hanggang sa makasakay na sila ng bangka.
At ngayon ako na lang ang mag-isang nagmamasid sa kaniya habang unti-unting
nawawasak ang puso ko sa katotohanang hindi na niya ako gustong makita pa.
Dear Diary,
Habang ang malalaking alon ay umaagos ngayon sa dagat,
Habang ang sinag ng araw ay nagbibigay ng liwanag na sapat,
Ang puso ko ngayon ay unti-unting nadudurog at nawawasak.
Nasasaktan,
Carmela
*******************
Featured Song:
'Kung alam mo lang kaya' by Roxie Barcelo
https://youtu.be/_2fCtYjssFA
"Kung Alam mo lang kaya" by Roxie Barcelo
=================
Kabanata 29
[Kabanata 29]
"Binibining Carmelita! Tara na po!" narinig kong tawag ni Theresita na kumakaway

mula sa malayo at dahil dun natauhan ako, sumakay na sa bangka si Juanito at yung
dalawa niya pang kasamang mangingisda.
Hindi ko akalain na makikita ko siya dito. So ibig sabihin dito sila pinatapon?
"Binibini!" narinig kong tawag ulit ni Theresita at ngayon ay tumatakbo na siya

papalapit sa akin. "N-nakakain at nakapagpahinga na po ang kabayo, m-maaari na daw
po tayong magpatuloy sa byahe" hinihingal na sabi ni Theresita. Napalingon ulit ako
sa bangkang sinasakyan nila Juanito, sobrang layo na nila at nasa gitna na sila ng
dagat.
Sa totoo lang, kung pwede lang gusto kong tumayo na lang doon buong araw at
hintayin na makabalik sila Juanito. Pero alam kong imposible iyon, at kung makita
ko man siya ulit, alam kong itatanggi niya ulit na kilala niya ako.
"Binibini? Ayos lang po ba kayo? Bakit parang nakakita kayo ng multo?" nagtatakang
tanong ni Theresita habang inuusisa ng mabuti ang itsura ko. "Huh? p-pagod lang
siguro ako sa byahe" sabi ko na lang at naglakad na kami pabalik sa kalesa.
Sa huling pagkakataon nilingon at tinanaw ko ulit ang bangkang sinasakyan ni

Juanito. Halos tatlong linggo ko din siyang hindi nakita at gustong-gusto ko talaga
siya yakapin kanina. Pero alam kong imposible mangyari iyon...
"Carmelita... bakit ang tagal mo? Nakakahiya sa ating kutsero" nagtatakang tanong
ni madam Olivia. "W-wala po, pasensiya na" sagot ko na lang at sumakay na rin kami
ni Theresita sa
kalesa. Hindi ko alam pero ayoko talagang umalis sa lugar na iyon, nagbabakasakali
ako na makikita ko ulit si Juanito doon.
Pagdating sa kumbento agad kaming sinalubong ni madam Ofelia, ang punong madre ng
Cebu. "Salamat sa Diyos dahil nakarating kayo rito ng matiwasay" sabi niya sabay
yakap kay madam Olivia. Nag-mano naman kami ni Theresita sa kaniya.
Napansin kong tiningnan ako ng mabuti ni madam Ofelia "Siya ba ang bunsong anak ni
Don Alejandro Montecarlos na si Carmelita?" tanong niya kay madam Olivia. Tumango
naman si madam Olivia.
"Napakaganda ng inyong lahi, kamukhang-kamukha mo ang iyong ate Maria at Josefina"

sabi niya pa sabay yakap din sa'kin. "Nagagalak akong makilala ka Binibining...
Carmelita" bulong niya pa sa'kin. Sa totoo lang parang medyo naweriduhan ako sa
binulong niya, para kasing nagdududa siyang tawagin ako na Carmelita.
Oh My Gosh!
Hindi kaya... Alam niya na hindi ako si Carmelita?
Waaaahhh!
"Maligayang pagdating din sa iyo munting Binibini" bati naman ni madam Ofelia kay
Theresita. Bigla namang nagulat si Theresita hindi niya akalaing babatiin siya at
papansin ni madam Ofelia. "Hija, narito ka upang mag-aral rin... huwag kang mag-
alala hindi ka namin sisingilin, sapat nang makita naming pinagsisilbihan mo ng
buong puso at tapat si Binibining Carmelita" sabi pa ni madam Ofelia kay Theresita
at niyakap niya ito. Sobrang bait at approachable naman pala ni madam Ofelia.
Pagpasok namin sa loob, binati kami ng ilan pang kababaihan dito sa kumbento.
Si madam Ofelia lang ang sanay magtagalog kaya hindi namin masyado nakakausap yung
ibang nag-aaral na babae dito. Hinatid na kami ni madam Ofelia sa kwarto namin,
share kami ng kwarto ni Theresita at kitang-kita ko sa mukha ni Theresita na hindi
siya makapaniwala na makakapag-aral na siya.
"Binibini! Nananaginip po ba ako? huwag niyo na po akong gisingin ah, gusto ko na
pong manatili dito!" sobrang saya niyang tugon habang umiikot-ikot sa loob ng
kwarto.
Hinawakan ko naman siya sa magkabilang balikat dahilan para mapatingin siya sa'kin.
"Hindi habambuhay mananatili sa loob ng bahay at dedepende lang sa lalaki ang mga
babae, sa paglipas ng panahon maaaring magbago ang lahat... sana nga lang maabutan
mo ang panahon kung saan pantay na ang karapatan ng mga kababaihan at kalalakihan"
sabi ko, nagtaka naman yung itsura ni Theresita.
"Po? Anong pong ibig niyong sabihin Binibini?" nagtatakang tanong ni Theresita,
Siguro nga hindi niya maiintindihan ang sinasabi ko dahil sa panahong ito hindi pa
pantay ang karapatan ng mga babae at lalaki. Kung tutuusin maswerte pa pala ako
dahil nabuhay ako sa modern world na kung saan kung anong kayang gawin ng lalaki ay
kaya ring gawin ng mga babae.
Napangiti na lang tuloy ako. "Wala... ang sabi ko masaya ako para sayo" sabi ko na
lang, bigla naman akong niyakap ni Theresita. "Sobrang saya ko po talaga Binibini
dahil nakilala ko po kayo... alam niyo po ba dati bihira niyo lang po ako pansinin
kasi lagi lang po kayong nasa loob ng kwarto, kaya nga po nagulat ako pagbalik niyo
po ng San Alfonso bago mag-fiesta eh lagi niyo po akong kinakausap at
nakikipagkwentuhan
pa po kayo sa akin" sabi niya pa dahilan para mapangiti ako, hindi ko akalaing ang
masungit, bitter at maarte na katulad ko ay magagawang pasayahin ang isang tao na
tulad ni Theresita.
Kinabukasan, maaga kaming nagising alinsunod sa patakaran ni madam Ofelia na dapat

bago mag 5 am ay gising na kami. Gosh! Hindi pa man din ako nakatulog ng maayos
kagabi kakaisip kay Juanito.
Nakapila na kami ngayon sa labas habang isa-isang chine-check ni madam Ofelia ang
ayos at tamang tindig namin. Napatigil siya sa tapat ko at tiningnan ako mula ulo
hanggang paa at dahil dun na-insecure tuloy ako. Omg!
Ilang sandali pa matapos niya kami isa-isahin, pumunta na siya sa harapan. At

nagsalita siya gamit ang dialektong Cebuano, nagkatinginan na lang kami ni
Theresita nang biglang mahati yung pila namin. Pumunta sa right yung ibang babae at
nasa left naman yung iba. "Binibining Carmelita magtungo ka sa kanan, kayo ay
nakatalaga ngayon sa paglilinis ng kumbento, Samantalang ikaw naman Binibining
Theresita sumama ka naman sa grupo ng kaliwa, tayo ay pupunta sa palengke upang
mamili ng agahan" sabi ni madam Ofelia at dahil dun naghiwalay na kami ni
Theresita.
Nakaalis na sila madam Ofelia, sa totoo lang gusto ko sana sumama sa kanila para
makagala naman ako dito sa Cebu kaya lang dito ako na-assign sa paglilinis. Si
madam Olivia naman ang nagbabantay sa amin ngayon. Pinupunusan ko ngayon yung
malaking salamin na nakadikit sa pader malapit sa hagdan.
Habang pinupunasan ko yung salamin hindi ko alam pero napatitig ako dito, Grabe!
Kapag nakita ko ito sa museum
after 124 years, ipopost ko to sa Instagram at ipagmamalaki ko na nilinis ko to

noon. Haha!
"Ikaw pa rin ba yan Carmela?" tanong ni madam Olivia na bigla na lang sumulpot sa
likod ko dahilan para mapatalon ako sa gulat. "Madam Olivia! Wag naman po kayo
manggulat ng ganern" reklamo ko pa sa kaniya pero tumawa lang siya.
"Sa tingin ko gumaan na ang pakiramdam mo ngayon dahil nabibiro mo na ulit ako ng
ganyan" sabi pa ni madam Olivia at napa-pout naman ako. "Tama nga kayo madam
Olivia, siguro nga kailangan ko lang ng time and space para hindi na ma-stress"
sagot ko pa, haay ang sarap sa feeling makapagsalita ng malaya tulad ng ganito,
medyo nag-aadjust pa rin kasi ako sa pagsasalita ng purong tagalog.
"Time and space sa problema... pero sa puso hindi uubra yan" sabi pa ni madam
Olivia dahilan para mapaisip ako ng mabuti. "Minsan kahit anong pilit natin lumayo
at tanggalin sa isipan ang isang tao hindi natin iyon magagawa... at ang
pinakamagandang paraan para diyan ay ang huwag mong pigilan ang nararamdaman mo"
tugon pa ni madam Olivia at dahil dun napatigil ako sa pagpunas ng salamin at
napalingon sa kaniya.
"Pero... hindi po ba dapat hindi kami magkatuluyan ni Juanito?" tanong ko, iyon ang
number one rule ng misyon ko, hindi dapat ako mainlove kay Juanito at ganun din
siya sa'kin. "Hindi dapat IKAW mainlove kay Juanito... ngunit gaya nga ng sinabi ko
mukhang nagbago na ang tadhana... nailove na rin sayo si Juanito... at sa ngayon
hindi ko na alam kung ano pa ang maaaring mangyari" sagot ni madam Olivia.
"So ibig sabihin... kami ni Juanito... pwede kaming----"
hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang nguniti si madam Olivia at

nagsalita. "Ang iyong misyon ay siguraduhing mabuhay si Juanito upang makabalik ka
sa iyong panahon... at ano ba sa tingin mo ang pangunahing dahilan kung bakit
ninanais ng tao mabuhay?" tanong pa ni madam Olivia, napaisip naman ako ng malalim.
Ah!
"Dahil sa Pag-ibig" sagot ko. napangiti at napatango naman si madam Olivia.
"Kung iisipin pag-ibig ang dahilan kung bakit pinili ng ating Panginoong Hesus na
mamatay upang matubos ang mga kasalanan ng tao, dahil iyon sa kaniyang lubos na
pag-ibig sa atin, Ganoon din naman ang mga taong dumaranas ng matinding
karamdaman... bakit patuloy pa rin silang lumalaban at nagkakaroon ng pag-asa?
Dahil iyon sa pag-ibig ng mga taong nagmamahal at nagmamalasakit sa kanila... Bakit
kahit pasaway at palaging nagkakasala ang mga tao ay patuloy pa rin silang
pinapatawad ng Diyos? Dahil mahal tayo ng Diyos" paliwanag ni madam Olivia.
Pagkatapos hiniwakan niya ang magkabilang balikat ko at iniharap ako sa salamin.
"Alam kong hindi lang dahil sa misyon na ito kaya mo ginagawa ang lahat ng ito para
kay Juanito... Alam ko ring hangad mo ang kaligtasan niya dahil umiibig ka na sa
kaniya" sabi pa ni madam Olivia. Habang nakatingin kaming dalawa ngayon sa salamin.
"Ngayon malinaw na sa akin ang lahat... Umibig rin sa iyo si Juanito hindi dahil
ikaw si Carmelita... kundi inibig ka niya bilang Carmela, ang totoong ikaw" patuloy
pa ni madam Olivia habang hinihimas-himas niya ang buhok ko.
"Marahil ay kamukhang-kamukha mo nga si Carmelita... ngunit kahit nga ang
kambal na sobrang magkamukha ay makikita mo pa rin ang pagkakaiba sa kanila, ikaw

man si Carmelita sa panlabas na anyo, ikaw naman si Carmela sa puso't-isipan"
dagdag pa ni madam Olivia at hinawakan niya yung kuwintas na bigay sa'kin ni
Juanito. "Nagdududa ka pa rin ba sa pag-ibig ni Juanito?" tanong sa'kin ni madam
Olivia. Tinitigan ko naman yung kuwintas na bigay niya na suot ko ngayon.
Sa simula pa lang... hindi ko akalaing mahuhulog sa akin si Juanito.
Pagkatapos ng tanghalian, kami ni Theresita ang na-assign sa paghuhugas ng plato.

Si Theresita ang nagbobomba ng poso samantalang ako naman ang naghuhugas ng pinggan
at baso.
"Binibining Carmelita... may sasabihin po ako sa inyo" mahinang tugon ni Theresita

at nagpalingon-lingon siya sa paligid, parang sinisugardo niya na walang ibang
makakarinig sa sasabihin niya sa'kin.
"Ano yun?" nagtataka kong tanong at napalingon-lingon din ako sa paligid. Agad
namang tumigil sa pagpoposo si Theresita at umupo sa tabi ko. "Hindi po ako
sigurado pero parang nakita ko po kanina sa bagsakan ng isda sa palengke si Ginoong
Juanito" bulong niya pa at dahil dun nanlaki yung mga mata ko.
"N-nakita ka niya?" tanong ko sa kaniya, napa-iling naman si Theresita. "Hindi po

siguro, kasi abala siya sa pagbubuhat ng mga banyera ng isda... gusto ko nga po
siyang tawagin kaya lang nasa tabi ko po si madam Ofelia" sabi niya pa, biglang
lumakas ang kabog ng dibdib ko. so ibig sabihin pangingisda na talaga ngayon ang
ikinabubuhay nila Juanito at maaari ko pa siyang makita ulit kapag pumunta ako sa
palengke.
"Pero baka namalik-mata
lang po ako... imposible pong makita natin dito si-----" hindi na natapos ni
Theresita yung sasabihin niya kasi bigla kong hinawakan yung braso niya. "Makinig
ka Theresita, hindi ka nagkakamali, si Juanito talaga iyon, nakita ko siya sa dagat
kahapon" pag-amin ko at dahil dun nanlaki naman yung mga mata ni Theresita at
napanganga siya.
"Kaya dapat maging mas maingat tayo, hindi alam nila ama at ina na dito pala sa
Cebu ipanatapon sila Juanito, at kapag dumating sa kanila ang balita siguradong
papabalikin agad tayo sa San Alfonso" bilin ko pa sa kaniya, napatango naman si
Theresita. Alam kong nananabik na din siya makita si Angelito.
"Ano pong gagawin natin?" tanong ni Theresita. At dahil dun nagplano na kami. Hindi
ako aalis dito sa Cebu nang hindi ko man lang nakakausap at nakikita muli si
Juanito.
Kinabukasan, maaga ulit kaming gumising at hinati na naman kami ni madam Ofelia sa
dalawang grupo. Napag-planuhan na namin kagabi na magpapanggap kaming may sakit at
tatakas kami para puntahan si Juanito sa palengke. Kasama din nila madam Ofelia si
madam Olivia dahil didiretso sila sa isang pagpupulong sa simbahan ng Dalaguete.
Madali naman kami ni Theresita nakatakas sa kumbento kasi abala yung ibang kasama
namin sa kumbento sa pagtatahi. Buti na lang din marunong na si Theresita pumunta
sa palengke kaya hindi kami naligaw.
Pagdating namin sa bagsakan ng mga isda, nagpalingon-lingon kami sa paligid, umaasa

na makikita agad namin si Juanito, hindi naman kami nabigo dahil natanaw ko agad si
Juanito na pababa pa lang ng bangka at may buhat-buhat siyang
malaking banyera ng mga isda.
Naka-topless siya ngayon at hindi ko maiwasang mapalunok na lang habang

pinagmamasdan ang abs niya. My gosh! Kyaaahh!
"Binibini! Naroon po si Ginoong Juanito" bulong sa'kin ni Theresita sabay turo kay
Juanito na kanina ko pa tinititigan. "Ang ganda pala ng katawan ni Ginoong
Juan-----" hindi na natapos ni Theresita yung sasabihin niya kasi binigyan ko siya
ng wag-mong-pagnanasaan-ang-boyfie-ko-look
"Sabi ko nga po, Binibini ikaw lang po ang may karapatang pagnasaan si Ginoong
Juanito hehe" palusot pa ni Theresita. Whuut? Pinagnanasaan ko ba si Juanito?
Haays! Konti lang naman hehe.
"Tatawagin na po ba natin siya?" tanong ni Theresita at dahil natauhan ako, hindi

ko namalayan na nakanganga at patulo na yung laway ko habang pinagmamasdan si
Juanito. Waahh!
"Huh? ah-eh! Sandali lang, wag muna... susundan natin siya pauwi mamaya" bulong ko
kay Theresita. Napalingon naman sa'kin si Theresita at puno ng pagtataka ang itsura
niya. "Bakit hindi na lang po natin siya lapitan ngayon na?" tanong ni Theresita at
dahil dun napahinga ako ng malalim.
"Basta... sundan na lang natin siya pauwi" sabi ko na lang, sa totoo lang natatakot
ako na baka kapag nilapitan namin siya, itanggi na naman niya na kilala niya ako.
Makalipas lang ang kalahating minuto, pagkatapos hakutin ni Juanito ang lahat ng
nahuli nilang isda, naupo siya at nagpunas ng pawis. Inabutan din siya ng kape nung
mga kasamahan niya, kape lang ang almusal nila.
Parang kumikirot tuloy yung puso ko habang pinagmamasdan
siya, kung dati samo't-saring ulam ang nakahain sa mesa nila sa tuwing kakain sila
ng almusal pero ngayon tanging kape na lang ang inaalmusal niya.
Pasimple pa kaming naglakad ni Theresita papalapit sa kanila habang nagpapanggap na

tumitingin din sa mga isda. "Pare, ayos na ito pang-almusal ng pamilya namin, mauna
na kami ah" narinig kong sabi nung isang mangingisda at tumango naman yung manong
na nag-aasikaso ngayon sa mga isda na nahuli nila. Nakita ko namang sumama sa
kanila si Juanito at sumakay na sila ulit sa bangka. Omg! So ibig sabihin uuwi na
sila!
"Binibini! Paano na iyan?" nagpapanic na tanong ni Theresita, mukhang kinakabahan

din siya na hindi namin maabutan sila Juanito na ngayon ay nakasakay na sa bangka.
Agad kong natanaw yung isa pang bangka na nasa daungan at medyo malapit kina
Juanito, natutulog yung isang manong sa bangka. Agad kong hinawakan si Theresita at
hinila ko siya papatakbo dun sa manong na nagpapahinga sa kabilang bangka.
"Manong, pwede po ba rentahan yung bangka niyo----" hindi ko na natapos yung

sasabihin ko kasi napataas yung kilay nung manong na ngayon ay mukhang naiinis kasi
ginising namin siya. "Binibini... hindi niya po tayo naiintindihan" bulong ni
Theresita. Gosh! Hindi rin ako marunong mag-cebuano huhu.
Nagulat naman ako nang biglang kunin ni Theresita yung mga barya ko sa bulsa at
pinakita dun sa manong na may ari ng bangka. "Ikaw... kuha ito... basta... kami
sakay bangka mo" paliwanag ni Theresita dun sa manong habang tinuturo yung bangka
niya at yung pera na hawak niya. tapos tinuro ako ni Theresita "kini nga babaye
mobayad kanimo"
(this girl will pay you) sabi pa ni Theresita, Ano daw? Marunong palang mag-bisaya
si Theresita eh.
Bigla namang bumulong sa'kin si Theresita "Binibini... ang sabi ko po ikaw ang
magbabayad... narinig ko lang pong sinabi iyon ni madam Ofelia sa isa niyang
estudyante noong nasa palengke po kami kahapon" at dahil dun nanlaki yung mga mata
ko. Omg! Magkano ba? Nilabas ko na lahat ng barya ko sa bulsa.
Bigla namang umaliwalas yung mukha nung manong at napangiti siya sa'min, nagets na
siguro niya ngayon yung gusto naming sabihin. "Nakasabot ko" (I Understand)
masayang tugon nung manong at kinuha niya agad yung pera na inabot ko at agad niya
kaming inalalayan pasakay ng bangka at masaya niyang tinanggal yung tali ng bangka,
nagsimula na siyang magsagwan at kumanta-kanta pa siya. "Manong... sundan mo... po
iyon" paliwanag pa ni Theresita sabay turo sa bangka nila Juanito na medyo malayo
na sa amin.
Napatango naman si manong at napangiti "Nakasabot ko" nakangiting tugon ni manong

at sobrang sigla niya habang nagsasagwan. At dahil dun napabulong ako kay
theresita. "A-anong nangyare? Bakit ang saya niya?" nagtataka kong bulong. Napaisip
naman ng mabuti si Theresita.
"Ah! Baka po dahil sa perang binayad niyo" sagot niya, mas lalo tuloy akong
nagtaka, puro barya nga yun eh, yun ang binigay sa'kin ni Maria bago kami bumyahe
nila madam Olivia papuntang Cebu.
"Isaang daang piso po kasi ang binigay niyo sa kaniya kaya sobrang saya po niya"
sabi pa ni Theresita. Oh! 100 pesos lang naman-----OMG! Oo nga pala! Sobrang laking
halaga na ng 100 pesos sa panahong to. waaahh!
Gosh!
Bakit ba kasi nakalimutan ko huhu.
Ilang sandali lang natanaw na namin ang isa pang island at nakita kong dumaong na
doon ang bangkang sinasakyan nila Juanito. Napayuko naman kami ni Theresita at
napadapa sa bangka ng biglang kinawayan nung manong na may-ari ng bangkang
sinasakyan namin sila Juanito at ang mga kasamahan niya. "Akong mga higala ko lang
mao nga swerte karon, na ko moadto sa balay sa ulahi" (my friends i'm so lucky
today, i'll go home) masayang tugon nung manong sa grupo nila Juanito, napangiti at
kumaway-kaway naman sila. Shocks, muntik na nila kaming makita dahil sa sobrang
saya ni manong.
napasilip kami ni Theresita ng konti at nakita naming abala naman na sa pagbuhat ng

isang sako at isang timba si Juanito at naglakad na siya papalayo. Pagdaong nung
bangka na sinasakyan namin sa baybay, agad akong bumaba sa bangka, "Binibini!
Mababasa po ang laylayan ng inyong damit" narinig kong paalala pa ni Theresita pero
hindi ko na yun inintindi, hindi dapat mawala sa paningin ko kung saan pupunta si
Juanito. "Abi-abi dinhi sa bohol" (Welcome here in bohol) sabi pa nung manong. Ano
daw? Bohol lang yung naintindihan ko.
Teka!
OMG! Nasa Bohol na kami? So ibig sabihin sa Bohol pala pinatapon ang pamilya
Alfonso.
"Sandali lang Binibini..." habol niya pa sa'kin habang inaalalayan siya nung
manong. "Babalik kami... sandali lang ah" paliwanag niya pa dun sa manong,
napatango naman yung manong at nag-bow. Siguro sobrang sapat na yung binayad namin
para hintayin niya din kami.
May kasama pang tatlong mangingisda
si Juanito at sabay-sabay silang naglalakad habang dala-dala ang mga pasalubong

para sa kanilang pamilya, ilang sandali pa, biglang humiwalay na yung dalawang
mangingisda at lumiko sila sa kaliwa at nagpaalam na kay Juanito, samantalang
lumiko naman sa kanan si Juanito.
Wala siyang tsinelas kaya madumi at may sugat na rin ang kaniyang talampakan habang
naglalakad sa kalsadang lupa na puno ng mga matatalim na bato. Ilang sandali pa,
biglang may mga batang sumalubong kay Juanito at binigyan niya sila ng tig-iisang
prutas ng bayabas. Tuwang-tuwa naman yung mga bata at nagpatuloy na sa paglalaro.
Medyo malayo si Juanito sa amin kaya hindi niya pa napapansin na sinusundan namin
siya ni Theresita, ilang saglit lang tumigil na siya sa isang maliit na bahay kubo
na nakatayo sa ilalim ng puno ng niyog malapit dito sa dagat. Bigla namang bumukas
yung pinto at sinalubong siya ni... Sonya.
Napansin ko na medyo malaki na ang tiyan ni Sonya, dumating na rin sila Ignacio at
Angelito at may dala-dala silang mga niyog at panggatong, marurumi at simple na rin
ang pananamit nila.
Pumasok na silang lahat sa loob ng bahay kubo at naiwan lang kami ni Theresita dito
sa likod ng puno ng niyog habang tinatanaw sila sa di kalayuan. "Binibini...
pupuntahan po ba natin sila?" tanong ni Theresita at malungkot din ang itsura niya.
Hindi ko alam pero parang biglang nawala yung tapang ko, parang natatakot ako
harapin sila, hindi ko alam kung anong sasabihin ko.
"Huwag na muna" sabi ko na lang, magsasalita pa sana si Theresita pero hindi na

niya tinuloy pa, natakot na rin siguro siya harapin ang pamilya
Alfonso. Aalis na lang sana kami kaya lang biglang may paparating na grupo ng mga
kalalakihan mula sa likod namin at huli na ang lahat, hindi na namin nagawang
makapagtago pa dahil nakita na nila kami. Waaahh!
"KINSA KA? UG DIIN IKAW GIKAN?" (who are you? and where are you from?) sigaw nung
matandang lalaki na medyo payat, may mahabang balbas at bulag ang kaniyang kaliwang
mata. May dala-dala silang itak at mukhang kakagaling lang nila sa kakahuyan para
manguha din ng panggatong.
Agad kaming napaluhod ni Theresita dahil sa takot. "H-hindi po kami m-masasamang

tao" paliwanag ko, dahil sa sigaw nung matandang lalaki kanina, naalarma yung mga
ibang tao na nakatira dito sa paligid at nagsilabasan sila sa kanilang mga bahay.
"Mga Tagalog... marahil ay mula po sila sa Maynila" tugon nung isa pang kasamahan
nung matandang lalaki. Humakbang naman papalapit sa amin yung matandang lalaki at
hinawakan niya yung baba ko para tumingin ako ng diretso sa kaniya.
Tiningan niya ako ng mabuti at tiningan niya din ako mula ulo hanggang paa. "Walang
duda... isa kang Mestiza" sabi pa niya. Ang mga mestiza ay mga taong may dugong
Pilipino at Espanyol. "Mestiza na nabibilang sa isang mayamang pamilya mula sa
Maynila... hindi ba?" tanong niya pa, agad namang hinawakan ni Theresita yung kamay
nung matanda para tanggalin ang pagkakahawak nito sa akin.
"Pasensiya na po ngunit hindi po kayo dapat nagpapadalos-dalos sa pananalita at

paghawak sa aming Binibini" reklamo ni Theresita pero agad siyang tinulak nung
matandang lalaki.
"Pantay-pantay ang estado ng pamumuhay ng
mga tao dito... huwag niyong asahan na igagalang namin kayo!" seryosong sabi nung
matandang lalaki sa amin ni Theresita. Napayuko na lang ako at hindi ko mapigilan
ang panginginig ng kamay ko, hindi ko alam kung anong pwede nilang gawin sa amin.
"NGAYON SABIHIN NIYO KUNG SINO KAYO AT BAKIT KAYO NANDITO? ISA BA KAYONG ESPIYA?"
sigaw pa nung matandang lalaki, nanlaki naman yung mga mata namin ni Theresita
dahil sa gulat. "H-hindi po kami---" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi
biglang may nagsalita mula sa likod namin.
"Ipagpaumanhin niyo na po Tatang Caloy, mga panauhin po namin ang dalawang

Binibini" narinig kong sabi ng isang pamilyar na boses. Ang boses na matagal ko ng
hinihintay at inaasam marinig muli...
Ang boses ni Juanito.
Napalingon kami ni Theresita sa kaniya at nakita naming nakatayo siya sa likod

namin at nasa tabi niya si Angelito at Ignacio.
"Pasensiya na nagpaalam lang sa akin kanina mamasyal ang aming bisita ngunit
naligaw ata sila" sabi pa ni Ignacio. Nagkatinginan naman sila tatang Caloy at yung
mga kasamahan niya. "Sigurado ba kayong kilala niyo ang mga ito?" tanong niya pa
kina Juanito.
"Opo tatang, kakilala po namin sila mula sa Bulacan" sabi pa ni Angelito. Napaisip
naman ng mabuti si Tatang Caloy at napatango na lang siya. "Bueno, huwag niyo ng
hahayaang makapaggala ang inyong mga panauhin ng walang kasama na taga-rito,
mahirap na baka mapahamak pa sila" sabi pa ni tatang Caloy at umalis na sila.
Napahinga na ako ng maluwag, Grabe! Akala ko katapusan na namin ni Theresita

kanina. Napatingin
ako kay Juanito at nakita kong nakatingin siya ng seryoso sa akin. Galit pa rin ba
siya?
"Sa loob na ng bahay kayo magpaliwang" narinig kong sabi niya pa sabay talikod at
naglakad pabalik sa loob ng bahay kubo nila. Agad naman akong inalalayan ni Ignacio
tumayo at inalalayan naman ni Angelito si Theresita.
Bakit ganun? Bakit galit pa rin sa'kin si Juanito? may sinabi at ginawa ba kong
masama sa kaniya bago sila umalis ng San Alfonso?
Pagpasok namin sa loob ng bahay agad sinarado nila Angelito at Ignacio ang pintuan
at mga bintana. "Carmelitaaa!" narinig kong tawag ni Sonya na nasa kusina at agad
siyang tumakbo papalapit sa akin at niyakap ako. "Paano mo nalaman na nandito
kami?" excited niyang tanong, Grabe! Kahit papaano may nag-warm welcome pa din
sa'min dito.
"Uhh--- mahabang kwento eh... basta ang importante nagkita ulit tayo!" sabi ko sa
kaniya at niyakap niya ulit ako. habang yakap-yakap ko si Sonya, biglang napawi
yung ngiti ko nang makita ang kalagayan ni Donya Juanita na nakahiga lang sa kama,
payat na payat na siya at sobrang namumutla pa.
Napatingin sa akin si Donya Juanita at napangiti siya ng kaunti nang makita ako,
"Mula nang mamatay si ama at kuya Sergio tuluyan nang nanghina si ina at hindi na
siya nakabangon pa, sa bawat araw na lumilipas mas lalong nanghihina ang puso ni
ina" narinig kong sabi ni Sonya, sa mga oras na iyon, naramdaman kong may mga
luhang namumuo sa mga mata ko habang dahan-dahan akong naglakad papalapit sa higaan
ni Donya Juanita.
"K-kamusta ka na Binibining Carmelita? N-nagagalak akong
makita ka muli" tugon ni Donya Juanita at hinang-hina na siya, hinawakan niya yung
kamay ko at napaupo naman ako sa kama sa tabi niya. "Oh? H-huwag kang umiyak...
hindi ba dapat masaya ka na makita a-ako" sabi pa ni Donya Juanita at pinunasan
niya ang mga luha ko.
"S-sayang nga lang at hindi na tayo nakapagkwentuhan pang muli... m-marami pa naman
sana akong nais ibahagi sa iyong kaalaman at karanasan" patuloy pa ni Donya
Juanita. At biglang siyang inubo dahilan para lumapit agad si Juanito sa kaniya at
inabutan siya ng isang basong tubig, ininom naman niya ito at kahit papaano ay
nahimasmasan na siya.
"H-hindi pa naman po huli ang lahat... pwede po akong dumalaw dito sa inyo araw-
araw para makapag-kwentuhan po tayo" sabi ko pa, napangiti naman si Donya Juanita
at hinimas-himas niya ang kamay ko. "N-natutuwa akong malaman na paglalaanan mo pa
ako ng iyong oras Binibini... n-ngunit baka hindi na tayo umabot pa riyan... ramdam
ko na nalalapit nang matapos ang o-oras ko" sabi pa ni Donya Juanita at napaubo na
naman siya, dahilan para mapatakbo papalapit sa kaniya sila Sonya, Angelito,
Ignacio at Theresita.
"Ina... huwag mong sabihin iyan... gagawin ko po ang lahat para mabuhay kayo!"
pagsusumamo ni Juanito na ngayon ay umiiyak na habang hawak-hawak ang kamay ng
kaniyang ina.
Nginitian naman ni Donya Juanita ang anak niya "A-alam ko anak, alam kong kaya
pinili mo ring mag-doktor kahit pa nais mong maging pintor ay dahil nais mong
alagaan at gamutin ako" sabi pa ni Donya Juanita, hindi naman nakapagsalita si
Juanito at patuloy pa din siya sa pag-iyak.
"P-pero ngayon malaya ka na anak, maaari mo nang
ipagpatuloy ang pangarap mo, Wala na rin naman na ang iyong ama na dapat sinusunod
mo, at ngayon malapit na kaming m-magkitang dalawa" paliwanag pa ni Donya Juanita.
Napatingin naman si Donya Juanita kay Ignacio.
"Ignacio Hijo... alam kong alam mo na kahit hindi ka nanggaling sa sinapupunan ko

ay halos parang anak na rin ang turing ko sa iyo... nawa'y alagaan at mahalin mo ng
buong puso si Sonya at ang inyong magiging anak" bilin ni Donya Juanita kay
Ignacio, napaluha at napatango naman si Ignacio.
"Inaaa! Huwag mo kaming iwan!" hagulgol ni Sonya at napayakap siya sa kaniyang ina.
Hinimas-himas naman ni Donya Juanita ang likod ni Sonya na nakayakap sa kaniya.
"Sonya ang nag-iisang prinsesa ng ating pamilya... igalang, sundin at mahalin mo
rin ng buong tapat ang iyong asawa na si Ignacio, magkakaroon na rin kayo ng anak
kung kaya't ibuhos mo rito ang lahat ng naging pagkukulang ko bilang ina sa inyo,
palagi mo ring pangalagaan ang iyong kalusugan upang hindi ka matulad sa akin na
palaging nagkakasakit dahilan para hindi ko kayo maalagaan ng mabuti" bilin naman
ni Donya Juanita kay Sonya.
Nang mahimasmasan na si Sonya, si Angelito naman ang yumakap kay Donya Juanita. "A-
angelito... patawarin mo ako kung maaga akong mawawala sa iyo, p-pero alam kong
kahit bata ka pa ay malawak na ang iyong kaisipan at magagawa mong mabuhay ng mag-
isa kahit wala na kami ng iyong ama... p-palagi mong sundin ang iyong kuya Juanito,
Ate Sonya at Kuya Ignacio... igalang, mahalin at ituring mo silang mga pangalawang
magulang mo" bilin ni Donya Juanita kay Angelito na ngayon ay ayaw nang bumitaw sa
pagkakayakap
sa kaniyang ina.
"Inaaa! Parang awa mo na! huwag mo kaming iwaaaan!" pakiusap pa ni Angelito at

nababalot na ng mga luha ang kaniyang mga mata. Hinila na at niyakap na lang ni
Sonya si Angelito para makausap naman ni Donya Juanita si Juanito.
"A-at ikaw... Juanito ang naging anghel ng ating pamilya, h-hindi ko pa pala
nasasabi sa iyo na ikaw ang naging swerte sa ating pamilya kung kaya't isninunod ng
iyong ama ang pangalan mo sa pangalan ko" paliwanag pa ni Donya Juanita kay
Juanito. ahh! Kaya pala Juanito ang naging pangalan niya ay dahil hinango ito sa
pangalan ni Donya Juanita.
"Ipinagbubuntis kita noon at nasa barko kami ng iyong ama papunta ng Maynila upang
dumalo sana sa binyag ng anak ni Kapitan Corpuz na si Ignacio, dalawang araw nang
malakas ang alon at hangin sa karagatan at nangangamba ang lahat na baka lumubog
ang barko ngunit hindi ko rin akalain na doon na kita isisilang" patuloy pa ni
Donya Juanita at hinimas-himas niya ang ulo ni Juanito.
"A-alam mo ba anak, pagkasilang ko sa iyo, tumigil na rin ang malakas na hangin at

alon, sinabi ng lahat na ikaw raw ang swerte ng gabing iyon, may sakit ako sa puso
at hindi ko na kaya pang ipanganak ka ngunit hindi mo ako pinahirapan, bigla ka na
lang lumabas sa sinapupunan ko nang hindi man lang ako nahirapan, kaya sinabi ng
iyong ama na dahil sa labis na pagmamahal mo sa akin ay ginawa mo ang lahat para
hindi na mahirapan sa panganganak ang iyong ina... kung kaya't Juanito ang
ipinangalan niya sa iyo at nais niyang ang mga magiging anak mo ay Juanito rin ang
ipangalan sa kanila bilang alaala na ang pangalang Juanito ay tanda ng pagmamahal
sa ina" tugon pa ni Donya Juanita at hindi na rin maaawat ang pagbagsak ng mga luha
niya.
"M-mula ngayon... ikaw na ang magsisilbing ama at ina ng ating pamilya, alagaan
mong mabuti ang iyong mga kapatid dahil ikaw na lang ang natitirang p-pag-asa nila"
sabi pa ni Donya Juanita at bigla siyang napahawak sa dibdib niya.
"Ina! Ina!.." tawag ni Juanito sa kaniyang ina at inutusan niyang kumuha ng gamot
at isang basong tubig si Angelito pero huli na ang lahat...
Dahan-dahan nang ipinikit ni Donya Juanita ang kaniyang mga mata habang naiwan
namang may ngiti sa kaniyang labi at tuluyan na siyang nawalan ng hininga.
Napabitaw na lang si Donya Juanita sa kamay ko na kanina pa nakahawak sa kaniya.

Napatulala na lang ako sa walang buhay niyang katawan habang naririnig ko ang
hinagpis at pagdadalamhati ng kaniyang mga anak na naiwan.
Napahawak na lang ako sa bibig ko habang patuloy ang pagbagsak ng mga luha ko.
hindi ko matanggap na wala na rin si Donya Juanita.
Namatay siya dahil hindi na nakayanan pa ng kaniyang puso ang mga problema at
paghihinagpis mula nang mawala ang kaniyang asawa at panganay na anak. Ayon sa
diary, hindi rin nakasulat dito ang kamatayan ni Donya Juanita... ngunit dahil
nagbago na ang tadhana at ang mga nakatakdang mangyari...
Isa lang ang ibig sabihin nito... namatay rin siya para kay Juanito.
Kinahapunan, nakaupo lang kami ni Theresita sa labas ng bahay nila Juanito habang
abala sila sa pag-aayos ng isang araw na pagburol kay Donya Juanita. "Binibini...
mukhang malabo
pong makausap niyo ngayon si Juanito" narinig kong sabi ni Ignacio na nakatayo
ngayon sa likuran namin at may dala siyang kape para sa aming dalawa ni Theresita.
"Pakisabi na hindi ako aalis dito hangga't hindi ko siya nakakausap" pakiusap ko
kay Ignacio, at inabot na niya sa amin yung kape. "Nais niyo po bang ihatid ko na
kayo? Saan po pala kayo tumutuloy ngayon?" tanong pa ni Ignacio.
"Sa Mambaje/Alcoy kami tumutuloy ngayon, nirentahan lang namin ang isang bangka na
tatawid sa dagat papunta dito sa Bohol" sagot naman ni Theresita.
"Kung gayon... baka hinahanap na kayo sa tinutuluyan niyo" nag-aalalang tanong ni

Ignacio. Sa totoo lang wala na akong pakialam kung isumbong kami ni madam Ofelia
kay Don Alejandro, ang importante makausap ko ngayon si Juanito. Alam kong kapag
umalis na ako dito sa lugar nila, baka hindi ko na sila muling makita pa.
"Kaya nga po, kaso nga lang desidido talaga si Binibining Carmelita makausap si
Ginoong Juanito" sabi pa ni Theresita kay Ignacio. Tulala lang ako at hinayaan kong
sila na lang ang mag-usap.
"Oo nga pala Theresita, mula ngayon huwag mo ng tatawaging Ginoo si Juanito dahil
ang pagkakaalam ng mga tao rito ay nagmula kami sa Bulacan at naisipan lang namin
na lumayo na sa magulong mundo ng siyudad at dito na lang kami maninirahan"
paliwanag pa ni Ignacio at dahil dun napalingon ako sa kanila.
"Ang pangalang Alfonso at Corpuz ay hindi na namin ginagamit dahil sa pangamba na

baka hanapin at pilitin kami ng rebeldeng grupo ni Ca-tapang na sumama sa kanila,
mahigpit na pinag-utos ni Donya Juanita at ayon na rin sa huling
sulat sa amin ni Sergio na mabuhay na kami ng tahimik at huwag nang maghihiganti pa

dahil mas lalo lang lalaki ang problema kung babawi kami sa mga taong sumira sa
pangalan ni Don Mariano at ng aking ama" patuloy pa ni Ignacio.
Hindi ko alam pero napatingin sa akin si Ignacio nung sabihin niya yung salitang
'Sa mga taong sumira sa pangalan ni Don Mariano at ng aking ama'
Pakiramdam ko parang sinasabi niya na kadamay ang pamilya namin doon.
Magsasalita pa sana ako kaso nagulat kami nang biglang dumating si Juanito at
kasama niya si Angelito. "Ignacio, gawin na natin ang kabaong ni ina" malungkot na
sabi ni Juanito at napatigil siya nang makita ako.
"A-ano pang ginagawa niyo dito? Akala ko umalis na kayo" reklamo niya pa,
magsasalita sana si Theresita pero pinigilan ko siya. "Juanito... kailangan kitang
makausap" pakiusap ko sa kaniya pero iniwas niya lang ang tingin niya sa'kin at
napabuntong-hininga siya.
"Sige na... kahit sandali lang... hindi ako aalis dito hangga't-----" hindi ko na
natapos yung sasabihin ko kasi biglang tumalikod si Juanito at naglakad siya
papalayo dahilan para habulin ko siya at hinawakan ko ang kamay niya para pigilan
siya.
Napatigil naman siya sa paglalakad habang nakatalikod pa din sa'kin pero hindi
naman niya inalis ang kamay niya sa pagkakahawak ko.
"Juanito... pwede bang sabihin mo kung bakit ka nagagalit sa'kin? may ginawa ba
kong masama? Bakit hindi ka tumugon sa mga sulat ko na pinaabot ko kay Eduardo
noon? Bakit hindi mo rin ako sinipot sa tagpuan natin? Bakit----" hindi ko na
natapos yung sasabihin ko kasi bigla nang
humarap sa'kin si Juanito at tiningnan niya ako ng diretso sa mga mata.
"Bakit mo kailangang guluhin ulit ang buhay ko? hindi mo ba naiintindihan na ayoko
nang makausap at makita kang muli? Ayoko ng magkaroon ng kaugnayan sa iyo... dahil
sa tuwing nakikita kita... naalala ko ang kataksilang ginawa ng iyong ama sa aking
ama!" galit niyang tugon at bigla na siyang bumitaw sa mga kamay ko.
"P-pero sabi mo habang nasa tabi mo ako... g-gumagaan ang pakiramdam mo" sabi ko pa
sa kaniya, parang nadudurog na ngayon ang puso ko, hindi ko na mapigilan ang mga
luha ko lalo na nang maalala kong sinabi niya iyon sa akin noong nakakulong siya sa
kulungan sa barko at pinuntahan ko siya doon para gamutin.
"Carmelita... alam ko namang narito ka lang upang humingi ng tawad at

makipagkaibigan sa akin... ngunit hindi mo na iyan kailangan pang gawin... mula
ngayon, isipin mo na lang na kailanman ay tayo nagkakilala" sabi niya pa sabay
talikod at naglakad na papalayo.
Hindi na ako nakagalaw pa mula sa kinatatayuan ko, hindi ko na rin nagawang tawagin
siya sa huling pagkakataon dahil ngayon malinaw na talaga na nais na niya akong
burahin sa buhay niya.
Pagbalik sa kumbento, agad kaming sinalubong ni madam Olivia "Saan ba kayo

nanggaling? Buti na lang nakumbinse ko si madam Ofelia na inutusan ko lang kayo
mamili ng mga libro sa bayan" sabi ni madam Olivia, agad naman niya kaming
pinapasok sa loob, buti na lang abala sila madam Ofelia sa pagluluto ng hapunan.
Paakyat na kami ng hagdan nila madam Olivia nang bigla kaming napansin ni madam
Ofelia. "Oh? Binibining Carmelita
at Theresita... narito na pala kayo... tara na ihain na natin ang mesa" narinig
kong sabi niya.
"Ahh! Madam Ofelia, mukhang masama po ang pakiramdam ni Carmelita, si Theresita na

lang muna ang tutulong sa inyo" sagot ni madam Olivia, napatango naman si Theresita
at agad sumunod kay madam Ofelia, tulala lang ako habang akay-akay ni madam Olivia
paakyat sa kwarto.
Pagpasok namin sa kwarto agad sinara ni madam Olivia yung pinto. "Carmela! Ano bang
ginawa niyo ni Theresita? Saan kayo nagpunta? At bakit hindi niyo man lang pinaalam
sa akin?!" sermon ni madam Olivia, hindi naman na ako nakapagsalita pa, tulala lang
ako at parang sobrang bigat ng dibdib ko.
"Carmela? Kinakausap kita----" hindi na natapos ni madam Olivia yung sasabihin niya
kasi hindi ko na napigilan yung mga luha ko na kanina ko pa pinipigilan.
"G-gusto ko ng umuwi" sabi ko na lang at tuluyan nang bumagsak ang mga luha ko at
tinakpan ko na ang mukha ko gamit ang mga kamay ko, agad naman akong niyakap ni
madam Olivia. "Hija... dalawang linggo pa ang paalam natin kay Don Alejandro dito"
sabi pa ni madam Olivia habang tinatapik-tapik niya ang likod ko.
"M-madam Olivia gusto ko ng bumalik sa panahon ko... g-gusto ko ng umuwi" pakiusap

ko pa sa kaniya, napahinga naman ng malalim si madam Olivia. "Kaunting tiis na lang
Hija... malapit nang matapos ang mga paghihirap mo, malapit nang matapos ito" sabi
pa ni madam Olivia, ramdam ko na sobrang bigat din ng pakiramdam niya pero kahit
ganoon pinipili niya pa ring manatili sa tabi ko.
Kinabukasan, nagpaalam na kami kina madam Ofelia
dahil babalik na kami sa San Alfonso, sinabi na lang ni madam Olivia na na-home
sick daw ako at gusto ko ng makapiling ulit ang pamilya ko sa San Alfonso.
Matapos ang halos dalawang araw na byahe sakay ng barko pabalik sa San Alfonso,
sinalubong naman ako ni ina, Maria at Josefina. Samantalang nagtatampo pa rin daw
sa'kin si Don Alejandro kaya hindi niya pa din ako kinakausap.
Makalipas pa ang tatlong araw, ibinalita sa akin ni Maria na nakapag-usap na sina

Goberandor Flores at Don Alejandro, at balak na nga nilang ipagkasundo kami ni
Leandro.
"Mas maganda ka Carmelita kapag nakangiti ka... kaya ngumiti ka na" sabi sa'kin ni
Maria habang inaayos niya ang buhok ko, "Oo nga, sigurado naman kami na mamahalin
ka ng tapat at lubos ni Heneral Leandro kung kaya't huwag ka ng mag-alala" sabi pa
ni Josefina habang inaayos ang mukha ko.
Nandito kami ngayon sa kwarto ko, hapon na, at ilang oras na lang dadating na sila
Leandro at Gobernador Flores upang mamanhikan. "Kalimutan mo na si Juanito... kung
mahal ka niya talaga hindi ka niya dapat papakawalan ng ganun-ganun na lang" sabi
pa ni Josefina. At sumang-ayon naman si Maria.
"Oo nga, kung mahal ka niya talaga dapat sinundan ka niya dito" dagdag pa ni Maria.
magsasalita na sana ako para ipagtanggol si Juanito kaya lang biglang may batong
tumama sa bintana ko dito sa kwarto dahilan para mapatigil at pamalingon kami sa
bintana. Nakasarado yung bintana ko kaya hindi nakapasok yung bato.
Nanlaki naman yung mga mata nila Maria at Josefina "Josefina! Tawagin mo ang mga
guardia personal! Baka may magnanakaw na----" hindi na
niya natapos pa yung sasabihin niya kasi sinuway ko siya.
"Sshh... sandali lang... akong bahala dito" sabi ko na lang at naglakad ako
papalapit sa bintana. "Carmelita! Nahihibang ka na ba? Baka may masamang mangyari
sa iyo!" suway pa sa'kin ni Josefina. Magkayakap naman sila ngayon ni Maria at
nagpapanic na dahil sa takot.
Sa totoo lang, hindi ako nakaramdam ng takot ng mga oras na iyon, parang inuudyukan
pa ako ng puso ko na lumapit at alamin kung anong meron sa likod ng mga bintanang
iyon.
Dahan-dahan kong inalis yung pagka-lock ng bintana at binuksan ito.
Nanlaki ang mga mata ko at bigla akong naistatwa sa kinatatayuan ko nang makilta ko
kung sino yung nakatayo sa ibaba sa tapat ng bintana ko...
Si Juanito.
~Mahal na mahal
'Yan ang damdamin na sa 'yo'y nararamdaman
kung 'di mo alam?
Puso 'di mapalagay 'pag 'di ka namamasdan o, bakit ganyan?
At maging sa 'king pagtulog laging alaala ka
Nais makapiling; nais makayakap sa t'wina
heyehey~
~Nang dahil sa 'yo
Ang puso kong ito ay natutong magmahal, sadya bang ganyan?
Sana, pag-ibig na nadarama'y pakaingatan
wag paglaruan
Dahil minsan lang umibig ang napili ay ikaw
Huwag sanang sasaktan,

Ang puso na sa 'yo'y nagmahal
nagmahal~
~Tawag ng aking damdamin
Ay ikaw at walang iba
Ang lahat-lahat sa akin ay ikaw lang talaga
Puso'y huwag paluluhain
Ang pagsamo ko'y dinggin
Tunay na tunay mahal ka sa akin!~
Nakangiti siya ngayon at nakatitig sa mga mata ko dahilan para mapangiti at

mapaluha ako.
Dear Diary,
Alam kong sa kabila ng mga mapapait na nangyari sa buhay namin ni Juanito nitong
mga nakaraang araw ay nagpapasalamat pa rin ako dahil hindi dito matatapos ang
istorya namin.
At umaasa ako na mula sa araw na ito, malaya ko nang maipagsisigawan sa buong mundo
na mahal ko siya... at mahal din niya ako.
Nagmamahal,
Carmela
*******************
Featured Song:
'Mahal ka sa akin' Tanya
Comment: From TeenagexxGirl
Apr 28, 2017
Lss ako dito always eh
https://youtu.be/NgkzrxACP74
"Mahal ka sa akin" by Tanya
=================
Kabanata 30
[Kabanata 30]
Nakangiti habang nakatingala ngayon si Juanito sa akin, dahilan para mapangiti at

mapaluha ako.
"Carmelita... Ano? Anong mayroon------" hindi na natapos ni Maria yung sasabihin

niya kasi nanlaki din yung mga mata niya nang makita si Juanito.
"T-tatawagin ko na ba ang mga guardia personal? A-anong mayroon d-diyan?"

kinakabahang tanong ni Josefina, napalingon naman ako sa kaniya at nginitian ko
siya, sinenyasan ko din siya na lumapit sa amin at dumungaw din sa bintana.
Dahan-dahan namang siyang naglakad papalapit sa amin at napanganga din siya nang
makita si Juanito sa ibaba. "A-anong ginagawa ni Juanito dito? P-paanong----" hindi
na niya natapos yung sasabihin niya kasi biglang sumenyas si Juanito na mag-usap
daw kami sa lawa ng luha.
Napa-Oo naman agad ako.

"Carmelita! Baka mahuli kayo... at saka paparating na sila Heneral Leandro at
Gobernador Flores" paalala sa'kin ni Maria. nakita ko namang nag-suot na ng
sombrero na gawa sa banig si Juanito at pasimple na siyang umalis, naka-damit pang-
hardinero siya ngayon at hindi rin siya nahalata ng mga guardia personal.
"Ate Maria... kailangan kong makausap si Juanito" pakiusap ko sa kaniya, napahinga

naman ng malalim si Maria at niyakap ako. "Sige... sasabihin ko muna kay ama at ina
na hindi ka pa namin tapos ayusan, ipapasundo kita kay Theresita kapag dumating na
sila Gobernador Flores at Leandro" sabi pa ni Maria at dahil dun napangiti ako ng
sobra.
"Mag-ingat ka Carmelita ah" bilin pa ni Josefina at niyakap ko din siya saka dali-
dali na akong tumakbo papalabas, dumaan
ako sa likod ng bahay, halos abala naman ang lahat kaya hindi na nila ako napansin
pa.
Pagdating sa lawa ng luha, wala naman doon si Juanito, nagpalingong-lingon pa ako

pero walang ibang tao doon.
Gosh! Baka nahuli siya?
Hindi ko alam pero bigla tuloy akong kinabahan... bakit kasi tinangka niya pang
pumasok dito sa hacienda Montecarlos haays.
"Binibini..." narinig kong tawag niya mula sa likod ko. Paglingon ko nakangiti siya
ngayon at parang nahihiya.
Hindi ko naman mapigilang mapangiti habang hindi namin maialis ang mga mata namin
sa isa't-isa. "P-paano ka pala nakapunta dito?" tanong ko sa kaniya. Naglakad naman
siya papalapit sa'kin.
Dugdugdugdugdug!
"May isang kaibigan ang tumulong sa akin makasakay ng barko papunta dito sa San
Alfonso... at pagdating ko rito tinulungan din ako ni Eduardo makapasok dito" sagot
niya, ahh! Kaya pala nakadamit pang-hardinero siya, nagpanggap siguro siyang
hardinero dito sa amin.
"Uhmm... M-may babalikan ka ba sa bahay niyo? Kaya ka nagtungo dito sa San

Alfonso?" tanong ko pa. Gosh! Carmela bakit kinakabahan ka? Kyaaah!
Napakamot naman siya sa ulo at parang nahihiya siya habang nakangiti. "W-wala... m-
may gusto akong balikan d-dito at umaasa rin ako na sana hindi pa huli ang lahat"
sagot niya pa tapos humakbang ulit siya papalapit sa'kin at dahil dun napalunok na
lang ako dahil sa kaba.
Dugdugdugdug!
"Ahh... A-ano ba yung gusto mong balikan?" tanong ko pa. Gosh! Parang sasabog na
yung puso ko lalo na kasi hindi
inaalis ni Juanito yung titig niya sa'kin. Waaahh!
"Ikaw" sagot niya. at dahil dun napatulala at napanganga lang ako.
Bigla siyang napangiti at napakamot ulit sa ulo. "Binibini... naalala mo ba noong

una tayong magkita? Sinabi mo sa akin noon na kahit anong mangyari hindi dapat ako
mahulog sa iyo" nakangiti niyang sabi. Napaisip naman ako ng malalim. Sinabi ko ba
yun?----- WAAAAHH! OO NGA! SINABI KO NGA!
Naalala ko na yun yung time na nahulog ako sa bintana ng dormitoryo namin sa

Maynila at naroon din si Juanito, sinabi ko sa kaniya na huwag siyang ma-fafall
sa'kin. Omg!
"Pasensiya na kung hindi ko napigilan ang damdamin ko... at ayoko ng pigilan pa

ito, gusto kong malaman mo na ikaw lamang ang tinitibok nito" Sabi niya pa sabay
hawak sa kamay ko at itinapat niya iyon sa puso niya. Naistatwa lang ako sa
kinatatayuan ko, at gulat na gulat na nakatitig sa mga mata niya.
Ohmygosh! Hindi ko akalain na ganito pala ka-intense ang magtapat sayo ang isang
lalaki ng personal Waaaahh!
"Patawarin mo rin ako kung hindi kita kinausap ng maayos noong nakaraang linggo,
akala ko ay kung patuloy kitang iiwasan makakatulong ito upang mabura ka na sa
isipan at puso ko... pero nagkamali ako, habang lumalayo ako sa iyo mas lalo namang
nananabik ang puso ko na makita ka" paliwanag niya pa, GOOOOOSH! Hindi ko akalaing
ang sarap pala pakinggan ng mga salitang ganito! Waaaahh!
"At kung iyong pahihintulutan Binibini... nais ko sanang hayaan mo ako na maipakita
sa iyo ang malinis na hangarin ng puso ko" sabi niya pa, habang nakatitig pa rin ng
diretso sa
mga mata ko. My gosh! Pinagpapawisan na ako at nanlalamig na din yung kamay ko na
hawak ngayon ni Juanito. Kyaahh!
"Binibini?" tanong niya pa. Omg! Hinihintay niya pala yung sagot ko. Waaahhh!
"Huh? Ahh---Ehh--- A-ayos lang" sagot ko, napangiti naman ng todo si Juanito.
"Talaga? Pumapayag ka na ligawan kita?" tanong niya habang nakangiti ng todo. At
dahil dun napangiti at natawa tuloy ako.
"Oo nga" sagot ko pa, napatalon naman sa tuwa si Juanito at niyakap ako. "Ibig
sabihin TAYO NA?" bulong pa sa'kin ni Juanito, hindi ko alam pero tinakpan ko na
lang yung mukha ko dahil sa kilig. Omg! Baka mapansin niya na namumula yung mukha
ko. kyaaahh!
"Akala ko ba ligaw pa lang? bakit... tayo na agad?" pakipot ko pa pero shems! um-Oo
na kaya ako?! Grab the Chance Carmela!
natawa naman si Juanito. "Nagbabakasakali lang hahaha" sagot niya pa at dahil dun
kinurot ko yung braso niya.
"Ikaw talaga! Gusto mo lang ako linlangin eh" pang-asar ko pa, pero nagulat ako
kasi niyakap niya ulit ako. Hindi naman ako kumawala kasi gusto ko rin naman haha
char!
"Mahal kita" bulong niya pa, dahilan para maistatwa na lang ako habang magkayakap
kami.
Hindi ko namalayan na napangiti ako at napapikit habang yakap-yakap ko siya, gusto

kong maramdaman ang mga puso naming tumitibok ng magkasabay habang ang malamig na
hangin na dumadampi sa aming mga balat ay nakikisaya sa aming mga pusong
nagdiriwang ngayon.
Ayoko nang kumawala sa kaniya... at alam kung mula sa mga oras na ito, hindi na ako
bibitaw pa.
Halos isang oras din kami nagkausap
ni Juanito nang biglang dumating si Theresita at sinundo na ako dahil dumating na

raw si Gobernador Flores at Leandro.
"Carmelita..." tawag pa sa'kin ni Juanito habang hawak-hawak niya ng mahigpit ang

kamay ko. ayoko pa sanang umalis kaya lang baka mapahamak sila Maria at Josefina na
nagsinunggaling para sa akin. "Wag kang mag-alala... sasabihin ko kay ama na hindi
matutuloy ang kasal" sabi ko pa sa kaniya, nakahinga naman ng maluwag si Juanito.
Nalaman pala niya na ikakasal na ako kay Leandro nung pumunta kami sa bahay nila sa
Bohol, sinabi raw ni Theresita iyon kay Angelito at sinabi naman sa kaniya ni
Angelito kaya nagdesisyon talaga siya na sundan ako dito sa San Alfonso.
"Ngiti na... sige na" sabi ko pa tapos hinawakan ko ang pisngi niya at pinangiti
siya. Natawa naman siya. Nag-thumbs up naman ako sa kaniya at bigla siyang
napangiti... at nag-thumbs up din siya.
Masaya akong malaman na okay na siya...
Pagdating sa loob ng bahay, masayang nag-uusap si Don Alejandro at Gobernador

Flores sa papasok sa pintuan ng bahay habang nasa likod naman nila si ina. Dumaan
kami sa likod ng bahay at pasimple kaming umakyat ni Theresita sa hagdan nang hindi
nila napapansin kasi abala sila sa pagkwekwentuhan.
Pagdating ko sa kwarto, nakahinga na ng maluwag sila Maria at Josefina. "Tara na...

kanina ka pa nila hinihintay" nagpapanic na sabi ni Maria habang pinapagpagan ang
laylayan ng damit ko at inaayos naman ni Josefina yung buhok ko.
"Maraming salamat" yun na lang yung nasabi ko sa kanila, napatigil naman si Maria
at Josefina at napatitig sa'kin
sabay ngiti. "Wala iyon... ang magkakapatid dapat nagtutulungan, tayo-tayo lang ang
maaaring magdamayan sa hirap at ginhawa" sabi pa ni Maria at nag-group hug kami.
Napakaswerte ko talaga na nakilala at naging kapatid ko sila.
Pagbaba namin sa hagdan agad napatayo si Leandro na naka-damit pang heneral, may
dala siyang bouquet ng white roses at inabot iyon sa akin habang nakangiti siya ng
todo.
"S-salamat" sabi ko na lang, hindi naman maalis ni Leandro yung titig niya sa'kin
habang nakangiti pa rin siya.
"Bueno, tayo'y kumain na... naghanda kami ng masasarap na pagkain para sa inyo,
nawa'y masiyahan kayo" anunsyo pa ni Don Alejandro at nagtawanan naman sila ni
Gobernador Flores. Sa totoo lang, namiss ko yung mga panahon na malayang
nagtatawanan si Don Alejandro at Don Mariano.
Nasa hapag-kainan na kami nang biglang dumating si madam Olivia. Inimbitahan naman
siya ni ina na sumabay na sa aming salo-salo kaya nakaupo rin siya ngayon sa tabi
ko.
Habang nasa tapat naman namin si Leandro at Gobernador Flores.
"Hindi ko akalaing ang samahan ng ating mga pamilya ay magiging mas malalim pa,
nagagalak ako na tinugon niyo ang aking kahilingan" sabi pa ni Don Alejandro.
Napatingin naman ako sa kaniya. Whuut?
So ibig sabihin siya ang nag-request na maikasal kami ni Leandro?
"Mas maswerte kami amigo dahil magiging bahagi kami ng inyong napakasayang
pamilya... biro ko nga kay Leandro na magkaroon sila ng maraming supling ni
Binibining Carmelita upang sumaya at lumaki rin ang aming pamilya" kantyaw naman ni
Gobernador Flores at dahil dun
nanlaki tuloy yung mga mata ko at napatingin ako kay Leandro na ngayon ay natatawa
na lang sa pinagsasabi ng tatay niya.
Gosh! Eto na naman tayo sa paramihan ng anak ughhh.
"Tunay nga na ang dalawang pusong nagmamahalan ay mas lalong pinaglalapit ng

tadhana at gumagawa ito ng paraan upang sila ay magkatuluyan" sabi pa ni Don
Alejandro at nagtawanan sila. Oo nga pala, hanggang ngayon naniniwala pa rin sila
sa sinabi ko noon na si Leandro ang mahal ko kaya hindi natuloy ang kasal namin ni
Juanito.
Tahimik naman kami nila Maria, Josefina at madam Olivia.
"Nasabi nga sa akin ni Leandro na matagal na pala silang may relasyon ni Binibining
Carmelita... bago pa man siya magtungo sa Cuba" sabi pa ni Gobernador Flores at
dahil dun napatingin silang lahat sa'kin lalo na si Don Alejandro at ina.
"T-talaga? May namamagitan na sa inyo ni Ginoong Leandro noon pa man, anak?" gulat
na tanong ni ina. Napatingin naman ako kay Leandro na ngayon ay mukhang nagsisisi
kung bakit niya sinabi iyon sa tatay niya.
Napatingin din ako kay Maria at Josefina na ngayon ay mukhang guilty din dahil
kasabwat sila ni Carmelita sa pagtatago ng katotohanan. At napatingin din ako kay
madam Olivia na ngayon ay mukhang nag-iisip ng malalim at hindi siya nagsasalita.
"Carmelita?" tanong pa ulit ni ina. Napahinga na lang ako ng malalim at napatango.

Hindi naman nila maiintindihan kung itatanggi ko na wala naman kaming relasyon ni
Leandro kasi hindi naman ako si Carmelita... kaya lang wala na akong magagawa. Ako
si Carmelita sa panahong to at ang mga nakaraan niya ay nakaraan ko rin.
Hindi na lang
ako kumibo dahilan para magsalita na si Leandro "Ipagpaumanhin niyo na po sadyang

mapag-biro lang talaga ang aking ama" sabi niya, magrereact pa sana si Gobernador
Flores kaya lang nagets na niya na mukhang hindi natuwa si Don Alejandro sa ideya
na nagkaroon ng secret boyfriend ang anak niyang si Carmelita.
"Ah! Ano pong masasabi niyo sa aming mga putaheng inihanda?" sabi ni ina, halatang
sinadya niyang ibahin ang usapan. "Napakasarap po ng inyong mga niluto, nagagalak
po akong matikman ang lahat ng ito" sagot naman ni Leandro at ganadong-ganado siya
kumain.
Sandali namang napatahimik ang lahat, nakayuko na lang ako habang kumakain
pakiramdam ko kasi na-bad trip talaga si Don Alejandro nang malaman niyang lihim na
lumandi ang anak niya. Haays! Akala niya siguro may gusto lang talaga si Carmelita
kay Leandro, hindi niya in-expect na nagkaroon ito ng relasyon.
"Bueno... Anong petsa niyo ba gusto ganapin ang kasal ng ating mga anak?" panimula
ulit ni Gobernador Flores at dahil dun nanlaki yung mga mata ko at napatingin ako
kay Leandro na ngayon ay nakangiti sa'kin.
Nagkatinginan naman si Don Alejandro at ina. "Nais sana naming maganap ang kasal sa
buwan ng Mayo" tugon ni ina, Nagkatinginan naman si Leandro at Gobernador Flores.
"Hindi ba masyadong matagal? Mas mabuti kung maikasal na ang dalawang bata sa
lalong madaling panahon" suhestiyon pa ni Gobernador Flores. Whuuut? As in agad-
agad?
"Alam naman nating napakaraming trahedyang nangyari nitong mga nakaraang buwan kung
kaya't mas mabuti kong palilipasin muna natin ang kalungkutan ng lahat magbuhat
nang mawala si Don Mariano at ang kaniyang
pamilya ay----------" hindi na natapos ni ina yung sasabihin niya kasi bigla siyang
sinagi ng mahina ni Don Alejandro dahilan para marealize niya na hindi niya dapat
inungkat ang pangalan ni Don Mariano at ng mga Alfonso sa harap ng bagong
Gobernador.
"Ah-ang ibig ko pong sabihin kagalang-galang na Gobernador Flores ay kung maaari sa

Mayo na lang po ganapin ang kasal at kung natatagalan pa po kayo maaari po nating
hingin ang opinyon ni madam Olivia" sabi pa ni ina, Napatingin naman kaming lahat
kay madam Olivia na ngayon ay wala pa ring reaction.
Halos walang kurap akong nakatingin kay madam Olivia, Gosh! Sana magets niya na
ayaw kong ikasal kay Leandro at hindi dapat kami ikasal.
"Madam Olivia... ano po ang inyong masasabi? Anong buwan at araw po kaya magandang
itakda ang kasal ng mga bata?" tanong pa ni ina. Inilapag naman na ni madam Olivia
yung kutsara at tinidor niya at nagpunas siya ng bibig.
"Walang kasalan na magaganap" diretso niyang sagot dahilan para magulat kaming
lahat. WHAAAAT?
Agad akong napahawak sa braso ni madam Olivia, kahit pabor sa'kin yung sinabi niya
natatakot pa din ako na baka pag-initan siya ni Gobernador Flores at Don Alejandro!
"A-ANONG IBIG MONG SABIHIN MADAM OLIVIA? SINO KA PARA MAGDESISYON NG GANIYAN?"
galit na tanong ni Don Alejandro. At napadabog pa siya sa mesa, agad naman siyang
hinawakan ni ina upang paupuin.
"Madam Olivia... Ano ang iyong batayan upang sabihin iyan?!" galit na tanong din ni
Gobernador Flores. Agad naman siyang inalalayan at pinakalma ni Leandro.
Hindi naman natinag si madam Olivia at tiningan lang silang
dalawa "Pasensiya na kung hindi ko agad nasabi sa inyo, kaya ako naparito ay upang
ipaalam sa inyo na si Binibining Carmelita ay desidido maging katuwang ng simbahan"
sagot ni madam Olivia, gulat namang napatingin sa'kin si Maria at Josefina.
"Nais mo ring maging madre Carmelita?" gulat na tanong ni Josefina at ramdam ko

naman ang init ng mga mata nila sa'kin dahil lahat sila ay nakatingin sa'kin
ngayon.
"Carmelita? Anong ibig sabihin nito? Bakit hindi mo agad ipinaalam sa amin?" galit
na tugon ni Don Alejandro, napatingin naman ako kay madam Olivia at parang sinasabi
niya na umayon na ako sa sinabi niya dahil iyon lang ang tanging paraan para hindi
matuloy ang kasal kay Leandro.
Napahinga na lang ako ng malalim at napapikit bago magsalita "Uhh--- O-opo!

Pasensiya na po kung hindi ko nasabi agad... k-kasi biglaan talaga at buo na po ang
desisyon ko na maging madre" sagot ko, pagmulat ko ng mata nakita ko ang iba't-
ibang expression ng mukha nila. Hindi makapaniwala at malungkot ang itsura ni
Leandro, takang-taka naman si ina, Maria at Josefina, galit naman ang itsura ni Don
Alejandro, samantalang biglang hindi na nag-react si Gobernador Flores.
Whoa.. okay lang kay Gobernador Flores na hindi matuloy ang kasal namin ni Leandro?
"Ngunit... ang kasunduang ito ay---" hindi na natapos ni Don Alejandro yung
sasabihin niya kasi biglang nagsalita si madam Olivia.
"Bilang punong madre ng San Alfonso at Maynila, iginagalang ko ang inyong

kagustuhan ngunit mas mahalaga sa pagkakataong ito ang nais tahakin ni Binibining
Carmelita" matapang na sabi ni madam Olivia. Bigla namang
napatayo si Josefina at lumuhod sa harapan ni Don Alejandro.
"Ama... alam po naming mahalaga ang inyong desisyon ngunit nang ako po ay magpasya
na mag-madre ay buong puso niyo naman pong tinanggap, nawa'y huwag niyo rin po sana
ipagkait kay Carmelita ang hangarin niya" sabi ni Josefina habang nakaluhod,
lumuhod na rin si Maria.
"Nawa'y pagbiyan niyo na po si Carmelita... minsan lang po siya humiling sa inyo

kung kaya't huwag niyo po sana itong ipagkait sa kaniya" pakiusap din ni Maria, at
lumuhod na rin ako sa harapan ni Don Alejandro.
Napapikit naman sa galit si ama at bigla siyang napatayo. "Gobernador Flores...

ipapaumanhin niyo na po ang pangyayaring ito, kalimutan niyo na lang din po sana
ang mga inasal ng aking anak, huwag po kayong mag-alala bilang padre de pamilya ng
Motecarlos ako na po ang bahala dito, aayusin ko po ito" pakiusap ni Don Alejandro,
napabuntong-hininga naman si Gobernador Flores at napatayo na rin siya.
Halatang disappointed siya sa mga pangyayari at isa-isa niya kaming tiningnan bago
tuluyan nang lumabas ng pinto at umalis. "Pasensiya na po Don Alejandro, ako na po
ang bahalang kumausap kay ama, maraming salamat po sa inyong mga inihanda at
magandang gabi rin po sa inyo... lalo na sa iyo Binibining Carmelita" tugon pa ni
Leandro, halatang dismayado rin ang itsura niya nang magtama ang mga paningin
namin.
"Aalis na rin po ako, maraming salamat din po sa inyong oras... at hinihiling ko po
na maging bukas ang inyong isipan at bigyang pansin niyo rin po ang kalagayan ng
inyong mga anak... Don Alejandro" matapang na tugon ni madam Olivia. Napapikit
na lang ulit sa galit si Don Alejandro at nakita kong hinawakan ni ina ang
nanginginig niyang kamao.
Napatingin naman sa akin si madam Olivia at napatango bago siya lumabas ng pinto at
tuluyan na ring umalis.
Nang makaalis na silang lahat ibinaling na ni Don Alejandro ang matalim niyang
tingin sa amin, lalo na sa akin, alam kong sobrang dismayado siya ngayon at hindi
niya rin inaasahan na magagawa namin siyang pagtulungan sa harapan ni Gobernador
Flores. Tinalikuran na niya kami at padabog na umakyat sa kwarto nila ni ina,
"Alejandro!" tawag pa ni ina at hinabol niya ang asawa niya.
Sobrang bigat ng pakiramdam ko, masyado ko nang nabibigyan ng problema si Don

Alejandro. Tutulo na sana ang luha ko kaya lang biglang hinawakan ni Maria at
Josefina ang kamay ko, nakaluhod pa rin kaming tatlo ngayon.
"Magiging maayos rin ang lahat Carmelita... nandito lang kami para sa iyo" sabi pa
nila at niyakap nila ako. Sa pagkakataong iyon, pakiramdam ko ako na ata ang
pinaka-maswerteng kapatid nila.
Kinabukasan, matapos kaming mag-almusal nagulat ako nang makita si Leandro sa

salas. "Magandang umaga Binibining Carmelita" bati niya sa'kin at ipinatong niya
ang kaniyang sumbrero sa kaniyang dibdib, Napalingon naman ako kay ina na paakyat
pa lang ng hagdan, mukhang siya ang nagpapasok kay Leandro.
"Maaari ba tayong mag-usap?" tanong niya pa, halatang namamaga ang mga mata niya,
umiyak ba siya?
"S-sige" sagot ko na lang at naupo na kaming dalawa sa salas. Napadaan naman si

Maria at Josefina, binati nila si Leandro bago umakyat sa kani-kanilang
kwarto. "K-kamusta na si Don Alejandro?" tanong ni Leandro, Napahinga na lang ako

ng malalim.
"Hindi ko pa siya nakakausap, maaga siyang umalis ng bahay kanina" sagot ko,
napatango-tango naman si Leandro. "Ikaw Binibini? Kamusta ka naman? Napagalitan ka
ba ni Don Alejandro?" nag-aalala niyang tanong. Napa-iling naman ako.
"Ayos lang ako... ikaw? Kamusta ka naman?" tanong ko naman sa kaniya, napangiti
naman siya ng kaunti. "Magmumukha ba akong sinunggaling kung sasabihin ko sa iyo na
labis na nagdaramdam ang puso ko" sagot niya at dahil dun napalunok na lang ako.
Sa totoo lang nakokonsensiya ako, hindi deserve ni Leandro ang masaktan ng ganito,
alam kong mahal na mahal talaga niya si Carmelita, kaya ko man magpanggap bilang
Carmelita sa panlabas na anyo, hindi naman kayang magpanggap ng puso ko.
"Patawad... hindi ko sinasadyang masaktan ka" nakayuko kong sagot, nagulat naman
ako nang biglang hawakan ni Leandro ang kamay ko.
"Huwag kang humingi ng tawad Carmelita... kasalanan ko ang lahat ng ito, alam kong
nagkulang akong patunayan sa iyo ang pag-ibig ko lalo na noong umalis ako upang
tuparin ang pangarap ko" paliwanag niya habang nakatingin ng diretso sa mga mata
ko.
"Hinihiling ko na hindi pa sana huli ang lahat... alam kong may parte pa rin ako sa
puso mo, marahil ay naguguluhan ka lamang ngayon dahil sariwa pa ang magagandang
alaala mo sa pamilya Alfonso, kung kaya't bibigyan kita ng panahon upang makapag-
isip-isip pa ng mabuti, umaasa ako na ako pa rin ang pipillin mo" patuloy pa ni
Leandro, Napatulala lang ako sa kaniya, hindi ako makapagsalita, hindi ko alam kung
anong sasabihin
ko.
"Natanggap ko kaninang umaga ang sulat mula sa gobernador-heneral, nais niyang

pamunuan ko ang hukbo sa Cavite at sanayin silang mabuti... hindi ko pa alam kung
hanggang kailan ako mananatili roon ngunit asahan mo Binibini na araw-araw kitang
padadalhan ng sulat, nawa'y tugunin mo rin sana ang mga liham ko" sabi pa niya,
napangiti na lang ako ng kaunti at napatango sa kaniya, Sa totoo lang nararamdaman
kong napakabuting tao ni Leandro, lagi niyang naiintindihan ang mga sitwasyon, yun
nga lang nagkamali lang siya ng minahal.
Makalipas pa ang dalawang araw, nabalitaan ko mula kay Eduardo na bumalik na sa

Bohol noong isang araw si Juanito dahil nagpadala ng sulat si Angelito na biglang
dinugo raw si Sonya at muntik ng malaglag ang sanggol sa sinapupunan niya.
Hindi na raw nakapagpaalam pa si Juanito dahil naghigpit si Don Alejandro ng mga

guardia personal sa aming hacienda. At nalaman din nila na hindi na matutuloy ang
kasal namin ni Leandro kung kaya't galit na galit talaga si Don Alejandro at ayaw
na ni Juanito na madagdagan pa ang galit ni Don Alejandro kapag nalaman niyang
tumatakas ako at nakikipagkita sa kaniya.
Pero babalik daw si Juanito sa susunod na linggo para bisitahin ako, naiintindihan
ko naman nasa emergency state ngayon si Sonya at sobrang nag-aalala rin ako para sa
kaniya.
Bukas ng umaga ay aalis na rin kami papuntang Cebu, pumayag na si Don Alejandro na
maging madre ako at sa Cebu na ako magsasanay. Halos dalawang araw ko rin siya
hinihintay sa labas ng kwarto nila ni ina o sa opisina niya sa bahay para
makapagpasalamat
pero hindi ko siya naaabutan at sa tuwing susubukan kong kausapin siya hindi niya
ako pinapansin at hindi niya rin ako kinikibo. Palagi na lang sa'king sinasabi ni
Josefina na ganun lang daw talaga si ama kapag nagagalit at nagtatampo siya, mga
isang linggo ka niyang hindi papansin at kakausapin.
Si Ina, Maria at Josefina ang naghatid sa akin sa daungan. Kasama ko namang babyahe
papuntang Cebu si madam Olivia at Theresita.
"Masaya ako para sa iyo anak... huwag mo sanang bigyan ng sakit ng ulo si madam
Olivia ah" bilin pa sa'kin ni ina at niyakap niya ako, sunod namang lumapit sa'kin
si Josefina.
"Sayang nga lang dahil dito ako nakatalaga sa simabahan ng San Alfonso... ngunit
pagkatapos mo mag-aral at magsanay hihilingin ko kay Gobernador Flores na italaga
ka rin dito sa San Alfonso upang magkasama na tayo" masayang tugon ni Josefina at
niyakap niya rin ako.
"Alam kong si Juanito talaga ang dahilan nito at kasabwat niyo si madam Olivia...
pero huwag kang mag-alala susuportahan kita sa kahit anong gusto mo" bulong pa
sa'kin ni Josefina mukhang hindi naman narinig ni ina kasi magkausap sila ngayon ni
madam Olivia. Napangiti na lang din ako at niyakap ko rin siya ng mahigpit. Oo nga
pala, nakwento ko kay Josefina at Maria noong isang araw na nakita ko si Juanito sa
Cebu at sa Bohol pala ngayon naninirahan ang buong pamilya nila. Nalungkot din sila
nang malaman nila na patay na si Donya Juanita.
Lumapit naman sa'kin si Maria at napansin ko na naiiyak na siya "Mag-iingat ka

Carmelita ah, lagi mong tatandaan na mahal na mahal ka namin at gagawin namin ang
lahat para sa iyo"
sabi pa niya at niyakap niya rin ako ng mahigpit. "Hangad ko ang walang hanggang
kaligayahan niyo ni Juanito" bulong niya pa sa'kin. hindi ko naman mapigilang
maluha dahil sa totoo lang mamimiss ko sila at hindi ko rin alam kung kelan ko ulit
sila makikita, baka abutin na rin ako ng February sa Cebu.
Pagdating sa Cebu, dalawang araw umulan kaya hindi kami agad nakapunta ni Theresita
sa Bohol kasi malalakas yung alon sa dagat at hindi kaya ng mga maliliit na bangka
na bumyahe, nag-aalala rin ako na baka may nangyari nang masama kay Juanito sa
gitna ng dagat habang nangingisda sila.
"Binibini... ayos lang po ba kayo?" tanong sa'kin ni Theresita, bigla tuloy akong
natauhan hindi ko namalayan na nakatulala pala ako ngayon sa bintana habang
bumubuhos ang malakas na ulan.
"Huh? Oo naman" sagot ko na lang, umupo naman siya sa tabi ko at napatulala na rin
siya sa bintana. "Iniisip niyo po si Ginoong Juanito noh?" pang-asar niya pa, Bigla
tuloy akong napangiti. Ganun ba talaga ka-obvious ang pagka-obsess ko kay Juanito?
kyaaahh!
"Sakto lang" sagot ko, Gosh! Pakipot muna haha.
"Sigurado po akong madalas din kayong iniisip ni Ginoong Juanito... sabi nga po
nila kapag umiibig ang isang tao hindi nito kayang kontrolin ang puso't-isipan
niya, kahit anong gawin niya ay paulit-ulit pa ring gumugulo sa isipan niya ang
taong tinitibok ng puso niya... magkaugnay po kasi ang puso at isipan at kailanman
ay hindi ito mapaghihiwalay at matuturuan" sabi pa ni Theresita. Haaay Grabe!
Matalino rin talaga ang batang to, bagay na bagay talaga sila ni Angelito... hmm...
Teka nga! Speaking of Angelito Aha!
"Talaga? Kung gayon iniisip ka rin siguro ni Angelito sa mga oras na ito" pang-asar
ko pa sa kaniya, bigla naman siyang napatingin sa'kin at namula ang mga pisngi
niya, at dahil dun natawa tuloy ako sa reaction niya, Haays! Ganyan na ganyan din
yung reaction ko noon nung na-fafall na ako kay Juanito Haha.
"P-paano niyo naman po nasabi? Sa tingin ko po hindi po ako ang tipong babae ni
Ginoong Angelito" depensa pa ni Theresita pero halatang umaasa naman siya. haays.
"Paano mo malalaman kung hindi mo aalamin?" sabi ko pa, Whew! Feel ko tuloy love
expert ako ngayon haha!
"Po? Dapat ko po bang itanong sa kaniya kung gusto niya ako?" nagtataka niyang
tanong. Whuut?
"No! ah-este! NOong mga nakaraang buwan nahalata ko lang na may gusto siya sayo"
sabi ko pa, Gosh! Muntik na kong madulas doon ah. "At huwag mong itatanong sa
kaniya kung may gusto siya sayo, paano kung wala naman? Edi napahiya ka... hmmm...
mas mabuti kung alamin mo sa paraang hindi niya mahahalata" sabi ko pa, mas lalo
namang nagtaka si Theresita.
"Paano po? Hindi ko alam kung anong gagawin ko" sabi pa niya at mukhang nawiwindang
na rin siya.
"Titigan mo siya sa kaniyang mga mata... at doon mo mahahanap ang kasagutan sa

iyong mga katanungan" sabi ko pa, Grabe! Nagiging matalinhaga na rin ako ah! Haha!
Gusto ko talagang magkatuluyan sila ni Angelito... sayang nga lang wala akong idea
kung sino ang makakatulyan ni Angelito kahit pa nanggaling ako sa future. Hindi
naman kasi ako aware na may mga kapatid pa pala si Juanito. Haays.
/>
Kinabukasan, pagkagising ko napangiti na lang ako ng todo nang makita na tumila na

ang ulan. Maganda na ang sikat ng araw. Dali-dali naman akong naligo at nagbihis at
bumaba na sa kusina. Linggo ngayon at free day namin, ibig sabihin pwede kaming
pumunta kung saan namin gusto basta kailangan lang namin magpaalam kay madam
Ofelia.
Sinabi naman ni madam Olivia kay madam Ofelia na ipapasyal niya kami ni Theresita
sa Fort San Pedro, pero nung papunta na kami sa Fort San Pedro napakiusapan namin
si madam Olivia na pupunta kami sa kabilang isla, sa Bohol.
Pumayag naman si madam Olivia at wala na siyang nagawa pa dahil alam niyang hindi
namin siya tatantanan ni Theresita hangga't hindi siya pumapayag. At mukhang gusto
rin naman niya makita ang pamilya Alfonso, Sumakay na kami ng bangka patawid sa
kabilang isla, hindi na rin namin nakita yung manong na binayaran ko ng 100 pesos,
mayaman na siguro siya ngayon haha.
Pagdating namin sa Bohol, agad naming inakay sa magkabilang braso si madam Olivia
at excited namin siyang hinila papunta sa bahay nila Juanito. Naabutan naming nag-
bibilad ng bigas si Ignacio habang nagsisibak naman ng kahoy para sa panggatong si
Angelito. Naka-topless ngayon si Angelito kaya naistatwa si Theresita sa
kinatatayuan niya at naglalaway na siya ngayon haha!
"Magandang umaga mga Binibini... hindi ba't bumalik kayo ng San Alfonso?
Paanong---" hindi na natapos ni Ignacio yung sasabihin niya kasi biglang nagsalita
si madam Olivia. "Hindi ba pwedeng nais ko lamang kayo makita muli?" nakangiting
tugon ni madam Olivia at dahil dun napangiti si Ignacio at
agad napayakap kay madam Olivia. Kung tutuusin sobrang close talaga si madam Olivia
sa pamilya Alfonso at Corpuz.
"Maraming salamat Madam Olivia... sobrang nagagalak po akong makita kayo" tugon pa
ni Ignacio. Bigla naman siyang napatingin kay Angelito na ngayon ay tulala rin nang
makita si Theresita. "Angelito! Magdamit ka! Nakakahiya sa mga Binibini" suway ni
Ignacio kay Angelito at dahil dun bigla siyang natauhan at napatakbo papasok sa
bahay nila.
"Nasaan si Juanito at Sonya?" tanong ni madam Olivia. Oo nga! Kanina pa ako

nagpalingon-lingon sa paligid para hanapin si Juanito pero hindi ko siya makita.
"Nasa hilot po ngayon si Sonya, susunduin ko po siya mamaya, masyado po kasing

konserbatibo ang kumadrona dito at tanging mga babae lamang ang pwedeng pumasok sa
tahanan niya" natatawang tugon ni Ignacio. "At nasa baybay po si Juanito,
nangunguha po siya ng mga buko" sagot pa ni Ignacio at napatingin siya sa'kin nung
sinabi niya yung pangalan ni Juanito, para bang sinasbi niya na 'Oh ayan! Alam mo
na kung nasaan yung bebe mo' haha!
Pinapasok na kami ni Ignacio sa loob ng bahay kubo nila, napansin kong luminis at
umayos na rin ang mga gamit nila, mukhang masaya na silang nagsisimula muli.
Nalaman ko rin na sa bandang gitna lang ng isla inilibing si Donya Juanita,
sinamahan naman kami ni Ignacio sa lugar kung saan inilibing si Donya Juanita at
nag-alay kami ni madam Olivia at Theresita ng dasal at bulaklak para kay Donya
Juanita.
Tanghali na nang makabalik kami sa bahay nila, nakasaing na rin si Angelito, at

nakikipaglaro siya sa mga
bata na nagtatakbuhan malapit sa bahay nila, napansin ko namang bigla siyang nahiya
at natorpe na naman nang dumating kami at makita muli si Theresita.
ilang saglit pa dumating na si Juanito, may mga kasamahan siyang grupo ng mga
kalalakihan at may dala-dala silang sako-sako na mga buko. Napangiti si Juanito
nang makita kami, agad niyang nilapag yung mga buko na dala niya at tumakbo
papalapit sa amin. Agad siyang nag-mano kay madam Olivia "Madam Olivia... nagagalak
po akong makita kayo" masayang tugon ni Juanito at nag-aalinlangan siyang yakapin
si madam Olivia kasi madumi ang damit at kamay niya at medyo pawisan din siya. Pero
para sa'kin ang hot pa rin niya sa pangingin ko kyaaahh!
Hinawi ni madam Olivia ang buhok ni Juanito sa noo niya. "Masaya akong nagagawa mo
pa rin ngumiti Juanito" nakangiting tugon ni madam Olivia. At niyakap niya si
Juanito, nakakatuwa silang pagmasdan kahit papaano parang naging pangalawang ina na
rin si madam Olivia sa magkakapatid na Alfonso.
"May bukod tanging Binibini po ang nagpapangiti talaga sa akin" sagot niya pa kay
madam Olivia sabay tingin sa'kin. Kyaahh!
Dugdug. Dugdug.
Gosh! Ako yung nagpapangiti sa kaniya? Bigla naman akong sinagi ni Theresita at
Ignacio at inasar-asar na nila kami. Hindi ko naman mapigilang mapangiti habang
magkatinginan kami ni Juanito. Omygosh! Hindi ko akalaing tatalab sa'kin ang mga
salita niya Waaah! talagang naka-adapt na ang puso ko sa panahong to My Goodness!
Sabay-sabay kami nag-tanghalian, kanin at daing na bangus ang aming naging

tanghalian. Hindi pala nakapangisda
si Juanito nang halos dalawang araw dahil medyo malakas ang ulan at malalakas ang
alon sa dagat.
Habang kumakain kami nawindang ako kasi wala palang kutsara at tinidor sila Juanito
kaya nagkakamay lang sila. "Binibini? Hindi po ba kayo marunong magkamay?" tanong
ni Angelito. Napatango na lang ako, never ko pa na-experience kumain ng nakakamay.
"Huwag ka mag-alala Binibini noong una kaming makarating dito, hindi rin kami
marunong nila Kuya Juanito, Kuya Ignacio at Ate Sonya pero tinuruan kami ni ina,
sinabi niya sa amin na masanay na kami sa simple at payak na pamumuhay malayo sa
karangyaan na kinamulatan namin" sabi pa ni Angelito, Wala si Ignacio ngayon
sinundo niya si Sonya.
"Halika... tuturuan kita" sabi naman ni Juanito at umupo siya sa tabi ko, at dahil
dun bigla akong kinabahan. Omg! Ang lapit niya sa'kin ngayon Waahh!
Bigla niyang kinuha yung kamay ko at tinuruan niya ako kung paano kunin at hubugin
yung kanin. "Madali lang diba?" nakangiti niya pang tugon, napangiti rin ako at
napa-thumbs up sa kaniya. Nakita ko namang nakangiti ng todo at halatang nag-
eecheos sila Madam Olivia, Theresita at Angelito sa amin.
Ginawa ko naman yung tinuro ni Juanito at masasabi kong madali lang pala talaga
kumain ng nakakamay, nagulat ako nang biglang tinapat sa akin ni Juanito yung kamay
niya na may ulam at kanin. Omg! Susubuan niya ba ako? kyaaahh!
"Nako! Huwag ka nang mahiya Ate Carmelita..." narinig kong pang-asar pa ni
Angelito. Grabe! Feel na feel ko na talaga na belong ako sa family nila dahil
tinawag na ako ni Angelito na Ate. Napatingin naman ako sa kamay ni Juanito
at sinubuan na niya ako. Waahh! Ang init ng mukha ko huhu.
"Hala! Kuya Juanito namumula na parang kamatis ang buong mukha ni ate Carmelita"
pang-asar pa ni Angelito. Shocks! Hindi ko akalaing ang lakas din pala ng trip ng
kapatid niya huhu.
"Kumain ka na nga lang diyan Angelito... alam ko namang kanina mo pa gustong subuan
din si Theresita eh" pang-asar naman ni Juanito kay Angelito at dahil dun bigla
kaming natawa kasi si Angelito naman ang namula sa hiya.
Sa totoo lang, nakakatuwang pagmasdan na malaya na silang nakakangiti at nagsasaya

ngayon.
Pagkatapos ng tanghalian habang naghuhugas kami ni Theresita ng mga pinagkainan.

Hindi ko namalayang nakangiti na pala ako sa ere. Gosh! Nahihibang na talaga ako!
Waaah!
"Binibini... alam ko na! si Ginoong Juanito ang dahilan ng mga ngiting iyan"
narinig kong pang-asar ni Theresita at dahil dun natauhan tuloy ako, mukha akong
baliw kakangiti kanina pa dito.
"Huh? h-hindi ba pwedeng masaya lang ako d-dahil nagiging maayos na ang lahat?"
palusot ko pa mukhang hindi naman nakumbinse si Theresita sa palusot ko.
"Talaga po? Para po kasing iba ang sinasabi ng inyong mga mata eh" pang-asar pa ni
Theresita. Gosh! Oo nga pala, sinabi ko sa kaniya na hindi nagsisinunggaling ang
mga mata Haaays.
"Ohh? Baka nagkamali ka lang ng interpretasyon" palusot ko pa, magsasalita pa sana

si Theresita kaya lang biglang bumukas yung pinto dito sa kusina at tumambad sa
harapan namin si Juanito. Biglang nanlaki yung mga mata ko nang makita na naka-
topless lang siya ngayon!
*Gulp*
/>
"P-pasensiya na... hindi ko alam na nandito pala kayo sa kusina" gulat na tugon ni
Juanito at dali-dali niyang kinuha yung damit niya pang-itaas na nakasabit sa likod
ng pinto at sinuot ito. Ewan ko ba parang biglang nahimasmasan ang puso ko na
kanina pa nawiwindang dahil sa abs at ganda ng hubog ng katawan ni Juanito.
Omg! Carmela! Wag mo siya pag-nasaan! Kyaaahh!
Hindi ka ganyan pinalaki ng daddy at mommy mo!
Pero kasi... nakakaakit naman talaga yung abs niya eh----Gosh! Erase! Erase! Erase!
"Binibini? Tinatanong po kayo ni Ginoong Juanito" narinig kong sagi ni Theresita at

dahil dun bumalik na ko sa realidad. Hindi ko naman namalayan na kanina pa pala ako
kinakausap ni Juanito kasi sobrang nadistract ako sa abs niya. My Gosh!
"Uh---Binibining Carmelita maaari ba kitang makausap?" tanong pa ni Juanito,

Napatingin sa hugasin namin "Ah! Ako na po ang bahala dito Binibini... sige na po
pagbigyan niyo na si Ginoong Juanito" sabi pa ni Theresita at parang pinapagtulakan
niya ko kay Juanito.
"S-sige... Uh... saan ba tayo mag-uusap?" tanong ko kay Juanito, bigla naman siyang
napangiti. "Sa Maribojoc, Fuerte de San Vicente Ferrer" sagot niya. Ano daw?
"Whoa! Ang ganda naman dito!" nakangiti kong tugon habang manghang-mangha sa
nakikita ko ngayon. May pa-triangular na shape na building na gawa sa bato.
"Ito ang Bantayan ng Punta Cruz, itinayo ito upang makita agad ang mga paparating
na pirata na may balak sakupin ang lugar na ito..." panimula ni Juanito. Ohh! So
ito pala yung Punta Cruz Watch Tower Omg!
"Nakakikita mo ba ang krus na iyon?" sabi pa ni Juanito sabay turo sa malaking krus
na nakatayo sa dulo ng watch tower na nakaharap sa karagatan. "Naniniwala ang mga
tao rito na sa tulong ng krus na iyon ay pinoprotektahan nito ang mga mamamayan
laban sa mga pirata, Ang toreng ito ay inialay bilang pagkilala sa pangalawang
patron ng Maribojoc na si San Vicente Ferrer, kilala ang patron na si San Vicente
bilang patron rin ng mga mangingisda" paliwanag pa ni Juanito habang nakatanaw kami
sa karagatan. Medyo malakas din ang hangin at sobrang sarap talaga sa pakiramdam.
Grabe, Sa totoo lang ngayon ko lang narinig ang tungkol sa watch tower na ito,
hindi ko akalaing may natatagong napakagandang kasaysayan at lugar pala dito sa
Bohol, sana lang madami pa ang makaalam tungkol dito.
Napatingin
naman ako kay Juanito na ngayon ay nakapikit at dinadama rin ang masarap na ihip ng
hangin. "Juanito... bakit pala pangingisda ang napili mong kabuhayan?" tanong ko sa
kaniya at dahil dun iminulat na niya ang mga mata niya at napatingin siya sa'kin.
"Bata pa lamang ako nang turuan akong mangisda ni ama sa lawa ng luha, naging
libangan din namin ang pangingisda kung kaya't nang malaman ko na dito kami sa
Bohol ipinatapon ng pamahalaan, laking pasasalamat ko dahil kahit papaano ay may
alam ako sa pangingisda... kaya lang wala kaming bangka na maaring gamitin kaya
nakikisama lamang ako sa grupo nila tatang Caloy sa pangingisda" sagot pa ni
Juanito.
Halos isang buwan na rin ang lumipas mula nang ipatapon sila rito, at alam ko
namang madali silang nasanay sa pamumuhay rito. "Si Sonya ang gumagawa ng mga
gawaing bahay at nag-aalaga kay ina, si Angelito naman ang madalas mag-igib ng
tubig at gumawa ng mabibigat na gawaing bahay, si Ignacio naman ang nangunguha ng
panggatong, nagsasaka at kung minsan ay nakikitanim siya ng mga kamote at patatas
sa bundok kasama ng pamilya ni tatang Caloy" patuloy pa ni Juanito, kahit mahirap
nagtutulungan pa rin sila, isang kaugaliang pinoy na dapat nating pinagmamalaki.
"Ikaw Binibini? Kamusta naman kayo?" tanong ni Juanito, napahinga naman ako ng
malalim. "Marangya nga ang pamumuhay namin... hindi naman ako masaya" sagot ko,
bigla namang hinawakan ni Juanito yung balikat ko at tinapik-tapik ito.
"Nagbago na si ama... hindi na siya ang Don Alejandro na nakilala ko" sabi ko pa,
minsan iniisip ko, kasalanan ko ba kung bakit naging ganun si Don Alejandro? Kung
hindi ko
sinira ang kasunduang kasal sa pagitan namin ni Juanito, hindi siguro nagalit ng
ganun si Don Alejandro at hindi niya magagawang pagtaksilan si Don Mariano.
Bigla namang hinawakan ni Juanito ang magkabilang balikat ko dahilan para mapaharap
ako sa kaniya "Binibini... patawarin mo ako kung nagalit ako sayo dahil sa iyong
ama... kahit alam ko naman na wala kang kasalanan... pangako hindi na ako muling
magagalit sayo dahil lamang sa iyong ama" sabi pa ni Juanito at ngumiti siya, yung
ngiting parang sinasabi niya na naiintindihan at tatanggapin niya ako kahit anong
mangyari.
Napangiti naman ako napa-thumbs up... natawa naman siya at nag-thumbs din sa akin.
Kung ganito lang lagi kami, kahit ano sigurong pagsubok kakayanin ko.
Hapon na at papalubog na ang araw, nakatitig pa rin kami ni Juanito sa napakaganda

at napakalawak na karagatan. "Binibini... may isang lugar pa pala akong nais
ipakita sa iyo" sabi niya pa, napalingon naman ako sa kaniya. "Saan? Baka hanapin
na tayo nila madam Olivia" sagot ko, syempre gusto ko pang makasama siya ng matagal
kaya lang ayokong mag-alala at magtanong si madam Ofelia kay madam Olivia kung
bakit ginabi na kami.
"Huwag kang mag-alala, ipinaalam na kita kay madam Olivia na gagabihin tayo, sinabi
rin naman niya na sa amin muna kayo magpapalipas ng gabi at bukas na lang ng umaga
kayo babalik sa Mambaje" sabi ni Juanito. Omg! Mag-slesleep over kami kina Juanito?
Kyaaahh!
"Saan ba tayo pupunta?" nakangiti kong tanong sa kaniya, nahalata niya siguro na
bet ko din yung idea na mas matagal pa kaming magkakasama.
"Sa
lugar kung saan may patunay na may liwanag sa kabila ng dilim" sagot pa ni Juanito,
napakunot naman yung kilay ko, Ano daw? Ginagamitan na naman niya ako ng makata
words niya ah.
Nakasakay kami ngayon sa maliit na bangka habang nagsasagwan si Juanito dito sa

isang ilog at madaming puno sa tabi. "Nasaan ba tayo?" tanong ko pa, habang
nakahawak ako ng mahigpit sa gilid ng bangka kasi baka tumaob ito, Gosh! Baka may
crocodile dito huhu.
Hindi ko naman pinapahalata kay Juanito na natatakot ako kasi baka asarin at
pagtawanan niya lang ako.
"Nandito tayo sa ilog ng Abatan" sagot niya, medyo madilim na ang paligid pero
naaaninag ko pa rin siya at ang mga ngipin niya. "Ano bang gagawin natin dito?"
tanong ko pa, hindi naman sa nagrereklamo ako pero kasi hindi ko naman ma-
appreciate yung ilog at mga puno kasi gabi na, wala na kong masyadong makita.
"Basta... maya-maya malalaman mo rin" masayang tugon pa ni Juanito, magrereklamo pa

sana ako kay lang bigla akong may naaninag na maliit na liwanag na lumulipad
papalapit sa amin.
OH MY GOSH!
Kung hindi ako nagkakamali... isa yung FIREFLY!
Nanlaki yung mga mata ko nang biglang dumapo yung firefly sa gilid ng bangka namin
kung saan nakahawak ako. Gosh! First time ko makakita ng firefly Waaahh! Ang ganda!
"Narinig mo na ba ang alamat ng alitaptap?" tanong ni Juanito, hindi ko naman

maialis yung mga mata ko dun sa cute na firefly na na-goglow in the dark. Omg!
"Uh--- parang narinig ko na, kaya lang hindi ko maalala" sagot ko, nakwento na ata
sa akin iyon dati ni mommy nung bata pa ko kaya lang hindi ko masyado pinansin kasi
mas busy ako manuod ng cartoons.
"Hayaan mong ikwento ko sa iyo" panimula pa niya, Bigla namang lumipad papalapit sa
akin yung firefly at dumapo siya sa palda ko. Omg! Gosh!
Pinagmamasdan ko ng mabuti yung firefly at nagsimula namang magkwento si Juanito...
Noong unang panahon, may isang makisig na binata na nais mag-asawa ng

pinakamagandang dilag. Siya ay mayabang at masyadong malaki ang pagkakilala sa
sarili. Kung minsan tuloy, nagdaramdam ang ilang mga dalaga sa kanya dahil sa
pamimintas niya kahit nakaharap ang dalaga.
Isang araw, papunta na siya sa bundok upang manguha ng yantok nang masalubong niya
ang isang napakagandang dalaga na nakasuot ng puting-puti. "Napakagandang dalaga,"
wika niya sa sarili at tuloy-tuloy na nilapitan niya ito. Nang malapit na siya,
nagtatakbo ang dalaga at nawalang parang bula. Hinanap niya ang dalaga sa buong
kagubatan ngunit hindi niya nakita.
Sa tagal at hirap na dinanas ng binata sa paghahanap sa dalaga, nagalit siya."hindi

ka talaga maganda. Ang ilong mo'y pango, ang mata mo ay duling at ang mga tenga mo
ay malalapad!" sigaw ng binata.
Dahil sa pagkahapo ay nahiga siya sa lilim ng punung-kahoy para magpahinga. Naidlip
siya at nang magising, nakita niya ang magandang dilag. Alam niyang maganda talaga
ang dalaga at hindi totoo ang sinabi niya.
"Ininsulto mo ako, kaya mula ngayon, ikaw ay magiging isang kulisap. Manunumbalik
lamang ang anyo mo kapag naipakita
mo sa akin ang isang dalagang mas higit ang kagandahan sa akin. Humayo ka at
hanapin mo ang dalagang sinasabi ko para mabalik ang dati mong anyo," ang utos ng
engkantadang babae.
Lumipad ang binatang naging kulisap upang hanapin ang babaeng mas maganda pa kaysa
sa engkantada. Naghanap siya gabi't araw. Upang makita niya ang babaeng gaganda pa
sa sumpa sa kanya, nagdala siya ng ilaw tuwing gabi. Ang binatang yaon na naging
kulisap ang tinawag natin ngayong... alitaptap.
"Aww... ang lungkot naman pala ng nangyari sa kaniya... Sana mahanap na niya ang
babaeng mas maganda sa diwata" sabi ko pa, nagulat naman ako kasi biglang tumigil
sa pagsasagwan si Juanito.
"Nakita na niya ngayon ang hinahanap niya... ang pinakamagdang babae na nakilala
niya" sagot ni Juanito at nagulat ako kasi nakatingin siya ngayon ng diretso sa
akin habang nakangiti ng todo.
Dugdug. Dugdug.
Kasabay nito ay ang paglipad ng alitapap na nasa palda ko at dumapo siya sa isang
puno na malapit sa amin. Biglang nanlaki ang mga mata ko at napanganga ako dahil sa
pagkamangha nang biglang umilaw ang buong puno, kasunod nito ay ang sunod-sunod na
pag-ilaw din ng iba pang mga puno na nasa paligid namin.
OMG!
Nababalot ngayon ng milyon-milyong firefly ang buong paligid. ANG GANDAAAAA!
Nagulat naman ako nang biglang inilahad ni Juanito yung palad niya sa tapat ko,
nakababa na pala siya sa bangka, Ahh! Kaya pala tumigil na siya sa pagsasagwan kasi
titigil kami dito sa ilalim ng puno na punong-puno ng milyon-milyong alitaptap na
nagliliparan.
~Ikaw ang bahandi (Ikaw ang kayamanan)
dugay ko nang gihandum (Matagal kong iniingatan)
Ikaw ang bituon (Ikaw ang bituin)
Sa ngit ngit kong baybayon (Sa madilim kong baybayin)~
~Ikaw lang akong, akong higugmaon (Ikaw lang ang aking, aking mamahalin)
Ikaw lang ako, Ako matinud-anon (Ikaw lang, ako, akoý tapat sayo)~
~Ikaw akong hangin
Ikaw akong ulan
Ikaw akong langit
ug ang akong kalibutan (At ang aking daigdig)~
~Ikaw akong gahapon (Ikaw aking kahapon)
Ikaw akong karon (ikaw aking ngayon)
Ikaw akong kanunay (Ikaw lang walang iba)
Pulong ko tinud-anay (salita kong ito'y totoo)
Kasing-kasing paminawa (pakinggan mo sinisgaw ng puso ko)
dinuyugan ning gitara (sinamahan pa ng gitara)
wa ka nag inusara (hindi ka nag-iisa)
kanimu nahigugma. (sayo'y nagmamahal)
Ikaw~
Nagliliparan na ngayon ang mga alitaptap sa paligid namin, at hindi ko mapigilang

mamangha sa sobrang ganda ng kapaligiran na nakikita ko. Dito sa Abatan River
nakatira ang milyon-milyong mga alitaptap na malayang lumilipad at nagpapalaganap
ng liwanag.
Napatingin ako kay Juanito na nasa tabi ko ngayon, narealize ko na kanina pa pala
siya nakatingin at nakangiti sa akin. Siguro na-weweirduhan siya sa'kin dahil
sobrang saya ko ngayon at sobrang napaligaya talaga ako ng napakagandang tanawin na
ito.
Nagulat ako nang bigla siyang humakbang papalapit sa akin habang nakatingin ng
diretso sa mga mata ko, parang nanigas naman ang buong katawan ko nang maramdaman
ko ang kaniyang kamay sa likuran ko.
Dugdug. Dugdug.
"Hinding-hindi ko malilimutan ang gabing ito... ang gabi kung saan nahanap na ng
alitaptap ang babaeng pinapangarap niya" sabi pa ni Juanito at dahan-dahan niyang
inilapit ang mukha niya sa mukha ko. At sa pagkakataong ito, dahan-dahan kong
ipinikit ang aking mga mata at mainit na sinalubong ang pagdampi ng mga labi niya
sa labi ko.
Dear Diary,
Hinding-hindi ko rin malilimutan ang mga oras na ito...
Ang oras kung saan naging-isa ang mga puso namin ni Juanito.
Nagmamahal,
Carmela
******************
Featured Song:
'Duyog' by Jewel Villaflores
Source of Alamat ng Alitaptap: http://conie08.tripod.com/jeff/alitaptap.htm
A/N: Isa ang song na to sa pinaka-favorite song ko hihi!
https://youtu.be/FjhSt-ulymQ
"Duyog" by Jewel Villaflores
=================
Kabanata 31
[Kabanata 31]
"Carmelita... bakit gising ka pa?" narinig kong bulong ni madam Olivia, nasa higaan
kami ngayon nasa gitna si madam Olivia, nasa tabi naman ako ng bintana at nasa
kabilang side naman ni madam Olivia natutulog si Theresita.
First time ko matulog sa bahay kubo at sobrang fresh pala, hindi mainit at hindi
rin ganoon kalamig, basta masarap sa pakiramdam. Naririnig ko rin yung ingay ng mga
kuliglig sa gabi at sobrang sarap sa tenga. Kung iisipin, sana hanggang ngayon
tinatangkilik pa rin ng mga Pilipino at pinagmamalaki ang mga bahay kubo dahil isa
itong simbolo ng kultura ng mga Pilipino.
Haays. Napansin din siguro ni madam Olivia na galaw ako ng galaw sa higaan kasi
hindi ako makatulog dahil sa... KILIG! My Gosh!
Hatinggabi na ngayon at kanina pa kami nakauwi ni Juanito, mula nung... Gosh! Nag-
kiss kami hindi ko na magawang tumingin ng diretso sa mga mata niya kasi sobrang
nahihiya ako! Waaahh!
Kahit pa hindi naman yun yung first kiss namin... pero iyon ang pinaka-romantic!
Kyaaahh!
"Matulog ka na, maaga pa tayo aalis bukas" narinig kong sabi ni madam Olivia at
nagtaklob na siya ng kumot. Omgg! Napalingon naman ako sa gilid, kahit medyo
madilim naaaninag ko pa Rin si Juanito na nakahiga sa isang maliit na banig sa
sahig at katabi niya si Angelito, Samantalang nasa kabilang kama naman si Sonya at
Ignacio.
Tiningnan ko pa siya ng mabuti... tulog na ba siya? Gosh!
Nagulat ako nang maaninag ko na bigla rin siyang lumingon sa'kin dahilan para
mapataklob na rin ako ng
kumot. Shocks! Di rin siya makatulog kyaahh!
Maloloka na ata ako sa kilig!
Kinaumagahan, nakatulala lang ako sa kisame habang nililigpit ni Theresita yung

hinigaan namin, kanina pa bumangon si madam Olivia at tinutulungan na niya ngayon
maghanda ng almusal si Sonya. Samantalang kanina pang madaling araw bumangon si
Juanito, Angelito at Ignacio para kumuha ng mga panggatong, kamote at saging.
"Binibini... hindi pa po ba kayo babangon?" nagtatakang tanong ni Theresita. Alam

kong kanina pa siya hindi mapakali kasi gustong-gusto na niya ayusin yung hinigaan
namin kaso nandun ako nakahilata pa rin sa kama at tulala sa kawalan.
"May problema po ba? Kagabi pa po kayo tulala" puna niya pa at dahil dun napabangon
na ako. At napakamot ng lang sa ulo. Gosh! Bakit ba kasi hindi ko ma-express ng
maayos yung feelings ko para kay Juanito! Haays. Baka isipin niya na hindi ko
nagustuhan yung halik niya pero ang totoo halos ikabaliw ko na ngayon.
"Nandiyan na po pala sila" narinig kong excited na tugon ni Theresita at agad

siyang tumakbo papalabas ng bahay, napasilip naman ako sa bintana and GOSH! OO NGA!
NANDIYAN NA SILA!
Nagtatawanan habang may dala-dalang mga kahoy, saging at kamote sila Juanito,
Ignacio at Angelito. Gosh! Lalo na si Juanito parang sobrang ganda ng gising niya!
Bigla namang napatingin si Juanito sa bintana kung saan ako nakasilip at dahil dun
nahuli niya na tinitingnan ko siya! Agad akong napayuko at nagtago sa ilalim pero
nauntog ako sa dulo ng higaan dahilan para mapahawak ako sa noo ko huhu.
Awtsuu!
/>
Nagpagulong-gulong ako sa higaan dahil sa sakit nang bigla kong marealize na

nakatayo na pala sa tapat ko si Juanito at nakangiti siya ng todo habang
pinagmamasdan ang kabaliwan ko. Shocks!
"K-kanina ka pa diyan?" gulat kong tanong at agad akong napaupo ng maayos. Omg!
Bakit hindi ko namalayan na nakapasok na pala siya dito sa loob huhu.
"Kanina ko pa hinihintay na magising ka para maibigay ko sa iyo ito" nakangiti

niyang sagot sabay abot sa'kin nung kumpol ng bulaklak ng sampaguita.
"Pasensiya na kung hindi rosas ang kaya kong ibigay sa iyo ngayon ... ngunit gusto
kong malaman mo na ang bulaklak ng sampaguita ay sumisimbolo sa walang hanggang
pag-ibig at ang ibig sabihin ng bulaklak na ito ay----" hindi na natapos ni Juanito
yung sasabihin niya kasi inunahan ko siya magsalita... Alam ko naman ang ibig
sabihin ng sampaguita.
"Sumpa kita" sagot ko, napangiti naman si Juanito at napaupo rin siya sa kama sa
tabi ko. inamoy ko naman yung sampaguita at ngayon ko lang na-appreciate ang
kakaibang bango na taglay nito, Naghahatid ito ng bangong kailanman ay hindi mo
malilimutan. Paboritong bulaklak kasi ni Lola Carmina ang sampaguita at madami
siyang tanim na sampaguita, naalala ko naikwento niya noon sa'kin ang ibig sabihin
ng sampaguita at ito ay ang Sumpa kita or I Promise you
"At huwag kang mag-alala... hindi ko naman talaga paborito ang rosas eh" sagot ko
pa, totoo naman eh si Carmelita lang naman talaga ang mahilig sa rosas. Bigla
namang napangiti si Juanito. Dugdugdug!
"Sinusumpa ko na hindi magbabago ang pag-ibig ko sayo"

sabi niya, dahilan para mapangiti na lang ako ng todo. Kapag inlove ka talaga hindi
mo na mapipigilan ang pagngiti ng puso mo.
Nakababa na kami ngayon sa bangka, inihatid kami ni Juanito at Ignacio. "Maraming

salamat sa inyo, nawa'y mag-iingat kayo at makapag-kwentuhan sana tayo muli" paalam
ni madam Olivia, nag-mano naman sa kaniya si Juanito at Angelito bago sumakay ulit
sa bangka.
"Madam Olivia maaari ko po ba kayong makausap?" tanong ni Juanito at agad silang

nagbulungan ni madam Olivia, nagkatinginan naman kami ni Theresita at medyo
inilapit namin yung tenga namin sa kanila para marinig namin ang pag-uusap nila
kaso hindi pa rin namin narinig. Gosh! Ano yun?
"Talaga po? Maraming salamat po talaga Madam Olivia!" masayang tugon ni Juanito at
napatalon pa siya sa tuwa. Halaaa! Ano yun?
Nakangiti rin ng todo si madam Olivia at Ignacio. Okay so kami na ni Theresita ang
OP huhu.
Habang nasa byahe kami pabalik sa kumbento, kinukulit namin si madam Olivia kung
ano yung pinagbubulungan nila ni Juanito kanina pero ayaw niya sabihin. At dahil
dun wala na kaming nagawa pa ni Theresita kundi sumuko na lang kasi ayaw talaga
magsalita ni madam Olivia. Hmm... malalaman din namin yun tsk tsk.
Pagdating sa kumbento, agad kaming sinalubong ni madam Ofelia. "Madam Olivia...

saan kayo nanggaling? Bakit ngayon lang kayo nakabalik? Kagabi pa kami nag-aalala
kung nasaan kayo----" hindi na niya natapos yung sasabihin niya kasi tinapik-tapik
ni madam Olivia yung balikat niya.
"Huminahon
ka lang Ofelia... ipinasyal ko lang ang dalawang Binibini at wala na kaming
masakyan kagabi kung kaya't napag-pasyahan namin na magpalipas na lang ng gabi sa
isang bahay-tuluyan" sagot ni madam Olivia, napahinga naman ng maluwag si madam
Ofelia. At pinagpahinga na muna niya kami sa aming mga kwarto.
Hmm... Bahay-tuluyan? Hotel ba yun? sabagay uso naman na ang mga hotel sa panahong
to.
Naikwento ko naman kay Theresita yung date at kiss namin ni Juanito at napapatalon
na lang siya sa kama dahil sa kilig Kyaahh!.
"Binibini! Ang ibig sabihin ba nito... magkasintahan na kayo ni Ginoong Juanito?"

tuwang-tuwang tanong ni Theresita. Napatklob na lang ako ng unan sa mukha dahil sa
kilig. Gosh!
"Oo! Waaahh!" sigaw ko pa at pareho na kaming napatalon ni Theresita dahil sa tuwa.

My gosh! Hindi ko akalaing sa panahong ito ako magkakaroon ng boyfriend haha!
Bigla naman kaming napatigil nang biglang bumukas yung pinto at tumambad sa harapan
namin si madam Olivia. "Aalis tayo sa Miyerkules, kung kaya't tapusin niyo na ang
mga dapat niyong tapusin upang payagan kayo ni madam Ofelia" sabi niya, magtatanong
pa sana kami ni Theresita kaya lang bigla na niyang sinara yung pinto at umalis na
siya. Nagkatinginan na lang kami ni Theresita at pareho kaming walang idea kung
saan kami pupunta.
Nag-aral ako ng mabuti, pinag-aralan ko ring mabuti ang Rosario at ang mga dasal,
hindi naman sumuko si madam Olivia turuan ako mag-tahi ng pasikreto habang busy si
Theresita sa iba niya pang gawain.
"Marunong ka na magluto, maglinis
ng bahay, mag-rosario, at gumawa pa ng iba pang gawain... ngunit ang pagtatahi ay

hindi mo binibigyang pansin" narinig kong sabi ni madam Olivia habang nasa
balkonahe kami at nag-buburda kaming dalawa, red rose ang tinatahi ni madam Olivia
samantalang white rose naman sa'kin.
"Ughh.... Hindi ko naman kasi passion to madam Olivia, nasusugat na rin yung mga
kamay ko kakatahi" reklamo ko pa, napa-iling-iling naman si madam Olivia. Tanghali
na, pero sobrang aliwalas ng paligid at hindi mainit. Totoo nga yung sabi nila na
noong unang panahon hindi ganun kainit sa Pilipinas kahit pa sobrang balot na balot
ang pananamit ng mga tao sa panahong to kasi hindi pa ganoon kalala ang air
pollution na nagiging cause ng Global Warming.
"Hindi ba narinig mo na ang tungkol sa alamat ng rosas noong namasyal kayo ni

Juanito sa Binondo?" pang-eechoes ni madam Olivia at dahil dun gulat akong
napatingin sa kaniya.
Omg! Alam kong nagpaalam noon si Juanito kay madam Olivia para maipasyal niya ko sa
Binondo pero paano niya nalaman na nanuod kami ng teatro at alamat ng rosas ang
palabas? Wala naman akong natatandaan na kinuwento ko sa kaniya na nanuod kami ng
teatro ah.
"Naririnig ko ang iniisip mo" sabi pa ni madam Olivia habang abala siya sa
pagtatahi. Whuut? At dahil dun mas lalong nanlaki ang mga mata ko. Omg! Nababasa ni
madam Olivia ang iniisip ko? Waaahh!
"Oo nga, nababasa ko nga ang iniisip mo" sabi niya pa at dahil dun napatayo ako at
napaatras sa kaniya. Gosh!
"Oh? Bakit parang gulat na gulat ka? Kailanman ay hindi ba sumagi sa iyong isipan
ang katauhan ko?" nakangiti
niyang tanong. Shocks! Si madam Olivia pa kaya ang kausap ko ngayon? O baka
sinasaniban na siya? Waaahh!
"Huminahon ka nga Carmelita... ako pa rin ito" mahinahon niyang sagot habang
nakangiti at natawa siya. "Maupo ka nga... hindi kita sasaktan at hindi ako
nananakit ng tao" dagdag niya pa, at dahil feeling ko parang ma-ooffend si madam
Olivia dahil sa reaction ko, huminga na lang ako ng malalim at umupo ulit sa tabi
niya. Kaya lang ang awkward ng upo ko kasi sobrang kinakabahan ako baka bigla niya
akong atakihin. My gosh!
"Ipagpaumanhin mo kung ngayon ko lang sinabi sa iyo na nababasa ko ang nasa isipan
mo at hindi lang sa iyo kundi sa iba pang tao na nakakasalamuha ko" panimula niya
pero bumalik pa rin siya sa pagtatahi.
Napalunok na lang ako habang nakatitig pa rin sa kaniya, nasa 60 plus na ang edad
ni madam Olivia at kahit ganoon ay maganda pa rin siya, siguro nung kabataan niya
mas maganda pa siya.
"Maraming salamat sa iyong papuri" sabi niya pa sabay ngiti. Gosh! Oo nga pala
nababasa niya ang nasa utak ko, ang creepy huhu.
"M-madam Olivia a-ano po ba kayo?" tanong ko, napangiti naman siya sabay tingin ng
diretso sa akin. "Malayo sa inaakala mo Carmela... Ngunit hindi ako nalalayo sa
inyong mga tao" sagot niya. Whuut? Ano daw?
"Katulad mo ay may misyon din akong dapat gampanan at may parusang dapat
pagbayaran" patuloy niya pa, Habang nakatingin siya ngayon sa kalangitan.
"A-ano pong misyon at parusa ang tinutukoy niyo madam Olivia?" tanong ko pa,
napapikit naman si madam Olivia habang nakatingala sa kalangitan.
"Isang bagay na parehong dapat

kong gampanan... ang aking misyon ay kakambal ng parusang aking pupunuan, tulad ito
ng isang rosas na nakakaakit at sadyang napakaganda ngunit kailangan mong tiisin
ang pagbaon ng mga tinik nito sa iyong kamay bago mo mapitas at mapasa-iyo ang
natatanging bulaklak na ito" paliwanag niya pa, napatingin ako sa rosas na tinatahi
ko.
"Ang pagkamit ng tagumpay ay hindi madali, tulad ng pagpitas ng rosas, minsan

kailangang may magsakripisyo at dumanak ang dugo bago mo ito makuha" dagdag niya
pa, parang biglang sumikip ang puso ko. Ang mga sinasabi ni madam Olivia ay parang
unti-unting nagbibigay liwanag sa akin.
Ngayon malinaw na sa akin... kakambal ng aking misyon ay may mga buhay na

nagsakripisyo. At ang mga dugong dumanak ay kapalit ng katagumpayan ng aking misyon
sa panahong to, at ito ay ang buhay ni Juanito.
"Carmela... lagi mong tatandaan na hindi mo ito kasalanan at walang may kasalanan
nito, tadhana ang mismong sumulat ng mga nangyari at mangyayari pa lamang at ang
mga pangyayari ngayon ay hindi na katulad sa nakaraan ni Carmelita, dahil kayo ni
Carmelita sa panahong ito ay iisa" sabi niya pa sabay tingin ng diretso sa mga mata
ko.
Sa mga oras na iyon, habang nakatingin ako ng diretso sa mga mata ni madam Olivia
biglang may alaala na pumasok sa aking isipan.
Si Carmelita.
Simple, tahimik, magalang at masunurin siya sa kaniyang mga magulang at

nakatatandang kapatid. Madalas lang siya nasa bahay, nagbabasa ng mga libro sa
kaniyang kwarto at minsan sa hardin nila sa hacienda Montecarlos, paborito siya ng
kaniyang ama
at ina na si Don Alejandro at Donya Soledad. Palaging sinusunod ni Don Alejandro

ang mga luho ni Carmelita tulad ng pagpapabili ng mga libro at mga gamit sa
pagtahi, palagi namang kinakantahan ni Donya Soledad si Carmelita at kinukwentuhan
ng mga alamat at nakakatakot na kwento noong bata pa siya, madalas namang isinasama
ni Maria at Josefina si Carmelita saan man sila magpunta, mahal na mahal nila si
Carmelita.
Unang pag-ibig ni Carmelita si Leandro noong unang beses pa lang nila magkita,
umiiyak siya noon dahil pinalibutan siya ng mga pato at tinulungan naman siya ni
Leandro, nang nag-dalaga at nag-binata na silang dalawa, nagtapat ng pag-ibig si
Leandro sa kaniya at agad naman niya itong sinagot, naging lihim lang ang sikreto
nila dahil strikto si Don Alejandro sa mga manliligaw ni Carmelita.
Ang ilang taong relasyon ni Leandro at Carmelita ay naputol nang umalis si Leandro
papuntang Cuba upang tuparin niya ang kaniyang pangarap na maging sundalo at
magsanay doon.
Palagi namang pinapasaya ni Helena at Sonya si Carmelita dahil nalugmok ito nang
iwan siya ni Leandro, si Helena at Sonya ang naging karamay niya bukod kay Maria at
Josefina na nagpapasaya rin sa kaniya. Hindi nagtagal, unang beses na nakita ni
Carmelita si Juanito sa kaarawan ni Helena sa mansyon ng mga Flores.
Agad na nahulog ang loob ni Carmelita nang kausapin siya ni Juanito dahil
pinakilala ito ni Sonya sa kaniya, alam naman ni Carmelita na may kuya si Sonya
pero kailanman ay hindi niya pa ito nakita dahil halos sa Maynila na rin lumaki si
Juanito dahil doon siya nag-aaral.
Hiniling
ni Carmelita sa kaniyang ama na si Don Alejandro na ipakasal siya kay Juanito,

bukod sa umibig agad siya kay Juanito ay gusto na rin niya makalimutan agad si
Leandro, kahit pa alam din niya na ang matalik niyang kaibigan na si Helena ay
matagal nang may gusto kay Juanito ay pinili pa rin niyang sundin ang kaniyang
puso. Hindi naman nakatanggi si Don Alejandro sa kagustuhan ni Carmelita dahil
mahal na mahal niya ang kaniyang anak at sang-ayon din siya na maipakasal ito sa
isang Alfonso.
Madali namang napapayag ni Don Alejandro si Don Mariano dahil matalik silang
magkaibigan. Naitkada na ang araw ng kanilang kasal at sobrang saya ni Carmelita,
masunurin at kailanman ay hindi sumuway si Juanito sa kagustuhan ng kaniyang ama na
si Don Mariano kung kaya't pumayag din siya maikasal kay Carmelita.
Ngunit sa kalagitnaan ng kanilang paghahanda sa kasal ay nalaman niyang maging si

Juanito ay may gusto rin kay Helena, pero kahit ganoon ay mas nangibabaw pa rin ang
kaniyang pagmamahal kay Juanito, masaya na siyang mahalin si Juanito kahit iba ang
nilalaman ng puso nito, sa sobrang pagmamahal niya kay Juanito ay handa niyang
ibigay ang lahat, naging mabait naman si Juanito sa kaniya at kinalimutan na niya
si Helena at tinuruan niya ang kaniyang puso na mahalin si Carmelita.
Nagkaroon ng lamat ang pagkakaibigan ni Helena at Carmelita dahil sa isang lalaki,

ngunit wala nang nagawa pa si Helena kung kaya't nagtungo na lang siya sa Espanya
at kinalimutan na niya ang pag-ibig kay Juanito at ang pagkakaibigan nila ni
Carmelita.
Dumating naman si Leandro upang pigilan ang kasal
pero inamin ni Carmelita na si Juanito na talaga ang tinitibok ng puso niya. Sa

paglipas ng mga araw napalapit din sila ni Juanito sa isa't-isa, masayang-masaya na
si Carmelita kahit alam niya na hanggang kaibigan lang ang tingin sa kaniya ni
Juanito at sadyang ayaw lang nito suwayin ang kaniyang ama.
Masyadong nabulag sa pag-ibig si Carmelita at kahit siya lang ang nagmamahal kay
Juanito ay sapat na iyon sa kaniya. Dumating ang araw ng kanilang kasal na matagal
nang pinakahihintay ni Carmelita, ngunit biglang naglaho ang kaniyang pangarap na
makasama si Juanito habambuhay dahil biglang may bumaril kay Juanito at tumama ito
sa kaniyang puso na naging dahilan ng kaniyang pagkamatay.
Labis na dinamdam ni Carmelita ang nangyari, ang kaniyang nag-iisang pag-ibig at

pangarap ay nauwi sa trahedya, kung kaya't napag-desisyunan niyang magpakamatay na
lang at sumunod kay Juanito sa kabilang buhay. Ngunit bago siya magpakamatay ay
nagtungo muna siya sa simbahan at humingi ng tawad sa Panginoon dahil sa gagawin
niyang pagpapakamatay.
Nakilala niya rin noong araw na iyon si madam Olivia at doon ay binigyan siya ng
pagkakataong maisulat muli ang kanilang nakaraan ngunit kailangan niyang tapusin
ang kwento nila ni Juanito sa pamamagitan ng pagpapakamatay niya at pagkalunod sa
lawa ng luha, upang hintayin ang pagdating ng tamang panahon sa tulong ng isang
babaeng isisilang sa loob ng ikaapat na salin ng henerasyon.
At ang babaeng iyon ay... Ako.
Ang ikaapat na salinlahi mula sa henerasyon ng panganay na kapatid
ni Carmelita na si Maria Montecarlos. Ako na isinilang sa parehong araw ng

pagkasilang ni Carmelita at sa petsa na kung saan sumasapit lamang kada-apat na
taon. Ang February 29.
Naaninag ko si Carmelita na naglalakad papalapit sa akin at may luhang pumatak sa

kaniyang mga mata, inilahad niya ang palad niya sa tapat ko, pero nang iaabot ko na
yung kamay ko sa kaniya, naramdaman ko na lang na bigla akong napaatras at parang
hinihila ako pabalik...
Pabalik sa panahon kung nasaan ako ngayon.
Bigla akong natauhan at nagising, nandito pa rin kami ni madam Olivia sa balkonahe
sa labas at seryoso siyang nakatingin sa akin. "Carmela, nagbago man ang mga
pangyayari... hindi pa rin magbabago ang katotohanan na ikaw si Carmela Isabella,
na nagmula sa makabagong panahon" bilin pa sa akin ni madam Olivia.
Tama nga si madam Olivia, magkaibang-magkaiba kami ni Carmelita. At ang

pagkakaibang iyon ang nagtulak para kami ay maging isa.
Makalipas ang dalawang araw, nandito kami ulit ngayon sa Bohol. Tulala pa rin ako
dahil sa mga nalaman ko tungkol kay Carmelita at ang mga alaala niya ay alaala ko
na rin.
"Binibini! Hindi po ba dapat maging masaya kayo kasi makikita niyo na ulit ang
inyong nobyo" narinig kong pang-asar pa ni Theresita. At dahil dun bigla akong
natauhan. Shocks! Oo nga makikita ko ulit si Juanito! Waaaahh!
Pagdating namin sa lugar nila, halos walang tao, hapon pa lang naman pero
nakasarado na yung ibang bahay dito. Napahawak tuloy sa'kin
si Theresita, natatakot din siguro siya kasi parang ghost town yung dinatnan namin
dito.
Kumatok na kami sa bahay nila Juanito pero naka-ilang katok na kami wala pa ring
sumasagot. Napatingin na lang kami ni Theresita kay madam Olivia pero kalmado lang
ang itsura niya, "Madam Olivia... wala po atang tao dito" takot na sabi ni
Theresita, nahahawa na rin ako sa pagkatakot niya, feel ko kasi baka biglang may
mga zombies na sumulpot na lang sa paligid. Waaahh!
Omg! Baka naging zombie na si Juanito!
"Huminahon nga kayong dalawa... maghintay lang tayo dito" mahinahong sabi ni madam
Olivia, agad naman akong napahawak sa braso niya. "Maghintay na lang tayo maging
zombies madam Olivia?" nagpapanic kong tanong biglang nawala yung stress ko kanina,
totoo nga yung sabi nila kapag depress ka manuod ka na lang ng mga horror movies
dahil siguradong magigising ang diwa mo.
Napakunot naman yung noo ni madam Olivia naweweirduhan na siguro siya sa'kin.
Samantalang, nagtaka naman yung itsura ni Theresita "S-sombis? (Zombies) Ano po
iyon Binibini?" nagtataka niyang tanong. Gosh! Di pa pala uso ang idea ng zombies
sa panahong to Shocks!
"Huh? ah-eh may sinabi ba kong ganun? Wala naman ah" pagtanggi ko, napakunot naman
yung noo ni Theresita. "Mayroon po Binibini... kakasabi niyo lang po ng salitang
iyon" pilit pa ni Theresita. Gosh! Paano ko ba lulusutan to?
"Wala kaya... ang sabi ko----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang
may narinig kaming tunog ng tambol at sabay-sabay bumukas yung mga pinto at bintana
ng mga bahay at masasayang naglabasan yung
mga tao. Waaahhh!
"Maligayang pagdating!" sigaw ni Angelito, at nasa likod niya sila Juanito, Ignacio
at Sonya kasama pa ang iba pang mga mamamayan na naninirahan dito at nakangiti
silang lahat. Napatulala naman kaming dalawa ni Theresita kasi parang sinalubong
kami ng fiesta.
Samantalang nakangiti na ngayon si madam Olivia at isa-isa siyang niyakap ng

magkakapatid na Alfonso. "Maraming salamat po talaga madam Olivia" sabi ni Juanito
at napatingin siya sa'kin. "Napakalaking regalo na po ito para sa akin" dagdag pa
niya.
Oh! My! Gosh!
Birthday ni Juanito ngayon?!
October 21?!
Nakita kong nilabas na nung ibang mamamayan dito yung isang malaki at napakahabang
mesa at may malaking dahon ng saging ang nakasapin sa ibabaw ng mesa, isa-isa rin
nilang inilapag ang napakaraming pagkain at kanin. Gosh! Parang boodle fight.
"Maligayang kaarawan Juanito Cristobal" bati nung matandang lalaki na tinawag

nilang tatang Caloy. Gosh! Cristobal pala ang ginagamit nilang apelyido.
Nagpalakpakan naman yung mga tao at lahat sila ay nasa tapat na ng mesa na punong-
punong ng pagkain ngayon. Napatingin naman sa'kin si Juanito at sinenyasan niya ako
na tumabi sa kaniya.
Naglakad na kami ni Theresita papalapit sa kanila, halos lahat sila ay nakatingin

sa'min ngayon. Omg!
"Mga minamahal kong kaibigan nais kong ipakilala sa inyo ang babaing bumihag sa
puso ko... si Carmela" sabi ni Juanito, napangiti naman silang lahat sa'kin.
Samantalang hindi ko naman maalis ang mga mata ko kay Juanito na ngayon ay
nakangiti
rin sa'kin at nakatingin ng diretso sa mga mata ko.
Tama ba ang rinig ko? tinawag niya akong Carmela?

Ang totoong pangalan ko!
Bigla niyang inilapit ang bibig niya sa tenga ko "Pasensiya na Binibini... ngunit
hindi kits maaaring ilagay sa panganib kapag sinabi ko ang totoong pagkakakilanlan
mo" bulong niya pa. napatulala naman ako sa kaniya. Ahh! Oo nga pala madaming galit
sa mga Montecarlos at hindi rin nila pwedeng malaman na nandito ang isang
Montecarlos at nakikihalubilo sa kanila.
"Napakaganda naman ng iyong nobya, ngunit mukhang galing siya sa isang mayamang
pamilya" narinig kong tanong nung isang lalaki na malaki ang pangangatawan na
parang wrestler at halos mapanot na rin ang kaniyang ulo, nasa tabi siya ni tatang
Caloy.
Nagkatinginan naman kami ni Juanito, Gosh!
"Tama nga kayo si Binibining Carmela ay mula sa kilalang pamilya sa Bulacan" sagot
ni madam Olivia. Napangiti naman silang lahat. "Kami'y nagagalak dahil narito ka
upang makisaya sa amin Binibining Carmela" sagot ni tatang Caloy.
"Tayo na at magsimulang kumain at ipagdiwang ang kaarawan ni Juanito" masayang

tugon ni tatang Caloy at nagsimula nang magkainan ang lahat. Fight!
Grabe ang sasarap ng pagkain, at mas lalong masarap kumain kapag naka-kamay haha!
May lechong baboy, inihaw na manok at isda, mga gulay at samo't-saring prutas na
nakahanda sa mesa. Masaya naman ang lahat at nagbibiruan pa habang sama-sama kaming
nag-sasalo-salo. Grabe! First time kong kumain sa isang boodle fight at sobrang
saya pala. Kitang-kita ko kung paano
nagkakaisa at laging sama-sama ang mga Pilipino sa panahong ito, isang patunay ng
isang pinagmamalaking katangian ng mga Pinoy... ang pagbabayanihan.
Pagkatapos namin kumain ay naghanda ng mga palarong pinoy sila tatang Caloy at
Ignacio. Naglaro kami ng patintero, luksong tinik at baka, tumbang preso, agawang
buko at taguan.
Madali akong natanggal sa patintero kasi first time ko lang maglaro nito at nataya
agad ako ni Angelito. Sa huli, ang team nila Theresita at Angelito ang nanalo
haaays, at ang team namin nila Juanito ay natalo.
Sa luksong tinik at baka naman, nanalo naman si Theresita kasi halatang binababa ni
Angelito yung kamay at likod niya kapag si Theresita na ang tatalon. Tsk! Natalo na
naman kami nila Juanito huhu.
Sa tumbang preso naman, sineryoso talaga ni Juanito yung paglalaro at agad niyang
nataya si Angelito, sunod naman ako kasi nadapa ako kakatakbo haha!
Sa agawang buko naman, si Angelito ang nanalo at nakakuha ng buko sa mga lalaki
kasi siya ang pinakabata sa kanila at ang liksi-liksi niya tumakbo. Samantalang, si
Theresita naman yung nanalo sa mga babae kasi bigay todo talaga si Angelito sa pag-
checheer sa kaniya kaya inspired na inspired siya haha!
At sa taguan naman, si Angelito ang unang naging taya. Agad naman kaming nagtago
lahat. Pero nauna niyang nahuli sila tatang Caloy. Agad naman akong umakyat sa puno
ng mangga malapit sa baybay ng dagat at doon nagtago. Hindi ko akalaing
makakapaglaro ako ng mga larong Pinoy na tulad nito, nakakalungkot lang na unti-
unti nang nakakalimutan ng mga kabataan sa makabagong panahon ang mga larong pinoy
na tumatak
na sa ating kultura at kasaysayan.
Napadaan naman na si Angelito at hinahanap na niya kami, napatakip na lang ako sa

bibig at pilit na pinipigilan ang tawa ko kasi mukha siyang ewan kakaikot-ikot sa
paghahanap, mukhang ako na lang yung hindi pa niya nahahanap kasi nakita kong
nakasunod na rin si Juanito at tinutulungan niyang maghanap si Angelito.
Nagulat naman ako nang biglang tumigil si Juanito sa tapat ng puno na pinagtataguan
ko at napasandal siya dito, ilang sandali lang bigla siyang napatingin sa lupa at
napansin niya ang shadow ko sa itaas ng puno dahilan para mapalingon at mapatingala
siya at nagkatinginan kami.
Bigla naman siyang natawa, ituturo na niya sana ako kaso sinenyasan ko siya na
huwag siyang maingay. Dahil dun bigla siyang napangiti, yung ngiting parang nang-
eecheos at agad siyang umakyat din sa puno.
"Bumaba ka... baka mahulog ka" reklamo ko sa kaniya, matibay naman yung puno ng
mangga pero natatakot ako na baka mabali yung mga sanga. Waaahh!
"Matagal na akong nahulog sa iyo, kaya wala ka nang dapat ipangamba" nakangiti
niyang sagot, naramdaman ko namang biglang uminit yung pisngi ko. Gosh! Uso na rin
pala talaga ang mga pick-up lines sa panahong to huhu.
Umupo na siya sa tabi ko, nakaupo kami ngayon sa isang matibay na sanga ng puno na
ito at nakaharap kami sa karagatan.
"Bilib talaga ako sa iyo, hindi ko akalaing kayang-kaya mong umakyat sa matataas na
lugar" narinig kong sabi pa ni Juanito, napangiti naman ako. Gosh! Naalala pa pala
niya nung umakyat ako sa bintana ng kwarto niya haha!
"Sabihin mo nga... isa ka bang diwata o engkantada?"
pang-eecheos pa ni Juanito. natawa naman ako. tss... adik sa mga fairytales ang
isang to ah haha!
"Hmm... sabihin na lang natin na isa akong spiderwoman" biro ka pa, napakunot naman
yung noo ni Juanito parang naweiweirduhan siya pero natatawa rin.
"S-spayderwoman?" natatawa niyang tanong. Haays. All time favorite ko talagang

superhero si spiderman haha!
"Isang ordinaryong tao na biglang nakagat ng isang makapangyarihang gagamba at

dahil dun naging isang makapangyarihang nilalang" sagot ko, Gosh! Ang lalim ko na
rin magtagalog ah!
"Saan mo naman narinig iyan? Parang ngayon ko lang nalaman iyan" naweiweirduhang
tanong ni Juanito. haays. Namiss ko to, nung mga araw na naweiweirduhan talaga siya
sa mga sinasabi at kinikilos ko haha!
"Wala lang... narinig ko lang kung saan-saan" sagot ko, napatango naman si Juanito,
habang nakatingin pa rin sa'kin.
"Narinig mo na ba ang kwento ng isang makisig na pusa at makulit at maingay na

daga?" nakangiting tanong ni Juanito, ako naman ngayon yung naweirduhan sa kaniya.
Oh? Parang never ko pa narinig yun ah.
"Isang araw may isang maginoo at napakagwapong pusa ang naglalakad, bigla siyang
may nakasalubong na makulit at ubod ng daldal na babaeng daga, kinulit siya ng
kinulit ng dagang iyon at kung ano-ano ang mga kinukwento nito sa kaniya" panimula
ni Juanito. Hmm... Teka! Bakit parang kilala ko kung sino ang pusa at dagang iyon
ah.
"Kakainin sana ng pusa ang napakaingay na daga kaso dahil mabait at maginoo siya
hindi na lang niya pinatulan ang dagang iyon, hanggang sa paglipas ng araw unti-
unting nakikilala
ng pusa ang daga at natutuwa na siya sa tuwing magkausap at magkasama sila at

naging magkaibigan sila" patuloy niya pa. Aba! Aba! Parang related sa totoong buhay
ang kwento nila ah.
"Sa sobrang lapit nila, nahulog ang loob nilang dalawa sa isa't-isa, kahit pa alam
nilang imposibleng maging sila, pinagpatuloy pa rin nila ang pag-iibigan nila at
nagpakasal silang dalawa" dagdag pa ni Juanito, Bigla naman akong natawa. "Oh?
Anong nakakatawa sa kwento ko?" nagtatakang tanong ni Juanito.
"Wala lang, para kasing ang gara kung magpapakasal ang pusa at daga" sagot ko,
hindi ko talaga ma-imagine na ikakasal ang pusa at daga Hahaha!
Nagulat ako nang biglang sumeryoso ang itsura ni Juanito "Sinasabi mo bang hindi
tayo maaaring magkatuluyan at magpakasal?" pagsusungit niya, bigla naman akong
napatigil sa pagtawa. Whut? Ano daw? Omg!
"Huh? a-ang ibig ko sabihin yung pusa at daga kasi----" hindi ko na natapos yung
sasabihin ko kasi bigla siyang nagsalita.
"Magkaiba sila" sagot niya. Omg! Baka iniisip niya na dahil mahirap na siya at
mayaman pa rin ako ay hindi kami pwedeng magpakasal.
"Huh? yung pusa at daga nga yung tinutukoy ko" reklamo ko pa, pero nakakunot pa rin
yung mga kilay niya.
"Ahh... alam ko na, ang gusto mong iparating ay ang pusa ay para lamang sa pusa at
ang daga ay para lamang sa daga kung kaya't hindi sila maaaring magkatuluyan"
pagsusungit niya pa. Omaygash! Sinasabi ko na nga ba eh! Dapat hindi na lang ako
tumawa huhu.
"Hindi sa ganun... Haaays, syempre pwede naman" sabi ko pa tapos hinawakan ko yung
kamay niya para suyuin siya pero hindi siya nagrereact. "Magsama kayo
ni Leandro" pagtatampo niya pa at bumaba na siya sa puno. Whuuut? Ano namang

kinalalman ni Leandro dito huhu.
Gosh! Hindi ko akalain na napaka-matampuhin pala ng lalaking to ah!
Bumaba na rin ako sa puno at hinabol ko siya dahilan para makita ako ni Angelito.
"Huli ka!" sigaw niya at nagtakbuhan silang lahat pabalik sa base, kahit si Juanito
tumakbo rin pabalik sa base, kung sino kasi yung mahuli bumalik sa base siya ang
magiging taya.
At ako nga ang naging taya dahil nahuli ako makabalik sa base. Ughh!
Nakita ko namang natatawa na si Juanito pero nung hinawakan ko siya sinungitan niya
ako. Aba! Nagpapa-bebe talaga siya ah!
"Uyy! Nagtatampo ka pa? Sorry---Ah! Este pasensiya na oh" sabi ko pa, napatingin
naman lahat sa amin at natatawa sila. Mukha kasi kaming shunga na nag-LQ.
"Ewan ko" sagot niya sabay alis, pero naaninag ko na napangiti siya. Omaygash!
Pinagtitripan niya ba ako? haaays.
Bigla namang lumapit sa'kin si Theresita at Sonya "Hala ka! Siguradong dadamdamin
ni kuya Juanito ang away niyo" sabi ni Sonya at halatang exaggerated lang ang
pagkakasabi niya dahil gusto niya rin ako pagtripan. Haays! Pero kahit na hindi
naman totoong galit si Juanito ayoko namang hindi niya ko pinapansin huhu.
Sabagay kasalanan ko rin naman, hindi ko kasi sineryoso yung kwento niya. haays.
"Alam ko na! para mawala ang tampo ni kuya Juanito kantahan mo na lang siya, tutal
kaarawan naman niya ngayon" sabi pa ni Sonya. At napatang-tango naman si Theresita.
"Tama po Binibini, kantahan niyo na lang si Ginoong Juanito tutal hindi rin po kayo
nakapaghanda
ng regalo sa kaniya" tugon pa ni Theresita. Shocks! Oo nga pala, hindi ko naman

kasi alam na ngayon ang birthday niya eh.
"Sige na nga" sagot ko, napangiti naman ng todo si Sonya at Theresita. "Tara na!
naroon ang gitara ko sa loob ng bahay" excited na bulong pa ni Sonya at agad na
nila akong hinila papasok ng bahay.
Gosh! hindi pa man din maganda ang boses ko At hindi rin ako marunong mag-gitara
huhu. Buti na lang naniwala si Sonya na masakit ang mga daliri ko dahil sa pag-
akyat sa puno kaya hindi ako makakatug-tog ng gitara kaya nag-volunteer siya na
siya na lang ang tutugtog.
"Ano bang kanta ang nais mong ihandog kay kuya?" tanong ni Sonya, hapon na at abala
ang ibang tao sa labas na maglinis ng mga pinag-kainan namin kanina at yung mga
ginamit sa palaro.
Gosh! wala akong idea sa mga sikat na kanta sa panahong to Waahhh!
Pero may isang kanta akong alam at natatandaan ko rin ang chords niyon dahil
sinubukan akong turuan noon ni Daddy mag-gitara at ang kantang iyon ang una niyang
tinuro sa akin. Kaya lang hindi pa rin ako natuto tumugtog ng gitara haha.
Kinagabihan, hindi pa rin ako pinapansin ni Juanito. halos 3 oras naman kami nag-
practice ni Sonya, at dahil expert siya sa mga musical instruments madali niyang
nasabayan yung kakantahin ko at sinabi ko rin sa kaniya yung chords nung kanta.
"Binibini... kayo po ba ang gumawa ng kantang iyan?" manghang-mangha na tanong ni

Theresita. Natawa naman ako at napailing. "Kung gayon, sino at saan niyo po narinig
ang kantang iyan?" nagtataka niyang tanong.
Hindi ko naman masabi
sa kaniya na apo hiking society ang original na kumanta nito pero yung version ng
imago ang kakantahin ko dahil hindi pa sila pinapanganak sa panahong to.
"Basta... isang napakagaling na banda at grupo ang gumawa ng kantang ito" sabi ko
na lang. hindi naman na sila nagtanong pa. Whew!
Bigla namang lumapit sa akin si Sonya "Sobrang nagpapasalamat ako dahil inaalagaan
at minamahal mo ng sobra ang kuya ko, sobrang nagagalak din ako dahil naging
kaibigan kita Carmelita" nakangiting sabi sa'kin ni Sonya at niyakap niya ako.
"Ako rin... sobrang nagpapasalamat ako dahil nakilala at naging kaibigan kita"
tugon ko, sobrang saya ko dahil kahit papaano ay naranasan kong magkaroon ng
totoong kaibigan na tulad ni Sonya. Kahit pa hindi naman talaga ako ang original
bff niya, masaya pa rin ako dahil tinuring at pinaranas niya pa rin sa akin ang
pagiging tapat niyang kaibigan.
Sinindihan na ni Ignacio ang apoy sa gitna habang dinadagdagan naman ni Juanito ng

gatong ang apoy. Nakapalibot kami ngayon sa apoy at para kaming nag-bobonfire
camping. Habang tanaw na tanaw namin ang libo-libong nagkikislapang mga bituin sa
langit.
"At bilang pagtatapos ng ating pagdiriwang sa kaarawan ng aking pinakamabait at

pinakamamahal na kuya Juanito ay may ihahandog na awitin ang kaniyang kasintahan na
si Carmela bilang regalo" panimula ni Sonya, nagsipalakpakan at hiyawan naman yung
mga tao dito, nasa 30 katao din ang kasama nila Juanito sa kanilang baryo.
Napatayo naman ako sa gitna sa tabi ni Sonya na ngayon ay hawak na niya ang gitara
niya. "Uh--- Sana
masiyahan kayo sa awiting ito... at gusto kong malaman mo Juanito na ikaw lang ang
tinitibok nito" panimula ko pa sabay turo sa puso ko. at dahil dun bigla silang
naghiyawan at inaasar na nila ngayon si Juanito na ngayon ay namumula na ang buong
mukha. Samantalang ako kinakabahan naman kasi baka pumiyok ako Shocks!
"Napakwerte naman ni Juanito oh!" narinig naming pang-asar pa nung isang lalaki na
kasamahan niya sa pangingisda. Napatingin naman sa'kin si Juanito at nararamdaman
kong natutuwa at kinikilig siya. Kyaahh!
Sinimulan na ni Sonya kalabitin ang kaniyang gitara, tiningnan ko naman ng diretso

si Juanito sa mata at gusto kong maunawaan niya ang nais ipabatid ng puso ko sa
pamamagitan ng kantang ito na Ewan by Imago...
~Hindi ko alam kung bakit ka ganyan
Mahirap kausapin at di pa namamansin
Di mo ba alam akoy nasasaktan
Ngunit 'di bale na basta't malaman mo na~
~Mahal kita, mahal kita
Hindi to bola
Ngumiti ka man lang sana
Ako'y nasa langit na
Mahal kita, mahal kita
Hindi to bola
Sumagot ka naman wag lang...Ewan~
Tss... naalala ko yung sagot niya sa'kin kanina na 'Ewan ko' at nagtatampo din siya
kanina kaya ito ang napili kong kanta. Nakita ko namang biglang napangiti si
Juanito at halatang natatawa siya sa'kin ngayon.
"Lapitan mo na Juanito!" sigaw pa nila. Napatayo naman si Juanito habang nakangiti

ng todo at naglalakad papalapit sa akin.
"N-nagtatampo ka pa din ba?"
tanong ko pa sa kaniya. Bigla naman siyang natawa. "Hindi ko akalaing magagawa mo

akong haranahin" sabi pa niya, at dahil dun napa-pout ako. tsk!
"Masyado kasing matampuhin yang puso mo eh, ang hirap suyuin" reklamo ko pa sa
kaniya, napakamot naman siya sa ulo. "Edi naniniwala ka na na maaaring magkatuluyan
at ikasal ang pusa at daga?" nakangiti niyang tanong sabay hawak sa kamay ko.
"Ayieeeeee!" narinig naman naming hiyawan nung mga tao. Gosh! uso na rin pala
talaga ang mga echeosero at echeosera sa panahong to kyaaahh!
Napatango naman ako at hindi ko mapigilan ang mga ngiti sa labi ko, nagulat ako
naman ako nung bigla akong yakapin ni Juanito. "Ipangako mo ah, na hinding-hindi
iiwan ng daga ang pinakamamahal niyang pusa at kailanman ay hindi siya magpapakasal
at sasama sa kapwa niya daga" bulong pa sa'kin ni juanito. natawa naman ako sa
sinabi niya, haays. Hindi na lang kasi niya diretsuhin na ipangako ko na hindi ko
siya iiwan at hindi ako magpapakasal sa iba eh.
"Oo... pangako hindi kita iiwan at hindi ako magpapakasal kay Leandro" sagot ko,
naramdaman ko namang niyakap niya ako ng mahigpit kasabay nun ang mas malakas na
hiyawan at pang-eencheos ng mga tao dito. Kyaahh!
Kaso bigla akong may narealize... at kumalas ako sa pagkakayakap ni Juanito dahilan
para mapatahimik yung mga tao.
"Teka nga!... ibig sabihin ikaw yung pusa at ako naman yung daga?!" reklamo ko sa
kaniya, bigla namang natawa si Juanito at nakisabay din yung mga tao. Gosh! alam
kong alam niya na hate na hate ko ang daga tapos... magigng daga ako sa kwento!
"isang dagang ubod naman ng ganda" pambobola
pa ni Juanito at dahil dun napangiti ako at kinurot-kurot ko siya. umiwas-iwas

naman siya dahilan para habulin ko siya, at maghabulan kaming dalawa. Nakisali
naman sa habulan sila Theresita, Angelito, Ignacio at sila tatang Caloy. Tumugtog
naman ulit si Sonya ng isang masiglang awitin at nagkantahan kaming lahat habang
naghahabulan.
Sa totoo lang, hinding-hindi ko malilimutan ang araw na ito.
Dahil ito ang pinakamasayang araw na nangyari sa buhay ko.
Kinabukasan, maaga kaming gumising ni Theresita at luminya sa labas ng kumbento,

hatinggabi na rin kami nakauwi kagabi nila madam Oliva at Theresita galing sa baryo
nila Juanito sa Bohol. Sinabi naman ni madam Olivia kay madam Ofelia na may
pinuntahan lang kaming importante kaya ginabi kami.
Lumabas na si madam Ofelia at naglakad siya papunta sa gitna, pinagmasdan naman

niya kaming lahat ng mabuti. Nagulat ako nang bigla siyang mapatingin sa'kin at
humakbang papalapit sa akin. "Binibining Carmelita... may sulat para sa iyo mula sa
isang lalaki nagngangalang Eduardo..." panimula ni madam Ofelia sabay abot sa akin
nung sulat.
Nagtaka naman ako, bakit ako padadalhan ng sulat ni Eduardo?
"ipaliwanag mo sana sa akin kung ano ang relasyon mo sa lalaking nagpadala ng sulat
na ito?" seryosong tanong ni madam Ofelia, napatingin naman ako kay madam Olivia na
ngayon ay tahimik lang.
Magsasalita na sana ako kaso biglang sumabat si Theresita sa usapan namin "Madam
Ofelia, ipagpaumanhin niyo po ngunit nakatatandang kapatid ko po si Eduardo at sa
tingin ko po sa pangalan lang ni Binibining Carmelita niya ipinangalan ang
sulat na iyan na para sa akin dahil mas madali pong makakarating ang kaniyang
mensahe dahil prioridad po ng opisina na unahin ang mga pangalan ng kilalang
pamilya, naniniwala po ako na baka importante po ang gustong sabihin sa akin ng
aking kapatid kaya sa pangalan po ni Binibining Carmelita Montecarlos niya pinadala
ang sulat" paliwanag ni Theresita. Napaisip naman ng mabuti si madam Ofelia at
napatingin kay madam Olivia.
"Totoo ba ito madam Olivia?" tanong ni madam Ofelia kay madam Olivia."tama ang
narinig mo madam Ofelia, magkapatid si Theresita at Eduardo" sagot naman ni madam
Olivia.
Inabot na ni madam Ofelia yung sulat kay Theresita at umalis na siya. naghanda muna
kami ng almusal at tinapos ang aming mga aralin bago kami umakyat ni Theresita sa
kwarto upang basahin ang sulat ni Eduardo.
"Binibini... sa tingin ko po para sa inyo talaga ang sulat na ito" tugon pa ni

Theresita sabay abot sa'kin nung sulat, "Huh? eh bakit naman ako susulatan ni
Eduardo?" tanong ko sa kaniya, napakibit-balikat naman si Theresita. At dahil dun
binuksan ko na lang yung sulat at sabay naming binasa.
Oktubre 22, 1891
Binibining Carmelita, alam ko pong hindi dapat ako manghimasok sa pamilya niyo
ngunit hindi po ako makapapayag sa narinig ko pong pag-uusap nila Don Alejandro at
Gobernador Flores kahapon, nais pong ipakasal ni Don Alejandro si Maria kay
Gobernador Flores sa darating na linggo upang mapagtibay po ang kanilang samahan.
Dahil naudlot po ang kasunduang kasal niyo kay Heneral Leandro, napag-desisyunan na
po ni Don Alejandro na si Maria na lang ang ipapakasal niya sa mga Flores,
at pabor po si Gobernador Flores na maikasal kay Maria. Binibining Carmelita alam

ko pong tutol rin po kayo sa plano ng inyong ama kung kaya't humihingi po ako ng
tulong sa inyo. - Eduardo.
Nabitawan ko yung sulat na hawak ko at napatulala na lang. hindi rin nakapagsalita

agad si Theresita at gulat na gulat din siya dahil sa aming nalaman. Biglang
sumikip ang dibdib ko at napaupo ako sa kama."Binibini! ayos lang po ba kayo?"
nagpapanic na tanong ni Theresita. Hindi ko matanggap na...
Nang dahil sa akin... masisira ang buhay ni Maria.
Agad kong kinuwento kay madam Olivia ang lahat, at nagpaalam naman siya kay madam
Ofelia na babalik kami ng San Alfonso, sinabi din ni madam Olivia ang totoong
dahilan kung kaya't pumayag na rin si madam Ofelia.
Nagpaiwan naman si Theresita sa Cebu at sinabi niyang sina na rin ang magsasabi
kina Juanito na babalik muna kami ni madam Olivia sa San Alfonso upang pigilan ang
kasunduang kasal ni Maria kay Gobernador Flores. Apat na araw na lang kasi bago ang
kasal nila at kailangan makarating na kami ni madam Olivia sa San Alfonso sa lalong
madaling panahon.
Halos dalawang araw din ang byahe sa barko pabalik ng San Alfonso, pagdating namin
sa hacienda Montecarlos. Nagulat si ina nang buksan niya ang pinto at tumambad ako
sa harapan nila.
"Carmelita anak... bakit hindi ka nagpasabi na uuwi ka? Ipinasundo sana kita sa
daungan" nag-aalalang tanong ni ina pero niyakap din niya ako. nakita ko namang
pababa ng hagdan si Don Alejandro at napatigil siya ng makita ako.
"C-carmelita... sino ang naghatid sa iyo? Hindi ka maaaring basta-basta makalabas

ng kumbento"
gulat na tugon ni Don Alejandro at napatigil din siya nang makita si madam Olivia
sa likuran ko. "Ahh... ngayon alam ko na" dagdag niya pa, at umupo siya sa salas at
nagsimulang magabsa ng diyaryo.
Alam kong dapat ko munang puntahan si Maria sa kwarto niya pero hindi na ko
makapagpigil pa, gustong-gusto ko na kuwestiyunin si Don Alejandro kaya agad akong
naglakad papalapit sa kaniya.
"Ama! Totoo po ba na balak niyong ipakasal si Ate Maria kay Gobernador Flores?!"
reklamo ko sa kaniya, dahilan para mapatakbo si ina sa akin, "Carmelita! Huwag mo
nang simulan ito" suway sa akin ni ina, pero hindi ako natinag.
Agad namang ibinaba ni Don Alejandro yung diyaryo na hawak niya at tumingin siya sa
akin. "Kararating mo lamang at heto binabastos mo na naman ako" seryosong tugon ni
Don Alejandro. Napapikit na lang ako sa inis.
"Ama! Masyado nang matanda si Gobernador Flores para kay Ate Maria! kasing edad
lang ni ate Maria ang panganay na anak ni Gobernador Flores na si Natasha
kaya-----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang tumayo si Don
Alejandro at nanlilisik yung mga mata niya.
"Kaya dapat sundin ko ang sasabihin mo? Hindi ko maintindihan ngunit napapansin ko
na malaki na ang pinagbago mo Carmelita! Kailan at saan mo natutunan suwayin ako ng
ganito? ... ahh! Alam ko na sa tingin ko ay nakuha mo ang mga asal na iyan sa
babaeng kasama mo ngayon" tugon pa ni ama sabay tingin kay madam Olivia.
"Sinasabi lamang ni Carmelita kung ano ang tama" sagot naman ni madam Olivia at
bigla silang pinag-gitnaan ni ina. "Alejandro, tumigil ka na, igalang mo ang punong
madre" suway ni ina, napapikit na lang sa inis si Don Alejandro at ibinaling na

niya sa'kin yung paningin at galit niya.
Narinig ko namang pinakiusapan ni ina si madam Olivia na umalis muna dahil usapang
pamilya ito, wala namang nagawa si madam Olivia kundi sumunod na lang pero bago
siya lumabas ng pinto tiningnan niya si Don Alejandro at nagsalita siya "Don
Alejandro, wala sa kamay mo ang mga dapat mangyari, tandaan mo na ang iyong
paghahangad ng kayamanan at kapangyarihan ay may kapalit na parusang hindi mo
inaasahan" banta pa ni madam Olivia habang nakatitig ng seryoso sa mga mata ni Don
Alejandro
"Wala kang karapatan pagsalitaan ako ng ganyan!" sigaw niya kay madam Olivia pero
hindi na siya pinansin pa ni madam olivia at tuluyan na siyang umalis.
"Mula ngayon ipagbabawal ko na lumapit ka sa matandang babaeng iyon!" sigaw naman

sa'kin ni ama. At dahil dun mas lalong kumulo yung dugo ko. "Pero wala namang
kasalanan si madam Olivia! Ang usapin dito ay ang pag-alok niyo kay Gobernador
Flores na ipakasal sa kaniya si ate Maria!" reklamo ko pa. naramdaman ko namang
hinawakan ni ina ang braso ko. "Tama na anak" pagsusumam pa ni ina.
"Nauubos na ang pasensiya ko sa iyo Carmelita... hindi mo na ako ginagalang! Nang

dahil sa pag-unawa ko sa sitwasyon mo kung kaya't hindi kita pinaparusahan...
ngunit ngayon ay sumusobra ka na!" sigaw pa ni Don Alejandro, dahilan para bumaba
si Josefina at Maria mula sa kwarto nila.
"Carmelita? Anong ginagawa mo dito?" gulat na tanong ni Josefina. at agad silang

napatakbo ni Maria sa akin.
"Ama... pagpasensiyahan niyo na po si
Carmelita... bata pa po siya at hindi niya pa po makontrol ang galit niya" pakiusap
ni Maria pero balak talaga akong sampalin ulit ni Don Alejandro kaya lang napigilan
agad siya ni ina.
"Paluhurin ang batang iyan sa asin hangga't hindi ko sinasabing maaari na siyang
magtungo sa kwarto niya!" galit na tugon ni Don Alejandro at agad niyang tinawag
yung mga kasambahay at pinakuha sila ng asin at bilao.
"Alejandro! Huwag mo nang gawin ito! Pagsasabihan ko na lang si Carmelita!"

pakiusap ni ina pero wala talagang balak si Don Alejandro patawarin ako.
"Hindi magtatanda ang batang iyan hangga't hindi nakakatikim ng parusa!" sigaw pa
ni Don Alejandro at padabog siyang bumalik sa kwarto nila ni ina. Agad naman siyang
hinabol ni ina at Maria.
Inilapag na nung kasambahay namin sa tapat ko yung bilao na punong-puno ng

matatalim na asin. "Carmelita... humingi ka ng tawad kay ama" narinig kong sabi ni
Josefina, pero lumuhod pa din ako sa asin. Bigla naman akong napasigaw sa sakit, at
naramdaman kong unti-unting bumabaon yung matatalim na butyl ng asin sa tuhod ko
dahilan para masugat ito. At dahil maalat ang asin naramdaman kong humahapdi ang
mga sugat ko na nababaon sa asin.
"itaas moa ng iyong kamay Binibini" utos pa nung kasambahay. Tinaas ko naman na
yung kamay ko. "Esmeralda! Pinag-uutos ko na itigil mo na ito" utos ni Josefina kay
masungit naming kasambahay na Esmeralda pala ang pangalan niya.
"Patawad po Binibining Josefina ngunit ang utos lamang po ni Don Alejandro ang
susundin ko, at kabilin-bilinan niya po na bantayan ko si Binibining Carmelita sa
parusa niya" sagot
ni Esmeralda. Bakas naman sa mukha ni Josefina ang inis.
"A-ayos lang ako ate Josefina, kaya ko to" sabi ko kay Josefina at manigayk-ngiyak
na ko sa sakit. Wala naman nang nagawa si Josefina kundi umupo na lang sa tapat ko,
habang nakatayo naman si Esmeralda sa gilid ko.
Pinunasan naman ni Josefina yung luha ko. "Carmelita... naalala mo ba noong nasa
barko tayo pabalik ng San Alfonso para sa Fiesta? Sinabi ko sa iyo noon na ikaw ang
dahilan kung bakit sumaya at nabuo muli ang pamilya natin diba? At ikaw ang
pinakamamahal at paborito ni ama at ina" panimula ni Josefina. Napatango naman ako.
naalala ko nga na sinabi iyon sa akin ni Josefina at sinabi niyang malalaman ko din
sa pagdating ng panahon.
"Naalala ko noong mga bata pa kami ni Maria at Josefina, hindi pa ganoon kalalim
ang pagmamahalan ni ama at ina, pinagkasundo lang din si ama at ina ng kanilang mga
magulang, at kahit pa anak na nila kami, nararamdaman namin na hindi pa nila ganoon
kamahal ang isa't-isa, ngunit nang isilang ka ni ina at dumating ka sa buhay namin,
biglang nagbago ang lahat, dahil sa pagiging masayahin, malambing at palagi mong
pinaglalapit si ama at ina ay natutunan nilang mahalin ang isa't-isa, dahil sa iyo
nabuo at naging makulay ang pamilya natin" paliwanag ni Josefina. Bigla namang may
alaalang pumasok sa isipan ko, ang alaala ni Carmelita.
Ang mga ngiti niya noong bata pa siya ang nagsilbing dahilan upang maglapit ang
kalooban at puso ni Don Alejandro at Donya Soledad.
Naramdaman ko ang pagdaloy ng mga luha sa mata ko, pakiramdam ko ay ako ang
sumisira sa magandang relasyon ng pamilya Monetcarlos.
"Naiintindihan
ko naman na nagdadalaga ka na, ngunit huwag mo sanang hayaang masira muli ang
pamilya natin" naiiyak na tugon ni Josefina. Sobrang bigat ng kalooban ko. hindi ko
sinasadya at hindi ko gustong masira ang pamilya ni Carmelita.
Napahinga na lang ako ng malalim at napatayo na, pero pinigilan ako ni Esmerlda
"Binibini... kabilin-bilinan po ni Don Alejandro na hindi kayo makakaalis sa
pagluhod sa asin hangga't hindi niya sinasabi" protesta ni Esmeralda pero agad
akong inalalayan ni Josefina tumayo.
"H-hindi na kailangan... hihingi na ako ng t-tawad kay a-ama" sagot ko, niyakap
naman ako ni Josefina. "Naniniwala ako na nasa iyong puso pa rin ang paggalang at
pagmamahal" bulong niya pa. at inalalayan na niya ako paakyat ng hagdan papunta sa
kwarto ni Don Alejandro.
Pagdating doon ay naabutan naming sinisigawan ni Don Alejandro si Maria habang

humahagul-gol naman sa iyak si ina sa tabi ni ama. Nakaluhod ngayon si Maria sa
tapat nila at nanginginig siya sa takot.
Bigla namang napatingin sa amin si ina, at agad siyang tumakbo papalapit sa amin
upang pigilan kami lumapit sa kanila. "Josefina! Carmelita! Bumalik na kayo sa
ibaba-----" hindi na natapos ni ina yung sasabihin niya kasi biglang napalingon sa
amin si Don Alejandro.
"Hindi ba't sinabi kong lumuhod ka sa asin! Sinusuway mo na naman baa ng utos ko
Carmelita!" sigaw ni Don Alejandro sa akin at namumula na talaga ng todo ang mukha
niya dahil sa galit. "At ikaw naman Josefina! Huwag mong kokonsentihin ang kapatid
mo!" sigaw naman niya kay Josefina, agad namang napaluhod si Josefina sa tapat
niya.
"Ama patawad po ngunit may nais
pong sabihin si Carmelita sa inyo" panimula ni Josefina habang nakayuko siya, at

sinenyasan niya ako na lumuhod na din at humingi ng tawad. Napahinga naman ako ng
malalim at dahan-dahang lumuhod kahit pa sobrang sakit ng tuhod ko na nasugat dahil
sa pagluhod sa mga asin.
"Wala akong oras diyan! Sa ngayon ay bumalik kayo sa ibaba!" galit na sigaw pa ni
Don Alejandro at nagulat kami nang bigla niyang hilahin yung buhok ni Maria dahilan
para mapasigaw siya dahil sa sakit. Agad naman kaming tumakbo papalapit sa kanila
at pinigilan si Don Alejandro na pilit sinasabunutan at pinagsasampal si Maria.
"Ama! Walang kasalanan si Maria!" sigaw pa ni Josefina, habang pilit namin silang
inaawat, napalingon naman ako kay ina na nakaupo lang sa sahig at humahagulgol.
"Ina! Tulungan niyo kami!" tawag ko pa kay Donya Soledad pero hindi siya kumibo,
umiiyak lang siya doon sa isang sulok.
"TUMIGIL NGA KAYONG DALAWA!" sigaw pa ni Don Alejandro at agad niya kaming tinulak
papalayo ni Josefina dahilan para matumba kami sa sahig. Habang hawak-hawak niya pa
rin ang buhok ni Maria.
"A-ama! P-patawad po... h-hindi ko po s-sinasadya!" pagsusumamo pa ni Maria.

napatulala naman ako sa kanila, bakit galit na galit si Don Alejandro kay Maria? at
bakit sinisigawan niya din si Maria kanina pagdating namin sa kwarto nila ni ina?
"BINIGYAN MO NG KAHIHIYAN ANG PAMILYA NATIN! NILAGAY MO SA KAHIHIYAN ANG PANGALAN

KO SA HARAPAN NI GOBERNADOR FLORES! HANGGA'T KAILAN NIYO BA AKO BIBIGYAN NG SAKIT
NG ULO NI CARMELITA HA!" sigaw pa ni Don Alejandro at hinampas niya ng malakas sa
mukha si Maria dahilan para matumba si
Maria at sumobsob yung mukha niya sa sahig.
"AMA!" sigaw ni Josefina at agad kaming lumapit kay Maria para yakapin at harangan
siya mula sa pambubogbog ni Don Alejandro.
"BUKAS NA BUKAS DIN AY IPAPALAGLAG MO ANG PINAGBUBUNTIS MO!" sigaw pa ni Don

Alejandro kay Maria!
Biglang napatigil ang mundo ko, napatingin ako kay Josefina at maging siya ay gulat
na gulat din dahil sa narinig niya. kaya pala galit na galit at halos patayin ni
Don Alejandro si Maria, samantalang humahagulgol naman sa pag-iyak si ina at wala
na rin siyang pakialam kahit bugbugin ang anak niya dahil...
BUNTIS SI MARIA!
"A-ama! Huwag po! H-hindi ko po kayang m-mawala ang b-bata sa sinapupunan ko"
pagsusumamo pa ni Maria kay Don Alejandro at agad siyang gumapang at yumakap sa paa
ni Don Alejandro para makiusap.
Hindi naman ako makagalaw, hindi rin ako makapgsalita parang hindi na rin ako
makahinga dahil sa mga naririnig at nalalaman ko.
Bigla namang kinuha ni Don Alejandro yung isang sulat sa gilid ng mesa niya. "ANO?
ITATANGGI MO PA? HINDI KO HAHAYAANG MABUHAY ANG ANAK NIYO NG HAMPASLUPANG
HARDINERONG SI EDUARDO!" sigaw pa ni ama at pinunit niya yung isang sulat sa
harapan ni Maria at inihampas iyon sa pagmumukha niya.
"IPAPALAGLAG MO ANG ANAK NIYO AT MAGPAPAKASAL KA KAY GOBERNADOR FLORES!" sigaw pa

ni ama. At sinipa niya si Maria na kanina pa nakayakap sa paa niya.
"A-ama! H-huwag p-po... h-hayaan niyo pong isilang ko ang batang ito... m-
magpapakasal pa rin po ako kay Gobernador Flores" pakiusap pa ni Maria. napapikit
na lang sa galit si Don Alejandro at agad niyang pinagbabasag yung mga flower
vase sa gilid ng bintana dahil sa galit.
"HINDI MAKAPAPAYAG SI GOBERNADOR FLORES NA MAGKAROON NG ANAK SA IBA ANG

MAPAPANGASAWA NIYA! KAYA'T DAPAT MAMATAY NG BATANG IYAN SA NGALAN NG ATING
PAMILYA!" sigaw pa ni ama. Napatingin ako kay ina na nakahiga na sa sahig at hindi
na maawat sap ag-iyak, napatingin din ako kay ama na sobrang galit nag alit at puro
problema na ang kinakaharap ngayon, napatingin naman ako kay Josefina na hindi na
malaman ang gagawin, at napatingin din ako kay Maria na patuloy bumubuhos ang mga
luha niya at pilit iniinda ang pananakit at galit ni Don Alejandro sa pag-asang
mabubuhay ang pinagbubuntis niya.
Ang pinagbubuntis ni Maria ay ang pagmumulan ng lahi ni lola carmen, lolca carmina,
mommy carmenia, Jenny, Emily at... Ako.
At kung hindi ako kikilos... mapuputol ang lahi namin at hindi magkakaroon ng
pagkakataong mabuhay sila sa mundo.
"KAILANGANG MAPAGTIBAY ANG TIWALA AT SAMAHAN NG ATING PAMILYA SA MGA FLORES!

DAHIL-----" hindi na natapos ni Don Alejandro ang sasabihin niya dahil tumayo ako
at humakbang papalapit sa kaniya at tumingin ng diretso sa kaniyang mga mata.
"A-ama pakiusap... hayaan niyo pong mabuhay ang bata sa sinapupunan ni ate Maria at
huwag niyo na po siyang piling ipakasal kay Gobernador Flores at matali sa kamay
nito habambuhay... d-dahil handa na po akong magpakasal kay Leandro" sabi ko, at
naramdaman kong dumaloy ang luha sa aking mga mata. Napatulala naman si ina, Maria
at Josefina sa akin.
At nagulat naman ako nang bigla mapahinga ng malalim si Don Alejandro at niyakap
niya ako.
Dear Diary,
kasabay ng mabigat na desisyon kong iyon ay pilit namang sumisigaw ang puso ko at
humihingi ng tawad kay Juanito.
Patawad Juanito... ngunit hindi ko na matutupad ang pangako ko sa iyong hindi kita
iiwan at hindi ako magpapakasal kay Leandro.
Dahil sa pagkakataong ito... kailangan kong pumili kung ang buhay ng magiging anak
ni Maria? na magiging pinagmulan ng lahi ng mga taong mabubuhay palang sa
hinaharap.
o ang pag-ibig ko sa iyo na alam mong kailanman ay hindi magbabago kahit hindi man
tayo magkatuluyan.
Nagdadalamhati,
Carmela
=================
Kabanata 32
[Kabanata 32]
'Carmela'
Hindi ko maalis ang titig ko sa pangalan ko sa kuwintas na gawa sa kahoy na binigay
sa akin noon ni Juanito. hindi nagawang mahalin ni Juanito si Carmelita pero bakit
nahulog siya sa'kin?
Dahil sa pag-ibig na ito mas lalong nagiging mahirap ang misyon ko. ang tanging
kailangan ko lang gawin ay siguraduhing mabuhay si Juanito pero dahil sa mga
pangyayari kailangan ko na din protektahan ang pamilya Montecarlos lalo na ang
ipinagbubuntis ni Maria na pagmumulan ng aming lahi.
Nagulat ako nang biglang kumatok at pumasok si Josefina sa kwarto ko at may dala-
dala siyang mga halamang gamot. "Kamusta na ang iyong sugat? Dumudugo pa rin ba?"
tanong niya habang naglalakad papalapit sa akin at umupo sa tabi ng kama ko.
"Kamusta na si Maria?" tanong ko, napahinga naman ng malalim si Josefina.

"Kakagaling ko lang sa kwarto niya, hindi siya maaaring makalabas dahil ipinagutos
ni ama na ikulong siya sa kaniyang kwarto hangga't hindi pa nila alam kung kailan
siya ipapadala sa Laguna, sa tahanan ni Tiya Rosario" sagot ni Josefina at
inumpisahan na niyang gamutin ang sugat sa tuhod ko.
"A-aray!" hindi ko mapigilang mag-react kasi sobrang hapdi talaga ng sugat ko at

hindi ako makalakad ng maayos. "Bakit ipapadala sa Laguna si ate Maria?" nagtataka
kong tanong. Sa totoo lang, duda na ako at unti-unti nang nawawala ang tiwala ko
kay Don Alejandro.
"Malaking kahihiyan sa oras na malaman ng lahat na buntis si Maria at hindi pa siya

kasal, kung kaya't sa tingin ko nais siyang itago ni ama sa malayong lugar, malayo
dito sa San Alfonso kung saan pinapangalagaan
talaga niya ang pangalan natin" paliwanag pa ni Josefina habang hinuhugasan ang
sugat ko.
"pero natatakot ako na baka ipalaglag ni Don Alejand----ah este ni ama ang anak ni
ate Maria?" sabi ko pa kay Josefina, napa-iling-iling naman siya.
"Nangako ka naman na ikaw na lang ang magpapakasal sa mga Flores, at dahil sa

ginawa mo nailigtas mo si Maria at ang anak niya, at sa tingin ko hindi naman
magagawa ni ama na ipapatay ang magiging apo niya" tugon pa ni Josefina at binalot
na niya ng puting tela ang magkabilang tuhod ko. "Sa ngayon ipahinga mo muna ang
iyong paa para madaling gumaling ang iyong mga sugat, si Esmeralda muna ang
magsisilbi sa iyo habang wala pa si Theresita" sabi pa ni Josefina. At iniligpit na
niya yung mga gamit na ginamit niya sa paggamot sa sugat ko.
Tama nga si Josefina. Dahil sa pagpayag ko na magpakasal na sa mga Flores, nawala

na ang pag-aalinlangan ni Don Alejandro.
"Pero bakit kay Gobernador Flores pa ipapakasal si Maria? hindi ba pwede si

Leandro?" tanong ko, nagulat naman si Josefina.
"A-ayos lang sa iyo ikasal ang dating nobyo mo sa iyong kapatid?" gulat na tanong
ni Josefina. Oh! Gosh! Oo nga pala! May past si Carmelita at Leandro huhu.
"Huh? h-hindi naman sa ganun pero kasi... m-masyadong matanda si Gobernador Flores"
sagot ko pa, napaisip naman ng malalim si Josefina.
"Huwag kang maingay ah... ngunit sa iyo ko lang sasabihin ito" sabi pa ni Josefina
at lumapit pa siya sa'kin para bumulong. "Napag-alaman ko mula kay Eduardo ayon kay
Laura ang tagapagsilbi ng mga Flores na matapos maudlot ang kasunduang kasal niyo
ni Leandro at magtungo
ka sa Cebu ay kinausap ni ama si Gobernador Flores at sinabing si Maria na lamang
ang ipapakasal ni ama kay Leandro pero tumutol si Leandro, mataas na rin ang
katungkulan ni Leandro bilang Heneral kung kaya't hindi na ganoon kadali ang
pilitin siya sa ipinagkasundong kasal, ayon din kay Laura sinabi daw ni Leandro na
kung hindi lang ikaw ang papakasalan niya, walang iba sa aming mga Montecarlos ang
papakasalan niya, hindi naman ako pwede dahil ganap na akong madre" bulong pa ni
Josefina, at dahil dun hindi ako nakapagsalita. Tunay nga na mahal na mahal talaga
ni Leandro si Carmelita.
"At alam mo ba bago pa pala mamanhikan si Heneral Leandro dito sa atin ay

iminungkahi na pala ni Gobernador Flores dati pa na nais niyang magpakasal kay
Maria, ngunit hindi iyon natuloy dahil ang kasal niyo talaga ni Leandro ang
pinagtutuunan ng pansin ni ama at nang maudlot ang kasal niyo wala ng nagawa si ama
kundi pumayag na lang sa kagustuhan ni Gobernador Flores na maikasal kay ate
Maria... dati pa alam iyon ni Maria ngunit hindi niya lang naikwento sa iyo"
patuloy pa ni Josefina. Gosh! kaya pala nung namanhikan sila dito sa bahay at
sinabi ni madam Olivia na hindi ako maaaring ikasal, hindi masyado nag-react si
Gobernador Flores dahil okay lang sa kaniya.
Bigla ko tuloy naalala yung sinabi sa akin ni Maria bago kami sumakay ng barko nila
madam Olivia papunta sa Cebu...
"Mag-iingat ka Carmelita ah, lagi mong tatandaan na mahal na mahal ka namin at

gagawin namin ang lahat para sa iyo" sabi pa ni Maria at niyakap niya din ako ng
mahigpit. "Hangad ko ang walang hanggang kaligayahan niyo ni Juanito"
Ibig
sabihin alam na niya noong mga araw na iyon na ipapakasal siya kay Gobernador
Flores kung hindi matutuloy ang kasal namin ni Leandro pero hindi niya pa din ako
pinigilan at nagsakripisyo siya para sa kapakanan ko at ni Juanito.
Napayuko na lang ako, na-guiguilty ako kasi dahil sa kagustuhan kong makasama si
Juanito nalagay sa problema si Maria.
"Sige na magpahinga ka na... sigurado akong bukas na bukas kakausapin na ni ama si

Gobernador Flores at magpapadala na ito ng sulat kay Heneral Leandro na nasa Cavite
ngayon" sabi pa ni Josefina at tuluyan na siyang umalis.
Kinabukasan, nagising ako dahil sa pagpasok ni Esmeralda sa kwarto ko. "Binibini...

hinihintay na po kayo ni Don Alejandro at Donya Soledad sa hapag-kainan" sabi niya.
napaupo naman ako sa kama. At isinuot ko muli yung kuwintas na bigay ni Juanito.
"Pakisabi hindi ko pa kaya bumangon... dito na lang ako kakain sa kwarto----" hindi
ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang nagsalita si Esmeralda.
"Hindi po maaari Binibini... ipinagutos po ni Don Alejandro na sumabay kayo sa

kanila sa pagkain" matigas niyang sagot. Napapikit na lang ako sa inis. Gusto ko
sana siyang sagutin pero naalala kong siya pala ang mayor doma at
pinakapinagkakatiwalaan ni Don Alejandro na kasambahay namin dito at dahil mainit
pa ang dugo sa'kin ni Don Alejandro for sure si Esmeralda ang kakampihan niya.
haaays!
Wala na kong nagawa kundi bumangon na lang kahit masakit pa din yung mga tuhod ko
pinilit kong tumayo at maglakad, inalalayan naman ako ni Esmeralda.
Pagdating namin sa hapag-kainan naabutan kong nakaupo
na doon si Don Alejandro, ina at Josefina. Wala pa din si Maria dahil ayaw siyang
palabasin ni Don Alejandro sa kwarto niya.
"Magandang umaga anak" bati ni ina at agad siyang humalik sa pisngi ko. "Kamusta na
ang iyong tuhod? Ibig mo bang magpatawag na ako ng manggagamot?" nag-aalala niyang
tanong, napa-iling naman ako. tumayo naman si Josefina at inalalayan na din ako
makaupo sa upuan ko habang hindi naman kumibo si Don Alejandro at abala pa din siya
sa pagbabasa ng diyaryo.
Habang kumakain kami, walang kumikibo sa amin, tahimik lang kaming apat lalong-lalo
na si Don Alejandro. Kahit pa masaya siya dahil napapayag na niya ako magpakasal
kay Leandro alam kong masama pa din ang loob niya dahil sa pagtatalo namin noong
mga nakaraang araw at kagabi.
"Uhh--- ama... ina... isa po ako sa itinalaga ni madam Olivia na mamuno sa sama-
samang pagdadasal sa plaza sa araw po ng mga patay" masayang tugon ni Josefina,
napangiti naman si ina at napangiti ng kaunti si Don Alejandro.
"Masayang-masaya ako para sa iyo anak... alam kong tama ang desisyon ni madam
Olivia na ibigay sa iyo ang responsibilidad na iyon" nakangiting tugon ni ina. At
napangiti na din ako. "Congrats----Ah! Este nagagalak din ako para sa iyo ate
Josefina" sabi ko. napangiti naman si ina at Josefina sa akin. Gosh! muntik na ko
dun ah.
Bigla namang nawala yung mga ngiti namin nang biglang may putik na binato sa
bintana ng hapag-kainan sa likod ni Don Alejandro. At dahil biglang napatayo si ama
at narinig namin ang kaguluhan sa labas.
Agad dumungaw sa bintana si Don Alejandro samantalang sumunod naman kami sa kaniya,
"ANG KAPAL NG MUKHA MO ALEJANDRO! ANONG KARAPATAN MO IPAKULONG AT IPATAPON ANG ANAK
KO!" galit na sigaw ni Mang Raul, babatuhin pa sana niya kami ng putik kaya lang
bigla siyang napigilan ng mga guardia personal, tinutukan ng baril at pinadapa.
Nakita ko namang napapikit sa galit si Don Alejandro. "Mahal ko, huwag mo na lang
ito pansinin, hayaan mo na lang, makakasama pa sa puso mo kapag pinatulan mo si
Mang Raul, ako na lang ang bahalang kumausap sa kaniya" pakiusap ni ina habang
nakahawak sa braso ni Don Alejandro. Hindi naman natinag si Don Alejandro at agad
siyang naglakad papalabas ng pinto at pinuntahan si Mang Raul.
Agad naman kaming sumunod sa kaniya, "HINDI NILA SINASADYA ANG NANGYARI KUNG KAYA'T
HAYAAN MO NA LANG SILA!" sigaw pa ni Mang Raul pero agad siyang hinampas ng baril
sa bibig nung isang guardia personal sa utos ni Don Alejandro dahilan para magdugo
ang bibig ni Mang Raul.
"Malakas na ang iyong loob at nagagawa mo na akong sigawan at pagsalitaan ng ganyan

dahil alam mong papaalisin na rin kita rito..." panimula ni ama at hinampas niya
din si Mang Raul.
"Wag!" pagpigil ko kay Don Alejandro pero agad akong hinawakan ni ina at Josefina
para pigilan. "Carmelita, huwag mong hayaang magalit na naman sa iyo ang iyong
ama!" suway sa'kin ni ina dahilan para mapaluha na lang ako at panoorin na lang ang
pambubogbog ng mga guardia personal kay Mang Raul.
"N-nasaan si Eduardo?" tanong ko kay Josefina, napayuko naman siya. "Kaninang umaga
ko lang din nabalitaan na pinadakip ni ama si Eduardo at ipinakulong ito sa bayan
sa ilalim ni Heneral Seleno at inakusahan ni
ama si Eduardo na may balak na masama kay Maria" sagot ni Josefina.
Ano?
Gagawan na naman nila ng kwento ang isang inosenteng tao?
Gustong palabasin ni Don Alejandro na may masamang balak si Eduardo kay Maria upang
makulong ito at malayo kay Maria. at nag-protesta si Mang Raul na ama ni Eduardo at
Theresita.
"IKULONG ANG HAMPASLUPANG IYAN! AT HIHINTAYIN KO ANG UTOS MULA KAY GOBBERNADOR
FLORES KUNG PAANO DAPAT TAPUSIN ANG MATANDANG YAN!" utos ni Don Alejandro sa mga
guardia personal, agad nilang pinatayo si Mang Raul na duguan at hinang-hina na
dahil sa pambubogbog nila.
"T-tandaan mo... isinusumpa kong babalikan kita!" matapang na tugon ni Mang Raul
habang nakatingin ng diretso sa mga mata ni Don Alejandro, at dahil dun sinuntok
siya ni Don Alejandro sa mukha.
"Ito ba ang kapalit ng pagtanggap ko sa iyo at sa mga anak mo dito sa tahanan ko?
ito ba ang kapalit ng pagbigay ko sa inyo ng marangal na trabaho at maayos na
pamumuhay? Kung pagbabanta at pagsumpa mo sa akin ang kapalit ng lahat ng
kabutihang pinakita ko sa iyo marapat lamang na kunin ko ang buhay mo bilang bayad
sa lahat ng utang na loob mo sa aming pamilya!" galit na tugon ni Don Alejandro.
Hindi naman natinag si Mang Raul at dumura pa ito sa sahig. Puno na ng dugo ang
laway niya.
"Trabaho at tahanan lamang ang binigay mo sa amin ngunit kailanman ay hindi mo kami
trinato at pinasweldo ng maayos kung kaya't wala kaming utang na loob sayo!" banat
pa ni Mang Raul, at dahil dun inutos ni Don Alejandro na bugbugin pa siya ulit.
"Wag! Tama na!" sigaw ko pa pero pilit akong hinila nila ina, Josefina
at Esmeralda papasok sa loob ng bahay. Pagdating sa loob, narinig kong sumisigaw si

Maria at kinakabog niya yung pinto ng kwarto niya sa itaas.
"Ama! Wag niyo po saktan si Mang Raul! Parangawa niyo na!" sigaw pa ni Maria.
pupuntahan sana namin siya kaya lang pinigilan kami ni ina. "Ako na ang kakausap
kay Maria, bumalik na kayo sa mga kwarto niyo, magagalit ang inyong ama kung pati
kayong dalawa ay manghihimasok sa problema niya kay maria" tugon ni ina, wala naman
kaming nagawa ni Josefina kundi sumunod sa kaniya.
Kinabukasan, nagpaalam si Josefina na magtutungo kami sa simabahan sa bayan upang

magdasal at makatikim din ako ng sariwang hangin sa labas para mabawasan ang mga
problema ko. pumayag naman si Don Alejandro pero pinasama niya sa amin ang sampung
guardia personal niya.
"Carmelita... alam kong inaalala mo si Juanito, nais mo bang magpadala ng sulat sa

kaniya? Hihingi ako ng tulong kay madam Olivia" sabi ni Josefina, napailing naman
ako habang nakatanaw ngayon sa bintana ng kalesa. Nasa byahe kami ngayon papunta sa
simbahan sa bayan. At sa kabilang kalesa naman na kasunod namin nakasakay yung mga
guardia personal na pinasama sa'min ni Don Alejandro.
"Sa totoo lang, hindi ko alam kung anong sasabihin sa kaniya kung kaya't hindi na
ako nagtangkang magsulat pa, hindi ko kayang ipaliwanag sa kaniya na hindi ko na
matutupad pa ang pangako ko... at kung makita ko man siya muli, hindi ko rin alam
kong anong gagawin ko, wala na akong mukhang ihaharap sa kaniya" sabi ko habang
nakatulala sa labas. Napahinga naman ng malalim si Josefina at napatanaw din siya
sa bintana.
Napadaan
kami ngayon sa isang malawak na lupain na kung saan nakatanim ang libo-libong
bulaklak ng sampaguita. Bigla ko tuloy naalala yung araw na binigyan ako ni Juanito
ng bulaklak na iyon, yung mga araw na akala ko walang hanggang ang tuwa na
nararanasan namin.
Sumalubong sa amin ang mahalimuyak na bango ng sampaguita at dahil dun nakita kong
napangiti at napapikit si Josefina habang dinadama ang malamig na hangin at
mabangong paligid.
"Narinig mo na ba ang alamat ng Sampaguita?" tanong sa'kin ni Josefina. Narinig ko

na dati pero hindi ko na maalala. Napailing na lang ako, ngumiti naman si Josefina
at nagsimulang magkwento...
Sa isang malayong bayan sa Norte ay may isang napakagandang dalaga na Liwayway ang
pangalan.
Ang kagandahan ni Liwayway ay nakarating hanggang sa malalayong bayan. Hindi naging

kataka-taka kung bakit napakarami ng kanyang naging mga manliligaw.
Mula sa hilaga ay isang grupo ng mga mangangaso ang nagawi sa lugar nina Liwayway.
Sa kasamaang palad, si Tanggol, isa sa mga ito ang inatake ng baboy-ramo. Ang
binata ay dinala sa ama ni Liwayway para mabigyan ng pang-unang lunas. Iyon ang
naging daan ng paglakalapit nila.
Umibig sina Liwayway at Tanggol sa isa'y isa sa maikling panahon ng pagkikilala.
Nang gumaling si Tanggol ay nagpaalam kay Liwayway at sa mga magulang niya. Anang
binata ay susundin ang ama't ina upang pormal na hingin ang kamay ng dalaga.
Puno ng pangarap si Liwayway nang ihatid ng tanaw si Tanggol.
Subalit dagling naglaho ang pag-asa ni Liwayway na babalik si Tanggol tulad ng

pangako.
Ilang pagsikat na ng buwan mula nang umalis ito ngunit ni balita ay wala siyang
natanggap.
Isang dating manliligaw ang nakaisip siraan si Tanggol. Ikinalat nito ang balita na
hindi na babalik si Tanggol dahil may asawa na ito.
Tinalo ng lungkot, pangungulila, sama ng loob at panibugho ang puso ni Liwayway.

Nagkasakit siya. Palibhasa ay sarili lang ang makagagamot sa karamdaman kung kaya
ilang linggo lang ay naglubha ang dalaga at namatay.
Bago namatay ay wala siyang nausal kungdi ang mga salitang, "Isinumpa kita!...
sumpa kita!"
Ang mga salitang "Isinusumpa kita!... sumpa kita!" ang tanging naiwan ni Aniway kay
Tanggol.
Ilang araw makaraang mailibing si Liwayway ay dumating si Tanggol kasama ang mga
magulang. Anito ay hindi agad nakabalik dahil nagkasakit ang ina. Hindi matanggap
ng binata na wala na ang babaing pinakamamahal.
Sa sobrang paghihinagpis, araw-araw ay halos madilig ng luha ni Tanggol ang puntod

ni Liwayway. Hindi na rin siya bumalik sa sariling bayan upang mabantayan ang
puntod ng kasintahan.
Isang araw ay may napansin si Tanggol sa ibabaw ng puntod ni Liwayway. May tumubong
halaman doon, halaman na patuloy na dinilig ng kanyang mga luha. Nang mamulaklak
ang halaman ay may samyo iyon na ubod ng bango. Tinawag iyong sumpa kita, ang mga
huling salitang binigkas ni Liwayway bago namantay. Ang sumpa kita ay ang
pinagmulan ng salitang sampaguita.
Hindi ko alam pero parang mas lalong bumigat ang pakiramdam ko, ang alam ko lang
'Sumpa kita' ang ibig sabihin ng Sampaguita, hindi ko alam na may malungkot
palang istorya sa likod ng napakabango at napakagandang bulaklak na iyon.
"Carmelita... ayokong matulad sa istorya ni Liwayway at Tanggol ang pag-iibigan

niyo ni Juanito... nag-aalala ako na baka isipin ni Juanito na hindi na siya
mahalaga sa iyo sa kabila ng matiyaga niyang paghihintay sa iyo, tulad ni Liwayway
na hindi binigyan ni Tanggol ng paliwanag sa lalong madaling panahon ay naghinagpis
siya" sabi ni Josefina at dahil napatingin ako sa kaniya. Hinawakan naman niya ang
kamay ko.
"ang pag-iwas ay hindi solusyon sa mga problema at ang hindi pagpapaliwanag sa

isang tao ay mag-iiwan ng isang malaking katanungan na dadalhin niya habambuhay"
dagdag pa ni Josefina. Kung sabagay, tama siya. kung hindi ako magpapaliwanag kay
Juanito habambuhay niyang hahanapin ang sagot sa tanong na kung bakit ko hindi
tinupad ang pangako ko sa kaniya.
At ayokong mangyari na isumpa ako ni Juanito dahil sa gagawin ko.
Pagkatapos ng tanghalian, umakyat na ako sa kwarto ko at napagdesisyunan ko ng

magsulat ng liham para kay Juanito at agad kong inabot ito kay Josefina. Pero bago
ako bumalik ng kwarto ko napadaan ako sa kwarto ni Maria. naka-kandado yung kwarto
niya at alam kong na kay Don Alejandro ang susi at hindi niya ako papayagang
makapasok sa kwarto ni Maria. Napalingon ako sa paligid, walang ibang tao, mukhang
nagsisiyesta ang lahat.
Naglakad ako papalapit sa pinto ng kwarto niya at itinapat ko ang tenga ko doon.
Wala akong marinig, parang sobrang tahimik ng kwarto niya. napalingon ako muli sa
paligid bago kumatok.
Pagkatok ko narinig ko ang yapak ng mga paa sa loob
ng kwarto. "Ate Maria... ako ito si Carmelita" bulong ko sa maliit na butas sa

gilid ng pinto at itinapat ko ulit yung tenga ko sa pinto.
Narinig ko namang bumilis yung yapak nung mga paa sa loob ng kwarto at agad
nagsalita si Maria. "C-carmelita! I-ikaw ba talaga iyan?" narinig kong tanong niya
na halos pabulong din.
"Oo ako to, k-kamusta ka na?" tanong ko sa kaniya, ilang Segundo din siyang hindi
muna sumagot. "Ate Maria?" tanong ko pa ulit. Kinakabahan ako na baka biglang
lumabas ng kwarto si Don Alejandro at makita niyang nandito ako tapat ng pinto ni
Maria. i
"N-nasaan si Eduardo? A-anong ginawa ni ama kay Mang Raul?" tanong ni Maria na may
halong paghikbi, umiiyak na siya ngayon.
Hindi ko alam kung anong sasabihin ko, paano ko ba sasabihin na pinakulong at

kinasuhan ni Don Alejandro si Eduardo? At paano ko sasabihin na halos mamatay na si
Mang Raul kanina dahil sa walang awang pambubogbog sa kaniya?
Napapikit na lang ako at napahinga ng malalim. Ayokong magsinunggaling kay Maria

pero kung sasabihin ko ang totoo baka makasama sa batang dinadala niya.
Magsasalita na sana ako kaso inunahan ako ni Maria "K-k alimutan mo na Carmelita...
hindi ko na dapat itanong pa kung ayos lang sila dahil alam kong hindi titigil si
ama hangga't hindi sila napaparusahan" sabi niya at kahit hindi ko siya nakikita
ngayon alam kong magang-maga na ang mga mata niya sa kakaiyak, at dahil dun hindi
ko na rin napigilan pa ang pagpatak ng mga luha ko.
"P-patawad ate Maria... d-dahil kung nung una pa lang pumayag na ako na makasal kay
Leandro, hindi ka na sana maipapangako kay Gobernador
Flores at hahayaan na lang ni ama ang pagbubuntis mo dahil wala na siyang magagawa
pa, dahil sa akin nalagay sa peligro ang buhay ng anak niyo ni Eduardo" tugon ko
pa, at tinakpan ko na lang ang bibig ko dahil baka may makarinig ng pag-iyak ko.
"W-wala kang kasalanan Carmelita... kami ni Eduardo ang nagkamali, hindi na dapat
namin ginawa ang bagay na alam naming pagsisisihan namin, kasalanan ko ang lahat ng
ito" tugon pa ni Maria habang patuloy din siya sa pag-iyak.
"Hindi pagkakamali ang magiging bunga ng pag-iibigan niyo ni Eduardo... dahil ang
batang iyan ang pagmumulan rin ng mga taong pinapahalagahan ko" tugon ko pa, kahit
hindi man maintindihan ni Maria na ang anak niya ang pagmumulan ng lahi ng mga
mahal ko sa buhay, nais kong malaman niya na hindi aksidente o pagkakamali ang
pagbubuntis niya. dahil lahat ng batang pinapanganak sa mundong ito ay landas na
tatahakin at misyon sa buhay na dapat gampanan.
Kinahapunan, ibinalita sa akin ni Josefina na narinig niya na ipinag-utos ni Don

Alejandro na patayin si Mang Raul mamayang hatinggabi ng palihim. Dadalhin daw sa
kabundukan si Mang Raul at doon papatayin sa pagtaga ng itak si Mang Raul ng mga
guardia personal ni Don Alejandro.
Hindi maaari!
Mabait, tapat at mapagmahal na ama si Mang Raul, naalala ko noong una ko siyang
nakita tumulong siya sa amin sa kusina noong tinuturuan ako nila ina, Maria at
Josefina na magluto ng agahan at kaldereta.
Pinaglalaban lamang niya si Eduardo na gustong ipakulong at ipatapon ni Don

Alejandro, siguradong magdadalamhati si Eduardo pag nalaman niyang brutal
na pinatay ang ama niya.

Palagi pa man din ako tinutulungan ni Eduardo sa tuwing kailangan kong tumakas
upang puntahan si Juanito, siya din ang nagpapaabot ng mga sulat namin sa isa't-
isa. At siya din ang ama ng pinagbubuntis ni Maria, si Eduardo ay ninuno ko din.
At dahil dun napag-desisyunan ko na kailangan ko silang tulungan ni Mang Raul.

Sumang-ayon naman si Josefina at agad kaming nagplano.
Kinagabihan, hindi naman kami nahirapan tumakas ni Josefina dahil wala si Don
Alejandro at ina sa bahay, dumalo sila sa kaarawan ni Heneral Seleno sa bahay nito
sa bayan. Nasa Maynila naman si Gobernador Flores dahil pinatawag siya ng
Gobernador-Heneral. Samantalang, sakay na ng barko si Leandro pabalik dito sa San
Alfonso nang mabalitaan niya na matutuloy na ang kasal namin, ayon kay madam
Olivia. At naipadala na rin niya yung sulat ko para kay Juanito.
Si Josefina ang pumasok sa opisina ni Don Alejandro para kunin yung susi, nasa
kulungan ng hacienda Montecarlos si Mang Raul, hindi pa naisusuko ni Don Alejandro
si Mang Raul dahil wala pa ang pahintulot ni Gobernador Flores na dalhin ito sa
bayan sa ilalim ng pamamahala ni Heneral Seleno.
9 pm na ng gabi, nakuha na namin ni Josefina yung susi at dali-dali kaming lumabas

ng bahay at nagtungo sa pinakadulo ng hacienda Montecarlos, na kung saan tinatapon
ang mga sirang gamit.
Pagdating namin doon, naabutan naming tulog na tulog na ang mga guardia personal.
Kanina bago mag-hapunan, palihim naming nilagyan ang mga alak na inumin ng mga
guardia personal na nakalagay sa kusina, walang kamalay-malay si Esmeralda na ang
pagkain at inuming
inihanda para sa mga guardia personal na magbabantay ngayong gabi sa selda kung
saan nakakulong si Mang Raul ay may halong pampatulog.
Dahan-dahan at maingat kaming dumaan sa pagitan nung mga tulog na tulog na mga
guardia civil sa labas ng kulungan kung nasaan si Mang Raul. "Ikaw na ang kumausap
kay Mang Raul, magbabantay na lang ako dito sa labas baka upang senyasan ka kung
may paparating pang ibang bantay o baka mawala na ang epekto ng pampatulog na
nainom ng mga bantay na ito" sabi ni Josefina, napatango naman ako at agad pumasok
sa loob. sinindihan ko na yung gaserang dalda-dala ko, naabutan kong nakaupo lang
at tulala si Mang Raul habang nakasandal sa pader.
"B-binibining Carmelita? A-ano pong ginagawa niyo dito?" gulat na tanong ni Mang
Raul, ibinaba ko na yung gasera sa sahig at agad kong kinuha yung susi at binuksan
yung kandado sa selda niya. "M-mapapahamak po kayo Binibini, sigurado pong
mapaparusahan kayo ng iyong ama!" nag-aalalang tugon ni Mang Raul, tiningnan ko
naman siya ng diretso sa mata.
"Huwag po kayong mag-alala Mang Raul, kayang-kaya ko po tiisin ang parusang

ibibigay ni ama sa akin, pero hinding-hindi ko po kayang makita na malagay sa
peligro ang buhay niyo" sagot ko sa kaniya, napangiti naman at napaiyak si Mang
Raul.
Natanggal ko na yung kandado at agad kong binuksan yung pinto ng kulungan niya.
"Tumakas na po kayo Mang Raul at magtago po kayo sa malayong lugar, sigurado pong
ipapahanap kayo ni ama kung kaya't mag-iingat po kayo" bilin ko pa sa kaniya,
magkahalong ngiti at iyak naman ang nangingibabaw na emosyon sa mukha ni Mang Raul.
"Maraming salamat Binibining
Carmelita!" tugon niya pa at agad na siyang dumaan sa likod at tuluyan na siyang

nakaalis. Paglabas ko sa main door sa harapan, naabutan kong nakatayo at nagtatago
sa ilalim ng puno si Josefina. Napangiti siya nang makita ako at agad kaming
bumalik sa mansyon. Whew! Grabe sobrang nakahinga ako ng maluwag pagdating sa
kwarto ko dahil matagumpay naming naitakas si Mang Raul.
Kinabukasan, nagising kami sa ingay at sigaw ni Don Alejandro, galit na galit siya
nang malaman na nakatakas si Mang Raul. Agad akong kinatok ni ina sa kwarto at
pinababa sa salas. Naabutan kong nakatayo at nakayuko sa harapan ni Don Alejandro
si Josefina, Esmeralda at yung mga nakatulog na guardia personal.
"Alam kong isa sa inyo ang tumulong na makatakas ang walang modong Raul na iyon!
Sino ang may kagagawan ng lahat ng ito?!" sigaw pa ni Don Alejandro, pero napatigil
siya nang makita akong pababa na ng hagdan at papalapit sa kanila.
"Mukhang puyat ka ata Binibining Carmelita? Parang may pinagkaabalahan ka kagabi"

sarcastic na sabi ni Esmeralda at dahil dun napatingin silang lahat sa'kin.
"Esmeralda! Tandaan mo kung ano ang lugar mo sa bahay na ito" suway naman ni ina at
tiningnan niya ng masama si Esmeralda, pero hindi natinag si Esmerlada at pilit
niya pa din pinaparating na ako ang nagpatakas kay Mang Raul.
Tumayo na ako sa tabi ni Josefina at napayuko na lang. bigla namang hinawakan ni

Josefina ang kamay ko na nanginginig na ngayon sa kaba.
"Donya Soledad paumanhin po ngunit kung titingnan po natin... si Binibining

Carmelita lang po naman ang may pinakamalakas ang loob na sumuway at kumalaban sa
mga utos ng kaniyang ama" banat pa ni Esmeralda, hindi naman nakasagot si ina dahil
saksi siya sa madalas na pagtatalo namin ni Don Alejandro.
Biglang napatingin sa'kin si Don Alejandro. "Sa pagkakataong ito Carmelita... ang
parusa dahil sa pagsuway sa utos ko bilang kanang kamay ng Gobernador ng San
Alfonso ay pantay para sa lahat at kahit anak kita, hindi ka makakaligtas sa
parusa" seryosong tugon ni Don Alejandro habang nakatingin ng diretso sa mga mata
ko. bigla na lang akong napayuko, hindi ko alam kung anong sasabihin at gagawin ko.
"Sinasabi ko na nga ba... matigas talaga ang ulo ni Binibin----- " gatong pa ni
Esmeralda pero hindi niya natapos yung sasabihin niya kasi biglang nagsalita si
Josefina.
"Hindi sapat na dahilan para pagbintangan agad si Carmelita dahil lang sa madalas
nilang pagtatalo ni ama!" matapang na tugon ni Josefina habang nakatingin ng masama
kay Esmeralda. Naramdaman ko ang higpit nga hawak ni Josefina sa kamay ko dahil sa
pagka-inis kay Esmeralda.
"Binibining Josefina... ang iyong reaksyon ay nagpapakita na marahil ay kasabwat ka

rin Binibining Carmelita sa pagtulong sa pagkatakas ni Mang Raul" tugon ni
Esmeralda. At dahil dun kumulo yung dugo ko. matagal ng sinusubukan ng babaeng ito
ang pasensiya ko eh.
"Bakit Esmeralda? May ebidensiya ka ba? Paano namin matatakas si Mang Raul sa
kabila ng mahigpit na pagbabantay ng mga guardia personal sa kaniya? Ha!" banat ko
pa kay Esmeralda at dahil dun napatingin sa mga guardia personal ang lahat.
"Paano kayo natakasan ng matandang iyon?" seryosong tanong ni Don Alejandro sa mga
guardia personal, napayuko naman sila
at nagtuturuan kung sinong magsasalita. "Hindi niyo sasabihin?!" galit na sigaw pa

ni Don Alejandro dahilan para magulat sila.
"D-don Alejandro... p-patawad po dahil hindi po namin nabantayan ang bihag dahil
pare-pareho po kami ng mga kasamahan kong nagbabantay noong gabing iyon na
nakaramdamn ng hilo, at nang magising po kami ay wala na po sa selda ang bihag"
sagot nung isang guardia personal. Napapikit naman si Don Alejandro dahil sa inis.
"Bakit naman kayo mahihilo? Ano bang nakain niyo?!" galit na tanong ni Don
Alejandro. Bigla namang napatingin yung mga guardia personal kay Esmeralda.
"Tanging ang pagkain at inumin lang po na dala ni Esmeralda ang aming kinain
kagabi" sagot nung guardia personal. Bigla namang nanlaki ang mga mata ni
Esmeralda.
"W-wala po akong kinalaman diyan Don Alejandro..." depensa ni Esmeralda pero

tiningnan lang siya ng mabuti ni Don Alejandro.
"Kung gayon sino ba ang naghanda ng pagkain ng mga guardia personal?" sabat naman
ni Josefina.
"A-ako po ang naghanda ng pagkain nila ngunit maaari pong may ibang tao ang
naglagay ng pampatulog sa mga pagkain inihanda ko po, inutusan po kasi ako ni Donya
Soledad na linisin po muna ang opisina niyo bago ko po ihatid sa mga guardia
personal ang mga pagkain nila" paliwanag ni Esmeralda at napatingin siya sa amin ni
Josefina ng masama.
"Sinasabi mo bang may ibang tao ang naglagay ng pampatulog sa mga pagkain upang
ikaw ang pagbintangang nagpatulog sa mga bantay??" seryosong tanong ni Don
Alejandro. Napatango naman si Esmeralda.
"Opo. Maaari pong ang gumawa niyon ay malayang nakakaikot sa mansyon"
sagot ni Esmeralda sabay tingin sa'min ni Josefina. At dahil dun napatingin din sa
amin si Don Alejandro.
"Paano naman mabubuksan ang selda ni Mang Raul?" tanong ko kay Esmeralda. At
biglang nanlaki yung mga mata niya. alam ng lahat na ang susi ay nasa opisina ni
Don Alejandro.
"H-hindi ko alam... bakit ako ang tinatanong------" hindi na natapos ni Esmeralda

yung sasabihin niya kasi bigla siyang napatigil sa pagsasalita nang magets niya
kung ano yung gusto kong sabihin.
"Sa iyo na mismo nanggaling na inutusan ka ni ina na maglinis sa opisina ni ama...

kung gayon tanging ikaw lang ang nakapasok noong gabing iyon sa opisina ni ama"
sabi ko. bigla namang natulala si Esmeralda at napaluhod siya sa tapat ni Don
Alejandro.
"D-don Alejandro halos magtatatlumpu't taon na po akong naninilbihan sa inyo at sa

inyong ama... kailanman ay hindi ko po kayo sinuway at nagawang pag-nakawan" sabi
pa ni Esmeralda. Napaisip naman ng mabuti si Don Alejandro at napatingin sa amin ni
Josefina.
"Halughugin ang gamit ng lahat! Hanapin ang susi!" galit Na utos ni Don Alejandro
at dali-daling kumilos yung mga guardia personal at hinalughog ang mga kwarto
namin. Napahawak naman ako ng mahigpit sa kamay ni Josefina. Inabot ko sa kaniya
kagabi yung susi matapos namin maitakas si Mang Raul, at hindi ko alam kung saan
niya nilagay. Gosh! baka nasa kaniya pa?
Napatingin ako kay Josefina pero parang relax na relax lang siya habang ako tense
na tense na. hindi ko naman siya matanong kasi nasa harap pa namin sila Don
Alejandro.
Ilang saglit lang may limang guardia personal ang bumalik kay Don Alejandro at
inabot
nila yung susi kay Don Alejandro. Hindi na ako ngayon makahinga dahil sa sobrang
kaba "Don Alejandro, natagpuan po namin ang susing ito sa loob ng kwarto ni
Esmeralda" tugon nung guardia personal at dahil dun biglang napayuko at paulit-ulit
na lumuhod si Esmeralda sa harapan ni Don Alejandro.
"W-wala po akong kinalaman d-diyan! M-maniwala po kayo sa akin" pagsusumamo niya at

nanginginig na siya sa takot. Napapikit naman sa galit si Don Alejandro.
"IPALIWANAG MO KUNG BAKIT MO PINATAKAS ANG MATANDANG IYON?!" galit na sigaw ni Don
Alejandro kay Esmeralda. Napaiyak na lang si Esmeralda at paulit-ulit na
nagmamakaawa.
"Hindi mo na pala kailangang ipaliwanag... alam naming magkaibigan kayo ni Mang

Raul at hindi na ako magtataka kung sinuway mo ang utos ko! Lumayas ka na dito at
huwag ka ng babalik pa!" sigaw pa ni Don Alejandro, tumalikod na siya at agad
nagtungo sa opisina niya.
Agad namang dinampot ng mga guardia personal si Esmeralda na patuloy pa ding

nagmamakaawa at umiiyak habang nakadapa sa sahig. "M-maniwala po kayo! Wala po
akong kasalanan!" sigaw niya pa. lumapit naman si ina sa kaniya at tinulungan
siyang makatayo.
"Tumahan ka na Esmeralda... at umuwi ka na sa inyo ng mapayapa" mahinahong tugon ni

ina. Bigla namang napatigil si Esmeralda sa pag-iyak at tumingin ng diretso sa mga
mata ni ina.
"Donya Soledad... ang kaaway po ng inyong asawa ay hindi lang po nasa labas dahil
maging dito sa loob ng inyong tahanan ay may taksil na naninirahan" seryosong tugon
ni Esmeralda sabay tingin sa'kin. at dahil dun pinag-utos na ni ina na hilahin na
si Esmeralda papalabas ng hacienda
Montecarlos, kinuha naman nung iba pang kasambahay yung mga gamit ni Esmeralda at
inihatid sa labas.
Tama nga si Esmeralda... nagagawa kong suwayin ang utos ni Don Alejandro na aking
kapamilya.
Kinabukasan, nagulat ako pagbaba ko ng hagdan papunta sa hapag-kainan para mag-

alumsal ay nakita ko si Leandro sa salas at kausap niya si ina.
"Magandang umaga anak... kanina ka pa hinihintay ni Heneral Leandro, pero ayaw ka

niyang ipagising" bati ni ina, napangiti naman sa'kin si Leandro at inabot niya ang
isang bouquet ng red roses.
"Handa naman po akong maghintay kay Binibining Carmelita kahit kailan" sagot ni
Leandro. At napangiti naman si ina. Mukhang bet na bet na niya si Leandro.
"Oh sige... maiwan ko na kayong dalawa" paalam ni ina habang nakangiti ng todo.
Umupo na kami ni Leandro sa salas. Alam ko na kung bakit nandito siya, natanggap na
niya yung sulat ni Don Alejandro na matutuloy na ang kasal namin.
"Kamusta na Binibini?" nakangiti niyang tanong. Napangiti naman ako ng kaunti.

"Ayos lang" sagot ko. pero parang naggtaka yung mukha ni Leandro.
"Sigurado ka? Ayos ka lang? bakit parang malungkot ang iyong mukha?" nag-aalala
niyang tanong at dahil dun napahinga ako ng malalim. Hindi ko naman pwedeng sabihin
na dahil namimiss ko na si Juanito.
"Si ate Maria kasi----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi bigla siyang
nagsalita. "Ahh... alam na namin ang tungkol kay Maria... nasabi na ni Don
Alejandro kay ama" sagot ni Leandro, medyo awkward kasi kung pag-uusapan namin yung
tungkol kay Maria. haays.
"Ikaw? Kamusta ka na pala?" tanong ko naman
sa kaniya dahilan para mapangiti siya ng todo.
"Ayos lang naman... wala naman akong problema sa mga bagong sundalong sinasanay
namin... at masaya din ako dahil nakabalik na si ate Natasha mula Espanya" sagot ni
Leandro at dahil dun nanlaki yung mga mata ko.
"S-si Helena?" tanong ko sa kaniya. Naalala kong nagtungo si Natasha at Helena nung
nalaman na ng lahat ang oplan tigil kasal.
"Naiwan sa Espanya si Helena... may isang kastilang binata mula sa kilalang pamilya
doon ang nais pakasalan si Helena" sagot ni Leandro. Buti pa si Helena malapit na
magkaroon ng happy ending, samantalang kami ni Juanito-----Haaays.
"Sa totoo lang nalulungkot ako dahil nasira na ang pagkakaibigan niyo ng aking
kapatid na si Helena, ngunit umaasa pa din ako na muli kayong magkakabati at hindi
rin sana maaapektuhan ng away niyo ang relasyon natin" sabi ni Leandro at dahil
napatingin ako sa kaniya. Whut? Ano daw?
"R-relasyon? Natin?" nagtataka kong tanong bigla naman siyang napangiti. "Hindi ba
nakatakda tayong ikasal? ... kung gayon ibig sabihin tayo na" diretso niyang sagot
habang nakangiti ng todo. At dahil dun nanlaki yung mga mata ko. Whaaat?
Gosh! kami ni Juanito tapos... kami din ni Leandro?!
Wala akong kamalay-malay na two timer na pala ako Waaahhh!
"Huh? ahh-ehh kasi... ano... ganun ba talaga yun?" tanong ko sa kaniya. Omg! Hindi
ko naman masabi sa kaniya na may Juanito ako. Oh noes!
Napatango naman si Leandro at hindi pa rin nawawala ang mga ngiti niya sa kaniyang
labi. "Uhmm... Leandro... ano kasi... masyado atang mabilis... alam mo na----"
hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi nagulat
ako nang bigla niyang hawakan yung kamay ko.
"Mabilis o mabagal sa huli pag-ibig pa rin naman iyon... at isa pa mabilis rin
naman naging tayo noon eh" sabi niya pa at dahil dun napanganga na lang ako habang
biglang may alaalang pumasok sa isipan ko. isa sa mga alaala ni Carmelita kay
Leandro...
Sa gitna ng lupain ng rosas masayang nakangiti sa isa't-isa at nagtititigan si

Carmelita at Leandro. Dalagita at binatilyo pa lamag sila noon pero ang pag-ibig
nila sa isa't-isa ay wagas. "Binibining Carmelita... marahil ay alam mo na sa
umpisa pa lamang na agad akong nabihag ng iyong mapupungay na mga mata at matatamis
na mga ngiti... sa umpisa pa lang ay agad nahulog ang puso ko sayo kung kaya't
nawa'y tanggapin moa ng pag-ibig ko na buong puso kong iaalay sayo" pagtatapat ni
Leandro at may inabot siyang pulang rosas kay Carmelita.
Napangiti naman ng todo si Carmelita at masaya niyang inamoy ang bulaklak na bigay
ni Leandro. "Leandro... tinatanggap ko ang pag-ibig mo" sagot ni Carmelita, agad
napangiti ng todo si Leandro at nagtatatalon siya sa tuwa. Napatakip naman ng mukha
si Carmelita dahil sa sobrang kilig. Agad siyang niyakap ni Leandro at pinagsigawan
sa buong mundo na mahal siya nito.
"Binibining Carmelita?... ayos ka lang?" tanong ni Leandro, at dahil dun bigla

akong natauhan. "Huh? ah-eh nahihilo lang ako, iidlip muna ako saglit sa kwarto"
paalam ko sa kaniya sabay tayo at umakyat pabalik sa kwarto ko. narinig ko pang
tinawag niya pa ako pero hindi na ako lumingon.
Bago ako makapasok sa kwarto nakasalubong ko si ina "Oh? Tapos na kayo mag-usap ni
Heneral
Leandro? Nakaalis na ba----" hindi na natapos ni ina yung sasabihin niya kasi bigla
niyang hinawakan yung mukha ko.
"Ayos ka lang ba Carmelita? Bakit parang namumutla ka ata?" nag-aalalang tanong ni

ina at hinawakan din niya ang kamay ko. "at nanlalamig din ang mga kamay mo" dagdag
niya pa.
Napapikit na lang ako, para kasing umiikot ang paningin ko. at sobrang lamig din ng
pawis ko. "Tara na... magpahinga ka muna" sabi pa ni ina at inalalayan niya ako
papasok sa kwarto at pahiga sa kama.
"Hindi ka pa ata nag-aalmusal... sige dadalhan na lang kita dito" narinig kong sabi
pa ni ina at tuluyan na siyang lumabas sa kwarto. naiwan naman ako doon mag-isa, at
nang iminulat ko ang aking mga mata, unti-unti nang naglalaho ang pagkahilo ko.
napatingin ako sa labas ng bintana at napansin kong biglang lumakas ang hangin.
Hindi ko alam pero malakas ang kutob ko na may mangyayaring masama.
Hapon na ng magising ako, nakita kong inaayos ni Josefina ang pagkain ko. "Oh?
Carmelita... hindi mop ala nagalaw ang almusal at tanghalian mo, mas lalo kang
manghihina niyan" sabi ni Josefina at agad siyang umupo sa kama ko at inalalayan
niya akong umupo.
"Ano bang nangyari sayo? Daig mo pa si ate Maria na mahilo ng biglaan... teka! Wag
mo sabihing----" hindi na natapos ni Josefina yung sasabihin niya kasi binigyan ko
siya ng what-are-you-talking-about-look.
"Hindi ako buntis... alam kong malaki ang respeto sa'kin ni Juanito kaya----" ako
naman yung hindi nakatapos sa pagsasalita kasi biglang napailing-iling si Josefina
with matching nakapamewang pa.
"Hindi
natin masasabi iyan... sabi nga nila kapag parehong biglang bumugso ang init ng
damdamin at pagmamahalan ng dalawang magsing-irog ay hindi na iyon mapipigilan pa"
sabi ni Josefina. Naiwan naman akong tulala at walang masabi. Gosh!
"Siguradong mabubugbog ka din ni ama kapag nabuntis ka ni Juanito... tingnan mo
hanggang ngayon nakakulong pa rin sa kwarto at hindi pa rin pinapansin ni ama si
ate Maria" tugon ni Josefina. At nilagay na niya yung mga pagkain sa harapan ko.
"Anong balak ni ama kay ate Maria? kelan siya dadalhin sa Laguna kay Tiya Rosario?"
tanong ko. napahinga naman ng malalim si Josefina. "Hindi ko pa alam, pero sa
ngayon narinig ko na gusto munang mahanap ni ama si Mang Raul at sabay silang
parusahan ni Eduardo" tugon ni Josefina. Parang biglang bumigat na naman ang puso
ko. si Eduardo ay magiging asawa ni Maria at ang anak nila ay si Carmen at ang
magiging anak ni Carmen ay si Lola Carmina at ang magiging anak ni Lola Carmina ay
si Mommy Carmenia at ako ang magiging panganay na anak ni mommy at papangalanang
Carmela.
"Kumain ka na... gusto mo bang ipainit ko pa ito?" tanong pa ni Josefina. Pero

bigla siyang napatitig sa akin. "Carmelita... ngayon ko lang napansin na may balat
ka pala sa likod ng batok mo" tugon niya, medyo nakababa kasi yung damit ko sa
likod kaya kitang-kita yung likod ng batok ko.
Gosh! wala nga palang balat si Carmelita!
"Huh? peklat lang ata to, nakuha ko siguro to nung inaawat natin si ama nung
binubugbog niya si ate Maria" palusot ko pero mas lalong napakunot yung kilay ni
Josefina. "Pero dapat sugat pa yan... bakit biglang naging
peklat agad----" hindi na niya natapos yung sasabihin niya kasi biglang bumukas
yung pinto at pumasok si ina, may dala-dala siyang halamang gamot.
"Gising ka na pala anak... heto ginawan kita ng gamot, mainam ito upang gumanda ang
pakiramdam mo at mawala ang pagkahilo mo" tugon ni ina at inabot na niya sa'kin
yung gamot.
"Salamat po" tugon ko, napangiti naman si ina at hinimas-himas niya ang ulo ko.
"Walang anuman iyon anak... Oo nga pala, aalis kami ng iyong ama bukas ng gabi,
naatasan kasi siya ni Gobernador Flores na tingnan ang mga naaning bigas sa bayan
at mukhang aabutin kami ng umaga bago matapos ang pagsusuri sa mga iyon, ipapadala
kasi ang mga produktong iyon sa Maynila" tugon ni ina, at binigyan niya ako ng
ngiti na makakapagpawala ng problema.
"Sige na magpahinga ka na, tayo na Josefina huwag mo ng guluhin ang kapatid mo,
magbabasa tayo ngayon ng libro" sabi niya pa kay Josefina, agad naman nagreklamo si
Josefina pero wala siyang magagawa dahil inutos iyon ni ina. Kahit pala si Josefina
tamad din magbasa.
Kinagabihan, nakadungaw lang ako sa bintana habang tinatanaw ang madilim na

kalangitan, wala akong makitang bituin ngayon sa langit. 10 pm na ng gabi, humiga
na ako sa kama, hinayaan ko lang bukas ang bintana upang matanaw ko ang kabilugan
ng buwan.
Ilang saglit pa dinalaw na ako ng antok, pinatay ko na ang gasera at ipinikit ko na

ang aking mga mata pero nagulat ako nang bilang may kalabog akong narinig sa
bintana at dahil dun agad akong napabangon.
"S-sino yan?" tugon ko, agad kong kinapa yung gasera pero nahulog ito sa sahig.
Gosh!
Napatigil ako nang biglang may shadow akong nakita sa tapat ng bintana. Sisigaw na
sana ako kaya lang biglang tumakbo papalapit sa'kin yung shadow at agad akong
niyakap at tinakpan ang bibig ko. Waaahh!
"C-carmelita... ako to! si Juanito!" narinig kong sabi nung shadow at dahil dun
napatigil ako sa pagpupumiglas. Bigla naman niyang kinuha yung gasera at sinindihan
iyon. Natulala na lang ako at napanganga at hindi makapaniwala na nasa harapan ko
ngayon si... Juanito.
Nakangiti siya at napakamot sa ulo niya. "Ano? Naniniwala ka na?" nakangiti niyang
tanong, lumapit naman ako sa kaniya at agad kong hinawakan ang mukha niya. Whoa!
Totoo nga!
"Hindi nga ako nananaginip!" tugon ko pa at agad ko siyang niyakap. Pakiramdam ko

ligtas ako ngayon sa piling ng mga yakap ni Juanito.
"Pasensiya na kung ngayon lang ako nakarating... nahirapan kami ni Ignacio

makahiram ng bangka papunta dito sa San Alfonso" tugon pa ni Juanito at dahil dun
napatitig ako sa kaniya. "Kasama mo din si Ignacio? At bakit kailangan niyo pa ng
bangka? Maaari naman kayong makapuslita sa barko" gulat kong tanong, hinawakan
naman ni Juanito ang mukha ko at tiningnan ako ng diretso sa mata.
"Itatanan kita Carmelita" sagot niya at dahil dun biglang nanlaki yung mga mata ko.
Whuut? Tama baa ng rinig ko?
"Mag-tatanan tayo at lalayo na tayo sa lugar na ito, pupunta tayo sa malayong lugar
na kung saan walang ibang makakaalam at hindi tayo masusundan ng iyong ama" tugon
pa ni Juanito. napayuko na lang ako at napabitaw sa hawak niya.
Halo-halong bagay ang naglalaro ngayon sa isipan ko. "Carmelita... nasabi
sa akin ni Theresita na kaya hindi ka na nakapag-paalam bago ka umalis ay dahil

itinakda ni Don Alejandro makasal si Maria kay Gobernador Flores... pero hindi ko
akaling papayag ka na magpakasal kay Leandro, nang matanggap ko ang iyong sulat na
pinadala ni madam Olivia hindi na ako nag-alinalangan pang sundan ka dito kahit
alam kong delikado" tugon niya pa at niyakap niya ako mula sa likod ko. ramdam ko
ngayon ang hininga niya sa leeg ko.
"Wala na kong magagawa... gustong ipapatay ni ama ang bata sa sinapupunan ni ate
Maria dahil ipapakasal siya kay Gobernador Flores, ang tanging paraan lang para
maligtas si ate Maria at ang anak niya ay ang matuloy ang kasal namin ni Leandro"
sagot ko pa, naramdaman ko naman ang pagbuo ng mga luha sa mata ko. pero agad
hinawi ni Juanito ang mga luha na papatak pa lang sana sa mga mata ko.
"Hindi mo naman kailangang gawin iyon... nakaisip kami ni Ignacio ng paraan,

nalaman din namin na pinakulong ngayon si Eduardo sa bayan, itatakas namin si
Eduardo bukas ng gabi at hihintayin namin kayo ni Maria sa dulo ng lawa ng luha, sa
likod ng aming tahanan noon, doon namin itinago ang bangkang ginamit namin ni
Ignacio" sabi ni Juanito. mas lalo namang nanlaki ang mga mata ko. Oo nga pala,
kaibigan din nila ni Ignacio si Eduardo. At malaki din ang naitulong ni Eduardo sa
amin.
"Ibig sabihin... magtatanan din si Eduardo at Maria?" gulat kong tanong sa kaniya.
Napatango naman si Juanito. at hinawakan niya ang magkabilang balikat ko "Kung
kaya't sumama ka na sa akin... ilalayo kita sa iyong ama" sagot niya pa. napatitig
naman ako kay Juanito at nakita kong may luhang pumatak
sa kaniyang mga mata.
Kung sabagay... posible naman iyon. Kapag nailayo ko na si Maria kay Don Alejandro
maliligtas na ang bata na nasa sinapupunan niya. at may dahilan na ako para hindi
magpakasal kay Leandro.
"Ano? Sasama ka na sa akin?" tanong ni Juanito, halos wala siyang kurap na

nakatitig sa akin ngayon. Napangiti naman ako napatango. "Basta ipangako mo sa akin
na kahit anong mangyari... mabubuhay ka" sagot ko. bigla namang napangiti ng todo
si Juanito at niyakap ako.
Napapikit na lang ako at niyakap ko siya ng mahigpit.
hindi dahil sa misyon ko kaya gusto ko mabuhay ka Juanito...
kundi dahil mahal na kita at ayokong mawala ka...
kinabukasan, maaga akong bumangon at nagtungo sa tapat ng pinto ng kwarto ni Maria.

ipapasok ko sana yung sulat ko sa kaniya na tatakas kami mamayang gabi at sasama
kina Juanito. pero napatigil ako nang marinig kong papalabas ng opisina si Don
Alejandro at kausap niya si Maximo Rosalejos, ang abogadong nagbaliktad kay Don
Mariano, Sergio at Kapitan Corpuz.
Agad akong nagtago sa likod ng isang malaking shelves ng libro sa labas ng kwarto
ni Maria.
"Maraming salamat Don Alejandro! Asahan mong pagbubutihin ko ang aking trabaho...
siya nga pala, balita ko hindi na natuloy ang kasal ni Maria at Gobernador
Flores... naikwento pa man din sa akin ni Gobernador Flores na sobra siyang
matutuwa kung maikakasal siya kay Maria" - Maximo.
"Sa ngayon, alam kong tayo pa lang nila Gobernador Flores ang nakakaalam na buntis
ang aking anak na si Maria, ngunit nasabi sa akin ni Gobernador Flores na handa pa
din niyang pakasalan si Maria kung ipapalaglag
ang bata sa sinapupunan nito... may kakilala ka bang magaling na hilot?" tanong ni
Don Alejandro kay Maximo. At dahil dun parang biglang gumuho ang paligid ko dahil
sa narinig ko.
ANO? BALAK PA RING IPAPATAY NI DON ALEJANDRO ANG ANAK NI MARIA?!
"Ang aking asawa ay may kilalang magaling na hilot mula sa Norte, kailan mo ba nais
ipatawag sila dito?" tanong pa ni Maximo.
"Sa tingin ko sa loob ng tatlong buwan kapag medyo malaki na ang bata sa
sinapupunan ni Maria, maaari ng ipalaglag iyon... ipapadala ko muna siya sa Laguna
upang itago siya sa mga tao at hindi na kumalat pa ang kahihiyang ito" sagot ni Don
Alejandro at ilang saglit pa bumaba na sila ni Maximo.
napaupo na lang ako at napatulala sa likod ng shelves na pinagtataguan ko. Hindi ko

akalaing malilinlang ako ni Don Alejandro, kahit makasal kami ni Leandro ay balak
pa din niyang ipapatay ang anak ni Maria at ipakasal ito kay Gobernador Flores.
Agad akong dumiretso sa kwarto ni Josefina at sinabi ko sa kaniya ang lahat ng

narinig ko sa pag-uusap ni Don Alejandro at Maximo kanina. Sinabi ko din sa kaniya
na itatakas kami ni Juanito. agad namang pumayag si Josefina at sinabi niyang siya
ang gagawa ng paraan para payagan siya ni Don Alejandro na makapasok sa kwarto ni
Maria upang sabihan ito at makapaghanda na sila.
Sa aming tatlo, pinaka-pinagkakatiwalaan ni Don Alejandro si Josefina kung kaya't

mas mapapadali ang pagtakas namin.
Kinagabihan, 7 pm pa lang ng gabi, pero pakiramdam ko parang ang bilis tumakbo ng

oras. 10 pm kasi dapat nandoon na kami ni Maria sa likod ng hacienda Alfonso. Kaso
7 pm na nasa
hapag-kainan pa kami at hindi pa umaalis sila Don Alejandro at ina.
Nakakulong pa din si Maria sa kaniyang kwarto kaya kami lang ni Josefina ang kasama
ni Don Alejandro at ina sa hapag-kainan.
"Sa Linggo darating dito si tiya Rosario upang sunduin si Maria, nawa'y ayusin niyo
na ang tutuluyan niya" tugon ni ina. Ibig sabihin may dalawang araw na lang kami
bago ipadala si Maria sa malayo, kaya dapat maitakas na namin siya ngayong gabi
bago mahuli ang lahat.
"Ipapaubaya ko na sa mga kasambahay ang pag-aasikaso kay Maria, abala si Josefina

sa kaniyang paghahanda sa nalalapit na pag-aalay ng dasal sa araw ng mga patay...
at ikaw Carmelita gusto kong magbutihin mo na ang paghahanda mo sa nalalapit niyong
kasal ni Leandro sa katapusan ng Disyembre" tugon ni Don Alejandro, agad kaming
napatingin sa kaniya, magrereklamo sana ako kaso biglang hinawakan ni ina ang kamay
ko at sinenyasan akong wag nang simulan ang pagtatalo sa pagitan namin. Napahinga
na lang ako ng malalim at napapikit sa inis.
Tama. Dapat talaga makatakas din ako ngayon.
8 pm na umalis sila Don Alejandro at ina sakay ng kalesa papunta sa bayan. Agad
akong umakyat sa kwarto at inayos ko na ang gamit na dadalhin ko. ilang saglit pa,
nakita kong pinatay na ng mga kasambahay ang ilaw sa salas, pinatay na rin ni Maria
at Josefina ang ilaw ng gasera sa kwarto nila, at alam kong iyon na ang sign ng
pagtakas namin. Pinatay ko na ang gasera sa kwarto ko at dali-dali akong dumaan sa
bintana.
Pagdating ko sa baba, dahan-dahan akong nagtungo sa likod ng bahay, at nakita kong

dahan-dahan ding bumababa sa hagdan si Maria
at Josefina. Ilang saglit lang nandito na rin sila sa likod ng mansyon.
"Mag-iingat kayong dalawa ah! At kapag naayos na ang lahat... sulatan niyo ako at
ako ang pupunta sa inyo" sabi ni Josefina, kahit madili nakita kong naluluha siya.
agad namin siyang niyakap ni Maria.
"Pangako... hinding-hindi tayo magkakahiwalay" sabi ni Maria. at nag-group hug

kami. "Sige na. umalis na kayo baka maabutan pa kayo ng mga guardia personal" tugon
ni Josefina. Nilagyan kasi namin ulit ng pampatulog yung mga pagkain at inumin ng
mga guardia personal, sinabi ni Josefina na siguradong malalaman ni Don Alejandro
na kaming dalawa ang nagtakas noon kay Mang Raul dahil kami din ang nagbigay ng
pampatulog sa mga guardia personal. Pero hindi na mahalaga iyon ang importante
pareho kaming malayo ni Maria sa mga plano ni Don Alejandro.
Tig-isang bagahe lang ang dala namin ni Maria at sa likod ng mga puno kami dumaan,
madilim at tahimik na din ang paligid at halos walang tao ang naglalakad sa daan.
Isang kilometro lang naman ang layo ng hacienda Alfonso sa bahay namin kaya mabilis
kaming nakarating doon, dumaan kami ni Maria sa sikretong lagusan papunta sa
mansyon ng mga Alfonso na ngayon ay sarado na at halos walang katao-tao, mula ng
mamatay si Don Mariano at mapatapon sa Bohol ang pamilya Alfonso, napunta na sa
pangangalaga ng pamhalaan ang hacienda Alfonso at ang lahat ng ari-arian nila.
May sampung guardia civil lang ang nagbabantay ngayon sa hacienda Alfonso at halos
lahat sila ay nasa gate at nagkwekwentuhan.
Agad kaming nakapasok ni Maria sa basement ng mansyon ng mga Alfonso, at
nagtungo kami sa likod ng bahay nila na kung saan matatagpuan ang dulo ng lawa ng
luha. Napatingin ako sa orasan na bigay ni Josefina, 9:30 na ng gabi.
"N-nasaan na sila?" bulong ni Maria, hawak ko ngayon ang kamay niya at ramdam kong
kinakabahan at nanginginig siya.
"maya-maya lang darating na sila... at nangako si Juanito na itatakas din nila ni

Ignacio si Eduardo" sabi ko kay Maria, naaaninag ko namang napangiti siya.
Umupo muna kami sa likod ng isang puno habang hinihintay sila, nagpalingon-lingon
ako dahil hinahanap ko yung bangka na sinasabi ni Juanito pero hindi koi to makita.
11 pm na ng gabi wala pa din sila. Kinakabahan na kaming dalawa ni Maria.

"Carmelita... paano kung napahamak na sila?" nag-aalalang tugon ni Maria at
napayuko na lang siya sa sobrang kaba. Tinapik-tapik ko naman ang likod niya.
"Walang masamang mangyayari sa kanila... nangako sa akin si Juanito" sabi ko pa. at

pilit kong hinihiling na tuparin ni Juanito ang pangako niya.
Ilang saglit lang bigla kaming napatigil ni Maria nang may marinig kaming yapak ng
mga paa sa likod ng bahay. Agad akong napatayo at hinila ko si Maria upang magtago
kami sa likod ng puno.
Bigla namang bumukas yung pinto sa likod ng bahay at tumambad sa harapan namin si
Juanito at Ignacio na hingal na hingal habang akay-akay si Eduardo na hinang-hina
na.
"Eduardo!" tawag ni Maria at agad siyang tumakbo papunta kay Eduardo at niyakap
ito. Kahit puno ng pasa sa mukha ay nagawa pa din ni Eduardo ngumiti nang makita si
Maria sa harapan niya. "Salamat sa Diyos at buhay ka pa mahal ko... at maraming
salamat din sa inyo Juanito at Ignacio" tugon pa ni Maria habang yakap-yakap ng

mahigpit si Eduardo.
Bigla namang napatingin sa'kin si Juanito at dahil dun tumakbo na rin ako papalapit
sa kaniya at niyakap siya. "Akala ko hindi ka masaya na makita ako eh" pang-asar pa
ni Juanito. at dahil dun kinurot ko siya. "Nakakainis... pinaghintay niyo pa
kami... hindi mo lang alam kung gaano ako nag-alala sa inyo" sagot ko pa, bigla
naman silang natawa ni Ignacio.
"Haay... Binibining Carmelita sabihin mo na kasing nananabik kang makita si Juanito

at mahal mo din siya para hindi na humaba pa ang usapan" narinig kong pang-asar ni
Ignacio. Pero agad siyang sinagi ni Juanito.
"Tumigil ka na nga pare, alam kong mahal naman ako ni Carmelita kahit di niya
sabihin" parinig pa ni Juanito. napayuko naman ako, Gosh! never ko pa pala nasasabi
sa kaniya na mahal ko din siya.
"Pero syempre iba pa rin kapag narinig mo mismo sa mahal mo ang mga salitang 'Mahal
din kita" banat pa ni Ignacio, sabay tingin kay Eduardo at Maria. napangiti naman
si Eduardo at Maria.
"Tara na nga... naiinggit ako sa inyo, wala dito ang mahal ko eh, hinihintay na
niya ako kaya tayo na" sabi pa ni Ignacio at kinuha na niya yung bagahe namin ni
Maria. "Sigurado kayo? Ito lang ang gamit na dadalhin niyo?" nagtatakang tanong ni
Ignacio habang dala-dala yung tig-isang bagahe namin ni Maria.
"Oo naman... basta't kasama mo ang mahal mo, hindi na mahalaga kung ang mga
materyal na bagay na mayroon kayo" sabi pa ni Maria. bigla namang napangiti ng
nang-eecheos si Ignacio at napatingin sa'min ni Juanito.
"Ganoon rin
baa ng pananaw mo Binibining Carmelita? Basta kasama mo si Juanito sapat na?" pang-
asar pa ni Ignacio. Napatango na lang ako at napatakip sa mukha ko, Grabe! Hindi
ako makatingin ngayon kay Juanito bakit ba kasi pinagtitripan kami ngayon ni
Ignacio. Haays.
"Tama na yan Ignacio... nahihiya na tuloy si Carmelita" awat pa ni Juanito. tapos

bigla niya akong inakbayan. "Tara na, mahal ko" bulong niya pa sa'kin.
Dugdugdugdugdug!
My gosh! parang mahihimatay ako sa kilig! Waaahh!
"Nasaan ang inyong bangka?" tanong ni Maria at akay-akay niya ngayon si Eduardo.
Habang nauuna namang maglakad si Ignacio dala-dala ang mga gamit namin.
"Itinago namin ni Juanito ang bangka kanina sa ilalim ng bangin na iyon, napag-
alaman kasi namin na kada-dalawang araw kung mag-ikot ang mga guardia civil na
nagbabantay dito" sagot ni Ignacio sabay turo dun sa bangin sa di-kalayuan.
"Gusto mo bang magpahinga muna? Medyo malayo pa ang ating lalakarin papunta doon"
tanong sa'kin ni Juanito habang nakaakbay pa din siya sa balikat ko. Gosh! sobrang
lapit niya sa'kin ngayon, ramdam na ramdam ko ang init ng katawan niya at ang tibok
ng puso niya.
At kahit medyo madumi na ang damit niya, ang bango niya pa rin. Kyaahh!
"A-ayos lang kami... tumuloy na tayo para hindi masayang ang oras" sagot ko,
napangiti naman si Juanito. "Sayang gusto ko pa man sana ikaw dalhin doon" sabi pa
ni Juanito sabay turo sa ilalim ng puno na madadaanan namin.
Napataas naman yung kilay ko "Anong meron dun? Bakit mo naman ako dadalhin
doon----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi nagulat ako nang bigla akong
halikan ni Juanito sa labi. As in yung smack lang.
WAAAAHHHHHH!
"Para gawin sana yan... kaso pasensiya na hindi ko na napigilan pa" tugon pa ni
Juanito habang nakangiti ng todo. Samantalang nasitatwa naman ako sa kinatatayuan
ko at ramdam ko pa din yung pagdampi ng labi niya sa labi ko kahit parang 2 seconds
lang yun.
Magsasalita pa sana ako kaso bigla ng kumaripas ng takbo si Juanito, alam niya
sigurong makakatikim siya ng kurot at pangingiliti galing sa'kin kaya agad siyang
tumakbo.
"Ikaw talagaa!" tawag ko pa sa kaniya, agad namang hinuli ni Ignacio si Juanito at

isinuko siya sa'kin. "Oh ayan! Pagbayaran moa ng ninakaw mong halik kay Binibining
Carmelita" pang-asar pa ni Ignacio at dahil dun bigla kaming namula ni Juanito sa
hiya.
Omg! Nakita nila?
"Tss... kung maghahalikan lang kayo, doon niyo gawin sa pribadong lugar, hindi dito
malapit sa amin" pang-asar pa ni Ignacio, napatingin naman kami kay Maria at
Eduardo na ngayon ay natatawa na lang din. Omg! Nakita nga nilang lahat huhu.
At dahil dun agad kong kinurot si Juanito sa balikat."A-araay!" reklamo niya pa.
"kaasar! Ayan nakita tuloy nila" reklamo ko pa sa kaniya. Bigla namang hinawakan ni
Juanito ang kamay ko.
"Babawi ako..." pakiusap niya pa. in-erapan ko naman siya at napa-pamewang ako.
"Paano? Ha?!" hamon ko pa sa kaniya. Pero nagulat ako nang bigla siyang ngumiti at
hinawakan niya yung mukha ko at hinalikan ako ulit. KYAAAAAAHHHH!
"Oh! Binawi na niya yung halik niya... huwag ka na magalit" narinig kong pang-asar
pa ni Ignacio. At dahil dun dalawa silang hinabol ko. "Kakalbuhin
ko kayong dalawaaaa!" sigaw ko pa pero nagtatawanan at tumatakbo sila papalayo sa

akin.
"Juanito! baka gusto pa ni Binibining Carmelita ng isang halik mula sayo-----"

hindi na natapos ni Ignacio yung sinasabi niya kasi bigla kaming nakarinig ng putok
ng baril at bigla siyang nadapa. At napasigaw habang nakahawak sa braso niya.
"Ignacio! Ayos ka------" hindi na rin natapos ni Juanito yung sasabihin niya at
bigla din siyang natumba sa lupa at napayuko ng sunod-sunod kaming nakarinig ng
putok ng baril at nakita namin ang isang dosenang guardia civil na papasalubong sa
amin habang nakatutok ang kanilang mga baril sa amin.
Agad akong napadapa at napayakap kay Juanito. nakita kong wala namang tama ng baril
si Juanito, samantalang may dalawang tama naman ng bala si Ignacio sa balikat at
patuloy itong nagdurugo. Napatingin naman ako sa likod at nakita kong hawak-hawak
na ng mga guardia civil si Maria at Eduardo.
Napatingin ako sa gilid pero nasa bangin na kami ngayon, wala na kaming
matatakbuhan pa. "ANG LAKAS NG LOOB NIYO ITAKAS ANG MGA ANAK KO!" sigaw ni Don
Alejandro at agad siyang bumaba sakay ng kabayo, naglakad siya papalapit sa amin at
agad kaming hinila ni Maria. bumaba na rin sa kabayo si Heneral Seleno at Maximo.
"Aray!" reklamo ko pero tinulak lang ako ni Don Alejandro papunta dun sa mga
guardia civil at agad nila akong hinawakan. "Ama! P-patawad po... huwag niyo po
silang sasaktan!" pakiusap ni Maria at hawak na rin siya ngayon ng mga guardia
civil.
Agad namang dinampot ng mga guardia civil si Eduardo, Ignacio at Juanito at

pinaluhod sila sa harapan
ni Don Alejandro.
"ANG KAKAPAL TALAGA NG MGA MUKHA NIYO!" sigaw pa ni Don Alejandro at tinutok niya
yung baril kay Eduardo at ipinaputok ito.
"WAAAAAG!" sigaw ni Maria at agad siyang nagpupumiglas, tinamaan si Eduardo ng bala

sa tuhod. Agad napasigaw si Eduardo dahil sa sakit pero hinampas lang siya nung
guardia civil dahilan para mawalan siya ng malay. "AMA! TAMA NA! HUWAG MO SILANG
SASAKTAN!" sigaw pa ni Maria. pero sinampal lang siya ni Don Alejandro.
"TUMIGIL NA KAYO!" sigaw ko pa kay Don Alejandro pero sinampal niya din ako.
"Sinasabi ko na nga ba! Ang lakas talaga ng loob mo suwayin ang utos ko! hindi ko
na alam kung anong gagawin ko sayo! At ngayon sasama ka pa sa Juanito na yan! Hindi
ba ikaw na rin ang nagsabi na si Leandro ang mahal mo?! Bakit sasama ka ngayon sa
Alfonsong ito na naging dahilan ng kaguluhan ng lahat!" galit na sigaw sa'kin ni
Don Alejandro. Napaluhod naman ako at nagmakaawa sa kaniya.
"Tama na po... huwag niyo po silang sasaktan" pagmamakaaawa ko pa, first time kong
magmakaawa ng ganito at gagawin ko ang lahat para kay Juanito.
"Kung hindi dahil kay Esmeralda hindi ko malalaman na sasama kayo sa mga
hampaslupang iyan! Hindi ko akalaing mas pipiliin niyo ang mga lalaking iyan kaysa
sa pamilya natin!" sigaw pa ni Don Alejandro. Napatingin naman ako sa gilid at
nakita kong nakatayo doon si Esmeralda habang nakangiti at tuwang-tuwa na
nakikitang nahihirapan kami ngayon ni Maria.
Ibig sabihin... sinundan at minanmanan pala kami ni Esmeralda. Para makaganti sa

ginawa namin ni Josefina sa kaniya.
"Paano ba iyan? Ignacio at Juanito... Nilabag niyo
ang parusang ipinataw sa inyo ng batas" tugon ni Heneral Seleno at ipinagutos niya
na dakpin na si Eduardo at ibalik sa kulungan. Samantalang naiwan namang nakaluhod
si Ignacio at Juanito.
"kayong dalawa ay napatawan na hindi na ipatapon sa malayong lugar at hindi kayo

dapat muling tumuntong sa lupaing ito... dahil ang katumbas iyon ng paglabag sa
hatol sa inyo at ang kabayaran niyon ay... kamatayan" tugon pa ni Maximo.
Biglang tumigil ang pagikot ng mundo ko, at parang tumigil ang paghinga ko. Ang
sinumang lumabag sa parusang exile ay mahahatulan ng kamatayan.
Biglang napayuko si Juanito at Ignacio. Naalala ko yung sinabi ni Juanito na hindi

sila nagdalawang isip pumunta dito ni Ignacio sa San Alfonso para iligtas kami nila
Maria at Eduardo kahit na alam nilang delikado.
Delikado sa puntong kapalit nito ay ang buhay nila.
"Heneral Seleno... patayin na sila" narinig naming sabi ni Don Alejandro. agad
akong napahawak sa braso ni Don Alejandro. "A-ama... h-huwag po! G-gagawin ko po
ang lahat... w-wag niyo lang po silang sasaktan" pagsusumamo ko pa pero inalis lang
ni Don Alejandro ang kamay ko na nakahawak sa kaniya.
"Ama... pakiusap huwag niyo pong gawin ito" pakiusap pa ni Maria. pero hindi rin
siya pinansin ni Don Alejandro. biglang humarap sa'kin si Don Alejandro at
tiningnan ako ng diretso sa mata pero si Heneral Seleno ang kausap niya.
"Heneral Seleno... unahin si Juanito Alfonso... at siguraduhing susunod siya sa

kaniyang namayapang ama at kapatid" seryosong tugon ni Don Alejandro. bigla naman
akong yumuko sa lupa at paulit-ulit na nakiusap sa kaniya pero hindi siya nakinig.
Itinutok na ni Heneral Seleno ang kaniyang baril kay Juanito. "Paalam sa iyo
Ginoong Juanit----" hindi na natapos ni Heneral Seleno yung sasabihin niya dahil
agad naitulak ni Ignacio si Juanito sa bangin dahilan para hindi tamaan ng bala si
Juanito at malaglag ito sa bangin diretso sa malawak na katubigan ng lawa ng luha.
"Waaaaaag!" agad akong nakakalas sa pagkakahawak ng mga guardia civil at napatakbo

sa bangin, nakita ko ang pagbagsak ni Juanito sa lawa at agad pinaputukan ng mga
guardia civil ang parte ng lawa na pinaghulugan niya.
Parang biglang bumagal ang takbo ng mga pangyayari, nabaril at hinampas sa ulo si
Ignacio dahilan para mawalan din ito ng malay. Nakita ko namang nahimatay si Maria
at binuhat na siya ng mga guardia civil na may hawak sa kaniya. Agad namang sumakay
ng kabayo si Maximo at Don Alejandro upang sundan pababa ng bangin sa lawa ng luha
si Juanito.
Nagsisisigaw naman si Heneral Seleno at pilit na pinag-uutos na paulanan ng bala

ang lawa ng luha. Ilang saglit pa, bigla akong nanghina at parang tumigil ang
pagtibok ng puso ko nang makita ko ang pagdanak ng dugo sa lawa ng luha.
Nabalot ang lawa ng luha ng mga dugo ni Juanito.
Dear Diary,
Sabihin mong hindi nangyayari ito!
Sabihin mong isang masamang panaginip lang ito!
Sabihin mong nagkakamali lang ako!
Hindi ko kayang tanggapin na... patay na si Juanito.
Nakikiusap,
Carmela
***********************
Source of Alamat ng Sampaguita: http://m.gintongaral.com/mga-alamat/alamat-ng-

sampaguita/
=================
Kabanata 33
[Kabanata 33]
Kasalanan ko ang lahat ng ito...
Hindi ko na dapat pinakialaman ang mga nakatakdang mangyari...

Hindi ko na dapat sinunod ang tibok ng puso ko para kay Juanito...
"Binibini... mahigpit pong bilin ni Don Alejandro na hindi po ako aalis dito sa
inyong kwarto hangga't hindi po kayo kumakain" narinig kong sabi ni Esmeralda at
inilapag na niya yung pagkain na dala niya sa mesa.
Si Esmeralda ang nagsumbong kay Don Alejandro, Heneral Seleno at Maximo kagabi nang
tinangka naming tumakas ni Maria at sumama kina Juanito. kaya ngayon nakuha niya
muli ang tiwala ni Don Alejandro at nakabalik siya dito sa hacienda Montecarlos
bilang mayor doma ng mansyon.
"U-umalis ka na" sabi ko na lang, hanggang ngayong umaga hindi matigil ang pagbuhos
ng mga luha ko. nakaupo ako ngayon sa gilid ng kama sa isang sulok at pilit
kinukumbinse ang sarili ko na isang masamang panaginip lang ang nangyari kagabi...
na hindi pa patay si Juanito.
"Hindi po ako aalis dito hangga't hindi niyo ginagalaw ang pagkain niyo" seryosong
tugon ni Esmeralda. hindi ko na lang siya pinansin at nagtaklob na lang ako ng unan
sa mukha ko.
Hindi pa ako kumakain mula kagabi, at ngayon mag-hahapunan na wala akong gana at
balak kumain.
"Kailangan niyo pong kumain-----" hindi na natapos ni Esmeralda yung sasabihin niya
kasi biglang bumukas yung pinto ng kwarto ko at pumasok madam Olivia.
"Ako na ang bahala sa kaniya" tugon ni madam Olivia pero tinitigan lang siya ni
Esmeralda.
"Kabilin-bilinan po ni Don Alejandro na hindi po ako aalis dito sa kwarto ni

Binibining Carmelita hangga't------" hindi na
naman natapos ni Esmeralda yung sasabihin niya kasi agad siyang pinatigil at
sinuway ni madam Olivia.
"Narito ako upang makausap si Carmelita---" hindi natapos ni madam Olivia yubg
sasabihin niya kasi biglang nagsalita si Esmeralda at tinaasan pa siya ng kilay.
"Ipinagbawal ni Don Alejandro ang sinumang panauhin na nais dumalaw ngayon kay
Binibining Carmelita" mataray na sagot ni Esmeralda, nagulat naman siya nang
biglang dumating si ina.
"Kahit pa ako ang nagpapunta kay madam Olivia?" tugon ni ina, agad napayuko si
Esmeralda.
"P-pasensiya na po Donya Soledad hindi ko po batid na kayo po ang nagpapunta kay

madam Olivia dito" paliwanag ni Esmeralda. lumapit naman si ina sa kaniya at
tinapik ang balikat niya.
"Lumabas ka na, kami na ang bahala kay Carmelita... at huwag mo subukang banggitin
ito sa aking asawa" tugon ni Donya Soledad. napatango naman agad si Esmeralda at
dali-daling lumabas ng kwarto dahil sa kaba.
"Carmelita anak" tugon pa ni ina at agad siyang lumapit sa akin at niyakap ako.
Buti na lang naiintindihan ni ina ang narardaman ko ngayon.
"Carmelita... kumain ka na parangawa mo na, ayokong magkasakit ka" sabi niya pa

habang pinupunasan ang mga luha ko.
lumapit na din sa'kin si madam Olivia at iniabot niya ang pagkaibg dala-dala ni
Esmeralda kanina.
"Malamig na ang sabaw... sandali lang at iinitin ko muna" tugon ni ina at agad
siyag lumabas dala ang pagkaing hindi ko man lang nagalaw.
pagkasara ng pinto agad akong napahawak sa kamay ni madam Olivia, hindi ko man
sabihin ang dinadamdam ko ngayon alam kong alam na niya.
napahinga
ng malalim si madam Olivia. at hinimas-himas niya ang ulo ko.
napansin ko na parang namumula din ang mga mata ni madam Olivia at parang pagod na
pagod siya.
"Carmela... Hija, naalimpungatan ako kagabi, batid ko na na may hindi magandang

nangyari kagabi ngunit wala akong nasagap na balita, sinubukan kong pumunta rito
kaninang umaga ngunit ayaw akong papasukin ni Don Alejandro, kung kaya't hinintay
ko muna siyang makaalis bago humingi ng pahintulot kay Donya Soledad na makausap
ka" panimula ni madam Olivia, ramdam ko din ang pag-aalala niya ngayon. at Oo nga
pala magkaaway na din sila ngayon ni Don Alejandro kaya mahihirapan na siya
makapasok dito sa hacienda Montecarlos.
napayuko na lang ako at hindi ko magawang tingnan ng diretso si madam Olivia sa

kaniyang mga mata.
"Hija... sabihin mo... anong nangyari? ako'y nagtataka dahil wala namang balitang
kumakalat sa labas" tugon pa ni madam Olivia at agad niyang hinawakan ang
magkabilang balikat ko at iniharap ako sa kaniya.
"Carmela... sabihin mo na" pakiusap niya pa. napahinga na lang ako ng malalim at
napapikit. Alam kong madidisappoint si madam Olivia kapag nalaman niya na nabigo
ako sa misyon ko.
"Sabihin mo na sa akin Hija, ang aking kakyahan ay may limitasyon din sa panahong
ito, hindi ko nalalaman ang lahat at bawat nangyayari sa inyo ni Juanito" nag-
aalalang tugon ni madam Olivia. napahawak na lang ako ng mahigpit sa kamay niya
bago magsalita.
"W-wala na po si Juanito... p-patay na po siya" tugon ko, biglang nanlaki ang mga
mata ni madam Olivia at hindi siya nakapagsalita.
Kagabi, matapos itulak ni Ignacio si
Juanito sa bangin at nahulog ito sa lawa ng luha, agad pinaulanan ng bala ng mga
guardia civil ang parte ng lawa kung saan nahulog si Juanito. ilang saglit lang,
kumalat ang dugo sa tubig at agad bumaba si Don Alejandro at Maximo upang sundan si
Juanito sa tubig, pero inabot sila ng isang oras hindi nila nakita ang katawan ni
Juanito.
Nang dahil sa nangyari, naramdaman ko na lang na parang biglanf dumilim ang paligid
at pagkagising ko kaninang umaga nandito na ako sa kwarto.
Ikinulong na rin ako ni Don Alejandro dito sa kwarto ko.
"m-madam Olivia... p-patawad po..." pagsusumamo ko pa, bigla namang napahawak si

madam Olivia sa puso niya at napapikit siya.
"M-madam Olivia! Ayos lang po ba kayo?" nagpapanic kong tanong at agad ko siyang
inalalayn. Nagulat naman ako nang biglang iminulat ni madam Olivia ang kaniyang mga
mata na parang walang nangyari, at diretso siyang tumingin sa'kin.
"Nararandaman kong... Hindi pa patay si Juanito!... Nasaan ang diary?!" tugon ni

madam Olivia at dahil dun dali-dali kong kinuha yung diary ni Carmelita na nakatago
sa ilalim ng kama at iniabot ko iyon sa kaniya.
Nagulat ako nang biglang yakapin ni madam Olivia yung diary at napaiyak siya. "S-
salamat naman" tugon niya pa habang yakap-yakap ng mahigpit ang diary.
napatulala na lang ako sa kaniya, hindi ko maintindihan ang mga kinikilos niya.
Nagulat ako nang biglang tumingin sa'kin si madam Olivia at agad niyang hinawakan
ang kamay ko at inilagay sa tapat ko yung diary.
"Sa oras na umapoy ng kusa at maging abo ang diary na ito, iyon ang hudyat na
nabigo ka sa misyon
mo... na hindi mo napigilan ang pagkamatay ni Juanito" paliwanag ni madam Olivia at

binuklat niya yung first page ng diary at itinuro ang bahagi ng papel na nabalot ng
itim na kulay, parang nasunog ito.
"Bawat pahina ng diary na ito ay kwento niyo ni Juanito, ang muntikan na niyang
pagkamatay ay nagdulot ng pagkasunog ng bahaging ito ng diary" patuloy pa ni madam
Olivia, dahan-dahan ko namang hinawakan ang nasunog na page ng diary, at kasabay
niyon ay ang pagpatak ng luha ko.
Ibig sabihin... dahil buo pa din ang diary na ito, buhay pa din si Juanito.
Agad kong kinuha yung diary at niyakap din ito ng mahigpit. Sobrang nagpapasalamat
at natutuwa ako ngayon dahil buhay si Juanito!
Kung nasaan man siya... nais kong malaman niya na mahal na mahal ko siya, ang mga
salitang iyon ay hindi ko man lang nasabi sa kaniya.
naramdaman ko namang tinapik-tapik ni madam Olivia yung likod ko. "Carmela...

tandaan mo sa oras na mabigo ka sa iyong misyon... Hindi ka na makakabalik sa iyong
panahon" sabi pa ni madam Olivia. Alam kong sa mga oras na ito, nangangamba rin
siya sa mga posibleng mangyari.
Ilang saglit pa, dumating na si ina at nagpaalam na si madam Olivia dahil baka
maabutan pa siya ni Don Alejandro dito.
Buti na lang naipaliwanag sa akin ni madam Olivia ang lahat, Kahit papaano
nakahinga na ako ng maluwag dahil buhay si Juanito.
"Halika anak... gusto mo bang subuan pa kita?" malambing na tugon ni ina at dahil
dun napangiti ako. at napailing.
"Wag na po ina... ang laki-laki ko na magpapasubo pa ako" tugon ko, napangiti naman
si ina at hinimas-himas din niya ang buhok
ko.
"Naalala ko tuloy noong bata ka pa, kapag nagkakasakit ka lagi mo akong kinukulit
na subuan ka pa" nakangiting tugon ni ina. napatulala naman ako sa kaniya habang
biglang may alaala ni Carmelita ang pumasok sa isipan ko...
Halos limang taon lang noon si Carmelita nang isang gabi nagkaroon siya ng mataas
na lagnat. Labis na nag-alala si Don Alejandro at Donya Soledad at binantayan nila
buong gabi si Carmelita hangga't hindi bumababa ang lagnat nito.
Matiyaga rin nilang inalagaan, kinuwentuhan ng mga istoryang pambata at sinusubuan

si Carmelita sa tuwing kakain ito.
"Oh? Anak? ayos ka lang? may dumi ba sa mukha ko?" nagtatakang tanong ni ina at
dahil dun bigla akong natauhan. Napangiti na lang ako at sinimulan ko nang kumain.
ilang sandali pa habang kumakain ako napansin kong parang may gustong sabihin sa
akin si ina pero nagaalangan siya.
"Ina... bakit po?" tanong ko, bigla siyang napatingin sa akin at napahinga ng
malalim at hinawakan ang kamay ko.
"Anak... gusto kong malaman kung bakit ka tumakas at sumama kay Juanito? hindi ba
ayaw niyo noon matuloy ang kasal niyo?" tanong ni ina. napayuko naman ako. hindi ko
alam kung saan ko sisimulan ang paliwanag sa kaniya.
Napayuko naman ako at hindi ko alam kung anong sasabihin ko, hinawakan naman ni ina
ang balikat ko at tinapik-tapik ito. "Kahit di mo sabihin anak... alam kong umiibig
ka na sa kaniya, nakakapanghinayang lang na sana hindi na nangyari ang lahat ng
ito, na sana kayo pa din ni Juanito ang nakatakdang ikasal" tugon ni ina, napahinga
na lang ako ng malalim at ipinagpatuloy ko na ang pagkain ko.
"Ngunit
sadyang mapaglaro talaga ang tadhana... kung kalian naman nahulog na ang loob niyo
sa isa't-isa... marami naming hadlang sa inyong dalawa" dagdag pa ni ina tapos
tiningnan niya akong diretso sa mata.
"Carmelita anak... sana huwag mo din kami kalimutan, lagi mong tatandaan na ang
kapakanan niyo lamang ang laging iniisip ko at ng inyong ama, may mga bagay talaga
siguro na hindi para sa atin, kung kaya't palayain mo na si Juanito, mas
mahihirapan lamang siya kung matatali siya sa iyo dahil imposibleng pumayag ang
iyong ama na magkatuluyan kayo ni Juanito...Hindi naman ibig sabihin na kapag
pinalaya niyo na ang isa't-isa ay hindi niyo na mahal ang isa't-isa, minsan ang
pagpapalaya sa minamahal upang hindi na siya mahirapan ay isang sakripisyong
tanging labis na pag-ibig lamang ang nakakagawa" paliwanag pa ni ina. Naramdaman ko
na lang na pinunasan ni ina ang luha na dumadaloy sa aking mga mata at niyakap niya
ako ng mahigpit.
"Huwag kang mag-alala nagawan na ng iyong ama ng paraan upang hindi kumalat ang
balita na sumama kayo ni Maria kina Juanito at Eduardo, at para hindi malaman ni
Gobernador Flores ang nangyari kagabi" tugon ni ina. napatitig na lang ako sa
kaniya, for sure magagalit talaga si Goberador Flores pag nalaman niya na tatakasan
ko ang anak niya.
"at Ayon sa iyong ama, hindi pa rin nila nahahanap ang katawan ni Juanito, malaki
ang posibilidad na buhay pa siya... nakakulong naman ngayon si Eduardo at Ignacio
at hindi ko alam kung kalian sila hahatulan" sabi pa ni ina. gulat akong napatingin
kay ina. Oo nga pala! Nawalan ako ng malay nung nahulog si Juanitosa bangin at
hindi ko na alam
kung anong nangyari kay Eduardo at Ignacio.
"Ina... kamusta na po sila Eduardo at Ignacio?" nag-aalala kong tanong, bakas naman
sa mukha ni ina na nag-aalala din siya. "Ang kwento sa akin ng iyong ama, papatayin
din dapat si Ignacio kagabi ngunit sinabi ni Ginoong Maximo Rosalejos na maaaring
kasama na din sa mga rebelde sila Juanito, Ignacio at Eduardo. Kung kaya't
papaaminin muna nilasi Ignacio at Eduardo" patuloy ni ina. bigla kong nabitawan ang
kutsara na hawak ko dahil sa pagkabigla.
Imposible.
Gusto lang nila i-frame up sila Ignacio at Eduardo!
Balak naman talaga ipapatay ni Don Alejandro si Eduardo upang hindi na sila
magkatuluyan ni Maria. At pakiramdam ko gusto din ni Maximo makaganti kay Ignacio
dahil matagalna silang magkaaaway at magkalaban noong nag-aaral pa lang sila sa
kolehiyo.
Sinasabi ko na nga ba, hindi sila titigil hangga't hindi nauubos ang mga Alfonso at
ang mga malapit sa kanilang pamilya.
Kinabukasan, nalaman ko na lang na pinadala na ni Don Alejandro si Maria sa Laguna,

samantalang pina-iwan pa rin ako dito dahil sa katapusan na ang nakatakdang kasal
namin ni Leandro.
Nakatitig ako ngayon sa painting ni Carmelita na nakasabit sa pader ng kwarto ko.

Siguro mga 12 years old lang siya nang ipinta ang larawang iyon. Kung iisipin,
ganyang-ganyan din talaga ang itsura ko nung 12 years old ako.
Pero kung titingnang mabuti iba ang sinasabi ng kaniyang mga mata sa mga mata ko.
Inosente, tahimik, masunurin at mapagmahal ang nakikita ko sa kaniyang mga mata.
Hinawakan ko ang kaniyang larawan, alam kong ang kaniyang diwa,
puso at kaluluwa ay nagpapahinga ngayon sa loob ng diaryat buong puso niyang

binigay ang tiwala sa akin na muli kong isulat ang kwento ng buhay niya.
"Maraming salamat Carmelita... kahit hindi naman tayo personal na magkakilala,

ipinagkatiwalamo pa din ang buhay mo sa akin... huwag kang mag-alala hinding-hindi
kita bibiguin" pangako ko sa kaniya. Alam kong narito lang din siya sa paligid at
ginagabayan ako.
Inip na inip na ako ngayon, at sobrang nag-aalala ako sa kalagayan ni Juanito, alam
kong buhay pa siya ngunit natatakot ako na baka nabalian siya ng buto? o napilayan
siya?. O kung nakakain a ba siya? Nakapagpahinga ba siya? Nagamot ba ang mga sugat
niya? Hays.
Wala din akong mapagsabihan ngayon ng mga problema dahil hindi na ako madalaw ni
madam Olivia dahil nandito si Don Alejandro madalas sa bahay, at lagi naman siyang
inaasikaso ni ina. Napagalitan din si Josefina dahil napag-alaman nila Don
Alejandro na kasabwat din naming siya sa papapatakas kay Mang Raul at tinulungan
din niya kaming makatakas ni Maria.kung kaya't ipinagbawal din ni Don Alejandro na
pumunta siya sa kwarto ko.
Nagulat ako nang biglang bumukas ang pinto, inaasahan ko na si Esmeralda lang iyon
at tatarayan na naman ako pero nagulat ako dahil si Josefina ang pumasok sa kwarto
ko at dali-dali niyang isinara ito.
"Anong ginagawa mo dito? Baka mapagalitan ka ulit ni----" hindi ko na natapos yung
sasabihin ko kasi bigla akong sinuway at pinatahimik ni Josefina.
"Carmelita! Nasa labas ng hacienda si Theresita!" nagpapanic na sabi ni Josefina at

dahil dun nanlaki ang mga mata ko. Bakit nandito si Theresita?
Hindi ba niya alam na delikado ngayon ang buhay niya dahil galit si Don Alejandro
sa tatay at kapatid niya.
"Nakita siya ni ama? Kailangan niyang makaalis dito bak-----" hindi ko na naman
natapos yung sasabihin ko kasi pinakalma ako ni Josefina kahit pa nagpapanic din
siya.
"Hindi lang si Theresita ang problema... may mas malaki pa!" tugon pa ni Josefina
at agad niya akong hinila papalabas ng kwarto. Naguat ako nang makitang walang
katao-tao sa labas. Nasaan sila Esmeralda?
"Dumating si madam Ofelia at inaasikaso siya ngayon nila Esmeralda, binulong sa

akin ni madam Ofelia na naghihintay si Theresita sa labas ng hacienda Montecarlos,
kailangan ka daw niya makausap, may importante daw siyang sasabihin" tugon pa ni
Josefina habang tumatakbo kami pababa ng hagdan at papalabas ng bahay, nasa hardin
pala sila madam Ofelia at Esmeralda.
Gosh! So ibig sabihin isinama ni madam Ofelia si Theresita ditto sa San Alfonso!
Natanaw ko na si Theresita sa labas ng gate, buti na lang tanghaling tapat na at

mataas ang sikat ng araw kung kaya't nakasilong at nagsisiyesta ngayon ang mga
guardia personal. Nakasilong sa isang puno sa labas si Theresita at nakataklob din
siya ng belo.
Agad akong nag-over the bakod, "Carmelita... baka mahulog ka" narinig kong nag-
aalalag bulong ni Josefina. Pero huli na ang lahat dahil nakatawid agad ako sa
medyo mataas na bakod na gawa sa bato. "Ayos lang ako, bumalik ka na sa loob baka
mapagalitan ka pa ni ama" tugon ko, gulat naming nakatitig lang si Josefina sa akin
at halatang hindi siya makapaniwala na natalon ko yung bakod na yun.
"T-teka! P-paano
mo nagawa iyon?" gulat at nagtatakang tanong ni Josefina, gosh! Di ko naman ma-

explain sa kaniya na sanay na akong umakyat sa mga bakod at bintana dahil palagi
akong tumatakas noon kay daddy kapag gagala ako.
"Uhh---- pumasok ko na sa loob baka hanapin ka ni Esmeralda" sabi ko na lang sa

kaniya," Pero paano ka?" tanong niya pa. alam kong wala siyang balak iwan ako dito.
"Ayos lang ako, tutal palagi naman na akong napapagalitan ni ama... sanay na
ako,pero ikaw hindi ka dapat madamay dito" sabi ko pa, magsasalita pa sana si
Josefina kaya lang natanaw naming na paparating sila Esmeralda at may iba pang
siyang kasambahay na kasama at hinahanap nila si Josefina.
Wala naman nang nagawa si Josefina kundi bumalik na at magpakita kay Esmeralda.
Dali-dali naman akong nagtago sa likod ng isang puno, agad naman akong natanaw ni
Thresita, tatakbo n asana siya papalapit sa akin kaya lang sinenyasan ko siya na
wag muna dahil baka Makita kami nila Esmeralda.
Ilang saglit lang, umalis na rin sila kasama ni Josefina at narinig ko na kaya pala
siya hinahanap ni Esmeralda dahil maghahanda sila nila madam Ofelia para sa
paparating na padasal sa plaza sa araw ng mga patay.
Nang makalayo na sila agad akong tumakbo papalapit kay Theresita at niyakap siya ng
mahigpit. Habang yakap-yakap ko si Theresita naramdaman kong pumatak ang mga luha
niya sa balikat ko. Umiiyak siya.
Alam kong sobrang nasasaktan siya ngayon dahil muntikan ng mamatay ang tatay niya
na si Mang Raul at nanganganib naman ang buhay ng kuya niya na si Eduardo.
"P-patawad Theresita" bulong ko sa kaniya, ako na ang humihinging
tawadsa lahat ng kasamaan at pagpapahirap na ginawa ni Don Alejandro sa pamilya

nila.
"W-wala po kayong kasalanan Binibini..." tugon niya. Napayuko na lang ako.
"Ang kasalanan ng aking ama ay kasalanan din ng aming pamilya at kasalanan ko din"
sagot ko, bigla naming hinawakan ni Theresita ang kamay ko. "Binibini... magkaiba
po kayo ng iyong ama, kailanman ay hindi mo po ako tinuring na alalay o kasambahay,
pinaramdam niyo po sa akin na parang kapatid niyo rin po ako kung kaya't kailanman
ay hindi ko po kayo iiwan...tulad ng isang kapatid na nagmamalasakit" sagot ni
Theresita at dahil dun kahit sobrang nagdadalmhati ang puso ko ngayon dahil sa mga
sinabi niya nagawang ngumiti ng puso ko.
Tama si Theresita, minsan ang tubig ay nagiging mas matimbang sa sariling kadugo.
"Oo nga po pala Binibini! Kailangan po nating pigilan si Binibining Sonya... balak
po niyang lumuhod at makiusap kay Don Alejandro para sa buhay ni Ignacio" tugon ni
Theresita at dahil dun parang biglang tumigil ang mundo ko.
ANO?
NANDITO DIN SA SAN ALFONSO SI SONYA?
HINDI SIYA MAAARING MAKITA NILA DON ALEJANDRO DAHIL ANG PAGBALIK NIYA DITO SA SAN
ALFONSO AY PAGLABAG SA PARUSANG IPINATAW SA KANILA, AT KATUMBAS NIYON AY KAMATAYAN!
Dali-dali kaming pumara ng kalesa at nagpahatid sa bayan. Habang nasa byahe kami
nalaman ko mula kay Theresita na nakabalik na ng Bohol si Juanito at nagpapagaling
na ito, nang malaman ni Sonya na nahuli si Ignacio, agad siyang lumapit kay
Theresita, humingi silang tulong kay madam Ofelia na makasakay ng barko papunta ng
San Alfonso sakto naming papunta din ng San Alfonso
si madam Ofelia kaya sumabay na sila.
"Ano? Paano si Juanito? Alam ba niya na nandito kayo ngayon sa San Alfonso?" gulat
kong tanong, medyo malapit na kami ngayon sa bayan at pansin ko na ang daming tao
sa labas kahit tanghali na at sobrang tirik ng araw.
"H-hindi po alam ni Ginoong Juanito na sinundan po ni Binibining Sonya si Ginoong

Ignacio, tumakas lang po kami dahil alam po ni Binibining Sonya na hindi siya
papayagan ng kaniyang kuya na sundan si Ginoong Ignacio"tugon ni Theresita.
Napapikit na lang ako sa inis. Hindi ba nila alam na delikado ang ginawa nila.
Siguradong kahit babae pa si Sonya hindi siya papalagpasin ni Don Alejandro!
"Mahina at hindi po makagalaw ng maayos si Ginoong Juanito, nabali po ang kaniyang

kanang braso, kung kaya't si Ginoog Angelito po ang naghahanapbuhay ngayon, at
hindi rin po niya alam na tumakas si Binibining Sonya" patuloy pa ni Theresita.
Siguradong mag-aalala ngayon si Juanito at Angelito para sa kapatid nila at kay
Theresita.
Magsasalita pa sana ako kaso biglag tumigil na ang kalesa, nasa bayan na kami.
Napansin kong ang daming tao ang nagkukumpulan sa labas ng munisipyo. Pero hindi ko
Makita kung anong meron doon dahil nakaharang ang mga tao.
Si Theresita ang nagbayad sa kutsero dahil wala akong dalang pera. Pagbaba naming
sa kalesa dali-dali kaming sumingit sa napakaraming taong nagkukumpulan hanggang sa
makalapit kami sa harap at matanaw ko kung ano yung pinagkakaguluhan nila.
Biglang nanghina ang tuhod ko at hindi ako makagalaw sa kinatatayuan ko nang

marealize ko kung anong meron at kung sino ang nasa labas ng munisipyo.
Si
Sonya.
Nakaluhod siya ngayon sa tapat nila Don Alejandro, Heneral Seleno,hukom Valenciano
at Maximo. Habang ang mga tao ay walang tigil sa pagbubulungan.
"Bilib ako sa inyo... ang lalakas ng loob niyo tumapak sa lupain ng San Alfonso
kahit alam niyong ikamamatay niyo ito! Hindi ko akalain na tulad ka rin ng iyong
ama at kapatid na walang takot harapin ang kamatayan... gusto mo na rin bang
sumunod at Makita sila?" sarcastic na tugon ni Heneral Seleno kay Sonya. Pero
patuloy lang sa pag-iyak at pagmamakaawa si Sonya.
"P-pakiusap... pakawalan niyo na po ang asawa ko... pangako hinding-hindi na po

kami magpapakita at manggugulo sa inyo" pagsusumamo pa ni Sonya, lalapitan ko na
sana siya kaya lang nagulat ako nang biglang may humawak sa kamay ko para pigilan
ako, nanlaki na lang ang mga mata ko nang Makita si Leandro sa likod ko.
Nakatitig siya ngayon sa mga mata ko at napailing siya, "Carmelita... huwag...

pakiusap" tugon niya pa, alam kong nag-aalala siya dahil siguradong hindi ako
mapapatawad ni Don Alejandro kapag nangialam ako sa kanila at Makita ng buong
mamamayan ng San Alfonso na sinusuway ko siya.
"Nako! Malabo naming mapagbigyan ang kahilingan mo... ngunit may naisip pa akong
paraan upang makasama mo ang asawa mo"tugon pa ni Heneral Seleno, bigla naming
nabuhayan ng pag-asa si Sonya at paulit-ulit siyang yumuko sa lupa.
"K-ahit ano po gagawin ko palayain niyo lang po ang asawa ko" pagsusumamo pa ni
Sonya. Pero tumawa lang sila Heneral Seleno, hukom Valenciano at Maximo.
"May isang paraan lang upang makasama mo ang asawa mo... dapat kang mamatay!" tugon
pa ni Heneral Seleno at nagtawanan ulit sila. At dahil sa ginagawa nila ngayong

pagpapahiya at pagaalipusta kay Sonya hindi na ako nakapagpigil pa. agad akong
bumitaw sa pagkakahawak n Leandro at dali-daling naglakad papunta sa kanila at
pumagitna sa kanila.
"CARMELITA! ANO SA TINGIN MO ANG GINAGAWA MO?!" sigaw ni Don Alejandro. At dahil
dun napatahimik ang lahat at napatingin sa amin. Agad namang sumunod si Leandro sa
akin at pumagitna din siya.
"H-heneral Leandro? Huwag mo sabihing-----" hindi na natapos ni Heneral Seleno yung

sasabihin niya kasi agad nagsalita si Leandro.
"Ipagpaumanhin niyo po ngunit... hindi po nararapat ang inyong inaasal lalo na sa

harap ng isang Binibini at ng maraming tao" diretsong sagot ni Leandro napatingin
naman ako sa kaniya. Anong ginagawa niya? Bakit niya kinakalaban ang mga kakampi ng
kaniyang ama?
"Pinupuna mo ba ang mga aksyon at pamumuno namin?" seryosong tanong ni Heneral

Seleno. Nagsimula namang magbulong-bulungan ang mga tao.
"Hindi po sa ganoon Heneral Seleno ngunit nais ko lang po ipagbigay alam sa inyo na
si Binibining Sonya po ay nagdadalang tao at nakakasama sa kaniyang kalusugan ang
pagkabilad ngayon dito sa initan" tugon pa ni Heneral Seleno, bigla namang natawa
si Heneral Seleno.
"Tama lamang iyon sa kanila... ang mga taksil ay hindi dapat binibigyan ng
konsiderasyon, kung kakampihan mo ang taksil na iyan Heneral Leandro paano pa kami
at ang mga taong bayan makaaasa at makakasiguro na tapat ka sa iyong tungkulin at
serbisyo" tugon pa ni Heneral Seleno, hindi naman nakapagsalita si Leandro.
At dahil dun tiningnan
ko ng masama si Heneral Seleno"Wala ka sa lugar para pagsalitaan ng ganyan si

Heneral Leandro! Baka nakakalimutan mo Heneral Seleno magkapantay na ngayon ang
ranggo niyo ni Heneral Leandro" banat k okay Heneral Seleno pero tinawanan niya
lang ulit ako.
"Haay,ipagpaumanhin mo Binibini ngunit wala na akong balak patulan ka, isipin mo na

lang kung anong gusto mong isipin at gagawin ko naman kung anong dapat kong gawin"
tugon ni Heneral Seleno. Magsasalita pa sana ako kaya lang agad pinag-utos ni Don
Alejandro sa mga guardia civil na buhatin at paalisin ako doon sa harapan nila.
"Ipagpaumanhin niyo na ang inasal ng aking anak, natural lang po na kampihan niya
ang matalik niyang kaibigan na si Sonya" paliwanag ni Don Alejandro kina Heneral
Seleno at sa mga tao.
"Kung gayon... ano na ang dapat nating gawin sa isang matalik na kaibigan ni
Binibining Carmelita?" tanong naman ni Heneral Seleno kay Don Alejandro. Tahimik at
walang kibo naman ang mga tao sa paligid. Bakas sa mga mukha nila ang takot at awa
para kay Sonya.
"Mukhang nananabik na siyang Makita ang kaniyang asawa... bakit hindi natin
pagbigyan?" singit ni Maximo. Hawak-hawak naman ako ngayon ng dalawang guardia
civil at nandito na kami sa gilid. Natanaw ko naman si Theresita,lalapit sana siya
sa'kin pero sinenyasan ko siyang huwag lalapit dahil siguradong ipapahuli siya ni
Don Alejandro kapag nakita siya.
"Kaya lang hindi pa ako tapos sa pagpapahirap sa kaniya... pero maaari ka namang
mauna na Binibining Sonya" tugon pa ni Maximo. At dahil dun napahagulgol si Sonya
at patuloy na nagmamakaawa sa kanila.
"kayong
mag-asawa ay parehong lumabag sa batas... inabuso niyo ang ipinataw na parusa sa

inyo, ang pagtapak niyo muli dito sa lupain ng San Alfonso sa kabila ng hatol sa
inyo na pagpapatapon sa malayong lugar ay malinaw na nilabag niyo, kung kaya't
dapat niyong harapin ang parusang... kamatayan!" tugon pa ni Maximo. Nagsimula
namang magbulung-bulungan ang lahat. Agad akong pumiglas sa pagkakahawak ng mga
guardia civil pero masyado silang malakas.
"Waaaaag! Pakiusap!" sigaw ko pa, hindi ko na mapigilan ang pagdaloy ng luha sa

aking mga mata.
"Ano sa tingin mo Don Alejandro? Bilang pangalawang pinuno at makapangyarihan sa

buong lalawigan ng San Alfonso, ano ang iyong hatol?" tanong pa ni Heneral Seleno
kay Don Alejandro, napatingin si Don Alejandro sa'kin at kay Sonya. Alam kong
mahalaga din sa kaniya si Sonya dahil matalik itong kaibigan ni Carmelita mula
pagkabata, at nasubaybayan niya rin si Sonya sa paglaki dahil malapit ang pamilya
Alfonso sa aming pamilya.
Alam kong alam niya na walang kasalanan si Sonya at hindi dapat siya madamay dito.
Alam kong alam niya na hindi dapat dinadanas ni Sonya ang lahat ng ito.
"Hindi natin maaaring ipagsawalang-bahala ang lahat ng ito Don Alejandro, ano na
lang ang sasabihin ni Gobernador Flores pagbalik niya?" dagdag pa ni Heneral
Seleno.
Napapikit na lang si Don Alejandro bago magsalita. "Ibigay ang parusang naaayon sa
kaniyang kasalanan"
Parang nabuhusan ng malamig na tubig ang buong katawan ko at nanghina ang mga tuhod
ko dahil sa narinig ko.
Alam kong alam niya na maaari niyang iligtas si Sonya ngunit pinili
niya pa ding hatulan ito ng kamatayan.
Ngayon alam ko na, sa ngalan ng pangalan at kapangyarihan handang isakripisyo ni

Don Alejandro ang lahat kahit pa ang ga taong nagging malapit sa kaniya.
Nagulat ako nang biglang nilabas ni Heneral Seleno ang kaniyang baril at itinutok
ito kay Sonya na ngayon ay nakaluhod pa din sa tapat nila at nanginginig sa takot.
"Waaaaag! Parang-awa niyo na! Ama iligtas mo si Sonya!" sigaw ko pa pero parang
walang naririnig si Don Alejandro, hindi niya ako nililingon.
"Ang batas ay batas... walang makakaligtas sa hatol ng batas" tugon pa ni Heneral

Seleno, napaiyak naman yung ibang tao at lalong dumami ang nakikiusyoso.
Nagpupumiglas pa din ako sa mga guardia civil pero nagulat ako nang biglang lumapit
si Leandro "Pakawalan niyo siya" utos ni Leandro, nagkatinginan naman yung dalawang
guardia civil pero wala silang nagawa kundi sumunod s autos ng heneral.
Binitiwan na nila ako at agad akong tumakbo papalapit kay Sonya at niyakap siya ng
mahigpit. Hindi ako nakapagsalita tanging mga luha at hikbi ko lang ang
nangingibabaw sa lahat. Naramdaman ko namang dahan-dahan akong niyakap pabalik ni
Sonya.
Hinang-hina na siya at namumutla na. "N-nagpapasalamat ako na hanggang sa mga

huling oras na ito h-hindi mo pa din ako iniwan" bulong ni Sonya, narinig kong
masasalita pa sana si Heneral Seleno pero pinigilan siya ni Leandro.
"S-sobrang nagpapasalamat ako dahil naging k-kaibigan kita... at kahit hanggang

dito na lang ang buhay ko.... A-asahan mo na ang pagkakaibigan natin ay habambuhay
kong babaunin at aalalahanin" tugon pa ni Sonya. Hinawakan niya
ang magkabilang balikat ko at pinunasan ang mga luha ko, kahit pa patuloy din
umaagos ang mga luha niya.
"P-pakisabi na lang kay kuya Juanito at Angelito na humihingi akong tawad sa kanila
d-dahil pinili kong sundan dito si Ignacio at iwan sila...at higit sa lahat p-
pakisabi din kay Ignacio na p-patawad dahil hindi na niya magagawa pang m-makita
ang anak namin"tugon pa ni Sonya at mas lalong hindi na niya napigilan ang mga luha
niya. Napahawak siya sa tiyan niya, medyo malaki na ang tiyan niya. Parang bigla
namang nadurog ang puso ko nang maalala yung araw na kung saan nalaman nila na
buntis si Sonya, sobrang saya namin noon. At noong mga araw na iyon ang lahat ay
masayang umaasa na magkakaroon sila ng Masaya at buong pamilya.
"P-pakisabi sa kaniya na m-mahal na mahal ko siya... at hihintayin ko ang muli

naming p-pagkikita" sabi pa niya,
Kasabay ng pag-agos ng mga luha niya tanging si Ignacio pa rin ang laman puso't-
isipan niya.
"Ngayon na" narinig kong utos ni Heneral Seleno at dahil dun agad akong hinila ng
mga guardia civil papalayo kay Sonya. "Sandali laaang! Parang-awa niyo na!
waaaaag!" pakiusap ko pa, pero patuloy lang akong hinila papalayo nung dalawang
guardia civil, tumabi nman yung mga tao dahil dadaan kami at agad nila akong
isinakay sa kalesa ni Don Alejandro. Pero bago nila isara ang pinto, napatigil ang
lahat nang umalingangaw ang tatlong putok ng baril.
"Hindi! S-sonya!" tawag ko pa, pero hindi ko makita ang kinaroroonan nila, ilang
saglit lang isa-isa nang nagsialisan ang mga tao at mababakas sa mga mukha nila ang
labis na kalungkutan at takot.
Napatulala
na lang ako nang makita ang walang buhay na katawan ni Sonya na nakahandusay na sa
sahig habang naliligo sa sarili niyang dugo.
Parang biglang nanghina ang buong katawan ko. Hindi ko matanggap ang katotohanang
hindi man din naisilang ang anak nila ni Ignacio.
Sa maikling panahon nakasama ko si Sonya nagging totoo at tapat siyang kaibigan sa

akin. Isang tunay na kaibigan na handang tumulong anumang oras. At ngayon,hindi ko
man lang siya nagawang tulungan, hindi ko man lang nagawang iligtas siya sa
kapahamakan.
Biglang may alaala ni Carmelita na pumasok sa isipan ko...
Unang nagkakilala si Sonya at Carmelita sa fiesta sa San Alfonso noong mga bata pa
sila, naging magkaklase din sila sa ilalim ng pagtuturo ng isang guro ng musika,
madalas nilang libangan ang pagtugtog ng piano,violin at gitara. Lalong-lalo na si
Sonya, siya ang pinakamagaling sa lahat. Hindi nagtagal naging kaklase din nila si
Helena at naging magkakaibigan silang tatlo.
Si Sonya ang pinakamaingay at pinakamkwela sa kanila, si Sonya rin ang isa sa

pinakanasiyahan nang malaman ang relasyon ni Carmelita at Leandro. At siya din ang
pinakatuwang-tuwa nang malaman na may gusto si Helena kay Juanito.
Samantalang siya din ang pangunahing nagreklamo nang ipakasal siya ng kaniyang ama
na si Don Mariano kay Ignacio. Madalas maikwento ni Sonya kay Carmelita na naiinis
siya kay Ignacio at parang aso't-pusa sila pero palagi siyang ineengganyo ni
Carmelita na pakasalan na si Ignacio hanggang sa ikinasal na sila at nahulog na ang
loob niya ka Ignacio.
Nasasaktan akong malaman na hindi ko man lang nasuklian
ang lahat ng kabutihang nagawa niya para sa akin at sa pagkakaibigan namin.at mas
lalo akong nasasaktan dahil ang ginawang pagtulong ni Ignacio na maitakas ako at si
Maria ay magiging dahilan ng pagkasira ng pamilya nila at pagkamatay ni Sonya.
November 2, 1891
halos dalawang araw na rin ang lumipas mula nang patayin sa tapat ng munisipyo si
Sonya. hindi pa rin mabura sa isipan ko ang masaklap na pagkamatay niya at ng anak
niya.
nakatulala ako ngayon sa piano dito sa mansyon, bahagi din ng mga alaalang pumasok
sa isipan ko ay ang madalas na pagtugtog at pag-awit ni Sonya at Carmelita sa piano
na ito.
"Sigurado akong panatag ay masaya ng nagpapahinga si Sonya sa kabilang buhay,

malayo sa trahedyang dinanas niya sa mundong ito" narinig kong sabi ni Josefina na
nasa likod ko na pala ngayon at dahil dun natauhan ako.
"Maaari mo pa namang ipaabot ang iyong mensahe at panalangin para kay Sonya,
magtirik ka ng kandila mamaya" tugon pa ni Josefina, bakas rin sa mukha niya ang
pagdadalamhati dahil sa pagkawala ni Sonya.
Oo nga pala isang sa mga paniniwala lalo na sa panahong ito na ang kaluluwa ng
namayapang tao ay nanatili pa dito sa lupa ng 40 days.
"Carmelita... maaari ko bang hiramin ang rosaryo na bigay ni tiya Rosario sayo
noon? nais ko kasing gamitin iyon sa pangunguna ng dasal mamaya.
napaisip naman ako ng mabuti, at biglang pumasok muli ang alaala ni Carmelita sa
isipan ko...
Noong mga bata pa sila, isang pasko ng gabi habang nagbibigayan at nagbubukasan
sila ng mga regalo, nakatanggap si Josefina ng isang makintab at napakagandang asul
na rosario mula kay tiya Rosario pero nagustuhan iyon ni Carmelita at pilit niyang
hiningi ang rosario na iyon. walang nagawa si Josefina kundi ibigay na lang kay
Carmelita ang rosariong iyon, kahit gustong-gusto niya ang bagay na iyon nagpaubaya
pa rin siya sa kaniyang kapatid dahil mas bata ito.
niyakap ko na lang si Josefina, nakakatuwang isipin na hindi man lang siya

naghinanakit sa kaniyang kapatid. bigla tuloy akong nakonsyensya nang maalala ko
kung pano ko sigawan, awayin at magalit noon kina Jenny at Emily sa tuwing gusto
nilang hingiin ang mga gamit ko.
"Sandali lang ah, kukunin ko lamg" tugon ko kay Josefina at agad kong kinuha sa
cabinet yung rosario na tinutukoy niya.
pagbaba ko ng hagdan naabutan kong nakatayo pa din siya sa tapat ng piano,

pinagmasdan ko siya ng mabuti, natutuwa ako na isa na siyang ganap na madre.
lumapit na ako sa kaniya at isinuot sa kaniya ang rosario na iyon. "Sayo na iyan,
binabalik ko na iyan sa totoong may ari" sabi ko, napangiti naman ng todo si
Josefina at agad niya akong niyakap dahil sa tuwa.
"Talaga? Maraming Salamat Carmelita! Wala ng bawian yan ah" tugon niya pa,
napangiti naman ako at napatango.
"Hindi ko naman mababawi iyan dahil ikaw naman talaga ang totoong may-ari niyan"
sabi ko pa, at sa mga oras na iyon ngayon ko lang nakita na ganun kasaya si
Josefina, at nagagalak ako dahil naging dahilan ako ng kaniyang kasiyahan.
Nandito kami ngayon sa sementeryo ng San Alfonso upang dalawin ang mga magulang ni
Don Alejandro at ang mga ninunong lahi ng mga Montecarlos. dumiretso na si Josefina
sa plaza kasama nila madam Olivia,madam Ofelia
at Natasha. susunod naman kami mamaya pagkatapos namin ngayon dumalaw dito sa
sementeryo.
Mag-aagaw dilim na, nakatayo kami ngayon sa mga puntod nila. "Naalala mo ba anak
ang ikinuwento ko noon sa iyo, ang pinagmulan ng lahi ng iyong ama?" tugon ni
ina,umiling na lang ako habang nakatingin sa mga puntod ng mga Montecarlos.
Makalipas ang dalawang araw nang mamatay si Sonya, hindi na ako nagsalita pa, alam
kong wala rin naman akong mapapala kung aawayin ko si Don Alejandro, kung kaya't
pinili ko na lang manahimik at hindi na lang siya pansinin.
"si Don Patricio Montecarlos ay isang purong Kastila na nagmula sa Espanya at

nagtungo ditto sa Pilipinas noong 1788, at napangasawa niya ang isang magandang
Pilipina na anak lamang ng isang magsasaka dito sa San Alfonso na si Felisidad,
agad nahulog ang loob ni Don Patricio at pinakasalan si Felisidad, bumili ng isang
lupain si Patricio at nagging pangunahing hanapbuhay nila ni Felisidad ang
pagtatanim a pag-aalaga ng mga manok hanggang sa lumaki ang kanilang kita at
nakabili sila ng marami pang lupain na sakahan at nagging maunlad ang kanilang
negosyo... hanggang sa maitayo ag hacienda Montecarlos at makilala ang pamilya
Montecarlos bilang pinakamayaman at pinakamatagumpay na pamilya pagdating sa
pagnenegosyo dito sa San Alfonso" panimula ni ina, napatingin naman ako sa puntod
ni Don Patricio at Donya Felisisad. Buti pa sila kahit hindi naman mayaman ang
pamilya noon ni Felisidad hindi iyon nagging hadlang para magkatuluyan sila.
"Si Don Patricio ang lolo ng iyong ama, nakapanghihinayang lamang dahil hindi mo
siya naabutan, kung nakita mo noon
ang lolo Patricio mo mapapansin mong magkahawig na magkahawig sila ng iyong ama"
dagdag pa ni ina, alam ko namang ginagawa niya ang lahat upang mapangiti ako kaya
ngumiti na lang ako kahit konti.
Bigla namang hinawakan ni ina ang kamay ko, "Carmelita anak... gusto ko sanang
malaman mo na malaki ang isinakripisyo at paghihirap ng ating mga ninuno upang
matamasa natin ang marangyang buhay natin ngayon, dugo at pawis ang kanilang
ibinigay para sa atin kung kaya't iyon ang labis na pinahahalagahan at iniingatan
ng iyong ama... sana ay maintindihan mo siya" tugon pa ni ina.napatingin naman ako
kay Don Alejandro na nakapikit ngayon ang mga mata at taimtim na nagdadasal sa
harap ng puntod ng kaniyang ama.
Ano na lang din kaya ang mararamdaman ni Don Patricio at Donya Felisidad kapag
nalaman nilang naging masamang tao ang kanilang apo?
Sa tingin ko ay madidismaya at malulungkot din sila.
"bakit sobra ang mga kandilang dinala mo? Para kanino mo iaalay iyan?" nagtatakang
tanong ni ina. medyo malayo kami ngayon kay Don Alejandro kaya okay lang na sabihin
ko sa kaniya. Umupo na ako at isa-isang sinindihan ang anim na kandila na dala ko.
"Ang mga kandila pong ito ay para sa mga kaluluwa ng mga taong namayapa na, na
malapit sa puso ko, ito pong isa ay para kay Don Mariano Alfonso, ang dakilang ama
na hanggang sa huli ay nanindigan sa katotohanan at tinanggap ang kaniyang sinapit
na mapait na kapalaran, ito naman po ay para kay Heneral Sergio Alfonso, ang
matapang na panganay na anak na naging isang dakilang mandirigma at piniling
mamatay para sa kaniyang minamahal na alam niyang kailanman
ay hindi niya makakasama, ito naman po ay para kay Cristeta na nabulag sa pag-ibig
at dumanas ng matinding paghihirap dahil sa pagkamatay ng kaniyang buong pamilya,
ito naman po ay para kay Kapitan Corpuz na buong puso at tapat na naglingkod sa
bayan at kay Gobernador Mariano Alfonso, ito naman po ay para kay Donya Soledad ang
dakila at mapagmahal na ina na kahit dumaranas sa isang matinding karamdaman ay
nagagawa padding ngumiti at maging Masaya para sa kaniyang mga anak...at itong huli
ay para kay Sonya,ang isang tapat na kaibigan na alam kong kailanman ay hindi na ko
makakahanap pa ng tulad niya" paliwanag ko, habang sinasabi ko ang mga salitang
iyon at inaalala ang ga taong nagbuwis ng buhay para kay Juanito, hindi ko
mapigilan ang pagbuhos ng mga luha ko.
Paalam sa inyo...
Napatingin naman ako kay ina at napansin kong may namumuong mga luha sa kaniyang
mga mata pero agad niya itong pinigilan at pinunasan para hindi ko mahalata."Tara
na anak, baka hinihintay na tayo ni Josefina sa plaza" tugon ni ina, napatango na
lang ako at tumayo na. pero nagulat kami nang biglang may isang guadia civilang
kumakaripasng takbo sakay ng kabayo papunta kay Don Alejandro.
"Bakit? Anong problema?" tanong ni Don Alejandro dun sa guardia civil. Bakas naman
sa mukha niya ang pagkatakot. Napansin naming may bahid ng dugo ang kaning uniporme
at parang kakagaling niya lang sa digmaan.
"D-don Alejandro.... S-sinalakay po ng mga rebelde ang plaza!" nagpapanic niyang

tugon. Pare-pareho kaming nasitatwa at hindi nakapagsalita dahil sa pagkagulat.
"N-nasaksak po si B-binibining Josefina! Malubha po ang
kalagayan niya" dagdag niya pa, parang biglang
gumuho ang mundo ko. Bigla namang nahimatay si ina buti na lang at nasalo siya agad
ni Esmeralda.
Hindi!
Hindi totoo ito!
"SINO ANG MAY KAGAGAWAN NITO?!" sigaw ni Don Alejandro, ilang sandal pa biglang may
sampung kabayo ang dumating sakay ang iba pang mga guardia civil na duguan din at
may dala-dala silang isang duguang rebelde.
Agad inihulog sa kabayo nung isang guardia civil yung nabihag nilang rebelde at
itinulak at pinaluhod ito tapat ni Don Alejandro.nanlaki naman ang mga mata ko nang
makita kung sino ang rebeldeng iyon.
SI Mang Raul.
"Siya po ang sumaksak kay Binibining Josefina habang nagdadasal po sila nila madam
Ofelia, madam Olivia at Binibining Natasha sa plaza" tugon nung guardia civil.
Agad nilapitan ni Don Alejandro si Mang Raul at pinag-sisipa ito. "WALANG HIYA KA!"
sigaw niya pa. hindi naman natinag si Mang Raul at parang hinahamon niya pa si Don
Alejandro na sipain pa siya.
"WALAG KASALANAN SA IYO ANG ANAK KO!" sigaw pa ni Don Alejandro. At patuloy niyang
binugbog si Mang Raul, dumating naman si Heneral Seleno at pinaawat na sila.
"Kailangan natin ang bihag na rebeldeng ito upang matunton at mahuli pa natin ang
iba pang kasapi nila" tugon ni Heneral Seleno, napapikit na lang sa galit si Don
Alejandro, pero bakas pa rin sa mukha niya ang kagustuhang patayin sa bugbog si
Mang Raul na ngayon ay basag na ang mukha.
Nilapitan ni Heneral Seleno si Mang Raul at hinawakan ang kwelyo nito, "Sabihin mo!
Sino ang may pakana ng lahat ng ito?! Kayo ba ang rebeldeng grupo ni Ca-tapang?!"
sigaw ni Heneral Seleno kay Mang Raul pero hindi ito kumibo at nagsalita.
Paulit-ulit na tinanong ni heneral Seleno si Mang Raul pero hindi pa rin ito
sumagot hanggang sa tinutuok na ni heneral Seleno ang baril sa ulo ni Mang Raul.
"Magsasalita ka ba? o hihintayin mo na lang pumasok ang balang ito sa utak mo?!"
inis na tugon ni Heneral Seleno.
Nanlaki naman ang mga mata ni Mang Raul at napayukp siya sa takot. "Hubarin ang
kaniyang damit pang itaas!" utos ni Heneral Seleno sa mga guardia civil at
sapilitan nilang kinuha ang damit pang itaas ni Mang Raul.
Nagulat kami nang makita ang marka ng ekis sa likod ni Mang Raul, ang sinyales na
kasapi siya ng rebeldeng grupo ni Ca-tapang.
"Ngayon sabihin mo sa amin! Bakit niyo inatake ang plaza at sinaksak si Josefina?"
seryosong tanong ni Heneral Seleno, nagulat ako nang biglang tumingin ng diretso si
Mang Raul sa mga mata ko.
Matapos namin siyang tulungan makatakas hindi ko akalaing ito ang igaganti niya sa
amin.
"S-si Catapang po ang aming p-pinuno... n-ngunit ang utak po ng lahat ng ito at a-
ang nagplano ng p-pa-atake at patayin si B-binibining Josefina ay si... Juanito
Alfonso" sagot ni Mang Raul.
Sandaling tumigil ang pag-ikot ng mundo ko.
Imposible!
Hindi iyon magagawa ni Juanito! Hindi niya kayang pumatay ng tao!
"N-nang malaman po ni Juanito na pinag-utos ni Don Alejandro na patayin si Sonya,

nagsimula na po siyang gumawa ng plano upang makapaghiganti, sa mga namumuno at
para sa personal na layunin" patuloy pa ni Mang Raul.
ilang sandali pa may dalawang guardia civil sakay ng
kabayo ang paparating.
"Don Alejandro! Heneral Seleno! nilusob rin po ng mga rebelde ang kulungan!
itinakas po nila si Ignacio at Eduardo!" tugon nung guardia civil, napasigaw naman
sa inis si Heneral Seleno at bigla siyang napatingin kay Mang Raul.
"Sinasabi ko na nga ba! ang pag-atake niyo sa plaza ay isang paraan para guluhin
ang atensyon namin upang madali kayong makapasok sa kulungan" sigaw ni Heneral
Seleno at nagulat kaming lahat ng ituktok niya muli sa ulo ni Mang Raul ang
kaniyang baril at pinaputok ito.
Bigla namang napatingin sa'kin si Don Alejandro, "Tingnan mo ang ginawa mo

Carmelita! pinalaya mo ang hampaslupang iyan at binigyan mo siya ng pagkakataong
saktan ang kapatid mo!" galit na tugon sa'kin ni Don Alejandro.
napaluhod na lang ako at napatulala, dahil sa kagagawan ko napahamak tuloy si

Josefina.
Napamura sa inis at napasigaw sa galit si Don Alejandro at agad niya kaming
pinasakay sa kalesa upang puntahan si Josefina.
napadaan kami sa plaza at kitang-kita kung paano sinira at sinunog ng mga rebelde
ang ibang mga tindahan sa paligid nito, kalat-kalat rin ang mga gamit at may iilan
pang piraso ng tsinelas ang nakakalat sa kalsada. Halos lahat ng tao ay nagtatago
ngayon sa kanilang mga bahay sa pangambang muling umatake ang mga tulisan, nagkalat
naman ang mga guardia civil sa paligid upang magbantay at panatilihin ang kaayusan.
napapikit na lang at napaiyak si ina nang makita kung gaano napinsala ang plaza at
ang mga dugong nakakalat sa kalsada.
alam naming isa sa mga dugong pumatak doon ay ang dugo ni Josefina.
pagdating namin
sa paggamutan, naabutan naming nagkakagulo at hindi magkamayaw ang mga nurse at

doktor, maraming mga sugatang guardia civil ang ginagamot ngayon, ang ilan sa
kanila ay patay na pero pilit pang sinasalba.
si Don Alejandro ang unang nakakita kung nasaan si Josefina at agad siyang tumakbo
papunta sa pinakadulong higaan, dali-dali naman kaming sumunod ni ina, may limang
nurse at isang doktor ang pumipigil ngayon sa pagka-ubos ng dugo ni Josefina.
agad kong hinawakan ang kamay ni Josefina, at kahit wala siyang malay alam kong
naririnig niya ako "L-lumaban ka... P-pakiusap w-wag mo kaming iwan!" pagsusumamo
ko pa sa kaniya. napaupo naman si ina sa gilid habang yakap-yakap siya ni Don
Alejandro ng mahigpit at pareho silang tumatangis.
"malalim ang tinamo niyang saksak sa sikmura, malubhang tinamaan ang kaniyang atay
kung at maraming dugo rin ang nawala sa kaniya..." tugon nung doktor, napahawak ako
ng mahigpit at napayakap kay Josefina, wala na akong pakialam kahit naliligo na rin
ako sa mga dugo niya.
"P-pakiusap... w-wag mo kaming iwan..." tugon ko pa, nagulat ako nang biglang
iminulat ni Josefina ang mga mata niya at kahit namumutla at hirap na hirap na siya
nagawa niya pang ngumiti sa akin. "P-pangako... hindi ko kayo iiwan" tugon ni
Josefina at dahil dun agad lumapit si ina at Don Alejandro at niyakap din siya.
"Wala ng bawian yan ah" tugon ko pa, napangiti naman ulit si Josefina.
"Sa tingin ko ay kailangan ng pasyente ng puspusang pag-aalaga at pahinga upang

mabawi niya ang kaniyang lakas" tugon pa nung doktor, at bakas sa mukha niya ang
saya dahil nagkamalay na si Josefina.
Makalipas
ang tatlong araw, hindi pa maaaring makauwi ng bahay si Josefina kaya madalas
kaming nasa paggamutan, lalong-lalo na si ina hindi pa siya umuuwi ng bahay, ako
ang taga-kuha ng gamit niya at ng mga pangangailangan nila.
ganoon din si Don Alejandro, isinantabi muna niya ang trabaho upang maalagaan at
matutukan si Josefina. maputla at mahina pa rin si Josefina pero sabi ng doktor
normal lang iyon dahil maraming nawalang dugo kay Josefina at kailangan niyanv
kumain ng madami upang manumbalik ang kaniyang lakas.
"Anong gusto mo? ipagluluto kita ng masarap na pagkain" tanong ko kay Josefina,
napatingin naman siya sa akin at pansin kong namumula ang kaniyang mga mata.
napailing na lang siya at ngumiti "G-gusto ko sana ng k-kaldereta" tugon ni
Josefina at dahil dun napangiti ako. Naalala ko nung hindi pa ako marunong magluto
ng kaldereta at parating noon ang pamilya Alfonso, iniligtas ako ni Josefina at
siya anf nagluto ng kaldereta ala Montecarlos style.
"Hintayin mo lang... siguradong lalakas ka kaagad kapag natikman mo ang mga luto
ko" sabi ko pa at dahil dun napangiti si Josefina, aalis na sana ako kaya lang
nagulat ako nang bigla niyang hawakan ang kamay ko.
nagulat ako nang ilagay niya sa kamay ko ang asul na rosario na binigay ko na sa
kaniya "I-itago mo na iyan... sa iyo na iyan" tugon niya pa, napatitig naman ako
dun. at agad kong ibinalik iyon sa kamay niya.
"Sayo naman talaga yan... kaya ikaw dapat anf magtago niyan" tugon ko, hindi ko
alam pero sa mga oras ns iyon parang mat kakaiba sa mga mata ni Josefina,
magkahalong lungkot at saya ang nararamdaman niya.
"A-alam
mo ba kung ano ang i-ibig sabihin ng asul na rosario?" tugon niya habang nakangiti
siya ng kaunti, umupo naman ako sa tabi niya.
"Ang asul na rosario ay sumisimbolo sa kulay ng karagatan at kalangitan,

sumisimbolo rin ito sa pangako ng Diyos na kailanman ay hindi siya magbabago, siya
ang Diyos noon, ngayon at magpasawalang hanggan" paliwanag ni Josefina. napangiti
naman ako at napatitig sa asul ma rosario na iyon, nakakatuwang isipin na kahit
dumadaan sa matinding problema si Josefina ngayon ay nagtitiwala at nananalig pa
din siya sa Panginoon.
"Sumisimbolo rin ang asul na kulay na ito sa pag-ibig at pag-asa..." patuloy pa ni

Josefina, hinawakan naman niya ang mukha ko.
"Carmelita, kapatid ko... lagi mong tatandaan na kahit anong mangyari, na kahit ano
pang unos o problema ang dumating... palaging nasa tabi natin ang Diyos... at sa
anumang trahedya ang mangyari sa iyong buhay... huwag na huwag kang mawawalan ng
pag-asa na darating ang panahon magiging ayos din ang lahat" dagdag pa ni Josefina,
kasabay ng mga salitang binitiwan niya ay ang pagpatak ng mga luha niya. hindi ko
rin mapigilan ang pagbuhos ng mga luha ko at agad ko siyang niyakap.
Tama si Josefina, sa kabila ng bagyong dumating kasunod nito ay ang pagsibol ng

liwanag... ng pag-asa.
Nagpaalam na ako kay Josefina, babalik din ako mamayang hapon pagkatapos ko magluto
ng paborito niyang pagkain at maayos ko din ang mga gamit na pinapakuha ni ina.
paglabas ko ng paggamutan, wala akong masakyan na kalesa kung kaya't maglalakad pa

ako ng kaunti papunta sa kalsada. habang naglalakad ako, napatigil ako at
napatulala
nang makita... si Juanito.
nakatayo siya sa ilalim ng puno, nakadamit pang-magsasaka at nakasuot siya ng isang

malaking sumrero na gawa sa banig.
nakatingin siya ng diretso sa akin at pareho kaming hindi kumibo ng ilang segundo.
hindi ko namalayan ang pagpatak ng mga luha ko habang nakatingin sa kaniya, naka-
benda ang kanang braso niya at mapapansin agad ang mga galos at pasa niya sa
katawan.
may malaking sugat din siya sa itaas ng mata at pasa sa bibig.
nasasaktan ako.
nasasaktan akong makita na ang dating masiyahin, magiliw at malusog na Juanito ay

taliwas ngayon sa nakikita ko.
aalis na sana siya kaya lang bigla akong tumakbo papalapit sa kaniya at hinawakan
ang kamay niya para pigilan siya. napatigil naman siya pero hindi pa din niya ako
nilingon.
"K-kamusta ka na? n-nagpapasalamat ako sa Diyos dahil----" hindi ko na natapos yung

sasabihin ko kasi biglang kumalas si Juanito sa pagkakahawak ko at hinarap niy ako.
"Anong sinasabi mo? Hindi ba dapat kang magalit sa'kin?" seryoso niyang tugon,
sinubukan ko naman siyang hawakan ulit pero umiwas siya.
"H-hindi ako naniniwala sa sinasbi nila... alam kong hindi mo magagawa iyon...
Hindu ikaw yung tipo ng tao na papatay upang makapaghiganti at hindi-----" hindi ko
na naman natapos yung sasabihin ko kasi biglang nagsalita ulit si Juanito.
nakatingin lang siya sa'kin at alam ko sa mga oras na iyon, ang mga tingin niya ay
nangangahulugan na kinasusuklaman niya ang pamilya namin.
"Itigil na natin ito" tugon niya, napatulala na lang ako sa kaniya at napayuko.
hindi na siya si Juanito na kilala
ko.
"P-pinangako mo sa'kin na... k-kahit anong mangyari hindi magbabago ang pagtingin
mo sa akin dahil lang sa ama ko si Don Alejandro" tugon ko, pero diretso pa ding
nakatingin sa'kin si Juanito.
"Isang kasinunggalingan lamang ang lahat ng iyon" diretsong sagot ni Juanito,

parang biglang tumigil ang pag-ikot ng mundo ko at pilit kong inaalala ang lahat ng
sinabi niya sa akin noon...
Ngayon malinaw na sa akin ang lahat, kaya niya ako binalikan at nagtapat siya ng
pag-ibig niya sa akin noon ay isang kasinunggalin lamang.
tumalikod na si Juanito at balak na niyang umalis pero agad ko siyang pinigilan at

nahawakan ko ang dulo ng kaniyang damit sa likod.
nanlaki ang aking mga mata nang makita ang marka ng ekis sa likod niya.
ibig sabihin... kasapi nga siya sa rebeldeng grupo ni Ca-tapang!
"Ngayon alam mo na... nilinlang lang kita upang makuha ko ang loob mo at makaganti
sa inyong ama, ngunit nahuli tayo ni Don Alejandro at pinaulanan nila ako ng bala
sa ilalim ng tubig, hindi sila tumigil noong gabing iyon hanggat hindi nila
nasisigurado na patay na ako, buti na lang at nakalangoy ako at nagtago sa isang
kuweba hanggang makaalis sila... kung nakuha ko na kayo ni Maria, hindi na sana
namatay pa si Sonya" seryosong tugon ni Juanito.
parang gumuho ang mundo ko, parang hindi na siya ang Juanito na kilalang-kilala ko.
"k-kung ganon... i-ikaw ang nagplanong s-saktan si J-josefina?" tanong ko, hindi ko
naman mapigilan ang panginging ng kamay at ng buong katawan ko dahil sa mga
nalalaman ko.
nakatingin lang ng diretso si Juanito sa mga mata ko at halos hindi siya kumukurap,
sabi nga nila kapag nagsasabi ng totoo ang isang tao kayang-kaya niya tumingin ng
diretso sa mata.
"Oo... ako nga" diretso niyang sagot. Ang mga tingin niya ang lalong nagpapadurog
sa puso ko, parang hinihintay na lang niya na magalit, sumigaw at sumpain ko siya.
~Ayoko nang isipin pa ang lumipas
Ayoko nang isipin ang pangako mong sabi mo'y wagas
Di narin mababalik ang dati
Pati ang masasakit mo saki'y sinabi~
~Patawad Di ko ninais na masaktan
Patawad Siguro nga'y kasalanan~
~Ayoko nang maulit ang dating pagkakamali
Umibig ng tunay biglang binawi Ayoko nang lumuha dahil labis na akong nasaktan
Umibig ng tunay ngunit ngayon Ako'y maghihintay~
Napatulala na lang ako sa kaniya habang sumasabay ang pagdaloy ng mga luha sa mata
ko, Kasabay ng pagdurugo ng puso ko ay ang pag-ihip ng malamig na hangin.
Dear Diary,
Posible bang magbago ng tuluyan ang taong buong puso mo pinagkatiwalaan at minahal?
Kung Oo... isa lang ang ibig sabihin nito, ang puso ni Juanito ay nabalot na ng
galit, at kasalanan ko kung bakit nabago ang tadhana, kasalanan ko kung bakit
nagbago si Juanito.
Nasaaaktan,
Carmela
*******************
Featured Song:
'Maghihintay' by Yeng Constantino
https://youtu.be/7K5kdnfJK3I
"Maghihintay" by Yeng Constantino
=================
Kabanata 34
[Kabanata 34]
"Oo... ako nga" diretso niyang sagot. Ang mga tingin niya ang lalong nagpapadurog
sa puso ko, parang hinihintay na lang niya na magalit, sumigaw at sumpain ko siya.
"H-hindi ako naniniwala..." sagot ko sa kaniya, pero hindi pa rin nagbago ang
expression ng mukha niya. "k-kung kasinungalingan lang ang lahat... hindi ko dapat
naramdaman ang saya mula sa iyo... kung kasinunggalingan lang ang lahat... hindi ko
dapat nakita ang tunay na ngiti sa mga labi mo"
Sabi nga nila, ang pag-ibig ay hindi madaling ipaliwanag, kulang ang mga salita
upang mailarawan ang pagmamahal, pero sa oras na maramdaman mo ito, hindi mo na
kailangang magsalita o magpaliwanag pa... dahil ang mga puso na natin ang kusang
nagsasabi sa isa't-isa na... mahal kita.
"Mula ngayon ayoko nang makita ka pa... dahil sa tuwing nakikita kita, hindi ko
mapigilang makita ang lahat ng mapapait na nakaraan na ginawa ng iyong ama sa
pamilya ko!" namumula at nanginginig sa galit si Juanito nang bitawan niya ang mga
salitang iyon sa harap ko at tumulo ang mga luha niya habang pilit na inaalala ang
pagkamatay ng mga magulang at kapatid niya.
Sinubukan kong humakbang papalapit sa kaniya pero agad siyang umatras. "At mula
ngayon... hanggang dito na lang tayo... dahil buburahin na kita sa buhay ko" tugon
pa ni Juanito agad akong napatingin ng diretso sa mga mata niya.
buburahin na kita sa buhay ko
gusto ko mang mag-bulagbulagan, gusto ko mang magbingi-bingihan sa pagkakataong ito

pero alam kong kahit anong mangyari hindi pa rin ako makakatakas
sa katotohanang... kinakamuhian na rin ako ni Juanito.
magsasalita pa sana ako kaso biglang bumukas ang malaking gate at sunod-sunod na
pumasok ang magagarang karwahe at mga guadia civil.
Iyon ang sasakyan ni Gobernador Flores!
Agad nanlaki ang mga mata ni Juanito at ilang sandali pa may isang lalaki na naka-
damit magsasaka din ang tumakbo papalapit sa kaniya, nagkatinginan kami nung lalaki
at nagulat ako dahil pamilyar sa'kin ang itsura niya...
Isa siya sa mga mangingisdang kasamahan ni Juanito sa Bohol.
"Umalis na tayo dito! Parating na ang mga Flores!" nagpapanic na tugon nung lalaki
kay Juanito at agad silang naglakad ng normal papalayo upang hindi sila mahalata.
Nakatanaw lang ako sa kanila at umaasang lilingon pabalik si Juanito... pero hindi
niya ginawa.
Natauhan lang ako nang biglang mag magsalita mula sa likod ko "Magandang umaga
Binibining Carmelita... kamusta na ang iyong kapatid? Nariyan ba ang iyong ama?"
tanong ni Gobernador Flores. Eleganteng-elegante at sobrang marangal ang kasuotan
ni Gobernador Flores, ang bawat hibla ng tela ng kaniyang damit ay sagisag ng
kaniyang kapangyarihan.
"N-nagpapahinga na po ang aking kapatid at nasa bayan po si ama" sagot ko habang

nakayuko. Ayokong mapansin nila na namamaga ang mga mata ko.
"Bueno pakisabi sa iyong ama na dumaan ako dito, hindi ko na lang muna aabalahin si
Binibining Josefina dahil nagpapahinga siya ngayon, pupunta na lang ako mamayang
gabi sa inyong tahanan" sabi ni Gobernador Flores at parang good mood na good mood
siya ngayon. Masaya siguro siya dahil hindi nasaktan ang anak niyang si Natasha
nang umatake ang mga rebelde.
Pero bago sumakay muli si Gobernador Flores sa karwahe niya napalingon muna siya sa
akin "Siya nga pala, Binibini balita ko binastos mo raw si Heneral Seleno noong
isang araw sa harapan ng munisipyo?" tanong ni Gobernador Flores, bigla kong
naalala yung araw na iyon, kung saan lubos na nagpakababa si Sonya at lumuhod sa
harapan nila Don Alejandro, Heneral Seleno, hukom Valenaciano at Maixmo sa harapan
ng munisipyo upang magmakaawang pakawalan si Ignacio. Aminado naman ako na sinagot-
sagot ko din nung araw na iyon si Heneral Seleno.
Bakas sa expression ng mukha ni Gobernador Flores na naniniwala siya sa sumbong ni

heneral Seleno, kung ganun, bakit niya pa ako kailangang tanungin? Alam naman na
pala niya ang sagot.
Nakatingin lang ako ng diretso sa kaniya at hindi nagsalita, at dahil dun

napatango-tango na lang siya "Kung sabagay, kung matalik na kaibigan ko rin naman
ang papatayin... hindi ako magdadalawang isip na ipagtanggol ang kaibigan ko...
bilib ako sa ginawa mo Binibini, isa kang tunay at tapat na kaibigan" tugon pa ni
Gobernador Flores at halata sa tono ng boses niya na gusto niya akong asarin.
Pasakay na siya ng karwahe niya nang mapatigil siya dahil nagsalita ako "Hanggang
saan po ba ang kaya niyong isakripisyo para sa inyong kaibigan?" diretso kong
tanong at dahil dun napalingon sa'kin si Gobernador Flores at biglang nawala ang
mapang-asar niyang ngiti kanina lang.
"o hanggang ilang kaibigan po ang kaya niyong isakripisyo para sa kapangyarihan?"
patuloy ko pa, bigla namang nanlaki ang mga mata ni Gobernador Flores, ramdam ko
ang takot
at galit sa mga mata niya. ilang Segundo kaming nagtitigan lang, parehong hindi
nagsalita pero kahit hindi man kami gumagamit ng mga salita ang mga mata pa rin
namin ay patuloy na nag-uusap.
Alam kong may kinalaman siya sa lahat ng ito, hindi namam siya ang maluluklok sa
kapangyarihan kung hindi siya gumawa ng paraan para siraan at patalsikin ang
pamilya Alfonso.
"Ngayon naiintindihan ko na, na sa likod ng mapang-akit at napakagandang rosas ay

may tinatago itong taglay na tinik na makamandag" seryosong tugon ni Gobernador
Flores. At nakatingin pa din siya ng diretso sa mga mata ko, hindi naman ako
natinag. "Para maputol ang gandang tinataglay ng rosas... kailangan itong putulin
sa ugat at hayaang malanta sa kawalan" dagdag pa ni Gobernador Flores. Hindi ko
alam pero sa mga oras na iyon, alam kong may nais siyang ipahiwatig sa akin. Bigla
akong kinilabutan at nakaramdam din ako ng takot. Nagsisisi tuloy ako kung bakit
kinalaban ko pa siya kanina.
Biglang natigil ang tensyon sa pagitan namin nang biglang dumating ang isa pang
kalesa at ang iba pang grupo ng mga guardia civil. sakay ng kalesa si Leandro.
Agad itong nagmano at sumaludo sa kaniyang ama "Tama lang ang pagdating mo anak,
nasa kalagitnaan kami ng masayang pag-uusap ng iyong mapapangasawa" narinig kong
tugon ni Gobernador Flores at nakangiti na siya ngayon, bigla namang napangiti si
Leandro at napatingin sa akin.
"Nagpapasalamat at nagagalak ako dahil nagkakasundo kayong dalawa" sagot ni

Leandro, at napansin namin ang dala niyang kumpol ng mga rosas. Bigla itong kinuha
ni Gobernador Flores at pinagmasdan. At dahil dun biglang
nahiya si Leandro dahil nahuli siya ng kaniyang ama na manligaw.
"Nasaan ang mga tinik ng rosas na ito?" tanong ni Gobernador Flores, napahawak
naman sa batok si Leandro.
"Tinanggal ko na po ama... baka mo masugatan at masaktan si Binibining Carmelita"

nahihiyang sagot ni Leandro, nagulat naman ako nang biglang tinapat sa'kin ni
Gobernador Flores yung mga rosas na dala ni Leandro.
"Kahit tanggalin mo ang tinik sa mga rosas na ito, hindi mo pa rin maaalis ang
bakas at katotohanang nagtataglay ito ng tinik na maaaring makasakit" tugon pa ni
Gobernador Flores at ibinalik na niya kay Leandro yung mga rosas. Medyo nagtataka
naman ang mukha ni Leandro dahil sa pinagsasabi ng tatay niya.
"Ang payo ko lang sa iyo anak... huwag kang papalinalang sa ganda ng rosas na
iyan... dahil baka may tinatagong tinik pa iyan na maaaring makasugat sa iyo, at
huli na para pagsisihan mo" sabi pa ni Gobernador Flores kay Leandro at tinapik
niya ang balikat nito, at nagpaalam na siya. sumakay na siya sa karwahe niya at
tuluyan nang umalis, nakasunod naman sa kaniya ang ilang mga guardia civil
Agad naglakad si Leandro papalapit sa akin at iniabot niya ang kumpol ng mga rosas
na dala niya. "Pagpasensiyahan mo na ang aking ama, sadyang mapagbiro at mahilig
lang siya sa matatalinghagang literatura" nakangiting tugon ni Leandro, kinuha ko
naman na yung mga rosas na bigay niya at napatitig dito.
Para mawala ang tinik ng mga rosas kailangan itong putulin. Anong gagawin ko?
Nagulat ako nang bigla hawakan ni Leandro ang magkabilang balikat ko. at dahil dun
natauhan at napatingin ako sa kaniya.
"Oo ng apala... Carmelita... ayos ka lang? nasaktan ka din ba? Kamusta si Josefina?
Kamusta kayo?" tuloy-tuloy na tanong ni Leandro at bakas sa mukha niya ang pag-
aalala. "Pasensiya na kung natagalan ako sa pagdating, hindi ako pinayagang
makaaalis agad sa kabilang bayan" paliwanag ni Leandro.
"A-ayos lang iyon... at ayos lang din kami, nagpapagaling na si Josefina" sagot ko,
nakahinga naman ng maluwag si Leandro. At bigla niyang hinawakan ang mga kamay ko.
aalisin ko sana ang kamay sa pagkakahawak niya kaya lang naalala ko na pinagkasundo
pala kami at baka ma-offend siya.
"ngayon ay mapapanatag na ang aking kalooban dahil walang masamang nangyari sa iyo
at bubuti rin ang kalagayan ni Josefina" tugon pa ni Leandro at nagulat ako kasi
bigla niya akong niyakap.
"Hindi ko mapapatawad ang sarili ko kapag may nangyaring masama sa iyo... mahal ko"
bulong niya pa. hindi naman ako makapagsalita, hindi ko alam kung anong dapat kong
sabihin... pilit kong hinahanap ang sagot sa tanong na bakit hindi tumitibok ang
puso ko para kay Leandro?
Napatingin ako sa gilid at nanlaki ang aking mga mata nang makita si Juanito na
nakatayo sa di-kalayuan, sa ilalim ng puno sa dulo at katabi niya yung lalaking
sumundo sa kaniya kanina.
Nakatitig lang siya sa amin at alam ko na sa mga oras na iyon... hindi totoong
hindi niya ako nagawang mahalin dahil nababakas sa kaniyang mga mata ang selos na
nararamdaman lamang ng isang taong nagmamahal.
Kumalas na si Leandro sa pagkakayakap sa akin at napatingin siya sa basket na dala

ko "Saan ka pupunta?" nagtataka niyang tanong.
"Ah... uuwi ako sa
bahay kukunin ko yung mga gamit na pinapakuha ni ina at ipagluluto ko ng kaldereta

si ate Josefina" sagot ko, napatingin naman si Leandro sa paligid.
"Nasaan ang kalesang maghahatid sa iyo? At nasaan din ang iyong mga bantay?" tanong
pa ni Leandro, at dahil dun napatingin din ako sa paligid lalo na sa kinaroroonan
kanina nila Juanito... natatakot ako na baka makita siya ni Leandro. Buti na lang
dahil wala na sila, nakaalis na sila.
"W-wala, mag-aabang lang ako ng masasakyan sa labasan" sagot ko at dahil dun

biglang napakunot ang noo ni Leandro. "Hindi maaari, Hindi kita papayagan...
delikadong lumakad ka mag-isa, hindi tayo nakasisiguro kung nasaan na ngayon ang
mga rebelde, maaaring nasa paligid lang sila at naghihintay ng tamang pagkakataon
upang saktan ka" nag-aalalang tugon ni Leandro. Tama nga siya, nasa paligid lang
ang mga rebelde... nasa paligid lang sila Juanito. pero hindi ako nakakaramdam ng
takot sa kanila dahil mas nangingibabaw pa din ang pag-asa ko na hindi pa rin sila
tuluyang nagbago.
"Mula ngayon ihahatid na kita at kung hindi man kita maihtaid araw-araw
sisiguraduhin kong mababantayan ka ng aking mga tauhan" tugon pa ni Leandro at agad
siyang lumingon sa likod at pinalapit ang pitong guardia civil na kasama niya.
"kolonel Santos, mula ngayon ay itatalaga kita bilang punong tagapag-bantay ni

Binibining Carmelita Montecarlos hanggang sa kami ay maikasal" tugon ni Leandro dun
sa isang lalaki na matangkad at kayumanggi ang balat.
"Masusunod po Heneral!" diretsong sagot ni Kolonel Santos at sumaludo siya kay

Leandro.
"T-teka... hindi ko naman kailangan ng bantay,
kaya ko namang-----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi agad nagsalita si

Leandro.
"Mas mabuti nang sigurado tayo, mas mapapanatag lang ang kalooban ko kapag alam
kong may mga taong poprotekta sa iyo" tugon pa ni Leandro. Hindi naman na ako
nakapagsalita pa, kung sabagay tama naman siya, maraming galit ngayon sa pamilya
namin at nagawa na nilang saktan si Josefina. Nagawang saktan ni Juanito ang mga
taong mahahalaga sa akin.
Wala na ba talaga siyang pakialam sa akin at sa nararamdaman ko?
"Tayo na, ihahatid na kita sa inyo" narinig kong tugon ni Leandro, napatango na
lang ako at sumakay na sa kalesa niya, mabait at maalalahanin si Leandro, kung
pwede lang maturuan ang puso... sana dati ko pa nagawa.
Pagdating namin sa hacienda Montecarlos, agad kaming sinalubong nila Esmeralda.

Nanlaki ang mga mata niya nang makitang kasama ko si Leandro "M-magandang umaga po
Binibining Carmelita at Heneral Leandro" bati niya at napayuko siya ganun din yung
iba pang mga kasambahay na nasa likod niya.
"Binibini... inayos ko na po ang mga dadalhin niyo" tugon ni Esmeralda at parang

bigla ata siyang bumait, agad niyang pinag-utos sa isang kasambahay na ibaba na
yung mga gamit na dadalhin ko.
"At Heneral Leandro kung si Don Alejandro po ang inyong pakay, marahil ay gabi pa
po siya makakauwi dito sa mansyon" tugon ni Esmeralda, napailing naman si Leandro.
"Sinamahan ko lang si Binibining Carmelita, ihahatid ko rin siya mamaya pabalik sa

paggamutan" tugon niya at dahil dun agad akong napalingon sa kaniya, whut? Akala ko
aalis na siya pagkahatid niya
sa'kin dito?
"Nagugutom na rin ako... maaari ko bang matikman ang luto mo?" nakangiting tanong
ni Leandro, napansin ko namang napangiti at kinilig din yung mga kasambahay na
kasama ni Esmeralda dahil sa charm ni Leandro pero agad silang sinuway ni
Esmeralda.
Gusto ko sanang tumanggi kaya lang baka sabihin nila ang KJ ko naman, kaya wala na
lang akong nagawa kundi pumayag na mag-stay muna sandali si Leandro.
Habang nagluluto ako sa kusina, hindi pa rin mawala sa isipan ko si Juanito... at

ang di ko inaasahang pag-uusap namin kanina. Kahit hindi naging maganda ang muling
pagkikita namin kanina, nagpapasalamat pa din ako dahil buhay siya.
Makatarungan at mabait si Juanito, alam kong hindi niya magagawang ipapatay si

Josefina o ipagkanulo kami ni Maria sa mga rebelde para lang makaganti kay Don
Alejandro.
"Binibini... kumukulo na po ang niluluto niyo" narinig kong sabi ni Esmeralda
dahilan para matauhan ako, hindi ko namalayan na kumukulo na pala ang kalderetang
niluluto ko, at dahil dun agad kong inalis yung palayok sa pugon pero nakalimutan
kong gumamit ng sapin sa kamay dahilan para mapaso ako. Ouch! Huhu.
Hindi naman ako pinansin ni Esmeralda at agad na niyang sinalin yung ulam sa
magandang lagayan. Napahawak na lang ako sa daliri ko na napaso at sinipsip iyon.
Akala ko manhid na ako, hindi pa pala.
"Isusunod ko na lang po ang tubig at kanin" tugon pa ni Esmeralda at agad siyang

kumuha ng mga baso at plato. Kinuha ko na yung ulam at dinala iyon sa hapag-kainan
kung saan naghihintay si Leandro. Naabutan kong nakatanaw siya sa isang painting
malapit sa bintana.
Last supper of Christ ang painting na iyon. Nakasanayan na ng mga Pilipino ang
maglagay ng larawan ng Last Supper ni Jesus Christ sa mga hapag-kainan. Agad
napalingon at napangiti si Leandro ng makita ako at umupo na siya sa upuan.
"Hmm... sigurado akong masarap ang luto ng sinta ko" narinig kong sabi pa niya at
agad niyang tinikman ang kaldereta na niluto ko. "Kung ganito lang din ang aabutan
ko sa hapag-kainan araw-araw at gabi-gabi, hindi na ako aalis pa ng bahay" dagdag
pa ni Leandro, Oo nga pala isa siyang Heneral, maaaring madestino siya sa ibang
lugar. Kaya lagi siyang wala.
Ilang sandali pa, dumating na si Esmeralda at dala-dala na niya ang kanin at tubig.
nagpasalamat naman si Leandro at nagsimula na siyang kumain, pero napatigil siya
nang mapansin niyang hindi ako kumakain.
"Carmelita... kaya nga ako nakikain sa inyo dito upang sabayan ka kumain" sabi pa
niya, napailing naman ako.
"Wala akong gana" sagot ko, totoo naman eh, sa dami ng iniisip ko wala na akong
oras para isipin pa ang pagkain. Nagulat naman ako nang biglang hawakan ni Leandro
ang kamay ko.
"Nakikita mo ba ang obrang iyon?" sabi niya sabay turo dun sa painting ng Last
Supper of Christ na tinitingnan niya kanina. "Alam mo ba... dahil sa propesyon ko,
kahit problemado at nagluluksa ako sa pagkamatay ng mga kasamahan kong sundalo,
araw-araw sa tuwing gumigising ako lagi kong iniisip na baka ito na ang huli,
ganoon rin sa tuwing kumakain ako, kahit hindi ko gusto ang ulam pinipilit ko pa
ding kumain dahil patuloy ko pa ding iniisip na baka ang agahan, tanghalian o
hapunan kong
iyon ay ang huli kong kain" paliwanag niya. napatingin naman ako dun sa painting.
Masayang kumakain si Hesus kasama ang kaniyang mga disipilo, batid ni Hesus na iyon
na ang kaniyang huling hapunan kasama ang mga tao pero masaya siyang nakisalo sa
kanila.
"kung kaya't huwag dapat lagi mong papahalagahan ang pagkain... dahil hindi tayo
sigurado kung iyon na baa ng huli" patuloy pa ni Leandro, parang naliwanagan ako sa
sinabi niya. wala namang kasalanan ang pagkain sa problema ko kaya hindi ko dapat
ito ipagsawalang-bahala.
Ngumiti na lang din ako at sinimulan ko na ding kumain. Pagkatikim ko ng

kalderetang niluto ko bigla akong napaubo at uminom ng tubig, Gosh! ang alat!
Agad akong napatingin kay Leandro na maganang kumakain pa rin ngayon, enjoy na
enjoy niya yung niluto ko. di ba siya naaalatan?
"Uhh---Leandro... m-may iba pa kaming ulam... gusto mo bang-----" hindi ko na
natapos yung sasabihin ko kasi biglang nagsalita si Leandro. Gosh! naaawa ako sa
kidney niya, for sure mapupuno ng asin ang katawan niya huhu.
"Uubusin ko ang lahat ng ito, pinaghirapan ito ng mahal ko eh" tugon niya pa, at
dahil dun napatulala na lang ako sa kaniya. Tsk! Nang dahil sa pag-ibig for sure
magkakasakit siya niyan dahil sa sobrang alat. Hindi ko naman mapigilang matawa
kasi halos nakalahati na niya yung super alat na kaldereta ko.
"Ayan... buti naman at napangiti din kita" sabi pa niya, at sa mga oras na iyon,
alam kong hindi naman pala ganun kahirap mapalapit kay Leandro.
Kinabukasan, nabigla ako nang sabihin ni Don Alejandro na pupunta kaming lahat sa
Maynila
upang ipagamot si Josefina. Hindi ko na rin pinakain pa kay Josefina yung

kalderetang niluto ko kagabi kasi sobrang alat nito, makakasama iyon sa kalusugan
niya.
Pasakay na kami ngayon sa barko papunta sa Maynila, sinabi ni Don Alejandro na mas
bago at moderno ang mga kagamitang sa panggagamot sa Maynila kung kaya't mas
madaling gagaling si Josefina. Kay Maximo Rosalejos muna pinaubaya ni Don Alejandro
ang hacienda Montecarlos, nasa San Alfonso na rin si Gobernador Flores kung kaya't
tumahimik na ang bayan at mas lalong naghigpit si Heneral Seleno sa pagpapanatili
ng kaayusan sa buong lalawigan ng San Alfonso.
Makalipas ang tatlong araw na byahe papuntang Maynila, agad na dinala si Josefina
sa Hospital de San Juan de Dios. Ang pinakamatandang hospital sa Pilipinas. halos
dalawang araw din siyang nanatili doon, at tinutukan ng mabuti ng mga doktor.
Madalas nagpapahinga at natutulog si Josefina kung kaya't hindi namin siya

makausap, palagi ding nasa tabi niya si ina at halos hindi rin umaalis si Don
Alejandro sa piling niya.
"Nakapaghanda ka na ba ng regalo para kay ama at ina?" tanong ni Maria, narito rin
sila ngayon ni tiya Rosario, kakarating lang nila kanina mula sa Laguna. Halos
tatlong linggo na ring buntis si Maria pero hindi pa masyado halata, dahil na rin
siguro kasi maluwag ang pananamit sa panahong ito.
Nagtataka naman akong napatingin kay Maria "Ngayon na ang ika-dalawampu't anim na
anibersaryo ng kasal nila" tugon niya at dahil dun nanlaki ang mga mata ko.
"Huwag mo sabihing nakalimutan mo? Ikaw pa man din ang palaging nagpapaalala sa
lahat ng
kanilang anibersaryo" dagdag pa ni Maria. Omg!

"Kung sabagay, batid ko na maraming kang problemang iniisip ngayon, kung kaya't
nakalimutan mo na ang espesyal na araw na ito" patuloy pa ni Maria. napatulala na
lang ako sa bintana. Narito kami ngayon sa kwarto ni Josefina dito sa hospital at
mahimbing siyang natutulog. Kaya pala nagtungo muna sa Laguna si Don Alejandro at
ina, upang makapaghanda. Ngayong araw na rin maaaring makalabas ng hospital si
Josefina.
"Maaaring nakalimutan ko na... maaari ring hindi ko talaga alam" sagot ko,
napabuntong-hininga naman si Maria at hinawakan niya ang kamay ko. "Alam kong galit
at nagtatampo ka pa din kay ama... ngunit huwag mo sanang kakalimutan na siya pa
din ang ama natin" tugon pa ni Maria. napatingin naman ako sa kaniya, nung una
naramdaman ko ang pagiging ama ni Don Alejandro pero sa paglipas ng mga araw habang
tumatagal ako dito patuloy rin ang paglabas ng mga baho at kasamaan ni Don
Alejandro.
"Hangad lamang ng ating mga magulang ang ikabubuti natin, alam kong may karapatang
magalit sa akin si ama dahil sa ginawa ko, sinuway ko ang mga utos niya, sa umpisa
pa lang ay hindi dapat ako nakipagrelasyon ng lihim kay Eduardo at hindi dapat ako
nagpadala sa tukso at bugso ng damdamin ko kay Eduardo at ngayon... kinalaban na
niya si ama at iniwan na din niya ako" naiiyak na tugon ni Maria. at dahil dun
niyakap ko siya.
Sa pagkakataong ito, naiintindihan ko ang nararamdaman at pinagdadaanan ngayon ni

Maria, dahil halos magkapareho kami ng sitwasyon, ang mga lalaking pinakatiwalaan
at minahal namin ay pareho kaming iniwan sa ere.
Nagsilbing
isang malaking araw ang nangyaring ito sa buhay ko, kahit anong mangyari... kahit
gaano mo kamahal at kakilala ang isang tao... hindi ka pa rin makakasiguro kung ang
puso niya ay magiging tapat sa iyo hanggang sa huli, kaya sa mundong ito... wala
tayong dapat ibang pagkatiwalaan kundi ang sarili lang natin.
Kinahapunan, bumyahe na kaming lahat papunta sa Laguna sa bahay nila Tiya Rosario,
masaya kaming lahat dahil mabuti na ang kalagayan ni Josefina, medyo maputla at
nanghihina pa siya ngayon at hindi rin makapagsalita ng maayos dahil nawala ang
boses niya. at kahit saglit na ngiti lang ang ibinibigay niya sa amin, nagiging
panatag na ang kalooban namin.
Pagdating sa Laguna, sa bahay nila Tiya Rosario. Rinig na rinig na namin ang
tugtugan at kasiyahan sa loob ng mansyon. "Amigo!" bati ng isang matandang lalaki
na putting-puti ang buhok at sobrang tangkad. Nagulat ako nang makitang sumunod sa
kaniya ang isang pamilyar na babae... si Nenita, ang kasamahan ko sa kumbento sa
Sta.Isabel sa Intarmuros.
"Maligayang anibersaryo sa inyo" nakangiting bati nung matandang lalaki at agad

niyang kinamayan si Don Alejandro at hinalikan ang kamay ni ina. Bigla namang
lumapit sa akin si Nenita at niyakap niya ako dahil sa tuwa.
"Carmelita! Nagagalak akong makita ka muli" tugon niya at halos mapunit na ang
mukha niya sa kakangiti. Buti pa siya nagagawa niyang ngumiti ng malaya.
"Kamusta ka na? paano ka nakalabas sa kumbento?" gulat kong tanong, at tiningnan ko

siya mula ulo hanggang paa. Hindi na siya nakadamit pang-madre, sa halip,
eleganteng-elegante na at sobrang
marangya na ang pananamit niya ngayon.
Mas lalo siyang napangiti ng todo dahil hindi ko mapigilang mamangha sa nakikita ko
ngayon. Sa porma at sa dami ng alahas niya, kitang-kita kung gaano kataas ang antas
ng pamumuhay niya. Bigla niyang hinawakan ang mga kamay ko "Pasensiya na kung hindi
ko naibalita sa iyo agad, naging mabilis kasi ang mga pangyayari sa paghahanda sa
nalalapit kong kasal noon, wala na akong oras upang magpadala pa ng sulat sa inyo
nila Josefina----"hindi na niya natapos yung sasabihin niya kasi biglang nanlaki
ang mga mata ko dahil sa gulat.
"Ano? Kinasal ka na? paano ang pagsisilbi mo para sa simbahan?" sunod-sunod kong
tanong. Bigla namang napatingin si Nenita sa paligid at napansin naming naglalakad
na papasok ng bahay sila Don Alejandro, ina, Maria, Tiya Rosario habang buhat-buhat
naman ng ibang guardia personal si Josefina paakyat sa inihandang kwarto ni Tiya
Rosario.
Lumapit naman sa amin yung matandang lalaki na sumalubong kanina kay Don Alejandro
at hinalikan si Nenita sa pisngi. "Maiwan ko muna kayo mahal... may importante lang
kaming pag-uusapan nila Don Alejandro" malambing na paalam nung matandang lalaki
kay Nenita at nag-bow din siya sa akin. Napatango na lang ako at hindi pa rin ako
makapaniwala sa mga nalalaman ko.
Pagkaalis nung matandang lalaki agad akong napahawak ng mahigpit sa kamay ni

Nenita. "Seryoso ka? Nagpakasal ka sa matan----" hindi ko na natapos yung sasabihin
ko kasi inunahan na ako ni Nenita.
"Hindi na mahalaga kung matanda o biyudo na siya... ang mahalaga nabigyan niya ako
ng marangyang buhay at ang pamilya ko...
at alam kong mahal na mahal niya rin ako" confident na sagot ni Nenita. Napatulala
na lang ako sa kaniya at hindi na nakapagsalita pa. nasisilaw ako sa dami ng ginto
at diyamante na mga alahas na suot-suot niya ngayon. Sobrang nabusog nga siya sa
pagmamahal sa pamamagitan ng mga mamahaling bagay na yan.
"bukod dun maaari pa naman akong magsilbi sa simbahan... hindi naman ibig sabihin
na nagpakasal na ako ay hindi na ako makapagsisimba araw-araw, siguro ang misyon ko
sa buhay na ito ay pagsilbihan ngayon ang asawa ko" patuloy niya pa. naaalala ko na
nag-aaral pa lang pala siya maging madre noong nakasama ko siya noon sa Sta.
Isabel, hindi pa siya ganap na madre kaya pwede pa siyang mag-asawa.
Bigla naman niyang hinawakan ang magkabilang balikat ko "Alam kong natural na
iisipin ng mga tao na mukhang pera at ambisyosa ang tulad ko na magpapakasal sa
isang mayamang biyudo na may edad na tulad ni Manuel, pero sa totoo lang... bukod
sa pera ay malalim din akong dahilan..." patuloy niya pa at napahinga siya ng
malalim bago magpatuloy sa pagsasalita.
"Kaya ako nagpakasal kay Manuel ay para makalimutan ko ang aking nobyo na iniwan
ako dahil ayaw sa akin ng mga magulang niya... sabi nga nila, kung mahal mo ang
isang tao dapat ipaglalaban mo ang pag-iibigan niyo... pero paano kung ikaw na lang
ang lumalaban? Paano kung napagod at tumigil na siyang ipaglaban ka? Paano kung
siya na ang kusang bumitaw sa kabila ng mahigpit na pagkakahawak mo sa mga kamay
niya?... at isang araw bigla ka na lang matatauhan na baka nga hindi ka na niya
mahal dahil kung mahal ka pa niya, hindi niya dapat bibitawan
ang kamay mo sa gitna ng laban" patuloy niya pa. hindi ko alam pero parang biglang
tinamaan ng pana ang puso ko. tamang-tama ako sa mga sinasabi niya. dapat na ba
akong gumising sa realidad?
"Natuturuan ang puso Carmelita... nasa tao nakakasalalay kung bubuksan niyo ito o
hindi? Matagal man nating matutunan ang isang bagay... pero sa paglipas ng panahon
matutunan din natin ito, at kapag dumating ang oras na iyon mamamalayan mo na lang
na naturuan mo na ang puso mong mahalin ang isang tao na akala mo noon ay hindi mo
magagawa... sa mundong ito maraming posibleng mangyari, kung minsan hindi natin
napapansin ang taong laging nasa tabi natin dahil nakatingin tayo sa malayo pero sa
oras na lumingon ka sa tabi mo mapapagtanto mo na lang na bakit mo pa kailangan
piliting tanawin ang imposible? Bakit hindi mo na lang subukang hawakan ang kamay
ng taong kahit anong mangyari ay nasa tabi mo pa din nang sa gayon hindi ka na
mahirapan pa" dagdag pa ni Nenita sabay ngiti, yung mga ngiting nagsasabi na
naiintindihan niya ang lahat ng pinagdadaanan ko ngayon.
Sa mga oras na iyon, ang mga salita niya ang tumatak sa isipan ko at pilit na
bumaon sa puso ko.
Nagtatawanan at parang walang problema ang lahat ng tao ngayon dito sa mansyon ni
Tiya Rosario na nakikiisa sa pagdiriwang ng ika-26 na anibersaryo ng kasal ni Don
Alejandro at ina. Nakaputi at sobrang ganda ni ina sa mga oras na ito habang
sumasayaw sila ni Don Alejandro sa gitna kasabay ng tugtuging nakakaindak.
Nagbibiruan at walang humpay naman ang tawanan ng iba pang mga bisita na halos ka-
edad at malapit sa kanila. bigla ko tuloy
naalala sila daddy, jenny at Emily. Dahil sa sobrang busy ni dad sa work, never
niya na-invite ang mga kaibigan niya sa bahay namin para mag-celebbrate o
magkasiyahan man lang. siguro dahil na rin sa pagiging workaholic niya, medyo
nalayo na siya sa mga kaibigan niya. di tulad sa panahong ito, parang sobrang lalim
talaga ng pagsasamahan ng bawat isa.
"Isa... Dalawa... tatlo!" sigaw ng photographer at agad niyang kinuhaan ng litrato

si Don Alejandro at ina na kanina pa naka-pose sa gitna. Napatulala ako sa camera
na gamit sa panahong ito, pa-square at medyo malaki. sobrang liwanag din ng flash
ng camera as in parang biglang kumidlat sa buong bahay. kung hindi ako nagkakamali,
ang camerang iyon ay ang Daguerreotype. Ang sikat na camera noong 19th century.
Napatitig lang ako doon sa camera at hindi ko mapigilang mamangha. Grabe! Hindi ko
akalaing makakakita ako ngayon ng ganito ng live. "Carmelita anak, Sunduin mo si
Josefina at Maria sa taas, magpapakuha tayo ng litrato" narinig kong utos ni ina at
hindi pa rin mawala ang mga ngiti sa kaniyang labi. Napatango naman ako at agad
pinuntahan si Josefina at Maria sa kwarto nila sa itaas.
Naabutan kong inaayusan ni Maria si Josefina. Habang inaalalayan naman ni Tiya

Rosario si Josefina sa likod dahil hindi nitong magawang umupo ng walang
nakaalalay. Napangiti naman ng bahagya si Josefina nang makita ako.
"M-maayos na ba ang itsura ko?" mahinang tugon ni Josefina. Buti na lang dahil
maganda ang pagkakayos ni Maria kay Josefina kaya nagawa niyang papulahin ang mga
pisngi at labi nito. Pero nababakas pa din sa mga mata ni Josefina ang sakit
ng mga sugat na tinamo niya.
"Mas gaganda ka pa kung isusuot mo ito" sabi ko pa sabay suot sa kaniya nung blue
rosary. Napangiti naman si Josefina. Napatingin din sa amin si Tiya Rosario at
mukhang nakilala niya yung blue rosary na iyon. Kahit nanghihina pa din si Josefina
ay pinilit pa din niyang hawakan ang mga kamay ko.
"M-maraming salamat Carmelita... h-habambuhay kong aalalahanin ang rosaryong ito na

naglalaman ng pag-ibig m-mo" tugon niya, hindi ko naman mapigilang mapaluha dahil
sa sinabi niya at agad akong yumakap sa kaniya, yumakap din sa amin si Maria at
dahil dun nag-group hug na naman kami.
"Natutuwa ako dahil lumaki kayong tatlo na nagmamalasakit sa isa't-isa... bihira

lamang ang magkakapatid na nagdadamayan sa hirap at ginhawa... at iilan lamang ang
kayang magsakripisyo para sa kaniyang kapatid" tugon ni Tiya Rosario. Nalulungkot
ako dahil hindi kami naging ganito ka-close nila Jenny at Emily. Pero masaya ako
dahil kahit papaano naranasan ko magkaroon ng mabubuti at mapagmalasakit na mga ate
na tulad ni Maria at Josefina.
Binuhat ng dalawang guardia personal si Josefina pababa ng hagdan kung saan nag-
aabang ang lahat para sa family picture namin. Maluwag naman ang baro't saya na
suot ni Maria para hindi mahalata ang umbok sa tiyan niya.
Nakaupo sa gitna si Don Alejandro at ina. Samantalang nakaupo naman sa kabilang

gilid ni Don Alejandro si Josefina dahil kailangan nito ng suporta dahil hindi niya
pa kayang tumayo o umupo mag-isa. Samantalang magkatabi naman kami ni Maria at
nakatayo sa likod ni Don Alejandro at ina. Mga ilang Segundo din kaming naka-pose
doon at
fierce look lang dapat kasi medyo matagal ang exposure kung kaya't hindi mo
magagawang mag-smile o tumingin ng diretso talaga sa flash dahil siguradong
mawiwindang ka sa sobrang liwanag ng flash.
"Uno... Dos... Tres!" sigaw nung photographer sabay *click*
Sa totoo lang, nakokonsyensya ako dahil parang inagaw ko ang pagkakataong ito kay
Carmelita. Pero sobrang nagpapasalamat din ako dahil ang larawang ito ay
magsisilbing alaala at patunay na nakasama ko sila.
Kinabukasan, tanghali na kami nagising dahil halos napuyat kami sa party kagabi.
Agad akong nagtungo sa kusina upang kumuha ng tubig, naabutan kong naghahanda ng
almusal si Maria, samantalang nagbabasa na ng dyaryo si Don Alejandro sa hapag-
kainan, "Magandang umaga kapatid ko... nais mo bang tikman ang putahe na niluto ko
ngayon para kay Josefina" nakangiting tugon ni Maria. kung sabagay, tanghali na
pala kaya mag-bubrunch na kami. Agad akong lumapit sa kaniya at tinikman ang
niluluto niyang kaldereta ala Montecarlos style. Sa totoo lang, sobrang sarap ng
luto niya, kuhang-kuha talaga nila ni Josefina ang lasa ng pinagmamalaking
kaldereta ng pamilya. samantalang ako... nevermind.
"Oo nga pala, ipagtimpla mo ng kape si ama" tugon pa ni Maria. nabasa ko sa mga
mata niya na gusto niyang pagtimplahan ko ng kape si Don Alejandro para mawala na
ang tampo nito sa akin. Hanggang ngayon kasi ay hindi niya ako kinakausap lalo na
ng malaman niya na pinakatakas namin si Mang Raul at si Mang Raul ang nagtangka sa
buhay ni Josefina.
"Kape lang iyan Carmelita... wala naman akong sinabing humingi ka ng tawad kay ama"
sabi
pa ni Maria. nafeel niya din siguro na nag-aalinlangan ako gawin ang inuutos niya.
magsasalita na sana ako kaya lang bigla kaming napatigil at nagulat ako nang
biglang umalingangaw sa buong bahay ang sigaw ni ina mula sa itaas.
"HINDEEEE!" sigaw niya at dahil dun agad kaming napatakbo papunta sa kwarto nila,
halos nabulabog din si Tiya Rosario at ang mga kasambahay niya. ganoon din si Maria
at Don Alejandro ay kumaripas ng takbo papaitaas.
Nagulat kami nang makitang bukas ang pintuan ng kwarto na tinulugan ni Josefina at
Maria. "ANAAAAK! PAKIUSAP! GUMISING KA!" sigaw pa ni ina, at kahit hindi ako
pumasok sa kwartong iyon, kahit pa ang mukha lang ni ina ang nakikita ko ngayon na
humahagulgol at naglulupasay sa sahig habang pilit na inaalog ang katawan ni
Josefina na kahit anong lakas ng tapik at yakap ni ina ay... hindi pa rin siya
nagigising.
"J-JOSEFINA! G-GUMISING KA!... H-HINDI MAGANDANG BIRO ITO! J-JOSEFINA!" sigaw ni

Maria at agad itong yumakap at tinapik-tapik din si Josefina. Nakita ko namang
napaluhod na lang bigla si Don Alejandro sa kama at napahawak ng mahigpit sa kamay
ni Josefina habang pilit niyang tinatago ang hinagpis niya.
"TUMAWAG KAYO NG DOKTOR!" utos ni tiya Rosario sa mga kasambahay niya at agad naman
itong sumunod sa utos.
Sa totoo lang, parang biglang nanlamig ang buong katawan ko, hindi ko na maramdaman
ang sarili ko. para akong nilalamon ng kalungkutan habang pinagmamasdan ang mga
nangyayari sa paligid ko. ang mga iyak at pagsusumamo ni Maria at ina habang pilit
niyayakap at ginigising si Josefina ang nangingibabaw sa lahat.
Naramdaman ko na lang
ang tuloy-tuloy na pag-agos ng mga luha ko habang pinagmamasdan ang kamay ni

Josefina na ngayon ay mahigpit pa ding nakakapit sa rosaryong binigay ko sa
kaniya... pero ilang sandali lamang, kasabay ng mga luhang pumapatak sa mga mata ko
ay ang dahan-dahang pagkahulog ng rosaryong iyon sa kamay niya... tuluyan na siyang
bumitaw.
Parang biglang gumuho ang mundo ko.
Ayokong tanggapin ang katotohanang... wala na si Josefina.

"Sa ngalan ng Ama, ng Anak at ng Espiritu Santo. Amen, O Diyos, nawa'y gabayan niyo
po ang kaluluwa ng aming minamahal na kapatid na si Josefina Montecarlos na ngayon
ay tutungo na po sa piling niyo..."
Nakatulala at patuloy lang ang pagbagsak ng mga luha ko habang pinagmamasdan ang
pagsasaboy ng pari ng holy water sa kabaong ni Josefina. Nandito kami ngayon sa
sementeryo sa San Alfonso kung saan nakalibing din ang mga ninuno ng pamilya
Montecarlos. Makulimlim ang kalangitan kahit pa tanghaling tapa tang mga oras na
ito.
"J-josefina! Anak ko! bakit? B-bakit mo kami iniwan?!" pagtangis pa ni ina habang
pilit siyang niyayakap ng mahigpit ni Maria at Tiya Rosario dahil nanghihina na si
ina sa kakaiyak. Hindi namin nagawang iburol pa si Josefina dahil kailangan naming
makabalik dito sa San Alfonso upang dito siya ilibing dahil na rin sa kagustuhan ni
Don Alejandro.
Nakatayo naman sa tabi ng pari si Don Alejandro habang nakaalalay sa kaniya si

Maximo dahil bigla itong nahilo at muntik ng atakihin sa puso dahil sa sobrang
pagdadamdam at pag-iyak sa pagkawala ni Josefina. Narito rin sa paligid sila madam
Olivia, Gobernador Flores,
Natasha, Leandro, Heneral Seleno, hukom Valenciano at hukom Fernandez, at ang iba
pang nakikiramay.
Parang unti-unting nadudurog at kumakalas sa pagkakakapit ang puso ko habang

pinagmamasdan ang dahan-dahang pagbaba ng kabaong ni Josefina sa ilalim ng lupa,
napapikit na lang ako habang yakap-yakap ang blue rosary sa tapat ng puso ko...
Alam kong nariyan ka lang sa paligid Josefina... alam kong masaya ka na ngayon sa
piling ng Panginoon, patawarin mo ako...dahil sa akin nanggyari sa iyo ito... hindi
ka dapat namatay ng maaga, hindi mo dapat dinanas ang lahat ng ito kung hindi ko
pinakialaman ang tadhana, marahil ay alam mo na ngayon ang katotohanan na hindi ako
ang tunay mong kapatid na si Carmelita... patawarin mo rin ako kung hindi ko sinabi
sa iyo ang totoo.
Sa totoo lang, dahil sa iyo mas lalong napadali ang pamumuhay ko sa panahong ito,
kahit pa palagi mo akong inaasar at pinagkakatuwaan masaya pa din ako dahil
nagkaroon ako ng pagkakataong makilala ka at mapalapit sa iyo. Sa ngayon hindi ko
na alam ang gagawin ko... sana ay narito ka sa piling ko upang damayan at yakapin
ako muli...
Hindi ko na napigilan pa ang bigat ng nararamdaman ko at ang pagbugso ng mga luha

ko, naramdaman kong nanghina ang mga tuhod ko at napaluhod na lang ako sa lupa
habang pinagmamasdan ang pagbaon ng alaala ni Josefina sa ilalim ng lupa na kung
saan kailanman ay alam kong hindi ko na maaabot pa.
"ANAAAAAK KO! JOSEFINA! WAG MO KAMING IWAN!" sigaw pa ni ina at bigla siyang
nawalan ng malay dahilan para paypayan at mag-alala ang mga tao sa kaniya. Gusto ko
mang lumapit at
yumakap sa kaniya pero hindi ko magawa, parang nanigas na ako sa kinaroroonan ko.
hindi ko kayang lumapit sa kanila habang dala-dala ang katotohanang... ako ang
dahilan ng pagkamatay ni Josefina.
Naramdaman kong biglang may humawak sa magkabilang balikat ko upang tulungan akong
bumangon muli, paglingon ko ay tumambad sa harapan ko si Leandro, katulad niya alam
kong alam niya ang sakit na dinadala ko ngayon. Dahan-dahan niya akong niyakap, at
sa mga oras na iyon nagpapasalamat ako dahil narito siya sa tabi ko, at hindi niya
ako iniwan.
Hindi ko mapigilang maibuhos ang mga luha ko sa yakap ni Leandro, at ilang saglit
pa dahan-dahang pumatak ang ulan sa kalangitan, para bang nakikiramay ito sa
kalungkutan nararamdaman namin ngayon.
Pagmulat ko ng mata ay hindi ko inaasahang makita ang taong responsable sa

pagkamatay ni Josefina... si Juanito.
Nakatayo siya sa di kalayuan sa gilid ng isang malaking puntod at nakatingin ng

diretso sa akin, habang nakalagay ang sombrero niya sa tapat ng dibdib niya.
Humiwalay na si Leandro sa pagkakayakap sa akin "Mabuti pang magpahinga ka na

Carmelita... ihahatid na kita sa inyo at kung ibig mo ay dadalawin din kita
mamayang gabi" sabi ni Leandro, pero hindi ko pa rin maialis ang mga mata ko kay
Juanito. "Carmelita?" tugon niya pa at dahil dun napalingon siya sa likod, buti na
lang at agad nakapagtago si Juanito sa likod ng malaking puntod.
"Gusto mo na bang umuwi? o baka gusto mo munang dumaan sa lupain ng mga rosas?"
tanong pa ni Leandro. Ibinaling ko na agada ng tingin ko sa kaniya baka kasi
magtaka siya kung ano yung tinitingnan ko sa bandang likod
niya.
"G-gusto ko ng umuwi" sagot ko na lang, agad naman akong inalalayan ni Leandro at

naglakad na kami pasakay sa kalesa. Inaalalayan din ng mga guardia personal si Don
Alejandro at ina pabalik sa kalesa. Kahit umuulan ni isa sa amin ay walang tumakbo
o sumilong. Di alintana ang buhos ng ulan, bawat patak ng ulan na tumatama sa aming
katawan ay isang hampas na nagmumulat sa amin sa katotohanan.
Malungkot na katahimikan ang sumalubong sa amin pagdating namin sa hacienda

Montecarlos. Halos lahat ay walang kibo at hindi nagsasalita. Mabait, mapagmahal at
masiyahin si Josefina, halos lahat ng trabahador at tagapagsilbi dito sa hacienda
Montecarlos ay kinakaibigan niya kung kaya't ganoon na lang ang lungkot na
nararamdaman ng lahat dahil sa pagkawala niya.
"Ako na ang bahala kay ina... maya-maya ay magigising na rin siya, ang mabuti pa
tingnan mo naman ang kalagayan ni ama mula kagabi ay hindi pa siya kumakain" tugon
ni Maria habang kinukumutan si ina, magang-maga rin ang mga mata niya dahil sa pag-
iyak, pero kahit ganoon mas inuuna niya pa rin ang kalagayan ng iba kaysa sa
kapakanan niya.
Tumango na lang ako at nagtungo sa opisina ni Don Alejandro, dito siya dumiretso
kanina pagdating namin sa bahay at hanggang ngayon ay hindi pa rin siya lumalabas
sa opisina niya. hindi ko pa siya nakakausap mula nang huling magkasagutan kami,
alam kong may kasalanan din ako pero hindi ko alam kung anong gagawin ko...
Napahinga na lang ako ng malalim at kumatok na sa pinto ng opisina niya, pero

nakaka-ilang katok na ako ay hindi pa rin siya tumutugon. Dahan-dahan ko ng
binuksan
ang pinto at nakita kong wala siya doon sa opisina niya.
"Si Don Alejandro po baa ng hinahanap niyo Binibini?" narinig kong tanong ng isang
kasambahay na may dala-dalang pagkain para kay ina. Papasok na sana siya sa kwarto
nila ina kaya lang napatigil siya nang makita ako sa tapat ng pinto ng opisina ni
Don Alejandro.
Napatango naman ako, "Kanina pa po siya nasa kwarto ni Binibining Josefina" patuloy
niya pa sabay bow at pumasok na siya sa kwarto nila ina upang ihatid ang pagkaing
dala niya.
Napalingon naman ako sa kwarto ni Josefina na nasa pinakadulo. Matagal-tagal na rin

mula nang huli akong nakapasok sa kwarto niya, nasa Maynila kasi siya noong mga
nakaraang buwan kung kaya't hindi kami nakakapagkwentuhan sa kwarto niya, bukod dun
siya din ang madalas tumambay sa kwarto ko.
Dahan-dahan akong naglakad papalapit doon, kahit hindi ako kumatok alam kong naroon
si Don Alejandro dahil rinig na rinig ko ang pagtangis niya. sabi nga nila,
kadalasang pinipigil ng mga lalake ang pag-iyak lalo na sa harapan ng ibang tao
pero tao lang din sila, nasasaktan at nahihirapan, sa oras na nag-iisa na sila doon
nila binubuhos ang mga luhang matagal nilang inipon at pilit itinago sa kanilang
mga mata.
Aalis na lang sana ako dahil ayoko ng abalahin pa siya pero napatigil ako nang
marinig siyang magsalita, "S-sino iyan? J-josefina anak ko... ikaw ba iyan?"
narinig kong pagtangis niya, napansin niya siguro ang shadow ko sa ilalim ng pinto
kung kaya't alam niyang may tao dito sa labas ng kwarto at naghihintay na makausap
siya.
Napayuko na lang ako at dahan-dahang binuksan ang pinto. Bakas sa mukha ni Don
Alejandro ang pagka-dismaya nang hindi ang inaasahan niyang si Josefina ang
makikita niya. namumula at namamaga na ang kaniyang mga mata sa kakaiyak habang
yakap-yakap ang damit pang-madre ni Josefina na lagi niyang suot. Nakahandusay din
siya sa sahig at may tatlong bote ng alak ang nakakalat sa paligid niya.
Sa aming tatlo, si Josefina ang pinakamasunurin at hindi sumuway sa kaniya. At ang

pagkamatay ng anak ay isa sa pinakamasakit na trahedyang sasapitin ng isang
magulang.
"P-patawad po kung n-naabala ko kayo... aalis na po----" hindi ko na natapos yung

sasabihin ko kasi bigla siyang nagsalita.
"K-kung may isang taong d-dapat sisihin sa sinapit ni Josefina... ay ako iyon"
panimula niya. pasuray-suray na rin ang kaniyang mga mata at parang anumang oras ay
babagsak na siya dahil sa matinding pagkalasing.
Naglakad na ako papasok sa loob at pinulot ko ang mga bote ng alak na nakakalat sa
sahig. "K-kumain na po kayo ama... makakasama po sa inyo ang mga ito" sagot ko na
lang, pero nagulat ako nang bigla niyang hawakan ang kamay ko at dahil dun
napatingin ako ng diretso sa mga mata niyang punong-puno ng pagsisisi at
pagdadalamhati.
"C-carmelita... anak... Tama ka, kasalanan ko ang lahat ng ito... nakipagsabwatan

ako kay Gobernador Flores upang makapag-higanti sa pagmamaliit at paglapastangan ni
Don Mariano sa pamilya natin nang baliin niya ang nakatakdang kasal niyo ni
Juanito..." panimula niya, at dahil dun nanlaki ang mga mata ko dahil sa pag-amin
niya.
"m-masyado akong nabulag sa galit at hinanakit dahil nagawa niyang ipahiya ang
pamilya natin sa buong San Alfonso at nakarating
din ang balitang iyon sa Maynila, Totoong siniraan at ginawan lang namin siya ng
kwento na naging dahilan ng pagkaaresto at pagkamatay niya... A-alam naming
makapangyarihan din si Kapitan Corpuz at Sergio Alfonso at m-magagawa nilang
baliktarin ang sitwasyon... kung kaya't hindi na rin namin sila pinalagpas..." Pag-
amin ni Don Alejandro, nanginginig ang mga kamay niya ngayon na nakahawak sa kamay
ko at hindi rin maaawat ang pagdaloy ng mga luha niya sa kaniyang mga mata. Halos
walang kurap akong nakatitig sa kaniya at hindi ko magawang makapagsalita o gumalaw
man lang dahil sa pagkabigla.
Kaya pala nananahimik at hindi niya nagawang ipagtanggol noon si Don Mariano ay
dahil kasabwat talaga siya.
"I-ito na siguro ang k-kabayaran ng lahat ng ginawa ko sa p-pamilya Alfonso... a-

ang buhay ni Josefina ang naging kabayaran ng lahat ng kasalanan ko sa k-kanila"
pagtangis niya pa at bigla siyang napahawak ng mahigpit sa ulo niya at inuntog-
untog ito sa gilid ng kama. Agad naman akong lumapit sa kaniya at inawat siya.
"T-tumigil na po kayo... t-tama na po" pakiusap ko pa, hindi ko na rin mapigilan

ang pagbagsak ng mga luha ko. matagal ko ng inaasam na marinig mismo sa bibig ni
Don Alejandro ang katotohanang may kinalaman siya sa pagkamatay ni Don Mariano at
pagkasira ng pamilya nito.
"A-ang inosente at walang kasalanan kong anak ang n-nagbayad ng lahat ng

katarantaduhan ko!" sigaw pa niya at bigla siyang nagwala at pinagbabato niya ang
mga bote ng alak sa gilid. agad ko naman siyang niyakap at pinigilan, sa mga oras
na ito ramdam na ramdam ko ang sobrang pagsisisi at sakit na nararamadaman
niya ngayon.
"H-hindi pa ako nakontento... pati ang buhay ng inosenteng si Sonya ay hindi ko din
pinalagpas!" sigaw niya pa, parang biglang kumirot ang puso ko, bigla kong naalala
yung araw na kung saan napilitang umayon si Don Alejandro na patayin si Sonya sa
harap ng munisipyo... sa harap ng madaming tao.
Biglang nagsipasok sila Esmeralda at ang iba pang kasambahay nang marinig nila ang
pagkabasag ng mga bote dito sa kwarto ni Josefina. Agad ko naman silang sinenyasan
na lumabas na muna at hayaang maibuhos ni Don Alejandro ang lahat ng pagsisisi at
sama ng loob niya.
Nag-bow naman sila at isinara muli ang pinto. "N-ngayon hindi ko na alam ang g-
gagawin ko... C-carmelita anak! Ikaw na lang ang pag-asa ko!" nagulat ako nang
bigla niyang hawakan ang magkabilang balikat ko, naiintindihan kong lasing na
lasing lang si Don Alejandro pero nababakas ang sobrang takot sa mga mata niya,
parang nasisiraan na siya ng ulo.
"K-kailangan mong maikasal kay Leandro! Kailangan maging isang pamilya ang
Montecarlos at Flores! D-dahil kung hindi... m-mawawalan ng saysay ang lahat ng
ginawa ko at ang pag-protekta ko sa pamilya natin!" tugon niya pa. parang biglang
tumigil ang pag-ikot ng mundo ko.
Sinasabi ko na nga ba... kaya pala kahit anong mangyari ay pinagpipilitan ni Don
Alejandro na maikasal ang isa sa amin sa mga Flores ay dahil natatakot siyang baka
dumating ang araw na baliktarin at pagtaksilan din siya ni Gobernador Flores.
"I-ilang dekada na ang lumipas... ngayon lang nalagay sa alanganin ang pangalan ng
pamilya Montecarlos... a-ayokong maging kahihiyan sa lahat... a-ayokong sirain
ang tiwalang ibinigay ng ating mga ninuno" pagsumamo pa ni Don Alejandro,

napatulala na lang ako sa kaniya. Sa kabila ng lahat ng nangyari, ang pangunahing
may kasalanan pa rin ng lahat ng ito... ay ako.
Kung kaya't ako rin ang dapat gumawa ng paraan. Ako pa rin ang dapat magsakripisyo.
Kinabukasan, nagtungo kami ni Don Alejandro at ina sa mansyon ng mga Flores. Narito
kami ngayon at nakikipag-salo sa kanila sa hapagkainan.
"Ipinaaabot ko ang taos puso kong pakikiramay sa pagkawala ng inyong anak na si

Josefina" tugon ni Gobernador Flores, tumango naman si Don Alejandro at ina.
"Nakasisiguro po ako na ngayon ay masaya na si Josefina sa piling ng Diyos" tugon

naman ni Natasha. Nasa pinaka-gitna ng mesa si Gobernador Flores samantalang nasa
kaliwa naman niya si Don Alejandro, katabi naman ni Don Alejandro si ina, at nasa
tabi naman ako ni ina.
Nakaupo naman sa tapat namin si Leandro at nasa tabi niya si Natasha. "Don
Alejandro... Donya Soledad... Naiintindihan ko po kung nais niyong malipat ang
nakatakdang petsa ng kasal namin ni Binibining Carmelita dahil na rin sa mga
nangyari nitong nakaraang araw" tugon naman ni Leandro, napangiti naman ng kaunti
si ina.
"Maraming salamat sa iyong pag-unawa Heneral Leandro ngunit ang iyong paghihintay
ay sapat na, narito kami ngayon upang ipagbigay alam sa inyo na ibig naming matuloy
pa rin ang kasal sa nakatakda nitong araw, sa katapusan ng Nobyembre" sagot ni ina.
Napatingin naman ako kay Don Alejandro, walang kaalam-alam si Donya Soledad sa
lahat ng kasamaan at pagtataksil na ginawa ng kaniyang asawa sa pamilya Alfonso.
Hindi
ko naman magawang sabihin kay ina ang totoo dahil ayokng masira rin ang tiwala niya
kay Don Alejandro.
Napangiti naman ng kaunti si Leandro sabay tingin sa akin. "Kung gayon, ang
pagiging isa ng ating pamilya ay isang malaking karangalan sa amin..." nakangiting
tugon ni Gobernador Flores at itinaas niya ang wine glass niya.
"Salud" tugon ng lahat, bukod sa akin.

Sa pagkakataong iyon, unti-unti ko ng nararamdaman ang tali na pupulupot sa leeg ko
pagdating ng panahon.
"Sa totoo lang... hindi ko maitago ang saya na nararamdaman ko... parang panaginip
lang ang lahat, ilang linggo na lang, magiging ganap na kitang asawa" nakangiting
tugon ni Leandro, nandito kami ngayon sa hardin nila at naglalakad-lakad kami.
Samantalang patuloy pa ding nag-uusap sila Gobernador Flores, Don Alejandro at ina
sa loob ng bahay nila.
Napatingin lang ako kay Leandro, parang hindi siya nagbago, iyon pa rin ang mga
ngiti niya noong sinagot siya ni Carmelita.
"May tanong lang ako... bakit nagawa mo pa din akong mahalin at hintayin?" tanong
ko sa kaniya, alam kong si Carmelita naman talaga ang mahal niya, si Carmelita ang
nakikita niya sa akin ngayon.
"Tanging ang puso lang natin ang makakasagot niyan... walang tamang sagot sa tanong
kung bakit mo mahal ang isang tao, dahil ang pag-ibig ay hindi iniisip... ito ay
nararamdaman at nagmumula sa ating puso... sa oras na maramdaman mo ang pagtibok
nito alam mong kahit anong gawin mo ay hindi mo na ito mapipigilan at hindi ka na
makakawala pa" paliwanag ni Leandro. Kung sabagay tama nga siya. kahit anong gawin
ko
ay hindi ko pa din mapigilan ang pagtibok ng puso ko para kay Juanito.
"Oo nga pala... madalas kong mapansin na suot mo ang kuwintas na iyan, ano ang ibig
sabihin niyan?" tanong ni Leandro at dahil dun napatingin at napahawak ako ngayon
sa kuwintas na gawa sa kahoy na bigay sa akin ni Juanito.
Hindi ko mapigilang mapangiti habang inaalala ang ibig sabihin ng kuwintas na iyon.
"Ito lang ang tanging bagay na nakakapag-paalala sa akin kung sino talaga ako...
ang totoong ako sa likod ng mapaglarong tadhanang ito" sagot ko sa kaniya.
Napatango naman si Leandro, alam kong hindi niya naiintindihan at kailanman ay
hindi niya maiintindihan na ang babaeng kaharap niya ngayon ay isang impostora
lamang.
Magsasalita pa sana si Leandro kaya lang bigla kaming nakarinig ng ingay at sigawan
mula sa labas, sa tapat ng gate ng mansyon nila. Agad hinawakan ni Leandro ang
kamay ko at dali-dali kaming tumakbo papasok ng bahay.
Naabutan namin si kolonel Santos na nakatayo sa labas ng pintuan ng bahay.

"Gobernador! Sinalakay po ng mga rebelde ang tahanan ni Ginoong Maximo Rosalejos
kanina lang! at may binato pong sako ang mga rebelde sa labas ng inyong tahanan
ngayon!" tugon ni Kolonel Santos. At dahil dun agad kaming napasilip ng bintana at
tumambad sa harapan namin ang dose-dosenang guardia personal ng mga Flores at mga
guardia civil na naka-pwesto na ngayon sa tapat ng gate ng mga Flores bilang
depensa.
Agad kinuha ni Leandro ang kaniyang armas at dire-diretso siyang lumabas. Hindi ko
na siya nagawang pigilan pa dahil sa matinding pagkabigla at takot.
Nagtatakbuhan na ngayon
ang ilang rebelde papalayo, pinaulanan sila ng bala ng mga guardia civil at guardia
personal pero wala ni isa sa kanila ang tinamaan. Agad sumaludo ang mga guardia
civil at guardia personal ng dumating si Leandro sa tabi nila.
"sa tingin ko ay hindi pag-atake ang pakay ng mga rebelde ngayon sa aming
tahanan... kundi ang paghatid ng mensahe sa pamamagitan niyon" panimula ni Leandro
sabay turo dun sa sako, agad na pumwesto at tumayo ang mga tauhan niya at nagbigay
daan sa kaniya, naglakad si Leandro papalapit sa tapat ng gate nila kung saan
naroroon ang iniwang sako ng mga rebelde.
Gusto ko sanang lumabas at sumunod kay leandro para tingnan kung anong laman niyon
pero agad akong pinigilan ni ina at Don Alejandro. kung kaya't wala na akong nagawa
pa kundi magmasid na lang sa mga nangyayari mula dito sa loob ng bahay nila.
Agad na dinampot ni Leandro ang sakong iyon at binuksan, biglang dumanak ang dugo
sa sahig at parang biglang bumaliktad ang sikmura ko nang makita namin kung ano ang
laman ng sakong iyon kahit malayo kami sa kanila.
Ang ulo ni Maximo Rosalejos.
Halos napatigil ang lahat at bakas sa lahat ang takot at pangamba dahil sa mga
kayang gawin ng rebeldeng grupo ni Ca-tapang.
Nakita kong napapikit na lang sa galit at lungkot si Don Alejandro, malapit siya
kay Maximo. At ang sinapit nito ngayon sa kamay ng mga rebelde ay hindi katanggap-
tanggap.
"MULA SA ARAW NA ITO, IPINAG-UUTOS KO ANG MAHIGPIT NA PAGBABANTAY NG MGA GUARDIA

CIVIL SA BUONG LALAWIGAN NG SAN ALFONSO! ANG SINUMANG MAHULING MAY TINATAGONG ARMAS
SA KANILANG MGA TAHANAN AT MAY KAHINA-HINALANG
KILOS AY PAPATAYIN!" utos ni Gobernador Flores. At dahil dun agad naglibot ang mga
guardia civil sa buong lalawigan... sa pagkakataong iyon kinakabahan na ako sa mga
posibleng mangyari.
Kinabukasan, nagulat ako nang mabalitaan na lilisanin na muna namin ang San Alfonso
at magtutungo kami sa Maynila dahil sa mga death threat na natanggap ni Don
Alejandro kagabi. Wala na rin akong nagawa pa, sa totoo lang natatakot at
nangangamba din ako, nagawa na nilang saktan at mapatay si Josefina at Maximo.
Hindi imposibleng gawin rin nila iyon sa amin at sa pamilya Flores.
Nasa kalesa kami ngayon papunta na sa daungan, mag-tatanghaling tapat na pero halos
walang katao-tao sa kalsada. Maraming mga guardia civil ang nagkalat sa buong
paligid at patuloy na nag-roronda. Napadaan kami sa isang sakahan at naabutan
naming sinusunog nila ang bahay kubo ng isang mahirap na pamilya kasabay niyon ay
pilit na binubugbog at pinapaamin ang padre de pamilya ng tahanan, samantalang
nagsusumamo at pilit na nagmamakaawa naman ang asawang babae at ang mga maliliit
nilang anak.
Gusto ko sanang bumaba para awatin sila pero tumutol si Don Alejandro at ina.
"Anak... ang utos na ito ay hindi maaaring baliin ng isang tulad mo" paliwanag ni
ina. Wala naman na akong nagawa pa kundi pagmasdan na lang ang walang awang
pambubugbog ng mga guardia civil at pagpapahirap sa mga mahihirap na pamilya. alam
kong wala na akong magagawa pa, kung pakikialaman ko sila siguradong magagalit ng
tuluyan sa akin si Gobernador Flores at iyon ang pinaka-kinatatakutan ni Don
Alejandro. ang masira ang koneskyon niya sa makapangyarihang
gobernadora ng San Alfonso.
Nagkalat ang mga dugo at gamit sa buong paligid, tanging ang pagtangis ng iilang
maliliit na bata na maagaang naulila dahil pinaslang ang kanilang mga magulang ang
maririnig sa buong kapaligiran. Hindi ko mapigilan ang matinding pagkakirot ng puso
ko dahil sa mga natutunghayan ko. narito ako sa panahon kung saan ang mga nasa
katungkulan at kapangyarihan ang may hawak ng buhay ng mga mahihirap at walang
kalaban-laban na mga mamamayan.
Pagdating namin sa daungan, agad na pumalibot sa amin ang mga guardia civil na
nakasunod sa kalesa namin kanina pa. kanina pa naghihintay sila madam Olivia,
Leandro, Natasha, hukom Valenaciano at hukom Fernandez sa pagdating namin sa barko.
Naiwan naman sa San Alfonso si Gobernador Flores at Heneral Seleno upang pulbusin
ang mga pinaghihinalaan nilang kaanib sa rebeldeng grupo ni Catapang.
Sa itaas ng barko ay matatanaw ang labis na kalungkutan at trahedya na nangyayari

ngayon sa San Alfonso. Ang dating maganda at ubod na sigla na bayan ng San Alfonso
ay napalitan na ngayon ng isang tanawin kung saan naghahari ang kamatayan.
Hindi dapat nangyari ang lahat ng ito... kasalanan ko ang lahat ng ito.
Ako ang nagdala ng kamatayan sa bayan ng San Alfonso.
Napatigil ako nang biglang may lalaking bumangga sa akin pag-akyat ko ng barko,
agad niyang hinawakan ang kamay ko at tinakpan ang bibig ko sabay hila sa akin
papasok sa isang napakadilim na kwarto. hindi ako napansin nila Don Alejandro at
ina dahil nauna silang umakyat sa akin, at sumabay rin sap ag-akyat ang iba pang
mayayamang pamilya
na ibig din magtungo ng Maynila upang lumayo sa San Alfonso kung kaya't napahalo
ako sa madaming tao.
Nasa isang madilim na imbakan ng alak kami ngayon, at tanging ang maliit na bitana
lamang sa itaas ang nagbibigay liwanag dito sa loob ng silid na ito dito sa barko.
Pilit akong pumiglas sa pagkakahawak nung lalaki, nakatakip ng pulang tela ang
kaniyang mukha, pero ilang sandali lang tinanggal niya iyon... bigla akong
napatigil at napatulala sa lalaking humila sa akin...
hindi ako makapaniwala na narito ngayon si Juanito.
nakatingin lang kami ng diretso sa mga mata ng isa't-isa. Hawak niya ngayon ang
kamay ko at nakapulupot naman ang isa niyang kamay sa tagiliran ko... gusto ko
siyang yakapin. Pero ilang sandali lang bigla siyang natauhan at umiwas ng tingin
sabay bitaw sa akin.
"N-nagkakamali ka ng iniisip... hindi ako naparito ngayon upang makita ka" tugon
niya pero hindi na niya magawa ngayong tumingin ng diretso sa mga mata ko. napayuko
na lang ako at napahawak sa kamay ko na kanina lang ay hawak-hawak niya.
"Oo nga pala... bago kami umalis, gusto ko sanang sabihin sa iyo ang huling habilin
ni Sonya bago siya..." hindi ko na natapos ang sasabihin ko kasi parang isang
malaking kurot sa dibdib ang alaala ng pagkamatay niya.
"nais niyang humingi ng tawad sa iyo dahil nagtungo siya dito sa San Alfonso upang
makiusap kay ama na palayain si Ignacio nang hindi nagpapaalam sa iyo, ibig rin
niyang ipaabot sa iyo na ang ginawa niyang iyon ay hindi niya pinagsisisihan" sabi
ko, dahan-dahang napatingin sa akin si Juanito at nakita ko ang pagdaloy ng mga
luha niya sa kaniyang mga mata.
"S-sa
tingin mo... bakit maglalakas ng loob si Sonya makiusap sa harapan ni Don

Alejandro?" seryosong tanong ni Juanito. napatulala lang ako sa kaniya at hindi na
ako nakapagsalita pa.
"Bagama't alam niya na ang pagbalik niya sa San Alfonso ay delikado... umasa pa rin
siya na baka sakaling pagbigyan siya ng iyong ama na akala niyang nagmamalasakit sa
kaniya" patuloy pa ni Juanito. kitang-kita ko ngayon ang nag-aapoy na galit at
hinanakit sa kaniyang mga mata.
"A-ano bang ginagawa mo dito?" tanong ko sa kaniya, pero ilang Segundo siyang hindi
umimik. napatingin ako sa balisong o maliit na kutsilyo na nakasuksok sa ilalim ng
damit niya. at dahil dun biglang nanlaki ang mga mata ko at biglang lumakas ang
kabog ng dibdib ko.
Hindi maaari!
Imposible!
Hindi totoo ang lahat ng ito!
Nakita kong dahan-dahang kinuha ni Juanito ang kutsilyong iyon at hinawakan ito ng
mahigpit. Napahakbang ako paatras at napatigil ako nang tumama na ang likod ko sa
dingding. Ilalabas na sana niya ang kutsilyong iyon pero bigla siyang napatigil, at
tumingin ng diretso sa akin. "Hanggang sa huli... hindi ko inaasahang sasabihin ko
pa rin ang mga salitang ito sa iyo... hanggang sa huli, hangad ko ang kaligayahan
mo sa piling ni Leandro" tugon niya at bigla niyang binitiwan ang kutsilyo na hawak
niya kanina. Parang biglang umagos ang lahat ng kaba at takot na nararamdaman ko
kanina nang bumagsak ang kutsilyong iyon sa sahig.
Naglakad na siya papalabas at sa bawat hakbang niya ay ramdam ko ang bigat na

pinapasan niya sa mga oras na ito. Nagulat ako nang biglang bumukas ang pinto
at dahil dun agad akong napayuko at nagtago sa likod ng mga bariles ng alak.
"Ano? Nakita mo na ang bunsong anak ni Don Alejandro?!" tanong ng isang lalaki na
nakadamit kutsero, at may kasama pa siyang isa pang lalaki na nakadamit tulad ni
Juanito.
"Hindi" diretsong sagot ni Juanito. napakamot naman sa ulo at mukhang dismayado ang
dalawang lalaking kausap niya.
"Malalagot tayo kay Ca-tapang nito, kailangan nating makuha ang Montecarlos na
iyon!" reklamo nung lalaking nakadamit kutsero. Tulala naman at hindi umiimik si
Juanito.
"Sigurado ka ba Juanito?... kanina lang dito ko huling nakitang napadaan ang

Montecarlos na iyon" dismayadong tanong nung isa pa.
Papasok na sana yung dalawang lalaki dito sa loob kung saan ako nagtatago pero
biglang may isa pang lalaki na naka-barong ang dumating... Si Eduardo.
"Mga kasama... nakita kong nakasunod ang bunsong Montecarlos kina Don Alejandro at
Donya Soledad sa silid nila" tugon ni Eduardo, at nagulat ako nang bigla siyang
mapatingin sa pinagtataguan ko.
Alam na niya na nandito ako? alam niya na nagkausap kami ni Juanito?
"Tara na! paalis na ang barko... baka maghinala ang mga guardia civil sa mga
kinikilos natin" tugon pa ni Eduardo at dali-dali na silang umalis. Nakita kong
napalingon pa sa akin si Juanito sa huling pagkakataon bago siya sumunod sa kanila.
Anong ibig sabihin nito? Bakit pinagtakpan ako ni Juanito at Eduardo?
Kinabukasan, maaga akong lumabas sa aking silid at nagtungo sa dulo ng barko upang
pagmasdan ang pagsikat ng araw. dahil sa madalas na pagsakay ko sa barko sa
panahong
ito, hindi na ako nahihilo pa. maaliwalas ang kalangitan at madaming ibon ang
nagliliparan sa himpapawid.
~Sa pagsapit ng dilim ako'y naghihintay pa rin
Sa iyong maagang pagdating

Pagkat ako'y nababalisa kung 'di ka kapiling
Bawat sandali mahalaga sa atin~
~Tulad ng ibong malaya ang pag-ibig natin
Tulad ng langit na kay sarap marating
Ang bawat tibok ng puso'y kay sarap damhin
Tulad ng himig na kay sarap awitin.~
Mabuti pa ang mga ibon na malayang nakalilipad ngayon... malaya silang nakakalipad
at parang walang problema na iniinda.
"Kung gayon... mas gugustuhin mo na lang ba maging ibon?" narining kong tanong ni
madam Olivia na nasa tabi ko na pala. At dahil dun nanlaki ang mga mata ko dahil
hindi ko man lang namalayan na nandito na pala siya sa tabi ko.
"Huwag mo nga ako tingnan ng ganyan... sadyang malalim lang ang iyong iniisip kung
kaya'y hindi mo namalayan ang paghakbang ko papalapit sayo" tugon ni madam Olivia.
Oo nga pala, nakakabasa siya ng isip.
Napahinga na lang ako ng malalim at pinagmasdan ko na ulit ang mga ibon at

karagatan. "Sa pagkakataong ito... sa tingin ko ay si Leandro na ang nakatadhana sa
iyo" tugon pa ni madam Olivia at dahil dun napalingon ulit ako sa kaniya, diretso
naman siyang nakatingin sa karagatan.
"Pero ang kapalaran pong ito ay para kay Carmelita... hindi po ako si Carmelita"
sagot ko sa kaniya, napailing naman si madam Olivia. "Ang kapalaran ni Carmelita ay
kapalaran mo din... alam kong nagdadalawang isip ka pakasalan
si Leandro dahil sa oras na magtagumpay ka sa iyong misyon ay magigising na lang si

Carmelita na kasal na pala siya kay Leandro..." patuloy pa ni madam Olivia, bigla
tuloy akong napaisip ng malalim. Napaka-unfair naman nito sa part ni Carmelita,
wala siyang kamalay-malay na magiging asawa niya si Leandro.
"Pero huwag kang mag-alala, ang alaala ni Carmelita pagkagising niya ay ang mga
panahon kung saan hindi pa dumadating si Juanito sa buhay niya, ang panahon kung
saan naghihintay siya sa pagbalik ni Leandro" tugon pa ni madam Olivia. At bigla
siyang napapikit.
"Ngunit ang lahat ng iyon ay mangyayari lamang kung magtatagumpay ka sa misyon

mo... sa oras na mabigo ka sa iyong misyon na pigilan ang pagkamatay ni Juanito...
mananatili ka na sa panahong ito bilang Carmelita... at si Leandro ay nakatadhana
na sa iyo" dagdag pa ni madam Olivia at dahil napatulala na lang ako sa kaniya.
Kahit saan pala ako magpunta... wala akong takas. Magtagumpay o mabigo man ako sa
misyon ko, hindi pa rin ako makakatakas kay Leandro.
Nobyembre 25, 1891.
Halos dalawang linggo na kami ngayon dito sa Silang, Cavite. Dahil sa kahilingan ni
Leandro na tumira kami malapit sa kanila. siya ang punong heneral dito sa Cavite
kung kaya't mas mapapanatag ang kalooban niya na maprotektahan ang pamilya namin.
Narito kami ngayon sa isang simbahan upang mag-komipsal. Isang tradisyon sa

simbahang katoliko ang pagkokompisal ng magpapakasal bago sila ikasal.
Never pa ko nakapag-kompisal sa buong buhay ko, kaya hindi ko alam kung anong
gagawin ko. "Sa ngalan ng Ama, ng Anak at ng Espiritu Santo, Amen. Ang
ating Diyos ay mapagpatawad, nakikinig siyang mabuti sa mga hinaing, panalangin at

pag-amin natin sa ating mga kasalanan, ang pagtatapat sa ating mga kasalanan ay
lubos na kinalulugdan niya..." patuloy nung pari, may nakaharang na tabla sa
pagitan namin at may maliliit lang itong butas, naaaninag ko ang matandang pari na
nasa loob.
"A-ako po ay isang makasalanan... at humihingi po ako ng tawad sa Panginoon, alam

ko pong alam niya ang pinagdadaanan ko ngayon at humihingi po ako ng tulong dahil
hindi ko na po alam ang aking gagawin" sagot ko, naaninag ko namang napatango ang
pari.
"Sa mundong ito... hindi pa huli ang lahat, hindi mo man sabihin sakin ang buong
detalye ng iyong kasalanan, batid naman ito ng ating Panginoon... ang awa ay
magmumula sa Diyos at ang gawa naman ay nakasalalay sa iyo, kung minsan may mga
pagkakataong nadadaig tayo ng ating puso... ngunit ang paggamit ng utak ay isang
matalinong paraan, hindi lahat ng bagay ay dapat pinapadaan sa puso dahil mabisa pa
din ang paggamit sa ating isipan" tugon nung pari. ang mga salita niya ay diretsong
tumama sa puso ko. tama nga siya, siguro panahon na upang gamitin ko naman ang utak
ko.
Ang pagpapakasal ko kay Leandro ay makapagliligtas sa pamilya namin. Dapat ko ng

kalimutan si Juanito dahil ang pag-ibig ko sa kaniya ang maglalagay sa kapahamakan
naming dalawa.
Siguro tama din si Nenita, baka natuturuan talaga ang puso... at alam kong hindi
naman ako mahihirapang mahalin si Leandro.
Habang papalapit ang araw ng kasal namin ni Leandro ay mas lalong bumibigat ang
pakiramdam ko, abala si ina sa pagbuburda ng wedding gown
na ginawa niya para sa akin, si Maria naman ang nag-aayos ng lahat mula sa
simbahan, sa handaan, sa mga magiging bisita at sa mga dekorasyon.
Samanatalang, dumating na si Gobernador Flores at Heneral Seleno galing sa San

Alfonso upang dumalo sa kasal namin ni Leandro. Halos gabi-gabi naman dumadalaw si
Leandro sa bahay upang kamustahin ako, pero hindi na siya nakadalaw pa kagabi dahil
isang pamahiin sa kasal na sa simbahan na dapat magkita ang babae at lalaking
ikakasal.
Nobyembre 30, 1891.
Ang katapusan ng Nobyembre ang nakatakdang petsa ng kasal namin. 3 am na ng

madaling araw, 5 am dapat nasa simabahn na kami dahil madaling araw ginaganap ang
kasal sa panahong ito.
"Masikip ba anak?" nag-aalalang tanong ni ina habang tinutulungan niya akong isuot
ang wedding gown na gawa niya. isa din kasi sa pamahaiin sa kasal ang hindi dapat
pagsukat ng wedding gown, kung kaya't nag-aalala ngayon si ina dahil sa mismong
araw ng kasal ko pa isusuot ng first time ngayon ang damit na ginawa niya.
"Ayos lang po" sagot ko na lang, hindi naman ganun kasikip yung wedding gown pero
hindi lang ako komportable kasi abot hanggang leeg yung damit at balot na balot
ako. napatingin na ako ngayon sa salamin, at nakita kong napaluha si ina habang
pinagmamasdan ako.
"P-parang ang bilis ng pag-usad ng panahon... parang kailan lang ay sanggol ka pa

ngunit ngayon... ikakasal ka na anak ko" tugon ni ina, bigla tuloy akong napaluha
dahil sa kaniya. Bukod sa hindi pa ako handa magpakasal kahit ganoon ay sobrang
natutuwa ako dahil ramdam na ramdam ko ang pagmamahal ng isang ina mula sa kaniya.
"Halika na...
pumili ka na ng mga alahas na isusuot mo" tugon niya pa at may kinuha siyang isang
jewelry box na punong-puno ng mga alahas. "Pumili ka na anak"
"K-kayo na po ang pumili para sa akin... ina" sagot ko, bigla naman siyang
napangiti kahit pa may namumuong luha sa kaniyang mga mata. "Hanggang ngayon...
nilalambing mo pa rin ako" sabi niya pa. at agad niyang kinuha ang dalawang pares
ng gintong hikas at isinuot iyon sa akin.
"Ang hikaw na ito ay regalo sa akin ng iyong ama noong kaarawan ko, mula pa ito sa
Pransya" sabi niya, naramdaman kong tatanggalin niya dapat yung kuwintas na bigay
sakin ni Juanito na suot ko ngayon. Pero agad akong napahawak sa kamay niya upang
pigilan siya.
"Sigurado ka anak? Isusuot mo yan?" nagtatakang tanong ni ina. Napatango naman ako,
puno ng makikintab na alahas at palamuti ngayon ang kasuotan ko, pero tanging ang
kuwintas na iyon ang namumukod tangi dahil ito ang pinaka-simple sa lahat.
"Ayoko pong mahiwalay ang kuwintas na ito sa puso ko, dahil ito na lang po ang
natatanging alaala ni Juanito sa akin" sagot ko, napangiti naman si ina at niyakap
niya ako.
"Balang araw maiintindhan mo din anak... maiintindihan mo hangad lamang namin ng

iyong ama ang kabutihan at kaligtasan mo" sagot ni ina habang tinatapik-tapik ang
likod ko. napatitig naman ako ngayon sa salamin na nakatapat sa akin ngayon habang
yaka-yakap ako ni ina.
Hangad ko ang kabutihan at kaligtasan ng pamilya mo... Carmelita.
Sa simbahan ng San Jose sa Las Pinas gaganapin ang kasal namin ni Leandro. Naalala
ko na ang simbahang ito ay kilala bilang St.
Joseph church sa Las Pinas kung saan matatagpuan ang nag-iisa at kauna-unahang
Bamboo organ sa buong mundo.
Papasikat na ang liwanag nang dumating kami sa simbahan, halos nakaputi at elegante
ang pananamit ng lahat ng bisita na dadalo sa aming kasal. Sinalubong ako ni Tiya
Rosario at inalalayan niya ako makababa sa kalesa, maraming mga bulaklak na naka-
display sa buong paligid. Madami ding mga guardia civil at nakapwesto sa bawat
sulok.
Napangiti ako nang biglang may isang batang babae ang lumapit sa akin at iniabot
niya ang kumpol ng white roses sa akin. Nagpasalamat naman ako at hinalikan siya sa
pisngi.
"Maraming salamat anak... lagi mong tatandaan na mahal na mahal ka namin ng iyong
ina" bati sa'kin ni Don Alejandro at niyakap niya ako. nasa labas pa kami ngayong
ng simbahan at ihahatid nila ako ni ina sa altar.
Yumakap din sa akin si ina at itinaklob na niya ang puting belo sa mukha ko. ilang
sandali pa, biglang bumukas ang napakalaking pintuan ng simabahan na gawa sa kahoy
at ang lahat ng tao sa loob ay nakatingin na ngayon sa akin.
Natanaw ko si madam Olivia at Maria na maluha-luha ngayon at nakangiti sa akin,

naroon din si Nenita, ngumiti siya at tumango sa akin nasa tabi naman niya ang
asawa niyang si Manuel. Naroon din ang ilan sa mga madre na estudyante ni madam
Olivia, natanaw ko din si madam Ofelia at Esmeralda. Paglingon ko naman sa kaliwa
ay naroon naman sina Natasha, Gobernador Flores, hukom Valenciano at hukom
Fernandez. Inimbitahan din ni Gobernador Flores ang gobernadora-heneral ng
Pilipinas pero hindi ito nakapunta dahil may importante itong
pupuntahan.
Naroon din sila kolonel Santos at ang ilang tauhan na sundalo ni Leandro. At sa
dulo ay natanaw ko si Leandro na nakadamit pang-heneral ngayon, nakangiti siya at
nakatingin ng diretso sa mga mata ko habang dahan-dahan akong naglalakad papalapit
sa kaniya kasabay nito ay ang pagtugtog ng napakagandang tunog ng Bamboo organ.
Punong-puno ng mga bulaklak at magagarbong dekorasyon ang simbahan, natanaw ko din

ang napakalaking altar sa gitna at nasa ibaba nito nakatayo ang paring magkakasal
sa amin ni Leandro.
Alam kong ilang Segundo na lang ay malapit ng magbago ang buhay at kapalaran ko.
hindi ko akalaing aabot ako sa ganito. Ang pagbago ng tadhana ay hindi natin
inaasahan, kung minsan bigla-bigla na lang tayo magigising sa katotohanan na unti-
unti na palang nagbabago ang lahat nang hindi natin namamalayan.
Halos nakangiti ang lahat ng tao ngayon at bakas sa mga mukha nila ang saya habang
pinagmamasdan ang pag-iisang dibdib namin ni Leandro. "Ikaw na ang bahala sa aking
anak Leandro" tugon ni Don Alejandro at tinapik niya sa balikat si Leandro.
Napatango naman si Leandro at napatingin sa akin sabay ngiti, inilahad niya ang
palad niya sa akin.
Napatingin ako sa mga kamay niya, siguro nga ito na ang simula ng bago kong
buhay... ito na ang simula ng kwento namin ni Leandro.
Iaabot ko na ang kamay ko sa kaniya pero nagulat at napatigil ako nang makita ang
isang taong hindi ko inaasahan na makakrating ngayon dito... si Juanito.
Naka-damit kutsero siya habang nakatayo sa pinakadulo ng simbahan, halos walang

kurap siyang nakatingin ng diretso
sa akin at pinagmamasdan ang paghawak ko sa kamay ni Leandro.

"Sa ngalan ng Ama, ng Anak at ng Espiritu Santo, Amen. Narito tayo ngayon upang
saksihan ang pag-iisang dibdib ni Heneral Leandro Flores at Binibining Carmelita
Montecarlos... ang sinumang tutol sa kasal na ito ay inaanyayahan naming magsalita
bago mag-umpisa ang ganap na pag-iisang dibdib ng dalawang magkasintahang ito"
panimula nung pari. napalingon naman ako kay Juanito, pero nakatingin lang siya sa
akin.
Ilang saglit pa parang biglang gumuho ang mundo ko at nabagsakan ako ng langit at
lupa nang makitang tumalikod si Juanito at tuluyan na siyang naglakad papalayo...
~Kahit di mo sabihin
Aking napapansin
Di na kita pipilitin
Dahil di mo naman aaminin~
~Nagbago ang higpit ng yakap mo
Nagbago rin kung paano mo tawagin ang pangalan ko
Ang halik mo'y nagbago
Di ko alam bakit nagkaganito~
~Kahit na hindi mo sabihin pa
Nararamdaman kong ayaw mo na
Ayaw mo nang magpatuloy pa~
~Kahit na sabihing mahal pa kita
Walang magagawa kung ayaw mo na
Paano na?
Di ko kayang mag-isa~
Ngayon malinaw na sa akin ang lahat... kahit hindi niya sabihin, alam kong wala na
siyang nararamdaman at wala na siyang pakialam sa akin.
Dear Diary,
Tuluyan na ngang bumitaw si Juanito sa pagkakakapit ko.
Tuluyan na niya akong binura sa puso't isipan niya.
Tuluyan na siyang lumayo at hinayaan akong mapunta sa iba.
Siguro nga ang kwento namin ay hanggang dito na lang.
Dahil hindi ko na magagawang ipaglaban pa ang pag-ibig ko sa kaniya ngayong malinaw

na sa akin na wala na akong halaga sa buhay niya.
Nasasaktan,
Carmela
********************
Featured Song:
'Himig ng Pag-ibig' by Asin
'Kahit di mo sabihin' by Juris
https://youtu.be/cxyTtW3ltD4
"Kahit di mo sabihin" by Juris
=================
Kabanata 35
[Kabanata 35]
Sobrang sikip ng dibdib ko at parang hindi ako makahinga, naramdaman ko na lang ang
patuloy na pagpatak ng mga luha ko habang pinagmamasdan si Juanito na patuloy
naglalakad papalabas ng simabahan.
Hanggang dito na lang ba talaga kami?
"Ang kasal ay isang sagrado at banal na pag-iisang dibdib ng dalawang pusong

nagmamahalan----" hindi na natapos nung pari yung sinasabi niya kasi biglang may
putok ng baril ang umalingawngaw sa labas ng simabahan at nagkagulo ang lahat.
"UMAATAKE ANG MGA REBELDE!" sigaw ng isang guardia civil na biglang pumasok sa
simbahan at bigla siyang humandusay sa sahig nang tamaan siya ng bala sa likod.
Dali-dali namang sinarado ng dalawang guardia civil dito sa loob ng simabahan ang
pintuan ng simabahan upang hindi makapasok ang mga rebelde.
Gusto ko sanang pigilan sila dahil nasa labas ngayon si Leandro at sinara nila ang
pinto. Pero pinigilan ako ni ina at Maria.
At dahil dun nagsitakbuhan at nagsigawan ang lahat ng tao dito sa loob ng simbahan.
Bigla namang napahawak si Leandro sa kamay ko at agad niya akong dinala malapit
kina Don Alejandro, Maria at ina na ngayon ay gulat na gulat din at magkakahawak
na.
"Dito ka muna Carmelita... huwag kang lalayo sa iyong pamilya" nagmamadali niyang
tugon, hindi naman na ako nakasagot pa kasi bigla na niyang kinuha ang armas niya
at may ibinulong siya kay Kolonel Santos saka dire-diretsong tumakbo papalabas ng
simbahan. Sumunod naman sa kaniya si Heneral Seleno at ang ilan pang mga guardia
civil dito sa loob.
Kahit nakasara ang malaking pintuan ng simabahan rinig na
rinig pa rin namin mula sa labas ang sigawan at ang malalakas na palitan at putukan
ng mga baril.
"Huminahon kayong lahat... hindi hahayaan ng ating mga sundalo na makapasok dito sa
loob ng simbahan ang mga rebelde, at bukod doon naniniwala ako na hindi magagawang
dungisan ng mga rebelde ang loob ng banal na simbahan" sigaw nung pari at dahil dun
napatahimik ang lahat ng tao dito sa loob ng simabahan at sama-sama kaming
nanalangin.
Hawak ni Maria at ina ang mga kamay ko ngayon, pare-pareho kaming nanginginig sa
takot at hindi alam ang gagawin. Maging sa itsura ni Gobernador Flores, Natasha,
hukom Fernandez at hukom Valenaciano ay mababakas din ang matinding pagkatakot.
Kahit ipikit ko ang aking mga mata, kahit hindi ko man nakikita ang nangyayari
ngayon sa labas... nararamdaman ko pa din kung gaano katindi at kadami ang mga
dugong dumadanak sa mga oras na ito. Hindi ko mapigilang mag-alala sa kalagayan ni
Juanito...
TEKA!
Kaya ba siya nandito kanina ay para pangunahan ang pag-atake at maudlot ang kasal
namin ni Leandro?
"Ama namin, sumasalangit Ka, Sambahin ang ngalan Mo, Mapasaamin ang kaharian Mo,
Sundin ang loob Mo------"
Napatigil ang lahat nang biglang maghari ang nakakabinging katahimikan mula sa
labas, sa bawat Segundo na lumilipas ang aming pangamba at kaba ay mas lalong
lumalakas. Halos lahat kami ngayon ay nakatingin sa pintuan ng simabahan.
Biglang napaatras at nanlaki ang mga mata ng lahat nang biglang umalog ang pintuan
ng simabahan. Parang may pwersa sa labas ang pilit na tumutulak dito upang bumukas
anng pinto.
Ang mga rebelde!

"Sumunod
kayo sa akin!" sigaw nung pari sabay lakad papunta sa gilid ng altar at may pinto
sa gilid nito, nagunahan ang mga tao at dali-daling sumunod sa pari. "Huminahon
kayo! Huwag kayong mag-unahan... mas mahihirapan tayo makalabas dito" patuloy pa
nung pari pero hindi pa rin nakinig ang mga tao. sa mga pagkakataong ito sa oras ng
panganib, kapag takot na ang naghari sa puso't-isipan ng isang tao hindi na nito
makokontrol pa ang sarili at tanging ang iisipin lamang nito ay ang makaligtas sa
paparating na panganib.
Wala ng nagawa pa yung pari kundi tumakbo na din papunta sa pinto sa gilid kung
saan nag-uunahan na yung mga tao, agad namang hinawakan ni Don Alejandro ang kamay
ni ina, hinawakan naman ni ina ang kamay ni Maria at hinila naman ako ni Maria.
"NANDYAN NA SILA!" sigaw nung isang lalaking nakabarong, napalingon kami sa likod
at nakita naming unti-unti nang bumubukas ang pinto ng simbahan. At dahil dun mas
lalong nagtulakan ang mga tao at napabitaw ako sa kapit ni Maria.
"Carmelita!" sigaw niya pero huli na ang lahat dahil tuluyan nang bumukas ang pinto
at dali-daling sumugod at nagtakbuhan ang mga rebelde papasok ng simbahan sa
pangunguna ni Ignacio.
Punong-puno ng mga bakas ng dugo ang kanilang mga damit, ang ilan sa kanila ay may
dalang malalaking sundan o itak at ang ilan naman ay may hawak na mahahabang baril
na nakuha nila sa mga napatay na guardia civil sa labas.
Agad inilibot ni Ignacio ang mga mata niya at bigla siyang napatigil nang makita si
hukom Valenciano, dali-dali siyang tumakbo papalapit sa walang kalaban-laban na si
hukom Vaelciano at sinapak ito sa mukha, nagsitakbuhan
din ang iba pa niyang kasamahan na mga rebelde at pinaghihila nila ang mga
mayayaman at makapangyarihang kastila na dumalo dito sa simbahan.
"Huwaaaag!" sigaw ni ina, nang biglang hilahin ng tatlong rebelde si Don Alejandro
papalabas din ng simbahan. Napasigaw din si Natasha nang hilahin din ang kaniyang
ama na si Gobernador Flores. Maging ang matandang si hukom Fernandez at Manuel ay
hinila at pinagsasapak din.
Napatakbo kami ni ina, Maria, Natasha at madam Olivia papalabas ng simabahan upang
sundan sila. At dahil dun agad kaming sinigawan at pinaluhod din ng mga rebelde.
Parang biglang nabuhusan ng napakalamig na tubig ang buong katawan ko nang makita
ko ang kalagayan sa labas ng simabahn. Nagkalat ang mga dugo at walang buhay na mga
guardia civil at iilang mga rebelde sa kalsada.
Sa pagkakataong iyon, ang mga rebelde ang naggwagi. Nakatayo ang ilan sa mga
sugatang rebelde at nakatingin silang lahat ng masama sa amin. Sa mga tingin pa
lang nila ramdam ko na kung paano nila kami papatayin.
Nanlaki ang mga mata ko nang makita ang nakahandusay na katawan ni Leandro at
Heneral Seleno sa gitna, parehong naliligo sa dugo. Gusto ko sanang tumakbo
papalapit kay Leandro pero agad akong tinulak ng isang rebelde at pinabalik sa
pagluhod.
"Hindi sa lahat ng pagkakataon kayong mga nasa itaas ang magwawagi... dahil ang
kasamaan niyo ay hindi habambuhay maghahari!" galit na galit na sigaw ni Ignacio at
agad siyang naglakad papalapit kay hukom Valenciano at itinapat ang itak sa leeg
nito. "Hinatulan mo ng kamatayan ang aking ama ng walang basehan!... at iyon ang
magiging basehan ko sa pagpataw ng kamatayan
sayo!" nanginginig sa galit na sigaw ni Ignacio, napayuko naman paulit-ulit si
hukom Valenciano pero huli na ang lahat dahil agad itinabak ni Ignacio ng malakas
ang itak sa leeg ni hukom Valeciano dahilan para dumanak ang napakaraming dugo at
halos humiwalay ang ulo ni hukom Valenciano sa kaniyang katawan.
Napatulala kaming lahat at hindi namin magawang tingnan ang kahabag-habag na

kamatayang dinanas ni hukom Valenciano. Ilang sandali pa, nagulat kami ng biglang
hinila ng dalawang guardia civil ang katawan ni Leandro at Heneral Seleno. Buhay pa
sila!
Nanghihina at napaubo ng dugo si Leandro nang bigla siyang itulak at pinaluhod sa

harapan ni Ignacio. Hinang-hina at halos basag din ang mukha ni Heneral Seleno,
agad na lumapit si Ignacio kay Heneral Seleno at kinuwelyuhan niya ito. "Walang
hiya ka! Pinatay mo ang asawa ko at anak ko!" sigaw ni Ignacio at sinuntok niya sa
mukha si Heneral Seleno dahilan para mapabagsak ito sa sahig. "Wala kayong ginawa
kundi patayin ang mga inosente! At ngayon pagbabayaran niyo ang lahat ng iyon!"
sigaw pa ni Ignacio at hinampas niya rin ng itak si Heneral Seleno sa likod,
tumagos ito sa dibdib niya at namatay si Heneral Seleno nang dilat ang kaniyang mga
mata.
Nagulat ako nang biglang magtama ang mga mata namin ni Ignacio, sa totoo lang hindi
ko siya masisisi kung nagawa niyang gumamit ng dahas at pumatay upang
makapaghiganti sa mga taong sumira rin sa pamilya niya.
Iniwas na ni Ignacio ang mga mata niya sa'kin at ibinaling ito kay Don Alejandro na
ngayon ay nakahalik na sa lupa at sobrang nanginginig sa takot. Hinde!
Kahit pa galit ako kay Don Alejandro
sa mga kasamaang ginawa niya... kadugo at ninuno ko pa rin siya, hindi ako
makakapayag na mamatay siya.
Dahan-dahang naglakad si Ignacio papalapit kay Don Alejandro na biglang nanigas sa

takot nang mapagtanto niya na siya na ang sunod na papatayin ni Ignacio. Nakatayo
lang si Ignacio sa tapat niya at napahawak ito ng mahigpit sa itak niya.
"Hindi ko akalaing magagawa mong pagtaksilan ang aking ama at si Don Mariano, noong
una ay inakala kong ayaw mo lang makisali sa gulo at hindi pa ako makapaniwala na
magagawa mong linlangin si ama at Don Mariano na magpalagay ng markang ekis sa
likod upang gamitin itong ebidensiya laban sa kanila... sabi nga nila, kadalasan
mas dapat tayong mag-ingat at umiwas sa mga taong nananahimik lamang, dahil sila
kung minsan sila ang mga taong hindi man magsalita ang mga kilos at utak nila ang
may kakayahang gumawa ng mga kataksilang pambihira" seryoso at nanginginig sa galit
na tugon ni Ignacio, patuloy na pumapatak ang dugo sa itak niya na mula kay hukom
Valenciano at heneral Seleno.
"B-bakit Don Alejandro? bakit mo nagawang hatulan ng kamatayan si Sonya? A-alam

kong kahit papaano ay itinuring mo din siyang anak d-dahil halos nasubaybayan mo
din ang kaniyang paglaki kasama ni Carmelita... n-nasa iyo ang desisyon noong araw
na i-iyon... m-maari mong iligtas ang buhay niya at ng anak namin, p-pero bakit sa
kabila niyon ay pinili mo pa ding hatulan siya ng k-kamatayan? BAKIT?!" nanginginig
sag alit na sigaw ni Ignacio habang patuloy na bumubuhos ang mga luha sa kaniyang
mga mata. Paulit-ulit lang na lumuhod si Don Alejandro at nagmamakaawa na huwag
siyang patayin. Tulala
naman at nanginginig sa takot si Gobernador Flores na nasa tabi niya dahil alam
niyang siya na ang susunod.
Napatigil ang lahat nang patakbong dumating si Juanito, wala siyang itak o armas na
hawak at malinis din ang kaniyang damit. Walang bakas ng dugo, parang hindi siya
nakipaglaban.
"Ignacio! Sandali!" sigaw niya, at dahil dun napatigil at napalingon sa kaniya si

Ignacio. Gulat na gulat si Juanito sa mga nakikita niyang mga duguang bangkay na
nakakalat sa sahig at ang iilang mga rebeldeng sugatan at tinutulungan pa ng iba
nilang kasamahang rebelde.
Mas lalong nanlaki ang mga mata ni Juanito nang magtama ang mga mata namin. Ilang
Segundo kaming nagtitigan, parehong hindi alam ang mga gagawin. Biglang humarap sa
kaniya si Ignacio at nakahawak pa din ito ng mahigpit sa kaniyang itak, gulat na
napatingin si Juanito sa itak na hawak ni Ignacio na naliligo na sa dugo.
Magsasalita na sana si Juanito pero biglang tumunog ang kampana ng simbahan at

ilang saglit pa, umalingangaw sa kapaligiran ang paparating na grupo ng mga sundalo
at guardia civil mula sa Cavite sa pamumuno ni kolonel Santos.
Napalingon ako kay Leandro na ngayon ay hinang-hina na pero umaliwalas ang mukha
niya ng makita ang hukbo na dala-dala ni kolonel Santos. Bigla kong naalala kanina,
may binulong si Leandro kay Kolonel Santos... ibig sabihin inutusan niyang tumawag
ng karagdagang hukbo si kolonel Santos, at kahit alam niyang kakaunti lang ang
bilang nila laban sa mga rebelde, lumaban pa rin si Leandro.
Napasigaw ang lahat at nasimulang magtakbuhan nang biglang barilin ni kolonel

Santos si Ignacio
habang nakasakay ito sa kumakaripas na takbo ng kabayo. Tatlong bala ang pinaulan
ni kolonel Santos at lahat ng ito ay diretsong tumama sa tiyan at dibdib ni Ignacio
dahilan para mabitawan niya ang itak na hawak niya at mapabagsak sa sahig.
Bigla naman akong hinila ni Maria, at namalayan ko na lang na hila-hila na rin siya
ni Don Alejandro at ina kasama sila Gobernador Flores, Natasha, hukom Fernandez at
akay-akay nila si Leandro papasok muli sa loob ng simbahan dahil patuloy nang
pinapaulanan ng mga sundalo at guardia civil na kasama ni kolonel Santos ang mga
rebelde.
Hindi na naisara ang pinto ng simbahan dahil nasira na ito ng mga rebelde. Kung
kaya't kitang-kita ko kung paano isa-isang namamatay at nauubos ang mgga rebelde.
Agad kong nakita si Juanito na dahan-dahang gumagapang sa gilid ng isang bakod na
gawa sa bato habang akay-akay si Ignacio na duguan at naghihingalo na ngayon.
Nakababa na ng kabayo si Kolonel Santos at papalapit na siya ngayon kina Juanito at

Ignacio. HINDE!
At dahil dun bigla akong bumitaw sa pagkakakapit kay Maria at dali-daling tumakbo
papalabas ng simabahan, pero bigla akong napatigil at nanigas sa kinatatayuan ko ng
biglang may balang dumamplis sa pinakadulo ng tenga ko dahilan para biglang nag-
mute ang paligid at wala akong marinig.
Napahawak ako sa tenga ko at halos bumigay ang puso ko ng makita ang napakaraming
dugo sa kamay ko. napatingin ako sa paligid at parang bumagal ang lahat kasabay
niyon ang ingay at sigawang hindi ko naririnig. Pinag-babaril ng mga sundalo ang
mga rebelde at pinagsisipa pa ito, napalingon naman ako sa kinaroroonan nila
Juanito at Ignacio na ngayon ay nadakip na ni kolonel Santos.
Biglang nanghina ang tuhod ko at parang biglang umikot ang buong paligid dahil sa
pagtama ng bala sa tenga ko, ramdam ko ang hapdi at umuugong na sakit mula sa tenga
ko na ngayon ay hindi maaawat sa pagdudugo. Naramdaman ko na lang ang pagbagsak ko
sa sahig habang nakamulat ang mga mata at natutunghayan ang kaguluhang nangyayari
ngayon sa paligid ko...
Napatingin ako kay Juanito at nakita kong bihag na siya ngayon ni kolonel Santos
habang si Ignacio ay wala nang buhay na nakahandusay sa kalsada. Biglang napatingin
sa'kin si Juanito at kitang-kita ko ang pag-aalala at pagkagulat sa kaniyang mga
mata nang masaksihan ang pagbagsak ko sa lupa.
Naramdaman ko na lang ang pagpatak ng mga luha ko habang unti-unting nagdidilim ang
aking paningin at tinatanaw si Juanito na gulat na gulat na nakatingin din sa akin
habang hinihila nila kolonel Santos pasakay ng kalesa.
Sa mga oras na iyon, masaya akong makita siya bago tuluyang magdilim ang aking
paningin at mawalan ng malay.
"A-anak? C-carmelita? N-naririnig mo ba ako?" nag-aalalang tanong ni ina, pagmulat

ko ng mata ay siya agad ang nakita ko, paulit-ulit niyang sinasabi ang mga salitang
iyon at kahit hindi ko masyado marinig ay naiintindihan ko pa din. "S-salamat sa
Diyos at buhay ka anak ko!" pagsusumamo niya pa sabay yakap sa'kin ng mahigpit.
Napatingin naman ako sa paligid at narealize ko na nasa isang kwarto ako dito sa
Hospital de San Juan de Dios, kung saan na-confine din noon si Josefina. "K-kamusta
na ang iyong pakiramdam? May masakit ba sa iyo?
Tatawag ako ng doktor----" hindi na natapos ni ina yung sunod-sunod na tanong niya
dahil bigla kong hinawakan ang kamay niya.
"Ayos lang po ako..." tugon ko, kaya ko naman tiisin kahit pa medyo mahapdi pa din
ang sugat sa bandang kanan na tenga ko. nakabalot ngayon ng puting tela ang sugat
sa tenga ko at amoy na amoy ko din ang matapang na amoy ng halamang gamot na
nilagay doon.
"Esmeralda magpadala ka ng sulat sa aking asawa at sabihin mong umuwi siya ng maaga
dahil gising na si Carmelita... at magtawag ka na din ng doktor" utos ni ina kay
Esmeralda at dali-dali naman itong sumunod. Napalingon pa ako sa paligid at pansin
kong wala dito si Maria.
"A-alam ko kung sino ang hinahanap mo anak... W-wala na si Maria, nakipagtanan siya
kay Eduardo kagabi" tugon ni ina at bakas sa tono ng boses niya na galit siya at
hindi niya nagustuhan ang ginawa ni Maria.
Nanlaki lang ang mga mata ko at gulat na gulat na nakatitig kay ina. Ano? Bakit
siya sumama kay Eduardo? Kaanib ng mga rebelde si Eduardo at si Don Alejandro ang
nagpapatay kay Mang Raul na ama ni Eduardo?!
"Hindi ko lang maintindihan... nagkulang ba kami sa pagbibigay ng paalala at

pagmamahal sa inyo ng inyong ama? Kung kaya't ganoon na lang sa inyo kadali iwan
kami?" naghihinanakit na tugon ni ina. Hindi ko alam pero napayuko na lang ako.
bakit nga ganun? Bakit pa gang puso natin ay natutong magmahal at labag dito ang
ating mga magulang pero nagagawa pa din nating suwayin sila at sundin ang bugso ng
ating damdamin.
Pero kahit anong mangyari hindi pa rin natin masisi ang puso natin dahil minsan
lang ito tumibok at sa
oras na mangyari iyon hindi na dapat natin sayangin pa, dahil minsan lang dumating
sa buhay ng tao ang totoong pag-ibig, hindi ito nahahanap o napupulot lang kung
saan-saan.
Napatitig ako sa isang maliit na sobre na inabot sa akin ni ina, dahan-dahan kong
kinuha at sinimulang basahin iyon...
Mahal kong ina,
Patawarin niyo po ako sa aking desisyon. Huwag po kayong mag-alala dahil

nakasisiguro po akong iingatan at aalagaan po ako ni Eduardo, nagkausap po kami
kagabi at pinagtapat niya sa akin ang lahat, humahanap lang po siya ng tiyempo na
makapagsimula kami muli, at naniniwala po ako na ito na iyon. Huwag din po kayong
mag-alala dahil sa oras na maayos na po ang lahat bibisitahin ko po kayo, at
madalas din po akong magpapadala ng sulat sa inyo, pakikamusta na lang din po ako
kay ama at Carmelita, mahal na mahal ko po kayo... sadyang nais ko lang magsimula
ng bagong pamilya kasama si Eduardo.
Nagmamahal,
Maria
Ilang Segundo akong napatulala sa sulat ni Maria. alam kong mabait at handang
tumulong anumang oras si Eduardo, pero hindi ko pa rin maiwasan ang mangamba dahil
tulad ni Juanito, hindi imposibleng hindi rin magbago si Eduardo.
"Hindi ko lang matanggap na matapos ko kayo palakihin ng maayos at tama ay magagawa

niyo pa din kaming suwayin at iwan" patuloy pa ni ina habang patuloy na dumadaloy
ang mga luha sa kaniyang mga mata. Hindi ko rin naman masisisi ang sakit na
nararamdaman ngayon ni ina, alam kong hindi pa rin niya matanggap ang pagkawala ni
Josefina at ngayon naman ay nasa malayong lugar na si Maria at wala kaming ideya
kung
nasaan siya ngayon at kung maayos lang ang kalagayan niya.
Tinupi ko na yung papel at ibinalik iyon kay ina. Napayakap na lang ako sa kaniya,
alam kong sobra ang sakit at hinanakit ang dinadamdam niya ngayon. Ilang saglit pa
biglang kumatok si Esmeralda sa pinto at pagbukas niyon ay nasa likod na niya si
Ginoong Hidalgo, ang doktor na minsan ko na ding nakasalamuha sa Maynila noon.
"Donya Soledad, hindi raw po maaaring istorbohin si Don Alejandro sa kanilang

pagpupulong kasama si Gobernador Flores at ang Gobernador-Heneral ng Pilipinas"
tugon ni Esmerlda at dahil dun nanlaki ang mga mata ko. Whuut? Kausap na nila ang
Gobernador-Heneral?
Pero sabagay hindi imposible iyon dahil sa ginawang pag-atake ng mga rebelde sa
kasal namin ni Leandro mukhang naalarma ang pamahalaan.
Napansin kong parang mas lalong nastress si ina dahil sa narinig niya, agad akong
napahawak sa kamay niya "N-nangangamba ako ngayon sa kalagayan ng pamilya natin...
dahil may mga usap-usapan na si Maria ang nagbigay ng impormasyon sa mga rebelde
nang atakihin nila ang araw sana ng kasal niyo ni Heneral Leandro" tugon ni ina,
napatulala lang ako sa kaniya at hindi ako nakapagsalita.
Ano? Imposible iyon... pero...

Bigla kong naalala na si Maria ang in charge sa lahat ng plano at detalye ng kasal
namin ni Leandro, at ngayon bigla na lang siya nawala at sumama kay Eduardo matapos
ang matagumpay na pag-atake ng mga rebelde at pagpatay sa iilang opisyal kasama na
si hukom Valenciano at Heneral Seleno at lubhang ding nasugatan si Leandro.
Teka! Ang huli kong naalala ay naitakas nila Natasha si Leandro, samantalang
nadakip
naman nila kolonel Santos si Juanito... at napatay si Ignacio.
Parang biglang kumirot ang puso ko nang marealize na wala na din si Ignacio. Pero
kahit papaano nakasisiguro ako na namatay siya ng mapayapa dahil naipaghiganti niya
ang brutal na pagkamatay ng kaniyang ama na si Kapitan Corpuz, si Sonya, at ang
anak nila na hindi man lang naisilang sa mundong ito. Kahit papaano ay
nakapaghiganti siya kay hukom Valenciano at Heneral Seleno.
"Magandang umaga Donya Soledad at Binibining Carmelita" bati ni doktor Hidalgo, at

ibinaba na niya ang ilan sa mga dala niyang kagamitan sa panggagamot.
"Ipagpaumanhin niyo kung ako lang ang bakanteng doktor sa mga oras na ito, ang
espesyalistang doktor sa tenga ay abala ngayon sa isang operasyon" tugon ni doktor
Hidalgo, napatitig naman ako sa kaniya, siguro kung maayos pa ang lahat, baka
doktor na rin ngayon si Juanito at tulad ni doktor Hidalgo ay makapagsisilbi na rin
siya sa mga may sakit at nangangailangan ng tulong.
Tiningnan ni doktor Hidalgo ang sugat sa kanang tenga ko at may nilagay siyang
panibagong gamot dito. "Mabuti na lamang at agad nalapatan ng lunas ang natamo mong
sugat Binibining Carmelita... dahil kung hindi ay maaaring tuluyan ka nang hindi
nakakarinig ngayon" tugon ni doktor Hidalgo. Maging si ina ay nagulat din sa sinabi
ni doktor Hidalgo. Bigla naman akong napa-aray dahil madiin ang pagtapal nung nurse
ng puting tela sa sugat ko.
"D-doktor Hiidalgo, kamusta na po ang kalagayan ngayon ng anak ko? wala naman pong
matinding komplikasyon, hindi ba?" nag-aalalang tanong ni ina. Hindi naman
nakapagsalita agad si Doktor Hidalgo at naghugas na siya
ng kamay niya.
"Sa totoo lang, hindi ako nakasisiguro kung magiging normal pa din tulad ng dati
ang panrinig mo Binibining Carmelita... maaaring makaramdam ka ng pagkahilo o
pagugong ng tenga mo kung minsan at sa tuwing mangyayari iyon ay mas mabuting
magpahinga ka at pakalmahin ang iyong sarili" paliwanag ni Doktor Hidalgo.
Sa pagkakataong iyon, napahawak na lang ako sa tenga ko at napatulala na lang ako

sa kawalan habang iniisip ang mga posibleng mangyari sa'kin. kahit anong mangyari,
kahit napunta man ako sa panahong ito, katawan ko pa rin ito, kung gayon
magtagumpay man ako sa misyon ko habambuhay ko na dadalhin ang sugat na ito sa
tenga ko.
Nalaman ko na dalawang araw pala akong nawalan ng malay matapos ang pag-atake ng
mga rebelde sa kasal namin ni Leandro. At nalaman ko rin mula kay ina na abala
ngayon si Don Alejandro upang ipahanap si Maria at gusto nilang palabasin na kinid-
nap lang nila Eduardo si Maria upang hindi akusahan si Maria at ang pamilya namin
na tumutulong sa mga rebelde.
Nalaman ko din na nakakulong na ngayon si Juanito sa Fort Santiago at pilit siyang

pinapaamin kung nasaan nagtatago ang mga rebelde ngayon. Bigla kong naalala ang
lecture noon ni Prof. Hermios sa history class namin kung paano pinapahirapan at
tinotorture ang mga nahuhuling kasapi ng mga rebelde.
Agad akong napabangon, at naabutan kong nasa tapat ng bintana si ina at nagtatahi
siya. napatigil siya sa pagtatahi nang makita ang pagbangon ko. "Carmelita? Bakit?
May kailangan ka?" sunod-sunod na tanong ni ina at agad siyang lumapit sa akin.
Medyo naramdaman ko ang pagkirot ng tenga
ko pero hindi ko pinahalata kay ina dahil alam kong mag-aalala lang siya lalo at
baka hindi niya na ako palabasin dito sa hospital.
"Ina... maaari ko po bang makita at makausap si Juanito?" tanong ko sa kaniya,

napatulala naman sa akin si ina at hindi siya nakapagsalita agad. "A-alam ko pong
imposible ang h-hinihingi ko pero... h-hindi po kasi ako mapapanatag hangga't----"
hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang hinawakan ni ina ang kamay ko at
hinimas ang buhok ko.
"Medyo Malabo ang hinihiling mo anak... p-pero huwag kang mag-alala... gagawa ako
ng paraan" tugon niya, hindi ko naman mapigilang mapangiti kahit pa patuloy ang
pagdaloy ng mga luha ko. "Gagawin ko ang lahat para sa iyo anak..." tugon niya pa
sabay yakap ng mahigpit sa akin. Alam kong alam ni ina na hindi mapapalagay ang
loob ko hangga't hindi ko nalalaman ang kalagayan ni Juanito. Alam kong alam niya
na ang pinagdadaanan ko ngayon.
Makalipas pa ang dalawang araw, nakalabas na ako ng hospital, maayos naman na ang
pakiramdam ko at narito kami ngayon sa bahay nila Leandro sa Cavite dahil
kasalukuyan siyang nagpapagaling ngayon.
"Binibining Carmelita, hinihintay na po kayo ni Ginoong Leandro sa kaniyang silid"

tugon nung isang kasamabhay nila, naiwan naman sa salas si ina habang kausap si
Natasha. Hindi naman kami nag-iimikan ni Natasha dahil alam kong galit pa din siya
sa'kin dahil sa away namin ni Helena.
Pagdating ko sa kwarto ni Leandro, naabutan kong nakasandal siya sa kama niya at

may hawak siyang maliit na baul. Agad siyang napangiti nang makita ako, namamaga at
puro galos at sugat
din ang mukha niya dahil sa natamong pambubugbog at mga saksak mula sa mga rebelde.
Malinis at maayos ang kwarto ni Leandro, madami ring mga medalya na naka-display sa
bawat sulok ng kwarto niya na natanggap niya bilang karangalan sa kaniyang
propesyon. Ang mga nagkikislapang gintong medalyang iyon na sumisimbolo sa pagiging
matagumpay niya at sa pagkamit niya sa kaniyang mga pangarap ay may kakambal ding
kabiguan, dahil ang kapalit ng pagtupad niya sa kaniyang pangarap ay ang tuluyang
paglayo ng loob ni Carmelita sa kaniya.
Hindi ko rin maintindihan dahil maging ako ay hindi ko pa ding magawang pasunurin
ang puso ko na ibigin siya.
Naramdaman ko ang bigat ng puso ko habang pinagmamasdan siya, Nang dahil sa akin
muntik nang malagay sa panganib ang buhay niya, dahil sa akin nabago ang tadhana at
nangangamba din ako sa kaligtasan niya.
Agad niya akong sinenyasan na umupo sa tabi niya at dahil dun dahan-dahan akong
umupo sa tabi niya. "Nagagalak ako dahil maayos na ang kalagayan mo mahal ko" tugon
niya at agad niyang hinawakan ang kamay ko. napatingin naman ako sa mga kamay namin
na magkahawak ngayon. Sinusubukan ko namang pakinggan ang tibok ng puso ko para sa
kaniya... pero kahit anong gawin ko hindi ko pa rin ito marinig at maramdaman.
"Hindi ko alam kong anong gagawin ko nang makita kong tinamaan ka ng bala, mabuti
na lamang dahil agad kang nakita ni Esmeralda at isinugod sa hospital" tugon ni
Leandro, so ibig sabihin si Esmerlada ang unang tumulong at nag-first aid sakin?
Pero bakit niya ginawa yun? akala ko galit siya sa'kin.
"Nabalitaan ko din ang nangyari sa iyong
kapatid na si Maria, at huwag kayong mag-alala hindi ako makapapayag na mapahamak

ang kapatid mo, ang pamilya niyo at lalong-lalo ka na... mahal ko" patuloy niya pa.
napatango naman ako. buti na lang kahit anong mangyari, narito pa rin si Leandro
upang tulungan at intindihin ako.
Ilang saglit pa binuksan na niya yung maliit na baul na hawak-hawak niya kanina. At
napatulala ako sa laman niyon, madaming mga lumang sulat na mula kay Carmelita at
ang iilan ay may nakadikit pang mga bulaklak na ngayon ay tuyo na.
"Naalala mo ba ang lahat ng ito? Nagtatago pa ako sa palikuran upang basahin lamang
ang mga liham mo noong nagsisimula pa lang ang relasyon natin" nakangiting tugon ni
Leandro at may kinuha siyang isang liham at inabot iyon sa akin.
Abril 21, 1881
Napatulala lang ako sa sulat na iyon, kahit hindi ko na basahin anng liham na iyon
ay alam ko na ang nilalaman nito dahil biglang may alaala ni Carmelita ang pumasok
sa isipan ko...
"P-para sa akin?" nahihiya at gulat na tanong ni Leandro, kahit bata pa ang itsura
ni Leandro at Carmelita ay mababakas pa rin ang pag-ibig sa mga tinginan nila na
tanging nakikita lang sa mga nakatatanda.
Napatango naman si Carmelita at agad binuksan ang kaniyang pamaypay at itinakip

niya ito sa mukha niya upang hindi makita ni Leandro na nag-bublush siya. napangiti
naman ng todo si Leandro at binasa na niya ang sulat ni Carmelita sa harapan nito,
Mahal kong Leandro,
Ipagpatawad mo kung sa pamamagitan ng liham na ito ko masasabi ang mga salitang

nais kong sabihin sa iyo, sa totoo lang hindi ako sanay makipag-usap ng ganito
sa ibang tao lalo na sa harapan ng isang lalaki na tulad mo. Ngunit lalakasan ko na
ang loob ko para sa iyo, nais ko sanang magpasalamat dahil iniligtas mo ako laban
sa mga pato na nais umatake sa akin, hindi man ako pormal na nakapagpasalamat sa
iyo noong araw na iyon dahil sa takot ay alam kong alam mo na lubos kong tatanawin
na malaking utang na loob iyon sa iyo. Sa tingin ko ay magiging isang dakilang
sundalo ka na magtatanggol sa mga naapi balang araw, at ikinagagalak kong
matunghayan ang araw na iyon.
Nagpapasalamat,
Carmelita
Napatulala na lang ako kay Leandro na ngayon ay nagtataka kung bakit nakatitig lang
ako kanina pa sa liham na inaabot niya sa akin. "Nais mo bang basahin muli?" tanong
niya, at dahil dun natauhan na ako at napailing.
"Hanggang ngayon ay sariwa pa rin pala sa iyo ang unang sulat na ibinigay mo sa
akin, tandang-tanda ko pa kung paano namula ang iyong mga pisngi nang araw na iyon"
nakangiting tugon ni Leandro. Parang mas lalong bumigat ang pakiramdam ko, lalo na
sa tuwing nakikita ko ang mga ngiti niya. mas lao tuloy akong na-guiguilty dahil
parang niloloko ko siya.
"Simula nang araw na iyon, nang dahil sa iyo nagkaroon ako ng pangarap at ituloy
ang nasimulan ng aking ama sa larangan ng pagiging sundalo, at bukod doon ay
pangarap ko ding magkatuluyan tayo" tugon ni Leandro.
Napatingin ulit ako sa sulat na iyon, hindi mawala sa isip ko ang huling salitang
sinabi ni Carmelita...
Sa tingin ko ay magiging isang dakilang sundalo ka na magtatanggol sa mga naapi

balang araw, at ikinagagalak kong matunghayan ang araw na
iyon.
So ibig sabihin, ang mga salita talaga ni Carmelita ang nag-udyok sa kaniya na
tahakin at tuparin ang pangarap niyang maging sundalo. Pero si Carmelita rin mismo
ang unang nasaktan nang umalis si Leandro upang abutin ang pangarap niya at iyon
ang naging dahilan ng pagkasira ng relasyon nila.
"Ang nangyaring ito sa atin ay magsisilbing tanda at aral na dapat ay laging maging
handa laban sa mga hindi inaasahang pag-atake mula sa tulisan... Nais ko ring
pangunahan ang pagbibigay parangal sa kabayanihang ginawa ni Heneral Seleno na
maging hanggang sa huling hininga niya ay naging tapat pa din sa tungkulin sa
bansang Pilipinas at sa imperyong Espanya" tugon ni Gobernador Flores. Narito kami
ngayon sa sementeryo sa Paco, Manila dahil ngayong araw na din ang libing ni
Heneral Seleno at hukom Valenciano.
"Ang sinapit naman ni hukom Valenciano sa kamay ng mga rebelde ay hindi natin
palalagpasin, asahan niyong ang hustisya sa kaniyang pagkamatay ay ating
makakamit!" sigaw pa ni Gobernador Flores at umayon sa kaniya lahat ng mga may
dugong banyaga at mayayaman na narito rin ngayon.
Sandali namang napatahimik ang lahat habang pinagmamasdan ang kabaong ni Heneral
Seleno at hukom Valenciano na tinatabunan na ngayon ng lupa. nagpaputok din ng 21
gun shot ang mga nakapwestong sundalo bilang pagbibigay karanagalan sa propesyon ni
Heneral Seleno bilang isang sundalo at Heneral.
Bigla ko tuloy naisip si Ignacio at ang iba pang kasamahan nilang rebelde na
namatay rin. Bakit ganun? Ang mga tunay na bayani ay hindi man lang nabigyan ng
karangalan at maayos na libing. Mas lalo
akong nalungkot nang nabalitaan ko na tinapon lang sa patay na lawa ang mga bangkay
ng mga rebelde at kabilang doon ang bangkay ni Ignacio.
Napatingala na lang ako sa kalangitan. Maaliwalas ang langit at maganda rin ang
sikat ng araw.
Sonya... Ignacio... Alam kong masaya na kayong magkapiling ngayon, Maraming salamat
sa lahat ng tulong at pagmamahal na pinaramdam niyo sa akin. Hanggang sa muli
nating pagkikita. Hangad ko ang kaligayahan at kapayapaan niyong dalawa.
"Ayon na rin sa kautusan ng ating pinakamamahal na Gobernador-Heneral, Gagamitin ko
na rin ang pagkakataong ito upang ipakilala sa inyo ang magiging bagong punong
heneral ng hukbo ng San Alfonso... si Heneral Leandro Flores" anunsyo ni
Gobernadoor Flores, nakangiti namang lumapit si Leandro sa tabi ng kaniyang ama at
tinanggap ang parangal mula dito. Kahit pa naka-saklay siya dahil hindi niya pa
kayang lumakad ng walang suporta ay sinikap niya pa ding tumayo at tanggapin ang
parangal sa gitna.
Nagulat ako nang mapatingin sa akin si Leandro sabay ngiti ng todo. Matapang,
magiting at tapat sa tungkulin si Leandro, alam kong karapat-dapat siya sa pusisyon
na iyon, pero hindi ko alam kung bakit hindi ko mapigilang mag-alala. Dahil
kaakibat ng mataas na pusisyong iyon... mas malaki at mabigat na responsibilidad
ang kaniyang kakaharapin. At natatakot ako na baka dumating ang araw na maging
balakid ako sa pagtupad niya sa kaniyang tungkulin.
"Nais ring bigyang parangal ng Gobernador-Heneral at itaas ang ranggo ni Kolonel

Santos na sa utos ni Heneral Leandro ay nagligtas sa amin sa pagkakabihag mula sa
mga rebelde" tugon pa
ni Gobernador Flores, ngayon naman ay si Kolonel Santos ang pinarangalan niya na

magiging isang Heneral na rin ngayon. "At ang huli nais ko ring ipakilala sa inyo
ang magiging bagong punong hukom ng San Alfonso na mangunguna sa pagpapatupad ng
hustisya... si Hukom Manuel Velario" tugon pa ni Gobernador Flores. Nanlaki ang mga
mata ko nang marinig ang pangalan ng asawa ni Nenita at dahil dun napatingin ako sa
kaniya. Nakangiti at sobrang saya naman ngayon ni Nenita na todo suporta sa
kaniyang asawa na nakikipag-kamay at pinapalakpakan na ng mga tao ngayon. Wala
siyang kamalay-malay na sa oras na tumaas ang iyong pusisyon kasabay rin nito ang
pagdating ng mga panganib sa buhay nila.
Kinabukasan, nagulat ako dahil maaga pa lang ay sinabihan ako ni Don Alejandro na
magbihis dahil may pupuntahan daw kami. "Saan daw po kami pupunta?" bulong ko kay
ina pero narinig ni Don Alejandro ang sinabi ko kaya lumingon siya sa akin.
"Malalaman mo rin Carmelita" seryosong tugon ni Don Alejandro, alam kong hindi na
siya galit sa'kin lalo na dahil pumayag na akong magpakasal kay Leandro pero
umiiwas at natatakot pa din ako sa kaniya lalo na ngayong beast mode ulit siya
dahil sa pagtatanan ni Maria at Eduardo at pinagdududahan din si Maria at ang
pamilya namin na sumusuporta sa mga rebelde.
Bago ako sumakay sa kalesa ay niyakap pa ako ni ina "Anak... intindihin mo na lang
ang iyong ama... marami lang siyang problema ngayon, lalo na't hindi pa rin kami
sigurado kung talagang nakipag-tanan si Maria o binihag siya ng mga rebelde"
paliwanag ni ina. Maging siya ay kitang-kita ko
na lubos na nag-aalala din. Malaki na rin ang eyebags niya at mukhang hindi na siya
nakakatulog ng maayos.
Tumango na lang ako. at sumakay na sa kalesa, pinasama din sa akin ngayon si

Esmeralda upang magbantay sa akin. Habang nasa kabilang kalesa naman nakasakay si
Don Alejandro kasama ang bagong punong hukom ng San Alfonso na si Manuel Velario.
Napadaan kami ngayon sa Coastal sa Manila bay, sobrang ganda at ang linis pa ng
Manila bay. Kung sana napalagaan lang ito ng mabuti sa mga susunod na generation,
sigurado akong ma-eenjoy ng lahat ang angking ganda at linis nito.
Napatingin ako kay Esmeralda na ngayon ay poker face lang na nakatanaw sa bintana.
"Uhmm.. S-salamat ng apala dahil tinulungan mo ako nung tinamaan ako ng bala sa
tenga" tugon ko sa kaniya. Napatingin naman siya sa'kin at tumango.
"at patawad din dahil pininaniwala namin noon ni Josefina na ikaw ang nagpatakas
kay Mang Raul" tugon ko pa, napatingin naman siya ng diretso sa mga mata ko. sa
totoo lang, naguguilty talaga ako dahil friname up namin siya noon.
Nagulat ako nang bigla niyang hawakan ang mga kamay ko "Ako nga dapat ang humingi
ng tawad sa iyo Binibini... nang dahil sa akin muntik nang mamatay si Ginoong
Juanito at nahuli rin sila Ginoong Ignacio at Eduardo" tugon niya. Oo nga pala,
minanmanan niya kami at sinumbong kina Don Alejandro noong itatakas sana kami nila
Juanito.
"Ayos lang yun... at least quits na tayo" sagot ko pero biglang nagtaka yung istura
niya. Ayy! Shocks! Ano bang pinagsasabi ko!
"Ahh-eehh... ang ibig ko sabihin bati na tayo" sagot ko na lang. napangiti naman
siya
ng bahagya. Alam kong kahit medyo mataray at authoritarian si Esmeralda ay may

malambot pa rin siyang puso.
Halos kalahating minuto din ang lumipas nang marating namin ang Intramuros. Nagulat
ako nang tumigil kami sa tapat ng Fort Santiago. Teka!
Kaya ba ako isinama ni Don Alejandro ngayon dito sa Fort Santiago ay dahil nandito
si Juanito!
"Buenos Dias, Mi nombre es Don Alejandro Montecarlos un funscionario de San Alfonso

y este es mi amigo Manuel Velario el juez de la corte de San Alfonso" (Goodmorning,
I am Don Alejandro Montecarlos an official of San Alfonso and this is my friend
Manuel Velario a judge of the court in San Alfonso) pakilala ni Don Alejandro sa
mga kastila at opisyal na nakabantay sa tapat ng Fort Santiago.
Tiningan naman ng mabuti nung punong guardia civil si Don Alejandro at hukom Manuel
Velario mula ulo hanggang paa. May inabot na papel si Don Alejandro at agad itong
binasa nung punong guardia civil. ilang sandali lang, tumango siya at ibinalik ang
papel kay Don Alejandro pero napatigil siya nang makita kami ni Esmeralda na
nakasilip sa bintana ng kalesa.
"Que hay de ellos? Que son esas dos damas?" (how about them? Who are those two
ladies?) nagtatakang tanong nung punong guardia civil, napalingon din sa amin si
Don Alejandro at hukom Manuel Velario.
"Oh! Esa es mi hija y su doncella" (Oh! That is my daughter and her maid)
nakangiting tugon ni Don Alejandro. tiningan naman kami ng mabuti nung punong
guardia civil.
"Que hacen aqui?" (what are they doing here?) seryoso niyang tanong. Hindi naman
agad nakapagsalita si Don
Alejandro, buti na lang dahil sumabat na si hukom Manuel Velario sa usapan nila.
"Senor, son parte del caso que vamos a investigar" (Sir, they are part of the case
that we are going to investigate) tugon ni hukom Manuel Velario, tiningnan ulit
kami nung punong guardia civil at ilang sandali lang napatango na rin siya.
"Bien" (Alright) tugon niya at inutos niya sa mga tauhan niya na pagbuksan kami ng
gate.
"Gracias amigo" tugon ni Don Alejandro sabay sakay sa kalesa. Napayuko naman kami
ni Esmeralda nang mapadaan ang kalesang sinasakyan namin sa tapat ng punong guardia
civil na iyon. Hindi ko alam pero parang nagdududa siya kung bakit kami ni ina
nandito.
Mula kasi nang maipasok kami ni Ginoong Valdez dito sa Fort Santiago noong
ililigtas sana namin si Don Mariano pero nabigo kami at nahuli si Juanito ay
naghigpit na ng todo ang mga guardia civil at opisyal na nagbabantay dito sa Fort
Santiago.
Pagpasok namin sa loob ay agad kaming inalalayan ng iba pang guardia civil at
naglakad kami kasunod nila Don Alejandro at hukom Manuel Velario na ngayon ay
sinalubong na ni hukom Fernandez. "Kanina ko pa kayo hinihintay..." tugon ni hukom
Fernandez at nag-shake hands silang tatlo.
"Hindi mo na sana kami hinintay pa... amigo" biro naman ni hukom Manuel Velario. At
nagsindi sila ng tobacco.
"Ngunit kailangan niyo marinig ang pag-amin at salaysay ng rebeldeng iyon bago ito
bawian ng buhay" tugon ni hukom Fernandez at dahil dun gulat akong napatingin sa
kaniya. Napatingin din siya sa'kin at mukhang sinasadya niya na sabihin at iparinig
sa'kin na mamamatay na si Juanito.
Naramdaman
ko namang hinawakan ni Esmeralda ang balikat at kamay ko upang pakalmahin ako.

"Tayo na... hindi na ako makapaghintay malaman ang mga nalalaman niya" tugon pa ni
hukom Manuel Velario na mukhang excited at pursigido talaga sa trabaho niya.
Naglakad na kami papunta sa dungeon, ang lugar kung saan nakakulong ang daan-daaang
mga bihag. Napakapit na lang ako ng mahigpit kay Esmeralda habang sinusundan namin
sila hukom Fernandez, hukom Manuel Velario at Don Alejandro na patuloy pa ding nag-
uusap ngayon tungkol sa mga gawain ng mga rebelde.
Ilang saglit pa parang nanlamig ang buong katawan ko at nanghihina ang mga tuhod ko
nang marinig ang sigaw at hinagpis ng isang pamilyar na boses... ang boses ni
Juanito.
Umaalingawngaw sa buong paligid ang mga sigaw at panaghoy niya na nakapagpapadurog

lalo sa puso ko.
"Noong isang gabi pa namin sinimulan ang pagpapahirap sa kaniya ngunit hindi pa rin
siya natitinag... ayaw niya pa din sabihin ang mga nalalaman niya tungkol sa
rebeldeng grupo ni Ca-tapang" tugon ni hukom Fernandez. napatigil kami sa tapat ng
isang napakadilim na selda at tanging isang malaking gasera lang ang nagbibigay
liwanag sa loob.
"binuksan nung isang guardia civil na nasa loob yung selda at pinapasok sila hukom
Fernandez, hukom Velario at Don Alejandro. pero nung papasok na kami ni Esmeralda
pinatigil niya kami "Hanggang diyan na lang kayo" seryosong tugon nung guardia
civil sabay sara nung selda at dahil dun napahawak na lang ako sa pagitan ng mga
rehas.
"Ahhhhhhh! Mga hayop kayo!" sigaw pa ni Juanito. parang biglang sumabog ang puso ko
nang makita ko
ang kalagayan niya ngayon. Nakatali sa likod ang magkabilang kamay niya at habang
nakakabit doon ang isang malaking lubid na hinihila siya pataas sa ere. Kung hindi
ako nagkakamali, ang paraan ng pag-totorture na iyon ay tinatawag na Strappado...
na kung saan nakatali ang mga kamay ng biktima sa likuran kasabay niyon ang
paglambitin sa ere dahilan para mabali ang mga buto sa balikat.
"MAGSASALITA KA? O MAMAMATAY KA?" sigaw nung isang guardia civil na may hawak na
latigo at pilit na pinaghahamapas sa likod at sa buong katawan si Juanito dahilan
para mapuno ng mga sugat at dugo ang katawan ni Juanito.
Bigla namang hinila nung isa pang guardia civil yung tali dahilan para umangat si
Juanito at mapasigaw siya ulit dahil hindi na kaya ng kaniyang dalawang balikat ang
bigat ng kaniyang katawan. "MAMATAY NA KAYO!" galit na sigaw ni Juanito at dahil
dun bigla siyang hinampas ng malakas nung guardia civil at binitiwan ang lubid
dahilan para bumagsak siya sa sahig at naunang tumama ang mukha niya sa matigas na
semento.
"Tamaaa na!" awat ko sa kanila. hindi ko na kaya pa ang mga nakikita ko, maaari
niyang ikamatay ang pagpapahirap sa kaniya ngayon.
Napalingon naman silang lahat sa'kin at maging si Esmeralda ay nagulat din at

hinawakan ako. "Ngayon alam ko na kung bakit mo sinama dito ang anak mo Don
Alejandro" tugon ni hukom Fernandez. Hindi naman nag-react si Don Alejandro.
Hindi ko na mapigilan ang pagdaloy ng mga luha ko habang pinagmamasdan ang kaawa-
awang kalagayan ni Juanito. ilang sandali pa, dahan-dahang napalingon at napatingin
sa akin si Juanito. natatakpan na ng mga namumuong
dugo ang mata ni Juanito, pero kahit alam kong hindi niya ako masyado makita
ngayon... alam kong alam niya na narito ako ngayon sa piling niya.
"Gagamitin mo ba ang anak mo upang mapaamin ang rebeldeng ito?" pang-asar na tanong
ni hukom Fernandez kay Don Alejandro, napapikit lang sa inis si Don Alejandro.
"Nagkakamali ka hukom Fernandez... nais lamang ipakita at ipaintindi ni Don

Alejandro kay Binibining Carmelita ang lahat at kung bakit nagawang sirain ng mga
rebelde ang kasal nila ni Heneral Leandro Flores" paliwanag ni hukom Velario pero
mukhang hindi naman kumbinsido si hukom Fernandez.
"Uuwi na kami" tugon ni Don Alejandro sabay talikod kina hukom Fernandez at hukom
Velario, lalabas na sana siya sa selda pero bigla siyang pinigilan ni hukom
Fernandez.
"Don Alejandro... alam ko ang lahat ng tumatakbo sa isipan mo... alam kong
nagbabakasakali ka na mapaamin ang binatang ito kung gagamitin natin ang anak mo na
lubos na minamahal niya" tugon ni Don Alejandro. at dahil dun napatingin ako sa
kaniya.
Ano?
Gusto nila akong gawing pa-in o (bait) upang mapaamin nila si Juanito?!
Napatulala lang ako kay Don Alejandro. nakayuko siya ngayon at hindi makatingin ng
diretso sa akin. "Papasukin dito si Binibining Carmelita" utos ni hukom Fernandez
sa mga guardia civil pero napatigil sila nang sumigaw si Don Alejandro.
"HUWAG NIYONG SUBUKANG HAWAKAN ANG ANAK KO! KUNG AYAW NIYONG PAGSISIHAN ITO!" galit
na sigaw niya at umalingangaw ito sa buong selda.
"Bakit Don Alejandro? nagbago na ba ang isip mo? Alam kong ikaw at si hukom Velario
ang itinalaga ngayon ni Gobernador Flores
upang alamin ang kinaroroonan ng mga rebelde, alam ko ring ayaw mong madungisan ang
iyong trabaho at ayaw mong masira ang tiwala sa iyo ni Gobernador Flores, at higit
sa lahat alam kong ayaw mo rin madungisan ang pangalan ng inyong pamilya na ngayon
ay mukhang nalalagay sa panganib" pang-asar na tugon ni hukom Fernandez.
Hindi naman nakakibo si Don Alejandro at dahil dun agad lumapit sa kaniya si hukom
Velario "Ang pagpapahirap sa rebeldeng ito ay sapat na upang umamin siya kung
talagang may nalalaman siya... ang pagbisita namin dito ay alinsunod sa kautusang
imbestigahan ang pag-atakeng ginawa nila, walang kinalaman dito ang anumang
personal na ugnayan ni Juanito at Binibining Carmelita kung kaya't matuto kang
lumugar sa iyong mga pananalita" paalala ni hukom Velario kay hukom Fernandez na
ngayon ay nagulat dahil sa sinabi sa kaniya ni hukom Velario.
Palabas na sana ng selda si Don Alejandro at hukom Velario nang biglang magsalita
pa muli si hukom Fernandez "Baka nakakalimutan mo Don Alejandro... alam kong
pinagtakpan mo ang naudlot na pakikipagtanan noon ni Binibining Carmelita sa
rebeldeng ito, Ano na lang kaya ang gagawin ni Gobernador Flores sa iyo at sa
pamilya mo sa oras na malaman niyang binayaran mo ang lahat ng taong nakakaalam ng
kataksilan ng anak mong si Binibining Carmelita sa anak niyang si Leandro"
nakangising tugon ni hukom Fernandez at dahil dun napatingin ako kay Don Alejandro
na ngayon ay gulat na gulat din.
Kaya pala walang balitang kumalat sa buong San Alfonso noong nahuli kami nila Don
Alejandro, Heneral Seleno at Maximo na tatakas kasama sila Juanito ay dahil ginawan
na iyon ng paraan ni Don Alejandro na hindi makarating kay Gobernador Flores.
"Gusto ko lang ipaalala sa iyo Don Alejandro na kami ang kakampi mo... huwag ka
sanag maligaw dahil hindi ka makasisiguro kung may babalikan ka pa sa oras na
lumihis ka ng landas" banta pa ni hukom Fernandez, tiningnan lang siya ni Don
Alejandro ng masama saka tumalikod na at lumabas ng selda. Napatingin pa ako kay
Juanito sa huling pagkakataon na ngayon ay nakatingin din ng diretso sa akin at
hinang-hina na.
"Nagsasayang lang tayo ng oras dito" galit na tugon ni Don Alejandro at agad niyang
hinawakan ang kamay ko at naglakad ng mabilis papaalis sa lugar na iyon. Sa
pagkakataong iyon, ayokong umalis sa lugar na iyon dahil hindi ko alam kung
makalalabas din doon si Juanito ng buhay tulad ko.
Nakatulala lang ako ngayon sa tapat ng bintana dito sa bahay na tinutuluyan namin
sa Silang, Cavite. Gabi na pero hindi pa rin umuuwi si Don Alejandro, mukhang
problemado at abala siya ngayon sa pag-iisip at paggawa ng paraan upang
masolusyunan ang mga problemang kinakaharap ngayon ng pamilya namin.
Ilang sandali pa nagulat ako nang biglang bumukas yung bintana sa likod ng kwarto
ko at may isang lalaking nakaputi at pulang pantalon ang pumasok sa loob ng kwarto
ko. "S-sino ka?" hindi ko alam pero sa mga oras na iyon ramdam na ramdam ko ang
takot mula sa puso ko at hindi rin ako makahinga ng maayos dahilan para mapaatras
ako at kinuha ko din yung vase na malapit sa akin upang ibato sana dun sa lalaking
nanloob sa akin.
"L-lumayo ka sa'kin!" reklamo ko pa, sisigaw na sana ako kaso biglang tinanggal
nung
lalaki yung pulang tela na nakatakip sa mukha niya at nagulat ako nang marealize
kung sino siya...
Si Ginoong Valdez.
Medyo payat at umitim si Ginoong Valdez, hindi ako makapaniwala na ang dating
maginoo at tanyag na propesor at librarian ay isa na ring ganap na rebelde ngayon.
Naalala ko na dati pa pala siya kasapi ng mga rebelde mula nang mapatay ang
kaniyang kapatid na si Don Diosdado. Huli kong nakita si Ginoong Valdez noong
patayin sa bagumbayan si Don Mariano at mula noon ay nagtago na siya dahil nalaman
na din ng mga opsiyal sa gobyerno na kaanib siya sa mga rebelde.
"B-binibini... ipagpaumanhin mo kung natakot kita... ngunit kailangan mong malaman

ang lahat ng ito" panimula ni Ginoong Valdez, napatigil naman kami nang biglang
kumatok si Esmeralda sa pinto ko.
"Binibini... narito na po ang gatas na pinatimpla niyo sa akin" narinig naming

tugon ni Esmeralda, at dahil dun dali-daling nagtago si Ginoong Valdez sa ilalim ng
kama ko, at agad naman akong nagtungo sa pinto at kinuha kay Esmeralda yung gatas.
"Maraming salamat, matutulog na ko" dire-diretso kong sabi, magsasalita pa sana
siya kaya lang sinarado ko na yung pinto. Nakita naman naming nawala na yung shadow
niya sa ilalim nung pinto dahil umalis na siya.
Ni-lock ko agad yung pinto, Inilapag ko na rin yung gatas sa gilid ng mesa at
sinarado rin yung mga bintana saka lumapit kay Ginoong Valdez na ngayon ay
kakalabas lang sa ilalim ng kama. "Ginoong Valdez, ano pong ginagawa niyo dito?
Delikado po ang ginawa niyo" nag-aalala kong tugon. Napahinga naman ng malalim si
Ginoong Valdez at hinawakan ang magkabilang balikat
ko upang tumingin ako ng diretso sa mga mata niya at makinig ng mabuti sa mga
sasabihin niya.
"Binibining Carmelita... matagal na dapat akong nagpakita sa iyo upang sabihin ito
ngunit hindi ako makahanap ng pagkakataon dahil mahigpit ang pagbabantay sa iyo
mula nang magpatupad ng paghihigpit si Gobernador Flores sa San Alfonso... ang
totoo niyan, gusto ko ring humingi ng tawad sa inyong pamilya dahil sa pagkamatay
ni Binibining Josefina" panimula niya, napatulala lang ako sa kaniya. Oo nga pala,
kasama siya sa mga rebelde.
"Totoong pinagplanuhan namin ang pag-atake sa plaza ng San Alfonso noong araw ng
mga patay, totoong si Juanito ang utak ng lahat ng iyon upang makapaghiganti sa mga
opisyal na pumatay kay Sonya sa tapat ng Munisipyo, pero naniniwala ako na walang
kinalaman si Juanito sa pagkamatay ni Josefina... hinding-hindi magagawa ni Juanito
saktan ang mga inosente lalo na si Josefina na naging malapit din sa kaniya"
paliwanag ni Ginoong Valdez. Napaatras naman ako at napayuko. Tandang-tanda ko pa
yung araw na inamin sa'kin ni Juanito na siya ang may pakana sa pagkamatay ni
Josefina.
"S-si Juanito na po mismo ang umamin sa akin na plinano niyang ipapatay si Josefina
sa tulong ni Mang Raul" tugon ko kay Ginoong Valdez. Napailing naman si Ginoong
Valdez.
"si Mang Raul ay sumapi sa grupo namin nang ipakulong ni Don Alejandro si Eduardo
at plinano din siyang ipapatay ni Don Alejandro ngunit sa tulong mo ay nakatakas
siya" tugon ni Ginoong Valdez. Mas lalo tuloy naguluhan ang utak ko. bakit ako lang
ang kinikilala ni Mang Raul na nagpatakas sa kaniya? Malaki rin ang
nagawa ni Josefina upang makatakas siya.
Bigla kong naalala yung gabi nung tinulungan namin siya ni Josefina makatakas.
Naalala ko na nagpaiwan sa labas si Josefina upang bantayan kung may dadating na
mga guardia civil at ako lang ang pumasok sa loob ng selda ni Mang Raul, ako lang
ang nakita at nalaman niyang nagpatakas sa kaniya. Hindi niya alam na tinulungan
din siya ni Josefina... kaya siguro nagawa niyang saktan si Josefina.
"Wala sa plano ang pagpatay kay Josefina... nagulat na lang kami lalo na si Ca-
tapang nang mabalitaan na sinaksak ni Mang Raul si Josefina, ang pangunahing pakay
namin sa pag-atake ay makalikha ng gulo at mapatay sana sila Gobernador Flores na
naroon din sa plaza nang gabing iyon, naniniwala kami na tanging personal na galit
lamang si Mang Raul kay Don Alejandro kung kaya't nagawa niyang saktan si Josefina"
patuloy pa ni Ginoong Valdez.
Napaupo na lang ako sa higaan ko at napatulala sa kawalan habang pilit pinapasok sa

isipan ko ang lahat ng sinasabi ngayon ni Ginoong Valdez sa harapan ko.
"P-pero bakit sinabi ni Juanito na siya ang nag-utos kay Mang Raul na saktan si
Josefina?" tulala kong tanong, napahinga naman ng malalim si Ginoong Valdez.
"Hindi ko rin alam... ilang beses na tinanong ni Ca-tapang si Juanito tungkol diyan
ngunit sinasabi lang ni Juanito na plinano niya talaga iyon upang makapaghiganti
kay Don Alejandro... pero hindi ako naniniwala... at alam kong hindi ka rin
naniniwala na magagawa iyon ni Juanito" tugon pa ni Ginoong Valdez at napahimas
siya sa noo niya.
"P-pero bakit inaamin ni Juanito na siya ang nagpapatay kay Josefina?"
tanong ko, napailing-iling at napaisip din ng mabuti si Ginoong Valdez.
"Iyon ang malaking katanungan sa akin... ilang beses ko na rin tinanong si Juanito
ukol diyan ngunit pilit niya pa ding sinasabi na plinano niyang ipapatay si
Josefina, kilala ko ang batang iyon, mabait at busilak ang kaniyang kalooban,
ngunit nagagawa niyang magsinunggaling kapag may kailangan siyang protektahan... at
hanggang ngayon hindi ko alam kung ano at sino ba ang kaniyang pinoprotektahan"
tugon ni Ginoong Valdez. Bigla tuloy ako napaisip din ng malalaim. Hindi kaya tama
si Ginoong Valdez? Baka may pinoprotektahan talaga si Juanito? at sino iyon?
Imposibleng pumatay si Juanito ng mga inosente at naniniwala din ako na hinding-

hindi magagawa ni Juanito saktan ang mga taong napalapit sa kaniya lalo na si
Josefina. Bigla kong naaalala yung araw na nakasakay kami ng barko papuntang
Maynila at bigla niya akong hinila at dinala sa imbakan ng mga alak. Natakot ako
noong nilabas niya yung kutsilyo na hawak niya at alam ko na noong mga oras na iyon
ay papatayin niya dapat ako... pero hindi niya ginawa.
Nagsinunggaling din siya na hindi niya ako nakita noong tinanong siya ng iba pa
niyang kasamahang rebelde.
"At dahil sa nangyari... napagtanto ni Ca-tapang na mabisang paraan upang

makapaghiganti kina Don Alejandro at Gobernador Flores ang pagbihag sa kanilang mga
anak kung kaya't nanganganib ang buhay niyo ni Maria, maging ang buhay nila Natasha
at Leandro ay nanganganib din ngayon" sabi pa ni Ginoong Valdez at dahil dun gulat
akong napatingin ng diretso sa kaniya. Nakita ko ang maliit na kutsilyo na
nakasuksok
din sa ilalim ng damit niya.
"N-nagkakamali ka Binbining Carmelita... hindi ako naparito upang saktan ka, nais
ko lamang makausap ka at ipaalam sa iyo ang mga totoong nangyayari" paliwanag niya.
unti-unti namang nawala ang kaba ko dahil kahit papaano ay naniniwala at malaki ang
tiwala ko kay Ginoong Valdez.
Bigla akong napatingin muli ng diretso kay Ginoong Valdez nang may maalala ako
isang importanet bagay "A-alam niyo po ba kung nasaan ngayon si Eduardo at ate
Maria?" tanong ko, napayuko naman si Ginoong Valdez.
"Kumalas na sa kapatiran si Eduardo dahil nais niyang mabuhay ng payapa kasama ang
anak ng pangunahing kalaban ng aming grupo, tulad niyo ni Juanito ay hindi rin
dapat pa ipagpatuloy ni Maria at Eduardo ang pag-iibigan nila, ilang beses ko na
sinabihan si Eduardo na huwag niyang ituloy ang balak niya ngunit hindi siya
nakinig, nalaman na lang namin na umalis na siya noong isang araw at isinama niya
si Maria... at dahil dun galit na galit si Ca-tapang at pinapahanap sila ngayon"
sagot ni Ginoong Valdez.
Parang biglang kumirot ang puso ko. bukod sa pinapahanap din ngayon ni Don
Alejandro sila Maria ay ganoon din ang ginagawa nila Ca-tapang. Ang ginawa nila ang
mas lalong nagpahirap sa sitwasyon ng dalawang magkalabang panig.
Ilang sandali pa biglang umupo din si Ginoong Valdez sa tabi ko. "Binibining
Carmelita... nais ko ring malaman mo na ang ginawang pag-atake ng grupo namin sa
kasal niyo ni Leandro ay hindi alam ni Juanito, wala siyang kinalaman sa pag-
atakeng iyon" tugon niya, kaya pala malinis ang damit noon ni Juanito nang patakbo
siyang dumating at pinigilan
si Ignacio ay dahil hindi talaga siya kasali sa pag-atakeng iyon dahil hindi niya
alam.
"Kung kaya't natatakot ako na baka hindi nila tantanan ang pagpapahirap kay Juanito
upang mapaamin siya, wala siyang masasabi sa kanila dahil hindi talaga niya alam
kung nasaan na ang grupo namin ngayon at kung ano pa ang mga susunod na plano ni
Ca-tapang" tugon ni Ginoong Valdez. Biglang sumikip ang dibdib ko nang maaalala ang
hindi makatarungang kalagayan ngayon ni Juanito.
"A-ano na pong gagawin natin ngayon Ginoong Valdez?" tanong ko sa kaniya, sa mga
oras na ito, tanging ang buhay ni Juanito ang mahalaga sa akin.
"Mahalaga si Juanito para kay Ca-tapang dahil isa siyang Alfonso, nang malaman ng
mga mamamayan na sumapi na si Juanito sa grupo namin ay mas lalong dumami ang ibig
sumanib sa adhikain naming tapusin na ang ilang siglong pagpapahirap ng mga kastila
sa atin, kung kaya't bumuo ngayon ng plano si Ca-tapang upang maitakas namin si
Juanito, hindi niya alam na lumapit ako sa iyo, alam mo namang matindi ang galit ng
aming pinuno sa pamilya niyo kung kaya't kahit anong mangyari ay hinding-hindi siya
hihingi ng tulong sa iyo kahit pa alam niyang magagawa mo kaming tulungan" tugon ni
Ginoong Valdez.
"A-ako? paano ko kayo matutulungan?" gulat kong tanong. Biglang lumapit sa akin si
Ginoong Valdez at ibinulong niya sa akin ang plano...
Kinabukasan, maaga akong bumangon dahil hindi rin ako nakatulog ng maayos dahil sa
mga nalaman ko mula kay Ginoong Valdez kagabi, lalo na ang planong naisip niya na
sa tingin ko ay magagawa ko naman at gagawin ko din para kay Juanito.
Nagtungo muna ako sa bahay

nila Leandro upang bisitahin siya. pero tulog pa siya kaya tumambay muna ako sa
salas upang hintayin siyang magising.
"Mukhang napapadalas ang pagdalaw mo dito ah" nagulat ako nang marinig ang boses ni
Natasha na nakatayo ngayon sa pinto ng kusina nila at nakatingin ng diretso sa'kin.
napatayo naman ako at nag-bow sa kaniya.
"Magandang umaga" bati ko, wala akong time magpaka-bitchesa ngayon pero mukhang si
Natasha ay game na game pa din.
"Anong maganda sa umaga? Alam ko namang narito ka lang upang utuin ang kapatid ko
na mahal mo siya..." tugon niya at dahil dun gulat akong napatingin sa kaniya.
Teka! Pano niya nalaman?
"Babae din ako Carmelita... alam ko at nababasa ko sa iyong mga mata na hindi si
Leandro ang nilalaman ng puso mo, alam kong ginagawa mo lang ito para sa pamilya
mo" patuloy niya pa at naglakad siya papalapit sa akin habang nakataas pa din ang
kilay niya.
"pero kahit ganoon, gusto ko ring maging miserable ang buhay mo, pasalamat ka na
lang dahil mabait si Leandro... pero ako Hindi" tugon niya. sa totoo lang, kitang-
kita ko sa mga mata niya na gustong-gusto na niya ako balatan ng buhay ngayon dahil
sa inis.
"Wala na rin naman akong magagawa dahil masyadong nabulag sa iyo si Leandro... pero
tandaan mo hindi lahat ng bulag sa pag-ibig ay habambuhay magbubulag-bulagan...
maaring ang iba ay magising na sa katotohanan, at hinihiniling ko na magising na
rin sana si Leandro sa katotohanang pinapaikot mo lamang siya" tugon niya pa.
magsasalita na sana ako kaya lang bigla naming narinig na nagsalita si Leandro na
ngayon ay nakatayo na sa itaas ng hagdan nila habang
gamit pa din ang saklay na pang-suporta niya sa paglalakad.
"Sinong magigising?" tanong ni Leandro, nanlaki naman ang mga mata ko nang
mapatingin sa kaniya. Narinig kaya niya yung sinabi ni Natasha kanina?
Bigla namang ngumiti si Natasha "Kanina ka pa kasi hinihintay ni Carmelita...

sinabi ko lang na tulog ka pa kaya hintayin ka na lang niya magising" tugon ni
Natasha. Napangiti naman si Leandro at bumaba na sa hagdan, agad naman akong
lumapit sa kaniya at inalalayan siya sa pagbaba.
"Talaga? Sana kanina niyo pa ako ginising upang hindi na nasayang pa ang oras ng
aking sinta" tugon ni Leandro, napa-whatever look naman si Natasha. "Aalis na muna
ako, maiwan ko na kayo... sana sa susunod na pagbisita ni Carmelita dito ay
magising na ng kusa kapatid ko" dagdag niya pa. alam kong may gusto siyang
iparating kay Leandro sa mga sinabi niyang iyon. Tama nga si Natasha, mukhang
magiging miserable ang buhay ko dahil sa kaniya.
Nang makaalis na si Natasha ay agad sumandal si Leandro sa balikat ko at dahil dun

nagulat ako, nakaupo na kami ngayon sa salas at kaming dalawa lang dito. "Nais ko
lang humimbing sandali mahal ko" sabi niya. hindi naman na ako nakagalaw pa, bigla
ko tuloy naalala nung sumandal din si Juanito sa balikat ko noong nasa ilalim kami
ng puno ng mangga. Halos hindi ako makahinga noong oras na iyon at natatakot ako na
baka marinig ni Juanito ang tibok ng puso ko.
"Carmelita... bakit mo ako minahal?" nagulat ako sa tanong niya. hindi ko

inaasahang itatanong niya iyon. Sa totoo lang hindi ko naman talaga siya mahal,
kaya hindi ko alam kung paano sasagutin ang tanong niya. pero
ayoko din naman sabihin iyon sa kaniya dahil alam kong masasaktan siya lalo na
ngayong nagpapagaling pa siya, makakasama iyon sa kalusugan niya.
"D-diba ikaw na rin ang nagsabi na walang tamang sagot kung bakit mo mahal ang
isang tao, dahil ang pag-ibig ay nararamdaman, hindi ito iniisip" sagot ko, bigla
namang napangiti si Leandro at tumingin ng diretso sa mga mata ko.
"Sabi ko na nga ba... palagi mong tinatandaan at sinasapuso ang mga sinasabi ko,
ngayon sigurado na talaga ako na mahal mo ako" nakangiti niyang tugon at nagulat
ako kasi bigla niyang hinawakan ang mukha ko at dahan-dahan niyang nilalapit ang
mga labi niya sa labi ko.
Hindi ko alam kung anong gagawin ko, hindi ko gustong halikan si Leandro pero ayoko
din namang masaktan ang loob niya.
Ipinikit na niya ang kaniyang mga mata at ilang Segundo na lang ay mahahalikan na
niya ako... at dahil sa panic bigla akong napaiwas at napatayo. "Uhh--- ano kase...
baka may makakita sa'tin" palusot ko, gulat naman at halos hindi makapaniwala si
Leandro dahil sa ginawa ko.
"A-alam mo na... baka kung anong sabihin nila kapag nakita nila tayong-----" hindi
ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang nagsalita si Leandro.
"Naiintindihan ko... pasensiya na kung naging padalos-dalos ako, hindi ko akalain

na tatanggihan mo ang halik ko na dati ay nagpapangiti sa iyo" tugon niya, bakas sa
mukha niya ang matinding pagka-dismaya, parang bigla tuloy akong na-guilty dahil sa
ginawa kong pagtanggi sa halik niya.
Gosh! Carmela! Binigay mo na sana! Hindi naman big deal iyon, kung tutuusin madami
namang naitulong sa iyo si Leandro, isipin
mo na lang na ang halik na iyon ay ang pagtanaw mo ng utang na loob sa kaniya.
Parang gusto kong itulak palabas yung konsensya na bumabagabag ngayon sa utak ko.
haays. Kahit kelan hindi maiintindihan ng utak ang nararamdaman at pinagdadaanan ng
puso, dahil kahit anong mangyari alam kong hindi ko magagawang pasunurin ang puso
ko na mahalin si Leandro.
Pagdating ko dito sa tinutuluyan naming bahay sa Cavite ay agad akong nagtungo sa

kusina upang uminom ng tubig dahil pakiramdam ko ay natutuyo na ang lalamunan ko.
hindi pa rin mawala sa isipan ko ang nangyari sa amin ni Leandro kanin, matapos ang
pagtanggi ko sa halik niya bumalik na si Leandro sa kwarto niya at sinabi niyang
gusto na niyang magpahinga. Gusto ko sanang mag-sorry sa kaniya kaya lang hindi ko
alam kung paano ko sisimulan... at sa tingin ko kailangan niya munang mapag-isa
kaya umuwi na lang ako.
Pagpasok ko sa kwarto ko nagulat ako kasi sobrang linis na nito, as in parang nasa
hotel ako na laging bagong linis at maayos ang mga kwarto. "Nagustuhan niyo po ba
Binibini?" nagulat ako nang marinig kong magsalita si Esmeralda na nasa likod ko na
pala.
"S-salamat sa pag-linis at pag-aayos ng kwarto ko" tugon ko.
"Si Donya Soledad po ang naglinis ng kwarto niyo... sabi po niya kailangan daw po
ninyo ng maayos at maaliwalas na lugar para gumanda at gumaan po ang pakiramdam
niyo" sabi ni Esmeralda. Whoa! Seryoso? Ang sipag naman ni ina.
"Nasaan si ina?" tanong ko sa kaniya, gusto ko sanang magpasalamat dahil sa ginawa

niya.
"Ahh... natutulog po siya ngayon, mukhang napagod sa paglilinis ng buong bahay
kanina" tugon ni Esmeralda. At dahil dun naisipan kong ipagluto na lang ng hapunan
si ina bilang pasasalamat sa ginawa niya.
Sa tulong ni Esmeralda nakapagluto ako ng kaldereta ala Montecarlos style na

kanais-nais naman ang lasa. Inihain ko na iyon sa mesa at saktong kababa lang ni
ina mula sa kwarto niya. "Ina! Tara po kain na tayo! Pinagluto ko kayo" pagmamalaki
ko sa kaniya, napangiti naman siya at agad lumapit sa akin. Parang namamaga ang mga
mata niya at pagod na pagod na siya. nakita kong hawak niya ngayon ang puting
balabal na tinatahi niya nitong mga nakaraang araw. umiiyak na naman siguro siya
dahil sa pagkawala ni Josefina, madalas niya kasing tahina ng puting balabal si
Josefina na nagagamit nito dahil isa siyang madre.
"Ako'y nagpapasalamat at lubos na nagagalak dahil narito ka ngayon sa piling ko

anak" tugon ni ina sabay himas sa buhok ko, niyakap ko na lang siya. alam kong
hindi biro ang pinagdadaaanan ngayon ni ina at ako na lang ang tanging anak niya na
nasa tabi niya ngayon. Hindi ko na rin sinabi pa sa kaniya na balak akong gawing
pa-in ni Don Alejandro noong isang araw upang mapaamin si Juanito dahil alam kong
mag-aaway lang sila ni Don Alejandro at makakadagdag pa iyon sa alalahanin niya.
"Basta lagi mong tatandaan na kahit anong mangyari, habambuhay akong magpapasalamat
sa Diyos dahil ibinigay ka niya sa akin Carmelita" tugon niya. parang mas lalong
gumagaan at pakiramdam ko habang yakap-yakap ako ni ina.
"Alam mo ba kung ano ang ibig sabihin ng pangalang Carmelita?" nakangiting tanong
ni ina. Napangiti naman ako at napailing.
"Ang iyong pangalan
ay sumasagisag sa iyong kakayahan na makamit ang mga bagay na imposible... at

naniniwala ako na anumang pagsubok ang dumaan, magtatagumpay ka anak ko" paliwanag
ni ina. Napangiti naman ako, kahit hindi naman talaga Carmelita ang totoong
pangalan ko, alam kong ang Carmela ay hango pa din sa pangalang iyon.
Magkaiba man kami ng pangalan, personalidad at ugali ni Carmelita. Ang mga taong
minahal at pinapahalagahan niya ay minamahal at pinapahalagahan ko din. At isa na
rito si Donya Soledad na tinuturing ko ng ina.
Habang kumakain kami, nagulat kami nang biglang dumating si madam Olivia. Wala
ngayon dito si Don Alejandro kaya madali siyang nakapasok sa bahay.
"Bakit madam Olivia? Anong problema?" nagtatakang tanong ni ina. Hingal na hingal
at mukhang may importanteng sasabihin si madam Olivia kaya nagmadali siyang
makapunta dito.
Agad kaming napatayo ni ina at inalalayan siyang umupo, kumuha naman ng tubig si
Esmeralda at ininom iyon ni madam Olivia. "Madam Olivia... m-may nangyari ba? Bakit
ka nagmamada----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang hinawakan ni
madam Olivia ng mahigpit ang kamay ko.
"N-napag-alaman kong papatayin na si Juanito sa ika-pito ng D-disyembre" tugon ni

madam Olivia at dahil dun parang biglang tumigil ang pag-ikot ng mundo ko at
namanhid ang buong katawan ko dahil sa nalaman ko.
"A-ano? Bakit papatayin nila agad si Juanito nang hindi man lang dinidinig ang kaso
sa korte" reklamo ni ina. Napahinga naman ng malalim si madam Olivia.
"Sa kaso ni Juanito, hindi na kailangan pa ng pagdinig sa korte dahil malinaw na

kaanib talaga siya sa
mga rebelde... kaya lang tumagal ang paghatol ng kamatayan sa kaniya ay dahil
umaasa sila hukom Fernandez na ituturo niya ang kinaroroonan ng mga rebelde pero
hindi nagsalita si Juanito... kung kaya't tatapusin na ang buhay niya" paliwanag ni
madam Olivia na tulala rin habang nakwekwento.
Hindi maaari!
December 5 na ngayon... so ibig sabihin dalawang araw na lang papatayin na nila si

Juanito. "N-napag-alaman ko din na bibitayin si Juanito sa harap ng madaming tao
upang matakot ang mga ito na kumalaban at magrebelde rin sa pamahalaang Espanya"
dagdag pa ni madam Olivia.
Kailangan ko ng gumawa ng paraan!
"Binisita ko rin kanina si Juanito at nalaman kong alam niya kung nasaan si Eduardo
at Maria" tugon pa ni madam Olivia at dahil dun biglang nabuhayan ng pag-asa si
ina. "S-sigurado ka madam Olivia? N-nasaan daw sila?" tanong ni ina. Napayuko naman
si madam Olivia.
"Hindi niya sa akin nasabi dahil biglang ng dumating ang mga guardia civil at
pinahinto na ang pag-uusap namin" tugon ni madam Olivia. Pero kahit ganun, kitang-
kita ko pa din na nabuhayan ng pag-asa si ina dahil kahit papaano ay may nakakaalam
kung nasaan ngayon sila Maria at Eduardo.
Kinagabihan, nagulat ako nang biglang kumatok si ina sa kwarto ko at nakitang

kasama niya si Ginoong Valdez. "Pinagtapat na din sa akin ni Ginoong Valdez ang
lahat... at naniniwala din akong hindi magagawang saktan ni Juanito si Josefina"
panimula ni ina. Napa-bow naman sa'kin si Ginoong Valdez.
"Nahuli ako ni Donya Soledad na paakyat sa bintana ng kwarto mo, inakala niyang ako
si Eduardo kung kaya't nagpakilala
na ako" tugon naman ni Ginoong Valdez. Whoa, hindi ko akalaing okay lang kay ina
malaman na nakikipag-usap ako ngayon sa mga kalaban ng asawa niya.
Bigla namang hinawakan ni ina ang kamay ko "si Juanito na lang ang tanging pag-asa
natin anak upang malaman kung nasaan si Maria at nais kong tumulong sa inyo" tugon
ni ina at dahil dun bigla akong napayakap sa kaniya. Kahit kelan ay hindi
matatawaran ang pag-unawa at pagmamahal na binibigay niya sa 'kin ngayon.
"Natatandaan mo pa ang plano Binibining Carmelita?" tanong ni Ginoong Valdez at

napa-thumbs up naman ako sa kaniya...
Medyo alanganin ang plano namin pero malaki ang pag-asa ko na magtatagumpay kami
dito.
Kinabukasan, hapon na ng magtungo si madam Olivia dito sa Cavite, pinagpaalam ni

ina kay Don Alejandro na pupunta lang kaming tatlo sa simbahan ng Santo Domingo sa
Maynila upang magsimba. Pumayag naman si Don Alejandro dahil kasama namin si ina.
Agad kaming nagtungo sa bahay ni hukom Fernandez at nakumbinse ko siyang gamitin

ako upang mapaamin si Juanito. gabi na nang makarating kami sa Fort Santiago at
hindi naman kami nahirapang makapasok doon dahil kasama namin si hukom Fernandez na
ngayon ay hindi na makapaghintay na malaman mula kay Juanito kung nasaan ang mga
rebelde.
Nasa labas naman ng Fort Santiago nag-aabang sila Ginoong Valdez at ang ilan pang
mga rebeldeng naaatasan magtakas kay Juanito. ang apat na guardia personal na
kasama namin ay mga rebelde na nakasuot lang na pang-guardia personal upang
makapasok din sila sa loob ng Fort Santiago.
Hindi ko alam pero habang naglalakad kami
papalapit sa selda ni Juanito ay mas lalo akong kinakabahan. "Tama ang desisyon mo
Binibining Carmelita, ang iyong gagawin ay magsasalba sa iyong pamilya at ganoon
din sa imperyong Espanya" nakangiting tugon ni hukom Fernandez.
"Hindi naman kita sasaktan... kaunti lamang... konting sugat at dugo mula sa iyo
upang maalarma si Juanito" tugon pa ni hukom Fernandez. At dahil dun mas lalo akong
kinabahan at napahawak sa leeg ko. sigurado akong hindi magdadalawang isip si hukom
Fernandez na gilitan ang leeg ko hangga't hindi nagsasalita si Juanito.
Tumingin naman si hukom Fernandez kay ina na ngayon ay tahimik lang at tulala
habang nakasunod din sa amin at nasa tabi niya si madam Olivia. "Huwag po kayong
mag-aalala Donya Soledad... kaunting sugat lang po ang gagawin ko kay Binibining
Carmelita" sabi pa ni hukom Fernandez, tumango lang si ina at nagpatuloy pa din sa
paglalakad. Siguro kinakabahan din si ina ngayon tulad ko.
Ilang sandali pa ay napatigil na kami sa tapat ng selda ni Juanito. nakabibinging

katahimikan ang bumabagabag sa akin ngayon. Binuksan na nung isang guardia civil
yung selda at agad nilang ginsing si Juanito na ngayon ay hinang-hina at duguan na
nakahandusay sa malamig na sahig.
Biglang inilagay ni hukom Fernandez ang kamay niya sa palibot ng leeg ko at

itinapat ang kutsilyo dito. "Umpisahan na natin ang palabas" nakangiting bulong
sa'kin ni hukom Fernandez. Bigla naman akong napapikit dahil hindi ko inaasahang
ang simpleng pagdikit lamang ng kutsilyong nakatapat sa leeg ko ay makakasugat na
agad sa akin.
Nanlaki ang mga mata ni Juanito nang makita ako na bihag ngayon ni hukom
Fernandez. "Juanito Alfonso... ayoko na sanang umabot pa tayo dito ngunit sadyang
matigas ang ulo mo... hindi ka nadala sa mga parusang ipinataw ko sayo, sana naman
ay magsalita ka na sa pagkakataong ito... dahil kung hindi mauunahan ka ng sinsinta
mo sa kabilang buhay" pang-asar na tugon ni hukom Fernandez kay Juanito. nakatingin
lang ng masama si Juanito kay hukom Fernandez, gustuhin man niyang pumiglas sa
pagkakahawak nung mga guardia civil ay hindi niya magawa dahil hinang-hina na siya.
"Huwag mo na sayangin pa ang natitira mong lakas... bibig mo lang ang kailangan
mong gamitin upang iligtas ang mahal mo" tugon pa ni hukom Fernandez. At nagulat
ako kasi bigla niyang binaon yung kutsilyong iyon sa leeg ko dahilan para
maramdaman ko ang matinding hapdi sa lalamunan ko at dumanak ang dugo ko.
"HINDE!" sigaw ni ina dahilan para mapalingon sa kaniya ang lahat at dahil dun
nagkaroon ako ng pagkakataon na makawala sa pagkakahawak ni hukom Fernandez at agad
kong inagaw sa kaniya ang kutsilyo.
Bigla namang sumugood yung apat na rebelde na kasama namin na nakadamit pang-
guardia personal at sinaksak sa leeg yung mga guardia civil dahilan para mapatay
ang mga ito agad at tanging si hukom Fernandez lang ang natirang sa panig ng
kalaban.
"A-anong ibig sabihin nito?" gulat na tanong ni hukom Fernandez at napataas siya ng
kamay bilang tanda ng pagsuko. "N-nilinalang niyo ako!" sigaw niya pa. halata sa
mga mata niya ang matinding pagkagulat at pagkatakot.
Bigla namang lumapit sa akin si ina at ibinalot niya sa leeg ko yung puting balabal
na suot niya upang pigilan ang pagtulo ng dugo mula sa
leeg ko. "Pareho lang tayo... niloko mo rin kami" sagot ni ina. Kung hindi pa
sumigaw si ina kanina siguradong tinuluyan na ni hukom Fernandez gilitan ang leeg
ko. buti na lang dahil medyo mababaw lang ang sugat na natamo ko.
"Ngayon tapusin na natin ang palabas" seryoso kong tugon habang nakatingin ng
diretso kay hukom Fernandez. "T-teka! S-sandali! H-huwaaag!" sisigaw pa sana siya
upang humingi ng tulong pero agad siyang sinaksak nung dalawang rebelde sa leeg
dahilan na upang madali siyang bawian ng buhay.
"Tara na! umalis na tayo dito" nagpapanic na tugon ni madam Olivia, agad namang
inalalayan at binuhat nung dalawang rebelde na nakadamit guardia personal si
Juanito at agad kaming lumabas ng selda. Minsan nang itnuro ni Ginoong Valdez sa
amin ang mga sikretong daan dito sa Fort Santiago kung kaya't natatandaan ko pa
kung saan ako dumaan noon kaya hindi ako nahuli ng mga tauhan noon ni Heneral
Seleno.
Hawak-hawak ko ngayon ang kamay ni ina habang nauuna naman kami ni madam Olivia
tumakbo, nasa likuran naman yung apat na rebelde at buhat-buhat nila si Juanito na
ngayon ay hinang-hina na at hindi na makapagsalita pa.
Natanaw ko na yung dulo ng sikretong lagusan at sa di-kalayuan ay natanaw ko na din

sila Ginoong Valdez at ang iba pa nilang kasamahan na nakadapa ngayon sa damuhan
upang hindi mapansin ng mga guardia civil. pero napatigil kami nang makita ang
isang mataas na bakod na nakaharang na sa gitna ng lagusan.
"Mauna na kayo, hilahin niyo si Juanito sa kabila" tugon nung isang rebelde na
nakilala kong kasamahan niya noon sa pangingisda sa Bohol.
Agad namang sumampa
si Madam Olivia sa bakod, sasampa na sana si ina kaso napatigil kaming lahat nang
bigla naming marinig ang sigawan ng mga guardia civil at umalingawngaw sa buong
paligid ang putok ng mga baril.
"MGA REBELDE!" sigaw nila. At nakita namin ang mga anino nila na nagtatakbuhan
papalapit sa amin. Nagsimula namang magpaputok sila Ginoong Valdez mula sa kabilang
hanay upang pigilan ang pagdating ng mga guardia civil.
"Ina! Sumampa na po kayo" sigaw ko kay ina na ngayon ay natulala na at mukhang

gulat na gulat sa mga pangyayari, nagulat ako nang bigla niya akong niyakap at
napaluha siya.
"Bilisan niyo!" sigaw nung apat na rebeldeng kasama namin. Pero huli na ang lahat
dahil naabutan na kami ng mga guardia civil sa pangunguna nung kastila na punong
guardia civil na nagbabantay sa tapat ng Fort Santiago.
"Espere!" (Hold on) tugon niya sabay paputok ng baril dahilan para tamaan sa tuhod
at sa katawan yung mga rebeldeng kasama namin at nabitawan nila si Juanito.
"Para sa iyo ito anak" tugon ni ina at nagulat ako dahil bigla siyang bumitaw sa
pagkakayakap sa akin at dali-daling tumakbo papunta kay Juanito at iniharang niya
ang sarili niya upang hindi tamaan ng bala si Juanito dahilan para matamo niya ang
limang sunod-sunod na tama ng bala sa kaniyang dibdib at tiyan.
"HINDEEEEEE!"
Parang biglang gumuho ang mundo ko nang makitang bumagsak sa harapan ko ang duguan
at wala ng buhay na katawan ni ina.
Hindi ko matanggap at hindi ako makapaniwalang... wala na siya.
~Sa buhay kong ito
Tanging pangarap lang
Ang iyong pag mamahal
Ay makamtam~
~Kahit na sandali
Ikaw ay mamasdan
Ligaya'y tila ba
Walang hanggan~
~Sana'y di na magising
Kung nangangarap man din
Kung ang buhay na makulay
Ang tatahakin
Minsan ay nadarapa
Minsan din ay luluha
Di ka na maninimdim
Pagkat sa buhay mo
Ay may nag mamahal parin~
~Iingatan ka
Aalagaan ka
Sa puso ko ikaw ang pag-asa
Sa 'ting mundo'y
May gagabay sa iyo

Ang alay ko'y itong pagmamahal ko
May nag mamahal aakay sa iyo
Aking inay ikaw ang nagbigay
Ng Buhay ko
Buhay na kay ganda
Pangarap ko na makamtan ko na~
Bigla akong niyakap ni madam Olivia "S-sa pagkakataong ito Carmela... isinakripisyo
ni Donya Soledad ang buhay niya para kay Juanito... dahil alam na niya kung sino ka
at ang misyon mo sa panahong ito" bulong sa akin ni madam Olivia.
Biglang bumagal ang pag-ikot ng paligid. At napapikit na lang ako habang inaalala
ang mga huling sinabi ni ina...
Para sa iyo ito anak
Dear Diary,
Bakit?
Bakit hanggang sa panahong ito?
Wala akong karapatang makapiling ang aking ina...
Nasasaktan,
Carmela
******************
Featured Song:
'Iingatan ka' by Carol Banawa
https://youtu.be/9sCZ92gtgoo
"Iingatan ka" by Carol Banawa

=================
Kabanata 36
[Kabanata 36]
"HINDEEEEEE!"
Parang biglang gumuho ang mundo ko nang makitang bumagsak sa harapan ko ang duguan
at wala ng buhay na katawan ni ina.
Tatakbo sana ako papalapit sa kaniya pero bigla akong pinigilan ni madam Olivia
dahil hindi pa rin tapos ang palitan ng putukan ng mga baril ng guardia civil at ng
grupo nila Ginoong Valdez. Bigla naman akong niyakap ni madam Olivia ng mahigpit
"S-sa pagkakataong ito Carmela... isinakripisyo ni Donya Soledad ang buhay niya
para kay Juanito... dahil alam na niya kung sino ka... at ang misyon mo sa panahong
ito" tugon niya dahilan para mas lalong manghina ang tuhod ko at tuluyang bumigay
ang katawan ko habang inaalala ang mga huling salita ni ina...
Pasa sa iyo ito anak
"Cesa el fuego!" (Cease fire!) sigaw nung punong guardia civil, halos kalahati
naman ang nalagas sa panig nila Ginoong Valdez dahil dalawa lang ang may baril sa
kanila kaya wala silang nagawa kundi tumakbo na papalayo dahil hinabol na sila ng
iba pang mga guardia civil. napatulala na lang ako sa duguan at tadtad na bala sa
katawan ng dalawang rebeldeng kasama namin na pumasok sa Fort Santiago. Samantalang
nakatakas naman yung dalawa pa bitbit si Juanito, nang hinarang ni ina ang kaniyang
sarili para hindi matamaan ng bala si Juanito at makatakas ito.
Parang dahan-dahang sinasaksak ang puso ko habang pinagmamasdan ang duguang katawan
ni ina na nakahandusay sa sahig. Tumigil na ang putukan kaya dali-dali akong
tumakbo papalapit sa kaniya at niyakap siya. "I-Ina! G-gumising ka... p-parangawa
mo n-na..." pagsusumamo ko, pero hindi siya kumikibo at ramdam ko
din ang pagdanak ng dugo niya sa mga kamay ko. hindi ko mapigilan ang pagbuhos ng
mga luha ko at ang panginginig ng buong katawan ko. "D-dalhin natin siya sa H-
hospital!" sigaw ko pa pero ni isa sa mga guardia civil ay walang kumibo. Maging si
madam Olivia ay tulala lang at tahimik na umiiyak sa kinatatayuan niya.
Biglang lumapit yung isa pang guardia civil at hinawakan niya yung leeg ni ina para
tingnan ang pulso nito, pero ilang sandali lang mas lalong bumigat ang dinadala ng
puso ko nang mapailing yung guardia civil "Wala na siya... wala ng pag-asa" tugon
niya at napa-yuko na lang siya.
"Hindi! Meron pa! d-dalhin na natin siya n-ngayon sa------" hindi ko na natapos
yung paghihinagpis ko kasi biglang lumapit yung punong guardia civil sa akin.
"¿Qué estás haciendo aquí? ¿Dónde está hukom Fernandez? ¿Estás con los rebeldes?"
(What are you doing here? Where is hukom Fernandez? Are you with the rebels?) galit
niyang tugon. Kahit hindi ko naiintindihan yung sinasabi niya alam kung galit na
galit siya.
Bigla namang napatakbo si madam Olivia papalapit sa amin. "Señor, son inocentes, no
tenían ni idea de esto" (Sir, they are innocent, they had no idea about this).
"¡No soy estúpido! Indios como tú no puedes engañarme" (I'm not stupid! Indios like
you can't fool me) galit na sigaw nung punong guardia civil. magsasalita pa sana
siya kaso biglang may isa pang tauhan niya ang patakbong lumapit sa kaniya.
"¡Señor! Hukom Fernández se lesionó dentro de la mazmorra" (Sir! Hukom Fernandez
got injured inside the dungeon) tugon nung guardia
civil, bigla namang nanlaki yung mata nung punong guardia civil at ibinaling niya
agad sa amin ang nanlilisik niyang mata sa galit.
"¿Como estaba? ¿Vivo o muerto?" (How was he? Dead or alive?) tanong nung punong
guardia civil dun sa tauhan niya pero sa amin siya nakatingin at halos hindi
kumukurap sa galit.
"Señor, está vivo" (Sir, he's alive) bigla akong napatulala dahil sa narinig ko.
napatingin ako kay madam Olivia at maging siya ay gulat na gulat din. Hindi maaari!
Makakapag-testigo laban sa amin si hukom Fernandez!
"¡Deténganlos!" (Arrest them!) galit na sigaw nung punong guardia civil at dahil
dun agad kaming dinakip ni madam Olivia. "S-sandali! Ina! Waaag!" pagmamakaaawa ko
pa at mas lalo akong yumakap ng mahigpit sa walang buhay na katawan ni ina pero
unti-unti din akong nakabitaw sa kaniya dahil hinila na ako papalayo nung mga
guardia civil sa piling ni ina.
Sa pagkakataong iyon, kasabay ng pagbuhos ng mga luha ko ay ang katotohanang wala

na talaga si ina... at kailanman ay hindi ko na siya makikita pa at mararanasan ang
pagmamahal niya.
"¡Nunca quites los ojos de ellos! El castigo por ellos será inducido dentro de dos
días" (Never take your eyes out of them! Punishment for them will be induced two
days from now) seryosong tugon nung punong guardia civil sa mga tauhan niya na
magbabantay sa amin ngayon. Nandito kami ngayon ni madam Olivia sa dungeon at
magkahiwalay kami ng selda. Nasa dulo siya ikinulong samantalang nasa bungad naman
ako.
Napahawak ako sa kamay ko na nanginginig ng sobra ngayon dahil sa sobrang dilim ng

paligid
at ang lamig-lamig pa ng sahig at mga pader na gawa sa bato. Madumi rin ang sahig
at puno ng kalat at mga tumigas na kanin at tinik ng isda.
Ilang sandali pa nagulat ako nang biglang may liwanag akong naaninag at napayuko na
lang ako nang makitang tumigil sa tapat ko yung punong guardia civil. humawak siya
sa rehas ng selda kung saan ako nakakulong ngayon at tiningnan niya ako ng mabuti.
"Te recuerdo ... eres la hija de don Alejandro ¿no?" (I remember you... you're Don
Alejandro's daughter right?) seryoso niyang tugon. Hindi naman ako nakakibo at
hindi rin ako makatingin ng diretso sa kaniya. Natatakot ako na baka sa oras na
magtama ang mga mata namin ay makita niya ang matinding takot sa mga mata ko.
"Estoy emocionado de ver cómo puede tu padre sacarte de aquí y probar que no eres
culpable" (I am excited to see how can your father get you out of here and to prove
that you're not guilty) pang-asar na tugon niya pa. hindi ko mapigilan ang
panginginig ng buong katawan ko, hindi ko man maintindihan kung ano yung sinasabi
niya pero ang bawat salitang lumalabas sa bibig niya ay naghahatid ng matinding
kilabot sa akin.
"Espero que pueda sacarte de aquí antes de que sea demasiado tarde" (I hope he can
get you out of here before it's too late) dagdag niya pa at tuluyan na siyang
umalis. Napasandal na lang ako sa pinakasulok ng selda kung nasaan ako ngayon at
napayakap na lang ako sa sarili ko. hindi ko akalaing mararanasan kong makulong sa
napakadilim at sobrang nakakatakot na lugar na ito sa panahong to.
Kinabukasan, naalimpungatan ako nang biglang
may mga guardia civil ang dumating sa tapat ng selda ko at isa sa kanila ay may
dalang pagkain. "Gising na... oras na para sa agahan" seryosong tugon nung isa
sabay lapag nung mangkok ng kanin at tatlong tuyo sa tapat ko.
Wala akong gana kumain, lalo na't sariwa pa sa akin ang trahedyang nangyari kagabi.
Parang isang bangungot na gustong-gusto ko nang takasan. Sana bangungot nga lang
iyon para paggising ko ay normal pa din ang lahat... kapiling ko pa si ina.
"Kailangan mong kumain upang magkaroon ka ng lakas sa parusang ipapataw sa iyo sa

susunod na araw" tugon nung guardia civil na naghatid sa akin ng pagkain at dahil
dun biglang nanlaki ang mga mata ko at napatingin ng diretso sa kaniya.
"P-parusa? B-bakit ako p-paparusahan?" pakiramdam ko ay parang biglang namanhid ang

buong katawan ko dahil sa sinabi niya. bigla ko tuloy naalala kung paano nila noong
tinorture at pinarusahan si Juanito.
"Ang parusa ay isang paraan upang umamin ka sa iyong mga kasalanan at sa mga
nalalaman tungkol sa kinaroroonan ng mga rebelde" diretsong sagot nung guardia
civil at dahil dun bigla akong napatayo at napahawak sa rehas papalapit sa kaniya.
"H-hindi ko alam kung nasaan sila... w-wala akong ideya-----" hindi ko na natapos
yung sasabihin ko kasi biglang dumating ang iba pang grupo ng mga guardia civil at
napatulala na lang ako nang makita si... Don Alejandro.
"Por favor déjanos en paz" (please leave us alone) tugon ni Don Alejandro sa mga
guardia civil, napa-saludo naman sila at dali-daling lumabas. Naistatwa naman ako
sa kinatatayuan ko habang naglalakad papalapit sa
akin si Don Alejandro na ngayon ay sobrang namamaga ang mga mata at parang nakainom
siya.
Naiwang bukas yung selda ko nang hinatid sa akin ang pagkain kanina kaya nakapasok
si Don Alejandro at nakalapit sa akin. Nakabibinging katahimikan ang bumalot sa
amin, alam kong si Don Alejandro ang pinakanag-dadalamhati ngayon sa aming lahat
dahil sa pagkawala ng kaniyang asawa.
"P-patawad po-----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi isang malaking

sampal sa mukha ang inabot ko kay Don Alejandro dahilan para mapayuko ako at
mapahawak sa pisngi ko na ngayon ay sobrang namumula na at sobrang hapdi.
Napatulala na lang ako sa sahig at hindi ko mapigilan ang tuloy-tuloy na pagbagsak

ng mga luha ko kasabay ang paninikip ng dibdib ko dahil sa sakit.
"H-hindi ko maintindihan kung bakit n-nangyayari ito sa pamilya natin" galit na

tugon ni Don Alejandro pero kitang-kita ko ang namumuong luha sa mga mata niya
ngayon. "H-hindi ko maintindihan kung bakit mas pinipili mo ang kapakanan ng
Alfonsong iyon kaysa sa pamilya natin!" dagdag niya pa at sa pagkakataong ito ay
ramdam na ramdam ko ang bawat galit, poot, hinanakit at hinagpis sa mga salitang
binibitiwan niya.
"N-nagkulang ba ako sa p-pag-aaruga at p-pagmamahal sa iyo Carmelita? Ha!" sigaw

niya pa at nag-echo sa loob ng selda ang mga salitang mas lalong nagpapasikip sa
puso ko.
"H-hindi ka naman dating ganyan! H-hindi ka na nakikinig sa akin ngayon! At hindi

ko akalaing magagawa mong idamay ang nanay mo sa kalokohang pag-ibig na yan!" sigaw
niya pa at nanginginig na siya sa galit at dahil dun bigla akong napaluhod sa tapat
niya.
"I-inaamin ko
na kaya kita dinala noong isang araw dito ay upang gamitin ka para mapaamin si
Juanito... p-pero dahil anak kita, a-ayokong ilagay ang buhay mo sa panganib kaya
hindi ko na itinuloy" pag-amin ni Don Alejandro at tuluyan nang bumagsak ang mga
luhang kanina niya pa pinipigilan. Dahan-dahan na lang siya napaupo sa isang tabi
at pilit na sinasabunutan ang sarili dahil sa inis.
"P-patawad po... h-hindi ko naman a-akalaing magiging ganito ang m-mangyayari"

paliwanag ko pero nagulat ako dahil napasuntok si Don Alejandro sa pader dahil sa
matinding galit dahilan para magdugo ang kaniyang kamao.
"H-hindi mo kasi pinag-iisipan ang mga gagawin mo! Padalos-dalos ang desisyon mo!
At dahil diyan maraming buhay ang nadadamay!" sigaw niya pa at dahil dun parang
biglang bumagal ang buong paligid habang paulit-ulit na tumatakbo sa isipan ko ang
mga huling salitang sinabi niya...
Dahil diyan maraming buhay ang nadadamay.
Tama nga si Don Alejandro, nang dahil sa akin... maraming buhay ang nadadamay. At
hindi ko mapigilang sisihin ang sarili ko dahil sa mga nangyayari.
Kinabukasan, maagang dumating ang punong guardia civil at ang mga tauhan niya upang
sunduin ako sa selda ko at parusahan ako.
"Sería fácil para usted si nos dice la verdad sobre los rebeldes de inmediato" (it
would be easy for you if you tell us the truth about the rebels right away)
seryosong tugon nung punong guardia civil. tulala naman ako at hindi na lang
kumibo, hindi ko rin naman maintindihan yung sinasabi niya at wala na akong
magagawa pa dun.
"Usted es una señora dura, veremos cuánto tiempo su
orgullo puede ayudarle" (you're a tough lady, we'll see how long your pride can
help you) pang-asar pa nung punong guardia civil at binunksan na nila yung selda
ko, dinakip na ko nung dalawa niya pang tauhan at naglakad na kami papunta sa lugar
kung saan nila ako paparusahan.
Nanlaki ang mga mata ko nang makita si madam Olivia na duguan habang nakahandusay
sa sahig at puno ng bakas ng hampas ng latigo ang kaniyang likod dahilan para hindi
matigil ang pagdugo nito.
Tatakbo na sana ako papalapit kay madam Olivia pero pinigilan ako ng mga guardia
civil na makalapit sa kaniya. Parang unti-unting nadudurog ang puso ko habang
pinagmamasdan ang kahabag-habag na kalagayan ngayon ni madam Olivia, matanda na
siya hindi na dapat niya pinagdadaanan ang lahat ng ito.
Nagtama ang mga mata namin ni madam Olivia at hindi ko mapigilang mapaluha sa tapat
niya, unti-unti naman siyang ngumiti at parang sinasabi niya sa akin na 'huwag
akong umiyak dahil ayos lang siya'
"Eso también le sucederá si insiste en su orgullo y dureza" (That will also happen
to you if you insist your pride and toughness) nakangiting tugon nung punong
guardia civil. halos walang kurap naman akong nakatingin kay madam Olivia. Bakit?
Bakit pati siya madadamay dito?
"Sacala de aquí!" (get her out of here!) sigaw nung punong guardia civil at dali-
dali nilang hinila papatayo si madam Olivia na duguan na at hinang-hina dahil sa
pang-totorture na sinapit niya. sinubukan kong abutin si madam Olivia nang mapadaan
na siya sa tabi ko pero hinampas nung punong guardia civil yung kamay ko ng baton
na gawa
sa kahoy na hawak niya dahilan para mapasigaw ako sa sakit.
"Sin contacto, solo con dolor" (no touch, just pain only) pang-asar niya pa at
dahil dun tiningnan ko siya ng diretso sa mata dahil sa inis. "Walang hiya ka!"
sigaw ko, at dahil dun nagulat silang lahat, napalingon naman yung kastilang punong
guardia civil sa mga tauhan niya na ngayon ay gulat na gulat at medyo natatawa din
dahil sinigawan ko yung boss nila.
Alam kong kahit hindi niya naiintindihan yung sinabi ko pero base sa mga reaction
ng mga tauhan niya na nakakaintindi ng tagalog alam kong alam niya na binastos ko
siya.
"Así que eres una mujer con un comportamiento arrogante y la boca sucia ... No
puedo esperar a ver cómo su grosería le ayudará" (So you're a lady with an arrogant
behavior and dirty mouth... I can't wait to see how your rudeness will help you)
naiinis niyang tugon at nakita kong napahawak siya ng mahigpit sa baton na hawak
niya.
"Atarla" (tie her) sigaw nung punong guardia civil at dali-dali naman akong tinulak
nung mga tauhan niya sa upuan na iyon pero itatali na sana nila ako nang biglang
napatigil ang lahat dahil sa pagdating ng iba pang grupo ng guardia civil sa
pangunguna ni Leandro.
"Buen día, Heneral Leandro Flores, ¿puedo ayudarle?" (Good day, Heneral Leandro
Flores may I help you?) magalang na tanong nung punong guardia civil. seryoso naman
ang itsura ni Leandro na ngayon ay nakatingin ng diretso sa akin at napapikit siya
nang makita ang bakas ng mga dugo sa sahig. Agad siyang naglakad papalapit sa akin
at hinawakan ang kamay ko at tiningnan kong may sugat ba ako.
Nakahinga
naman siya ng maluwag nang makitang wala akong sugat bukod sa pasa na tinamo ko
lang kanina nang paluin ako sa kamay. Biglang lumingon si Leandro dun sa punong
guardia civil "Disculpe señor Timoteo Delmundo, el Gobernador General pidió que su
presencia en el tribunal de primera instancia se celebrara en la audiencia real hoy
junto con la señorita Carmelita Montecarlos" (Excuse me Senor Timoteo Delmundo, the
Governor-general requested to see your presence in the trial court to be held at
real audiencia today together with Miss Carmelita Montecarlos) seryosong tugon ni
Leandro, bigla namang nalaki yung mga mata ni nung kastilang punong guardia civil
na si Timoteo Delmundo dahil sa narinig niyang balita mula kay Leandro.
"¿Pero por qué? No se lo que" (But... why? I don't know what----) hindi na natapos
ni Timoteo Delmundo yung sasabihin niya kasi biglang nagsalita si Leandro ng
malakas
"El Gobernador General lo exigió, no tiene derecho a negarse" (The Governor-general

demanded it, you have no rights to refuse) seryosong niyang tugon at sa tono ng
pananalita niya wala nang magawa si Timoteo Delmundo kundi sumunod na lang, at wala
din talaga siyang magagawa dahil mas nakatataas sa kaniya si Leandro.
Galit namang napatingin sa akin si Timoteo Delmundo at padabog niyang binagsak ang
baton na hawak niya sa tapat ko. at sumunod na sa utos ni Leandro. Napatingin naman
ako kay Leandro na ngayon ay seryoso pa din ang itsura at hindi na rin siya
makatingin sa akin, sa pagkakataong iyon alam kong nagtatampo at galit din sa akin
si Leandro. Tatawagin ko pa sana si Leandro para magpasalamat
pero agad na siyang tumalikod. Inalalayan naman ako ng mga tauhan niya at nagtungo
na kami sa korte na ngayon.
Wala na kong oras pa para mag-ayos, gulo-gulo na ang buhok ko, madumi na rin ang
damit ko na may kaunting bakas pa ng dugo. Napatahimik ang lahat ng tao sa loob ng
korte ng makita nila ako, napalingon ako sa paligid at agad kong nakita sa harapan
sa kabilang dulo si Don Alejandro at katabi niya si hukom Manuel Velario habang
nakatayo naman sa gilid si Esmeralda at may hawak na gamot para kay Don Alejandro.
Samantalang nasa kabilang panig naman si hukom Fernandez na ngayon ay may nakabalot
na puting tela sa palibot ng kaniyang leeg at hindi rin makagalaw sa kaniyang
kinauupuan.
Napalingon si Leandro sa akin at inutusan niya yung mga tauhan niyang guardia civil
na umaalalay sa akin na paupuin ako sa harapan nila Don Alejandro. ramdam na ramdam
ko ang init ng mga mata ng lahat ng tao dito sa paligid ko, hindi man sila
nagsasalita alam kong hinuhusgahan na nila ako ngayon. Nakita ko ding nakaupo sa
bandang likod si Gobernador Flores at katabi niya ngayon si Natasha.
Napatingin muna ako kay Don Alejandro bago ako umupo sa harapan niya pero nakapikit
lang ang mga mata niya at alam kong nagdadalamhati at hindi pa rin niya matanggap
ang pagkawala ni ina. "Ang magsisilbing hukom sa paglilitis na ito ay ang kinatawan
na ipinadala ng gobernador-heneral ng Pilipinas na si hukom Alberto Esperego ang
punong hukom ng Cebu at tagapangasiwa din ng Fort San Pedro ng Cebu" anunsyo nung
tagapagsalita. Naalala ko na nadaanan namin noon nila madam Olivia at Theresita
yung Fort San Pedro sa Cebu
noong namasyal kami doon. ilang sandali pa dumating na ang isang matandang kastila
na medyo malaki ang pangangatawan at talagang nakakatakot kung tumingin.
Umupo na siya sa pinakagitna sa harapan at ang lahat ay nagbigay pugay sa kaniya.

"Ayokong magsayang ng oras" seryosong panimula ni hukom Alberto Esperego,
nagtatagalog siya pero slang ang tono. "Maaaring magsalita ng tagalog ang bawat
panig" patuloy niya pa at dahil dun nagsimulang magbulung-bulungan yung mga may
lahing kastila dito sa korte. Kung iisipin, mukhang matagal na dito nananatili sa
Pilipinas si hukom Alberto Esperego dahil magaling na siyang magsalita ng tagalog.
Kung sabagay, tanging ang mga mayayaman at nakapag-aral lang sa panahong ito ang
nagkakaroon ng pagkakataong matuto magsalita ng Spanish, samanatalang ang mga
mahihirap at dukha ay habambuhay nilang tinatratong mangmang.
"Ahora ordeno comenzar el juicio" (I now order to begin the trial) tugon pa ni
hukom Esperego at ang lahat ay naupo na. napalingon kaming lahat sa kabilang panig
na kung saan ang abogado ni hukom Fernandez ay nakatayo na ngayon. "Magandang umaga
sa inyong lahat, Ako si Ricardo Asuncion, ang magsisilbing tagapagtanggol nang
nasasakdal na si hukom Emilio Fernandez laban sa reklamong ipinataw ng panig ni Don
Alejandro Montecarlos na ang aking kliyente ay may kinalaman sa mga rebelde na
naging dahilan ng pagkamatay ni Donya Soledad Montecarlos at nagdulot ng
kapahamakan sa kanilang anak na si Binibining Carmelita Monteacrlos" panimula ni
Ricardo. Nanlaki ang mga mata ko dahil sa mga narinig ko.
Ano?
Nagsampa ng kaso si Don Alejandro

laban kay hukom Fernandez upang palabasin na si hukom Fernandez ay kaanib ng mga
rebelde!
Ngayon malinaw na sa akin, malamang si Don Alejandro ang utak noon sa pag-iisip ng
paraan kung paano madidiin at mapalabas sa korte na kaanib sila Don Mariano, Sergio
at kapitan Corpuz sa mga rebede. Dahil maging sa sitwasyon ko ngayon ay nais niyang
baliktarin at ibato ang sisi kay hukom Fernandez upang hindi mabunyag na ako talaga
ang nanguna sa pagliligtas kay Juanito.
Bigla akong napalingon kay Don Alejandro, nakatingin lang siya ng diretso kay
Ricardo Asuncion na kampante lang na nagsasalita ngayon sa harapan ng madaming tao.
"Ang lahat ng testimonya ni madam Olivia ay pawang walang katotohanan, naniniwala

kami na nais lamang pagtakpan ni Don Alejandro ang kataksilan ng kaniyang anak na
si Binibining Carmelita... ang tunay na kaanib talaga sa mga rebelde" seryosong
tugon ni Ricardo sabay turo sa'kin. gulat akong napatingin sa kaniya at nagsimula
namang magbulung-bulungan ang mga tao sa paligid.
Ano? Nagsalita si madam Olivia?
Bigla ko tuloy naalala yung nangyari kanina nung naabutan kong tinotorture siya ng
mga guardia civil. hindi mabura sa isipan ko ang katotohanang nagsalita nga si
madam Olivia!
"¡Silencio!" (Silence!) sigaw ni hukom Alberto Esperego at dahil dun napatahimik

naman ang lahat. "Nais ko munang marinig ang salaysay ng testigo" dagdag pa ni
hukom Esperego. At dahil dun napailing na lang si Ricardo, gusto sana niyang mag-
protesta pero wala din siyang nagawa dahil desidido talaga si hukom Esperego na
marinig ang testimonya ni madam Olivia.
Ilang sandali
pa, bumukas na ang pinto at lahat kami ay napalingon ngayon kay madam Olivia na
hinang-hina na at puno pa ng sugat ang katawan habang hawak-hawak ng dalawang
guardia civil sa magkabilang gilid.
Parang hindi ako makahinga habang pinagmamasdan ang kaawa-awang kalagayan ni madam
Olivia na ngayon ay hinihila nila papunta sa gitna. Tatakbo sana ako papalapit sa
kaniya kaya lang bigla akong pinigilan ni Leandro na nakabantay ngayon sa gilid ko.
umiling-iling siya at sa pagkakataong iyon alam kong gusto niyang sabihin na walang
mabuting idudulot ang paglapit ko kay madam Olivia ngayon.
"Ngayon sabihin mo ang mga nalalaman mo" utos ni hukom Esperego kay madam Olivia,
hindi ko mapigilang mapaluha habang nakikitang nanginginig ang mga kamay ni madam
Olivia na nakayuko ngayn sa harapan ng hukom.
"A-ako po si Olivia Gonzales, ang p-punong madre ng S-san Alfonso, s-si Binibining
Carmelita Montecarlos ay estudyante ko po sa Colegio de Sta. Isabel kasama ng n-
nakatatanda niyang kapatid na si Binibining Josefina Montecarlos, A-ako rin po ay
malapit kay D-don Mariano Alfonso at sa kaniyang buong pamilya... at i-inaamin ko
po na n-nalalaman ko ang mga hakbang at gawain ng rebeldeng grupo ni Ca-tapang
dahil ako po ay isa sa k-kanila" panimula ni madam Olivia. Parang biglang nanlamig
ang buong katawan ko at napatulala lang ako kay madam Olivia na ngayon ay
nagsinunggaling sa harapan ng korte para sa akin.
"Kailan? at ano ang naging kontribusyon mo sa rebeldeng grupo ni Ca-tapang?"

seryosng tanong ni hukom Esperego. Ang lahat ng tao dito sa loob kabilang ako ay
nakatutok sa bawat salitang lalabas sa bibig ni madam
Olivia.
"N-naging kaanib po ako ng rebeldeng grupo nila mula nang mag-petisyon po si Don
Alejandro sa opisina ng Gobernador-heneral na t-tanggalin po ako sa pagiging punong
madre sa Colegio de Sta. Isabel at m-mula noon ay ang lahat ng kaganapan sa bayan
ng San Alfonso ay ibinabalita ko po kay Ca-tapang" patuloy ni Madam Olivia.
Napalingon naman ako kay Don Alejandro na ngayon ay walang reaksyon na nakatingin
kay madam Olivia.
Bigla ko tuloy naalala na kaya pala madami ng oras si madam Olivia pumunta ng Cebu
dahil wala na siyang tungkulin sa Colegio de Sta. Isabel.
"Maari ko bang malaman mula kay Don Alejandro kung bakit ka dumulog sa gobernador-
heneral na tanggalin si Madam Olivia sa kaniyang tungkulin?" tanong ni hukom
Esperego. Napatayo naman si Don Alejandro mula sa kaniyang kinauupuan at ang lahat
ng tao ngayon ay nakatingin na sa kaniya.
"Nagawa ko po iyon dahil pilit niyang iniimpluwensiyahan ang aking mga anak na
hindi sumunod sa mga utos ko, palagi siyang may dahilan upang mabago ang desiyon ko
sa pamilya ko at hindi rin lingid sa kaalalaman ng lahat na madalas niyang
pangunahan ang pagdedesisyon ni Don Mariano Alfonso noong namumuno pa ito sa San
Alfonso" sagot ni Don Alejandro. bigla kong naalala yung time na pinagtanggol ako
ni madam Olivia laban kay Don Alejandro pero nagdulot lang iyon ng pag-aaway at
pagsasagutan nila.
"At naniniwala din po ako na may kinalaman siya sa pagkamatay ng aking anak na si
Josefina na itinalaga niya na mangunguna sa padasal sa plaza ng San Alfonso noong
araw ng mga patay na kung saan umatake ang mga rebelde at tanging ang
anak ko lang ang nasaktan sa kanila... naniniwala din ako na may kinalaman siya sa
pagdukot ng mga rebelde sa aking panganay na anak na si Maria dahil siya lamang ang
palaging nakakasama ng aking asawa at ng aking mga anak... bukod doon ay siya din
ang nagbigay ng mga impormasyon tungkol sa kasal ng aking anak na si Carmelita kay
Heneral Leandro Flores na kung saan ay nagtagumpay din sa pag-atake ang mga
rebelde" tugon ni Don Alejandro at dahil dun mas lalong lumakas ang bulung-bulungan
ng mga tao. bigla naman akong napatayo, magsasalita na sana ako kaso pinigilan ulit
ako ni Leandro.
Hindi!
Imposible!
Hindi iyon magagawa ni madam Olivia!
"May katotohanan ba ang lahat ng ito madam Olivia?" tanong ni hukom Esperego kay
madam Olivia na ngayon ay tulala na lang na nakayuko.
"O-opo... t-totoo po ang narinig niyo" pag-amin ni madam Olivia at dahil dun
nagsimulang magsigawan ang mga tao sa loob at lahat sila ay galit na ngayon kay
madam Olivia.
Gustong ibintang ngayon ni Don Alejandro kay madam Olivia at hukom Fernandez ang
lahat upang mapawalang-sala ako!
Ang hindi ko maintindihan... bakit inaako ni madam Olivia ang lahat ng

kasinunggalingang sinasabi ni Don Alejandro?
"T-totoo po ang lahat ng narinig niyo... d-dahil sa matindi ko pong galit kay Don
Alejandro ay n-nagawa ko din pong linalangin si Donya Soledad at Binibining
Carmelita na sumama sa akin sa Fort Santiago sa tulong ni Hukom Fernandez, p-
pinaniwala po namin na alam ni Juanito kung nasaan si Binibining Maria Montecarlos
na ngayon ay dinukot ng mga rebelde, kung kaya't h-hindi po nagdalawang isip si
Donya Soledad at
Carmelita na sumama sa amin sa Fort Santiago, pagdating po doon ay natunugan po

kami ng mga bantay na guardia civil at agad napuruhan si hukom Fernandez kung
kaya't kami lang ang nakatakbo papalabas" tugon pa ni madam Olivia.
Biglang umalma si Ricardo at hukom Fernandez dahil sa sinabi ni madam Olivia.

"Ipagpaumanhin niyo po hukom Esprego ngunit wala pong nalalaman si hukom Fernandez
sa mga rebelde at wala pong katotohanan ang sinasabi ni madam Olivia na may
kinalaman si hukom Fernandez sa balak na pagdukot kay Donya Soledad at Binibining
Carmelita! Sila po mismo ang nanakit kay hukom Fernandez!" seryosong tugon ni
Ricardo pero hindi naawat yung mga tao sa pagbubulung-bulungan at dahil dun
napasigaw ulit si hukom Esperego.
"Tahimik!" biglang naghari ulit ang katahimikan pero bakas pa din sa itsura ng
lahat ang matinding pagkagulat sa kanilang mga naririnig.
Nagsisinunggaling si madam Olivia... Plano talaga naming itakas si Juanito... at si

hukom Fernandez talaga ang nilinlang namin!
"Bakit naman magagawang umanib ni Hukom Fernandez sa mga rebelde at tulungang

patakasin si Juanito Alfonso?" nagtatakang tanong ni hukom Esperego. At dahil dun
biglang tumayo na si hukom Manuel Velario.
"Magandang umaga hukom Alberto Esperego, kung inyo pong pahihintulutan ay

papatunayan ko po na bagama't hindi man ganap na kaanib si hukom Fernandez sa
rebeldeng grupo ni Ca-tapang ay nalalaman pa rin po niya ang mga gawain nito at
matindi po niyang pinapaburan ang pamilya Alfonso, ang kilalang taksil sa Imperyong
Espanya" panimula ni hukom Manuel Velario. Napatango naman si hukom Esperego.
"Narito po ang
mga katibayan na magpapatunay na tapat at may malaking utang na loob si hukom

Fernandez sa pamilya Alfonso" patuloy ni hukom Manuel Velario at may iniabot siyang
isang sulat. Agad naman itong binasa ni hukom Esperego sa aming lahat.
Mahal kong Juanita,
Si Mariano at ikaw ay habambuhay kong pasasalamatan sa lahat ng nagawa niyo para sa

akin. Habambuhay kong aalalahanin ang lahat ng masasayang pinagsamahan ng ating mga
pamilya sa bawat araw na pinamumunuan natin ang San Alfonso. At habambuhay ko ring
pagsisishan ang kasalanan ko kay Mariano at sa pamilya niyo. Hindi ko gustong
hatulan ng kamatayan ang iyong asawa na matalik kong kaibigan at hindi ko rin
inaasahan na ako magsisilbing hukom nang araw na iyon. Nais ko mang ipagtanggol si
Mariano ngunit wala akong lakas ng loob at sapat na ebidensiyang pinanghahawakan.
Habambuhay kong pinagsisisihan ang nangyari at ipinapangako kong handa kong gawin
ang lahat upang makabawi sa inyong pamilya, nais kong tulungan kayo sa abot ng
aking makakaya.
Ang inyong matalik na kaibigan,
Emilio Fernandez
Mas lalong lumakas ang ingay ng mga tao sa loob ng korte matapos basahin ni hukom
Esperego sa harapan naming lahat ang sulat ni hukom Fernandez kay Donya Juanita
Alfonso noong matapos ang pagkamatay ni Don Mariano Alfonso.
Napatingin ako kay hukom Fernandez na ngayon ay gulat na gulat at hindi
makapaniwala na nabunyag sa lahat ang liham na ipinadala niya sa pamilya Alfonso.
Kinuha naman ni hukom Esperego yung isang papeles na pinirmahan ni hukom Fernandez
bilang partisipasyon sa trial na ito. Pinagkumpara
niya yung pirma. "Bago ako maging hukom at abogado ay kilala akong tagapag-kumpirma
ng tunay at pekeng pirma ng mga papeles" panimula ni hukom Esperego habang
pinagmaamsdan niya mabuti yung sulat.
Napatahimik naman ang lahat at nakamasid kay hukom Esperego habang hinihintay ang
susunod niyang sasabihin.
"Masasabi kong ang sulat na ito ay... totoo" tugon ni hukom Espergo at dahil dun
biglang napangiti si hukom Manuel Velario at halatang dismayado naman ang abogado
ni hukom Fernandez na si Ricardo.
"Ipagpaumanhin niyo po hukom Esperego, maaari ngang tunay ang liham na iyan ngunit
hindi iyan sapat na ebidensiya upang patunayang nagawa ngang makipagsabwatan ni
hukom Fernandez kay madam Olivia upang patakasin si Juanito Alfonso" banat ni
Ricardo at dahil dun napaisip ng mabuti si hukom Esperego. Tama nga naman, sulat
lamang iyon, hindi pa rin ito matibay na ebidensiya.
"At maaari ko bang malaman kung paano at saan niyo nakuha ang liham na iyan hukom
Manuel Velario?" tanong ni Ricardo, hindi naman nasindak si hukom Manuel Velario at
agad siyang napatayo.
"ang liham na iyan ay natagpuan sa kwarto ni Donya Juanita at Don Mariano sa

hacienda Alfonso, ang kasalukuyang hacienda Alfonso ay nasa ilalim ng pangangalaga
ngayon ng kanang kamay ni Gobernador Flores na si Don Alejandro Montecarlos"
paliwanag ni hukom Manuel Velario. Napatango-tango naman si Ricardo.
"Kung gayon, bakit ngayon lamang inilabas ang liham na iyan? Kung kailan naman
nasasakdal ngayon si hukom Fernandez... hindi kaya dahil talagang nais lang idiin
ni Don Alejandro ang aking kliyente upang mapawalang-sala ang kaniyang
anak na si Binibining Carmelita Montecarlos?" pang-asar na tugon ni Ricardo. Nakita

ko namang napahigpit ng kapit si Don Alejandro sa kaniyang kinauupuan dahil sa
inis.
"Anumang oras at anumang araw ilabas ang liham na ito, hindi pa rin maitatago ang
katotohanang ang katapatan ni hukom Fernandez ay naaayon pa din kay Don Mariano at
sa pamilya Alfonso na napatunayang kaanib ng mga rebelde at taksil sa pamahalaan...
Samantala si Binibining Carmelita Montecarlos ay nilinlang lamang ni Madam Olivia
nang gabing iyon upang madakip ng mga rebelde tulad ng nakatatanda niyang kapatid
na si Binibining Maria Montecarlos" buwelta ni hukom Manuel Velario.
Parang biglang sumikip ang dibdib ko, sa pagkakataong ito ako naman ang pinag-
uusapan nila, natatakot ako sa magiging takbo ng usapan nila. "Talaga? Balita ko
balak noon makipagtanan ni Binibining Carmelita Montecarlos sa dating nakatakdang
ipakasal sa kaniya na si Juanito Alfonso... nagkataon lamang na napigilan ito ni
Don Alejandro na kaniyang ama" banat ni Ricardo. At dahil dun nagsimulang lumakas
ang bulungan ng mga tao dito sa korte at lahat sila ngayon ay nakatingin na sa
akin.
"Saan mo naman napulot ang kwentong iyan? Ni wala ngang kumakalat na ganyang balita
sa buong San Alfonso" pang-asar na sagot naman ni hukom Manuel Velario.
"Talagang hindi kakalat ang balitang iyon dahil nabayaran na ni Don Alejandro ang
lahat ng nakakaalam ng kataksilang iyon ni Binibining Carmelita... maging si hukom
Fernandez ay aminadong nakatanggap ng salapi mula kay Don Alejandro upang pagtakpan
ang kahihiyang iyon na magdudulot ng kasiraan ng samahan
nila ni Gobernador Flores" banat pa ni Ricardo, lahat ng tao ngayon sa paligid ay

napapailing na lang habang nakatingin sa akin.
Napatingin ako kay Gobernador Flores na ngayon ay seryosong nakikinig lamang sa

sinasabi ni Ricardo, samantalang masama naman ang tingin sa akin ni Natasha.
Napatingin naman ako kay Leandro na ngayon ay tahimik lang at walang reaksyon ang
mukha.
"Magbigay ka nga ng patunay na nangyari nga ang pagtatanan na iyon ni Binibining

Carmelita at Juanito?" buwelta pa ni hukom Manuel Velario. Tinuro naman ni Ricardo
si hukom Fernandez. "Kayang patunayan ni hukom Fernandez ang lahat"
Napailing-iling naman si hukom Manuel Velario at humarap kay hukom Esperego.

"Kataas-taasang hukom ng paglilitis na ito, pahihintulutan niyo bang maging
katibayan ang mga sinasabi ni hukom Fernandez laban sa pamilya Montecarlos?
Naniniwala po ako na hindi maaaring tanggapin ng hukumang ito ang testimonya ng
nasasakdal dahil ang mga sasabihin lamang niya ay naaayon sa ikabubuti niya at
ikasasama naman ng kabilang panig" tugon ni hukom Manuel Velario, napaisip naman ng
mabuti si hukom Esperego.
Sabagay, tama nga naman si hukom Velario, hindi credible na maging evidence ang
sasabihin ni hukom Fernandez dahil siya ang nasasakdal sa trial na ito.
"Bueno, sa panig ng nasasakdal, makapagbibigay ba kayo ng ibang saksi na nakakaalam

at nakakita ng naudlot na pagtatanan ni Binibining Carmelita at Juanito Alfonso?"
tanong ni hukom Eseprego kina Ricardo.
Napahinga naman ng malalim si Ricardo. "Ipagpaumanhin niyo po ngunit si Heneral

Seleno at Ginoong Maximo Rosalejos ay ang pangunahing
saksi nang gabing iyon ngunit wala na po sila" sagot ni Ricardo. Napakunot naman
yung noo ni hukom Esperego.
"Nasaan ang mga guardia civil na tauhan ni Heneral Seleno? Maaaring nasaksihan din
nila ang pangyayaring iyon" tanong pa ni hukom Esperego pero napailing lang ulit si
Ricardo.
"Hindi na rin po namin matunton ang kinaroroonan ng mga guardia civil na nakasaksi
nang gabing iyon, at hindi rin po kami makahanap ng impormasyon kung sino-sino
sila" sagot pa ni Ricardo. At dahil dun napasandal na lang sa inis si hukom
Esperego.
"Kung gayon, wala kayong mapakitang ebidenisya na magpapatunay na totoo ang

sinasabi niyo? Paano namin kayo paniniwalaan?" seryosong tugon ni hukom Esperego at
sa pagkakataong iyon ay may halong inis na ang tono ng pananalita niya.
Umingay na naman ang buong paligid pero napatigil ang lahat ng biglang magsalita si
hukom Fernandez "Meron pa po! May kilala po akong makapagpapatunay na nahuli pong
makikipagtanan si Binibining Carmelita sa rebeldeng si Juanito... ang tao pong ito
ay siya ring nagsumbong kay Don Alejandro ng kataksilan ng kaniyang anak... ang
saksi pong tinutukoy ko ay ang mayor doma ng hacienda Montecarlos na si Esmeralda"
tugon ni hukom Fernandez. At lahat kami ngayon ay napatingin kay Esmeralda na
ngayon ay gulat na gulat din dahil itinuro siya ni hukom Fernandez.
Parang biglang nabasag ang puso ko, kinakabahan ako, parang namanhid ang buong
katawan ko habang pinagmamasdan si Esmeralda na ngayon ay wala ng magawa kundi
sumunod sa utos ni hukom Esperego na pumunta sa gitna at magsalita.
Sa pagkakataong ito... ang takbo ng paglilitis na
ito ay nakasalalay sa kaniya.
"Magpakilala ka" utos ni hukom Esperego. Nakayuko lang si Esmeralda at halatang

nanginginig din siya sa takot.
"A-ako po si Esmeralda Mangahas, a-ako po ang punong tagapamahala sa mansyon ng

pamilya Montecarlos" tugon ni Esmeralda.
"Hindi na ako magpapaligoy-ligoy pa... totoo ba ang paratang ni hukom Fernandez na

nahuling makikipagtanan noon si Binibining Carmelita kay Juanito Alfonso?"
diretsong tanong ni hukom Esperego. Hindi naman nakapagsalita agad si Esmeralda.
Napatingin ako kay madam Olivia na ngayon ay nakapikit na at kinakabahan na din.
Katahimikan ang bumalot sa buong paligid habang hinihintay ang sagot ni Esmeralda.
"W-wala pong katotohanan ang sinasabi ni hukom Fernandez, wala pong nangyaring
ganoon" sagot ni Esmeralda. Parang biglang nabunutan ng malaking tinik ang
lalamunan ko kasabay ng sigawan ng mga tao sa paligid at lahat sila ay galit na
ngayon kay hukom Fernandez.
Umalma pa si hukom Fernandez at ang abogado niyang si Ricardo pero wala na silang
nagawa pa dahil mas lalo nang tumitibay ang ebidensiya laban sa kanila.
"Nais ko namang malaman ngayon ang panig ng punong guardia civil ng Fort Santiago"
utos ni hukom Esperego, dali-dali namang tumayo si Timoteo Delmundo at nagtungo sa
harap.
"Buen día, soy Timoteo Delmundo y soy responsable de la defensa y la paz en Fort
Santiago" (Good day, I am Timoteo Delmundo and I am responsible for defense and
peace in Fort Santiago) panimula ni Timoteo.
"¿Puede decirnos qué sucedió exactamente esa noche?" (Can you tell us what exactly
happened that evening?) tanong ni hukom
Esperego kay Timoteo.
"Hukom Fernández junto con la señora Olivia, la señorita Soledad y la señorita

Carmelita Montecarlos llegan a Fort Santiago a las ocho de la tarde, hukom
Fernández me dijo que su visita estaba relacionada con el caso de Juanito Alfonso
así que los dejé entrar y envío mis siete funcionarios Para acompañarlos dentro de
la mazmorra, pero un momento después, los guardias del sur informaron que hay
rebeldes afuera y empezaron a dispararnos, y al mismo tiempo nos dimos cuenta de
que hay casi ocho personas que están tratando de escapar y que fue la Tiempo pedí a
mis soldados que los dispararan" (Hukom Fernandez together with madam Olivia, Miss
Soledad and Miss Carmelita Montecarlos arrive in Fort Santiago at exactly eight in
the evening, hukom Fernandez told me that their visit was related to the case of
Juanito Alfonso so I let them in and I send my seven officials to accompany them
inside the dungeon but a moment later, the guards in the south reported that there
are rebels outside and they started to shoot us, and at the same time we noticed
that there's almost eight people who are trying to escape and that was the time I
ordered my soldiers to shoot them) paliwanag ni Timoteo. Napatango-tango naman si
hukom Esperego.
"¿Estás diciendo que en el primer lugar, hukom Fernández estaba con la señora
Olivia?" (so are you saying that at the very first place, hukom Fernandez was with
madam Olivia?) tanong ni hukom Esperego.
"Si el es" (Yes, he is) sagot naman ni Timoteo.
"Eso es todo, usted puede estar sentado" (That's all, you may
be seated) tugon ni hukom Esperego. at ilang sandali pa ay kumuha na siya ng papel

at may isinulat siya dito.
Hindi naman matigil ang bulung-bulungan sa buong paligid. Napatingin ako kay madam
Olivia na nakayuko lang ngayon at tulala sa kawalan. Samantalang bakas na bakas
naman sa mukha ni hukom Fernandez at Ricardo ang malaking pagka-dismaya.
Ilang sandali pa tumayo na si hukom Alberto Esperego. "Sa ngalan ng kataas-taasang

hukumang ito at bilang hukom na ekslusibong itinalaga ng Gobernador-Heneral na
maging pangunahing hukom ng paglilitis na ito ay narito na ang hatol sa kasong ito,
si Binibining Carmelita Montecarlos ay napatunayang walang sala sa paglilitis na
ito, siya at ang kaniyang ina ay biktima at inosente sa usaping ito" panimula ni
hukom Esperego, napangiti naman si hukom Manuel Velario at Esmeralda at nakita kong
nakahinga na din ng maluwag si Don Alejandro.
"ang punong guardia civil naman na si Timoteo Delmundo ay napatunayang hindi

nagampanan ng maayos ang seguridad at pagpapanatili sa kapayapaan ng Fort Santiago
kung kaya't ipinag-uutos ng hukumang ito na masibak siya sa pwesto at bumalik na sa
Espanya" tugon ni hukom Esperego. napatulala naman si Timoteo Delmundo bakas sa
itsura niya ang kawalan na ng pag-asa at matinding pagka-dismaya.
"Samantala, si hukom Emilio Fernandez naman na kasalukuyang punong hukom ng Maynila

ay tatanggalin din sa pwesto, aalisin ang lisensya sa pagka-abogasya, tatanggalan
ng lahat ng karapatan at ipapatapon sa malayong lugar dahil napatunayang hindi siya
naging tapat sa kaniyang tungkulin bilang pangunahing hukom ng Maynila, ang
sentro ng pamahalaan" patuloy ni hukom Esperego, gulat na gulat naman at halos

hindi makapaniwala si hukom Fernandez sa naging desisyon ng korte, magrereklamo pa
sana siya kaya lang naipataw na ang desisyon at alam niyang wala na siyang magagawa
doon.
"at ang huli, si Olivia Gonzales ang punong madre ng San Alfonso ay napatunayang
kaanib at sumusuporta sa rebeldeng grupo ni Ca-tapang, ang pagbibigay impormasyon
sa mga kalaban ng gobyerno at ang pagkakanulo kay Donya Soledad Montecarlos at
Binibining Carmelita Montecarlos sa mga rebelde ay nagpapakita lamang ng kataksilan
sa kaniyang sinumpaang tungkulin bilang alagad ng simbahan at katulong ng
pamahalaan... ang hukumang ito ay hinahatulan si Olivia Gonzales ng kamatayan sa
pamamagitan ng garrote" tugon ni hukom Esperego at agad na niyang ipinataw ang
desisyon.
Parang biglang gumuho ang mundo ko at biglang bumagal ang paligid. Napatingin ako
kay madam Olivia na ngayon ay nakatingin din sa akin...
Dahan-dahang pumatak ang mga luha sa kaniyang mata at sinubukan niyang ngumiti ng
bahagya sa akin kasabay niyon ay narinig ko ang boses niya sa isipan ko...
Para sa iyo ito Carmela...
Bakit?
Bakit pati si madam Olivia na tanging nakakaalam ng totoong pinagdadaanan ko at ang

tanging kakampi ko ay mawawala na rin sa piling ko?
"Caso resuelto" (Case solved) tugon ni hukom Alberto Esperego at naglakad na siya
papalabas. Tatakbo sana ako papalapit kay madam Olivia pero bigla akong hinawakan
ni Leandro at pinigilan ako. "Huwag muna ngayon Carmelita... pangako gagawa ako ng
paraan para makausap mo siya" bulong
sa'kin ni Leandro.
agad namang dinampot ng mga guardia civil si madam Olivia na ngayon ay nakatingin
pa din ng diretso sa akin. Hindi ko mapigilan ang pagdaloy ng mga luha ko habang
nakatingin din sa kaniya. Sa mga oras na ito, gusto ko siyang yakapin at umiyak sa
kaniya pero alam kong imposible dahil unti-unti na siyang lumalayo sa paningin ko.
Sa bahay ni tiya Rosario kami tumuloy, at pagdating doon ay agad ginamot ni tiya
Rosario ang mga sugat ko. "Sigurado akong hinihintay ng iyong ina ang pagbisita mo
sa kaniya" tugon ni tiya Rosario na ngayon ay magang-maga pa din ang mga mata at
nagdadalamhati pa din sa pagkawala ng kapatid niya.
Nalaman ko kay Tiya Rosario na inilibing na kahapon si ina dito sa sementeryo sa

Laguna. "Noong una ay nais ng iyong ama na sa San Alfonso na ilibing ang iyong ina
ngunit tumutol ako, dito lumaki at nagdalaga si Soledad, dito rin nakalibing ang
buong pamilya namin, kung tutuusin isang dayuhan lang siya sa San Alfonso kung
kaya't pinaglaban ko na dito na siya mailibing... pasensiya na kung hindi mo
naabutan Carmelita, hindi namin sigurado kung kailan ka maaring makalabas sa
kulungan at bukod doon ay hindi na maaari pang patagalin ang katawan ni Soledad"
paliwanag ni Tiya Rosario. At agad niyang pinunasan ang mga luha niya upang hindi
ko iyon makita.
"M-magtutungo muna ako sa kusina, t-tawagin mo na lang ako o si Esmeralda kapag

kailangan mo ng tulong" sabi pa ni tiya Rosario at tuluyan na siyang umalis. Naiwan
naman akong mag-isa sa kwarto at pakiramdam ko ay lalamunin ako ng matinding
kalungkutan.
Parang kahapon lang ang saya-saya namin, maayos ang
lahat at nagtatawanan kami nila Don Alejandro, Donya Soledad, Maria, Josefina, Don
Mariano, Donya Juanita, Sergio, Juanito, Sonya, at Angelito sa hapag-kainan. Pero
ngayon... wala na ang lahat, wala na ang dating saya na akala ko ay walang
katapusan.
Kinabukasan, ginising ako ni Esmeralda dahil naghihintay daw si Leandro sa akin sa

ibaba, aalis n asana si Esmeralda pero pinigilan ko siya.
"S-sandali lang... Esmeralda, b-bakit sinabi mong hindi ako makikipag-tanan noon
kay Juanito? b-bakit ka nagsinuggaling para sa akin?" tanong ko sa kaniya. Ngumiti
naman siya ng bahagya. At nagulat ako kasi hinawakan niya ang kamay ko.
"Sabihin na lang natin na... naiintindihan ko na ang sitwasyon mo ngayon... sabihin

na lang natin na nararamdaman ko ang hirap na nararamdaman mo ngayon dahil naiipit
ka sa sitwasyong hindi mo magawang makapili kung ang pamilya mo ba ang uunahin mo?
o ang tinitibok ng iyong puso na si Juanito?" tugon ni Esmeralda. At dahil dun
bigla akong napayakap sa kaniya.
"Patawarin mo ako Binibini kung ngayon lang ako namulat sa lahat ng paghihirap
mo... huwag kang mag-alala narito lang ako upang damayan ka" tugon niya pa. sa
totoo lang, nagpapasalamat ako na kahit papaano ay may isang tao ngayon na
nakakaintindi ng sitwasyon ko. nagsimula man kami bilang magkaaway pero ngayon ay
naging magaan naman ang loob namin sa isa't-isa.
"Sige na magbihis ka na Binibini... balita ko ay may importante daw kayong
pupuntahan ni Heneral Leandro kung kaya't ipinagpaalam ka na niya kay Don
Alejandro" tugon pa ni Esmeralda at pinunasan na niya ang mga luha ko. ilang
sandali pa ay lumabas na
siya ng kwarto upang asikasuhin ang pagpapainom ng gamot kay Don Alejandro.
Agad naman akong naligo at nag-ayos. kinuha ko na yung damit na susuotin ko sa

bagahe ko pero nagulat ako kasi nakapatong pala doon yung diary ni Carmelita at
nahulog ito sa sahig.
Napansin ko ang isang puting papel na nakatupi at nakaipit doon sa diary. Wala
akong naaalalang nag-ipit ako ng papel sa diary na iyon. Bubuklatin ko na sana yung
papel kaya lang biglang dumating si tiya Rosario at pinagmamadali na niya akong
magbihis dahil nakakahiya daw na paghintayin si Leandro. Ksys ibinulsa ko na lang
ang papel na iyon.
"Saan mo gusto pumunta?" tanong ni Leandro, nakasakay na kami ngayon sa kalesa.

Napatingin naman ako ng diretso sa kaniya at bakas sa mata niya ang matinding
pagkabalisa. At dahil dun hinipo ko ang noo at leeg niya upang tingnan kung may
sakit siya pero wala naman.
"Wala ka namang sakit pero bakit parang ang tamlay mo?" tanong ko sa kaniya,
napayuko naman siya at napahinga ng malalim sabay tingin sa akin.
"Sa totoo lang, hindi kasi mabura sa isipan ko ang mga sinabi ni hukom Fernandez"
sagot niya at dahil dun parang biglang kumirot ang puso ko. "Pero alam ko namang
walang katotohanan ang lahat ng iyon, alam ko namang ako pa din ang laman ng puso
mo diba?" tanong niya na mas lalong nagpakirot sa puso ko.
Napayuko lang ako at hindi nakapagsalita, hindi ko alam kung anong sasabihin ko.
ayoko namang magsinunggaling sa kaniya at ayoko ng lokohin pa siya. magsasalita na
sana ako kaya lang bigla siyang nagsalita.
"Teka nga, bakit ko ba pinag-aalala ang sarili ko? alam ko namang
kahit kailan ay hindi magbabago ang tibok ng puso mo para sa akin, nagawa mo nga
akong hintayin at sapat na iyon upang mapatunayan mong mahal mo rin ako"
nakangiting tugon ni Leandro sabay hawak sa kamay ko.
Sa pagkakataong iyon, napatitig na lang ako sa kaniya at hindi ko maintindihan kung

bakit napatango na lang ako at hindi na ako nakapagsalita pa. tama nga sila, madali
lang isipin pero mahirap sabihin at gawin.
Narito na kami ngayon sa sementeryo ng Laguna, sa tapat ng puntod ni ina. "Hahayaan

muna kitang mapag-isa at makausap ang iyong ina, doon lang muna ako sa ilalim ng
puno" tugon ni Leandro at napatango naman ako saka naglakad na siya papunta sa di-
kalayuan upang hayaan akong mapag-isa.
Napaupo ako at dahan-dahan kong hinawakan ang puntod ni ina. Kasabay niyon ay ang
sunod-sunod na pagpatak ng mga luha ko. hindi ko akalaing dalawang beses ko
mararanasan mamatayan ng nanay. Biglang nawasak ang mundo ko noon nang mamatay si
mommy carmenia, samantalang ngayon naman ay tuluyan nang gumuho ang mundo ko nang
mamatay si Donya Soledad. Hindi man siya ang tunay kong ina, pero ipinaramdam pa
din niya sa akin ang walang humpay at tunay na pagmamahal ng isang ina sa kaniyang
anak.
Bigla kong nakapa yung papel na nasa bulsa ko at kinuha iyon. Napatigil ako nang
mabasa sa likod ng papel na iyon ang salitang....
Carmela
Teka!
Hindi ko sulat ito ah!
At dahil dun dali-dali kong binuksan yung papel at binasa ito...
Mahal kong anak,
Marahil sa mga oras na ito ay hindi mo na ako kapiling, at marahil ay alam mo na

rin na alam ko na ang lahat
tungkol sa totoong pagkatao mo at sa iyong misyon sa panahong ito. Noong una ay

hindi ako makapaniwala nang mabasa ko ang mga nakasulat sa talaarawan na palagi
mong dala-dala, pasensiya na kung pinakialaman ko ang pribadong talaarawan na ito
nang maglinis ako sa iyong kwarto kahapon, hindi ko napigilang basahin ito nang
makita ang mga kataga sa unang pahina na 'Ang pag-iibigan natin ay muling
maisusulat sa ikaapat na pagkakataon'
Inakala ko na gumagawa ka lamang ng isang istorya ngunit sa bawat paglipat ko ng

pahina ay may kung anong bigat akong nararamdaman, hindi ko maintindihan pero
nakita ko ang totoong ikaw, ang pamilya mo at ang buhay mo sa modernong panahon.
Hindi ko maitatanggi na kamukhang-kamukha mo nga ang anak kong si Carmelita,
magkaibang-kaiba man kayo ng ugali at personalidad ay kailanman ay hindi ko
naramdamang hindi ikaw ang anak kong si Carmelita.
Sabi nga nila, ang lukso ng dugo ay nararamdaman lamang ng isang magulang sa
kaniyang totoong anak, ngunit sa pagkakataong ito ay tumututol ako sa paniniwalang
iyon dahil ni isang segundo ay hindi ako nagduda sa pagkatao mo. hindi ko
naramdamang hindi kita anak, sa katunayan nga ay mas lalo pa akong napamahal sa
iyo. At sobrang dinadakila nga kita dahil nakakaya mo ang lahat ng hamon ng tadhana
sa iyo, sobrang nagpapasalamat ako dahil nakilala kita at nagkaroon ako ng
pagkakataong mahalin at alagaan ka. Bagama't hindi ka man lumabas sa sinapupunan
ko, hindi ka naiiba kina Maria, Josefina at Carmelita, habambuhay pa din kitang
ituturing na anak ko at bilang isang ina handa akong gawin ang lahat para sa iyo...
maging
ang buhay ko ay handa kong ialay para sa ikatatagumpay ng misyon mo.
Hangad ko ang kaligayahan niyo ni Juanito at nawa'y magtagumpay ka sa iyong misyon

at makabalik ka na sa piling ng iyong totoong pamilya. mahal na mahal kita Carmela.
Ang iyong ina na lubos na nagmamahal sa iyo,
Soledad Montecarlos
Umihip ang napakalakas na hangin at parang biglang hinawi nito ang mga luhang
dumadaloy sa pisngi ko. napapikit na lang ako at sa mga oras na iyon ay naaamoy ko
ang halimuyak ni ina at nararamdaman ko din ang yakap niya.
Maraming salamat po Ina... habambuhay din po kayong mananatili sa puso ko.
Ang pagmamahal na nararamdaman ng mag-ina ay hindi nakabatay sa kung sino ang

kadugo mo o kung sino ang nagsilang sa iyo. Dahil ngayon napatunayan ko na mawala
man ang totoong inang nagsilang sa akin, hindi naman mawawala ang mga ina sa
paligid na kahit hindi ka nagmula sa sinapupunan nila ay magagawa ka pa din nilang
mahalin at ituring na anak ng walang halong katanungan.
Kinabukasan, bumyahe na kami pabalik sa San Alfonso, doon na rin bibitayin si madam
Olivia ayon na rin sa kautusan ng korte. Halos tatlong araw lang ako nakakulong sa
silid ko sa barko dahil ayaw akong palabasin ni Don Alejandro. hindi ko pa kami
nagkakausap dahil alam kong sariwa pa din sa kaniya ng sakit ng pagkawala ni ina at
natatakot akong kausapin siya dahil hindi ko rin alam kung paano at saan ako
magsisimula.
Pagdating namin sa San Alfonso ay bumalik na rin sa dati ang kapayapaan doon.
Napag-alaman kong nakontrol na ni Gobernador Flores at Leandro sa tulong ng
Gobernador-Heneral
at sa malaking ponding ibinigay ni hukom Manuel Velario para manumbalik ang

kaayusan sa San Alfonso.
Sa Linggo na bibitayin si madam Olivia, huwebes na ngayon pero hindi ko pa din siya
nakakausap. Sinabi naman ni Leandro na hindi pa siya nakakapagpaalam kay Gobernador
Flores dahil hindi pa siya nakakakuha ng tiyempo dahil abala ito sa pamamalakad sa
buong bayan ng San Alfonso.
Gusto ko mang pumasok ng palihim sa kulungan ngayon ni madam Olivia sa bayan pero
alam kong magdudulot lamang iyon ng malaki at panibagong problema kapag nahuli nila
ako. at tanging si Leandro lamang ang paraan upang makapasok ako doon ng legal
dahil siya ang punong heneral ng San Alfonso.
Kinagabihan, matutulog na sana ako kaya lang biglang may narinig akong batong
tumama sa bintana ko dahilan para mapabangon ako at agad kong binuksan ang bintana
sa pag-asang makikita ko si Juanito sa ibaba. Pero laking gulat ko nang makita si
Ginoong Valdez na nakatayo doon.
Dali-dali siyang umakyat sa kwarto ko at dumaan sa bintana. Agad ko namang isinara

iyon at sinindihan ang gasera. "G-ginoong Valdez, a-ano pong ginagawa niyo dito sa
San Alfonso-----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang nagsalita si
ginoong valdez.
"N-nang malaman namin na nagbalik na kayo dito sa San Alfonso, pinabalik na rin
kami ni Ca-tapang dito, kasalukuyang nagtatago ngayon ang grupo namin sa kagubatan
at kabundukan ng San Alfonso" sagot ni Ginoong Valdez.
Ibig sabihin narito na rin sa San Alfonso si Juanito.
"P-pero ayon kay Gobernadoor Flores napuksa na daw po niya ang grupo niyo" tugon
ko, kaya nga
nahikayat si Don Alejandro at ang iba pang mayayamang pamilya ng San Alfonso na
bumalik dito ay dahil sinabi ni Gobernador Flores na naubos na nila ang lahat ng
rebelde at napanatili na rin ang kaayusan ng bayan.
"Nagsinunggaling lamang si Gobernador Flores... dahil ang totoo hindi niya kayang
pasukin ang aming kuta, nang dahil sa paghihigpit niya noon at pagpaparusa sa mga
mahihirap mas lalong dumami ang umanib sa grupo namin, at ngayon pinalabas lamang
niya na maayos na muli ang San Alfonso dahil ayaw niyang mawala ang tiwala ng
Gobernador-Heneral sa kakayahan niyang pamunuan ang buong lalawigan ng San Alfonso"
sagot ni Ginoong Valdez at napaupo na lang siya sa sahig. Napatulala naman ako.
ibig sabihin... hindi pa kami ligtas dito.
"P-patawad Binibining Carmelita... n-nang dahil sa amin ay n-nadamay pa ang iyong

ina" pagsusumamo ni Ginoong Valdez. Agad ko naman siyang nilapitan at tinapik ko
ang balikat niya.
"wag niyo pong sisihin ang sarili niyo... wala pong may kasalanan at hindi rin po
gugustuhin ni ina na may sisihin dahil sa nangyari sa kaniya" tugon ko, napahikbi
naman si Ginoong Valdez.
"Wala man akong sariling pamilya... naiintindihan ko naman ang pinagdadaanan mo

ngayon Hija" sabi pa ni Ginoong Valdez habang nakatulala siya sa gasera.
Napaupo naman ako sa tabi niya, Oo nga pala halos nilaan ni Ginoong Valdez ang
buong buhay niya sa kaniyang propesyon bilang librarian at propesor sa UST kung
kaya't naging matandang binata siya.
"Kailanman ay hindi ko binahagi sa iba ang totoong dahilan kung bakit pinili kong
tumanda mag-isa... hindi naman sa naging
abala ako sa trabaho kung kaya't hindi ako nakapag-asawa, hindi rin dahil sa mapili
lang ako kung kaya't pinili kong mag-isa, sa totoo lang, maraming mga Binibini
noong kabataan ko ang nagustuhan ko ngunit... kailanman ay hindi nila mapapantayan
ang aking unang pag-ibig" tugon ni Ginoong Valdez. Nakangiti siya ngayon habang
inaalala ang babaing tinutukoy niya.
"Una ko pa lang siya masilayan ay agad na akong nahulog sa kaniya... nang magtama
ang aming mga mata ay alam ko na, na ganoon rin ang nararamdaman niya para sa akin,
hindi naman nagtagal ay nagkakilala kami at madalas akong dumalaw sa kaniya...
ngunit hindi naging madali sa amin ang lahat, dumating ang isang malaking problema
na nagdulot ng pagkakahiwalay naming dalawa" patuloy pa ni Ginoong Valdez at ngayon
ay lumungkot na ang aura ng kaniyang mukha. Sigurado akong labis niyang kinalungkot
at dinamdam ang nangyari sa kanila.
"Nasaan na po siya ngayon?" tanong ko, napayuko naman si Ginoong Valdez at

napangiti ng bahagya.
"Matagal ko siyang hinintay ngunit hindi ko siya nasumpungan hanggang sa

napagdesisyunan ko na hindi na lang ako mag-aasawa kung hindi lang din naman siya
ang makakatuluyan ko..." tugon pa ni Ginoong Valdez. Hindi ko naman mapigilang
malungkot dahil sa kwento nila ng first love niya.
"Akala niya nakalimutan ko na siya... akala niya tuluyan nang nawala ang pagmamahal
at alaala ko sa kaniya... ang hindi niya alam na kailanman ay hindi ko siya nilimot
at hindi nawala ang pagmamahal ko sa kaniya... pinili ko lang magpanggap na hindi
siya naaalala dahil ayokong mahirapan pa siya, at dahil alam kong ang pag-iibigan
namin ay mas lalong magpapahirap sa kaniya" patuloy pa ni Ginoong Valdez. Sa totoo

lang, ang pinakamasakit sa lahat ay ang makalimutan ka ng taong minamahal mo.
"Ang mga katulad ko na piniling maging mag-isa na lang sa buhay ay hindi

nangangahulugang nabigo sa pag-ibig... dahil kung minsan ay mas makabubuting
habambuhay ko na lang aalalahanin at ibabaon sa puso ko ang babaeng mahal ko kaysa
pilitin ko ang sarili kong magmahal ng iba... kahit alam kong kailanman ay hindi ko
magagawang magmahal ng iba at ayokong lokohin ang ibang tao... lalong-lalo na ang
sarili ko" tugon pa ni Ginoong Valdez. At dahil dun napatulala na rin ako sa gasera
na kanina niya pa pinagmamasdan.
"Sa totoo lang, hindi ko namamalayan na mag-isa ako sa buhay dahil alam kong
habambuhay kong kasama ang mahal ko na patuloy na tinitibok ng puso ko, hindi ko
man siya mahawakan at mayakap, ang mga alaala niya ang patuloy na nagbibigay ng
buhay sa akin" paliwanag pa ni Ginoong Valdez.
Nakakatuwang isipin na ang nakasaksi ako ngayon ng isang tunay na pag-ibig... na
kung saan hindi sarili mo ang iyong iniisip kundi ang kapakanan ng taong minamahal
mo.
Agad namang pinunasan ni Ginoong Valdez ang namumuo niyang luha sa kaniyang mga
mata. "Pasensiya na kung ibinubuhos ko ngayon sa iyo ang mga saloobin ko Hija"
tugon pa ni Ginoong Valdez agad ko namang tinapik-tapik ang kaniyang balikat.
"Natutuwa po ako dahil ibinahagi niyo po sa akin ang kwento ng buhay niyo" sagot
ko, napangiti naman ng bahagya si Ginoong Valdez.
"Hangad ko ang kaligayahan niyo ni Juanito... naniniwala ako na totoo ang pag-ibig
niya
sayo,bagaman bata pa kayo, nagagalak akong makita na kaya niyong isakripisyo ang
buhay niyo para sa isa't-isa... iyan ay isang patunayan na totoo ang pag-ibig na
inyong nadarama" sabi pa ni Ginoong Valdez. Ang sarap sa pakiramdam na makarinig ka
ng mga salitang makapagpapagaan ng iyong kalooban.
"Kasalukuyang nagpapagaling ngayon si Juanito, may tama siya ng bala sa paa at pero
nakakaya na niyang maglakad ng mag-isa at ginagawa din niya ang lahat upang
manumbalik ang kaniyang lakas... kung nahuli tayo ng pagsagip kay Juanito malamang
ay wala na rin siya ngayon dahil sa dami ng dugong nawala sa kaniya" tugon ni
Ginoong Valdez.
"Ginoong Valdez, pakisabi po sa kaniya na wag na wag niyang papabayaan ang sarili
niya at kahit anong mangyari dapat mabuhay siya" sabi ko, napatango naman si
Ginoong Valdez.
"Maraming salamat Hija dahil kahit kalaban kami ng iyong ama ay hindi mo pa din
kami tinuturing na kaaway" tugon niya, napangiti naman ako ng bahagya.
"Kung nakilala niyo lang po ang dating ako... ang kaaway ng mga kapatid ko ay
kaaway ko din... pero ngayon dahil sa hindi ko inaasahang pangyayari marami akong
natutuklasang bagay at natututunang aral" sagot ko, napangiti din ng bahagya si
Ginoong Valdez. Natatawa na lang ako habang naalala ang ugali ko dati na kapag may
kumalaban kina Emily at Jenny at aawayin ko din.
"At bukod dun, hindi naman po tayo ang may alitan... tanging si ama lang po ang
galit sa inyo, at wala naman po kayong kasalanang ginawa sa akin" dagdag ko pa.
napangiti naman na si Ginoong Valdez at tinapik-tapik ang ulo ko. kung nagkaanak at
nagkapamilya lang si Ginoong Valdez sigurado akong
napakaswerte ng mga anak niya dahil mabait siya.
Kinabukasan, maaga akong nagising dahil na rin sa usapan namin ni Leandro na

susunduin niya ako ngayon dahil pupunta kami sa bayan kung saan nakakulong ngayon
si madam Olivia.
Nasa kalesa na kami ngayon at mapapansin sa bawat sulok ng lugar ay may nag-
rorondang mga guardia civil. talagang pinapanindigan nila Gobernador Flores ang
pagbabantay ng mabuti sa buong bayan para hindi sila mapahiya sa gobernadora-
heneral.
Ang mga magsasaka na nakasakay sa kalabaw ay kinakausap ng ilang mga guardia civil
at iniinspeksyon ang mga sako ng bigas na dala-dala nila. Pati ang mga babae na may
dala-dalang mga bata ay hindi rin pinalagpas sa pagtatanong at pag-iinspeksyon
nila.
"Huwag kang mag-alala... ipapatigil ko na rin ang pag-iinspeksyon sa susunod na
linggo" narinig kong tugon ni Leandro, at ngumiti siya sa'kin, sinubukan ko namang
ngumiti ng kaunti para hindi naman siya ma-offend. Nagulat ako nang bigla niyang
hawakan ang kamay ko.
"Alam kong parang isang ina na rin ang turing mo kay madam Olivia... at kahit pa
napatunayang may kinalaman siya sa mga rebelde na at kalaban ng inyong pamilya,
alam kong nais mong makita at makausap man lang siya" patuloy pa ni Leandro.
Napatingin naman ako sa mga kamay namin na magkahawak ngayon. Siguro tama nga si
Ginoong Valdez, mahirap paasahin ang isang taong alam mong kailanman ay hindi mo
mamahalin dahil may nilalaman na ang puso mo. sasaktan mo lang ang taong umaasa
sayo at sasaktan mo lang din ang sarili mo.
"M-maraming salamat sa lahat" tugon ko sa kaniya, napangiti naman siya at hinimas-

himas
ang kamay ko.
"Walang anuman... basta para sayo Carmelita, gagawin ko ang lahat" tugon niya. at
dahil dun parang mas lalong bumigat ang pakiramdam ko. mas naguguilty tuloy ako
saktan ang lalaking tulad ni Leandro.
Pagdating sa kulungan ay agad binati ng mga kawal si Leandro at dire-diretso na

kaming pumasok sa loob. Medyo madilim at nakakatakot din sa loob, malalaking pader
na gawa sa bato ang makikita sa buong paligid at tanging ang mga liwanag mula sa
maliliit na bintana sa itaas ng pader ang nagbibigay ng liwanag ngayon dito sa
loob.
Nagulat yung dalawang guardia civil na nagbabantay sa tapat ng isang pinto na gawa
sa kahoy nang makita si Leandro na nakakataas sa kanila "El gobernador Flores
permite a la señorita Carmelita Montecarlos visitar al preso" (Governor Flores
allow Miss Carmelita Montecarlos to visit the prisoner inside) tugon ni Leandro at
may halong pag-uutos sa tono ng kaniyang pananalita.
"sí señor" (Yes sir) sagot nila sabay saludo kay Leandro. Papasok na sana ako sa
loob nang biglang hawakan ni Leandro ang kamay ko.
"Hihintayin na lamang kita dito, batid kong nais mong makausap mag-isa si madam
Olivia... kung may kailangan ka ay tawagin mo lang ako dito sa labas" tugon niya,
napangiti naman ako at napatango sa kaniya.
Pagpasok ko sa loob ay agad isinara ng mga bantay yung pintuan na gawa sa kahoy.
parang biglang nanlamig ang buong katawan ko, noong isang linggo lang ay nakakulong
din ako sa nakakatakot na lugar na tulad nito. nakita kong may tatlong selda sa
loob, sumilip ako sa unang selda ngunit walang tao doon. Dahan-dahan naman
akong naglakad papalpit sa ikalawang selda pero bakante rin iyon.
At sa pangatlong selda, napatigil ako nang makita si madam Olivia na nakaupo sa

pinakasulok at nagdadasal. Dahan-dahan akong napaupo sa tapat ng selda niya at
napahawak na lang sa rehas nito. Parang sumisikip ang dibdib ko habang
pinagmamasdan ngayon si madam Olivia mula ulo hanggang paa.
Gulo-gulo na ang kaniyang buhok at puno din ng gasgas at sugat ang kaniyang mukha.
Tuyo at bitak-bitak na rin ang kaniyang labi at sobrang putla na niya ngayon. Suot
niya pa din yung itim na damit pang-madre niya at hawak din niya ang rosaryong
laging nakasabit sa leeg niya.
Ang kaniyang likod ay may bakas ng hampas ng latigo dahil ang damit niya ay gutay-
gutay na din. Alam kong hirap na hirap na siya sa sitwasyon niya ngayon lalo na
dahil mukhang hindi pa nagagamot ang mga sugat niya at nandito pa siya nakakulong
sa napakadilim at napakalamig na lugar na ito.
Pero kahit ganun, kahit nahihirapan na siya nagagawa pa din niyang magdasal at
humingi ng lakas sa Poong Maykapal.
Ilang sandali pa ay bigla na niyang iminulat ang kaniyang mga mata at tumingin ng
diretso sa akin. Hindi ko naman mapigilan ang pagpatak ng mga luha ko habang
nakatingin din ng diretso sa kaniya. Sa mga oras na iyon, hindi ako makapagsalita
dahil hindi ko alam kung anong sasabihin ko.
Nag-sign of the cross na si madam Olivia at isinuot na niya muli ang rosaryong
hawak-hawak niya kanina. Sinubukan niyang tumayo pero hindi niya magawa kaya dahan-
dahan na lang siyang gumapang ng paupo papalapit sa akin.
"Ssshh... huwag kang umiyak... baka isipin
nila pinapagalitan kita" biro pa ni madam Olivia nang makalapit na siya sa akin at
agad niyang hinawakan ang kamay ko.
At dahil dun mas lalong nadurog ang puso ko at tuluyan nang bumuhos ang mga luha
ko. "Tahan na Carmela... walang maitutulong ang pag-iyak mo, sasakit lamang ang ulo
mo niyan" sabi pa niya at tinapik-tapik niya ang ulo ko.
Agad ko namang pinunasan ang mga luha ko at tumingin ng diretso sa mga mata niya.
"B-bakit po? B-bakit kayo n-nagsinunggaling? H-hindi niyo naman po kailangang g-
gawin iyon, h-handa naman ko naman pong tanggapin ang p-parusang ipapataw nila sa
akin" tugon ko, napahinga naman ng malalim si madam Olivia at hinimas-himas niya
ang buhok ko.
"Handa kang harapin ang parusang kamatayan? Paano na lang ang misyon mo? Carmela...
anak, hindi ka ligtas sa panahong ito, hindi ka man totoong nabuhay sa panahong
ito, ikaw ay maaari pa ding mamatay at kapag nangyari iyon wala ng makakapigil sa
pagkamatay ni Juanito at hindi na rin makakabalik si Carmelita... masasayang lang
ang lahat ng buhay na nauna nang nasakripisyo dahil sa pagbago ng tadhana"
paliwanag ni madam Olivia, ang mga tingin niya at pag-himas niya ngayon sa buhok ko
ay nakakatulong upang gumaan ang pakiramdam ko.
"P-pero... paano kayo? H-hindi rin naman kayo nagmula sa panahong ito diba? Una po
kitang n-nakita sa library ng UST at ikaw ang n-nagdala sa akin dito" tugon ko,
napatango-tango naman si madam Olivia.
"Maraming bagay ka pang hindi nalalaman tungkol sa akin Carmela... ang totoo niyan,
matagal na akong nabubuhay, hindi pa nalilikha ng Diyos ang mga tao ay nabubuhay na
ako" panimula niya.
hindi ko alam pero nang mga oras na iyon parang biglang lumamig ang paligid at
kumalat sa paligid ang isang napakabangong amoy.
"A-ano pong ibig niyong s-sabihin?" tanong ko habang nakatulala sa kaniya,

naramdaman kong biglang tumigil ang pagdaloy ng mga luha ko habang nakatingin ng
diretso sa mga mata niya na ngayon ay kumikislap.
"Pasensiya na kung ngayon mo lang malalaman ang lahat ng ito... gusto ko mang
sabihin sa iyo ang totoong pagkatao ko ngunit hindi maaari dahil isa itong malaking
sikreto na hindi maaaring ibahagi kung kani-kanino, pero ngayon... ikaw ang
pangatlong taong makakaalam ng tunay na katauhan ko dahil ibibigay ko sa iyo ang...
huling kahilingan" patuloy niya, biglang nanlaki ang mga mata ko nang makitang
tumigil ang takbo ng oras, at kumalat sa buong paligid ang puting balahibo na
nagliliparan sa buong paligid at nagliliwanag ang mga iyon.
"Natatandaan mo ba noong araw na sinabi ko sa iyo na ako ay mayroong parusa at

gantimpalang tinataglay... maaari akong magbigay ng tatlong gantimpala at sa oras
na ginamit ko iyon makakamit ko ang kaparusahang makakapagpabago sa aking buhay"
tugon niya, napahawak na lang ako sa bibig ko dahil sa gulat nang biglang lumutang
si madam Olivia at unti-unti siyang nagliwanag, habang lumiliwanag din at
nagsisiliparan sa buong paligid ang mga malalaking balahibo na kulay puti.
"S-sino po kayo? P-paanong... B-bakit?----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko

kasi biglang ngumiti si madam Olivia at yung mga ngiti niyang iyon ay nagdudulot ng
kaginhawaan sa pakiramdam ko.
"Ang totoong pangalan ko ay Faida... na ang ibig sabihin
ay 'Ang nakatuping pakpak'" sagot ni madam Olivia. Nanlaki lang ang mga mata ko at
halos walang kurap akong nakatingin sa kaniya. Totoo ba tong nakikita ko? o
nananaginip lang ako?
"Pakpak? A-ano pong ibig niyong sabihin?" tanong ko pa. napangiti siya ulit at
dahan-dahang lumapit sa akin habang nakalutang pa din siya sa ere at inabot niya
ang kamay ko.
"Carmela... isa akong Anghel" nakangiti niyang tugon dahilan para mas lalong
nanlaki ang mag mata ko at naistatwa ako sa kinauupuan ko, lalo na nang biglang
bumuka ang napakalaki niyang pakpak na sobrang nakakasilaw sa liwanag.
Omg!
Isang Angel si madam Olivia!
Kaya pala ang daming nagliliparan na puting balahibo dito ngayon at nagliliwanag
ang buong paligid.
Napatulala na lang ako kay madam Olivia at ilang segundo ding hindi nakapagsalita.
Kaya pala nababasa niya ang nasa utak ko at nagawa niyang ipasa sa akin ang mga
alaala ni Carmelita!
"Hindi pa ito ang totoong anyo ko... sigurado akong mas magugulat ka kapag nakita
mo ang tunay na anyo ko bilang anghel" biro niya pa at dahan-dahan siyang umupo
ulit sa tapat ko at unti-unti ding naglaho ang pakpak niya sa likod.
"I-ibig sabihin... magagawa niyo pong iligtas ang sarili niyo... hindi po kayo
mamamatay" tugon ko at ang ideyang iyon ay nagbigay ng pag-asa at nagpalakas ng
kalooban ko.
Napailing naman siya. "Ang totoo niyan nang matanggap ko ang parusa ko... katulad
niyong mga tao ay hindi ko na magagawa pang iligtas ang sarili ko... maaari na rin
akong mamamatay" sagot niya. agad naman akong napahawak sa kamay niya.
"Po? Pero isa kayong anghel...
at may kapangyarihan kayo pwede niyong----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko

kasi biglang na siyang nagsalita.
"Isa akong dating Anghel... ngunit mula nang ibigay ko sa tao ang Unang
Kahilingan... nakamit ko ang parusa na maging anyong tao at habambuhay na magtago
sa katauhang ito, ang maging matandang tao hanggang sa maibigay ko ang Huling
Kahilingan" sagot niya, at parang nalungkot siya nang maalala ang kaniyang
nakaraan.
"Pero bakit niyo po ibinigay sa tao ang Unang Kahilingang iyon kung ang magiging
kapalit nito ay ang pagkasira ng buhay niyo" tanong ko, napangiti naman ng bahagya
si madam Olivia/Faida.
"Ang puso naming mga Anghel ay mahabagin tulad ng Diyos, ngunit hindi kami maaaring
umibig sa isang mortal, nagkamali ako nang umibig ako sa isang tao... at hindi ko
nagawang pigilan ang pagkamatay niya, dahil doon ay hindi ako nagdalawang isip na
gamitin ang Unang Kahilingan upang mabuhay siya... nabuhay naman siya ngunit ngayon
ay hindi na niya ako naaalala... dahil ang kapalit ng Kahilingang iyon ay ang
pagkabura ng alaala ng taong iyon" sagot niya, sobrang lakas ng kabog ng dibdib ko
habang nakikinig sa sinasabi ni madam Olivia/Faida.
"Hindi ko pinagsisishan ang paggamit ng Kahilingan... ang totoo nga niyan masaya na
akong makitang buhay siya kahit hindi na niya ako naaalala..." tugon pa ni madam
Olivia/Faida na ngayon ay nakangiti habang inaalala ang matatamis nilang pagsasama
ng lalaking tinutukoy niya.
"Pero bakit po binigay niyo kay Carmelita ang Pangalawang Kahilingan?" tanong ko
naman. At dahil dun napatingin siya ng diretso sa mga mata ko.
"Nang makasalubong
ko si Carmelita sa simbahan ng San Alfonso nang araw bago siya magpakamatay sa lawa
ng luha, batid ko na ang pagdadalamhati at hinagpis niya nang mamatay si Juanito...
gaya nga ng sinabi ko sayo ang puso naming mga anghel ay mahabagin, kung kaya't
lumapit ako sa kaniya at ipinagtapat ko sa kaniya ang totoong pagkatao ko kasabay
niyon ang pagkakaloob sa kaniya ng Pangalawang Kahilingan" sagot niya. kaya pala
sinabi noon ni madam Olivia/Faida na sa oras na magtagumpay ako sa misyon ko ay
makakabalik na si Carmelita sa buhay niya pero hindi niya maaalala ang lahat, dahil
ang kapalit ng Kahilingang iyon ay ang pagkabura ng alaala.
Nagulat ako nang biglang hawakan ni madam Olivia/Faida ng mahigpit ang kamay ko.
"Kailangang magtagumpay ka sa misyon mo Carmela... Kailangang mailigtas mo si
Juanito... kailangan mong malaman kung sino ang nasa likod ng pagkamatay niya upang
mapigilan ang kamatayan" tugon pa ni madam Olivia at dahil dun napatingin ako ng
diretso sa kaniyang mga mata.
"Maaari ko po bang gamitin ang Huling Kahilingan upang malaman kung sino ang
nagpapatay kay Juanito?" tanong ko, napailing naman si madam Olivia/Faida.
"Hindi mo maaaring gamitin ang Huling Kahilingan kasabay ng Pangalawang

Kahilingan... tandaan mo ikaw ay nasa panahong ito dahil ginamit ni Carmelita ang
Pangalawang Kahilingan kung kaya't ikaw ay kasalukuyang nasa ilalim ng Pangalawang
Kahilingan" sagot ni madam Olivia. Parang bigla akong nawalan ng pag-asa.
Pero kahit pa malaki ang kutob ko na si Don Alejandro o Gobernador Flores ang
nagpapatay kay Juanito... kailangan ko pa ding makakuha ng sapat
na ebidensiya.
"Carmela... tandaan mo ikaw dapat mismo ang makatuklas kung sino ang nasa likod ng
pagkamatay ni Juanito upang mapigilan mo ang nakasulat sa tadhana... aaminin ko
sayo na alam ko kung sino ang nagpapatay kay Juanito, ngunit hindi ko maaaring
sabihin dahil ikaw dapat ang makakatuklas nito" patuloy niya pa.
"ngunit maaari din akong magbigay ng tanda sa iyo...

ang taong iyon ay nasa paligid mo lamang,
palagi ka niyang minamanmanan
at ang bawat kilos mo ay kaniyang inaalam"
"H-huwag po kayong mag-alala... gagawin ko po ang lahat upang magtagumpay po ako sa

misyon ko" sagot ko, nagulat kami nang marinig naming magsalita si Leandro sa
labas.
"Binibining Carmelita... sampung minuto na lang, kailangan na kitang ihatid sa inyo

gaya ng ipinangako ko sa iyong ama" narinig kong sabi niya.
"S-sige... sandali lang" sagot ko naman. At agad akong napahawak kay madam
Olivia/Faida.
"A-alam ko na... gagamitin ko ang Huling Kahilingan upang mabuhay ka madam Olivia"
tugon ko sa kaniya, napailing naman si madam Olivia.
"Hindi iyon maaari... ang Huling Kahilingan ay para lamang sa mga tao at ang totoo
niyan, isang daan at dalawampu't-apat na taon ko ding hinintay ang pagdating mo
Carmela upang maisakatuparan ko ang Kahilingan ni Carmelita, dahil ikaw ang ikaapat
sa henerasyon na nakatakdang magbago ng kaniyang kapalaran, at nang isama kita dito
sa panahong ito, ako ay tuluyang nang naging mortal na maaaring mamatay" sagot niya
at nakita ko ang namumuong mga luha sa kaniyang mga mata.
Hinawakan niya ng mahigpit ang kamay ko at tumingin
ng diretso sa mga mata ko "Bukod doon ay mas lalong nakapagpahina sa akin ang
muntikan ng pagkamatay ni Juanito nang mahulog siya sa bangin... dahil doon ay
nawala ang abilidad kong makabasa ng utak ng tao... kung kaya't hindi ko agad
nalaman na alam na pala ni Donya Soledad na hindi ikaw si Carmelita nang sumama
siya sa atin sa Fort Santiago upang iligtas si Juanito" sagot niya, napatulala na
lang ako kay madam Olivia dahil sa mga nalalaman ko.
Bigla kong naalala yung araw na nilinis ni ina yung kwarto ko at dahil dun
pinagluto ko siya ng kaldereta ala Montecarlos style, at pagbaba niya napansin kong
namamaga ang kaniyang mga mata at sobrang balisa siya... wala akong kamalay-malay
na noong mga oras na iyon ay alam na pala niya na hindi ako ang anak niya.
"Natatakot ako sa mga posibleng mangyari dahil may nakaalam na sa iyong totoong
pagkatao at sa iyong misyon sa panahong ito... dahil diyan asahan mong mas lalong
magiging mahirap ang misyon mo na iligtas siya" tugon pa ni madam Olivia at unti-
unting pumatak ang mga luha sa kaniyang mga mata.
"Huwag kang mag-alala Carmela... mawala man ako sa tabi mo... ipinapangako ko na
palagi kitang babantayan at gagabayan" dagdag niya pa. parang unti-unting nadurog
ang puso ko. hindi! Hindi ako makakapayag na ito na ang huling pag-uusap namin ni
madam Olivia! Hindi ako makakapayag na mamatay siya para sa akin!
"Lagi mong tatandaan na ang sakripisyo kong ito ay para sa iyo... nakipagtulungan
ako kay Don Alejandro upang palabasin na wala kang kasalanan at ako ang may
kasalanan ng lahat dahil hindi ako makakapayag na mabigo ka sa misyon mo" pag-amin
ni madam Olivia at dahil dun tuluyan nang bumuhos ang mga luha ko.
"H-hindi pa po huli ang lahat... hihingi po ako ng tulong kay Ginoong Valdez upang
makalabas ka dito" tugon ko pero napailing lang si madam Olivia.
"Ito na ang kapalaran ko Carmela... ang iyong misyon ay misyon ko na rin... ngunit
ang saysay ko sa misyong ito ay wala na dahil nalaman na ni Donya Soledad ang
lahat, may nakaalam na ng lahat" sagot niya pa at tuluyan na siyang bumitaw sa mga
kamay ko.
Magsasalita pa sana ako kaya lang bigla nang bumukas ang pinto at pumasok na yung
dalawang guardia civil kasama si Leandro upang sunduin ako. parang biglang nanghina
ang buong katawan ko habang nakatingin ngayon kay madam Olivia na sinusubukang
ngumiti pa rin sa akin kahit alam kong sobrang sakit na ang nararamdaman niya.
Wala na akong nagawa nang hawakan na ako ni Leandro at inalalayan tumayo, gusto ko
pa sanang mag-protesta pero alam kong hindi rin iyon makakatulong at ayoko nang
abusuhin pa ang pagkakatang binigay ni Leandro sa akin na makita at makausap si
madam Olivia.
Sa pagkakataong iyon, ayoko nang umalis sa lugar na iyon pero alam kong kahit anong
gawin ko wala na akong magagawa pa... hindi ko na mapipigilan ang kamatayan ni
madam Olivia.
Disyembre 17, 1891
Papalitaw pa lang liwanag pero nandito na kami sa tapat ng plaza kung saan
papatayin si madam Olivia sa pamamagitan ng Garrote. Ayoko sanang sumama at ayoko
makita kung paano nila papatayin si madam Olivia pero wala akong nagawa dahil
sinabi ni hukom Manuel Velario sa akin na kailangan kong ipakita sa mga tao na
galit ako kay madam Olivia dahil
nilinlang niya ako at siya din ang dahilan ng pagkamatay ni ina.
Nabalot ng kalungkutan at iyakan ang paligid, karamihan sa mga taong nandito ngayon
upang tunghayan ang pagpatay kay madam Olivia ay ang mga estudyante at kasamahan
niya sa simbahan. Ilang sandali pa, iniakyat na siya sa maliit na entablado sa
gitna at nagkaroon ng sandaling katahimikan habang nagdadasal ang pari para sa
kaniya.
Hindi ko mapigilan ang panginginig ng kamay ko dahil sa takot, galit, sakit at

lungkot na nararamdaman ko ngayon. Naramadaman ko namang hinawakan ni Esmeralda ang
kamay ko at himas-himas iyon.
Nagulat ako nang biglang magtama ang mga mata namin ni Madam Olivia at sa huling
pagkakataon ay ngumiti siya sa akin kasabay ng mga ngiti niyang iyon ay muli niya
akong kinausap sa utak ko...
Carmela... natutuwa ako na makita ka sa huling pagkakataon bago ako magpaalam sa

mundong ito...
Naniniwala akong magtatagumpay ka sa misyon mo at lubos akong nagpapasalamat dahil

nagkaroon ako ng pagkakataong makilala ka... lahat ng pinagsamahan natin at ang mga
aral ko sa iyo ay huwag na huwag mong kakalimutan dahil hinding-hindi din kita
makakalimutan at habambuhay kitang dadalhin sa puso ko...
At ngayon... nais kong ibahagi sa iyo ang dahilan kung bakit ko natanggap ang
parusang ito... ang aking unang pag-ibig.
Biglang sumalubong sa mga mata ko ang nakasisilaw na liwanag na naglalaman ng

alaala ni madam Olivia...
Isang napakagandang babae na may mahabang buhok at malalaking pakpak ang lumilipad
sa kalangitan, masaya siyang lumilipad habang pinagmamasdan ang mga tao sa lupa,
napansin niya ang isang batang umiiyak sa daan mukhang naliligaw ito at hinahanap
ang kaniyang ina sa gitna ng madaming tao sa palengke, agad siyang lumipad papunta
sa kinaroroonan ng batang babaeng umiiyak na iyon at nang hahawakan na niya ay
nagulat siya dahil nagtama ang kamay nila ng isang maginoong lalaki na lumapit din
at humawak sa balikat ng batang babaeng umiiyak.
Nagulat siya nang biglang napatingin sa kaniya ang lalaking iyon na gulat na gulat
din dahil nakakita siya ng isang anghel, nagpalingon-lingon yung lalaki pero
tanging siya lang ang nakakakita sa napakagandang anghel na iyon.
Biglang napaatras ang anghel at lumipad papalayo at nagtago, napakamot naman sa ulo
yung lalaki at inakala niyang namalik-mata lang siya kung kaya't binalik na niya
ang atensyon niya doon sa batang umiiyak at tinulungan itong hanapin ang nanay nito
sa gitna ng napakadaming tao. nakamasid lang ang anghel at halos hindi kumukurap
habang nakatitig sa lalaking iyon na napaka-gwapo at may busilak na kalooban. Hindi
naman nagtagal ay naibalik agad nung lalaki yung batang babae sa nanay nito.
Lumipas ang ilang araw ngunit patuloy na napapanaginipan ng lalaki ang

napakagandang anghel na iyon dahil palagi siyang dinadalaw ng anghel hanggang sa
isang gabi ay magising siya at nakita niyang pinagmamasdan siya ng anghel. Mula
noon ay nagkakilala na sila at naging malapit sa isa't-isa.
Maraming bagay ang napagkakasunduan nila at masaya sila sa piling ng isa't-isa.

Hanggang sa isang araw nagtapat ng pag-ibig ang mortal na lalaking iyon sa anghel
at ibinigay naman ng anghel sa mortal na iyon ang
kaniyang matamis na Oo.
Hindi naging hadlang sa kanilang pag-iibigan ang pagkakaiba nilang dalawa. Bagaman
isa siyang anghel at ang iniibig naman niya ay isang tao hindi ito naging hadlang
sa kanilang relasyon. Ngunit isang gabi, patungo sana ang lalaki sa kanilang
tagpuan nang biglang masalubong niya ang grupo ng mga magnanakaw at hinahabol ng
mga guardia civil, pinagbabaril ang mga magnanakaw at nadamay ang lalaking
minamahal ng anghel.
Labis namang nagdalamhati ang anghel at hindi siya nagdalawang isip na ibigay ang
Unang Kahilingan dito kahit pa ang kapalit niyon ay ang pagbabago ng anyo niya at
ng buhay niya.
Nagising muli ang lalaki ngunit ilang linggo din itong tulala at wala sa sarili.
Hanggang sa paglipas ng mga araw ay naging maayos na din ang kalagayan nito.
Nakatanaw naman sa malayo ang anghel na naging anyong matandang tao na ngayon... si
madam Olivia.
Ilang dekada pa ang lumipas, palaging tinatanaw ni madam Olivia mula sa malayo ang
lalaking minamahal niya, maraming babaing umaaligid dito ngunit hindi ito
pinapansin ng binata, naging abala siya sa pag-aaral hanggang sa makamit na niya
ang kaniyang pangarap. Lumipas pa ang madaming taon at naging maasenso na siya sa
buhay at tumanda na rin ang lalaking iyon... na kilala bilang si Ginoong Valdez.
Bigla akong napatulala nang marealize ko na si Ginoong Valdez pala ang Unang Pag-
ibig ni madam Olivia!
Naalala ko yung pag-uusap namin ni Ginoong Valdez kagabi na kung saan sinabi niya
sa akin na nagpanggap lang siyang nakalimot dahil ayaw niyang mahirapan pa lalo ang
kaniyang minamahal...
at ang tinutukoy niyang babae ng gabing iyon ay si... madam Olivia.
Bigla kong naalala yung time na kung saan nahuli kami ni Ginoong Valdez na
magkasama ni Juanito sa library ng UST at dahil dun hinatid niya ako sa dormitoryo
ko at doon nagkaharap sila ni madam Olivia, kaya pala matapos ang gabing iyon ay
naging balisa na si madam Olivia.
Napangiti ulit sa akin si madam Olivia habang tinatali na ngayon ang magkabila
niyang kamay at paa sa upuan.
Iiwan ko sa iyo ang alaala ng Unang Pag-ibig ko, nawa'y habambuhay mong alalahanin
na walang imposible sa pag-ibig.
~Mahal, pangako sa iyo
Hindi magbabago
Ikaw lang ang iibigin ko~
~Kahit Ikaw ay lumayo
At masaktan ako
Asahan na 'di maglalaho~
~Ang pag-ibig ko'y tanging sa'yo lamang
Kung kaya giliw dapat mong malaman~
~Minsan lang kitang iibigin
Minsan lang kitang mamahalin
Ang pagmamahal sa'yo'y walang hangganan
Dahil ang minsan, ay magpakailanman~
Parang unti-unting sinasaksak ang puso ko habang pinagmamasdan ngayon si madam

Olivia na nakatingin sa akin at patuloy ang pagpatak ng luha. Inilagay na ang lubid
sa pagitan ng kaniyang leeg.
"S-sandali!" sigaw ko, Tatakbo sana ako papalapit sa kaniya kaya lang bigla akong
niyakap ni Esmeralda.
"Binibini... tama na po" bulong niya sa akin. Napahagulgol na lang ako at parang
biglang nanghina ang tuhod ko, biglang hinigpitan na nung guardia civil ang lubis
sa leeg ni madam Olivia dahilan para masakal na ito.
"W-waaag!" sigaw ko pa, pero
napatigil ang lahat dahil biglang umalingawngaw ang putok ng baril at sigawan.
"SUGOD!" sigaw ng isang lalaki na tumatakbo papalapit sa amin at may hawak siyang
itak o bolo, si Ginoong Valdez. Kasunod niya ang iba pang mga kalalakihan na galit
at nagsisigawan din at may hawak na matatalim na armas.
"MGA REBELDE!" sigaw ni Leandro. At dali-dali niyang pinapwesto ang mga guardia
civil. nagsimula namang magtakbuhan ang mga tao at ang ilan ay nadapa at nadaganan
pa ng iba. Bigla akong hinila ni Esmeralda papalayo per naipit kami sa dami ng
taong nagtatakbuhan ngayon.
Napalingon ako sa kinaroroonan ni madam Olivia at nakita kong agad nagtungo si

Ginoong Valdez papunta sa kaniya ngayon, hinahabol niya ang kaniyang hininga dahil
sa pagkasakal. Biglang niyakap ni Ginoong Valdez si madam Olivia pero huli na ang
lahat dahil biglang sumulpot si hukom Fernandez na kanina pa pala humalo sa mga tao
at binaril si madam Olivia. Sunod naman niyang binaril si Ginoong Valdez sa puso.
Nanlaki ang mga mata ko dahil sa mga pangyayari, hinihila na ak ngayon ni Esmeralda
papalayo pero nabitiwan din niya ako. nakita kong nakahandusay na ngayon ang duguan
at walang buhay na katawan ni madam Olivia at Ginoong Valdez na sa huling
pagkakataon ay magkahawak ang kanilang mga kamay.
"Binibining Carmelita!" narinig kong sigaw ni Esmeralda pero natatapakan na siya ng

mga tao ngayon. Ilang sandali pa ay nagulat ako dahil biglang may tumulak ng
malakas sa'kin dahilan para madapa din ako, nasasagi, nasisipa at natatapakan na
din ako ngayon ng mga taong nagtatakbuhan dahil sa takot.
"CARMELITA!" narinig kong sigaw ni Leandro na ngayon ay nasa kabilang panig,

kitang-kita ko ang sobrang pag-aalala sa mukha niya ngayon, sinubukan kong tumayo
at maging ako ay nagulat din nang paglingon ko sa likod ay nakita ko ang iba pang
grupo ng mga rebelde na tumatakbo ngayon papalapit sa akin.
Naabutan ako ng isa sa kanila at agad inihampas ang isang mahabang baton na gawa sa
kahoy sa ulo ko dahilan para tuluyan akong bumagsak sa sahig. Tinamaan nito ang
tenga ko at biglang nag-mute ang paligid.
Bigla ring bumagal ang paningin ko habang nakahandusay sa sahig, nakita kong
natutumba na ngayon sa sahig ang ibang rebelde na nababaril, ang ilan naman sa
kanila ay nagawang makalapit sa mga guardia civil at masaksak ang mga ito gamit ang
kanilang mga itak.
Sa mga oras na ito, ako ay nasa gitna ng labanan ng mga rebelde at ng mga guardia
civil. sa huling pagkakataon bago ko ipikit ang aking mata ay nakita ko ang isang
lalaking nakatingin ngayon ng diretso sa mga mata ko at tumatakbo papalapit sa
akin...
Kitang-kita ko sa mukha niya ang labis na pag-aalala at determinado siyang

makalapit sa akin...
Unti-unting naging malinaw ang mukha niya habang papalapit siya... bago tuluyang
dumilim ang paningin ko ay nakita kong tumatakbo ngayon papalapit sa akin si
Juanito.
Dear Diary,
Kung mamamatay na ako ngayon... masaya ako at nagpapasalamat dahil nakita ko si

Juanito sa huling pagkakataon.
Nagpapasalamat,
Carmela
*****************
Featured Song:
'Minsan lang kita iibigin' by Juris.
https://youtu.be/7O7yW4i65Cc
"Minsan lang kita iibigin" by Juris
=================
Kabanata 37
[Kabanata 37]
"Carmela... anak, gumising ka na" narinig ko ang isang malambing na pamilyar na

boses na tinatawag ang pangalan ko.
Dahan-dahan kong iminulat ang aking mga mata pero napapikit ulit ako dahil
masyadong maliwanag ang paligid. "Ayos ka lang ba anak?" ulit niya pa, napatakip
muna ako sa mata ko bago ko iminulat muli ito.
Nagulat ako nang makita ang babaeng di ko inaasahang nakangiti sa tapat ko ngayon.
"Ang laki-laki mo na anak... ang laki na rin ng pinagbago mo" nakangiting tugon ni
Mommy Carmenia, napansin ko ang namumuong luha sa kaniyang mga mata habang hawak-
hawak na niya ngayon ang pisngi ko sabay yakap ng mahigpit sa akin. Napatulala na
lang ako, hindi ako makapaniwala na yakap-yakap ako ngayon ni mommy.
"Talagang malaki ang pinagbago ni Carmela" narinig kong tugon ni madam Olivia na
nakatayo na ngayon sa likod namin, dahan-dahan namang kumalas si mommy Carmenia sa
pagkakayakap sa akin at inalalayan niya akong tumayo.
Ngayon ko lang narealize na nasa ilalim kami ng isang napakalaking puno na may
kulay dilaw na mga bulaklak, sa paligid ay may isang malawak na lupain na kung saan
ang ganda ng tubo ng mga berdeng damo at namumukadkad ang mga bulaklak ng sunflower
sa buong lupain. Maaliwalas din ang kalangitan, At kapansin-pansin din ang malamig
at mabangong simoy ng hangin.
Napatulala ako kay madam Olivia na nakangiti din ngayon, ilang sandali pa ay may
apat na babaing nakaputi at limang lalaking nakaputi rin ang naglalakad papalapit
sa amin. Nakangiti silang lahat sa akin at parang sabik na sabik na makita ako.
Napahawak na lang ako sa
bibig ko nang marealize kung sino ang apat na babae at limang na lalaking iyon...
si Donya Soledad/ina, Donya Juanita, Josefina, Sonya, Ignacio, Don Mariano, Sergio,
Kapitan Corpuz at Ginoong Valdez.
Patay na silang lahat... ibig sabihin, patay na rin ako?
"Hindi ka pa patay Carmela" sagot ni madam Olivia, at dahil dun gulat akong
napatingin sa kaniya, nababasa na niya ulit ang utak ko.
"P-pero bakit ako nandito? N-nasaan ba tayo?" tanong ko, silang lahat ay nasa tapat
ko na ngayon. Maaaliwalas na ang itsura nila at parang wala na silang mga problema.
Itnuro ni madam Olivia yung malaking puno na nasa likod ko. "Ang punong iyan ay
isang Narra, na sumisimbolo sa katatagan at kalakasang malagpasan ang anumang
pagsubok sa buhay, hindi kayang pasukin ng anay ang kahoy ng Narra... kung kaya't
walang sinuman ang kayang magpabagsak at pumuksa rito... gaano man kabigat ang mga
problema at suliranin, ang taong nagtataglay ng katangian ng isang Narra ay hindi
matitinag kailanman" tugon ni madam Olivia. Napalingon naman ako sa puno ng Narra
na nasa likod ko, kasabay niyon ang pag-ihip ng malakas na hangin dahilan para
maglaglagan ang magagandang bulaklak nito na kulay dilaw.
Anong ibig sabihin ni madam Olivia? Bakit inuugnay niya sa'kin ang puno ng Narra?
Parang may kung ano akong naramdaman sa puso ko habang pinagmamasdan ang punong
iyon. Ilang sandali pa naramdaman kong hinawakan ni mommy ang balikat ko dahilan
para mapalingon ako sa kaniya. "Malaki ang tiwala namin sa iyo anak... naniniwala
kaming mapagtatagumpayan mo ang iyong misyon" tugon pa ni mommy. at binigyan niya
ako ng ngiting
nagpapagaan sa kalooban ko.
Isa-isa akong napatingin sa kanilang lahat, Napangiti at napatango din sa akin si

Donya Soledad, Donya Juanita, Josefina, Sonya, Ignacio, Don Mariano, Sergio,
Kapitan Corpuz, Ginoong Valdez at sa huli ay si madam Olivia.
"Adios, Carmela" (Goodbye, Carmela) halos pabulong na tugon ni madam Olivia at

ilang sandali pa biglang umihip ang isang napakalakas na hangin at kasabay niyon ay
ang paglipad ng mga bulaklak ng Narra na tumangay sa kanila papalayo sa akin.
Sinubukan kong sumigaw at tawagin sila pabalik pero walang lumabas na boses sa
lalamunan ko. hanggang sa tuluyan nang magdilim ang buong paningin ko at pagkamulat
ko ay nakahandusay ako sa malamig na lupa, habang nakatali ang magkabilang kamay ko
sa likod at ang kaliwang paa ko naman ay nakatali din at nakapalupot ito sa isang
puno na sinasandalan ko ngayon.
Dahan-dahan akong bumangon at sumandal sa puno habang kinukusot ko ang aking mga
mata dahil medyo nanlalabo ang paningin ko. "Kailangan ko ng maligamgam na tubig at
tela ngayon" narinig kong utos ng isang babae na nakasuot ng isang madumi at lumang
baro't-saya. Nagmamadali siyang gamutin at pigilan ang pagdurugo ng isang lalaki na
nag-aagaw buhay ngayon dahil sa malaking sugat sa sikmura. Agad namang sumunod sa
utos niya ang ilang kalalakihan na may kaunting galos.
Nanlaki ang mga mata ko nang marealize kung sino yung lalaking nag-aagaw buhay, isa
siya sa mga mangingisdang kasamahan ni Juanito at nakasama din naming magligtas kay
Juanito sa Fort Santiago.
Teka!
Ibig sabihin nandito ako ngayon sa kuta ng rebeldeng grupo ni
Ca-tapang!
"Julio! Lumaban ka!" nagpapanic na sigaw nung babae habang inaagapan ang pag-aagaw
buhay ni Julio. Nagsimula namang magsilapitan kina Julio ang ibang kasamahan nila
at ngayon ay nakayuko sila, bakas sa kanilang mga mukha ang labis na pag-aalala.
Ilang sandali pa ay sumuka na ng dugo si Julio kasabay nito ay bigla siyang

nangisay at tuluyang nawalan na ng buhay. Napatulala na lang yung babae at agad
tumakbo papalayo dahil sa matinding pagdadalamhati.
Nilagyan naman nung isang lalaki ng puting kumot ang katawan ni Julio. "Dinadakila
namin ang iyong katapangan, Hanggang sa muli kapatid" pagpupugay nila at sabay-
sabay nilang inilagay ang kanilang mga sombrero sa tapat ng kanilang dibdib upang
magbigay galang sa namayapa nilang kasamahan.
Gabi na pero maliwanag ang paligid dahil may mga siga ng apoy sa bawat sulok upang
magbigay liwanag sa kanilang kuta. Nanlaki ang mga mata ko nang makita sa isang
sulok ang tambak ng mga bangkay na nakabalot sa puting kumot, at ilang sandali pa
ay inilagay na rin doon ang bangkay ni Julio.
Ang ilang mga sugatang rebelde ay ginagamot din ngayon sa tulong ng ilang matatanda
at batang kababaihan. habang ang iba naman ay inaabutan ng pagkain at tubig. hindi
ako makapaniwala na masasaksihan ko ngayon ang kalagayan ng mga pilipinong
lumalaban sa mga mananakop na Kastila.
At hindi ako makapaniwala na bihag ako ngayon ng mga rebelde!
Napaisip tuloy ako ng malalim, ang huli kong natatandaan nagkagulo sa plaza dahil
biglang umatake ang mga rebelde sa kalagitnaan ng pagbitay kay madam Olivia.
Nabitawan ako ni Esmeralda dahilan para madapa ako
at maabutan ng mga paparating na rebelde, hinampas ako ng isa sa kanila at nang

bumagsak ako sa lupa ay nakita ko si Juanito na tumatakbo papalapit sa akin.
Ibig sabihin... naabutan ako ni Juanito, kaya nandito ako ngayon!
Agad akong napagpalingon-lingon sa paligid at hinanap si Juanito pero hindi ko siya

masumpungan. "Gising ka na pala munting Binibini" narinig kong tugon nung babaeng
gumagamot kanina kay Julio. Masama ang tingin niya ngayon sa'kin at mukhang
kakatapos niya lang umiyak dahil hindi niya nasalba ang kasamahan nila.
Gulat akong napatingin sa kaniya at hindi agad nakapagsalita. Nakapusod ang mahaba
niyang buhok at kahit madumi ang kaniyang kasuotan ay nangingibabaw pa din ang
kagandahan niya. ang ganda niya ay tulad ng isang palaban na purong dugong
Pilipina.
"Hindi ka makatulog sa sitwasyon mo ngayon? Ahh alam ko na, hindi ka nga pala sanay
sa kahirapan" sarcastic niyang tugon. At dahil dun napakunot yung noo ko, wala
naman akong ginagawang masama sa kaniya pero sinusubukan niya ang pasenisya ko.
"Ang mga tulad niyong lumaki sa karangyaan dahil sa korapsyon at kasamaan ng inyong
mga magulang ang labis na nagpapagalit sa aming mga mahihirap" naiinis na tugon
niya, at dahil dun tiningan ko siya ng diretso sa mata.
"Ikaw na rin ang nagsabi na ang mga magulang ko ang umaabuso sa inyo... bakit
dinadamay niyo ako dit----" hindi ko na natapos yung reklamo ko kasi bigla akong
sinampal sa mukha nung babaeng bitchesa na yun. Whuut?
"Baka nakakalimutan mo wala kang kakampi dito, wala dito ang nobyo mong Heneral,
wala rin dito ang tatay mong gahaman, at hindi man ikaw
ang umabuso sa amin, makakaganti pa rin kami sa iyong ama!" banat niya pa, gusto ko
sana siyang sampalin kaya lang nakatali yung mga kamay ko.
"Hindi niyo naman ako kaaway... alam yun ni Ginoong Valdez" tugon ko sa kaniya.
Totoo naman eh, alam ni Ginoong Valdez na handa akong tumulong sa kanila. napataas
naman yung kilay nung babae.
"Wala na si Ginoong Valdez... paano mo papatunayan ang sinasabi mo?" pagtataray

niya pa. at dahil dun tinaasan ko din yung kilay ko.
"Y-yung mga kasamahan ni Ginoong Valdez nung niligtas namin si Juanito sa Fort
Santiago" sagot ko, napapikit na lang sa inis yung babae.
"si Ginoong Valdez at ang mga kabilang sa pinasama ng aming pinuno sa pagliligtas
kay Juanito ay wala na rin" paliwanag nung babae, Napatingin ako dun sa nakabalot
na bangkay ni Julio, kung napaaga lang ako ng gising at naabutan ko pa siyang buhay
pwede niya sanang mapatunayan na hindi ak kalaban tulad ng iniisip ng babaeng to na
mukhang inis na inis na sa'kin.
"Ah! Si Juanito! alam niya ang lahat... alam niyang tutol ako sa mga gawain ni Don
Alejand---ng tatay ko!" tugon ko pa, napataas naman ng kilay yung babae, Ilang
sandali kaming nagtitigan as in ramdam na ramdam ko ang tensyon sa pagitan naming
dalawa. Kung nakakamatay lang ang tingin siguradong patay na siya ngayon dahil sa
akin. Ha!
"Mercedes... tama na yan" narinig naming nagsalita ang isang lalaki na nakatayo na
pala sa tapat namin. Nanlaki ang mga mata ko at hindi ako makapaniwala na nasa
harapan na namin ngayon si Juanito. may hawak siyang bao ng niyog at walang emosyon
na nakatingin sa amin ngayon.
Padabog
namang tumayo si Mercedes at tiningan ng diretso sa mata si Juanito "Batid ko ang

nakaraan niyo, alam kong pinagkasundo kayo ng inyong mga magulang... pero ang
nakaraan mo sana sa kaniya ay hindi makahadlang sa mga layunin at pinaglalaban
natin ngayon" matapang na tugon ni Mercedes kay Juanito. at dahil dun napatingin
naman ng diretso si Juanito sa kaniya.
"Alam ko" tugon ni Juanito. tiningan pa ako ng masama ni Mercedes sa huling

pagkakataon bago siya tuluyang umalis. Nakakainis! Hindi ko akalaing makaka-
encounter pa ulit ako ng isa pang bitchesa tulad ni Natasha haays!
Nagulat ako nang biglang naglakad si Juanito papalapit sa akin at inilapag niya
yung bao ng niyog sa tapat ko ngayon. Ginataang saging at kamote ang laman nung bao
ng niyog.
Napatingin ako ng diretso sa mga mata niya pero hindi siya nakatingin sa akin
"Kumain ka na, maglalakbay pa tayo bukas ng umaga" tugon niya, parang biglang
kumirot ang puso ko dahil sa tono ng pananalita niya ay parang hindi niya ako
kilala.
Agad na siyang tumayo, aalis na sana siya pero napatigil siya nang magsalita ako
"J-juanito sandali" tawag ko sa kaniya, pero nakatalikod pa din siya at hindi niya
ako nilingon.
"N-nagpapasalamat ako... d-dahil buhay ka" tugon ko, at dahil dun lumingon na siya
sa akin. "Wala kang dapat ipagpasalamat... kailangan kong mabuhay upang wakasan ang
paghihirap na dinulot ng pamilya mo sa amin" seryoso niyang tugon, kitang-kita ko
sa mga mata niya ngayon ang galit.
Magsasalita pa sana ako kaya lang naglakad na siya papalayo, naiwan naman akong
mag-isa doon sa punong iyon habang dinadama ang lamig at hamog
ng gabi.
Hindi ko maintindihan, Bakit nananatili pa din siyang malamig sa akin?
Tahimik na ang paligid at halos tulog na rin ang lahat, pinagdikit-dikit na dahon
ng saging ang nagsilbing higaan nila ngayon, samantalang nakatali pa din yung paa
ko sa puno. Naubos ko na rin yung ginataang saging at kamote na binigay ni Juanito
sa kaniya at kanina ko pa siya nakikitang padaan-daan sa tapat ko at dinedeadma
lang ako.
Gusto ko man siya tawagin pero hindi ko alam kung paano uumpisahan. Natatakot din
ako na baka kung anong isipin ng mga kasamahan niyang rebelde.
Napasandal na lang ako sa puno at pinagmasdan sila ngayon na mahimbing ng

natutulog. Habang ako eto nilalamok at hindi komportable sa sitwasyon ko. bigla ko
tuloy narealize na sobrang hirap pala ng mga pinagdaanan ng mga taong lumalaban
para sa kalayaan sa panahong ito, samantalang ako enjoy na enjoy lang sa kalayaan
tinatamasa ko noon sa makabagong panahon. Ang mga paghihirap at pagsasakripisyo
nila ngayon makamit lang ang kalayaan ay hindi na masyadong napapahalagahan ng mga
kabataan sa modernong panahon.
Nakakalungkot isipin na kabilang ako sa mga kabataang hindi nagpapahalaga sa ating

kasaysayan. At ngayon narito ako sa panahon kung saan nararanasan ko ang mapait at
madilim na pangyayari ng ating nakaraan.
Kinabukasan, agad akong naalimpungatan ng maramdaman kong may humihila sa lubid na

nakatali sa paa ko. "Gising na Binibini! Hindi mo hawak ang oras mo ngayon na kung
saan ikaw ang masusunod kung anong oras mo gustong bumangon" narinig kong reklamo
ni Mercedes na ngayon ay abala na sa pagtatanggal
ng tali ko sa paa at kamay ko
Agad naman akong napahawak sa paa at kamay ko na ngayon ay namumula na dahil sa

higpit ng pagkakatali nito kagabi. "Tumayo ka na!" utos niya pa. napapikit na lang
ako sa inis, gusto ko sana siyang tarayan kaya lang out-numbered ako ngayon at
sigurado akong pag napikon si Mercedes sa'kin reresbak din yung mga kasamahan niya.
baka bugbugin pa nila ako... kawawa naman ako.
Napilitan na akong tumayo akala ko malaya ko ng magagalaw yung mga kamay ko pero
nagulat ako kasi tinali ulit ni Mercedes yung magkabilang kamay ko sa likod ko. "A-
aray!" reklamo ko pa sa kaniya pero mas lalo pa niyang hinigpitan, at dahil dun
tiningan ko siya ng masama pero parang hindi naman siya affected sa pamatay kong
mga tingin.
"Bilisan niyo... marahil ay dalawang pa tayong maglalakabay... hinihintay na tayo

ng ating pinuno" sabi nung isang lalaki na malaki ang katawan, napadaan siya sa
amin habang bitbit ang tatlong bangkay. Nakatingin siya ngayon sa akin at hindi ko
alam kung bakit bigla akong na-creepyhan dahil sa mga tingin niya.
Ano? So ibig sabihin maglalakad kami ng dalawang araw?
"Handa na ba ang lahat, Carding?" tanong ni Mercedes dun sa lalaki na hanggang

ngayon ay hindi pa din inaalis ang tingin sa'kin.
"Carding?" ulit pa ni Mercedes at dahil dun natauhan na siya at ibinaling na niya
ang tingin kay Mercedes na kanina pa siya kinakausap. "A-ah! Oo" sagot ni Carding,
napayuko na lang ako dahil ayokong tingnan siya per kahit hindi ako nakatingin sa
kaniya ay ramdam na ramdam ko pa din yung mga titig niya.
"Magsimula ka ng maglakad... huwag kang umasa
na may magbubuhat sa iyo" reklamo pa ni Mercedes, nakakainis talaga!
Tumayo na ako at gusto kong ipamukha sa babaeng to na hindi ako pabebe gaya ng
inaakala niya. pero nagulat ako kasi bigla siyang lumapit sa akin at tinali ulit
ang paharap ang magkabilang kamay ko. "Hindi naman ako tatakas, hindi ko kayang
tumakas" banat ko sa kaniya, masyado kasi siyang segurista. At dahil kinalaban ko
na naman siya tiningan niya tuloy ako ng diretso sa mata.
"Mabuti na ang sigurado... Ang mga katulad mo na nagtataglay ng dugong mapang-abuso

ay hindi dapat pagkatiwalaan" buwelta niya pa dahilan para mas lalong mapakunot ang
noo ko.
"Ano bang ginawa ko sayo o ng pamilya ko para magalit ka ng ganyan?" reklamo ko sa

kaniya. Totoo naman eh, bakit yung ibang rebeldeng kasamahan nila hindi naman ako
inaano. Siya lang talaga ang galit na galit sa'kin.
Hindi naman nakapagsalita agad si Mercedes habang nakatingin ng diretso sa mga mata
ko, kitang-kita ko sa mga mata niya na may mapait siyang nakaraan dahilan para
maging bato ang puso niya.
"Hindi mo na dapat tinatanong yan... alam mo ang sagot Carmelita" galit niyang
tugon, kasabay niyon ay ang pagpatak ng luha niya sa kaniyang mata dahil sa
matinding galit. Agad naman niya itong pinunasan at pilit tinago sa'kin na hindi
siya umiyak sa harapan ko.
"Kumilos ka na, kung ayaw mong ipahila kita sa kabayo" tugon niya pa sabay talikod,
kinuha na niya yung mga gamit niya at nagsimula nang maglakad kasabay nung iba pang
mga rebelde na nauna nang naglalakad.
Napatulala lang ako habang pinagmamasdan si Mercedes na naglalakad ngayon papalayo,

naramdaman
kong kumirot ang aking puso at kasabay niyon ay ang pagpasok ng alaala ni Carmelita
sa utak ko...
Halos limang taon lang noon si Carmelita at masaya silang nagtatakbuhan sa labas ng
simabahan ng San Alfonso nila Maria at Josefina. Kasagsagan ng Fiesta sa San
Alfonso nang araw na iyon at umaalingawngaw sa kapaligiran ang nakakaindak na
tugtugin at ang daming palamuti sa buong paligid. Nagkakasayahan naman ang mga tao
at ang iba ay abala sa pamimili ng mga kakanin at damit sa gilid.
Napatigil si Carmelita nang makita ang isang batang babae na madumi ang pananamit
at nakatingin sa kanila, agad na lumapit si Carmelita doon sa batang babae at
niyaya siyang sumali sa laro nila nila Maria at Josefina.
Napangiti naman yung pulubi at masayang nakipaglaro kina Carmelita, Maria at Sonya.
At naging magkaibigan sila. Lumipas ang mga araw palagi silang naglalaro sa tapat
ng mansyon sa hacienda Montecarlos dahil ang tatay pala nung batang pulubi ay
nagtatrabaho bilang magsasaka sa hacienda Montecarlos, pero agad natigil ang
kanilang paglalaro at pagkakaibigan nang maabutan sila ni Don Alejandro na
naglalaro sa labas.
Agad pinagalitan ni Don Alejandro si Carmelita at sinabihang hindi dapat ito

nakikipaglaro sa mga maduduming bata. At mula noon ay hindi na pinayagang makapasok
yung batang babae sa hacienda Montecarlos. Ilang taon din silang hindi nagkita
hanggang sa nagdalaga na sila at ang batang babaeng iyon ay si Mercedes.
Huli silang nagkita noong ika-labing dalawang taong kaarawan ni Carmelita, natanaw
ni Carmelita si Mercedes na nasal abas ng
gate ng hacienda Montecarlos, ipinagpaalam niya kay Don Alejandro na papasukin ito
pero hindi pumayag si Don Alejandro, hindi naman na nakapag-explain si Carmelita
kay Mercedes dahil hindi siya pinayagang lumabas ng bahay.
Umalis na lang si Mercedes at hinawakan na niya ang kamay ng dalawa niya pang
kapatid na babae na kasama niya at tuluyan na silang umalis.
Biglang nanghina ang mga tuhod ko at napahawak sa puno na nasa tabi ko ngayon dahil
hindi ako makapaniwala na ang isa dun sa dalawang babaeng kapatid na kasama ni
Mercedes ay si... Cristeta.
Ibig sabihin nakatatandang kapatid ni Cristeta si Mercedes!
Bigla ko tuloy naalala yung kwento ni Cristeta noon sa amin kung paano pinatay ang
buo niyang pamilya, sinabi niyang ginahasa daw muna ang dalawa niyang nakatatandang
kapatid bago ito patayin... ang hindi niya alam ay nabuhay din ang kapatid niyang
si Mercedes.
Bagaman buhay nga ngayon si Mercedes... habambuhay pa din niya dala-dala ang mapait
na alaala ng panggagahasa at pangaabusong sinapit niya laban sa mga taong pumatay
sa pamilya nila.
Si Mercedes at Cristeta ay anak ni Aling Trinidad at Mang Nestor na pinaniniwalaan

ng lahat na pinapatay ni Don Alejandro dahil nagreklamo si Aling Trinidad ukol sa
mababang pasahod ni Don Alejandro kay Mang Nestor bilang magsasaka sa hacienda
Montecarlos.
Pero aminado si Cristeta na hindi si Don Alejandro ang nagpapatay sa pamilya nila
dahil inutusan siyang ipagkalat na si Don Alejandro ang master mind pero hindi niya
ito ginawa.
Hindi ko naman masabi kay Mercedes na hindi nga si Don Alejandro ang nagpapatay sa
pamilya nila pero alam kong hindi naman siya maniniwala sa akin.
At ngayon malinaw na sa akin ang lahat kung bakit ganoon na lang ang lalim ng galit
ni Mercedes sa akin. Kahit pa hindi naman talaga ako ang anak ni Don Alejandro...
sa panahong ito ako pa din si Carmelita sa kanilang paningin.
Nagulat ako nang maramdaman kong biglang may humawak sa bandang baywang ko at
sinalo ako sa likuran upang hindi ako tuluyang ma-out balance dahil sa pagkahilo...
"M-magsimula na tayong maglakad" tugon ni Juanito habang nakatingin ng diretso sa
mga mata ko at ganoon din ako sa kaniya, sa pagkakataong iyon ramdam na ramdam ko
ang kuryente sa buong katawan ko dahil sa kamay niyang nakahawak ngayon sa baywang
ko.
Bigla naman siyang napabitaw sa'kin nang marealize niya na hindi tama ang ginagawa
niya. at napaiwas ng tingin at nauna nang maglakad sa akin. Napatitig lang ako sa
kaniya habang naglalakad siya papalayo.
Sa mga oras na iyon, parang bigla akong nabuhayan ng pag-asa... dahil malakas ang
kutob ko na hindi ako tuluyang binabalewala ni Juanito at hindi talaga tuluyang
nagbago ang tibok ng puso niya para sa'kin.
Napapikit na lang ako habang naglalakad kami sa gitna ng kagubatan, mataas din ang
sikat ng araw kung kaya't tumatagaktak na ang mga pawis namin. Medyo mapahapdi na
rin ang paa ko dahil kanina pa ako naglalakad ng naka-paa lang, mula nang magising
ako kagabi wala na akong suot na panyapak o sandals.
Napalingon ako sa likod ko at nakita ko sa si kalayuan si Juanito na nahuli kong

nakatingin din sa akin, habang bitbit ang iba pang bangkay ng mga kasamahan
nilang namatay. Agad niyang iniwas ang tingin niya at kinausap ang kasamahan niyang
naglalakad kasabay niya.
Talaga bang wala siyang balak pansinin ako?
Napayuko na lang ako habang patuloy na kinakayang ihakbang pa ang mga binti ko.
ramdam ko na ang pagkulo ng aking sikmura kasi hindi man lang nila ako binigyan ng
almusal kanina. Natanaw ko naman si Mercedes na naglalakad ngayon sa unahan namin
habang akay-akay ang iba pang mga sugatang rebeldeng kasamahan nila.
Gusto ko sanang sumabay sa paglalakad sa kaniya at humingi ng pagkain pero hindi ko

alam kung paano... never ako nanglimos sa buong buhay ko.
Nagulat ako nang biglang may dalagitang humarang sa daanan ko at may inabot siyang
pares ng tsinelas na gawa sa abaca, at dahil dun napatigil ako sa paglalakad "P-
para sa'kin?" tanong ko sa kaniya, tumango naman siya. "Pero paano ka?" tanong ko,
hindi naman siya sumagot at iniwan na lang niya sa tapat ng paa ko na namamaga na
ngayon at tuluyan na siyang umalis.
"S-sandali----"hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi dire-diretso na siyang

naglakad pabalik sa likuran. Napansin ko namang may suot pa siyang pares ng
tsinelas. Kanino galing ang tsinelas na'to?
Napaupo na lang ako at sinubukan kong isuot yung pares ng tsinelas sa magkabilang
paa ko pero hindi ko masuot ng maayos kasi nakatali yung mga kamay ko sa likod ko.
haays.
Pero ilang sandali lang nagulat ako nang biglang may lumapit na isang lalaki sa
tapat ko at isinuot niya sa paa ko yung tsinelas. "Hindi lahat ng bagay ay magagawa
mo mag-isa, matuto kang humingi ng tulong minsan" seryosong tugon ni Juanito habang
sinusuot sa paa ko yung tsinelas.
Hindi ako makapaniwalang matititigan ko muli ng ganito kalapit si Juanito, napansin

ko ang mga galos at gasgas sa kaniyang mukha, may puting tela din na nakabalot sa
kanang braso niya. at kahit may mga bakas pa ng dugo at dumi ang kaniyang damit,
hindi pa rin ito nakakabawas sa kagwapuhan niya. dugdugdugdug!
"P-paano ako hihingi ng tulong kung halos lahat kayo ay galit sa'kin" sagot ko,
napatigil naman si Juanito at napatingin ng diretso sa mga mata ko.
"Sa panahon ng pangangailangan magagawang isantabi ng sinuman ang galit upang

tulungan ang nangangailangan" seryosong sagot ni Juanito. hindi ako sanay ng
ganito, hindi ako sanay na hindi na niya nagagawa pang ngumiti.
Napatitig lang din ako ng diretso sa mga mata niya, pilit kong hinahanap ang mga
sagot sa mga katanungan ng isipan ko kung tuluyan na ba talaga siyang nagbago.
"Juanito... g-galit ka ba sa'kin?" diretso kong tanong sa kaniya, hindi naman siya
nakapagsalita agad at ilang segundo pa kaming nagkatitigan. Hindi ko alam pero sa
mga oras na iyon ay ramdam na ramdam ko ang nais na ipahiwatig ng mga titig niya.
umihip din ang malamig na hangin na tumama sa mga balat namin.
"Walang karapatang magpahinga ang babaeng yan" napatigil kami at napalingon kay
Carding na ngayon ay nakatayo na sa likod at seryosong nakatingin sa aming dalawa
ni Juanito. agad namang napatayo si Juanito at hindi na nakipagtalo pa kay Carding.
Nilingon pa ako ni Juanito sa huling pagkakataon at binuhat niya ulit yung
daladalahan niya at nagsimulang maglakad muli.
Pinagmasdan ko si Juanito na naglalakad
na ulit ngayon habang buhat-buhat ang mabibigat na bangkay ng kanilang kasamahan.

Napatulala na lang ako sa kaniyang paa nang mapansin ko na wala na siyang suot na
tsinelas.
Bigla akong napatingin sa tsinelas na suot ko na ngayon... posible kayang sa kaniya

ang tsinelas na ito?
"Hindi pa tayo maaaring magpahinga hangga't hindi pa sumasapit ang tanghalian"

seryosong sagot ni Carding sabay alalay sa'kin patayo, hindi naman ako makatingin
ng diretso sa mga mata niya dahil natatakot ako sa kaniya. Buti na lang dahil
iniwan na niya ako at nagsimula na din siyang maglakad ulit.
Lumipas pa ang isang oras ng paglalakad, medyo guminhawa naman na ang paa ko dahil
may tsinelas na ako pero nauuhaw naman na ako ngayon.
"Bakit ba hindi na lang tayo dumiretso kagabi sa kampo?" narinig kong tanong nung
isang rebeldeng nabalian ng braso at kausap niya yung isang medyo matandang lalaki
na kalbo na. nasa bandang gilid ko lang sila kaya naririnig ko ang usapan nila.
"Malubha ang tinamong sugat ng ating mga kasamahan... tama din ang desisyon ni
Mercedes na magpaliban muna tayo ng isang gabi bago tumuloy sa paglalakabay upang
makapagpahinga tayo at kahit papaano ay magkaroon ng kaunting lakas" sagot nung
matandang lalaki. Napatingin ako sa kanila at hindi ko maalis ang tenga ko sa pag-
uusap nila... Ibig sabihin may mas malaki pa silang kampo.
"Nag-aalala lang ako na baka sundan tayo at maabutan ngayon ng mga kalaban" tugon
nung binata.
"hindi tayo makakadaan sa dating ruta papunta sa kampo dahil binabantayan na ito ng
mga guardia civil kung kaya't iikot tayo ngayon sa kagubatan
para makarating sa kampo, medyo malayo nga lang ngunit mas sigurado naman tayong
hindi natin masasalubong ang mga guardia civil" paliwanag nung matandang lalaki na
kalbo na. "At sa tingin ko naman ay hindi mangyayari iyon dahil halos kalahati rin
sa panig ng mga guradia civil ang napatay natin" dagdag niya pa.
Ang buong atensyon ko ay nakatutok lang sa pag-uusap nila. Bigla kong naalala na
tinawag ni Leandro ang pangalan ko bago makalapit sa kanila ang mga rebelde at
hindi ko na naalala pa ang mga sumunod na nangyari dahil nawalan na ako ng malay.
Hindi ko mapigilang mag-alala... baka may masamang nangyari kay Leandro!
"Sila-sila na rin mismo ang nagkakaaway-away... maging si hukom Fernandez ay balak

sana barilin si Don Alejandro pero naunahan siya ng Heneral kung kaya't kung
tutuusin hindi malabong sila-sila rin ang magpatayan para lang sa kapangyarihan"
dagdag pa nung matandang lalaki, nagulat ako nang bigla silang mapalingon sa akin
kaya agad akong napayuko kasi baka isipin nila na nakikinig ako sa usapan nila.
Hindi ko akalaing mas madugo pa pala ang mga nangyari mula nang mawalan ako ng
malay nang araw na iyon. Ang huli kong natatandaan ay biglang sumulpot si hukom
Fernandez at pinagbabaril niya si madam Olivia at Ginoong Valdez.
Plano rin pala niyang patayin si Don Alejandro, buti na lang dahil nabaril agad ni
Leandro si hukom Fernandez. Talagang binalak ni hukom Fernandez na makaganti kay
Don Alejandro at madam Olivia na nang-frame up sa kaniya.
"Tumigil na muna tayo dito" anunsyo ni Mercedes at dahil dun napatigil kami lahat
sa paglalakad. Agad namang naghanap
ng kaniya-kaniyang masisilungang puno ang mga rebelde at nagsimula silang

magpahinga. Ang iba naman ay agad nagtampisaw sa maliit na ilog sa di-kalayuan. At
nakita kong nagtungo din si Juanito sa ilog.
Nagulat ako nang biglang hilahin ni Mercedes yung lubid na nakatali sa kamay ko at
agad niya akong isinama sa gilid at itinali yung lubid sa puno. Wala lang siyang
imik habang tinatali ako. pinagmasdan ko siya ng mabuti at sa mga oras na iyon alam
kong naging parte din ng puso at buhay niya si Carmelita.
"M-mercedes" tawag ko sa kaniya at dahil dun napatigil siya sa ginagawa niya pero
hindi niya magawang tumingin ng diretso sa mga mata ko. hindi ko alam kung anong
sasabihin ko sa kaniya kaya hindi na ako nakapagsalita pa.
"Ano?" masungit niyang tugon. At sa pagkakataong iyon, alam kong labag din naman sa
kalooban niya ang sungitan at tarayan ako dahil hindi siya ganung tao.
Magsasalita na sana ako kaya lang biglang napukaw ang atensyon ni Mercedes sa
nagkukumpulang mga rebelde sa gilid namin. At dahil dun agad siyang naglakad
papalapit sa kanila. "Ano iyan?" tanong niya. napalingon naman sa kaniya ang lahat.
"Natagpuan namin ang isang isyu ng La Solidaridad sa mga gamit ni Julio" tugon nung
isang rebelde at halos lahat sila ay interesado sa kung anong nakasulat doon sa
dyaryo na halos kalahati na lang dahil gusot-gusot at punit na rin ang kalahati
nito.
Bigla kong naalala yung lesson noon ni Prof.Hermios sa klase namin, ang La
Solidaridad ay ang organisasyon at opisyal na pahayagan o newspaper na binubuo ng
mga pilipinong ilustrado sa Espanya na sina Graciano Lopez Jaena, Marcelo
H. Del Pilar, Jose Rizal at iba pa. layunin ng La Solidaridad na magkaroon ng

pantay na karapatan ang mga Pilipino at Kastila, pagkilala sa Pilipinas bilang
bahagi o probinya ng Espanya, Pagkakaroon ng presentasyon sa Spanish Cortes ng
Espanya, pagtatalaga ng mga Pilipinong paring secular sa mga parokya, Pagkilala sa
mga karapatang pantao ng mga Pilipino at pagkakaroon ng pagbabago sa pamamalakad ng
pamahalaan.
Agad kinuha ni Mercedes yung dyaryo at tiningan itong mabuti "Mukhang napunit na
ang bahagi ng dyaryong ito na kung saan nakasalin sa tagalog" tugon ni Mercedes at
napailing-iling siya. "Sino ang marunong magbasa ng wikang Espanyol sa inyo?"
tanong ni Mercedes, nanahimik naman ang lahat at walang umimik sa kanila. nagulat
ako nang biglang mapatingin sa'kin yung matandang lalaking kalbo na
nakikipagkwentuhan kanina.
"Marahil ay marunong magbasa ng wikang Espanyol ang anak ni Don Alejandro" tugon
nung matandang lalaki. At dahil dun nanlaki ang mga mata ko sa sinabi niya, agad
naman silang napatingin lahat sa'kin. Whuut?
Oo nga pala, nakapag-aral si Carmelita at galing siya sa mayamang pamilya kung

kaya't marunong talaga siya magbasa at makaintindi ng wikang Espanyol! Pero paano
naman ako? paano ko ipapaliwanag sa kanila na hindi ako marunong mag-Espanyol?!
Tiningan akong mabuti ni Mercedes at naglakad siya papalapit sa'kin sabay abot nung
dyaryo. "Basahin mo sa amin para may pakinabang ka naman" utos niya pa, gulat lang
ako napatingin sa kaniya at sa dyaryong inaabot niya sa'kin ngayon.
"Oo nga pala... nakatali ka pa" sagot niya at tinanggal niya ang lubid na nakatali
sa kamay ko. isa-isa namang naglapitan yung mga rebelde sa palibot ko para makinig
sa babasahin ko. HALAAA!
Napalunok na lang ako at kinuha ko na yung dyaryo sa kamay ni Mercedes. Gosh! pano
ko ba paninidigan to? haays! Bahala na nga!
Nanlalamig ang kamay ko at ramdam na ramdam ko ang pagtulo ng pawis ko sa noo dahil
sa kaba "S-s-o-b-r-e... L-la----" hindi ko na natapos yung binabasa ko kasi biglang
nagsalita yung matandang lalaki na nag-suggest na ako ang magbasa.
"Wala akong tiwala sa kaniya... isa siyang kalaban, malamang ay linlangin at ibahin
niya ang pagpapaliwanag sa atin sa totoong nakasulat sa dyaryong iyan" tugon nung
matandang lalaki at napasang-ayon naman sa kaniya yung iba sa kanila. at dahil dun
nakahinga ako ng maluwag. Haays akala ko katapusan ko na yun ah!
Agad inagaw ni Mercedes yung dyaryo sa kamay ko "Tama ka... hindi talaga dapat
pagkatiwalaan ang babaeng iyan" sarcastic niyang tugon sabay tingin ng masama
sa'kin. alam kong puno pa din ng galit at hinanakit ang puso niya dahil akala niya
tuluyan siyang iniwan ni Carmelita sa ere, pero sa totoo gustong-gusto ni Carmelita
makausap siya kaya lang wala siyang magawa dahil pinagbabawalan siya ni Don
Alejandro at dahil likas siyang masunurin sa kaniyang ama hindi niya ito magawang
suwayin.
"Ako na lang ang magbabasa" narinig naming tugon ni Juanito na nakatayo sa likuran
namin. At dahil dun napatingin kaming lahat sa kaniya, basa ang kaniyang buhok at
mukhang kakatapos niya lang maligo sa ilog.
Napatulala naman si Mercedes sa kaniya at hindi ito nakapagsalita, sa totoo lang
kahit ako napatulala
din kay Juanito dahil... ANG HOT NIYA!
Bakat sa manipis niyang damit ang maganda niyang pangangatawan at ang abs niya.
umaliwalas din ang mukha niya dahil natanggal na ang ilang dugo at dumi dulot ng
pakikipagbakbakan.
Agad naglakad si Juanito papalapit kay Mercedes at kinuha ang dyaryo sa kamay nito.
Napatingin naman ako kay Mercedes na ngayon ay tulala pa din kay Juanito... Teka!
Bakit niya tinitingan ng ganyan si Juanito ko?
"Mabuti na lang at dumating ka... mukhang balak pa kaming lokohin ng Montecarlos

na'to! mana talaga siya sa kaniyang ama" tugon nung isang rebelde, napakunot naman
yung noo ko, Grabe! Ang judgemental naman neto, wala pa nga akong ginagawa eh...
well balak ko nga talagang lokohin sila kasi hindi naman talaga ako marunong
magbasa ng Spanish.
"Nailathala ang isyung ito ng La Solidaridad noong Hulyo, Agosto at Septyembre

1890... at sa tingin ko ang kopyang ito ay unang serye na inilathala noong Hulyo"
panimula ni Juanito. ibig sabihin noong nakaraang taon pa na-ipublish ang newspaper
issue na yun at series pala ito.
Nadismaya naman yung ibang mga rebelde na interesadong-interesado na makinig sa

kaniya. "Pero huwag kayong mag-alala nabasa ko na rin ang magkakasunod na sanaysay
na ito, ikwekwento ko na rin sa inyo" dagdag pa niya at napaupo na siya sa gitna.
"Ang pamagat ng akdang ito na isinulat ni Laong Laan ay 'Sobre La Indolencia De Los
Filipinas" (The Indolence of the Filipinos), patuloy ni Juanito. bigla kong naalala
na Laong-Laan ang pen name ni Jose Rizal, ibig sabihin ang babasahin ngayon ni
Juanito ay isa sa mga naisulat niya sa La
Solidaridad.
Grabe! Hindi ko akalaing nahawakan ko ang isa sa mga kopya ng La Solidaridad sa

panahong to.
Sandali munang napatahimik si Juanito at binasa muna niya ang buong pahayag sa
wikang Espanyol bago niya tri-nanslate sa tagalog.
Napatitig lang ako sa kaniya habang pinapaliwanag sa lahat ang laman ng dyaryong
iyon, hindi ko mapigilang lalong humanga sa kaniya dahil ang talino at ang galing
niyang magsalita sa harap ng madaming tao.
Bakas naman sa mukha ng mga rebelde ang labis na pagkabigla at matinding pagsang-
ayon sa nilalaman ng essay ni Dr. Jose Rizal, kahit ako ay napapatango at sumasang-
ayon din. Ayon kay Juanito, Ang Sobre La Indolencia De Los Filipinas o sa tagalog
ay Ang Katamaran ng mga Pilipino ay isinulat ni Laong-Laan (Jose Rizal) upang
ipaglaban ang maling bintang ng mga Kastila na tamad daw ang mga Pilipino. Ang
nagdulot ng paghihirap ng mga Pilipino ay ang pananakop ng mga Kastila. ipinunto
din ni Laong-Laan (Jose Rizal) ang ilan sa mga katibayan na nagpapatunay na hindi
tamad ang mga Pilipino:
(1) Ang Galleon Trade ang sumira sa dating magandang ugnayan sa kalakalan ng
Pilipinas, ng ibang bansa sa Asya at ng Middle East, (2) Ang sapilitang
pagpapatrabaho ng mga Kastila sa mga Pilipino upang gumawa ng mga kalsada, tulay,
barko at iba pa ay nagiging dahilan para hindi matutukan ng mga Pilipino ang
kanilang mga taniman at hanapbuhay (3) karamihan sa mga Pilipino ay nagpalaboy-
laboy at walang sariling lupain dahil hindi kayang ipagtanggol ng mga Kastila ang
mga Pilipino laban sa mga pirata (4) ang Sistema ng edukasyon ay ay hindi
nakakatulong sa paghahanapbuhay
at pag-usbong ng teknolohiya dahil paulit-ulit na pagdadasal lamang ang ginagawa

(5) Ang mga gawain ng Kastila ay masasamang halimbawa dahil ang mga opisyal ay
hindi dumadating ng tamang oras sa trabaho at umaalis din ng maaga, Samantalang ang
mga Babaeng Kastila naman ay palaging may tagapagsilbing mga alalay (6) Ang mga
Kastila din ang nagdala ng mga sugal at sabong at nangunguna pa sila sa pagtalaga
nito sa tuwing sasapit ang piyesta (7) Ang maling sistema ng pagtuturo ng simabahan
na huwag ng magsikap at magtrabaho upang yumaman dahil ang mga mahihirap na tao ay
madaling makapapasok sa langit (8) Ang napakataas na pagsisingil ng buwis sa mga
Pilipino ay napupunta lamang sa bulsa ng mga opisyal at kaparian. Sa kabuuan, hindi
talaga tamad ang mga Pilipino gaya ng pinaparatang ng mga Kastila.
Naghiyawan at lubos na sumang-ayon ang mga rebelde sa sanaysay na binasa ni

Juanito. halos lahat sila ay galit na galit at pinagmumura ang mga opisyal at ang
pamahalaang Kastila ngayon. Kitang-kita ko kung paano bumugso ang matinding galit
sa kanilang puso, kulang na lang ay sugudin nila ulit sila Don Alejandro,
Gobernador Flores at ang ilan pang mga mapang-abusong opisyal.
Napatingin ako kay Juanito na kanina pa pala nakatingin sa akin. Nababasa ko sa mga
mata niya na maging ang puso niya ay nagliliyab na din ngayon sa galit dahil sa
kalupitang sinapit niya sa kamay ng aking ama.
Nagpatuloy ulit kami sa paglalakad matapos ang tanghalian, inihaw na saging at

kamote ulit ang pinakain nila sa'kin. hindi ko tuloy mapigilang maawa sa kalagayan
nila, tanging saging at kamote lang ang kinakain nila
kahit pa kailangan nila ng madaming nutrisyon dahil nakikipaglaban sila.
halos lahat sila ngayon ay buhay na buhay na dahil naghari na naman ang pagiging
palaban sa kanilang mga puso. Ang ilan sa kanila ay tinitingnan na ako ng masama at
pinaparinggan ng kung ano-anong masasakit na salita. Nakayuko na lang ako habang
naglalakad at sinusubakang hindi sila pansinin.
Kinagabihan, ipinagutos muli ni Mercedes na tumigil kaming lahat upang magpahinga

at magpalipas na din doon ng gabi, agad akong tinali nung isa sa mga rebelde sa
isang puno. At nagsimula na din silang mag-hanap ng kani-kanilang mapwepwestuhan
para makapagpahinga na.
Nakita kong naghahasa pa ng balisong si Juanito sa di-kalayuan habang may kausap

niya pa ang ilan sa mga kasamahan niyang rebelde. Hindi ko naman maialis ang mga
mata ko sa kaniya, hindi ko akalaing aabot ang lahat sa ganito, parang kailan lang
ay mga libro ang hawak niya... pero ngayon mga kutsilyo at armas na, na
nakakamatay.
Sobrang pagod at sakit ng pangangatawan ang nararamdaman ko ngayon at dahil dun

sumandal na ako sa puno at sinimulan ko ng ipikit ang aking mga mata. Pero bigla
akong naalimpungatan nang biglang umambon at ilang sandali pa ay biglang bumuhos na
ang ulan.
Dali-daling nagsitayuan yung mga rebelde at agad nagtaklob at sumilong sa ilalim ng

malalaking puno upang hindi sila mabasa. Kahit ako ay nagulat din dahil sa biglaang
pag-ulan, sobrang lamig ng tubig ulan na tumatama ngayon sa balat ko. agad kong
siniksik ang sarili ko sa tabi nung puno kung saan ako nakatali ngayon pero dahil
maliit at kakaunti lang yung mga dahoon
nung puno nababasa pa din ako ng ulan.
Wala na lang akong nagawa kundi mag-paulan na lang. hindi rin naman ako makaalis
doon upang sumilong din sa malalaking puno kasi nakatali ako dito at mukhang abala
sila sa paghahanap ng masisilungan kaya hindi nila naalala na nandito din ako.
sobrang dilim na din ng paligid dahil namatay na rin yung mga apoy na siga sa bawat
gilid.
Napayuko na lang ako habang basing-basa na sa ulan. Naiiyak na rin ako kasi
pakiramdam ko parang nag-iisa na lang ako ngayon dito sa gitna ng kagubatan. Ilang
sandali pa, nagulat ako nang maramdaman kong hindi na ako nababasa ng ulan. Tumigil
na ba yung ulan?
Agad akong napatayo at tumama ang ulo ko sa isang braso. at dahil dun gulat akong
napatingin sa likod ko, naaninag ko ang isang tao na nakatayo ngayon sa likod ko at
may hawak siyang malaking dahon ng saging sa itaas ng ulo ko upang hindi ako mabasa
ng ulan.
"S-sino ka?" tanong ko, nanginginig na ako sa takot idagdag mo pa ang napakalamig
na ulan dahilan para manginig din talaga ang buong katawan ko.
"Hindi ba sinabi ko na sayo na humingi ka ng tulong" biglang nanlaki ang mga mata
ko nang marealize ko kung kaninong boses iyon... kay Juanito.
Naramdaman kong lumapit pa siya sa'kin at hinubad niya yung damit pang itaas niya
at isinuot iyon sa akin, dahil nakatali yung kamay ko ipinatong na lang niya yung
damit niya sa'kin. "Sumilong ka na muna dito sa dahon ng saging, pagtila ng ulan
maglalaga kami ng mainit na tubig para makapag-painit ang lahat" tugon niya pa at
tuluyan na siyang umalis.
Napatulala na lang ako sa kawalan. At napatitig sa dahon
ng saging na inilagay niya sa ibabaw ng sanga ng puno upang makasilong ako.

dugdugdugdug!
Dahan-dahan akong napaupo at napatingin din ako sa damit ni Juanito na suot-suot ko

ngayon, medyo malaki sa'kin yung damit niya, hindi ko naman mapigilang mapangiti
kasi kahit hindi pa uso ang mga sabon at fabcon sa panahong to, ang bango-bango pa
din ni Juanito.
At mas lalong lumalaki ang pag-asa ko na nag-aalala pa rin siya sa'kin. Dugdug!
Dugdug!
Halos isang oras din ang itinagal ng pagbuhos ng ulan at ang tumila ito, agad
silang nagsindi ng mga apoy at sinigaan ito. Agad ko namang nasumpungan si Juanito
na ngayon ay Topless habang abala sa pagpapakulo ng tubig.
Mga halos kalahating oras ko din hindi maialis ang mga mata ko kay Juanito, Hindi
ko alam pero parang nababaliw na ata ako habang nakatingin sa napakaganda niyang
katawan. Hindi pa uso ang gym ngayon pero sobrang ganda at perfect ng abs niya.
Kyaahh!
Kakaulan lang pero parang pinagpapawisan na ata ako, nagulat ako nang biglang
lumapit sa'kin yung dalagitang nag-abot ng tsinelas sa'kin kanina. May inabot
siyang bao ng niyog sa'kin at naglalaman iyon ng mainit na tubig. Agad naman niya
akong tinulungang uminom kasi nakatali pa din yung mga kamay ko.
"S-salamat ah" sabi ko sa kaniya, napangiti naman siya ng bahagya at umalis na.
tatawagin ko pa sana siya kaya lang baka isipin nung ibang rebelde na nakikipag-
close na ako ngayon sa mga kasamahan nila. Nakita kong tumakbo yung dalagitang iyon
papalapit kay Juanito at ibinalik dito yung bao ng niyog na pinag-inuman ko.
Bigla namang napatingin sa'kin si Juanito...
Dugdug! Dugdug!
Parang biglang bumagal ang buong paligid at tanging siya lang ang nakikita ko. sa
mga oras na ito, siguradong-sigurado ako na... may parte pa din ako sa puso niya.
Kinabukasan, nagpatuloy na ulit kami sa paglalakad. Agad lumapit sa akin si

Mercedes at tinanggal ang pagkakatali ko sa puno at sa paa.
Nagtataka siya ngayong napatingin sa puting damit na nakapatong sa suot kong baro't
saya. At sa malaking dahon ng saging na pinagsilungan ko. napalingon siya kay
Juanito na ngayon ay nagliligpit na ng gamit, may suot ng damit pang-itaas si
Juanito.
Biglang ibinalik ni Mercedes yung tingin niya sa damit na suot ko tapos lumingon
ulit siya kay Juanito. Alam kong alam ni Mercedes na tinulungan ako ni Juanito
kagabi. at dahil dun kinakabahan na ako para kay Juanito.
hindi ko alam pero sa mga oras na iyon ay sobra akong kinakabahan dahil baka awayin
ni Mercedes si Juanito at nagulat ako kasi tiningan lang ako ng masama ni Mercedes
"Malapit na tayo kaya ihanda mo na ang sarili mo" seryosong tugon ni Mercedes at
napatigil ulit siya nang makita ang kuwintas na suot ko yung bigay ni Juanito.
"Ngayon lang ako nakakita ng kuwintas na gawa sa kahoy... akin na muna to ah" tugon
niya pa sabay hila sa kuwintas na suot ko. "Akin na yan!" reklamo ko pa sa kaniya
pero hindi niya ako pinansin at bigla na niya akong tinalikuran.
napatingin ako kay Juanito na ngayon ay nakatingin na pala sa amin kanina pa. gusto
ko sanang sabihin sa kaniya na kunin niya kay Mercedes yung kuwintas na iyon pero
bigla niyang iniwas yung tingin niya sa akin at binuhat na muli
ang mga dala-dalahan niya.
wala na lang ba siyang gagawin? Wala na siyang pakialam kahit kunin ni Mercedes
yung kuwintas na binigay niya sa'kin?!
Halos apat na oras ulit kaming naglakad sa gitna ng kagubatan, masama ang loob ko
at nakasimangot talaga ako buong araw dahil wala man lang ginawa si Juanito para
mabawi yung kuwintas kay Mercedes. ilang sandali pa ay natanaw ko na ang isang
mataas na pader na gawa sa pinagpatong-patong na mga matatalim at patusok na
kawayan at malalaking sanga ng punongkahoy at malalaking tipak ng bato. May maliit
na lagusan sa gitna nito at ilang saglit lang ay may sumigaw na lalaki mula sa
itaas nung pader na matalim.
"NANDITO NA SILA!" sigaw niya dahilan para magsitakbuhan yung mga tao na nasa loob
at agad silang sumalubong at yumakap sa mga rebeldeng kasama ko ngayon, ang ilan sa
mga sumalubong at mangiyakngiyak ngayon ay mga kababaihan at mga bata na kani-
kanilang mga kapamilya. Ang ilan naman ay nag-iiyakan nang malamang hindi nakauwing
buhay ang kanilang mga asawa at anak. Nabalot ng iyakan at kalungkutan ang buong
paligid.
Ngayon ko lang din narealize na nasa gitna pa rin kami ng kagubatan na may patag na
lupain na kung saan nakatayo ang ilang malilit na kubo sa gilid, nasa gitna naman
ang mga lutuan at ilang mga niyog at prutas na nakaimbak. may malaking kumpol ng
mga kahoy at bato sa buong palibot ng lugar na ito bilang depensa laban sa mga
kalaban.
"Kamusta ang pinuno?" nagmamadaling tanong ni Mercedes sa isang matandang babae.

"Ginising na siya ni Galdo" tugon nung matandang babae. Ilang sandali pa
lumabas na sa isang kubo ang isang payat na matandang lalaki at may hawak siyang
tungkod at ang lahat ay gumalang sa kaniya.
"Ca-tapang...Matagumpay po naming naisakatuparan ang pag-atake" tugon ni Carding

dun sa matandang lalaki na may hawak na tungkod.
Nanlaki ang mga mata ko nang marealize kung sino yung matandang lalaking iyon na
ginagalang nila at tinawag na pinuno... si Tatang Caloy.
Si Tatang Caloy at Ca-tapang ay iisa!
Bigla kong naalala yung araw na unang beses ko siyang nakita, nagtatago kami noon
ni Theresita sa likod ng puno sa Bohol nang sundan namin kung saan nakatira si
Juanito. nahuli niya kami noon at sinabi niyang kabilang ako sa mayamang pamilya.
Ibig sabihin... nang mga panahong iyon, alam na pala ni Ca-tapang na isa akong
Montecarlos!
Pero bakit hindi siya nagsalita? Bakit hindi niya ako dinakip o pinarusahan?
Bigla akong napatingin ngayon sa gilid kung nasaan nakatayo din ngayon si Juanito,
bigla kong naalala yung sinabi niya sa akin na plano talaga niyang dalhin kami ni
Maria kay Ca-tapang noong niyaya niya akong makipag-tanan sa kaniya.
Ibig sabihin noon pa man, nang makita ko siya sa Bohol... kasapi na talaga siya sa
mga rebelde! At nagsinunggaling lang sa akin si Ignacio na iba ang ginagamit nilang
apelyido nila Juanito nang mapunta sila sa Bohol upang hindi sila matunton ng
rebeldeng grupo ni Ca-tapang at hikayatin na umanib sa kanila.
Kaya pala ang ilan sa mga mangingisdang kasamahan niya noon sa Bohol ay kasapi din
sa rebeldeng grupo ni Ca-tapang.
Napahawak na lang ako sa dibdib ko na sobrang naninikip na ngayon
dahil sa mga nalalaman ko... hindi ko akaling niloko lang pala ako ni Juanito!
Nagkamali kami ni Ginoong Valdez, totoong plinano din ni Juanito ang pagpatay kay
Josefina at wala na talaga siyang pakialam sa akin dahil...
Hindi totoo ang halik na binigay niya sa akin sa gitna ng nagliliparang mga
alitaptap.
Hindi totoo ang sinabi niya na mahal niya ako.
Hindi totoo ang pag-ibig na pinagtapat niya sa akin sa lawa ng luha.
Dahil ngayon malinaw na sa akin ang lahat na... nilinlang niya lang ako para
makapaghiganti sa kasamaan ni Don Alejandro.
"Ikinalulungkot po naming ibalita sa inyo na hindi po nakaligtas si Ginoong Valdez

at ang panig nila na nasa unang helera ng pag-atake ngunit halos kalahati din po
ang napatay sa hukbo ng mga kalaban, Bagaman nakatakas po sila Gobernador Flores,
Don Alejandro at si Leandro... hindi naman po nakatakas ang bunsong anak ni Don
Alejandro sa amin" tugon pa ni Carding sabay turo sa akin, gulat akong napatingin
sa kanila, at halos lahat sila ngayon ay nakatingin ng masama sa akin.
"Ang pagkamatay ng ating mga kasamahan ay lubos nating dadakilain at habambuhay na

aalalahanin" tugon ni Ca-tapang, bakas sa kaniyang mukha na labis niyang
ikinalungkot ang pagkamatay nila Ginoong Valdez.
Bigla akong hinila nung dalawa pang rebelde papalapit kay Ca-tapang at pinaluhod
ako sa harapan niya. "Nagkita muli tayo Carmela" pang-asar na tugon ni Ca-tapang
sabay tingin kay Juanito na ngayon ay hindi makatingin ng diretso sa mga mata ni
Ca-tapang.
"Carmelita po ang ngalan niya" tugon ni Mercedes. Napatango-tango naman si Ca-

tapang.
"Alam ko... nais ko lamang banggitin ang pekeng pangalan niya" banat niya pa at
nagulat ako nang hawakan niya ang mukha ko upang tumingin ng diretso sa kaniya.
"Hinding-hindi ko makakalimutan ang itsura mo Binibining Carmelita" dagdag pa niya

at binitiwan na din niya ako.
"Magpahinga na kayo mga kapatid... Ngayon ay nararamdaman ko na malapit na nating

makamit ang kalayaang hinahangad natin... Hindi tayo titigil hangga't hindi natin
napapatalsik sa pwesto ang mga mapang-abusong opsiyal ng gobyrerno at hindi tayo
hihinto hangga't hindi natin napapalayas sa ating lupain ang mga dayuhang
mananakop!" matapang na sigaw ni Ca-tapang. Nakiisa at sumang-ayon din sa kaniya
ang lahat habang nag-aalab ang mga galit at tapang sa kanilang mga puso't isipan.
Sa pagkakataong ito, gusto ko mang sumang-ayon sa kanila at sabihin na tutol din
ako sa pagpapahirap ng mga nasa gobyerno at ng mga Kastila sa kanila... alam kong
hindi naman nila ako maiintindihan dahil buo sa kanilang isipan na isa akong anak
ng makapangyarihang opisyal ng gobyerno na nagpahirap sa kanila.
Ilang sandali pa nagulat ako nang bigla akong hilahin patayo nung dalawang rebelde
"Ano pong gagawin natin sa babaeng ito?" tanong nung isa. Tiningan naman ako ni Ca-
tapang mula ulo hanggang paa.
"Dalhin niyo siya sa aking silid" seryosong tugon ni Ca-tapang, biglang nanlaki ang
mga mata ko dahil sa gulat at nagpumiglas ako sa pagkakahawak nung dalawang rebelde
sa'kin. hindi ko alam pero sa mga oras na iyon... sobrang lakas ng kabog ng dibdib
ko, natatakot ako sa mga posibleng mangyari!
"S-SANDALI LANG!" sigaw ko pa
habang pilit akong kumakawala sa pagkakahawak sa akin nung dalawang rebelde na

ngayon ay hinihila na ako papasok sa isang kubo. Napatingin ako sa kinaroroonan ni
Juanito pero wala na siya doon. Nauna nang pumasok si Ca-tapang sa loob ng silid.
Nagsisisigaw na ako at pumipiglas sa kapit nila pero hindi ako makawala dahil sa
higpit ng pagkakahawak nila sa akin at tinaggal na rin nila ang lubid sa kamay ko.
Nagpalingon-lingon pa ako sa paligid pero hindi ko masumpungan si Juanito hanggang

sa itulak na ako nung dalawang rebelde papasok sa kubo ni Ca-tapang at agad nilang
isinara yung pinto. Ramdam na ramdam ko ang sobrang panginginig ng katawan ko
habang pilit na kinakabog at tinutulak yung pinto para makalabas doon.
Ilang sandali pa naramdaman kong hinubad na ni Ca-tapang yung damit pang-itaas

niya. "TULONG! PALABASIN NIYO KO DITO!" sigaw ko pa, sobrang namumula na ang mga
kamay ko dahil sa labis na paghampas sa pintuan pero ayaw pa din nito bumukas.
"Nagsasayang ka lang ng iyong lakas" narinig kong tugon ni Ca-tapang na ngayon ay

nakaupo na sa kama at wala na siyang damit pang-itaas. Sobrang lamig na ng buong
katawan ko at hindi na ako makahinga dahil sa sobrang takot at kaba.
Ilang sandali pa nagulat ako nang biglang tumayo si Ca-tapang at tumalikod sa akin.
Nanlaki ang mga mata ko nang makita ang isang napakalaking peklat na marka ng ekis
na sumakop sa buong likuran niya. mukhang sinunog ang balat niya sa likod at
hinugisan ito ng ekis.
Napahawak na lang ako sa bibig ko dahil hindi ako makapaniwala sa nakikita ko

ngayon, sunog na balat at malalim na peklat na hugis ekis ang likurang bahagi ng
katawan
ni Ca-tapang.
"Marahil ay ngayon alam mo na kung bakit ekis ang marka ng aming samahan" tugon ni
Ca-tapang, kinuha na niya yung damit pang-itaas niya at isinuot muli ito. "Ang
sugat na ito ay habambuhay na magpapaalala sa akin sa kalupitang tinamo ko sa kamay
ng mga Kastilang nagparusa sa'kin dahil sa kasalanang hindi ko naman ginawa... alam
kong nais lang nila palabasin na nagnakaw ako upang mapagtakpan ang pangungurakot
na ginawa nila sa mga nakolektang buwis ng aking amo" galit na tugon ni Ca-tapang.
biktima rin pala siya ng kalupitan ng mga mananakop na Kastila.
"Huwag kang mag-alala hindi ko gagawin ang iniisip mo... hindi ako ganoong tao"
patuloy niya pa. napatulala na lang ako sa kaniya at hindi ko alam kung anong
sasabihin ko. halos mamatay na ko kanina sa pag-aakala na i-rarape niya ko, pero
ipapakita lang pala niya yung likod niya na sobrang hindi kaaya-aya ang itsura.
Naupo ulit si Ca-tapang sa kaniyang kama at napatingin ng diretso sa akin. "Pero

huwag kang magpaka-kampante... kaya kong pumatay ng tao, lalo na kung dumadaloy sa
dugo ng taong iyon ang dugo ng kalaban ko" seryosong tugon ni Ca-tapang. agad naman
akong napahawak sa kamay ko na nanginginig ng todo ngayon. Alam kong hindi pa rin
ako ligtas sa kapahamakan sa mga oras na ito.
"Ano na lang kaya ang mangyayari sa buhay ng iyong ama kapag ipinadala ko sa kaniya
ang ulo mo?" dagdag pa niya. bigla akong napatigil sa paghikbi at napahawak sa leeg
ko dahil sa kaba.
Tumayo naman si Ca-tapang at naglakad papunta sa isang nakasaradong bintana ng

silid niya sa gilid. "Maramdaman kaya niya ang sakit na naramdaman
ko nang walang awa niyang pinapatay ang kapatid ko at ang buong pamilya nito!"
galit na tugon ni Ca-tapang at napasuntok pa siya sa mesa na nasa tapat niya.
Ano? May pinapatay pang pamilya si Don Alejandro?!
Gulat na gulat at halos walang kurap akong nakatingin ngayon kay Ca-tapang na
naluluha na din dahil sa galit habang inaalala ang kapatid niya at ang pamilya
nito.
"Balita ko ay humingi daw sa iyo ng tulong ang asawa ng kapatid ko upang ipagbigay
alam sa iyong ama ang hirap na nararanasan nila dahil sa mababang pasweldo niya!"
sigaw pa ni Ca-tapang. Hindi ako mapakapaniwala sa mga nalalaman ko...
Naalala kong humingi noon sa akin ng tulong si Aling Trinidad na sabihin kay Don
Alejandro na taasan naman ang pasahod sa asawa niyang si Mang Nestor na
nagtatrabaho sa aming Haicenda bilang magsasaka.
Ibig sabihin... kapatid ni Ca-tapang si Mang Nestor!
Napatay ang buong pamilya ni Aling Trinidad at Mang Nestor at tanging si Cristeta
at Mercedes lang ang nakaligtas. Ibig sabihin pamangkin ni Ca-tapang si Mercedes!
"Ano? Natatandaan mo na? tama nga si Mercedes! Wala ka ring ginawa upang bigyang
katarungan ang sinapit ng pamilya nila!" galit na tugon pa ni Ca-tapang at
nanginginig na din siya ngayon dahil sa matinding hinanakit at galit.
"H-hindi ang ama ko ang nagpapatay sa pamilya nila Aling Trinidad!" banat ko pa sa
kaniya. Pero tinaasan niya lang ako ng kilay, alam kong imposibleng maniwala siya
sa'kin.
"Huwag mo nang ipagtanggol pa ang iyong ama... nagkakasala ka lang dahil sa

pagsisinunggaling mo para sa kaniya" buwelta niya pa.
"Siguro
nga dapat lang na mamatay ka na rin upang mabigyang katarungan ang trahedyang
sinapit ng aming pamilya sa kamay ng iyong ama!" sigaw pa ni Ca-tapang. magsasalita
pa sana siya kaya lang biglang may kumatok si Mercedes at nagpapanic na siya.
"Tiyong! Nasusunog ang likod na bahagi ng pader!!" sigaw ni Mercedes at dahil doon
agad tumakbo si Ca-tapang papunta sa pintuan para buksan ito.
"ANO? SINO ANG MAY GAWA NIYON?" gulat na tanong ni Ca-tapang. at kahit hirap na
hirap siya sa paghakbang ay pinipilit pa din niyang tumakbo.
"Naabutan po namin ang dalawang guardia civil na nakahandusay sa labas ng pader

kasabay po niyon ay ang pagkasunog ng ating depensa, buti na lamang at agad silang
napatay ni Juanito at Bergilio, nakatakbo naman po ang ibang guardia civil at
hinabol na po sila ng ating mga kasamahan" dire-diretsong tugon ni Mercedes.
Napamura naman sa inis si Ca-tapang at agad silang nagtungo sa likurang bahagi ng
pader.
Napasilip naman ako sa labas ng pinto at nakita ko ang makapal na usok na bumabalot
ngayon sa kalangitan. Nagkakagulo naman yung mga tao dito sa loob ng kampo sa takot
na atakhin na sila ng hukbo ni Leandro.
Hindi ko alam pero sa pagkakataong iyon ay umaasa akong narito na nga sila Leandro
upang iligtas ako. pero ilang sandali lang ay nakabalik na si Ca-tapang at mukhang
napigilan nila ang pag-atake ng mga sundalo.
"Ikulong niyo na siya!" utos ni Ca-tapang sabay turo sa akin. Dali-dali naman akong
hinila nung dalawang rebelde at dinala sa isang kubo sa likuran.
"Akala mo ay maliligtas ka na ng nobyo mo? pwes! Sisiguraduhin naming hindi ka na

makakalabas
pa dito ng buhay!" galit na tugon nung isang rebelde sa'kin sabay tulak papasok sa
loob ng isang kubo na narealize kong kulungan pala.
Gawa lang sa pawid at kawayan yung kulungan nila pero pakiramdam ko ay hindi ko na
magagawang makatakas pa doon. Napayuko na lang ako at napayakap sa sarili ko, hindi
ko na mapigilan ang mga luha ko at sa pagkakatong iyon ay umiyak na lang ako ng
tahimik.
Hindi ko namalayang nakatulog na pala ako dahil sa kakaiyak at ngayon ay gabi na.
Parang ang sakit din ng ulo ko at ng buong katawan ko. makailang-beses din akong
napabahing, hinubad ko na yung damit ni Juanito na suot ko at siningahan iyon dahil
baradong-barado na ang ilong ko dahil sa sipon. dahan-dahan akong napaupo at
pinagmasdan ang buong paligid. Mas maliwanag na ngayon dito sa kampo nila dahil mas
maraming mga apoy na nakalagay sa malalaking bato sa bawat sulok.
Halos abala naman ang iba sa pagkain at ang ilan ay nagkwekwentuhan pa. may mga
batang masayang nakikinig sa mga kwento ng kanilang ama habang nakatanaw sila sa
nagkikislapang bituin sa langit.
Napahawak naman ako sa tiyan ko na kumukulo na ngayon dahil sa gutom. Tama nga
siguro si Juanito, dapat ko ng lunukin ang pride ko at matutong humingi ng tulong
sa ibang tao. iginala ko naman ang aking mata sa pag-asang makakita ng taong dadaan
malapit sa akin para makahingi sana ako ng pagkain pero napatigil ako nang makita
si Juanito na nakaupo sa di-kalayuan at wala siyang damit pang-itaas dahil
ginagamot ni Mercedes yung sugat niya sa kaniyang braso.
Parang unti-unting nadudurog ang puso ko at halos hindi ako makahinga habang
pinagmamasdan
silang dalawa ngayon. Dahan-dahang hinuhugusan ni Mercedes ng katas ng dahon ng
bayabas ang sugat sa braso ni Juanito. ilang sandali pa ay pinunasan din niya ang
pisngi at labi ni Juanito.
Sa totoo lang, sa bawat paghipo at paghawak na ginagawa ni Mercedes kay Juanito ay

parang pinipiga ang puso ko.
"Matagal na silang ganyan..." nagulat ako nang biglang nagsalita ang pamilyar na
boses ng babae sa gilid ko... si Theresita.
Bigla akong napangiti at yayakapin ko sana siya kaya lang napaatras siya at bakas
sa mukha niya na hindi siya masayang makita ako. "Kumain ka na... Binibini" sabi
niya pa sabay abot ng pagkain sa akin. Parang dalawang beses piniga ang puso ko
ngayon dahil pati si Theresita ay mukhang galit din sa akin.
"Bagaman pinatay ni Don Alejandro ang tatay ko, alam kong wala akong karapatang
magalit sa iyo Binibini dahil ang tatay ko rin naman ang dahilan ng pagkamatay ni
Binibining Josefina... pero gaya nga ng sinabi sa akin ni Ginoong Juanito, lumayo
na lang din daw ako sayo dahil kahit kailan ay hindi na rin naman na mababalik pa
ang dating pagsasamahan natin" seryosong tugon ni Theresita. Napatulala lang ako sa
kaniya at hindi na ako nakapagsalita pa.
Bakit?
Bakit pati si Theresita na tinuring ko na ding kapatid ay tuluyan nang lumayo ang
loob sa akin?
"Binibini... huwag ka na rin umasa pa kay Ginoong Juanito dahil batid namin na nais
ni Ca-tapang na maging asawa ng pamangkin niyang si Mercedes si Ginoong Juanito
dahil si Ginoong Juanito rin ang magpapatuloy ng samahang ito" dagdag pa ni
Theresita, hindi ko na napigilan pa ang pagtulo ng mga luha ko nang
talikuran ako ni Theresita at umalis na siya.
Napatingin naman ako kay Mercedes at Juanito na nag-uusap at magkasama ngayon, kaya
siguro hindi na niya kinuha pa kay Mercedes yung kuwintas dahil mahalaga sa kaniya
ang damdamin nito. Siguro nga tama si Theresita...
ito na ang buhay ngayon ni Juanito. hindi ko na kailangan pang ipilit ang sarili ko
sa kaniya dahil magdudulot lang iyon ng gulo sa aming dalawa. Dapat ko na lang siya
hayaan sa piling ni Mercedes upang makasiguro akong hindi malalagay ang buhay niya
sa panganib.
Hatinggabi na at hindi pa rin ako makatulog, nakahiga ako ngayon sa maliit na

kulungang ito na gawa lang sa kawayan at pawid. Sira-sira na rin ang bubungan ng
kulungang ito na gawa sa pawid dahilan para mapagmasdan ko ang milyon-milyong mga
bituin na nagkikislapan sa kalangitan, at sinimulan kong kausapin ang mga bituin sa
isipan ko...
Dad? Jenny? Emily? Lola Carmina? Naririnig niyo ba ako?
Hindi kayo maniniwala na nandito ako ngayon sa sinaunang panahon na kung saan
binabalewala ko lang noon ang pag-aaral ng kasaysayan. Dad, pakisabi kina Jenny at
Emily na mag-aral silang mabuti lalong-lalo na sa Philippine History para kahit
papaano ay pahalagahan din nila ang kasaysayan ng ating bansa.
Dad, wag na wag mo ring papabayaan ang kalusugan mo ah? Wag ka na masyadong
magpaka-workaholic, dahil sa pagiging busy mo sa trabaho hindi ka na tuloy namin
nakakasama... sobrang namimiss na kita Dad, namimiss ko na ang yakap mo at ang
boses mo. siguro kung nandito ka lang hindi ako matatakot at iiyak ng ganito.
Pakiramdam ko kasi ay mag-isa na lang
ako at wala na akong kakampi dito.
Oo nga pala, pakisabi kay Lola Carmina na sorry dahil binabalewala ko lang noon ang
mga kwento niya tungkol sa ating pamilya. pakisabi sorry din kung hindi ko na
maibabalik ng personal sa kaniya yung lumang diary.
Alam mo ba Dad, siguradong hindi ka matutuwa dahil hanggang ngayon ang shunga!
Shunga! Ko pa din pagdating sa pag-ibig. Palagi na lang ako nasasaktan at naloloko,
siguro ganito na talaga ang kapalaran ko. sana nandito ka ngayon dad para masabihan
mo ako kung anong dapat kong gawin, nawawala kasi si Mariaa, wala na rin si
Josefina, wala na rin si Sonya na naging tunay kong kaibigan, wala na din si Donya
Soledad na tinuring ko na ring ina, at wala na rin si madam Olivia na naging gabay
at ang tanging nakakaalam ng totoong ako sa panahong to.
Dad gusto ko din pong humingi ng tawad sa inyo dahil sa ugali ko at sa hindi
pagsunod sa inyo... well, siguro madidismaya na lang din kayo dahil maging sa
panahong ito matigas pa din ang ulo ko at hindi ako nakikinig kay Don Alejandro.
pero lagi niyo pong tatandaan Dad na ikaw ang the best daddy in the world!
"Magigising ang mga duwende dahil sa iyong paghikbi" agad akong napabangon nang
marinig na magsalita si Juanito na ngayon ay nakasandal na pala sa rehas na gawa sa
kawayan na kulungan ko. anong ginagawa niya dito?
Napalingon naman ako sa paligid at halos tahimik na ang lahat. Nasa kani-kaniyang
kubo na rin ang iba at mahimbing na natutulog na.
Magsasalita na sana ako kaso napabahing pa ulit ako ng tatlong beses sunod-sunod.
Agad ulit akong suminga sa damit
ni Juanito na hawak ko ngayon. Wala na akong pakialam kahit makita niyang sumisinga
ako sa harapan niya at sa damit niya pa.
"May sakit ka?" tanong niya at ipinasok niya yung kamay niya doon sa rehas para
abutin ang noo ko. hindi ko maintindihan ang nararamdaman ko, bakit niya ginagawa
to? bakit niya ko niloko tapos ngayon tinutulungan niya ko?
pero bakit ganun? Bakit ayaw pa rin tumigil ng puso ko sa pagtibok dahil sa mga
simpleng bagay na ginagawa niya?
"May sinat ka" tugon niya at agad siyang tumayo at umalis. Samantalang ako natulala
lang doon at napahawak din sa noo ko na kakahipo lang niya. Kaya pala ang sama ng
pakiramdam ko pagkagising ko, sinisinat na pala ako. siguro dahil nabasa ako ng
ulan kagabi.
Ilang sandali pa nakita kong bumalik na si Juanito at may iniabot siyang bao ng
niyog sa akin at may laman yung kulay itim na tubig. "Mabisa laban sa lagnat, sipon
at sakit sa ulo ang halamang gamot na ito" sabi pa niya, napatingin lang ako doon
sa gamot na inaabot niya sa'kin, kinuha ko na iyon sa kamay niya at ininom, pero
napaubo ako pagkatapos kasi sobrang pait nung gamot. Ughh!
Hindi pa nga pala uso ang mga capsules ngayon kaya kailangan kong tiisin ang pait
ng mga gamot sa panahong to.
"Makakatulong din ito upang guminhawa ang iyong paghinga" tugon pa ni Juanito sabay
abot sa akin nung isang dahon na may napakabangong amoy. Napatitig lang ako doon at
hindi ko kinuha sa kamay niya.
Naiintindihan ko naman na nakapag-aral siya ng medisina kaya madami siyang alam sa

panggagamot kaya tinutulungan niya ako ngayon pero hindi ko mapigilang mas lalong
masaktan sa tuwing naalala ko na nilinlang lang niya ako.
"Ilagay mo lang ito sa tapat ng iyong ilong----" hindi na niya natapos yung
sasabihin niya kasi agad akong nagsalita at tiningan siya ng diretso sa kaniyang
mga mata.
"Bakit mo ginagawa to?" diretso kong tanong sa kaniya, maging siya ay nagulat din
dahil sa sinabi ko. Napatitig lang siya sa'kin at inilapag na lang niya yung dahon
sa tapat ko.
"Pinaglalaruan mo ba ako?" seryoso kong tanong sa kaniya. Napapikit siya bago

magsalita.
"Tinutulungan lang kita" sagot niya sabay tingin ng diretso sa mga mata ko.
napapikit na lang din ako sa inis at hindi ko na mapigilang maluha dahil sa
matinding pagka-inis sa kaniya.
"Bakit mo pa ko tinutulungan? Hindi ba niloko mo lang ako? galit ka sa pamilya ko,

galit ka sa'kin, tapos masaya ka na dito... masaya ka na kay Mercedes! Bakit mo pa
ginagawa to? hindi mo naman ako kailangang tulungan! Dahil sa ginagawa mo mas lalo
mo lang akong nililito! Mababaliw na ko! hindi ko na alam ang gagawin ko! kaya
please tama na!" sigaw ko, wala na akong pakialam kahit magising pa yung mga tao
dito basta maibuhos ko lang lahat ng bigat ng kalooban ko.
Nanatili namang nakatayo sa tapat ko si Juanito habang nakatitig lang sa akin,

pinunasan ko na agad ang mga luha ko na hindi na maawat sa pagpatak ngayon. "Gabi
na... matulog ka na" sagot niya at sa tono ng pananalita niya ay parang hindi man
lang siya naapektuhan sa mga sinabi ko.
Nagulat ako nang bigla siyang tumalikod at akmang aalis na at dahil dun napasigaw
na naman ako dahil sa inis. "Simula ngayon wag na wag mo na kong tutulungan!
Layuan mo na ako!" sigaw ko pa sa kaniya, napatigil naman siya sa paglalakad at

hindi muna kumibo ng ilang segundo.
Ilang sandali pa ay lumingon na ulit siya sa'kin at tumingin ng diretso sa mga mata
ko "Hindi mo na pala kailangan ang tulong ko... makakaasa ka na hindi na kita
guguluhin pa kung iyan talaga ang gusto mo" sagot niya. parang biglang nahati ang
puso ko dahil sa sinabi niya at tuluyan na siyang umalis.
Tama ba ang ginawa ko? tama bang pagtulakan ko papalayo si Juanito?

Hindi na ako nakatulog buong gabi dahilan para mas lalong sumama ang pakiramdam ko.
nakatulong din naman sa'kin yung gamot na pinainom sa'kin ni Juanito pero dahil
hindi ko mapigilang ang pagiyak ko buong gabi mas lalong lumalala ang sakit ng ulo
ko.
Natanaw kong papaalis si Mercedes kasama ang ilang kababaihan at may dala-dala
silang mga basket na may lamang mga duguang damit, mukhang maglalaba sila.
Pinagmasdan ko ng mabuti si Mercedes, hindi imposibleng mahulog din ang loob ni
Juanito sa kaniya. Kung tutuusin ay maganda talaga siya at napaka-respnsable pa,
pareho din sila ng estado ng buhay ni Juanito at pareho din ang layunin nila sa
buhay.
Siguro nga dapat maging masaya na lang ako para sa kanila. sigurado naman akong
mamahalin din ng tapat ni Mercedes si Juanito.
Nakita ko si Theresita na nagiigib naman ngayon ng tubig, tinawag ko siya pero

hindi niya ako pinansin. Pakiramdam ko tuloy isa akong outcast sa mga oras na ito.
"Kumain ka na po" tugon nung dalagitang nakatayo na pala ngayon sa tapat ng
kulungan ko at may dala siyang pagkain.
Napangiti naman ako ng bahagya sa
kaniya at kinuha ko na yung pagkaing inabot niya "A-anong pangalan mo?" tanong ko
sa kaniya at napahawak ako sa lalamunan ko na parang natuyo na ngayon.
"Emilia" sagot niya. napangiti naman ako at tinapik-tapik ko ang ulo niya.
"Napakaganda ng iyong pangalan... sana wag mong awayin ang ate mo at wag ka ding
mahumaling masyado sa pagbabasa ng libro" bilin ko sa kaniya, bigla namang nagtaka
ang itsura niya.
"Po? Wala naman po akong kapatid at hindi rin po ako marunong magbasa" tugon ni
Emilia at dahil doon napangiti ako lalo. "Pasensiya na may naalala lang ako dahil
sa iyo" sagot ko. nahahawig din kasi niya si Emily kaya nakalimutan kong hindi pala
siya si Emily.
Matapos ang tanghalian, nagkagulo ang lahat nang biglang nagsisisigaw ang ilang
kalalakihan habang buhat-buhat ang mga tatlong babae na duguan ngayon. Bigla akong
napaupo at napahawak sa rehas nang makita kong isa sa mga duguang babae ay si
Mercedes!
Agad siyang pinasok sa isang kubo "Tawagin niyo si Juanito!" utos nung isang lalaki
at nagsitakbuhan naman sila para hanapin si Juaito. Nakita kong patakbong nagtungo
na din si Ca-tapang sa kinaroroonan ni Mercedes, at ilang sandali pa ay dumating na
rin si Juanito at nagmamadaling pumunta kay Mercedes upang gamutin ito.
Hindi na ako mapakali, hindi ko na alam kung anong nangyayari sa loob ng kubo kung
nasaan ngayon si Mercedes. Sa totoo lang nag-aalala din ako sa kalagayan niya.
"Anong nangyari?" nag-aalalang tanong nung matandang babae sa isang babae na kasama
kanina ni Mercedes na umalis. Umiiyak siya ngayon at mukhang na-trauma.
"N-naglalaba
lang po kami sa ilog n-nang biglang mapadaan po si Don Alejandro at Heneral Leandro
kasama ang kanilang hukbo m-mukhang naglilibot po sila sa buong paligid upang
hanapin ang anak ni Don Alejandro n-na si Carmelita" tugon nung babae at
nanginginig din siya ngayon sa takot. Napaupo sila sa di-kalayuan kasama pa ang
ilang mga kababaihan at kalalakihan na nais malaman kung anong nangyari.
"Bakit duguan si Mercedes at ang asawa at anak ni Carding? Bakit naman kayo
paghihinalaan nila Don Alejandro?" nagpapanic na tanong nila. Patuloy lang sa pag-
iyak yung babae.
"T-tinanong po nila kami isa-isa at ipinakita ang iginuhit na larawan ni Carmelita,

nagbabakasakali po sila na may ideya kami kung nasaan ngayon si Carmelita... sinabi
naman po naming hindi namin alam, nakumbinse naman po namin sila, aalis na po dapat
sila kaya lang nakilala po ni Heneral Leandro ang kuwintas ni Carmelita na suot po
ni Mercedes.... Agad po nilang dinakip si Mercedes, buti na lamang dahil nakasunod
po pala sa amin sila Carding at agad po nila kaming pinagtanggol, nakatakbo po kami
papalayo pero nabaril po ni Don Alejandro si Mercedes at ang asawa at anak po ni
Carding, samantalang nakadakip naman po ni Heneral Leandro ang ilan sa mga
kasamahan natin, tanging si Carding at kami lang po ang nakabalik ngayon dito"
tugon pa nung babae.
Ano?
Ibig sabihin si Don Alejandro ang bumaril kina Mercedes?!
Magtatakipsilim na nang marinig kong nakaligtas na sa kamatayan si Mercedes, ilang

sandali pa nagulat ako nang makita si Theresita at Emilia na lumapit sa kulungan ko
at binuksan ito.
"S-saan niyo ko dadalhin?"
tanong ko sa kanila pero inilahad lang ni Emilia yung kamay niya sa tapat ko at
hindi naman nagsalita si Theresita. "May nais pong kumausap sa inyo" sagot ni
Emilia, napatingin naman ako kay Theresita na wala pa ding imik hanggang ngayon.
Lumabas na ako sa kulungan, at nagsimula na kaming maglakad. Medyo masama pa din

ang pakiramdam ko kaya mabagal ang paglalakad namin. Ilang sandali pa ay napatigil
kami sa isang kubo at narealize ko na iyon ang tinutuluyan ni Mercedes.
"Pumasok na po kayo sa loob, kanina pa po niya kayo hinihintay" tugon ni Emilia at

umalis na sila ni Theresita.
Dahan-dahan kong binuksan ang pinto at naabutan kong nakahandusay sa higaan si

Mercedes at hinang-hina na siya, namumutla na din siya at hindi na niya maimulat ng
maayos ang kaniyang mga mata. Napatigil ako nang bigla siyang mapalingon sa akin at
ngumiti siya ng bahagya at sinenyasan ako na lumapit sa kaniya.
Humakbang na ako papalapit sa kaniya at umupo sa kama niya. hindi ko alam pero sa
mga oras na iyon ay damang-dama ko ang pagkirot ng puso ko habang pinagmamasdan ang
kalagayan niya. nagulat ako nang bigla niyang hawakan yung kamay ko at inilagay
doon yung kuwintas na kinuha niya sa'kin.
"H-hindi ko akalain na malaki pala ang kabayaran ng pagkuha ko sa a-alahas mo"

tugon niya at napaubo pa siya. "N-ngayon napatunayan ko na hinding-hindi ko
makukuha ang bagay na hindi naman talaga para sa akin k-kahit gaano ko kagusto ang
bagay na iyon" patuloy niya pa kasabay niyon ay ang pagpatak ng mga luha niya sa
kaniyang mga mata.
"K-kahit sapilitan kong kunin ang puso niya sa totoong nagmamay-ari nito...
kung hindi talaga siya para sa akin ay hinding-hindi ko siya makukuha" tugon pa
niya. anong ibig niyang sabihin? Si Juanito baa ng tinutukoy niya?
"P-patawad Carmelita dahil kita trinato at kinausap ng maayos... naalala ko pa

noong una tayong nagkita, ikaw pa mismo ang lumapit sa akin at nagimbita na
makisali sa inyong laro... a-alam mob a sobrang saya ko noong araw na iyon dahil
ikaw ang unang bata na nais makipaglaro at makipagkaibigan sa akin... pasensiya na
kung hindi ko naintindihan ang sitwasyon mo, a-alam ko namang hindi mo naman talaga
ako iniwan dahil ang iyong ama lang naman ang tutol na m-makipagaibigan ka sa akin"
patuloy niya pa. napahawak naman ako ng mahigpit sa kamay niya at hindi ko na rin
mapigilan ang pagpatak ng mga luha ko.
Kahit pa wala akong kinalaman sa tampuhan at nakaraan nila ni Carmelita, alam kong
responsibilidad kong humingi din ng tawad sa kaniya.
"A-alam mo ba... hindi ko akalain na makakaligtas pa ako nang araw na dakpin ang
buong pamilya namin, hindi ko rin akalain na hindi magiging iba ang pananaw ng mga
kalalakihan sa akin kahit alam nilang nahalay na ako, akala ko mamamatay na rin ako
nang gabing iyon pero nagawa kong linlangin ang mga hayop na iyon nang itapon na
nila ang mga katawan namin sa patay na ilog... buti na lamang at may nakakita sa
akin kinaumagahan at tinulungan ako" paliwanag pa ni Mercedes.
"P-apatawad din kung nasaktan ka dahil sa nangyari... gusto ko rin sanang humingi
ng tawad dahil sa nangyari sa iyo at sa pamilya mo na kagagawan ng ama ko" tugon
ko, at dahil dun napaiyak lalo si Mercedes.
"P-atawad din dahil
hindi ko naintindihan ang sitwasyon mo Carmelita... m-maraming salamat dahil kahit

papaano'y naging kaibigan k-kita" sagot pa ni Mercedes at nagulat ako kasi unti-
unti niyang ipinikit ang kaniyang mga mata at dahan-dahan siyang napabitaw sa
pagkakahawak sa kamay ko.
Sandaling tumahimik ang buong paligid... naramdaman ko rin ang biglaang pagkirot ng
tenga ko. pero hindi ko namasyaod ininda iyon dahil hindi ako makapaniwalang...
namatay ngayon si Mercedes sa tapat ko.
"MERCEDES!" sigaw nung isang babae na nakita kong nakatayo na sa pinto at dali-
daling inalog-alog si Mercedes. "GUMISING KA MERCEDES!" sigaw niya pa. napatulala
na lang ako at hindi ko alam kung anong gagawin ko habang patuloy na bumubuhos ang
mga luha ko.
Wala na rin si Mercedes. Kahit ngayon ko pa lang siya nakilala hindi ko pa rin
matanggap na wala na siya.
Nagsimulang dumating yung ibang mga kasamahan nila at lahat sila ay nagulat din at
napaiyak dahil patay na si Mercedes. Nakita ko si Juanito na kakadating lang din at
gulat na gulat din dahil sa pangyayari.
Ilang sandali pa dumating na si Ca-tapang at bigla siyang nagwala at niyakap niya

ang walang buhay na katawan ni Mercedes. "WAG MO KAMI IWAN MERCEDES!" paghihinagpis
niya pa pero alam naming lahat na kahit anong gawin niya ay hindi na muling
mabubuhay pa si Mercedes.
Hindi pa tapos maghinagpis at magdalamhati ang lahat nang biglang dumating ang
isang lalaking hingal na hingal at may dalang papel. "Begilio? Bakit hapong-hapo
ka?" tanong nung isa sa mga rebelde. Agad namang lumapit si Bergilio kay Ca-tapang
na ngayon ay yakap-yakap pa din si
Mercedes at naghihinapis pa din.
"Pinuno! Naglabas ng utos si Gobernador Flores na magpatupad ng Polo sa susunod na

linggo at ipadala ang mga polista sa Ilocos upang magtayo ng mga istraktura" tugon
ni Bergilio agad namang nanlisik ang mga mata ni Ca-tapang at kinuha ang papel na
dala ni Bergilio.
"SINO ANG NANGUNA NITO? BAKIT ANG MGA MAMAMAYAN NG SAN ALFONSO ANG IPAPADALA SA
ILOCOS?" galit na sigaw ni Ca-tapang. bigla kong naalala yung lesson noon ni Prof.
Hermios, na ang Polo y Servicio o mas kilala bilang Sapilitang paggawa ay ilan sa
mga kautusan pinatupad ng mga Kastila na kung saan ang mga kalalakihan na may edad
16 - 60 ay mag-aalalay ng 40 days para sa pagtatrabaho at pagsesrbisyo sa gobyerno
ng walang bayad. Dahil sa Polo y Servicio napapabayaan ng mga Pilipino ang kanilang
mga hanapbuhay at kung minsan ay sumosobra pa sa 40 days ang pagtatrabaho nila at
naabuso pa sila. Maari namang makaligtas sa Polo y Servicio pero kailangang
magbayad ng tinatawag na Falla upang hindi masama sa sapilitang paggawa, ang falla
ay nagkakahalaga ng 12 reales at ang mga mahihirap at walang kakayahang
makapagbayad ng falla ay wala ng nagagawa pa kundi maging isang polista, tawag sa
mga taong nasa ilalim ng Polo y Servicio.
"Si Heneral Leandro po at Don Alejandro ang naglapit ng usaping ito kay Gobernador
Flores... naniniwala po kaming nais nilang masiguro na ang mga kalalakihang
masasali sa Polo ay mga kasamahan natin upang matibag ang samahan natin at madali
nilang mahahanap si Carmelita!" tugon ni Bergilio. At dahil dun napatingin sa'kin
si Ca-tapang, kitang-kita ko sa kaniyang mga mata
ang nag-aapoy na galit.
"PWES! HINDI MATUTULOY ANG KANILANG BALAK! HINDI NA TAYO TATAHIMIK PA!" galit na
sigaw ni Ca-tapang at agad siyang napatayo at hinarap niya ang kaniyang mga
kasamahang rebelde.
"Ano ang gagawin natin pinuno?" tanong nila. Nagulat naman ako nang biglang
mapatingin sa'kin si Ca-tapang.
"HINDI NA NILA MAILILIGTAS PA ANG BABAENG IYAN DAHIL HINDI NA SISIKAT ANG ARAW
MAMAYA NA HUMIHINGA PA SIYA!" naguumapaw sag alit na sigaw ni Ca-tapang habang
nakatingin sa'kin at tinuro ako.
Parang biglang tumigil ang pag-ikot ng mundo ko nang marinig ko ang sinabi niya.
"PUGUTAN NG ULO ANG BABAENG IYAN AT IPADALA ITO SA KANIYANG NOBYO AT AMA!" galit na
sigaw ni Ca-tapang. napasigaw at sumang-ayon naman ang lahat sa kaniya. Bigla akong
hinila nung dalawang rebelde at itinali.
"S-sandali! Wag!" pagsusumamo ko pa, sobrang lakas na ngayon ng kabog ng puso ko at

parang biglang nag-mute ang paligid at bumagal ang galaw ng lahat.
Nagsisigawan pa din sila at pinagmumura ako habang yung iba ay pilit na hinihila
ang buhok ko at sinasampal ako. hindi na ako makahinga, hindi ko na kaya ang
ginagawa nila!
Napatingin ako kay Juanito na ngayon ay nakatingin din sa akin at maging siya ay
puno din ng galit ang kaniyang mga mata. Gusto kong humingi ng tulong sa kaniya,
gusto kong mabasa sa mga mata niya na tutulungan niya ako pero nagkamali ako dahil
tumalikod na siya at nagsimulang maglakad papalayo at iniwan akong mag-isa doon
habang sinisigawan, minumura, hinahampas at sinasabunutan ng ilan sa mga kasamahan
nila.
parang unti-unting nadurog ang puso ko habang tinatanaw siya
papalayo... hindi ko akalaing iiwan niya ako sa ganitong sitwasyon.
"SA GITNA NG GUBAT PUGUTAN NG ULO ANG BABAENG YAN! HINDI AKO MAKAKAPAYAG NA
MADUNGISAN ANG ATING TAHANAN" sigaw pa ni Ca-tapang habang nanlilisik ang kaniyang
mga mata na nakatingin sa akin.
Parang biglang namanhid ang buong katawan ko, kasabay ng kaguluhan nila at malakas
na sigawan at naguumapaw na galit ng lahat... alam kong sa pagkakataong ito ay wala
na akong magagawa pa. mamamatay ako ngayon sa ilalim ng naguumapaw na galit sa
kanilang mga puso.
At alam kong wala na ring tulong na darating dahil... iniwan na ako ng tuluyan ni
Juanito.
Si Carding at ang anim niya pang kasamahan ang nanguna sa pagdala sa akin sa gitna
ng gubat. Galit na galit silang lahat, kulang na lang ay pugutan na nila ako ng ulo
agad-agad pero pinag-utos ni Ca-tapang na hindi dapat madungisan ang kanilang
kampo.
Tulala na lang ako at hindi ko na maramdaman ang buong katawan ko habang hila-hila
nila dito sa masukal na gubat na'to. hindi ko akalaing ilang segundo na lang ay
malapit ng magwakas ang buhay ko... malapit ng matapos ang lahat.
"Dito na tayo!" galit na utos ni Carding, agad naman akong binitawan at tinulak
nung dalawa pang rebelde, habang yung apat pang rebelde ay pinalibutan ako.
"Matagal ka na sana naming pinatay para hindi na nadamay pa ang asawa't anak ko!"
galit na sigaw ni Carding at agad niyang itinaas sa ere yung matalim na itak na
hawak niya.
Napapikit na lang ako at napayuko dahil sa takot nang biglang napatigil ang lahat
dahil napasigaw yung isang rebelde na nasa gilid ko. "S-SINO
YAN?" sigaw ni Carding, nagulat naman ako nang makita ang nakahandusay na katawan
nung isang rebelde sa tapat ko, may maliit na balisong na nakabaon sa leeg nito
dahilan ng kaniyang pagkamatay.
Napalingon kami sa gilid at naaninag namin ang isang lalaki na naka-suot ng

salakot. "LUMABAS KA DIYAN!" sigaw pa ni Carding at ang lima pa niyang kasamahang
rebelde ay napahawak na din ng mga itak at armas.
Sobrang lakas ng kabog ng dibdib ko at hindi ko rin mailais ang mga mata ko sa
taong nakatago sa likod ng punong iyon. Medyo madilim ang buong paligid pero dahil
sa liwanag ng buwan, naaninag namin na may tao sa likod ng puno na sumaksak sa
isang rebelde ngayon.
Ilang sandali pa ay lumabas na yung lalaking nakasalakot sa likod ng puno.
"JUANITO?" gulat na tanong ni Carding, maging ang mga kasamahan niya ay gulat na
gulat din.
Maging ako ay hindi rin makapaniwala na nandito ngayon si Juanito... akala ko

iniwan na niya ako.
"ISANG MALAKING KATAKSILAN YANG GAGAWIN MO JUANITO!" sigaw ni Carding. Inalis naman
ni Juanito yung salakot na suot niya at pina-ikot-ikot yung matalim at mahabang
itak na hawak niya.
"Kataksilan man kung tawagin ito... hindi ko hahayaang saktan niyo siya" seryosong
tugon ni Juanito at napatingin siya sa'kin.
"Gusto mong iligtas ang babaeng ito at hayaan siyang makabalik sa pamilya niya? sa
tingin mo makakapayag kami?" naiinis na tugon ni Carding. Tiningan naman siya ni
Juanito ng diretso sa mata.
"Sinasabe ko na nga ba... tama nga si Mercedes, may pagtingin ka pa din sa babaeng
yan! Hindi ko akalaing magagawa mo kaming talikuran para lang sa babaeng
yan matapos ang paghihirap namin sa iyo!" sigaw pa ni Carding. Hindi naman
nakapagsalita si Juanito.
"Ang pag-ibig na iyan ang magpapahamak sa iyo! Tandaan mo iyan Juanito!" sigaw pa
ni Carding at agad siyang sumugod kay Juanito pero nakaiwas naman agad si Juanito
sa pag-atake niya at nasaksak niya si Carding sa tiyan. Sabay-sabay namang umatake
yung lima pang kasamahan ni Carding, nanlaki ang mga mata ko nang makita kong
nasaksak nung isang rebelde sa binti si Juanito pero agad namang nahiwa ni Juanito
ang leeg niya.
Sinipa at sinuntok niya rin yung isang rebelde at nasaksak niya sa likod. Sunod-
sunod naman niyang binale ang leeg nung iba pa at ginilitan ito. Samantalang ang
huling rebelde naman ay nasaksak niya sa puso.
Napatulala lang ako sa nakita ko at hindi ako makapaniwalang magagawang patayin ni

Juanito ang pitong rebelde na kasamahan niya.
hingal na hingal na ngayon si Juanito at nagulat ako nang magtama na ang mga mata.
Puno ng galos at sugat ang kaniyang mukha at katawan dahil sa tinamo niya laban sa
panig nila Carding. Nakita ko ang pagdanak ng dugo sa kaniyang noo na sugatan na
din ngayon.
Dahan-dahan akong napatayo at hindi ko mapigilan ang mga luha ko na walang humpay
sa pag-agos ngayon. Ilang sandali pa sinubukan na din ni Juanito tumayo at kahit
nahihirapan ay pinilit niyang makalapit sa akin.
Napatingin na lang ako sa mga kamay niya ngayon at sa itak niya na punong-puno ng
dugo, dahan-dahan akong napatingin ng diretso sa mga mata. Napansin ko ang
namumuong luha sa kaniyang mga mata habang nakatitig din sa akin ngayon.
Hindi ko maintindihan.
Dahil sa ginawa niya siguradong itatakwil na siya nila Ca-tapang. bakit niya
binuwis ang buhay niya at reputasyon niya para sa'kin?
Sa pagkakataong iyon ay hindi namin magawang magsalita, pareho lang kaming

nakatingin sa mata ng isa't-isa. Agad ko namang hinawakan ang mukha ni Juanito at
pinunasan ang luha niyang hindi na ngayon maawat sa pagbagsak.
~Nag-iisa at walang kausap
Nagtatanong kung mayroong bukas
Na darating sa buhay ko, pag-ibig na pinapangarap~
~Patuloy na dumadalangin
Na dumating na nga sa akin
Isang pag-ibig na wagas
Na kailanman ay di kukupas~
~Sa pag-ibig mo ay nabago
Naging makulay ang aking mundo
Muling mayroong liwanag na natatanaw ang puso ko
Sa pag-ibig mo'y muling mararating ang paraiso
Pagkat ngayon ika'y naririto~
Bigla niyang binitiwan ang itak na hawak niya at niyakap ako. niyakap ko din siya
pabalik. Kasabay ng yakap sa akin ni Juanito ay ang matinding pagbuhos ng kaniyang
mga luha dahil sa mga pangyayari. Alam ko kung gaano kahirap ang sitwasyon niya
ngayon.
Alam ko kung gaano kabigat ang nararmdaman ng kalooban niya ngayon.
Alam kong masakit para sa kaniya ang patayin ang kaniyang mga kasamahan... para sa
akin.
Dear Diary,
Sa pagkakataong ito, napatunayan kong hindi talaga tuluyang nagbago si Juanito.
Nagbago man ang lahat sa paligid namin.
Ang mga puso namin ay patuloy pa ring tumitibok para sa isa't-isa.
Nagpapasalamat,
Carmela
**************
Featured Song:
'Sa Pag-ibig mo' by Cheena Morales written by Veehnee Saturno
Source of Inolence of the Filipinos: http://ourhappyschool.com/literature/jose-

rizal%E2%80%99s-essays-and-articles
Source of Polo y Servicio: http://en.wikipilipinas.org/index.php/Polo_y_Servicios
https://youtu.be/UvLn-XxwUkA
"Sa Pag-ibig mo" by Cheena Morales written by Veehnee Saturno
=================
Kabanata 38
[Kabanata 38]
Hindi na matigil si Juanito sa pag-iyak habang nakayakap ng mahigpit sa akin. Hindi

ko rin mapigilan ang pagbuhos ng mga luha ko dahil damang-dama ko ang sobrang bigat
na nararamdaman niya ngayon. Ngayon ko lang siya nakitang nagkaganito, ngayon ko
lang nakitang umiyak siya ng todo.
Sa dami ng hirap, sakit at pagtitiis na naranasan niya mula nang mamatay ang
kaniyang ama na si Don Mariano at ang kaniyang kapatid na si Sergio at ipatapon ang
pamilya nila sa Bohol, hanggang sa namatay na din ang kaniyang ina na si Donya
Juanita at ang kapatid niyang si Sonya... alam ko kung gaano kahirap ang sitwasyon
niya at ang pakiramdam ng mag-isa.
Kung kaya't ang bawat luhang pumapatak sa kaniyang mga mata ngayon ay naglalaman ng
mapapait na alaala na tinamo niya dahil sa muling pagkakasulat ng tadhanang ito.
Ilang sandali pa ay pahina na ng pahina ang kaniyang paghikbi pero nakayakap pa din
siya sa'kin. sa mga oras na ito tanging yakap lang, pag-unawa at pagmamahal ang
kaya kong ibigay sa kaniya upang gumaan ang pakiramdam niya.
"T-tumakas ka na" narinig kong bulong niya at damang-dama ko ang bibig niya sa
tenga ko dahil nakayakap pa din siya sa'kin. dahan-dahan naman siyang kumalas sa
pagkakayap sa'kin. hinawakan niya ang mukha ko at tiningnan ako ng diretso sa mata.
Magang-maga ngayon ang kaniyang mga mata dahil sa pag-iyak. "T-tumakas ka na

Carmelita hangga't may oras pa" ulit niya pa. napailing naman ako at napayakap ulit
sa kaniya.
"A-ayoko! Hindi ako aalis dito hangga't hindi kita kasama!" tugon ko pa, napahinga
naman ng malalim si Juanito at rinig na rinig ko
ngayon ang lakas ng tibok ng puso niya dahil nakasubsob ang mukha ko sa dibdib niya
habang yakap siya ng mahigpit.
"G-gustuhin ko mang makasama ka ngunit ayokong ilagay ang buhay mo sa

kapahamakan... makatakas man tayo sa iyong ama, hinding-hindi naman tayo
makakatakas kay Ca-tapang dahil patuloy ng dumadami ang mga nais sumama sa
rebelyon, at hindi magtatagal ay mahahanap niya tayo" paliwanag ni Juanito,
napapikit na lang ako sa inis dahil alam kong tama siya, mas magiging mahirap ang
sitwasyon namin kapag pareho kaming tumakas na dalawa dahil ang panig nila Don
Alejandro at ang panig ni Ca-tapang ay pareho naming magiging kalaban at
pagtataguan.
Bumitaw ako sa pagkakayakap sa kaniya at tumingin ng diretso sa mukha niya "P-pero

paano ka? S-siguradong ipapapatay ka ni Ca-tapang sa oras na malaman niyang pinatay
mo sila Carding!" nagpapanic kong tugon, napayuko naman si Juanito at hindi
nakapagsalita ng ilang segundo.
Tama si Carding, isa talagang malaking kataksilan sa kanilang kapatiran ang ginawa
ni Juanito.
"M-magiging maayos naman ang lahat hangga't hindi ito nalalaman ni Ca-tapang...
akong bahala" sagot ni Juanito. ngayon ko lang napansin na dumikit na rin pala sa
pisngi at damit ko ang mga dugo sa kamay at katawan niya.
"Paano kapag nalaman niya? paano ka? paano kung----" hindi ko na natapos yung
sasabihin ko kasi nakatitig lang siya sa mga mata ko ng halos hindi kumukurap
dahilan para bigla kong maramdaman ang pagdaloy ng kuryente sa likod spine ko.
Napalunok na lang ako dahil narealize ko na sobrang lapit pala ng mukha namin sa
isa't-isa kanina pa habang nag-uusap kami.
Biglang
lumakas ang kabog ng puso ko dahil naalala ko ang tingin niyang ganun... ganiyan
niya ako tinitigan noong hinalikan niya ako sa ilalim ng milyon-milyong alitaptap
sa Bohol.
Dugdug! Dugdug!
Nanlaki ang mga mata ko at parang nanigas ang buong katawan ko at hindi ako
makagalaw nang bigla akng hinalikan ni Juanito sa noo.
"H-hindi na ako makakatakbo pa at mapapanatag lang ang kalooban ko kapag nakabalik

ka na sa iyong ama dahil delikado ang buhay mo kay Ca-tapang, n-nakasisiguro naman
akong poprotektahan ka ni Don Alejandro" tugon pa ni Juanito dahilan para mapaluha
na lang ako, hindi ko akalaing maghihiwalay pa din kami. Pero alam kong tama naman
siya, mas ligtas ako sa panig nila Don Alejandro.
"H-hinding-hindi ako makakapayag na may mangyaring masama sa iyo dahil sa akin...

huwag kang mag-alala, gagawa ako ng paraan para makita kita" patuloy niya pa at
niyakap niya ako ulit. kahit pa magang-maga na rin ngayon ang mga mata ko at
basing-basa na din ang pisngi ko dahil sa mga luha ko hindi ko pa din mapigilang
mapangiti dahil sa sinabi niya na gagawa siya ng paraan para magkita kami.
"P-pangako yan ah?" tanong ko sa kaniya, napangiti naman din siya kahit pa
namumugto din ang kaniyang mga mata dahil sa pagiyak.
"Pangako, kahit anong mangyari magkikita tayo" tugon niya habang nakangiti sabay
thumbs up sa'kin. natawa tuloy ako at napa-thumbs up din sa kaniya. Bigla kong
naalala na ito yung sign namin para sabihing okay ang isa't-isa. Hindi ko rin
akalain na muli kong masisilayan ang matatamis na ngiti ni Juanito na matagal ko
ding hinahanap-hanap.
Nagtaka ako nang biglang
yumuko si Juanito at may pinulot siyang bato. "Anong gagawin mo diyan?" tanong ko
sa kaniya pero niyakap niya lang ako ng mahigpit sabay bulong sa'kin. "Sa bilang
kong tatlo... tumakbo ka na"
"Ha? Teka! Bakit? N-ngayon na----"
"Isa... dalawa...Mag-iingat ka" nagulat ako dahil mabilis niya akong hinalikan sa
labi, as in 2 seconds lang at bigla siyang nagsalita ulit "Tatlo!" tugon niya pa.
Aangal pa sana ako kaya lang bigla na niyang tinaas yung kamay niya at ibinato yung
pinulot niyang bato sa di-kalayuan. Nagulat ako nang marealize ko kung saan
bumagsak yung batong ibinato ni Juanito... sa grupo ng mga guardia civil na
nagroronda medyo malayo sa amin pero matatanaw pa din ang mukha nila.
Agad tumama yung bato sa paa nung isang guardia civil dahilan para mapasigaw siya
at mapalingon sa amin. "MGA REBELDE!" sigaw nung guardia civil dahilan para
maalarma yung iba pa niyang mga kasamahan at dali-dali silang nagpaputok ng baril
sa ere at tumakbo papunta sa amin.
Agad akong napalingon kay Juanito at napatingin sa binti niya ngayon na patuloy sa
pagdurugo dahil sa natamo niyang saksak mula sa engkwentro nila ni Carding kanina.
Hindi nga siya makakatakbo! At kapag hindi ako kumilos siguradong maabutan at
mahuhuli siya ng mga guardia civil.
Kahit masakit sa akin... kahit ayokong iwan siya, alam kong sa pagkakataong ito
kailangan kong tumakbo papalayo sa kaniya upang ilayo siya sa kapahamakan.
Dali-dali na akong tumakbo papasalubong sa mga guardia civil at kinaway-kaway ko

ang kamay ko, napatigil naman ang ilan sa kanila nang makilala kung sino ako
"¿Senorita Carmelita Montecarlos? ¿Eres tu?" (Miss
Carmelita Montecarlos? Is that you?) gulat na tanong nung lider nila at agad niyang
ipinag-utos na alalayan ako nung dalawa niya pang tauhan at ilayo doon.
"Señorita Carmelita? ¿Estás bien?" (Miss Carmelita? Are you alright?) tanong pa
nung isa habang inaalalayan nila ako, napalingon naman ako sa likod at nakita kong
patuloy na tumatakbo pa yung ibang mga guardia civil upang mahuli si Juanito dahil
nakita nila ang mga nakahandusay na duguang bangkay nila Carding at ng iba pang
rebelde na napatay ni Juanito.
Nakita kong paika-ikang tumakbo papalayo si Juanito, "Detener!" (Stop!) sigaw pa

nung isang guardia civil na nangunguna papalapit sa kaniya at agad siyang
pinaputukan ng bala pero hindi siya tinamaan. Natanaw ko din ang isang lalaki na
nagulintang sa mga putok ng baril na pinakawalan ng mga guardia civil dahilan para
mapatakbo siya pero napatigil siya ng makita si Juanito at agad niya itong
tinulungan. Nakilala ko naman yung lalaking tumulong kay Juanito at ito ay si
Bergilio.
Nadapa at nahulog naman sa hukay yung ilang mga guardia civil na pilit humahabol
kina Juanito, ang mga hukay at mga lubid ay mga patibong dito sa kagubatan na
inilagay nila Ca-tapang sa palibot ng kanilang kampo. Dahil doon ay hindi na nila
nagawa pang mahabol sila Juanito at tuluyan na silang naglaho sa kagubatan.
Napamura na lang sa inis yung mga guardia civil dahil nabigo silang makahuli ng
isang rebelde. At sa pagkakataong iyon, kahit pakiramdam ko ay nabibiyak ang aking
puso dahil nagkalayo muli kami ni Juanito, nakahinga naman ako ng maluwag dahil
alam kong nakaligtas siya
sa kamay ng mga guardia civil.
"Sí señor, ella está aquí" (Yes sir, She's here) narinig kong tugon nung isang
guardia civil na nasa labas at ilang sandali pa ay bumukas na ang pinto. Nandito
ako ngayon sa munisipyo ng San Alfonso, madaling araw na at dito ako dinala nung
mga guardia civil na nakakita sa'kin kanina dahil kailangan muna nilang kumpirmihan
na ako nga si Carmelita bago ako ihatid sa hacienda Montecarlos.
"Carmelita!" nag-aalalang tugon ni Leandro sabay takbo papalapit sa'kin at niyakap

ako. "A-ayos ka lang ba? S-sinaktan ka ba nila? " sunod-sunod na tanong ni Leandro,
napailing naman ako. Tiningnan niya ako mula ulo hanggang paa, sa totoo lang, ilang
araw ko ng suot ang baro't saya na'to mula nang madakip ako ng rebeldeng grupo ni
Ca-tapang. gulo-gulo na ang aking buhok at puno ng dumi at mantsa ng dugo ang damit
ko.
"P-paano ka nakatakas sa kanila?" tanong pa ni Leandro, bakas na bakas sa mukha

niya ang labis na pag-aalala at halatang puyat na puyat at pagod na pagod siya.
napayuko naman ako at hindi makatingin ng diretso sa mga mata niya, hindi ko alam
kung anong sasabihin ko, hindi ko alam kung paano ko sasabihin na niligtas ako ni
Juanito dahil sa pag-ibig niya sa'kin.
Nagulat naman ako nang biglang hawakan ni Leandro ang magkabilang balikat ko. "A-
alam kong pagod ka na, ihahatid na kita sa inyo" tugon niya. at inalalayan na niya
ako papalabas sa munisipyo at pasakay sa isang kalesa.
Tahimik ang buong paligid, at ang lamig din ng ihip ng hangin sa gabi. May iilang
mga guardia civil ang patuloy na nagroronda upang mapanatili ang kaayusan
sa bayan. "Umidlip ka muna kahit sandali, gigisingin na lang kita pagdating natin
sa bahay niyo" tugon pa ni Leandro, at isinara na niya yung bintana sa kalesa at
tumabi sa akin. Nagulat naman ako nung bigla niyang hawakan ang ulo ko at
pinasandal ako sa balikat niya. "Nagpapasalamat ako dahil buhay ka mahal ko,
Ipinapangako ko sa iyo na walang sinuman ang makapaghihiwalay sa atin" tugon pa ni
Leandro. Ipinikit ko na lang ang mga mata ko, sa dami ng nangyari nitong mga huling
araw hindi ko alam kung paano ko pa nakayanan ang lahat ng iyon. Medyo malayo din
sa bayan ang hacienda Montecarlos at kailangan pa namin dumaan sa mga liblib na
lugar kung kaya't nakasunod din sa amin ngayon ang mga guardia civil na tauhan ni
Leandro.
Ilang minuto ko pa lang naipikit ang mga mata ko nang biglang tumigil ang kalesang
sinasakyan namin. Agad dumungaw si Leandro sa bintana.
"Señor! ¡Alguien viene!" (Sir! Someone is coming!) tugon nung guardia civil na
nakatutok na ngayon ang baril sa anino ng isang lalaki na tumatakbo papasalubong sa
kalesa namin. "Espere!" (Wait!) utos ni Leandro at agad siyang bumaba sa kalesa.
Agad naman niyang pinapwesto yung mga tauhan niya, hindi ko alam pero sa mga oras
na iyon sobrang lakas ng kabog ng dibdib ko. paano kung pinasundan na ako ngayon ni
Ca-tapang? paano kung aatake na sila ngayon at patayin ako?
Napasilip ako sa bintana at natanaw ko nga yung anino ng isang lalaki na tumatakbo
papalapit sa amin. Medyo madilim din kasi dito sa gitna ng gubat at bumabalot din
sa paligid ang makapal na hamog. Nanlaki ang mga mata ko nang
biglang tutukan ni Leandro ng baril yung lalaki.
Pero napatigil siya nang biglang kumaway-kaway yung lalaking tumatakbo at sumigaw
ito "Heneral Leandro! Si Samuel po ito!"
"Baja las armas" (Put down your guns) utos ni Leandro sa mga tauhan niya nang
marealize niya na kakilala pala niya yung tumatakbong lalaki na isa palang guardia
personal sa kanilang pamilya.
Payat at medyo singkit si Samuel, pero matangkad siya at nakapusod ang kaniyang
mahabang buhok. "Malalim na ang gabi, anong ginagawa mo dito Samuel?" nagtatakang
tanong ni Leandro at ibinulsa na niya ang kaniyang baril.
Hingal na hingal na napadapa si Samuel sa tapat ni Leandro at nanginginig ito sa

takot. "N-nakatakas po ang bihag! P-pinatakas po ng isa sa inyong mga kasambahay"
nanginginig sa takot na tugon ni Samuel, nanlaki ang mga mata ni Leandro dahil sa
gulat.
Hindi ko na narinig pa ang kanilang usapan dahil nagulat ako nang biglang may
duguang kamay ang humawak sa'kin mula sa bintana ng kalesa. "B-binibini!" tugon ni
Laura Isabella, parang biglang nanlamig ang buong katawan ko nang makita ang
kalagayan niya. may malaki siyang sigat sa noo at punong-puno din ng dugo ang
kaniyang mga braso. sobrang gulo din ng kaniyang buhok at mukhang tinahak niya ang
kakayuhan dahil may mga dahon at malilit na sanga ang sumabit sa kaniyang damit.
Magsasalita na sana ako pero sumenyas siya sa'kin na wag akong maingay. Napalingon
ako sa paligid at napansin ko na wala pang nakakakita sa amin ni Laura dito sa
kabilang banda ng kalesa dahil ang buong atensyon nung iba pang guardia civil ay na
kay Samuel ngayon.
"A-anong nangyari
sayo? halika! Gagamutin natin ang mga----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko
kasi napailing lang si Laura at napahawak ng mahigpit sa kamay ko habang patuloy na
bumubuhos ang luha sa kaniyang mga mata.
"H-hindi na po kailangan Binibini... a-ang importante ay malaman niyo ngayon ang k-

katotohanan" tugon niya pa, at napahawak siya sa tapat ng puso niya na nadudugo na
din ngayon. MAY TAMA DIN SIYA SA DIBDIB?!
"M-mamaya mo na sabihin yan... kailangan mo munang magamot-----" hindi ko na naman

natapos yung sasabihin ko dahil mukhang desidido talaga si Laura na ayaw niya
tumawag ako ng tulong.
"M-mag-iingat po kayo Binibini! H-hindi ko po alam pero biglang nagbago na po si

Ginoong Leandro... hindi ko po akalaing magagawa niyang ipadakip si Angelito
Alfonso upang mapilit si Juanito na sabihin sa inyo na siya ang nagplano ng
pagkamatay ni Binibining Josefina!" tugon ni Laura. Parang biglang tumigil ang pag-
ikot ng mundo ko.
ANO?
MAY KINALAMAN SI LEANDRO SA LAHAT NG ITO?
Bigla kong naalala yung narinig kong sinabi ni Samuel kanina, na nakatakas daw yung
bihag nila dahil pinatakas ito ng isa sa mga kasambahay ng pamilya Flores.
Ibig sabihin... si Angelito ang bihag nila at si Laura ang kasambahay na tinutukoy
ni Samuel na nagpatakas sa bihag nila.
Napatulala lang ako kay Laura at hindi ako nakapagsalita agad "P-pero bakit naman
iyon gagawin ni Leandro? B-bakit niya gustong palabasin na si Juanito ang
nagpapatay kay Josefina-----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko dahil nagsalita
si Laura.
"M-matagal na pong alam ni Ginoong Leandro na may relasyon po kayo ni Juanito, at

nang mamatay
po si Sonya, ipinadukot po niya si Angelito sa Bohol, at siya rin po ang nagbayad

kay Mang Raul upang patayin si Binibining Josefina, binihag po niya si Angelito at
sinabing papatayin ito kapag hindi inako ni Juanito ang pagkakasaksak kay
Binibining Josefina" tugon ni Laura, parang biglang namanhid ang buong katawan ko
at hindi ako makahinga ng maayos dahil sa mga nalaman ko...
Ibig sabihin... matagal na palang alam ni Leandro na may namamagitan sa amin ni

Juanito, at nang pinatay si Sonya sa harapan ng munisipyo ginamit niya itong
dahilan para palabasin na ang pagkamatay ni Sonya ang naging basehaan para magalit
sa akin si Juanito at gantihan ang pamilya ko. nakumbinse ni Leandro si Mang Raul
na saksakin si Josefina dahil may malaking galit din si Mang Raul kay Don
Alejandro, nagsinunggaling si Mang Raul at sinabing si Juanito ang utak ng lahat.
Wala namang nagawa si Juanito kundi akuhin na lang ang pagkamatay ni Josefina dahil
papatayin ni Leandro si Angelito kapag hind niya ipagtapat sa akin na siya ang
nagpapatay kay Josefina.
Kaya pala ayon kay Ginoong Valdez, wala sa plano ang pagpatay kay Josefina nung
umatake sila sa plaza noong araw ng mga patay. Kaya nagulat sila nang sabihin ni
Juanito na inutos niya kay Mang Raul na saksakin si Josefina.
Tama nga si Ginoong Valdez, may personal at may nais protektahan si Juanito kaya
nagawa niyang akuhin ang pagkamatay ni Josefina dahil ang pagsisinunggaling niyang
iyon ay makapagliligtas sa kapatid niyang si Angelito na bihag ngayon ni Leandro.
"N-nalaman ko po na ipinangako ni Ginoong Leandro na ibabalik ng buhay si Angelito

sa
oras na makasal na po kayong dalawa, ngunit dahil hindi po natuloy ang kasal niyo,
mas lalo pong nalagay sa panganib ang buhay ni Angelito, palagi po siyang
pinapabugbog ni Ginoong Leandro... at nang madakip po kayo ng mga rebelde ipinag-
utos po niya na patayin na si Angelito kagabi, buti na lang po dahil dumating si
Eduardo na halos isang linggo na din po nagmamanman sa labas ng bahay ng mga
Flores, nagkaisa po kami na itakas si Angelito ngunit... agad pong nalaman ng mga
guardia personal na nakawala na po si Angelito at pinaghahanap na po nila kami
ngayon dito sa kagubatan, hindi na po ako sumama sa kanila dahil hindi ko na po
kayang tumakbo pa... S-sobrang nagpapasalamat po ako dahil nakita po kita kanina
Binibini na nakasilip sa bintana at napagdesiyunan ko pong sabihin sa inyo ang
lahat ng kasamaang tinatago ni Ginoong Leandro" patuloy pa ni Laura.
Napatulala na lang ako sa kaniya, bigla kong naalala yung araw na ikakasal dapat
kami ni Leandro at nakita ko si Juanito sa gilid ng simbahan, kaya pala wala na
siyang magawa noon dahil hawak ni Leandro ang buhay ng kapatid niya. at kaya pala
wala siyang ideya na aatake noon sila Ignacio sa kasal namin, dahil sa oras na
hindi matuloy ang kasal namin ni Leandro mamamatay si Angelito.
Naramdaman kong biglang kumirot ang puso ko, hindi ko akaliang sobrang bigat na
pala ng dinadala ni Juanito noong mga panahong iyon, si Angelito na lang ang nag-
iisa niyang kapamilya at nalagay pa ang buhay nito sa panganib dahil gusto ni
Leandro na maniwala at magalit ako kay Juanito.
Ngayon malinaw na sa akin ang lahat, kinidnap ni Leandro si Angelito upang
magsinunggaling sa akin si Juanito at akuhin ang pagpatay kay Josefina na alam kong
hindi naman niya magagawa. Ginamit din niya si Angelito upang maging panakot kay
Juanito at tuluyan akong layuan.
Kaya pala hindi masabi sa'kin ni Juanito ang totoong dahilan nung tinanong ko siya
kung bakit niya nagawang saktan ang pamilya ko, kaya pala kahit sabihin niyang wala
na siyang pakialam sa'kin ay iba pa rin ang sinasabi ng kaniyang mga mata at ng
kilos niya, kaya pala palagi ko siya noon nakikitang nakatanaw mula sa malayo kahit
pa sinabi niya na galit siya sa'kin at lalayuan na niya ako...
Dahil ang totoo... hindi naman talaga siya tuluyang nagbago, hindi naman talaga
tumigil ang tibok ng puso niya para sa'kin, hindi naman talaga nawala ang
pagmamahal niya sa'kin at hindi niya naman talaga ako iniwan.
Nagawa niya lang ang lahat ng iyon dahil hawak ni Leandro ang buhay ni Angelito na
nag-iisang pamilya na lang niya ngayon. Magsasalita pa sana si Laura kaya lang
nagulat kami nang bigla naming narinig ang sigaw ng isang guardia civil na ngayon
ay nakatutok na ang baril kay Laura.
"Heneral, Ella está aquí!" (General, She's here!) sigaw nung guardia civil.
napabitaw naman si Laura sa'kin at agad apaluhod sa lupa. "S-sandali!" sigaw ko at
dali-dali akong bumaba sa kalesa at hinarangan ko si Laura.
Agad namang naglakad si Leandro papunta sa likod ng kalesa kung nasaan kami at
gulat siyang napatingin sa'kin.
"Baja las armas" (put down your gun) utos ni Leandro dun sa guardia civil na
nakatutok na ngayon ang baril sa'kin. agad namang sumunod yung guardia civil at
napayuko kay
Leandro.
Sobrang lakas ng kabog ng dibidb ko parang sasabog na ito dahil sa tindi ng galit
na nararamdaman ko ngayon para kay Leandro, hindi ko akalaing magagawa niyang
ipapatay si Josefina!
"C-carmelita" tugon pa ni Leandro at inilahad niya yung palad niya sa tapat ko.
bakas na bakas sa mukha niya ang matinding pagkagulat, napatingin siya kay Laura na
ngayon ay naginginginig na sa takot at umiiyak. Agad niyang ibinalik ang tingin
niya sa'kin, kitang-kita ko ngayon ang takot sa kaniyang mga mata dahil alam ko na
ang katotohanan.
"C-carmelita, tara na umuwi na tayo" tugon niya pa, dahilan para mas lalong sumama
ang loob ko at tingnan siya ng masama.
"Bakit mo pinadukot at sinaktan si Angelito? Wala siyang kasalanan sayo!" galit

kong sigaw sa kaniya. Dahilan para lumaki lalo ang mata niya, alam kong hindi siya
makapaniwalang magagawa ko siyang sigawan ng ganun.
"A-anong sinasabi mo? Carmelita alam kong pagod ka lang kaya ihahatid na kita-----"
hindi na niya natapos pa yung sasabihin niya kasi hindi ko na napigilan pa ang
sarili ko at agad ko siyang nasampal sa mukha.
Napatulala naman siya dahil sa gulat at hindi nakapagsalita agad. Maging ang mga
tauhan niyang guardia civil ay nagulat din dahil sa ginawa ko sa kanilang heneral.
"N-nagtiwala ako sayo, H-hindi ko akalaing magagawa mong saktan ang pamilya ko!"
sigaw ko pa, hindi naman kumibo si Leandro. Gusto ko pa sana siyang hampasin at
sigawan ngayon dahil sa matinding galit na nararamdaman ko pero napatigil ako dahil
biglang may kalesang paparating.
Agad tumabi sa gilid yung mga guardia civil nang makilala
nila kung kaninong kalesa iyon... kay Don Alejandro.
Nakasunod sa kalesa niya ang ilan sa mga guardia personal ng pamilya namin. Ilang
sandali pa ay tumigil na yung kalesa at dali-daling bumaba si Don Alejandro at
naluluha siyang niyakap ako. "C-carmelita anak ko! Mabuti naman at buhay ka!" tugon
niya pa habang yakap-yakap ako ng mahigpit. Hindi ko na rin mapigilan ang pag-agos
ng mga luha ko. sa pagkakataong iyon, nagpapasalamat ako dahil dumating si Don
Alejandro dahil alam kong hindi niya ako magagawang saktan.
Ilang saglit pa ay kumalas na si Don Alejandro sa pagkakayakap sa akin. "D-dumating

sa akin ang balita kanina na nasa munisipyo ka na daw kung kaya't agad akong
bumangon at magtutungo sana sa bayan, anak ko!" tugon pa ni Don Alejandro. bagaman
alam kong galit siya noon sa'kin dahil sa pagkaamtay ni ina, sa tingin ko ay hindi
naman niya kayang mawalan pa ng isang anak, ang nag-iisa niyang anak na nasa puder
niya.
"P-paano ka pala nakatakas sa mga rebelde?" tanong pa ni Don Alejandro. hindi naman
ako nakapagsalita, bigla namang nagsalita si Leandro na ngayon ay tulala na.
"Nasagip po siya ng mga tauhan ko sa gitna ng gubat sa kamay ng mga rebelde

kaninang hatinggabi, ihahatid ko na po dapat siya ngayon sa inyong tahanan" tugon
ni Leandro, agad naman akong napatingin sa kaniya. Nagsisinunggaling siya, kanina
kinuwento nung lider ng mga guardia civil na nakakita sa'kin sa kagubatan kay
Leandro ang lahat, sinabi nilang patay na yung pitong rebelde nang abutan nila at
ako ang kusang tumakbo papunta sa kanila.
"Kung gayon, bukas na bukas ay dapat maparangalan ang mga guardia civil
na nagligtas sa aking anak" tugon pa ni Don Alejandro. sasabihin ko sana na

nagsisinunggaling lang si Leandro kaya lang biglang napatingin si Don Alejandro kay
Laura na nakaluhod pa din sa lupa hanggang ngayon.
"Anong mayroon dito?" nagtataka niyang tanong. Napayuko naman si Leandro at mukhang
nag-iisip pa siya ng idadahilan. Hindi naman siya natatakot na magsinunggaling
kahit pa alam nung mga guardia civil na nandito ngayon ang tunay na nangyari dahil
halos mga kastila sila at hindi nakakaintindi ng tagalog ang mga guardia civil na
kasama niya.
"Pinaghihinalaang rebelde po Don Alejandro, ngunit huwag po kayong mag-alala ako na

po ang bahala" diretsong sagot ni Leandro sabay tingin sa'kin. gusto ko sanang
sabihin ang totoo kay Don Alejandro pero mukhang mas malaki ang tiwala niya kay
Leandro at natatakot din ako na baka patayin ni Leandro si Laura ngayon.
"Bueno, Maraming Salamat sa pagprotekta niyo sa anak ko... mauuna na kami,

Magandang gabi Heneral Leandro" paalam ni Don Alejandro at inalalayan niya ako
pasakay sa kalesa niya. hindi ko naman maialis ang tingin ko ngayon kay Leandro,
seryoso na ang itsura ng mukha niya habang nakatingin din ng diretso sa mga mata
ko.
Sa pagkakataong iyon, unti-unti ko ng nakikita ang totoong kulay niya, nababasa ko

rin sa kaniyang mga mata ang galit at panibughong nararamdaman niya.
"S-sandali lang! p-pwede ko po bang isama si Laura?" tanong ko kay Don Alejandro,
nagtaka naman yung itsura niya at napalingon kay Laura na nakaluhod pa din hanggang
ngayon.
"Hindi maaari, ang pinaghihinalaang rebelde ay hindi maaaring makalapit sa
ating pamilya" sagot ni Don Alejandro, nakatingin pa din ngayon ng seryoso sa amin
si Leandro. Sa totoo lang, sobrang natatakot ako dahil sa tingin niya.
Agad akong napahawak sa kamay ni Don Alejandro, "P-pero hindi po siya kasama sa mga
rebelde... ang totoo po niyan, tagapagsilbi siya ni Natasha at Helena" tugon ko pa,
at umaasa na mapapayag ko si Don Alejandro. mas mataas naman kasi ang katungkulan
niya kay Leandro kaya umaasa ako na maisama ko si Laura para mailayo kay Leandro.
Tiningnan naman ni Don Alejandro ng mabuti si Laura "Kung gayon, paano kung kasapi
nga siya ng mga rebelde? At ngayon mukhang nagawa nga niyang magtaksil sa
sambahayang Flores... paano ako makakasiguro na hindi niya magagawang pagtaksilan
ang ating pamilya?" tanong ni Don Alejandro. napatingin ako kay Leandro na mas
lalong naging seryoso ang mukha. Malakas ang kutob ko na magagawa niyang saktan si
Laura dahil si Laura ang dahilan kung bakit nalaman ko ang lahat ng tinatago niya.
Gustong-gusto ko na sabihin kay Don Alejandro na si Leandro ang totoong nagpapatay

kay Josefina pero hindi ko alam kung bakit pakiramdam ko hindi niya ako
paniniwalaaan. Lalo na ngayon na kuhang-kuha na ni Leandro ang tiwala niya.
Kaya ang tanging paraan lang ay malayo ko si Laura kay Leandro!
"At bukod doon, ang pagpapanatili sa kapayapaan ay trabaho ni Heneral Leandro hindi
ko dapat pakialaman ang kaniyang tungkulin" tugon pa ni Don Alejandro, at pinaupo
na niya ako sa kalesa. Parang kumikirot ang puso ko habang pinagmamasdan si Laura
na nakaluhod at nanginginig sa takot ngayon.
"Tara na" tugon ni Don Alejandro at pinag-utos
na niya sa kustero na paandarin na ang kalesa. Sa huling pagkakataon halos walang

kurap akong nakatingin kay Laura, napatingala naman siya at napatingin sa akin at
ngumiti siya ng bahagya. Parang sinasabi niya na tanggap na niya ang mangyayari sa
kaniya.
Naramdaman ko na lang na patuloy na tumutulo ang mga luha ko, hindi ko akalaing
magagawang isakripisyo ni Laura ang buhay niya para kay Angelito at para sa akin.
Bakit? Bakit pati ang ninuno ni daddy ay nadadamay sa trahedyang ito.
Unti-unti nang natakpan ng makapal na hamog ang paligid at hindi ko na sila matanaw
dahil malayo na kami. Ilang sandali pa, parang biglang nadurog ang puso ko nang
umalingawngaw sa buong kagubatan ang isang putok ng baril.
Agad akong napalingon sa bintana at gusto ko sanang sumigaw. Hindi maaari!
"Sinasabi ko na sayo Carmelita... ang mga rebelde ay hindi makakatakas sa kamay ng

batas" narinig kong tugon ni Don Alejandro, at sa pagkakataong iyon, alam kong alam
na niya ang mangyayari kay Laura.
Alam kong alam na niya na papatayin ni Leandro si Laura pero hindi siya gumawa ng
paraan para iligtas ito dahil... hindi niya kayang kalabanin ang mga Flores.
Pagdating sa hacienda Montecarlos, parang hindi ko maramdaman ang buong katawan ko.
hindi ako makapaniwala na patay na din si Laura. Naalala ko pa yung pag-uusap namin
noon, may malaking utang ang kaniyang ama sa pamilya Flores at upang mabayaran ang
kanilang utan kailangan niyang magsilbi sa kanila at iwan ang kaniyang pamilya.
Alam kong isa sa mga kapatid ni Laura ang magiging ninuno ni daddy dahil dala-dala
pa din niya ang apelyidong
Isabella.
"Binibining Carmelita!" narinig kong tawag ni Esmeralda na nakatayo ngayon sa

pintuan ng bahay namin. Agad siyang tumakbo papalapit sa akin at niyakap ako.
"Maraming Salamat at nakaligtas ka" tugon niya pa, buti na lang kahit papaano ay
may kakampi pa rin ako sa tahanang ito.
"Magpahinga ka na Carmelita" tugon pa ni Don Alejandro at tinapik niya ang balikat

ko saka nagtungo na sa kwarto niya. Inalalayan naman ako ni Esmeralda papunta sa
kwarto ko at naghanda din siya ng pampaligo at mga gamot.
"Binibini? Matagal ka pa ba?" tanong ni Esmeralda. Hindi ko namalayan na halos

isang oras na pala ako nakababad dito sa paliguan habang tulala at isa-isang
inaalala ang lahat ng sinabi ni Laura.
Pakiramdam ko ay wala pang ideya si Don Alejandro na kagagawan ni Leandro ang lahat
dahil magkaibigan pa rin sila ni Gobernador Flores. At imposible namang hindi
nalalaman ni Gobernador Flores ang pagbihag ni Leandro kay Angelito. Iniisip ko
tuloy, paano kung malaman niya na si Leandro ang nagpapatay kay Josefina?
Sigurado akong magagalit siya at kakalabanin niya ang mga Flores, at kapag nangyari
iyon siguradong matatalo lamang siya dahil mas mataas ang posisyon ni Gobernador
Flores at mas marami itong koneksyon, at malapit din si Gobernador Flores sa
gobernador-heneral.
Natatakot ako na baka baliktarin nila si Don Alejandro at masira ang pangalan ng
mga Montecarlos. Ano na lang ang mangyayari sa future? Anong mangyayari sa mga ari-
arian ng mga Montecarlos at sa mansyon na ito na sobrang pinapahalagahan ni lola
Carmina.
Kailangan kong gumawa ng paraan! Tama si
Don Alejandro hindi dapat ako padalos-dalos sa desisyon ko. kailangan kong makaisip
ng paraan para mabunyag sa lahat ang kasamaan ni Leandro nang hindi madadamay si
Don Alejandro at ang pangalan ng pamilya Montecarlos.
At hindi ko rin pwedeng sabihin kay Don Alejandro ang lahat dahil sa dami ng
kasalanan at pagsisinunggaling ko sa kaniya, mukhang hindi naman niya ako
paniniwalaan.
Bigla kong naalala yung yakap niya at labis na pag-aalala sa'kin kanina nung makita
ako ulit. Posible ding maniwala siya sa'kin diba? Kahit papaano ay pinaniniwalaan
pa din niyang ako si Carmelita at anak niya ko kung kaya't posible ding maniwala
siya sa'kin.
"Nakatulog ka na ba diyan Binibini?" tanong pa ni Esmeralda. At dahil dun umahon na

ako sa tubig at nagbihis na saka lumabas ng banyo.
"Akala ko nakatulog ka na Binibini" sabi niya pa at inalalayan niya ako maupo sa

kama. Agad niyang nilabas yung mga gamot at ginmot ang mga galos at sugat na natamo
ko nung nabihag ako ng mga rebelde.
"Binibini, alam mo ba halos hindi na umuuwi ng bahay si Don Alejandro upang hanapin
ka noong nadakip ka ng mga rebelde, muntikan na siyang atakahin sa puso noong
nakita niyang hinampas ka nung isang rebelde at nawalan ng malay sa gitna ng
labanan ng mga rebelde at guardia civil sa plaza, madalas ko ring marinig siyang
umiiyak sa kaniyang kwarto nitong mga huling araw dahil natatakot kami na baka may
masama nang nangyari sa iyo sa kamay ng mga rebelde" panimula ni Esmeralda. Napa-
aray naman ako nung nilagyan niya ng gamot yung sugat sa noo ko.
"T-talaga? Ibig sabihin... hindi na siya galit sa akin?" tanong ko, napangiti
naman ng bahagya si Esmeralda, baka nasasabi niya lang yun kasi medyo may katandaan
na siya kaya mas nauunawaan na niya ang lahat ng bagay.
"Sa tingin ko ay hindi naman sayo galit si Don Alejandro, marahil ay nagtampo lang
siya at nasaktan dahil mas iniisip mo ang kapakanan ni Juanito kaysa sa iyong
pamilya" tugon pa ni Esmeralda. Napaisip tuloy ako ng malalim. Naging makasarili ba
ako?
Mas lalo tuloy bumigat yung dibdib ko, pakiramdam ko ay patuloy akong lumulubog
dahil sa problema. Hindi ko magawang pumili sa pagitan ng pag-ibig ko kay Juanito
at sa misyon ko na iligtas siya sa kamatayan laban sa responsibilidad na
pangalagaan ko ang pamilya Montecarlos.
Hindi ko na alam ang gagawin ko! mababaliw na ata ako!
"Palagi mong tatandaan Binibini na ikaw na lang ang tanging kakampi ngayon ni Don
Alejandro, nawa'y huwag mo din siyang talikuran at iwan" patuloy pa ni Esmeralda.
Hindi naman ako nakapagsalita. Alam kong may kasalanan din ako kung bakit
nahihirapan din ngayon si Don Alejandro, dahil sa akin nagsimula ang lahat ng
problema niya.
Kung hindi ako gumawa ng oplan tigil kasal, hanggang ngayon sana nakatakda pa din
kami ikasal ni Juanito at ang kailangan ko lang gawin ay alamin kung sino ang
papatay sa kaniya para pigilan ito.
Sa madaling salita, ako ang may kasalanan ng lahat ng ito.
Kinabukasan, tanghali na ako nagising at medyo gumanda na rin ang pakiramdam ko

dahil sa gamot na pinainom sa'kin ni Esmeralda kagabi. nagtaka ako nang maabutang
sobrang busy nila sa kusina at sa salas.
"Maligayang Pasko Binibining Carmelita!" bati sa'kin nila Esmeralda
at ng iba pang mga kasambahay. At dahil dun biglang nanlaki ang mga mata ko. Omg!
Pasko na!
Kaya pala sobrang busy nila at ang daming palamuti dito sa bahay. "Mamaya na po ang
noche buena, ano po ang mga pagkain ang nais niyong iluto namin?" tanong nung isang
kasambahay na sa tingin ko ay pinakabata sa kanila, kayumanggi ang kaniyang balat
at mataba ang kaniyang pisngi.
Noche Buena? Ibig sabihin December 24 pa lang ngayon.
"K-kahit Kaldereta na lang" sagot ko, napangiti naman siya. at agad na silang
bumalik sa kani-kaniyang trabaho. Naabutan ko namang pababa na ng hagdan si Don
Alejandro at bihis na bihis siya ngayon.
"Pinaalam ka na sa'kin ni Esmeralda kanina, maaari kang dumalo sa misa mamayang

gabi basta kasama mo siya at si Leandro" tugon ni Don Alejandro. papalabas na sana
siya ng pinto pero napatigil siya dahil tinawag ko siya.
"A-ama"
Napalingon naman siya, bakas pa rin sa mga mata niya ang labis na kalungkutan dahil
dadalawa na lang kami ngayong mag-cecelebrate ng pasko. "Ano iyon?" tanong niya.
napahakbang naman ako papalapit sa kaniya at napalingon sa paligid. Walang tao dito
sa salas dahil halos lahat ng kasambahay ay abala sa kusina.
"M-maaari ko po ba kayong makausap sandali?" tanong ko. napatingin naman si Don

Alejandro sa kuwintas na orasan niya.
"Tungkol saan ba iyan? Kailangan ko na kasing umalis dahil may pagpupulong kami
nila Gobernador Flores sa bayan" tugon niya. at mukhang nagmamadali nga siya pero
ayoko ng palagpasin pa ang pagkakataong ito na malaman niya ang kasamaan ng mga
Flores.
"A-ama, makinig po kayo sa sasabihin ko...
hindi po totoong may kinalaman si Juanito sa pagpatay kay Josefina at si Juanito

rin po ang nagligtas at nagtakas sa akin sa mga rebelde" panimula ko, napakunot
naman yung noo ni Don Alejandro, umaasa pa din ako na maniniwala siya sa'kin dahil
anak niya ako.
"Anong ibig mong sabihin? Carmelita! Tigilan mo na ang pagtatanggol kay Juanito"
seryosong tugon ni Don Alejandro. agad naman akong napahawak sa kamay niya.
"A-ama, totoo po ang sinasabi ko, wala po talagang kinalaman si Juanito sa lahat"
patuloy ko pa. nagtataka pa rin ang itsura ni Don Alejandro.
"Kung hindi si Juanito? Sino ang nagpapatay kay Josefina? Si Ca-tapang? posibleng
alam iyon ni Juanito dahil kaanib din siya sa mga rebelde" diretsong tugon ni Don
Alejandro. napailing-iling naman ako.
"Hindi po, at hindi niyo rin po aakalain kung sino ang totoong nagpapatay kay ate
Josefina, Ama! Kailangan niyo pong makinig sa'kin, kailangan po nating gumawa ng
paraan para mabigyang hustisya ang pagkamatay ni ate Josefina, pero kailangan po
nating magplano ng maayos para hindi nila tayo mabaliktad" tugon ko. kumunot naman
ang noo ni Don Alejandro at parang naguguluhan siya sa sinasabi ko.
"Ano ba talaga ang gusto mong sabihin Carmelita? Sino ang totoong tao na tinutukoy
mong nagpapatay kay Josefina?" seryosong tanong ni Don Alejandro. alam kong masakit
din para sa kaniya ang muling banggitin at alalahanin ang pagkamatay ni Josefina.
Napalunok naman ako at hanggang sa mga huling sandali ay nagdadalawang isip pa din
ako sabihin kay Don Alejandro ang totoo, natatakot ako na baka hindi siya maniwala
sa akin lalo na ngayong
seryoso na ang itsura niya.
"Carmelita?" tugon niya pa. napahinga naman ako ng malalim bago magsalita. "A-ang
totoong nagpapatay po kay Josefina ay s-si... Leandro" tugon ko.
Hindi naman nakapagsalita agad si ama at mas lalong nagtaka ang itsura niya. "Paano
mo naman nasabi yan?" tanong niya. napahinga naman ako ng malalim.
"S-sinabi po sa'kin ni Laura ang buong katotohanan" sagot ko. napaisip naman ng
malalim si Don Alejandro.
"Carmelita... alam kong nais mo lang takasan ang kasunduan kong ipakasal kay
Leandro para maging malaya kayo ni Juanito" seryoso niyang tugon at dahil dun mas
lalo kong hinigpitan ang hawak sa kamay niya para maniwala siya sa'kin.
"Ama! Maniwala po kayo! Nagsasabi ako ng totoo! si Leandro talaga at ang mga Flores
ang nagpapatay kay Josefina!" pagpupumilit ko pa. napapikit naman sa inis si Don
Alejandro.
"Tumigil ka na Carmelita! Batid kong ginagawa mo lang ang lahat ng ito upang hayaan
ko na kayo ni Juanito! mula ngayon ay ayoko nang marinig pa ang pangalan ni Juanito
mula sayo! at ayokong gumagawa ka ng kwento at kasiraan sa pamilya Flores para lang
maputol ang nakatakdang kasal niyo ni Leandro!" galit na tugon ni Don Alejandro.
agad na siyang tumalikod at lumabas na ng pinto.
Napaupo na lang ako sa sahig. Mukhang mas mahihirapan ako nito, dahil sa pagsuway
ko noon kay Don Alejandro nawala na tuloy ang tiwala niya sa'kin. at para sa kaniya
lahat ng sasabihin ko ay kasinunggalingan na.
Kinagabihan, agad inihanda ni Esmeralda ang isang napakagandang baro't saya na

kulay pula dahil magsisimba kami ngayong gabi sa simbahan
ng San Alfonso sa bayan. Dumating naman si Leandro kaninang hapon upang makausap
ako at samahan sa simbahan gaya nga ng bilin ni Don Alejandro na papayag lang
siyang makalabas ako ng bahay kapag kasama ko siya at si Esmeralda, pero ayoko pa
talagang makita at makausap ngayon si Leandro lalo na dahil Christmas eve ngayon.
Kaya hindi na nagpumilit pa si Leandro at umalis na lang siya pero nag-iwan siya ng
note para sa akin.
Nais kong makausap ka at makapagpaliwanag sa iyo, pakisaup pagbigyan mo na ako.

ayokong masira ang relasyon natin dahil lang sa hindi pagkakaunawaan.
Nakikusap,
Leandro
Dahil sa galit agad kong nilukot yung papel na iyon at pinagpupunit pa. pakiramdam
ko tuloy nagmukha akong tanga kakaisip noon na baka pwede kong turuan ang puso ko
na mahalin siya. kaya siguro kahit anong gawin niya ay ayaw mahulog ng puso ko sa
kaniya dahil hindi pala totoo ang kabutihan at pagmamalasakit na pinapakita niya
sa'kin.
"Ngayon ay ipinagdiriwang natin ang araw ng pagsilang ni Maria sa ating Panginoong

Hesus..." tugon nung pari. nandito kami ngayon sa kalagitnaan ng misa. Kasama ko
ngayon si Esmeralda at natanaw ko naman si Leandro kasama sila Gobernador Flores at
Natasha sa kabilang upaun. Hindi naman nakasama ngayon si Don Alejandro dahil
nagtungo siya sa kabilang bayan para sa negosyo namin.
Kanina ko pa nararamdaman na nakatingin sa'kin si Leandro pero hindi ko siya

pinapansin. Alam kong alam niya na galit pa din ako sa kaniya kaya nagaalinlangan
din siyang lumapit sa akin. Buti na lang dahil sobrang ganda ng aura dito sa loob
ng simbahan.
Napapalibutan ng makukulay na palamuti ang bawat sulok ng simbahan at may malaking

belen din sa gilid na kung saan pinapakita ang imahe ni Maria at Jose habang
tuwang-tuwa na nakatingin sa bagong silang na si Hesus na nasa sabsaban, nandoon
din ang tatlong hari at ang tala na nasa itaas.
Biglang gumaan naman ang pakiramdam ko dahil sa mga nakikita ko ngayon.

Nakakatuwang isipin na hanggag sa modern world, dala-dala pa din ng mga Pilipino
ang tradisyon ng Pasko sa Pilipinas. sayang nga lang dahil hindi ako nakapagsimbang
gabi dahil kaninang madaling araw ang huling araw ng simbang gabi.
Pagkatapos ng misa, agad lumapit si Leandro sa akin pero hinarang siya ni

Esmeralda. "Ginoong Leandro, mas mabuti po kung hahayaan niyo po muna si Binibining
Carmelita mapag-isa" narinig kong tugon ni Esmeralda. Napayuko na lang at hindi
naman na nakapalag pa si Leandro. Nakatalikod ako ngayon sa kanila at tinatanaw ko
ang mga taong naglalabasan na ngayon sa simbahan. Hindi ko akalaing makakasama ko
ngayong magsimba ang mga taong ito na nabubuhay sa panahong ito.
Katulad nila, ang bongga din ng suot ko ngayon, kanina ko pa din napapansin na
napapatingin sa akin yung mga tao dahil pulang-pula ang aking baro't saya. Nilagyan
din ni Esmeralda ng pulang gumamela ang buhok ko na nakapusod ngayon sa likod.
Kanina ko lang din narealize na hindi ko pala naisuot yung kuwintas na gawa sa
kahoy na bigay ni Juanito nung ibinalik iyon sa akin ni Mercedes dahil masyadong
naging mabilis ang lahat at nung gabi ding iyon pinag-utos ni Ca-tapang na pugutan
na ako ng ulo sa gitna ng kagubatan, kaya nawala na rin sa isip ko kung
saan ko nalagay yung kuwintas huhu.
"N-naiinitindihan ko... ngunit maaari bang ipaabot mo na lang kay Binibining

Carmelita ang aking regalo para sa kaniya at pakisabi na rin na binabati ko siya ng
Maligayang Pasko" narinig kong tugon ni Leandro, alam ko namang nais niyang
iparinig sa akin yun pero natatakot lang siya na sabihin iyon sa'kin ng diretso
dahil baka hindi ko siya pansinin.
"Masusunod po Ginoo" sagot ni Esmeralda, naramdaman kng kumapit na siya sa braso

ko. "Tara na Binibini" tugon ni Esmeralda at ngumiti siya ng bahagya sa'kin.
napangiti na din ako, at lumabas na din kami ng simbahan. Pero napatigil kami nang
bigla naming makita si Gobernador Flores at Natasha na naghihintay sa labas ng
simbahan. Gusto ko sanang magtago sa kanila pero nakita na ako ni Natasha. At
siguradong magtataka sila kapag hindi ko sila binati.
Napahinga na lang ako ng malalim at naglakad na kami papalapit sa kanilang dalawa.
"Feliz Navidad mi nuera" (Merry Christmas my daughter-in-law) nakangiting bati ni

Gobernador Flores halata namang pinaplastic niya lang ako. wala naman akong nagawa
kundi ngumit ng konti at nagmano sa kaniya.
"Nasaan si Maria? Ahh! Oo nga pala, sumama siya sa nobyo niyang pulubi" sarcastic
na tugon ni Natasha. Hindi naman siya sinaway ni Gobernador Flores at mukhang
natuwa pa siya dahil inalipusta ni Natasha ang kapatid ko.
Magsasalita na sana ako at konting tiis na lang masasabunutan ko na siya pero

biglang dumating ang iba pang mga opisyal na kaibigan ni Gobernador Flores at
nagbatian sila. Umalis na lang kami ni Esmeralda dahil wala naman na kaming gagawin
dun.
"Ayos ka lang ba Binibini? Nais mo bang mamasyal muna?" tanong ni Esmeralda nang
makalayo na kami. Parang biglang napawi yung inis ko kay Natasha at Gobernador
Flores nang marinig ko ang sinabi ni Esmeralda na mamasyal daw kami.
"T-talaga? Pwede tayong mamasyal ngayon? Pero pumayag ba si ama na mamasyal ako
ngay----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi sinuway ako ni Esmeralda.
"Ssshh... sikreto lang natin ito Binibini, hindi alam ng iyong ama na papayagan
kitang mamasyal ngayon" nakangiti niyang tugon at dahil dun napangiti din ako.
"Yeyy! Salamat talaga! Tara na!" tugon ko pa, at agad akong humawak sa braso niya.
pero napatigil ako kasi hindi naman siya umalis sa kinatatayuan niya.
"Bakit? Pangako! Hindi ako magpapasaway" tugon ko pa. pero napangiti lang si
Esmeralda.
"Medyo may katandaan na ako, hindi ko na kaya pang maglakad-lakad ng malalayo lalo
na ngayon sobrang dami ng tao dito" paliwanag ni Esmeralda. Hindi pa naman siya
ganun katanda ah, pero malapit na siguro siyang mag-50 yrs. old.
"Huh? edi ako lang mag-isa mamasyal?" tanong ko, natawa naman si Esmeralda. At
hinawakan ang kamay ko.
"Hindi ka mag-iisa Carmelita... may sasama sayo" nakangiting tugon ni Esmeralda

sabay lingon sa kaliwa. At dahil dun napalingon din ako kung saan siya nakatingin
ngayon.
Biglang nanlaki ang mga mata ko nang makita si Juanito. parang biglang bumagal ang
takbo ng buong paligid, napatulala lang ako sa kaniya habang nakatayo siya ngayon
sa gitna ng madaming tao na naglalakad sa iba't-ibang direksyon. Parang biglang
nabuhay ang puso ko at nagsimula itong tumibok
nang mabilis nang magtama ang mga mata namin ni Juanito. Nakangiti siya ngayon sa
akin at kitang-kita ko ang kislap sa kaniyang mga mata.
Dugdug! Dugdug!
Bigla kong naalala yung sinabi niya noon sa akin nung nasa pa-despedida kami nila
Kapitan Corpuz.
Kahit saan at kahit kailan... nandito ako para samahan ka.
Dahan-dahan siyang naglakad papalapit sa akin, nakaputi siyang polo ngayon at

nakasuot din ng sombrero, mukhang may naitabi pa siya sa mga mamahalin niyang damit
noon. Parang nakalimutan ko tuloy na hindi na pala siya mayaman ngayon dahil maayos
ang kaniyang pananamit at hindi ko na din maalis ang mga mata ko sa kagwapuhan
niya.
"Maligayang Pasko Binibini" tugon niya nang makalapit na sa amin. Napatulala na

lang ako sa kaniya dahil sa ngiti niya, Gosh! ang ngiti pa lang niya ay perfect na
perfect na Christmas gift na para sa'kin! kyaaahh!
Ang aliwalas din ng itsura niya ngayon, lalong-lalo na ang kaniyang labi, gustong-
gusto ko na siyang halikan at yakapin pero naalala ko na nandito pala kami sa
public place. Ayoko naman malagay sa history bilang kauna-unahang PDA.
"Sige, maiwan ko na muna kayo, hanggang alas-otso lang Juanito ah! Ibalik mo dito
si Carmelita sa simbahan, dito ako maghihintay" bilin ni Esmeralda. "Maraming!
Maraming Salamat po dahil pumayag po kayong makasama ko si Carmelita ngayong gabi"
nakangiting tugon ni Juanito kay Esmeralda. Tinapik naman ni Esmeralda ang balikat
ni Juanito.
"Walang anuman, ito lang ang magagawa ko para sa inyo" sagot ni Esmeralda sabay
ngiti. Nagulat ako nang biglang may nilabas na puting
balabal si Esmeralda at itinaklob niya iyon sa ulo ko. "Kilala na ng mga guardia
civil ang itsura mo lalo na nung hinahanap ka nila Don Alejandro... at bagay talaga
sa iyo ang balabal na ito na gawa ng iyong ina para sayo" tugon pa ni Esmeralda.
Napatingin ako dun sa balabal na suot ko na ngayon. Bigla kong naalala na ito yung
balabal na nilagay ni ina sa leeg ko nung sinugatan ni hukom Fernandez ang leeg ko,
at ito rin yung balabal na tinatahi noon ni ina nung nagising ako noong dumaplis
yung bala sa tenga ko. ibig sabihin, ginawa talaga ni ina ang balabal na ito para
sa'kin...
"Oh! Bakit ka lumuluha? Ako pa nga ang dapat mag-alala dahil baka itanan ka ni
Juanito, siguradong malalagot ako kay Don Alejandro" biro pa ni Esmeralda at dahil
dun umurong yung luha ko at natawa na lang kaming tatlo.
"Sige na, mamasyal na kayo, tumatakbo ang oras" tugon pa ni Esmeralda at nagpaalam
na siya samin. Parang nakahinga na ako ngayon ng maluwag dahil suot-suot ko ang
balabal na gawa ni ina para sa'kin.
At ngayon hindi ko naman maitago ang ngiti ko nang marealize ko na masosolo ko na

ngayon si Juanito! Kyaaahh!
MY GOSH! Carmela! Dalagang Pilipina dapat! Relax ka lang... switch to mahinhin mode
na. omgee! Wag mong ipahalata na kinikilig ka ng bonggang-bongga!
Napaiwas ako ng tingin nang tumingin na muli sa'kin si Juanito. Gosh! wag kang
bibigay agad Carmela! Pakipot mode muna, pero... kapag nag-request siya ng kiss....
BIGAY MO NA AGAD! Haays! Sayang ang opportunity! Grab it!
"Feliz navidad mi amor" (Merry Christmas my Love) tugon ni Juanito at nakangiti

siya ngayon
ng todo, nagulat naman ako nung bigla niyang hawakan yung kamay ko. teka! Binati
lang naman niya ako ng Merry Chirstmas diba? Pero bakit todo-todo ang ngiti niya?
may iba pa ba siyang sinabi, haays! Bakit kasi nag-eespanyol siya, di ko tuloy
maintindihan.
"Saan mo gusto pumunta?" nakangiti niyang tugon. Hindi ko alam pero kinikilig ako
dahil sa tingin at ngiti niya. parang matutunaw ata ako waaahh!
"Kahit saan, basta kasama ka" ayy shocks! Hindi ko namalayan na nasabi ko na pala
yun dahilan para mas lalong mapangiti si Juanito. My gosh! ang corny ko na huhu.
"Talaga? Kung gayon, kailangan kong gawin ito para hindi ka malayo sa akin" tugon
niya sabay hawak sa kamay ko as in magka-lock yung fingers namin, yung holding
hands ng mga mag-syota sa luneta waahh!
Dugdugdudgdugdugdug!
Nagsimula kaming lumibot sa tapat ng simabahan, napakadaming tao ngayon dito at

halos lahat ay masayang sinasalubong ang bisperas ng pasko. Nakasuot naman ng
sombrero si Juanito at nakataklob din ako ng balabal kaya hindi na nila kami
makikilala. Ang daming mga kumikinang na parol na nakasabit sa buong paligid at
nagkalat din ang mga tindahan ng bibingka at puto bongbong sa labas ng simabahan.
Bumili ng puto bongbong at bibingka si Juanito at kinain namin yun habang

naglilibot sa buong paligid with matching holding hands while walking pa. wala na
kaming pake kung napapatingin sa'min yung ibang mga conservative na magkasintahan,
at wala na rin ako pake kung malagay ako sa history na nakikipag-PDA haha!
Pakiramdam ko ay safe na safe ako habang hawak-hawak ni Juanito ang kamay ko. at
parang nakukuryente din
ang buong katawan ko sa tuwing hahawakan niya ang waist ko para itabi ako sa mga
papasalubong na tao na naglalakad. My ghaaawd!
Napatigil naman kami sa grupo ng mga batang kumakatok sa bahay-bahay at nag-

cacaroling. Hindi ko naman mapigilang mapangit habang pinagmamasdan sila,
nakakatuwa na hanggang sa modern world uso pa din ang pangangaroling.
Nagbigay naman ng barya si Juanito sa mga batang iyon at kinantahan din nila kami
ng Christmas song in Spanish. Kahit pa hindi ko maintindihan alam ko naman na ang
kantang iyon ay naglalaman ng diwa at saya ng pasko.
Ilang sandali pa, napatigil na kami sa paglalakad at umupo sa isang upuan malapit
sa tapat ng simbahan. Mas mabuti kasi kung dito lang kami magagala dahil madaming
tao dito at para hindi na kami mahirapan pa bumalik dito sa simbahan mamayang 8 pm.
Hindi pa rin binibitawan ni Juanito ang kamay ko kaya hindi din naaalis ang mga
ngiti sa labi ko ngayon. Gosh! bakit ba sobrang kakaiba ang kilig na nararamdaman
ko ngayon sa panahong to? siguro dahil sa hindi pa uso ngayon ang galawang breezy
kaya kapag nahawakan ka lang ng lalaki parang makukuryente na ang buong katawan mo!
kyaahh!
Pinagmamasdan namin ngayon ni Juanito ang dalawang batang babae at lalaki na

naglalaro sa tapat namin habang ang nanay at tatay nila ay bumibili ng bibingka.
"Tingnan mo sila, masayang-masaya at parang walang problema" narinig kong tugon ni

Juanito habang nakangiting pinagmamasdan niya yung dalawang cute na cute na bata na
sa tingin ko ay five years old lang.
"Oo nga, sana maging bata na lang ulit tayo para wala na tayong problema" tugon ko,
at hindi ko rin mapigilan mapangiti sa tawanan at saya nung dalawang batang iyon.
"Sana nakilala na kita noong mga bata pa tayo" narinig kong tugon niya, parang
bigla namang napawi yung ngiti ko at napatingin sa kaniya. Kung bata pa lang ay
nagkakilala na si Juanito at Carmelita, siguradong wala ako ngayon dito.
"Bakit kasi palagi kang nagkukulong sa iyong kwarto kung kaya't hindi ko nasilayan
ang iyong ganda" patuloy pa ni Juanito. kung alam lang niya na sobrang lakwatsera
ako, kung alam lang niya na nag-tatantrums ako noon sa tuwing na-grogrounded ako ni
daddy sa paggagala kapag may bagsak ako at kung alam lang niya na hate na hate ko
ang makulong sa kwarto.
Pero syempre hinding-hindi niya malalaman yun, hinding-hindi niya malalaman na

hindi ako nagmula sa panahong to.
"Kung sabagay, mas mabuti na lang din magkulong sa kwarto kaysa harapain ang
magulong mundo sa labas" dagdag pa ni Juanito at tulala na siya ngayon. Alam kong
masakit pa rin para sa kaniya at hindi niya pa tanggap ang pagkawala ng mga mahal
niya sa buhay.
Napasandal naman ako sa balikat niya. "Bakit hindi mo sinabi sa akin ang totoo?
bakit sinarili mo ang lahat ng problema?" tanong ko sa kaniya. Hindi naman siya
nakapagsalita agad. medyo kaunti lang ang tao dito sa inuupuan namin, at halos
abala naman ang lahat sa pagtatawanan at pagsasaya dahil pasko ngayon. Sa totoo
lang, sobrang nagpapasalamat talaga ako dahil kasama ko siya ngayon. hindi ko
siguro alam ang gagawin ko at kung paano ko icecelebrate ang Christmas kung wala
siya dito.
"Alam ko na ang lahat... at hindi ko akalain na nakayanan moa ng
lahat ng iyon nang mag-isa" patuloy ko pa. naramdaman ko namang isinandal din ni
Juanito yung ulo niya sa ulo ko.
"Patawarin mo ako kung hindi ko sinabi sa iyo ang totoo, patawin mo ako dahil
pinaniwala kita sa isang kasinunggalingan at pilit na tinaboy papalayo sa akin...
nagawa ko lang naman iyon dahil ayokong madamay ka at ang pamilya mo" sagot ni
Juanito at dahil dun napatingin ako sa kaniya, napayuko siya at napansin ko ang
namumuong luha sa kaniyang mga mata.
"A-alam ko namang hindi mo ako magagawang saktan o ang kapatid kong si Josefina...
Gusto ko din malaman mula sa iyo ang lahat ng nangyari" tugon ko. napatingin naman
ng diretso si Juanito sa akin, kitang-kita ko sa mga mata niya ang sakit na
nadarama niya. marahan niyang hinawakan ang kamay ko at napahinga siya ng malalim.
"Nang ipatapon ang pamilya namin sa Bohol, Pinapangako kami ni ina na hinding-hindi
kami maghihiganti pa sa mga taong sumira sa pangalan namin at magsisimula kami ng
bagong buhay doon, makalipas lamang ang isang linggo dumating din doon sila tatang
Caloy at may mga kasamahan siya, nagpakilala sila bilang mga dayo mula sa Leyte, at
pinahiram niya kami ng mga bangka sa pangingisda, makalipas pa ang isang linggo
hindi ko inaasahang makikita kita sa Cebu nang magtungo kami sa palengke ng
kabilang isla upang ibenta ang mga isdang nahuli namin, gustong-gusto kita yakapin
nang mga oras na iyon pero alam kung kapag ginawa ko iyon ay mas lalo kang
mapapahamak, at ayoko nang maugnay pa sa iyo dahil ayokong kalabanin mo ang iyong
ama para sa'kin" panimula niya. bigla kong naalala yung araw nay un kung saan hindi
ko inaasahang
makita si Juanito sa Cebu.
"Pero hindi ko inakala na susundan mo ako sa Bohol, totoo ang sinabi noon ni
Ignacio na pinalitan namin an gaming apelyido upang hindi kami matunton ng
rebeldeng grupo ni Ca-tapang dahil ayaw ni ina na masangkot kami sa gulo at gusto
na niya ng mapayapang buhay, nang panahon iyon ay wala talaga kaming ideya na si
tatang Caloy ay si Ca-tapang, nang mamatay si ina ibinilin niya sa akin na huwag ko
daw pigilan ang nararamdaman ko para sa iyo at nabanggit din sa akin ni Angelito
mula kay Theresita na kaya raw kayo nasa Cebu ay dahil pinayagan ka ni Don
Alejandro na magbakasyon muna at palipasin ang sama ng loob mo dahil hindi man lang
niya pinagtanggol ang aking ama at ang pamilya ko nang palayasin kami sa San
Alfonso at upang paghandaan din ang nalalapit niyong kasal ni Leandro, pero huli na
ang lahat dahil pagpunta ko sa tinutuluyan niyong kumbento sa Cebu sinabi ni madam
Ofelia na bumalik ka na daw sa San Alfonso, alam kong kasalanan ko kung bakit
bumalik ka na sa San Alfonso dahil itinaboy kita papalayo" patuloy pa ni Juanito,
hindi ko namalayan na tumulo na ang mga luha ko, at nagulat ako nung pinunasan ni
Juanito ang mga luha ko gamit ang kamay niya. naalala ko yung araw na iyon, sobrang
nadurog ang puso ko dahil ayaw na niya akong makita pa.
"Hindi na ako nagdalawang isip pa at bumyahe na papunta sa San Alfonso, hindi ako
makapapayag na makasal ka kay Leandro kung kaya't ibinigay ko ang lahat ng naipon
kong pera sa tagapangasiwa ng barko papuntang San Alfonso para hindi niya ako
isumbong sa mga opisyal dahil ang hatol ng hukuman sa pamilya namin ay hindi na
maaari
pang makatuntong muli sa San Alfonso, agad naman akong tinulungan ni Eduardo
makapasok sa hacienda Montecarlos at laking tuwa ko ng makita ka muli, lahat ng
sinabi ko sa iyo sa lawa ng luha ng araw na iyon ay totoo, ang pag-ibig na
ipinagtapat ko sa iyo ay totoo" tugon pa ni Juanito, dahilan para mapaluha ako ng
tuluyan dahil sa saya na nararamdaman ko na totoo pala talaga ang mga sinabi niya
sa akin noong araw na iyon.
"Sobrang saya ko nang sinabi ni madam Olivia na hindi ka maaaring ikasal kay
Leandro dahil balak mong mag-madre sa Cebu, hindi rin matatawaran ang saya na
nadarama ko nang makasama kita sa aking kaarawan at noong handugan mo pa akong ng
awitin at syempre... noong makita ko ang saya sa iyong mga mata nang ipasyal kita
sa ilog ng Abatan kung nasaan namamalagi ang milyon-milyong mga alitaptap" sabi pa
niya at nakangiti na siya ngayon, para kaming ewan kasi nakangiti kami ngayon pero
may namumuong mg luha sa aming mga mata, ito na siguro yung tinatawag nilang tears
of joy.
"Akala ko ay hindi na matatapos ang saya na nadarama ko noong mga panahong iyon,
ngunit hindi ko inaasahan na bigla ka na lang nawala at ibinalita sa akin ni
Theresita na nagpadala daw ng sulat si Eduardo at ibinalita sa inyo na ipapakasal
daw si Maria kay Gobernador Flores, sa pagkakataong iyon malakas ang kutob ko na
papayag ka na lang magpakasal kay Leandro para sa iyong kapatid, hindi ko alam ang
gagawin ko noong panahong iyon, at nang matanggap ko ang iyong sulat na pinadala ni
madam Olivia, sobra akong nasaktan, alam kong kailangan mong gawin iyon upang
iligtas si Maria at ang pinagbubuntis niya ngunit
naniniwala ako na ang pagpapakasal kay Leandro ay hindi solusyon sa problema kung
kaya't nakaisip ng paraan si Ignacio na itakas ka namin at si Maria, nalaman din
kasi namin na ipinakulong ni Don Alejandro si Eduardo, nang araw na iyon
ipinagtapat ni tatang Caloy na siya si Ca-tapang, sinabi niyang tutulungan niya
kaming itakas si Maria, Eduardo at ikaw, ngunit hindi niya ako pinilit na sumapi sa
rebeldeng grupo nila, si Ca-tapang din ang nagbigay ng bangkang masasakyan namin ni
Ignacio papunta sa San Alfonso, labis naman ang saya ko nang pumayag ka na sumama
sa akin, ngunit hindi ko inaasahan na magkakahiwalay tayo noong araw na iyon nang
mahuli tayo ng iyong ama at nila Heneral Seleno" patuloy pa ni Juanito, parang
isang bangungot din sa akin ang nangyaring iyon. Akala ko ay makakatakas na kami
pero hindi namin akalain na malalaman nila Don Alejandro ang pagtakas namin.
"Hindi ko akalaing itutulak ako ni Ignacio upang hindi ako mahuli ng mga tauhan ng
iyong ama, ang muli naming pagtungtong sa San Alfonso ay katumbas ng kamatayan
dahil sinuway namin ang hatol ng hukuman, agad akong nakalangoy sa ilalim ng tubig
at nakapagtago sa isang maliit na kuweba nang gabing iyon, buti na lang ay agad
akong napuntahan ni Bergilio at tinulungan ako, agad kaming bumalik sa Bohol kahit
pa hindi naiwan si Ignacio at Eduardo sa San Alfonso, nagising na lang ako na wala
na si Sonya at nabasa ko ang iniwan niyang sulat para sa'kin na nagsasabing
susundan niya si Ignacio sa San Alfonso at makikiusap siya kay Don Alejandro na
palayain ito dahil naging malapit naman siya kay Don Alejandro noong mga bata pa
kayo" tugon pa ni
Juanito at bigla siyang napayuko. Napatulala din ako nang maalala ko ang pagkamatay
ni Sonya, parang gumuho din ang mundo ko nung nangyari iyon.
"Kung hindi lang ako nawalan ng malay ng ilang araw napigilan ko sana si Sonya, sa
totoo lang, inaamin ko na noong araw na malaman kong sumang-ayon si Don Alejandro
na patayin si Sonya naghari ang galit sa puso ko at halos mabaliw na ako noon dahil
hindi ko akalain na magagawa niya iyon sa aking kapatid, nang araw na iyon
napagdesisyunan ko na sasapi na ako sa mga rebelde upang bigyang hustisya ang
pagkamatay ni aking mga magulang at kapatid, sinabi naman ni Ca-tapang na
nanganganib na ang buhay ni Ignacio at Eduardo kung kaya't kailangan namin silang
itakas sa araw ng mga patay na kung saan hindi inaasahan ng mga opisyal na aatake
kami, nang makarating kami sa San Alfonso agad kaming nagtayo ng kampo sa gitna ng
kagubatan sa taas ng mga kabundukan, doon ay sumapi na din sa amin si Mang Raul"
patuloy pa ni Juanito. parang tumahimik na ngayon ang buong paligid at pakiramdam
ko ay tanging kaming dalawa lang ngayon ang nandito sa lugar na ito.
"Ako ang nagplano ng lahat, mula sa pagatake sa plaza at sa pagsugod sa kulungan

nila Ignacio at Eduardo sa bayan, dumating din noong araw na iyon si Ginoong Valdez
at alam niya na wala sa plano ang pagpatay kay Josefina dahil ang totoong plano ay
dadakpin namin sila Gobernador Flores at Heneral Seleno pero nagulat kami nang
biglang saksakin ni Mang Raul si Josefina" tugon pa ni Juanito. napatulala naman
ako sa kawalan, sa totoo lang hindi pa din naghihilom ang sugat sa puso ko dahil sa
pagkamatay ni Josefina.
"Nalaman ko na lang na sinabi ni Mang Raul sa inyo na ako ang nagpapatay kay
Josefina, nang gabing iyon balak ko sanang magtungo sa iyong kwarto upang
magpaliwanag sa iyo ngunit nang makarating ako sa likod ng hacienda Montecarlos,
biglang may lalaking nakataklob ang mukha at umatake sa akin, napakagaling niya sa
pakikipaglaban kung kaya't at nabali niya ang braso ko, akala ko ay mamamatay na
ako noong gabing iyon pero nagulat ako dahil hindi niya tinuloy, hindi rin ako
makapaniwala na ang lalaking iyon na umatake sa akin ay si Leandro" patuloy pa ni
Juanito. parang biglang kumirot ang dibdib ko dahil sa sama ng loob, hindi ko
akalaing magagawa iyon ni Leandro. Bigla kong naalala yung time na nakita ko si
Juanito sa tapat ng paggamutan, napansin kong nabali ang kaniyang braso, si Leandro
pala ang may kagagawan niyon.
"Ipinakita sa akin ni Leandro ang damit at kuwintas na orasan na pagmamay-ari ni

Angelito, ipinadakip niya si Angelito upang mapilit ako na magsinunggaling sa iyo
at sa inyong lahat, gusto niyang paniwalain kita na ako ang nagpapatay kay Josefina
upang magalit ka sa akin at magpakasal na sa kaniya, sinabi din niya na ibabalik
lang niya si Angelito sa oras na makasal na kayong dalawa kung kaya't masakit man
sa akin, wala na akong nagawa pa kundi gawin na lang ang gusto niya" tugon ni
Juanito at tuluyan nang bumuhos ang mga luha niya at dahil dun niyakap ko siya.
"B-bakit kasi hindi mo agad sinabi sa'kin? maiintindihan ko naman iyon at

matutulungan pa kita" bulong ko sa kaniya, hindi ko na rin mapigilan ang pag-agos
ng mga luha ko habang yakap-yakap siya.
"H-hindi
maaari, dahil sa oras na malaman mo ang katotohanan magagawang baliktarin ni

Leandro ang sitwasyon at maaaring ibintang niya kay Don Alejandro at sa pamilya
niyo ang lahat ng kasamaang ginawa nila, maaring ilaglag nila si Don Alejandro at
madadamay ka doon Carmelita at ayokong mangyari iyon, ayokong maranasan moa ng
hirap na nararanasan ko ngayon" tugon pa ni Juanito. parang mas lalong bumigat ang
dibdib ko, hindi ko akalaing sinalo ni Juanito ang lahat ng hirap para sa akin.
"I-ibig sabihin... alam mo na kasabwat ang aking ama sa kasamaan nila Gobernador
Flores at Leandro?" tanong ko sa kaniya, napatango naman siya at napatingin ng
diretso sa mga mata ko.
"i-ibig sabihin... alam mong si ama ang sumira kay Don Alejandro, kay Sergio at
Kapitan Corpuz?" gulat kong tanong sa kaniya. Napatango naman siya. "P-pero bakit
hindi mo sinabi? Bakit hindi ka gumanti kay ama?" tanong ko sa kaniya, hinawakan
naman niya ang mukha ko at pinunasan muli ang luha ko.
"Dahil alam kong masasaktan ka kapag ginantihan ko ang iyong ama, at ayokong
masaktan ang iyong kalooban dahil mahal kita" sagot niya na mas lalong nagpadurog
sa puso ko dahilan para mapahagulgol na ako sa iyak. Hindi ko akalaing nakayanan
niya ang lahat ng iyon para sa'kin, nagawa niyang kalimutan ang sarili niya para sa
akin.
"S-sinabi sa akin ni ama na si Don Alejandro ang pumilit sa kanila ni Kapitan

Corpuz na magpalagay ng marka ng ekis sa likod bilang tanda ng kanilang pagbabati
at pagkakaibigan, may sulat na iniabot sa akin si ama noong itatakas dapat natin
siya sa Fort Santiago, ipinagtapat ni ama sa akin ang lahat sa sulat
na iyon at sinabi niyang huwag ko na daw ibunyag ang pagtataksil na ginawa ni Don
Alejandro sa pamilya namin dahil ayaw niyang masira ang pamilya niyo, labis na
pinapahalagahan pa din ni ama ang pagkakaibigan nila ni Don Alejandro" pagtatapat
pa ni Juanito, parang mababaliw na ako, ibig sabihin matagal na pala niyang alam
ang kasamaan ni Don Alejandro pero hindi niya ito ibinunyag sa lahat ng tao at sa
ma kasamahan niyang rebelde dahil ayaw niyang matanggal sa pwesto si Don Alejandro
at masira ang pamilya namin.
Parang naguiguilty tuloy ako, ikinahihiya ko maging kadugo si Don Alejandro.
"Ako, si Ignacio at si Theresita lang ang nakakaalam na binihag ni Leandro si

Angelito at noong umatake sila Ignacio sa kasal niyo ni Leandro wala talaga akong
ideya sa kanilang plano, naglalakad na ako noon papalayo sa simbahan nang marinig
ko ang putukan ng mga baril at nagkakagulo ang mga tao, kung kaya't agad akong
bumalik sa inyo at naabutan kong nakaluhod na kayo sa harapan ni Ignacio, bago siya
mamatay ay ipinagtapat niya sa akin na nagawa niya iyon upang mapaghiganti ang
pagkamatay ni Sonya at ng tatay niya at ginawa rin niya iyon upang hindi matuloy
ang kasal niyo ni Leandro dahil gusto niyang ipaglaban ko ang pag-ibig ko sa iyo"
patuloy pa ni Juanito.
"Alam mo ba parang gumuho ang mundo ko nang makita kong tinamaan ka ng bala sa
tenga at bumagsak ka sa pintuan ng simbahan, gustong-gusto ko tumakbo papalapit sa
iyo noong mga oras na iyon pero nabihag na ako ni kolonel Santos, ilang gabi akong
hindi makatulog ng maayos at pinagdadasal ko na nasa maayos ang kalagayan mo,
laking tuwa ko nang makita ka noong dinala
ka ni Don Alejandro sa kulungan ko sa Fort Santiago habang pinaparusahan nila ako,

parang nawala ang lahat ng sakit at hapdi ng mga sugat ko sa katawan nang makita
kita noong araw na iyon dahil nasigurado ko na maayos na ang kalagayan mo" tugon
niya pa. bigla kong naalala yung araw na iyon kung saan naabutan kong nakalambitin
siya at pinaparusahan ng mga guardia civil. napayuko na lang ako dahil ayoko ng
maalala pa ang bangungot na iyon.
"Nagulat ako nang bigla kayong dumating nila Donya Soledad at Madam Olivia noong
araw na iyon, hindi ko akalaing ililigtas niyo ako, gusto ko sanang humingi ng
tawad dahil sa nangyari sa iyong ina, hindi ko akalaing ihaharang niya ang kaniyng
sarili upang hindi ako tamaan ng bala, Binibining Carmelita, alam mo ba may sinabi
si Donya Soledad sa akin bago siya bawian ng buhay noong gabing iyon" patuloy pa ni
Juanito, napatingin ako ng diretso sa mga mata niya.
"A-anong sinabi ni ina?" gulat kong tanong, hindi ko alam pero parang bigla akong
kinabahan.
"Sabi niya, huwag ko raw sayangin ang pagkakataong makasama ka, huwag ko raw
sayangin ang mga nalalabi mong oras" sagot niya. nanlaki ang mga mata ko at hindi
agad ako nakapgsalita, binigyan ni ina ng clue si Juanito dahil noong mga oras na
iyon ay alam na niya ang totoong pagkatao ko at ang misyon ko sa panahong ito.
Bigla niyang hinawakan ang kamay ko at tiningnan ako ng diretso sa mata "M-may
malubha ka bang karamdaman Binibini?" tanong niya at bakas sa mukha niya ang labis
na pag-aalala. Napaiwas naman ako ng tingin sa kaniya at hindi ko alam kung anong
sasabihin ko. Hindi pwede! Hindi niya pwedeng
malaman na pansamantala lang ako sa panahong ito, at dapat kong mapagtagumpayan ang
misyon ko.
"Uh-w-wala naman" yun na lang yung nasabi ko, hindi ko alam ang gagawin ko.
napangiti naman ng bahagya si Juanito at hinawakan ang mukha ko para tumingin ako
sa kaniya.
"Mabuti naman, alam mo ba araw-araw akong binabagabag sa sinabing iyon ni Donya

Soledad, inakala kong may malubha kang karamdaman at labis akong nagaalala sa iyong
kalagayan kaya nga noong umatake kami sa plaza upang iligtas si madam Olivia at
patayin sila Gobernador Flores at Leandro, labis ang pag-aalala na naramdaman ko
nang nakita kong hinampas ka ni Julio at nawalan ka ng malay, agad akong tumakbo
papunta sa iyo noong mga oras na iyon upang ilapit ka sa panig nila Leandro dahil
alam kong hindi ka magiging ligtas sa kamay nila Ca-tapang ngunit pero naunahan ako
ni Carding at agad ka niyang binuhat papalayo upang gawing bihag" patuloy pa ni
Juanito, so ibig sabihin hindi si Juanito ang nagdala sa akin sa mga rebelde dahil
alam niyang mapapahamak ako doon.
"Binantayan kita buong gabi at tinanaw sa malayo noong napunta ka sa aming kampo,
gustong-gusto kita yakapin at kausapin noong mga oras na iyon ngunit maghihinala
sila Mercedes at Carding kung kaya't kahit masakit sa akin ay tiniis kong hindi ka
lapitan at pagmasdan ka na lang mula sa malayo, nais ko nan gang itakas ka noon
bago pa tayo maarating sa kampo nila Ca-tapang pero alam kong hindi iyon magiging
madali dahil nagkalat na sa paligid ang mga kaanib sa rebelde, Halos mabaliw ako at
hindi ko alam ang gagawin ko noong pinag-utos ni Ca-tapang na dalhin ka sa kaniyang
silid, gusto ko mang
umalma at ipagtanggol ka ngunit hindi iyon mabisang paraan, magagalit lang lalo si
Ca-tapang at papalayasin niya ako, kung kaya't agad akong gumawa ng paraan at
lumabas sa kampo noong mga oras na iyon, tinulungan naman ako ni Bergilio dahil
nag-aalala din siya na baka may gawing masama sa iyo si Ca-tapang, saktong naabutan
namin ang grupo nila Kolonel Santos, apat lamang sila noon at agad namin silang
sinugod ni Bergilio, hindi nila kabisado ang kagubatan kung kaya't madali namin
silang natalo, pinatakas ko na si kolonel Santos dahil dalawang guardia civil lang
naman ang kailangan namin upang palabasin na sinunog nila ang bandang likuran ng
kampo, pero ang totoo kami ni Bergilio ang nagsimula ng apoy at pinaniwala namin
ang lahat na umaatake ang mga kalaban upang hindi ituloy ni Ca-tapang ang binabalak
niya sayo" paliwanag ni Juanito. napatulala naman ako dahil sa nalaman ko, ibig
sabihin kaya pala biglang nawala noong mga oras na iyon si Juanito dahil gumagawa
na siya ng paraan para maligtas ako kay Ca-tapang.
"Pero kinausap lang naman ako ni Ca-tapang, wala siyang masamang balak sa akin"
tugon ko kay Juanito dahilan para mapakamot siya sa ulo. "Masyado lang siguro akong
nag-alala noong araw na iyon, hindi ko sinasadyang husgahan si Ca-tapang" nahihiya
niyang sagot. Kung sabagay, akala ko rin gagahasain ako ni Ca-tapang noong panahong
yun.
"Ako nga ang dapat mag-alala eh, nahuli ko kayong naglalandian ni Mercedes" reklamo
ko pa sa kaniya, pero nagulat ako kasi natawa lang siya.
"Nag-seselos ka ba?" natatawa niyang tanong at dahil dun tiningnan ko siya ng

masama. "Hindi ba dapat ako
magselos?" pagsusungit ko pa. nagulat naman ako nung bigla niyang inilagay yung
kamay niya sa waist ko at hinila papalapit sa kaniya. Waahh!
"Mag-kaibigan lang kami ni Mercedes" sagot niya at mukhang kilig na kilig siya
ngayon kasi nagseselos ako. nako naman huhu.
"Eh bakit pinapahawak mo yung abs mo sa kaniya?" reklamo ko pa, bigla namang
napakunot yung noo niya. "A-abs?" nagtataka niyang tanong. Shocks! Ano bang tagalog
ng abs? waaahh!
"Uhh! Ang ibig kong sabihin... bakit mo pinapahawak ang katawan mo sa kaniya"
reklamo ko ulit, pero sa totoo lang kanina pa nagwawala yung puso ko dahil sobrang
lapit namin sa isa't-isa.
"Ahh... ginagamot lang naman niya ako, wala namang masama doon diba?" pang-eecheos
niya pa. napa-whatever look naman ako. "Huwag ka ng manibugho, ikaw lang ang laman
nito" sabi niya sabay turo nung puso niya. hindi ko naman mapigilang mapangiti.
Haays! Carmela! Bakit ang dali mong bumigay?! Kyaaahh!
"Teka! Oo nga pala, nalaman ba nila Ca-tapang na pinatay mo sila Carding?" tanong
ko sa kaniya, bigla naman siyang napayuko. Para na talaga kaming ewan ngayon dahil
pareho kaming umiiyak kanina tapos namamaga na mata namin tapos mapapangiti na lang
kami tapos kanina lang inaasar niya ko tapos ngayon napatahimik naman kami.
"Ang pagkakaalam ni Ca-tapang, ang mga guardia civil ang pumatay kina Carding"
sagot ni Juanito, naniwala kaya talaga si Ca-tapang? o baka nagpapanggap lang siya
na hindi niya alam ang ginawa ni Juanito?
"Pero naabutan kayo ni Bergilio? Hindi ba nagtaka si Ca-tapang kung anong ginawa mo
doon?" tanong ko pa, napailing naman si Juanito.
"Hinahabol
na ako ng mga guardia civil nang dumating si Bergilio, at nang gabing iyon isa din
ako sa mga nakatalaga na magbantay sa paligid ng kampo kung kaya't hindi na sila
nagtaka pa kung bakit nasa labas ako ng kampo noong mga oras na iyon" sagot niya.
at dahil dun nakahinga naman ako ng maluwag dahil ligtas pa rin siya hanggang
ngayon.
Magsasalita pa sana ako kaya lang biglang sumulpot na si Esmeralda sa tapat namin
at nagulat siya dahil nakaakbay si Juanito sa'kin at magkahawak kamay kami. Shocks!
Oo nga pala! Hindi normal ang mag-landian sa panahong to huhu.
Agad naman kaming napatayo ni Juanito dahil sa gulat. Gosh! baka hindi na ko
payagan ni Esmeralda na gumala kasama si Juanito dahil sa nasaksihan niyang landian
moments namin huhu.
"Oras na para umuwi, Maligayang Pasko sa iyo Juanito" tugon ni Esmeralda at mukhang
dineadma na lang niya yung nakita niya, napalingon naman ako kay Juanito. sa totoo
lang ayoko pang umalis, gusto ko pa sana siyang makasama ng matagal. Haays kung
pwede lang pabagalin ang oras eh.
"Sige na, umuwi ka na, huwag kang mag-alala gagawa ako ng paraan para magkita tayo
muli" sabi pa niya, napasimangot naman ako, gusto ko sana siya yakapin kaya lang
nakatingin sa amin ngayon si Esmeralda. Kaya hinalikan na lang ni Juanito ang palad
ko at nagpaalam na siya.
Pagdating sa bahay, parang ang lungkot nang buong paligid. Tulog na daw si Don
Alejandro kahit pa ang aga-aga pa lang, hindi siguro siya sanay na kaming dalawa na
lang ngayon ang mag-nonoche Buena dahil wala na si ina at Josefina at hanggang
ngayon hindi pa din namin alam
kung nasaan si Maria.
Nagtungo na lang ako sa kwarto ko at nagsulat sa diary. Kinuwento ko doon ang lahat
ng nalaman ko mula kay Juanito, sana lang may diary din siya at gusto kong mabasa
ang lahat ng nangyari sa buhay niya.
Lumipas pa ang ilang araw, nasa loob lang ako ng bahay, palagi namang wala si Don
Alejandro, at bawat araw ay umaaasa akong pagdungaw ko sa bintana ay makikita ko si
Juanito pero hindi siya dumating, halos araw-araw din bumibisita si Leandro pero
nagkukulong lang ako sa kwarto dahil ayoko nang makausap pa siya.
Nakatanaw lang din ako sa bintana nang salubungin namin ni Esmeralda ang new year.
Pinagbawal naman ni Don Alejandro na magpaputok sa hacienda Monteacrlos dahil
natatakot siya na baka may makapasok na armas o bomba. At hindi na rin kami
naghanda ng media noche dahil wala namang kakain.
Kinabukasan, maaga akong nagising dahil hindi naman ako napuyat kagabi. nagulat ako
nang biglang pumasok si Esmeralda sa kwarto ko at may inabot siya sa'king maliit na
papel. Sa tingin at ngiti niya pa lang alam kong galing na iyon kay Juanito!
kyaahh!
At dahil dun agad kong binuklat yung papel at binasa ito...
Mahal na prinsesa, maaari ba tayong magkita sa lawa ng luha? Hihintayin kita dito.
Agad akong napatalon sa kilig at dahil dun naweirduhan sa'kin si Esmeralda. Gosh!
hindi pala dapat obvious ang pagkakilig ko kyaahh! Pero hindi ko na matago pa eh
huhu.
Dali-dali akong naligo at nagbihis, hindi na ako nag-almusal pa dahil sa sobra

akong excited na makita siya. nalaman ko naman na madaling araw pa ay umalis na
daw si Don Alejandro at nagtungo sa kabilang bayan, halos puyat naman ngayon ang
mga guardia personal ng aming hacienda dahil naginuman sila kagabi. at halos tulg
din yung mga kasambahay dahil tuwang-tuwa sila sa mga paputok na pinanood nila sa
labas ng hacienda. Kaya madaling nakapasok si Juanito dito ngayon.
Pagdating ko sa lawa ng luha, nakita ko na siya agad. nakatayo siya doon sa ilalim
ng puno, nakadamit magsasaka siya ngayon at nakasuot din siya ng malaking sombrero
na gawa sa banig. Agad siyang napangiti nang makita ako at nagulat ako nung bigla
niyang hawakan ang kamay ko at hinila ako papapunta sa dulo ng pader ng hacienda
Montecarlos sa likod.
"T-teka! Saan tayo pupunta?" nagtataka ko sa kaniya habang tumatakbo kami ngayon,
bihis na bihis ako ngayon kaya nahihirapan ako sa pagtakbo. Putting baro't saya na
may bulaklak na burda sa palda ang suot ko ngayon.
"Malalaman mo din" nakangiti niyang tugon, at agad siyang lumusot doon sa isang
maliit na butas sa gilid ng pader. "Tara" tugon niya pa at inilahad niya yung palad
niya sa tapat ko. gosh! kawawa naman ang damit ko ngayon, ang aga-aga sasabak ako
sa mga obstacles huhu. Pero okay lang as long as kasama ko si Juanito okay lang
sa'kin kahit lumublob kami sa putik o magtampisaw sa kumonoy haha!
Paglabas namin doon sa butas, nagulat ako nang makita ang isang malawak na lupain
at sobrang ganda ng kapaligiran. Gosh! hindi ko alam na may ganitong lugar pala
dito sa likod ng hacienda Monteacarlos. Napalingon naman ako sa paligid at halos
walang katao-tao.
"Huwag kang mag-alala bihira lamang dumaan ang mga tao dito dahil ito na ang
dulo ng lawa ng luha" sabi pa niya, agad napanganga na lang ako nang makita na
kadugtong na pala ito ng karagatan. agad hinawakan ni Juanito ang kamay ko at
naglakad kami sa gitna ng naglalakihang mga puno habang dahan-dahang bumabagsak ang
kulay dilaw na bulaklak nito. Nanlaki ang mga mata ko nang marealize na mga puno
pala ng narra ang nasa paligid namin ngayon. Gosh! ito yung punong tinuro sa akin
noon ni madam Olivia!
Maaliwalas ang kalangitan habang umiihip ang sariwang hangin, hindi ko naman
mapigilang mamangha sa ganda ng paligid ngayon lalong-lalo na ang pagbagsak ng mga
bulaklak sa puno ng narra. Itinaas ko na lang ang mga kamay ko at pilit na sinasalo
ang mga dilaw na bulaklak na naglalaglagan ngayon. gosh! sa totoo lang mas maganda
pa ito sa mga cherry blossom kyaaahh!
~Di na gumising.
Magmula nang ika'y naging laman nitong panaginip.
O, biglang tumigil
ang oras magbuhat nang Ika'y natala sa'king isip~
~Nandito na ngunit hindi maamin.
At hanggang sa aking muling pag idlip~
~Laging mananatili sa labi.
Mga ngiting naiwan.
Nang sandaling masilayan ka.
Sa puso'y mananatili~
Napatigil ako nang marealize kong kanina pa pala nakatingin si Juanito sa akin,
nakangiti siya ngayon at parang ang ganda-ganda din ng gising niya. dahan-dahan
siyang naglakad papalapit sa akin habang nakatingin ng diretso sa mga mata ko "Alam
mo ba na ang puno ng Narra ay sumisimbolo sa katatagan at kalakasanag malagpasan
ang anumang pagsubok sa buhay" panimula niya habang nakangiti. Napatulala naman ako
sa kaniya,
teka! Parang narinig ko na ang mga salitang iyon ah.
Nagulat ako nang bigla niyang hawakan ang baywang ko at hinila ako papalapit sa
kaniya. Dugdug! Dugdug!
"Ang punong ito ang magiging saksi ng ating pag-iibigan... na malalagpasan natin
ang lahat ng pagsubok sa buhay natin at magiging matatag tayo kahit anong mangyari"
patuloy niya pa. ramdam na ramdam ko ang sobrang bilis ng tibok ng puso ko ngayon
habang nakatitig sa kaniya.
"je t'aime... ich liebe dich... te amo" tugon niya at dahil dun nagtaka naman ako.
"H-huh?"
"Tatlong magkakaibang lenggwahe pero iisa lang ang ibig sabihin nito... Mahal kita"
nakangiti niyang tugon. Parang nakukuryente na ngayon ang buong katawan ko at hindi
na maawat sa pagtibok ng todo ang puso ko.
Iba pa rin pala talaga pag sinabi sa iyo ng diretso ng lalaking gusto mo na mahal
ka niya kyaaahh!
Hindi ko naman mapigilang ngumiti at tumingin ng diretso sa mga mata niya. "I Love
you too"
sa buong buhay ko, first time ko lang sasabihin ang salitang iyon. Ang salitang
dati ay kinatatakutan ko at ngayon ay hindi ko akalaing masasabi ko sa harap ng
lalaking tanging nilalaman ng puso ko.
napangiti ng todo si Juanito at dahan-dahan niyang inilapit ang mukha niya sa mukha
ko, ipinikit ko na din ang mga mata ko at napayakap sa kaniya at buong puso kong
tinanggap ang matamis niyang halik na habambuhay tatak sa alaala ko.
Dear Diary,
Hinding-hindi ko makakalimutan ang araw na ito, ika-1 ng Enero ng taong 1892.
Dahil sa araw na ito nasabi ko na din sa kaniya na... mahal ko siya.
Nagmamahal,
Carmela
****************
Featured Song:
'Mananatili' by Marlo Mortel and Janella Salvador
https://youtu.be/Kg5Tgsm_Hw8
"Mananatili" by Marlo Mortel and Janella Salvador
=================
Kabanata 39
[Kabanata 39]
Je t'aime (French)
Ich liebe dich (German)
Te amo (Spanish)
I Love you (English)
Paulit-ulit kong sinusulat ang mga salitang iyon sa diary at ewan ko ba kasi mukha
na akong baliw na todo ngiti dito habang sinusulat ang mga iyon. Gosh! di ko
akalain na dito ko pa mararanasan ma-inlove sa panahong to. iba pala talaga ang
feeling kapag inlove ka, parang ang saya-saya ng buong paligid, napakaganda ng
sikat ng araw, humuhuni ang mga ibon sa labas, ang lamig ng simoy ng hangin at
kahit anong gawin ko hindi mawala ang mga ngiti sa labi ko kyaaahh!
Tanghali na at halos nagsisiyesta na ang lahat, nandito na ulit ako sa kwarto ko at

kahit dalawang araw na ang lumipas matapos ako halikan ni Juanito sa ilalim ng puno
ng Narra habang ang buong paligid ay nakikisaya sa aming nadarama pakiramdam ko ay
fresh na fresh pa din sa'kin yung halik niya. Kyaahh!
Agad akong humarap sa salamin at pinagmasdan ko ang sarili ko, nanlaki yung mata ko
nang mapansin ang isang rare na specie sa noo ko. Gosh! Carmela bakit may pimple ka
na?
Dahil ba inlove ako kaya sumulpot ang pimple na'to? Omg! Wapakels! Kahit pa
tadtarin ako ng pimples basta di lang mawawala ang feelings na'to kyaahh!
Napatigil ako nang biglang kumatok si Esmeralda sa pinto at sumilip siya.

"Binibini, Churva ek ek" tugon ni Esmeralda at dahil dun napangiti ako ng todo at
agad inayos ang sarili ko. Omg! Nakumbinse ko kasi si Esmeralda kahapon na dapat
may code siyang sasabihin kapag naghihintay sa akin si Juanito sa labas. At dahil
wala akong maisip na unique
words, sinabi ko na lang sa kaniya na 'Churva ek ek' ang code namin, naweirduhan
siya nung umpisa at tinanong ako kung anong ibig sabihin nun pero sinabi ko na lang
na isa yung dayuhang salita hahaha!
"Saan daw?" excited kong tanong habang tinatali ko ng maayos yung buhok ko. at
sobrang nagmamadali na ako kasi baka mainip si Juanito Waahh!
"Sa palengke ng kabilang bayan" sagot ni Esmeralda. At dahil dun nanlaki yung mata
ko, Whut? Hindi ako papayagan ni Don Alejandro pumunta sa palengke lalo na sa
kabilang bayan pa.
"Ha? Paano ako----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi naweirduhan ako kay
Esmeralda na nakangiti na ngayon. tapos nagulat ako nung pumasok siya sa kwarto ko
at nilock niya yung pinto sabay abot nung isang damit pangkasambahay.
Nanlaki ang mga mata ko at gulat na napatingin sa kaniya. Gosh! mag-didisguise ako
as kasambahay?
"Siguradong hindi ka mapapansin ng mga tao dahil hindi magarbong damit ang iyong
suot" tugon ni Esmerlada. TAMA!
At dahil dun napayakap ako sa kaniya sa sobrang tuwa. "Binibini, sige na magbihis
ka na, ako na ang bahala dito, sasabihin ko na lang na masama ang iyong pakiramdam
at ayaw mong lumabas ng kwarto" sabi niya pa. napatango naman ako at agad tumakbo
papaunta sa banyo para magbihis.
Simple, medyo luma at kulay brown na baro't saya ang suot ko ngayon, may malaking
kulay green na tela din ang nakapalupot sa baywang ko, para akong nagtitinda sa
palengke. At may malaking tela din na kulay green ang nilalagay sa ulo.
Paglabas ko ng banyo napangiti si Esmeralda. "Kahit pa mag-damit kasambahay ka

Binibini, bagay pa din sayo"
tugon niya, sabagay fashion conscious pala talaga ang mga tao sa panahong to.
"Binibini, kailangan nandito ka na bago mag-takipsilim, iiwan ko ang iyong damit sa

likod ng pader ng hacienda, magpalit ka doon ng damit bago pumasok dito sa mansyon"
tugon pa ni Esmeralda. Napatango naman ako, bumaba na kami at sa likod kami ng
kusina dumaan. Halos wala namang katao-tao dahil tanghaling tapat na at
nagsisiyesta ang karamihan. Inabot na rin niya sa akin ang isang bayong at dalawang
piso.
Nanlaki yung mga mata ko sa barya na hawak ko ngayon, Seryoso? 2 pesos? Pambili ko
lang to ng candy eh.
Ahh! Oo nga pala, malaking halaga na ang dalawang piso sa panahong to. kung
nakapagdala lang sana ako ng 1000 pesos sa panahong to siguradong mayaman na
mayaman na ako. nahihiya kasi akong humingi kay Don Alejandro, hindi ko rin alam
kung ano yung mga appropriate words na dapat sabihin kapag manghihingi ng pera sa
panahong to. kapag nanghihingi kasi ako kay dad sasabihin ko lang na 'Dad where's
my baon' and bibigyan na niya agad ako. haays.
Sinamahan naman na ako ni Esmeralda papalabas sa Hacienda Montecarlos at sinabi

niya sa mga guardia personal na inutusan akong mamalengke, nakayuko lang ako at
mukhang hindi naman nila ako nakilala.
Pagbalik ni Esmeralda sa loob, naistatwa ako sa kinatatayuan ko nang marealize ko

na... HINDI KO PALA ALAM KUNG PAANO PUMUNTA SA PALENGKE NG KABILANG BAYAN! WAAAHH!
My gosh! Carmela naman kasi! Bakit hindi mo tinanong kay Esmeralda? Masyado kasi
na-occupied ni Juanito yang utak mo! huhu!
At sa tingin ko, kampante naman si Esmeralda na marunong ako pumunta mag-isa
sa palengke. Hindi niya alam na hindi naman ako taga-dito sa panahong to huhu.
Napalingon ako sa malaking gate ng hacienda Montecarlos pero agad akong napatalikod
nang lumingon din sa akin yung guardia personal na nakabantay. Shocks! Hindi na ako
pwedeng bumalik doon.
Nakakainis naman huhu. Nagsimula na akong maglakad papalayo, at mag-aabang na lang

ako ng kalesa at magpapahatid na lang ako sa palengke sa bayan kahit pa mahal ang
ibayad ko kaya lang bigla akong mapatigil sa paglalakad kasi may narinig akong
sumitsit.
"Pssst"
Agad akong nagpalingon-lingon sa paligid pero wala namang ibang tao akong kasabay
maglakad. Nasa mahabang kalsada ako ngayon na napapalibutan ng madaming puno sa
gilid. tumalikod na ako at nagsimulang maglakad ulit.
"Pssst..."
Napatigil ako at napalingon ulit sa likod. Shocks! Uso na ba ang mga manyakis na
nang-cacatcall sa panahong to? waaahh!
Agad akong tumalikod at nagsimula nang maglakad ng mabilis pero nagulat ako nang
makita si Juanito na biglang sumulpot sa likod ng puno at natatawa siya. ABAAAAA!
SO PINAGTITRIPAN NIYA AKO?
Nakahawak na siya ngayon sa tiyan niya at tawa siya ng tawa. Gusto ko mang magalit
sa kaniya kasi mukhang siya yung nangtitrip at sumisitsit sa'kin kanina pero ewan
ko ba kung bakit parang bigla na lang lumambot yung puso ko nung makita at marinig
kong tumawa siya.
Nawala na yung kunot sa kilay ko at natawa na lang din ako. kung sabagay, mukha din
naman siguro akong shunga kanina na nagpapanic at kung ano-ano ang iniisip haha!
Nung mahismasan na siya sa kakatawa naglakad na siya papalapit sa
akin. Naka-damit pang-kutsero naman siya ngayon at may suot siyang malaking salakot
sa ulo. "Pasensiya na Binibini, gusto ko lang na pasayahin ka" tugon niya pa.
talaga? Mukhang siya nga yung sumaya eh haha!
Napatulala naman siya sa'kin at tiningan ako mula ulo hanggang paa tapos bigla
siyang napangiti "Kahit ano pa ang suotin mo nangingibabaw pa din ang iyong
kagandahan" nakangiti niyang tugon, napaiwas naman ako ng tingin sa kaniya kasi
ramdam na ramdam kong konti na lang matutunaw na ko sa tingin niya. at bukod dun
baka mahalata niya na namumula na ngayon yung mukha ko kyaaahh!
Bakit ba ang benta sa'kin ng mga cheesy lines niya! kyaaahh! Kung sa bagay sa
panahong to diretsahan talaga sinasabi ng mga kalalakihan ang totoong feelings nila
at with matching talinhaga words at wala ng paligoy-ligoy pa.
Ilang saglit pa nagulat ako nung kinuha niya sa kamay ko yung bayong na dala-dala
ko at itinapat niya sa'kin yung bisig niya, napatingin naman ako sa kaniya at
nahawa na lang sa mga ngiti niya na kanina pa hindi napapawi.
Napahawak na ako sa bisig niya "Teka! Saan ba tayo pupunta?" tanong ko ulit. Diba
magkikita kami sa palengke sa kabilang bayan? Anong ginagawa niya dito?
"Sa palengke sa kabilang bayan" nakangiti niyang sagot. Napatulala naman ako, Ah!
So ibig sabihin sabay pala kami pupunta sa palengke sa kabilang bayan! Kaya pala
hindi tinuro ni Esmeralda sa'kin kung paano pumunta dun kasi susunduin naman pala
ako ni Juanito! Kyaahh!
Nakalimutan ko na hinahatid at sinusundo pala talaga ng mga kalalakihan ang mga

kababaihan sa panahong to, Omgg!
Hinawakan na ni
Juanito ang kamay ko at nanlaki ang mga mata ko nang makita ang isang kalesa na
nakatigil sa ilalim ng puno. Omg! So kaya pala nakadamit pang-kutsero siya kasi isa
to sa mga sideline niya.
Agad akong hinila ni Juanito papalapit doon sa kalesa niya at tinapik-tapik niya
yung kabayo niya "Binibining Carmelita... siya nga pala si Carmela" tugon ni
Juanito sabay turo sa kabayo niya, napanganga naman ako. WHUT? SO CARMELA ANG
PANGALAN NG KABAYO NIYA?
MUKHA BA KONG KABAYO?
"Carmela... siya naman ang aking kasintahan si Binibining Carmelita" sabi ni

Juanito dun sa kabayo niya na kulay brown at ang kintab ng buhok at buntot. "Oh!
Wag kang mag-selos, magkaibigan lang kami ng alaga ko" biro pa ni Juanito. tiningan
ko naman ng matalim yung kabayo niya na Carmela pala ang pangalan.
"Hindi ka ba nasisiyahan makilala si Carmela?" nagtatakang tanong ni Juanito

sa'kin, napahinga naman ako ng malalim, masyado lang siguro akong na-shocks kasi
kapangalan ko ang bestfriend niyang kabayo.
"Bakit kasi Carmela ang pangalan niya?" reklamo ko pa, napangiti naman si Juanito.
okay so bumalik na naman ang pang-aasar niya sa'kin.
"Gusto ko lang ihango ang pangalan niya sa pangalan mo, para lagi kang parte ng
araw-araw na buhay ko" sagot niya. hindi naman ako nakapagsalita, bakit ganyan mga
sagot niya? hindi ko maitago ang kilig kyaaahh!
Talo na ko!
Hindi ko na makontrol ang mga ngiti sa labi ko. haays! Bakit ba kasi hindi ko
magawang mag galit-galitan kay Juanito haays.
Napatingin na ako sa kabayo niya at hinawakan ko ang mukha nito, "Nagagalak akong
makilala ka Carmela" sabi
ko sa kabayo niya, nakita ko namang napangiti si Juanito at inilahad na niya yung

palad niya sa tapat ko at sa pagkakataong iyon alam kong sisimulan namin ang araw
na ito ng masaya.
Tinuruan ako ni Juanito mag-patakbo ng kalesa, hindi naman ako makapag-concentrate

sa sinasabi niya kasi nasa likod ko siya ngayon at nakakulong ako sa bisig niya
kasi hawak niya yung tali sa kabayo habang nagsasalita siya at tinuturo sa akin
kung paano ko papalikuin o papatigilin yung kabayo, ramdam na ramdam ko yung
hininga niya sa leeg ko habang nagsasalita siya. Kyaahh!
Sobrang lakas ng kabog ng puso ko at parang nakukuryente yung buong katawan ko,
amoy na amoy ko rin ang buhok niya na amoy sampaguita. Ugh! Kagigil.
Buti na lang nakarating agad kami sa bayan at iniwan niya yung kalesa sa isang
malaking bahay, nalaman ko na hindi pala si Juanito yung may-ari nung kalesa at
pagmamay-ari ito ng isang matandang babae na may karinderia. Inuupuhan lang niya si
Juanito para ipasada yung kalesa.
Nagpunta na kami sa dulo ng isang ilog na kung saan may mga taong nakapila sa mga
bangka. Omg! Naalala ko na ang lugar na to, sinama ako noon ni ina dito nung
pupunta kami sa palengke sa kabilang bayan. Sasakay kami ng bangka at tatawid sa
lawa ng luha. Parang biglang kumirot ang puso ko nang maalala si ina, parang kelan
lang ang saya-saya namin nung pumunta kami dito pero ngayon... wala na siya.
Nakayuko lang kami ni Juanito sa buong byahe sakay nung bangka kasi baka may
makilala sa amin. Buti na lang abala yung mga tao sa pagkwekwentuhan, samantalang
umiidlip naman yung iba. Makalipas lang ang kalahating
oras narating na namin ang kabilang bayan.
Agad akong inalalayan ni Juanito pababa sa bangka at hinawakan niya ng mahigpit ang
kamay ko nung dumating na kami sa palengke. Hindi ko naman mapigilang mapangiti
kasi sobrang saya at ang daming palamuti sa buong paligid. Nalaman ko na fiesta
pala dito kaya ang dami-daming palamuti at ang dami ding tao.
Namalengke na din kami at si Juanito din ang pumili ng mga gulay, prutas at isda.
Palagi niyang tinatanong kung anong gusto kong kainin at kung gusto ko ba yung isda
na yun? o yung prutas na yun? o yung gulay na yun? mukha naman akong aso na pang-
display sa kotse na tango ng tango sa kaniya, hindi ko rin maaalis ang mga ngiti sa
labi ko kasi kahit abala siya pamimili ng mga bibilhin namin hindi pa din niya
binibitawan ang kamay ko.
Pasimple ko naman siyang sinusulyapan habang abala siya sa pagtingin sa mga

pagkain, Grabe! Bigla ko tuloy naimagine na ganito kaming dalawa kapag naging mag-
asawa na kami, yung tipong kahit mahirap lang kami sabay naman kaming mamalengke at
pagkakasiyahin lahat ng pera para sa pamilya tapos ipagluluto ko siya at masaya
siyang uuwi sa bahay pagkatapos niya magtrabaho at sasalubungin ang mga anak namin
Kyaaahh!
"Binibini, Ayos ka lang?" nakangiting tanong ni Juanito at dahil dun natauhan ako,
hindi ko namalayan na nakatitig na pala ako sa kaniya habang nakangiti ng todo.
Shocks! Masyado akong nadala sa imagination ko huhu, Nakakahiya.
"Huh? ah-ehh Oo naman! S-saan na tayo pupunta?" pag-iiba ko ng usapan. Napangiti

naman si Juanito at inlilagay na niya yung binili niyang gulay sa bayong na hawak
niya, natawa na lang
ako kasi nahihirapan siyang ilagay yung gulay sa bayong kasi yung isa kamay niya ay
nasa kamay ko.
Bibitaw na sana ako sa pagkakahawak sa kaniya para malagay niya ng maayos yung
gulay sa bayong pero nagulat ako kasi hinawakan niya ng mahigpit yung kamay ko
"Kahit anong mangyari, kahit mahirap, hindi kita bibitawan" tugon niya sabay ngiti.
At sa wakas nalagay na niya yung gulay sa bayong.
Napatulala naman ako sa kaniya, at paulit-ulit na nag-play sa utak ko yung sinabi

niya...
Kahit anong mangyari, kahit mahirap, hindi kita bibitawan.
Pakisapak naman ako please oh! Kinikilig ako kyaaahh!
Pagkatapos namin mamalengke ay sumakay kami sa isang kalesa, tinanong ko naman sa

kaniya kung saan kami pupunta pero ayaw niya sabihin at ngiti lang siya ng ngiti.
Gosh! pag di ako nakapagpigil pipisilin ko yung magkabilang pisngi niya eh kagigil
kyaahh!
Carmela chill lang... maweweriduhan sayo si Juanito kapag ginawa mo yun, baka
isipin niya na aggressive at haliparot ka! hahaha!
Ilang sandali pa, bumababa na kami sa kalesa at naglakad ng konti papunta sa isang
maliit na baryo. Halos abala ang lahat ng tao dahil fiesta ngayon sa nayon nila.
Hawak pa rin ni Juanito ang kamay ko at nakayuko na siya ngayon, kaya nakayuko na
din ako.
Maya-maya lang ay tumigil kami sa isang maliit na bahay kubo sa dulo ng baryo at
may malaking sakahan sa likod nito. Nanlaki ang mga mata ko nang makita si Angelito
na nagsisibak ng kahoy sa labas. Agad namang napalingon sa amin si Angelito at
napangiti ng todo.
"Kuya!" sigaw niya sabay takbo papalapit kay Juanito at yumakap siya sa kaniya.
Tiningnan
naman ako ni Angelito mula ulo hanggang paa "Binibining Carmelita?" tanong niya,
napangiti naman ako at napatango, hindi ko rin mapigilan ang namumuong luha sa mga
mata ko.
"Anong nangyari? Ipinatapon na rin ni Leandro at Gobernador Flores ang pamilya

niyo?" gulat niyang tanong. Agad naman siyang hinawakan ni Juanito sa balikat.
"Nagpapanggap lamang na kasambahay si Carmelita upang hindi niya makuha ang pansin
ng mga tao dito" paliwanag ni Juanito sabay tingin sa'kin. napatingin naman ako sa
kaniya, hindi ko alam pero sa pagkakataong iyon parang biglang kumirot yung puso ko
nung marinig ko mula sa kaniya ang salitang 'Nagpapanggap'
Kung alam lang niya na nagpapanggap lang naman talaga ako, nagpapanggap ako na
bilang Carmelita, nagpapanggap na Montecarlos at nagpapanggap na nabubuhay sa
panahong ito.
Natauhan ako nang biglang yumakap sa'kin si Angelito "Nagagalak akong makita ka ate
Carmelita!" masaya niyang tugon, at niyakap ko din siya pabalik. Napansin ko na
pumayat siya at ang dami ding mga sugat sa kaniyang braso at mukha.
"Mas lalo na ako, namiss kita" sagot ko habang yakap-yakap siya. nagulat naman ako
kasi biglang nagtaka yung itsura niya at ni Juanito. Shocks! Nakalimutan ko na di
pa uso ang 'I miss you' sa panahong to waahh!
"Uhh-ang ibig kong sabihin bumili kami ng manaMIS-naMIS na mga prutas para sayo"
palusot ko pa. napangiti naman silang dalawa. Whew!
Pagpasok namin sa loob ng maliit na bahay kubo, nagulat ako nang makita doon si
Theresita, agad siyang napangiti at tumakbo papalapit sa'kin sabay yakap. Omg!
"Binibini! Patawarin mo
ako! hindi ko ginustong sungitan ka, hindi ako makakalapit sa iyo at paghihinalaan
ako ng iba pang mga rebelde kapag kinausap kita ng maayos noong mga araw na iyon"
tugon pa ni Theresita. Bigla kong naalala yung sinabi ni Juanito na tanging siya
lang, si Ignacio at Theresita ang nakakaalam na dinakip ni Leandro si Angelito.
"Sinabihan ko rin siya na huwag masyadong lumapit sa iyo dahil paghihinalaan siya
ng mga rebelde na espiya mula kay Don Alejandro at bukod doon nangangamba ako na
hindi niya mapigilang sabihin sayo ang katotohanan" paliwanag naman ni Juanito.
napatulala na lang ako sa kanila, kaya pala ang cold din ni Theresita sa'kin noong
nadakip ako ng mga rebelde dahil kailangan niyang kontrolin ang sarili niya na
hindi sabihin sa'kin ang totoong pinagdadaanan ni Juanito.
Napaluha naman ako at napayakap ng mahigpit kay Theresita "Akala ko tuluyan ka nang
nagalit sa akin, wag mo na ulit ako susungitan ng ganun ah" biro ko pa, pero sa
totoo lang sobrang saya ko ngayon dahil nakita ko ulit si Theresita at Angelito, at
hindi naman pala talaga sila galit sa'kin dahil sa kadugo ko si Don Alejandro.
Sa tagal at lalim ng pinagsamahan namin ni Theresita para ko na rin siyang kapatid.

"Pangako, Binibini hindi ko na muli gagawin iyon" tugon niya at naiiyak na din
siya. Gosh! sobrang sarap sa feeling ang ma-reunite sa mga dati mong kasama.
Nalaman ko na ang maliit na bahay kubo na ito na tinutuluyan ni Angelito

pansamantala ay pag-aari ni Padre Orlando isang pari sa San Alfonso na dugong
Pilipino o indio. Mabait si Padre Orlando at handa siyang tumulong sa lahat.
Kakilala ni Eduardo
at Juanito si Padre Orlando at nang itakas ni Eduardo si Angelito mula sa hacienda

Flores sa tulong ni Laura, pinakiusap ni Eduardo na itago muna si Angelito.
Bumisita lang din ngayon dito si Theresita dahil sinabi ni Juanito na dadalhin niya
ako dito. Kasalukuyang nasa kampo pa din ng rebelde ni Ca-tapang namamalagi si
Theresita.
"Nasaan na si Eduardo? Kasama niya pa din si ate Maria diba?" gulat kong tanong,
napatango naman silang lahat. Nakaupo na kami ngayon sa maliit na mesa nila na
pabilog at gawa sa kawayan.
"Nasa Catanduanes ngayon nagtatago si Eduardo at Maria, doon din dapat kita
dadalhin noong magtatanan tayo" sagot ni Juanito. naramdaman ko namang biglang
uminit ang mukha ko. Shocks! Seryoso yung usapan diba? Bakit iba yung epekto sa'kin
nung sinabi ni Juanito kyaahh!
Noong magtatanan tayo.
Agad naman akong uminom ng tubig para mabawasan ang kaba ko sa dibdib. Hindi ko
kasi mapigilang maimagine na nasa Catanduanes din kami ni Juanito ngayon at binubuo
na namin ang sarili naming pamilya kyaaahh! Carmela! Stop it! Nababaliw ka na!
"Binibining Carmelita... ayos ka lang?" nagtatakang tanong ni Angelito. Napansin

kong medyo naweweriduhan na rin sila sa'kin ngayon. Gosh!
"Ah-Oo naman! Nauhaw lang ako, ang haba din kasi ng nilakad namin kanina, napagod
ako" palusot ko pa. nagulat naman ako nung biglang hinawakan ni Juanito yung kamay
ko dahilan para mas lalo akong ma-praning kyaahh!
"Dapat nagsabi ka, binuhat sana kita para di ka napagod" tugon ni Juanito habang
nakatingin sa mga mata ko, bakas sa mukha niya ang pag-aaalala.
Binuhat sana kita
para di ka napagod.
Waaahh! Seriously? Bakit ba ang tindi ng epekto mo sa'kin Juanito! My gosh! kyaahh!
Magsasalita pa sana ako kaya lang bigla ng nagsalita si Angelito "Nakita ka rin
namin noong gabing tinakas ako ni Eduardo at Laura na nakasakay ka sa kalesa ni
Leandro, wala na kaming nagawa noong tumakbo si Laura papunta sa inyo at sinabi
sayo ang lahat, nakita rin namin na binaril siya ni Leandro sa ulo noong sinundo ka
na ni Don Alejandro at nakalayo na kayo" tugon pa ni Angelito. Hindi ko tuloy
mapigilang malungkot nang maalala ko ang pagsasakripisyo na ginawa ni Laura. Nang
dahil sa kaniya nalaman ko ang kasamaang tinataglay ni Leandro.
"Paano pala nalaman ni Eduardo na nabihag ka ni Leandro?" tanong ko kay Angelito.

Bigla naman siyang napatingin kay Theresita. Oh Shocks! Bakit may sparks sa
kanilang mga mata ahem!
"B-batid ko po na naiipit ngayon sa sitwasyon si Ginoong Juanito, gusto po niya

kayong iligtas ngunit mapapahamak naman po ang kapatid niyang si Angelito, kung
kaya't humingi na po ako ng tulong kay kuya Eduardo" sagot ni Theresita at medyo
nag-bublush siya.
Oo nga pala! Siguradong alam niya kung nasaan nagtatago sila Eduardo at Maria,
dahil kapatid niya si Eduardo.
"Bakit mo naman ginawa iyon? Naglakbay ka mag-isa papunta kina Eduardo para humingi
ng tulong na iligtas ang kapatid ko" tanong ni Juanito kay Theresita at parang
nakakahalata na din siya.
Namula na din ang mukha ni Angelito at hindi na rin siya mapakali ngayon, pasimple
naman silang nagtitinginan ni Theresita pero biglang mapapaiwas ng tingin.
OMG! SINASABI KO NA
NGA BA! MAY SOMETHING NA SA KANILA!
"Angelito... magpaliwanag ka" mahinahong sabi ni Juanito kay Angelito. Napayuko

naman si Angelito at hindi makatingin ng diretso sa kuya niya. kahit anong
mangyari, si Juanito pa din ang nakakatanda sa kaniya at silang dalawa na lang ang
natitirang Alfonso ngayon, kung kaya't si Juanito na ang tumatayong pamilya at ama
niya.
Napatulala lang ako kay Angelito at Theresita na magkatabi ngayon, pareho silang
nakayuko at mukhang guilty.
Magsasalita pa sana si Juanito pero nagulat kami nang biglang hawakan ni Angelito
ang kamay ni Theresita at lumuhod siya sa harapan namin. "K-kuya! Patawad po kung
hindi ko nasabi agad sayo na... kami na po ni Theresita" pag-amin ni Angelito,
gulat na gulat din si Theresita at wala na siyang nagawa kundi lumuhod na din sa
tapat namin.
Shocks! Feeling ko mga magulang nila kami kyaahh!
"A-ano? P-paano? K-kailan pa?" gulat na tanong ni Juanito, hindi niya siguro
akalain na dati pa pala may karelasyon ang kapatid niya. #FeelingBetrayed
"M-magdadalawang buwan na po, naging kami po noong nasa Bohol pa tayo" sagot ni
Angelito at nakayuko siya ng todo. Napatingin naman ako kay Juanito na gulat na
gulat din dahil sa nalaman niya #FeelingSuperDuperBetrayed
"P-patawad kuya... sasabihin ko naman dapat sayo kaya lang nagtungo ka na sa San
Alfonso upang itanan dapat si ate Carmelita" tugon pa ni Angelito, ako naman yung
napa-what-the-heck-face. so kasalanan pa pala ni Juanito kung bakit di niya nalaman
haha!
Napatahimik naman saglit si Juanito at ilang sandali pa inalalayan na niyang tumayo

ang kapatid
niya at si Theresita "Patawarin mo rin ako, hindi dapat kita iniwan mag-isa doon"
sagot naman ni Juanito, agad namang napayakap si Angelito sa kaniya.
"Ayos lang iyon kuya! Basta ayos lang din dapat sayo na magkita kami ni Theresita
ng madalas" nakangiting tugon ni Angelito. Napatakip naman ng mukha si Theresita
dahil sa kilig. Magtakip lang din kaya ako ng mukha pag kinikilig kay Juanito,
mukhang effective naman bagay sa kaniya, bagay din kaya sa'kin ang mahinhin look?
Argh! Never mind.
"Sige na! Sige na! Ano pang magagawa ko? basta bawal maghawakan ng kamay, bawal din
ang yakap, bawal ang akbay at bawal na bawal ang paghahalikan... Entendido?"
(Undestood?) bilin ni Juanito. halata namang dismayado ang mukha ni Angelito at
Theresita.
"Bakit kayo pwede?" reklamo ni Angelito. Bigla namang nanlaki ang mga mata namin ni
Juanito at nagkatinginan kami. Omaygash! Nakita ba nila kami nag-kiss?
Tinuro naman ni Angelito yung mga kamay namin ni Juanito na magka-holding hands
ngayon. nakahinga naman kami ng maluwag kasi yung holding hands pala yung tinutukoy
niya. Whew!
"S-syempre malalaki na kami, pwede na namin gawin to" paliwanag pa ni Juanito na

mukhang kinabahan din. "Mga bata pa kayo... hindi pa nga dapat kayo nagliligawan,
ngunit ayoko namang hadlangan ang pag-iibigan niyo, basta alam niyo lang ang mga
limitasyon niyo sa isa't-isa" bilin pa ni Juanito, napatango naman si Angelito at
Theresita.
Haays, kung nasa modern world lang si Juanito siguradong sasakit ang ulo niya sa
mga makikita niyang PDA at landian moments ng mga kabataan na wala pa sa wastong
edad haha!
Tulong-tulong
kami nagluto at sabay-sabay din kami nagkwentuhan. Syempre yung masasayang

karanasan at araw ang pinagkwentuhan namin ayaw muna namin ng bad vibes. Nalaman ko
na yung aso pala ni Juanito na si Sampaguita, na naging dahilan kung bakit nahulog
ako noon sa bintana ng dormitoryo na tinutuluyan ko sa Maynila ay binigay niya kay
Padre Orlando dahil pinag-utos ni Don Mariano na ilayo yung asong iyon noong gabi
ng fiesta sa San Alfonso na kung saan sa mansyon nila kami nag-hapunan. Naalala ko
pa na kaya nahulog yung adobo sa plato ko at napasigaw ako nung gabing iyon dahil
nasa ilalim ng mesa si Sampaguita at dali-dali siyang tinakas ni Juanito.
nagpalusot pa ako noon at hindi ko sinabing yung aso niya ang dahilan kaya nag-
panic ako, kaso nga lang nakita nung mga bantay yung bakas ng paa ng aso sa sahig
kaya nagalit si Don Mariano.
Parang na-konsensiya tuloy ako, dahil sa'kin nalayo sa kaniya si Sampaguita. Pero
nagulat ako kasi biglang sumulpot yung aso niya sa tapat ng pinto. Waaahhh!
Hawak-hawak ito ng isang payat na matandang lalaki na kakaunti na lang ang buhok,
medyo kayumanggi ang kaniyang balat at bilugan ang mga mata. Naka-damit pang-padre
siya at may rosary sa leeg, sa panahong ito, kulay brown ang damit ng mga pari.
"Padre Orlando, Tuloy po kayo" masayang bati ni Juanito nang makita niya yung
matandang lalaking yun sa tapat ng pinto, dali-dali silang tumayo ni Angelito at
Theresita at nag-mano dun sa pari. tumayo na din ako at nagmano sa kaniya.
Nagtaka namang napatingin sa'kin si Padre Orlando "Ikaw ba si Binibining Carmelita

Montecarlos? Anong ginagawa mo dito? At bakit ganyan
ang iyong suot? ---- Ah! Ibig sabihin totoo ang usap-usapan na may relasyon kayo ni
Juanito?" dire-diretsong tanong ni Padre Orlando. Napalunok na lang ako at
napatingin kay Juanito. Shocks! Hindi ko alam kung anong uunahin kong sagutin sa
dami ng tanong niya. waahh!
Nagulat naman ako nung biglang hinawakan ni Juanito yung kamay ko, at nakangiti
siyang tumingin sa'kin, parang sinasabi niya na ayos lang ipagtapat namin kay Padre
Orlando ang lahat.
"Tama po kayo Padre, nagmamahalan po kami ni Carmelita" sagot ni Juanito. Gulat

akong napatingin sa kaniya. Dugdug! Dugdug!
Gosh! hindi naman sa assumerang frog ako. pero kasi parang kinakasal na kami ngayon
ni Juanito sa harap ni Padre Orlando, at nagsasabihan ng I Do's, kulang na lang
nasa simabahan kami at naka-damit pangkasal Kyaaahh!
"Bueno, ang pag-ibig na pinagkaisa ng Diyos ay hindi dapat hinahadlangan ng tao,

walang mayaman at mahirap pagdating sa pag-ibig... at suportado ko ang relasyon
niyo" nakangiting tugon ni Padre Orlando. At tinapik niya ang balikat namin ni
Juanito dahilan para mabitawan niya yung pagkakahawak niya sa tali ni Sampaguita
Waaahhh!
Agad tumakbo si Sampaguita papunta kay Angelito na kanina pa pala siya tinatawag.
Tuwang-tuwa naman si Angelito at Theresita at niyakap-yakap si Sampaguita. Ilang
sandali pa, napalingon si Sampaguita kay Juanito at bigla siyang kumaripas ng takbo
papunta kay Juanito OMAYGASH!
Ang aggressive niya!

Natawa naman si Juanito kasi sobrang aggressive talaga ni Sampaguita at dina-dilaan
siya. Nanlaki naman yung mga mata ko habang pinagmamasdan sila. Anong kataksilan
ang nakikita
ko ngayon? Juanito! explain it to me!
Ilang saglit pa, napatingin naman sa'kin si Sampaguita... parang biglang dumaloy ng
mabilis yung dugo ko dahil sa gulat. Takot talaga ako sa aso huhu!
Tatakbo sana sa'kin si Sampaguita pero buti na lang nahawakan agad siya ni Juanito.
"Espera, Sampaguita, mi amor te tenía miedo, te lo presentaré más tarde a ella"
(wait, Sampaguita, my love was scared of you, I'll introduce you later to her)
nakangiting tugon ni Juanito sa aso niya. napa-Arf! Arf! Naman yung aso niya. Omg!
Buti pa yung aso niya nakakaintindi ng Spanish psh.
Hinandaan na din nila Theresita ng pagkain si Padre Orlando, nagkwento naman si

Padre Orlando tungkol sa mga aktibidad ng simbahan. Madalas din siyang napapatingin
sa akin at ewan ko ba kung bakit parang pamilyar siya sa'kin. nagkita na ba kami
dati?
Bigla akong natulala nung marealize ko na siya pala yung pari na pinagkumpisalan ko
noon bago ang nakatakdang kasal namin ni Leandro. Omg!
Hindi ko man nakita ang buo niyang mukha, naaninag ko pa din sa maliliit na butas
yung buhok niya at sobrang pamilyar din sa'kin nung buhok niya. Gosh! bigla kong
naalala yung adivice niya sa'kin na minsan daw mas nakakabuti kung gagamitin ko din
ang utak ko dahil hindi mabisa kung puro puso lang ang pinapairal ko.
Siguro ngayon alam na niya na si Juanito talaga ang tinutukoy kong laman ng puso ko
noong nag-compisal ako. waahh!
Pagkatapos ng tanghalian, si Theresita at Angelito ay nagpaalam kay Juanito na

mamasyal lang muna sa bayan. Fiesta naman ngayon at walang ring karapatan mangialam
si Gobernador Flores
o si Leandro dito sa kabilang bayan dahil hindi na nila ito nasasakupan.
Nasa labas naman si Juanito at nag-bobonding sila ng aso niya, binabato niya yung
maliit na kahoy sa malayo at game na game naman si Sampaguita habulin at saluhin
iyon.
Naupo lang ako dito sa labas ng bahay nila at pinagmasdan kung gaano kasaya si
Juanito ngayon "Nagkamali siguro ako, marahil ay tama nga sila, iba pa rin ang
nadudulot na saya kapag puso mo ang sinunod mo" narinig kong tugon ni Padre Orlando
na nakatayo na pala ngayon sa likod ko. nakatanaw din siya kay Juanito at
Sampaguita na naglalaro ngayon.
Shocks! Nakilala nga niya ako. at mukhang naalala din niya yung confession ko.
"Masaya akong makita na nanumbalik na muli ang mga ngiti at saya ni Juanito...
natatandaan ko pa nooong una ko siyang nakita, ako ang nagbinyag sa kaniya" tugon
niya pa at umupo na din siya sa tabi ko. Whoa.
"Ibig sabihin kilalang-kilala niyo na po si Juanito?" tanong ko kay Padre Orlando.

Napatango naman siya at nakatanaw pa din si kinaroroonan nila Juanito.
"Kilalang-kilala ko na ang batang iyan... naalala ko pa ang sinabi sa akin noon ni

Donya Juanita na si Juanito ang nagdala ng swerte sa kanilang pamilya, lalo na
noong pinanganak siya sa barko sa gitna ng bagyo at matatas na alon sa karagatan,
alam mo bang nais ni Donya Juanita na maging pari ang anak niya... ipapasok niya
sana noon sa seminaryo si Juanito noong siyam na taong gulang pa lamang ito pero
kinausap ko siya ng mabuti at sinabi kong ang pagpapari ay hindi dapat pilit, kusa
itong nararamdaman ng taong nais maglingkod sa Diyos" paliwanag ni Padre Orlando.
Hindi ko naman mapigilang mamangha at ma-inspire sa mga sinasabi niya.
"Batid ko na isang matalinong bata si Juanito at malayo ang kaniyang mararating

lalo na dahil hilig talaga niya ang pagbabasa ng mga libro tungkol sa panggagamot,
magaling din siya mag-pinta, ako ang naging guro nila noon sa pagpipinta noong
elementarya pa lang siya, at estudyante ko rin noon si Leandro sa klaseng iyon"
patuloy pa ni Padre Orlando at napatingin siya sa'kin nung binanggit niya ang
pangalan ni Leandro at dahil dun napawi yung ngiti ko. tsk!
"Binibining Carmelita... gusto ko ding malaman mo na mabuting tao rin si Leandro,

kung kaya't nasabi ko rin sayo noon na buksan mo ang puso mo para sa kaniya" tugon
pa ni Padre Orlando. Hindi naman ako nakapagsalita agad. alam kong hindi niya alam
ang ginawa ni Leandro kay Juanito at kay Josefina. Hindi ko rin naman masabi sa
kaniya ang totoo dahil ayoko ng pag-usapan pa iyon. At kapag kumalat ang balitang
iyon siguradong gagantihan nila Gobernador Flores ang pamilya Montecarlos.
"Pero sa pagkakataong ito, batid ko na kayo talaga ni Juanito ang itinadhana, hindi
naman mangyayari ang lahat ng ito at hindi rin naman kayo magkakasama ngayon ni
Juanito kung hindi talaga kayo ang para sa isa't-isa" sabi pa niya at tinapik niya
ang ulo ko. parang gumaan naman ang pakiramdam ko dahil sa mga sinasabi niya.
"Dahil ang tunay na pag-ibig ay kayang malagpasan ang lahat ng problema kahit gaano
man ito kabigat" dagdag niya pa at tumayo na siya. napatayo na din ako.
"Aalis na ako, may misa pa ako mamayang hapon" paalam ni Padre Orlando at ngumiti
siya ng bahagya
sa'kin.
"Maraming Salamat po Padre" pasalamat ko naman sa kaniya, napatango-tango naman

siya. at ilang sandali pa napalingon sa amin si Juanito at agad siyang tumakbo
papalapit sa amin kasama si Sampaguita waaahh!
Agad naman niyang hinawakan si Sampaguita bago tuluyang makalapit sa amin para
hindi ako dila-dilaan o dambahin ng aso niya. Gosh!
"Aalis na po kayo? Kakarating niyo lang po Padre" tugon ni Juanito. tinapik naman
ni Padre Orlando ang balikat niya.
"Bibisita na lang ako sa susunod na araw, at dadalhin ko rin palagi si Sampaguita

para hindi malungkot si Angelito" sagot naman ni Padre Orlando. Napatingin naman si
Juanito sa aso niya at mukhang ayaw niya pa itong paalisin.
Umupo siya at hinimas-himas niya yung aso niya. "Huwag kang magpapasaway ah,
matanda na si Padre Orlando wag mo na siyang bigyan pa ng problema" bilin ni
Juanito dun sa aso niya. hindi ko naman maalis ang tingin ko sa kaniya. Grabe!
Kahit takot ako sa aso, hindi ko pa rin mapigilang mamangha kay Juanito, totoo pala
talaga yung sabi nila na nakaka-inlove ang mga lalaking mapagmahal sa mga hayop
lalo na ang mga dog lover. Gosh!
Nagulat naman ako nung napatingin sa'kin si Juanito. agad siyang tumayo at dinala
si Sampaguita papalapit sa'kin. Omg! Omg! Omg!
"Gusto mo bang subukan hawakan si Sampaguita? Gusto kong makilala mo siya ng lubos"
nakangiting tugon sa'kin ni Juanito. napatingin naman ako sa aso niya na nagpapa-
cute ngayon sa'kin. napatingin ulit ako kay Juanito na nakangiti ngayon, ayoko
namang ma-offend siya o ma-hurt kapag tinanggihan kong lapitan ang pinakamamahal
niyang aso.
Napalunok na lang ako at napahinga ng malalim, kung alam mo lang Juanito na gagawin
ko to para sayo baka mamatay ka na diyan sa kilig haha! Char!
Napaupo na ako at nagka-eye to eye contact kami ng aso niya. puting-puti at medyo
malusog si Sampaguita, isa siyang 'Aspin' or Asong Pinoy. Itinaas ko na yung kamay
ko at dahan-dahang hinawakan ko ang ulo niya.
Mas lalong napa-cute si Sampaguita at parang sarap na sarap siya kapag hinihimas-
himas siya. parang unti-unting naglaho ang kaba ko at naging komportable na ang
pakiramdam ko habang hinimas-himas si Sampaguita.
Hindi ko naman mapigilang mapangiti nung nakita kong nakatitig sa akin si Juanito
at hindi maaalis ang mga ngiti niya sa kaniyang labi. "Nagagalak ako makitang
hinarap mo ang pagkatakot mo sa aso" tugon niya at napangiti pa siya ng todo.
Uhmm... so para pala kaming nasa isang psychotherapy, para maalis ang phobia ko sa
aso.
Sa totoo lang, hindi ko akalain na kailangan ko pang mapunta sa panahong ito para
lang marealize ko na hindi naman pala dapat katakutan ang mga aso. Dahil sa oras na
hindi natin nilabanan ang takot natin, patuloy itong maghahari sa buhay natin.
Mag-tatakipsilim na, nandito na kami ngayon ni Juanito sa likod ng pader ng

hacienda Montecarlos yung malapit sa lawa ng luha at nadaanan din namin yung mga
puno ng narra kung saan niya ako hinalikan noong isang araw. Kyaaahh!
Gusto ko pa sana tumigil doon at umasa na hahalikan niya ulit ako kaso nagmamadali
na kami kasi baka dumating na si Don Alejandro sa mansyon at hanapin ako.
"Mag-iingat ka" tugon ni Juanito at kitang-kita
ko sa mga mata niya na ayaw niya pa akong papasukin doon sa maliit na lagusan
papasok sa hacienda Montecarlos. Hindi pa rin niya binibitawan ang kamay ko.
Napangiti naman ako, ayoko makitang nalulungkot siya ng ganyan kaya hinawakan ko
ang mukha niya. "Kailan ulit tayo magkikita?" tanong ko. at dahil dun napangiti na
siya.
Napaisip naman siya "Bukas? Mamaya?" nakangiti niyang tugon.
"Agad-agad?" tanong ko, pabebe mode ako ngayon haha! At dahil dun natawa siya.
"Bakit hindi? Kahit pa araw-araw akong pumunta dito ayos lang basta makita kita"
nakangiti niyang sagot. Kyaaahh! Dugdug! Dugdug!
Bigla namang uminit yung mukha ko. Shocks! Carmela baka makita ni Juanito na nag-
bublush ka! nakakahiya huhu.
Nagulat naman ako kasi bigla niyang tinapat yung noo niya sa noo ko. halos maduling
ako dahil sa sobrang lapit ng mukha niya sa mukha ko kyaahh!
"Alam ko nahihirapan ka din tumakas sa inyo, at ayokong magalit muli sayo ang iyong
ama... siguro babalik na lang ako matapos ang sampung gabi" tugon ni Juanito.
naramdaman kong pinulupot niya yung mga kamay niya sa baywang ko para itulak ako
lalo papalapit sa kaniya. Kyaaahh!
Ipipikit ko na sana yung mga mata ko kaya lang nagulat ako kasi bigla niya akong
hinalikan sa ilong. Whaat? Kyaaahh!
"Sige na... magpahinga ka na, alam kong napagod ka sa lakad natin" sabi pa niya at
humiwalay na siya sa'kin. naistatwa naman ako sa kinatatayuan ko at natulala.
Dugdug! Dugdug!
Gosh! hindi ko akalain na sobrang romantic pala kapag hinalikan ka sa ilong.

Omgeee!
Naglalakad na siya paatras papalayo sa'kin pero nakangiti pa din siya at
nakatingin ng diretso sa mga mata ko. magsasalita pa sana ako kaso narealize ko nab
aka pag nilakasan ko yung boses ko may makarinig na guardia personal sa amin.
Sumenyas siya sa'kin at itinaas niya ang sampu niyang daliri sa kamay. "Sampung
gabi" iyon ang gusto niyang sabihin. Sakto namang may papadaan na kalesa kung
kaya't agad siyang nagtago sa likod ng isang puno. Wala naman na akong nagawa pa
kundi agad pumasok doon sa lagusan dahil baka makita ako nung kutsero ng kalesa na
paparating.
Sinilip ko pa sa huling pagkakataon si Juanito sa pinagtataguan niya at nakita kong

nakatakbo na siya papalayo. Whew!
Nakita ko naman na agad ang isang kahon na gawa sa banig itinago ni Esmeralda sa
isang malaking bato sa gilid ng pader, laman niyon ang magarbo kong damit.
Nagpalingon-lingon ako sa paligid at napansin kong wala namang tao kung kaya't
dali-dali akong nagbihis at nagpalit ng damit. Inilagay ko na din doon sa kahon
yung damit pangkasambahay.
Buti na lang dahil madali akong nakarating sa likod ng mansyon at sa kusina ako
dumaan. Napalingon naman sa akin yung mga taga-luto. "Binibining Carmelita, ano
pong ginagawa niyo dito?" tanong nung isang kasambahay na medyo maliit at payat.
"Ha? Ah-ehh wala lang, namasyal lang ako sa lawa ng luha" sagot ko. napatango-tango
naman sila. Dali-dali na akong lumabas sa kusina, paakyat na sana ako ng hagdan
kaya lang napatigil ako nang marinig ko ang isang pamilyar na boses ng babae mula
sa likod ko.
"Kanina pa kita hinihintay, wala ka naman pala sa iyong silid" tugon ni Natasha. At
nanlaki ang mga mata ko nang makita siya.
What the heck? Anong ginagawa niya dito sa teritoryo ko? ha!
Tinaasan niya ako ng kilay at naka-crossed arms pa siya saka dahan-dahang naglakad
papalapit sa'kin "Sabi sa akin may sakit ka raw, pero mukha namang maaliwalas naman
ang itsura mo ngayon" dagdag pa niya at tumigil siya sa tapat ko. hindi naman ako
nakapagsalita dahil sa gulat. Tiningnan niya ako mula ulo hanggang paa, at tumaas
din yung kilay niya nung napatingin siya sa hawak kong kahon na gawa sa banig.
Kukunin niya sana yun sa'kin pero umatras ako. "A-ano ba kasing ginagawa mo dito?"
pagtataray ko sa kaniya. Nagulat naman siya dahil sa ginawa kong pagtataray sa
kaniya kaya mas lalong sumama yung mukha niya at tingin niya sa'kin.
"Binalaan na kita dati na huwag na huwag mong sasaktan ang mga kapatid ko, pero
anong ginawa mo? nang dahil sa iyo lumayo si Helena! nang dahil sa iyo labis na
naghihinagpis ngayon si Leandro!" galit niyang tugon. Hindi ko namang mapigilang
mainis lalo kasi siya pa ang may ganang magalit sa akin ng ganyan kahit pa ako
naman dapat ang magalit sa kanila dahil pinapatay nila si Josefina!
Hindi na ako nakatiis pa at lumapit din ako sa kaniya para tapatan siya. "Malaki
ang kutob ko na alam mo rin ang lahat ng ginagawa ng kapatid mong si Leandro, hindi
ba?" banat ko sa kaniya. Nanlaki naman ang kaniyang mga mata at sa pagkakataong
iyon, kitang-kita ko sa reaction niya ang matinding takot dahil alam ko na ang
totoo.
"Kaya mag-iingat ka sa akin... dahil hindi mo talaga ako kilala" banta ko pa sa

kaniya. Totoo naman eh, hindi niya talaga kilala ang totoong ako, hindi niya alam
na hindi ako
si Carmelita na hindi kayang kumalaban sa kaniya.
Bakas sa kaniyang mga mata ngayon ang inis at galit. "¡No termino contigo !, ¡te
arrepentirás de esto!" (I'm not done with you!, you will regret this!) galit niyang
tugon at nakita kong nanginginig ang kamay niya ngayon sa galit. Kahit pa hindi ko
maintindihan yung sinabi niya, malakas ang kutob ko na sinumpa niya ko.
"I don't care...Bitch!" banat ko naman sa kaniya. Napataas lalo yung kilay niya,
akala niya siya lang ang marunong magsalita ng foreign language diyan ah!
Mga ilang segundo din kami nagtitgan doon, para kaming mga manok na magsasabong.
Pero ilang sandali lang, napatingin siya sa ulo ko. "Mentiroso!" (Liar!) sabi pa
niya sabay talikod na at umalis na siya.
Napahawak na lang ako sa dibdib ko, haays! Grabe! Hindi ko akalaing may nag-eexist
na katulad ni Shae sa panahong to. nako!
Ilang sandali pa, nakita kong pababa na si Esmeralda sa hagdan at nagmamadali

siyang lumapit sa akin at hinawakan niya ang magkabilang balikat ko. "Umakyat ka na
sa kwarto, baka maabutan ka pa dito ng iyong ama" nag-aalala niyang tugon.
Napatango naman ako, aakyat na sana ako sa hagdan kaya lang bigla niyang hinawakan
ang braso ko para pigilan ako, at iniharap niya ako sa kaniya.
"B-bakit po?" nagtataka kong tanong. Agad namang napatingin si Esmeralda sa ulo ko
at kinuha niya yung kulay green na tela na nakalagay sa ulo ko. Waaahh!
Shocks! Hindi ko napansin na suot ko pa din yung pampatong sa ulo na tela na iyon
na sinusuot ng mga kasambahay. Halaaa!
Bigla kong naalala na tumingin si Natasha kanina
sa ulo ko bago siya umalis. Hindi maaari! Nakita niya siguro na suot ko ang telang
iyon!
Hindi ako makatulog buong gabi, bukod sa kinikilig ako sa date namin ni Juanito
kanina, sobrang binabagabag din ako nung pag-uusap namin ni Natasha at natatakot
ako na baka kung anong isipin niya dahil nakita niyang suot ko ang panlagay sa ulo
ng mga kasambahay haays!
Bakit kasi ang careless mo Carmela! Huhu
Lumipas ang siyam na gabi, wala akong natanggap na balita mula kay Juanito. palagi
lang ako nakatanaw sa bintana at nakatitig sa lawa ng luha at umaasa na matanaw ko
siya doon. Akala ko nagbibiro lang siya na sampung gabi ko pa siya hihintayin, yun
pala totoo. hindi ko mapigilang malungkot at mainis kasi namimiss ko na siya.
Ngayong ay ang ika-sampung gabi, nandito ako ngayon nakaupo sa hardin ng hacienda
Montecarlos habang tinatanaw ang buwan, sa tingin ko bukas ay full moon na.
Nakakadagdag din sa liwanag ng gabi ang milyon-milyong nagkikislapang bituin sa

langit. Sana nandito ngayon si Juanito at sabay naming pinagmamasdan ang ganda ng
kalangitan.
Napatigil ako at napalingon sa likod nang maaninag ko ang isang anino ng lalaki na
nagtatago sa likod ng mga bulaklak. Agad akong napatayo at napangiti, ngayon na ang
ika-sampung gabi, ang pangako ni Juanito na magkikita kami.
Napangiti na lang ako at inayos ko na rin ang sarili ko, talagang pinaghandaan ko
ang gabing ito, nag-ayos ako ng todo, nagbihis ng bonggang-bongga at naligo pa sa
pabango. "Lumabas ka na diyan, wag ka ng magtago pa, alam kong ikaw yan" tugon ko
pa at nag-galit-galitan mode ako,
syempre para suyuin niya ko haha!!
Pero biglang napawi ang ngiti ko nang lumabas na sa likod nung mga bulaklak yung
lalaking nagtatago doon kanina at narealize ko na hindi pala siya si Juanito.
"M-magandang gabi Binibini" bati ni Leandro. Shocks! Anong ginagawa niya dito?!
Nagpalingon-lingon naman ako sa paligid, baka biglang dumating si Juanito dito at

makita niyang kasama ko si Leandro, baka kung anong isipin niya Noooo!
"Mahal ko, pakiusap kausapin mo naman ako, handa kong kalimutan ang lahat
magkabalikan lang tato" pakiusap niya pa pero hindi ko siya pinansin. Aalis na lang
sana ako kaso biglang lumapit sa'kin si Leandro at hinawakan niya ang kamay ko pero
agad akong kumalas sa pagkakahawak niya at hinarap siya. "Ayoko nang makausap ka!
umalis ka na!" seryoso kong tugon sa kaniya. Napayuko naman siya at hindi nakaimik
agad.
"Leandro... tama na! tapusin na natin to, kahit pa anong sabihin mo hindi na tayo
magiging tulad ng dati" dagdag ko pa at napapikit na lang ako sa inis. Dahan-dahan
naman niyang inangat ang ulo niya at napatingin ng diretso sa mga mata ko, napansin
ko ang namumuong luha sa kaniyang mga mata.
"Bakit bigla kang nagbago Carmelita? Bakit parang hindi na ikaw ang dating
Carmelita na kilala ko? Bakit kahit anong gawin ko at kahit itaya ko ang buhay ko
sayo hindi mo pa rin magawang makita ang pag-ibig ko?" reklamo niya, at tuluyan
nang bumagsak ang mga luha niya.
Naiwas naman ako ng tingin sa kaniya. Sa totoo lang, hindi ko naman talaga gustong
i-turn down siya ng ganito pero ito lang ang tanging paraan para hindi na niya
ipilit ang sarili niya sa'kin at
tigilan na niya ako.
"Tama ka, hindi na ako ang dating Carmelita na kilala mo, at hindi ko magagawang
suklian ang pagmamahal mo" seryoso kong sagot. Napatulala naman siya habang patuloy
pa din bumabagsak ang mga luha niya.
"H-hanggang ngayon ba hindi mo pa rin matanggap ang pag-alis ko noon? Akala ko ba

naiintindihan mo na kaya ako umalis noon ay para tuparin ang pangarap ko na para
rin naman sa ating dalawa kapag nagka-pamilya na tayo" tugon pa niya. napatingin
naman ako ng diretso sa mga mata niya.
"Nagkamali ka Leandro, nakamit mo man ang iyong pangarap at nakuha mo man ang
pinakamataas na posisyon... hindi na natin maibabalik ang dati dahil nagbago na ang
lahat" sagot ko. masakit man tanggapin at harapin, gusto kong marealize ni Leandro
na wala na siyang magagawa pa sa mga nangyayari ngayon.
Napapikit naman sa galit si Leandro at galit siyang napatingin sa mga mata ko

"Nagbago na ba ang lahat? o nagbago lang talaga ang laman ng puso mo?" galit niyang
tugon. Napayuko naman ako at hindi nakapagsalita agad.
"Alam kong may pagtingin ka kay Juanito! Alam kong siya na ngayon ang tinitibok ng
puso mo! hindi ako bulag Carmelita!" sigaw niya pa. napatigil ako at gulat na
napatingin sa kaniya, kasabay niyon ay biglang may alaala ni Carmelita na pumasok
sa isipan ko...
Dito rin sa hardin na ito, huling nagkausap si Carmelita at Leandro, gabi na at

palihim na nagtungo si Leandro sa hacienda Montecarlos para makausap si Carmelita
sa tulong ni Josefina.
Dalawang linggo na lang bago ang nakatakdang kasal ni Carmelita at Juanito, at

halos ilang buwan din nagpaparamdam
si Leandro kay Carmelita pero hindi siya pinapansin ni Carmelita. Sariwa pa din sa
puso ni Carmelita ang pag-iwan sa kaniya ni Leandro papuntang Cuba.
"Nagbago na ba ang lahat? o nagbago lang talaga ang laman ng puso mo?" galit na
tugon ni Leandro. Hindi naman mapigilan ni Carmelita ang pag-agos ng mga luha sa
kaniyang mga mata. At hindi rin siya makatingin ng diretso kay Leandro.
"P-patawad Leandro... pero hindi na dapat tayo magkita pa, nakatakda na akong
ikasal kay Juanito... kaya lubayan mo na ako" pagsusumamo pa ni Carmelita.
Napapikit naman sa galit si Leandro at pinagsisipa niya yung mga bulaklak sa tabi.
Hindi naman maawat si Carmelita sa pag-iyak at pagmamakaawa kay Leandro na tumigil

na ito. Agad pinigilan ni Carmelita si Leandro na nagwawala na dahil sa galit. Pero
napatigil siya nang bigla siyang tiningan ni Leandro at nanlilisik ang mga mata
nito.
"Alam kong may pagtingin ka kay Juanito! Alam kong siya na ngayon ang tinitibok ng
puso mo! hindi ako bulag Carmelita!" sigaw ni Leandro. Napatulala naman si
Carmelita dahil hindi niya inaasahan na sisigawan siya ng ganun ni Leandro.
"Hindi ako tanga para maniwala na magpapakasal ka lang sa kaniya dahil sa utos ng
iyong mga magulang! Alam kong ikaw ang nakiusap sa iyong ama na ikasal ka kay
Juanito! Noong una ay inakala kong ginawa mo lang iyon upang kalimutan ako, pero
napagtanto ko na kahit nandito na ako muli at nakikusap na magkabalikan tayo...
palagi mong sinasabi na ayaw mong suwayin ang iyong pamilya... hindi ako tanga
Carmelita! Alam kong nahulog na ang loob mo kay Juanito kaya gusto
mong matuloy ang kasal niyo!" galit na galit na sigaw ni Leandro. Natanaw naman
nila si Josefina na sumesenyas mula sa malayo na huwag silang maingay dahil baka
may makarinig sa kanila, pero hindi ito pinansin ni Leandro.
Agad napaluhod si Carmelita sa tapat ni Leandro at napahawak siya sa kamay nito "L-
leandro... patawad, h-hindi ko sinasadyang m-mahulog kay Juanito..." pagsusumamo pa
ni Carmelita at humahagulgol na siya sa pag-iyak at pagmamakaawa kay Leandro.
Agad namang kumalas si Leandro sa pagkakahawak ni Carmelita at tiningnan niya ito

sa huling pagkakataon, ang kaniyang mga tingin ay puno ng galit, poot, hinanakit at
sakit.
"Pwes! Hindi ako makakapayag na maging maligaya kayo hanggang sa huli!... una mo
akong minahal Carmelita, at sisiguraduhin kong ako rin ang iyong huling
mamahalin... dahil akin ka lang!" seryoso niyang tugon at agad na siyang tumalikod.
"H-huwaaag! Leandro!... huwag mong sasaktan si Juanito!" pakiusap pa ni Carmelita

pero hindi natinag si Leandro, at umalis na siya sa lugar na iyon dala-dala ang
matinding galit at selos sa kaniyang puso.
Napatulala na lang ako kay Leandro at hindi ko namalayan na tumutulo na pala ang
mga luha sa mata ko. "Bakit hindi ka makapagsalita ngayon Carmelita? Matagal ko ng
alam na may relasyon kayo ni Juanito! akala mo siguro magagawa mo akong lokohin
habambuhay, at ang tanga-tanga ko kasi umasa ako na kahit desidido ka noon na
makipag-tanan kay Juanito ay baka sakaling magawa mo akong ibigin muli" banat pa
niya. napahawak na lang ako sa bibig ko, tama nga si Laura,
matagal ng alam ni Leandro na may namamagitan sa amin ni Juanito.
"Nagtataka ka siguro kung paano ko nalaman ang kataksilan mo? sinabi sa amin ni
Heneral Seleno ang lahat, kahit pa binayaran siya ng iyong ama upang manahimik, ang
katapatan ni Heneral Seleno ay nasa amin pa din!" sigaw pa ni Leandro. Napatulala
na lang ako, ibig sabihin bago pa ang nakatakdang kasal namin ni Leandro ay alam na
niya ang lahat tungkol sa amin ni Juanito. bigla kong naalala yung araw na itatanan
sana ako ni Juanito kasama sila Ignacio, Eduardo at Maria pero hindi iyon natuloy
dahil naabutan kami nila Don Alejandro, Maximo at Heneral Seleno.
Ibig sabihin matapos ang pangyayaring iyon, sinabi agad ni Heneral Seleno kina
Gobernador Flores, Leandro at Natasha ang lahat. pero kahit alam na nila ang
katotohanan, pinagpatuloy pa rin nala ang pagpapakasal sa amin ni Leandro.
Bigla ko ding naalala yung araw na humarap ako sa hukuman laban kay hukom
Fernandez, sinabi ni hukom Fernandez ang lahat tungkol sa pakikipagtanan ko noon
kay Juanito at hindi naman nag-react sila Gobernador Flores at Leandro.
Tinulungan pa nga ako ni Leandro makausap si madam Olivia sa kulungan, dahil umaasa
siya na mapapaibig niya muli ako. pero ngayong alam ko na ang lahat, alam niyang
hindi na niya makukuha ang puso ko.
"Hindi ka na muling malalayo sa akin Carmelita... at gagawin ko ang lahat bumalik

ka lang sa akin!" seryoso niyang tugon.
"At kung si Juanito lang ang magpapaligaya sa iyo, Hindi ako makakapayag na maging
maligaya kayo hanggang sa huli!... una mo akong minahal Carmelita, at sisiguraduhin
kong ako rin ang iyong huling mamahalin... dahil akin ka lang!" sigaw niya pa.
biglang nanlambot ang mga tuhod ko at napaluhod ako sa tapat niya. hindi ko na
maramdaman ang buong katawan ko at parang binabalot ako ng matinding lamig at
takot.
"W-wag! Leandro... p-pakiusap wag mong s-sasaktan si Juanito" pagsusumamo ko pa at

napahawak ako sa kamay niya pero agad siyang kumalas sa pagkakahawak ko. tiningan
niya ako ng masama sa huling pagkakataon siya tuluyang umalis nang may galit sa
puso.
Hindi ko akalain na hanggang sa ikalawang pagsulat ng tadhana sa kwento ni Juanito

at Carmelita... mapapaluhod lang din ako at magmamakaawa kay Leandro na wag niyang
ituloy ang balak niya.
Bigla kong naalala yung clue na sinabi noon ni madam Olivia sa'kin tungkol sa taong
nasa likod ng pagpatay kay Juanito.
at ang bawat kilos mo ay kaniyang inaalam
palaging nasa tabi ko si Leandro, kahit minsan nasa ibang lugar siya alam niya pa
din ang mga nangyayari sa akin at sa pamilya namin...
Parang biglang tumigil ang mundo ko nang marealize ko na...
Si LEANDRO ANG PUMATAY KAY JUANITO!

Tulala at nanginginig ako sa takot nang bumalik ako sa kwarto ko. agad kong
binuklat yung diary, at sinulat doon lahat ng nalaman ko. bakit hindi ko agad
naisip na dahil sa labis na pagmamahal ni Leandro kay Carmelita ay magagawa niyang
patayin si Juanito. hindi rin mahirap sa kaniya ang pumatay ng tao dahil sa
kaniyang propesyon.
Kailangan kong gumawa ng paraan! Kailangan
kong mailigtas si Juanito sa kamay ni Leandro! Pero paano?
Halos buong gabi ako nag-isip ng plano, pero kahit anong gawin ko ay walang ideya
na pumapasok sa isip ko. sinubukan ko ng kausapin si Don Alejandro at sabihin sa
kaniya ang katotohanan noong isang araw pero hindi pa din siya naniwala sa akin.
Bakit pa nga ba siya maniniwala sa akin eh madalas ko siyang suwayin at labagin ang
utos niya.
Sana nandito si madam Olivia ngayon para sabihin sa'kin kung anong dapat kung
gawin.
"Binibining Carmelita, ang aga ng gising mo ah" nagtatakang tanong ni Esmeralda,

nakasilip siya ngayon sa pinto ko at naabutan niya akong nakaupo sa mesa ko at
nakaharap sa bintana habang tulala at nag-iisip pa din kung anong gagawin ko.
"Hindi ako nakatulog" sagot ko. agad naman siyang pumasok sa kwarto ko at lumapit
sa akin. Napailing-iling naman siya nang makita ang itsura ko ngayon. napalingon
ako sa salamin sa gilid at narealize ko na ang gara nga ng itsura ko, sobrang
lugmok ng mata ko at namamaga pa. at ang putla-putla din ng mukha ko.
"Bakit hindi ka nakatulog Binibini? Hindi ka ba natunawan?" nagtataka niyang

tanong. Bigla naman akong napatingin sa kaniya at napahawak sa braso niya.
"A-anong gagawin mo kapag nalaman mong may papatay sayo?" diretso kong tanong. Mas
lalo namang nagtaka ang mukha ni Esmeralda. Nabigla din siya sa tanong ko.
"B-binibini... may banta ba sayong buhay? Umaaligid baa ng mga rebelde sa paligid?"
gulat na tanong ni Esmeralda. Napa-iling naman ako, at binitawan ko na siya.
mukhang hindi din naman ako matutulungan ni Esmeralda mag-isip ng
plano.
"Kailangan niyo mong ipagbigay alam iyan sa inyong ama, paano kung sundan nila si
Juanito at makitang magkasama kayo? Siguradong dadakpin ka muli ng mga rebelde at
baka ituloy na nila ang plano nila sayo, lalo na ngayong malapit ng ipataw ni
Gobernador Flores ang polo y servicio" dagdag pa ni Esmeralda. Nabalitaan ko nga
rin na kahit sa gitna ng tensyon ng pamahalaan dito sa San Alfonso at sa mga
rebelde, walang balak tumigil sa pagpapatupad ng polo y servicio sila Gobernador
Flores dahil sa paguudyok ni Don Alejandro.
"Huwag mo na itong sabihin kay ama, siguradong mas lalo siyang maghihigpit sa
pagpapabantay sa buong hacienda at sinisigurado naman din ni Juanito na walang
ibang nakakaalam ng pagkikita namin" sagot ko. tumango na lang si Esmeralda at
tinapik ang balikat ko.
Dumaan ang buong araw pero wala pa din akong maisip na magandang plano, hindi ko
sigurado kung paano papatayin ni Leandro si Juanito sa pagkakataong ito kasi
naudlot na ang nakatakdang kasal namin ni Juanito kung kaya't hindi niya mapapatay
si Juanito sa simbahan.
Pero Paano? Saan? At Kailan niya papatayin ngayon si Juanito?
Wala akong ideya sa kung ano ngayon ang tumatakbo sa isipan niya. Paano kung
pinadakip na pala niya ngayon si Juanito kaya hindi na siya nakarating sa tagpuan
namin kagabi?
Paano kung nalaman na niya kung nasaan ngayon si Angelito at gamitin na naman
niyang panakot laban kay Juanito?
Mababaliw na ako!
Gabi na, pero buong araw na nagkulong lang ako sa kwartong ito, dinalhan na lang
ako ni Esmeralda ng pagkain pero hindi rin ako nakakain
ng maayos dahil binabagabag pa din ako ng mga posibleng gawin ni Leandro kay
Juanito!
"Magpahinga ka na Binibini baka magkasakit ka" tugon pa ni Esmeralda. At may dala

siyang isang baso ng gatas. Tama nga siya, kailangan ko munang magpahinga at irelax
ang sarili ko para makapag-isip ako ng maayos.
Inabot na niya sa akin yung gatas at ininom koi yon bago humiga sa kama. Ilang
sandali pa ay pinatay na niya yung gasera at umalis na siya. pero lumipas na ang
ilang oras hindi pa rin ako makatulog. Narinig ko na rin ang tilaok ng manok, ibig
sabihin madaling araw na.
Bumangon na lang ako at binuksan ko yung gasera, siguro kailangan ko ng sariwang

hangin mula sa labas para makapag-isip ako ng maayos. Kaya nagtaklob ako ng balabal
dahil mahamog sa labas, kinuha ko na rin yung diary dahil plano kong sa hardin na
lang ako magsusulat. Binitbit ko na din yung gasera dahil madilim pa sa labas.
Alas-kwatro pa lang ng umaga ngayon at madilim pa ang paligid.
Nandito ulit ako sa tapat ng hardin at pinagmasdan ko ng mabuti yung diary.
Carmelita... alam kong nandiyan ka, kung naririnig mo ako, tulungan mo akong
iligtas si Juanito, hindi mo man napigilan si Leandro, ipinapangako ko sayong
gagawin ko ang lahat para pigilan siya.
Napapikit na lang ako at sumandal sa upuan para damhin ang malamig na hangin at
irelax ang utak ko pero ilang sandali lang nagulat ako nang biglang may humawak sa
balikat ko. agad akong napalingon sa likod at nakita ko si Esmeralda na gulo-gulo
ang buhok at mukhang nagmamadali.
"Binibini... Nandito ka lang pala, kanina pa kita hinahanap, akala
ko kung ano nang nangyari sa iyo" nag-aalalang tugon ni Esmeralda.
"Bakit? Ang aga mo naman akong puntahan sa kwarto?" tanong ko sa kaniya, hinahabol
pa din niya ang kaniyang hininga.
"Nasa labas ng hacienda si Juanito, hinihintay ka niya" sagot ni Esmeralda at dahil

dun napatayo ako bigla.
"Talaga? Nasaan si ama? Nakaalis na ba siya?" tanong ko, sobrang lakas ng kabog ng
puso ko, hindi na ako mapakali, gustong-gusto ko na makita si Juanito.
"Opo Binibini, nakaalis na si Don Alejandro kanina pa" sagot niya. nito kasing mga
huling araw, palaging madaling araw umaalis si Don Alejandro upang maabutan niya
ang unang byahe ng barko sa daungan, siya na kasi mismo ang namamahala ng personal
sa mga bigas, gulay, prutas at karne na pinapadala niya sa barko papuntang Maynila.
Wala na kasi si Maximo na dating nangangasiwa sa aming negosyo.
Agad kong dinampot ang diary at sinamahan naman ako ni Esmeralda papunta sa pader
sa likod ng hacienda Montecarlos. Ayoko namang iwan sa kaniya yung diary kasi baka
basahin niya, at wala na akong balak pa bumalik muna sa kwarto para iwan yung diary
dahil kanina pa pala naghihintay si Juanito sa labas.
"Bago magliwanag kailangan mo nang makabalik dito Binibini, hihintayin na kita

dito" tugon ni Esmeralda, napatango naman ako at lumusot na ako sa lagusan.
Napayakap na lang ako sa sarili ko at sa diary nang makalabas ako sa hacienda
Montecarlos.
Ang lamig ng buong paligid at kitang-kita pa ang makapal na hamog na dahilan kaya
hindi ko masyadong makita ang nilalakaran ko. may dala naman akong isang gasera
ngayon, pero kulang
pa din yung liwanag na binibigay nito. Ilang sandali pa, natanaw ko na ang mga puno
ng narra na nakahelera sa gilid ng kalsada. Napansin ko na nalaglag ang mga patay
na dahon sa mga puno at kumakalat ito sa sahig.
Hindi ko alam pero sa pagkakataong iyon parang may kakaiba akong nararamdaman.
Naghahalong takot, lungkot at pighati ang nararamadaman ng puso ko. Pero kahit
ganun, kailangan kong magpatuloy, kailangan kong sabihan si Juanito na layuan niya
si Leandro at magtago muna siya.
Nakakabinging katahimikan ang bumalot sa bung paligid, napatingala din ako sa

langit at naghahari ngayon ang kabilugan ng buwan. Makapal din ang ulap sa
kalangitan kaya natatakpan nito ang mga bituin.
Ilang sandali pa nagulat ako nang biglang may kamay na tumakip sa mga mata ko. at
dahil dun agad kng siniko patalikod yung taong nasa likod ko ngayon at tinulak siya
papalayo. Waaahh!
"A-raay!" narinig kong tugon ni Juanito na ngayon ay napaupo sa kalsada. Omg! At

dahil dun agad akong lumapit sa kaniya. "Ayos ka lang? masakit ba?" nag-aalala kong
tanong. Nakahawak siya ngayon sa sikmura niya kung saan nasiko ko siya. Omg!
"Bakit kasi nanggugulat ka? alam mo namang nakakasakit ako pag nagugulat" reklamo
ko sa kaniya, nagulat naman ako nung bigla niya akong hinila papalapit sa kaniya at
niyakap niya ako. at dahil dun natumba ako sa ibabaw niya. Kyaahh!
"J-juanito..." magrereklamo pa sana ako sa kaniya pero nakita kong nakapikit na

siya at nakangiti pa habang yakap-yakap ako ng mahigpit. Omg! Paano kung may
mapadaan dito ngayon? anong iisipin nila kapag nakita kaming nakahiga ngayon dito
sa kalsada at
magkayakap. Waahh!
"Dahil sa yakap mo parang nawala na lahat ng sakit ng sugat ko" nakangiti niyang
tugon. Dugdug! Dugdug!
Hindi ko naman mapigilang mapangiti, Shemay! Ano baaa Juanito! Kyaaahh!
Ilang sandali pa, bumangon na siya at inalalayan din niya ako tumayo. Sa totoo lang
gusto ko pa sana siya mayakap ng ganun katagal. Kyaahh! Ang landi mo Carmela!
Nagulat din ako nung may dinukot siya sa kaniyang bulsa at ipinakita sa akin yung
kuwintas na gawa sa kahoy na binigay niya sa akin noon.
"Nakita ko ito sa silid ni Mercedes... wag mo ng iwawala ito ah" bilin niya pa,
napatango naman ako. naalala ko na binalik sa akin ni Mercedes yung kuwintas pero
hindi ko na nagawang isuot pa kasi dumating na si Ca-tapang at pinag-utos niya na
pugutan ako ng ulo.
"Maaari ko bang isuot muli sa iyo ito Binibini?" nakangiti niyang tugon. Napangiti
din ako at tumalikod sa kaniya para masuot niya sa'kin yung kuwintas. Napahawak
naman ako ngayon sa kuwintas na nasa leeg ko na. sa totoo lang, parang nawawala
lahat ng problema ko at gumagaan ang pakiramdam ko sa tuwing suot ko ang kuwintas
na ito.
Hinawakan na niya ang kamay ko at dinala niya ako sa ilalim ng isang puno ng narra
at sumandal kami doon. Nakaharap kami ngayon sa malawak na sakahan at nakatanaw sa
kabilugan ng buwan.
"Pasensiya na kung natagalan ako sa pagdating... ayoko kasing maghinala si Ca-

tapang dahil madalas na akong umaalis mag-isa, ngayon lang ako nagkaroon ng
pagkakataong makaalis sa kampo dahil binigyan niya kaming lahat ng isang araw para
puntahan ang aming mga pamilya bago kami bumyahe mamayang gabi papunta sa Bulacan"
tugon ni Juanito at dahil dun napatingin ako sa kaniya. Aalis siya?
"A-anong gagawin niyo sa Bulacan? Gaano kayo katagal doon?" tanong ko. hinalikan
naman ni Juanito ang kamay ko. at tiningnan ako ng diretso sa mata.
"Hindi ko pa alam, pero sa tingin ko dalawang linggo kami mananatili doon, matindi
rin ang pagpapahirap ng mga kastilang opisyal at prayle sa mga mamamayan ng Bulacan
at nais gamitin ni Ca-tapang ang pagkakataong iyon upang makumbinse ang mga tao na
kalabanin ang pamahalaang Espanya" tugon ni Juanito. bigla kong naalala na ang
Katipunan ay naitatag noong July 7, 1892. At nagsimula ang himagsikan sa taong
1896.
Taong 1892 na ngayon, at ilang buwan na lang malapit na mabuo ang isang samahan na
magwawakas sa ilang siglong pagpapahirap at pananakop ng mga Espanyol.
Inalapag ko na muna sa gilid ng puno sa tabi ko yung diary at napasandal ako sa

balikat ni Juanito. "May sikreto akong sasabihin sa iyo" sabi ko sa kaniya.
Naramdaman ko namang sumandal din siya sa ulo ko at nakatanaw kami ngayon sa
kalangitan.
"Magkakaisa ang mga Pilipino laban sa mga Kastila, hindi magtatagal ay makakamit
din natin ang kalayaan laban sa mga Espanyol, ngunit may panibagong dayuhang bansa
ang magkakaroon ng interes sa Pilipinas at sasakupin muli tayo, halos apat na
dekada rin sila mamumuno hanggang sa dumating ang isa na namang panibagong bansa at
sasakupin muli tayo, halos tatlong taon lang sila mamumuno sa ating bansa pero sa
loob ng maikling panahong iyon ay makakaranas ng labis na abuso at hirap ang mga
Pilipino, pero muli tayong makakalaya sa kanila dahil magbabalik ang pangalawang
dayuhang
bansa na sumakop sa atin ng apat na dekada, at hindi magtatagal ay tuluyan na

tayong makakalaya sa lahat ng mananakop" tugon ko pa tapos napatingin ako kay
Juanito na ngayon ay naweiwerduhan at nakangiti dahil sa mga sinabi ko.
"Isa ka bang manghuhula? Pero sana nga magkatotoo ang hula mo, sana makamit na
natin ang kalayaan" tugon niya, maaliwalas ang mukha niya ngayon, napansin ko din
na gumaling na ang mga gasgas at sugat sa pisngi niya at sa braso niya.
Hindi ko naman mapigilang matawa kasi pinagkamalan niya akong manghuhula, hindi ko
naman masabi sa kaniya na hindi ako nanghuhula dahil totoong mangyayari ang lahat
ng sinabi ko. makakalaya ang Pilipinas sa mga Kastila sa tulong ng mga Amerikano,
pero magkakaroon din ng interes ang mga Amerikano sa Pilipinas at sasakupin din
nila tayo, sa pagsapit naman ng World War II, darating ang mga Hapon at pataksil
nilang bobombahin ang Pearl Harbor at lumipas pa lang ang sampung oras ay masasakop
din nila ang Pilipinas at matatalo ang mga Amerikano. Sa loob ng tatlong taong
pamumuno ng mga Hapon ay makakatikim ng labis na pang-aabuso at hirap ang mga
Pilipino lalo na ang mga kababaihan. pero muling magbabalik ang mga Amerikano at
matatalo nila ang mga Hapon.
Walang ideya si Juanito na lahat ng iyon ay malapit ng mangyari. at ang lahat ng

iyon ay nakatala sa mga aklat ng kasaysayan na sa pagdating ng makabagong panahon
ay unti-unti ng naglalaho dahil hindi na masyadong nabibigyang pansin ng mga
kabataan.
"Sa tingin mo, ano na ang itsura at kalagayan ng Pilipinas sa paglipas ng isang
daan at dalawampu't apat na taon?" (124 years). Tanong
ko. napaisip naman si Juanito.
"Kung hindi magtatagumpay ang pag-aalsa namin laban sa mga Kastila malamang ay
sakop pa din nila tayo hanggang sa panahong iyon" sagot ni Juanito. napatitig naman
ako sa kaniya, hindi ko akalain na 124 years pala ang layo namin sa isa't-isa.
"Maraming Salamat sa inyo" sagot ko. napatingin naman sa akin si Juanito.
"Bakit ka naman nagpapasalamat?" nagtataka niyang tanong. Yumakap na lang ulit ako
sa kaniya.
"Sa mga tulad niyo na matapang na lumalaban at isinakripisyo ang buhay para sa
kalayaan ng Pilipinas, gusto kong pasalamatan kayo dahil sa inyo makakatikim ng
maginhawang buhay at kalayaan ang mga Pilipino sa pagdating ng makabagong panahon"
tugon ko. niyakap din ako ni Juanito ng mahigpit.
"Maraming salamat din dahil pinapahalagahan mo ang aming paghihirap at

pagsasakripisyo" tugon niya. hindi ko naman mapigilang maguilty, dahil kung hindi
ako napunta sa panahong to, siguro hanggang ngayon binabalewala ko pa din ang
gating kasaysayan.
Sandali muna kaming napatahimk, gusto ko muna damhin ang tibok ng puso niya na
rinig na rinig ko ngayon dahil nakayakap ako sa dibdib niya.
"Oo nga pala, may importante akong sasabihin sayo" tugon niya at dahil dun bumitaw
ako sa pagkakayakap sa kaniya at tumingin ng diretso sa mga mata niya.
"Sa oras na magtagumpay ang misyon namin sa Bulacan, nais ni Ca-tapang na magkaroon
ng malawakang pag-aalsa at gusto niyang umpisahan iyon dito sa San Alfonso" tugon
ni Juanito. napatulala lang ako sa kaniya.
"Kaya tumakas na kayo ni Don Alejandro, magtago na muna kayo dahil batid kong
uunahin ni Ca-tapang
pugutan ng ulo ang mga opisyal ng gobyerno dito sa San Alfonso" patuloy pa ni
Juanito. hindi pa man nangyayari pero malakas ang kutob ko na magtatagumpay nga
sila.
Bigla akong napahawak ng mahigpit kay Juanito nang maalala ko ang dapat kong
sasabihin sa kaniya ngayon. "M-may importante din akong sasabihin sayo" panimula ko
at tiningnan ko siya ng diretso sa mata, gusto kong makinig siya sa lahat ng
sasabihin ko.
"Kailangan mo ring umalis muna dito sa San Alfonso at kahit anong mangyari wag na
wag kang magpapakita kay Leandro, isama mo na rin si Angelito sa ligtas na lugar"
tugon ko. nagtaka naman yung itsura ni Juanito.
"Hindi ako makakapayag na saktan niya muli ang kapatid ko, hindi ko uurungan si
Leandro" tugon ni Juanito at mukhang desidido talaga siya na kalabanin si Leandro.
Napailing naman ako.
"P-pero mas makabubuti kong lumayo na muna kayong dalawa... lalo ka na, hindi
titigil si Leandro hangga't hindi siya nakapaghihiganti sa iyo" tugon ko pa.
hinawakan naman ako ni Juanito sa magkabilang balikat.
"Alam kong hindi talaga titigil si Leandro hangga't hindi ka napapasakaniya,

gagawin niya ang lahat para magkahiwalay tayong dalawa, pero hindi ako makakapayag
na mangyari iyon, Hindi ako natatakot sa kaniya! Ipaglalaban kita hanggang sa
huli!" tugon ni Juanito. napahinga na lang ako ng malalim at ginagawa ko ang lahat
para makinig siya sa'kin.
"Juanito... sa pagkakataong ito, walang ibang makakapigil kay Leandro, hindi mo

siya mapipigilan" sagot ko. biglang nagbago ang expression ng mukha niya.
"Wala ka bang tiwala sa akin?" tanong niya at bakas sa mukha niya na
na-hurt siya sa sinabi ko. Halaa! At dahil dun hinawakan ko ng mahigpit ang kamay
niya. paano ko ba sasabihin to? paano ko ba ipapaliwanag sa kaniya na hindi niya
mapipigilan si Leandro dahil ako lang ang nakatakdang magligtas sa kaniya. Ako lang
ang makakapigil kay Leandro.
"Malaki ang tiwala ko sayo Juanito, pero kasi-----"hindi ko na natapos yung

sasabihin ko dahil biglang umalingangaw ang putok ng isang baril at napasigaw si
Juanito.
Nanlaki ang mga mata ko nang makitang dumudugo na ngayon ang binti niya. "Unang
bala para hindi makatakbo" narinig naming tugon ni Leandro na nakatayo sa di-
kalayuan. Parang biglang nalamig ang buong katawan ko!
Hindi maaari!
Paano niya nalaman na nandito kami?!
Agad akong tumayo at hinarang ko ang sarili ko kay Leandro na ngayon ay namimilipit
sa sakit dahil sa tama ng bala sa kaniyang binti at nakasandal siya ngayon sa puno.
"T-tumigil ka na Leandro" pakiusap ko sa kaniya. Pero ilang sandali lang ay biglang

may ilang mga guardia civil ang nagmamartsa sa likuran niya. agad akong lumingon
kay Juanito at inalalayan ko siyang tumayo.
"S-sa pagbilang ko ng tatlo... t-tumakbo ka na ah... i-isa---"hindi ko na natapos

yung sasabihin ko kasi binaril ulit ni Leandro si Juanito sa balikat. Dahilan para
mapahawak si Juanito sa puno at mapasigaw sa sakit.
Nanginginig na ako ngayon sa takot at parang mababaliw na ako dahil hindi ko na

alam ang gagawin ko. hindi na makakatakbo pa si Juanito dahil sa tama ng bala sa
kaniyang binti at balikat.
At dahil dun niyakap ko na lang siya ng mahigpit para palakasin ang loob niya
at hindi na siya barilin pa ni Leandro dahil nakaharang ako.
"Tama nga ang kutob ni Natasha na palihim kayong nagkikita ng lalaking yan!" galit
na tugon ni Leandro. Hindi naman ako makapagsalita, parang namamanhid na ang buong
katawan ko, hindi ko na rin mapigilan ang pag-agos ng mga luha ko habang yakap-
yakap ng mahigpit si Juanito.
"A-ayos lang ako, h-huwag ka ng umiyak" nanghihinang tugon ni Juanito at dahan-

dahan niyang pinunasan ang mga luha ko gamit ang kamay niya. kitang-kita ko kung
gaano niya tinitiis ngayon ang sakit ng mga balang tumama sa katawan niya. napansin
ko din na may namumuong luha sa mga mata niya pero nagagawa pa din niyangg ngumiti
sa akin para tumahan na ako.
"K-kahit a-anong mangyari... w-wag kang mamamatay... w-wag mo akong iiwan"

pagsusumamo ko sa kaniya, at isinubsob ko yung mukha ko sa dibdib niya. hindi ko na
mapigilan ang sarili ko sa pag-iyak, parang masisiraan na ako ng bait.
"Conseguirla!" (Get her!) narinig kong utos ni Leandro sa mga tauhan niya at agad
nila akong hinila papalayo kay Juanito.
"WAAAAG! SANDALI! PAKIUSAP!" sigaw ko pa pero agad nila akong tinulak paluhod sa
tapat ni Leandro. At agad nilang hinila si Juanito at itinulak sa gitna.
Napaupo naman si Leandro at tiningnan ako ng mabuti, "Ikaw ang nagpahamak kay
Juanito, kung kaya't huwag mo akong sisihin sa gagawin ko sa kaniya ngayon... kahit
anong mangyari, isa pa rin siyang rebelde, at ano ang ginagawa namin sa mga rebelde
na kumakalaban sa pamahalaan?" tugon ni Leandro. Gulat lang akong napatulala sa
kaniya, Hindi! Hindi! Hindi!
Ilang saglit pa nakita kong dumating
ang iba pang grupo ng mga guradia civil at kasama nila si Natasha. Nakatingin siya
sa'kin ngayon at mukhang natutuwa siya dahil nahuli na kami.
Nanlaki ang mga mata ko nang makita yung tela na nilalagay sa ulo ng mga
kasambahay, at ilang saglit pa may dalawang guardia civil na dumating at hila-hila
nila si Esmeralda na bugbog sarado na ngayon at hinang-hina na.
Ibig sabihin... naghinala nga si Natasha nung nakita niyang may suot akong tela na
nilalagay sa ulo ng mga kasambahay, at dahil dun pinasundan na niya ako.
Ibig sabihin... ang dahil sa'kin natunton nila kami ngayon dito. Nang dahil sa
akin, mapapahamak si Juanito!
Hindi naman ako nakagalaw nung lumapit sa akin si Leandro at bumulong sa tenga ko
"Ang totoo niyan... rebelde man siya o hindi, papatayin ko pa rin siya, sinabi ko
na sayo... hindi ko hahayaang maging maligaya kayo hanggang sa huli" seryoso niyang
tugon, kitang-kita ko sa mga mata niya ang labis na galit.
At dahil dun agad kong hinawakan ang kamay niya at lumuhod ako pauli-ulit sa tapat
niya. "P-pakiusap wag mong gawin ito... Leandro nakikiusap ako parang-awa m-mo na"
pagsusumamo ko pa sa kaniya. Pero nagulat ako nung bigla siyang tumayo at kumalas
sa pagkakahawak ko.
"Noong nakiusap ako sa iyo na magkabalikan tayo... nakinig ka ba sa akin?" galit

niyang tugon. Napatulala naman ako at hindi na ako makahinga pa dahil sa tindi ng
takot na nararamdaman ko ngayon.
"Hindi diba? Kaya may karapatan din akong hindi makinig sa pakiusap mo" diretso
niyang tugon at agad siyang humarap sa mga tauhan niya, at sinenyasan niya ang mga
ito. Agad namang sumaludo sa kaniya yung mga
tauhan niya at pinalibutan nila si Juanito.
Nanlaki ang mga mata ko dahil sa gulat, agad akong napatayo at tatakbo sana ako
papunta kay Juanito pero agad akong pinigilan nung dalawa pang guardia civil at
hinawakan ako sa magkabilang braso.
Sinubukan namang bumangon ni Juanito at agad niyang kinuha ang maliit na kutsilyo
na nakaipit sa damit niya. habang ang isa namang niyang kamay ay nakahawak sa
balikat niya na hindi na maawat ngayon sa pagdudugo.
"LUMAYO KAYO!" sigaw ni Juanito at agad niyang winasiwas sa ere ang kutsilyo na
hawak niya para hindi siya malapitan ng mga guardia civil na nakapalibot ngayon sa
kaniya. Agad namang lumapit sa kaniya yung isang guardia civil na nasa likod niya
at sinakal siya gamit yung mahabang baril.
"WAAAAG! TAMA NAAAA!" sigaw ko pa, ginagawa ko ang lahat para makawala sa
pagkakahawak nung mga guardia civil sa'kin pero hindi ako makawala sa kanila. agad
namang pinaghahampas, pinagsusuntok, at pinagsisipa ng mga guardia civil si Juanito
dahilan para mapasuka siya ng dugo.
Hinampas nung isang guardia civil sa mukha si Juanito dahilan para mapabagsak si
Juanito sa lupa. "TUMIGIL NA KAYO! TAMA NA YAAAN!" sigaw ko pa, hindi na maawat ang
pagbagsak ng mga luha ko sa mata. Halos mapaos na rin ako sa kakasigaw na tumigil
na sila pero parang wala silang naririnig, patuloy pa rin nilang binubogbog si
Juanito.
Nakita kong napatingin sa akin si Juanito, habang nakadapa sa lupa, duguan na ang
kaniyang buong mukha at katawan, hindi na rin niya maimulat ng maayos ang kaniyang
mga mata. Sa pagkakataong iyon parang unti-unting nadudurog ang puso ko habang
pinagmaamsdan ang kalagayan niya. halos namnhid na din ang buong katawan ko at
sobrang nanginginig na ako ngayon dahil sa takot na mawala siya.
"Disparale!" (Shoot him!) narinig kong utos ni Leandro kay kolonel Santos na nasa
tabi niya ngayon, nagulat naman si kolonel Santos at napatingin kay Juanito. dahan-
dahan siyang naglakad papalapit kay Juanito at tinutok na niya ang baril niya kay
Juanito.
"HINDI! WAAAAG! PAKIUSAP!" sigaw ko pa, mukhang kabado din naman ngayon si kolonel
Santos at bakas sa mukha niya na hindi niya kayang barilin si Juanito. at dahil dun
napamura sa inis si Leandro at itinulak si kolonel Santos papalayo.
"Wala kang kwenta!" sigaw niya kay kolonel Santos. Parang bigla namang tumigil ang
pag-ikot ng mundo ko nang binubot ni Leandro ang baril niya at itinapat iyon kay
Juanito. sinubukan naman ni Juanito na bumangon sa huling pagkakataon at hinarap si
Leandro.
"Ahora puede descansar en paz" (You may now rest in peace) galit niyang tugon at
bigla niyang pinaputukan ng tatlong beses si Juanito.
~Yakapin mo ako ng mahigpit, bago ka umalis
Hawakan mo ang aking kamay at muli mong hagkan, bago ka lumisan.
Maari bang sabihing muli. Na ako lang ang 'yong mahal
At wala nang ibang hahadlang
Sa ating pagmamahalan~
~Maghihintay ako sa 'yong pagbabalik
Nandito lang ako ano man ang mangyari
Baunin mo sa'yong pag-alis mga ligaya ng nakaraan
Maghihintay ako~
"WAAAAAG!" sigaw ko pa at biglang nanghina ang mga tuhod ko, binitawan naman na ako
ng mga guardia civil dahil para mapabagsak ako sa lupa.
Agad bumagsak sa lupa si Juanito, parang bumagal naman ang buong paligid ko at wala
ng boses na lumalabas sa lalamunan ko, hindi ko na mapigilan ang walang humpay na
pagbuhos ng mga luha ko habang pinagmamasdan ngayon si Juanito na nakahandusay sa
lupa.
Sa huling pagkakataon ay nagtama ang mga mata namin ni Juanito, nakita ko ang
pagpatak ng luha sa kaniyang mga mata habang nakatingin sa akin, sinubukan naman
niyang itaas ang kaniyang kamay para abutin ako pero hindi na nangyari iyon dahil
bumagsak na sa lupa ang kaniyang kamay at unti-unti na niyang ipinikit ang kaniyang
mga mata.
Kasabay ng pagpikit ng kaniyang mga mata ay natanaw ko ang biglaang pagkasunog ng

diary ni Carmelita na nasa tabi ng puno.
Parang biglang gumuho ang mundo ko dahil hindi ko matanggap ang katotohanang...
Hindi ako nagtagumpay sa misyon ko
Hindi na ako makakabalik sa panahon ko,
At ang pinakamasakit sa lahat ay ang katotohanang...
Wala na si Juanito.
*******************
Featured Song:
'Maghihintay Ako' by Jona
https://youtu.be/WLPCmzCxy4w
"Maghihintay Ako" by Jona
=================
Kabanata 40
[Kabanata 40]
"B-binibini... Ipinaaabot po ni Esmeralda ang bagay na ito sa inyo" narinig kong

tugon nung isang babae na mukhang magiging bagong tagapagsilbi ko. maliit, payat,
bilugan ang mukha at kayumanggi ang kaniyang balat. Nakayuko siya sa'kin ngayon at
mukhang kinakabahan siya. "K-kung may kailangan pa po kayo, nandito lang po ako sa
labas ng kwarto niyo" paalam niya pa, inilapag na niya yung maliit na kahon sa
tapat ng pinto ko at isinara na agad nung dalawang guardia personal yung pinto ng
kwarto ko.
Bantay sarado ako ngayon, nagdagdag pa si Don Alejandro ng madaming mga guardia
personal sa hacienda Montecarlos at pati ang kwarto ko ay binabantayan na rin
ngayon ng mahigpit. Nakatulala lang ako ngayon sa tapat ng bintana ko at kanina ko
pa pinagmamasdan ang malaking gate ng hacienda Montecarlos sa di-kalayuan. Tanghali
pa lang ngayon pero makulimlim ang paligid, nababalot ng makapal na itim na ulap
ang kalangitan habang bumubuhos ang ulan.
Hindi ko naman mapigilan ang pagpatak ng mga luha ko habang pinagmamasdan ang buhos
ng ulan sa labas. Halos tatlong araw pa lang ang lumipas matapos ang hindi ko
inaasahang pangyayari na makapagbabago ng tuluyan sa buhay ko.
Hanggang ngayon hindi ko pa rin matanggap na... wala na si Juanito.
Napapikit na lang ako habang patuloy na umaagos ang mga luha ko. napayakap na lang
din ako sa sarili ko habang dinadama ang napakalamig na hangin mula sa pagbuhos ng
ulan. Sa pagkakataong ito, wala na akong kakampi pa, wala na ang mga taong
nakakaunawa sa nararamdaman ko dahil ngayon
ay mag-isa na lang ako.
Napatayo ako at napadungaw sa bintana ng marinig ko ang pagmartsa ng mga guardia

personal sa labas ng bahay at hinahatid nila ngayon si Esmeralda papalabas ng
hacienda Montecarlos. Parang unti-unti namang nadudurog ang puso ko habang
pinagmamasdan ang kalagayan ni Esmeralda, may katandaan na siya, hinang-hina na
siya sa paglalakad habang pilit iniinda ang mga sugat at pasa na natamo niya ng
mahuli din siya nila Natasha na pinagtatakpan ako.
Basang-basa siya ngayon sa ulan habang yakap-yakap ang kaniyang mga bagahe na
nakalagay sa isang bag na gawa sa banig. Galit na galit si Don Alejandro nang
malaman niya na tinutulungan ako ni Esmeralda na makipagkita kay Juanito kung
kaya't hindi siya nagdalawang-isip na palayasin si Esmeralda sa hacienda
Montecarlos na kung saan nagsilbi siya ng mahabang panahon.
Napalingon sa akin si Esmeralda sa huling pagkakataon, kahit malayo at kahit

malakas ang buhos ng ulan, kitang-kita ko sa kaniyang mga mata ang nais niyang
sabihin sa akin... alam niyang alam ko na ito na rin ang huling pagkikita namin,
hindi man niya sabihin, hindi ko man marinig mula sa kaniyang bibig, alam kong nais
niyang ipabatid sa akin ang salitang... Paalam.
Naramdaman kong biglang kumirot ang puso ko nang dahan-dahan na siyang tumalikod sa
akin at naglakad papalabas ng gate. Sa pagkakatong iyon, alam kong masakit para sa
kaniya ang talikuran ang naging buhay at tungkulin niya dito sa hacienda
Montecarlos. Hindi ko tuloy mapigilang sisihin ang sarili ko, hindi niya dapat
naranasan ang lahat ng ito kung hindi dahil sa'kin.
Napalingon ako doon sa kahon na iniwan ng
bagong babaeng magiging tagapagsilbi ko. Sa bawat hakbang ko papalapit sa kahon na

iyon ay ramdam na ramdam ko ang bigat na pinapasan ngayon ng puso ko.
Napaupo na ako at dahan-dahan kong inalis ang takip ng kahon. Parang tumigil ang
pag-ikot ng mundo ko at napatulala ako sa laman ng kahong iyon... ang sunog na
diary.
Sa mga oras na ito, parang namanhid ang buong katawan ko at hindi na ako maawat sa
pag-iyak habang yakap-yakap ng mahigpit yung sunog na diary ni Carmelita.
Tandaan mo Carmela, sa oras na masunog ng kusa ang diary na ito... iyon ang hudyat
na nabigo ka sa misyon mo, iyon ang hudyat na patay na si Juanito.
Hinihiling ko na sana isang masamang panaginip lang ang lahat ng nangyari ngunit
kahit anong gawin ko, hindi pa rin ako makakatakas sa katotohanang...
Nabigo ako sa misyon ko.
Nabigo akong pigilan ang pagkamatay ng mahal ko.
Nabigo ko ang lahat ng taong namatay para kay Juanito.
at bilang kabayaran ng lahat ng kabiguan ko,
Habambuhay na akong mananatili sa panahong ito

At hindi na ako makakabalik pa sa panahon ko.
"Binibini? S-sigurado po ba kayo? Sa tingin ko po ay hindi makakapayag ang inyong

ama" nag-aalalang tugon nung babaeng bagong tagapagsilbi ko na Belinda pala ang
pangalan. Nandito siya ngayon sa kwarto ko at kakahatid niya lang ng pagkain sa'kin
para sa hapunan. Alam kong napansin din niya yung pagkaing dinala niya sa akin
kanina para sa tanghalian na hindi ko din ginalaw.
"Sabihin mo sa kaniya, pwede mo naman akong samahan at maaari din tayong bantayan
ng mga guardia personal"
sagot ko habang nakatulala pa din sa kahon na pinaabot ni Esmeralda. Gusto kong

lumabas ng bahay, gusto kong dalawin ang puntod ni Josefina at madam Olivia ngayon.
gusto ko rin dalawin ang puntod ni ina kaso sa Laguna siya inilibing.
"P-pero po..." hindi na natapos ni Belinda yung sasabihin niya kasi biglang bumukas
yung pinto ng kwarto ko at tumambad sa harap namin si Don Alejandro.
Gulat namang napayuko si Belinda sa tapat ni Don Alejandro "Iwan mo muna kami" utos
ni Don Alejandro kay Belinda, agad namang sumunod si Belinda at isinara niya yung
pinto.
Hindi ko naman inimik si Don Alejandro dahil hindi pa ko handang makausap at makita
siya, pero mukhang wala na akong magagawa dahil nandito na siya sa loob ng kwarto
ko.
Agad siyang napatingin sa mga pagkaing hindi ko nagalaw na nakalagay sa mesa ko.
Nakatulala pa din ako sa kahon at ramdam kong seryosong nakatingin na sa akin
ngayon si Don Alejandro. Mula nung nalaman niya na nahuli ako nila Leandro at
Natasha kasama si Juanito sa labas ng hacienda Montecarlos, galit na galit siya at
ikinulong niya ako dito sa kwarto ko at hindi kinausap, ngayon ko pa lang siya ulit
nakita.
"Sukdulan na ang katigasan ng ulo mo Carmelita!" narinig kong tugon niya, kahit
hindi ko siya tingnan, batid ko na galit siya dahil sa tono ng boses niya. "Palagi
mo na lang ako binibigyan ng problema! Palagi mo na lang nilalagay sa kahihiyan ang
pamilya natin!" galit niyang tugon.
Agad ko namang pinunasan ang mga luhang namumuo sa mata ko habang pilit na tinitiis
ang sakit na nararamdaman ko.
"Napapagod na akong unawain at intindihin ka!
Napapagod na rin akong solusyunan ang mga problemang dinadala mo sa pamilya natin!
P-pagod na pagod na ako" narinig kong tugon pa ni Don Alejandro at napalingon ako
sa kaniya nang makita kong dahan-dahan siyang napaupo sa sahig at tuluyan na siyang
umiyak.
Parang unti-unti namang nadudurog ang puso ko habang pinagmamasdan siya, alam kong
tao rin siya na nasasaktan, batid ko na sobrang dami ko ng kasalanan at problemang
binigay sa kaniya. Hindi ko naman din siya masisisi kung nakagawa siya ng kasamaan
para lang iligtas ang pamilya Montecarlos.
At ngayon, nawalan na siya ng asawa at isang anak. At lahat ng iyon ay kasalanan ko

din.
Siguro nga wala talaga akong karapatan magalit sa kaniya dahil kasalanan ko naman
kung bakit niya dinadanas ang pangungulila sa kaniyang asawa at anak.
Wala akong karapatan magalit sa kung sino man dahil kasalanan ko naman ang lahat ng
ito.
Kinabukasan, napatklob na lang ako sa kumot habang iniinda ang pagkahilo at ang
pagsakit ng tenga ko. kung kaya't halos buong araw lang ako nakahiga sa kama,
pinipilit pa din ako ni Belinda kumain, at tanging yung lugaw lang na inihanda niya
para sa almusal ang kinain ko.
Kinagabihan, nagulat ako nang biglang bumukas yung pinto ng kwarto ko at tumambad
sa harapan ko si Natasha. Nakahiga na ako ngayon sa kama at agad akong napabangon
nang makita siya. gusto ko sana siyang sabunutan, sigawan at awayin pero wala na
akong lakas para gawin iyon.
"Sinabi ko naman na sayo, hindi ko hahayaang saktan mo ang mga kapatid ko"
sarcastic niyang tugon. bigla ko tuloy naalala na sinabi nga
niya noon ang mga salitang iyan sa'kin nung unang beses ako nakapunta sa hacienda
Flores. Nagtataka ako noon kung bakit mainit ang dugo niya sa'kin.
Naglakad siya papunta sa bintana ko at binuksan ito, naramdaman ko ang pag-ihip ng

malamig na hangin mula sa labas na pumasok sa bintana. Hanggang ngayon umuulan pa
din.
"Bakit nagmumokmok ka diyan? Halos tatlong araw na kami naghihintay na magmakaawa

ka" tugon niya pa at mukhang ang saya-saya niya kasi nagtagumpay sila.
Tiningnan ko naman siya ng masama, sa totoo lang ayoko talaga siyang kausapin pero
ramdam ko na kumukulo na din ang dugo ko dahil sa mga pinagsasabi niya.
"Hinding-hindi ako magmamakaawa sa inyo" buwelta ko, napataas naman yung kilay ni
Natasha at tinawanan niya lang ako.
"Osige, mukhang wala ng magagawa pa si Leandro para iligtas ka at ang pamilya niyo,
hindi magtatagal ay matutuklasan na din ng mga rebelde na patay na si Juanito, at
kapag nangyari iyon malalaman din ng lahat na nahuli si Juanito dahil sayo, ang
isang anak ng mayaman at kilalang pamilya na nagsisilbi sa gobyerno ay may
karelasyon na rebelde, Ano kaya sa tingin mo ang iisipin ng hukuman kapag nalaman
nilang may koneksyon ka sa mga tulisan?" tugon pa ni Natasha at nakatingin siya
ngayon ng diretso sa mga mata ko habang naka-crossed arms pa.
Hindi naman ako nakapagsalita, nakatingin lang ako ng diretso sa mga mata niya
habang pinipigilan ang sarili ko. ilang sandali pa, naglakad siya papalapit sa akin
at umupo sa kama ko.
"Nagawan man ng paraan ng iyong ama na ipataw ang kasalanan at sisihin si madam
Olivia at hukom Fernandez noong nakaraan,
asahan mong sa pagkakataong ito ay wala ng magagawa pa ang iyong ama para iligtas
ka at ang pamilya mo sa hukuman" sarcastic niya pang sabi. Napatulala na lang ako,
bigla kong naalala yung mga sinabi sa'kin ni Don Alejandro kahapon... ibig sabihin,
sa mga oras na iyon, sinabi niyang pagod na siya dahil alam niyang wala na siyang
magagawa pa para iligtas ako at ang pamilya Montecarlos.
Hindi ko naman mapigilang tingnan ng masama si Natasha "P-pagbabayran mo at ni

Leandro ang pagkamatay ni Juanito!" sumpa ko sa kaniya, pero nginitian niya lang
ako.
"Talaga? Kahit pa may halong personal na dahilan si Leandro nang patayin niya ang
kasintahan mo, si Juanito ay isa pa ring rebelde, Tungkulin ni Leandro na sugpuin
ang mga rebelde na kumakalaban sa pamahalaan, kung kaya't ang pagkamatay ni Juanito
sa kamay ni Leandro ay hindi kwekwestiyunin ng hukuman" sagot ni Natasha at bakas
sa mukha niya na kampanteng-kampante siya.
Bigla kong naalala yung binulong sa'kin ni Leandro bago niya patayin si Juanito...
"Ikaw ang nagpahamak kay Juanito, kung kaya't huwag mo akong sisihin sa gagawin ko
sa kaniya ngayon... kahit anong mangyari, isa pa rin siyang rebelde, at ano ang
ginagawa namin sa mga rebelde na kumakalaban sa pamahalaan?" -Leandro.
Kaya pala hindi siya natatakot na parusahan at patayin si Juanito noong mga oras na
iyon dahil gagamitin niyang dahilan ang pagiging kaanib ni Juanito sa mga rebelde.
"At ngayon kahit pa nasasaktan ang kapatid kong si Leandro, ikaw pa din ang iniisip
niya, naiinis ako at hindi ko maintindihan kung ano bang nakita niya sayo?" tugon
pa ni Natasha at bakas sa mukha niya na
inis na inis siya.
At dahil sa sinabi niya, tiningnan ko siya ng diretso sa mata, hindi ko alam pero
sa pagkakataong iyon pilit kong hinahanap ang sagot sa tanong na kung bakit galit
na galit si Natasha kay Carmelita at sa buong pamilya Montecarlos.
Napataas naman yung kilay niya at tinitigan niya din ako ng diretso sa mata,
nagulat ako nang biglang pumasok ang alaala ni Carmelita sa isipan ko...
Magkasing-edad lang si Natasha at Maria, at mula pagkabata palagi ng nakakasama ni

Natasha sina Maria, Josefina at Carmelita sa tuwing may mga pagtitipon ng
mayayamang pamilya at sa mga kwentuhan at aktibidad ng mga kababaihan.
Matalik na magkaibigan noon si Maria at Natasha lalo na noong mga bata pa sila
dahil sila ang magkasing-edad, sabay rin sila natuto magbasa, magtahi, at matuto ng
mga iba pang gawain. Pero sa tuwing may okasyon at pagtitipon, si Maria Montecarlos
lang ang pinupuri at pinapansin ng lahat dahil sa angkin niyang kagandahan. Maganda
rin naman si Natasha pero nasasapawan ito ng ganda ni Maria. hindi nagtagal ay
lumayo na ang loob ni Natasha kay Maria dahil pakiramdam niya ay nawawalan siya ng
kwenta kapag kasama niya si Maria.
Nang nagdalaga na sila, nakasama naman ni Natasha si Josefina sa kumbento, sumama

rin ang loob ni Natasha kay Josefina dahil palaging si Josefina lang ang napupuri
ni madam Olivia at ng iba pang mga madre, magaling makisama at palakaibigan kasi si
Josefina at sinasapuso talaga niya ang pagsisilbi sa simbahan kung kaya't
kinagigiliwan siya ng lahat.
Sa larangan naman ng musika kilala si Carmelita,
bagaman hindi siya masyadong nakikihalubilo sa mga tao at palaging si Sonya at

Helena lang ang kasama niya, nabuo pa rin sa puso ni Natasha ang inggit. Mahilig
din sa musika si Natasha dahil sa kapatid niyang si Helena. Isang araw, Fiesta noon
sa San Alfonso, nais ni Don Mariano na magkaroon ng paligsahan sa pagtugtog ng
piyano, naging magkalaban si Natasha at Carmelita. Si Natasha dapat ang mananalo
pero sinabi ni Kapitan Corpuz na mas kahanga-hanga si Carmelita dahil mas bata siya
kay Natasha pero kayang-kaya niya sumabay sa galing ng mga nakatatanda kung kaya't
si Carmelita ang pinarangalang panalo.
Matapos ang pangyayaring iyon, halos isang linggo nagmukmok sa kwarto si Natasha,
batid naman ni Carmelita na nasaktan si Natasha dahil sa nangyari kaya nagtungo
siya sa bahay ng mga Flores para makausap si Natasha, pero hindi niya inaasahan na
sisigawan at ilalabas ni Natasha ang lahat ng sama ng loob niya sa kanilang
magkakapatid. Kung kaya't alam ni Carmelita ang lahat ng hinanakit at sama ng loob
ni Natasha sa magkakapatid na Montecarlos at kay Kapitan Corpuz.
Napatulala lang ako kay Natasha na ngayon ay nakatingin din sa akin ng masama,
bigla kong naalala yung sinabi niya noon sa akin na magkagalit ang pamilya Flores
at pamilya Corpuz, at ang dahilan niyon ay ang pagbawi ni Kapitan Corpuz ng
parangal kay Natasha at ibigay ito kay Carmelita.
"Ano? Natatakot ka na ba sa mga parusa at hatol na kakaharin ng pamilya niyo?"

sarcastic niya pang tanong. Halos walang kurap naman akong nakatitig sa kaniya.
Hindi ako makapaniwala sa mga alaala ni Carmelita na nakita ko.
Ngayon malinaw
na sa akin kung bakit ganoon kalaki ang galit ni Natasha sa amin. Ngayon alam ko na
hindi rin pala madali ang pinagdadaanan niya, at nang dahil sa inggit nagawa niyang
talikuran si Maria, sumang-ayon na ipapatay si Josefina at gawing miserable ang
buhay ko.
"Kaya lang dahil mahal na mahal ko ang kapatid ko, ayoko namang habambuhay siya
masaktan dahil sayo, papayag ako na maligtas ka at ang pamilya mo basta't pakasalan
mo lang ang kapatid kong si Leandro, ngunit asahan mo na magiging impyerno ang
buhay mo sa kamay ko" seryoso niya pang tugon at kitang-kita ko ang matinding galit
sa kaniyang mga mata.
Napapikit naman ako sa inis "Mahal mo ba talaga ang kapatid mo? o gusto mo lang
makaganti sa'kin at sa pamilya ko?" diretso kong tanong sa kaniya, bakas naman sa
mukha niya ang pagkabigla.
"Kinakalaban mo na naman ba ak----" hindi na niya natapos pa yung sasabihin niya

kasi nagsalita ako ulit.
"Ginagawa mo ba ang lahat ng ito para sa kapatid mo? o ginagawa mo ito para
maputanayan mo sa sarili mo na nakahihigit ka sa amin?" buwelta ko pa at dahil dun
nagbago ang itsura ni Natasha, namumula na siya sa galit ngayon.
"Sino ka para sabihan ako ng ganyan?!" sigaw niya. at dahil dun biglang binuksan ng
mga guardia personal yung pinto ng kwarto ko sa pag-aakala na may masama na may
masama ng nangyari kay Natasha.
"Sinabi ko na sayo, hindi mo ako kilala..." sagot ko, nakita ko namang nanginginig
na din ang mga kamay niya ngayon sa galit.
"Hindi mo dapat hinahayaang pagharian ng inggit ang puso mo, dahil kung alam mo
namang maganda ka, mabait ka, magaling ka, talentado ka, bakit kailangan
mong makipag-kumpitensya sa iba?" patuloy ko pa. hindi naman siya nakapagsalita at

napansin ko ang namumuong luha sa kaniyang mga mata, mga luhang nagpapaalala sa mga
sakit at kabiguan na naranasan niya.
"Dahil sa oras na kinumpara mo ang sarili mo sa ibang tao, hinding-hindi ka

mananalo, bawat tao ay may sariling kakayahan, kung ang bawat gagawin mo ay
tinuturing mong kumpitensya, mabibigo at masasaktan ka lang kapag napagtanto mo na
may mas magaling sayo" dagdag ko pa. padabog namang napatayo si Natasha at akmang
aalis na pero napatigil siya ng magsalita ako.
"Ngayon naiintindihan ko na kung bakit mo nagawa ang lahat ng ito, Alam mo

napagdaanan ko din yan, hindi naman natin maiiwasang hindi mainggit sa iba lalo na
kapag nakuha nila ang bagay na gustong-gusto natin... pero sa tingin mo, tama ba na
paghigantihan natin ang taong iyon na walang kamalay-malay?" tugon ko pa. hindi
naman siya lumingon at dali-dali na siyang lumabas sa kwarto ko at padabog na
isinara yung pinto.
Napahinga na lang ako ng malalim at napahiga sa kama, napalingon din ako sa bintana
ngayong ng kwarto ko na nakabukas, patuloy pa din ang pagbuhos ng ulan parang
nakikiisa ito sa nararamdaman ko ngayon.
Sa totoo lang, ang mga sinabi ko kay Natasha ay hinugot ko talaga sa sarili ko.
Naalala ko noong nagkakamabutihan si Shae at James Gilbert. Inaamin ko na nainggit
ako noon kay Shae kasi close na sila ng crush ko na si James, pero hindi ko naman
magawang saktan or gantihan si Shae kung kaya't iniwasan ko na lang sila.
Iniwasan ko sila hanggng sa mapansin ni Shae na lumalayo na ako sa kanila,

pinagtapat ko naman sa kaniya na nasasaktan
at nagseselos nga ako sa kaniya pero hanggang doon lang yun. tanging ang pagkasira
ng pagkakaibigan namin ang naging bunga ng inggit na naramdaman ko.
Kinabukasan, nandito pa rin ako sa loob ng kwarto ko at nakatanaw sa bintana,

makulimlim pa rin ang langit pero humina na ang buhos ng ulan. natanaw ko naman ang
dalawang ibon na magkamang lumilipad at dumapo sa isang puno para sumilong.
Buti pa sila, sa gitna ng lakas ng ulan, sa gitna ng hirap... magkasama pa din

sila.
Naramdaman ko naman na kumirot ang aking puso nang maalala ko ang sinabi sa akin
noon ni Juanito...
Kahit anong mangyari, Kahit mahirap, hinding-hindi kita bibitawan.

Bakit Juanito?
Bakit ka bumitaw?
Bakit mo ako iniwan?
Agad ko namang pinunasan ang mga luha ko nang biglang bumukas yung pinto.
"Binibini, may gusto pong kumausap sa inyo" narinig kong tugon ni Belinda na
nakasilip ngayon sa pintuan. Napalingon naman ako sa kaniya at napailing dahil wala
akong gana makipag-usap ngayon kahit kanino.
Napatango naman siya at akmang isasara na yung pinto pero hindi niya iyon nasara
dahil humakbang na papasok yung gustong kumausap sa'kin.
Nanlaki ang mga mata ko dahil sa gulat at agad akong napatayo nang makita ko sa
tapat ng pintuan ko si... Helena.
Anong ginagawa niya dito? Kelan pa siya nakabalik mula Espanya?
Wala naman ng nagawa si Belinda kundi humakbang na lang paatras at isinara na niya
yung pinto. Nakabibinging katahimikan ang bumalot sa buong paligid. Hindi naman
makatingin ng diretso si Helena sa mga mata ko habang nakatayo malapit sa pinto,
ilang
sandali pa nagulat ako nung bigla siyang lumuhod sa harap ko at tuluyan nang
bumagsak ang mga luha niya.
"C-carmelita! P-patawarin mo a-ako" pagsusumamo pa niya. naistatwa lang ako sa

kinatatayuan ko dahil hindi ko alam kung anong gagawin ko. hindi pa rin ako
makapaniwala na nandito siya ngayon.
"P-patawarin mo ako! p-patawad" paulit-ulit niyang tugon at nagulat ako nung

gumapang siya papalapit sa akin at niyakap ang dulo ng palda ko.
"H-helena, t-tumayo ka na diyan" sabi ko pa, at hinawakan ko siya para tulungan

siyang tumayo pero bigla siyang kumapit sa paa ko at hindi na siya maawat sa pag-
iyak. Sa totoo lang, masakit din para sa akin ang makita siyang magmakaawa ng
ganito sa harapan ko.
"P-patawad! Kasalanan ko ang lahat ng to! kasalanan ko kung bakit nasira ang
pamilya Alfonso!" tugon pa niya at humahagulgol na siya. parang bigla naman akong
nabuhusan ng malamig na tubig dahil sa sinabi niya. Ano? May kinalaman din siya sa
nangyari sa pamiya nila Juanito?
"P-patawad dahil nanahimik lang ako at pinili kong lumayo na lang para kalimutan
ang lahat ng kasamaan nila ama at ng mga kapatid ko" pagsusumamo pa ni Helena. At
dahil dun agad akong umupo at hinawakan ko ang magkabilang balikat niya, sobrang
bilis ng tibok ng puso ko dahil sa kaba.
"A-anong ibig mong sabihin?" gulat kong tanong. Napayuko naman siya at hinayaan
kong ilabas muna niya ang lahat ng paghihinagpis na dala-dala ng puso niya ngayon.
ilang sandali pa ay nahimasmasan na siya, pero patuloy pa rin ang pagdaloy ng mga
luha niya. Medyo pumayat siya, pumuti rin siya lalo at humaba din ang kaniyang
buhok.
Nagulat
ako nung bigla niyang hawakan ang kamay ko at tiningnan ako ng diretso sa mata, "A-
alam kong malaki ang kasalanan ko sa iyo, at sa lahat ng nadamay dahil sa
pagseselos ko, p-pero karapatan mong malaman ang lahat Carmelita, karapatan mong
malaman ang lahat-lahat" tugon pa niya, at hinawakan niya ng mahigpit ang kamay ko.
"M-matagal ko nang napansin na parang nagkakagusto na sa iyo si Juanito, lalo na

noong tinanong niya ako kung kanino galing ang bulaklak ng pang-ipit sa buhok na
sinuot ko noong una kaming namasyal, sinabi kong regalo mo iyon sa akin at nagtaka
ako kasi biglang nagbago yung ekpresyon ng mukha niya, napagtanto ko na regalo niya
pala iyon sayo" panimula niya. bigla kong naalala yung araw na iyon kung saan
nagalit sa'kin si Juanito dahil pinamigay ko daw sa iba yung regalo niya.
"At noong susurpresahin ko sana siya sa daungan bago siya magtungo ng Maynila,
hindi ba dumaan muna ako sa bahay niyo noon at sinabi kong sasagutin ko na siya
pero pagdating ko doon sa daungan biglang nawala yung ngiti niya nung makita niya
ako, naghinala ako noong araw na iyon na hindi ako ang taong inaasahan niyang
makita" patuloy niya pa. napatulala na lang ako, naalala ko din yung araw na iyon
kung saan nagpadala ng sulat sa'kin si Juanito na magkita daw kami sa daungan dahil
may sasabihin siyang importanteng bagay sa'kin, maaga ako nagising noon at nagbihis
pa ko ng todo para paghandaan ang araw na yun pero noong paalis na ako tumambad sa
labas ng bahay namin si Helena at sinabi niyang susurpresahin daw niya si Juanito
at ibibigay na niyo kay Juanito ang matamis niyang Oo. Kung kaya't hindi na ako
tumuloy
noong araw na iyon at nagmukmok na lang ako sa kwarto.
Ilang sandali pa may dinukot sa bulsa si Helena at iniabot iyon sa akin, nanlaki
ang mga mata ko nang marealize ko kung ano yung bagay na iyon... ang gintong
kuwintas na hugis puso.
Iyon ang kuwintas na sinabi noon sa'kin ni Juanito na bigay ng lola niya, at sinabi
ng lola niya na ibigay daw niya iyon sa babaeng napupusuan niya.
"A-ang totoo niyan, noong gabi ng kaarawan ko, kinuwento sa akin ni Sonya na may
ibibigay daw sa akin si Juanito na kuwintas mula sa lola nila, sobrang saya ko
noong nalaman ko iyon, at noong lumapit na sa akin si Juanito at binati ako, umasa
ako na iaabot na niya sa'kin iyon pero halos isang oras na kaming nagkwekwentuhan
ay hindi pa rin niya binibigay, hanggang sa lumapit na sa amin sila Sonya at sinabi
niyang uuwi na siya dahil umuwi ka na rin daw, nagulat si Juanito nang malaman
niyang kaya ka raw umuwi ay dahil masakit ang tiyan mo, nainis pa nga siya kasi
hindi ka man lang daw nagpaalam, kahit pa dapat ako ang mainis kasi ako ang may
kaarawan noong gabing iyon at hindi ka man lang din nagpaalam sa akin, paalis na
sana sila Juanito nang biglang magtanong si Sonya sa harapan namin kung nabigay na
niya ang kuwintas, napansin kong parang nabigla si Juanito at bakas sa mukha niya
na wala talaga siyang balak ibigay sa akin yung kuwintas... pero dahil nasabi na ni
Sonya wala na siyang nagawa pa kundi ibigay na lang iyon sa'kin" malungkot na tugon
ni Helena. naalala ko yung birthday party niyang iyon na kung saan, narealize ko na
nahuhulog na ako kay Juanito dahil nasasaktan ako noong tinitingnan niya si Helena.
at nagpalusot ako kina Don Alejandro at ina na masakit ang tiyan ko para makaalis
na ako doon.
"Batid kong sa iyo talaga gusto ibigay ni Juanito ang kuwintas na iyan na mula pa
sa kaniyang lola" patuloy pa ni Sonya, hindi ko na ngayon mapigilan ang mga luhang
pumapatak sa mata ko habang pinagmamasdan sa kamay ko ang gintong kuwintas na hugis
puso na mula kay Juanito.
"Mas lalong lumakas ang kutob ko na may gusto sa iyo si Juanito dahil nabasa ko sa
likod ng papel na sinulatan ni Juanito ng gamot para kay Josefina na nais niyang
magkita kayo sa plaza Santo Tomas, Patawad Carmelita kung hindi ko sinabi sa iyo at
sa halip ay ako ang pumunta doon, nagsinunggaling ako kay Juanito na binigay mo sa
akin ang papel na iyon at nang makita namin kayong magkasama sa isang kainan ni
kuya Leandro, kitang-kita ko kung paano ka tingnan ni Juanito noong mga oras na
iyon, alam kong nagseselos siya kay kuya Leandro" tugon pa ni Helena, naalala ko
nga ang araw na iyon kung saan hindi ko alam kung anong gagawin ko dahil nahuli
kami nila Juanito, Helena, Sonya at Ignacio na magkasama ni Leandro.
"Pero pilit ko pa ding pinapaniwala ang sarili ko na baka sadyang nag-aalala lang
sayo si Juanito bilang kaibigan, at nang magpunta kami sa San Alfonso para
bisitahin ang puntod ng aming ina nalaman ko na ang aking ama ang nagpapatay sa
buong pamilya ni Aling Trinidad upang pagbintangan si Don Alejandro" tugon ni
Helena. Nanlaki ang mga mata ko at gulat na napatingin sa kaniya.
ANO?
SI GOBERNADOR FLORES ANG NAGPAPATAY SA BUONG PAMILYA NI ALING TRINIDAD PARA

PAGBINTANGAN SI DON ALEJANDRO?
Bigla
kong naalala yung sinabi sa akin ni Cristeta bago siya mamatay, pinagtapat niya sa
aking may lalaking nagsabi sa kaniya na sabihing si Don Alejandro ang nagpapatay sa
pamilya nila. Pero hindi niya iyon ginawa dahil ayaw niyang may masirang pamilya
dahil sa pagsisinunggaling niya.
"B-bakit naman iyon gagawin ni Gobernador Flores?" tanong ko kay Helena, hindi ko
na mapigilan ang panginginig ng kamay ko dahil sa mga nalalaman ko.
Napapikit naman si Helena at napahinga ng malalim bago siya nagsalita "N-nais ni

ama na sirain ang magandang samahan ni Don Mariano at Don Alejandro dahil mas
lalong lalakas ang impluwensiya at kapangyarihan ng pamilya Alfonso at ng pamilya
niyo sa oras na matuloy ang kasal niyo ni Juanito, kung kaya't binalak niyang
sirain ang pamilya niyo ngunit hindi iyon nagtagumpay dahil hindi nagsalita si
Cristeta, nahirapan din si ama dahil tumutol si kuya Leandro ayaw niyang mapahamak
ka pero nangako si ama na ipapakasal ka niya kay kuya Leandro at sa Espanya na kayo
maninirahan" patuloy pa ni Helena. napatulala na lang ako, may kirot sa puso pa din
akong nararamdaman sa tuwing naalala ko ang ginawa ni Leandro kay Juanito.
"N-nang malaman ko ang lahat ng iyon tumakas ako sa bahay, at bumalik sa Maynila
upang sabihin sa iyo ang lahat ngunit labis akong nasaktan nang maabutan kong
magkasama kayo ni Juanito sa labas ng ating dormitoryo at may iniabot pa siyang
sulat sa iyo, nabasa ko ang sulat na iyon, naging malinaw sa akin ang katotohanang
ikaw ang minamahal ni Juanito, P-patawarin mo ako Carmelita kung ninakaw ko ang
sulat na iyon, n-natatakot kasi ako na malaman mo ang
totoong nararamdaman ni Juanito para sa iyo, d-dahil alam kong may pagtingin ka din
sa kaniya" tugon ni Helena at ngumiti siya ng bahagya sa akin. Kahit pa namamaga na
ang kaniyang mga mata.
Naalala ko ang gabing iyon kung saan inabot sa akin ni Juanito ang kulay asul na
sulat na naglalaman ng ginawa niyang tula para sa akin, naabutan kami noon ni
Helena at Laura sa labas at nahimatay siya. kaya pala nagwawala siya noon sa kwarto
namin pagkagising niya at kaya pala nawala yung sulat na iyon dahil nabasa niya at
kinuha niya ito sa akin.
"P-patawad Carmelita kung nagkaroon ako ng galit sa iyo, alam kong hindi dapat pero
hindi ko mapigilang masaktan at magselos dahil may gusto sayo si Juanito, kung
kaya't pumayag na ako sa plano nila ama at ate Natasha na sirain ang pamilya niyo,
ipinangako naman ni ama na ipapakasal niya ako kay Juanito, kailangang masira ang
nakatakdang kasal niyo at plinano ni ate Natasha ang lahat, inabangan ko si Juanito
sa tulay noong gabi ng pasasalamat sa patron, hindi naman ako nabigo dahil napadaan
siya doon kasama si Ignacio at Eduardo, sinabi ko sa kaniyang may importante akong
sasabihin kung kaya't nag-usap kami sa ilalim ng tulay, t-tinanong ko siya kung
sino ba talaga ang napupusuan niya, umamin naman siya na ikaw nga ang laman ng puso
niya, at noong gabi ding iyon nakaayon sa plano na isasama ni ama sila Don
Alejandro at Donya Soledad sa bayan at dadaan sila sa tulay, s-sinadya namin ang
lahat upang makita ni Don Alejandro at Donya Soledad na magkasama kaming dalawa ni
Juanito" patuloy pa ni Helena at napatakip siya sa bibig niya upang pigilan ang
kaniyang
pag-iyak. Napabitaw naman ako sa kamay niya at parang namanhid ang buong katawan ko
habang inaalala ang pangyayaring iyon kung saan nahuli nila Don Alejandro na
magkasama si Helena at Juanito sa ilalim ng tulay.
"P-pero nagbago ang lahat, dahil sinabi mo sa harapan nila noong gabing iyon na si
kuya Leandro ang mahal mo" tugon pa ni Helena. napatulala na lang ako nang maalala
ko ang gabing iyon, kung saan nagsinunggaling ako na ginusto ko ding hindi matuloy
ang kasal namin ni Juanito dahil si Leandro ang mahal ko, ginawa ko iyon upang
hindi ibato ang lahat ng sisi kay Juanito.
"N-nagbago ang plano nila ama, n-naisip nilang mas maganda kung si Don Mariano
Alfonso na lang ang ilalaglag nila, hindi naman sila nahirapan kumbinsihin ang
iyong ama dahil galit na galit din siya kay Don Mariano na nag-utos na hindi na
matutuloy ang kasal niyo ni Juanito, n-nakumbinse ni ama, heneral Seleno at hukom
Fernandez ang iyong ama na linlangin si Don Mariano at Kapitan Corpuz na magpalagay
ng marka ng ekis sa kanilang likod bilang tanda ng kanilang muling pagbabati at
pagkakaibigan" tugon pa ni Helena. Naalala kong inamin nga sa akin ni Don Alejandro
na friname up nga nila si Don Mariano at Kapitan Corpuz upang pagbintangan silang
kaanib sa rebeldeng grupo ni Ca-tapang.
Hindi ko akalaing dahil sa sinabi kong iyon, ang pamilya Alfonso na ang masisira.
Nang dahil sa pagsisinunggaling kong iyon, naligtas ang pamilya Montecarlos at ang
buong pamilya Alfonso na ang nalagay sa panganib.
"D-dinamay na rin nila ama si Heneral Sergio Alfonso dahil malaki din ang
impluwensiya nito, hindi
naman sila nahirapan hanapan ng butas si Heneral Sergio nang malaman nilang may
relasyon sila ni Cristeta, At hindi rin sila nahirapan gawan ng kwento si Kapitan
Corpuz dahil siya ang kanang kamay ni Don Alejandro, nais pa sanang idamay ni ama
si Juanito ngunit nakiusap ako na hayaan na lang si Juanito, si Donya Juanita at
ang mga kapatid niya, kapalit niyon ay nangako akong magtutungo ako sa Espanya
dahil nangangamba sila Heneral Seleno, Maximo Rosalejos, hukom Valenciano at hukom
Fernandez na sabihin ko sa inyo ang lahat ng totoo" tugon pa ni Helena. sa
pagkakataong iyon, napahagulgol na muli si Helena. ramdam kong nasasaktan din siya
dahil sa kasamaang ginagawa ng kaniyang pamilya.
"H-hindi naman nahirapan si ama sa lahat ng plano niya dahil malapit siya sa
Gobernador-Heneral, kung kaya't madali niyang nakuha ang pinakamataas na posisyon
sa San Alfonso, tinupad rin niya ang pangako niya sa iyong ama na iluluklok siya sa
pangalawang pinakamataas na posisyon, at mas lalong lumawak at tumaas din ang
ranggo ni Heneral Seleno, n-nagpadala sa akin ng sulat si Nenita at sinabi niyang
ikakasal na kayo ni kuya Leandro pero hindi iyon natuloy dahil umatake ang mga
rebelde sa araw mismo ng inyong kasal, kung kaya't hindi na ako nagdalawang isip na
bumyahe pabalik dito sa Pilipinas, k-karating ko lang kahapon at n-nalaman ko na
pinatay ni kuya Leandro si Juanito" patuloy pa ni Helena. napapikit na lang ako
dahil sa sobrang sakit na nararamdaman ko ngayon. nang dahil sa akin dinanas ni
Juanito ang lahat ng paghihirap na iyon, nang dahil sa akin wala na siya ngayon.
Nagulat ako nung biglang hinawakan
ni Helena ng mahigpit ang kamay ko habang patuloy pa din siya sa pagmamakaawa sa

akin at paghingi ng tawad "P-patawarin mo ako Carmelita, h-hindi ko alam na
madadamay din ang iyong kapatid na si Josefina at ang iyong ina dahil sa aking
pamilya" pagsusumamo pa ni Helena. hindi naman ako nakapagsalita at hindi na rin
maawat ang pagbuhos ng mga luha ko. sobrang sakit na rin ng dibdib ko dahil sa
bigat na nararamdaman ko ngayon.
Sabi nga nila, mas mabuting malaman ang buong katotohanan, pero paano kung ang
katotohanang iyon ang mas lalong magpapabigat sa iyong kalooban, paano kung ang
katotohanang iyon ang magpapaalala sa iyo sa masaklap na nakaraan.
"P-patawarin mo ako Carmelita! P-patawad!" hagulgol pa ni Helena at paulit-ulit

siyang nagmamakaawa sa tapat ko. ilang sandali pa biglang bumukas ang pinto ng
kwarto ko at patakbong lumapit sa amin si Belinda.
"Mga Binibini! Ayos lang po ba kayo?" nag-aalala niyang tanong, pumasok na rin ang
ibang mga kasambahay namin at inalalayan kaming dalawa. Hindi ko na matandaan pa
ang mga sumunod na nangyari dahil naramdaman kong biglang bumagal ang paligid ko at
dumilim ang paningin ko.
"Magandang umaga po Binibining Carmelita, kamusta na po ang pakiramdam niyo?"

tanong sa akin ni Belinda, nagising ako nang naramdaman kong may dumikit na basing
tela sa noo ko. narealize ko na umaga na pala at nawalan ako ng malay kagabi sa
kalagitnaan ng pag-uusap namin ni Helena.
"N-nasaan na pala si Helena?" tanong ko sa kaniya at sinubukan kong bumangon pero

nahirapan ako dahil sobrang bigat ng pakiramdam ko.
"N-nakauwi
naman po siya ng mapayapa kagabi, pinag-utos din po ni Don Alejandro na samahan

siya ng ilang mga guardia personal" sagot ni Belinda. At iniligpit na niya ang mga
gamot na dala niya. "Madali pong nanghina ang katawan niyo Binibini dahil ilang
araw din po kayong hindi kumakain at hindi rin po kayo nakakatulog ng sapat" dagdag
pa ni Belinda at inilapag na niya sa tapat ko yung almusal na dala niya.
"A-ayokong kumain----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi biglang bumukas

yung pinto ng kwarto ko at nanlaki ang mga mata ko nang makita ko si... Maria.
"K-kailangan mong kumain Carmelita" tugon niya sabay ngiti. Agad akong tumayo at
dali-daling tumakbo papalapit sa kaniya at niyakap ko siya ng mahigpit kahit pa
hindi ko kaya dahil nanghihina talaga ako, "P-patawarin mo ako kapatid ko kung
naiwan kitang mag-isa dito" bulong pa ni Maria at niyakap din ako ng mahigpit.
Parang unti-unting napawi ang lahat ng sakit na nararamdaman ko dahil nandito na
ngayon si Maria.
Kumalas na ako sa pagkakayakap sa kaniya, agad naman niyang pinunasan ang mga luha
ko na hindi na ngayon maawat sa pagpatak. Napansin ko ding namamaga na ang mga mata
niya dahil sa sobrang pag-iyak. Tiningnan ko naman siya mula ulo hanggang paa,
medyo malaki na ngayon ang umbok sa tiyan niya at hindi pa rin kumukupas ang
kaniyang ganda.
Hinawi rin niya ang buhok ko na ngayon ay gulong-gulo na, "P-palagi kong
pinapanalangin na nasa maayos kang kalagayan" tugon niya pa. nagpaalam naman na si
Belinda at lumabas na siya sa kwarto.
"K-kelan ka pa dumating? B-bakit----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi

hinawakan ni Maria
ang kamay ko at inalalayan akong maupo sa kama.
"Kaninang umaga lang ako dumating, n-noong isang araw ko lang nabalitaan mula kay
Eduardo na w-wala na si ina" sagot niya at biglang bumuhos ang mga luha niya,
nakayuko na siya ngayon at pilit na tinatakpan ang kaniyang bibig dahil sa
matinding paghihinagpis.
Parang nanlamig naman ang buong katawan ko habang pinagmamasdan ang pag-iyak ni
Maria, "N-namatay si ina nang hindi man lang ako nakakahingi ng tawad sa k-kaniya,
n-namatay siya nang hindi ko man lang ako nakapagpasalamat sa lahat ng pagmamahal
na b-binigay niya para sa akin" panangis pa ni Maria. dahan-dahan naman akong
lumapit sa kaniya at niyakap siya.
"M-may nakapagsabi noon sa akin na kahit hindi mo nagawang sabihin na mahal mo ang
taong iyon, alam naman ng taong iyon na minahal mo siya at patuloy siyang
mananatili sa puso mo kahit w-wala na siya" tugon ko sa kaniya at habang sinasabi
ko ang mga salitang iyon, hindi ko maitago sa sarili ko ang sakit at pangungulila
sa pagkawala ng mga taong minahal ko sa panahong ito.
"S-sino naman ang nagsabi niyan?" narinig kong tanong ni Maria at nanginginig na
ang boses niya. tinapik-tapik ko naman ang likod niya habang magkayakap pa din
kami.
"A-ang taong habambuhay mananatili sa puso ko" sagot ko at napapikit na lang ako
habang patuloy pa din ang pagbagsak ng mga luha ko. inaalala ko ngayon ang araw
kung saan tumambay kami ni Juanito sa lawa ng luha at sinabi niya sa akin ang mga
salitang iyon.
Ilang sandali pa ay tumigil na sa pag-iyak si Maria, pinunasan ko na din ang luha

ko pero hindi pa din nawawala ang bigat
ng pakiramdam ko. napayuko siya at hinawakan ulit ang kamay ko "N-nabalitaan ko rin
pala ang nangyari kay Juanito..." tugon niya, sa pagkakataong iyon, hindi ko alam
pero biglang kumabog ng malakas dibdib ko, kinakabahan ako kasi hindi rin ngayon
makatingin ng diretso si Maria sa mga mata ko. alam kong may gusto siyang sabihin
pero hindi niya masabi sa akin.
Ilang minuto ko pang hinintay na magsalita siya pero bakas sa mukha niya na hindi
maganda ang ibabalita niya sa akin. "A-ate Maria..." tawag ko sa kaniya at dahil
dun napatingin na siya ng diretso sa mga mata ko, tumango ako sa kaniya bilang
senyales na handa akong malaman kung ano man yung sasabihin niya.
Napahinga naman siya ng malalim at hinawakan ng mahigpit ang kamay ko "B-binalita

ni Bergilio kay Eduardo na p-pinadala ni Leandro sa Laguna ang b-bangkay ni Juanito
at itinapon sa patay na ilog" tugon niya. parang biglang nadurog ang puso ko at
tumigil ang pagikot ng mundo ko dahil sa narinig ko mula kay Maria.
Bigla kong naalala na sinabi sa akin ni Juanito dati na itinatapon sa ilog na iyon
ang mga bangkay ng mga makasalanang tao. sa pagkakataong iyon, parang mababaliw na
ako, hindi na rin ako makahinga ng maayos dahil sa matinding galit at sama ng loob
na nararamdaman ko.
Sobra na sila!
Hindi na nila ginalang ang katawan ni Juanito!
"C-carmelita! Ayos ka lang?" narinig kong tugon ni Maria pero unti-unting humihina
ang boses niya at kumikirot na rin ang tenga ko. ilang saglit pa patakbong pumasok
si Belinda at ang iba pang mga kasambahay at inalalayan nila akong humiga sa kama.
Makalipas pa ang ilang sandali, hindi
ko na namalayan na nakatulog na pala ako dahil sa matinding pagod.
Kinabukasan, nagising ako nang marinig ko ang pagputok ng baril mula sa labas,
kasunod nito ay ang malalakas na hiyawan at sigawan ng mga kasambahay sa ibaba.
Agad akong bumangon pero napatigil ako sandali dahil bigla akong nahilo sa biglaang
pagbangon ko.
Ilang sandali pa biglang bumukas ang pinto ng kwarto ko at pumasok yung dalawang
guardia personal na nagbabantay sa tapat ng pintuan ko at kasama nila si Belinda.
"Binibini! Sumama po kayo sa amin!" nagpapanic na sigaw ni Belinda, agad naman
akong inalalayan patayo nung dalawang guardia personal at nagmamadali kaming
lumabas ng kwarto at bumaba sa hagdan.
"A-ano bang nangyayar-----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi nakita kong
tumatakbo na rin pababa sa hagdan si Don Alejandro at Maria kasama pa ang ilang mga
kasambahay.
"¡Guarda la puerta!" (Guard the gate!) sigaw ni Don Alejandro at agad namang
napatango yung mga guardia personal na nasa loob ng bahay namin, dali-dali silang
lumabas at tumakbo papaunta sa malaking gate ng hacienda Montecarlos. Agad kong
hinawi yung kurtina na nasa gilid at nanlaki ang mga mata ko ng makita ang ilang
mga guardia personal na nakahandusay na sa gitna at may ilang kalalakihan din na
nakadamit pangmamagsaka ang duguan at binubogbog ng mga guardia personal.
"Binibini! Huwag niyo na pong tingnan!" narinig kong tugon ni Belinda at hinila
niya ako papasok sa isang kwarto sa pinakalikod kung saan nandoon na din pala si
Maria at Don Alejandro.
"Carmelita!" agad tumakbo papalapit sa akin si Maria
at niyakap ako ng mahigpit. "Ayos ka lang ba?" habol niya pa at tiningan ako mula
ulo hanggang paa, napatango naman ako at nakahinga na din siya ng maluwag nang
makita niyang wala namang masamang nangyari sa akin.
Napalingon naman ako kay Don Alejandro na ngayon ay may sinusulat sa isang papel at
sobrang nagmamadali siya. agad niya itong tinatakan at tinupi. "Belinda! Dalhin mo
ito kay Gobernador Flores! Bilisan mo!" utos ni Don Alejandro kay Belinda, agad
namang sumunod si Belinda at dali-daling lumabas sa pinagtataguan namin, sa likod
siya dumaan.
"A-ama! Ano po bang nangyayari? Bakit biglang nagkaroon ng putukan sa labas?"

nagpapanic na tanong ni Maria at hawak na niya ngayon ang kamay ko na nanginginig
na dahil sa takot. Hindi ko kasi mapigilang alalahanin noong nadakip ako ng mga
rebelde at noong muntikan na nila akong patayin.
"S-sumugod ang ilang rebeldeng kaanib ni Ca-tapang na nagtatrabaho dito sa loob ng

hacienda! P*tang*na! Bakit hindi pa dumadating ang mga guardia civil!" galit na
galit ni tugon ni Don Alejandro at hindi na siya ngayon mapakali, lakad siya ng
lakad at paulit-ulit na napapakamot sa ulo dahil sa inis.
Hindi ko alam pero sa pagkakataong iyon, halos mabingi na ako sa lakas ng kabog ng
dibdib ko. mas lalo nagdudulot ng takot sa amin ay ang marinig ang sigawan ng mga
guardia personal sa labas. Hindi nagtagal ay humihina ang palitan ng putukan ng
baril at mas lumalakas pa ang sigawan.
"P*TA! NATATALO NA TAYO!" sigaw ni Don Alejandro. bakas nab akas sa mukha niya ang
matinding takot at kaba, ilang sandali lang bigla niyang sinipa yung isang baul sa
gilid
ng aparador dito sa kwartong pinagtataguan namin, nanlaki ang mga mata namin ni
Maria nang makita kung ano yung laman nung baul na sinipa ni Don Alejandro...
Mga baril at bala.
Agad dinampot ni Don Alejandro yung pinakamahabang baril na may tusok sa dulo at
kinargahan iyon ng bala. "Ama! W-wag po kayong lalabas!" pagmamakaawa ni Maria at
hinarangan niya si Don Alejandro pero hindi natinag si Don Alejandro at isinuksok
pa niya sa magkabilang bulsa niya ang dalawang balisong.
"Kung hindi sila kikilos! Kung hindi nila tayo tutulungan! Mamamatay tayong lahat
dito!" tugon ni Don Alejandro at galit na galit na siya ngayon. sa pagkakataong
iyon parang mas lalo akong kinabahan dahil sa sinabi niya, malakas ang kutob ko na
ang tinutukoy niyang ayaw tumulong sa amin ngayon ay ang pamilya Flores.
"P-pero ama! Delikado po ang gagawin niyo" pagsusumamo pa ni Maria, hindi na rin
maawat ngayon ang pagpatak ng mga luha niya.
Napatigil si Don Alejandro at napatingin kay Maria, "K-kung sakaling may mangyaring
masama sa akin, ikaw na ang bahala sa kapatid mo at sa pamilya natin" tugon ni Don
Alejandro, hindi ko alam pero sa pagkakataong iyon... ang mga tingin at tono ng
pananalita ni Don Alejandro ay nagpapahiwatig na nagpapaalam na siya.
Bago siya lumabas ng pinto ay napalingon pa siya sa akin, parang unti-unting

nadurog ang puso ko dahil sa mga tingin niya, nakita kong may luhang namumuo sa
kaniyang mga mata pero pinunasan niya muna ito bago siya lumabas.
Tatawagin ko pa sana siya kaya lang tuluyan na siyang lumabas sa pinto at sumabak
sa kaguluhang nangyayari sa labas ng mansyon. Napatingin ako
kay Maria na ngayon ay nakadapa na sa sahig at hindi na siya maawat sa pag-iyak.

Para naman akong nabuhusan ng napakalamig na tubig at hindi na makagalaw sa
kinatatayuan ko, napasandal na lang ako sa pader at tinakpan ko ang bibig ko ang
mukha ko upang pigilan ang pagdaloy ng mga luha ko na walang awat na ngayon sa
pagbagsak.
Hindi ko akalaing, itataya pa din ni Don Alejandro ang buong buhay niya para sa
pamilya Montecarlos hanggang sa huli.
Ilang sandali pa napatigil kami ni Maria sa pag-iyak nang marinig namin ang sigaw
mula sa labas. "¡Saludo!" (Salute!) kasunod ng sigaw na iyon ay biglang tumahimik
ang buong paligid. Nagulat ako nang biglang tumayo si Maria agad niyang hinawakan
ang kamay ko at hinila ako papalabas sa kwartong pinagtataguan namin.
"T-teka! B-baka hindi pa----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi bigla
siyang nagsalita habang nagmamadali kami ngayon lumabas sa mansyon.
"N-narito na ang hukbo! Dumating na sila!" tugon ni Maria, kitang-kita ko rin sa

mukha niya ang matinding kaba na nararamdaman niya ngayon. pagdating namin sa
salas, naabutan namin ang ilang kasambahay na nakatayo sa labas ng pintuan at
nakapila sila at nakayuko.
Ayoko pa sanang lumabas sa pintuan dahil natatakot ako pero sobrang higpit ng hawak
sa akin ngayon ni Maria at hila-hila na niya ako papapunta sa main door ng mansyon,
pero nabitiwan niya ang kamay ko dahil sa gulat "G-gracias por salvar mi casa" (T-
thank you for saving my household) tugon ni Don Alejandro at sumaludo siya kay
Leandro na ngayon ay nakapang-general outfit at nakasakay sa kabayo. Nasa
likod naman niya ang napakaraming guardia civil, at nasa nakayuko naman sa tabi ang
ilang mga sugatang guardia personal ng hacienda Montecarlos na nakipaglaban kanina.
Parang nawasak ang puso ko nang makita kung paano nagpakababa at sumaludo si Don
Alejandro kay Leandro. Hindi maari!
Isinuko at ibinaba na rin niya ang sarili niya sa pamilya Flores!
Agad namang lumapit si Maria kay Leandro at yumuko din siya "M-maraming salamat rin
po sa pagliligtas niyo sa aming pamilya" bati ni Maria, alam kong napilitan lang
din siya sabihin iyon dahil ang mismong padre de pamilya ng aming tahanan na si Don
Alejandro ay yumuko na kay Leandro.
"No hay problema, es mi responsabilidad proteger a la gente y los funcionarios bajo

el gobierno" (No problem, it is my responsibility to protect the people and
officials under the government) sagot ni Leandro at bumaba na siya sa kabayo niya.
hindi naman ako makagalaw sa kinatatayuan ko at halos walang kurap akong nakatitig
sa kaniya ngayon.
Nagulat ako nang bigla siyang mapatingin sa akin, ilang segundo din kami nagtitigan
nang biglang tumingin sa akin si Maria at sinenyasan ako na bumati kay Leandro, at
dahil dun natauhan ako.
Humakbang na rin ako papalapit sa kaniya, at sa bawat pagtapak ng paa ko sa lupa ay

parang isang parusang nagpapabigat lalo sa kalooban ko, Nakatingin lang din ng
diretso si Leandro sa mga mata ko habang naglalakad ako papalapit sa kaniya. Batid
ko na namamaga na ngayon ang mga mata ko at ang gulo-gulo pa ng buhok ko dahil
kakagising ko lang nang mangyari ang kaguluhan sa labas.
Napatigil na rin ako sa tapat
niya, hinawakan ko naman ang kamay ko na nanginginig na ngayon, napalunok muna ako
at napahinga ng malalim bago magsalita "S-salamat po H-heneral Leandro" tugon ko at
yumuko din sa kaniya. Sa mga oras na iyon, alam kong kailangang isantabi ko muna
ang galit ko sa kaniya, kailangang isantabi ko muna ang kasalanang ginawa niya sa
akin, kay Josefina at kay Juanito, kailangang isantabi ko muna ang mga hinanakit at
poot ko sa kaniya dahil...
Kung hindi dahil sa kaniya, siguradong wala na kaming lahat ngayon.
Nagulat ako nang bigla niyang hawakan ang baba ko at iniangat ang ulo ko upang
tumingin ak ng diretso sa kaniya "Me alegro de ver que estás bien" (I am glad to
see that you're fine) sagot niya at ngumiti siya ng bahagya sa akin. Parang may
kung anong kirot naman akong naramdaman sa puso ko dahil sa pagngiti niya.
Napatingin ako sa paligid ko, nasira ang ilang mga bulaklak sa paligid, nagkalat
din ang mga bahid ng dugo at basyo ng bala sa lupa, duguang nakahandusay din ang
katawan ng mga rebelde sa bawat sulok. Habang ang ilang mga guardia personal na
nasawi at nasugatan ay binubuhat na rin ngayon. nakapila naman ng maayos ang mga
guarcia civil na kasama ni Leandro.habang bakas pa rin sa mukha ng mga kasamabahay
namin ang matinding pagkatakot, at ang pinakamasakit sa lahat ay ang makitang
nakayuko pa rin ngayon si Don Alejandro at Maria kay Leandro.
Nang dahil sa pangyayaring ito, utang na loob na ng pamilya Montecarlos ang lahat
sa pamilya Flores.
"Mabuti naman dahil nakapagtago kayo agad, malaking tulong din ang karagdagang mga
guardia personal
sa inyong hacienda" tugon ni Gobernador Flores, nandito kami ngayon sa mansyon nila
at sabay-sabay kaming naghahapunan. Matapos ang nangyaring gulo sa mansyon namin,
Nakaupo sa pinakagitna si Gobernador Flores nasa kaliwa naman niya si Leandro,

Natasha at Helena. samantalang nasa kabilang dulo naman sa gitna ng mesa nakaupo si
Don Alejandro at kaliwa naman niya si Maria at ako.
"Gobernador, natanggap niyo po ba ang sulat na pinadala ni ama kaninag umaga?"

tanong ni Maria, agad naman kaming napatingin ni Don Alejandro sa kaniya. Bigla
namang napangiti si Gobernador Flores dahil kinausap siya ni Maria.
"Oo naman Binibini, kaya nga agad kong inutusan si Leandro na dalhin ang hukbo sa
inyong tahanan... nais mo bang magtakda na din ako ng mga guardia civil na mag-
iikot sa paligid ng inyong hacienda?" nakangiting tugon ni Gobernador Flores kay
Maria. napapikit na lang ako sa inis, para kasing ang landi ng tono ng matandang
to.
"Huwag na po Gobernador Flores, kayang-kaya naman po bantayan ng aming mga guardia

personal ang aming tahanan" diretsong sagot ni Maria. sa totoo lang, kinakabahan
ako sa ginagawa niya.
"Kung gayon, bakit madaling napasok ng mga rebelde ang inyong hacienda?" sabat ni
Natasha sabay taas ng kilay. Nakita ko namang hinawakan ni Helena ang kamay niya
para pigilan ang ate niya pero hindi pa din ito nagpatinag.
"Bakit nga ba? Iyon din ang aking pinagtataka, bukod doon ay nagtataka rin ako kung
saan nakuha ng mga rebelde ang mga baril nila na tanging ang hukbo lang ang
mayroon" sagot ni Maria at nakatingin siya ngayon ng diretso sa mata ni Natasha.
Nanlaki naman ang mga mata ko dahil
sa sinabi niya.
"E-hem! Napakasarap ng adobong ito, sino ang nagluto nito?" narinig naming tugon ni
Don Alejandro, halata namang gusto niya lang ibahin ang usapan dahil nagkakatensyon
na sa pagitan ni Natasha at Maria.
"si Helena ang nagluto niyan, amigo" nakangiting sagot ni Gobernador Flores pero
halata namang hindi totoo ang mga ngiting pinapakita niya. napangiti naman ng
bahagya si Helena.
"Magaling ka pala sa pagluluto Binibining Helena, maaari ka ng mag-asawa" biro ni

Don Alejandro pero sila lang ni Gobernador Flores ang tumawa. Nahuli ko naman si
Leandro na kanina pa tingin ng tingin sa akin dahil magkatapat kami ngayon.
"May nagugustuhan na akong binata para sa aking bunso, ngunit hindi pa namin iyon
napag-uusapan ni hukom Esperego" sagot ni Gobernador Flores. Bigla namang napatigil
si Don Alejandro at nawala ang kaniyang ngiti.
"S-si Pablo Esperego? ang panganay na anak ni hukom Esperego?" tanong ni Don
Alejandro, napatango naman si Gobernador Flores.
"Oo, Amigo! Pero sa tingin ko ay mauuna ang nakatakdang kasal ng aking anak na si
Leandro sa iyong bunso" nakangiting tugon ni Gobernador Flores. At dahil dun gulat
akong napatingin sa kaniya. Pero nginitian niya lang din ako.
Samantalang, Hindi naman ngayon makatingin sa akin si Leandro. kaya rin ba nila
kami inimbitahan ngayon dito para pag-usapan ang kasal.
"Dahil hindi natuloy ang kasal nila noong nobyembre, hindi naman ibig sabihin noo'y
wala ng kasalang magaganap, hindi ba amigo?" tanong ni Gobernador Flores kay Don
Alejandro. bakas naman sa mukha ni Don Alejandro ang pagkabigla.
Magsasalita na sana si Maria kaso hinawakan
ni Don Alejandro ang kamay niya para pigilan siya. "Oo n-naman Amigo" sagot ni Don
Alejandro, gulat akong napatingin sa kaniya at hindi na rin siya makatingin ng
diretso sa akin ngayon.
"Bueno, nais ko sanang sa katapusan ng Enero ganapin ang kasal ng mga bata" tugon
pa ni Gobernador Flores. Napatulala na lang ako, isang linggo na lang bago matapos
ang buwan ng Enero.
"B-bakit ang bilis naman po ata?" gulat na tanong ni Maria. napapikit na lang si
Don Alejandro dahil sa inaasal ngayon ni Maria.
"Bago kasi matapos ang buwan ng Pebrero kailangan magtungo ni Leandro sa Cuba dahil
inirekomenda siya doon ng Gobernador-Heneral, ngunit huwag kayong mag-alala may
isang buwan pa na magkakasama silang dalawa, at malay natin makabuo agad sila ng
anak dahil sa Disyembre pa makakabalik muli si Leandro dito sa Pilipinas" sabat ni
Natasha. Hindi naman nakapagsalita si Maria. gusto ko mang magwala at magreklamo
dito ngayon pero hindi ko naman magawa. Lalong-lalo na dahil utang namin sa pamilya
Flores ang pagkakaligtas sa hacienda Montecarlos kanina.
Pagkatapos ng hapunan, halos isang oras pa nag-usap si Gobernador Flores at Don

Alejandro sa opisina ni Gobernador Flores. Umakyat na sa kwarto si Natasha, at
hindi ko naman alam kung nasaan ngayon si Leandro. Nandito lang kami ngayon ni
Maria sa balkonahe nila sa labas at pinagmamasdan namin ang napakaganda nilang
hardin na punong-puno ng mga bulaklak. Naalala ko pa noong una akong nakapunta
dito, sobrang namangha ako dahil napapalibutan ng bulaklak ang bahay nila.
"Hindi ka ba nagtataka kung bakit napakaraming bulaklak dito sa bahay nila?"

narinig kong
tanong ni Maria. napailing naman ako. sa totoo lang, sa paglipas ng mga araw parang
unti-unti na akong nawawalan ng gana magsalita, pakiramdam ko ay wala ng saysay ang
mga bawat sasabihin ko. parang nawawalan na ako ng halaga magmula ng mawala si
Juanito.
"Dahil ang ibig sabihin ng Flores ay Bulaklak" patuloy pa ni Maria, at pinitas niya
yung isang rosas na nasa tabi niya. "Kung titingnan mo, napakaganda ng bulaklak na
rosas, ngunit sa kabila ng nakakaakit na ganda nito may tinatago itong tinik na
maaaring makasakit" dagdag pa niya at napatingin siya sa akin.
Bigla kong naalala yung sinabi sa akin noon ni Gobernador Flores sa labas ng
paggamutan, kung saan unang beses ko siyang kinalaban.
"Ngayon naiintindihan ko na, na sa likod ng mapang-akit at napakagandang rosas ay

may tinatago itong taglay na tinik na makamandag" -Gobernador Flores.
"Para maputol ang gandang tinataglay ng rosas... kailangan itong putulin sa ugat at
hayaang malanta sa kawalan" -Gobernador Flores.
Parang biglang nabuhay ang dugo ko at bumilis ang tibok ng puso ko nang marealize
ko ang nais iparating ng sinabi ni Gobernador Flores noon sa akin, ako ang
tinutukoy niyang rosas... pero kung iisipin, siya at ang pamilya niya ang rosas,
tanging magagandang katangian at ngiti ang pinapakita nila sa ibang tao ngunit ang
totoo nagtataglay sila ng tinik na kayang makapanakit kahit kanino.
At para maputol ang rosas kailangan itong tanggalin sa ugat... kailangang matanggal
sila sa posisyon! Kailangang matanggal ang kapangyarihan at impluwensiya nilang
tinataglay!
Agad akong napahawak sa braso ni Maria.
"May kailangan tayong gawin!" tugon ko sa kaniya, bakas naman sa itsura niya ang
pagtataka.
Sasabihin ko na sana sa kaniya kaso biglang dumating yung mga kasambahay ng mga
Flores at inayos nila ang salas, at dahil hindi na ako makapaghintay pa, kailangan
naming mag-plano ni Maria agad ko siyang hinila papunta sa hardin. Pero pagdating
namin doon napatigil kami kasi may isang kasambahay ng mga Flores ang umiiyak at
pinapatahan siya nung isa pang kasambahay.
"H-hindi ko na kaya! G-gusto ko ng sumapi sa mga rebelde!" galit na tugon nung

kasambahay na nakalugay ngayon at gulo-gulo na ang buhok niya sa kakaiyak. Agad
namang tinakpan nung isa pang kasamabahay yung bibig niya.
"Ssshh... huwag ka ngang maingay! Ano bang problema?" nag-aalalang tanong nung
kasambahay na kulot at nakapusod ang buhok.
"Binabarat kami ng mga opisyal, ang mga pananim ni ama ay nais nilang bilhin sa
mababang halaga, wala naman kaming magawa kundi ibenta na lang iyon sa kanila sa
mababang presyo kahit lugi na kami dahil iyon ang utos ng pamahalaan!" reklamo nung
babae. Napatingin ako kay Maria at ngayon ay nakikinig na din siya sa usapan nila,
matatas ang mga bulaklak dito kung kaya't hindi nila kami nakikita.
Bigla kong naalala yung lesson noon ni Prof. Hermios sa Philippine History na kung
saan pinatupad sa panahon ng Kastila ang Bandala system, ang sistemang Bandala ay
ang taunang pagbubuwis na nangangahulugang sapilitang pagtitinda ng mga ani,
produkto at kalakal sa pamahalaang Espannya. Ang kaukulang dami at kalidad ng mga
produktong sisingilin sa bawat bayan ay itinatakda ng pamahalaan. Nang dahil sa
sistemang ito, nalulugi at
nababarat ang mga magsasakang o mga manggagawang Pilipino.
"B-bukod doon ay kasama ang aking apat na nakatatandang kapatid na lalaki sa polo y
servicios na ipapadala sa Ilocos, malapit na ang anihan at hindi namin kakayanin
nila ama at ina ang lahat ng trabaho sa bukid" reklamo pa niya. patuloy pa din
siyang pinapatahan ng kaibigan niya at tinatapik ang kaniyang likod. Nang dahil sa
polo, napapabayaan ng mga Pilipino ang kanilang mga hanapbuhay.
Magsasalita pa sana yung babaeng umiiyak kaso biglang dumating si Natasha at

pinagalitan sila kasi hindi sila nagtatrabaho. Agad naman silang humingi ng tawad
at dali-daling bumalik sa loob ng mansyon.
Nagulat naman kami ni Maria nang biglang mapatingin sa amin si Natasha. Agad naman
siyang naglakad papalapit sa amin pero tinitigan niya lang kami. "Ano bang
kailangan mo?" tanong ni Maria kay Natasha. Pero hindi siya pinansin nito.
"Pinapaabot ni Leandro" tugon ni Natasha sabay abot sa'kin nung isang sobre.
Napatitig lang ako doon at hindi rin nakapagsalita.
"Iniisip mo bang nagsisinunggaling ako? bahala ka nga diyan" pagsusungit niya pa at

hinagis na lang niya yung sobre sa lupa. napapikit na lang ako sa inis, hindi ko na
lang sana kukunin yun kaso pinigilan ako ni Maria.
"Carmelita, Nakatingin si Leandro sa bintana, hindi tamang itapon mo din ng ganyan

ang liham niya para sayo" tugon pa ni Maria. nakita ko naman sa peripheral view ko
na nakasilip nga sa bintana si Leandro, napahinga na lang ako ng malalim at pinulot
ko yung sulat niya. kahit papano tinulungan naman niya kami kanina at hindi rin
naman tama na bastusin ko siya
ng ganito.
Pagdating sa bahay, agad akong humiga sa kama. Ang sama pa din ng pakiramdam ko at
walang oras na lumipas na hindi ko naalala si Juanito. ilang sandali pa napatingin
ako sa sulat na binigay ni Leandro. dahan-dahan akong tumayo at inilagay ang sulat
niya sa pinakailalim na drawer sa mesa ko, pero napatigil ako nang makita ang
gintong kuwintas na inabot sa akin ni Helena noong isang araw.
"Galing pa ito sa aking lola, ibinigay niya sa'kin to bago siya mamatay, sinabi
niyang ibigay ko daw ang kuwintas na to sa babaeng handa kong ibigay ang puso ko ng
walang pag-aalinlangan" - Juanito.
Hindi ko na ngayon mapigilan ang pagpatak ng mga luha ko. bakit ngayon ko lang
nalaman na sa akin niya pala talaga ibibigay ang kuwintas na ito.
Napatingin naman ako ngayon sa sunod na diary ni Carmelita na nakalagay sa kahon.

Ngayon ko lang napagtanto na wala ng Carmela na ipapanganak sa February 29, 1996,
wala ng Carmela na magiging panganay na anak ni mommy Carmenia at Dad, wala ng
Carmela na magiging ate nila Jenny at Emily dahil wala ng Carmela na mag-eexist sa
modern world.
Ito na ang panahon ko ngayon, dahil nabigo ako sa misyon ko habambuhay na akong
mabubuhay bilang Carmelita Montecarlos at sa pagsapit ng taong 2016 si Jenny at
Emily na lang ang magiging anak ni mommy at daddy.
Dear Dad, Mom, Emily, Jenny & Lola Carmina
Siguro nagtataka kayo kung sino ang nagsulat ng liham na ito, ako po pala si
Carmela, alam kong makakarating din ang sulat na ito sa inyo pagkalipas ng isang
daan dalawampu't apat na taon. siguro nagtataka din
kayo kung bakit kayo nakatanggap ng sulat na ganito mula sa isang taong hindi niyo
naman kilala, nasasaktan ako dahil hindi ako muling magiging parte ng buhay niyo
dahil sa muling pagkasulat ng tadhana sa ikalawang pagkakataon habambuhay na ako
mananatili sa panahong ito.
Sobrang namimiss ko na kayong lahat, Mom gusto ko malaman mo na naiintindihan ko na

ngayon yung sinabi niyo noon sa'kin noong nagtampo po ako kasi si Jenny ang laging
katabi niyo pag kakain tayo, sinabi niyo na "You will understand all of this, maybe
not now, but someday you will"
Ngayon naiintidihan ko na ang lahat, marami po akong natutunan sa panahong ito,

Maraming Salamat po mommy!
Jenny & Emily, wag niyong bibigyan ng konsumisyon si dad, at palagi niyong sundin
ang mga utos niya, mag-aral din kayong mabuti at pahalagahan niyo ang kasaysayan ng
Pilipinas upang hindi naman masayang ang lahat ng pinaghirapan at buhay na
isinakripisyo ng ating mga bayani para sa kalayaan. Magmahalan din kayong dalawa
dahil hindi natin nasisiguro na habambuhay niyong makakasama ang isa't-isa.
Dad, una sa lahat gusto ko po mag-sorry sa inyo, hindi man lang po ako nakapag-
sorry noong tumakas ako sa bahay nila Lola Carmina at muntikan ng makidnap. Sorry
dad dahil masyado ko pong inabuso ang kabaitan niyo, at sorry rin po dahil hindi ko
pinagbubutihan ang pag-aaral ko at palagi kong pinapasakit ang ulo niyo, pero
ngayon Dad hindi na ako mag-eexist sa family natin, hindi ko na kayo mabibigyan pa
ng sakit sa ulo at kahit papaano ay okay na rin po iyon sa akin. I love you dad!
Nagmamahal,
Carmela
Itinago
ko na sa isang maliit na baul ang sulat ko para sa kanila at inilagay sa loob ng

cabinet. Alam kong balang-araw may makakakita nito at mababasa ito nila daddy.
Halos buong gabi ko lang tinitigan ang kuwintas na kahoy na binigay sa akin ni
Juanito na kung saan nakaukit ang tunay na pangalan ko.
Hindi man lang nalaman ni Juanito kung sino talaga ako.
Hindi rin ako makatulog ngayon dahil narinig ko ang away at sinasagot ni ate Maria
si Don Alejandro. sa labas ng kwarto ko. tutol kasi si ate Maria na ipakasal ako
kay Leandro dahil alam rin niya ang lahat, naikwento ko na sa kaniya kanina. Pero
kahit anong sabihin niya ayaw pa din maniwala at makinig ni Don Alejandro.
"Ito lang ang tanging paraan para maligtas ang pamilya natin!" -Don Alejandro.
"Masisira ang buhay ni Carmelita sa piling ng mga Flores!" -Maria.
"Bakit? Sinira mo rin naman ang buhay mo nang sumama ka sa hampaslupa nating
hardinero!" -Don Alejandro.
"Magkaibang-magkaiba si Eduardo at Leandro! kahit mahirap lang si Eduardo hindi

niya magagawang ipapatay ang mahal ko sa buhay!" -Maria.
"Si Mang Raul na ama ni Eduardo ang sumaksak sa kapatid mo!" -Don Alejandro.
"Si Leandro ang nag-utos sa kaniya! Si Leandro ang nasa likod ng pagkamatay ni
Josefina!" -Maria.
"Paano mo naman nasabi? May ebidensiya ka ba? Kanino mo ba narinig iyan? K-kay
Carmelita? P*ta! Hibang na hibang na ang kapatid mo kay Juanito!" -Don Alejandro.
"A-alam din ni Helena ang lahat, sinabi mismo sa akin ni Carmelita na pinagtapat sa
kaniya ni Helena ang lahat! Ama! Ang pamilya natin ang dapat sisirain ng pamilya
Flores!" -Maria.
"Tumigil ka na! Sawang-sawa na ako makinig sa reklamo niyong magkapatid! Batid kong
ayaw lamang ituloy ni Carmelita ang pagpapakasal kay Leandro dahil pinatay nito ang
kasintahan niyang rebelde!" -Don Alejandro.
Patuloy pang nagpaliwanag si Maria pero narinig ko ang malakas na kalabog ng pinto.
Sinaraduhan na siya ni Don Alejandro ng pinto. Sa pagkakataong iyon, napataklob na
lang ako sa kumot at iniyak ang lahat-lahat.
Wala ng pag-asa.
Wala na akong magagawa pa.
Mukhang hindi na magbabago pa ang isip ni Don Alejandro na pilitin akong magpakasal
kay Leandro at habambuhay matali sa pamilya nila.
Juanito, sana nandito ka ngayon para samahan ako.
Kinabukasan, nalaman ko mula kay Belinda na pumayag na si Don Alejandro na magtungo

ako sa puntod nila madam Olivia. Basta sasamahan ako ng sampung guardia personal at
ni Maria mamayang hapon.
Madam Olivia, patawad po kung nabigo ako sa misyon ko, patawad po kung nasayang ang
lahat ng paghihirap at pagsasakripisyo niyo. Patawarin niyo po ako, pagod na pagod
na po ako, gusto ko na rin po magpahinga.
Magtatakipsilim na nang makarating kami sa hacienda Montecarlos, niluwagan na rin

ni Don Alejandro ang pagbabantay sa akin dahil napansin niyang hindi na ako
kumakalaban sa kaniya at sinusunod ko ang lahat ng utos niya, hindi rin ako
nagreklamo nang tanungin niya ako tungkol sa kasal namin ni Leandro.
Alam ko namang kahit anong gawin ko ay wala na akong magagawa pa. ito na ang
panahon ko ngayon, ito na ang buhay ko, hinding-hindi na ako makakatakas pa.
Wala na
si Don Mariano at Donya Juanita
Wala na si Sergio at Kapitan Corpuz
Wala na si Sonya at Ignacio
Wala na si Ginoong Valdez
Wala na si Laura
Wala na si Josefina
Wala na si Ina
Wala na si Madam Olivia
At higit sa lahat... Wala na si Juanito.
Wala ng saysay ang buhay ko.
Sabi nga nila, ang pagsikat at paglubog ng araw, ang pag-usbong ng buwan at mga
bituin, ang pagsibol ng mga bulaklak sa hardin, ang pagpatak at pagtila ng ulan,
ang pag-agos ng tubig sa ilog, at ang bawat paglipas ng oras ay nagpapahiwatig sa
patuloy na pagusad ng panahon.
Pero paano kung ang lahat ng pangyayaring iyon na nangyayari sa paligid ay

lumilipas na lang sa ating buhay ng paulit-ulit? Paano kung patuloy ang paglakad ng
mga araw ngunit ikaw ay hindi na makagalaw at makasabay? Sa tingin ko ay hindi ko
na kailangang pang panindigan ang buhay na ito.
Dahan-dahan kong binuksan ang kahon kung saan nakalagay ang sunog na diary ni
Carmelita, nandito ako ngayon sa tapat ng lawa ng luha, mag-aagaw dilim na at
papalubog na rin ang araw, pinagmasdan ko ang ganda ng kalangitan at ang lawak ng
katubigan.
Isinaboy ko na sa hangin ang iilang abo ng nasunog na diary ni Carmelita at

inihagis ko na rin sa lawa ang sunog na diary. Kasabay niyon ang pag-ihip ng
napakalamig na hangin sa paligid.
Hindi na ngayon maawat ang pagbuhos ng luha ko, pakiramdam ko ay durog na durog na
ngayon ang puso ko. hindi ko na rin maramdaman ang buong katawan ko. Tanging ang
malamig na ihip na lang ng hangin ang bumubulong sa tenga ko.
Kahit masakit, kahit mabigat, kahit mahirap ay hindi na sa akin mahalaga. Sinimulan
ko ng ihakbang ang mga paa ko papunta sa napakalamig na tubig ng lawa ng luha. Sa
bawat hakbang ay damang-dama ko ang lamig na bumabalot paakyat sa aking katawan.
Sa huling pagkakataon, tinanaw ko ang araw na papalubog na ngayon, kasabay nito ay

pinikit ko na ang aking mga mata at hinayaang humalo ang aking mga luha sa tubig ng
lawa.
Hindi ko akalain na sa muling pagkasulat ng tadhana sa kwento ni Juanito at

Carmelita... ay magagawa ko ding magpakalunod sa lawang ito.
~Di ko na kaya pang itago
Ang nararamdaman sa iyo
Umaasang ikaw sana'y mayakap~
~Di ko na kaya pang ilihim
Nasasaktan lang ako
Sa 'king pag-iisa, hinahanap ka~
~Di ko kailangan ng kayamanan
Puso mo ang tangi kong inaasam
Hindi ko kayang ikaw ay malayo
Mawalay ka sa piling ko~
Ngayon malinaw na sa akin ang lahat ng pinagdaanan ni Carmelita mula ng mamatay si

Juanito, dahil ang pagkamatay ni Juanito ay naglapit din sa akin sa lawa ng luha.
Siguro nga hanggang dito na lang ang lahat, ang lahat ng saya, lungkot, galit,
hinanakit, pighati at pag-ibig na naramdaman ko mula ng mapunta ako sa panahong ito
ay iiwan ko na sa lawang ito. Kasabay ng padilim ng paningin ko ay ang pagtigil ng
tibok ng puso ko.
Paalam.
*****************
Featured Song:
'Di ko na kaya' by Faith Cuneta
Source of Bandala system: http://fil.wikipilipinas.org/index.php/Bandala
https://youtu.be/FwQXzCC7WcQ
"Di ko na kaya" by Faith Cuneta
=================
Kabanata 41
[Kabanata 41]
Nagtataka akong napalingon sa buong paligid. Hindi ko alam kung bakit nandito ako
sa tapat ng simbahan ng San Alfonso. At hindi ko rin maintindihan kung bakit walang
ibang tao sa paligid kundi ako lang.
Mataas ang sikat ng araw ngayon dahilan para tumagaktak ang pawis ko, marahan
namang umiihip ang hangin pero hindi iyon sapat para mapawi ang init na
nararamdaman ko. Nagtataka rin akong napatingin sa lupa, ang daming mga patay na
dahon ng narra ang nakakalat sa paligid ng simbahan.
Sinimulan ko ng humakbang papalapit sa pintuan ng simbahan pero sa bawat pagtapak

ko sa lupa ay hindi ko naiiwasan ang mga patay na dahon na nagbibigay ng malutong
na tunog sa tuwing natatapakan ko ang mga ito.
Hindi ko alam pero parang may nag-uudyok talaga sa'kin pumasok sa loob ng simbahan,
napatigil ako sa tapat ng pinto ng simbahan at akmang kakatok na ako sa malaking
pintuan nito na gawa sa kahoy, pero nagulat ako dahil kusa na itong bumukas ng
dahan-dahan.
Nanlaki ang mga mata ko nang makita ang isang babae na nakatayo sa tapat ng altar
at nakatalikod sa akin, nakasuot siya ng kulay itim na damit pang-madre at may
balabal na itim din ito na nakabalot sa kaniyang ulo.
Tatapak sana ako papasok sa simbahan pero nagulat ako nang biglang magsalita yung
babaeng nakatalikod. "Bakit ka nandito? Hindi pa tapos ang iyong misyon" tugon
niya. parang biglang nanlamig ang buong katawan ko nang marealize ko kung kaninong
boses iyon... kay Madam Olivia.
"M-madam Olivia? I-ikaw ba-----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi dahan-
dahan siyang lumingon sa akin. Hindi
nga ako nagkamali si Madam Olivia nga ang babaeng nasa harap ko ngayon.
Papasok na sana ako sa loob ng simbahan at tatakbo papunta sa kaniya pero agad
niyang tinaas ang kamay niya bilang senyales na huminto ako at wag lalapit sa
kaniya. Hindi ko alam pero sa mga sandaling iyon parang may kakaiba akong
nararamdaman.
"Bakit hinayaan mong mangyari sa iyo ang nangyari kay Carmelita?" seryoso niyang
tanong dahilan para mas lalo akong kabahan. Nagdulot din ng kilabot sa akin ang
pag-echo ng boses ni madam Olivia sa loob ng simbahan. Hindi ba siya masaya na
makita ako?
Hindi naman ako nakapagsalita, hindi ko alam kung anong sasabihin ko. "Wala kang
pinagkaiba sa kaniya, pareho kayong duwag at takot harapin ang problema" patuloy
niya pa, napansin ko na parang may luhang namumuo sa kaniyang mga mata at dahilan
para mas lalong bumigat ang kalooban ko. katulad ni Carmelita tinapos ko na din ang
buhay ko para hindi na ako masaktan pa.
"S-sorry po... h-hindi ko na kasi alam ang gagawin ko, p-pagod na pagod na po ako"
sagot ko, hindi na ako ngayon makatingin ng diretso sa mga mata niya at hindi na
rin maawat ang pagpatak ng mga luha ko. alam kong masama ang loob ngayon ni madam
Olivia dahil nauwi lang sa wala ang lahat ng sinakripisyo niya.
"Carmela, minsan hindi lahat ng sagot ay tama, may pagkakataong lilituhin tayo ng
kapalaran pero hindi ibig sabihin nito ay habambuhay mapagtatakpan ang katotohanan"
tugon pa ni madam Olivia at dahil dun napatigil ako sa pag-iyak at napatingin ng
diretso sa kaniya. Medyo malayo kami sa isa't-isa dahil nasa tapat lang ako ng
pinto ng simbahan habang nasa dulo naman siya, sa tapat ng altar.
"A-ano
pong ibig niyong sabihin?" iyon na lang ang tanging mga salitang lumabas sa bibig
ko, hindi ko maintindihan ang sinasabi niya.
"Hindi pa tapos ang iyong misyon... nasa mundo pa ng mga buhay ang taong nasa likod
ng pagkamatay ni Juanito, hindi siya titigil hangga't hindi niya napapatay si
Juanito, kailangan mong bumalik doon para iligtas ang mahal mo" paliwanag pa ni
madam Olivia at dahil dun biglang nanlaki ang mga mata ko.
"B-buhay pa si Juanito?" gulat kong tanong, hindi naman umimik si madam Olivia at
tinitigan niya lang ako. sobrang lakas na ngayon ng kabog ng dibdib ko.
"P-pero paano nangyari iyon? N-nasunog na ang diary at i-itinapon sa patay na ilog
ang bangkay ni J-juanito" sabi ko pa, napapikit naman si madam Olivia at napahinga
siya ng malalim.
"Hindi tuluyang nasunog ang diary at sinabi ko na sa iyo, lilituhin ka ng

kapalaran... hindi ka dapat sumuko agad" seryosong tugon ni madam Olivia. Para
namang tumagos sa puso ko ang sinabi niya. Bigla kong naalala yung diary ni
Carmelita na nasunog, kulay itim ang sunog nga yung diary pero hindi lahat ng iyon
ay naging abo.
Naramdaman kong parang biglang nanghina ang tuhod ko at napaupo ako sa lupa. "P-
pero paano na? p-patay na ba ako?" tanong ko, at parang unti-unting sumisikip ang
dibdib ko. hindi ko akalaing hanggang dito sa kabilang buhay ay hindi ko pa din
matatakasan ang mga sakit at hinanakit na nararamdaman ko.
"Hindi ka pa patay Carmela" sagot ni madam Olivia at parang biglang dumaloy ang
dugo ka dahil sa sinabi niya. "Pero nasa bingit ka ng kamatayan ngayon... at kung
hindi ka babalik agad baka hindi ka
na umabot pa" dagdag pa ni madam Olivia.
"P-pero paano ako makakabalik? Paano ako-----" hindi ko na natapos yung sasabihin
ko kasi biglang umihip ang napakalakas na hangin sa labas ng simbahan, dahilan para
lumipad sa buong paligid ang mga patay na dahon ng narra, napatingala naman ako sa
langit na ngayon ay kumukulimlim na dahil natatakpan na ng makapal na ulap ang
araw.
Bigla naman akong napatigil at parang nagtaasan ang mga balahibo ko nang biglang
tumunog ang kampana ng simbahan, umalingangaw sa paligid ang tunog ng kampana na
para sa mga patay.
Gulat naman akong napatingin kay madam Olivia na ngayon ay naluluhang nakatingin sa
akin. "Sige na bumalik ka na Carmela, nagtitiwala ako na mapagtatagumpayan moa ng
misyong ito" sabi pa niya, magsasalita pa sana ako kaso unti-unti nang sumara yung
pintuan ng simbahan, hindi naman ako makalapit ng tuluyan sa pinto dahil sobrang
lakas na ng hangin dito sa labas at tumatama sa mukha ko at sa buong katawan ko ang
mga dahon at mga alikabok na nililipad.
Kasabay nito ay ang lalong paglakas ng tunog ng kampana na parang sumasabog na sa
tenga ko, sa huling pagkakataon ay napatingin pa ako kay madam Olivia hanggang sa
tuluyan nang magsara ang pinto at dumilim na rin ang paningin ko.
"CARMELITA! GUMISING KA!" narinig kong sigaw ni Maria pero parang ang labo at ang
bagal ng pagkakasabi niya.
"GUMISING KA! CARMELITAAAA!" sigaw pa niya na medyo nagiging malinaw na sa pandinig

ko, naramdaman ko namang tinatapik-tapik na niya ang mukha ko habang hawak-hawak
ako sa balikat at inaalog ako.
Parang ang bigat ng dibdib ko at may nakaharang sa lalamunan ko, ilang saglit pa
biglang
umakyat ang nakabara sa hininga ko at dali-dali ko iyong isinuka papalabas.

"Carmelita! Kapatid ko!" tugon pa ni Maria, kahit hindi ko pa masyado nakikita ng
malinaw ang itsura niya dahil ang nanlalabo ang paningin ko alam kung umiiyak siya
ngayon.
Napaubo naman ako ng paulit-ulit at napahawak ako sa dibdib ko na sobrang sakit

ngayon at parang tuyong-tuyo na. Sumusuka pala ako ngayon ng tubig.
Naramdaman ko namang hinimas-himas ni Maria ang likod ko at patuloy pa din siya sa

pag-iyak. "S-salamat sa Diyos dahil b-buhay ka Carmelita!" tugon niya pa at bigla
niya akong niyakap. Ngayon ko lang narealize na basing-basa din si Maria at gulo-
gulo ang kaniyang buhok. Nandito din kami sa pampang sa gilid ng lawa ng luha.
Hindi pa tuluyang nakakalubog ang araw at kulay orange ngayon ang kalangitan. "M-
maraming salamat dahil h-hindi mo kami tuluyang iniwan" panangis pa ni Maria habang
yakap-yakap ako ng mahigpit. Hindi naman ako makapgsalita, at hindi rin ako
makagalaw. Parang namanhid na yata ang buong katawan ko.
Hindi pa rin ako makapaniwala na nandito pa din ako ngayon sa taong 1892, at
iniligtas ako ni Maria.
Ilang saglit pa parang biglang bumagal ang paligid at nanlabo ang paningin ko,
natanaw ko pa si Belinda kasama ang iba pang mga kasambahay at mga guardia personal
na tumatakbo papalapit sa amin bago ako tuluyang nawalan ng malay.
Naalimpungatan ako dahil sa amoy ng kandila, dahan-dahan kong iminulat ang aking
mga mata at nakita ko ang isang lalaki na nakatayo sa tapat ng mesa ko at
sinisindihan niya ngayon ang mga kandila na
nakalagay sa baso.
Gabi na at sobrang dilim din dito sa kwarto ko pero ang mga kandilang nakasindi sa
bawat sulok ay nagbibigay ng liwanag.
Ilang sandali pa narealize kong si Don Alejandro pala yung lalaking iyon, naupo na
siya sa isang malaking upuan sa gilid, sumandal doon, nag-kumot siya hanggang
baywang at ipinikit na niya ang kaniyang mga mata.
Tahimik at payapa na ang itsura niya ngayon habang natutulog. Ngayon ko lang
narealize na ang laki-laki na din ng eyebags niya, mas dumami ang wrinkles niya,
pumayat siya, at parang tumanda siya lalo.
Hindi ko naman mapigilang makonsyensya dahil alam kong dahil sa akin kaya siya
naghihirap at naiistress ng ganyan. Nakakatulog pa kaya siya ng maayos gabi-gabi?
Malamang hindi rin katulad ko.
Maya-maya lang nagulat ako kasi bigla siyang gumalaw at iminulat niya ang kaniyang
mga mata, at dahil dun pinikit ko ulit ang mata ko at nagpanggap na tulog pa.
narinig ko ang yapak ng paa niya papalapit sa akin, at ilang sandali pa naramdaman
kong kinuha niya yung kumot ko at itinaklob iyon sa akin ng maayos. Umupo siya sa
kama ko at Hinimas-himas din niya ang ulo ko, bigla ko tuloy naalala si daddy,
madalas din niya kasi kami dalawin tuwing gabi sa kwarto namin at kumutan kami.
Nagulat naman ako nang biglang naramdaman kong dumampi ang labi niya sa noo ko.
"Magpahinga ka lang anak, nandito lang ako para bantayan ka, huwag mo kaming iiwan"
narinig kong tugon pa niya at bakas sa tono ng boses niya na umiiyak siya ngayon.
parang unti-unti namang nadudurog
ang puso ko, at hindi ko na mapigilan ang pagpatak ng luha ko habang nakapikit ako.
Ilang sandali pa ay tumayo na siya at kinumutan ulit ako ng maayos saka bumalik na
sa kinauupuan niya kanina. Dahan-dahan ko namang iminulat ang mga mata ko at nakita
kong nakayuko siya ngayon habang yakap-yakap ang larawan ni ina at hindi na maawat
ang pagbuhos ng mga luha niya.
Kahit saang anggulo tingnan, kahit nasangkot si Don Alejandro sa kasamaan, hindi ko
pa rin siya masisisi. Dahil ang totoo, kasalanan ko ang lahat ng ito, kasalanan ko
kung bakit niya nagawa ang mga bagay na hindi naman nakasulat sa orihinal na
istorya ni Carmelita at Juanito.
Dahil sa muling pagkakasulat ng tadhana, dahil sa pagdating ko sa panahong ito,

nagbago na ang lahat. nagbago na ang mga dapat na nakatakdang mangyari.
Kinabukasan, nagising ako nang dumating si Maria sa kwarto ko at may dala-dala

siyang pagkain, hindi naman niya namalayan na gising na pala ako dahil kausap niya
ngayon si Belinda na nakatayo naman sa tapat ng pinto.
"Kumuha ka na rin ng maligamgam na tubig, sigurado akong hindi pa maayos ang

pakiramdam ni Carmelita paggising niya" sabi ni Maria kay Belinda agad namang
tumango si Belinda at lumabas na, pero bago niya isara yung pinto napansin kong
wala ng mga guardia personal na nagbabantay sa labas ng kwarto ko.
Napatingin naman ako kay Maria na abala ngayon sa pag-liligpit ng kumot at unan na
nakalagay sa malaking upuan kung saan natulog si Don Alejandro kagabi at binantayan
ako.
Lalabas na sana siya
sa kwarto ko nang bigla siyang napatigil dahil nakita niyang gising na ako. agad
niyang binitiwan yung unan at kumot na hawak niya at dali-daling lumapit sa akin at
umupo sa kama ko.
"Kamusta na ang iyong pakiramdam? May kailangan ka ba? Sabihin mo-----" hindi na
niya natapos yung sasabihin niya kasi ngumiti ako ng bahagya sa kaniya. At dahil
dun napangiti din siya habang may namumuong luha sa kaniyang mga mata.
Hinawi niya ngayon ang buhok ko na nasa mukha ko at hinimas-himas ang ulo ko.
"Kahit ano pa man ang iyong dahilan kung bakit mo nagawang magpakalunod sa lawa ng
luha, hindi na iyon mahalaga, dahil ang importante sa amin ngayon ay buhay ka"
nakangiti niyang tugon at bigla niya akong niyakap, dahilan para mapaiyak na ako sa
balikat niya.
"P-patawad po" iyon na lang nasabi ko, hindi ko akalaing tatanggapin pa din nila
ako ng buong-buo.
"Ssshh... sinabi ko na sa iyo ang mahalaga sa amin ngayon ay nandito ka pa rin at

kasama namin" dagdag pa niya. sa totoo lang, nakakapagpalambot talaga sa puso ang
malaman na hindi sa iyo galit ang pamilya mo sa kabila ng kasalanang nagawa mo sa
kanila.
Iniabot na sa akin ni Maria ang dala niyang pagkain, kinain ko naman iyon dahil
alam kong kailangang manumbalik ang lakas ko. habang kumakain ako kinuwento niya
kung paano niya nalaman na nasa lawa ng luha ako, pagkatapos kasi namin dumalaw sa
puntod ni madam Olivia nakita niya pa akong dumiretso sa kwarto ko, halos abala din
kasi ang lahat noong hapong iyon, naghahanda ng hapunan ang mga kasambahay,
niluwagan na rin ni Don Alejandro ang pagbabantay sa akin kung kaya't wala ng mga
guardia personal sa loob ng bahay, abala din noon si Belinda dahil inutusan siya ni
Maria magtungo sa hardin upang mamitas ng mga sangkap na gulay dahil magluluto
dapat si Maria ng kaldereta para sa hapunan.
Habang nagluluto sila, naisip ni Maria na tawagin ako para sumama sa kanila magluto
para hindi raw ako mabagot sa loob ng kwarto. pero laking gulat niya dahil wala na
ako doon sa loob ng kwarto, agad niya akong hinanap sa buong bahay pero wala din
ako doon. Bumalik ulit siya sa kwarto ko para tingnan ang cabinet ko at nakita
naman niyang nandoon naman lahat ng damit at gamit ko kung kaya't naisip niya na
hindi ako naglayas.
Kaso nakita niya na nakalagay sa mesa ko yung kuwintas na gawa sa kahoy na bigay sa
akin ni Juanito, nagtaka siya kung bakit ko raw iiwan yung kuwintas na iyon na
hinding-hindi ko inaalis sa tabi ko. Doon niya napagtanto na baka may ginawa na
akong masama sa sarili ko. agad niyang inutusan ang lahat ng kasambahay at guardia
personal na hanapin ako sa buong hacienda.
Hanggang sa makita nila ni Belinda ang tsinelas na gawa sa abaca na naiwan sa

pampang ng lawa ng luha, agad na inutusan ni Maria si Belinda na tawagin ang iba at
hindi na nagdalawang isip si Maria na lumusong sa lawa, doon ay nakita nga niya ako
na unti-unting lumulubog sa kailaliman ng katubigan.
"P-paano ka natutuong lumangoy?" nagtataka kong tanong sa kaniya, ngumiti naman

siya.
"Tinuruan mo kami ni Josefina lumangoy diba" nakangiti niyang sagot. Napatulala na

lang ako, naalala ko
yung araw na kung saan nagtungo kami sa ilog at nagulat sila dahil marunong ako
lumangoy, nagpalusot na lang ako noon na tinuruan ako ni madam Olivia, at mula nung
araw na iyon tinuruan ko rin sila ni Josefina.
"Mabuti na lang dahil binahagi mo sa amin ang kaalaman mo pagdating sa paglangoy

kung kaya't nagawa kong gamitin ang itinuro mo sa akin para iligtas ka" nakangiting
tugon ni Maria. hindi naman ako nakapagsalita dahil sa gulat, hindi ko akalain na
ang simpleng bagay na pagturo ko sa kanila noon ay makakatulong pala sa akin
ngayon.
"Oo nga pala, ipinatawag ako ni Padre Orlando kaninang umaga, at nalaman niya ang
nangyari sa iyo kung kaya't nais ka niyang makausap" sabi pa ni Maria at nawala na
yung ngiti niya ngayon.
"P-paano nalaman ni Padre Orlando na----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko

kasi biglang nagsalita si Maria.
"Hindi ko rin alam pero malakas ang kutob ko na kumalat ang balitang ito dahil sa
mga kasambahay natin" sagot ni Maria. Ngayon ko lang narealize na sobrang big deal
pala sa panahong ito ang ginawa ko, at ngayon mukhang mapapa-guidance office pa
ako.
"A-ayoko, pakisabi na lang kay Padre Orlando na nagsisisi na ko" pakiusap ko pa.
napailing naman si Maria at hinawakan ang kamay ko.
"Carmelita, harapin mo ang problema, walang mangyayari at mas lalong mas

mahihirapan ka lang kung patuloy mong tatakasan ito" pangaral pa ni Maria at dahil
dun wala na akong nagawa kundi tumango na lang. Siguro tama nga rin si Madam
Olivia, hindi ko dapat ako
sumusuko agad.
Makalipas ang isang linggo, medyo maayos na ang pakiramdam ko, halos isang linggo
ding wala sa bahay si Don Alejandro dahil abala siya ngayon sa negosyo namin na
mukhang nasa alanganin na dahil sa hindi malamang dahilan. Pero malakas ang kutob
namin ni Maria na kagagawan na naman ito nila Gobernador Flores dahil sila lang
naman ang makapangyarihan at maimpluwensiya sa San Alfonso bukod sa aming pamilya.
ipinagpaliban na rin muna ang nakatakda sana naming kasal ni Leandro dahil nga sa
nangyari sa akin, halos araw-araw naman kung dumalaw si Leandro pero hindi ko siya
hinaharap at hindi na rin naman siya nagpupumilit pa, siguro batid niya na ayoko na
talaga siyang makausap.
Dumadalaw rin sa akin si Helena at palagi siyang may dalang mga prutas at bulaklak.
Sa totoo lang, naiintindihan ko naman kung bakit niya nagawang talikuran ang
pagkakaibigan namin noon at ang sumang-ayon sa plano ng kaniyang pamilya na sirain
ang pamilya Alfonso.
Alam kong mabuting tao naman si Helena, yun nga lang minalas siya sa pamilyang
kinabilangan niya. ikinuwento rin niya sa akin ang lahat ng naging karanasan niya
sa Europa, pati ang binatang Kastila na niligawan siya noong nasa Espanya pa siya.
sinabi niyang pinipilit na talaga siya noon nila Gobernador Flores at Natasha na
magpakasal sa Kastilang iyon pero ayaw niya. pakiramdam daw niya wala siyang
karapatan sumaya habang nababalitaan ang trahedya at paghihirap na sinasapit namin
ni Juanito dito sa Pilipinas nang dahil sa kaniya.
Hindi ko rin naman masisisi si Helena, nagmahal lang naman siya.
ngunit ang pagkakamali lang niya ay ang taong minahal niya dahil hindi kayang
suklian ni Juanito ang pagmamahal na binibigay niya.
Nandito kami ngayon ni Maria at Belinda sa tapat ng simbahan ng San Alfonso. Hindi
ko alam pero parang may kakaiba akong nararamdaman. Parang kailan lang huli kong
nakausap dito si madam Olivia bago ako dalhin ng hangin pabalik sa mundong ito.
Napalingon naman ako sa paligid at medyo nabawasan ang kaba ko dahil ang daming tao
ngayon, wala namang misa ngayon pero madami pa rin ang nagtutungo sa simbahan upang
lumuhod at magdasal, may ilang nagsisindi din ng kandila sa gilid at nagbebenta ng
Sampaguita sa labas. Ang ilang naman ay nagtitinda ng mga rosary at mga kandila sa
gilid ng simbahan.
May mga kalesa na pumaparoon at pumaparito upang magbaba ng pasahero. "Maiwan ka na

lang sa kalesa Belinda, kami na lang ni Carmelita ang pupunta kay Padre Orlando"
sabi ni Maria kay Belinda at agad itong tumango at bumalik sa kalesa namin na
nakahinto sa ilalim ng puno ng narra sa gilid.
Napatitig ako sa puno ng narra na kakaiba na ngayon, namumulaklak ulit ito at

sobrang ganda tingnan, hindi tulad noong makita ko ang paglagas ng mga dahon nito
at pagkalat sa sahig ng mga patay na dahon.
"Huwag kang mag-alala Carmelita, batid kong mauunawaan din ni Padre Orlando ang
iyong dahilan" sabi pa sa'kin ni Maria sabay hawak sa braso ko at inalalayan ako
papasok sa simbahan. Malayo pa lang ay natatanaw ko na agada ng malaking altar sa
loob ng simbahan dahil bukas naman ang pintuan nito.
Napahawak ako ng mahigpit sa kamay ni Maria na nasa braso ko nang makapasok na kami
sa loob ng simbahan,
napalingon ako sa mga kababaihan na nakaluhod ngayon at taimtim na nagdadasal.

Lahat sila ay may belo sa ulo at may hawak na rosaryo.
Ilang sandali pa ay hindi ko namalayan na nasa tapat na pala kami ngayon ng altar,
napatingin ako kay Maria na ngayon ay nag-bow at nagbigay galang sa tapat ng altar.
At dahil dun napa-bow na rin ako gaya ng ginawa niya.
Hindi ko naman mapigilang igala ang mata ko sa paligid dahil nagbabakasakali ako na
makikita ko ngayon si madam Olivia dito. Pero nagulat ako kasi biglang tumunog ulit
yung kampana, napatingin ako sa taas ng simbahan kung saan matatanaw ang malaking
kampana na ngayon ay gumegewang na.
"May patay ba? Bakit ganyan ang tunog ng kampana?" nagtatakang tanong ni Maria dun
sa isang babae na nakaluhod malapit sa amin, bakas din sa mukha nila ang matinding
takot at pagtataka.
Sa pagkakataong iyon, parang biglang nanlamig ang buong katawan ko, hindi na rin
ako makahinga ng maayos, napahawak na lang ako sa tenga ko na kumikirot na ngayon
at parang sasabog na dahil sa lakas ng tunog ng kampana na umaalingangaw sa buong
paligid.
"Carmelita! Ayos ka lang?" nag-aalalang tanong ni Maria at agad niyang hinawakan

ang magkabilang balikat ko at iniharap ako sa kaniya. Paulit-ulit pa siyang
nagsalita pero hindi ko na marinig yung sinasabi niya, tanging ang tunog na lang ng
kampana ang naririnig ko.
Ilang saglit pa nagsimula nang magsitayuan ang mga tao at nagtataka na rin silang
napatingala sa kampana sa itaas. Nagbubulung-bulungan sila pero hindi ko rin
marinig ang pinag-uusapan nila.
Napapikit
na lang ako sa sakit na nararamdaman ko at parang biglang tumigil ang pag-ikot ng

mundo ko nang marinig ko ang boses ni madam Olivia na paulit-ulit na umalingangaw
sa loob ng simbahan.
Huwag kang palilinlang sa kapalaran, pigilan mo ang tadhana at gumawa ka ng paraan.

Ilang sandali pa biglang naglaho ang boses ni madam Olivia, nawala na rin ang
pagkirot ng tenga ko at tumigil na rin ang nakakakilabot na tunog ng kampana.
"Huminahon kayo, napaglaruan lang ng isang sakristan ang kampana, huwag kayong mag-
alala papanagutin namin siya" narinig naming paliwang ni Padre Orlando na nakatayo
na ngayon sa gitna. Napa-sign of the cross naman ang lahat at nagsibalik na sila sa
kinauupuan nila at nagsimula na ulit magdasal.
"Ayos ka na ba Carmelita? Gusto mo bang umuwi na muna tayo" tanong pa ni Maria at

hawak-hawak na niya ngayon ang mukha ko. ngayon ko lang narealize na pinagpawisan
pala ako dahil sa nerbyos kanina.
Napatango na lang ako, hinawakan naman na ni Maria ang kamay ko at akmang

maglalakad na kami papunta sa labas ng biglang tawagin ni Padre Orlando ang
pangalan ko.
"Binibining Carmelita, nagagalak ako dahil pinaunlakan moa ng aking imbitasyon"

tugon ni Padre Orlando. Sabay naman kaming napalingon ni Maria sa kaniya.
"Padre, maaari po bang bumalik na lang kami bukas dahil masama po ang pakiramdam ng
aking kapatid ngayon" tugon ni Maria kay Padre Orlando. Hindi naman nag-react si
Padre Orlando at nakatitig siya ngayon sa'kin.
At dahil pakiramdam ko ay iniisip ngayon ni Padre Orlando na iniiwasan namin siya,

napahinga na lang ako ng malalim at tumingin ako kay Maria.
"Ayos lang sa akin, ngayon na lang"
sabi ko kay Maria, napatango na lang si Maria at tumingin kay padre Orlando. "Sige
po Padre, ngayon na lang po" sabi niya. tumango na lang si Padre Orlando at
sinenyasan niya kami na sundan siya.
Pumasok siya sa isang pintuan sa gilid ng altar, hinawakan naman ni Maria ng

mahigpit ang braso ko at inalalayan ako papasok din sa pintong iyon. Pagdating
namin doon ay nakita namin si Padre Orlando na nakatayo na sa dulong pinto.
"Dito ka na lang maghintay Binibining Maria" sabi ni Padre Orlando sabay turo doon
sa isang upuan sa gilid.
"Opo Padre" sagot ni Maria at tiningnan niya ako. "Sige na Carmelita" sabi pa ni
Maria sa'kin at binitawan na niya ako. tumango na lang ako sa kaniya at naglakad
papalapit kay Padre Orlando na nakatayo ngayon sa tapat ng isang pintuan.
Ngumiti siya sa akin ng bahagya, yung ngiting parang sinabi niya na 'Naiintindihan
kita'
Binuksan na niya yung pinto, at laking gulat ko nang makita ang isang maliit na
fountain na may istatwa ng anghel sa gitna at napapalibutan ito ng samo't-saring
bulaklak sa paligid.
Halos walang kurap akong napatingin sa buong paligid. May mga vines na nakasabit sa
itaas na bahagi ng kwarto na kung saan wala itong bubong at kitang-kita ang
maaliwalas na kalangitan. May mga istatwa ng maliliit na anghel sa bawat sulok, at
madami ring paru-paro ang nagliliparan sa buong paligid. Kumbaga para itong isang
maliit na indoor garden.
Isinara naman na ni Padre Orlando yung pintuan at naglakad siya papunta sa isang
bench na gawa sa kahoy na nasa tabi nung fountain, umupo na siya doon at sinenyasan
niya ako na maupo na rin doon.
Sa totoo lang, dahil sa ganda ng nakikita ko ngayon hindi ko mapigilang mapangiti,

totoo pala ang sabi nila na kapag lugmok ka sa problema pumunta ka lang sa isang
napakagandang lugar para gumaan ang pakiramdam mo at magawa mo ng ngumiti.
Naglakad na rin ako papalapit sa bench kung saan ngayon nakaupo si Padre Orlando
pero napatigil ako nang mapadaan ako sa fountain at nakita ko ang ilang mga silver
at bronze na coins na nakalubog sa malinaw na tubig nito.
"Sabi nila, napakswerte daw ng mga taong pagkakalooban ng kahilingan ng mga anghel
dahil bihira lamang ito mangyari" narinig kong sabi ni Padre Orlando at nakangiti
siya ngayon sa akin.
Bigla kong naalala si madam Olivia at ang binigay niya sa aking Kahilingan.
Pero hindi ko iyon magagamit dahil nandito pa din ako sa ilalim ng kahilingan ni
Carmelita.
"N-nakakita na po kayo ng anghel Padre?" tanong ko sa kaniya at umupo na ako sa
tabi niya. Hindi ko akalaing makakapag-usap kami ulit ng ganito.
"Hindi pa, pero hinihiling ko na sana makakita ako ng isa bago ako mamatay"
nakangiti niyang sagot. At dahil dun napangiti na lang din ako. maswerte siguro ako
dahil nakakita at nakakilala ako ng anghel ng di ko inaasahan.
Bigla namang napukaw ang atensyon namin nung isang paro-paro na kulay puti at itim
na lumipad ngayon sa tapat namin ni Padre Orlando. Nagulat ako nung biglang itinaas
ni Padre Orland yung kamay niya at dumapo doon yung paro-paro.
"Alam mo ba na ang buhay ng paro-paro ay sandali lamang, may mga uri ng paro-paro
na nabubuhay ng dalawang araw lang at ang iba naman ay kayang mabuhay ng dalawang
linggo, may mga uri din ng paro-paro
na kayang mabuhay ng ilang buwan" tugon pa ni Padre Orlando habang nakangiti at

nakatingin doon sa paro-paro na nakadapo sa kamay niya.
Parang bigla akong tinamaan sa sinabi niya.
"Pero kahit ganoon, kahit sandali lang ang buhay ng paro-paro dito sa mundo, hindi
naman nito sinasayang ang oras at pagkakataon niyang mabuhay ng masaya at puno ng
pag-asa" patuloy pa ni Padre Orlando. Napayuko na lang ako, naguiguilty tuloy ako
dahil nagawa kong patayin ang sarili ko.
"Naiintindihan ko naman na may mabigat kang dahilan kung bakit ka nagtangkang

magpakamatay... at kahit hindi mo ikwento sa akin ang buong detalye alam kong may
sapat kang rason para magawa mong tapusin ang sarili mong buhay" tugon pa niya at
bigla siyang napatingin sa akin, at kahit nakayuko ako ngayon at hindi makatingin
ng diretso sa kaniya, nararamdaman ko pa rin ang awa sa kaniyang mga mata.
"Ang buhay ng tao ay mahalaga, ito ay isang regalo mula sa Diyos na dapat nating
pahalagahan, marami sa atin ang nasa malubhang karamdaman ngayon at ginagawa ang
lahat upang madugtungan lamang ang buhay nila... marami sa atin ang dumadanas ng
hirap at pang-aapi pero patuloy pa ding lumalaban para mabuhay, marami sa atin ang
handang isakripisyo ang sarili para sa ibang tao" patuloy pa ni Padre Orlando at
pinalipad na niya papalayo yung paro-paro na nasa kamay niya.
"Ganoon kahalaga ang buhay Hija, Sa oras na mawalan ng buhay o mamatay ang isang
tao wala na itong bawian pa, maraming tao ang nagmimithi na magkaroon pa ng
mahabang buhay... kung kaya't ang buhay mo
ay hindi mo dapat sayangin" sabi pa niya at tinapik-tapik niya ang balikat ko.
naramdaman ko naman na unti-unti nang pumapatak ngayon ang mga luha ko.
"Natural na dumadaan sa mabibigat na pagsubok ang lahat ng tao Hija, pero nasa sa
iyo iyon kung paano mo haharapin ang problema, walang pagsubok na binigay ang Diyos
sa ating buhay na hindi natin kaya, kung tutuusin nga maraming pang tao ang
dumadanas ng mas mabibigat na pagsubok pero nagawa naman nila itong malagpasan,
nagawa nilang mapagtagumpayan ang unos dahil naniniwala sila na habang may buhay
may pag-asa" paliwanag pa ni Padre Orlando. Hindi ko na mapigilan pa ang pagdaloy
ng mga luha ko kaya napatakip na lang ako sa mukha ko.
"Tatanungin kita Hija, sa tingin mo ba sa oras na tapusin moa ng buhay mo ay

matatapos na rin ang problema at paghihirap mo?" tanong ni Padre Orlando na tumagos
sa puso ko. Bigla ko tuloy naalala nung nakausap ko si madam Olivia dito sa
simbahan, sa totoo lang sobrang takot na takot ako noong mga oras na iyon, takot
akong malaman na patay na nga ako. pero buti na lang dahil hindi pa huli ang lahat.
Napailing na lang ako bilang sagot sa tanong ni Padre Orlando. Tinapik-tapik niya
ulit ang balikat ko. "Huwag kang matakot humingi ng tulong Hija, huwag mong
sarilinin ang problema, huwag mong isipin na baka walang makaunawa at makinig sayo
dahil ang mga nagmamahal sa iyo ay nariyan lang sa paligid mo, maaaring hindi naman
nila masabi ng diretso sa iyo, sa kilos pa lang nila ay mararamdaman mo na mahal
ka rin nila" patuloy pa ni Padre Orlando at binigyan niya ako ng isang ngiti na
makapagpapagaan talaga sa kalooban.
Bigla kong naalala yung effort at pag-aalaga sa akin ni Don Alejandro kagabi, at
yung pag-aasikaso at pag-aalala ni Maria at Belinda sa akin. Hindi man nila sabihin
sa akin ng diretso na nag-aalala sila sa akin lalo na si Don Alejandro, alam kong
mahal na mahal nila ako.
"At huwag kang mag-alala Hija, ang Panginoon ay mapagpatawad, batid kong alam niya
na pinagsisisihan mo na ngayon ang ginawa mo" dagdag pa ni Padre Orlando at
napasandal siya sa bench. Hinayaan niya lang akong umiyak at tinapik-tapik niya ang
balikat ko.
Sa totoo lang, napakasarap pala talaga sa pakiramdam ang may makausap ka ng ganito,
yung tipong hindi ka huhusgahan at sisisihin sa mga kasalanan at pagkakamaling
ginawa mo bagkus ay iintindihin at uunawain ka nila ng buong-buo.
Ngayon ko lang narealize na, Ang pagpatay sa sarili mong buhay ay hindi solusyon sa
problema, mas lalo lang magiging mahirap ang iyong sitwasyon at baka dumating ang
araw na pagsisihan moa ng lahat pero wala ka ng magawa dahil patay ka na, hindi mo
na maibabalik pa ang buhay na minsang pinagkaloob sa iyo.
Ilang sandali pa, unti-unti nang gumagaan ang pakiramdam ko, parang nabunutan ako
ng tinik na matagal ng nakabaon sa puso ko. nang mahismasmasan na ako agad kong
pinunasan ang mga luha ko at napasanal na din doon sa bench.
Lumingon naman sa akin si Padre Orlando at ngumitis siya. "Hija, bukod sa gusto
kong pangaralan ka, may gusto rin akong ipakita sa iyo" nakangiting tugon ni Padre
Orlando at tumayo na siya.
Napatulala
naman ako sa kaniya, pero sinenyasan niya ako na tumayo na din ako at sumunod sa
kaniya. Lumabas na kami sa indoor garden na iyon, nagtaka naman ako kasi wala na si
Maria doon sa labas ng pinto.
Tatanungin ko sana si Padre Orlando pero tuloy-tuloy lang siyang naglakad papunta
sa mahaba at masikip na hallway sa gilid, sumunod na lang ako sa kaniya. Medyo
madilim dito sa makipot na hallway, may mga sapot ng gagamba at agiw din akong
nakikita sa kisame. May mga lumang paintings ng mga pari ang nakadisplay sa bawat
dingding. At may mga sirang rebulto ng mga Santo ang nakatayo sa bawat gilid ng
pinto na madadaanan namin.
Ilang saglit pa biglang tumigil si Padre Orlando sa pinakadulong pinto at binuksan

ito. "Sige na pumasok ka na" nakangiting tugon ni Padre Orlando. Dahan-dahan naman
akong humakbang papasok sa loob ng kwartong iyon. Naiwan naman si Padre Orlando na
nakatayo sa pintuan.
Madilim at maliit lang ang buong kwarto. ang pader ng kwarto ay gawa sa magaspang
na bato, medyo maalikabok din ang sahig na gawa rin sa bato. Para akong nasa isang
kulungan ng Fort Santiago. Pero ang kaibahan lang ay mas maaliwalas dito at may
isang maliit na kama din na gawa sa kahoy ang nasa gilid ng bintana.
Ang bintana ng kwarto ay may bakal na rehas pang nakaharang. At tanging ang liwanag
ng sikat ng araw lang mula sa labas ang nagbibigay liwanag sa buong kwartong ito.
Napansin ko ang mga tela na may bahid ng dugo at mga halamang gamot sa tabi ng
kama. May malaking lagayan din ng tubig ang nasa gilid ng kama at may nakababad na
mga dahon dito. Napalingon ako kay Padre Orlando na ngayon ay nakatayo
pa din sa tapat ng pinto at nakatingin sa akin.

"N-nasaan po yung ipapakita niyo sa akin?" tanong ko sa kaniya, napangiti naman
siya ng bahagya at naglakad papunta sa ilalim ng kama at may hinila siyang bagay
doon.
Napaatras naman ako kasi mukhang malaki yung bagay na nasa ilalim nung kama,
tutulungan ko na sana si Padre Orlando kaya lang nahila na niya papalabas yung
isang malaking tabla, at dahil dun nagliparan sa paligid ang mga alikabok.
Napatakip naman ako ng ilong habang tinataboy ang mga alikabok sa paligid. Napaubo
din si Padre Orlando pero nagawa niyang itayo yung tabla... Teka! Hindi iyon tabla.
Isang pala iyong painting canvas.
Isinabit ni Padre Orlando yung painting canvas sa dingding, hindi ko pa masyado

makita dahil ang kapal pa din ng alikabok sa paligid. "Ang ganito kagandang obra ay
hindi dapat tinatago" narinig kong tugon ni Padre Orlando. Ilang sandali pa unti-
unti ng luminaw ang paligid at humupa na ang makapal na alikabok.
"Pero mukhang kailangan itong itago upang pansamantalang maitago ang katotohanan"
sabi pa niya. nanlaki ang mga mata ko ng makita kung ano yung nasa painting canvas
na iyon.
Hindi pa tapos yung painting, hugis pa lang ng mukha, mata, ilong, labi at buhok
ang nakaguhit doon. Pero siguradong-sigurado ako na mukha ko yun!
"S-sino po ang gumuhit-----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi ngumiti

lang si Padre Orlando sabay turo sa tapat ng pinto.
Parang naistatwa ako sa kinatatayuan ko, ramdam na ramdam ko ngayon ang sobrang
lakas ng tibok puso ko na parang
sasabog na dahil hindi ako makapaniwalang nakatayo ngayon sa tapat ng pintuan ang
lalaking tanging tinitibok ng puso ko.
Si Juanito.
Maging siya ay gulat ding nakatingin sa akin, napansin ko ang namumuong luha sa mga
mata niya at parang biglang napawi ang lahat ng bigat sa kalooban ko nang bigla
siyang ngumiti sa akin.
Hindi ko alam pero sa pagkakataong iyon parang automatic na humakbang ang mga paa
ko at patakbong lumapit sa kaniya at niyakap ko siya ng mahigpit. Kasabay niyon ang
walang humpay na pag-agos ng mga luha ko na kakambal ng sobrang saya na
nararamdaman ko ngayon.
Naramdaman ko namang pinulupot din ni Juanito ang kaniyang mga kamay sa akin at
niyakap ako ng mahigpit. Rinig na rinig ko ang kaniyang paghikbi dahil ang bibig
niya ay nasa tapat ng tenga ko. sa pagkakataong ito, alam kong parehong masaya at
nagpapasalamat ang aming mga puso.
Ilang sandali pa ay hinarap na ako ni Juanito sa kaniya at pinagmasdan niya ako ng

matagal. Kitang-kita ko sa mga mata niya ang kislap at saya dahil narito ako ngayon
sa harapan niya. hindi ko rin mapigilang mapangiti sa kaniya kahit pa patuloy pa
din ang pagpatak ng mga luha ko dahil sa saya.
Dahan-dahan naman niyang pinunasan ang mga luha ko gamit ang kamay niya at
hinawakan ang mukha ko at itinatapat niya ang noo niya sa noo ko.
"Tinupad ko ang pangako ko sa iyo, na kahit anong mangyari lalaban ako at hindi ako
mamamatay" sabi niya at kasabay niyon ay ang pagpatak rin ng mga luha sa mga mata
niya. napangiti na lang ako at napayakap ulit sa kaniya, naalala kong naging
kondisyon
ko sa kaniya iyon noon, pinapangako ko siya na kahit anong mangyari ay hindi dapat
siya mamatay.
At ngayon walang makakatumbas sa saya na nararamdaman ko dahil nandito siya ngayon,

nagagawa kong mayakap ng mahigpit at patuloy na tumitibok ang puso.
Ilang sandali pa ay nagpaalam na muna saglit si Padre Orlando at hinayaan niya kami
ni Juanito na makapag-usap. Nandito kami ngayon sa loob ng kwarto kung saan itinago
ni Padre Orlando si Juanito. nakaupo kami ngayon sa kama at nakaharap sa painting
canvas na nakasabit sa dingding.
Nakasandal ako ngayon sa balikat ni Juanito habang ang isang kamay niya ay
nakahawak sa baywang ko at ang isa pang kamay niya ay nakahawak sa kamay ko.
Pinagmamasdan ko ngayon ang mga galos, gasgas at sugat sa braso ni Juanito. medyo
pagaling na ang mga ito pero ang peklat na magmumula sa mga sugat na iyon ay
matagal pa bago maglaho.
Nakaputing damit siya ngayon na may manggas na hanggang braso at puti rin ang
kaniyang pangibaba. Bakas ang kaunting dugo na dumikit sa kaniyang damit kahit pa
nabalutan na ng tela at nalagyan na rin ng gamot ang anim na tama ng bala sa
kaniyang katawan. Isa sa kanang balikat, dalawa sa magkabilang binti, at tatlo sa
tiyan na labis niyang iniinda.
Pero ngayon mukhang maayos naman na ang pakiramdam niya, pinagmasdan ko rin ang
mukha niya, may kaunting galos siya sa pisngi at may peklat rin siya sa noo. Pero
kahit ganun, masasabi kong pogi pa rin siya. Kyaahh~
"Alam mo hindi ko inakala na mabubuhay pa ako noong gabing iyon" narinig kong tugon
niya sabay tingin sa akin. Napasandal naman ako ulit sa balikat niya, sa totoo lang
gusto ko ganito na lang kami lagi,
ayoko ng umalis sa yakap niya.
"Hanggang ngayon hindi pa rin mawala sa isipan ko ang itsura mo bago ko ipikit ang
mga mata ko nang gabing iyon, hindi ko gustong makitang umiiyak ka dahil nagiging
sanhi iyon ng pagkadurog ng puso ko" patuloy niya pa. naalala ko nga yung gabi na
yun kung saan walang awa siyang binugbog ng mga guardia civil at binaril siya ni
Leandro.
"Paggising ko ay narito na ako sa kwartong ito, at nalaman ko na sinundan pala ako

ni Bergilio noong gabing iyon na magkikita tayo sa labas ng hacienda niyo, gusto
niyang malaman kung nagkabalikan tayo dahil naghihinala sila nila Ca-tapang na ako
ang pumatay kina Carding, pero ipinagtapat sa akin ni Bergilio nang magising ako
dito na hindi niya kinaya ang kalupitang ginawa sa akin nila Leandro, kung kaya't
agad siyang bumalik sa kampo at sinabi niyang nahuli ako nila Leandro, pinagtakpan
din niya ang relasyon natin at ang ginawa ko kina Carding para tulungan ako nila
Ca-tapang" panimula ni Juanito at dahill dun bigla akong napatingin sa kaniya.
Naalala ko na hindi nakita ni Bergilio na si Juanito ang pumatay kina Carding dahil
huli na ng makarating siya noon sa gitna ng kagubatan at ang naabutan lang niya ay
tinutugis na ng mga guardia civil si Juanito.
"Ayon kay Bergilio, hindi raw nagdalawang isip si Ca-tapang at agad siyang pumili
ng mga tao na sasama kay Bergilio upang bawiin ako sa mga guardia civil, pasikat na
ang araw at inakala nilang patay na nga ako, pero hindi pa rin sila sumuko dahil
nais nilang mabawi ang katawan ko para bigyan man lang ako ng mapayapang libing,
papunta na raw si Leandro at ang mga tauhan niya sa daungan upang ipadala
ang bangkay ko sa Laguna at itapon sa patay na ilog pero agad na naghanda ng

patibong sila Bergilio sa dadaanang gubat nila Leandro at umatake sila, hindi naman
sila nabigo dahil nabigla sila Leandro at hindi nila kabisado ang kagubatan kung
kaya't madali nila akong naitakas nang walang nasusugatan sa panig nila" patuloy pa
ni Juanito at nakatitig siya ngayon sa sahig. Teka! Ibig sabihin alam ni Leandro na
naitakas ng mga rebelde si Juanito?
Kaya pala minamadali nila ang kasal namin ni Leandro.
"Agad naman akong nilapatan ng paunang lunas nang makarating kami sa kampo, pero
paglipas ng paglipas lang raw ng dalawang araw ay biglang inatake na nila Leandro
ang kampo ni Ca-tapang dahilan para umurong ang panig namin paakyat sa kabundukan,
ngunit hanggang doon ay inusig pa rin kami ng mga kalaban kung kaya't nagdesisyon
si Ca-tapang na umurong papuntang kabilang bayan, batid naman ni Bergilio na hindi
na nila ako maisasama pa papuntang bayan kung kaya't dinala nila ako kay Padre
Orlando at pinakiusapan si Padre na ilihim ang pananatili ko dito, upang hindi na
ako habulin pa nila Leandro, ipinagkalat nila ang balita na itinapon na ang katawan
ko sa ilog ng mga patay,si Bergilio at Ca-tapang lang ang nakakaalam na buhay pa
ako" tugon pa ni Juanito. kaya pala hindi na muling binanggit pa nila Don Alejandro
at ng pamilya Flores ang pagkamatay ni Juanito dahil inakala nila na patay na ito.
At inakala rin ni Maria na patay na talaga si Juanito dahil iyon din ang balitang
nakarating kay Eduardo mula kay Bergilio.
"Halos dalawang linggo na rin ako nananatili dito, at si Padre Orlando ang
tumutulong at nanggagamot sa akin, sa paglipas ng
araw ay bumuti na rin ang pakiramdam ko hanggang sa tinanong ako ni Padre Orlando
kung may gusto raw ba akong gawin habang nagpapagaling, naisip ko naman ang isang
bagay na matagal ko ng binabalak gawin... at ito ay ang handugan ka ng regalo
pinag-hirapan" nakangiting tugon ni Juanito sabay tingin dun sa painting na nasa
dingding.
Napatingin din ako sa painting na iyon, kahit hindi pa iyon tapos, malinaw at
maganda ang pagkakaguhit ni Juanito. bigla kong naalala yung painting ni Carmelita
na nakatago sa secret room sa bahay ni Lola Carmina.
Si Juanito rin ba ang nagpinta ng painting ni Carmelita?

napatulala lang ako doon sa painting at ilang saglit lany ay biglang pumasok ang
alaala ni Carmelita sa utak ko...
Nakaupo si Carmelita, sa isang malaking upuan na nakalagay sa gitna ng salas ng

mansyon ng pamilya Montecarlos, nakasuot siya ng isang magarbong baro't saya na
kulay puti. Isang matandang lalaking pintor na mahaba ang buhok ang nasa tapat niya
at pinipinta siya nito.
Ibig sabihin... hindi si Juanito ang gumuhit ng painting ni Carmelita noon. Pero
bakit si Juanito ang nagpainting ng mukha ko ngayon?
Napatitig ako ng mabuti sa painting na gawa ni Juanito, sa totoo lang hindi ko

mapigilang makonsyensya dahil hindi talaga si Carmelita ang iginuhit niya sa
painting na iyon.
"Galing ako sa kusina kanina, nagtaka ako kung bakit bukas na ang silid na ito, at
nagulat ako nang makita ka dito, huli na para sabihin ko kay Padre Orlando na itago
ang obra kong ito para sayo dahil
nakita mo na" nakangiting tugon ni Juanito at parang nahihiya siya ngayon.
"Pero masaya na rin ako dahil kahit hindi pa ito tapos ay nandito ka na at nakita
mo na" tugon pa niya sabay tingin ng diretso sa mga mata, hinawakan naman niya ng
marahan ang kamay ko.
"Huwag kang mag-alala tatapusin ko ang obrang iyan ng may ngiti sa labi dahil
nandito ka na ngayon sa tabi ko" nakangiti niyang tugon at napangiti rin ako
pabalik sa kaniya. Sa pagkakataong ito, naniniwala ako na ang kwento namin ay
magtatapos ng masaya.
Halos kalahating oras pa kami nag-usap ni Juanito, madami din siyang kinukwento sa
akin, pero hindi ko iyon masyadong naintindihan kasi nadidistract ako sa mga ngiti
at kilos niya. napapansin ko na sa tuwing nagsasalita siya ay madalas niyang basain
ang labi niya, madalas din siyang makipag-eye contact kapag nakikipag-usap siya.
madami din siyang gestures kapag nilalarawan niya ang isang bagay. At hindi
nawawala ang mga ngiti niya sa bawat salitang lumalabas sa bibig niya.
Sabi nga nila, ang maliliit at simpleng bagay na napapansin mo sa taong mahal mo ay
isang alaala na habambuhay mo ring babaunin.
Ilang saglit pa dumating na si Padre Orlando at sinabi niyang hinahanap na ako ni

Maria na sumama pala sa pagrorosario kanina. Ayoko pa sanang umalis kaya lang
niyakap ulit ako ni Juanito at bumulong siya sa tenga ko.
"Pangako, magkikita tayo paglipas ng sampung araw" bulong niya at dahil dun
napakunot yung noo ko.
"Ang tagal naman, bakit sampung araw pa?" nakasimangot kong tugon pero tinawanan
lang ako ni
Juanito. Abaa! Bumabalik na naman ang pangtitrip niya sa akin ah.
"Sige... ilang araw mo ba gusto?" nakangiti niyang tanong at dahil dun napangiti
ako. Grabe! Ang lakas mo talaga sa kaniya Carmela! Haha!
"Hmm... Tatlo" sagot ko, nagtaka naman yung itsura niya. "Bakit tatlong araw?"
tanong niya. nakatitig na siya ngayon sa akin at nakapulupot yung mga kamay niya sa
baywang ko. Kyaahh~ wala na kaming pake kay Padre Orlando na nakatayo ngayon sa
tapat ng pintuan.
"Kasi... I... Love... You" sabi ko habang binilang ko ang tatlong salitang iyon sa
daliri ko at pinakita sa kaniya. Mas lalo namang lumaki yung ngiti niya. Gosh!
Carmela ang corny at ang cheesy mo na! I kennat!
"Hmm... Dalawa na lang kaya" suggest naman niya. binigyan ko naman siya ng echoes-
look. Kanina lang sampung araw tapos ngayon biglang nagkaroon ng bonggang discount
ah! Anyways, Gusto ko naman haha!
"Bakit naman dalawang araw?" tanong ko. tapos nagulat ako kasi mas lalo niyang
hinigpitan ang hawak niya sa akin at inilapit ako lalo sa kaniya.
"Kasi... Mahal...Kita" nakangiti niyang tugon at binilang niya din sa daliri niya
yung dalawang salitang iyon. Kyaaahh~
Sobrang lakas ngayon ng tibok ng puso ko at halos maduling ako dahil sobrang lapit
niya sa'kin. ilang sandali pa nagulat ako kasi dahan-dahan niyang nilapit ang mukha
niya sa mukha ko at ipinikit niya ang kaniyang mga mata... ipipikit ko na rin sana
ang mga mata ko kaya lang bigla kaming napatigil nang marinig naming napa-ehem si
Padre Orlando.
OMG!
Oo nga pala! Nandito siya ngayon Waaahh!
Bigla namang napabitaw sa akin si Juanito at napalayo naman ako sa kaniya, hindi
kami ngayon makatingin ng diretso kay Padre Orlando na napapailing-iling na lang
ngayon dahil sa landian naming dalawa. My Gosh!
"Hindi ko papalagpasin ang kapusukan niyong dalawa" tugon ni Padre Orlando. Gosh!
Kapusukan talaga?
Haays. Carmela you're so landi na talaga huhu. Mukhang ma-guguidance office ka

ulit. Haays.
Kinabukasan, naging abala ako sa pagtulong kay Maria sa pagluto at nilinis ko din
ang kwarto ko na mukha ng haunted house, nilagyan ko ng mga bulaklak at makukulay
na kurtina ang palibot ng aking silid. Totoo palang nakaka-good vibes talaga kapag
maaliwalas at makulay ang kwarto mo.
Sinabi ko na rin kay Maria na buhay si Juanito at nagkita na kami. Naluha rin siya
ng malaman ang lahat ng hirap na dinanas ni Juanito. ang sarap rin pala sa
pakiramdam na may mapagkwentuhan ka ng mga saloobin mo.
Kinagabihan, pagkatapos ng hapunan agad akong umakyat sa kwarto ko, matutulog na

sana ako kaya lang narinig ko ang paparating na kalesa sa ibaba, nang dumungaw ako
sa bintana nakita ko si Leandro nna bumaba doon, may dala-dala siyang mga bulaklak
at bihis na bihis siya. agad naman siyang sinalubong ni Don Alejandro at pinapasok
sa bahay.
Ilang sandali lang kumatok na si Belinda sa kwarto ko at sinabi niyang hinihintay

daw ako ni Leandro sa baba, sa pagkakataong iyon hindi ko alam ang gagawin ko.
ilang linggo ko na siyang iniiwasan pero
hindi pa rin siya sumusuko.
Kung iiwasan ko siya ngayon siguradong hindi pa rin naman siya susuko. Pero hindi
pa ko handang harapin siya!
Napahilata na lang ako sa kama dahil sa inis. Ano bang gagawin ko?
Isip Carmela!
Kapag inaway mo siya baka ma-provoke na naman siya at saktan ang pamilya ko. o kaya
baka kapag nalaman niya na buhay si Juanito ipapatay na naman niya to!
Eh kung harapin ko kaya siya at kausapin ng maayos? Noo! Di ko kaya!
Edi wala na rin akong pinagkaiba sa kapatid niyang si Natasha na plastic!
Pero yun lang ang mabisang paraan para tigilan na niya ako at hindi niya saktan ang
mga mahal ko sa buhay.
Huwag kang duwag, Harapin mo ang mga problema -madam Olivia.
At dahil dun bigla akong napabangon. Tama! Kailangan kong utuin si Leandro para
hindi siya ma-provoke o gumawa ng masama.
At kapag nangyari yun, hindi na niya masasaktan pa si Juanito o kahit sinuman sa

pamilya ko.
Napabangon na ako sa kama at agad nag-ayos. tiningnan ko rin ang sarili ko sa

salamain at huminga ng malalim. You can do this Carmela! Magtatagumpay ka!
Lumabas na ako ng kwarto at naabutan kong nag-aabang pa pala doon si Belinda, bigla
siyang napangiti "Mabuti naman po Binibini dahil haharapin niyo na po si Heneral
Leandro" nakangiti niyang tugon. tumango na lang ako sa kaniya. Whew! Kailangan
mong ngumiti sa harapan ni Leandro Carmela! Pero teka! Baka maweirduhan siya niyan,
di mo siya pinapansin tapos ngayon bigla kang ngingiti sa kaniya.
Haays. Bahala na!
Dahan-dahan na akong
bumaba ng hagdan at naabutan kong nakaupo sila sa salas. Magkausap ngayon si Don
Alejandro at Leandro, at nandoon din si Maria.
Agad napatayo at napangiti sa'kin si Leandro nang makita niya ako, halata sa mukha
niya na kinakabahan siya pero natutuwa siyang makita ako.
Gulat namang napatingin sa akin si Maria, samantalang parang nahimasmasan naman si

Don Alejandro. "M-magandang gabi Binibini" bati sa'kin ni Leandro sabay abot ng
isang bouquet ng white roses. Napahinga na lang ako ng malalim bago tinanggap iyon.
Sa totoo lang, sobrang kinakabahan din ako ngayon, hindi ko alam ang gagawin ko,
hindi ko kayang makipag-plastikan ng ganito huhu.
"Bueno, maiwan na muna namin kayo" tugon ni Don Alejandro at napatayo na siya.
tinapik niya pa si Maria sa balikat kasi mukhang ayaw ni Maria iwan kaming dalawa
ni Leandro dito sa salas. Wala naman na din siyang nagawa kasi si Don Alejandro pa
din ang masusunod.
Umakyat na silang dalawa sa itaas, at wala ring mga kasambahay ang umaaligid dito
sa salas kung kaya't kaming dalawa lang talaga dito.
Hindi naman ako makatingin ngayon kay Leandro, sa tuwing nakikita ko kasi ang mukha
niya naaalala ko pa din kung paano niya pinapatay si Juanito. hindi rin naman siya
makatingin sa akin, siguro naguguilty pa din siya sa ginawa niya.
"K-kamusta ka na? n-nabalitaan ko ang nangyari sa iyo sa lawa ng luha" tugon ni

Leandro, napayuko lang ako at hindi nakapagsalita. Siguro masakit para sa kaniya
ang malaman na magpapakamatay na lang
ako kaysa makasal sa kaniya.
"Kailangan mong matututong lumangoy para kahit anong mangyari kahit mapulikat ka
man sa gitna ng lawa, magagawa mong iligtas ang sarili mo" sabi pa niya at dahil
dun biglang nanlaki ang mga mata ko. Ano? Napulikat ako sa lawa kaya nalunod ako?
"Naikwento na sa akin ng iyong ama ang buong nangyari, kaya nga araw-araw ako kung
dumalaw sa iyo dito upang matingnan ka, kung sakaling gusto mo maligo sa lawa handa
naman akong samahan ka para matiyak ko na ligtas ka" patuloy niya pa. Gulat lang
akong napatingin sa kaniya. So ibig sabihin nagsinunggaling si Don Alejandro? hindi
niya sinabi ang totoo sa pamilya Flores na sinadya ko talagang magpakamatay para
hindi matali sa kanila.
Ngayon ko lang narealize na hindi pa pala tapos ang problema ko sa pamilya Flores.
Mukhang hindi pa rin natitigil ang pagkakasundo nila sa amin ni Leandro.
"Oo nga pala, nabasa mo na ba ang sulat na pinaabot ko kay Natasha para sayo?"
tanong niya pa, nakatingin na siya ngayon ng diretso sa mga mata ko pero bakas pa
rin sa mukha niya ang matinding kaba.
Napailing naman ako. "Ganun ba? Sana mabasa mo iyon" sabi na lang niya at mukhang
dismayado siya. napatingin naman ako sa kaniya, nakayuko siya ngayon at hindi
mapakali, natatakot ako na baka magalit siya. kailangan mong gumawa ng paraan
Carmela! Nakasalalay ngayon sayo ang mga hakbang na gagawin ni Leandro sa mga
susunod na araw. kailangan mong masigurado na hindi niya masasaktan ang pamilya mo
at
si Juanito.
"K-kamusta ka na pala?" tanong ko sa kaniya na ikinagulat niya. mga 5 seconds pa

siyang napatulala sa akin bago nakapagsalita.
"A-ayos naman, medyo abala lang sa aking tungkulin pero hindi naman iyon nagiging
sagabal upang bisitahin kita dito" sagot niya at medyo napapangiti na siya ngayon.
sabagay, halos araw-araw siya kung dumalaw dito noong mga nakaraan.
Napatitig lang ako sa kaniya, siguro kung hindi siya ang pumatay kay Juanito
hanggang ngayon magkaibigan pa din kami dahil kahit papaano ay naging komportable
naman akong makasama siya.
Mga ilang minuto pa kaming napatahimik. Hindi ko alam kung ano pang sasabihin ko at
ganun din naman siya. mukhang hindi pa rin siya makapaniwala na kinamusta ko siya.
pero ilang sandali lang napatingin ulit siya sa akin.
Hinihintay ko na mag-sorry siya sa ginawa niya kay Juanito, kay Josefina at kay
Angelito. Pero lumipas lang ang halos kalahating oras na puro buhay niya bilang
Heneral ang kinukwento niya.
Buti na lang bumaba na si Maria at sinabi niyang kailangan ko na daw matulog dahil
maaga pa kami magsisimba bukas. Wala naman nang nagawa pa si Leandro kundi
nagpaalam na sa amin. Bago siya lumabas ng pinto ay nakita kong tumingin pa siya sa
akin, at sa pagkakataong iyon, nagsisisi ako kung bakit ko siya hinarap ngayon kasi
mukhang nabuhay na ulit ang pag-asa niya na makukuha niya ang puso ko.
Kinabukasan, hindi mawala ang ngiti ko nang matanggap ko ang sulat mula kay Juanito
na pinaabot niya kay Padre Orlando na magkita daw kami sa simbahan ng San Alfonso.
Delikado kasi ngayon lumabas si
Juanito kaya mas safe kung sa loob lang kami ng simbahan magkikita.
Nakasabay ko naman pababa ng hagdan si Don Alejandro, at napatigil siya nang makita
ako "Mukhang maganda na ang iyong pakiramdam Carmelita" bati niya sa akin. Napa-bow
naman ako sa kaniya, sa totoo lang hindi ko alam kung paano ako magrereact sa
harapan niya. at mukhang naiilang din siya sa akin dahil sa mga nakalipas na
kaguluhang nangyari sa aming pamilya.
Hindi pa niya inuungkat hanggang ngayon ang kasal namin ni Leandro, kahit pa
dumalaw sa akin si Leandro kagaib, siguro natatakot siya sa magiging reaksyon ko.
"Papunta ako ngayon sa Hacienda Flores, Nais mo bang sumama sa akin?" tanong niya
at parang nakikiusap siya na sumunod ako. ayoko pang makita ulit sila Leandro kaya
lang parang hindi ko naman magawang tanggihan si Don Alejandro.
Magsasalita na sana ako kaya lang narinig naming nagsalita si Maria na pababa na
rin ngayon sa hagdan "Pupunta po kami sa simbahan ngayon" sabi ni Maria. wala
namang nagawa si Don Alejandro kundi mapatango na lang.
"Osige, Mag-iingat kayo, bago magtakipsilim ay dapat nakauwi na kayo" bilin pa niya
at tuluyan na siyang umalis. Inakbayan naman ako ni Maria.
"Ano? Tara na! baka mainip na si Ginoong Juanito sa paghihintay sa iyo" nakangiting
tugon ni Maria at inalalayan na niya ako papalabas, parang mapupunit naman ang
mukha ko ngayon dahil sa sobrang pagngiti.
Pagdating namin sa simbahan ng San Alfonso, agad kaming sinalubong ni Padre Orlando
at sinabi niyang nasa tuktok ng simbahan naghihintay sa akin si Juanito. May
sariling lakad din si Maria ngayon, pupuntahan
niya si Angelito na sinasamahan ngayon ni Eduardo sa tinutuluyan nitong bahay kubo

sa kabilang bayan na pagmamay-ari ni Padre Orlando.
Medyo hiningal naman ako pag-akyat doon sa tuktok ng simbahan, medyo maliliit kasi
yung steps ng hagdan at paikot pa. pagdating ko naman doon sa itaas, agad akong
sinalubong ng sariwang hangin, Napatulala na lang ako sa malaking kampana na nasa
harapan ko ngayon. Whoa. Mas malaki pa ito sa akin at mukhang antigo na talaga.
"Sige ka, pag tumunog yan baka mapayakap ka sa akin" narinig kong pang-eecheos ni
Juanito na nakasandal ngayon sa isang pader malapit sa balkonahe dito sa itaas na
gawa din sa bato. Whaaat?
Ganun ba ko ka-clingy? My gosh!
Napatulala lang ako sa kaniya dahil sa ngiti niya, nakasuot siya ngayon ng kulay
brown na pang-itaas, at mukhang bagong ligo siya. Abaa! Pinaghandaan ah!
Medyo basa pa ang buhok niya pero ang Hot lang tingnan, maaliwalas din ang mukha
niya at hindi nakakasagabal yung sugat niya sa noo sa kagwapuhan niya. My Gosh! Eto
ka na naman Carmela pinagnanasaan mo na naman siya! Kyaahh~
Hindi ko namalayan na nakanganga na pala ako with matching tulo laway, natauhan
lang ako kasi may laway na dumaloy sa baba ko. Eww!
At dahil dun napaiwas agad ako ng tingin sa kaniya. Shocks! Dapat dalagang pilipina
ka! Wag na wag kang bibigay sa kaniya! Dapat ipakita mo na hindi ka matitinag kahit
anong mangyari! Tamaaa!
Nagulat ako nang biglang pumulupot yung kamay niya sa baywang ko. Kyaahh! Hindi ko
namalayan na nakalapit na pala siya sa'kin Oh Noes!
"Sobrang nananabik akong mayakap ka muli" bulong niya pa
sa tenga ko, parang nakuryente naman yung buong katawan ko dahil naramdaman ko ang
mainit niyang hininga. Omg! Inaakit niya ba ko?
Okay! Sige! Baka pwede ko naman siya pagbigyan... kahit ngayon lang----NOOOO! WAG
MONG ISUKO ANG BATAAN!
Mas lalo niya pang hinigpitan ang pagkakahawak sa baywang ko at inilapit ako lalo
papalapit sa kaniya. Nakangisi siya ngayon sa akin. Eto na ba yung sinasabi nilang
bugso ng damdamin? Eto na ba yung senyales na we were going to do something...
Kyaaahh!
Sobrang lakas na ng kabog ng puso ko at pero kahit ganun parang sobrang nakakakilig
sa feeling. As in parang may full force sa buong katawan mo at buhay na buhay ang
dugo mo. nakangisi pa din sa akin si Juanito at bigla niya akong hinalikan sa labi.
Hindi ko alam pero napayakap din ako sa kaniya at ng todo, parang uhaw na uhaw si
Juanito habang hinahalikan ako kasi ang higpit-higpit na ng pagkakayakap niya sa
akin. Eto na ba yung tinatawag nilang French kiss? Oh My Goodness!
Sorry Dad! Pero sa tingin ko hindi ko na kaya pang labanan ang kapusukan kong ito
sa panahong to! Isusuko ko na ang------
"Carmelita? Ayos ka lang ba?" narinig kong tugon ni Juanito na nakatayo ngayon sa
harapan ko, hawak niya ang magkabilang balikat ko at bakas sa mukha niya ang
matinding pagtataka. Omg! What happened? Tapos na ba?
"Bakit tumutulo laway mo? sinsipon ka ba?" nag-aalalang tanong ni Juanito tapos may
kinuha siyang panyo sa bulsa niya at pinunasan ang bibig ko na puno na ng laway.
Yuck! Kadiri!
Gulat akong
napatingin kay Juanito at tiningnan ko siya mula ulo hanggang paa, Okay naman siya,
kompleto pa din ang suot niya at basa pa din ang buhok niya. Napayuko naman ako at
tiningan ko ang sarili ko... Okay lang din naman ako, kompleto din ang suot ko.
OMG! DON'T TELL ME!
ISANG MALAKING PAGNANASA AT IMAGINATION KO LANG ANG LAHAT? SHET!
Bakit Hindi Totoo? huhu.
Hindi ko alam pero parang na-disappoint ako. Kainis! Akala ko pa naman totoo na
yun! Haays!
"Nilalamig ka ba dito? Maaari naman tayong bumaba" suggest pa ni Juanito at mukhang
nag-aalala siya sa'kin ngayon. hindi ko alam pero bigla na lang ako natawa sa
sarili ko. My Gosh! bakit ba pinag-iisipan ko ng ganito si Juanito? mukhang hindi
naman siya yung tipo ng lalaki na sasamantalahin ang kahinaan ng mga babae.
"B-bakit ka tumatawa?" tanong ni Juanito at natatawa na rin siya kasi ang weird ko
ngayon. hindi ko alam pero sa sandaling iyon bigla ko na lang siya niyakap.
"Nagpapasalamat ako dahil hindi mo sinasamantala ang kahinaan ko" bulong ko sa
kaniya, niyakap din niya ako pabalik, yung gentle na yakap lang.
"Malaki ang respeto ko sa iyo at handa akong maghintay kahit gaano katagal gusto
kong gawin ang bagay na iyon pagkatapos ng kasal natin" bulong niya sa tenga ko.
Parang bigla namang nanlambot ang puso ko. Haays sobrang laki talaga ng respeto ng
mga lalake sa babae sa panahong ito. Pero parang biglang kumirot ang puso ko, Ang
tulad ko na nabubuhay sa taong 2016, at ang tulad niya na nabubuhay sa taong
1892. Posible bang ikasal kami?
"Nakikita mo iyon? Doon kami madalas maglaro noon ni kuya Sergio" nakangiting tugon
ni Juanito sabay turo doon sa isang malawak na lupain sa gilid ng simbahan. Kanina
pa siya nagkwekwento ng mga karanasan niya noong bata pa siya, kailanman ay hindi
daw sila nag-away ni Sergio dahil palaging binibigay ni Sergio ang mga gusto niya,
paborito rin daw nilang dalawa ang mangisda kasama ang kanilang ama na si Don
Mariano, tinuruan din daw siya ni Sergio gumamit ng arnis noong binatilyoo pa lang
siya, at nang dumating si Angelito sa pamilya nila mas lalo daw naging masaya ang
lahat. Nandito pa rin kami sa tuktok ng simbahan kung saan nakapwesto ang kampana.
Maaliwalas ang kalangitan at sobrang sarap din sa pakiramdam ang pagdampi ng

sariwang hangin sa aming mga balat, halos masaya at abala ang lahat sa tapat ng
simbahan sa ibaba, maraming mga babaeng naka-belo ang pumapasok ngayon sa loob ng
simbahan. At ang iilang mga tindera naman ay walang sawa sa pagaalok ng kanilang
mga paninandang mga sampaguita.
"Ikaw? Kwentuhan mo naman ako ng mga karanasan mo noong bata ka pa" nakangiting
tanong sa akin ni Juanito. napapikit naman ako, hinihintay kong pumasok ang alaala
ni Carmelita sa utak ko pero naka-ilang segundo na akong nakapikit doon wala pa
ding nangyari.
"Ayos lang kahit hindi mo ikwento naiintindihan ko naman" sabi pa niya, at dahil
dun iminulat ko na ang mga mata ko. Shocks! Baka isipin niya ayokong mag-open up sa
kaniya. At dahil ayaw makisama ng
memories ni Carmelita ngayon sa utak ko, ang sariling memories ko na lang ang
ikwekwento ko sa kaniya.
"Hmm... palagi kaming nag-aaway ng mga kapatid ko, sa mga simpleng bagay lang na
pinag-aawayan namin parang magkakaroon na ng gyera sa bahay, madalas din magalit si
dad---ah! Este ang tatay sa amin at igagrounded niya----Uh! Ang ibig kong sabihin
ikukulong niya kami sa kwarto" panimula ko, Gosh! ano bang tagalog ng grounded?
Natawa naman si Juanito sa kwento ko "Talaga? Nag-aaway kayo nila Maria at

Josefina?" natatawa niyang tanong. At dahil dun natawa na lang din ako. si Jenny at
Emily naman ang tinutukoy ko eh.
"Kung alam mo lang kung paano kami magsigawan at maghabulan sa loob ng bahay
mawiwindang ka talaga, pero kahit ganun mas maraming bagay pa din kaming
napagkakasunduan lalo na pagdating sa mga sayaw, kanta, pagkain, palabas at kung
ano-ano pa" patuloy ko pa. isa-isa tuloy nag-faflashback sa akin ngayon ang mga
kalokohan namin ni Jenny at Emily.
Parang amaze na amaze si Juanito habang nakatingin sa akin at nakikinig sa kwento

ko, hindi rin mawala yung mga ngiti sa labi niya.
"Anong mga paborito niyong gawin?" tanong niya pa at mukhang interesado talaga siya
malaman ang lahat tungkol sa akin.
"Madami, paborito naming kumain at palihim na magdala ng pagkain sa kwarto, madalas

din kaming sumayaw at kumanta kahit pa nakakairita yung mga boses namin" sagot ko
pa. hindi ko rin mapigilang mapangiti ngayon habang inaalala ko yung mga kabaliwan
namin ni Jenny at Emily.
"Sa tingin ko ikaw talaga ang nag-impluwensiya ng mga ganyan kay Maria at Josefina"
pang-asar pa ni Juanito at binigyan ko lang
siya ng what-are-you-talking-about-look. pero tinawanan niya lang ako at hinawakan

ang kamay ko.
"Sana nagkakilala na tayo noong mga bata pa tayo, sigurado akong mas madami akong
alaala na babaunin sayo habambuhay" nakangiting tugon ni Juanito. Napatitig ako sa
kaniya napaisip ng malalim dahil sa sinabi niya.
Kung nagkakilala na kayo ni Carmelita noon pa man... Siguradong mahuhulog ka din sa

kaniya... at Hindi na ako mapupunta sa panahong ito... Hindi na ako magkakaroon ng
pagkakataong makilala ka.
"Halos sa Maynila na rin ako lumaki dahil pinagtuunan ko talaga ng pansin ang pag-
aaral, Tuwing Piyesta at Pasko lang ako nakakauwi sa San Alfonso, kung kaya't wala
akong masyadong kilalang Binibini dito" paliwanag ni Juanito dahilan para mapataas
yung kilay ko.
"Ibig sabihin... mas madami kang kilalang Binibini sa Maynila?" reklamo ko sa

kaniya dahilan para matawa lang siya. aba! Nagseselos na ko dito tapos tinatawanan
niya lang ako ah.
"Oo... pero wala naman akong niligawan" sagot niya, binigyan ko naman siya ng are-
you-telling-the-truth-look. pero tumawa lang siya ulit.
"Oo nga! Wala talaga" sagot niya at tinaas niya yung dalawang kamay niya na parang
sumusurrender.
"Talaga? Eh pano si Helena?" reklamo ko pa at napa-crossed arms ako. ibinaba na ni

Juanito yung kamay niya at napatahimik siya.
"Kay Sonya ko nalaman ang tungkol kay Helena, noong umuwi ako ng Piyesta, sinabi sa
akin ni Sonya na may kaibigan daw siyang ipapakilala sa akin, at noong pasasalamat
sa patron nahuli kong nakatingin
siya sa akin, ipapakilala dapat ni Sonya si Helena sa akin noong gabing iyon pero
tumakbo siya, kung kaya't hinayaan ko na lang, hanggang sa nakatanggap ako ng sulat
habang nag-aaral ako sa Maynila, hindi nakalagay kung kanino galing ang sulat na
iyon pero malakas ang kutob ko na kay Helena galing iyon, hindi naman ako
nakakatugon sa mga sulat niya dahil ayokong magsimula ang pagkakaibigan namin sa
ganoong paraan, gusto ko siyang makausap ng personal, at noong umuwi ako sa San
Alfonso, nais ko na siyang makilala pero nahuli naman tayo nila Don Alejandro at
ama na magkasama sa burol ng puno ng mangga" sagot ni Juanito. at nginitian niya
akoo nung sinabi yung salitang Nahuli tayo nila Don Alejandro at ama.
Omaygash!
Kaya hindi natuloy ang original story na nagkagusto talaga si Juanito kay Helena
kasi nauna akong nakilala ni Juanito.
Bigla kong naalala yung time na nahuli kong nakatanaw si Juanito sa bintana ni
Helena, ibig sabihin hindi pa din sila magkakilala noong gabing iyon.
"Inaamin ko na nasiyahan ako noong tinulungan mo kaming mapalapit ni Helena... pero
sa paglipas ng araw habang nakikilala ko na siya hindi ko maintindihan kung bakit
hindi ka mawala sa isipan ko, mas masaya ako kapag kasama kita, mas magaan ang
pakiramdam ko sa tuwing napapangiti kita, at mas maligaya ako kapag naipapasyal
kita kung saan-saan" patuloy niya pa at halos mapunit na ngayon yung mukha niya
dahil sa laki ng ngiti niya.
Hindi naman ako makatingin sa kaniya kasi sobrang init na ng mukha ko ngayon.
Kyaahh! Kinikilig ako~
"Akala ko simpleng paghanga lang ang nararamdaman ko sa iyo noong mga araw na iyon
pero naging
malinaw sa akin ang lahat na umiibig na ako sa iyo dahil nagselos talaga ako noong
nahuli namin kayong magkasama ni Leandro sa isang kainan" tugon pa ni Juanito at
biglang lumungkot yung itsura niya. Omg! Naalala ko yung time na yun kung saan
mukhang papatayin ako ni Juanito dahil sa tingin niya nang maabutan niya kaming
magkasama ni Leandro My Gosh!
"Nalaman ko din mula kay Sonya na naging magkasintahan pala kayo ni Leandro, at
sobrang nasaktan ka nang umalis siya papuntang Cuba, doon ko napagtanto na mahal mo
pa din siya dahil naikwento mo sa akin noon ang unang pag-ibig mo na nasa malayong
lugar na" patuloy pa ni Juanito. at dahil dun nanlaki yung mga mata ko. Whut?
Si James Gilbert yung tinutukoy ko nun eh! My Goodness!
Hindi na lang ako nag-react, hindi ko naman ma-eexplain sa kaniya na never ako na-
fall kay Leandro at si Carmelita lang yun.
"Pero masaya na rin ako dahil hanggang sa huli ako pa rin ang pinili mo" bawi pa
niya at bigla siyang ngumiti. Kanina lang nag-eemo siya dyan tapos ngigitian na
niya ako ngayon. Bipolar lang? haha!
"At naniniwala ako na kahit anong mangyari... hanggang sa huli ako pa rin ang
pipiliin mo" sabi pa niya at bigla siyang nag-thumbs up. Natawa na lang ako sa
ginawa niya. Grabe! Hanggang ngayon hindi pa rin niya nakalimutan ang pang-uuto ko
sa kaniya haha!
"Oo naman... hanggang sa huli ikaw pa din ang pipillin ko" sagot ko sabay thumbs up
din sa kaniya. Pareho na kaming mukhang shunga ngayon na nakangiti ng todo sa
isa't-isa habang nasa tuktok ng simbahan.
Ganito pala talaga pag-inlove kahit mag-mukha na kayong shunga okay lang basta
masyaa kayong dalawa.
Kinabukasan, agad akong napabangon nang ibinalita sa akin ni Maria na ngayon na

aalis si Helena papuntang Maynila at doon sasakay siya ng barko papuntang Espanya.
Agad akong nagbihis agad, sinamahan naman ako ni Maria at Belinda at may mga
guardia personal din kaming kasama papuntang daungan.
Nagpalingon-lingon ako sa paligid, madaming tao ngayon sa daungan at halos abala

ang lahat sa pagakyat sa barko, ilang sandali pa biglang hinawakan ni Maria ang
braso ko "Carmelita, ayun si Helena!" tugon niya sabay turo doon sa isang kalesa na
kakarating pa lamang.
Nakita kong bumaba sa kalesa si Helena at kasama niya si Natasha. Agad akong
napatakbo papalapit sa kanila.
"C-carmelita?" gulat na tugon ni Helena at nabitawan niya yung bagahe na hawak

niya. napatulala lang ako sa kaniya, hindi ko alam kung anong sasabihin ko. sa
totoo lang, ayoko pa sana siyang umalis.
"Sandali lang ate Natasha" paalam ni Helena kay Natasha, napa-whatever-look naman
si Natasha. Humakbang na papalapit sa akin si Helena at hinawakan niya ang kamay
ko.
"Pasensiya na kung hindi na ako nagpaalam sa iyo, naisip ko kasi nab aka mas mabuti
na rin ito, ayoko ng guluhin pa ang buhay mo at gusto ko na rin makapagsimula muli,
malayo sa lugar na ito kung saan batid ko ang mga kasalanang ginawa ko" panimula
niya at napayuko siya, napansin ko naman ang namumuong luha sa kaniyang mga mata.
Parang kumikirot ngayon ang puso ko habang pinagmamasdan siya, inagaw ko kay Helena
ang pagkakataong
mahalin ni Juanito.
Si Helena dapat ngayon ang kapiling ni Juanito.
Dahil sa original story, si Helena talaga ang tinitibok ng puso ni Juanito.

Pero nagbago ang lahat nang mapunta ako sa panahong ito, hindi ko sinasadya at
hindi ko akalaing mahuhulog sa akin si Juanito.
Nang dahil sa akin hindi naranasan ni Helena ang mahalin ng taong mahal niya.
Nang dahil sa akin nabuo ang galit, selos at hinanakita sa puso niya na dahilan
para magawa niyang talikuaran ang pagkakaibigan namin at ang pagmamahal niya kay
Juanito.
"M-mag-iingat ka ah, at Nagpapasalamat ako dahil nakilala kita" tugon ko sa kaniya

at niyakap ko siya. sa pagkakataong iyon, patuloy na ang pagpatak ng mga luha ko
dahil alam kong ito na ang huling beses na makikita ko siya.
"M-mag-iingat ka rin, at Maraming salamat sa lahat Carmelita" sabi niya, at hindi

na rin maawat ang mga luha niya sa pagbuhos. Tama nga sila, kahit naging kagalit mo
ang isang tao, kahit naging dahilan siya ng paghihirap mo, kahit anong mangyari
hanggang sa huli mamimiss mo pa rin ang taong iyon, lalo na kung nagsimula ang
lahat sa magandang pagkakaibigan niyo.
Sa totoo lang, tinuturing kong isang mabuting kaibigan si Helena at habambuhay kong
babaunin ang alaala niya sa buhay ko.
Ika-30 na ng Enero ngayon, at nagcecelebrate ng Chinese New Year yung mga intsik na
naninirahan sa isang maliit na baryo dito sa San Alfonso. Year of the Dragon pala
ngayon. At nandito din kami nila Maria at Belinda kasama ang ilang mga guardia
personal sa palengke,
kung saan icecelebrate ng mga intsik ang kanilang Chinese New Year.
Maraming mga negosyanteng intsik dito at kahit hindi sila ganoon kayaman, hindi pa
rin nila pinapalagapas ang pagdiriwang ng kanilang bagong taon. hindi naman mawala
ang mga ngiti namin ni Maria at Belinda habang pinagmamasdan ang pagsayaw ng mga
taong naka-costume na dragon.
Sobrang saya ng buong paligid, maraming mga bata ang buhat-buhat ng kanilang tatay
para mapanuod yung presentasyon. Nagkalat din ang masasarap na pagkaing intsik sa
buong helera ng palengke at syempre tinikman namin yun kanina nila Maria at
Belinda. Nakaaktuwang isipin na sinusupurtahan din ng mga Pilipino ang selebrasyon
ng mga Intsik, nagpapatunay ito na noon pa man maganda na talaga ang samahan ng mga
Pinoy at Intsik. Gabi na pero gising na gising ang diwa ng lahat dahil sa mga
nagkikislapang paputok sa kalangitan at sa bawat sulok.
Napapapalakpak na lang kami sa tuwing may sasabog na magagandang papaputok sa

langit. Grabe! Hindi ko akalaing ma-wiwitness ko ngayon ang Chinese New Year sa
panahong to.
Ilang sandali pa, nagulat ako nang biglang hinawakan ni Maria yung braso ko at
bumulong siya sa tenga ko "Carmelita! Si Ginoong Juanito iyon diba?" excited niyang
tanong sabay turo doon sa kaliwa namin. Nanlaki naman yung mga mata ko nang
marealize ko na si Juanito nga yun!
Nakatingin at nakangiti rin siya sa akin ngayon, medyo malayo siya pero hindi iyon
hadlang upang masilayan ko ang mga ngiti niyang nagpapakabog talaga sa puso ko.
Nakasuot siya ng kulay asul
na pang-itaas na ang manggas ay abot hanggang braso, at putting pang-ibaba,

nakasuot din siya ng sombrero na gawa sa banig. Omg! Hindi ko namalayan na
napanganga na pala ako habang nakatingin sa kaniya. Grabe! Iba na talaga ang tama
sa akin ni Juanito! Kyaahh!
Alam kong hindi siya makalapit sa akin ngayon kasi nandito si Belinda at may mga
bantay kaming mga guardia personal. Kung kaya't hanggang tanaw lang kami sa isa't-
isa.
Ilang sandali pa, hindi ko alam pero parang biglang bumagal ang paligid, kasabay
nito ay wala na rin akong marinig, kahit pa nagsasaya, nagsisigawan at
umaalingangaw ang mga paputok sa kalangitan ay hindi ko iyon marinig.
Napatingin ako kay Juanito na ngayon ay biglang napawi ang ngiti, napagtanto niya
siguro na biglang sumama ang pakiramdam ko.
Nakatingin siya ng diretso sa mga mata ko at sa pagkakataong iyon... parang hinigop

ako ng tadhana at biglang pumasok ang alaala ni Carmelita sa utak ko...
Ito rin ang eksenang iyon, ika-30 ng Enero taong 1892, nakatayo din dito si
Carmelita kung saan ako nakatayo, at tinatanaw niya si Juanito na nakatayo din sa
di-kalayuan. Pero hindi nakatingin si Juanito sa kaniya sa halip ay nakatingala ito
sa kalangitan at nakangiting pinagmamasdan ang makukulay na paputok.
Lalapit sana si Carmelita kay Juanito pero biglang sumulpot si Ignacio sa likod ni
Juanito at may ibinulong dito, agad namang umalis doon si Juanito at sumama kay
Ignacio. Sinundan ni Carmelita sila
Juanito at Ignacio, hanggang sa makarating ang mga ito sa likod ng isang tindahan
dito sa palengke. Madilim at walang katao-tao sa likod ng palengke dahil halos ang
lahat ay nanonood ng presentasyon at mga paputok sa gitna ng palengke.
Nagtago naman si Carmelita sa likod ng isang tindahan at sinilip kung anong

ginagawa nila Juanito at Ignacio doon sa likod ng isa pang tindahan. Nakatayo lang
si Juanito at Ignacio doon at parang may hinihintay sila.
ilang sandali lang biglang may babaeng nakataklob ng balabal ang dumating, agad
nagpaalam si Ignacio at nakangiting umalis doon. Naiwan naman si Juanito at ang
babaeng nakataklob ng balabal sa likod ng tindahan.
Nanlaki ang mga mata ni Carmelita at napatakip na lang siya sa bibig niya nang
marealize niya kung sino yung babaeng kinatagpo ni Juanito... si Helena.
Parang biglang gumuho ang mundo ni Carmelita at unti-unting nadurog ang puso niya
nang yakapin ni Juanito si Helena.
Nakatakda ikasal si Juanito at Carmelita at isang buwan na lang ay ikakasal na

sila. Naging balisa si Carmelita mula nang matunghayan niya ang lihim na pagkikita
ni Juanito at Helena. hindi siya nagsalita at wala siyang pinagsabihan na nakita
niya ang kataksilang iyon ng mapapangasawa niya at ng kaibigan niya.
Dalawang linggo bago ang nakatakdang kasal nila, biglang sumulpot si Leandro sa
hardin ng hacienda Montecarlos, nagmakaawa si Leandro na balikan siya ni Carmelita
pero nanaaig pa din ang labis na
pagmamahal ni Carmelita kay Juanito kung kaya't nagalit si Leandro at binantaan ang
buhay ni Juanito.
Isang linggo bago ang kasal, nalaman ni Carmelita na babalik na sa Cuba si Leandro
at hindi na nit itutuloy ang masamang balak kay Juanito dahil alam din ni Leandro
na may relasyon si Juanito at ang kapatid niyang si Helena kung kaya't hindi na
niya binalak saktan si Juanito dahil ayaw niyang masaktan ang damdamin ng kapatid
niya.
Tatlong araw bago ang kasal, nagtapat si Juanito kay Carmelita na ayaw na nitong
ituloy ang kasal. Lumuhod, nagsumamo at nagmakaawa si Carmelita sa harapan ni
Juanito.
"P-pakiusap! A-ayos lang sa akin kahit si Helena ang laman ng puso mo! b-basta
pakasalan mo lang ako! mahal na mahal kita Juanito!" pagsusumamo ni Carmelita,
nakaluhod siya ngayon sa matatalim na bato sa lawa ng luha.
"H-hindi ko kaya... hindi ko kayang mahalin ka Carmelita... patawad" sagot ni

Juanito at hindi siya ngayon makatingin ng diretso sa mga mata ni Carmelita.
Patuloy lang sa pag-iyak si Carmelita at parang mababaliw na siya.
Umupo si Juanito at inalalayan niyang tumayo si Carmelita pero ayaw nito. "P-
pakiusap! Huwag mo akong iwan J-juanito!" pakiusap pa ni Carmelita. Pero tiningnan
lang siya ni Juanito at tinapik ang balikat niya.
"Hindi ako ang para sa iyo, hindi ko rin magagawang suklian ang pagmamahal mo,
naniniwala akong makakatagpo ka pa ng lalaking magmamahal sa iyo kung kaya't itigil
na natin ito" tugon ni Juanito at
may bahid ng pakikiusap ang tono ng boses niya. Pero hindi natinag si Carmelita,
nang dahil sa sinabi ni Juanito nagalit siya, itinulak niya ito papalayo.
"H-hindi ako makakapayag! Pagsisisihan mo ang lahat ng ito!" sigaw niya at dali-
dali siyang tumakbo papalayo dala-dala ang matinding galit sa kaniyang puso. Tulala
namang naiwan naman si Juanito sa lawa ng luha at hindi niya alam ang kaniyang
gagawin.
Dalawang araw bago ang kasal, pinuntahan ni Carmelita si Kolonel Santos sa tahanan
nito...
"S-sigurado po kayo Binibini?" gulat na tanong ni Kolonel Santos. Kinuha pa ni

Carmelita ang kumpol ng gintong barya na nakabalot sa maliit na tela at inilagay
iyon sa mesa. Gulat na gulat si Kolonel Santos sa dami ng gintong nasa harapan niya
ngayon.
"P-pero baka malaman----" hindi na natapos ni Kolonel Santos yung sasabihin niya
kasi agad nagsalita si Carmelita.
"Alam na ito nila Kapitan Flores at Natasha, tayong apat lang ang nakakaalam"
seryosong sagot ni Carmelita. Hindi naman nakapagsalita si Kolonel Santos dahil sa
gulat.
"Kailangan ni Kapitan Flores ang posisyon at kapangyarihan ng pamilya Alfonso... at

kailangan ko naman ang buhay ni Juanito" dagdag pa ni Carmelita.
Napatingin pa si Kolonel Santos sa kayamanang nasa harap niya ngayon at pumayag na

rin siya.
Araw na ng kasal ni Carmelita at Juanito sa simbahan ng San Alfonso, punong-puno ng

mayayamang bisita ang loob ng simbahan, nag-uumpaw din sa dekorasyon at bulaklak
ang buong paligid. Nakasuot ng
barong at nakatayo sa dulo ng altar si Juanito, bakas sa mukha niya na hindi siya
masaya.
Naglalakad na sa altar si Carmelita, nanginginig siya sa takot at pinipigilan niya

ang pagpatak ng mga luha niya habang pinagmamasdan si Juanito sa huling
pagkakataon. Napatingin siya sa itaas sa bandang kaliwa at nakita niya doon si
Kolonel Santos na nakasut ng itim at nakabalot ang mukha. Itinutok na ni Kolonel
Santos ang kaniyang baril sa tapat ng puso ni Juanito.
Sa huling pagkakataon, biglang nagbago ang isip ni Carmelita, nabitiwan niya ang
kumpol ng bulaklak na hawak niya, napalingon siya kay Kolonel Santos at akmang
sisigaw upang pigilan ito. Pero huli na ang lahat naiputok na ni Kolonel Santos ang
kaniyang baril at agad tumama ang bala nito diretso sa puso ni Juanito.
Nagsigawan ang lahat ng tao sa loob ng simbahan at nagsimula silang magtakbuhan

papalabas. Parang namanhid naman ang buong katawan ni Carmelita habang
pinagmamasdan ang pagbagsak ng katawan ni Juanito sa sahig.
Agad nalagutan ng hininga si Juanito at pilit siyang ginigising nila Don Mariano,
Donya Juanita, Sergio, Sonya at Angelito. Umiiyak na ang lahat ngayon at parang
nabalot ng matinding takot at sigawan ang buong paligid ng simbahan.
Agad namang ipinagutos ni Don Alejandro sa mga guardia civil na habulin ang
salarin. Pero hindi nila nahuli si Kolonel Santos dahil madali itong nakatakas at
naglaho sa kagubatan.
Parang gumuho ang buong mundo ni Carmelita at hindi na maawat ang pagbuhos ng mga
luha niya habang pinagmamasdan ang walang buhay na si Juanito na naliligo na sa
sariling dugo.
Lumipas pa ang isang
linggo, nalugmok si Carmelita at labis niyang pinagsisihan ang ginawa niya kay
Juanito. hindi na rin siya dumalo sa libing ni Juanito dahil nilalamon siya ng
matinding konsensya. Hindi rin nalama kung sino ang pumatay kay Juanito dahil
nagtungo na din sa Cuba si Kolonel Santos.
Gabi-gabi ay dinadalaw si Carmelita ng bangungot ng pagkamatay ni Juanito hanggang

sa hindi na niya nakayanan ang lahat. labis niyang pinagsisishan ang ginawa niya
pero wala na siyang magagawa dahil wala na si Juanito.
Napag-desisyunan niyang magpakamatay na lang at sumunod kay Juanito, Nang umagang

iyon nagtungo siya sa simbahan upang magdasal at humingi ng tawad sa ginawa niya
kay Juanito at sa gagawin niyang pagpapakamatay. Pero bago siya lumabas ng
simbahan, hinarangan ni madam Olivia ang dadaanan niya.
"Batid ko ang kasalanang iyong ginawa, at batid ko rin na labis mo ng

pinagsisisihan ito" seryosong tugon ni madam Olivia. Gulat na gulat naman si
Carmelita dahil hindi niya akalaing may ibang taong nakakaalam ng krimeng ginawa
nila.
"H-hindi ko po alam ang sinasabi niyo" sagot niya at akmang aalis na pero
hinarangan pa rin ni mada Olivia ang dadaanan niya.
"Nais mo bang baguhin ang tadhana?" tanong ni madam Olivia na ikinagulat ni

Carmelita.
"Nais mo bang mabago ang kwento niyo ni Juanito?" dagdag pa niya. napatulala lang
si Carmelita sa kaniya.
"P-paano po?" tanong ni Carmelita at tuluyan nang pumatak ang mga luha niya.
"Matutulungan kita... ngunit hindi ikaw ang magbabago ng kwento niyo... may babaeng
isisilang na magmumula sa ikaapat na henerasyon ng inyong lahi na magiging
kamukhang-kamukha mo" tugon pa ni madam Olivia dahilan para maguluhan si Carmelita.
"A-aalis na po ako" paalam niya pero napatigil siya nang biglang magsalita si madam
Olivia mula sa likuran niya.
"Kasalanan mo kung bakit namatay si Juanito... kung kaya't respnsibilidad mo ang

masaklap na sinapit niya, kung talagang nagsisisi ka... gagawin mo ito para sa
kaniya" tugon ni madam Olivia, napaisin naman ng malalim si Carmelita at dahan-
dahang napalingon kay madam Olivia.
"A-ano pong kailangan kong gawin?"
"Kailangan mong mamatay ngayon para sa kaniya... kailangan mong magpakalunod sa

lawa gaya ng balak mo mamaya upang magpatuloy ang takbo ng panahon hanggang sa
isilang ang nakatakdang magbago ng inyong kapalaran" sagot ni madam Olivia habang
nakatingin ng diretso sa mga mata ni Carmelita.
"A-ano pong mangyayari sa akin kung sakaling magtagumpay ang nakatakda sa misyon
niya?" tanong ni Carmelita. Humakbang naman papalapit sa kaniya si madam Olivia, at
may inabot siyang diary kay Carmelita.
Gulat namang napatingin si Carmelita doon sa diary na hawak ni madam Olivia. "A-
akin iyan ah! Paano napunta sa iyo ang talaarawan ko?" reklamo ni Carmelita,
napatango lang si madam Olivia.
"Nalalaman ng talaarawan mo ang lahat ng ginawa mong kasalanan, nalalaman ng

talaarawan mo ang lahat ng galit, hinanakit, poot at pighati ng iyong puso... kung
kaya't ang diwa at puso mo ay pansamantalahang
mananahan dito hangga't hindi pa natatapos ng babaeng nakatakda ang misyon niya, at
kapag napagtagumpayan niya ang misyon niya, kapag nailigtas niya si Juanito...
magigising ka muli ngunit wala ka ng maaalala sa mga nangyari" sagot ni madam
Olivia, napatingin naman si Carmelita sa diary niya na hawak ngayon ni madam
Olivia.
"I-ibig sabihin... hindi ko na maaalala si Juanito? makakalimutan ko na ang pag-

ibig ko sa kaniya?" tulalang tanong ni Carmelita, napatango naman si madam Olivia.
"Ang paggamit ng Kahilingan mula sa akin ay nangangahulugang makakalimot ang taong

gumamit nito" sagot ni madam Olivia. Napatingin pa si Carmelita kay madam Olivia
habang nag-iisip ng mabuti. At ilang sandali pa kinuha na niya yung diary niya sa
kamay ni madam Olivia.
"N-nakahanda po akong gawin ang lahat para kay Juanito" sagot niya. at magmula sa
araw na iyon, nagsimula na ang bisa ng Kahilingang binigay ni madam Olivia kay
Carmelita.
"Hindi!" sigaw ko at agad akong napabangon. Hindi ko alam kung bakit hingal na
hingal ako at nahihirapan akong huminga. Naramdaman ko na lang ang pagtagaktak ng
pawis ko sa noo at sobrang namamanhid din ang buong katawan ko.
"Binibni! Ayos lang po ba kayo?" nagpapanic na tanong ni Belinda, ngayon ko lang

narealize na nandito ako sa kwarto ko sa hacienda Montecarlos. "Nanaginip po kayo
ng masama?" tanong niya pa at kumuha siya ng tela upang ipamunas sa mukha ko na
basing-basan ngayon sa pawis.
Sobrang lakas ng kabog ng dibdib ko. ibig sabihin, hindi si Leandro ang nasa likod
ng pagkamatay ni Juanito. bigla kong naalala
yung sinabi ni madam Olivia noong nasa simbahan kami ni Maria.
Huwag kang palilinlang sa kapalaran, pigilan mo ang tadhana at gumawa ka ng paraan.
Ibig sabihin, nilinlang lang ako ng kapalaran! Nilito ako ng kapalaran at

pinaniwala na si Leandro ang pumatay kay Juanito!
Kaya pala hindi tuluyang nasunog ang diary ni Carmelita... kasi hindi naman talaga
si Leandro ang pumatay kay Juanito!
Nalaala ko din yung clue na sinabi sa akin noon ni madam Olivia.
at ang bawat kilos mo ay kaniyang inaalam

Bakit hindi ko naisip agad yun? ang diwa at puso ni Carmelita ay nananahan sa diary
niya! palagi kong dala ang diary niya kahit saan.
"Binibini, masyado ata kayong napagod sa pagtatahi, gusto niyo po bang gawan ko
kayo ng tsaa na maiinom?" tanong pa ni Belinda, Ano daw? Nagtahi ako?
Parang biglang nabuhusan ng malamig na tubig ang buong katawan ko nang makita ko
ang sandamak-mak na mga tela at mga bulaklak na binuburda na nakakalat sa kama ko
at sa buong kwarto ko. nabago na rin ang mga kurtinang nilagay ko, mga bulaklak at
pulang kurtina na ngayon ang nakapalibot sa buong kwarto.
Napatingin ako sa mga kamay ko at daliri ko na ngayon ay may mga sugat at tusok ng
karayom. Hindi! Hindi! Hindi!
"B-belinda... bakit nakakalat ang lahat ng to? bakit binago niyo ang kwarto ko?"
tanong ko sa kaniya, sobrang lakas na ng kabog ng dibdib ko ngayon dahil sa kaba.
Nagtataka namang napatingin sa akin si Belinda.
"Po? Ikaw nga Binibini ang nagkabit ng mga kurtinang iyan eh... nagtataka nga kami
kasi pinalitan mo pa, at kaninang umaga pinabili mo pa ako ng mga gamit sa pananahi
at buong araw niyo pong tinahi ang mga iyan" sagot ni Belinda. Parang biglang
tumigil ang pag-ikot ng mundo ko dahil sa nalaman ko.
"A-anong araw na ba n-ngayon?" tanong ko, hindi na ko makahinga dahil sa takot na

nararamdaman ko.
"Ika-2 na po ng Pebrero ngayon" sagot niya.
ANO?
Ibig sabihin Tatlong araw ako nawala sa sarili ko?!
Pero bakit ang daming nangyari? Bakit nagtahi ako? bakit inayos ko ulit ang buong
kwarto? bakit wala akong maalala?
Napalingon ako sa malaking salamin na nasa gilid ko. Imposible!
Napansin ko ang isang tela na nakasabit doon sa salamin. Kulay pula ang sinulid na
ginamit dito at may nakasulat na salita...
Dalawang salita na nagpatigil sa pag-ikot ng mundo ko.
Etoy Aqui
Gulat akong napatingin doon at parang nabalot ng takot ang buong katawan ko,
Kailanman ay hindi ako nakaintindi ng salitang Espanyol... pero sa pagkakataong ito
naiintindihan ko ang salitang iyon na ang ibig sabihin ay...
I Am Here.
Sa huling pagkakataon ay pinagmasdan ko ang sarili ko sa salamin, Tuluyan nang

nasakop ng takot ang puso ko. Hindi ako makapaniwala na...
Si Carmelita ang nasa likod ng pagkamatay ni Juanito!
at Nandito na siya ngayon sa Katauhan ko!
=================
Kabanata 42
[Kabanata 42]
Etoy Aqui (I Am Here)

Hindi ko na mapigilan ang panginginig ng buong katawan ko. Gulat akong nakatitig
ngayon sa harapan ng salamin habang ang mga salitang iyon ay patuloy na naghahatid
ng takot sa aking puso't-isipan.
Kailanman ay hindi ako natutong makaintindi ng wikang Kastila. Ngunit sa

pagkakataong ito kahit ang sarili ko ay hindi ko na makontrol.
Dahan-dahan akong napatingin sa aking mga kamay na ngayon ay may mga sugat at tusok
ng karayom. Ika-2 na ng Pebrero ngayon, tatlong araw ang lumipas nang hindi ko man
lang namalayan. Nagulat ako nang biglang may humawak sa braso ko dahilan para
mapaatras ako "Binibini? Ayos lang po ba kayo? Nito kasing mga nakaraang araw hindi
niyo ako kinakausap, nagulat nga po ako noong paggising niyo noong isang araw ay
hindi niyo po ako kilala" malungkot na sabi ni Belinda at napayuko siya.
Tama! Si Theresita ang huling naging tagapagsilbi ni Carmelita, noong isang linggo
lang nagtrabaho dito si Belinda kung kaya't hindi siya kilala ni Carmelita.
"A-ano bang nangyari sa akin p-pagkatapos natin manood ng selebrasyon ng Bagong

Taon ng mga Intsik?" maging ang mga lalamunan ko ay halos matuyo na rin ngayon
dahil sa kaba. Napatingin naman sa akin si Belinda at parang nagtataka yung itsura
niya.
"Po? Hindi niyo na po maalala Binibini? Napagalitan nga po ako at ang mga guardia
personal na kasama natin dahil nahimatay po kayo sa gitna ng selebrasyon" sagot ni
Belinda. Bigla kong naalala yung gabing iyon, kinalabit ako ni Maria at tinuro niya
si Juanito na nandoon din
sa selebrasyon, nagkatinginan kami ni Juanito at ngumiti siya sa akin pero hindi

niya magawang makalapit sa amin dahil kasama namin si Belinda at ang mga guardia
personal. Pero ilang sandali lang, bigla akong nahilo at pumasok ang alaala ni
Carmelita sa isipan ko.
"Kung kaya't mukhang mahihirapan na po tayong magpaalam muli kay Don Alejandro
dahil nag-alala po talaga siya ng sobra" sagot ni Belinda. Hindi maaari!
Posible kayang nakausap na ni Carmelita si Don Alejandro?
Agad akong napahawak sa braso ni Belinda "A-ano pang nangyari? Ikwento mo ang lahat
sa akin" utos ko sa kaniya dahilan para mas lalong magtaka yung itsura niya.
"Masama pa rin po ba ang pakiramdam niyo Binibini? Mas mabuti po kung

magpahinga----" hindi na niya natapos yung sasabihin niya kasi bigla akong
nagsalita.
"A-ayos lang ako... sabihin mo sa akin ngayon kung anong mga nangyari matapos akong
mawalan ng malay sa selebrasyon" pakiusap ko pa sa kaniya. Magsasalita na sana siya
kaya lang biglang dumating si Maria at may dala-dala itong tsaa.
"Oh! Gising ka na pala Carmelita, Heto nagdala ako ng tsaa upang mas lalo kang
ganahan sa iyong pagbuburda" nakangiting tugon ni Maria at inilapag niya yung tsaa
sa mesa ko. "Belinda, tulungan mo muna ang iba sa kusina, hindi pa rin sila tapos
ngayon sa paghuhugas ng mga pinagkainan" tugon ni Maria kay Belinda, agad naman
itong nag-bow at umalis na.
Napatingin ako sa labas ng bintana, sobrang dilim sa labas kahit pa kabilugan ng

buwan ngayon. "Carmelita, natutuwa akong makita na nagbabalik na muli ang hilig mo
sa
pagtatahi" nakangiting tugon ni Maria at lumapit siya sa akin. Gulat akong

napatingin sa kaniya, ibig sabihin nakausap at nameet na niya ulit ang totoong
kapatid niya.
"Alam kong gabi na at dapat ka ng matulog ngunit kailangan kitang makausap, naalala
ko kasi ang sinabi mo sa akin kagabi na hindi mo hahayaang magtagumpay ang taong
sumira sa ating pamilya" tugon ni Maria at parang biglang tumigil ang pagikot ng
mundo ko dahil sa narinig ko.
Ano? Hindi hahayaan ni Carmelita magtagumpay ang taong sumira sa kanilang pamilya?!
Ako ba ang tinutukoy niyang sumira sa kanilang pamilya?
Mas lalong lumakas ang kabog ng dibdib ko at ramdam kong tumindig ang mga balahibo
ko. "Sang-ayon naman ako sa iyong sinabi ngunit mahihirapan tayong mapatunayang
nagkasala nga sila Gobernador Flores, Natasha at Leandro dahil malaki ang
impluwensiya nila at malapit din sila sa gobernador-heneral" patuloy pa ni Maria.
Naguguluhan na ako, Sino ba ang tinutukoy ni Carmelita na taong sumira sa pamilya

nila? Ako ba? O ang pamilya Flores?
Hindi naman ako nakapagsalita, patuloy pa rin akong binabagabag ng mga salita ni
Carmelita, Napansin siguro ni Maria na wala ako sa katinuan ngayon, kaya agad
niyang hinawakan ang balikat ko at iniharap ako sa kaniya "Sige na magpahinga ka na
muna kapatid ko, bukas na lang natin ipagpatuloy ang usapang ito, gumising ka rin
ng umaga bukas upang makasabay natin muli si ama sa agahan" tugon pa ni Maria at
numiti siya ng bahagya sa akin.
ANO?
Nakausap na nga
ni Carmelita ang tatay niya!
Hinalikan naman ako ni Maria sa noo, lalabas na sana siya ng kwarto kaya lang
pinigilan ko siya "A-ate Maria, A-anong nangyari sa akin matapos akong mawalan ng
malay sa selebrasyon ng Bagong taon ng mga I-intsik?" tanong ko sa kaniya, hindi
niya sana mapansin ang kaba ngayon sa tono ng pananalita ko. Lumingon naman si
Maria sa akin at hinawakan niya ang kamay ko.
"Hindi mo ba maalala?" nagtataka niyang tanong. Napayuko naman ako.
"K-kasi ang daming nangyari, masyadong mabilis ang lahat... kung kaya't naguguluhan
ako" palusot ko, pero nginitian lang ako ni Maria.
"Bueno, Nagulat kami dahil bigla ka na lang bumagsak sa lupa noong gabing iyon,
buti na lang nahawakan ka agad ni Belinda kung kaya't hindi malakas ang pagkakatama
ng ulo mo sa lupa, Tatakbo sana si Juanito papalapit sa atin upang tulungan ka pero
agad ko siyang sinenyasan na manatili na lang sa kinatatayuan niya at huwag lumapit
sa atin dahil makikilala siya ng mga guardia personal na kasama natin" panimula ni
Maria at inalalayan niya akong maupo kami sa kama.
"Agad nagpatawag ng doktor si ama at pinatingnan ka, ang sabi naman ng doktor
bumigay ang iyong katawan dahil kulang ka sa pagkain at tulog, at nakakapanghina
rin ng katawan ang masyadong pag-iisip sa mga problema, Nilagnat ka rin noong
gabing iyon kung kaya't dito na ako natulog sa tabi mo, nagulat nga ako paggising
ko kinabukasan nang makita kitang nakatayo sa tapat ng bintana, natakot din ako na
baka tumalon ka doon kaya agad kitang niyakap at hinila paatras pero nagulat ako
kasi umiiyak ka habang nakatanaw sa lawa
ng luha" sabi ni Maria at biglang naging malungkot ang expression ng mukha niya.
Umiyak si Carmelita? At bakit nakatanaw siya sa lawa ng luha?

Hinawi naman ni Maria ang buhok ko at inilagay ito sa likod ng tenga ko at
tiningnan niya ako ng mabuti, yung tingin na makapagpapagaan ng kalooban mo.
"Carmelita makinig ka, alam kong hanggang ngayon ay masakit pa rin para sa iyo at
para sa amin ang pagkawala ni ina at Josefina, ngunit gaya nga ng sinabi ni ama
kailangan na nating tanggapin ang pagkawala nila, dahil malulungkot sila kapag
nakikita nila tayong nagdadalamhati pa rin hanggang ngayon" tugon ni Maria habang
hinimas-himas niya ang buhok ko.
Ibig sabihin... ngayon pa lang nalaman ni Carmelita na patay na ang kaniyang ina na
si Donya Soledad at ang kapatid niyang si Josefina.
"At siguradong matutuwa sila ina at Josefina kapag nakita nilang bumabalik na muli
ang iyong mga dating gawain, alam mo bang napangiti si ama nang malaman niyang
nagpabili ka ng mga gamit sa pagtatahi, sinulatan rin ni ama si tiya Rosario
kahapon upang humingi ng mga libro para sa iyo, makakatulong ito para kahit papaano
ay mabawasan ang iyong pangungulila" dagdag pa ni Maria at nginitian niya ako pero
napansin kong may luhang namumuo sa kaniyang mga mata, alam kong nagungulila din
siya ngayon sa pagkawala ng ina at kapatid niya.
Hindi ko akalaing madami nang nagawa si Carmelita sa loob ng tatlong araw na siya
ang nasa katawan ko.
Paano ko mapagtatagumpayan ang misyon ko kung magagawang kontrolin ni Carmelita ang

katawan
ko?
Hindi ako makatulog buong gabi, natatakot ako na baka paggising ko ay lumipas na
ang isang linggo. Hindi ko alam kung bakit nandito na ngayon si Carmelita? Hindi pa
tapos ang misyon ko, pero bakit nandito na siya?
Hindi ko rin alam kung anong gusto niya, nais niya ba akong tulungan na magtagumpay
sa misyon ko? o balak niyang sirain at pigilan ako?
Pero bakit niya gagawin iyon? Ang misyon kong ito ay para sa kaniya. Bakit niya ako
hahadlangan?
Pinatago ko rin kay Belinda lahat ng mga binurda ni Carmelita, maging ang pulang
kurtina at mga bulaklak na nilagay ni Carmelita sa buong kwarto ay pinatanggal ko
rin. Hindi ko alam kung bakit pero natatakot at kinikilabutan ako sa tuwing
makikita ko ang mga bagay na ginawa niya habang nasa katawan ko siya.
Nakatulala ako ngayon sa kisame, Kailangan ko ngayon si madam Olivia, kailangan

kong malaman kung bakit nangyayari ang lahat ng ito?
Kailangan kong malaman kung kakampi ko ba si Carmelita?... o Hindi?
Bigla kong naalala noong binayaran niya si Kolonel Santos upang barilin si Juanito
sa araw ng kasal nila. Tama! Ibig sabihin si Kolonel Santos ang magiging
instrumento ni Carmelita sa pagpatay kay Juanito. Naalala ko rin yung gabi kung
saan nahuli kami ni Leandro na magkasama ni Juanito sa labas ng hacienda
Montecarlos...
"Disparale!" (Shoot him!) utos ni Leandro kay kolonel Santos na nasa tabi niya
ngayon, nagulat naman si kolonel Santos at napatingin kay Juanito. dahan-dahan
siyang naglakad papalapit kay Juanito at tinutok na niya
ang baril niya kay Juanito.
Pero sa mga oras na iyon halatang kabado si kolonel Santos at bakas sa mukha niya
na hindi niya kayang barilin si Juanito. at dahil dun napamura sa inis si Leandro
at itinulak niya si kolonel Santos papalayo.
"Wala kang kwenta!" sigaw ni Leandro kay Kolonel Santos. At si Leandro mismo ang
bumaril kay Juanito.
Ibig sabihin... nakatakdang si Kolonel Santos talaga ang babaril kay Juanito,
ngunit kahit si Leandro ang nag-utos sa kaniya hindi naman si Leandro ang totoong
nagpapatay kay Juanito, kung kaya't hindi namatay si Juanito.
At ngayon, kung si Carmelita ang mag-uutos kay Kolonel Santos... mamamatay si

Juanito!
Agad akong napabangon sa higaan, Kailangan kong makausap si Kolonel Santos at

sabihan siya na lumayo muna.
Pero paano? Hindi ko alam kung nasaan ngayon si Kolonel Santos. Hindi ko na siya
nakita pa mula noong nagalit si Leandro sa kaniya dahil hindi niya sinunod ito,
nabalitaan ko rin na inalis na ni Leandro si Kolonel Santos sa kaniyang hukbo at
tinanggalan rin ito ng ranggo.
Napahawak na lang ako ng mahigpit sa ulo ko, Hindi ko na alam ang gagawin ko, Hindi
ko alam kung saan ako magsisimula.
Kinabukasan, hindi ko namalayan na nakatulog pala ako, agad akong napabangon sa

kama at pinagmasdan ko ang buong paligid. Maayos naman ang buong kwarto, walang
bakas ng mga pagbuburda at mga gawain ni Carmelita. Pasikat pa lang ang araw at
umaalingawngaw na sa buong paligid ang mga tilaok ng manok. Agad akong tumayo at
dumungaw sa bintana,
nakita kong nagwawalis sa labas si Belinda.
"Belinda!" tawag ko sa kaniya dahilan para mapatingala siya. "G-gising na po pala

kayo Binibini... a-akyat na po ako diyan" gulat na tugon ni Belinda at agad niyang
itinabi yung walis na hawak niya at nagtungo dito sa kwarto.
"P-pasensiya na po Binibini, hindi ko po akalaing magigising kayo ng maaga k-kung

kaya't nagwalis lang po muna ako sa ibaba" paliwanag ni Belinda na ngayon ay
mukhang kinakabahan, bakas sa mukha niya na natatakot siya sa akin.
Bakit siya natatakot sa akin? Wala naman akong maalala na tinarayan o sinigawan ko
siya.
"B-bakit? M-may problema ba? Bakit ganiyan ang itsura mo?" tanong ko sa kaniya.
Napayuko naman siya at inayos niya ang sarili niya.
"W-wala po Binibini... Ah! Nais niyo na po bang kumain? o sasabay po k-kayo sa

inyong ama mamaya?" tanong niya at halatang gusto niyang ibahin ang usapan. Hindi
ko alam pero parang may tinatago si Belinda sa akin.
Biglang tinago ni Belinda yung braso niya dahilan para maghinala ako lalo. Agad
akong lumapit sa kaniya at hinawakan ko ang braso niya. Nanlaki ang mga mata ko
nang makita ang malaking pasa dito at nangingitim na.
"Anong nangyari sayo? Saan mo----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi
biglang napayuko si Belinda sa akin at umiiyak na siya ngayon. malinaw sa itsura
niya na nagulat at natakot siya nang hawakan ko siya.
Hindi maaari!
Posible kayang sinaktan ni Carmelita si Belinda?
"P-paumanhin po Binibini, m-magtutungo po muna ako sa kusina upang ipaghanda kayo

ng agahan" sagot niya nang hindi nakatingin
sa mga mata ko at nanginginig na din siya ngayon sa takot. At dahil dun bigla akong
napabitaw sa kaniya.
Kasabay ng pagbitaw ko sa braso niya biglang pumasok ang alaala ni Carmelita sa

utak ko...
"Stupida! Sinabi kong hanapin mo ang talaarawan ko! at huwag kang babalik dito
hangga't hindi mo nakukuha iyon!" sigaw ni Carmelita kay Belinda na ngayon ay
nakaluhod na sa harapan niya at humihingi ito ng tawad.
Nandito silang dalawa sa kwarto na ito, nakasandal naman si Carmelita sa kama at

may hawak itong makapal na libro. Galit na galit siya at ang talim din ng tingin
niya kay Belinda na nakaluhod ngayon sa harapan niya.
"Palibhasa Wala kang Kwenta!" sigaw pa ni Carmelita, inis na inis siya sa

pagmamakaawa at pag-iyak ni Belinda kung kaya't inihampas niya ang hawak niyang
makapal na libro sa braso ng tagapagsilbi. Napapikit naman sa sakit si Belinda pero
hindi pa rin ito umalis sa pagkakaluhod sa harapan ni Carmelita, tiniis na lang
niya ang sakit ng pagkakahampas nito sa kaniyang braso.
"Sal de aqui" (Get out of here!) sigaw pa ni Carmelita, dahan-dahan namang napatayo
si Belinda na sobrang nanginginig na sa takot at umiiyak siyang umalis.
Napatulala na lang ako kay Belinda na ngayon ay nakayuko lang sa tapat ko at
nanginginig sa takot na baka saktan ko siya ulit. Humakbang pa ako papalapit sa
kaniya para magpaliwanag pero bigla siyang napaatras.
Bakit kailangan saktan ni Carmelita si Belinda? Hindi ko akalaing kaya niya palang
pagbuhatan ng kamay ang tagapagsilbi niya.
At bakit niya hinahanap ang diary niya? alam
niya kayang itinapon ko iyon sa lawa ng luha?
Bigla akong napatulala, Teka! Kagabi lang noong makausap ko si Belinda hindi naman
siya ilag o takot sa akin... pero bakit ngayon bigla na lang siya natakot?
Posible kayang... Lumipas na naman ang mga araw ng hindi ko namamalayan?
"B-belinda, A-anong araw na ba ngayon?" tanong ko sa kaniya dahilan para tumingala

siya sa akin na may halong pagtataka.
"Ika-7 na po ng Pebrero Binibini" sagot ni Belinda. Parang biglang nanlamig ang

buong katawan ko. at nanghina rin ang mga tuhod ko dahilan para mapaupo ako sa
sahig. Nagulat naman si Belinda at agad siyang tumakbo papalapit sa akin.
"B-binibini... Ayos lang po ba kayo? N-nahihilo na naman po ba kayo?" nagpapanic na

tanong ni Belinda, ilang saglit lang biglang bumukas ang pinto at nagmamadaling
pumasok si Maria at ang ilan pang mga kasamabahay. Nagulat siguro sila dahil sa
pagpapanic na sigaw ni Belinda.
"Carmelita! Masama pa rin ba ang iyong pakiramdam?" nag-aalalang tanong sa'kin ni

Maria at agad niyang pinag-utos na tumawag ng doktor. Inalalayan naman nila ako
pahiga sa kama. At sa pagkakataong iyon, biglang naagaw ng atensyon ko ang isang
bagong painting na nakasabit sa dingding ng kwarto na ito na malapit sa pinto
Isa itong painting ng dalawang rosas na magkadikit. Ang isang rosas ay kulay puti,
at ang isa naman ay kulay pula.
Parang biglang kumirot ang puso ko, nang mapagtanto ko kung anong ibig sabihin ng
painting na iyon. Ang dalawang rosas na iyon ay sumisimbolo sa aming dalawa ni
Carmelita.
Ako
ang puting rosas.
At siya naman ang pulang rosas.
Magkapantay ang laki ng dalawang rosas, ngunit iisa lamang ang dapat na mangibabaw
sa kanilang dalawa.
Sa pagkakataong iyon, hindi ko mapigilang mapanghinaan ng loob, ika-7 na ng Pebrero

ngayon. Lumipas na naman ang 4 na araw nang hindi ko namalayan dahil nagawang
makontrol ni Carmelita ang katawan ko.
"Kamusta na po ang ating negosyo ama?" tanong ni Maria, nandito na kami ngayon sa
hapag-kainan, nakaupo sa gitna si Don Alejandro, nasa kaliwa naman niya si Maria at
nasa kanan naman ako.
"Se está haciendo mejor, pensé que Donya Julieta Valdez se negaría a comprar
nuestros granos debido a los conflictos (It's getting better, I thought Donya
Julieta Valdez would refuse to buy our grains due to the conflicts...) sagot ni Don
Alejandro kay Maria pero hindi na niya nagawa pang ituloy yung huling sasabihin
niya kasi gets naman namin na may hidwaan din ang pamilya Montecarlos at pamilya
Valdez.
Napatulala lang ako ngayon sa kinakain ko, Hindi ko alam kung matutuwa ba ako o
matatakot ngayon dahil naiintindihan ko na ang wikang Espanyol.
"Espero que todo vaya bien" (I hope that everything will be okay) sagot naman ni
Maria at napatingin siya sa akin, at sinenyasan ako na magsalita at pagaanin din
ang loob ni Don Alejandro na ngayon ay balisang-balisa na, nahihirapan siguro
siyang isalba ang kabuhayan namin.
Magsasalita na sana ako kaso nagulat ako kasi biglang napatingin sa akin si Don
Alejandro "Carmelita, hindi muna kita mapapayagan magtungo sa Laguna bukas
upang bisitahin ang puntod ng iyong ina dahil nagkalat na ang mga rebelde ngayon sa
paligid, kahapon lang ay natagpuang patay ang apat na guardia civil na rumuronda sa
tabing ilog, nasamsam ang mga kagamitan nila lalong-lalo na ang mga bagong armas"
tugon ni Don Alejandro habang nakatingin ng diretso sa mga mata ko, gulat naman
akong napatulala sa kaniya.
ANO?
Nagpaalam si Carmelita na pupunta siya ng Laguna?
"Anak, sana maintindihan mo ang sitwasyon natin ngayon, lumalakas na ang grupo ng
mga rebelde, at natatakot ako na baka umatake muli sila" patuloy pa ni Don
Alejandro at hinawakan niya ang kamay ko upang pakalmahin ako. Akala niya siguro
nagulat ako ngayon dahil hindi niya ako pinayagang pumunta sa Laguna, pero ang
totoo nagulat ako kasi kumikilos na si Carmelita.
"Ama, hindi po ba sinabi ni Heneral Leandro na magtatalaga siya ng mga guardia

civil na roronda sa palibot ng ating hacienda?" tanong ni Maria. napasandal naman
si Don Alejandro sa upuan niya at napabuntong-hininga siya. May sakit ba siya
ngayon? bakit ang tamlay-tamlay niya?
"Mas mabuti nang maging maingat at handa na lang tayo sa lahat ng oras, huwag
nating iasa sa iba ang kapakanan at kaligtasan natin" sagot ni Don Alejandro.
Natauhan na ba siya na hindi dapat pagkatiwalaan ang pamilya Flores? magmula noong
umatake ang mga rebelde dito sa aming hacienda at ang tagal bago dumating ng mga
guardia civil sa pamumuno ni Leandro.
Teka! Tama! Siguro alam ngayon ni Leandro kung nasaan si Kolonel Santos. Kailangan
ko siyang makausap.
Magpapaalam sana
ako kay Don Alejandro na pupunta ako mamaya sa bahay ng mga Flores kaya lang
nagsalita na siya "Carmelita anak, tungkol pala sa nakatakda niyong kasal ni
Leandro..." panimula ni Don Alejandro at mukhang nag-aalanganin siyang ituloy ang
sasabihin niya.
"Bakit po Ama? Hindi na po ba matutuloy ang kasal nila?" sabat ni Maria at parang
mag-cecelebrate siya ngayon kapag sinabi ni Don Alejandro na hindi na nga tuloy ang
kasal. Tiningnan lang ni Don Alejandro si Maria saka tumingin ulit ito sa akin.
Hinawakan niya ulit ang kamay ko, para bang sinasabi niya na makinig ka ngayon sa
sasabihin ko anak.
"Nais mo ba talagang ituloy ang kasal niyo ni Leandro?" tanong sa akin ni Don
Alejandro dahilan para lumaki ang mga mata ko dahil sa gulat.
ANO?
KELAN KO SINABING GUSTO KO MAKASAL KAY LEANDRO?

Gulat ding napatingin sa akin si Maria "Eres Serio Carmelita?"(Are you serious
Carmelita?) tanong ni Maria sa akin at halos hindi siya makapaniwala. Hindi rin
naman sila maniniwala kung sasabihin kong hindi naman talaga ako ang nagsabi niyon.
Si Carmelita ang nagsabi niyon!
Pero bakit niya gustong matuloy ang kasal kay Leandro?
Hindi ba, tinanggihan niya ito noon dahil si Juanito ang talagang mahal niya. Ano
ba talaga ang plano niya?!
Hindi naman ako nakapagsalita, Hindi ko alam ang sasabihin ko. baka mas lalong
malito si Don Alejandro dahil sa pabago-bagong desisyon ng kaniyang anak.
Kahit pa hindi pa ako sigurado sa kung ano man ang plano ni Carmelita ngayon...
malakas ang kutob ko na hindi ito maganda.
/>
Nandito ako ngayon sa tapat ng bintana ng kwarto ko at nakatulala sa lawa ng luha,

Hindi pa rin malinaw sa akin kung paano nakokontrol ni Carmelita ang katawan ko, at
bakit naalala ko din ang mga ginagawa niya habang nasa katawan ko siya.
Nagulat ako nang biglang may kumatok sa pinto at sumilip si Belinda, "B-binibini...
nahanap ko na po ang inyong talaarawan" tugon niya dahilan para gulat akong
mapatingin sa kaniya.
Pumasok na siya sa loob ng kwarto ko habang hawak-hawak ang isang puting tela at
inilapag iyon sa mesa "N-naalala ko po na nagpakalunod kayo sa lawa ng luha kung
kaya't naisip ko po na baka sakaling dala-dala niyo doon ang talaarawan na ito,
hindi naman po ako nagkamali dahil nakita ko pong palutang-lutang ang talaarawang
ito sa gilid po ng pampang" patuloy pa ni Belinda at medyo napaatras siya nung
binuklat ko yung puting telang nakabalot sa diary.
Gulat akong napatulala doon sa diary na kulay itim na dahil sa nasunog ito at
lantang-lanta na dahil sa pagkakababad ng matagal sa tubig. Kahit sobrang lambot na
nito hindi pa din naghihiwalay ang mga pahina. At kahit nasunog pa ito at nababad
sa tubig kayang-kaya pa rin basahin ang mga isinulat ko dito.
Dahan-dahan kong hinawakan ang diary, at bigla kong naalala yung sinabi noon ni
madam Olivia kay Carmelita...
"Nalalaman ng talaarawan mo ang lahat ng ginawa mong kasalanan, nalalaman ng

talaarawan mo ang lahat ng galit, hinanakit, poot at pighati ng iyong puso... kung
kaya't ang diwa at puso mo ay pansamantalahang mananahan dito hangga't hindi pa
natatapos ng babaeng nakatakda ang
misyon niya, at kapag napagtagumpayan niya ang misyon niya, kapag nailigtas niya si
Juanito... magigising ka muli ngunit wala ka ng maaalala sa mga nangyari" tugon ni
madam Olivia kay Carmelita.
Tama! Ang diwa at ang puso ni Carmelita ay nananahan dito sa diary na ito, pero
bakit bigla siyang nakapasok sa katawan ko?
Bigla kong naalala na nagsimulang makilala ko ang buhay ni Carmelita na pinasilip

sa akin ni madam Olivia noong magkausap kami sa labas ng kumbento sa Cebu habang
nagtatahi. At kasunod nito, nagsimula nang pumasok ang mga alaala ni Carmelita sa
utak ko nang muntikan ng mamatay si Juanito sa bangin dahilan para masunog ang
harapang bahagi ng diary.
Ibig sabihin... noong gabing magtatanan sana kami ni Juanito pero nahuli kami at
nahulog siya sa bangin na muntik na niyang ikamatay, nagsimula nang makawala ang
alaala ni Carmelita na nananahan sa diary niya dahil nasunog ang unang bahagi nito.
Kaya pala sa tuwing pumapasok ang mga alaala niya sa akin palagi akong nahihilo at
kung minsan ay nawawalan ako ng malay.
At ngayon, nang malagay muli sa peligro ang buhay ni Juanito sa kamay ni Leandro,
tuluyan nang nasunog ang diary... dahilan upang makawala na si Carmelita sa loob ng
diary!
Tama!
Kaya ngayon nandito na rin si Carmelita sa katauhan ko!
Bigla ko ring naalala yung sinabi noon sa akin ni madam Olivia...
"Carmela... lagi mong tatandaan na hindi mo ito kasalanan at walang may kasalanan
nito, tadhana ang mismong sumulat ng mga nangyari at mangyayari pa lamang, nawa'y
ang mga pangyayari ngayon ay hindi na katulad sa
nakaraan ni Carmelita, dahil kayo ni Carmelita sa panahong ito ay iisa" -madam

Olivia.
"Carmela, nagbago man ang mga pangyayari... hindi pa rin magbabago ang katotohanan
na ikaw si Carmela Isabella, na nagmula sa makabagong panahon" - madam Olivia.
Kahit ang diwa at puso namin ni Carmelita ay nasa iisang katawan ngayon, Hindi pa
rin magbabago ang katotohanan na magkaibang-kaiba kaming dalawa.
Gabi na naman, Nakaupo lang ako ngayon sa kama at kanina ko pa tinititigan yung
diary ni Carmelita na nakalagay sa mesa ko. Malinaw na sa'kin na may kinalaman ang
pagkasunog ng diary niya kaya nandito na siya ngayon, pero ang hindi ko
maintindihan Bakit niya pinapahanap ang diary niya?
Hindi kaya... may kinalaman yung diary niya para magtagumpay siya sa mga plano
niya?!
At dahil dun agad akong tumayo at kinuha ko ulit yung diary, narealize ko na hindi
nalalaman ni Carmelita ang mga nasa isipan ko kahit pa nandito na siya ngayon sa
katawan ko. Hindi niya nalaman na itinapon ko sa lawa ng luha yung diary niya kung
kaya't kailangan kong itago ulit ito bago pa niya makontrol ulit ang katawan ko.
Nagtaklob na ako ng balabal at dahan-dahang lumabas ng kwarto, hatinggabi na at

wala akong balak matulog dahil baka makontrol na naman ni Carmelita ang katawan ko.
Halos tulog naman na ang lahat ngayon, at sa likod ng kusina ako dumaan.
Agad akong napayuko at nagtago sa ilalim ng malalaking paso na nasa bungad ng labas
ng kusina nang maaninag ko ang dalawang guardia personal na nakatambay sa labas.
nag-uusap
sila ng halos pabulong.
"Kailan ba kikilos ang samahan? Hindi ko na maatim ang pagsilbihan pa ang pesteng
pamilyang ito! Gustong-gusto ko na gilitan ang leeg ni Don Alejandro" naiinis na
tugon nung isang guardia personal na napapasuntok sa hangin dahil sa inis. Sinuway
naman siya nung isang guardia personal na kausap niya at nagpalingon-lingon ito sa
paligid.
"Huwag ka ngang maingay diyan, baka may makarinig pa sa iyo, hindi tayo maaaring
mabigo ngayon" suway nung isa. Napapikit naman sa inis yung isa.
"Kung umatake na sana tayo noon bago pa tayo naunahan ng mga nagpapanggap na mga
rebelde, malamang kinakain na ng mga buwitre ang bangkay ni Don Alejandro ngayon!"
buwelta pa niya. gulat namang napatingin sa kaniya yung kausap niya.
"Anong ibig mong sabihin? Hindi ba sila Ca-tapang ang nag-utos na umatake kayo dito
noong nakaraan?" gulat na tanong nung isang guardia personal at agad nitong hinubad
ang kaniyang sumbrero. Manipis-nipis na ang buhok nito at mistulang bagsak na
bagsak dahil sa pagkakalapat ng sumbrero sa ulo niya.
"Hindi na ito napag-usapan pa dahil wala namang pakialam si Ca-tapang kung ibintang
sa kaniya lahat ng mga pag-atake na nangyayari ngayon dito sa San Alfonso, Baguhan
ka pa lang kung kaya't marami ka pang pagdadaanan, Ako ang naatasan sa misyong ito
at wala akong natanggap na utos mula kay Ca-tapang na aatakihin namin ang hacienda
Montecarlos noong Enero" sagot nung guardia personal na inis na inis kanina pa.
Bigla kong naalala yung pag-atake na nangyari sa amin noon dito sa hacienda
Montecarlos kung saan hindi agad dumating ang hukbo nila
Leandro upang tulungan kami. At naalala ko rin ang sinabi noon ni Maria nang
makasalo namin sa hapag-kainan ang pamilya Flores...
"Bakit madaling napasok ng mga rebelde ang inyong hacienda?" -Natasha
"Bakit nga ba? Iyon din ang aking pinagtataka, bukod doon ay nagtataka rin ako kung
saan nakuha ng mga rebelde ang mga baril nila na tanging ang hukbo lang ang
mayroon" - Maria.
Ibig sabihin... Tama ang kutob ni Maria na hindi mga rebelde ang umatake sa amin
noong araw na iyon. Posibleng, pakana iyon ng pamilya Flores upang magkaroon kami
ng utang na loob sa kanila at hindi na namin magawa pang kalabanin sila.
"Nang dahil sa pag-atakeng iyon ng mga kalalakihang hindi naman natin kaanib sa
grupo, mas lalong naghigpit tuloy ng pagbabantay si Don Alejandro dito" naiinis na
tugon pa nung guardia personal at tinanggal na rin niya ang sumbrerong suot niya
upang hawiin ang buhok niya na basang-basa na ngayon sa pawis dahil sa init.
Nanlaki ang mga mata ko nang makilala ko kung sino yung guardia personal na
namumula na ngayon dahil sa inis...
Si Bergilio.
Ibig sabihin... siya ang naatasan dito magmanman at manguna sa mangyayaring pag-
atake sa hacienda Montecarlos!
Mas lalo akong kinabahan nang maalala kong alam pala ni Bergilio na pinatay ni
Juanito ang kasamahan nilang mga rebelde na sina Carding. At alam din ni Bergilio
na buhay at kung nasaan ngayon si Juanito.
Ayon kay Juanito, tinulungan siya ni Bergilio at pinagtakpan siya kina Ca-tapang
upang hindi parusahan si Juanito sa pagtataksil na ginawa niya sa kanilang samahan
nang patayin niya sina Carding.
Pero bakit naman iyon gagawin ni Bergilio? Bakit siya magsisinunggaling para kay
Juanito?
At ngayon nandito siya sa loob ng hacienda namin at malayang nakakagalaw at

nakakapagmanman sa mga ginagawa ni Don Alejandro at ng pamilya namin.
Ngayon ko lang napagtanto, na hindi na rin ligtas si Juanito sa rebeldeng grupo ni

Ca-tapang na kinabibilangan niya dahil napatay niya ang kasamahan niyang sila
Carding noon. At kapag nalaman ito nila Ca-tapang, siguradong manganganib din ang
buhay niya!
Babalik na lang sana ako sa kwarto nang bigla akong napatigil dahil sa pamilyar na
boses na narinig ko.
"Bilyong! Pasuyo naman ako oh, maaari mo bang ipaabot ito kay Binibining Carmelita"
narinig kong tugon ni Juanito dahilan para agad akong mapalingon muli sa kanila.
Napatakip na lang ako sa bibig ko dahil sa gulat nang marealize kong si Juanito nga
iyon!
Naka-damit pang-magsasaka siya at mukhang kakatapos niya lang magsiga dahil

nababalot ng itim na uling ang damit niya. "Hindi ka pa rin ba sumusuko Juanito?
mukhang ayaw na sa iyo ng hilaw na mestisang iyon! Lumabas na ang totoong ugali
niya na kasing itim ng buto ng kaniyang ama!" naiinis na tugon ni Bergilio. Bigla
namang nagbago ang itsura ni Juanito at pilit na pinipigilan ang sarili na hindi
suntukin si Bergilio dahil sa mga sinasabi nito.
"Huminahon kayo, tama na iyan! Baka magising ang mga kasambahay dahil sa ingay
niyo" awat nung isang guardia personal na kausap kanina ni Bergilio. Napahilamos
naman sa mukha si Juanito at namumula na siya ngayon sa galit.
"Sige na, ako na
ang mag-aabot nito kay Binibining Carmelita" tugon nung guardia personal na
halatang napilitan lang upang mahimasmasan si Juanito dahil mukhang hindi niya
mapipilt si Begilio.
"Bahala nga kayo diyan! Magpapahangin lang ako Andoy" naiinis na tugon ni Bergilio
at nilayasan na niya si Juanito at yung kasama niyang guardia personal na Andoy
pala ang pangalan.
Agad namang tinapik ni Andoy ang balikat ni Juanito "Naiintindihan ko naman na

mahal na mahal mo pa rin ang bunsong anak ni Don Alejandro, ngunit maka-ilang beses
na niyang tinanggihan kunin at kung minsan ay itapon ang mga sulat mo para sa
kaniya... naaatim mo pa ba iyon?" tanong ni Andoy kay Juanito, napayuko naman si
Juanito at umupo sa tabi niya.
Teka!
Ano daw?
Makailang-beses kong tinapon ang sulat ni Juanito? Kailanman ay hindi ko magagawa

iyon!
Parang biglang kumirot ang puso ko nang marealize ko na apat na araw nga pala
nakontrol ni Carmelita ang katawan ko. Marahil ay siya ang nakatanggap ng mga sulat
na iyon ni Juanito para sa akin!
Kasabay ng pagkabigla ko dahil sa mga narinig ko ay ang pagpasok ng alaala ni

Carmelita sa utak ko...
Naglalakad si Carmelita at Maria sa hardin ng hacienda Montecarlos, nakapulupot ang

braso ni Maria sa braso ni Carmelita habang nagkwekwento ito ng mga nakakakilig na
pangyayari sa kanila ni Eduardo. Samantala, tulala at balisang-balisa naman si
Carmelita at halatang hindi nakikinig sa mga pinagsasabi ni Maria.
"Kaya nga... sobrang nagagalak ako dahil nagawa mong isakripisyo noon ang sarili mo
at nagpresenta
ka na magpakasal kay Leandro upang hindi ipalaglag ni ama ang pinagbubuntis ko"
tugon ni Maria dahilan upang gulat na napalingon sa kaniya si Carmelita.
"Ano? Buntis ka?" gulat at halos hindi makapaniwalang tanong ni Carmelita kay Maria
dahilan para biglang magtaka yung itsura ni Maria.
"Ayos ka lang ba Caremelita? apat na buwan na akong buntis... kung sabagay, halos
tatlong buwan din akong nawala dito sa piling niyo kung kaya't baka nawala na
isipan niyo" sagot ni Maria at hinimas niya ang tiyan niya na hindi naman ganoon
kalaki kung kaya't hindi masyado halata, Gulat namang napatingin si Carmelita sa
tiyan niya at hindi ito makapaniwala. Kung kaya't hinawakan ni Maria ang
magkabilang balikat ni Carmelita at iniharap ito sa kaniya.
"Naiintindihan ko na maraming bagay at problema ang bumabagabag ngayon sa isipan mo

kapatid ko, ngunit huwag kang mag-alala nandito lang ako lagi para sa iyo, utang ko
ang buhay ko at ng anak ko sa iyo, dahil kung hindi dahil sayo marahil ay asawa na
ako ngayon ni Gobernador Flores" patuloy pa ni Maria at bigla siyang nalungkot.
Napailing naman si Carmelita at napaatras. "S-sandali lang, hindi na si Don Mariano

ang gobernador ng San Alfonso?" gulat na tanong ni Carmelita, at tiningnan naman ni
Maria ng mabuti si Carmelita at hinipo ang noo at leeg nito.
"W-wala ka namang sinat ah, bakit ka nagkakaganiyan?" nagtatakang tanong ni Maria.
hindi naman nakasagot si Carmelita at napapikit lang ito sa inis. "Bakit parang
biglang nakalimutan mo na ang lahat? epekto ba ito ng pagkalunod mo sa lawa ng
luha" tugon pa ni Maria at
napaisip siya ng malalim.
"N-nasaan ang talaarawan ko?" biglang tanong ni Carmelita kay Maria, dahilan para
mas lalong maweirduhan na si Maria sa kapatid niya.
"H-hindi ko alam, tanungin mo si Belinda, marahil ay alam niya kung saan mo huling
nilagay ang iyong talaarawan" sagot ni Maria at nginitian niya ng bahagya si
Carmelita pero hindi siya nito pinansin.
Babalik na sana sila sa loob ng mansyon nang biglang dumaan ang dalawang guardia
personal na sina Bergilio at Andoy at agad nag-bow sa kanila. Nagulat naman si
Carmelita nang biglang lumapit si Bergilio at inabot niya ang tatlong sobre kay
Carmelita.
"G-galing ba iyan kay Juanito?" sabat ni Maria, napatango naman si Bergilio. "Sige
Maraming Salamat, paki-kamusta rin ako kay Eduardo" patuloy pa ni Maria at agad na
pasimpleng umalis sila Bergilio at Andoy na parang wala lang nangyari.
"Oh? Carmelita... Bakit hindi ka masaya? Nasaan ang ngiti mong halos ikapunit na ng
iyong mukha matanggap lang ang sulat ni Juanito" pang-asar pa ni Maria kay
Carmelita pero napatitig lang si Carmelita doon sa tatlong sobreng hawak niya.
"N-nagpapadala ng sulat sa akin si Juanito? A-akala ko ba hindi niya ako----" hindi

na natapos ni Carmelita yung sasabihin niya kasi biglang nagsalita si Maria.
"Marahil ay hindi lang agad nakapagpadala sa iyo ng sulat si Ginoong Juanito dahil
naghigpit si ama sa pagbabantay dito, kung kaya't huwag ka ng magtampo diyan, at
marahil ay hindi siya makalabas ngayon sa simbahan dahil hindi pa naghihilom ng
tuluyan ang mga sugat na natamo niya" paliwanag pa
ni Maria, hindi naman nag-react si Carmelita, nakatitig pa din siya sa mga sulat na
hawak niya, nabasa niya ang nakasulat sa likod ng sobre...
Carmelita
Ngunit sa mga sandaling iyon, Bagama't pangalan niya ang nakalagay sa sobreng
iyon... Alam niyang hindi naman siya ang tinutukoy ng lalaking pinakamamahal niya.
Bigla akong napahawak sa malaking paso na nasa harapan ko kung saan ako nagtatago
ngayon, Hindi ako makapaniwalang nabasa na ni Carmelita ang mga sulat ni Juanito
para sa'akin!
At alam na din niya na umibig si Juanito sa akin!

Napatitig naman ako sa diary na hawak ko ngayon, narealize ko na kaya pala
pinapahanap ni Carmelita ang diary na to upang malaman niya ang lahat ng nangyari
dahil isinulat ko sa diary na ito ang lahat ng kaganapan mula nang umpisahan ko ang
misyon kong ito.
Sa ngayon, ang alam pa lang niya ay patay na si ina at Josefina, alam na rin niya
na si Kapitan Vicente Flores na ang bagong Gobernador ng San Alfonso, alam na din
niya na buntis si Maria, alam na rin niya na nagpresenta akong magpakasal kay
Leandro upang iligtas si Maria sa pamilya Flores, at higit sa lahat alam na rin
niya na nahulog sa akin si Juanito!
"Hindi ko nga alam kung bakit siya biglang nagbago, hindi ko rin maintindihan kung
bakit bigla niya akong itinaboy ng ganito" narinig kong tugon ni Juanito at
napatango-tango naman si Andoy habang dinadamayan siya.
Hindi maaari!
Ibig sabihin... nakausap na ni Carmelita si Juanito!
Nakita kong tumayo na si Juanito at nagpaalam
kay Andoy, pero bago pa man siya makaalis agad akong tumayo at tinawag ang pangalan
niya.
"Juanito!" tawag ko dahilan para mapalingon sila ni Andoy sa akin. Gulat namang
napatulala sa akin si Juanito at nabitawan din ni Andoy dahil sa gulat yung sulat
na hawak niya na ibibigay dapat sa akin ni Juanito.
"B-binibini...A-anong ginagawa mo dito?" gulat na tanong ni Juanito sa akin pero

may halong ngiti na sa kaniyang labi. Hindi ko naman mapigilang mapangiti rin dahil
nandito na siya ngayon sa harapan ko. napansin ko ang luhang namumuo sa kaniyang
mga mata at agad siyang tumakbo papalapit sa akin at niyakap niya ako.
"H-hindi ka na galit sa akin?" bulong niya pa habang yakap-yakap ako ngayon ng

mahigpit. Niyakap ko naman siya pabalik at hindi na ngayon maawat ang mga luha ko
sa pagpatak. Magkahalong saya at takot ang nararamdaman ko ngayon. hindi ko pa alam
kung anong mga sinabi ni Carmelita sa kaniya dahilan para masaktan at mawasak ang
puso niya ng ganito.
Bago pa man ako makapgsalita biglang pumasok na ang alaaala ni Carmelita sa utak
ko...
"S-salamat mahal ko dahil nasa mabuti ang kalagayan mo, labis akong nag-alala nang
makita kitang mawalan ng malay noong Bagong taon ng mga intsik, at hindi rin ako
mapalagay dahil hindi mo tinutugon ang mga sulat na ipinapadala ko sa iyo" tugon ni
Juanito at akmang yayakapin na niya si Carmelita pero bigla itong humakbang paatras
at tiningnan siya ng diretso sa mata.
Nandito sila ngayon sa tapat ng lawa ng luha, malalim na ang gabi at walang buwan o
bituin sa langit, sa tulong ni Maria naitakas niya ngayon si Carmelita
sa kanilang mansyon at nagtungo dito sa lawa ng luha na sakop pa rin naman ng

kanilang hacienda.
Matapos mabasa ni Carmelita ang mga sulat na pinadala ni Juanito, naging mainitin
na ang ulo nito at panay ang sigaw sa mga kasambahay, inutusan niya rin ang lahat
lalong-lalo na si Belinda na hanapin ang diary niya.
"B-bakit may problema ba? N-napagalitan ka na naman ba ng iyong ama? H-hindi ka pa

rin ba tinitigilan ni Leandro?" nag-aalalang tanong ni Juanito at hinawakan niya
ang kamay ni Carmelita pero agad itong pumiglas sa pagkakahawak niya.
At dahil dun napatulala lang si Juanito sa kaniya dahil sa matinding pagkabigla.

"C-carmelita----" hindi na natapos ni Juanito yung sasabihin niya kasi biglang
nagsalita si Carmelita at tiningan siya ng matalim.
"Bakit Juanito? Bakit mo nagawang ibigin ang babaeng iyon?! Isinakripisyo ko ang
buhay ko para sayo! para maituwid ang pagkakamali ko at muling mabigyan ka ng
pagkakataong mabuhay pero bakit? Bakit ka umibig sa kaniya?!" sigaw ni Carmelita at
tuluyan nang bumagsak ang mga luha niya. humakbang naman papalapit si Juanito sa
kaniya upang punasan ang mga luha niya pero agad niyang sinagi ang kamay nito.
"Bakit hindi mo nagawang punasan ang mga luha ko noong nagmamakaawa ako sa harapan
mo? Bakit hindi mo sinubukan mahalin ako sa kabila ng pagmamahal ko sa iyo? Bakit
nais mong itigil ang kasal at iwan ako para kay Helena?!" sigaw pa ni Carmelita,
mas lalong nagulat naman si Juanito at naguguluhan na siya sa mga nangyayari.
"A-ano bang pinagsasabi mo? Ikaw ang mahal ko Carmelita! Ikaw lang ang nasa
puso ko" paliwanag pa ni Juanito at pilit niyang sinusuyo si Carmelita pero umiiwas
at humahakbang ito paatras sa kaniya.
"Hindi mo ako mahal Juanito! Hindi ako ang babaeng minamahal mo! at hindi ako
makakapayag na magkatuluyan kayo! Sinira niya ang pamilya ko! ipinagkatiwala ko ang
buhay ko sa kaniya pero anong ginawa niya? Sinira niya ang lahat! at inagaw ka niya
sa akin!" galit na sigaw pa ni Carmelita dahilan para mapatakbo si Maria na kanina
pa nakatayo sa di-kalayuan dahil sinamahan niya ito.
"Carmelita! Juanito! huwag kayong masyadong maingay baka marinig kayo ng mga
guardia----" hindi na natapos ni Maria yung sasabihin niya kasi nagulat siya nang
makitang umiiyak na ng todo si Carmelita, kung kaya't agad niya itong niyakap.
"Anong nangyare? Anong ginawa mo sa kapatid ko?" nag-aalalang tanong ni Maria kay
Juanito, napahilamos naman sa mukha si Juanito at hindi na niya alam ang gagawin
niya ngayon. patuloy na rin ang pagdaloy ng mga luha niya.
Pero kahit ganoon ay sinubukan pa din niyang lapitan si Carmelita na ngayon ay

umiiyak na sa bisig ni Maria. "C-carmelita... makinig ka, wala kaming relasyon ni
Helena at kailanman ay hindi kami nagkarelasyon dahil ikaw ang totoong tinitibok ng
puso ko... ikaw lang at wala ng iba" paliwanag pa ni Juanito, pero tiningnan lang
siya ni Carmelita at nanlilisik ang mga mata nito kahit pa patuloy ang pagbagsak ng
mga luha niya.
"N-nagkakamali ka sa akala mo Juanito... Ang tinitibok ng puso mo ay hindi ako"

seryosong tugon ni Carmelita dahilan upang mapatulala si Juanito sa kaniya at ang
mga huling
sinabi niya ay labis na gumulo sa isipan ni Juanito.
Matapos makausap ni Carmelita sa lawa ng luha si Juanito at nagwala siya doon,

sinamahan muna ni Maria si Carmelita sa kwarto nito at pinatahan sa pag-iyak, ayaw
ikwento ni Carmelita ang dahilan kung bakit siya umiiyak at kung sino yung
tinutukoy niyang babaeng minamahal ni Juanito.
Kinabukasan, nagulat si Carmelita nang makita si Juanito sa ibaba at nakatanaw sa

kaniyang bintana. Ngumiti ito pero agad niyang sinaraduhan ng bintana dahilan para
mas lalong masaktan si Juanito. Napaupo naman sa kama si Carmelita sa galit at
nagbasa na lang ng libro, ilang sandali pa dumating si Belinda at ibinalita sa
kaniya na hindi niya mahanap ang diary, at dahil mainit ang ulo ni Carmelita
sinigawan niya si Belinda at hinampas pa niya ito ng libro sa braso.
"Carmelita? A-ayos ka lang?" tugon ni Juanito dahilan para bumalik ako sa katinuan,
hawak niya ngayon ang mukha ko habang nakatitig siya sa akin. Kitang-kita ko ang
labis na pag-aalala sa kaniyang mga mata. Sa pagkakataong iyon, hindi ko kinayang
makitang umiyak ng ganoon si Juanito dahil sa mga pinagsasabi ni Carmelita.
Napayakap na lang ako sa kaniya, at umiyak sa tapat ng dibdib niya. tinatapik-tapik

naman niya ang likod ko dahilan para mas lalong gumaan ang pakiramdam ko. "Sabi mo
noon, ang yakap ang isa sa mga paraan upang maghilom ang sugat na nararamdaman ng
isang tao sa kaniyang puso" bulong sa akin ni Juanito. napangiti naman ako ng
bahagya, naalala kong sinabi ko nga sa kaniya yun noong pinuslit kami ni Don
Buencamino sa kaniyang barko papuntang Maynila.
Iniwan niya muna kami noon sa kaniyang silid dahil hahanapan pa niya ako ng
bakanteng silid kung kaya't nakapag-usap kami ni Juanito.
Magsasalita na sana ako kaso biglang lumapit sa amin si Andoy. "K-kanina ka pa

riyan Binibini?" gulat na tanong ni Andoy habang nakatingin sa mga mata ko at
nakaturo doon sa likod ng naglalakihang paso na pinagtaguan ko kanina.
Napabitaw na ako sa yakap ni Juanito at pinunasan ko na rin ang mga luha ko saka
tumingin kay Andoy "Oo kanina pa ako riyan" sagot ko dahilan para biglang mapahawak
siya sa panga niya dahil sa pagkabigla.
Nagtataka naman kaming napatingin ni Juanito sa kaniya "Bakit Andoy? Anond

problema?" tanong ni Juanito pero napahawak lang si Andoy sa noo niya, mukhang
stress na stress na siya ngayon.
"Narinig niya ang lahat Juanito! Narinig niya ang pag-uusap namin ni Bergilio
kanina tungkol sa misyon namin dito" seryosong tugon ni Andoy dahilan para lumaki
ang mga mata ko dahil sa gulat. Hindi naman nag-react si Juanito.
"Kakampi natin si Carmelita, bagaman anak siya ni Don Alejandro, nasa panig pa rin
natin siya" sagot ni Juanito. napatingin naman sa akin si Andoy na may halong
pagdududa pa rin.
"Paano ka naman nakasisiguro Juanito?" tanong pa ni Andoy pero kahit kay Juanito
niya sinabi iyon nakatingin pa din siya ng matalim sa akin.
"Ilang beses na pinatunayan ni Carmelita na hindi siya sang-ayon sa mga gawain ng

kaniyang ama, ilang beses na rin niya pinagtakpan ang samahan natin" diretsong
sagot ni Juanito. napahawak na lang sa noo si Andoy at napailing-iling.
"Kung gayon, aasahan namin ang katapatan mo Binibini" tugon
ni Andoy sa akin, napatango naman ako sa kaniya. Alam kong medyo nabawasan na ang
pagdududa niya dahil nawala na ang kunot sa noo niya, ilang sandali pa nagpaalam na
siya at umalis.
Nandito kami ngayon ni Juanito sa lawa ng luha at nakaupo sa pampang, sobrang ganda
ng buwan na nag-rereflect sa kumikinang na tubig ng lawa. Bigla kong narealize na
ang ganito kagandang tanawin ay hindi dapat binabahiran ng kalungkutan. Walang
dapat nagpapakamatay sa lawang ito na sobrang kaakit-akit.
Ang lamig din ng ihip ng hangin, magmamadaling araw na rin kasi kaya medyo makapal
na ang hamog. Buti na lang nagdala ako ng balabal kaya pinang taklob ko sa balikat
ko. Napatingin naman ako kay Juanito na nasa tabi ko at mukhang nilalamig din siya,
manipis lang ang kaniyang damit pang-itaas at puro uling pa ito.
Umusog ako papalapit lalo sa kaniya dahilan para magdikit ang mga balikat namin,
bigla naman siyang napalingon sa akin at ngumiti "Akala ko ay galit ka pa sa akin
kung kaya't natatakot akong baka mabigla kita kapag lumapit ako sa iyo" panimula
niya, natawa naman ako. napaka-gentle man talaga ng lalaking to.
Inalis ko yung balabal na nasa balikat ko at ipinatong ang dulo niyon sa balikat
niya, mahaba naman kasi ang balabal na ito kung kaya't pwede kaming mag-share.
Nakita ko namang pasimpleng ngumiti si Juanito at halatang ayaw niya ipakita sa
akin na kinikilig siya diyan.
At dahil dun sinilip ko ang mukha niya na nakalingon sa kaliwa at nakita ko ngang
nakangiti siya na parang aso haha!
Aba! Ganito pala kiligin ang mga lalaki sa panahong to ah. Ang cute! Haha!
Napa-ehem
muna ako at dahan-dahan kong hinawakan ang kamay niya, nabigla naman siya sa ginawa
ko at agad napalingon sa akin, sobrang naweweirduhan siguro siya sa'kin ngayon kasi
nung isang gabi lang inaway ko siya (which is Carmelita naman talaga ang nang-away
sa kaniya) tapos ngayon biglang ngingitian ko siya na parang wala lang nangyari
"Bukod sa ayokong makitang umiiyak ka, ayoko ring makitang nasasaktan at nagagalit
ka sa akin" tugon niya pa at dahan-dahan siyang ngumiti, yung ngiting nagpabihag sa
puso ko noong una pa lang kaming nagkita.
Nagulat ako nung biglang nag-thumbs up siya, natawa na lang ako at nag-thumbs up
din.
Napasandal na ako sa balikat niya, pero napansin ko ang bakas ng dugo sa damit niya
sa bahagi ng tiyan niya. "B-bakit dumudugo pa rin ang sugat mo?" tanong ko sa
kaniya, agad naman niyang tinakpan ng kamay niya yung sugat niyang dumudugo.
"W-wala ito, nasobrahan lang siguro ako sa pagsiga kanina kung kaya't hindi ko
nalagyan ng gamot" sagot niya, hindi ko alam pero bakit parang hindi ako kumbinsido
sa sinasabi niya. Naiintindihan ko na hindi ganoon madaling humilom ang sugat lalo
na ang tama ng bala pero bakit hanggang ngayon lumipas na ang ilang linggo dumudugo
pa din ang sugat niya.
Teka!
Hindi kaya nagkaroon na siya ng komplikasyon sa atay, bituka o kidney o kung anuman
ang nasa loob ng tiyan niya?
"Huwag kang mag-aalala, malayo ito sa puso, Hindi ako mamamatay" tugon pa ni
Juanito habang nakangisi siya, natutuwa siguro siya ngayon makitang nag-aalala ako
ng sobra-sobra. At dahil dun kumunot yung kilay ko.
"Kahit na, hindi ka pa magaling, paano kung malaki pala ang nadamage---Ah este
napinsala ng tama ng bala sayo... kailangan mong magpahinga muna" reklamo ko sa

kaniya pero nginitian lang niya ako. kilig na kilig na siguro to dahil concern ako
sa kaniya.
"Wala na akong panahon upang magpahinga, lumalakas na ang pwersa namin, maganda ang
resulta ng pagatras nila Ca-tapang sa kabilang bayan, mas madaming mga mamamayan
ang sumapi na sa aming samahan, nakabuo na rin kami ng mga plano sa pagsalakay at
handa kong ialay ang buhay ko para sa bayan" napatulala naman ako sa sinabi niya.
parang may kung anong kirot akong naramdaman nang marinig ko sinabi niyang handa
kong ialay ang buhay ko para sa bayan.
Malamang ay naramdaman din ito ng mga asawa at kasintahan ng ating mga bayani tulad
nila Gregoria De Jesus, Gabriela Silang, Josephine Bracken, Catalina De Jesus at
madami pang iba.
Kung iisipin, masarap pakinggan na handang ialay ng taong mahal mo ang buhay niya
para sa kalayaan ng bayan pero hindi pa rin maitatanggi na masakit din pala ito sa
pakiramdam lalo na ang ideyang maiiwan ka na lang mag-isa.
"Ngunit huwag kang mag-alala, kahit anong mangyari tutuparin ko ang pangako ko sa
iyo na lalaban ako at hindi ako mamamatay" sabi pa ni Juanito at hinawakan niya ng
marahan ang kamay ko. "May nakalimutan ka pang isang pangako" sabi ko naman dahilan
para mapaisip siya.
"Ah! Oo... tutuparin ko rin ang pangako ko sa iyo na kahit mahirap, kahit anong
mangyari hinding-hindi ko bibitawan ang kamay mo" nakangiti niyang tugon, para
namang sasabog yung puso ko dahil sa saya. Sa totoo lang, wala ako sa lugar ngayon
para magsaya dahil sa mga problemang dinudulot sa'kin
ni Carmelita pero kahit ganoon sa tuwing kasama ko si Juanito kusang sumasaya ang
puso ko.
"Asahan mong makakarating sa iyo ang mga balita ng pag-atake ng aming grupo sa
iba't-ibang panig dito sa San Alfonso at sa karatig bayan, ngunit huwag kang mag-
alala sisiguraduhin kong hindi ka mapapahamak at ang pamilya mo" sabi pa ni
Juanito, napatango naman ako sa kaniya. Gusto ko mang pigilan siya na huwag nang
iligtas ang pamilya namin laban sa rebeldeng grupo ni Ca-tapang pero alam kong si
Juanito lang ang makakatulong sa amin upang hindi masira ang pamilya Montecarlos at
ang hacienda.
Kapag nasira ngayon sa panahong ito ang lahat ng pinaghirapan ng pamilya

Montecarlos, hindi ko na alam kung anong buhay at pamilya ang babalikan ko sa 2016.
Ngayon ko lang narealize na halos wala na pala kaming kakampi, mukhang ang
pagtulong na ginagawa ng pamilya Flores ay may kaakibat na utang na loob, ang
rebeldeng grupo naman ni Ca-tapang ay unti-unti nang nagtatagumpay laban sa mapang-
abuso naming lahi.
Maging si Juanito naman ay nasa alanganin din, delikado siya sa kamay ng pamilya
Flores at kay Don Alejandro at ngayon kapag natuklasan ang pagpatay niya kina
Carding manganganib na din ang buhay niya sa rebeldeng grupo nila Ca-tapang.
Napatitig ulit ako sab akas ng dugo sa tiyan niya, maging ang kalusugan ngayon ni
Juanito ay napapabayaan na rin niya. hindi pa naman high tech ang mga kagamitan sa
panggagamot sa panahong ito, kung kaya't ang mga nagkakasakit at nagtatamo ng
malalalim na sugat ay nasa peligro talaga ang buhay.
Nagulat naman ako nang bigla niyang hawakan ang mukha
ko at tiningan ako ng diretso sa mga mata "Ayos lang ako, Ayokong makitang nag-
aalala ka pa, nagkataon lang talaga na hindi ako nakapagpahinga kanina dahil
kailangan ni Padre Orlando ng madaming siga, pasensiya na kung hindi na rin ako
nakaligo pa bago magtungo dito" echoes pa ni Juanito at nginitian niya ako ng
bonggang-bongga dahilan para mawala yung kunot ng noo ko at nahawa na din sa ngiti
niya. Haays, kainis! Hindi ko magawang magsungit ng matagal sa lalaking to oh.
Napahilig ulit ako sa balikat niya, ang bango pa rin niya, kahit medyo madungis
siya ngayon ang gwapo pa rin niya at sobrang nakakaadik talaga ang scent niya
"Bakit mo ako sinisinghot?" natatawa niyang tanong dahilan para matauhan ako sa
kahihiyang ginagaawa ko. Waahh!
Ngayon ko lang narealize na nakasubsob na pala yung ilong ko sa balikat niya at

sinsinghot ko siya. Kyaaahh! Nakakahiya ka Carmela! Hindi yan gawain ng isang
dalagang Pilipina!
"Ang baho mo kasi" sabi ko na lang at agad akong umiwas ng tingin sa kaniya, nakita
ko naman sa peripheral view ko na mas lalong lumaki yung ngiti niya at natawa pa
siya.
"Talaga? Halos masinghot mo na nga ako ng buo kanina eh" pang-asar niya pa dahilan
para maramdaman kong uminit yung mukha ko. Omg! Sobrang haliparot ko ba kanina?
Binigyan ko lang siya ng whatever-look dahilan para mas lalo siyang matawa. "Sige
na, maaari mo na akong singhutin muli" pang-asar pa niya tapos inilapit niya yung
sarili niya sa akin, aksidente ko tuloy nahawakan yung matigas na bagay sa tiyan
niya---My Gosh! Abs!
Nakakainis na nakakakilig na nakakabaliw na nakakaakit yung ginagawa

niya! Nakahilig na siya sa'kin ngayon at hindi ko naman siya magawang itulak
kasi---Gusto ko naman eh! Enebey! Hahaha!
"P-pasalamat ka kaya kong tiisin ang amoy mo" banat ko pa sa kaniya, bigla naman
siyang natawa at tiningan ako ng diretso sa mata at humilig pa siya lalo sa akin
dahilan para maitabig ko yung isang kamay ko sa likod ko para di kami matumba. Ang
lapit ng mukha niya ngayon sa leeg ko and My Gosh! I can feel his breath on my
neck! Kyaaahh!
"Gracias MI amor" (Thank you My Love) tugon niya sabay ngiti sa akin dahilan para
mas lalo akong matunaw Waaahh! Hindi ko rin mapigilan ang pagngiti ko ngayon dahil
sa sinabi niya. kahit papaano pala may advantage din ang pagkakaintindi ko ng
wikang Kastila ngayon My Gosh!
Nakatitig pa din siya sa akin ngayon at ramdam na ramdam ko ang hininga niya sa
leeg ko Kyahh! Mukhang nag-aabang siya sa sasabihin ko. Omg!
"De nada mi amo"(You're Welcome My Love) sagot ko dahilan para mas lalong lumaki
yung ngiti niya. napapikit na lang ako at napatakip sa mukha dahil sa kilig. Omg!
Carmela wag kang kiligin sa harapan niya! nakakahiyaaa...
Nagulat naman ako nung bigla niyang hinawakan ang kamay ko na nakatakip sa mukha ko
at inialis niya iyon. Nanlaki ang mga mata ko nang makitang sobrang lapit na ng
mukha niya sa akin, "Puedo tener un solo beso?"(Can I have just one kiss?)
"Si mi amor" (Yes My love) sagot ko pa, Sa ilalim ng liwanang ng buwan, sa paligid
ng nagkikislapang katubigan, sa gitna ng naglalakihang puno sa kapaligiran, alam
kong ang puso naming dalawa ngayon ay nag-uumapaw sa pagmamahalan.
At
sa pagkakataong iyon ramdam ko ang pagdampi ng kaniyang matatamis na labi sa aking

labing uhaw na tanging ang pag-ibig lamang niya ang makapagpapawi.
Kulay asul na ang kalangitan ng magpaalam kami sa isa't-isa. Nalaman ko na madaling

nakakapasok na si Juanito dito sa aming hacienda dahil halos kalahati ng mga
guardia personal namin ay kaanib ng rebeldeng grupo ni Ca-tapang.
Natatakot man ako sa posibleng pag-atakeng gawin nila, ayoko namang ipahamak sila
kung kaya't mas pinili kong tumahimik na lang at hindi ito sabihin kay Don
Alejandro. Wala ring ideya si Maria na ang mga guardia personal na nagbabantay sa
amin ay may planong lusubin kami. Ang akala lamang niya ay kaibigan ni Juanito ang
guardia personal na si Bergilio kung kaya't napapakiusapan ito ipaabot ang mga
sulat sa akin.
Nangako naman sa akin si Juanito na ipapaalam niya sa akin ng maaga kung sakaling
aatake na ang mga guardia personal para makatakas kami. Sa ngayon, ayaw muna namin
gumawa ng anumang hakbang dahil baka makahalata ang ibang kasamahan nila.
Lumipas pa ang isang araw at halos wala sa bahay si Don Alejandro, hindi naman na
niya kami pinayagang makalabas ng bahay. kung kaya't nakakulong lang kami ni Maria
sa mansyon. Buong araw lang din ako sa loob ng kwarto habang iniisip kung ano ba
talaga ang plano ni Carmelita, hindi rin ako natulog kagabi at ngayong gabi at wala
rin akong balak matulog sa susunod pang gabi.
Nakatitig ako ngayon sa diary, Oo nga pala hindi ko nagawang itago ito dahil nakita
ko sila Juanito noong isang gabi. Tumayo na ako at
binitbit ko muli yung diary. Halos wala namang pagala-galang kasambahay sa labas ng
kwarto ko at sa salas sa baba kung kaya't madali akong nakalabas at nagtungo sa
hardin na nasa tabi lang naman ng mansyon namin.
Nakita ko ang isang pala sa gilid ng isang paso at agad kong kinuha iyon upanng
maghukay ng malalim. Nagpalingon-lingon naman ako sa paligid at wala namang bakas
ng tao. ilang sandali pa inilibing ko na doon yung diary at agad itong tinabunan ng
lupa. pinatungan ko rin ito ng malaking paso para hindi paghinalaan na nahukay ang
bahagi ng lupang iyon.
Kahit papaano ay may advantage pa din ako kay Carmelita, hindi niya nalalaman ang
mga ginagawa ko. hindi niya ngayon malalaman kung saan ko tinago ang diary niya.
Agad na akong bumalik sa kwarto at naligo. Ngayon ko lang narealize na nakakapagod

pala magbungkal ng lupa, ang sakit sa braso at sa likod. Hindi pala biro ang
trabaho ng mga magsasaka at hardinero.
Pagkatapos ko maligo ay umupo ako sa isang upuan dito sa tapat ng mesa malapit sa
bintana. Pinagmasdan ko na lang ang mga bituin sa langit. At plano kong titigan
sila buong gabi para hindi ako makatulog---
Naalimpungatan ako dahil tumama ang sinag ng araw sa mata ko habang natutulog ako.
Iminulat ko na ang mga mata ko at nakitang bukas na bukas ang mga bintana dito sa
kwarto.
Teka!
Bakit nandito na ako sa kama? At Bakit iba na ang baro't saya na suot ko?!
Nakaupo lang ako sa tapat ng bintana kagabi ah!
"M-magandang umaga po Binibini, naghihintay po sa inyo sa
ibaba si Heneral Leandro" tugon sa'kin ng isang babaeng payat na payat at lubog ang
mga mata. Pero maganda naman ang kaniyang balat at maayos ang kaniyang pananamit.
"S-sino ka? n-nasaan si Belinda?" tanong ko sa kaniya. Nagtaka naman yung itsura
niya.
"A-ako po ito si Anling, ang bago niyong tagapag-silbi nakalimutan niyo na po ba?"
nagtataka niyang tanong. Biglang nanlaki ang mga mata ko dahil sa gulat at
napahawak ako sa dibdib ko na ngayon ay sobrang lakas na ng kabog dahil sa kaba.
"Nasaan si Belinda?" tanong ko pa, napayuko naman siya bago sumagot.
"W-wala na po si Belinda, natagpuan po ang kaniyang bangkay sa gitna ng kagubatan

sa labas nitong hacienda" sagot ni Anling at halatang kinakabahan siya. parang may
kung anong lamig akong naramdaman sa buong katawan ko nang marinig ko ang sinabi
niya.
Bakit parang may kakaiba akong pakiramdam sa pagkamatay ni Belinda.
"A-ano na bang araw ngayon?" tanong ko kay Anling, napaisip naman siya at
napatingala sa kisame.
"Ika-15 na po ng Pebrero Binibini" sagot niya dahilan para biglang nanlumo ang
buong katawan ko at nabalot ako ng matinding takot na sa pagkakataong iyon ay hindi
ko alam kung paano ako mahihimasmasan pa.
7 na araw nakontrol ni Carmelita ang katawan ko!
At hanggang ngayon hindi ko alam kung paano niya nagagawang makontrol ang sarili
kong katawan nang hindi ako nakakalaban.
Biglang pumasok ang alaala ni Carmelita sa utak ko...
"Hindi mo pa rin ba nahahanap ang talaarawan ko?" galit na tanong ni Carmelita kay
Belinda na ngayon ay nakatayo sa labas ng kwarto ni
Carmelita, Samantalang naka-pamewang naman si Carmelita at nakasandal sa pintuan

niya.
"H-hindi ko po kayo maintindihan Binibini... nakita ko pong naghukay kayo kagabi sa

hardin at ibinaon niyo po ang talaarawan niyo doon at ngayon tinatanong niyo po sa
akin kung nasaan ang inyong talaarawan" reklamo ni Belinda dahilan para biglang
lumaki ang mata ni Carmelita.
"I-ibinaon niya sa hardin? Samahan mo ako! ituro mo sa akin kung saan niya ibinaon
ang talaarawan ko!" sigaw pa ni Carmelita na mas lalong ikinagulo ng isipan ni
Belinda.
"Niya? Hindi po ba kayo ang nagbaon niyon?" nagtatakang tanong ni Belinda, bigla
siyang pinandilatan ng mata ni Carmelita. "Huwag nang maraming satsat! Ituro mo na
lang sa akin kung saan nakabaon ang talaarawan" naiinis na tugon ni Carmelita at
agad siyang bumaba sa hagdan, nag-aalanganin namang sumunod si Belinda sa kaniya
pero wala pa rin itong nagawa kasi baka sigawan ulit siya ng amo.
"Sigurado ka? dito nakabaon?" nagdududang tanong ni Carmelita kay Belinda. Nasa
hardin na sila ngayon at nakatayo sa tapat ng paso kung saan mababakas ang bagong
hukay na lupa sa ilalim nito.
"O-opo Binibini, sigurado po ako" natatakot na sagot ni Belinda, naguguluhan na

siya ngayon sa kinikilos ng amo niya.
"Hukayin mo na!" utos ni Carmelita at napaatras ito. Gulat namang napatingin sa

kaniya si Belinda. "B-bakit niyo po inilibing dito kung huhukayin niyo rin?"
nagtatakang tanong ni Belinda pero agad siyang nakatikim ng hampas mula kay
Carmelita sa pamamagitan ng malaking abaniko na hawak nito.
"Ang mga taong
pala-tanong na hindi maawat sa paghukay ng kasagutan ay siyang naghuhukay na rin ng

kanilang sariling paglilibingan" serysong tugon ni Carmelita dahilan para biglang
balutan ng takot si Belinda. Napatango na lang siya at agad niyang hinukay ang lupa
kung saan nakabaon ang diary.
Ilang sandali pa, nakuha na ni Belinda ang diary na balot na balot na ng lupa
ngayon. agad itong kinuha ni Carmelita sa kamay ni Belinda at binuklat-buklat ito,
animo'y asong nagkakalkal ng pagkain sa basurahan.
Nagtataka namang napatitig si Belinda sa kay Carmelita na ngayon ay gulat na gulat

habang binabasa ang unang pahina ng diary. "B-binibini, mawalang galang na po, nais
niyo pong hukayin ang talaarawan niyo na mismong kayo po ang nagbaon dito upang
basahin lang muli? Hindi po ba kayo lamang ang nagsusulat sa talaarawang iyan?
Bakit po parang sabik na sabik kayo sa mga nilalaman ng-----" hindi na natapos ni
Belinda yung sasabihin niya kasi biglang isinara ni Carmelita yung diary at
tiningnan siya ng matalim.
Dahan-dahan itong tumayo at tumingin sa paligid. Nakita niya ang dalawang guardia
personal na naglalakad papapunta sa kabilang bahagi ng hacienda, agad niya itong
tinawag, nagulat naman yung dalawang guardia personal kung bakit sila tinawag ng
senorita pero agad naman silang tumakbo papalapit dito.
Lumapit si Carmelita doon sa dalawang guardia personal na taking-taka, at

binulungan niya ang mga ito "Te mando matarla ahora, y recibirás una recompensa de
mi parte" (I command you to kill her now, and you will receive a reward from me)
bulong ni Carmelita doon sa dalawang guardia personal. Nagkatinginan
naman yung dalawa pero madali silang naakit ng ganda ni Carmelita at ng reward na
inaalok nito.
"B-binibini... p-pumasok na po tayo sa loob, malapit ng dumilim" kinakabahang tugon

ni Belinda, hindi man niya maintindihan kung anong sinabi ni Carmelita doon sa
dalawang guardia personal dahil hindi siya nakakaintindi ng wikang Espanyol, batid
niyang masama ang plano nito sa kaniya.
"Hindi mo na kailangan pang pumasok sa mansyon, dahil hanggang ngayong araw na lang
ang paninilbihan mo" sarcastic na sabi ni Carmelita na iknagulat ni Belinda at agad
napaluhod ito sa harapan niya at nagmakaawa.
"P-pero... P-patawad po Binibini kung may nagawa man po akong k-kasalanan---" hindi
na natapos ni Belinda yung sasabihin niya kasi biglang nagsalita si Carmelita.
"Sinabi ko naman na sa iyo, ang taong matanong ang siyang naglalapit sa kaniya sa
kasagutang nais niyang malaman, ngunit hindi niya nababatid na sa patuloy niyang
pagtuklas sa katotohanan kaakibat nito ang pagtuklas niya sa kamatayan" tugon pa ni
Carmelita at tinalikuran na niya si Belinda.
"H-huwag po Binibini! P-parang awa niyo na po!" sigaw pa ni Belinda at akmang

hahabulin pa si Carmelita pero agad siyang hinarangan nung dalawang matangkad at
matipunong guardia personal. Sa pagkakataong iyon, tanging ang sigaw na puno ng
hinagpis, sakit, sumpa at galit ang nabaon sa hukay.
HINDI!
PINAPATAY NI CARMELITA SI BELINDA DAHIL NAGHIHINALA NA ITO SA KILOS NIYA!
Biglang sumikip ang dibdib ko at parang mababaliw na ako. Hindi ko akalaing nagawa
niyang gamitin ang bibig ko upang sambitin
sa mga guardia personal na pumatay ng ibang tao!
"Binibini... Sabihin ko na lang po ba kay Heneral Leandro na hindi niyo siya

mahaharap ngayon?" tanong sa'kin ni Anling at medyo naiilang pa siya.
Tama! Si Leandro!
Kailangan kong makausap si Leandro upang malaman ko kung nasaan si Kolonel Santos!
Hindi na dapat ako magsayang pa ng oras, kaya kahit namamanhid ang buong katawan
ko, kahit patuloy ang matinding kabog ng puso ko, kahit halos hindi na ako makapag-
isip ngayon ng maayos pinilit ko pa ding umarte ng normal at hinarap si Leandro na
ngayon ay naghihintay sa akin sa salas.
Agad siyang napangiti nang makita akong pababa ng hagdan, Bigla akong napatigil sa
pagbaba sa hagdan nang biglang pumasok ang alaala ni Carmelita sa utak ko...
Dinakip ng dalawang guardia personal si Belinda at dinala sa masukal na gubat sa
likod ng hacienda Montecarlos, doon ay ginahasa at pinagsamantalahan siya bago
patayin at itapon ang kaniyang bangkay sa gilid ng ilog. Kumalat naman ang balita
sa buong San Alfonso, ipinag-utos ni Carmelita doon sa dalawang guardia personal na
ipagkalat na mga miyembro ng rebeldeng grupo ni Ca-tapang ang may gawa niyon,
inabot rin niya ang ipinangako niyang malaking halaga ng pera doon sa dalawang
guardia personal at inutusang umalis na ito sa San Alfonso.
Agad nakahanap ng bagong tagapag-silbi si Don Alejandro na si Anling na anak ng isa

sa mga kasambahay ng pamilya Montecarlos.
Kinabukasan, dumating si Leandro upang dumalaw, Kinabahan si Carmelita dahil ngayon

na lang niya ulit makikita ang dati niyang kasintahan, wala na siyang pag-ibig na
nararamdaman kay Leandro at kahit nakita niya pa ito muli pagbaba niya ng hagdan,
hindi pa rin tumibok ang puso niya para kay Leandro.
"Magandang Tanghali Binibini... masama raw ang pakiramdam ng iyong ama, kung kaya't
minabuti kong dalhan rin siya ng mga ubas na ito na mula pa sa Europa" panimula ni
Leandro, tinanggap naman ni Carmelita ang mga dala ni Leandro, maging ang rosas na
inabot nito.
"Magpakasal na tayo sa lalong madaling panahon" diretsong tugon ni Carmelita kay

Leandro dahilan para mabigla si Leandro at mapatulala sa kaniya.
"S-sisigurado ka? h-hindi ka na galit sa akin?" gulat na tanong ni Leandro pero

hindi naman nagreact si Carmelita, sa halip ay poker face lang itong nakatingin ng
diretso sa kaniya.
"Gusto kong magpakasal na sayo at gusto kong patayin mo si Juanito" patuloy pa ni

Carmelita dahilan para mas lalong lumaki ang mga mata ni Leandro.
"P-paano mo nalamang buhay si Juanito?" gulat na tanong ni Leandro.
"Nagpakita siya sa akin" pagsisinunggaling ni Carmelita.
"N-ngunit Carmelita... n-nabasa mo na ba ang sulat ko sa iyo na ipinaabot ko kay

Natasha, nangako ako sayo doon na hinding-hindi ko na sasaktan ang mga taong
malapit sa iyo at ang mga mahal mo sa buhay... kahit pa si Juanito na karibal ko sa
puso mo" paliwanag pa ni Leandro, pero hindi natinag si Carmelita.
"Kalimutan mo na iyon, ang gusto ko patayin mo na si Juanito at magpakasal na

tayo," pagmamatigas pa rin ni Carmelita, hindi naman alam ni Leandro kung matutuwa
ba siya o mag-aalala sa mga sinasabi ngayon ng mahal niya. "Mas makakabuti kung si
Kolonel Santos ang
babaril kay Juanito, upang hindi na madamay pa ang pangalan mo, Nasaan ba si
Kolonel Santos?" tanong pa ni Carmelita.
"Bakit si Kolonel Santos? Matagal ko na siyang sinibak, at ang balita ko umuwi na

siya sa Cavite" sagot pa ni Leandro at napaisip siya ng malalim.
"Ipatawag mo si Kolonel Santos at ibalik sa tungkulin, kailangang siya ang babaril

kay Juanito" banat pa ni Carmelita. Napaisip naman ng mabuti si Leandro, naisip
niyang mas maganda kung ibang tao ang magiging instrumento nila.
"H-hindi naman ako sigurado kung nasaan ngayon si Juanito" sabi pa ni Leandro.
"Nasa simbahan siya ng San Alfonso, itinatago siya ni Padre Orlando" tugon ni
Carmelita na mas lalong ikinalaki ng mata ni Leandro.
"S-sigurado ka? Ang kura ng simbahan na si Padre Orlando ay kaanib ng mga rebelde?"
tanong ni Leandro at halos hindi na siya makapaniwala ngayon.
"Oo! Ang paring iyon ay sumusuporta sa mga rebelde kung kaya't patayin niyo na rin
siya, tinatago rin niya si Angelito Alfonso sa isang baryo sa kabilang bayan, ang
rebeldeng grupo naman ni Ca-tapang ay nasa kabundukan na ngayon sa kabilang bayan,
palihim na silang kumikilos at hinihikayat ang karamihan na sumapi sa kanilang pag-
aalsa, balak nilang lusubin anumang araw ang kwartel ng mga guardia civil kung
kaya't bantayan niyo ito ng mabuti, ang ilan naman sa kanilang kasamahan ay nasa
paligid lamang at nagpapanggap na mga guardia personal, Ako na ang bahala sa aming
hacienda, ituturo ko kay ama ang mga taksil na tauhan dito sa aming tahanan" tugon
ni Carmelita, bakas naman sa mukha ni Leandro ang matinding pagkabigla
at napasandal siya sa salas.
"Paano mo nalaman ang lahat ng ito?" nagdududang tanong ni Leandro, kahit pa mahal
niya si Carmelita hindi pa rin niya mapigilang pagdudahan ang mga kilos at sinasabi
nito.
"Sinabi sa akin lahat ni Juanito" diretso niyang sagot, napatulala naman si Leandro
sa kaniya at napailing-iling ito.
"A-akala ko ba mahal mo siya... B-bakit ngayon---" hindi na natapos ni Leandro yung

sasabihin niya kasi nagsalita muli si Carmelita.
"Natauhan na ako, hindi ko dapat mahalin ang tulad niya, nagsisisi ako kung bakit
sinakripisyo ko pa ang sarili ko para sa kaniya, at ngayon kaanib siya sa mga
rebelde na gustong sirain ang kapangyarihan at impluwensiya ng mga pamilya natin sa
bayang ito, Hindi ako makakapayag na masira ang pamilya ko, Pagbabayaran ng taong
sumira sa pamilya ko ang lahat ng ginawa niya" seryosong tugon ni Carmelita at
napahawak ito ng mahigpit sa rosas na hawak niya dahilan para maputol at madurog
ang tangkay nito.
Napayuko naman si Leandro at mukhang nasaktan siya dahil narinig niyang minahal ni
Carmelita si Juanito. Napansin naman iyon ni Carmelita kung kaya't kahit wala
siyang nararamdaman kay Leandro hinawakan niya ang kamay nito.
"Gusto kong magsimula tayo muli, malayo sa lugar na ito, pero bago iyon dapat
mamatay si Juanito" dagdag pa ni Carmelita, napatitig naman si Leandro sa mga mata
ng iniibig niya, at hindi naglaon agad umiral ang pag-ibig niya kay Carmelita at
ipinangako niyang gagawin ang lahat para dito.
Bigla akong napahawak sa gilid ng hagdan dahil muntikan na akong mahulog,
Hindi ako makapaniwala sa mga ginawa ni Carmelita nitong mga huling araw. nagawa
niyang ipapatay si Belinda, nagawa niyang ibintang sa mga rebelde ang masaklap na
nangyari kay Belinda, nagawa niyang sabihin ang lahat ng magiging hakbang ng
rebeldeng grupo ni Ca-tapang, at nagawa niyang ituro kung nasaan ngayon si Juanito!
Paano niya nalaman ang lahat? paanong----
Agad namang tumakbo papalapit sa akin si Leandro at inalalayan ako "Binibini... Mas
mabuti kung magpahinga ka na lang, babalik na lang ako bukas" sabi ni Leandro,
hindi naman ako nakasagot dahil umiikot pa rin ang paningin ko ngayon.
Inalalayan na rin ako ni Anling at ng iba pang mga kasamabahay pabalik sa kwarto.
pagdating doon ay inihiga na nila ako sa kama. "May kailangan po ba kayo Binibini?"
tanong pa ni Anling, napatingin ako ngayon sa kinaroroonan niya, ang layo niya sa
akin. Natatakot siguro siya na saktan ko din siya.
Nakatayo siya ngayon sa tapat ng mesa ko na malapit sa bintana. Biglang napukaw ng

atensyon ko ang putting sobre na nakalagay sa ibabaw ng mesa. "P-pakiabot sa akin
ng sulat na iyon" pakiusap ko kay Anling sabay turo doon sa sobre na nasa likod
niya. napalingon naman siya sa likod at agad kinuha yung sobre at iniabot iyon sa
akin.
Nanlaki ang mga mata ko nang makitang pamilyar ang itsura ng sobreng iyon,
pagtingin ko sa likod ng papel ay nakita ko ang sulat kamay na...
Carmelita
Hindi ako nagkakamali! Sulat kamay iyon ni Juanito!
Mas lalong gumuho ang mundo ko nang makitang nabuksan na ang sobreng iyon. Hindi!
Hindi! Hindi!
"B-bakit
po Binibini? May problema po ba?" nag-aalalang tanong ni Anling, napansin niya

siguro na nanginginig na ngayon ang kamay ko habang hawak-hawak yung sobreng iyon.
"S-sino ang nagbukas ng sulat na ito? At k-kelan ito napunta dito?" kinakabahan
kong tanong sa kaniya. Nag-isip naman ng mabuti si Anling.
"Noong ika-12 po ng Pebrero dumating ang sulat na iyan na iniabot po ng isang

guardia personal kay Binibining Maria, at ikaw lamang po Binibini ang nagbasa
niyan" sagot ni Anling dahilan para tumigil ang pag-ikot ng mundo ko.
Ibig sabihin... matagal na nabasa ni Carmelita ang sulat na ito!
Agad kong kinuha yung papel sa sobre at binuklat ito, napatakip na lang ako sa
bibig ko dahil hindi ko kinaya ang mga nakasulat doon...
Nabalitaan ko kagabi nang magtungo ako sa kampo na nakabase ngayon sa kabilang

bayan na sa ika-20 ng Pebrero ay aatake na kami sa kwartel ng mga guardia civil,
kasabay nito ay aatake rin ang ikalawang pangkat sa bayan kung kaya't huwag muna
kayong pupunta sa bayan lalong-lalo na sa plaza at sa palengke, ang panig naman
nila Ca-tapang at ang mga napiling niyang magaling sa pakikidigma ay mangunguna sa
pag-atake sa munisipyo, Matapos ang sunod-sunod na pagsalakay namin sa bayan at sa
kabisera ng San Alfonso, magbibigay ng hudyat na pitong magkakasunod na putok ng
baril si Ca-tapang upang sumalakay na ang mga rebeldeng nagpapanggaap na mga
guardia personal sa inyong hacienda, pati na rin sa hacienda Flores at sa mga
tahanan ng opisyal na kakampi ni Gobernador Flores.
Ang inyong hacienda ang pinaka-pakay ng grupo dahil
malapit ang tahanan niyo sa lawa ng luha at sa kagubatan na kung saan mas madaling
makagawa at makabuo ng kampo, Hinihiling ko na pakiusapan mo ang iyong ama na
tumakas na kayo riyan bago mag-umpisa ang malawakang pag-lusob, wala ng makapipigil
pa sa nagaalab na damdamin ng mga mamamayan dahil sa paghihirap at pangaabuso na
sinapit nila sa gobyerno. Kung kaya't nakikiusap ako na lumayo na kayong tatlo,
tumakas na muna kayo nila Don Alejandro, Maria at ikaw. Ayokong may masamang
mangyari sa iyo.
Nagmamahal,
Parang bigla akong nabuhusan ng napakalamig na tubig, hindi ko rin namalayan na

nabitiwan ko na ang sulat ni Juanito dahil sa matinding pagkabigla. Napatingin din
ako sa sunog na diary na nakalagay din ngayon sa mesa. Mukhang natapos na ni
Carmelita basahin ang lahat, alam na niya ngayon ang takbo ng kwento at ang lahat
ng nangyari mula nang umpisahan ko ang misyon na ito.
At ngayon... alam ko na kung paano rin nalaman ni Carmelita ang mga gagawing
hakbang ng rebeldeng grupo ni Ca-tapang, dahil siya ang nakatanggap ng sulat na ito
ni Juanito at nabasa na niya ang lahat-lahat.
Nasabi na rin niya ang lahat kay Leandro at mukhang nanganganib na ngayon ang
rebeldeng grupo ni Ca-tapang!
Narinig ko ang paghakbang ng kabayo mula sa ibaba, dahilan para mapabangon ako agad
at napadungaw sa bintana. Nakita kon pasakay na ng kalesa si Leandro at paalis na
siya. Hindi! Kailangan ko siyang pigilan!
Dali-dali akong tumakbo papalabas sa kwarto at narinig ko pang tinawag ako ni

Anling pero hindi ko na siya pinansin, "Bininibi! Mag-hunos dili
po kayo!" pagpigil pa ni Angling at hinabol niya rin ako pababa ng hagdan.
"SANDALI! LEANDRO!" sigaw ko dahilan para mapalingon si Leandro at yung kutsero sa

akin na kakaupo pa lang ngayon sa loob ng kalesa.
Agad na bumaba si Leandro sa kalesa at tumakbo papalapit sa akin, nagkasalubong

kami ngayon sa salas. "Binibini... B-bakit? Magpahinga ka na lang---" hindi na
natapos ni Leandro yung sasabihin niya kasi bigla kong hinawakan yung braso niya at
tiningan siya ng diretso sa mata.
"L-leandro makinig ka..." panimula ko, bigla namang nagtaka yung itsura niya. bigla
tuloy akong napaisip. Ano palang sasabihin ko sa kaniya? Maniniwala ba siya kung
sasabihin kong hindi totoo ang mga binunyag ni Carmelita sa kaniya?
Pero nasa katawan ko si Carmelita nang mga oras na iyon, hindi siya maniniwala kung
babawiin ko ang mga sinabi ni Carmelita. Matutulad lamang siya kay Belinda na
magtataka at maghihinala sa mga kilos ko.
"A-ano ba iyon Binibini?" nag-aalalang tanong ni Leandro at hinawakan niya ang

kamay ko. hindi naman na ako makatingin ngayon ng diretso sa mga mata niya. wala pa
akong plano, hindi pwedeng magkamali ako ng hakbang baka mas lalong magduda si
Leandro.
"M-mag-iingat ka" iyon na lang ang nasabi ko, bigla namang napangiti si Leandro at
niyakap ako. "Kay sarap pakinggan na ikaw ay muling nagbabalik sa akin mahal ko"
bulong pa sa'kin ni Leandro. hindi naman ako nag-react sa sinabi niya. Napahinga na
lang ako ng malalim at napapikit, kahit pa makumbinse ko si Leandro na hindi totoo
ang mga nalaman niya mula kay Carmelita noong isang araw, may ideya pa rin siya sa
kinaroroonan
ng mga rebelde at maghihigpit pa rin sila sa pagbabantay sa lahat ng sulok dito sa

San Alfonso.
Ang kailangan ko lang gawin ngayon ay pigilan ang mga impormasyong dumadating sa
akin mula kay Juanito dahil maglalagay ito sa panganib sa kanila. at kailangan ko
rin iparating kina Ca-tapang na hindi dapat muna nila ituloy ang pagsalakay dahil
alam na ni Leandro ang kanilang plano.
Kung itutuloy nila ang pagsalakay sa San Alfonso, ilalagay lang nila sa panganib
ang buhay nila dahil siguradong aabangan sila ni Leandro.
At ang isa pang problema ko ay pinagtapat ni Carmelita kung kanino niya nalaman ang
mga gagawing hakbang ng mga rebelde, sinabi niya kay Leandro na si Juanito ang
nagsabi!
Siguradong mapapahamak si Juanito! Hindi na siya tutulungan ng rebeldeng grupo ni

Ca-tapang dahil aakalain nilang nilaglag sila ni Juanito!
At ngayon malinaw na sa akin ang plano ni Carmelita...
Hindi niya hahayaang magtagumpay ako sa misyon ko, Ang misyon ko ay ang
mapanatiling buhay si Juanito.
At ngayon gusto niyang mamatay si Juanito upang habambuhay na akong manatili sa

panahong ito, at kapag nangyari iyon ikakasal kami ni Leandro at habambuhay akong
matatali sa kasamaan ng pamilya Flores, iyon ang gustong mangyari ni Carmelita, ang
habambuhay akong mabigo.
Malinaw na sa akin na hindi na mahalaga sa kaniya ang muling makabalik sa katauhan

niya bilang Carmelita kapag nagtagumpay ako sa misyong ito dahil hindi na rin naman
niya maaalala si Juanito, at wala na rin ang kaniyang ina at kapatid na si
Josefina.
Nais niyang parusahan ako! nais niyang maranasan kong
maging mag-isa habambuhay katulad nang naranasan niya!
At hindi ko hahayaang magtagumpay siya.
Ika-15 pa lang naman ng Pebrero ngayon, may 5 araw pa para ayusin ko ang lahat
gulong ginawa ni Carmelita.
10 am na ng umaga ngayon, napakiusapan namin ni Maria si Don Alejandro na pupunta
muna kami sa simbahan, nung una ay ayaw niyang pumayag pero sinabi naming maaari
kaming samahan ng mga guardia personal.
Nakatingin ako ngayon sa tapat ng salamin habang sinusuklay ko ang buhok ko, hindi
ko akalaing hahaba na ng ganito ang buhok ko dahil sa tagal ko dito sa panahong
ito. Parang kelan lang halos mabaliw ako at magwala dahil hindi ko matanggap na
nandito ako sa sinaunang panahon.
Nakasuot ako ngayon ng kulay itim na baro't saya at ipinatong ko na rin ang itim na
belo sa ulo ko. nakapusod ngayon ang buong buhok ko sa likod, at sinubukan kong
ngitian ang sarili ko sa salamin. Kaya mo yan Carmela.
Pagdating namin ni Maria sa simbahan kasama ang sampung guardia personal na

nakasunod sa amin, hindi ko mapigilang malungkot, ito na ang huling beses na
makakatuntong ako sa simbahan ng San Alfonso sa panahong ito.
Napalingon naman ako sa paligid at napangiti ako nang makitang normal pa rin naman
ang mga scenario sa labas ng simbahan na kung saan labas-pasok ang mga kababaihang
may suot na belo at may hawak na rosaryo, hindi rin magkamayaw ang mga nagtitinda
ng mga Sampaguita sa gilid, ang ilan namang mga Kastilang mayayaman ay patuloy ang
pag-iwas sa mga Pilipinong nag-aalok ng kanilang paninda.
Maaliwalas naman ang langit, at pansin
kong halos lahat ay masayang hinaharap ang araw na ito, siguro ako lang ngayon ang
hindi masaya at naiiba sa kanila, hindi ko namalayan na nasa tapat na pala kami ng
pintuan ng simbahan at agad kaming sinalubong ni Padre Orlando.
"Magandang Tanghali mga Binibini" bati ni Padre Orlando at nagmano kaming dalawa ni
Maria sa kamay niya. kahit pa hindi namin sabihin kay Padre Orlando alam kong alam
niya ang pakay namin ngayon dito, napatingin naman siya sa mga guardia personal na
nakatayo sa likod namin.
"Magsisimba rin ba kayo mga Ginoo?" tanong ni Padre Orlando sa mga guardia
personal, nagkatinginan naman sila at napailing at lumabas na lang sa simbahan
upang doon kami hintayin.
Nag-umpisa na ang misa, si Padre Orlando ang nangasiwa ng misa, taimtim akong
nakikinig sa kaniya pero hindi ko mapigilang maisip na nasa peligro ang buhay niya
dahil alam na ni Leandro na tinutulungan niya si Juanito at ang rebeldeng grupo.
Batid kong hindi rin maganda ang samahan ni Gobernador Flores at Padre Orlando
dahil isa siyang paring Indiyo o purong dugong Pilipino.
Pagkatapos ng misa, agad akong lumapit kay Padre Orlando at sinabi ko sa kaniya ang
lahat na alam na nila Leandro na itinatago niya si Juanito at Angelito. Sinabihan
ko rin siya na lumayo na at tumakas na bago pa siya ipadakip ni Gobernador Flores.
Pero nagulat ako nang tiningan lang ako ni Padre Orlando ng malumanay. Ngumiti siya
ng kaunti at tinapik ang balikat ko "Hija, nang tulungan ko si Juanito at Angelito
handa na ako sa mga posibilidad na maaaring mangyari sa akin, totoong
sinusuportahan ko din ang adhikan ng rebeldeng grupo ni Ca-tapang,
bagaman hindi ako naniniwala na karahasan ang kailangan upang makamit ang kalayaan
sa tuwing nakikita ko ang kanilang tapang at lakas ng loob sa pakikipaglaban
nauunawaan ko na tanging ang totoong pagmamahal sa bayan lamang ang kailangan upang
magkaroon ka ng lakas na lumaban" tugon ni Padre Orlando, nandito kami ngayon sa
likod ng altar. Habang kasama naman ni Maria ang ilang kababaihan sa pagdadasal.
"H-handa po kayong mamatay para sa bayan?" tanong ko kay Padre Orlando, napatango
naman siya ng marahan dahilan para mapatulala ako sa kaniya. Walang pag-aalinlangan
niyang sinagot ang tanong ko.
Sa totoo lang, ikinahihiya ko ang sarili ko dahil kapag tinatanong ko sa sarili ko

kung Handa ba akong mamatay para sa bayan?
Hindi ko alam ang isasagot ko.
Pero ang mga taong nabubuhay sa panahong ito kung saan nasa ilalim ng pananakop ng
mga Kastila. Handang-handa sila mamatay makamit lang ang kalayaan! Handa nilang
ialay ang buhay nila para sa kapakinabangan ng mga susunod na henerasyon. Handa
nilang tiisin ang mga balang tatama sa kanilang katawan at ang mga tabak na babaon
sa kanilang kalamnan makamit lang ang kalayaan na inaasam-asam.
"May mga bagay na dapat tayong isakripisyo para sa ating minamahal, mahal ko ang
Pilipinas, mahal ko ang bayang aking sinilangan, at kapag mahal mo ang isang
bagay... magagawa mong gawin ang lahat kahit ang kapalit niyo ay ang iyong buhay"
patuloy pa ni Padre Orlando. Hindi na ako nakapagsalita pa, pakiramdam ko ay wala
akong mukhang ihaharap sa kaniya lalo na ngayong pinilit ko pa siyang tumakas.
Kahit masakit para sa akin ang trahedyang mangyayari
kay Padre Orlando, naniniwala naman ako na masaya siyang magtaya ng buhay para sa
bayan.
Hindi pa kami tapos mag-usap nang bigla kong makita si Angelito at Theresita na
kakadaan lang dito sa likod ng simbahan, hindi pa nila kami napansin kasi abala
sila sa pag-uusap. May suot na maling salakot si Angelito upang takpan ang itsura
niya pero agad niya itong hinubad at isinabit sa likod ng pinto. May suot namang
itim na balabal si Theresita at isinabit na rin niya iyon sa pinto.
Nakangiti sila sa isa't-isa, animo'y walang silang problemang kinakaharap. Hindi ko

tuloy maiwasang maalala ang mga araw kung saan ang tanging problema ko lang ay kung
paano paglalapitin si Helena at Juanito upang matigil ang kasunduang kasal namin.
Noong mga panahong iyon ay para lang kaming si Theresita at Angelito na isip bata
pa at palaging nag-aasaran. "Binibining Carmelita?" natauhan ako nang marinig kong
magsalita si Theresita na ngayon ay gulat na gulat na nakatingin sa akin. Agad
siyang napangiti at tumakbo papalapit sa akin sabay yakap ng mahigpit. "Hindi ko
akalaing magkikita muli tayo Binibini!" sabi pa ni Theresita at napapatalon siya sa
tuwa dahilan para medyo masakal ako.
"Dahan-dahan lang mahal baka masakal ang kasintahan ni kuya, sige ka lagot ka"
pang-asar pa ni Angelito na ngayon ay naglalakad na papalapit sa amin. Hindi ko rin
maiwasang mapangiti nang makita siya, tumangkad siya at nahubog na rin ang kaniyang
katawan, Grabe! Para na silang pinabgiyak na bunga ni Juanito.
"Kamusta na kayo?" nakangiti kong tanong sa kanila lalo na kay Theresita na ang
ganda-ganda na ngayon,
nag-aayos na siya at mukhang inlove din talaga kaya blooming.
"Ayos lang kami, dito na rin kami nanatili sa simbahan dahil ayaw pang isali ni
tatang Caloy si Angelito sa kilusan nila" sagot ni Theresita. Tapos siningkitan
naman siya ng mata ni Angelito. "Totoo naman eh, bata ka pa" pang-asar pa ni
Theresita kay Angelito na mukhang naasar sa tuwing sasabihin niyang bata pa ito.
"Talaga? Kaya ba ng isang bata gawin ito?" tugon ni Angelito at hinalikan niya sa
pisngi si Theresita dahilan para biglang mamula sa kilig si Theresita. Napatakip
din ako sa bibig ko dahil sa kinilig ako sa landian nila. Pero napatahimik kami ng
biglang magsalita si Padre Orlando na nasa tabi ko pa pala.
"Angelito... Theresita... Ano sabi ko tungkol sa pag-aalab ng damdamin?" seryosong

tanong ni padre, agad namang napayuko si Angelito at Theresita at hiyang-hiya sila
sa nangyari. Napaisip naman ako, pag-aalab ng damdamin?
"Isa pong malaking kasalanan at kahihiyan ang pairalin ang bugso ng damdamin at
laman ng dalawang taong magkasintahan nang wala pa po sila sa wastong edad at hindi
pa kasal" sabay na sagot ni Angelito at Theresita. Napatulala naman ako sa kanila.
Whuuut?
Ah! Oo nga pala, conservative talaga ang mga tao sa panahong ito.
"At ano-ano ang mga gawaing nagpapaalab ng damdamin?" patuloy pa ni Padre Orlando,
nagkatinginan naman si Angelito at Theresita at pareho na silang namumula ngayon
dahil sa hiya.
"Ang paghahalikan po Padre" sagot nila at halos lamunin na sila ng lupa dahil sa
matinding kahihiyan. Hindi ko namalayan na napanganga na pala ako sa gulat.
Oh My Goodness!
Kaya
pala talaga nag-aalab ang damdamin ko kay Juanito kasi palagi kami naghahalikan!
Gosh!
"Sang-ayon ka ba sa sinabi nila Binibining Carmelita?" tanong ni Padre Orlando

sa'kin dahilan para magulat ako.
Nakatingin na silang tatlo ngayon sa akin. Omg! Ang plastic ko naman kung sasabihin
kong hindi dapat maghalikan ang magkasintahan pero ang landi ko naman tingnan kung
ipupush kong okay lang ang kiss.
Haaays! I Feel so Pressured Right Now!
"Bueno, mukhang isa rin kayo ni Juanito sa mga dapat kong bantayan, kayong mga
kabataan talaga" natatawang tugon na lang ni Padre Orlando, Oo nga pala nahuli rin
niya kami noon ni Juanito na muntikan ng maghalikan, medyo nainis pa nga ako noon
eh kasi ang kj ni Padre Orlando hahaha!
Naglalakad na kami ngayon ni Angelito at Theresita sa likod ng simbahan, mamaya pa
daw dadating si Juanito dahil kasalukuyang nagtungo ito sa kalapit na isla kasama
ang iba pang naatasan ni Ca-tapang upang manguha ng mga matatalim na bato at mga
makakain para iimbak sa kanilang kampo bago dumating ang araw ng pagsalakay.
Nakaupo kami ngayon sa isang mahabang trunk ng punong kahoy na natumba na at

nakahandusay sa lupa. may maliit na lupain dito sa likod kung saan nakatindig ang
ilang puno ng mangga.
Nag-presenta namang kukuha ng mangga si Angelito kung kaya't naiwan kami ni

Theresita dito sa ilalim ng puno.
"Binibini... kamusta na po kayo? Balita ko po nawalan daw po kayo ng malay sa

selebrasyon ng bagong taon ng mga intsik" tugon ni Theresita, napatango naman ako.
Sa totoo lang ayoko munang isipin ngayon si Carmelita. Gusto
kong maging masaya ako, bilang Ako, sa araw na ito.
"Nabalitaan ko rin po na nahalay at namatay sa kagubatan ang inyong naging

tagapagsilbi na si Belinda" patuloy pa ni Theresita. Napatango na lang ulit ako.
"Alam niyo po ba Binibini, kung papipiliin mas gusto ko pa rin po ang magsilbi sa
inyo at makasama kayo" sabi pa ni Theresita at dahil dun napalingon ako sa kaniya.
"Bakit naman? Ayaw mo ba dito? Kapiling mo si Angelito" tanong ko, napangiti naman
ng bahagya si Theresita.
"Masaya naman po ako dito, ngunit kaakibat po ng sayang nararamdaman ko ay ang

takot at pangamba na baka mabigo kami sa aming layunin, na baka hindi na tayo
makalaya pa sa mga mananakop" malungkot na saad ni Theresita. Nginitian ko naman
siya at tinapik ang balikat niya.
"Huwag mong isipin yan, marahil ay hindi man ngayon pero sa darating na paglipas ng
panahon makakamit din ng Pilipinas ang kalayaan" sabi ko, dahan-dahan naman siyang
napangiti at mukhang gumaan ang pakiramdam niya.
"Talaga po? Lalaya tayo laban sa mga Kastila? Paano niyo naman po nasabi Binibini"
medyo natatawang tugon ni Theresita.
"Oo nga lalaya tayo sa kanila... basta magtiwala ka lang, at patuloy nating
suportahan ang mga taong magtataya ng buhay para sa Pilipinas" tugon ko pa,
napangiti naman si Theresita.
"Nawa'y masaksihan ko ang kalayaan ng ating bansa" sabi pa niya, napahinga naman
ako ng malalim. Hindi ko naman masabi sa kaniya na maiwawagayway nga ang watawat ng
Pilipinas sa Hunyo 12, 1896 pero may mga darating pang mananakop na tatagal din ng
dekada. At mukhang hindi na iyon maabutan pa nila Theresita.
Napatingin
ako sa kaniya na ngayon ay nakatanaw kay Angelito na nagpapakitang-gilas sa pag-

akyat sa puno para manguha ng mga bunga.
Hindi ko mapigilang mainggit sa kanila, pareho silang nabubuhay sa iisang panahon.
Ilang saglit pa lumapit na sa amin si Angelito at iniabot na niya ang mga manggang
dilaw na nakuha niya, agad naman naming pinasaluhan iyon, nakakain ata ako ng
limang mangga sunod-sunod dahil ang tamis nito.
Lumipas pa ang kalahating oras at nagkwentuhan pa kami, nalaman kong naglalabandera

si Theresita sa isang mayamang pamilya sa kabilang bayan, samantalang nagbubuhat
naman ng mga sako ng bigas si Angelito sa palengke at kung minsan ay dumadaan siya
sa isang propesor na handang turuan siya sa bahay nito dahil masipag at matalino
naman siya.
Napatigil kami sa pagkwekwentuhan nang dumating si Padre Orlando at sinabing

dumating na si Juanito kanina pero nang malaman na nandito ako ay umalis din ito at
nag-iwan ng sulat para sa akin. Kumunot naman yung noo ko nung nabasa ko yung
nakasulat sa maliit na papel na pinaabot niya kay Padre Orlando.
Sinta, magkita tayo sa lugar kung saan nagumpisa ang lahat.
Bakit di na lang kami sabay nagpunta doon?
Natawa naman sila Padre Orlando, Theresita at Angelito kasi magkadugtong na ngayon
ang kilay ko.
"Huwag ka ng magalit Binibini, sinabi ko na sa iyo dati pa na talagang matalinghaga

at mahilig sa surpresa ang kuya ko" nakangiting tugon ni Angelito at dahil dun
natawa na lang din ako sa sarili ko.
Nang magpapaalam na ako sa kanila, hindi ko alam pero hindi ko magawang tumingin ng
diretso sa mga mata
nila. Natatakot ako na baka tuluyan nang bumagsak ang mga luha ko. batid kong ito
na ang huling araw na makikita ko sila.
"Oh? Binibini... bakit ka naluluha? Magkikita pa naman tayo" natatawang tugon ni

Theresita at bigla niya akong niyakap dahilan para tuluyan nang bumagsak ang mga
luha ko. ang bigat ng damdamin ko, pinaka-ayoko sa lahat ang magpaalam.
"Huwag ka ng umiyak Binibini, huwag kang mag-alala bibisitahin ka namin ni

Theresita sa inyong tahanan nang di namamalayan ni Don Alejandro" biro pa ni
Angelito, kitang-kita ko ngayon ang tawa niya, hindi siya marunong magbiro at
palagi lang siyang seryoso noon, samantalang ngayon tinatawanan na lang niya ako.
Pinunasan ko na ang luha ko at hinarap ko si Theresita "M-maraming Maraming Salamat

sa lahat Theresita, k-kahit pa hindi tayo magkadugo ramdam na ramdam ko pa rin ang
pagmamahal at pagmamalasit mo sa akin, itinuturing na rin k-kitang kapatid" tugon
ko, hindi ko mapigilan ang panginginig ng boses ko.
Ngumiti naman siya at niyakap ulit ako "Walang anuman po Binibini, karangalan ko po
ang pagsilbihan kayo, at hindi niyo rin naman po pinaramdam na iba ako sa inyo
kahit pa nitong mga huling buwan lang po tayo naging malapit sa isa't-isa" tugon pa
ni Theresita at naluluha na rin siya.
Napatingin naman ako kay Angelito at niyakap ko rin siya "I-ingatan mo at igalang
mo ang kuya mo ah, huwag mo siyang bibigyan ng sakit sa ulo, k-kayong dalawa na rin
ang natitirang magka-pamilya kung kaya't alagaan niyo ang isa't-isa" bilin ko pa sa
kaniya. Tumango naman siya at ngumiti.
"Opo ate... huwag kang mag-alala, siguradong
hihingiin na rin ni kuya ang kamay mo sa lalong madaling panahon at kapag nangyari
iyon magiging Alfonso ka na rin" nakangiting tugon pa ni Angelito at dahil dun mas
lalong kumirot ang puso ko. Masarap man pakinggan ang sinabi niya alam kong napaka-
imposible niyon.
Bumitaw na ako sa pagkakayakap sa kaniya at nagsimula nang maglakad papalayo, sa

huling pagkakataon, nilingon at tinitigan ko silang dalawa. Gusto kong sulitin ang
sandaling ito kung saan aalalahanin ko ang mga ngiti nila ngayon sa akin habang
kumakaway sa akin papalayo.
Si Theresita na naging tapat sa akin at palaging sinusuportahan ang mga kalokohan

ko noon. At si Angelito na talo pa ang matanda kung magsalita at palaging
pinagdududahan ang mga kilos ko. Pareho ko silang iiwan ngayon. Nakakatuwang isipin
na ang lahat ng iyon ay babaunin ko na sa alaala ko magmula ngayon.
"Bilisan mo lang, Bumalik ka dito bago mag-alas dos" bulong sa'kin ni Maria,
nandito kami ngayon sa gilid ng simbahan at hindi pa tapos ang pagdadasal nila.
Nagpaalam ako na pupuntahan ko si Juanito at pumayag naman siya. napatingin naman
kami sa mga guardia personal na seryosong nagbabantay pa rin sa labas ng simbahan.
"Paano mo pupuntahan si Juanito?" nag-aalalang tanong ni Maria. napatingin naman

ako kay Padre Orlando na papalabas sa likod ng simbahan at ngayon ay tumango sa
amin. "Sige, basta huwag niyong idamay si Padre Orlando sa mga kalokohan niyong
iyan ni Juanito ah" bilin pa sa'kin ni Maria napatango naman ako sabay ngiti.
Nandito na kami ngayon ni Padre Orlando sa kalesa, tahimik ang buong paligid at ang
daming
mga guardia civil ang naglilibot. Napalingon naman ako kay Padre Orlando, mukhang
payapa naman ang itsura niya. Walang bakas ng takot sa nalalapit na pagsalakay na
alam kong alam din naman niya dahil suportado niya ang mga rebelde.
At dahil hindi ko na matiis nagsalita na ako "Padre, bakit po niyo po

sinusuportahan ang mga rebelde?" tanong ko sa kaniya. Tiningan naman niya ako at
ngumiti ng bahagya.
"May tanong ako Binibini, Bakit mo rin piniling manahimik? Hindi ba't dapat kang
mangamba dahil ang lahi niyo ang nais palayasin ng mga mamamayan" tanong ni Padre
Orlando at dahil dun napatahimik ako. hindi naman niya alam na galing ako sa modern
world.
"Ano ang gagawin mo kung biglang may umangkin ng isang bagay na pagmamay-ari mo? at
hindi pa siya nakontento, sinira, inabuso, dinumihan niya pa ang bagay na pinaka-
iingat-ingatan mo? Hindi ba't magagalit ka at babawiin mo iyon?" patuloy pa ni
Padre Orlando, bigla akong napatingin sa kaniya. Hindi ko maintindihan kung anong
ibig sabihin niya... tinutukoy niya ba ako na umangkin at sumira sa buhay ni
Carmelita? o ang bansang Pilipinas na inangkin ng mga dayuhan?
May nalalaman ba si padre Orlando?
Nagulat ako nang biglang tumawa ng marahan si Padre Orlando at tumanaw ito sa
bintana ng kalesa, "Tayo ay Pilipino, dumadaloy sa dugo natin ang dugong Pilipino,
tayo ang totoong may ari nang Pilipinas, ang ating mga katutubong ninuno ang
naunang nanirahan dito sa napakagandang bansang ito, kung kaya't dapat nating
ipaglaban ang karapatan natin sa sarili nating bansa" tugon pa ni Padre Orlando.
Napahinga naman ako ng maluwag. Kinabahan ako, akala ko alam
niya ang nangyayari sa akin.
"Nawa'y mamulat ang iyong mga mata Hija, hindi biro ang magsakripisyo para sa bayan
at mas lalong hindi biro ang mamatay para sa kalayaan kung kaya't ipinagdarasal ko
na pahalagahan ng mga susunod na henerasyon ang lahat ng paghihirap naming ito"
sabi pa niya, napayuko na lang ako. Siguradong masasaktan at malulungkot si Padre
kapag nalaman niyang hindi na masyado pinapahalagahan ng mga kabataan sa makabagong
panahon ang lahat ng buhay na inalay sa inang bayan.
Ilang sandali pa tumigil na ang kalesa, Teka! Paano nalaman ni Padre Orlando kung
saan kami pupunta? Paano niya nalaman na ang ibig sabihin ng lugar kung saan nag-
umpisa ang lahat ay ang burol ng puno ng manggang ito na malapit sa hacienda
Alfonso?
Magsasalita na sana ako kaso biglang nagsalita si Padre Orlando "Kinuwento sa akin
ni Juanito ang lahat, at hilig ko rin ang mga matatalinghagang bagay" sabi pa niya
sabay ngiti. Napangiti naman ako ng todo at nagmano sa kaniya. "Maraming salamat po
Padre sa lahat ng tulong niyo" sambit ko, napapikit naman si Padre Orlando at
tumango-tango.
"Laging mong tatandaan na palaging may tulong na dadating sa buhay ng isang tao,
dahil hindi tayo pinapabayaan ng Diyos" sabi pa niya. parang gumaan naman ang
pakiramdam ko dahil sa sinabi niya. bumaba na ako sa kalesa at nagpaalam na sa
kaniya.
Kahit sandali ko pa lang siya nakilala, nalulungkot pa rin ako dahil alam kong
hindi ko na siya makikita pa.
Nang makalayo na ang kalesang sinasakyan ni Padre Orlando, napalingon ako sa

paligid. Napakaaliwalas ng kalangitan, at kahit mataas
ang sikat ng araw hindi naman ito nakakapaso sa balat. Sariwa at malamig din sng
simoy ng hangin, at amoy na amoy ko ang mga sariwang damo na nakakalat sa buong
kapaligiran. Nanlaki ang mga mata ko nang makita ang ilang bulaklak ng sunflower na
papausbong sa bawat paligid.
Napangiti naman ako dahil naalala kong nakita ko na ito sa panaginip. Napalingon
ako sa likod kung saan natatanaw ko na ngayon ang mababang burol paakyat at sa
tuktok niyon ay may malaking puno ng mangga.
Habang naglalakad ako papalapit doon hindi ko maiwasang mapangiti, alam kong nag-
aabang doon ang lalaking pinakahihintay ko. ilang sandali pa, natanaw ko na sa di-
kalayuan si Juanito, nagulat ako at napahawak sa bibig ko nang makita siya.
Nakatayo siya habang ang mga kamay niya ay nakasuksok sa kaniyang bulsa.
Nakatalikod din siya sa akin habang tinatanaw ang view sa baba ng burol sa kabila.
Nakasuot siya ng barong tagalog at itim na pang-ibaba. Nakasuot din siya ng itim na
sapatos at maayos ang pagkakasuklay sa kaniyang buhok.
Napanganga din ako sa malaking puting tela na nakalatag sa damuhan sa ilalim ng

puno ng mangga, may mga mangga sa gilid at mga bulaklak ng Sampaguita.
Ilang sandali pa natunugan na niya siguro na nandito na ako kaya dahan-dahan siyang
lumingon sa akin nang may ngiti sa labi.
Dugdug. Dugdug.
Napalunok na lang ako at napatulala sa kaniya, bagay na bagay sa kaniya ang barong
tagalog na suot niya, para siyang isang prinsipe na ikakasal ngayon----Teka nga!
Ikakasal?
"Kanina pa ako naghihintay dito, ang akala ko ay hindi ka na darating" tugon niya
pero nakangiti
pa din siya. hindi naman ako nakapagsalita, hindi ko pa rin maalis ang mga mata ko
sa kaniya ngayon. napakaaliwalas ng mukha niya.
Naglakad na siya papalapit sa akin at kinuha ang mga kamay ko "Ito dapat ang
sasabihin ko sa iyo noon sa daungan ngunit hindi mo naman ako sinipot" panimula
niya habang nakatitig ngayon sa akin. Hindi ko naman maalis ang mga mata ko sa
kaniya.
"Ngunit naniniwala ako na lahat ng bagay ay may ikalawang pagkakataon, kung kaya't
sa pagkakataong itatanong ko sa iyo ang bagay na matagal ko na sanang nagawa kung
dumating ka lang sa daungan noon" sabi pa niya. bigla kong naalala na kaya hindi
ako nakarating noon sa daungan kasi biglang sumulpot si Helena sa bahay at sinabing
sasagutin na niya si Juanito kung kaya't hindi na ako tumuloy.
"Maaari ba kitang makasama habambuhay?" sabi niya sabay pakita sa akin ng isang
singsing na gawa sa kahoy. "Dati ko pa ginawa ito ngunit naunahan lang ako ng kaba
kung kaya't hindi ko agad naibigay sa iyo" patuloy niya pa. Hindi ko naman
mapigilang mapangiti ngayon, naalala pa din niya na gusto ko ang mga bagay na
pinaghirapan at ngayon mukhang nagtiyaga pa siya mag-ukit ng singsing na may
nakaukit na bulaklak ng Sampaguita sa palibot nito at sa pinakagitna ay may
nakaukit na salita I Love you since 1892.
Napanganga naman ako at napatingin sa kaniya nang mabasa ko yung nakaukit doon
"Pansin ko na magaling ka sa wikang Ingles at kahit pa noong nakaraang taon pa
akong nagsimulang umibig sa iyo, nagawa mong sabihin sa akin na mahal mo ako noong
Enero 1892" sagot niya, dahilan para mas lalong matulala na lang ako
sa kaniya pero nagulat ako kasi hinawakan niya ng marahan ang kamay ko at lumapit
pa siya lalo sa akin.
"Batid kong hindi madali sa iyo sabihin ang salitang iyan, napatunayan ko iyon
noong makailang-beses kong sabihin sa iyo na mahal kita ngunit tanging ngiti lang
ang isinasagot mo sa akin, kung kaya't laking tuwa ko nang magawa mong sabihin na
mahal mo ako noong nakaraang buwan" patuloy niya pa, bigla tuloy akong natawa. Tama
naman siya, hindi talaga ako yung tipo ng tao na vocal sa nararamdaman at ang
salitang I Love you o Mahal Kita ay alien para sa akin.
Siguro isa rin sa dahilan kung bakit ako napunta sa panahong ito ay upang matutunan
kong sabihin ang mga salitang iyon.
Inilagay na ni Juanito ang singsing sa daliri ko at hindi ko mapigilang mapangiti

na mapaiyak na ewan. Basta parang halo-halong emosyon na hindi ko maipaliwanag.
Bigla naman akong niyakap ni Juanito. "I Love you" tugon niya, natawa tuloy ako ang
gara pakinggan pag nag-eenglish siya.
"Mahal din kita" sagot ko dahilan para yakapin niya ako ng mahigpit. Napapikit
naman ako at dinama ko ang mga yakap niya, gusto kong maging pamilyar sa akin ang
lahat, na kahit nakapikit ako alam kong si Juanito ang kayakap ko.
Sa pagkakataong iyon, ang pagihip ng sariwa at malamig na hangin, ang dahan-dahang

pagkahulog ng mga dahon sa puno ng mangga, ang nagkakantahang huni ng mga ibon sa
kapalagiran ay sumasabay sa mga puso naming nagmamahalan.
"Seryoso? Hindi mo naintindihan noong umpisa ang salitang I Love you?" gulat kong
tanong kay Juanito at natawa naman siya. nakaupo
kami ngayon dito sa puting tela na inilatag niya at kumakain kami ng mangga. Medyo
masakit na nga yung tiyan ko kasi naka-limang mangga na kami kanina nila Angelito
at Theresita.
"Kahit hindi ko naintindihan, alam ko namang 'Mahal mo rin ako' ang ibig sabihin
niyon" sabi pa niya. eh kung minura ko kaya siya in English, iisipin kaya niya na
Mahal ko rin ako ang ibig sabin nun haha!
"Nagtungo pa ako sa propesor na pinupuntahan ni Angelito upang itanong kung anong

ibig sabihin ng salitang iyon" sabi pa niya at napakamot siya sa batok niya at
dahil dun natawa tuloy ako. Kung sabagay, ako rin naman engeng pagdating sa wikang
Kastila eh haha!
Hindi ko pa tapos pagtawanan siya nang biglang sumandal siya sa balikat ko at dahil
naistatwa tuloy ako. napalingon ako sa kaniya at nakapikit siya ngayon, parang ang
comfortable ng pagkakahilig niya sa akin.
"Parang kailan lang nakita kitang masasagasaan ng paparating na kalesa Maynila at

nakita pa kitang nakalambitin sa bintana, alam mo bang sobrang bumilib ako sayo
dahil doon" sabi pa niya at mukhang amaze na amaze siya. Papuri ba yun?
"Oo nga eh, tapos muntikan mo na akong ipalapa sa aso mo at pagdating sa San
Alfonso dinilaan pa niya ang paa ko sa ilalim ng mesa" banat ko naman, natawa naman
siya. hindi ko naman mapigilang mapangiti nung makita kong tumawa siya.
"At pinagkamalan pa kitang buntis dahil naglilihi ka sa mangga kung kaya't
sinamahan kita dito at hindi natin akalain na masusundan tayo nila ama" tugon pa
niya habang nakangiti.
"Nagulat nga ako nang bigla sumulpot ang buong pamilya niyo sa bahay at nalaman
kong pinagkasundo na pala tayo, Grabe! Alam mo bang halos mahimatay ako noong
pinag-uusapan nila kung ilang anak ba dapat ang magiging anak natin" natatawa kong
tugon at natawa rin naman siya, naningkit ang kaniyang mga mata at kumunot ang
kaniyang matangos na ilong.
"Tinugtugan mo pa nga kami ng piyano at hindi ko mapigilang matawa dahil mukhang

mahihimatay ka na dahil sa kaba" pang-asar pa ni Juanito. Okay so hindi talaga siya
bumilib sa'kin nung time na do re mi ang tinugtog ko sa piano haha!
"At hindi rin ako makapaniwala na susundan mo kami ni ina papuntang palengke sa
kabilang bayan" sabi ko pa.
"Alam mo bang naaalala ko pa din ang itsura mo noong nasa palengke tayo, manghang-
mangha ka sa mga nakikita mo, animo'y parang hindi normal sa iyo ang mga nangyayari
sa paligid" sabi pa niya, natawa tuloy ako nako kung alam mo lang na hindi naman
talaga ako taga-dito sa panahong ito kaya sobrang naamaze ako sa itsura ng
Pilipinas during the Spanish era.
"Maging sa kaarawan ni Helena, kumikislap ang mga mata mo sa dami ng bisita at

pagkain sa mesa" pang-asar niya pa, kumunot naman yung noo ko, okay okay so ako na
first time maka-attend sa formal party nung time na yun.
"Pero mas maganda pa rin ang kaarawan ng gobernador-heneral sa Malacanang" sabi ko

pa at napa-thumbs up ako. naaalala kong halos hindi ako nakatulog nung gabi bago
ang birthday party ng gobernador-heneral dahil sobrang excited ako sa makasaysayang
bonggang party na iyon.
"Hindi ko nga akalaing sumasayaw ka pala ng Carinosa eh" pang-asar ko naman kay
Juanito. sa modern world kasi karamihan noon sa mga kaklase
kong lalaki ay nababaduyan at nacocornyhan sa pagsayaw ng Carinosa o anumang folk

dance.
"Isang karangalan ang makasayaw ng Carinosa lalong-lalo na ang maisayaw ka" sabi pa
niya sabay kindat sa'kin. Kyaahh!
"May kasalanan ka nga din sa akin eh, sandali lang tayo lumibot noon sa Binondo"
pag-iiba ko ng usapan, feel ko kasi bibigay na naman ako sa kaniya Gosh!
"Kitang-kita ko naman kung gaano ka kasaya noong araw na iyon, nakuha mo pa ngang
ubusin ang pagkaing tinda ng isang intsik, at nakita ko ring naiyak noong nanood
tayo ng teatro na Alamat ang Rosas ang pamagat" pang-asar niya pa. Gosh! nakita
niya pala yun, akala ko pa naman hindi niya napansin na naiyak ako sa pinanood
namin haha.
"Pero mas masaya ako noong inupahan moa ng pinakamahal na silid sa barko para sa
amin nila madam Olivia at Josefina" sabi ko pa, napangiti naman si Juanito.
"Alam mo bang pinag-ipunan ko rin iyon, gusto ko kasi na paghihirapan ko ang bagay
na ibibigay ko sa iyo" sabi pa niya habang nakatitig ngayon sa akin. Feel ko
inaakit niya talaga ako kaya dapat kong pigilan ang nagaalab na damdamin ko Kyaah!
O baka hindi naman talaga niya ako inaakit, ako lang itong berde kung mag-isip Ugh!
Teka nga! Ang OA na niya sa bagay na pinaghihirapan ah, hindi ko naman akalain na
seseryosohin niya talaga paghirapan ang lahat ng ibibigay niya sa'kin Gosh.
"Naalala mo rin noong pinasyal ka namin nila kuya Sergio at Angelito sa aming
mansyon, alam mo bang tuwang-tuwa ako makita ang reaksyon at pagkamangha mo noong
nakita moa ng mga parangal na natanggap ko sa pagpipinta" sabi pa niya, Gosh!
tinitingnan
niya pala ako nung time na yun, tsk! Pano kung may nakadungaw na kulangot sa ilong
ko na gustong magpa-discover, edi nadiscover na din niya Waahh!
"Naalala mo rin ba noong namasyal tayo sa Bohol, lalo na sa ilog Abatan kung nasaan
naninirahan ang milyon-milyong nagagagndahang alitaptap, alam mo bang iyong ang
pinakamasayang araw sa buhay ko dahil---" hindi ko na pinatapos yung sasabihin niya
kasi baka bumugso na naman ang damdamin kop ag narinig ko mula sa bibig niya ang
salitang Halikan.
"Mas masaya noong kaarawan mo, nag-salo-salo tayo sa iisang mesa at naglaro pa tayo
ng patintero, luksong tinik at taguan" pag-iiba ko ng usapan, natawa naman si
Juanito mukhang hindi niya napapansin na iniiba ko ang usapan sa tuwing pupunta
kami sa topic ng halikan o kung anumang bagay na makapag-papatrigger sa pagkaakit
ko sa kaniya. Gosh!
"Alam mo bang labis akong nagalak nang kantahan mo ako, at maghabulan tayong lahat
paikot sa siga ng apoy" nakangiting tugon ni Juanito at dahil dun natawa ako,
naalala ko kasi na gusto naming ilechon si Angelito nung time na yun.
"Hindi ko rin makakalimutan noong namili tayo sa palengke at nakita ko muli si

Angelito at ang aso mong si Sampaguita na balak akong lapain ulit" biro ko pa sa
kaniya, natawa naman siya, gustong-gusto ko talaga yung pagkunot ng ilong niya
kapag tumatawa siya.
"Nagseselos lang siguro si Sampaguita dahil may ibang babaeng umaagaw ng atensyon
ko sa kaniya" echoes pa ni Juanito. Aba! So iniisip din pala ni Sampaguita na
magkaribal kami.
"Hindi ko rin makakalimutan noong malaman ko ang mga kwento mo noong bata ka pa
nang magkita
tayo sa tuktok ng simbahan" nakangiting tugon ni Juanito. insip niya siguro noon na
bad ass ako dahil kinuwento ko na palagi kaming nag-aaway ng mga kapatid ko at
inakala niyang sila Maria at Josefina ang tinutukoy ko haha!
Napahinga naman ako ng malalim, Hindi ko akalaing sobrang daming magagandang alaala
pala ang nangyari sa akin sa panahong ito at halos kasama doon si Juanito. kaya
siguro sa tuwing kasama ko siya hindi nawawala ang mga ngiti sa labi ko.
"Huwag kang mag-alala, bubuo tayo ng mas madami pang magagandang alaala sa oras na
makasal na tayo" sabi pa ni Juanito at ngitian na naman niya akon ng todo. Pero sa
pagkakataong iyon parang may kung anong kirot akong naramdaman sa puso ko.
Imposible ang sinasabi niya pero ayoko namang saktan ang damdamin niya kung
tatanggihan ko ang kasal na sinasabi niya. Ayokong lamunin ng kalungkutan si
Juanito hanggang sa mga huling sandali ko sa panahong ito, kung kaya't pipiliin
kong itago na lang ang kalungkutan at sakit na nararamdaman ko dahil ayokong
malungkot siya.
Ilang sandali pa nakita ko ang paparating na kalesa, agad namang kumaway ang
kutsero nito at natanaw ko si Eduardo.
"Marahil ay pinasundo ka na ni Maria, hindi natin namalayan na ilang oras na pala

tayong magkausap ngayon" sabi ni Juanito at hindi niya pa din binibitawan ang kamay
ko. Ganoon siguro talaga kapag kasama mo ang taong mahal mo, hindi mo namamalayan
ang paglipas ng oras dahil ang bawat pagpatak ng segundo ay katumbas ng saya na
inyong nararamdaman. kumaway naman siya kay Eduardo at sinenyasan ito na sandali
lang.
Tumayo na si Juanito at inalalayan
akong tumayo, "Mukhang matatagalan muli bago tayo magkita... Oo nga pala natanggap
mo ba ang sulat na pinadala ko sa iyo noong huwabes?" tanong ni Juanito at parang
bigla akong sinampal muli ng katotohanan na hindi pa pala tapos ang paghihirap
naming ito.
Napatango naman ako at iniabot ko sa kaniya ang dalawang sobre bigla namang nagtaka
yung itsura niya "Para saan ito?" nagtataka niyang tanong. Napahinga naman ako ng
malalim, at napatingin doon sa dalawang sulat na binigay ko sa kaniya.
Alam kong hindi ko kayang sabihin kay Juanito o kay tatang Caloy ang lahat, hindi
ko kayang sabihin sa kanila sa personal na alam na nila Leandro ang magiging
hakbang ng kilusan nila kung kaya't minabuti kong isulat na lamang iyon at humingi
ng tawad sa kanila.
Alam kong sa oras na mabasa na nila ang nilalaman ng sulat na iyon ay magagalit
sila sa akin. sinulatan ko si Ca-tapang na wag na muna nilang ituloy ang plano
dahil mapapahamak sila at itatrap sila nila Leandro, Samantala, humingi naman ako
ng tawad kay Juanito sa isang sulat at inako ko na lang ang kasalanan ni Carmelita
sa pagbunyag ng katotohanan.
Kahit saang anggulo tingnan, ang mga gawain ni Carmelita ay maibabato pa rin sa
akin.
"Para sa iyo at kay Tatang Caloy ang sulat na iyan" sabi ko, mas lalong nagtaka
yung itsura ni Juainto. "Bakit susulatan mo si Tatang Caloy?" tanong niya.
"Basta, tungkol iyan sa kilusan niyo" sagot ko, mukhang nakumbinse ko naman siya at
napatango siya. ibinulsa na niya yung dalawang sulat at muling hinawakan ang kamay
ko.
"Kailan kita muling makikita?" tanong niya at nakatingin na siya ngayon
ng diretso sa mga mata ko. napahinga naman ako ng malalim at ginagawa ko ang lahat
ngayon upang hindi ipahalata sa kaniya na naiiyak na ako, ginagawa ko rin ang lahat
para pigilan ang mga luha ko na anumang oras ay handa nang bumagsak at ipakita kay
Juanito ang totoong nararamdaman ko.
"Sampung araw" sagot ko. napangiti naman siya.
"Bakit ang tagal? Maaari bang dalawang araw na lang?" nakangiti niyang tugon,
sinubukan ko namang ngumiti naman at iniwas ko rin ang mga mata ko sa kaniya.
"M-mahirap makatakas ngayon kay ama at magtutungo muna kami sa Maynila pansamantala
gaya ng sinabi mo" sagot ko, napatango naman si Juanito.
"Limang araw na lang ay maguumpisa na ang pagsalakay namin, mas mabuti nga kung
magtutungo muna kayo sa Maynila, sa tingin ko naman ay hindi na itutuloy nila
Tatang Caloy ang pagsakop sa inyong hacienda dahil mas gusto nilang mag-umpisa
ngayon sa bayan" sabi pa niya, hindi naman ako nakapagsalita at hindi pa rin ako
makatingin ng diretso sa kaniya.
"Kung gayon, aasahan kong darating ka dito sa ating tagpuan sa loob ng sampung
araw" nakangiti niyang tugon sabay thumbs up.
Napatulala naman ako sa kamay niya na naka-thumbs up ngayon, parang unti-unting

gumuguho ang mundo ko. Hindi ko kayang iwan siya ng ganito at umaasang babalik ako.
Pero ito lang ang tanging paraan upang hindi na niya ako sundan pa, para hindi na
niya ilapit ang sarili niya sa akin dahil hindi ko matatanggap na saktan siya muli
ni Carmelita.
Napatingin na akong diretso sa mata niya at pilit kong itinago lahat ng sakit at
lungkot na nararamdaman ko sa mga ngiti ko ngayon, Tumango na ako at nag-thumbs up
din sa kaniya dahilan para kumunot na naman ang ilong niya dahil sa pagngiti niya.
Masaya akong iiwan kita ng ganito Juanito.
Masaya akong makita ang mga ngiti mo kahit sa huling pagkakataon.
Dahil tanging ang mga ngiti mo at ang masasayang alaala natin ang babaunin ko sa
puso ko habambuhay.
~Sana maulit muli
Ang mga oras nating nakaraan
Bakit nagkaganito
Naglaho na ba ang pag-ibig mo?
Sana'y maulit muli
Sana bigyan pansin ang himig ko
Kahapon, bukas, ngayon
Tanging wala ng ibang mahal~
~Kung kaya kong iwanan ka
'Di na sana aasa pa
Kung kaya kong umiwas na
'Di na sana lalapit pa
Kung kaya ko sana~

Tuluyan na akong bumitaw sa pagkakahawak niya sa kamay ko. Tumalikod na ako at
dahan-dahang naglakad papalayo. sa huling pagkakataon ay hindi ko na nagawang
lumingon pa sa kaniya dahil hindi na maawat ngayon ang pagbagsak ng mga luha ko
habang tinatahak ang daan papalayo sa kaniya.
Paalam Juanito, Paalam Mahal ko.
************
Featured Song:
'Sana Maulit Muli' by Gary Valenciano
https://youtu.be/6rVHSkax6zY
"Sana maulit muli" by Gary Valenciano
=================
Kabanata 43
[Kabanata 43]
Mahal kong Juanito,
Patawad kung hindi na ako makakabalik pa sa loob ng sampung araw. Patawad kung ito
na ang huling sulat ko sa iyo. Patawad kung hindi na tayo magkikita pa. Hindi ko
gusto gawin ito ngunit ito lang ang tanging paraan para hindi ka masaktan.
Hinihiling ko na sana mabuhay ka ng matagal, Huwag mong pababayaan ang sarili mo.
Maraming Salamat sa pagmamahal na ipinaranas mo sa akin, Hindi ko akalaing sayo ko
matatagpuan ang tunay na kahulugan ng pag-ibig. Hanggang dito ko na lang kayang
patunayan sa iyo ang pagmamahal ko, Hanggang sa huling tibok ng puso ko, ikaw pa
rin ang sinisigaw nito. Mag-iingat ka palagi at Maraming Salamat sa lahat.
Nagmamahal,
Tatang Caloy,
Kahit pa nagawa niyo akong ipapatay noon dahil sa inyong galit sa aking ama, Hindi
po ako nagtanim ng sama ng loob sa inyo. Naiintindihan ko po ang pinaglalaban niyo,
at sa maniwala po kayo o hindi, suportado ko po ang inyong layunin. Ngunit may mga
bagay po na hindi tayo maiiwasan, alam kong buong loob niyong iaalay ang buhay niyo
para sa kalayaan subalit hindi po ito ang tamang oras, Alam na po ng pamilya Flores
ang inyong mga magiging hakbang kung kaya't mas mabuti po kung ipagpaliban niyo po
muna ang inyong pagsalakay.
Nakikusap,
Nakatulala lang ako ngayon sa daan habang tinatahak namin ang daan pabalik sa
simbahan ng San Alfonso. Tahimik lang din si Eduardo habang pinapatakbo niya ang
kabayo. Hindi ko na mapigilan ang mga luha ko, marahil ay binabasa na
ni Juanito ang sulat kong iyon sa mga oras na ito.
Pero kahit ganun, Hindi na rin naman niya ako maabutan dahil papunta na kaming
Maynila mamayang alas-dos. At ito na rin ang huling pagkakataon kong makita ang
lalawigan at bayan ng San Alfonso sa panahong ito.
Malalawak na palayan at paminsan ay mga maliliit na bahay kubo sa gitna ng mga

palayan. Ang kalsada ay makinis na lupa lamang. At ang mga puno sa paligid ay
animo'y nagpapaligsahan sa laki at yabong ng mga dahon. May mga kababaihan rin
akong namataan na nagtatawanan at nagkwekwentuhan sa tabing ilog habang naglalaba,
at ang ilan naman ay abala sa pagbibilad ng mga palay sa labas ng kanilang mga
kabahayan.
Ang mga bata ay naglalaro ng habulan at nagtatawanan. Ang ilang mga kalalakihan
naman ay nagsisibak at nagsisiga ng apoy at masayang nakikipagkwentuhan sa mga
kapitbahay. Ang ilan naman ay may mga bitbit na malalaking lambat at mga balde na
punong-puno ng mga isda dahilan para palibutan sila ng mga tao na nais makahingi.
"Binibini, huwag po kayong mag-alala tulad ko po ay naiintindihan ko pong hindi

kami magkikita ni Maria agad" narinig kong tugon ni Eduardo at nakalingon siya sa
akin ngayon. Hindi ko maiwasang mapatitig sa kaniya, siya ang great great great
great grandfather ko. Sa totoo lang hawig niya si Lola Carmina, bilugan na mata,
matangos na ilong, manipis na labi.
Napaisip naman ako sa sinabi niya, parang unti-unting nadudurog ang puso ko dahil
walang ideya si Juanito na iyon na ang huli naming pagkikita.
At sinadya ko talagang hindi sabihin sa kaniya upang hindi na niya ako pigilan pa
dahil baka magbago pa
ang isip ko kapag umiyak siya sa harapan ko.
"Sabi nga po nila, ang tunay na pag-ibig ay nakapaghihintay, kahit gaano pa ito
katagal, umaraw o umulan, lumipas man ang ilang araw, buwan, taon o dekada hindi ka
mapapagod maghintay sa muling pagdating ng taong minamahal mo" patuloy niya pa,
napalingon naman ako sa bintana ng kalesa. Tama nga si Eduardo, ang taong tunay na
umiibig ay magagawang maghintay kahit gaano pa ito katagal ngunit walang tao ang
makapaghihintay ng higit isang daang taon.
Napatingin na ako kay Eduardo na ngayon ay pinapatakbo ng mabilis ang kabayo "M-
maraming Salamat sa lahat ng tulong mo Eduardo, ilang beses mo rin itinaya ang
buhay mo para lang tulungan kami ni Juanito" tugon ko dahilan para mapalingon siya
sa akin at mapangiti.
"Walang anuman Binibini, nais ko ring magpasalamat sa iyo dahil nagpaubaya ka na

magpakasal sa mga Flores upang iligtas ang anak namin ni Maria, at maraming salamat
din dahil hindi mo hinahadlangan ang pag-iibigan namin kahit pa isa lamang akong
hamak na indiyo" sagot ni Eduardo at bahagyang nalungkot siya.
"Wag mong sabihin yan, ang salitang indiyo ay hindi nararapat para sa mga
magigiting na Pilipino na katulad niyo, kayo ang totoong anak ng bayan, kayo ang
may-ari ng Pilipinas, kung kaya't kayo dapat ang mamamahala nito" sagot ko at
umaliwalas naman ang itsura niya. sa totoo lang parang may kung anong kirot sa puso
akong naramdaman nang sabihin ko ang mga salitang iyon.
Kung iisipin, si Carmelita ang Pilipinas at ako naman ang Espanya, dahil si
Carmelita talaga ang totoong may-ari ng buhay at katawan namin sa panahong ito,
Samantalang isa lamang akong dayo at sumakop sa pagkatao niya.
"Nagpapasalamat ako dahil kahit kayo ay anak ni Don Alejandro ay hindi kayo
tumutulad sa kaniya" sabi pa ni Eduardo at ngumiti siya sa akin ng bahagya.
"Hindi lahat ng may dugong Kastila ay galit sa mga Pilipino, marami pa rin ang
nagmamalasakit sa inyo, Iyon nga lang kung minsan ay nasa katungkulan namamalagi
ang mga ganid sa kapangyarihan" sagot ko at napatango naman si Eduardo.
"Tama po kayo Binibini, Lubos ko nga pong dinadakila si Sarhento Fransisco La

Madrid na isang mestizo, pinangunahan niya ang pagsalakay sa Fort San Felipe Neri
sa Cavite gamit ang ilang sundalong Espanyol noong nakaraang dalawampung taon"
sambit ni Eduardo, bigla naman akong napaisip... nakaraang sampung taon sa Cavite?
Ibig sabihin 1872?
Ang tinutukoy ba niya ay yung Cavity mutiny of 1872? Hindi naging matagumpay ang
Cavite Mutiny ngunit ito ang naging inspirasyon ng karamihan upang lumaban sa mga
mananakop na Kastila. Dahil rin sa pag-aaklas na ito nadawit ang pangalan nila
Padre Mariano Gomez, Jose Burgos, at Jacinto Zamora na mas kilala bilang Gomburza.
At ang pagkamatay ng tatlong paring martyr ang naging inspirasyon ni Jose Rizal sa
kaniyang nobelang EL Filibusterismo, gayon din ni Gat Andres Bonifacio na sumpremo
ng Katastaasang Kagalanggalangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan.
Hindi magtatagal ay babalik na dito sa Pilipinas si Jose Rizal at itatatag niya ang
La Liga Flipina layunin nito ang mapayapang paghingi ng reporma at pagbabago para
sa Pilipinas, si Andres Bonifacio ay miyembro rin ng samahang ito. Ngunit pagsapit
ng
Hulyo sa taong ito na 1892 madadakip si Jose Rizal at ipapatapon sa Dapitan dahilan
upang maitatag na nila Andres Bnifacio, Teodoro Plata, Deodato Arellano, Valentin
Diaz, Ladislao Diwa at Jose Dizon ang KKK.
Pebrero pa lang ngayon at limang buwan na lang mag-uumpisa ng maitatag ang

malawakang samahan upang makamit ang kalayaan laban sa ilang siglong pananakop ng
mga Kastila.
"Yumuko lang po kayo Binibini, posible pong harangin tayo ng mga guardia civil
pagdating natin sa bayan" tugon pa ni Eduardo, napansin ko namang nag-uumpisa nang
dumami ang mga kabahayan na aming nadadaanan, ibig sabihin malapit na kami sa
bayan.
Nang makarating kami sa bayan wala na ang mga ngiti at tawanan ng mga mamamayan
dahil halos tahimik at nakayuko lang ang lahat habang naglalakad sa mga gilid at
paulit-ulit na nagbibigay galang sa mga nakakasalubong na guardia civil.
Ang bawat kilos at simpleng pagbubulungan lang ng mga tao ay paghihinalaan agad ng
mga opisyal at kikilatisin kung kaya't walang naglalakas loob na magtinginan man
lang. Sa palengke ay tahimik lang din ang lahat, hindi na nagtatawag pa ang mga
tindera o tindero dahil agad silang sinusuway ng mga guardia civil na nakatayo at
naglilibot-libot kasabay ng mga taong namimili.
Agad naman akong napayuko at itinago ko ang sarili ko sa loob ng belo na suot ko
dahil may dalawang guardia civil ang napatingin sa kalesa namin, buti na lamang ay
kinausap siya nung isang kasamahan niya kung kaya't hindi na niya ako natitigan pa
nang dumaan kami sa harapan nila.
Sa likod ng simbahan itinigil ni Eduardo
ang kalesa, inalalayan naman niya ako bumaba at natanaw ko na agad si Maria na
patakbong lumapit sa amin. "Carmelita! bakit ang tagal mo? kanina pa ako
sinasabihan ng mga guardia personal natin na kailangan na nating umuwi!" nagpapanic
na tugon ni Maria. agad naman siyang hinawakan ni Eduardo at pinakalma.
"Mahal, humihanon ka, binagalan ko lamang ang pagpapatakbo sa kalesa nang

makarating kami sa bayan dahil baka paghinalaan kami ng mga guardia civil na
nakatalaga doon" paliwanag ni Eduardo at niyakap niya si Maria na ngayon ay
mangiyak-ngiyak na.
"B-bakit ganyan ang reaksyon mo ate? Bakit----" hindi ko na natapos yung sasabihin
ko kasi bigla siyang tumingin ng diretso sa mga mata ko at nagsalita.
"Kanina pa humabol dito sa Anling, nagkakagulo raw sa hacienda Montecarlos, sinabi

ko na lamang sa kaniya na ikaw ay nasa kumpisalan pa ni Padre Orlando kung kaya't
hindi ka maaaring gambalain" tugon ni Maria at parang may pagkamuhi siyang
nakatingin sa akin.
Nagkatinginan naman kami ni Eduardo, alam kong nararamdaman din niya na parang
galit sa akin si Maria.
"Umatake ba ang mga rebelde sa hacienda Montecarls? Ngunit-----" hindi ko na

natapos yung sasabihin ko kasi napapikit sa inis si Maria.
"Tinipon daw ngayon ni ama ang lahat ng guardia personal ng ating pamilya, at
ngayon ay isa-isa silang pinapaamin kung kaanib ba sila sa rebeldeng grupo ni Ca-
tapang" diretsong tugon ni Maria dahilan para biglang masitawa ako sa kinatatayuan
ko dahil sa gulat.
Agad namang hinawakan ni Eduardo si Maria sa magkabilang balikat at iniharap ito sa

kaniya "Ano? Paano nalaman ni Don Alejandro
na ang mga kasamahan namin ay nagpapanggap bilang guardia personal sa inyo?!" gulat
na tanong ni Eduardo kay Maria. napailing-iling naman si Maria at tuluyan nang
bumagsak ang mga luha niya.
Hindi naman ako makagalaw dahil parang akong nabuhusan ng napakalamig na tubig. Ang
mga kamay at braso ko ay hindi ko na maramdaman.
Napatingin sa akin si Maria, at sa pagkakataong iyon alam kong ako ang tinutukoy
niya.
Napahawak na lang ako sa gilid ng bintana ng kalesa habang umaandar ito ng sobrang
bilis dahil kailangan naming makarating agad sa hacienda Montecarlos bago mahuli
ang lahat. Samantlang, agad namang nagtungo si Eduardo sa kampo nila Ca-tapang sa
kabilang bayan upang ihatid ang balitang natuklasan na ang misyon ng pangkat nila
Bergilio sa hacienda Montecarlos.
Nakapikit at taimtim na nagdadasal ng Ave Maria si Maria habang hawak-hawak ng

mahigpit ang kaniyang rosaryo. Hindi naman ako makapag-isip ng maayos dahil halos
masuka na ako sa sobrang alog at hangin dito sa loob ng kalesa.
Teka! Paano nalaman ni Don Alejandro na may mga rebeldeng nagpapanggap na guardia
civil sa hacienda namin?
Biglang pumasok ang alaala ni Carmelita sa utak ko...
Gabi na pero sumadya muna saglit si Don Alejandro sa silid ni Carmelita. kumatok
ito at narinig naman niyang tumugon ang anak niya. binuksan na niya ang pinto at
naabutan niyang gising pa si Carmelita, nakasandal ito sa kama habang binabasa nito
ang diary na nasa huling pahina na, may isang maliit na gasera naman na nakalagay
sa kaniyang tabi upang magbigay liwanag sa kwarto.
"Anak, sigurado ka ba
talagang nais mong magpakasal kay Leandro?" panimula ni Don Alejandro kay Carmelita
na ngayon ay hindi man lang ngumiti sa pagdating ng kaniyang ama. Isinara na ni
Carmelita ang sunog na diary at inilapag ito sa mesa.
Nagtataka namang napatingin doon sa diary si Don Alejandro pero hindi na niya ito
pinansin. "Opo ama, nais ko pong makasal kay Leandro" diretsong sagot ni Carmelita,
napabuntong-hininga naman si Don Alejandro at napahimas sa noo niya.
"Anak, napansin mo naman na siguro nitong mga huling linggo ay hindi ko na
inuungkat pa ang nakatakdang kasal niyo ni Leandro dahil... ayoko nang matuloy ang
kasal" tugon ni Don Alejandro, bakas na bakas sa mukha niya ang matinding
pagkabalisa.
Bigla namang nanlaki ang mga mata ni Carmelita "Po? Bakit? Hindi maaari" banat pa
niya na ikinagulat ni Don Alejandro.
"Ilang beses kang tumutol sa kasal na ito, ngunit bakit ngayon ay atat na atat ka
ata makasal kay Leandro?" nagtatakang tanong ni Don Alejandro, napapikit naman sa
inis si Carmelita at huminahon siya.
Hinawakan niya ang kamay ni Don Alejandro at pilit na kinumbinse ito "Ama, hindi po
ba ang kasalang ito ang magliligtas sa ating pamilya, ayoko pong masira ang lahat
ng pinaghirapan niyo, ayoko pong mauwi lang sa wala ang lahat ng pinundar ng ating
mga ninuno" mahinahon na tugon ni Carmelita at dahil dun nawala ang pagtataka sa
itsura ni Don Alejandro dahil sa pabago-bagong kilos ng kaniyang anak.
"Tama ka nga, kailangan nating kumapit sa pamilya Flores upang hindi nila ilaglag
ang pamilya natin ngunit kahit saang anggulo tingnan, kahit
pilitin ko ang sarili ko, hindi ko na magagawa pang magtiwala sa kanila" sagot ni
Don Alejandro, mas lalo namang hinigpitan ni Carmelita ang pagkakahawak sa kamay
niya.
"Dahil po ba sa mabagal na pagtulong nila noon sa atin nang umatake ang mga rebelde
dito sa ating hacienda?" tanong ni Carmelita at napailing naman si Don Alejandro.
"Bukod doon ay may pinakamabigat pang kasalanan sa atin ang mga Flores... sila ang
nagpapatay kay Josefina at ibinintang kay Juanito Alfonso upang layuan mo na si
Juanito, nagawa rin nilang ipapatay si Josefina bilang paghihiganti sa akin dahil
inilihim ko sa kanila na muntikan ka nang nakipagtanan noon kay Juanito kahit pa
nakatakda na ang kasal niyo ni Leandro" paliwanag ni Don Alejandro dahilan para
mapapikit sa inis si Carmelita.
"Ang babaeng iyon talaga! Sinira niya ang lahat!" galit na tugon ni Carmelita at
nagtatakang napalingon sa kaniya si Don Alejandro.
"Sinong tinutukoy mong sumira ng lahat?" nagtatakang tanong ni Don Alejandro agad
namang napailing-iling si Carmelita at hindi niya pinahalata sa itsura niya na may
tinatago siya.
"W-wala po ama... Oo nga po pala kanino niyo nalaman na ang mga Flores ang
nagpapatay kay Josefina?" tanong niya, bigla namang napapikit si Don Alejandro
dahil sa kalungkutan na kaniyang nadarama.
"K-kinausap ako ni Helena at inamin niya sa akin ang lahat bago siya umalis noong
Enero" sagot ni Don Alejandro, pabulong namang napamura sa inis si Carmelita nang
marinig niya ang pangalan ni Helena.
Pinunasan na ni Don Alejandro ang namumuong luha sa
mga mata niya at hinarap ulit si Carmelita "Kaya anak, hindi ko na itutuloy ang
kasal niyo ni Leandro, ayokong matali ka habambuhay sa pamilya nila" sabi pa ni Don
Alejandro pero napailing lang si Carmelita.
"Gusto ko pong matali habambuhay sa kanila" diretsong sagot ni Carmelita dahilan

para magtaka ulit si Don Alejandro. Magsasalita na sana siya kaya lang biglang
nagsalita ulit si Carmelita.
"Ama, may sasabihin din po pala ako sa inyo... may mga rebelde dito sa loob ng
ating hacienda na nagpapanggap na mga guardia personal" tugon ni Carmelita, biglang
lumaki ang mata ni Don Alejandro dahil sa gulat.
"Que? Estas Seguro?" (What? Are you sure?)
"Opo"
"Kanino mo nalaman iyan? Sinong nagsabi sa iyo?"
"Si Juanito po ama" tugon ni Carmelita at nakatingin ngayon ng diretso sa mata ng

tatay niya upang makumbinse ito. Hindi naman agad nakapagsalita si Don Alejandro at
napahawak ulot ito sa noo.
"At kailangan pong mamatay ni Juanito" habol pa ni Carmelita na mas lalong

kinagulat ni Don Alejandro. "Kailangang mamatay siya bago matapos ang Pebrero"
dagdag pa niya at sa pagkakataong iyon, alam niyang walang pakialam si Don
Alejandro sa buhay ni Juanito.
"Nandito na po tayo!" narinig kong anunsyo nung kutsero, kasabay namang tumatakbo
sa gilid ng aming kalesa ang dalawang kabayo sakay ang dalawang guardia personal na
kasama namin sa simabahan kanina. Ang iba pang mga guardia ay nasa likod sakay ng
isang malaking kalesa.
Napahawak na lang ako sa dibdib ko, hindi ko akalaing nasabi na rin pala ni
Carmelita kay
Don Alejandro ang lahat. at ngayon mukhang huli na para pigilan ko pa sila.
Kaya pala napansin kong balisang-balisa si Don Alejandro at hindi na niya inuungkat
ang samahan ng pamilya Montecarlos at pamilya Flores ay dahil alam na niya ang
katotohanan na ang pamilya Flores ang nagpapatay kay Josefina.
Ilang sandali pa bumukas na ang malaking gate ng aming hacienda na kulay ginto,
napalingon ako kay Maria na napatigil na sa pagdadasal at balot na balot na ng
takot ang kaniyang mukha tulad ko.
"Traidores!" (Traitors!) malakas na sigaw ni Don Alejandro na rinig na rinig namin

kahit medyo malayo pa kami sa mansyon. Nakita ko namang nakaluhod at nakadapa rin
sa lupa ang ilang mga magsasaka, hardinero at mga pastol ng hayop ng hacienda
Montecarlos na nadadaanan namin ngayon.
Nanlaki ang mga mata ko nang makita na maging ang lahat ng kasambahay na halos nasa
isang daan din ang bilang ay nakadapa at nakaluhod din ngayon sa labas ng mansyon.
At sa pinakagitna naman naka-luhod ang halos 80 na guardia personal ng aming
pamilya.
Tumigil na ang kalesa sa tapat nila at agad tiningnan ng masama ni Don Alejandro
ang sampung mga guardia personal na kasama namin.
"Lumuhod kayo!" sigaw pa ni Don Alejandro habang nakaturo doon sa sampung guardia
personal na kasama namin, agad silang pumila sa likod at lumuhod. Nakayuko silang
lahat ngayon at bakas na bakas sa itsura nila ang matinding takot. Ang ilan sa
kanila ay nanginginig na ang mga kamay at naluluha na.
"Ama! Tama na po iyan! Huwag niyo silang takutin ng ganiyan" pakiusap pa ni Maria
nang makababa siya sa kalesa pero tiningnan
lang siya ng masama ni Don Alejandro.
"Tumahimik ka!" sigaw niya kay Maria dahilan para mabigla ito at magtungo na lamang
sa likod niya. nagulat naman ako nang biglang mapatingin sa akin si Don Alejandro,
nandito pa din ako sa loob ng kalesa at hindi na ako makagalaw sa takot.
"Carmelita! Ven aca!"(Carmelita! Come here!) utos sa'kin ni Don Alejandro, nakita
ko namang napalingon ng kaunti sa akin yung mga guardia personal na nakaluhod
ngayon at ang mga kasamabahay na takot na takot rin.
Sobrang lakas na ng kabog ng dibdib ko at nanginginig na din ang buong katawan ko.
hindi ko na alam ang gagawin ko. "Carmelita Dije que viniera aquí!" (Carmelita! I
said come here!) sigaw pa ni Don Alejandro dahilan para masindak ako lalo sa takot.
Nagulat naman ako nang biglang bumaba yung matandang kutsero at inilahad niya yung
palad niya sa tapat ko. at dahil dun wala na akong nagawa pa kundi humawak na sa
kamay niya at bumaba na sa kalesa.
Napahawak ako ng mahigpit sa magkabilang gilid ng palda ko at ramdam na ramdam ko

ang pagpapawis ng kamay ko dahil sa matinding kaba. Nakatingin silang lahat sa akin
ngayon at mukhang nauunawaan na nila na ako ang nagsabi kay Don Alejandro.
Napatingin ako kay Maria na ngayon ay may takip ng panyo sa bibig, pinagpatuloy
niya pa din ang pagdadasal niya ng tahimik.
Bawat hakbang ko papalapit kay Don Alejandro ay parang hinuhukay ko ang

paglilibingan ng mga tao sa paligid ko. nang makarating ako sa tapat ni Don
Alejandro hinawakan niya ang magkabilang balikat ko at iniharap ako sa halos 80 na
mga guardia personal na nakaluhod
ngayon at nakayuko.
Sa pagkakataong iyon biglang pumasok muli ang alaala ni Carmelita sa utak ko...
"Paano natin malalaman kung sino ang sa ating mga guardia personal ang kaanib sa
mga rebelde?" tanong ni Don Alejandro, nandito pa rin siya sa kwarto ni Carmelita
at hindi pa tapos ang pag-uusap nila.
"Ang mga rebelde ay hindi nakapag-aral sa paaralang militar kung kaya't ang tamang
pananamit, kaayusan sa tindig, kaayusan sa sariling uniporme ay hindi nila
nagagamapanan ng maayos.... At bukod doon sila ay may mga marka ng ekis sa bandang
tagiliran ng kanilang likod" sambit pa ni Carmelita, napatango naman si Don
Alejandro dahil sa talino ng kaniyang anak.
Hindi!
Alam na rin ni Carmelita ang tungkol sa pagkakakilanlan ng mga rebelde dahil

naisulat ko rin iyon sa diary at ngayon ay mukhang nabasa na niya ang lahat!
"Hubarin niyo ang inyong damit pang-itaas at tumalikod kayo sa akin!" utos ni Don
Alejandro. nagkatinginan lang ang mga guardia personal at mukhang nag-aalinlangan
silang sumunod. Hindi ko alam pero sa pagkakataong iyon parang bigla akong may
kakaibang naramdaman.
Nanlaki ang mga mata ko nang magtama ang mga mata namin ni Bergilio na ngayon ay
sobrang talim na ng tingin sa akin. Agad akong napahawak sa braso ni Don Alejandro.
"A-ama, mas mabuti po siguro kung huwag na lang muna natin sila piliting----" hindi
ko na natapos yung sasabihin ko kasi hindi ako pinansin ni Don Alejandro at sumigaw
pa siya ulit.
"Ano pang ginagawa niyo riyan? Hindi niyo ba narinig ang utos ko?!" sigaw pa ni Don
Alejandro,
napatingin naman ako kay Maria at mukhang nakutuban na rin niya na may masamang
mangyayari. Nagtitinginan lang ngayon ang mga guardia personal na nakaluhod at ang
sama na rin ng tingin nila sa amin.
Ilang sandali pa nagulat ako nang biglang binunot ni Bergilio ang kaniyang rebolber
at ipinutok iyon sa ulo ng katabi niyang guardia personal na mestizo. Nagsibunutan
naman ng mga baril at rebolber ang ilang mga guardia personal at sunod-sunod pinag-
babaril ang kapwa nila guardia personal na nasa unahan. Nakakabinging palitan ng
mga putok ng baril ang bumalot sa buong paligid. Agad na tumumba ang halos
dalawampung bilang ng mga guardia personal na pinagbabaril nila Bergilio at ng 50
na guardia personal na kaanib pala nila.
Narealize ko na 20 guardia personal lamang pala ang hindi kaanib sa mga rebelde at
ang lahat ng natira ay kasabwat na nila Bergilio.
Agad umalingawngaw ang sigawan ng mga kasambahay at ng ilang trabahador.

Pinagtatadyakan at pinagsasaksak pa ng balisong ang ilang mga naghihingalong
guardia personal. Agad hinawakan ni Don Alejandro ang kamay ko at hinila na rin
niya si Maria papasok ng mansyon. Nagkakagulo na ngayon at iba-iba na ang direksyon
ng takbo ng mga tao.
"DON ALEJANDROOOO!" narinig naming sigaw ni Bergilio at hinahabol na niya kami

ngayon, nakasunod ilan pang mga guardia personal na mga rebelde pala. Hindi naman
nila kami mapaulanan ng bala dahil nakahalo kami ngayon sa mga kasambahay at
trabahador ng hacienda na nagsisigawan at nagtatakbuhan.
Ilang sandali pa nagulat kami ni Maria nang biglang mapabitaw sa amin si Don
Alejandro at madapa siya sa unang baiting ng hagdan
papasok sa aming mansyon, sumubsob ang mukha niya sa hagdan dahilan para magdugo
ang kaniyang ilong.
"Tumakbo na kayo! Maria ikaw na ang bahala sa kapatid mo!" tugon ni Don Alejandro
at hindi naiwasang matapakan siya ng ilang mga kasamabahay na nagtatakbuhan rin.
Hindi ko alam pero sa pagkakataong iyon hindi ko binitawan ang kamay ni Don
Alejandro agad akong umupo at hinila siya patayo tinulungan din naman ako ni Maria
na humahagulgol na ngayon at sabay naming hinila si Don Alejandro pero dahil isa
siyang malaking tao nahirapan kami, sinubukan din ni ama tumayo ngunit agad din
siyang natumba dahil nabali ang kaniyang binti na tumama sa dulo ng hagdan na gawa
sa muebles.
Parang biglang bumagal ang paligid nang makita kong tumatakbo na papalapit sa amin
sila Bergilio at ang ilan pang mga guardia personal, bakas na bakas sa mukha nila
ang matinding galit, halos mabingi naman ako sa sigaw nila na nagpapalakas sa loob
nila. Ang mga kasambahay at mga trabahador ay nakatakbo at nakapagtago na ngayon,
tanging kaming tatlo na lang nila Maria at Don Alejandro ang nasa paanan ng
mansyon.
Ilang sandali pa halos mabingi ako sa lakas ng sigaw ni Maria nang biglang iputok
ni Bergilio ang kaniyang rebolber na nakatutok kay Don Alejandro. napasigaw naman
sa sakit si Don Alejandro nang tumama ang tatlong sunod-sunod na bala sa kaniyang
balikat.
Agad namang napayuko si Maria at isinanggi niya ang kaniyang braso sa kaniyang
sarili. Babarilin pa sana ni Bergilio ng huling beses si Don Alejandro nang bigla
siyang napatigil nang tumama ang isang bala diretso sa kaniyang puso dahilan para
agad siyang humalagpak
sa lupa. sunod-sunod namang nagsitumbahan sa likod niya ang mga rebeldeng nakadamit
guardia personal.
Nanlaki ang mga mata ko nang makita kung sino ang bumaril kina Bergilio at sa mga
kasamahan nito.
Si Leandro.
Nakasakay siya ngayon sa itim na kabayo habang hawak ang kaniyang rebolber at
nakatutok sa mga rebelde. Bawat kalabit niya sa baril ay diretso itong tumatama sa
puso at utak ng mga nagtatakbuhang rebelde. Animo'y asintadong-asintado niya ang
lahat.
Nakasunod naman sa kaniya ang ilan pang mga guardia civil na nakapila at tumatakbo
papalibot, isa-isa nilang pinagbabaril ang ilang mga rebelde, sinisipa at tinutusok
ng bayoneta. May dalawang malaking kalesa na ginagamit pang-hukbo ang nakasunod din
sa kanila.
Agad na tumalon si Leandro pababa sa kaniyang kabayo at tumakbo papalapit sa amin.

"Sumama kayo sa akin!" mabilis na tugon ni Leandro at nagulat siya nang makita ang
tama ng bala sa balikat ni Don Alejandro.
"Kailangan niyo nang lisanin ang lugar na ito! Naghihintay na si ama at ang ilang
mga principalia sa daungan!" tugon pa ni Leandro, sumunod din ang ilang guardia
civil kay Leandro at agad nilang inalalayan patayo si Don Alejandro.
Hinawakan naman ni Leandro ang kamay ko at hinila ko na rin si Maria. "Sandali! Ang
mga gamit natin" sambit ni Maria pero napailing lang si Leandro habang tumatakbo
kami papunta sa kalesa ng hukbo. Kahit naubos na nila ang mga rebelde dito sa aming
hacienda, hindi pa rin tinatantanan ng mga guardia civil ang pagsaksak ng bayoneta
sa ilang mga rebeldeng duguang nakahandusay at
naghihingalo na.
Napapikit na lang ako dahil hindi ko kayang makita ang karahasang nangyayari sa
paligid ko. "Wala na tayong oras balikan pa ang mga gamit niyo, ang importante ay
makatakas na kayo" mabilis na tugon ni Leandro at agad niya kaming binuhat ni Maria
pasakay sa kalesa. Isinakay na rin ng mga guardia civil si Don Alejandro sa kalesa
at agad siyang pinahiga ni Maria sa binti nito.
Patakbong sumakay na muli si Leandro sa kaniyang kabayo at nagsalita "Kunin ang

kanilang bangkay at dalhin sa plaza!" sigaw niya agad namang sumaludo sa kaniya ang
kaniyang mga tauhan. Sinenyasan na niya ang kutsero ng aming kalesa na sumunod sa
kaniya at dali-dali na nitong pinatakbo ang kabayo.
Napahawak ako sa nanlalamig at nanginginig na kamay ni Don Alejandro na ngayon ay

naghihingalo na, may dugong lumalabas na rin sa kaniyang bibig at namumutla na rin
siya. "A-ama, lumaban po kayo! Sigurado pong may doktor tayong aabutan sa daungan"
sabi ni Maria na ngayon ay hindi na maawat sa pag-iyak. Hindi ko alam pero sa
pagkakataong iyon sobrang bigat na ng puso ko, bagaman hindi kami noon masyado
nagkakasundo ni Don Alejandro hindi ko pa rin matanggap na mamamatay siya ng
ganito.
Agad akong napayakap sa kaniya at tuluyan nang umagos ang mga luha ko. "W-wag niyo
kaming iwan... a-ama" pagsusumamo ko pa sa kaniya. At sa pagkakataong iyon, sa puso
ko hinugot ang pagtawag ko muli sa kaniya ng Ama.
Pagdaan namin sa plaza ng San Alfonso, nanlaki ang mga mata ko nang makita ang
nagkakagulo at nagsisigawang tao. umalingangaw na sa buong paligid ang sunod-sunod
na putok ng baril. Ang ilang mga tindahan sa palengke
ay nasusunog na ngayon.
Nagulat ako nang makita sa di-kalayuan ang paparating na mga kalalakihan na may
hawak-hawak na tabak at mahahabang patalim. Ang ilan sa kanila ay may bitbit pang
malalaking bato. Sabay-sabay silang nagsisigawan at matapang nilang sinalubong ang
mga guardia civil na nakatuktok ang mga baril sa kanila. bigla kong nakita...
si Juanito.
nasa tabi niya si Eduardo at Tatang Caloy/ Ca-tapang.
parang biglang gumuho ang mundo ko nang magtama ang mga mata namin. Kitang-kita ko
ang pagkagulat niya nang makita rin ako. pero agad lumiko ang kalesang sinasakyan
namin dahilan para mapadaan kami sa direksyon ng simbahan ng San Alfonso.
Nakalayo man kami sa kanila, alam naming hindi namin sila maiiwasan dahil
nakaharang sila ngayon sa daan papuntang daungan. Kahit malayo ay natatanaw ko pa
rin ang kaguluhang nangyayari doon sa plaza at sa palengke. Hindi natinag ang mga
rebelde at agad silang nakalapit sa mga guardia civil na nakapwesto para hindi sila
makalapit sa simbahan, ngunit sunod-sunod nilang tindatad ng bala ang mga rebelde
ngunit hindi ito natinag dahil sa dami nila, ilang saglit pa naabutan na ng mga
rebelde ang ilang mga guardia civil at pinagtataga sila, inagaw naman ng ilang
rebelde ang mga baril ng kalaban at ginamit ito laban sa kanila.
Nagkakagulo na ang lahat, ang ilang mga sibilyan, bata, matanda at mga kababaihan
ay nagiiyakan at nagsisigawan na nakayuko at nagtatago sa mga gilid. Kumalat at
lumaki na rin ang apoy sa helera ng mga tindahan sa palengke dahilan para mabalot
ng maitim na usok ang
kapaligiran at kalangitan.
Bigla namang tumunog ng malakas ang kampana ng simbahan ng San Alfonso na ngayon ay
natanaw ko din sa kaliwa. Nagtatakbuhan papunta sa loob ng simbahan ang lahat ng
mamamayang hindi kasali sa kaguluhan. Pansin kong tanging mga mahihirap na
mamamayan lamang ang naririto ngayon sa kaguluhang ito.
Nanlaki ang mga mata ko nang makitang dinakip ng anim na guardia civil si Padre
Orlando na ngayon ay nagpupumiglas at sinusumpa sila. Hindi ko marinig ang mga
sinasabi ni Padre Orlando dahil sobrang lakas ng putukan ng mga baril at sigawan ng
mga tao, kasabay rin nito ang sigawan ng mga rebelde na nag-aalab na ngayon sa
galit.
Biglang itinulak ng isang guardia civil si Padre Orlando padapa sa lupa at itinusok
niya ang bayoneta sa batok ni Padre Orlando na tumagos sa leeg nito dahilan para
sumirit at dumanak ang maraming dugo sa lupa.
Napahawak na lang ako sa bibig ko dahil sa mga nakikita ko, hindi ko kaya ang
ganito! Parang mababaliw na ako!
Pagkalapgpas namin sa simbahan na papasalubong na sa plaza at palengke kung saan

naroon ngayon ang mga rebeldeng umaatake sa mga guardia civil. Pinatigil na ni
Leandro ang sinasakyan naming kalesa. Napatigil din ang kasunod na kalesang pang-
hukbo na nasa likod namin na sobrang laki at pinapatakbo ng apat na kabayo. Umikot
si Leandro palibot sa amin sakay ng kabayo niya.
"Prepararse!" (Get ready!) utos niya sa mga guardia civil na kasama niya. agad
naman itong nagsibabaan at pumwesto sa harapan ng kalesa namin at itinutok ang
kanilang naghahabaang baril diretso sa mga rebeldeng nagsisigawan at
pinagsasasaksak
ang mga guardia civil na naabutan nila.
Napatingin ako kay Leandro na ngayon ay nakasakay sa kabayo at pumwesto na rin sa

unahan ng kalesa namin. "L-leandro! umalis na tayo dito!" pakiusap ko pa sa kaniya
pero hindi siya natinag. Ayokong ituloy niya ang balak niya, dahil posibleng
matatalo kami ngayon ng mga rebelde dahil ang dami nila. Halos kalahati na ngayon
ang napapatay nilang mga guardia civil, Napatay na rin nila ang mga guardia civil
na pumatay kay Padre Orlando. Sinunog at hinarangan na rin nila ang nag-iisang
daanan papuntang daungan.
Nakausad na ang mga rebelde at ngayon ay mukhang papasalubong na sila sa amin.

Biglang itinutok ni Leandro ang kaniyang rebolber sa mga rebelde. Parang may
papatamaan siya... Hindi! Hindi! Hindi!
Agad kong iganala ang mga mata ko, hindi ko makita ngayon si Juanito dahil sobrang
nagkakagulo na. at ang kapal-kapal na ng usok mula sa nasusunog na palengke. Sa
pagkakataong iyon hindi na ako makahinga, at mas lalong nanlaki ang mga mata ko
nang makitang ipinutok na ni Leandro ang kaniyang baril at ang bala nito ay
diretsong tumama sa tiyan ni Tatang Caloy/Ca-tapang dahilan para bumagsak si Ca-
tapang sa lupa at napasigaw sa sakit.
Agad namang napalingon ang mga rebelde kay Ca-tapang at kitang-kita sa mga mukha
nila ang pag-usbong ng matinding galit. Nakita kong agad inalalayan ni Juanito at
Eduardo si Ca-tapang pero napasuka na ito ng dugo at dahil dun biglang nagsigawan
sa galit ang mga rebelde at napatingin silang lahat kay Leandro na ngayon ay
nakatutok pa din ang rebolber sa kanila.
Mga 50 metro na lang ang layo namin sa
kanila kung kaya't nasindak na rin yung mga guardia civil na nasa gilid ni Leandro
dahil sa galit na galit na itsura ngayon ng mga rebelde, Napahawak ako sa kamay ni
Maria dahil parang aatakihin siya sa puso nang makita si Eduardo kasama ang mga
rebelde na susugod ngayon sa amin, Hindi ko rin alam kung anong gagawin ko,
nakatuktok din ang mata ni Juanito sa akin habang sumisigaw siya sa galit kasabay
ng sigaw ng mga kasamahan niya.
"SUGOOOD!" sabay-sabay nilang tugon na naghahatid kilabot sa amin. Tatawagin ko pa

sana si Leandro na umurong na kami at tumakas pero nagulat ako kasi bigla niyang
sinenyasan yung apat na guardia civil na nasa tabi niya at agad itong tumango at
tumakbo papunta sa likod.
Parang biglang tumigil ang mundo ko nang makita kung ano yung kinuha ng mga guardia
civil sa likod...
Isang malaking Kanyon na gawa sa makapal na metal.
Nakalagay ito sa malaking kalesang panghukbo na pinapatakbo ng apat na kabayo na

nasa likod namin, hindi ko namalayan iyon kanina dahil sa dami ng pangyayari at
tinakpan rin ito ng malaking itim na tela.
Hirap na hirap na hinihila ng mga guardia civil ang mabigat na kanyon. at ilang
sandali pa naipwesto na nila ito sa gitna at nakatutok sa mga rebeldeng
papasalubong sa amin. Bakas naman sa mukha ng mga rebelde ang pagkagulat nang
makita ang malaking kanyon na dala ni Leandro. sandali silang napatigil pero nang
may sumigaw na 'Laban' umusbong muli ang kanilang tapang at itinaas ang kanilang
mga matatalim na sandata at buong tapang na sumugod.
"Fuego!" (FIRE!) sigaw ni Leandro at inilagay
na nung isang guardia civil yung malaking bilog na bala ng kanyon, ipinasok ito sa
loob at sinindihan na ang kanyon. napatakip ang sa tenga ang mga guardia civil,
napayuko naman kami ni Maria at napayakap kay Don Alejandro.
Halos mabingi ako nang sumabog na ang kanyon at parang biglang naghina ang buong
katawan ko nang makita kung paano ito dire-diretsong bumagsak sa kumpol ng mga
rebelde na tumatakbo pasugod sa amin, Nabalot ng malaki at nakasisilaw na liwanag
ng apoy ang buong paligid, kasabay nito ay ang pagtalsikan ng mga walang buhay at
nasusunog na katawan ng mga rebelde na agad bumagsak sa lupa.
Nabalot ng makapal na usok ang buong bayan ng San Alfonso, "Fuego!" (FIRE!) sigaw
pa ulit ni Leandro, akmang sisigaw ako para pigilan siya pero nasindihan na agad ng
mga guardia civil ang kanyon at nayanig na naman ang kalupaan dahil sa malakas na
pagsabog nito. Diretsong tumama ang bala ng kanyon sa nasusunog na mga tindahan sa
itaas na bahagi ng palengke dahilan para mawasak na ito ng tuluyan at magsitalsikan
ang mga nasusunog na tabla, bubong, pawid ng mga tindahan sa ikalawang palapag ng
palengke. Agad bumagsak ang istarktura ng palengke dahilan para matabunan ang mga
rebelde na nakatayo roon.
Umalingawngaw sa paligid ang sigawan at paghingi ng tulong habang nadadaganan sila

ng mga nagbabagsakang parte ng tindahan sa itaas na nasusunog din. Napatakip naman
ako sa ilong ko, hindi na ako makahinga dahil sa kapal ng usok. Pero pilit kong
iminumulat at iginagala ang mga mata ko at umaasang masunpungan ko si Juanito.
"Vamonos!" (Let's Go!) sigaw ni Leandro agad naman niyang
pinatakbo ang kaniyang kabayo at sumugod na doon sa makapal na usok dulot ng

pagsabog ng kanyon. buong tapang na hinarap nila Leandro at ang mga guardia civil
ang mga rebeldeng sugatan na nakaharang ngayon sa dadaanan namin. umandar na rin
ang kalesang sinasakyan namin at nakasunod na ang kalesang panghukbo sakay ang
kanyon at ang ilang mga guardia civil.
Napatingala pa rin ako at dumungaw ako sa bintana sa pag-asang makikita ko si

Juanito. nababalot na ng mga dugo at pira-piraso ng mga kahoy na umaapoy ang
kalupaang dinadaanan namin. Parang sumisikip naman ang dibdib ko habang nakikita
ang mga duguan at sunog na bangkay ng mga rebeldeng nakahandusay na sa lupa na
buong tapang na lumaban at hawak pa rin ang kanilang mga tabak sa kanilang mga
kamay hanggang sa malagutan sila ng hininga.
Napatingin ako kay Maria na ngayon ay humahagulgol na at paulit-ulit na sinasambit

ang pangalan ni Eduardo. Samantalang tulala naman si Don Alejandro na nakahiga
ngayon at hawak niya ang balikat niyang hindi maawat sa pagdanak ng dugo.
Nagulat ako nang makarinig pa ako ng ilang putok ng baril mula sa mga guardia civil
na nasa likod namin, binabaril nila ang ilang mga rebelde na nag-aagaw buhay, at
sinasaksak naman ng bayoneta sa leeg ang ilang nagtatangkang batuhin sila.
Sa pagkakataong iyon biglang nanlaki ang mga mata ko nang makita si Juanito na
nakaluhod ngayon at pilit siyang bumabangon, duguan na ang kaniyang buong mukha,
gutay-gutay at puro dugo na rin ang kaniyang damit, ang kaniyang kaliwang braso
naman ay may malaking lapnos ng apoy.
Gusto ko siyang tawagin, gusto kong sabihin na
nandito lang ako, gusto kong malaman niya na nag-aalala ako para sa kaniya. Pero
hindi ko siya magawang tawagin, parang may kung anong nakabara sa lalamunan ko
dahilan para hindi ko masambit ang pangalan niya.
Nagulat ako nang bigla niyang inihagis ang matalim na balisong na hawak niya
diretso sa isang guardia civil na nakasakay sa gilid ng kanyon, tumama ang balisong
sa leeg ng guardia civil na iyon dahilan para mahulog siya sa kalesa at bumagsak sa
lupa.
Agad napalingon si Leandro dahil sa nangyari, nanlaki ang mga mata niya nang makita
si Juanito, akmang babarilin na niya ito gamit ang kaniyang rebolber pero biglang
hinampas ni Ca-tapang ng malaking kahoy ang kamay ni Leandro dahilan para mabitiwan
niya ang kaniyang baril.
Akmang susunggaban na sana ni Ca-tapang si Leandro ngunit nakailag ito at sinipa

niya si Ca-tapang dahilan para tumalsik ito pahiga sa ilang rebeldeng nakahandusay
na sa lupa at wala ng buhay.
Susugod pa sana si Ca-tapang kaya lang pinigilan na siya ni Eduardo na ngayon ay

balot na balot na ring ng dugo at hindi na niya maigalaw ang kaniyang kaliwang
binti na nasunog.
Nakalagpas na kami sa plaza at sa palengke, at sa huling pagkakataon ay nagulat ako

nang biglang mapatingin sa akin si Juanito, nakatulala lang siya sa akin ngayon at
kitang-kita ko ang pagpatak ng mga luha sa kaniyang mga mata kahit pa ang mukha
niya ay nababalot na ng dugo.
Hindi ko na rin mapigilan ang pagbagsak ng mga luha ko habang tinatanaw siya
papalayo at unti-unting kaming nakakalayo sa makapal na usok dulot ng hindi
inaasahang pagsasagupa ng mga rebelde at ng hukbo sa kabisera
ng San Alfonso.
"Kailangan ni Don Alejandro ng tulong! Narito ba si Doktor Hidalgo?" nagpapanic na

tanong ni Leandro nang makarating kami sa daungan. Nagulat ako nang makita ang dami
ng mga guardia civil na nandito.
Bakit hindi nila tinulungan ang kapwa guardia civil nila na lumalaban kanina sa
palengke at plaza? Bakit nandito lang sila sa daungan at binabantayan lang ang
mayayamang pamilya ng San Alfonso?
Napatingin ako kay Maria na ngayon ay naguguluhan na rin sa mga pangyayari, ilang
sandali pa bago kami makababa ng kalesa bigla siyang napalingon sa akin at
hinawakan ang kamay ko "Kung napapansin mo, ang mga pilipinong guardia civil ang
isinabak nila sa pakikipaglaban kanina sa kapwa pilipinong mga rebelde, at ang mga
guardia civil na nandito ngayon ay mga espanyol" tugon sa akin ni Maria, napatingin
naman ako sa halos dalawang daang mga guardia civil na nakapwesto sa palibot ng
daungan. Matatangkad at halos lahat nga sila ay mga Kastila.
Bigla kong naalala yung lesson noon ni Prof. Hermios na karamihan sa mga hukbong
nakalaban ng mga nag-aalsang Pilipino ay mga sundalong Pilipino rin na pinamumunuan
lamang ng mga Kastila.
"Donde esta Don Alejandro?" (Where is Don Alejandro?) nagpapanic na tanong ng isang
matandang payat na lalaking Kastila na sobrang puti. Dali-dali siyang bumaba sa
hagdan ng barko at sinalubong ang kalesa namin. Sinundan naman niya si Leandro at
itinuro ang kalesang sinasakyan namin.
"Por favor ayuda a nuestro padre, doctor Hidalgo" (Please help our father, doctor
Hidalgo) pakiusap ni Maria doon sa
matandang lalaking dumating na si Doktor Hidalgo nga pala.
Napahinga naman ng malalim at napailing-iling ng kaunti si Doktor Hidalgo ng makita

ang kondisyon ni Don Alejandro na nakahiga pa rin ngayon sa kalesa. "Haré mi mejor
esfuerzo" (I will do my best) iyon na lang ang naisagot ni Doktor Hidalgo at agad
niyang inutusan ang mga guardia civil na buhatin si Don Alejandro paakyat sa barko.
Agad naman kaming sumunod ni Maria sa kanila, hindi ko alam pero sa pagkakataong
iyon kahit anong gawin ko ay ayaw nang maawat ng mga luha ko. Nagulat naman ako
nang biglang ipatong ni Leandro ang kamay niya sa balikat ko at tinapik ako. nasa
likod namin siya ngayon at paakyat na kami barko.
Nagulat ako nang bigla siyang tumalikod at bababa na sana sa barko "S-saan ka
pupunta?" tanong ko sa kaniya, lumingon naman siya sa akin at ngumiti ng bahagya.
"Kailangan kong ibalik ang kapayapaan sa San Alfonso, hindi ko iiwan ang mga tauhan
ko hanggang sa huling segundo" tugon ni Leandro at ngumiti siya ng bahagya sa akin.
Hindi ko naman mapigilang humanga sa determinasyon niya. Ako si Carmela Isabella na
aksidenteng napunta ngayon dito sa panahon ng pananakop ng mga Kastila. Natunghayan
ko ang labanan sa panig ng mga Pilipino na nais ng kalayaan at sa panig naman ng
mga Kastila na ginagampanan lamang ang kanilang tungkulin bilang opisyal ng
pamahalaan.
"Huwag kang mag-alala Binibini, susunod ako sa Maynila sa loob ng pitong araw" sabi
niya at napatango naman ako. sa pagkakataong iyon, natatakot ako sa mga posibleng
mangyari, si Leandro ang mamumuno sa dalawang daang hukbo na naiwan ngayon dito
sa San Alfonso, at ngayon mukhang malubha ang kalagayan ng mga rebelde.
Dinala nila Doktor Hidalgo ang nanghihina na si Don Alejandro sa isang silid at
ginamot ito. Hindi naman kami nakapasok ni Maria dahil sobrang sikip ng silid na
iyon kung kaya't nandito lang kami sa labas. ilang sandali pa, umalis si Maria at
kinausap si madam Ofelia na nandito pala sa San Alfonso.
Nakatanaw na lang ako ngayon sa bayan ng San Alfonso na kung saan nababalot na ito
ng makakapal na usok, medyo malayo na ang barko na sinasakyan namin pero naririnig
ko pa rin ang ilang mga putok ng baril at sigawan ng mga tao.
Naiinis ako sa sarili ko kung bakit nandito ako ngayon sa barkong ito, samantalang
ang mga mahihirap na mamamayan ay naghihirap at tumatangis sa lupain ng San
Alfonso. Napalingon ako sa likod at kitang-kita ko rin ang trauma sa mga tao dito
na kabilang sa mayayamang pamilya.
Ang ilan sa kanila ay hindi rin nakapaghanda at tanging ang magagarbong suot lang
nila ang kanilang nadala. Nabigla rin siguro sila sa pag-atake ng mga rebelde. Pero
ang biglaang pagsalakay ng mga rebelde ay nagawang pigilan nila Leandro.
At dahil nalaman nila ang plano mula kay Carmelita.
Nandito ako ngayon sa dulo ng barko, mag-tatakipsilim na at hindi pa rin nawawala

ang makapal na usok na natatanaw ko sa lupain ng San Alfonso na sobrang layo na.
Napadungaw ako sa baba ibaba ng barko na kung saan kitang-kita ko ang malakas na
pag-agos ng dagat sa likuran nito.
Napatingala ako sa langit at ipinikit ko na ang aking mga mata. Kailangan kong
pigilan si Carmelita,
kailangang hindi matuloy ang masasamang balak niya, nang dahil sa kaniya napahamak
ngayon ang mga rebelde at mukhang alam na rin nila na ako ang nagbunyag ng lahat.
Kahit anong paliwanag ko ay hindi sila maniniwala na hindi naman talaga ako ang
naglaglag sa kanila dahil sa panahong ito nasa katauhan ko si Carmelita.
At dahil narito siya sa katauhan ko... kailangan kong tapusin siya.
Isinampa ko na ang isang paa ko sa harang ng barko na gawa sa kahoy. hindi ko

mapigilan ang panginginig ng kamay ko, at halos hindi na rin ako makahinga ng
maayos dahil sa kaba. Sinubukan ko namang punasan ang mga luha ko na ngayon ay wala
ng tigil sa pagbagsak sa mga mata ko.
Hindi ko gustong gawin ito pero ito lang ang tanging paraan upang mapigilan ko si
Carmelita. napadungaw muli ako sa ibaba ng barko at parang bigla akong nilamon ng
takot dahil sa maingay na agos ng dagat na nag-aabang na sa akin ngayon anumang
oras.
Isasampa ko na sana ang kabilang paa ko nang biglang parang may isang napakalakas
na pwersang humila sa akin paatras at biglang tumigil ang buong paligid.
Tumigil ang pag-andar ng barko, tumigil ang maingay na agos ng dagat, tumigil ang
paglubog ng araw, tumigil ang paglaganap ng usok sa lupain ng San Alfonso, maging
ang pagtakbo ng oras ay tumigil rin. Nakahandusay na ako ngayon sa sahig ng barko
at gulat akong napatulala sa isang babaeng naka-itim na nakatayo na ngayon sa tapat
ko...
Si madam Olivia.
"Anong gagawin mo Carmela?" seryoso niyang tanong, napatulala lang ako sa kaniya at
hindi ako nakapagsalita agad dahil sa matinding kaba
at pagkagulat. "Nais mo bang dito magtapos lahat ng pinaghirapan mo? nais mo bang
dito alalahanin ang lahat ng buhay na nawala dahil sa misyong ito?" patuloy niya pa
at nagsimula siyang humakbang papalapit sa akin.
"Kahit pa si Carmelita ay nasa katawan mo na ngayon, at kahit pa patayin mo ang

sarili mo upang pigilan siya, ikaw pa rin ang talo" dagdag pa niya habang
nakatingin ngayon ng diretso sa mga mata ko.
"A-ano pong ibig niyong sabihin m-madam Olivia?" kahit parang may bumabara sa
lalamunan ko ay sinikap ko pa ding magsalita.
"Sa oras na mamatay ka ngayon sa panahong ito, hindi mo na makakapiling muli ang
totoong pamilya mo nasa modernong panahon, hindi ka na mag-eexist sa kanila" tugon
pa ni madam Olivia, para namang tinamaan ng kidlat ang puso ko dahil sa narinig ko.
Tama nga si madam Olivia, sa oras na mabigo ako sa misyong ito at kahit pa patayin
ko ang sarili ko hindi ko na magagawa pang makabalik muli sa panahon ko.
at sa kahit anong anggulo tingnan ako pa rin ang talo kung hindi ko lalabanan si
Carmelita.
napatingin muli ako kay madam Olivia at bakas sa mukha niya ang matinding pag-
aalala. "Mahaba na ang nilakbay mo para makarating dito sa dulo, malaki na ang
sinakripisyo mo at ng ibang tao para mapagtagumpayan mo lang ang misyong ito,
madami na ang nabago dito sa nakaraan na makakaapekto sa hinaharap... at bakit
ngayon ka pa susuko?" tugon pa ni madam Oliva, napayuko na lang ako at hindi ko
magawang tingnan siya ng diretso sa mata.
"B-bakit kasi binigyan niyo ng kahilingan si Carmelita? siya ang nagpapatay kay
Juanito at alam niyo iyon mula sa
umpisa pero bakit binigyan niyo siya ng pag-asa?" reklamo ko kay madam Olivia,
nagulat naman ako nung tumango lang siya ng marahan sa akin at inilahad niya ang
palad niya sa tapat ko.
"Ang mga makasalanan ay binibigyan pa rin ng pagkakataon ng Diyos na magbagong

buhay, ang mga maling gawa ay binibigyan ng Diyos ng ikalawang pagkakataon upang
ituwid ito, at sa pagkakataong ito, hindi ginamit ni Carmelita ng maayos ang
pangalawang pagkakataong ibinigay sa kaniya, hindi niya itinuwid ang pagkakamaling
ginawa niya, mas pinili niyang pairalin ang galit sa kaniyang puso na magpapalala
sa lahat ng kasalanan niya" paliwanag pa ni madam Olivia, nagulat ako nung bigla
niyang kinuha ang kamay ko at sa pagkakataong iyon, diretso akong napatitig sa
kaniyang mga mata dahilan upang pumasok sa aking isipan ang orihinal na nakasulat
sa diary ni Carmelita bago niya hilingin kay madam Olivia na muling maisulat ang
kwento ng buhay niya at ng kwento nila ni Juanito...
Magiliw, masiyahin, masunurin at tahimik si Carmelita noong bata pa siya. Siya rin
ang dahilan kung bakit naging masaya ang kanilang pamilya. ibinibigay lahat ni Don
Alejandro ang mga gusto niya ngunit sa kabila ng karangyaang nararanasan niya,
parang may kulang, parang hindi siya masaya.
Unang naging kaibigan ni Carmelita ang batang pulubi na si Mercedes, ngunit hindi
naglaon ay pinagbawalan siyang lumapit kay Mercedes dahil hindi nila ito kauri.
Nalungkot si Carmelita dahil hindi niya maintindihan kung bakit kailangang tingnan
ang estado ng pamumuhay para ituring na kaibigan ang isang tao.
Makalipas lamang ang
isang taon ay ipinasok ni Don Alejandro si Carmelita sa isang paaralan ng pagtutog

ng musika. Doon niya nakilala si Sonya, mabait, masiyahin at palabiro si Sonya at
dahil galing siya sa isang mayamang pamilya hindi naman tumutol si Don Alejandro na
maging magkaibigan silang dalawa.
Makalipas pa ang isang taon, nakilala naman nila si Helena at Natasha. Hindi sila
naging malapit kay Natasha dahil mas nakatatanda ito at si Maria ang palaging
kasama nito. Mahinhin, mayumi at halos hindi makabasag pinggan si Helena kung
kaya't sa kanilang tatlo ay siya ang pinakatahimik at palaging pinupuri dahil sa
taglay nito ang pagiging tunay na dalagang Pilipina.
Lumipas pa ang ilang taon, aksidenteng nagkakilala si Carmelita at Leandro nang

iligtas siya nito laban sa mga pato sa sapa. Hindi naglaon ay naging magkaibigan
sila at naging maganda ang bunga ng pagkakaibigan nila hanggang sa magtapat ng pag-
ibig ang binata sa kaniya, agad naman niya itong sinagot at tumagal rin ng ilang
taon ang lihim nilang relasyon.
Nang sumapit sila sa hustong edad, binalak ni Leandro hingin ang kamay ni Carmelita
sa ama nito ngunit hindi iyon natuloy dahil nalaman ni Carmelita na aalis si
Leandro at magtutungo ito sa Cuba. Naghari ang galit, inis at pagkamuhi sa kaniyang
puso dahil iniisip niyang mas matimbang pa kay Leandro ang pangarap nitong maging
sundalo kaysa makapiling siya.
Hindi naman napigil si Leandro sa pagtupad sa kaniyang pangarap at kahit labag iyon
sa kalooban ng kaniyang minamahal, umalis pa rin siya upang tuparin ang kaniyang
pangarap. Hindi naman matanggap ni Carmelita
ang pang-iiwan na ginawa sa kaniya ni Leandro kung kaya't nagkulong ito ng halos
isang buwan sa kwarto, hinahatidan na lang siya ng pagkain dahil ayaw niyang
sumabay sa hapag-kainan.
Dahil sa pagtitiyaga ni Josefina na kausapin siya halos araw-araw, nakumbinse niya

itong sumama sa kaniya sa kumbento sa Maynila. At doon ay sinubukan niyang
magsimula ng bagong buhay. Ngunit hindi naging sapat ang pagiging abala niya doon
upang makalimutan ang hinanakit kay Leandro, kung kaya't nang sumapit ang pista ng
San Alfonso ayaw na niyang bumalik sa kumbento sa Maynila, naging abala na lang
siya sa pagbabasa ng mga libro at pagtatahi.
Sumapit ang kaarawan ni Helena, ayaw niya sana pumunta dahil wala na siyang gana
maki-halubilo pa sa mga tao ngunit pinilit siya nila Helena at Sonya. At nang
gabing iyon, sa gitna ng selebrasyon ng kaarawan ni Helena, habang nagkikislapan
ang mga mamahaling chandelier sa kisame, habang umaalingangaw sa paligid ang
napakagandang musika na tinutogtog ng nag-pipiyano at biyolin, habang ang mga
sosyal na pagkain ay nakahatag sa mesa, habang ang mga bisita ay nagsasayawan,
nagkwekwentuhan at nagtatawanan sa bawat sulok ng mansyon ng mga Flores, habang
pinagmamasdan muli ni Carmelita ang karangyaan sa paligid... biglang nabaling ang
kaniyang mga mata sa isang binata na napaka-ginoo, si Juanito Alfonso.
Kakarating lamang ni Juanito at agad niyang hinubad ang kaniyang sumbrero at

ipinatong ito sa kaniyang dibdib, binabati at nginingitian niya ang mga kakilala
niya na naroon din sa selebrasyon na iyon. Hindi malaman ni Carmelita kung bakit
hindi niya maialis
ang kaniyang paningin sa lalaking bagong dating, ngayon lamang niya ito nakita
ngunit agad tumibok ang puso niya para sa binata. Ilang sandali pa, nagulat siya
nang bigla itong lapitan ni Sonya at hilahin papalapit sa mesa na kinauupuan niya.
"Kuya Juanito, sila nga pala ang magkakapatid na Montecarlos, anak nila Don
Alejandro at Donya Soledad" panimula ni Sonya, agad namang napangiti si Juanito
kina Maria, Josefina at Carmelita.
"Siya nga pala si Maria ang panganay na Montecarlos, si Josefina naman ang sunod sa
kaniya, at ang bunso naman ay si Carmelita na matalik kong kaibigan, siya ang
kaibigan kong kinukwento sa iyo na magaling tumugtog ng piyano" pagmamalaki pa ni
Sonya, bigla namang napangiti si Carmelita at itinago niya ang kaniyang ngiti sa
malaking abaniko na nasa tapat ng mukha niya.
Nagkatinginan naman si Maria at Josefina at natatawa sila sa reaksyon ng kapatid

nila. "Ahh... Oo naalala ko na madalas mong ikwento ang kaibigan mong napakagaling
tumugtog ng piyano" nakangiting tugon ni Juanito kay Sonya at bigla siyang tumingin
kay Carmelita at inilahad niya ang palad niya sa dalaga "Nagagalak akong makilala
ka Binibining Carmelita" bati pa ni Juanito, namula bigla ang mukha ni Carmelita at
nahihiya siyang iabot ang kaniyang kamay sa binata.
Iaabot na sana niya ang kaniyang kamay kay Juanito ngunit biglang nagpalakpakan ang
mga tao dahil pababa na si Helena na pinakahihintay ng lahat sa selebrasyong ito.
Ibinaba na ni Juanito ang kaniyang kamay at pumalakpak rin at nakangiting
pinagmasdan si Helena.
"Kuya Juanito, siya si
Helena ang kaibigan kong matagal ng may gusto sa iyo, siya ang nagpapadala ng mga
sulat sa iyo sa Maynila" natatawang bulong ni Sonya kay Juanito, bigla namang
nahiya si Juanito dahil sa pang-aasar ng kapatid niya sa kaniya.
Hindi naman maalis ni Carmelita ang pagkakatitig niya kay Juanito na ngayon ay
tumatawa dahil sa pinagsasabi ni Sonya. At sa pagkakataong iyon, kahit alam niyang
ang kaibigan niyang si Helena ay may gusto kay Juanito buo na ang desisyon niya na
papakiusapan niya ang kaniyang ama na ipagkasundo sila ni Juanito.
Hindi naman siya nabigo dahil napapayag naman niya si Don Alejandro na kausapin si
Gobernador Mariano Alfonso na maikasal sila ni Juanito. at dahil matalik na
magkaibigan din ang dalawang Don, madaling napagkasunduan ang kasal.
Hindi naman tumutol si Juanito dahil lubos niyang ginagalang at sinusunod ang
kagustuhan ng kaniyang ama, kahit nga ang hilig niya sa pagpipinta ay nagawa niyang
isantabi dahil gusto ng kaniyang ama na mag-aral siya ng medisina.
Sa tuwing magkasama si Juanito at Carmelita sa hardin o sa salas, hindi nakakaimik

ang dalaga dahil sobrang nahihiya siya kay Juanito. sinusubukan naman ni Juanito
magkwento kay Carmelita ngunit panay lang ang tango nito at itinatago niya ang
kaniyang mukha sa likod ng abaniko.
Nagalit si Helena kay Carmelita nang malaman niya na ikakasal ito sa lalaking gusto
niya, agad niyang sinulatan ang kapatid niyang si Leandro at ibinalita ang
kataksilan ni Carmelita. sa paglipas naman ng buwan ay parang napagtatanto ni
Juanito na hindi sila magkakasundo ni Carmelita,
nag-umpisa na kasing magkwento ang dalaga ngunit puro sarili lamang niya ang
binibida niya, naikwento rin ng dalaga na nagkaroon siya ng kaibigang pulubi noon
na ikinatutuwa niyang hindi na niya kaibigan ngayon, nalaman ni Juanito na ang
tinutukoy niyang pulubi ay si Mercedes na anak ni Aling Trinidad na malapit sa
kanilang pamilya.
Madalas namang ibida ni Carmelita ang kaniyang mga binuburda kay Juanito at palagi
niyang kinukumpara ang sarili niya kay Helena. at dahil sa ugaling iyon ni
Carmelita mas lalong lumalayo ang loob ni Juanito sa kaniya. Dumating ang araw na
naging desperado na rin si Helena at ilang linggo niyang hinahabol si Juanito kahit
pa nakatakda na itong ikasal.
Ayaw na ni Juanito patulan pa si Helena ngunit talagang makulit ang dalaga hanggang
sa isang beses ay sinundan siya nito papuntang palengke, nagulat si Juanito dahil
hindi rin pala sanay sa palengke si Helena at umiyak ito nang mabangga at mabuhusan
ng mga isda ng isang lalaking may kargang balde ng mga sariwang isda.
Tinulungan niya si Helena at dinala muna sa mansyon ng mga Corpuz kung nasaan si
Ignacio at Sonya. Pinahiram ni Sonya ng damit si Helena at pinatahan sa pag-iyak.
Umalis muna si Juanito dahil kailangan niyang magtungo sa selebrasyon ng Bagong
taon ng mga intsik bilang suporta sa mamamayan, naroon din naman sila Don Mariano
at Donya Juanita upang makiisa sa selebrasyon.
Nakita ni Carmelita si Juanito sa selebrasyong iyon, lalapitan sana niya si Juanito

ngunit biglang sumulpot si Ignacio at may ibinulong dito "Juanito! sumama ka sa
akin, may ipapakita ako
sa iyo" tugon ni Ignacio, nagtaka naman yung itsura ni Juanito at parang ayaw niya
sumama kasi nanonood pa siya ng magagandang paputok sa kalangitan.
"Ano ba iyon? Sabihin mo na, nanonood pa ako dito"
"Basta sumama ka sa akin, siguradong masisiyahan ka sa ipapakita ko sa iyo"

pagpupumilit pa ni Ignacio at dahil ayaw siyang tantanan ni Ignacio, napilitan nang
sumama si Juanito sa kaniya.
"Ano bang gagawin natin dito? Wala namang katao-tao dito" reklamo pa ni Juanito
pero tawa lang ang isinagot ni Ignacio sa kaniya. "Basta malalaman mo din" tugon pa
ni Ignacio. Ilang sandali lang biglang dumating si Helena at nakataklob ito ng
malaking balabal.
"Sige, maiwan ko na kayo!" pang-asar pa ni Ignacio at agad siyang tumakbo papalayo

at iniwan sila Helena at Juanito sa napakadilim na lugar na iyon sa likod ng isang
tindahan.
"Binibini, Gabi na, delikado ka mag-isa dito, halika at ihahatid kita kay Kapitan
Flores na ngayon ay nanonood din ng mga paputok" tugon ni Juanito at akmang
maglalakad na papalayo pero biglang hinawakan ni Helena ang kamay niya dahilan para
mapatigil siya.
"A-alam kong wala kang pagtingin kay Carmelita, alam kong napilitan ka lang
magpakasal sa kaniya, B-batid kong nagkagusto ka rin sa akin" panimula ni Helena at
mangiyak-ngiyak na ito. Dahan-dahan namang inalis ni Juanito ang pagkakahawak sa
kaniya ni Helena.
"Binibini, inaamin ko na humanga ako sa iyo ngunit noon iyon, ito na ang magiging
tadhana ko ngayon, ikakasal na kami ni Carmelita at maluwag kong tatanggapin iyon"
paliwanag ni Juanito, tuluyan namang bumagsak ang
luha ni Helena.
"K-kahit anong gawin ko ay ayaw mo akong ligawan, ayos lang naman sa akin na
magkaroon tayo ng relasyon kahit palihim, ayos lang sa akin kahit may kahati ako sa
puso mo" tugon pa ni Helena at napayuko siya ngayon.
"Binibini, ayoko pumasok sa isang komplikadong bagay, isang malaking kasalanan

iyang sinasabi mo, kahit wala akong nararamdaman para kay Carmelita ayoko siyang
lokohin at saktan, hindi iyon tama" sagot ni Juanito bakas sa kaniyang mga mata ang
awa kay Helena.
"K-kung gayon, wala na pala akong magagawa pa, nais mo ng tanggapin ang magiging
kapalaran mo, ngunit may nais lang akong hilingin sa iyo sa huling pagkakataon bago
ko iwan dito ang pagmamahal ko sa iyo" tugon pa ni Helena at tiningnan niya ng
diretso sa mata si Juanito, alam ni Helena na nagtatago si Carmelita sa likod ng
kabilang tindahan at pinapanood sila.
"Ano iyon Binibini?" tanong ni Juanito at mukhang gumaan ang kaniyang pakiramdam
dahil tanggap na ni Helena na wala na itong pag-asa sa kaniya.
"Y-yakapin mo ako" diretsong sagot ni Helena, nabigla naman si Juanito sa sinabi

niya.
"P-pero hindi maaari, ako ay----" hindi na natapos ni Juanito yung sasabihin niya
kasi biglang nagsalita ulit si Helena.
"Hindi na kita kukulitin at guguluhin pa basta yakapin mo lang ako" tugon pa ni

Helena. napabuntong-hininga na lang si Juanito at humakbang papalapit kay Helena at
niyakap ito.
"Nawa'y mahanap mo rin ang lalaking para sa iyo Binibining Helena" bulong ni
Juanito kay Helena habang magkayakap sila. Hindi naman na maawat
sa pag-iyak si Helena dahil tuluyan na niyang bibitawan si Juanito.
Ang tagpong iyon ay nasaksihan ni Carmelita at inakala niyang may namamagitan kay
Helena at Juanito. nalugmok siya sa kwarto at labis na dinamdam ang nasaksihan, mas
nangibabaw pa rin ang pag-ibig niya para kay Juanito kung kaya't wala siyang
pinagsabihan.
Dalawang Linggo bago ang kasal biglang sumulpot si Leandro sa hardin ng hacienda
Montecarlos, nakiusap siya kay Carmelita na balikan siya ngunit ayaw nito,
binantaan ni Leandro ang buhay ni Juanito ngunit hindi na niya itinuloy dahil
masasaktan ang kapatid niyang si Helena na may gusto rin sa binata kung kaya't
pinili na lang ni Leandro na umalis na at magbalik na lang sa Cuba.
Naging mainitin ang ulo ni Carmelita, palagi na niyang sinisigawan si Theresita. At

isang beses nang dumalaw si Juanito sa tahanan nila naabutan niyang inaalipusta ni
Carmelita si Theresita dahil sa pangungulit nitong kumain na siya. Narinig ni
Juanito ang panghahamak ni Carmelita sa tagapagsilbi at iyon ang naging dahilan
kung bakit ayaw na niyang ituloy ang kasal nila. Ayaw niyang makasal sa isang babae
na masama ang ugali.
Nang gabing iyon ay kinausap ni Juanito si Carmelita sa lawa ng luha, sinabi niyang
ayaw na niyang matuloy ang kasal ngunit nagmakaaawa lang si Carmelita at sinsisi
niya si Helena. hindi naman masabi ni Juanito na wala naman talagang namamagitan sa
kanila ni Helena at ang totoong dahilan kung bakit ayaw niyang makasal kay
Carmelita ay dahil sa hindi kaaya-ayang ugali nito.
Bago magtungo ng Cuba si Leandro ay nais siyang makita ni
Carmelita sa huling pagkakataon, kahit papaano ay may pinagsamahan din naman sila
ni Leandro, nakarating ang kalesang sinasakyan ni Carmelita at Theresita sa daungan
ngunit hindi pa sila nakakababa ay nakita niya si Leandro na papaakyat na sa barko,
at laking gulat niya nang makitang aalis na rin si Helena, bababa na sana siya sa
kalesa kaya lang patakbong dumating si Juanito at Ignacio.
Nakita niyang may binigay na sulat si Juanito kay Helena (isa lamang itong sulat ng
pasasalamat at pagpapaalam bilang kaibigan). hindi niya marinig ang pag-uusap nila
dahil masyadong maingay sa daungan at medyo malayo sila, at nagulat siya nang
biglang magyakap si Juanito at Helena.
At sa pagkakataong iyon, naghari na talaga ang galit at paninibugho ni Carmelita.

hindi niya matanggap na nagagawa ni Juanitong makipagkita kay Helena at
makipagyakapan dito.
Isang Linggo bago ang kasal binayaran niya si Kolonel Santos upang barilin si
Juanito sa araw mismo ng kanilang kasal. Ngunit nang dumating ang araw ng kanilang
kasal, nagbago ang isip niya pero huli na ang lahat dahil nabaril na si Juanito
diretso sa puso na ikinamatay nito.
Halos isang linggo nagkulong sa kwarto, umiyak, nagluksa, nagsisi at nagdamdam si

Carmelita dahil sa kaniyang ginawa, ngunit alam niyang wala na siyang magagawa pa
kung kaya't nais na lang niyang magpakamatay at sundan si Juanito... ngunit nabago
ang lahat ng makilala niya si madam Olivia sa simbahan.
"Narinig ko ang labis na pagsisisi ni Carmelita at nais talaga niyang ituwid ang
kaniyang pagkakamali, nais niyang
mabuhay muli si Juanito" tugon ni madam Olivia, at binitiwan na niya ang kamay ko.
napatulala lang ako dahil sa mga nakita ko.
Ibig sabihin... wala talagang relasyon si Helena at Juanito. at nagawang ipapatay

ni Carmelita si Juanito dahil lang sa maling akala!
"Si Juanito ay inosente, siya ay biktima lamang ng pagiging makasarili at sakim sa

pag-ibig nina Carmelita at Helena, kung kaya't ang pinakalayunin ng misyong ito ay
mabuhay siya, dahil hindi makatarungan ang nangyari sa kaniya" sambit pa ni madam
Olivia. Napahawak naman ako sa dibdib ko. Tama si madam Olivia, ang misyong ito ay
hindi talaga para kay Carmelita kundi para kay Juanito.
"At gaya nga ng sinabi ko sa iyo noong umpisa pa lamang, nang dahil sa pagmamadali
mong makita siya nang hindi pa nakatakda, nagbago ang takbo ng tadhana, at dahil
naiiba ka kina Carmelita at Helena, nahulog ang loob sa iyo ni Juanito... Hindi
iyon nagkataon lamang, dahil ang pag-ibig na nararamdaman ng isang tao ay hindi
nakasalalay sa kapalaran" tugon pa ni madam Olivia at dahil dun napatingala ako sa
kaniya.
"I-ibig sabihin... si Juanito ay hindi nakatakdang umibig sa kahit sino sa kanilang
dalawa?" tanong ko, napatango naman ng marahan si madam Olivia.
"Hindi nadidiktahan ng kapalaran ang puso Hija, at ngayon malinaw na rin sa akin na
ang inibig ni Juanito ay ikaw... ikaw bilang si Carmela ng makabagong panahon"
sagot pa ni madam Olivia at nagulat ako nang bigla niyang hawakan ang magkabilang
kamay ko at inalalayan akong tumayo.
Nakatigil pa rin ang takbo ng oras at tanging kaming dalawa lang ni madam Olivia
ang gumagalaw
sa pagkakataong ito.
"Hija... Magagawa mong labanan si Carmelita na nasa katauhan mo... dahil nasa sa
iyo ang sandata sa labang ito" sabi pa niya at nagulat ako nang parang biglang may
humugot sa akin papaatras at nagsimulang tumakbo ang oras, nagpatuloy na sa
paglubog ang araw, nagsimula nang umingay ang agos ng dagat, umandar muli ang
barko, unti-unting naglaho si madam Olivia at kasabay nito ay dahan-dahang dumilim
ang aking paningin.
Nagising ako nang may narinig akong yapak sa sahig. Pagdilat ko ng mata ko, nakita
ko ang isang pamilyar na matandang babae na nagtutupi ngayon ng damit sa isang
aparador sa gilid. Napatingin ako sa harapan ko at parang hindi pamilyar sa akin
gang kwartong ito.
Agad akong napabangon nang marealize ko na nakahiga pala ako sa kama. "Oh?
Carmelita, gising ka na pala, akala ko ay buong gabi ka magbabasa ng libro"
natatawang tugon ni... Tiya Rosario!
Inilagay na niya sa aparador ang mga damit na dala-dala niya kanina at isinara niya
ito. "Nais mo na bang mag-almusal? May natirang gatas ng baka at pandesal pa sa
ibaba" patuloy niya pa at nakangiti siya ngayon ng bahagya sa akin.
Gulat lang akong napatingin sa kaniya at sa paligid ko. medyo malaki ang kwartong
ito, at naalala kong dito pala ako noon natulog noong nag-stay kami dito sa bahay
ni Tiya Rosario sa Laguna.
Teka! So ibig sabihin nasa Laguna na kami?
Gulat akong napatingin sa mga librong nakakalat sa sahig, animo'y pantay-pantay ang
pagkakapatong sa bawat gilid. "Carmelita? nais mo bang dito ka na lang mag-almusal?
Nagtungo sa Maynila
ang iyong ama, samantalang nasa simbahan naman ngayon si Maria" tugon pa ni Tiya
Rosario. At dahil dun agad akong napahawak sa braso niya.
"A-ano na pong araw ngayon?" tanong ko na ipinagtaka ni Tiya Rosario, napaisip
naman siya sandali.
"Ika-24 na ng Pebrero ngayon Hija" sagot niya na nagpaguho sa mundo ko. Bigla akong
napabitaw sa pagkakahawak sa kaniya dahil sa gulat. Hindi! Hindi! Hindi!
9 na araw ang lumipas nang hindi ko man lang namalayan!
At dahil dun agad kong pinikit ang aking mga mata at hinawakan ko ang aking ulo,
marahil ay kumilos na si Carmelita at nakapagplano na siya ng maayos! Kailangan
kong makita ang mga ginawa niya nitong mga huling araw!
"Ano bang nangyayari sa iyo Hija? Masakit ba ang iyong ulo?" nag-aalalang tanong ni
Tiya Rosario at hinawakan niya ang balikat ko. Hindi ako makapag-concentrate.
Naisip ko na sa tuwing may makikita akong eksena biglang papasok ang alaala ni
Carmelita na konektado sa eksenang iyon.
Tama!
Kailangan kong puntahan ngayon si Maria o si Don Alejandro upang makita sila at
kapag may nabanggit sila sa aking mahalagang bagay siguradong papasok ang alaala ni
Carmelita sa utak ko!
At dahil dun agad akong napabangon at dali-daling naligo at nagbihis. "Hindi ka ba

muna mag-aalmusal Carmelita?" tanong pa sa akin ni Tiya Rosario na ngayon ay kinuha
na rin niya ang kaniyng belo at rosaryo.
"Kailangan ko pong makausap si Maria, importante po ito" sagot ko at dali-dali na

akong bumaba sa hagdan. "Pauwi na iyon si Maria, kanina pa natapos ang misa" tugon
pa ni Tiya Rosario, pero nabuksan ko na ang pinto papalabas. Napatigil ako
nang biglang may humarang na dalawang guardia civil sa akin.
"No Tienes permiso para salir de esta casa Senorita Carmelita" (You're not allowed
to leave this house Miss Carmelita) tugon nung kastilang guardia civil na ubod ng
tangkad. Nanlaki naman ang mga mata ko nang makitang napapalibutan din ng mga
guardia civil ang buong bahay ni Tiya Rosario.
Sa pagkakataong iyon, parang naistatwa na rin ako sa kinatatayuan ko, imposibleng

payagan ako makalabas ng mga bantay na to, at imposible rin akong makatakas sa
kanila. pero nagulat ako nang biglang hinawakan ni Tiya Rosario ang braso ko.
"Vamos a asistir a la segunda misa, estaré con ella" (We're going to attend the
second mass, I'll be with her) tugon ni Tiya Rosario dun sa guardia civil, pero
hindi ito nag-react.
"Puedes venir con nosotros si quieres, no es bueno que mo sonrina este sola aqui"
(You may come with us if you want, it is not good for my niece to be all alone
here) dagdaga pa ni Tiya Rosario, sandali naman kaming tinitigan nung guardia civil
pero di nagtagal ay tumango na rin siya.
"La mitad de nosotros te protegerá" (Half of us will guard you) sagot nung guardia
civil at napangiti naman ng todo si Tiya Rosario.
"Gracias Senor" (Thank you Sir).

Napapatingin at napapalingon sa amin ang lahat ng tao sa paligid na madadaanan ng
kalesang sinasakyan namin. Napapalibutan kasi kami ngayon ng halos dalawanpung
bilang ng mga guardia civil na seryosong-seryoso sa pagbabantay.
Bakas sa mukha ng mga mahihirap na mamamayan ang takot kapag tumapat na ang
kalesang
sinasakyan namin sa kanila. ang ilan naman sa kanila ay halos patayin na kami sa
tingin dahil sa karangyaan tinatamasa namin na mula rin naman sa paghihirap nila.
Pagdating namin sa simbahan, napapatabi sa gilid ang ilang mga kababaihan nang
pumasok kami ni Tiya Rosario. Naiwan naman sa labas ng simabahan ang mga guardia
civil at dahil dun natatakot na ang iba na pumasok sa loob dahil nakaharang sila sa
bukana ng pintuan.
Agad kong iginala ang mata ko upang mahanap si Maria pero hindi ko siya makita.
Mukhang kakatapos lang ng unang misa at may kalahating oras lang na pahinga bago
magsimula ang ikalawang misa. Naupo na kami ni Tiya Rosario sa harapan, at bigla
akong nagulat nang makita ko si Maria na dumaan sa gilid namin at pumasok sa
pinakadulong pintuan sa likod at pilit niyang tinatago ang mukha niya sa malaking
belo na nakataklob sa ulo niya.
Mukhang hindi niya alam na nandito kami ni Tiya Rosario, at saan siya pupunta?
Napalingon naman ako kay Tiya Rosario na ngayon ay paluhod na, "M-maaari po ba
akong gumamit ng palikuran?" tanong ko kay Tiya Rosario, tumango naman siya.
"Sige Hija, naroon lang sa bandang kanan ang palikuran, bilisan mo rin baka mag-
umpisa na ang misa" bilin niya pa, agad naman akong tumango at naglakad na sa
gilid, sinundan ko ang dinaanan ni Maria at pumasok din ako doon sa pinto kung saan
siya nagtungo.
Napatigil ako nang makita na nasa labas na ako, isang mahabang balkonahe sa gilid
ng simbahan ang nasa likod ng pintuang ito. Napalingon naman ako sa paligid at
nakitang walang katao-tao dito. Anong gagawin dito ni Maria?
Babalik na lang
sana ako sa loob kaya lang may narinig akong nagbubulungan sa bandang kanan, dahan-
dahan akong nagtungo papalapit doon sa mahihinang boses na naririnig ko hanggang sa
mapatigil ako sa isang lumang pintuan na may maliit na butas sa door knob nito.
Nanlaki ang mga mata ko nang makita si Maria doon at kausap niya si... Eduardo!
Teka! Anong ginagawa ni Eduardo dito sa Laguna? Hindi ba't naiwan siya sa San
Alfonso?
"Bakit kayo sumunod dito? Mas lalo niyo lang nilalagay sa kapahamakan ang sarili
niyo" nag-aalalang tugon ni Maria kay Eduardo na ngayon ay mukhang pulubi at may
saklay na suot dahil sa sunog na natamo niya sa kaniyang kaliwang binti.
Parang biglang kumirot ang dibdib ko dahil kondisyon ngayon ni Eduardo, halatang
hindi pa naghihilom ang mga sugat at pagkasunog sa balat na natamo niya pero
sinisikap niyang tumayo.
"Wala ng makakapigil sa amin, alam mo bang pinagdudahan ka rin ni Ca-tapang na baka

ikaw ang naglaglag sa amin" sabi pa ni Eduardo, napayuko naman si Maria at hindi
nakapagsalita.
"Pero nakumbinse ko sila na hindi mo magagawa iyon, sinabi ko rin sa kanila na

hindi mo rin matanggap ang binalita ni Anling sa iyo na tinipon na ni Don Alejandro
ang mga guardia personal sa inyong hacienda" patuloy pa ni Eduardo at bakas mukha
niya ang matinding pagkadismaya.
"Maria... huwag ka sanang magagalit ngunit... nais kong malaman kung ang kapatid
mong si Carmelita baa ng nagbunyag ng lahat?" seryosong tugon ni Eduardo, napatakip
naman sa bibig si Maria at tuluyan na siyang umiyak at dahil dun niyakap siya ni
Eduardo.
"Tama nga si Andoy, hindi
na dapat namin hinayaan si Carmelita nang marinig niya ang usapan ni Andoy at
Bergilio" tugon pa ni Eduardo at biglang napatingala si Maria sa kaniya. Kahit ako
ay napahawak din ng mabuti sa pintuan at tinalasa ko ang aking mata at tenga.
"Anong ibig mong sabihin? Hindi ba si Juanito ang nagsabi kay Carmelita ng plano?"
nagtatakang tanong ni Maria, napailing naman si Eduardo.
"Nang dumating kami ni Carmelita sa likod ng simbahan ng San Alfonso at sinabi mo

sa amin na natuklasan na ni Don Alejandro ang pagpapanggap nila Bergilio sa
hacienda niyo agad akong nagtungo sa kampo sa kabilang bayan, Nag-alab ang galit ng
lahat at nais na nilang sumugod sa hacienda Montecarlos ngunit huli na dahil malayo
pa ang tatahakin namin kung kaya't napagdesisyunan ni Ca-tapang na sa araw mismong
iyon na namin gagawin ang pagsalakay sa bayan, wala pa noon si Juanito at nag-
umpisang magtanong ang lahat kung paano nalaman ni Don Alejandro ang misyon ng
panig nila Bergilio sa hacienda niyo, Noong umpisa ay si Juanito talaga ang
pinaghinalaan namin, balak pa nga siyang ipapatay agad ni Ca-tapang ngunit dumating
si Andoy, nakatakas siya sa inyong hacienda bago pa tipunin ang mga guardia
personal, sinabi niyang narinig ni Carmelita ang usapan nila ni Bergilio noong
isang gabi kung kaya't nalaman ni Don Alejandro ang magiging pag-atake sa sa
hacienda Montecarlos" paliwanag ni Eduardo, parang nabuhusan naman ako ng
napakalamig na tubig dahil sa narinig ko. naalala kong pinagdudahan at kinuwestiyon
ni Andoy noon ang katapatan ko na hindi ko sasabihin ang mga narinig ko.
"Napag-alaman din namin noong araw na iyon na wala
na sila Gobernador Flores at ang pamilya niya sa kanilang mansyon, wala na rin ang
ilang mga mayayamang pamilya na pakay rin sana naming lusubin, at nang makasagupaan
namin si Leandro sa kabisera ng San Alfonso, hindi namin inaasahan na
mapaghahandaan niya ang pag-atake namin dahil may bitbit pala silang kanyon na
naging dahilan nang pagkamatay ng halos kalahati sa aming samahan" patuloy pa ni
Eduardo at napahawak na siya sa mukha niya upang pigilan ang pag-iyak agad naman
siyang niyakap ni Maria at hinimas-himas ang ulo niya.
"Huli na nang malaman namin na ang lahat ng buwayang opsiyal na nais naming
pagbayarin sa lahat ng kalupitan at pang-aabusong ginawa sa amin ay naksakay na
pala sa barko papunta dito sa Maynila, Tinakasan nila kami! Mga duwag sila! Hindi
marunong lumaban ng patas!" galit na galit na tugon ni Eduardo.
Naramdaman kong biglang nanghina ang tuhod ko dahilan upang mapaupo ako sa sahig sa
tapat ng pintuang iyon. Parang biglang bumalik sa akin ang karahasang nangyari
noong araw na iyon kung saan nagkakagulo na ang lahat at nagsisitumbahan ang mga
walang buhay na katawan ng mga tao.
Napatulala lang ako... Teka! Ibig sabihin hindi na nila pinagbintangan pa si

Juanito dahil sinabi ni Andoy na ako mismo ang nakarinig ng lahat ng usapan nila ni
Bergilio. Pero tungkol lang sa pagpapanggap nila Bergilio bilang guardia personal
ang narinig ko, ibig sabihin pinagtakpan ni Andoy si Juanito upang hindi ipapatay
ni Ca-tapang si Juanito!
At sa pagkaaktaong ito... ako lang ang sinisisi ng mga rebelde.
"A-ano na ang balak niyo ngayon?" tanong
ni Maria kay Eduardo na ngayon ay humihikbi pa din dahil sa pagkamatay ng kanilang

mga kasamahan.
"T-totoo bang aalis kayo ng bansa?" tanong ni Eduardo na nagpatigil kay Maria.
"Akala ko ay dito lang kayo mamamalagi sa Maynila? ngunit ano itong napag-alaman ko
mula sa isang kasambahay nila hukom Manuel Velario na papahiramin daw ni Hukom
Manuel Velario ang pamilya niyo ng pera papuntang Espanya" tanong ni Eduardo, hindi
naman nakapagsalita si Maria dahil sa gulat.
ANO?
PUPUNTA KAMI SA ESPANYA?
"T-tama ka, kinausap na kami ni ama tungkol sa bagay na iyan kagabi, kung kaya't
nagtungo siya ngayon sa bahay nila hukom Velario at Nenita" sagot ni Maria at hindi
na siya ngayon makatingin ng diretso sa mga mata ni Eduardo.
Napahawak naman ako sa bibig ko dahil sa nalaman ko. parang namamanhid na ngayon
ang buong katawan ko.
"N-naiintindihan ko naman, mas makabubuti sa inyo na lumayo muna dito, ayokong may
masamang mangyari sa ating anak... Kelan ang alis niyo?" tugon pa ni Eduardo.
Napahinga naman ng malalim si Maria.
"Sa katapusan ng Pebrero aalis ang barkong Rosana papuntang Espanya" sagot ni
Maria. parang biglang tumigil ang pag-ikot ng mundo ko, hindi ako makapaniwala na
sa ika-29 ng Pebrero kami aalis!
"At ang p-pagkakaalam ko pa, magtutungo rin sa Espanya ang pamilya Flores at ang
ilang mga opisyal na kasamahan niya" dagdag pa ni Maria dahilan para biglang lumaki
ang mata ni Eduardo dahil sa pagkabigla.
"Ano? Tatakasan din kami ng pamilya Flores?!" gulat na tanong ni Eduardo dahilan
para mabigla si Maria
at mukhang pinagsisihan niya na sinabi niya iyon.
"E-eduardo, hindi naman ako sigurado pero iyon lamang ang narinig ko sa pag-uusap
ni ama at Leandro noong isang gabi" tugon pa ni Maria. napailing-iling naman sa
inis si Eduardo at agad siyang naglakad papalabas kung saan nasa tapat ako ng
pintuan at nakikinig sa kanila, kung kaya't agad akong tumayo at nagtago sa gilid
ng isang malaking poste ng simbahan.
Nakalabas na sila ngayon sa loob kung saan sila nag-uusap kanina, agad na hinawakan
ni Maria ang braso ni Eduardo pero hindi natinag si Eduardo at tuloy-tuloy pa din
sa paglalakad papalayo habang paika-ika.
"S-sandali lang Eduardo!" habol pa ni Maria pero napaatras siya kasi nakita na niya
ang isang guardia civil na naglalakad sa gilid. napatingin ito kay Eduardo na
paika-ika habang naglalakad papalayo pero hindi na lang niya pinansin dahil mukha
naman itong pulubi.
Maluha-luhang bumalik na si Maria sa loob ng simbahan at nagtungo sa pinakalikod na

upuan sabay luhod at nagdasal. Bumalik na rin ako at umupo na sa tabi ni Tiya
Rosario, ginagawa ko naman ang lahat para hindi niya mapansin na kabadong-kabado
ako ngayon at parang wala ako sa sarili ko dahil sa mga narinig ko.
Mukhang nagalit si Eduardo nang malaman na pati ang pamilya Flores at ang iba pang
mga mapang-abusong opisyal ay tatakas rin. Hindi ko alam pero sa pagkakataong ito,
pakiramdam ko ay may hindi magandang mangyayari.
Hapon na ng makarating kami sa bahay ni Tiya Rosario, nagulat kami nang maabutan
namin si Don Alejandro na nakaupo sa salas at may inaayos na madaming mga papeles,
naroon din si hukom
Manuel Velario at taimtim silang nag-uusap.
Mukhang maayos na ang pakiramdam niya, may mahabang puting tela ang nakabalot sa
kaniyang balikat. At mayroon din siyang saklay upang pangsuporta sa kaniyang
paglalakad.
Agad na nag-mano si Maria kay Don Alejandro at ganoon rin ang ginawa ko. paakyat na
sana kami sa kwarto sa itaas ng bigla akong tawagin ni Don Alejandro. "Carmelita,
halika rito" tugon niya, si Tiya Rosario at Maria na lang muna ang umakyat sa
itaas.
Lumingon na ako kay Don Alejandro at naglakad papalapit sa kaniya "Saan kayo
galing?" tanong niya, at nakita kong napatingin din sa akin si hukom Manuel
Velario.
"S-sa simbahan po ama" sagot ko pero hindi nag-react si Don Alejandro at tiningnan
niya ako muli. "Nabalitaan kong nagtungo ka raw sa Cavite noong isang araw, at
sinabi mo pang ipinag-utos ko iyon upang samahan at payagan ka ng mga guardia civil
na nakatalagang magbantay sa atin" tugon ni Don Alejandro dahilan para gulat akong
napatingin sa kaniya.
ANO?
NAGPUNTA SA CAVITE SI CARMELITA?
"Wala akong matandaan na inutusan kitang magtungo sa Cavite, at wala rin akong
matandaan na pinapahanap ko si Kolonel Santos" patuloy pa ni Don Alejandro habang
seryosong nakatitig ngayon sa mga mata ko. parang biglang nabalot ng matinding
lamig at takot ang buong katawan ko, kasabay niyon ay ang pagpasok ng alaala ni
Carmelita sa utak ko...
"Sigurado ba kayong ito ang tahanan ni Kolonel Santos?" seryosong tanong ni

Carmelita doon sa isang guardia civil na indiyo na kasama niya. May anim na guardia
civil ang sumama
sa kaniya papunta sa Cavite dahil sinabi niya na utos iyon ni Don Alejandro.
"O-opo Binibini, sigurado po ako" sagot nung guardia civil, tiningnan muna ni
Carmelita ng mabuti ang maliit na barong-barong na nakatayo sa gilid ng ilog.
"Hindi ko akalaing sa ganitong sitwasyon ko siya muling makikita" bulong pa ni
Carmelita sa kaniyang sarili at parang iniinsulto niya ang mahirap na sitwasyon
ngayon ni Kolonel Santos dahil nasibak na ito sa pwesto.
Kumatok siya sa pintuan ng maliit na barong-barong at agad na bumungad sa harapan

niya si Kolonel Santos na madungis na ngayon. "B-binibing Carmelita Montecarlos? A-
ano pong ginagawa niyo rito?" gulat na tanong ni Kolonel Santos at bigla siyang
nahiya sa itsura niya at sa lagay ng bahay niya.
Agad namang pumasok si Carmelita sa bahay ni Kolonel Santos at napatakip pa siya ng

ilong dahil sa masangsang na amoy na nagmumula sa panis na kanin sa mesa. "Hindi na
ako magpapaligoy-ligoy pa, narito ako ngayon upang sabihing maaari ka ng makabalik
sa iyong tungkulin, pumayag na rin si Leandro na ibalik ang iyong ranggo at
magsilbi sa hukbong sandatahan" panimula ni Carmelita, halos walang kurap naman si
Kolonel Santos dahil hindi siya makapaniwala sa mga narinig niya.
"B-bakit niyo naman po gagawin iyon?" nagtatakang tanong ni Kolonel Santos, ngumiti
naman ng sarcastic si Carmelita at inilapag sa mesa ang tatlong maliliit na sako na
halos kasing-laki lang ng pitaka, ngunit naglalaman iyon ng mga gintong barya.
Gulat na napatingin doon si Kolonel Santos at parang lalamunin na siya ng liwanag

dahil sa kislap
ng mga gintong nasa harapan niya. "Mapapsaiyo ang lahat ng iyan at mababalik sa iyo
ang iyong ranggo at katungkulan kapag napatay po si Juanito" diretsong tugon ni
Carmelita dahilan para biglang magtaka si Kolonel Santos.
"S-si Juanito Alfonso? Ang inyong kasintahan?" nagtataka niyang tanong, tinaasan
naman siya ni Carmelita ng kilay.
"Kailanman ay hindi niya ako inibig, at ang mga bagay na hindi ko nakukuha ay
tinatapon ko lang na parang basura" sagot ni Carmelita dahilan para mapalunok sa
takot si Kolonel Santos.
Nagulat naman siya nang biglang humakbang papalapit sa kaniya si Carmelita at

tiningan siya ng diretso sa mata "Barilin mo si Juanito diretso sa kaniyang puso,
patayin mo siya sa katapusan ng Pebrero" tugon ni Carmelita, hindi naman
nakapagsalita si Kolonel Santos pero sa pagkakataong iyon magagawa niyang patayin
si Juanito mabalik lang ang kaniyang dating karangyaan.
"Carmelita! Gumising ka na, nakapili ka ba ng mga librong dadalhin mo? oh heto na

ang lahat ng iyon?" narinig kong tugon ni Tiya Rosario, nang iminulat ko ang aking
mata naramdaman ko ang hapdi at sakit nito. Parang natuyo at luluwa na ang mata ko
dahil sa hapdi.
"Sinasabi ko na nga ba, pinagsabihan na kita kagabi na matulog ka na ng maaga dahil

ngayon na ang byahe niyo papuntang Espanya pero hindi ka nakinig sa akin" sermon ni
Tiya Rosario dahilan para bigla akong mapabangon dahil sa gulat.
Narealize ko na nandito ako ngayon sa kwarto sa bahay ni Tiya Rosario, nakakalat

ang lahat ng gamit at may malalaking bagahe na nasa sahig. Napatingin
ako sa bintana at kulay asul na ito, narinig ko naman ang sunod-sunod na tilaok ng
manok mula sa labas.
Agad akong napahawak sa braso ni Tiya Rosario na ngayon ay abala sa paglalagay ng

mga libro, alahas, sapataos at mga baro't-saya sa mga bagahe na nasa lapag. "A-ano
na pong araw ngayon?" diretso kong tanong sa kaniya, parang sasabog na ngayon ang
dibdib ko dahil sa kaba.
Napatigil naman si Tiya Rosario sa ginagawa niya at nagtatakang napatingin sa akin.
"Ika-29 ng Pebrero Hija" sagot niya at napailing-iling siya.
Para naman akong nasakluban ng langit at lupa dahil sa nalaman ko. Hindi Maaari!
IKA-29 NA NG PEBRERO NGAYON?!
Parang nabalot ng matinding panlalamig ang buong katawan ko, hindi ko na rin
maramdaman at maikilos ang mga kamay at paa ko dahil namamanhid na ito sa matinding
kaba. Hindi ko akalaing Limang araw na ang lumipas ng hindi ko man lang
namamalayan!
"Bakit ba palagi mo na lang tinatanong kung anong araw na? hindi ko rin
maintindihan ang pabago-bago ng iyong emosyon, pasalamat ka hindi ako matalak na
tiya kundi pauulanan kita ng sermon dahil nagiging mainitin na ang ulo mo nitong
mga huling araw" seryosong tugon ni Tiya Rosario. Napahawak naman ako sa ulo ko at
hindi ko na mapigilan ang inis na nararamdaman ko dahil nagawang makontrol ni
Carmelita ang katawan ko sa loob ng sunod-sunod na araw!
"Heto na pala ang mga lumang damit na ginamit noon ng iyong ina, paghatian niyo na
muna iyan ni Maria hangga't nasa byahe pa kayo papuntang Espanya, mga isang buwan
din ang itatagal ng byahe ngunit huwag kayong mag-alala
marami kayong matutuklasan at titigil din ang barkong sinasakyan niyo sa iba't-
ibang bansa" tugon pa ni Tiya Rosario at medyo umaliwalas na ang itsura niya.
Naalala kong wala nga pala kaming nadalang gamit ni Maria noong biglaang sumalakay
ang mga rebelde na nagpanggap na mga guardia personal sa aming hacienda. Kung
kaya't mga pinaglumaang damit ni ina noong dalaga pa siya ang pinasuot sa amin ni
Tiya Rosario.
"A-anong oras po kami aalis? A-anong oras na po ba?" parang tuyong-tuyo na rin ang
lalamunan ko at ang bigat-bigat ng katawan ko. nanlaki ang mga mata ko ng makitang
puro tusok na naman ng karayom ang mga daliri ko. at ang init din ng buong katawan
ko. Mukhang lalagnatin pa ata ako ah. Sinadya siguro ni Carmelita pagurin ang
katawan ko Ugh.
"Alas-kwatro pa lang ng madaling araw ngayon at mamayang alas-sais pa naman ng

hapon aalis ang barkong Rosana, pero maghanda at mag-ayos ka na, dadaan pa raw kayo
sa plaza Santo Tomas mamaya dahil doon pa lang maibibigay ni hukom Manuel Velario
ang perang ipapahiram niya sa inyong ama, hindi nakadaan dito si hukom Velario
kagabi dahil nagdiwang sila sa pagbubuntis ni Nenita" sabi pa ni Tiya Rosario at
isinara na niya ang bagahe.
Napapikit na lang ako sa inis. Hindi ko alam kung hanggang anong oras matatapos ang
misyon kong ito, at ngayon hindi ko alam kung saan ako magsisimula... Tama!
Kailangan ko si Maria!
Agad akong napabangon sa kama at lumabas sa kwarto, narinig ko pang tinawag ako ni
Tiya Rosario pero hindi ko na siya pinansin, agad akong nagtungo sa silid kung saan
pansamantalang inuukupa ni Maria at naabutan kong natutulog
pa siya.
Dali-dali akong tumakbo papalapit sa kaniya at ginising siya, "A-ano ba iyon

Carmelita? maaga pa" reklamo niya, pero hindi ko siya tinantanan at pilit ko siyang
ginising dahilan para bumangon na siya at medyo naiinis.
"Mamayang hapon pa ang byahe natin, bakit ang aga mo naman gumising" reklamo niya
pero agad kong hinawakan ang kamay niya at tiningan siya ng diretso sa kaniyang mga
mata.
"Makinig ka, kailangan nating puntahan ngayon si Kolonel Santos, kailangan ko

siyang pigilan" mabilis kong tugon at naramdaman kong namumuo na ang mga luha sa
mata ko dahil sa kaba. Hinawi naman ni Maria ang mahaba niyang buhok at nagtatakang
napatingin sa akin.
"Ha? Anong ibig mong sabihin?"
"Papatayin niya ngayon si Juanito!" tugon ko na ikinagulat ni Maria.
"P-paano mo naman nalaman? At bakit naman iyon gagawin ni Kolonel Santos?" tanong
niya pa at mas lalong nagtaka ang itsura niya, agad naman akong napaupo sa tabi ng
kama niya, napahinga muna ako ng malalim at pinakalma ko ang sarili ko. Hindi
pwedeng magduda sa akin si Maria, mas lalong magiging magulo lang ang lahat.
At hindi ko rin pwedeng sabihin sa kaniya na ang totoong Carmelita ang gustong
pumatay kay Juanito dahil wala ng oras para papaniwalain ko siya.
"N-narinig ko lang sa pag-uusap nila ni Leandro, n-nalaman kong gusto pa ring

ipapatay ni Leandro si Juanito! at ngayon ang araw na iyon!" pagpapanic ko pa at
parang napaisip ng mabuti si Maria. sa totoo lang naguguilty ako na ibintang kay
Leandro ang kasamaan ni Carmelita pero ito lang ang paraan para mapaniwala ko si
Maria.
"Akala ko ba ay sinibak na ni Leandro
si Kolonel Santos? Bakit-----"
"Basta, magkakampi na sila! At kailangan na natin silang pigilan! Ngayon na!" tugon
ko pa, napatingin naman sa akin si Maria at hinawakan niya ang mukha ko.
"Hindi ko maintindihan kung bakit mo nagawang ilaglag ang rebeldeng grupo ni Ca-
tapang, gusto ko sanang magalit sa iyo ngunit mas nangingibabaw pa din ang
pagmamahal ko sa iyo kapatid ko" tugon pa niya at nginitian niya ako ng bahagya,
agad ko namang pinunasan ang luha kong pumapatak na ngayon. ito na rin pala ang
huling araw na makakasama ko si Maria.
"Puntahan na natin si Kolonel Santos ngayon, sabihin na lang natin na pupunta lang
tayo sa palengke o sa plaza" sabi ko pero napailing si Maria.
"Ang balita ko ay nasa Fort San Felipe Neri sa Cavite ngayon si Leandro at kung
naibalik na sa pwesto si Kolonel Santos, malamang ay magkasama sila ngayon" tugon
ni Maria at ako naman ngayon ang nagtaka, bigla naman siyang natawa.
"Syempre, hindi naman tayo papayagan ni ama na umalis mag-isa, ipapasama niya sa
atin ang mga guardia civil, at kung sa palengke at plaza dito sa Laguna lang ang
paalam natin... paano tayo makakarating sa Cavite?" tugon ni Maria at bigla akong
naliwanagan sa sinabi niya. Tama!
"Kaya ipaalam mo kay ama na pupuntahan mo si Leandro, mukhang maiiwan dito sa

Pilipinas si Leandro dahil hindi pa niya tapos ang kaniyang tungkulin, si
Gobernador Flores at Natasha lang ang makakasabay natin papuntang Espanya mamaya"
tugon pa ni Maria at bigla akong nabuhayan ng pag-asa dahil sa ideya niya.
Hindi ko akalaing hanggang ngayon ay effective pa rin ang Leandro excuse ko.
/>
Napahinga muna ako ng malalim bago kumatok sa silid na tinutuluyan ni Don

Alejandro. Nagbibihis pa ngayon si Maria kaya ako na lang ang magpapaalam kay Don
Alejandro. naka-tatlong katok ako sa pinto bago ito mabuksan.
"Maaga pa Carmelita, matulog ka pa" bungad sa'kin ni Don Alejandro na mukhang hindi
naman nakatulog ng maayos. Napasilip ako sa loob ng silid niya at nakita kong nag-
iimpake na rin siya.
"Uh... pwede ko po ba puntahan ngayon si Leandro?" tanong ko dahilan para magtaka

ang itsura niya.
Sandali muna niya akong tinitigan at parang nag-isip pa siya ng mabuti "Hanggang
ngayon ba nais mo pa ring ikasal sa kaniya?" tanong niya dahilan para ako naman ang
magulat. Haays Oo nga pala pinagpipilitan talaga ni Carmelita na makasal kay
Leandro para kapag nabigo ako sa misyon na ito hindi na ako makakatakas sa panahong
ito at magiging asawa ko pa si Leandro.
"N-nais ko lang po magpaalam sa kaniya" iyon na lang ang isinagot ko, tinitigan pa
ako sandali ni Don Alejandro medyo nagaalanganin pa siya.
"Sige, basta kasama mo dapat si Maria at ipapasama ko ang salawampung guardia civil
sa inyo" tugon pa ni Don Alejandro, napa-bow naman ako at akmang aalis na, ngunit
hindi ko alam kung bakit napalingon ako muli sa kaniya.
Isasara na niya dapat ang pinto pero pinigilan ko siya "A-ama... M-maraming salamat
po" tugon ko, napatingin naman ng diretso sa akin si Don Alejandro at parang may
kung ano sa mga mata niya na bakas ng pagdadalamhati.
Hindi ko rin alam pero parang nalulungkot din ako ngayon dahil ito na ang huling
araw na makakasama ko siya. sa totoo
lang, naramdaman ko naman ang pagiging ama niya lalo na noong mga unang buwan na
napunta ako sa panahong ito. Naalala ko pa na palagi niya akong inaasar kay Juanito
at kitang-kita ko kung gaano niya kamahal ang pamilya niya. Sa tuwing nagkakaroon
din ng pagtitipon ay natutunghayan ko din ang saya at tawanan nila noon nila Don
Mariano at Kapitan Corpuz.
At kahit pa nakagawa siya ng mga kasamaan, hindi ko naman siya masisisi dahil nais
niya lang protektahan at iligtas ang pangalan ng pamilya Montecarlos. Responsable
at matiyaga si Don Alejandro at binibigyan niya ng halaga ang lahat ng pinaghirapan
at ipinundar ng kaniyang mga ninuno.
Humakbang ako papalapit sa kaniya at niyakap siya, "Patawarin niyo po ako kung
binigyan ko kayo ng madaming problema, pero alam niyo po marami akong natutunan
mula sa inyo at isa na roon ay ang pagpapahalaga sa pamilya, Maraming Salamat po...
Ama" tugon ko pa, naramdaman ko namang niyakap niya ako pabalik at hinimas-himas
ang likod ko, hindi naman siya nakapagsalita at narinig ko rin ang tahimik na
paghikbi niya.
Alas otso na ng umaga ng makarating kami sa Fort San Felipe Neri sa Cavite at hindi
ko mapigilang mamangha sa nakikita ko. ito ang arsenal ng mga sandata at hukbo dito
sa Cavite at nagtataka ako kung bakit ngayon ko lang nalaman na may ganito palang
kagandang military base sa Cavite.
Pagdating namin doon ay agad kaming hinarang ng dalawang matipunong Kastilang

guardia civil sa bukana ng Fort San Felipe. Magsasalita na sana si Maria kaya lang
saktong dumating si Leandro sakay ng kaniyang itim na kabayo at nasa
likod niya ang madaming kariton na naglalaman ng mahahabang baril, armas at kanyon.
Nagulat siya ng makita ako at agad napababa sa kabayo "A-anong ginagawa mo dito
Binibini? Hindi ba't aalis na kayo mamaya? Alam ba ng iyong ama na nandito ka?"
sunod-sunod niyang tanong. Magsasalita na sana ako kaso, nagsalita yung isang
matangkad na kastila na nakadamit pang-heneral na nasa likod niya.
"Hay mucho trabajo por hacer, debe dejar de lado sus asuntos personales de su
trabajo" (There's a lot of work to do, You should set aside your personal matters
from your work) puna nung kastilang heneral at dire-diretso itong pumasok sa loob.
Sumaludo naman sa kaniya si Leandro at tumingin ulit sa akin.
"Maaari ka bang maghintay kahit isang oras? Kailangan lang namin ayusin ang mga
bagong dating na armas mula Espanya" tugon ni Leandro habang nakatingin ng diretso
sa mga mata ko, napatango naman ako bilang pag-sangayon dahilan para mapangiti
siya.
Nandito na kami ngayon ni Maria sa silid tanggapan dito sa Fort San Felipe Neri,
nagpaalam muna siya saglit upang magtungo sa palikuran kung kaya't naiwan lang ako
dito mag-isa habang pinagmamasdan ko ang daan-daang hukbo na nakapila sa labas,
lahat sila ay seryosong nakikinig sa sinasabi nung bagong dating na kastilang
heneral.
Uupo na lang sana ako sa malaking salas nang bigla kong makita na inutusan si
Kolonel Santos na pumasok dito sa loob. Agad ko siyang sinalubong sa pintuan at
nang buksan niya ito nanlaki ang mga mata niya dahil sa gulat nang makita ako.
"B-binibining Carmelita? A-ano pong ginagawa
niyo rito?" gulat niyang tanong, agad ko naman siyang hinila papasok at isinara ko
agad yung pinto. Pansin kong maayos na ang itsura niya ngayon, naahit na rin niya
ang medyo makapal niyang balbas.
"Kolonel Santos makinig ka, wag mo ng ituloy ang pagpatay kay Juanito" seryoso kong
tugon sa kaniya dahilan para magtaka yung itsura niya.
"P-po? P-paano na po ang kasunduan natin?"
"Kalimutan mo na yun, sayong-sayo na ang lahat ng gintong binigay ko at wag kang

mag-alala kakausapin ko si Leandro na wag kang tanggalin sa pwesto basta kahit
anong mangayri wag mong sasaktan si Juanito at kahit iutos ko pa ulit na patayin mo
siya... wag na wag mo siyang papatayin" diretso kong tugon, ang lakas na ngayon ng
kabog ng dibdib ko dahil sa kaba.
Pansin kong mas lalong kumunot ang noo ni Kolonel Santos dahil sa sinabi ko
"Kitang-kita ko po kung paano manlisik ang mga mata niyo noong sinabihan niyo akong
patayin si Juanito ngunit ngayon ay nagmamakaawa kayo na huwag ko siyang patayin?"
tugon niya at halatang naguguluhan na siya sa mga nangyayari, napahinga naman ako
ng malalim.
"Basta sundin mo na lang ang utos ko sayo ngayon, wag na wag mong sasaktan si
Juanito" ulit ko pa, tulala pa rin sa akin si Kolonel Santos pero hindi nagtagal ay
napatango na rin siya, nagtungo siya sa isang gilid at may kinuhang sulat mula sa
bagahe na nakalagay sa gilid ng mesa.
Napatingin naman ako doon sa sulat, eleganteng-elegante ito tingnan at mukhang

mamahalin ang papel. At dahil parang may kakaiba akong pakiramdam kung anong meron
dun hindi ko na napigilan pang magtanong kay Kolonel Santos bago siya makalabas sa
pinto.
"Ano
yan?" tanong ko, napatigil naman si Kolonel Santos at napalingon sa akin at

napatingin din doon sa sulat na hawak niya.
"Kasulatan po mula sa Kahariang Espanya" sagot niya at dahil dun biglang nanlaki
ang mata ko dahil sa gulat agad akong lumapit sa kaniya.
"Anong meron? Bakit magpapadala ng sulat ang----" hindi ko na natapos yung

sasabihin ko kasi napalingon muna si Kolonel Santos sa buong paligid bago
nagsalita. Mukhang alam niyang dapat niyang sabihin sa akin dahil may utang na loob
siya sa akin.
"Huwag po kayong maingay Binibini... ngunit narinig ko po mula kay Heneral

Gonzales, ang Kastilang heneral na kasama ni Heneral Leandro kanina na magiging
bagong pinuno ng hukbo at tagapagbantay sa Fort Santiago sa Maynila ay may dal apo
itong kautusan mula Espanya... Bukas na bukas ay mapapalitan na po ang kasalukuyang
Gobernador-Heneral dito sa Pilipinas dahil nadadawit po siya sa mga anumalya na
ginawa nila Gobernador Flores at ng iba pang mga opisyal" tugon ni Kolonel Santos
napahawak na lang ako sabibig ko dahil sa gulat.
"Nagkaroon po kasi ng biglaang Visita Consejo de las Indias en España dito po sa

Pilipinas ang isang kinatawan ng Espanya, hindi pa naman tapos ang termino ng
kasalukuyang Gobernador-Heneral ngunit marami na pong dumarating sa kaharian ng
Espanya na sumbong ng mga illustrado at ilang kilalang tao na kabilang sa
principalia na umaabuso po sa kapangyarihan ang pamahalaan na namumuno po dito sa
Pilipinas" patuloy pa ni Kolonel Santos. Naalala ko na after every term ng isang
Gobernador-Heneral nagkakaroon ng review about sa mga nagawa niya at sa nagiging
pamumuno
niya bago siya pabalikin sa Espanya. At ang visitador heneral na pinadala ng

Espanya ang mag-uulat nito derikta sa hari.
"K-kung gayon... delikado rin sila Gobernador Flores at ang ilang mga opisyal na
kasabwat nila?" tanong ko, napatango naman si Kolonel Santos.
"Opo at maaaring pati rin po ang iyong ama na si Don Alejandro ay madawit din sa
usaping ito" dagdag niya pa, at dahil dun napatulala lang ako sa kaniya. Hindi!
Pati ang pamilya Montecarlos ay maaaring masira!
Napabagsak na lang ako sa salas at napahawak ng mahigpit sa ulo ko, hindi ko na

alam ang gagawin ko. galit na ngayon ang mga rebelde sa akin, tatakas na ang mga
opisyal na umabuso sa kapangyarihan, magkakaroon pa ng pagdinig sa mga naging
abusado at nandito pa din si Carmelita sa katawan ko!
Lalabas na sana sa pinto si Kolonel Santos pero tinawag ko pa ulit siya "Tandaan mo
yung usapan natin, wag mong papatayin si Juanito" ulit ko pa sa kaniya, sumaludo
naman siya sa'kin at umalis na.
Napatulala na lang ako dito sa kisame, lumalakad na ang oras at hanggang ngayon
hindi ko pa alam kung saan ako magsisimula.
Ilang saglit lang napalingon ako sa pinto nang bumukas ito at tumambad sa harapan
ko si Leandro. nagulat ako dahil may dala-dala siyang puting rosas at iniabot niya
iyon sa akin. Kinuha ko naman iyon at inanyayahan ko siyang maupo sa tabi ko dito
sa salas.
Tanging ang maliit na bintana lang sa itaas ang nagbibigay liwanag dito sa loob
pero kahit ganoon ay hindi naman mainit. Gawa naman sa bloke ng mga bato ang buong
pader at may maliit na mesa
at bookshelves lang sa dulo.
"Hindi mo na ako kailangan pang bigyan ng bulaklak" panimula ko habang nakatitig

doon sa rosas na binigay niya. nagulat naman ako kasi napasandal lang siya sa
salas.
"Pasasalamat at Pagpapalaya ang ibig sabihin ng pag-abot ko ng bulaklak na iyan

sayo" tugon niya at dahil dun bigla akong napalingon sa kaniya. Nakatulala siya
ngayon sa maliit na bintana sa tuktok at nakangiti ng bahagya.
"P-pasasalamat at P-pagpapalaya?"
"Nagpapasalamat ako dahil minsan mo rin naman akong inibig at pinapalaya na kita
ngayon dahil alam kong hindi naman na ako ang tinitibok ng puso mo" tugon pa niya
dahilan para mapatulala lang ako sa kaniya. Hindi siya nakatingin ngayon sa akin
pero alam kong galing sa puso naman ang sinasabi niya.
"Alam mo bang sa tuwing nakakakita ako ng rosas ay ikaw agad ang naaalala ko,
parang ikaw na ang rosas ng buhay ko, at sabi nga nila kapag nagawa mong pakawalan
ang isang bagay na napakahalaga sa iyo, alam mo sa sarili mo na magagawa mo ng
magsimula muli sa panibagong yugto ng buhay mo" patuloy niya pa, napatitig naman
ako doon sa rosas na binigay niya at hindi ko mapigilang mapangiti ng kaunti dahil
naantig ako sa sinabi niya.
Ang rosas na ito ay ako para sa kaniya. At ngayon nagawa na niya itong pakawalan,
nagawa na niya akong pakawalan. At gusto na rin niyang maka-move on.
"Huwag kang mag-alala, alam kong hindi magiging madali mawala ang pag-ibig ko sa
iyo ngunit naniniwala na ako na sa paglipas ng panahon ay makakalimutan din kita,
at tanging ang pagkakaibigan at masasayang alaala na lang natin ang magiging bahagi
ng alaala mo sa
puso ko" sabi pa niya at bigla siyang napatingin sa akin, hindi ko namalayan na
tuluyan na palang pumatak ang mga luha ko pero agad kong pinunasan iyon.
"Tanggap ko na at masaya na rin ako para sa inyo ni Juanito, sa umpisa pa lang ay

alam kong siya na talaga ang mahal mo" tugon niya pa sabay turo doon sa kuwintas na
gawa sa kahoy na binigay sa akin ni Juanito na suot ko ngayon.
"Bukod sa pagpipinta ay kilala rin si Juanito sa galing niya sa paguukit at

pagliliko ng kahoy noong nasa elementarya kami, at nang makita ko iyan alam kong
siya ang nagbigay niyan sa iyo" patuloy niya pa, napayuko naman ako at hindi ko
ngayon magawang tumingin ng diretso sa mga mata niya.
Nagulat ako nang bigla niyang tinapik ang balikat ko "Maraming salamat sa lahat
Carmelita, ikaw ang naging inspirasyon ko kaya naabot ko ang pangarap ko, at kahit
pa ang pangarap kong iyon ang naging dahilan kung bakit nawala ang pagmamahal mo sa
akin, tinulungan mo naman ako makarating sa tagumpay na tinatamasa ko ngayon"
patuloy niya pa at niyakap niya ako. sa pagkakataong iyon parang unti-untng
nadudurog akong puso ko, nakokonsensiya ako dahil hindi ko man lang nagawan ng
mabuti si Leandro, pero nandito pa rin siya palagi para tulungan ako. kahit pa
minsan ay nakagawa na rin siya ng masama, hindi ko naman siya masisisi dahil ang
labis na pag-ibig ang nag-udyok sa kaniya upang gawin iyon.
Niyakap ko naman siya pabalik, kung muling maisusulat ang tadhana nais ko paring
makasalamuha si Leandro at maging kaibigan siya. "M-maraming salamat din sa lahat
L-leandro, nang dahil sayo natutunan kong ang pag-ibig ay maaaring magsilbing
inspirasyon upang makamit mo ang iyong pangarap" tugon ko pa at nagawa ko ng

ngumiti dahil naniniwala ako na magagawa ring ngumiti ni Leandro kahit wala na ako.
Nakasakay na kami ngayon sa kalesa pabalik sa Laguna at hindi ko namalayan na

kanina pa pala ako nakatulala sa bintana sa labas. Parang may kung anong lungkot
akong nararamadaman, kung magtatagumpay ako sa misyon ko ito na rin ang huling
beses kong mapagmamasdan ang itsura ng Pilipinas sa panahong ito.
Puro malalawak na lupain ng palayan, maisan, at mga damo ang nadadaanan namin,
natatanaw ko rin ang bundok Makiling sa di kalayuan, napakaganda ng Pilipinas sa
panahong ito, rinig na rinig ang palitan ng mga huni ng ibon at maaliwalas rin ang
kalangitan.
May iilang mga magsasaka at karagador kaming nadadaanan at napapayuko lang sila
dahil marami kaming mga guardia civil na kasama ngayon. natatanaw ko rin ang
malilinaw na ilog at malilit na sapa na kung iisipin ay magiging maduming creek at
babahayan lang sa modernong panahon.
"Mukhang naging seryoso ang usapan niyo kanina ni Heneral Leandro ah" narinig kong
tugon ni Maria na ngayon ay nakangiti na ng bahagya sa akin.
"Maayos naman kaming nagpaalam sa isa't-isa, hindi ko akalain na ang pinakamasakit

na bahagi pala ng buhay ay ang pagpapaalam" tugon ko, hinawakan naman ni Maria ang
kamay ko.
"Tama ka, maraming tao ang takot magpaalam dahil ang pamamaaalam ay tanda ng
pagwawakas, pero kung iisipin, mas mabuti nang makapagpaalam tayo ng maayos sa mga
taong mahal natin kaysa habambuhay nating pagsisihan na hindi man lang natin nasabi
sa kanila
ang mga gusto nating sabihin... hindi ba?" mahinahong tugon ni Maria at dahil dun
parang gumaan ang pakiramdam ko. sa totoo lang talaga, I really hate saying
goodbyes... hindi ko alam pero para kasing ang sakit sa pakiramdam kapag
nagpapaalam ka na sa taong mahalaga sayo, parang tinatapos niyo na ang lahat sa
inyo, parang hanggang doon na lang ang kwento niyo.
"Carmelita... huwag kang mag-alala siguradong ilang taon lang naman tayo mamamalagi
sa Espanya hanggang humupa na ang tensyon sa lahat, makikita mo rin si Juanito"
dagdag pa niya, napayuko na lang ako. wala rin palang ideya si Maria na ito na rin
ang huling araw na makakasama ko siya.
"M-may gusto sana akong hingiin na pabor sayo" tugon ko pa nginitian naman ako ni
Maria. "Ano iyon? Sabihin mo lang" sagot niya at ang mga ngiti niya ay nagpapagaan
talaga sa kalooban ko.
"Malakas ang kutob ko na magiging babae ang anak mo..." tugon ko at natawa naman si
Maria.
"Talaga? Isa ka bang manghuhula kapatid ko?" biro niya pa dahil dun natawa na lang
ako. para siyang si Juanito, pinagkamalan din akong manghuhula.
"Babae ang magiging anak mo... hinihiling ko na Carmen ang ipangalan mo sa kaniya"
tugon ko pa napangiti naman ng malaki si Maria.
"Carmen... tama! Napakagandang pangalan, napag-isipan ko na rin na gusto kong

ihango ang pangalan ng magiging anak ko sa pangalan mo dahil iniligtas mo kami
noong nais ipalaglag ni ama ang anak ko" tugon niya pa at hindi na mapawi ang ngiti
niya sa kaniyang labi dahilan para mahawa din ako.
"At Carmina naman ang ipangalan niyo sa magiging anak niyang babae...
samantala, Carmenia naman ang magiging pangalan ng magiging anak ni Carmina..."

tugon ko pa mas lalong napangiti si Maria.
"Ikaw ah... pinaplano mo na ang magiging salinlahi ko" biro pa niya at dahil dun
natawa na ako, kung alam lang niya na ganun naman talaga ang mangyayari siguradong
mas matatawa siya ngayon. "Bakit hindi mon a lang ipangalan iyon sa magiging mga
anak niyo ni Juanito? ayiee" echoes pa ni Maria, parang unti-unti namang naglaho
ang ngiti ko. napaka-imposible mangyari iyon.
Hinubad ko na yung kuwintas na gawa sa kahoy na bigay sa akin noon ni Juanito at

iniabot ko iyon kay Maria. "Bakit mo binibigay sa akin ito?" nagtataka niyang
tanong, ako naman ngayon ang ngumiti ng bahagya sa kaniya.
"Ang babaeng magiging anak ni Carmenia na pang-apat na henerasyon sa iyong

salinlahi ang may-ari ng kuwintas na iyan" sabi ko pa, napatingin naman si Maria
doon sa kuwintas.
"Carmela?" tugon niya nang mabasa niya ang nakaukit doon sa kuwintas.
"Carmela ang magiging pangalan ng anak ni Carmenia" tugon ko pa. medyo nagtaka
naman si Maria pero napangiti na rin siya.
"Pangako, gagawin ko ang pabor na hinihingi mo" sabi pa niya sabay yakap sa akin.
"Maraming salamat sa lahat kapatid ko, natutuwa ako dahil mukhang mahalaga sa iyo
ang magiging anak ko at magiging salinlahi namin, at nagawa mo ring ilagay ang
sarili mo sa peligro para lang sa akin" tugon niya pa habang hinihimas-himas ang
likod ko. napapikit na lang ako habang dinadama ko ang pagpatak ng mga luha ko at
niyakap ko siya pabalik.
"M-maraming salamat din Ate Maria sa lahat-lahat, maraming salamat sa
tulong mo at sa pagmamahal na pinaranas mo sa akin, nang dahil sa iyo natutunan ko

ang totoong diwa ng pagiging panganay sa magkakapatid, natutunan ko na ang panganay
dapat ang mauunang umunawa at umintindi sa kaniyang mga nakababatang kapatid dahil
ang pagiging panganay ay dapat kang maging magandang halimbawa na tutularan ng
iyong mga kapatid" tugon ko pa, at sa pagkakataong iyon tuluyan nang bumagsak ang
mga luha ko, dahil ito na rin ang pamamaaalam ko kay Maria.
Nang makabitaw na ako sa pagkakayap ni Maria, hindi ko alam pero bigla na lang
lumabo ang paningin ko, napahawak rin ako sa tenga ko na ngayon ay umuugong na
dahil sa sakit. Hinawakan ako ni Maria sa magkabilang balikat at paulit-ulit siyang
nagsalita pero hindi ko na maintindihan ang mga sinasabi niya, kitang-kita ko ang
labis na pag-aala sa kaniyang mukha.
Parang biglang may malakas na enerhiya ang humila sa akin paatras dahilan para
tuluyang dumilim ang paningin ko.
Naalimpungatan ako dahil sad among tumatama sa ilong ko, dahan-dahan kong iminulat
ang aking mga mata at sinubukan kong bumangon at maupo. Napahawak ako sa noo ko na
ngayon ay parang sasabog na dahil sa lakas ng pagtibok. Gulat akong napatingin sa
paligid. Nandito ako ngayon sa lupain ng mga rosas at nakahiga sa damuhan sa
mahabang helera ng daanan.
Parang may kung anong kirot akong nararamdaman habang pinagmamasdan ko ang mga
tuyot at patay na rosas na nakatanim sa buong 'Lupain ng Rosas'. Napatingala din
ako sa kalangitan na ngayon ay balot na balot na ng maitim na ulap at may panaka-
nakang pagkidlat. Sobrang lakas
din ng hangin at nakakakilabot ang lamig nito na dumadampi sa aking balat.
Ilang sandali pa nagulat ako nang matanaw ko ang isang babaeng nakaputing baro't
saya na nakatayo sa pinadulo ng lupain ng rosas at naglalakad papalapit sa akin.
Si Carmelita.
Parang nasusunog ang puso ko habang pinagmamasdan siya, magkamukhang-magkamuha

talaga kami. At sa kahit anong anggulo tingnan ay hindi mo malalaman ang pagkakaiba
ng pisikal na anyo namin.
Nakalugay ang kaniyang mahabang buhok habang sinasayaw ito ng hangin sa kaniyang
likuran. Napahawak na lang ako sa dibdib ko dahil sa tumitinding kirot na
nararamdaman ko habang patuloy siyang humakabang papalapit sa akin.
"Todo es culpa tuya!" (It is all your fault!)

Tugon niya at paulit-ulit itong umalingawngaw sa paligid. Nanlaki ang mga mata ko
dahil sa gulat nang makita kong may hawak na akong rebolber sa kanang kamay ko.
patuloy ang pagpatak ng dugo sa dulo ng baril na hawak ko. at sa bawat pagbagsak ng
dugo sa lupa ay nakadadagdag sa kirot sa puso na nararamdaman ko.
"Matame o te mato!" (Kill me or I'll kill you!)
Napatulala ako sa kaniya dahil medyo malapit na siya sa akin ngayon, matalim ang
tingin niya sa akin habang paulit-ulit binibigkas ang salitang iyon.
"Usted destruye mi vida!" (You destroy my life!)
"W-wag kang lumapit! Dyan ka lang!" banta ko pa sa kaniya pero hindi siya natinag
patuloy pa din siya sa paglalakad papalapit sa akin. Parang nababalot na ngayon ng
sobrang lamig ang buong
katawan ko, nanginginig na rin ang kamay ko habang hawak ang rebolber.
"MATAME AHORA!"(KILL ME NOW!)
Sigaw niya pa dahilan para bigla kong ituktok sa kaniya ang baril na hawak ko dahil
sa takot. Parang umakyat ang dugo ko sa utak ko dahil sa lakas ng sigaw niya na
umalingangaw sa buong paligid at kasabay nito ang napakalakas na pag-ihip ng
hangin.
Hindi ko na malaman ang gagawin ko hinawakan ko ng mahigpit ang rebolber at gusto

kong matigil na ang lahat ng paghihirap na ito. Gusto kong iputok na sa kaniya ang
baril... pero napatigil ako at parang biglang humupa ang lahat at unti-unting
naglaho si Carmelita ng marinig ko ang isang pamilyar na boses ng lalaki.
"Carmela" tugon ni Juanito, nanlaki ang mga mata ko nang makita kong nasa tapat ko
siya at hawak ko ang rebolber na nakatutok sa tapat ng puso niya ngayon. parang
biglang tumigil ang pag-ikot ng mundo ko, Hindi ko akalaing nakontrol ni Carmelita
ang katawan ko at ngayon ay muntikan ko ng barilin si Juanito.
Nakatayo siya ngayon sa harapan ko at nakatitig sa mga mata ko, kitang-kita ko ang
namumuong luha sa kaniyang mga mata, bakas pa ang mga sugat at galos sa kaniyang
noo at pisngi, may malaking puting tela din na nakabalot sa kaniyang braso. naka-
puting damit siya na may manggas na hanggang braso at sobrang nababahiran din ng
dugo ang kaniyang damit.
Agad kong nabitawan ang rebolber na hawak ko na nakatutok sa kaniya. Parang humupa
ang lahat ng kirot na nararamdaman ko sa puso ko kanina ng bumagsak ang rebolber sa
lupa. napalingon ako sa paligid at ngayon ko
lang narealize na nandito kami sa plaza Santo Tomas. Nagkakagulo ang lahat ng tao,
umaalingawngaw ang palitan ng putok ng baril, nagulat ako ng makitang umaatake ang
mga rebelde sa di-kalayuan at pilit silang hinaharang ng mga guardia civil na
ngayon ay kumpol-kumpol na at pinagsasaksak sila ng bayoneta.
"Carmela" ulit pa ni Juanito dahilan para mapatingin ako muli sa kaniya. Sinubukan
niyang humakbang papalapit sa akin pero bigla akong napaatras, ayokong lumapit siya
sa akin baka saktan siya ni Carmelita.
Napatingala ako sa taas at parang gumuho ang mundo ko nang marealize kong nakatayo
pala kami ni Juanito sa ilalim ng Arch of The Centuries.
Makulimlim ang kalangitan ngayon at ilang sandali lang dahan-dahan nang pumatak ang
malalaking patak ng ulan, animo'y parang naglalakihang luha ng langit.
Unti-unti nitong hinugasan ang dugong pumapatak sa noo ni Juanito. agad naman akong
napatingin sa dibdib niya at nakahinga ako ng maluwag dahil wala siyang tama ng
bala. "M-maligayang kaarawan... Carmela" tugon pa niya, kasabay nito ay ang paghalo
ng mga luha ko sa buhos ng ulan na tumatama ngayon sa katawan ko.
Siya lang ang tanging nakaalala na birthday ko ngayon.
Kahit malakas ang buhos ng ulan hindi pa rin natinag ang mga rebelde at guardia
civil na nagbabakbakan pa rin hanggang ngayon. nabalot ng kilabot ang buong katawan
ko nang marinig ko ang tunog ng kampana ng simabahan ng San Agustin sa di-kalayuan
dito sa loob ng Intramuros.
Napatingala ako sa kalangitan at nakita ko ang araw na pilit sumisilip sa kabila ng

makapal na ulap, nasa tuktok ang araw, ibig sabihin mag-aalas dose na ng tanghali
ngayon. napatingin ako muli kay Juanito na humihikbi na ngayon, at sa pagkatataong
iyon hindi ko malaman kung bakit umiiyak siya ng ganyan.
Hindi ko alam pero sa pagkakataong iyon ay hindi na rin maawat ang mga luha ko,
ilang sandali pa nagulat ako nang titigan niya muli ako sa mata at sinubukan niyang
ngumiti sa akin kahit pa ang mga mata niya ngayon ay nagdadamdam at namamaga. "I-
ikaw... si... Carmela" iyon ang huli niyang sinabi sa akin at kasabay nito ang pag-
ihip ng malakas na hangin.
Napatingin ako sa kaniya sa huling pagkakataon, at nakita ko ang pagbagsak ng mga

luha mula sa kaniyang maamong mata papunta sa kaniyang matangos na ilong na dumaan
sa kaniyang manipis na labi at tumigil sa kaniyang labing may ngiti.
Napahawak ako sa tapat ng puso ko, alam kong wala ng oras ito na ang hudyat na
matatapos na ang misyon ko nagulat ako nang biglang lumapit sa akin si Juanito at
niyakap niya ako ng sobrang higpit at hindi na matigil ang kaniyang paghikbi, "M-
mahal kita... Carmela" matapos niyang sabihin ang mga salitang iyon, tuluyan nang
nanghina ang tuhod ko at napabagsak kami sa sahig...
Pero laking gulat ko nang mapagtanto ko na ako na lang mag-isa ang bumagsak sa
sahig.
Napasubsob ako sa tuyong lupa na walang bahid ng basa ng ulan, nanginginig akong
napabangon at parang nanghina ang buong katawan ko nang marealize ko na...
Nakabalik na ako sa taong 2016.
***************
Source of Cavite Mutiny of 1872, KKK & La Liga Filipina: http://www.philippine-

history.org/katipunan.htm
=================
Kabanata 44
[Kabanata 44]
(A/N: The town of San Alfonso and the noble families of San Alfonso are Fictional,
They are not part of the Philippine History kaya wag kayo malilito mga besh ah
hihi, Enjoy~)
Ilang segundo pa ang tumagal habang nakadapa ako ngayon dito sa ilalim ng Arko.
Napapikit na lang ako sa sakit na nararamdaman ko, at hindi na maawat ngayon ang
pagbagsak ng mga luha ko. Wala na akong pakialam kahit tinitingnan na ako ng ibang
estudyante na napapadaan sa gilid ko.
Napatingala ako sa taas at nakita kong nakalagpas na ang araw sa Arch of The
Centuries, maaliwalas din ang kalangitan at kasabay nito ang malamig na pag-ihip ng
hangin, parang nakikiramay ito sa nararamdaman ko ngayon... kahit pa nakabalik na
ako dito sa panahon ko hindi ko pa rin matanggap na...
Naiwang mag-isa si Juanito.
"Omg! Carms? What are you doing there?" narinig kong tugon ng isang babae mula sa
likod ko at agad silang lumapit sa akin at hinawakan ako. "Ikaw ah! Baka talaban ka
ng myth, hindi ka makaka-graduate pag dumaan ka dito sa Arko" sabi pa niya at
napatango-tango naman yung mga girls na kasama niya. Napayuko na lang ako narealize
ko na siya pala si Pat ang leader ng group report namin sa klase ni Prof.Hermios at
ang mga kasama niyang babae ay mga ka-group mates ko din.
"Teka nga, What happened to you? Bakit may gasgas ang arms mo?" gulat na tanong ni
Pat at takang-taka rin yung mga kasama niya. hindi na ako nakapagsalita pa, patuloy
lang umaagos ang mga luha ko, hindi ko pa rin matanggap ang mga nangyari, hindi pa
rin ako makapaniwala na nandito na ako sa kasalukuyang panahon.
"Come
on! Dadalhin ka namin sa clinic" sabi pa niya at inalalayan nila ako tumayo pero sa
pagkakataong iyon parang biglang may pumintig na ugat sa ulo ko at tuluyan akong
nawalan ng malay dahil sa sobrang pagod.
Naalimupangatan ako nang marinig ko ang pamilyar na boses ng isang lalaki at may
kausap ito. Dahan-dahan kong iminulat ang mga mata ko at bumungad sa akin ang kulay
puting kisame na may nakakasilaw na florescent light, napatingin ako sa kamay ko at
nakita kong may nakasalpak na dextrose sa'kin. at nalagyan na rin ng band aid ang
mga gasgas at sugat na nasa braso ko. nagkalat din ang amoy alcohol sa loob ng
silid at napaka-lamig din dito sa loob, nandito pala ako sa clinic... Teka!
Panaginip lang ba ang lahat?
"Should I bring her to the hospital?"
"No sir, I think she's already fine na, Dr. Reyes said that she's just
overfatigued"
"I think so, kakagaling lang din kasi namin sa vacation yesterday and something bad
happened to her while we're staying there"
"If you mind sir, pwede ko po ba malaman kung anong nangyari sa kaniya yesterday?"
"Actually, the other day nangyari yun and yesterday lang kami bumyahe pabalik dito
sa Manila she's unconscious while we drove back here, her sisters and lola were
scared after she was closely become a victim of kidnapping and rape by a stranger
he met in a bar, buti na lang someone save her and bring her to the police station"
"Oh, it was too bad, Sir I think po na-trauma siya, and that's where she got those
bruise and scars in her arms and forehead"
"In fact, I told her not to come in school today but she's so stubborn...
matigas ang ulo ng batang yan"
"Intindihin niyo na lang po sir, ibang-iba na ang mga kabataan ngayon kaysa sa mga
kabataan noong sinaunang panahon"
"Well, I still love her no matter what, anyway thanks for taking care of my
daughter"
"No problem sir, I know that you really love your daughter"
Hindi ko namalayan na kanina pa pala ako nakatulala sa kanila, naramdaman kong

patuloy na pumapatak ang mga luha ko habang pinagmamasdan ang likod ni... Daddy.
Nandito din siya sa loob ng clinic at nakatalikod siya sa'kin habang kausap yung
nurse na medyo maliit, maputi at chinita.
Nag-paalam at lumabas na yung nurse at naiwan na lang kami dito ni daddy sa loob.
Napabuntong-hininga siya at saka lumingon sa'kin. "Carmela, gising ka na pala"
gulat na tugon ni dad at agad siyang lumapit sa akin at hinawakan ang kamay ko,
hinimas din niya ang noo ko na ngayon ay may nakalapat na malaking gauze.
"Hey, why are you crying?" nag-aalalang tanong ni dad at pinunasan niya ang mga
luha ko na walang awat na sa pagpatak ngayon. hindi ko alam pero sa pagkakataong
iyon parang unti-unting naghihilom ang sugat sa puso ko dahil narito ngayon si dad
sa harapan ko. Ilang beses ko inakalang mamamatay at mananatili na ako sa sinaunang
panahon noon at palagi kong naaalala si dad at ang mga kapatid ko habang
pinagsisisihan ko ang mga kasalanan at kakulangan ko sa kanila.
"Ssshh... nandito na si daddy, I won't leave you" sabi pa niya at niyakap niya ako
dahilan para mas lalong umapaw ang mga luha ko. Sobrang nagpapasalamat talaga ako
kasi kahit anong kalokohan ang gawin ko noon palagi pa ring nandiyan si daddy
at iniindtindi ako.
"S-sorry dad" iyon lang ang salitang nasabi ko pero sa pagkakataong iyon ang
salitang 'Sorry' ay nagawa kong bigkasin mula sa puso ko.
"It's okay, I understand"
Umalis muna sandali si dad para bumili ng pagkain, napasugod pala siya agad dito
all the way from work nang tawagan siya dahil nahimatay ako at nasa clinic ngayon,
kung kaya't hindi pa siya nag-lulunch. Napatingin ako sa mga galos sa braso ko,
kung panaginip lang ang lahat ng nangyari nang mapunta ako sa sinaunang panahon...
saan ko nakuha to?
Napapikit na lang ako at pilit inaalala ang mga nangyari bago ako mapunta sa
sinaunang panahon... ibig sabihin February 29, 2016 pa din ngayon. at ito rin ang
araw kung kelan ako tinulak ni madam Olivia sa Arch of the Centuries.
Ibig sabihin, tumigil ang takbo ng oras ng kasalukuyang panahon habang nasa
sinaunang panahon ako!
Nagulat ako nang biglang bumukas ang pinto at ngumiti sa akin yung nurse na kausap
kanina ni dad, ngayon ko lang napansin na nakakatulala yung ngiti niya, maputi
siya, may pagka-chinita, at maganda talaga siya, siguro nasa mga middle 20s na
siya.
"Hi, How are you?" tanong niya habang nakangiti ng todo sa akin at may dala-dala
siyang kumpol ng white roses at inilagay niya iyon sa vase na nasa tabi ng kama na
hinihigaan ko dito sa clinic "Weekly flower delivery to' dito sa clinic, para
gumaan ang atmosphere dito" patuloy niya pa habang nakangiti pa din, hindi ko alam
pero sa pagkakataong iyon parang may kakaiba akong nararamdaman sa kaniya. Lumapit
siya sa'akin at dahan-dahan niyang inalis yung karayom na natusok sa kamay ko na
daluyan
ng dextrose.
"Anyway, How are you?" tanong niya pa ulit, napayuko naman ako. Ang common naman
talaga na sinasagot kapag tinanong ka kung kamusta ka is... I'm fine.. Okay lang
ako...
Pero sa pagkakataong ito, ayokong paniwalain ang sarili ko na okay lang ako.
Nagulat ako nang bigla niyang hawakan ang kamay ko dahilan para mapatingin ako sa
kaniya "It's going to be fine, maybe not now... but soon you will be okay" sabi pa
niya sabay ngiti, nakapagtataka... bakit parang alam niya ang pinagdadaanan ko
ngayon. napatitig lang ako sa kaniya, nagsusulat siya ngayon sa isang health record
book, hmm... parang ngayon ko lang naman siya nakita.
Isinara na niya yung hawak niyang record book at tumingin ulit sa'kin "See? Mabilis
kang naka-recover ngayon... and I hope mabilis ka din makaka-recover emotionally"
tugon niya pa, napatulala na lang ako, tama nga sila ang sugat sa pisikal na
katawan ay madali lang maghilom pero ang sugat sa puso at sa emosyon ay napakahirap
gamutin.
"Hmm... Do you believe in second chances? Do you believe that you will meet someone
you already know from the past?" patuloy niya pa dahilan para gulat akong mapatitig
sa kaniya. Sobrang gaan ng aura niya, at parang magaan din ang pakiramdam ko sa
kaniya.
Napailing naman ako bilang sagot sa tanong niya, "I have a secret to tell you, in
this life there's a lot of possibilities... people will come and go in your life,
some will stay with you, some will leave you, however there's an 80% chance that
you will meet someone you know from your past life and when your path crossed for
the second time around... your story
will begin again" sabi pa niya, napaisip naman ako ng malalim dahil sa sinabi niya.
"W-what do you mean?" nagtataka kong tanong, mas lalo akong naguguluhan kung bakit
niya sinasabi sa akin ang mga bagay na'to.
Mas lalo siyang napangiti dahil sa tanong ko "A story has a beginning and an end...
Our life also begins and ends, but our destiny and our purpose in this life would
never end" dagdag niya pa, at tinapik niya ang ulo ko. akmang aalis na siya pero
pinigilan ko siya, sobrang nabobother talaga ako sa pagkatao niya.
"W-wait, s-sino ka?" tanong ko dahilan para mapalingon siya at mapangiti sa akin.
"Oh, I forgot to introduce myself to you... " panimula niya at naglakad ulit siya
papalapit sa akin sabay lahad ng palad niya sa tapat ko "I am Aleeza Mae Agcaoili"
tugon niya, napatingin naman ako sa palad niya at nakipag-shake hands sa kaniya.
"I am...." Hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi bigla siyang nagsalita.
"Carmela Isabella, right?" sagot niya sabay ngiti. At dahil dun nanlaki yung mga
mata ko. paano niya nalaman ang pangalan ko? Ahh. Siguro sinabi ni dad nung
magkausap sila kanina o kaya nabasa niya sa record ko.
"I told you... it is rare to meet someone you know from the past... but if that
happens, I wish you luck" dagdag pa niya sabay ngiti at kindat sa akin, at sa
pagkakataong parang may gusto siyang ipahiwatig sa akin na hindi ko maintindihan,
pero bago ako makapagtanong ulit nakalabas na siya sa pinto.
Parang ang hiwaga niya...
Ilang saglit pa, napalingon ako sa gilid ko dahil biglang may nag-vibrate doon.
Nanlaki ang mga
mata ko nang makita ko ang phone ko, nakalagay ito sa gilid ng mesa sa tabi ng
eyeglass ni dad. Omg! Sobrang tagal na bago ako makakaexperience ulit ngayon ng
technology. Kinuha ko na yung phone ko at parang naging alien ito sa akin.
Medyo nalito ako kung paano ko ulit bubuksan iyon at napaisip pa ako ng matagal
kung ano ulit yung password ko. buti na lang naalala ko na birthdate ni mommy ang
password ko doon.
Nang mabuksan ko na yung phone ko nagulat ako sa limang missed call from Pat at
nag-leave din siya ng dalawang messages...
Hey Carms, I hope you're okay na... Oo nga pala, Prof. Hermios agreed to let you
take the special pre-final examination next week since you can't join our
presenation later. But you know naman kung gaano ka-strict si prof, I'm worried
lang na baka mahirapan ka sa gagawin niyang test for you and sayang naman yung mga
niresearch mo about sa topic natin -Pat
If you can report today, We'll go there to sundo-sundo you... -Pat.
Napatulala lang ako sa text message niya. teka! Anong oras na ba? Pagtingin ko sa
phone ko, 2:57 pm na. and 3 minutes na lang mag-uumpisa na ang Philippine History
class namin. Naalala ko na alanganin pala ang grades ko kay Prof.Hermios kasi hindi
ako palagi pumapasok sa klase niya dahil bored na bored ako noon sa Philippine
History. at noong huling pasok ko ay muntikan pa kaming magkasabunutan ni Shae sa
klase niya.
Ngayon araw na rin pala ang report presenation namin, kaya ako nasa library noon
para magresearch sa report namin at naalala kong hindi ako nakapagresearch kasi
bigla kong nakita yung lumang diary
dito sa library at sumulpot si madam Olivia at inagaw iyon sa akin hanggang sa

hinabol ko siya at makarating kami sa Arko.
Tsk. Kung hindi ako sisipot ngayon sa report for sure mas mababa ang magiging grade
ko sa Phil His, mainit pa man din ang dugo sa'kin ni Prof.Hermios haays. Napatulala
na lang ulit ako sa kisame saglit, sadyang napakahalaga talaga ng oras at kapag
sinayang ko ang pagkakataong ito baka bumagsak ako at hindi ako maka-graduate.
Sinubukan ko ng tumayo at kahit papaano ay nanumbalik na ang lakas ko. Tinext ko

muna si dad na papasok ako sa class, medyo natagalan pa ko sa pag-type ng text
message kasi hindi na ako sanay gumamit ng phone.
Kinuha ko na rin yung eyeglass ni dad at nilagay iyon sa shoulder bag ko na
nakalagay sa gilid ng mesa. Paalis na sana ako sa kwartong iyon nang biglang
bumukas ulit yung pinto.
"Are you okay na? it's better if you take some rest muna" nakangiti tugon sa'kin ni
Aleeza. Napailing na lang ako "O-okay na ako... S-salamat ah" sambit ko, napatango
naman siya ng marahan at lumakad papunta doon sa kumpol ng white roses na nilagay
niya kanina sa vase.
Kumuha siya ng isang white rose at iniabot iyon sa akin "There's no permanent in
this world, maging ang bulaklak na ito ay malalanta sa paglipas ng panahon, Hindi
natin mapipigilan ang pagtakbo ng oras at ang pag-usad ng panahon... may mga bagay
na maiiwan natin sa nakaraan pero hindi ibig sabihin nito ay mababaon na rin ang
lahat sa limot..." sabi pa niya, napatitig lang ako ng mabuti sa kaniya, Bakit
parang ang lahat ng sinasabi niya ay related sa pinagdadaanan ko ngayon?
Kinuha
niya yung kamay ko at inilagay doon yung rosas na hawak niya "You could keep it,
the precious memories you have with your love ones, you could forever preserve and
treasure it in your heart" sabi pa niya at kumuha rin siya nung rosas sa vase at
inipit niya iyon sa record book na hawak niya.
"I hope you get what I mean" sabi pa niya sabay kindat ulit sa'kin, umalis na siya
at naiwan naman ako doong tulala at nakatitig sa rosas na binigay niya. sa
pagkakataong iyon na-gets ko na kung anong ibig sabihin niya... ang rosas na ito ay
malalanta at matutuyo sa paglipas ng panahon pero kapag inipit ko ito sa libro
(aking puso) habambuhay itong mananatili doon at kailanman ay hindi mabubura.
Paglabas ko sa clinic, napatingin ako sa paligid. Babae, lalaki, bata, matanda ay

nandito ngayon, ibang-iba sa natunghayan kong mundo noong sinaunang panahon na
tanging mga lalaki lamang ang maaaring mag-aral. Napakarami na ring kurso ngayon na
maaaring pagpilian, di tulad noon na abogasya, medisina, at mga araling pang
literature at arts lang ang mga kurso.
Dahan-dahan akong naglakad at napadaan sa bawat classrooms, naalala ko noon na mga

gawaing bahay, pagbabasa ng aklat, pag-aaral ng wikang kastila, pananahi at
pagdadasal lang ang tinuturo sa amin noon nila madam Olivia. Pero ngayon ang mga
classrooms ay punong-puno ng mga estudyante na may dala-dalang makakapal na libro
at may mas malawak na kaalaman.
Napatigil ako sa classroom kung saan ako tutungo ngayon, nakita kong nagrereport na
sa harapan ang grupo nila Shae. Napasilip muna ako saglit at pinagmasdan sila, pero
nagulat
ako nang biglang mapatingin si Prof.Hermios sa pinto at sinenyasan ako na pumasok

na. Umupo na ako sa tabi nila Pat sa likod at napangiti sila nang makita ako.
"Carms, dapat sinabi mo na papasok ka para sinundo ka namin" bulong pa sa'kin ni

Pat, bubulong din sana ako sa kaniya kaso biglang napa-ehem sa amin si Prof.Hermios
na nakatayo na sa likod namin kaya napaupo kami ng maayos at nakinig na lang sa
nagrereport ngayon.
"Intramuros was known as the walled city of Manila during the Spanish era during
the 16th century, The name Manila derives from nilad, a water plant whose star-
shaped flowers clustered in abundance along the low-lying riverbanks., The name
'Intramuros' is a Latin word which means "Within the walls", meaning within the
wall enclosure of the city/fortress, also describes its structure as it is
surrounded by thick, high walls and moats. During the Spanish colonial period,
Intramuros was considered Manila itself " panimula ni
Shae, nasa likod niya ang napakalaking projector screen na kung saan nag-faflash
ang mga old pictures ng Intarmuros.
"The historical Fort Santiago was built by the Spaniards in 1571 on the site of the
settlement of Filipino Tribe Ruler Raja Soliman. It was one the oldest fort in the
Philippines situated in the present Maynilad or Manila City"
"Ateneo Municipal de Manila, Beaterio-Colegio de Sta. Catalina, Colegio de San Juan

de Letrán, Colegio de Sta.Isabel, Colegio de Sta. Rosa, Universidad Maximo de San
Ignacio (Pamantasan ng Lungsod ng Maynila), Universidad de Santo Thomas "
"University of Santo Tomas our beloved school was first established around
Intramuros during the 15th Century, the continuing increase in enrolment prompted
the administration in 1927 to transfer the university campus from Intramuros to its
present site in Sampaloc district, which covers a total of 21.5 hectares. The
Intramuros campus continued to operate until its destruction during the Second
World War"
"Also Plaza Santo Tomas was located in front of the university, In 1879, the
university rector erected the statue of Miguel de Benavides, founder of UST" tugon
pa ni Shae at nagflash sa likod niya ang Plaza Santo Tomas.
Sa pagkakataong iyon, napatulala na lang ako sa mga larawan ng Intramuros noong

panahon pa ng Kastila, parang may kung anong sikip akong nararamdaman sa puso ko,
sa lugar na iyon din ang huling pagtapak ko sa sinaunang panahon.
Nang tumigil ang larawan sa Plaza Santo Tomas biglang pumasok ang alaala ni
Carmelita sa utak ko sa huling pagkakataon...

"Carmelita! Anong nangyayari sayo?" nagtatakang tanong ni Maria habang hawak-hawak
sa magkabilang balikat si Carmelita, nasa kalesa sila ngayon papuntang Laguna, ito
ay ang araw kung kelan nagtungo kami ni Maria sa Cavite at habang magkausap kami sa
kalesa pabalik sa Laguna biglang nawalan ako ng malay.
"A-anong araw na? A-anong lugar to?" gulat na tanong ni Carmelita kay Maria,
nakontrol na niya ang katawan ko. agad namang hinawakan ni Maria ang noo at leeg ni
Carmelita. "Akala ko ay maayos na ang iyong pakiramdam kung kaya't sinamahan kita
ngayon papuntang Cavite" sagot ni Maria dahilan para mapahawak ng mahigpit si
Carmelita sa braso ni Maria.
"Ano? Bakit tayo nagtungo sa Cavite?!"
"H-hindi ba't nais mong makausap si Kolonel Santos upang pigilan siya sa pagpatay
kay Juanito? Sa tingin ko naman ay nagkaayos na rin kayo ni Leandro" nagtatakang
tugon ni Maria, napahawak naman sa ulo si Carmelita dahil sa inis.
"Hindi maaari! Kailangan nating bumalik sa Cavite! Kailangang makausap ko muli si

Kolonel Santos!" reklamo pa ni Carmelita dahilan para mas lalong maguluhan si Maria
sa nangyayari sa kapatid niya.
"Nakausap mo na si Kolonel Santos kanina, hindi ko nga lang narinig ang pag-uusap
niyo dahil nagtungo ako sa palikuran" sagot pa ni Maria, napasigaw sa inis si
Carmelita.
"Ano bang nangyayari sa iyo? Kanina lang ay nagtatawanan tayo ngunit ngayon---"
hindi na natapos ni Maria yung sasabihin niya kasi biglang nagsalita si Carmelita.
"Anong araw na ba ngayon? at saan
tayo pupunta?"
"Pabalik na tayo sa Laguna, kukunin muna natin ang mga gamit natin saka tayo
pupunta nila ama sa Plaza Santo Tomas sa Intramuros, Ika-29 na ng Pebrero ngayon...
Oo nga pala Maligayang kaarawan sa iyo kapatid ko, pasenisya na kung hindi kita
nabati kaninang umaga, nakalimutan ko na kasi dahil ginising mo ako at nagmamadali
kang magtungo sa Cavite"
"Mierda! ¿Cómo conocía mi plan?" (Shit! How did she knew my plan?)
"Anong planong sinasabi mo?" nagtatakang tugon ni Maria at hindi na siya natutuwa
sa inaasal ni Carmelita.
Nahalata naman ni Carmelita na naghihinala na talaga sa kaniya si Maria kung kaya't

pinakalma niya muli ang sarili niya bago hinarap muli si Maria.
"W-wala po iyon ate Maria" sagot na lang niya at napatingin siya sa bintana habang
pilit itinatago ang matinding inis na nararamdaman niya.
Pagdating sa Laguna, abala na ang lahat sa paglalagay ng mga bagahe sa apat na

kalesa na maghahatid sa pamilya Montecarlos sa Maynila. Agad niyakap ni Tiya
Rosario si Carmelita at Maria at marami siyang bagay na ibinilin sa mga ito.
Alas-onse na ng umaga nang makarating sila Don Alejandro, Maria at Carmelita sa

Maynila, ang buong paligid ng Intramuros ay napapalibutan ngayon ng mga guardia
civil, saktong dumating na rin sila Leandro at ang kastilang heneral na kasama
niya. Naiwan namang nakatalagang pamunuan ang pagbabantay sa Fort San Felipe Neri
sa Cavite ang pangkat nila Kolonel Santos.
Tahimik ang buong paligid, animo'y walang mga taong nakatira sa loob ng Intramuros,
pansamantalang
pinaiwan ni Don Alejandro ang mga kalesang naglalaman ng kanilang mga bagahe sa
likod ng isang panciteria kung saan sila magkikita nila hukom Velario. Isinama
naman ni Don Alejandro si Maria at Carmelita papuntang Plaza Santo Tomas dahil doon
sila magkikita ni Hukom Manuel Velario para iabot sa kanila ang perang ipapahiram
nito. Nais ring makita ni Nenita si Maria at Carmelita kung kaya't isinama talaga
sila ni Don Alejandro.
Agad nagyakap si Don Alejandro at hukom Velario at inanyayahan silang lahat pumasok
sa loob ng isang panciteria na halos walang tao dahil kakabukas pa lamang nito.
Naupo sa hiwalay na mesa si Don Alejandro at hukom Velario, samantalang sa katabing
mesa naman naupo sila Nenita, Maria at Carmelita.
"Gracias mi Amigo" (Thank you my friend) nakangiting tugon ni Don Alejandro kay
hukom Velario at agad ibinulsa ang perang inabot ni hukom Velraio, inakbayan naman
ni hukom Velario si Don Alejandro at bumulong dito. Pasimple namang lumapit si
Carmelita upang marinig ang usapan nila. Habang si Maria at Nenita ay
nagkwekwentuhan tungkol sa pagbubuntis nila.
"Nakarating sa akin ang balitang magkakaroon ng pagdinig sa korte ang gobernador-

heneral bukas ng umaga upang sagutin ang mga anumalyang binabato habang siya ay
nanunungkulan, Ako ang magsisilbing isa sa tatlong magiging hukom sa gaganaping
pagdinig bukas at nakukutuban kong madadawit ang pangalan ni Gobernador Flores at
ng ilang opisyal sa usaping ito... at masama rin ang kutob ko na idadawit ni
Gobernador Flores ang pangalan mo" tugon ni hukom Velario, napatulala naman sa
kaniya si Don
Alejandro dahil sa gulat.
Samantalang lumakas naman ang kabog ng dibdib ni Carmelita dahil sa narinig niyang
usapan nila. "P-paano nakarating sa Visitador ang mga bagay na ito?" gulat na
tanong ni Don Alejandro.
"Naalala mo ba na napili noon si Kapitan Corpuz na magsilbi sa kahariang Espanya

ngunit hindi iyon natuloy nang sinira niyo ang pangalan niya, mayroong kasulatan si
Kapitan Corpuz mula sa kaharian ibig sabihin direktang makakapaghatid ng sulat si
Kapitan Corpuz sa Espanya" sagot ni hukom Velario pero nagtaka ang itsura ni Don
Alejandro.
"Ngunit wala na si Kapitan Corpuz... patay na siya" diin ni Don Alejandro,

napalingon naman sa paligid si hukom Velario bago bumulong muli kay Don Alejandro.
"Oo patay na nga si Kapitan Corpuz, ngunit ang lahat ng gamit niya ay napunta kay
Ignacio Corpuz na kaniyang nag-iisang anak... at patay na rin si Ignacio ngunit ang
lahat ng dokumento na pagmamay-ari ng kaniyang ama ay nadala niya sa Bohol nang
ipatapon sila doon kasama ang pamilya Alfonso" tugon pa ni hukom Velario,
tumatagaktak na ngayon ang pawis sa noo ni Don Alejandro dahil sa kaba.
"I-ibig sabihin..."
"Tama ang nasa isip mo, malakas ang kutob ko na ang pamilya Alfonso na ngayon ang
may hawak ng mga dokumentong iyon, ngunit wala na si Donya Juanita at Sonya...
Tanging si Juanito at Angelito na lang ang natitirang Alfonso, masyadong bata pa si
Aneglito upang maunawaan ang mga bagay ukol sa mga dokumento... at tanging si
Juanito lamang ang sa tingin kong makagagawa niyon" tugon ni hukom Velario, hindi
naman nakapagsalita agad si Don
Alejandro dahil sa gulat.
"s-si Juanito Alfonso?" iyon lamang ang kaniyang nasabi, at parang nabagsakan siya
ng langit at lupa. napahawak naman si Carmelita sa kaniyang ulo dahil sa inis.
"Hindi pa ako sigurado ngunit... may nakapagsabi sa akin na may nagpadala raw ng
sulat sa kaharian ng Espanya na nakapangalan kay Kapitan Corpuz upang bigyang
pansin nila ito dahil kilala si Kapitan Corpuz ng imperyo, ang sulat daw na
ipinadala ay naglalaman ng lahat ng sumbong at pagpapahirap na tinatamasa ng mga
Pilipino sa kamay ng mga namumunong Kastila dito sa Pilipinas, may mga pangalang
nabanggit sa sulat na iyon at usap-usapang nangunguna sa mga inakusahan ay si
Gobernador Flores" patuloy pa ni hukom Velario, napapunas naman si Don Alejandro ng
pawis niya na tumutulo na ngayon.
"P-posibleng hindi nakasaad sa sulat ang pangalan ko?" kinakabahang tanong ni Don
Alejandro, napatango naman si hukom Velario.
"Posible iyon, hindi ko pa nababasa ang sulat ngunit naniniwala ako na hindi
nakasulat doon ang pangalan mo dahil hindi ka naman napag-uusapan ng mga fiscal na
nakatalagang mag-imbestiga sa kasong ito... at kung si Juanito nga ang nagpadala ng
sulat sa kaharian na ipinangalan niya kay Kapitan Corpuz maaaring hindi niya
inilagay ang pangalan mo dahil sa oras na ginawa niya iyon ay madadamay ang
kasintahan niya na bunsong anak mo... si Carmelita ang iniibig ni Juanito hindi
ba?" tanong pa ni hukom Velario, napahinga naman ng maluwag si Don Alejandro dahil
sa sinabi niyang palagay.
"Oo... matagal ng may namamagitan sa kanila ni Carmelita... at hindi ko akalaing

ang pag-iibigan
nila na matagal ko nang hinahadlangan ay makapagliligtas ngayon sa akin" tugon ni

Don Alejandro at bakas na bakas sa mukha niya ang matinding konsyensya. Tinapik-
tapik naman ni hukom Velario ang balikat niya.
"Ngunit hindi ka pa maaaring magpakasiguro, dahil siguradong idadamay ka ni

Gobernador Flores, hindi iyon makakapayag na siya lamang ang mahahatulan" tugon pa
ni hukom Velario dahilan para muling mangatog sa kaba si Don Alejandro.
"A-anong posibleng mangyari kung sakaling mapatunayang may koneksyon ako kay
Gobernador Flores?" kinakabahang tugon ni Don Alejandro.
Napailing-iling naman si hukom Velario at bakas sa mukha niya na masama ang

balitang sasabihin niya "Ang pinakamababang sintensiya ay pagbawi sa mga aria-
arian, pagtanggal sa mga karapatan at ipatapon ka at ang pamilya mo sa malayong
lugar... ngunit ang pinakamabigat na sintensiya naman ay... Kamatayan" tugon ni
hukom Velario na kinakabahan na rin sa posibleng mangyari sa kaniyang kaibigan.
Napatulala lang sa gulat si Don Alejandro at paulit-ulit na naglaro sa kaniyang

isipan ang salitang Kamatayan.
"A-ano ang dapat kong gawin?" maluha-luhang tanong ni Don Alejandro, alam niya sa
sarili niya na sa oras na idamay ni Gobernador Flores ang pangalan niya ay wala na
siyang takas.
"Magpalit kayo ng pangalan at apleyido, at tumakas kayo, mas mabuti nga kung
makaalis na kayo mamayang hapon papuntang Espanya at mamalagi kayo sa iba't-ibang
bansa, sa ganoong paraan mas mahihirapan kayong matunton ng mga fiscal na naatasang
mag-imbestiga sa kasong ito" bilin pa ni hukom Velario, napahilamos
naman sa mukha si Don Alejandro at hindi na niya ngayon alam ang kaniyang gagawin.
Napahawak naman sa mesa si Carmelita dahil sa gulat, dahilan para mapatingin sa

kaniya si Nenita at Maria. "Ayos ka lang ba Carmelita?" tanong ni Nenita at
hinawakan niya ang kamay ni Carmelita pero agad umiwas ito.
"M-magtutungo lang ako sa palikuran" saad ni Carmelita at dali-daling tumayo at

nagtungo sa likod ng kainan. Napasandal siya sandali doon at pilit pinapakalma ang
sarili. Mas lalong tumindi ang galit niya kay Juanito dahil nagawa nitong
magsumbong, hindi man inilagay ni Juanito ang pangalan ni Don Alejandro sa sulat na
pinadala niya sa imperyong Espanya, mas malaki naman ang posibilidad na madadawit
si Don Alejandro dahil kay Gobernador Flores.
Desididong-desidido na si Carmelita na patayin si Juanito at ngayon ay nais na rin

niyang patayin si Gobernador Flores bago pa ito magsalita sa korte bukas. Ngunit
dahil wala dito si Kolonel Santos at napurnada ang kaniyang plano, siya na lang
mismo ang magsasagawa nito. Napalingon si Carmelita sa isang guardia civil na
humihit ng tabako at nakatambay sa ilalim ng puno. Agad siyang lumapit sa guardia
civil na iyon,
"Buenos días Señorita, nunca he visto a una hermosa dama como tú en toda mi vida"
(Goodmorning Miss, I've never seen a beautiful lady like you in my entire life)
nakangising tugon nung kastilang guardia civil at agad itong napabitaw sa tabako na
hawak niya at hinalikan ang kamay ni Carmelita. pinilit naman ni Carmelita ngumiti
kahit pa gustong-gusto na niya suntukin ang mukha ng lalaking kaharap niya.
"Necesito
tu arma" (I need your gun) tugon ni Carmelita dahilan para matawa sa kaniya yung
guardia civil.
"Seriamente? ¿Por qué una mujer como tú necesita este arma?" (Seriously? Why would
a lady like you need this gun?) natatawang tugon nung guardia civil at iwinagayway
niya sa harap ni Carmelita yung rebolber na dinukot niya sa gilid ng kaniyang
damit.
Pinipigilan lang ni Carmelita ang pagka-inis niya ngayon sa lalaking kaharap niya,
"Quédate aquí, volveré" (Stay here, I'll be back) seryosong tugon ni Carmelita at
nagmamadali siyang magtungo sa kalesang nakatigil sa likod ng panciteria kung saan
nakalagay ang mga bagahe nila.
"Buenas dias senorita" bati nung kutsero sa kaniya na ang kapal-kapal ng balbas.
Hindi na lang niya ito pinansin sa halip dire-diretso niyang kinuha at binuksan ang
bagahe niya na nasa gilid, hinalughog niya iyon at naghanap ng kung anong
mamahaling alahas o pera na maaari niyang ibigay doon sa guardia civil para makuha
ang rebolber nito.
Napangiti siya sa sarili niya nang makita ang isang gintong hikaw na naalala niyang
pagmamay-ari ng kaniyang ina. (Ito ang hikaw na pinasuot ni Donya Soledad kay
Carmela noong ikakasal ito kay Leandro). agad niyang sinara at ibinalik muli ang
kaniyang bagahe, pero napatigil siya nang makita na isang kutsero lang ang
nagbabantay ng apat na kalesa na dala-dala nila.
"Nasaan ang ibang kasama mo?" tanong ni Carmelita doon sa kutsero, hindi naman
makatingin sa kaniya yung kutsero at parang nag-aalanganin itong sumagot. Tiningnan
ni Carmelita mula ulo hanggang paa yung kutsero pero napatigil siya nang marinig
ang malakas na sigawan mula sa labas, kasabay nito ay ang pag-alingangaw muli ng
putok ng mga baril.
Agad napatakbo si Carmelita pabalik doon sa guardia civil na nasa ilalim ng puno,
patakbo na itong magtutungo sa kaniyang mga kasamahan pero hinarang siya ni
Carmelita. "Aquí! Puedes tenerlo" (Here! You can have it) tugon ni Carmelita,
nanlaki naman yung mata nung kastilang guardia civil at kinagat niya pa yung
gintong hikaw upang masiguro kung totoo ba iyon.
"Por supuesto" (Sure!) nakangising tugon nung guardia civil sabay abot ng rebolber
niya kay Carmelita. agad kinuha ni Carmelita yung rebolber at itinago iyon sa
ilalim ng kaniyang baro at isiniksik sa gilid ng kanyang saya. Pagdating ni
Carmelita sa loob ay nagkukumahog na ang mga tindero ng panciteria at isinasara na
nila ang tindahan kung kaya't walang nagawa sila Don Alejandro, hukom Velario,
Nenita, Maria at Carmelita kundi dumaan sa likod ng panciteria.
Agad silang nagtungo sa kalesa ngunit laking gulat nila nang makitang nakatayo doon
ang nag-iisang lalaking kutsero na may balbas at nakasuot ng salakot, nagulat sila
nang hinubad nung lalaki ang kaniyang salakot at nagawa nitong alisin ang kaniyang
pekeng balbas.
"E-eduardo?" gulat na tanong ni Maria. seryoso namang nakatingin sa kanila si

Eduardo at agad siyang humakbang papalapit, ilalabas na sana ni Carmelita ang
rebolber na hawak niya pero nagulat siya nang akayin ni Eduardo si Maria paakyat sa
kalesa, inakaya rin niya sila Don Alejandro, Hukom Velario, Nenita at Carmelita.
"Alam ko ang ligtas na daan papalabas dito,
magtiwala lang kayo sa akin" tugon ni Eduardo, inilipat na niya ang mga bagahe ng
pamilya Montecarlos sa kabilang kalesa dahil hindi na sila kasya sa nag-iisang
kalesang papatakbuhin niya.
"N-ngunit... bakit kami magtitiwala sa iyo?" seryosong tugon ni Don Alejandro,

nilingon lang siya ni Eduardo at hinawakan ang kamay ni Maria. "Dahil ayoko pong
mapahamak ang anak niyo" sagot niya. sa pagkakataong iyon, batid na ni Don
Alejandro na magkaka-utang na loob siya kay Eduardo at wala na siyang magagawa sa
pagmamahalan ng dalawa.
Mabilis na pinatakbo ni Eduardo ang kabayo, habang patuloy naman ang pagdadasal
nila Maria at Nenita. Napapayuko din ang lahat sa takot sa tuwing nakakarinig sila
ng malakas na alingangaw ng kanyon. hindi man nila alam kung ano ang nangyayari sa
labas ngunit batid nilang hindi maganda ito.
Tinahak nila ang daan sa maliliit na Calle hanggang sa mapatigil sila sa isang ruta
na may mga nagbabantay na ngayon guardia civil "P*t*ngna! Bakit may bantay na?!"
naiinis na tugon ni Eduardo dahilan para kabahan na silang lahat.
"P-paano na?" tanong ni hukom Velario. Napaisip sandali si Eduardo at agad niyang
pinatakbo muli ang kabayo "May isa pang ruta akong nalalaman... ngunit ipagdasal
niyo na hindi pa nakakapasok doon ang aking mga kasamahan dahil kung sakaling
nakapasok na sila, siguradong masasalubong natin ang bakbakan" mabilis na tugon ni
Eduardo, pinupunasan naman ni Maria ang pawis na tumatagaktak sa noo ni Eduardo
dahil rin sa kaba.
Nang makarating muli sila sa Plaza Santo Tomas laking gulat nila nang biglang
nagsitumbahan ang mga guardia civil
na nakaharang mga kumpulan ng mga galit na galit na rebelde. "Bumaba kayo at

magtago" sigaw ni Eduardo dahilan para mapalundag ang lahat na lulan ng kalesa.
Agad hinawakan ni Eduardo ang kamay ni Maria, hinila naman ni Maria Don Alejanadro
pero hindi nagawang mahila ni Don Alejandro si Carmelita dahil aligaga ito at
parang may hinahanap sa paligid. "Carmelita! tara na!" sigaw ni Don Alejandro pero
hindi siya pinansin nito. Natanaw ni Don Alejandro na pumasok sa loob ng
Unibersidad sila Eduardo, Maria, hukom Velario at Nenita, agad na tumakbo pabalik
si Don Alejandro at sapilitang hinila si Carmelita. "Ano bang ginagawa mo dyan?!"
sigaw niya sa kaniyang anak pero parang wala itong naririnig, kitang-kita sa mukha
nito ang inis at hindi na mapakali. Nagkakagulo na sa buong paligid pero nakatayo
lanng ito sa ibaba ng kalesa at may hinahanap.
Hinawakan na ni Don Alejandro ang kamay ng kaniyang anak at hinila na, nagrereklamo
pa si Carmelita ngunit wala itong magawa dahil sa lakas ng kaniyang ama. Ilang
saglit pa napasigaw si Don Alejandro dahil sa balang dumaplis sa kaniyang binti.
Agad napalingon sila Eduardo at Maria sa kaniya, bumalik si Eduardo at inakay si
Don Alejandro, nabitawan naman ni Don Alejandro ang kamay ni Carmelita kung kaya't
hindi na niya alam kung saan ito nagpunta.
Napatingala si Carmelita sa itaas at parang nanghina ang tuhod niya nang mapagtanto
niya na nakatayo na siya sa ilalim ng Arch of the Centuries. "Carmela" ilang saglit
pa nagulat siya nang biglang may nagsalita sa likuran niya... si Juanito.
Nanlaki ang mga mata ni Carmelita dahil
ibang pangalan ang itinawag sa kaniya ni Juanito. "A-alam ko na ang lahat... H-

hindi ka nagmula sa panahong ito" tugon ni Juanito at hindi na niya mapigilan ang
pamumuo ng mga luha sa kaniyang namamagang mata.
Napapikit sa inis si Carmelita at akmang dudukutin na niya ang rebolber na

nakasipit sa ilalim ng baro niya ngunit nakaramdam siya ng hilo, at sa pagkakataong
iyon alam niyang nanlalaban na si Carmela sa isipan niya.
Nararamdaman niyang magagawang makontrol na ni Carmela ang katawan nila kung kaya't
ginawa niya ang lahat upang linlangin si Carmela, nagpakita sya rito sa lupain ng
mga rosas at pilit na sinisigawan si Carmela na barilin siya... hindi naman siya
nabigo dahil sa ilusyon na ginagawa niya ay nagawang itutok ni Carmela ang baril sa
kaniya, ngunit sa realidad ay kay Juanito niya itinutok ang baril.
Nanlaki ang mga mata ni Juanito dahil sa gulat nang itutok sa tapat ng puso niya
ang baril. Muli niyang isinambit ang pangalan ni Carmela at sa pagkakataong iyon ay
hindi siya nabigo dahil biglang nabitawan ng kaniyang sinisinta ang rebolber na
nakatutok sa kaniya.
Ang tunay na pag-ibig ni Carmela para kay Juanito ang naging sandata niya upang
iligtas si Juanito sa kamay ni Carmelita.
"C-carms... tayo na sunod, ayos ka lang ba?" narinig kong tanong ni Pat at
naramdaman kong hinihimas na niya ngayon ang likod ko. Hindi ko namalayan na
tuluyan nang umaagos ang mga luha ko habang nakatulala sa mga larawan ng Intramuros
na nasa projector screen. Ang lahat ng kaba, takot, galit at pangamba na naramdaman
ko noong araw
na iyon ay ramdam na ramdam ko pa rin ngayon.
"There you have it, the History of The Walled City of Manila" tugon ni Shae at
nagpalakpakan ang lahat. nawala na rin ang mga larawan sa projector screen at
napayuko na lang ako.
"It's okay kung kami na lang mag-prepresent, magpahinga ka na lang dito" tugon pa
ni Pat at tumayo na sila dahil kami na ang susunod na mag-rereport.
Habang kino-connect nila yung laptop sa projector, pinakalma ko naman ang sarili ko
at pinunasan ko na ang mga luha ko. nakapatay ang ilaw ngayon dito sa buong
classroom para maliwanag na makita ang projector screen. Nagulat ako nang biglang
magsalita si Prof.Hermios mula sa likuran ko.
"Why Ms.Isabella? is there a problem?" narinig kong tugon ni Prof.Hermios at parang

nagdududa siya sa kinikilos ko, madalas kasi ako noon magpalusot na may sakit ako
kaya hindi ako nakakapasok sa klase niya kaya siguro ngayon inaakala niya na
nagsisinunggaling lang ako.
"No sir" sagot ko na lang at tumayo na ako, sasabihin sana ni Pat na umupo na lang
ako pero sinubukan kong ngumiti sa kaniya at sinabing okay lang ako.
"Okay, class let's now listen to the presentation of the second group" tugon ni
Prof. Hermios at nanahimik muli ang klase habang nakatutok silang lahat ngayon sa
amin.
"Goodafternoon, our chosen topic was the Philippine lists of Well-known families
during the 19th Century" panimula ni Pat dahilan para mapalingon ako sa projector
screen sa likod. sa totoo lang, nawala sa isip ko na ito ng apala yung topic namin.
"The Principalía or noble class was the ruling and usually educated upper
class in the towns of the Spanish Philippines, The principales (members of the
principalía) traced their origin from the pre-colonial royal and noble class of
Datu of the established kingdoms, rajahnates, confederacies, and principalities,
The members of this class enjoyed exclusive privileges: only the members of the
principalía were allowed to vote, be elected to public office, and be addressed by
the title: Don or Doña"
Panimula ni Pat at nagflash sa projector screen ang mga larawan ng halimbawa ng mga
Don at Donya.
"The principalía was larger and more influential than the pre-conquest indigenous
nobility. It helped create and perpetuate an oligarchic system in the Spanish
colony for more than three hundred years, many Spaniards and foreign merchants
intermarried with the rich and landed Malayo-Polynesian local nobilities. From
these unions, a new cultural group was formed, the mestizo class. Their descendants
emerged later to become an influential part of the government, and the principalía"
"One example of the member of Principalia was Don Lorenzo Albarracin and his wife
from the town of Argao, Cebu"
"Don Jose Saniel and his family from Argao, Cebu, c. 1890s"
"And these are the signatures of Principalia men of Argao"
"Lastly, The Alfonso Family, Montecarlos Family
and Flores Family of San Alfonso, the photos and the paintings taken was around
1890s" patuloy ni Pat dahilan para mapalingon ako bigla sa projector screen.
Nagflash doon ang tatlong magkakatabing family pictures ng mayayamang pamilya sa
San Alfonso.
Sa pagkakataong iyon, hindi ko namalayang pumapatak na pala ang mga luha ko habang
pinagmamasdan ang larawan ng pamilya Alfonso, iyon ang eksaktong larawan na
painting canvas ng family picture nila sa mansyon nila na nakita ko, Napatitig
akong mabuti kina Don Mariano, Donya Juanita, Sergio, Sonya, Angelito at... Juanito
Alfonso.
Nang iguhit ang larawang iyon ay buo pa ang kanilang pamilya. hindi ko tuloy
mapigilang sisihin ang sarili ko dahil sa trahedyang nangyari sa kanila.
Sunod na nagflash na larawan ay ang pamilya Flores. Nakaupo sa pinagitna si Don

Vicente Flores habang nasa magkabilang tabi niya si Natasha at Helena, nakatayo
naman sa likod si Leandro na kompleto ang unipormeng suot na pang-heneral.
Samantala, Huling nagflash sa projector screen ang black'n white na larawan ng

pamilya Montecarlos. Gulat ako napatitig doon habang inaalala ang mga sandali nang
kuhaan kami ng larawang iyon. Naalala ko na ang larawang iyon ay kinunan noong
anibersaryo ng kasal ni ina at Don Alejandro gamit ang daguerreotype na sinaunang
kamera. Kompleto pa kami noong mga oras na iyon kahit pa namumutla si Josefina
dahil sa tama ng saksak sa kaniyang sikmura.
Ang pamilya Montecarlos na minsan ko na ring naging pamilya ay sa larawan ko na

lang ngayon makikita.
"That will be all, Thank you for listening" tugon ni Pat at nagpalakpakan na
ang mga kaklase namin.
Ang tatlong mga group of friends ni Pat ang nagresearch at gumawa ng powerpoint, at
si Pat naman ang nagpresent sa klase, parang naguguilty tuloy ako na wala man lang
akong naiambag sa kanila. Uupo na sana kami kaya lang napatigil kami nang biglang
magsalita si Prof.Hermios.
"Ms.Isabella, Ano ang natutunan mo?" diretso niyang tanong sa'kin habang nakatayo
sa pinaka-likod ng klase at naka-crossed arms pa. nagkatinginan naman sila Pat at
nag-volunteer na sila na lang ang sasagot kaso nagsalita ulit si Prof.Hermios.
"What have you learned from all the research you've done about your topic?"
seryosong tugon pa ni Prof.Hermios. Sa pagkakataong iyon, alam kong nais niyang
subukan kung nakikinig ba ako sa mga lectures niya.
Napahinga na ako ng malalim at bumalik ulit sa platform sa gitna "H-hindi po kayo

maniniwala kung sasabihin kong I actually learned a lot" sagot ko, napataas naman
yung kilay ni Prof.Hermios. alam kong wala ni isang tao sa klaseng ito ang
maniniwala na literal akong nakapunta sa sinaunang panahon kung kaya't madami akong
natutunan.
"Like what?"
"Na napakahalagang pag-aralan at magbalik-tanaw sa ating Kasaysayan, I admit na

wala akong interes sa history and I admit na hindi ko pinapahalagahan ang mga
naiambag ng ating bayani noon... but I think it's not yet too late para bigyan
natin ng importansiya ang pag-aaral ng ating Kasaysayan, dahil kung walang
nakaraan... wala ring kasalukuyan" patuloy ko pa, nakita ko namang napatango-tango
si Prof.Hermios.
"Maswerte nga tayo dahil hindi pa tayo nabubuhay noong sinaunang
panahon na kung saan hindi pantay ang karapatan ng mga Pilipino at ng mga Espanyol,
nasa sarili ngang bayan ngunit alipin naman ng mga dayuhan, sa bawat gabi
nangangamba ka na baka sirain ang pangalan mo at ang pamilya mo at mahatulan kayo
ng kamatayan, ang bawat kilos ng kababaihan ay dapat tama at naaayon sa kilos ng
isang dalagang Pilipina, Hindi mo maaaring kaibiganin ang mga taong mababa ang
estado ng buhay, Wala kang magagawa sa mga batas at mataas na buwis na pinapatupad
ng pamahalaan tulad ng saapilitang pagtatrabaho o Polo y Servicios, Cedula,
sistemang Bandala atbp, Ang mga magulang rin ang nasusunod at pumipili ng iyong
mapapangasawa... Napakaswerte rin natin dahil nabubuhay tayo ngayon sa modernong
panahon na kung saan isang click mo lang sa ilaw maliwanag na ang buong bahay,
isang text mo lang makakarating na agad ang mensahe mo sa kaibigan mo, isang press
mo lang sa microwave oven may ulam ka na, isang hawak mo lang sa manobela
makakarating ka na agad sa pupuntahan mo at komportable ka pa sa loob ng kotse"
"Pero alam niyo, sa tingin ko mas maganda pa rin ang mga bagay na pinaghihirapan,
dahil kapag pinaghirapan mo ang isang bagay pahahalagahan mo ito, katulad na lamang
ng pagsusulat ng liham, pagluluto gamit ang siga at palayok, pagpapailaw sa mga
gasera, pag-iigib ng tubig pampaligo... at marami pang iba"
"Well, mukhang puspusang research din ang ginawa mo Ms. Isabella, Great Job!" tugon
ni Prof.Hermios at napangiti siya ng kaunti, pumalakpak din siya dahilan para
pumalakpak din ang buong klase. Bigla naman akong napaisip, ewan ko ba pero siguro
kahit ganoon kahirap mabuhay
noong panahon ng Espanyol hindi ko mamamalayan iyon basta't kasama ko lang si

Juanito.
Pero ngayon... wala siya dito.

Ang grupo namin nila Pat ang nakakuha ng pinaka-mataas na marka. At pinuri pa ulit
ako ni Prof.Hermios dahil sa reflection speech ko kanina. Ilang saglit lang,
nagtext sa akin si dad, hinihintay na niya ako sa labas ng building namin.
Pagbaba ko ng hagdan nakita kong may dala-dala siyang pagkain para sa'kin, ngumiti
siya sa'kin pero may kausap siya na kliyente sa phone niya kung kaya't nagtungo na
kami sa parking lot kung nasaan ang kotse namin nang hindi ko man lang siya
nakakausap dahil abala pa din siya sa pakikipag-usap sa phone.
Bigla ko tuloy naalala ang mga araw na namamalagi pa ako sa sinaunang panahon, kaya
mas lalo kaming naging malapit nila Maria at Josefina dahil hindi pa uso ang phone
kung saan may kaniya-kaniya ng mundo ang mga tao pag hawak na nila ang mga phone
nila.
At sa tuwing magkasama din kami ni Juanito, mas madami kaming napagkwekwentuhan na

mga bagay-bagay at walang sumasagabal sa pag-uusap namin.
Nakasakay na ako ngayon sa passenger's seat dito sa kotse ni dad habang nagmamaneho
siya at abala pa din sa phone niya, napatingin na lang ako sa bintana, namimiss ko
na ang sinaunang panahon na kung saan nakaka-relax ang mga tanawin sa paligid,
nakakagaan sa pakiramdam ang sariwang hangin at matanaw ang malalawak na palayan,
Pero ngayon tabi-tabing mga builing at stores ang natatanaw ko, nagkalat din ang
mga basura at maitim na usok sa paligid, sobrang traffic din dahil sa dami ng
sasakyan at ang mga tao ay kung saan-saan
na lang tumatawid.
Siguradong malulungkot si Juanito kapag nakita niyang naging ganito na ang

Pilipinas sa paglipas ng higit isang siglo. Naalala ko noong tinanong ko siya kung
ano sa tingin niya ang magiging itsura ng Pilipinas sa paglipas ng panahon, buong
pag-asa niyang sinagot na maganda pa rin ang magiging kalalabasan ng bansa.
"Kamusta na pakiramdam mo?" tanong sa'kin ni dad, dahilan para mapalingon ako sa
kaniya. Ibinaba na niya ang phone niya. "May gusto ka bang kainin?" tanong niya pa,
umiling naman ako.
"Oo nga pala, may natanggap ako sa office kaninang umaga from Lola Carmina, nakita
niya raw ito sa lumang aparador sa isang kwarto sa bahay niya" tugon pa ni dad at
iniabot niya sa'kin ang plastic na may tatak ng LBC, laking gulat ko nang makita
ang halos kulay brown ng papel sa loob nito.
"I think it's a century old letter na naka-adress sa pangalan ko, Tumawag si Lola
Carmina kanina and she said that she already read that letter" sabi pa niya. dahan-
dahan kong nilabas sa platic yung kulay brown na letter at maingat na hinawakan yun
dahil sobrang fragile na nito, konting pagkakamali lang pwedeng mapunit agad-agad
at madurog.
To Dad, Mommy, Jenny, Emily and Lola Carmina.

Gosh! eto yung letter na sinulat ko noon para sa kanila nung magpapakalunod ako sa
lawa ng luha!
Akala ko kasi patay na noon si Juanito at habambuhay na ako mananatili sa

sinanunang panahon kung kaya't hindi na ako mag-eexist dito sa modern world kaya
sinulatan ko sila.
Napatingin ako kay dad na ngayon ay nakangiti na ng todo "Nabasa ko na rin yan
kanina, nacurious
kasi ako kung bakit nakalagay dyan ang name mo" tugon pa ni dad. Napatingin naman
ako sa likod at nakalagay nga ang salitang...
Nagmamahal,
Carmela
Tiningnan ko pa siya ng mabuti pero natatawa lang si dad at mukhang hindi naman
siya naweweirduhan sa mga nangyayari. "I never expected na makakaisip ka ng unique
way para humingi ng sorry sa akin at sa mga kapatid mo noong mag-alala kami sayo
dahil sa pagtakas mo sa bahay ni Lola Carmina at sa Police station ka na namin
nakita" tugon pa ni dad. Napasandal naman ako sa sandalan ng upuan ko, Whew! Buti
na lang inakala lang ni dad na isa lang itong creative way of asking an apology
dahil sa mga kalokohan ko.
"You know what anak, hindi ko akalain na ang galing mo pa lang magsulat ng letter,
sabi nga nila the letter itself will reveal your true feelings that you can't
express vocally" sabi pa ni Dad, mukhang maaaliwalas ang itsura niya ngayon, ayoko
ng basahin pa ulit yung nakasulat doon sa letter baka wala na akong mukhang
ihaharap sa kaniya dahil sa pinagsasabi ko doon, basta ang naaalala ko humihingi
ako ng tawad sa lahat ng kasalanan ko at sinabi ko rin kung gaano ko siya
dinadakila bilang ama.
"Anyway, I think Jenny and Emily should read that letter of yours" nakangiting
tugon pa ni dad dahilan para yakapin ko yung letter at ilayo sa kaniya. No!
nakakahiya!
Napansin naman ni dad na ayokong ipabasa pa sa iba kaya natawa na lang siya "Sige
na ipabasa mo na sa kanila para malaman nila ang words of wisdom mo" pang-asar pa
ni dad, napailing-iling naman ako.
"Okay... sasabihin ko na lang sa kanila
na sinabi mong kailangan nilang pag-aralan mabuti ang Philippine History na dati
mong binabalewala noon" nakangiting tugon ni dad, at dahil dun napangiti na lang
din ako, kung sabagay dapat talagang malaman yun ng dalawang kapatid ko.
Pagdating sa bahay, napatitig pa ulit ako ng ilang segundo sa bahay namin, nasa
isang exclusive subdivision ang bahay namin na kung saan halos American style ang
design. Namiss ko tuloy bigla ang classic Spanish style na mga kabahayan sa
sinaunang panahon at ang mga bahay kubo na nasa gitna o gilid ng palayan.
Pagdating sa loob nagulat ako kasi ang dilim sa loob ng bahay pero biglang umilaw
ang buong bahay at nagsigawan si Jenny at Emily habang may hawak na mga balloons at
sinabuyan pa ako ng confetti. "HAPPY BIRTHDAY ATEEEEEE!" sigaw nila at bigla-bigla
nila akong dinamba at dinaganan. Sa pagkakataong iyon bigla ko lang silang niyakap
ng mahigpit at naiyak na ako.
"Hala! Ang bigat mo kasi Emily! Ayan!" tugon ni Jenny at nagsisihan sila ni Emily
kung sino ang nagpaiyak sa'kin. pero niyakap ko pa rin silang dalawa pareho.
Sobrang namiss ko talaga sila, kahit pa palagi kami nag-aaway noon. Totoo nga ang
sabi nila na mamimiss mo lang ang mga taong nasa paligid mo kapag bigla silang
nawala sa tabi mo.
At ngayon nagpapasalamat ako dahil nakapiling ko ulit ang totoong pamilya ko.
"Itigil niyo na yan, pinapaiyak niyo pa ate niyo" pang-asar pa ni dad at dahil dun
hinila namin siya nila Jenny at Emily at siya naman ang dinaganan at kiniliti
namin. Tawa lang ng tawa si dad habang pinagtutulungan namin siyang wrestlingin. At
sa mga oras na ito,
alam kong magiging masaya na ang takbo ng pamilya namin. Hindi man kami kompleto,
wala man si mommy, nandito na ako upang pahalagahan at bigyang importansya silang
lahat.
Nang gabing iyon, bago maghatinggabi, bago matapos ang kaarawan ko nakatingin ako
ngayon sa bintana ng kwarto ko, ang kaibahan nga lang, gawa na sa makapal na glass
ang bintana ko at colorful din ang study table ko na may kulay pink na lamp shade
sa gilid ng mesa.
Pinagmamasdan ko ngayon ang kabilugan ng buwan, iniisip ko kung ano ng nangyari sa

mga taong naiwan ko sa sinauang panahon. Kamusta na kaya si Maria at Eduardo?
Malamang nagkatuluyan sila at tinupad ni Maria ang pabor na hiningi ko sa kaniya na
magiging pangalan ng mga salinlahi niya dahil Carmela pa din ang pangalan ko
ngayon.
Kamusta naman kaya si Don Alejandro? anong nangyari matapos ang sagupaan sa Plaza
Santo Tomas? Natuloy kaya ang pagdinig sa korte ng mga kaso ng mga mapang-abusong
opisyal?
Kamusta kaya si Angelito at Theresita? Nagkatuluyan kaya sila? O naging tulad lang
sa amin ni Juanito na pinaghiwalay ng tadhana.
Kamusta kaya sila Ca-tapang? nakamit kaya nila ang kanilang pinaglalaban? Huli kong
nakita ay natamaan siya ng bala sa sikmura.
Kamusta naman kaya sila Natasha at Helena? naging maayos kaya ang buhay nila?
Kamusta naman si Leandro? nakahanap kaya siya ng babaeng nararapat sa kaniya?
At kamusta kaya si Juanito? Ano ng nangyari sa kaniya? Nakapag-asawa kaya siya?

nagkatuluyan kaya sila ni Carmelita? napaniwala ba siya ni Carmelita na ako
siya----TEKA! Bigla kong naalala na binanggit ni Juanito
ang totoong pangalan ko bago ako makabalik dito sa panahon ko!

Ibig sabihin... Alam na niya na hindi ako si Carmelita!
Pero paano nangyari yun?
Agad akong tumayo sa kinauupuan ko at nagtungo sa kwarto ni dad, kailangan kong

makapunta ngayon sa San Alfonso at makausap si Lola Carmina baka sakaling may mga
nalalaman siya. pagkatok ko sa kwarto ni dad naabutan kong may tinatype siya sa
laptop niya.
Nakita naman niya ako at napatingin siya sa akin "Anong kailangan mo anak?"
mahinahong tanong ni dad, naglakad naman ako papasok sa kwarto niya at naupo sa
kama niya, hindi ko alam pero sa pagkakataong iyon parang nadala ko hanggang ngayon
ang kaba kapag nagpapaalam ako noon kay Don Alejandro.
Pero magkaiba sila ni dad, medyo hot tempred at authoritarian talaga si Don
Alejandro, samantalang mahinahon lang lagi si dad pero pag nagalit siya mas malala
pa kay Don Alejandro.
"P-pwede po ba akong bumalik sa San Alfonso? Kay Lola Carmina?" tanong ko sa

kaniya, napasandal naman si dad sa upuan niya at tinanggal niya yung eyeglass niya.
"Anak, delikado pa... nakapag-piyansa yung lalaking nag-painom ng pampatulog sayo,

we're not sure kung baka nagalit siya at gusto niyang maghiganti sayo" sagot ni
dad. Napayuko naman ako, magsasalita pa sana ako kaso tumayo si dad at tinapik ang
balikat ko.
"I hope you understand anak, ayokong mapahamak ka" tugon pa niya, tumango na lang
ako bilang pag-sang-ayon, ayokong makipagtalo ngayon kay dad lalo na't narealize ko
na napakahalaga talagang sundin at igalang ang mga magulang.
Aalis na lang sana ako kaso bigla
kong narinig na tumawa si dad, "Okay... Okay... sige na, papayagan na kita basta
sasamahan ka namin" nakangiting tugon ni dad at dahil napangiti din ako ng todo at
niyakap siya.
"Thanks Dad!" halos tenga na ata ang ngiti ko dahil napapayag ko na naman si dad.
Kinabukasan, hindi ako pumasok ng school, Hindi ko alam pero sobrang bigat ng
pakiramdam ko, sa tingin ko okay naman na ako physically pero emotionally hindi pa.
sabi nga nila kapag ang utak mo ang apektado siguradong maapektuhan din ang
function ng buong katawan mo.
Ilang saglit pa biglang bumukas ang pinto ng kwarto ko at sumulpot doon si Jenny
"Ate, kanina pa nag-riring ang phone mo" reklamo niya sabay hagis sa'kin nung
shoulder bag ko na naiwan ko pala sa salas kanina.
Binuksan ko na yung bag ko at kinuha ko yung phone ko, nagulat ako nang makita ang
73 missed calls from... James.
Nag-leave din siya ng halos 50+ na messages...
Wer r u? - James.
Kanina pa ko dto, pupunta ka ba? - James.
Please answer the phone! - James.
Bahala ka na nga! Uwi na ko! - James.
And the rest ng message niya paulit-ulit lang na Answer the phone!
Kagabi pa ang calls and messages na yun, hindi ko napansin kasi naiwan ko yung bag
ko sa salas at buong gabi lang akong tulala dito sa kwarto ko. Napaisip naman ako
ng malalim, Ano bang meron? Bakit hinihintay ako ni James?
Teka!
Naalala kong um-oo pala ako na magkikita kami sa barbeque house kasi birthday ko at
ang pagpayag kong yun ay bago pa ako mapunta sa sinaunang
panahon.
Kinagabihan, nagulat ako nang biglang kumatok si Jenny sa kwarto ko "Ate, nasa
labas si kuya James" tugon ni Jenny dahilan para gulat akong mapatingin sa kaniya.
"B-bakit daw? S-sabihin mo masama pakiramdam ko" sabi ko pa pero napailing-iling
lang si Jenny.
"May importante daw siyang sasabihin sayo, and he's not going to leave hangga't
hindi ka raw nagpapakita sa kaniya" sagot pa ni Jenny. Napahinga na lang ako ng
malalim. Fine.
Tumayo na ako at dire-diretsong bumaba at lumabas sa bahay, naabutan ko namang

nakasandal siya sa sports car niya at naka-crossed arms pa. seryoso ang mukha niya
ngayon at halatang galit siya.
Nang makita niya ako napahawak lang siya sa panga niya at in-erapan pa ko "Bakit
ba?" panimula ko, dahilan para mas lalong kumunot yung noo niya.
"You know what? I don't get you, pumayag ka na lumabas tayo then hindi mo ako
sinipot?! I called several times pero hindi ka man lang sumagot! Nagmukha akong
tanga kakahintay sayo doon" badtrip na tugon ni James at napailing-iling pa siya sa
inis.
Napahinga na lang ulit ako ng malalim, kung sabagay may karapatan naman siyang
magalit "Okay... I'm sorry" sagot ko na lang habang nakatingin ng diretso sa mga
mata niya, sa totoo lang wala ng sparks, wala ng dugdug, wala ng butterfly feelings
akong nararamdam sa kaniya gaya noong dati na crush na crush ko siya.
"Sorry? Sorry's not enough sa ginawa mong pang-iindiyan sa'kin!" giit niya pa at
napasuntok siya sa bubong ng kotse niya. napabuntong-hininga na naman ako.
"Okay, yan lang ba sasabihin mo? matutulog na ako" sabi ko na lang at akmang
papasok na sa loob ng bahay pero bigla siyang nagsalita.
"I'll cut the connection between us, from now on we don't know each other anymore"
seryoso niyang tugon dahilan para mapalingon ako sa kaniya. Naging kami ba? Bakit
parang dinaig niya pa si John Lloyd sa One more chance.
"Friends over?" tanong ko, in-erapan naman niya ako. "Teka lang, ilang oras ka ba
naghintay kagabi?" patuloy ko pa, at nakapa-mewang na ako ngayon.
"Almost 1 hour" sagot niya in sarcastic way.
"ANO? 1 HOUR LANG?" hindi ko na mapigilan ang init ng ulo ko. inaway niya ko dito
ngayon sa tapat ng bahay ko dahil sa 2 hours na pinaghintay ko siya?
"I'm a busy person, mahalaga ang oras ko and you don't deserve a split second of my
time" sarcastic niya pang tugon at dahil dun napapikit na lang ako sa inis.
"You know what James? Some people can wait for almost 10 days, a month, a year, a
decade and a lifetime... pero ikaw? Isang oras lang nagwawala ka na dyan" reklamo
ko pa, bakas sa mukha niya na hindi niya nagustuhan ang pagsagot ko sa kaniya.
"Hindi naman ako magagalit ng ganito kung nagtext ka man lang, I deserve to be
informed kung bakit hindi ka makakapunta para hindi naman ako umasa na dadating ka
pa" galit na tugon niya, napatulala naman ako dahil sa sinabi niya at parang
kumirot ang puso ko. hindi ako nasasaktan ngayon dahil kay James, dahil ang totoo
nasasaktan ako ngayon para kay Juanito... hindi man lang ako nagsabi na aalis na
ako, hindi man lang ako nakapag-paalam sa kaniya ng maayos, hinayaan ko siyang
maghintay ng walang pasabi kung bakit hindi na ako makakabalik pa.
"We're
done" seryosong tugon pa ni James at padabog siyang pumasok sa kotse niya at

pinaharurot niya iyon ng mabilis papalayo.
Tumalikod na lang ako at naglakad na papasok sa loob ng bahay, ramdam ko ang bigat
ngayon ng dibdib ko habang tuluyan nang pumatak ang mga luha ko. Patawad Juanito,
Patawad kung hindi ako nakapag-paalam ng maayos sayo.
After a week, Saturday na ngayon, March 05, 2016 sabi ni dad this weekend lang kami
mag-stay dito sa San Alfonso dahil may work pa siya sa Monday at may pasok pa kami
nila Jenny at Emily.
It took 8 hours bago kami nakarating sa San Alfonso all the way from Manila,
naalala ko noong sinaunang panahon 3 days ang byahe from Manila to San Alfonso
sakay ng barko.
Mag-tatanghali na ngayon, Nakatanaw lang ako sa bintana ngayon, may driver kami
kasi tinatamad si dad mag-drive ng ganun kahaba, kung kaya't nakaupo siya ngayon sa
passenger's seat at kaming tatlong magkakapatid naman dito sa backseat. Nasa right
side ako ng bintana habang tinatanaw ko ang pamilyar na San Alfonso na minsan ko na
ring tinuring na tahanan.
May mga kakaunting palayan pa rin ngunit karamihan ay nakatengga na, ang mga
kabahayan naman ay halos gawa na sa bato at bihira na lang ang bahay kubo. Moderno
na rin ang San Alfonso pero hindi ito kasing moderno at kasingsigla ng Manila.
Parang may kung anong kirot akong naramdaman ng madaanan namin ang palengke ng San
Alfonso, napakadaming tao doon at ang dami na ring tindahan. Ang kabisera naman ng
San Alfonso ay natatayuan na ng iba't-ibang mga fast foods. Samantala, ang plaza
naman ng San Alfonso
ay isa ng malaking basketball court ngayon, wala na ang naglalakihang puno at

malalagong damo sa paligid nito.
Parang natutusok naman ng karayom ang puso ko nang madaanan namin ang simbahan ng
San Alfonso, madami ng maliliit na stalls ng tindahan sa labas nito, wala na rin
ang malaking puno ng Narra sa gilid ng simbahan, medyo luma na rin ang simbahan at
mukhang hindi masyadong nakakatikim ng renovation, pero kahit ganoon ay patuloy pa
rin itong ginagamit at madami pa din ang nagsisimba doon.
Nang makalagpas na kami sa bayan, nakita ko ang hacienda Flores, maayos pa naman
ito pero ang gate nila ay umurong na malapit sa mansyon, wala na rin ang
nagagandahang mga bulaklak na nakapalibot sa kanilang mansyon na sagisag ng
kanilang pangalan.
May nakita akong ale na naka-daster ang nagwawalis sa gilid nito at sinusunog ang
mga tuyot na dahon, pinagmasdan ko pa siya mabuti at masasabi kong nawala na rin
ang karangyaan at kayamanan ng pamilya Flores.
Ilang saglit pa napadaan na kami sa tulay ng San Alfonso sa ilog ng tangis, para sa
akin hindi maganda ang alaala ng tulay na'to, dahil dito sa tulay na'to nahuling
magkasama si Juanito at Helena dahilan para maputol na ang kasunduang kasal sa amin
nu Juanito.
Ilang saglit pa, hindi ko namalayan na malapit na pala kami sa hacienda

Montecarlos, sa mansyon na pagmamay-ari na ngayon ni Lola Carmina. Halos walang
kurap akong napatitig sa malaking golden gate ng hacienda, medyo hindi na ito kulay
gold ngayon dahil puro kalawang na at ang 'Hacienda Montecarlos' na nakalagay sa
itaas ng gate ay kulay kalawang na din at nayupi pa ang ibang letra. Animo'y
parang haunted house tingnan ang gate.
Napa-busina yung driver namin sa gate at ilang saglit lang may isang binatilyo na
halos kaedad lang ni Emily ang patakbong nagtungo sa gate at binuksan iyon.
Nakangiti siya sa amin ngayon at kumaway-kaway nang makapasok na ang kotse namin.
Medyo payat, kayumanggi at probinsyano talaga ang dating ng binatilyong iyon pero
masasabi kong may itsura naman siya. napatingin ako kay Emily na katabi ko at
nahuli kong halos mabali na ang leeg niya sa paglingon doon sa binatilyo.
Nagulat naman siya nang mapatingin siya sa akin dahil nahuli ko siyang tinitingnan
niya yung binatilyo "Ah---eh, ate pinsan ba natin siya?" palusot pa ni Emily at
biglang namula ang mukha niya.
"Siguro... kaya wag kang lalandi" diretsong kong tugon. at dahil dun biglang natawa
si Jenny. "Grabe ate, daig mo pa ang pagiging strikto ni Lola Carmina... Feeling mo
naman nabuhay ko noong panahon ng Kastila" pang-asar pa ni Jenny at tinatawanan na
nila ako ni daddy, samantalang mukhang natataeng ewan naman yung tawa ni Emily.
"Jenny... stop it, lagot ka sa ate mo" pang-asar pa ni dad.
"Yes dad, nag-aaral din naman ako ngayon ng mabuti sa Philippine History gaya ng
sabi ni ate dun sa letter" bungisngis pa ni Jenny at dahil dun ako naman ngayon
yung defeated sa kanila dahil sa letter na yun. haays.
Pagtigil ng kotse, agad kaming sinalubong ni Lola Carmina, niyakap niya kaming
lahat at hinalikan ang mga noo namin. "Alam niyo bang labis ang saya ko nang
malaman na mananatili kayo dito ngayong walang pasok" tugon ni Lola Carmina at
tuwang-tuwa siya. nakatitig lang ako sa
kaniya ngayon, pero nang magtama ang mga tingin namin parang hindi niya nagets yung
gusto kong sabihin.
"Oh? Bakit Carmela? Masyado ka bang nagagandahan sa lola mo?" biro pa ni Lola
Carmina at nagtawanan sila. Napangiti na lang ako, imposible!
Bakit parang wala ng nalalaman si Lola Carmina tungkol sa hiwaga ng pagtitime

travel ko sa nakaraan?
Siya pa man din ang nagpakita sa akin ng painting at nagabot sa akin ng diary ni
Carmelita. siya rin ang nagsabi sa akin na napagkamalan pa nga niya akong si
Carmelita na nasa painting nung nakita niya ako.
"Tara na pasok na kayo, ipinagluto ko kayo ng Kaldereta ala Montecarlos style"

patuloy pa ni Lola Carmina at sumunod na kami sa kaniya papasok sa loob ng mansyon,
bagong pintura ang mansyon gaya noong una ko itong nakita nung dito dapat ako mag-
bibirthday.
Nakahelera at maayos pa ding nakalagay ang mga antigong gamit sa bawat sulok.
Malinis din ang loob at parang nasa museum kami. Dire-diretsong nagtungo si Lola
Carmina sa hapag-kainan habang nakasunod naman sa kaniya ang lahat, samantalang,
naiwan naman ako dito sa salas.
Sa totoo lang, hindi ko mapigilan ang bigat sa dibdib na nararamdaman ko ngayon,

parang kailan lang ito ang nagsilbing tahanan ko at ngayon nandito muli ako pero...
wala na ang pamilya Montecarlos.
Nagpalingon-lingon ako sa paligid, pinagmasdan ko ang salas, medyo nagbago ang

pwesto ng sofa dahil nakatagilid na ito sa bintana, mas marami na ring gamit ngayon
pero nandito pa din yung mga orihinal na gamit ng pamilya Montecarlos.
Napatingin naman ako sa azotea sa gilid kung saan palagi kaming nagtatahi
nila ina, Maria at Josefina. May maliit na coffee table na doon at nilagyan na rin
ng kurtina ang malaking bintana. Napatingin naman ako sa malaki at engrandeng
hagdan sa gitna, makintab pa rin ang kahoy na hagdan na iyon na gawa sa matibay na
kahoy at ang hawakan sa gilid ay mga nakaukit na diensyo ng bulaklak. "Carmela!
Tara kain na!" narinig kong tawag ni Lola Carmina, nakaupo na silang lahat sa
hapag-kainan at ako na lang ang hinihintay.
Nagtungo na ako sa hapag-kainan at umupo na sa tabi ni dad, nasa pinakagitna
nakaupo si dad at nasa kanan naman niya ako, katabi ko naman si Emily. Samantalang
nasa kaliwa naman ni dad si Lola Carmina at nasa tabi naman ni Lola Carmina si
Jenny.
May isang dalagitang kasa-kasama si Lola Carmina at siya ang naglalagay ng mga
tubig sa aming baso, nakahain na rin ang kanin at ulam sa gitna ng mesa. Nagsimula
na rin kaming magdasal sa pangunguna ni Lola Carmina. At pakatapos nito ay
nagsimula na kaming kumain habang nagkwekwentuhan.
"Dapat niyong matutunan ang pagluto ng Kalderetang ito ala Montecarlos style"
pagbibida ni Lola Carmina dahilan para mapatingin ako sa kaniya at tinitigan ko
siya, nakangiti lang siya ngayon at parang wala namang ibang ibig sabihin yung
pagsabi niya na kailangan naming matutunan magluto ng kalderetang iyon.
Kumain na lang ako at hindi ko na matago sa mukha ko ngayon ang malaking pagka-
dismaya, baka wala na talagang naaalala si Lola Carmina? o kaya baka naman alam
niya talaga pero pinagtitripan niya lang ako ngayon?
Haaays.
Ilang saglit pa napag-usapan na nila dad at Lola Carmina ang tungkol sa muntikan ng
pagkidnap
at pang-rape sa akin. Buti na lang hindi naman nila ako pinagalitan, pinagsabihan
lang nila kami na mag-iingat lalo na daw sa panahon ngayon na sobrang talamak na
ang krimen.
Bago kami matapos kumain biglang pumasok sa loob yung binatliyo na kinahihibangan
ata ni Emily at lumapit sa amin, may dala-dala siyang mga hilaw na mangga at
inilapag niya iyon sa mesa "Magandang umaga ho, nanungkit ho ako ng mangga para
pagsaluhan ho ninyo" tugon nung binatilyo habang nakangiti ng todo sa amin, kinurot
ko naman si Jenny kasi pinagtatawanan niya yung probinsyano accent ni kuya.
Nako, dapat ko ng pagsabihan si Jenny baka mamaya niyan matulad siya sa'kin na
mapunta sa nakaraan at mamulat sa madaming bagay.
"Maraming salamat Hijo, napakagalang at napakabait mo namang bata" papuri ni dad sa

kaniya, nakita ko namang pinipigilan ni Emily ang kilig niya nang mapatingin sa
kaniya yung binatilyo.
"Ah, Oo nga pala, siya si Lorenzo at kakambal niya si Lucia, anak sila ni Aling
Tsoleng at sila-sila ang palaging kasama ko rito" pagpapakilala ni Lola Carmina sa
kanila, sumilip naman sa kusina yung dalagita na nag-aasikaso sa amin kanina dito
sa hapag-kainan, napatingin ulit ako kay Lorenzo... Ah! Oo nga kambal nga sila,
magkamukha sila.
Pagkatapos ng tagpong iyon, isa-isa na kaming hinatid ni Lola Carmina sa mga

tutuluyan naming kwarto. napatitig lang ako sa hallway na tinatahak namin ngayon,
ganitong-ganito pa rin ang pwesto ng mga pintuan at kwarto dito sa mansyon,
natatanaw ko rin yung mga bookshelves pero mukhang bagong renovate ito at mga
bagong aklat na ang nakalagay doon.
Sa kwarto ni Maria namalagi
si Jenny, napasilip muna ako doon sandali, naalala ko na halos ilang linggo din
diyan kinulong si Maria noong nalaman ni Don Alejandro na buntis ito. Sa kwarto
naman ni Josefina mamamalagi si Emily, naalala ko na dito noon umiyak ng todo si
Don Alejandro dahil sa pagkawala ni Josefina, at dito niya rin sa akin inaamin ang
lahat ng kasamaang ginawa nila ni Gobernador Flores.
Sa pinakamalaking kwarto naman mamamalagi si Dad, ito ay ang kwarto ni Don

Alejandro at Donya Soledad. Naaalala ko tuloy na dito ako palaging lumuluhod sa
tuwing napapagalitan ako ni Don Alejandro.
Samantala, wala na ang opisina ni Don Alejandro sa halip, ginawa na rin iyong
kwarto at doon naman natutulog si Lola Carmina. napasilip ako sandali doon sa loob,
naalala ko na palagi akong naguguidance office sa opisina ni Don Alejandro.
"Dito ka naman Carmela" nakangiting tugon ni Lola Carmina at binuksan na niya ang
kwarto na sobrang pamilyar sa akin, ang kwarto kung saan naging bahagi na rin ng
buhay ko, ang kwarto na nakasaksi ng lahat ng saya, lungkot at pagdadalamhati ko.
ang kwarto ni Carmelita.
Iginala ko ang mga mata ko sa buong paligid, hindi ko alam pero para itong
yumayakap sa akin. Kung iisipin kung naka-baro't saya lang ako ngayon aakalain ko
na nasa sinaunang panahon pa din ako. walang pinagkaiba ang disenyo at pwesto ng
mga gamit sa kwarto, napangalagaan naman lahat ng gamit at na-preserve ang isang
daang taong edad nito.
Naroon pa rin yung kama na nagpapagaan ng pakiramdam ko, naroon din ang study table
na gawa sa kahoy na nakatapat sa bintana, naroon din ang malalaking aparador at mga
bookshelves na wala ng laman. Naroon din ang malaking salamin na medyo may kulay
dilaw na tuldok na. at naroon pa rin ang malaking bintana na palagi kong
dinudungawan na kung saan mamamasdan ang buong lupain ng hacienda Montecarlos at
matatanaw din ang lawa ng luha.
Ang pinagkaiba nga lang ay may ceiling fan na dito sa loob at madami na ding ilaw.
"Ingatan mong huwag makasira ng gamit dito Hija ah, mahigpit kasing bilin ng aking
Lola noon na huwag papakialaman ang ayos ng mga gamit dito, dahil dito na rin
binawian ng buhay ang kaniyang bunsong kapatid" tugon ni Lola Carmina dahilan para
gulat akong mapalingon sa kaniya.
"A-ano po? N-namatay si Carmelita?" gulat kong tanong, bigla namang nagtaka ang
itsura ni Lola Carmina.
"Hija, Paano mo nalaman na Carmelita ang pangalan ng bunsong kapatid ng aking

lola?" nagtatakang tanong ni Lola Carmina, at dahil dun lumakad ako sa pinto at
sinara iyon para makapag-usap kami ng pribado ni Lola Carmina.
"Kayo po ang nagsabi sa'kin... pinakita niyo rin po sa akin yung painting na nasa
likod ng secret room ng library" tugon ko pa, mas lalo namang naguluhan ang itsura
ni Lola Carmina.
"Apo, ayos ka lang ba? Walang painting sa secret room... teka! Paano mo nalaman na
may sikretong silid sa library ng mansyon na ito?" nagtatakang tanong pa ni Lola
Carmina. Omg!
Mukhang hindi siya nagbibiro... hindi niya talaga alam ang mga nangyari!
"H-hindi po ba kamukhang-kamukha ko yung kapatid ni Maria na si Carmelita" tugon ko

pa, napahawak naman sa puso si Lola Carmina at bakas sa mukha niya ang matinding
pagkabigla.
"Paano mo rin nalaman na Maria
ang pangalan ng lola ko?" tanong niya pa. Gosh! ano ng gagawin ko? mukhang wala
talagang kamalay-malay si Lola Carmina.
"Ah-ehh, nakwento po sakin ni Mommy dati" sabi ko na lang, napabuntong-hininga

naman si Lola Carmina. "Ah, Oo naikwento ko nga pala ang bagay na iyon sa mommy mo"
sabi pa niya. whew! Buti na lang naaalala ko na tanging sa mga panganay na anak
lang pinagbilin ikwento ang history ng pamilya Montecarlos.
"Kung gayon, interesado ka pala sa pamilya ng ating ninuno" nakangiting tugon ni

Lola Carmina at dahil dun nabuhayan ako ng pag-asa mukhang may malalaman ako sa mga
nangyari sa kanila after kong makabalik dito sa panahon ko.
Hinawakan ni Lola Carmina ang kamay ko at naupo kami sa kama "Masaklap ang nangyari
sa pamilya Montecarlos, nasaksak sa plaza si Josefina Montecarlos ang pangalawa sa
magkakapatid, namatay si Josefina matapos lamang ang ilang araw... at hindi naglaon
sa kaparehong buwan namatay din si Donya Soledad sa Fort Santiago" tugon ni Lola
Carmina. parang nadudurog naman na ngayon ang puso ko, iyon na ang nakasulat sa
kasaysayan ng aming pamilya ngayon.
Teka! Ibig sabihin... kaya wala ng maalala si Lola Carmina kasi nagbago na ang
lahat, muli nang naisulat ang tadhana ng nakaraan kung kaya't nabago na rin ang mga
pangyayari na maikwekwento sa kasalukuyan.
Tama!
"Buntis rin noon ang aking Lola Maria, at sinabi niya sa akin na dahil daw sa
pagpapaubaya ni Carmelita na maikasal sa pamilya Flores, ang pamilya Flores pala
ang namuno dito sa bayan ng San Alfonso matapos mahatulan ng kamatayan si Don
Mariano Alfonso at napatapon sa malayong lugar ang kaniyang
pamilya" patuloy pa ni Lola Carmina, parang sariwa pa lahat sa akin ang trahedyang
sinapit din ng pamilya Alfonso dahil sa muling pagkakasulat ng tadhana.
"Papaalis na dapat papuntang Espanya noon sila Don Alejandro, ang padre de pamilya.
kasama niya sina Lola Maria at Carmelita ngunit naabutan sila ng sagupaan ng mga
rebelde at ng hukbo, nawalan si Carmelita ng malay sa gitna ng kaguluhang iyon at
paggising niya ay hindi na ito makagalaw... hindi na magalaw ni Carmelita ang buo
niyang katawan at hindi na rin siya nakakapagsalita, ang sabi nila nabagok daw ang
ulo niya at tumama sa arko ang spine niya pero marami rin ang nagsasabi na nasumpa
raw kuno siya" tugon ni Lola Carmina at dahil dun nanlaki ang mga mata ko.
Ibig sabihin... nang magtagumpay ako sa misyon ko at makabalik ako ngayon sa

panahon ko, nakabalik din si Carmelita sa katawan niya pero parang na-comatose
siya. bakit naman?
"H-hindi po ba siya dinala sa mga manggagamot?" tanong ko, hindi sana mapansin ni
Lola Carmina na sobrang tense na tense na ko ngayon.
Napailing naman si Lola Carmina "Hindi siya agad nadala sa doktor o sa Hospital
dahil tumakas sila papuntang Espanya at doon nagtago-tago sila sa iba't-ibang bansa
sa tulong ng mga mayayamang kaibigan rin ni Don Alejandro" tugon ni Lola Carmina,
so ibig sabihin... natuloy ang pagtakas papuntang Espanya, pero paano yung kaso?
Anong nangyari kina Gobernador Flores?
Gusto ko sanang itanong kay Lola Carmina kaso baka magtaka siya kung bakit kilala
ko ang mga Flores. Kaya hahayaan ko na lang muna siya magkwento "Halos tatlong
buwan din sila nagtago bago nakabalik muli sa
Pilipinas, napalitan na ang dating gobernador-heneral at naibalik muli ang

kapayapaan, napatapon sa malayayong lugar ang pamilya Flores, ngunit nakabalik muli
sila sa San Alfonso matapos ang digmaan sa pagitan ng mga Pilipino at Espanyol,
Ganoon rin sa pamilya Montecarlos naibalik sa kanila ang haciendang ito nang
dumating na ang mga Amerikano" patuloy pa ni Lola Carmina. Ahh! Kaya pala nawala na
ang karangyaan at yaman ng pamilya Flores dahil na-exile sila pero nakablik din, at
ang pamilya Montecarlos naman ay nagtago pero naibalik din ang hacienda, pero ang
mga negosyo ay hindi na, kaya pala hindi na kami mayaman na mayaman ngayon.
"Sa loob ng tatlong buwan na patago-tago, mas lalong lumala ang sakit ni Carmelita,
ngunit nang makabalik na sila dito sa San Alfonso naalagaan naman na siya ng
maayos, Ayon sa aking Lola Maria, marami na ring mga dalubhasa ang tumingin kay
Carmelita ngunit lahat sila ay hindi naipaliwanag kong ano ba ang karamdaman ni
Carmelita" tugon pa ni Lola Carmina, mas lalo akong kinakabahan sa takbo ng aming
usapan.
"At noong namumuno na ang mga Amerikano sa Pilipinas, medyo nakakagalaw na rin ng
maluwag ang pamilya Montecarlos dahil may kilala si Don Alejandro na amerikanong
opisyal na may mataas na katungkulan dito sa Pilipinas, Hanggang sa may dumating na
isang doktor dito sa hacienda at siyang nakapag-bigay ng haka-haka sa sakit ni
Carmelita" tugon ni Lola Carmina, hindi ko na maalis ngayon yung titig sa kaniya.
"A-ano daw pong sakit ni Carmelita?" tanong ko, napailing-iling naman si Lola
Carmina. "Ayon kay Lola Maria, nagdadalawang isip siya paniwalaan
ang sinabi ng doktor na iyon, dahil sinabi nitong isinumpa si Carmelita dahil sa
mga kasamaan niya" tugon ni Lola Carmina, napakunot naman yung kilay ko.
"Hindi po ba doktor ang tumingin kay Carmelita? bakit parang pang-albularyo ang
diagnosis niya?" nagtataka kong tanong, marahan namang natawa si Lola Carmina dahil
sa sinabi ko.
"Ikaw talagang bata ka, may pagka-maloko ka rin eh no, Bueno, ang doktor na nagsabi
niyon ay dating kasintahan ni Carmelita kung kaya't nagtataka si Lola Maria kung
bakit niya sasabihin iyon" sagot ni Lola Carmina dahilan para lumaki ang mga mata
ko dahil sa gulat. Naging kasintahan ni Carmelita? si Leandro ba? Pero sundalo si
Leandro eh... at naging kami rin ni Juanito habang nagpapanggap ako bilang
Carmelita, at nag-aaral ng medisina noon si Juanito...
"NAGING DOKTOR SI JUANITO?" gulat kong tanong dahilan para magtaka yung itsura ni
Lola Carmina.
"S-sino si Juanito?" tanong niya. napahawak na lang ako sa dibdib ko. Hindi ko
inaasahang masasali na ngayon sa usapan si Juanito.
"Y-yung doktor po na tumingin kay Carmelita" sagot ko, napaisip naman ng malalim si
Lola Carmina.
"Hindi naman nabanggit sa akin ni Lola Maria kung anong pangalan ng doktor na iyon
na naging kasintahan ni Carmelita ngunit nasabi niya noon sa akin na minsang
pinagkasundong ikasal si Carmelita sa isang anak na binata ni Don Mariano na
nagngangalang Juanito... Ah! Baka siya nga iyon... Teka! Bakit alam mo ang tungkol
kay Juanito?" nagtatakang tanong pa ni Lola Carmina dahilan para mapaiwas ako ng
tingin sa kaniya. Ang lakas na ng kabog ng puso ko ngayon, magkahalong saya at
lungkot ang
nararamdaman ko.
"W-wala lang po, nakwento lang din sa'kin ni Mommy" sagot ko, napa-tsk tsk naman si
Lola Carmina "Baka nga naikwento ko dati sa mommy mo, pasensiya na apo marupok na
ang memorya ng lola mo" natatawang tugon ni Lola Carmina, sinubukan ko na lang
ngumiti kahit pilit dahil natetense na talaga ako ngayon.
"L-lola, ano pong nangyari kay Juanito? ah-este doon sa doktor? Nagkatuluyan po ba
sila ni Carmelita?" tanong ko pa, napaisip naman si Lola Carmina.
"Hindi ko sigurado apo, pero ang alam ko namatay rin si Carmelita matapos ang ilang
buwan magmula nang makita niya ang dati niyang kasintahan na si Juanito" sagot ni
Lola Carmina. parang bigla naman akong naawa sa kalagayan ni Carmelita, hindi ko
akalaing magiging miserable din ang buhay niya dahil sa akin.
"Oh sige na mag-siyesta ka na" sabi pa ni Lola Carmina at akmang aalis na siya pero
hinawakan ko ang kamay niya para pigilan siya.
"Sandali lang po Lola, Diba po nasabi niyo kanina na naabutan ng pamilya

Montecarlos ang labanan sa pagitan ng mga rebelde at hukbo... Ano pong nangyari sa
mga rebelde at sa hukbo?" tanong ko pa, napaupo muli si Lola Carmina at inalala
muli ang kwentong naisalin din sa kaniya.
"Ang pagkakaalam ko, hindi tuluyang nakapasok ang mga rebelde sa intramuros at
namatay ang kanilang pinuno ngunit napatay din naman nila ang heneral na namumuno
doon" sagot ni Lola Carmina dahilan para mapahawak ako sa bibig ko dahil sa gulat.
Namatay ang pinuno ng mga rebelde? Namatay si Ca-tapang?
At namatay din ang heneral? Bigla akong kinilabutan nang maalala yung alaala ni
Carmelita na pumasok
sa isipan ko noong nasa klase kami ni Prof.Hermios. nakita ko sa alaalaa niya na

dumating din doon si Leandro at ang kastilang heneral nakasama niya. sino sa
kanilang dalawa ang heneral na namatay?
"L-lola Carmina... Nabanggit po ba kung sino ang heneral na napatay ng mga

rebelde?" tanong ko at parang nagbara na ang lalamunan ko dahil sa kaba.
"Kung hindi ako nagkakamali... ang heneral na napatay ng mga rebelde ay ang anak ni
Gobernador Flores" diretsong sagot ni Lola Carmina dahilan para mapatulala lang
ako. Ibig sabihin... namatay din noong araw na iyon si Leandro!
Sandali akong hindi nakapagsalita, kahit papaano kahit naging magkaaway at

kinainisan ko noon si Leandro, naramdaman ko naman ang sinseridad niya lalo na
noong huli kaming nagkausap at pinalaya na niya ako.
"Sige na apo matulog ka na... baka dalawin ka ng mga multo ng ninuno natin, sige
ka" biro pa ni Lola Carmina pero sa pagkakataong iyon parang gusto kong magkatotoo
ang biro niya, gustong makita muli ang mga taong naging bahagi na ng buhay ko na
nabuhay noong nakaraan.
Aalis na sana si Lola Carmina pero pinigilan ko pa siya ulit "Wait lang Lola,
nandito pa rin po ba yung diary ni Carmelita? yung sunog na diary?" tanong ko,
bigla namang nagtaka si Lola Carmina.
"Diary? Luma at sunog na diary ba kamo?... wala namang nakwento sa akin si Lola
Maria na may ganoong pagmamay-ari na diary ang kapatid niya" sagot ni Lola Carmina,
napahandusay na lang ako sa kama.
Nasaan na yung diary?

Imposibleng mawala yun!
Hapon na nang magising ako, hindi ko namalayan na nakatulog pala ako, napabangon
ako bigla at akala ko nasa nakaraan na muli ako pero nakita ko yung ceiling fan sa
taas ng kisame at suot ko pa din yung blue dress na ang manggas ay hanggang kamay.
Lumabas na ako sa kwarto at bumaba sa hagdan, nagtungo ako sa kusina kung saan
naabutan kong nandoon si Lola Carmina at pinapa-miryenda niya ng kape at kamote si
Lorenzo at Lucia.
Napansin kong kahit hindi kadugo ni Lola Carmina si Lorenzo at Lucio tinuturing
niya pa rin itong mga apo. Parang nakonsyensya tuloy ako kasi kaming mga apo at
tunay na kadugo ni Lola Carmina ay medyo hindi close sa kaniya dahil minsan lang
namin siya dalawin dito sa probinsya.
"Oh? Gising ka na pala Carmela, Hindi ka na nila ginising dahil kailangan mo raw ng
pahinga, umalis ang daddy mo kasama sila Jenny at Emily papuntasa bayan,
nangungulit kasi si Emily ng fried chicken, handa namang katayin ni Lorenzo yung
isa sa mga manok na alaga ko kaso ayaw kainin ni Emily ang manok na imumurder daw"
natatawang tugon ni Lola Carmina, napangiti na lang ako. sabagay kung ako rin naman
ang tatanungin ayokong kainin yung manok na alaga ni Lola Carmina, kawawa naman.
"Halika apo, maupo ka at mag-miryenda ka na rin" dagdag pa ni Lola Carmina at

asikasong-asikaso siya sa akin. Naupo na ako sa tabi nila, pero dahil tapos na
palang kumain sila Lucia at Lorenzo bumalik na ulit sila sa kanilang mga gawain.
"Sandali lang apo, ipagtitimpla kita ng paborito mo noong bata ka pa na tsokolateng

tablea" excited na tugon ni Lola Carmina at kumakanta-kanta pa siya papuntang
kusina. Sana madalas kami makadalaw dito para lagi ring masaya si Lola.
ilang saglit
pa biglang tumunog ang doorbell, napalingon naman ako sa paligid pero mukhang busy
si Lola sa kusina, samantalang wala naman dito sa loob ng bahay si Lorenzo o si
Lucia
nag-doorbell ulit.
"Lorenzo, naiwan mo bang bukas ang gate?" malakas na tanong ni Lola Carmina, hindi
naman sumagot si Lorenzo mukhang malayo siya dito sa mansyon. "Ang batang iyon
talaga nakakalimutang isara ang gate" narinig kong natatawang tugon ni Lola Carmina
at bigla siyang sumilip sa akin.
"Apo, maari mo bang buksan ang pinto baka iyan na ang mga langis na hinihintay ko"
tugon pa ni Lola Carmina, tumango na lang ako at nagtungo na sa pintuan.
Pagbukas ko ng pinto napatigil ako at naistatwa sa kinatatayuan ko, Napahawak ako

sa bibig ko dahil sa gulat, Hindi ako makapaniwala sa lalaking nasa tapat ko
ngayon...
si Juanito.
"Hi, Nandyan ba si Lola Carmina? Pinapaabot ito ni papa sa kaniya" tugon niya at
nagtataka siyang napatingin sa akin.
Tiningnan ko siya mula ulo hanggang paa, naka-blue polo shirt siya with matching
black jeans, may sunglass ding nakalagay sa kaniyang ulo at nakawax patayo ang
buhok niya.
"Teka... parang namumukhaan kita" tugon niya at medyo napapangiti siya. Grabe! pati
yung ngiti niya, kapareho din ng kay Juanito!
"Ikaw yung babaeng muntik ng mabiktima ni Paulo last week! How are you?" patuloy
niya pa. Hindi ako. makapagsalita, Anong nangyayare? nahihibang na ba ako? ito ba
ang epekto ng pagsiyesta ko?
Paanong napunta dito si Juanito? pero teka! hindi ba siya si Juanito? eh bakit
kamukhang-kamukha niya?
Napatigil lang ako sa pagtitig sa kaniya
ng biglang masalita si Lola Carmina mula sa likuran ko.
"Oh? John ikaw pala yan, Tara pasok ka, dala mo na ba yung pinasuyo kong langis sa
papa mo?" nakangiting tugon ni Lola Carmina at lumapit siya sa amin at binuksan ng
malaki yung pinto para papasukin si... John?
Teka! siya ba yung John na nagligtas sa'kin sa rapist?
"Opo Lola, pasensiya na po kung ngayon ko lang nahatid dito, busy po kasi sa work
eh" sagot niya at dire-diretso silang nagtungo ni Lola Carmina sa hapag-kainan.
Naiwan naman akong tulala sa tapat ng pintuan.
"Carmela! halika rito, heto na yung tsokolateng tinimpla ko" tawag pa ni Lola
Carmina, dahan-dahan akong napalingon sa kanila, nakita kong abala na ngayon kumain
ng kamote si Juanito... ah! John pala.
dahan-dahan akong naglakad papunta sa kinaroroonan nila at naupo na sa upuan ko

kanina, nasa tapat ko ngayon si John at napangiti siya ng bahagya sa akin.
"Hijo, narinig ko kanina na kilala mo ang apo kong si Carmela, paano nangyari
iyon?" nakangiting tanong ni Lola Carmina at halatang gusto niya kaming paglapitin.
Ngumiti naman si John at tumingin kay Lola Carmina.
"Pauwi na rin po ako that time galing sa birthday treat ng kaibigan ko sa resto bar
na yun, Nakita ko po siya na kinukulit ni Paulo that night, si Paulo po yung
babaerong anak ni Mayor na dating katropa po namin, and suddenly bigla po siyang
nahimatay sa labas habang naghihintay ata ng masasakyan, medyo kilala po kasi si
Paulo na attracted sa magagandang babae and modus po niya ang painumin sila ng
pangpatulog, palagi naman po siyang nakakalaya sa kulungan kasi anak siya ni Mayor"
paliwanag ni John at napatingin siya sa'kin.
Siya nga yung nagligtas sa'kin.
"Napakabuti mo naman Hijo, Maraming Salamat sa pagligtas mo sa aking apo"

nakangiting tugon ni Lola Carmina. napangiti naman si John sabay tingin ulit
sa'kin. Hindi ko namalayan na napatitig ako sa kaniya, hindi ako sanay na nag-
eenglish si Juanito.
Matapos ang halos isang oras na pagkwekwentuhan ni Lola Carmina at John habang ako
ay nakikinig lang sa kanila, nalaman kong isa pa lang Accountant si John at kaka-
graduate niya lang last year, nagtatrabaho siya ngayon sa isang malaking bangko sa
Makati at 1 week lang siya dito sa San Alfonso dahil kakarating lang ng papa niya
na OFW sa Dubai. At ang mga langis na pampahid sa balata ng pinasuyo noon ni Lola
Carmina sa papa ni John na ka-close din pala ni Lola.
"Dito ka na mag-hapunan Hijo, para makilala mo rin ang daddy ni Carmela at

makapagpasalamat kami sa pagligtas mo sa anak niya" nakangiting tugon pa ni Lola
Carmina pero ngumiti lang si John at dahan-dahang napatayo.
"Pasensiya na po Lola pero may pupuntahan pa po akong kliyente mamaya, Maraming

salamat na lang po" paalam pa ni John at tinapik-tapik naman ni Lola Carmina ang
balikat niya, napatingin at napatango naman sa akin si John bago sila maglakad ni
Lola Carmina papunta sa pintuan sa labas.
Nagulat ako nang biglang lumingon sa akin si Lola Carmina "Carmela, ikaw na ang
maghatid kay John sa gate, baka sinara ni Lorenzo yung gate heto ang susi" sabi pa
ni Lola Carmina at inabot niya sa akin yung susi. Hindi ko alam pero kinakabahan
ako ngayon, naguguluhan pa rin ako sa
mga nangyayari.
"Maraming Salamat po ulit Lola" paalam pa ulit ni John at naglakad na kami

papalabas ng mansyon. habang naglalakad kami sa kahabaan ng daan papunta sa
malaking gate ng hacienda Montecarlos sa di-kalayuan hindi ko mapigilang mapatingin
sa kaniya.
"Don't worry balita ko pinapunta na ng Amerika kahapon si Paulo ng papa niya kaya
hindi ka na niya magagantihan" sabi pa ni John at nakangiti siya ng bahagya sa akin
ngayon. ngumiti na lang din ako. sa totoo lang, wala akong pakialam sa threat na
dala ni Paulo, ang mas bumabagabag sa utak ko ngayon ay kung sino ang lalaking nasa
tabi ko ngayon at kasabay ko maglakad.
"You're Carmela Isabella right?" patuloy niya pa dahilan para mapatitig ako sa
kaniya. Kaboses niya rin si Juanito pero may pagka-makaluma at tunong probinsyano
si Juanito na sobrang namimiss ko na marinig.
"P-paano mo nalaman?"
"I saw your ids sa wallet mo nung dinala kita sa Police station, I'm sorry kung
iniwan na kita doon kasi may emergency na nangyari sa bahay that same night,
inatake sa puso ang lolo ko kaya agad akong napasugod sa hospital na pinagdalhan sa
kaniya" paliwanag pa ni John. Napatango naman ako.
"So... you're a Business college student sa Manila?" tanong pa ni John. Teka! Paano
niya nalaman? Ngayon pa lang naman kami nakapag-usap ah. Napansin niyang nagtaka
yung itsura ko kaya natawa siya ng konti. Kahit yung pagtawa niya katulad pa rin ng
kay Juanito.
"Your Lola told me kanina, hindi ka ata nakikinig sa usapan namin eh" biro pa niya
dahilan para mapangiti na lang ako, sabagay tama naman siya, sobrang windang na
windang at kung
ano-anong pumapasok sa isip ko kanina nung tinititigan ko siya habang

nagkwekwentuhan sila ni Lola Carmina.
Hindi ko namalayan na nasa tapat na pala kami ngayon ng gate, inunlock ko na yung
padlock at binuksan iyon ng konti para makalabas si John, nakita ko naman ang isang
gray Toyota vios na nakapark sa labas ng gate namin.
"So... would you mind to have some coffee with me next week?" nakangiti niyang
tugon, napatulala naman ako dahil sa sinabi niya, niyayaya niya ba ako mag-date?
"S-sure" yun na lang yung nasabi ko at nagulat ako nang bigla niyang in-extend yung
kamay niya sa'kin "Nice to meet you Carmela" tugon niya pa. inabot ko naman yung
kamay ko sa kaniya at nakipag-shake hands.
"N-nice to meet you John" tugon ko at napangiti ulit siya, "Wait, befre I forgot
can I get your number?" tanong niya pa sabay abot sa'kin ng phone niya.
Kinuha ko naman iyon pero napatigil ako kasi di ko na maalala yung number ko,
lumipas ang ilang buwan na nasa sinaunang panahon ako at sa dami ng nangyari doon
di ko na tuloy maalala ngayon ung number ko----Ah! Alam ko na.
"Oo nga pala, iniwan mo yung contact number mo sa akin diba? I'll text you na lang"
sabi ko, napatango naman si John at ngumiti ulit. "Okay... sige! See you soon"
paalam niya pa at nagtungo na siya sa kotse niya. bumusina pa siya bago tuluyang
umalis.
Naiwan naman ako sa tapat ng gate namin na tulala at pilit inaabsorb ang mga
pangyayari. Siya ba talaga si Juanito? o kamukha lang niya si Juanito? paano niya
naging kamukha si Juanito?
Mukhang mas lalo akong naguguluhan ngayon pagbalik ko dito sa San Alfonso.
Kinabukasan,
tanghali pa lang ay bumyahe na kami pabalik ng Manila, hindi kasi pwedeng mag-
absent sa work si dad at lalong-lalo na kami nila Jenny at Emily dahil malapit na
ang finals exams, pagdating sa Manila agad kong hinanap yung papel na sinulatan ng
contact number ni John at hindi naman ako nabigo dahil nakita ko iyon sa drawer ko.
Agad ko siyang tinext at nagpakilala ako sa kaniya. Ilang minuto lang nag-reply
naman na siya.
Hi Carmela, how are you? - John
I'm fine naman - ako.
Ilang minuto pa ang lumipas pero hindi pa nagrereply si John. Bakit ganun? Bakit
parang wala kaming masabi sa isa't-isa? Kung kelan naman ang dali-dali na ng
communication sa panahong to ngayon pa kami nauubusan ng topic. Naalala ko tuloy
noong naguusap kami ni Juanito sa hacienda nila, kahit naasar ako sa mga
pinagsasabi niya noon natutuwa pa rin ako kasi tuloy-tuloy at sobrang nakakatawa
yung convo namin habang hinahanap namin yung puno ng mangga na tagpuan ni Maria at
Eduardo, dahil kailangan kong pabalikin si Maria bago pa sila mahuli ni Eduardo
pero kami ni Juanito yung nahuli.
Anyway, I need to sleep na coz I have an early meeting tomorrow... Anong oras ba
ang lunch time niyo? Sabay na tayo :) - John.
11:30 am ang lunch ko, 3 pm pa ang sunod na class ko kaya... sige - ako.
Okay... see you tomorrow, Goodnight :) - John.
Goodnight :) - ako.
Inilagay ko na yung phone ko sa ilalim ng unan ko, at napahawak ako sa puso ko.
Medyo ang weird lang, hindi ko maramdaman ang dating... kaba.
Kinabukasan,
maaga akong umalis ng bahay, nag-aral muna ako sa library dahil exam week na namin
next week. Sakto namang napadaan si Shae pero in-erapan niya lang ako. hindi ko na
lang siya pinansin, habang binubuklat ko yung Philippine History book na binabasa
ko ngayon, hindi ko mapigilang mapangiti habang tinitingnan ang mga larawan ng
Pilipinas noong panahon ng Kastila. Ganitong-ganito ang mga tanawin na nakita ko,
pero ang larawan na ito ay black n' white... samantala ang nakita ng dalawang mga
mata ko nang mapunta ako sa sinaunang panahon ay makulay at masiglang Pilipinas.
Pagdating ng lunch time, tinext ko si John kung saan kami magkikita, sa labas na
lang ng school kami nagkita, pinagbuksan niya ako ng pinto ng kotse niya habang
nakangiti siya ng todo. Pagsakay ko sa loob, maayos ang buong gamit niya sa loob ng
kotse, naka-organize din ang lahat. "Saan mo gusto kumain?" panimula niya at nag-
seat belt na kami.
"Kahit saan... Ah! Sa Binondo na lang!" suggestion ko, gusto kong makabalik ulit sa
Binondo kung saan pinasyal ako noon ni Juanito. natawa naman si John.
"Ma-traffic dun, kailangan ko na rin kasing bumalik sa work before 4 pm" sabi pa
niya. napaisip naman ako "Ah! sa mga kainan na lang sa Luneta" suggest ko pa,
naalala ko kasi na tumambay kami doon ni Juanito at nagkwentuhan kami sa damuhan.
Napailing naman si John "May welga ata sa Quirino grand stand ngayon, baka ma-stock
tayo sa traffic" sabi pa niya. at dahil dun napaisip ulit ako.
"Ah! alam ko na, sa Intramuros na lang, madaming kainan doon and pwede pa tayong
mamasyal sandali sa Fort Santiago" suggest ko pa pero
tiningnan lang ako ni John na parang naweweirduhan siya sa'kin na natatawa.
"Seriously? Medyo malayo pa yun, and masikip din ang daan, kasabay din natin ngayon
ang lunch time ng mga students sa universities sa Intarmuros" sagot pa niya.
napasandal na lang ako sa upuan. "Edi saan tayo?" tanong ko pa, at napaisip naman
siya.
"Sa mall na lang tayo dito sa malapit" sabi pa niya at pinaandar na niya yung
kotse. Tumango na lang ako, wala naman akong magagawa siya naman ang mag-didrive
eh.
Sa isang Japanase restaurant kami kumain kahit pa sa Mang inasal o sa mga Filipino
restaurant ang suggestions ko. wala rin akong magagawa kasi siya naman ang
magbabayad. Habang kumakain kami, hindi ko maintindihan pero parang... hindi ako
masaya.
Kanina ko pa hinahanap yung dugdug, sparks, butterfly in my stomach... pero wala.
"Actually, si papa talaga ang nagpumilit na kumuha ako ng Accounting..." tugon niya
habang kumakain kami, hindi naman ako makasingit sa usapan kasi puro clients niya
ang kinukwento niya kanina.
"Ano ba talaga ang gusto mo?... Gusto mo mag-doctor? Or mag-painting?" tanong ko

sabay inom ng iced tea. Baka naman pareho din sila ng hilig ni Juanito kahit
papaano. Napailing naman si John.
"Wala akong passion sa pagdodoctor kahit pa pinipilit ako ni Lolo about doon, and
mas lalong wala akong talent sa pagpapainting stickman lang ang kaya kong idrawing"
biro pa ni John sabay tawa, sinubukan ko na lang din tumawa.
"The truth is gusto ko talaga mag IT, pero dahil si papa naman ang magpapaaral
sakin wala akong magagawa kasi ayaw niya na mag-IT ako" tugon pa niya,
ahh so pareho pala sila ni Juanito na pinagpilitan lang ng papa nila ang kurso na
kukunin nila.
"Ikaw ba? Business management ba talaga ang first choice mo?" tanong niya, napaisip
naman ako.
"Hindi, pinilit lang din ako ni dad" sagot ko sabay ngiti, pareho lang din pala
kami. "So... anong gusto mo?" dagdag pa niya. napaisip naman ako, lately
napapadalas ang pagbabasa ko ng mga history at parang na-eenjoy ko yun.
"I think, after ko maka-graduate, mag-aaral ulit ako, gusto kong maging History
Profesor" tugon ko, natawa naman si John. Anong nakakatawa doon?
"Seryoso? Hindi ba ang boring nun... pag-aaralan mo pa ang nakaraan eh tapos na

nga, Past is Past kumbaga" sabi pa niya, hindi ko alam pero sa pagkakataong iyon
parang biglang kumirot ang puso ko. napatitig lang ako sa kaniya, sigurado akong
hindi magsasabi ng ganyan si Juanito.
Hindi na lang ako nag-react, baka naman joke lang yun at ayokong ng patulan pa.
Halos 30 minutes din ang pagdadaldal niya about naman sa sports na hilig niya which
is baseball at mga bansang napuntahan na niya sa Europe, tumatango lang ako at
tinititigan ko siya, napansin ko na kapag nagsasalita siya hindi siya masyado
nakikipag-eye contact, stiff lang siyang nakaupo at hindi masyadong nag-gegestures
kapag nagkwewkento siya, hindi niya rin binabasa ang labi niya tulad ng ginagawa ni
Juanito.
Ibang-iba ang mga kilos niya sa kilos ni Juanito.
Nandito na kami ngayon sa kotse niya, ihahatid na niya ako pabalik sa school, may
kausap siya sa phone niya na kliyente at todo explain siya na malalate siya ng
dating kasi naabutan kami ng traffic, nakatingin
na lang ako sa bintana, hindi ko alam pero parang hindi ako komportable na ewan
kapag kasama siya.
Ilang saglit lang binaba na niya yung phone niya at mukhang bad trip siya dahil sa
kliyente niya. napatingin naman ako sa kaniya at inalok ko siya ng mineral water na
nasa bag ko na hindi ko pa naman naiinom. "I'm fine... Thanks" matipid niyang
sagot.
Ibinaling ko na lang ulit yung tingin ko sa bintana, bakit ganito ang nararamdaman
ko? bakit ba kinukumpara ko siya kay Juanito?
"SH*T" nagulat ako nang bigla siyang mapasigaw at bigla niyang prineno ang kotse
dahilan para mapahawak ako sa upuan ko. pinara kasi siya nung isang traffic
enforcer kasi nag-go pa rin siya kahit naka-red na yung traffic light.
Napamura paulit-ulit sa inis si John at ilang saglit pa kinatok na nung traffic

enforcer yung bintana niya, "Ser, lisensiya niyo po?" panimula nung traffic
enforcer, bad trip na bad trip naman si John at padabog na kinuha yung wallet niya
sa bulsa niya pero dahil sa pagdadabog niya nagtalsikan tuloy yung mga id niya.
Pinulot ko naman yung mga id niya habang inabot na niya doon sa traffic enforcer
yung license niya. nanlaki ang mga mata ko nang mabasa ko ang pangalan niya sa
isang calling card niya na hawak ko na ngayon...
Juanito G. Alfonso IV.
"Sa susunod ser wag niyo na po ipilit ang sarili niyo at habulin ang hindi naman
dapat" sabi nung traffic enforcer sabay tingin sa akin. Napakunot naman yung noo
ko, bakit parang humuhugot si kuya?
"Fine... Fine... just give me the ticket" seryosong tugon ni John at agad niyang
sinara ang binate nang iabot na
sa kaniya yung ticket niya. "Mag-iingat po kayo" paalam nung traffic enforcer pero
hindi siya pinansin ni John at agad nitong pinaharurot yung kotse.
Napapasulyap naman ako sa kaniya, at bakas pa rin sa mukha niya ang matinding
pagka-inis. Ang malas pala niya ngayon, nagalit sa kaniya yung kliyente niya tapos
natiketan pa siya ngayon.
Pero ang mas gumugulo sa isipan ko ay kung bakit... Juanito Alfonso din ang
pangalan niya. Teka! Hindi kaya apo siya ni Juanito sa talampakan?
Hindi ko namalayan na nakarating na pala kami sa school ko, "Thanks sa lunch, and
sorry kung----" hindi ko na natapos yung sasabihin ko kasi tumango-tango na siya
sa'kin at sumenyas na okay lang siya.
"Okay... Sige, Thank you ulet" yun na lang yung sinabi ko at isinara ko na yung
pinto ng koste niya. kumaway pa ako sa kaniya pero hindi man lang siya lumingon sa
akin at agad niyang pinaharurot yung kotse niya papalayo. Ramdam ko naman na parang
ako yung sinsisi niya sa kamalasang dinanas niya ngayong araw.
Kung si Juanito talaga siya... Hindi niya magagawa sa akin iyon.
Lumipas pa ang ilang linggo at malapit na magtapos ang buwan ng Marso, nagtetext sa
akin si John pero hindi ko na siya nirereplayan, sa totoo lang after nung paghatid
niya sa akin sa school sobrang nasaktan at umiyak ako buong gabi. hindi ko alam
kung bakit pilit kong hinahanap sa kaniya ang pagkatao ni Juanito, alam kong unfair
yun sa part niya pero hindi ko mapigilang umasa na kasing ugali niya din si Juanito
kahit pa kamukhang-kamukha niya ito.
Kaya napag-desisyunan ko na lang na hindi ko na lang siya rereplayan
at hindi na ako makikipagkita ulit sa kaniya. Dahil narealize ko na hindi magandang

solusyon sa pusong sawi ang paghahanap ng iba para maghilom ito. Hindi tama ang
humanap ka ng panakip butas o rebound para tumulong sayo na muling mabuo ang puso
mo, dahil hindi mo maiiwasang ipagkumpara ang dating mahal mo sa bagong minamahal
mo na ngayon at kapag iniwan ka ulit ng bago mo... mahihirapan ka ulit bumangon.
Nag-focus na lang ako ng mabuti sa sarili ko, inayos k rin ang buong kwarto ko,
nag-request ako kay dad na papalitan ng classic Spanish style ang interior ng buong
kwarto ko, inayos ko rin ang wardrobe ko at pinamigay ko na yung mga damit na
maiiksi at halos kita na ang kaluluwa, hindi na kasi ako sanay magsuot ng ganun at
puro long dresses na may manggas na mahahaba ang porma ko na ngayon.
Nagprint din ako ng mga lumang pictures ng Intramuros at ng iba't-ibang parte ng

Pilipinas noong 19th century at dinikit ko iyon sa paligid ng kwarto ko. Pina-frame
ko rin yung prinint kong malaking family picture ng Alfonso Famiy at Montecarlos
Family at inilagay ko iyon sa dingding na nakatapat sa kwarto ko.
Linggo na ngayon at sa Friday na ang graduation ko, magsisimba kami maya-maya nila
dad kaya nakabihis na ako ngayon ng white dress at tinernuhan ko pa ng belo,
pinupunasan ko ngayon yung larawan ng Alfonso family na nakalagay na sa frame,
hindi ko namalayang may luha nang pumatak mula sa akin at tumama sa mukha ni
Juanito na pusturang-pustura at sobrang maginoo habang nakatayo sila ni Sergio sa
likod at nasa harapan nila nakaupo si Don Mariano at Donya Juanita habang nakaupo
din sa magkabila si Angelito
at Sonya.
Pero agad akong napapunas sa luha ko nang biglang bumukas yung pinto at tumambad sa
harapan ko si Emily. "Ateeeee" reklamo niya at bigla siyang nag-dive sa kama ko.
Ibinalik ko na sa ayos yung larawan ng pamilya Alfonso at pinakamalma ko muna ang

sarili ko bago ako lumingon kay Emily, "Kainis talaga! Ang hirap naman neto! Di ko
maintindihan yung tula!" reklamo niya pa at binato niya sa sahig yung notebook
niya.
Kinuha ko naman iyon at binasa ang title nung tula, I Was Not When You Were Born,
You Were Old When I Was Born. (Tang Dynasty).
I was not when you were born,
You were old when I was born.
You regret that I was late born,
I regret that you were early born.
I was not when you were born,
You were old when I was born.
I wished we have been born together,
We could enjoy our time together.
You were not when I was born,
I was old when you were born.
I was so far away from you,
You were so distant from me.
You were not when I was born,
I was old when you were born.
I'd become a flower-seeking butterfly,
And sleep on the fragrant grass every night.
Sa pagkakataong iyon habang binabasa ko ang tulang iyon, napahawak na lang ako sa
puso ko, parang unti-unti itong nadudurog habang binabasa ko ang bawat salita at
linya ng tula dahil parang nalalaman nito ang pinagdadaanan ko ngayon.
I was born on 1996.
And he was
born on 1871.
"Ate, Bakit umiiyak ka?" narinig kong tanong ni Emily na nasa tabi ko na pala
dahilan para punasan ko agad yung luha ko. "W-wala, n-napuwing lang ako...
naglilinis kasi ako dito n-ngayon" palusot ko pa pero niyakap lang ako ni Emily.
"Akin na, boblow ko" sabi pa niya tapos hinipan niya yung mata ko dahilan para
matawa na lang ako. niyakap ko rin siya at pinaliwanag ko sa kaniya ang ibig
sabihin ng tulang iyon na kung saan malayo ang agwat ng edad ng dalawang taong
nagmamahalan.
Bago ang graduation meron kaming ritual dito sa school na kung saan dadaan kami
ulit pabalik sa Arch of The Centuries bilang bahagi ng seremonya ng aming
pagtatapos. Nakapapila na kaming lahat ngayon at sobrang daming nagkikislapang ilaw
sa paligid. Gabi na ngayon pero sobrang liwanag at sigla ng mga tao dito. Natanaw
ko naman si Daddy, Jenny at Emily na nakatayo sa gilid at kinukuhaan ako ng
pictures and videos. Napakaway na lang din ako sa kanila, hindi ko akalaing makaka-
graduate na ako.
Nagsimula na ang seremonya at pila-pila kaming naglakad papunta sa Arko,

napatingala ako sa taas nito, at sa pagkakataong iyon naramandaman ko na lang na
unti-unti akong napangiti, nang malapit na akong makadaan sa ilalim ng Arch of The
Centuries, ipinikit ko na lang ang mga mata ko habang patuloy na tumagos doon.
Naramdaman ko ang marahan at malamig na pag-ihip ng hangin, naririnig ko pa rin ang

mga tawanan at hiyawan ng mga estudyante pero iba ang nararamdaman ko, pakiramdam
ko ay muli akong nakabalik sa nakaraan, dahan-dahan kong iminulat ang mga mata ko
at
napangiti na lang ako habang nakikita ang pamilyar na kapaligiran...
Ang Plaza Santo Tomas na tahimik at walang katao-tao pero maligayang sumasayaw ang
mga puno at dahon dahil sa hangin, maaliwalas ang kalangitan at madaming puting
kalapati ang nagliliparan sa himpapawid, naroon din ang mga kalesang dumadaan sakay
ang mayayamang tao na magagarbo ang kasuotan, natanaw ko rin ang ilang mga
kalalakihang estudyante na pulos naka-puti at may mga suot na sumbrero,
nagtatawanan sila at nagkwekwentuhan at binabati ang ilang mga kababaihang
nakatakip ng abaniko at nakakasalubong nila.
Napangiti na lang ako habang tinitingnan silang lahat, hindi na rin maawat ang
pagpatak ng mga luha ko ngayon, ilang saglit pa napatigil ako nang makita ang isang
pamilyar na lalaki na nakatayo sa di-kalayuan habang may kausap itong iba pang mga
kalalakihan na naka-itim at may matatas na sumbrero.
Tumatawa siya habang kausap ang iba, maayos rin ang kaniyang pananamit, naka-itim
na coat siya at nakasuot din siya ng itim na sumbrero, may hawak siyang kulay brown
na briefcase at may salamin sa mata ring nakasabit sa kaniyang kwelyo... hindi ko
man naririnig ang usapan nila, alam kong naging maganda na ang buhay niya...
Naging doktor nga si Juanito.
Biglang naglaho ang lahat nang maramdaman kong may humawak sa balikat ko, at
pagdilat ko nakita ko si Shae na nasa tabi ko at nakangiti ngayon sa akin. Isa lang
palang sandaling sulyap ang naranasan ko kanina sa sinaunang panahon dahil nandito
pa rin ako ngayon sa panahon ko.
"Hey, I've realized na before we part our ways
gusto ko sanang humingi ng tawad sa lahat ng kagagahan na nagawa ko sayo" tugon

niya, kitang-kita ko naman sa mga mata niya na sincere siya. hindi ko alam pero
bigla na lang ako napangiti, kahit papaano ay naging bestfriend ko din naman si
Shae dati.
Hinawakan ko yung kamay niya na nasa balikat ko at hinarap siya "Ako rin... gusto
kong mag-sorry sayo dahil sa kababawan ko" tugon ko at bigla kaming natawang
dalawa.
"Biruin moa ng tagal na nating hindi natawa ng ganito" tugon pa ni Shae at napansin
ko ang namumuong luha sa kaniyang mga mata at dahil dun niyakap ko siya. "I think
it's not too late pa naman diba... beshy?" bulong ko sa kaniya dahilan para matawa
siya at maiyak.
"Of course, beshy! Sorry kung now ko lang din narealize na total asshole and jerk
si James" tugon niya pa, at dahil dun natawa na kami kasi mukhang magkakasundo kami
ngayong i-bash si James.
"I'm happy na nagkabati na tayo... I hope mahanap mo na ang one true love mo" sabi
ni Shae napangiti naman ako dahil sa sinabi niya.
"Nahanap ko na siya, pero imposibleng magkita pa kami, nasa napakalayong lugar

siya" sagot ko, bigla namang napangiti ng todo si Shae. Kasabay niyon ay ang
pagsaboy ng mga fireworks sa kalangitan, naghiyawan at nagtatalon na ang mga
estudyante na kasama naming gagraduate ngayon. eto na ang bunga ng madugong college
life!
"Eh sino siya?" nakangiting tanong ni Shae sabay turo sa gilid ko, napalingon naman
ako sa gilid at napatulala ako nang makita si... John.
Naka-white polo siya ngayon at mukhang kakagaling lang niya sa work, nakangiti siya
sa akin ngayon habang hawak
ang isang white rose.
"Di mo ba siya boyfie? Sige ka uunahan kita" biro pa ni Shae at tumawa siya ng
malakas, namiss ko din yung tawa niyang ganun na kapag nag-duet kami para kaming
mga mangkukulam.
"Sige na nga, take your moment na" sabi pa niya sabay yakap ulit sa'kin at pumunta
na siya sa mommy niya.
Napatingin ulit ako kay John na humahakbang na ngayon papalapit sa akin "Ang hirap
mo hanapin, pero I'm sure na magkikita at magkikita pa rin tayo" sabi niya habang
nakangiti ng todo sa akin ngayon. sa pagkakataong iyon umaasa akong makikisabay ang
lakas ng hiyawan ngayon ng mga tao sa tibok ng puso ko pero... hindi ko pa rin
mahanap ito.
Inabot na niya sa'kin yung white rose at napatitig ako doon "B-bakit white rose?"
tanong ko, napangiti naman siya.
"It's a symbol of pure love and ito rin ang paborito ng lahat ng kababaihan" sabi
pa niya, napatingin lang ako sa kaniya at kinuha ko na yung bulaklak. Tama para rin
sa kaniya katulad din ako ng lahat ng kababaihan.
Ilang saglit pa lumapit na sa amin si dad, Jenny at Emily, nagpakilala si John kay
dad at sinabing nililigawan niya daw ako, napatalon naman sa kilig yung dalawa kong
kapatid. Sinama na rin namin si John kumain sa isang buffet, napansin ko namang
agad nakasundo ni dad si John at puro business talk ang pinag-uusapan nila,
napanganga naman si Jenny at Emily sa kaniya dahil malakas talaga ang appeal niya.
Napapasulyap-sulyap ako kay John habang masaya silang nagkwekwentuhan, hindi ko

tuloy mapigilang sisihin ang sarili ko na baka nag-iinarte lang ako at sobrang taas
lang ng expectation ko kaya hindi magawang tumibok ng puso
ko para sa kaniya.
Pero siguro nga... sa paglipas ng panahon titibok din ito.
Lumipas pa ang ilang buwan, madalas akong imbitahan lumabas ni John, palagi naman
akong pumapayag kasi bakasyon naman at hindi pa ko nakakahanp ng trabaho. Minsan
nasa isang fine dining restaurant kami hindi ko napigilang itanong sa kaniya ang
isang bagay na matagal ng bumabagabag sa akin.
"Uhh... Bakit pala John ang name na ginagamit mo? hindi ba Juanito ang real name
mo?" panimula ko, napapunas naman sa bibig si John bago nagsalita. Naka-suit and
tie siya ngayon at ang yaman talaga ng dating. Samantalang naka-black fitted dress
naman ako.
"Well, puro kasi kami Juanito magmula sa Lolo ko kaya nakakumay na" natatawa niyang
sagot. Nanlaki yung mga mata ko.
"J-juanito din ang pangalan ng lolo mo?"
"Oo, Juanito Alfonso kaming lahat" sagot niya, at dahil dun nabitawan ko yung
tinidor na hawak ko. kaya agad lumapit yung waiter at pinalitan iyon.
"Sa San Alfonso ba talaga kayo nagmula lahat?"
"Oo... ang pagkakaalam ko ang mga ninuno namin ang nag-pundar at nagbungkal ng
lupain ng San Alfonso" sagot niya dahilan para sinukin ako dahil sa pagkagulat. "A-
ayos ka lang ba?" tanong niya pa, uminom agad akong tubig at pilit kong pinakalma
ang sarili ko.
"P-pwede mo ba akong ipakilala sa angkan niyo?" sabi ko pa dahilan para mabigla si

John at napangiti siya. Hala! Na-misunderstoo niya!
"A-ang ibig kong sabihin, gusto ko lang malaman ang kwento ng mga ninuno mo" sabi
ko pa pero mukhang hindi kumbinsido si John.
"Talaga? o baka gusto mong i-level up
na natin to" sabi pa niya habang nakangiti ng todo. Sabi ko na nga ba eh, iba ang
iniisip niya.
"Hindi sa ganun, interesado lang talaga ako sa mga family history lalo na kasi
nagbabalak ako ngayon kumuha ng History course" paliwanag ko pa, napatango-tango
naman si John.
"Sige, next week pupunta tayong San Alfonso" sabi niya at nagsimula kaming kumain
ulit. Pinagmasdan ko ulit siya habang kumakain, napaka-formal niya at disenteng-
disente talaga. Formal din naman noon si Juanito lalo na nung mayaman pa sila kaso
mas kinilig ako at mas bet ko siya nung mahirap na siya.
"And besides, kaya rin ayokong gamitin ang pangalang Juanito kasi parang masyadong
makaluma at pobre lang" patuloy niya pa dahilan para mapatulala ako sa sinabi niya.
Ano? Halos maubos nga noon yung papel ko kakasulat paulit-ulit ng pangalan ni
Juanito tapos ngayon pipintasan lang niya.
"Bakit naman ako? Carmela ang pangalan ko, it sounds makaluma naman din diba?"
sarcastic kong sabi sa kaniya dahilan para mapatingin siya sa akin. Inayos naman
niya yung tie niya at sinubukang hawakan ang kamay ko para pakalmahin ako, napansin
niya siguro na hindi ko nagustuhang tawagin niyang makaluma at pobre ang pangalang
Juanito.
"Your name suits you naman, and may touch of modernization na... Well, maganda rin
naman ang pangalang Juanito but it doesn't suit me, hindi bagay sa personality ko
ang ganung pangalan" sabi niya, tumayo na lang ako at naglakad na papalabas sa
pinto dahilan para mapatingin sa amin yung ibang kumakain dito sa resto.
"Wait, Carmela!" tawag niya pa pero hindi ko siya pinansin agad akong nag-para
ng taxi pero walang tumitigil, nakita kong hinarang pa si John nung waiter kasi
hindi pa kami nagbabayad kaya nagbayad pa siya bago tuluyang nakalabas sa resto.
Hinawakan niya ang kamay ko at agad akong pumiglas. Naiinis talaga ako ngayon.
"Hey... I'm sorry kung may sinabi akong hindi mo nagustuhan but... think of it...
it's just a name, a name na pwedeng palitan" sabi pa niya dahilan para mas lalong
kumunot yung noo ko. hindi naman sa nagiging OA ako pero hindi ko matanggap yung
sinabi niyang 'Pwedeng Palitan'
"Narealize ko na tama ka nga, it's just a name... pero para sa akin wala ng
makakapalit pa sa pangalang yun" diretso kong sagot sa kaniya. At biglang may
tumigil na taxi at agad akong sumakay doon, wala naman ng nagawa si John kasi agad
akong nakapasok sa taxi at pinaandar na iyon nung driver.
Kailanman ay hindi nga mapapalitan ng kung sinuman si Juanito sa puso ko.
Kinabukasan, nagpaalam ako kay dad na pupunta ako ng San Alfonso, pakiramdam ko
kasi madami pang kulang sa buhay ko na hindi ko pa nahahanapan ng sagot. Marami
pang bagay na bumabagabag sa akin lalo na ang mga nangyari matapos kong makabalik
dito sa panahon ko.
Pumayag naman si dad at mag-isa akong bumyahe pabalik sa San Alfonso sakay ng bus,
pagdating doon nag-stay ako kay Lola Carmina at ang dami niyang kinuwento sa akin
tungkol sa paghahanda nila sa fiesta, month of April na kasi ngayon at sa June na
ang fiesta sa San Alfonso.
Kinahapunan, nagpaalam ako kay Lola Carmina na may pupuntahan lang ako, pumayag
naman siya. sumakay ako ng tricycle paglabas ko
sa hacienda Montecarlos at nagpahatid ako sa hacienda Alfonso.
"Sigurado po ba kayo ma'm? haunted house po yun eh" sabi nung tricycle driver na
medyo may katandaan na.
Naging haunted house ang mansyon ng pamilya Alfonso?
"O-okay lang, ihatid mo na lang ako doon" sabi ko pa, napakamot na lang sa ulo yung
matanda at pinatakbo na niya yung tricycle. Napatingin lang ako sa paligid, medyo
madami na rin ang mga maliliit na kabahayan dito na dati ay masukal na kagubatan pa
kung saan nag-kampo noon ang rebeldeng grupo ni Ca-tapang.
Ilang saglit pa tumigil na yung tricycle "Nandito na po tayo ma'am" narinig kong
sabi niya, inabot ko na sa kaniya ang bayad at dahan-dahan akong bumaba sa tricycle
at tulalang napatitig sa hacienda Alfonso.
"Sigurado po ba kayo na papasok kayo dyan mag-isa? Wala na pong nakatira dyan eh,
si tatay Juaning lang po ang nag-lilinis diyan kada buwan" sabi pa nung tricycle
driver, ngumiti na lang ako sa kaniya. Napatsk tsk naman siya at umalis na.
Alas-dos pa lang naman ng hapon ngayon, wala pa naman sigurong multo.

Sa pagkakataong iyon, namumuo na ang mga luha ko, at parang ang bigat na rin ng
dibdib ko dahil mukhang napabayaan na ang mansyon ng mga Alfonso.
Nababalot ng mga makakapal na vines ang gate at bakod ng hacienda, ang dami ring
mga patay na halaman sa paligid lalo na sa loob, ang kapal na rin ng mga patay na
dahon na nakatambak sa daanan, at ang mansyon ay puro cracks na, butas at sira-sira
na ang bintana, inaamag at kulay berde na rin ang mga dingding ng bahay dahil sa
kalumaan, ang bubong naman ay sira-sira na rin at nahulog
na ang ilang bloke nito sa lupa, animo'y dinaanan ng gera ang buong bahay.
Napahawak ako sa gate at napansin kong bukas ito kaya dahan-dahan kong binuksan at
pumasok na ako sa loob. Amoy na amoy ko sa buong paligid ang mga tuyot na dahon.
Natanaw ko sa gilid ang lugar kung saan namataan ko noon nagbabasa ng libro si
Angelito.
Malalago din ang mga puno at ang lalaki din ng ugat nito. Malayong-malayo sa hardin
ng hacienda Alfonso na minsan na naming pinasyalan noon ni Juanito. wala na rin ang
hardin at puro basag na palayok ang nakakalat sa bawat gilid.
Pagdating ko sa tapat ng pintuan, napansin kong medyo nakauwang ito, kung kaya't
pumasok na ako. umalingawngaw sa buong paligid ang nakakabinging tunog ng pinto na
kumikiskis sa sahig dahil sa kalumaan nito.
Parang gumuho naman ang mundo ko nang makita ang kalagayan ng loob ng bahay, halos
wala ng gamit at puro pang-sigang kahoy ang nasa loob, Bumigay na rin ang ilang mga
bato at kahoy na kisame, May mga vandalism din at kung ano-anong salitang jejemon
ang nakasulat sa bawat dingding ng bahay. animo'y parang binastos at hindi na
ginalang ang kasaysayan ng mansyon na ito.
Hindi ko namalayan na patuloy na pala ang pagdaloy ng mga luha ko, bakit hanggang
sa kanilang tahanan tuluyang nayurakan ang pagkatao ng pamilya Alfonso?
Aalis na lang sana ako nang biglang may nagsalita mula sa bandang kusina. "Sino ka?
Paano ka nakapasok dito?"
Napalingon ako sa bandang kusina at nakita ko ang isang matandang lalaki na payat,
kulubot na ang kaniyang buong balat at puting-puti na rin ang kaniyang buhok. Naka-
damit pangmagsasaka siya.
"A-aalis na po ako..." sabi ko na lang at lalabas na sana ako sa pinto kaya lang
nagsalita siya ulit. "T-teka! Parang nakita na kita!" tugon niya dahilan para
mapalingon ulit ako sa kaniya.
Nakaturo siya sa'kin ngayon at gulat na gulat ang itsura niya. "I-IKAW NGA!" sabi
pa niya at tumindig yung balahibo ko dahil sa sinabi niya.
"I-ikaw yung babaeng nasa painting!" dagdag pa niya dahilan para lumaki yung mata
ko dahil sa gulat. Ano? Painting?
"Halika Hija, sumama ka sa akin" sabi pa niya at tumalikod na siya, aalis na lang
sana ako kaso parang may umuudyok sa aking sundan ko siya, lalo na't sinabi niyang
nasa painting daw ako.
Huminga na lang ako ng malalim at sumunod sa kaniya, dumaan kami sa gilid ng kusina
at bumaba sa isang hagdan na pababa, mukhang papunta kami sa isang basement.
Madilim ang buong paligid pero dahil sira-sira na ang buong bahay at puro biyak na
ito tumatagos na ang sinag ng araw sa bawat butas ng sahig sa itaas.
Pagdating namin sa ibaba, nanlaki ang mga mata ko ng makita ang dami ng gamit dito,
halos tinakluban ng puting tela ang mga upuan, aparador, lamesa at kung ano-ano pa.
"Dito nakaimbak lahat ng kagamitan ng pamilya Alfonso matapos ang ikalawang
digmaang pandaigdig, bata pa ako noon pero tulong-tulong kami ni ama at ng mga
kapatid ko na itago ang lahat ng kagamitan dito" panimula nung matandang lalaki,
ugod-ugod na siya maglakad kung kaya't mabagal an gaming pagusad.
"A-ano pong pangalan niyo?" tanong ko sa kaniya, lumingon naman siya sa akin.
"Tatang Juaning ang tawag sa akin dito, ngunit Juanito Alfonso ang buong pangalan
ko" nakangiti niyang
tugon at dahil dun nanlaki ang mga mata ko.
"I-ikaw si Juanito?" tanong ko sa kaniya, natawa naman siya. imposible, halos 100
years na ang lumipas.
"Ano ka ba HIja? Hindi tayo magsing-edad, gumamit ka ng po at opo sa iyong

pananalita" sabi pa niya at napatulala lang ako sa kaniya. Nakalimutan kong lolo ng
apala siya.
"Ang lolo ko ay si Angelito Alfonso at ang lola ko naman ay si Theresita Agbayani-

Alfonso, naging isang magaling na abogado si Lolo Angelito dahil pinag-aral siya ng
kaniyang kuya Juanito Alfonso... na naging doktor at siyang nag-pinta ng larawang
ito" patuloy pa ni Lolo Juaning at tinanggal na niya yung puting tela na nakabalot
sa isang painting canvas na nakasabit sa dingding.
Nabalot ng makapal na alikabok ang buong paligid pero hindi ko na iyon napansin
dahil naistatwa na ako sa kinatatayuan ko ngayon habang gulat na nakatingin sa
painting na nasa harapan ko.
"Huwag kang mag-alala tatapusin ko ang obrang iyan ng may ngiti sa labi dahil
nandito ka na ngayon sa tabi ko" - Juanito.
Ito yung painting na nakita ko sa simbahan ng San Alfonso kung saan tinago ni Padre
Orlando noon si Juanito. humakbang ako papalapit sa painting, at hindi ko na
mapigilan ang panginginig ngayon ng kamay ko habang dahan-dahang hinihipo ang mga
larawang iginuhit niya.
Patuloy rin ang pag-agos ng mga luha ko, Patawad Juanito kung natapos mo ang obrang
ito na wala ako sa tabi mo.
Naalala ko kasi na hindi pa tapos ni Juanito yung painting na ito nung una kong
makita iyon, pero ngayon tapos na tapos na siya. buong-buo
na.
Naka-pulang baro't-saya ako, naaalala kong iyon ang kasuotan ko noong pasko sa San
Alfonso at magkasama kaming dalawang namasyal.
"Naabutan ko pa si Lolo Juanito pero matanda na siya, Maagang lumabo ang kaniyang
mga mata kung kaya't hindi na siya nakapag-pinta pa, nasa edad siyetenta raw noon
si Lolo Juanito nang mabulag na ito, pero marami naman na siyang naipundar, nabawi
niya muli ang haciendang ito nang ipaglaban niya sa korte ang karapatan at
anumalyang ginawa sa kanilang pamilya" patuloy pa ni Lolo Juaning at nakatitig siya
ngayon sa painting.
"Sabi nila, hindi raw nag-asawa si Lolo Juanito dahil nabigo siya sa paghihintay sa
babaeng iginuguhit niya sa lahat ng kaniyang pinipinta, kaya lang itong painting na
lang na ito ang natira sa lahat ng obra niya dahil nasunog ang tinitirhan niya sa
Intramuros noong binomba ng mga hapon ang intramuros, kasabay niyon ang pagkatupok
rin ng lahat ng larawang ipininta niya... sinabi sa akin noon ni Lolo Angelito na
mahal na mahal raw ni Juanito ang babaeng ito, araw-araw bago magtakipsilm
nagtutungo si Juanito sa burol sa puno ng mangga dito sa labas ng hacienda Alfonso
upang hintayin ang pagbabalik ng babaeng minamahal niya pero lumipas ang ilang
araw, ang ilang buwan, ang ilang taon, ang ilang dekada hanggang sa mamatay siya ay
hindi ito dumating" tugon pa ni Lolo Juaning dahilan para mapahawak na ako sa puso
ko at hindi ko na mapigilan ang pag-agos ng mga luha ko.
"Ang babaeng ito ay sinasabi nilang si Carmelita Montecarlos... pero ang pingalan
ni Juanito sa obrang ito ay... Carmela Isabella" patuloy pa ni Lolo Juaning dahilan
para biglang manghina ang tuhod ko at mapabagsak ako sa sahig. Agad naman niya
akong inalalayan at hinawakan.
"Hija... ayos ka lang ba?" nag-aalala niyang tanong, sinubukan ko namang pakalmahin
ang sarili ko pero hindi ko kaya. Durog na durog na ngayon ang puso ko.
Agad inabot sa akin ni Lolo Juaning ang isang bottled mineral water na nasa maliit
niyang bag na nakasabit sa balikat niya, ininom ko naman iyon at sandali muna
kaming napatahimik na dalawa.
Ilang saglit pa umupo siya sa tabi ko habang nakatingala pa rin doon sa painting.
"Nagtataka ka siguro kung bakit Juanito ang pangalan ko kahit pa hindi naman ako
anak ni Juanito... ang totoo kasi niyan, ayon sa aking lolo Angelito nais niyang
dakilain ang kaniyang kuya na nagtaguyod sa kaniya kaya ipinangalan niya sa
panganay nilang anak na lalaki ni Theresita ay Juanito Alfonso Jr., nagkaroon ng
pito pang anak si Lolo Angelito at Lola Theresita pero puro babae na ang iba, Ako
naman ay anak ni Juanito Alfonso Jr. at ang buong pangalan ko ay Juanito Alfonso
Sr." sabi pa ni Tatang Juaning sabay ngiti ng bahagya sa akin... siya pala si
Juanito Alfonso Sr.
"Ako at ang aking asawa na si Linda ay nagkaroon ng apat na anak, tatlong babae at
ang bunso namin ay lalaki na pinangalanan naming... Juanito Alfonso III" tugon pa
ni Lolo Juaning at pilit niyang pinapangiti ako dahil sa ngiti niya.
"Tatang Juaning na ang tawag sa akin ng lahat... at anak ko naman na si Juanito

Alfonso III ay may palayaw na 'Juan' kasalukuyan siyang nagtatrabaho bilang
engineer sa Dubai, namatay ang asawa ni Juan dahil sa pagbubuntis sa nag-iisa
nilang
anak na apo ko... si Juanito Alfonso IV na tinatawag naming John"patuloy pa ni

Tatang Juaning. Bigla akong napalingon sa kaniya.
Kaya pala kamukha talaga ni John si Juanito kasi nagmula lang din sila sa iisang
lahi... sa salinlahi ni Angelito at Theresita.
"Pero alam mo ba Hija, ang sabi noon sa akin ni Lolo Angelito... kahit pa Juanito
ang maging pangalan ng salinlahi namin... si Juanito Alfonso na pangalawang anak ni
Don Mariano at Donya Juanita ay ang nag-iisang Juanito na bumihag sa puso ng
babaeng nasa painting na ito" sabi ni Tatang Juaning sabay turo dun sa painting.
"Oo nga pala, narito ang mga talaarawan ni Ginoong Juanito Alfonso" sabi pa ni
tatang Juaning sabay tayo at nagtungo sa likod namin, agad niyang hinila yung
malaking puting tela na nakabalot sa isang malaking bookshelves.
Dahan-dahan akong napatayo at gulat na napatingin doon. May tatlong palapag yung
bookshelves at halos kulay brown na yung mga talaarawan. "Ayon sa aking Lolo
Angelito, araw-araw daw nagsusulat sa talaarawan si Juanito sa ilalim ng puno ng
mangga sa burol, at kahit saan siya magpunta palagi siyang may dalang talaarawan at
isinusulat niya doon ang naging takbo ng bawat araw niya" tugon pa ni Tatang
Juaning, kinuha ko naman yung isang talaarawan na nasa pinakababa... ito ang
pinakaluma sa lahat.
Parang biglang kumirot ang puso ko nang mabasa ko ang nakasulat sa pinakaharap
nito.
1892
Kinuha ko naman yung kasunod na mga talaarawan sa tabi nito at mas lalong bumigat
ang dibdib ko nang mabasa ko ang nakasulat sa harapan ng tatlong talaarawan na
hawak ko...
1893
1894
1895
Napatingala
ako sa taas ng bookshelf at nakita ko ang pinakahuling talaarawan sa dulo...
1963
"Sabi nila, bawat taon ang laman ng bawat talaarawan na iyan... at hanggang sa
taong 1963 lamang nakapagsulat si Juanito, kahit pa lumabo na ang kaniyang paningin
at nabulag siya pilit niya pa ding sinulat at kinapa ng mabuti ang mga papel upang
isulat doon ang naging takbo ng araw niya... pero di kalaunan ay binawian na rin
siya ng buhay noong taong 1963 dahil sa katandaan" tugon pa ni Tatang Juaning.
Napabagsak na lang ulit ako sa sahig at hindi ko na mapigilan ang mga luha ko, wala
na akong pakialam kung anong isipin ni tatang Juaning dahil humahagulgol na ako
ngayon dahil hindi ko na kaya ang sobrang bigat at sakit na nararamdaman ko.
Wala na talaga si Juanito... wala na ang lalaking minamahal ko.

"Apo? Ayos ka lang ba? Bakit parang palagi ka na lang natutulala? Teka! Tumawag na
ba ang dad mo? tatlong linggo ka na nandito sa San Alfonso, baka maubusan ka ng
trabaho sa Maynila" narinig kong tugon ni lola Carmina at inilapag niya sa tapat ko
yung gatas na dala niya. nandito ako sa kwarto ni Carmelita at nakatitig ngayon sa
bintana habang pinagmamasdan ang magandang tanawin sa labas. may dalawang ibon na
lumilipad sa himpapawid pero tumigil ang isa sa puno at ang isa naman ay tumuloy sa
paglipad... nagkahiwalay din sila.
Ilang saglit pa umalis na si Lola Carmina pero bumalik din ito, may dala-dala
siyang maliit na baul na gawa sa kahoy, umupo siya sa kama at sinenyasan akong
tumabi sa kaniya. Tumayo na ako at umupo sa tabi niya.
"Noong kaarawan mo pa dapat
ko ibibigay ito kaya lang may nagtungo naman na kayo sa Maynila at nakalimutan ko
na rin nitong mga huling buwan... buti na lang nakita ko ito kanina habang
naglilinis ako ng kwarto" panimula niya at ipinatong niya sa hita ko yung baul.
Nginitian naman niya ako at sinenyasan ako na buksan ko iyon, dahan-dahan ko naman
itong hinawakan at binuksan ko na ang baul, nanlaki ang mga mata ko nang makita ang
isang lumang sulat, tuyong bulaklak ng Sampaguita, isang gintong kuwintas na hugis
puso at ang kuwintas na gawa sa kahoy na may nakaukit na pangalang...
Carmela
"Ayon sa aking Lola Maria, ibinilin daw noon ni Carmelita habang nakasakay sila sa
kalesa na ibigay ang kuwintas na iyan sa ikaapat na henerasyon na magiging
salinlahi niya na papangalanang Carmela... kaya nga Carmela ang ipinangalan ng
mommy mo sayo" sabi pa ni Lola Carmina. hindi ko na naitago pa ang luhang tinitiis
ko nitong mga huling linggo. Narito na rin ngayon sa kamay ko ang kuwintas na
binigay sa akin noon ni Juanito.
"At ang sulat namang iyan ay mula kay Ginoong Juanito..." tugon pa ni Lola Carmina
dahilan para mapalingon ako sa kaniya. Maingat niyang kinuha yung sulat at iniabot
iyon sa akin.
"K-kilala niyo po si Juanito?" tanong ko, naalaala ko noong nagkausap kami ni Lola
Carmina dito rin sa kwartong ito, hindi niya kilala si Juanito.
"Isang beses ko pa lang nakita si Ginoong Juanito, dinala ako ni Inay Carmen sa
kaniya noon, labindalawang taon lamang ako noon nang makita ko ang isang matandang
lalaki na nakahiga na sa kama at malapit ng mamatay... sabi sa akin ni inay Carmen,
Ginoong Juanito daw
ang pangalan ng matandang iyon" sagot ni Lola Carmina. siguro hindi na niya
inungkat pa kung sino si Ginoong Juanito na nakilala niya kaya hindi niya naisip na
si Juanito na doktor na tumingin kay Carrmelita ay ang matandang nakilala niya.
"Sa tingin ko ay taong 1963 ang panahong iyon, pagdating namin sa isang bahay sa
Maynila, naroon si Ginoong Juanito at sabi ng doktor ay bilang na ang mga araw nito
dahil malapit na itong mamatay, malapit si Ginoong Juanito kay Lola Maria, Lolo
Eduardo at inay Carmen kung kaya't isinama ako ni inay nang dalawin niya si Ginoong
Juanito... tandang-tanda ko pa nga ang sinabi sa akin noon ni Ginoong Juanito,
bulag na siya pero parang nakakikita niya ako" patuloy pa ni Lola Carmina,
nakatitig lang ako sa kaniya habang nagkwekwento siya at iniisip kong ako ang nasa
katayuan niya noong panahong iyon na nag-aagaw buhay na si Juanito.
"Sabi sa akin ni Ginoong Juanito... Ibigay ko raw ito sa magiging apo ko na ang
pangalan ay Carmela, nagpasalamat siya sa akin at sinabi niyang alagaan daw kita ng
mabuti at huwag ko raw pababayaan ang kalusugan mo" sabi pa ni Lola Carmina at
tumayo siya sabay abot sa'kin ng gatas.
Hindi ko naman na nainom yung gatas kasi hindi na maawat ngayon ang mga luha ko.
niyakap naman ako ni Lola Carmina "Anuman ang pighating nararanasan mo ngayon apo,
naniniwala akong malalagpasan mo rin iyan, nandito lang kami para sayo" bulong niya
pa, at tuluyan nang umagos lalo ang mga luha ko.
Hanggang sa huling hininga ni Juanito... iniisip pa din niya ang kalusugan ko.
After 1 year...
Hiningi
ko kay tatang Juaning yung malaking bookshelf na pinaglalagyan ng talaarawan ni

Juanito, hiningi ko rin yung painting at pumayag naman siya. napagdesisyunan ko na
gawing isang museum ang hacienda Montecarlos. Humingi na rin ako ng tulong sa mga
kaibigan ko sa trabaho sa kompanya ni dad ng donation para makalikom kami sa
pagpapa-renovate ng hacienda Alfonso. Ayon kasi kay tatang Juaning napabayaan daw
kasi ito dahil wala silang malaking pera para ipagpagawa iyon.
Pumayag naman si Lola Carmina na gawin kong museum ang mansyon, medyo isang taon pa
ang itatagal nito bago buksan dahil sa dami ng papeles na kailangan namin at
permit, tinutulungan din ako ni daddy, Jenny at Emily.
Si Jenny ay mag-cocollege na, samantalang si Emily naman ay kinakareer ang pagiging

high school at ang makulay niyang love life dahil sila na ni Lorenzo. Hindi naman
tumutol si dad basta mag-aral lang daw sila ng mabuti.
Lumalabas-labas din kami ni Shae kapag bumibisita siya dito sa Pilipinas at

ikakasal na siya next year sa isang Chinese business man. Samantalang, naging sikat
na model naman si James at nagkaayos na din kami, hanggang friends lang talaga
kami.
Kasalukuyan akong kumukuha ng kursong education ngayon at balak kong mag-masteral

pagkatapos. Proud at close na rin kami ni Prof.Hermios dahil parang siya ang
nagiging master ko pagdating sa History.
"Ma'am saan ko po ito ilalagay?" tanong sa akin ni Lorenzo na tumutulong sa amin

ngayon sa pag-aayoos ng mansyon para gawing museum. Hawak-hawak nila ngayon ng isa
pa niyang kasmahan yung painting na ginuhit ni Juanito para sa akin.
"Sa
pinakagitna na lang" tugon ko at napatango naman sila, isinabit na nila yung

malaking painting sa dingding na nakatapat sa main door ng mansyon. napangiti ako
at nag-thumbs up sa kanila. sa totoo lang, habang tumatagal sa tuwing nakikita ko
ang painting na iyon mas lalong gumagaan ang pakiramdam ko... lalo na sa tuwing
nakikita ko yung signature ni Juanito sa ibaba ng painting.
"Ate, may bisita ka" narinig kong tugon ni Jenny at paglingon ko tumambad sa
harapan ko si... John.
Nakatayo siya ngayon sa tapat ng pinto at nakangiti sa akin. Naka-green polo siya
at nasabit yung salamin niya sa mata sa kwelyo niya.
Agad siyang nag-mano kina Lola Carmina at dad at binati niya rin ang lahat sa
bahay. napatigil siya nang makita yung painting na nakasabit ngayon sa pinakagitna.
"Ang lolo ko sa talampakan ang may gawa niyan ah" nakangiti niyang tugon, napangiti
na lang din ako. pero bigla siyang napatingin sa akin.
"Kamukha mo yung babae sa painting... kaya siguro pamilyar ka talaga sa akin kasi
matagal ko nang nakita ang painting na yan" sabi pa niya, napangiti naman ang
lahat.
Nag-sorry na noon sa akin si John, at paminsan-minsan ay lumalabas din kami pero

friendly date lang, hindi na rin niya ako niligawan dahil hindi na ako nagpaligaw
pa. alam kong mali na paasahin ko siya kahit pa alam kong hindi naman talaga kami
magkakasundo.
At alam kong mali na kaya ko lang siya mamahalin ay dahil kamukha at kapangalan
niya si Juanito.
"Ano palang ginagawa mo dito?" tanong ko napangiti naman siya.
"Naalala mo ba yung sinabi mo noon sa akin na ipakilala
kita sa buong angkan ko dahil interesado ka sa mga ninuno ko?" tugon niya pa,
napatango naman ako.
"Tara, ipapakilala na kita"
"As in ngayon na? now na talaga?"
"Oo... tara na" sabi pa niya at hinila niya ako papalabas. Sumakay kami sa kotse
niya at hindi ko alam kung saan niya ako dadalhin.
Ilang saglit pa, itinigil na niya yung sasakyan at nagulat ako nang marealize ko
kung nasaan kami.
Nandito kami ngayon sa burol sa puno ng mangga... 'Ang lugar kung saan nagsimula
ang lahat sa amin ni Juanito'
Hindi ko namalayan na nakababa na pala siya at pinagbuksan niya ako ng pinto ng

kotse. Tulala lang akong bumaba doon at sinundan siya, nang makarating kami sa
ilalim ng puno naistatwa ako sa kinatatayuan ko dahil sa may isang puntod doon.
At parang biglang nanghina ang tuhod ko at sumikip ang puso ko nang mabasa ang
pangalang nakaukit sa puntod na iyon.
Juanito Alfonso (1871-1963)
"Ayon kay Lolo Juaning, binili raw ito ni Ginoong Juanito na kapatid ng aking lolo
sa talampakan na si lolo Angelito, nais daw ni Ginoong Juanito mailibing sa lugar
na ito dahil dito niya hihintayin ang pagdating ng kaniyang minamahal" panimula ni
John. Dahan-dahan naman akong humakbang doon at tuluyan nang bumagsak ang mga luha
ko. akala ko ay okay na ako... akala ko naka-recover na ako after 1 year pero hindi
pa pala...
Nabasa ko na rin lahat ng nilalaman ng talaarawan ni Juanito at alam ko na rin ang

naging takbo ng buhay niya. pero ngayon ko pa lang nakita ang puntod niya.
"Nang dahil kay Ginoong Juanito naibalik ang
lahat ng karapatan at umayos ang buhay nila ni Lolo Angelito, si Ginoong Juanito
ang nagsumikap upang kahit papaano ay maging maayos ang buhay ng magiging sunod na
henerasyon ng kaniyang kapatid na si Lolo Angelito" patuloy pa ni John. At bigla
siyang humarap sa akin at pinunasan niya ang mga luha ko gamit ang panyo niya.
"Alam ko na ang lahat Carmela... kinuwento sa akin ni Lolo Juaning ang konklusiyon
niya sa hiwaga ng painting na iyon, sa lahat ng nilalaman ng talaarawan ni Ginoong
Juanito at ng biglaang pagsulpot mo sa hacienda Alfonso nang makita ka niya doon"
tugon pa ni John.
"At tanggap ko na kailanman ay walang makakapantay sa pagmamahal mo kay Juanito...

alam ko ring hindi tayo ang para sa isa't-isa kung kaya't hanggang dito na lang
ako... Kapangalan at kahawig ko man si Ginoong Juanito, kaming dalawa ay magkaiba,
kahit nga ang kambal na sobrang magkamukha ay makikilala mo pa rin sila sa kanilang
kilos at pag-uugali... at alam kong kailanman ay hindi ko magagawang magingkatulad
ni Ginoong Juanito" tugon pa ni John at ngumiti siya ng bahagya sa akin. Nababasa
ko sa kaniyang mga mata na walang bahid ng galit o kalungkutan ang kaniyang puso.
Niyakap ko siya at ipinikit ko ang mga mata ko, pilit kong pinakinggan ang puso ko
pero kahit anong gawin ko ay hindi ito tumitibok para sa kaniya.
Kahit yakap-yakap niya ako ngayon ay hindi ko pa rin maramdaman na siya si Juanito.
Tama nga siya, hindi na namin dapat pa ipagpatuloy ang kalokohang ito.
Kumalas na ako sa pagkakayakap sa kaniya at napangiti na lang ako dahil nakangiti

din siya sa akin ngayon. "Sige na... hahatid na kita
sa inyo, baka mahuli pa ako sa flight ko" sabi pa niya at dahil dun napatingin ako
sa kotse niya.
May mga bagahe ngang nakalagay sa likod ng kotse niya, hindi ko lang iyon napansin
kanina kasi sobrang tuliro na ako.
"S-saan ka pupunta?"
"Sa Italy, nirecommend ako ng katrabaho ko na mag-aprentice sa isang chef doon sa

restaurant nila" nakangiting tugon ni John at dahil dun napangiti din ako.
"Masaya ako para sayo, matutupad mo na rin ang pangarap mo"
"Masaya rin ako para sayo, Future Prof. Carmela Isabella" pang-asar niya pa at
pareho lang kaming natawa sa isa't-isa.
Sa pagkakataong iyon, masaya akong magpapaalam kay John nang may ngiti sa labi.
After 3 months...
Nandito ako ngayon sa burol sa puno ng mangga, sa tabi ng puntod ni Juanito,

pinupunasan ko ngayon ang puntod niya at pinagmamasdan itong mabuti. Dito na rin
ako nanirahan sa San Alfonso at pinagpatuloy ko ang pag-aaral ko sa isang kolehiyo
dito.
Suot ko ngayon yung kuwintas na gawa sa kahoy na binigay sa akin noon ni Juanito,
at naglagay din ako ng bulaklak ng Sampaguita sa tenga. Sumandal na ako ngayon sa
puno ng mangga at kinuha ko yung maliit na baul na dinala ko dito.
Napahinga muna ako ng malakim at maingat kong binasa yung lumang sulat na pinaabot
noon ni Juanito kay Lola Carmina bago ito mamatay.
Ngayon ko pa lang babasahin yung pinakahuling sulat niya para sa akin, naalala ko
tuloy yung unang sulat niya noon halos mamatay ako sa kilig nang mabasa ko iyon.
Hindi ko rin alam pero sobrang lakas na ng kabog ng dibdib ko kahit hawak
ko pa lang itong sulat niya...
Agosto 14, 1963

Mahal kong Carmela,
Hindi man ako nakakakita na ngayon pero alam kong malinaw at hindi ka mahihirapan
basahin ang sulat kong ito sa iyo, naiisip ko din ang itsura mo ngayon habang
binabasa mo ito, nawa'y huwag mong aalisin ang mga ngiti sa iyong labi dahil iyon
ang nais kong masilayan hanggang sa huling sandali.
Nasasaktan pa rin ako sa tuwing naaalala ko ang sitwasyon natin, dahil kahit anong
mangyari, kahit anong gawin ko, kahit buhay ko ang itaya ko ay alam kong hinding-
hindi kita makakapiling. Huli na nang malaman ko na hindi ka nabubuhay sa panahong
ito, huli na nang malaman ko na pansamantala ka lang naparito dahil sa isang
misyon... at ang misyong iyon ay ang iligtas ako sa kamatayan.
Nalaman ko ang iyong sikreto nang huli tayong magkausap sa ating tagpuan kung saan
ipinangako mo sa akin na babalikan mo ako sa loob ng sampung araw, nang mabasa ko
ang sulat mo na hindi ka na makakabalik pa nanghina ang buong katawan ko. kasabay
nito ay dumating si Andoy at ibinalita sa amin na natuklasan na ni Don Alejandro
ang misyon nila Bergilio na magpanggap na guardia personal ng inyong tahanan. At
sinabi rin niya na ikaw raw ang nagsabi ng lahat sa iyong ama. Hindi ako naniwalang
magagawa mo iyon, ngunit alam ni Andoy na ako ang nagsabi ng lahat ng plano ng
aming kilusan sa iyo, mabuti na lamang at tinulungan niya ako at hindi niya sinabi
kina Ca-tapang na ako ang nagsabi sa iyo. Nang makatakas na kayo papuntang Maynila,
pinabantayan ni Leandro ang hacienda Montecarlos pero madali rin kaming nakapasok
doon
dahil kakaunti lamang ang bantay.
Ang pakay namin ni Andoy sa pagpasok sa hacienda Montecarlos ay upang kunin ang
sulat na binigay ko sa iyo na kung saan inilahad ko doon ang buong plano para hindi
iyon gawing ebidensiya, hindi naman kami nabigo dahil nakita ko iyon na nakaipit sa
isang sunog na talaarawan. Naalala ko na ang talaarawang iyon ang palagi mong
bitbit. Kung kaya't pasensiya na kung kinuha ko na rin dahl nais kong mabasa ang
iyong mga saloobin.
Nalaman namin mula kay Eduardo na magtutungo kayo sa Espanya kasama ang pamilya
Flores at ang iba pang mga opisyal. Malaki ang galit ni Ca-tapang kay Gobernador
Flores dahil nalaman na niya na ito ang nagpapatay sa buong pamilya ng kaniyang
kapatid na si Mang Nestor at ang asawa nito na si Aling Trinidad. kung kaya't kahit
nag-aagaw buhay na si Ca-tapang ay ipinag-utos niya na susundan namin kayo sa
Maynila, galit na galit rin an gaming mga kasamahan dahil sa ginawang pang-kakanyon
sa amin ni Leandro sa kabisera ng San Alfonso.
Pagdating namin sa Maynila, huli na rin nang malaman ko na ninakaw ni Eduardo ang
mga dokumento ni Kapitan Corpuz na pinatago sa akin ni Ignacio bago ito mamatay,
nalaman ko na nagpadala ng sulat si Eduardo direkta sa kaharian ng Espanya sa
ilalim ng pangalan ni Kapitan Corpuz upang ihatid ang mga sumbong at anumalya nila
Gobernador Flores at ng ibang mga opisyal.
Hindi niya idinamay si Don Alejandro dahil ayaw niyang masaktan si Maria kung
kaya't nais niya kayong itakas noong araw na iyon. Isa ako sa mga naging kutsero
niyo papuntang Maynila nang manggaling kayo sa Laguna
at napansin ko ang paiba-iba mong emosyon, kung kaya't naniwala na ako sa nabasa
kong nakasaad sa iyong talaarawan na hindi ikaw si Carmelita Monetcarlos... dahil
ikaw si Carmela Isabella na nabubuhay sa makabagong panahon.
Agad kitang pinuntahan at hinarap noong araw na iyon na kaarawan mo din, pero
nagulat ako nang bigla mo akong tutukan ng baril. Carmela... Maraming salamat sa
lahat dahil iniligtas mo ako sa kamatayan. Alam kong ang pag-ibig mo sa akin ang
nagligtas sa akin sa kapahamakan.
Hindi ko man narinig sa iyo ang salitang mahal mo rin ako noong araw na iyon...
alam kong kahit hindi mo sabihin, ganoon rin naman ang nararamdaman mo para sa
akin. Nagpapasalamat ako dahil sa dami ng sakripisyo na ginawa mo para sa akin,
hindi ko akalaing nagawa mong malagpasan ang lahat ng iyon kahit pa hindi mo
kabisado ang pamumuhay sa aming panahon.
Napagtanto ko na hindi ko dapat sayangin ang iyong pagsasakripisyo kung kaya't

matapos mabigo ang aming samahan nang mamatay si Ca-tapang. pinagpatuloy ko ang
pag-aaral ko ng medisina, pinag-aral ako ng propesor na nagtuturo sa amin ni
Angelito at nang makatapos ako ay si Angelito naman ang sinuportahan kong mag-aral,
naging matagumpay na abogado naman siya.
nang sumiklab ang labanan sa pagitan ng mga Espanyol at Pilipino noong taong 1896,
sumali rin ako sa panig ng mga Pilipino at ipinaglaban ang kalayaan. Ngunit tama ka
nga nasakop muli ang bayan natin ng mga bagong dayuhan, sa kabila ng labanan ay
ginagampanan ko pa rin ang aking tungkulin bilang isang doktor. Hanggang sa
dumating ang mga hapon at nagtago
muna kami nila Angelito at ng pamilya niya sa kabundukan. Hindi ko na rin nagawang
isalba ang mga ipininta kong larawan mo dahil nasunog ang lahat ng ito sa aking
tirahan sa Intramuros. Mabuti na lang dahil naiwan sa simbahan ng San Alfonso ang
kauna-unahang obra ko na ginawa ko para sayo.
nakuha ko iyon muli nang bumalik ang kapayapaan sa Pilipinas, hindi ko naman
inaasahan ang unti-unting paglabo ng aking mga mata. Hanggang sa tuluyan na akong
mabulag. Ngunit kahit bulag na ako at wala ng makita ngayon... malinaw pa rin sa
aking alaala ang iyong kagandahan, nakikita ko pa rin hanggang ngayon sa aking
isipan ay iyong mga mata, ilong, pisngi, matatamis na ngiti, maputing kutis at
matamis na labi.
Hindi na ako nag-asawa pa, dahil ikaw lang ang nagmamay-ari nitong puso ko, at
kahit hindi kita kapiling, kahit nasa malayong lugar ka, kahit hindi ka pa
pinapanganak sa panahong ito... ikaw pa rin ang mamahalin ko. Nawa'y mapangiti ka
ngayon dahil sa ibabalita ko sa iyong natupad ko ang pangako ko sayo...
Nabuhay ako ngayon ng napakahaba, at kahit hindi ko man hawak ang kamay mo ngayon,
asahan mo na ang puso ko ay kailanman ay hindi bibitaw sa iyo.
Patawarin mo ako kung hindi na kita mahihintay pa dito sa ating tagpuan, ngunit
palagi mong tatandaan na Mahal na mahal kita Carmela, saksi ang lugar na ito kung
saan nagsimula ang kwento nating dalawa.
Hanggang sa muli... Mi amor (My Love).
Nagmamahal,
Juanito Alfonso.
Niyakap ko na lang sulat na iyon at hindi na ngayon maawat ang pagbagsak ng mga
luha ko. napayakap
na lang din ako sa sarili ko. nasasaktan ako dahil mag-isang hinarap ni Juanito ang
lahat. nasasaktan ako dahil hinintay niya ako kahit alam niyang napaka-imposibleng
magbalik ako. nasasaktan ako dahil wala na akong magagawa pa sa pagkakataong ito,
dahil ito na ang huling kabanata ng kwento namin.
~Ikaw ang una't huling
Pag-ibig ng buhay ko
Kaytagal mang naghintay,
nandito kana aking habang-buhay~
~Sinlinaw ng langit na bughaw,
hanggang sa dulo ako at ikaw
Iginuhit na ng tadhana
na tayong dalawa ay maging isa~
~Ikaw ang una't huling
mamahalin ko ng ganto
nais kong malaman mo
dati pangarap lang ito~
Napasandal ako saglit sa puno ng mangga habang pilit kong pinapakalma ang sarili
ko. napalingon ako sa gilid ko at nakita ko yung sunog na diary na dinala ko din
dito. Nakita ko yung sunog na diary na nakahalo sa bookshelf ng talaarawan ni
Juanito na nasa bahay na ngayon.
Binuklat ko yung diary at nakaramdam ako ng konting hiya dahil nabasa pala ni
Juanito ang lahat ng kalokohan at kahibangan ko noon sa kaniya. Napatigil ako sa
pinaka-huling pahina nung diary at nakita kong bakante ito at walang nakasulat
doon.
Siguro ito na rin ang huling pagkakataon ko upang magsulat sa diary na ito.
Huminga na lang ako ng malalim, kinuha ko na yung ballpen ko sa bag at sinimulan ko

nang magsulat doon...
Dear Diary,
Maraming salamat sa lahat ng bagay na pinaunawa mo sa akin. Marami akong natutunan

mula nang mapunta ako sa sinaunang panahon. Ngayon alam
ko na kung bakit sa dinami-dami ng tao ako pa ang napunta doon, nang dahil sa aking
pambihirang mga naging karanasan natutunan ko ang kahalagahan ng pamilya, natutunan
ko ang ang responsibilidad bilang panganay, natutunan kong igalang ang mga
magulang, natutunan kong pahalagahan ang mga kaibigan dahil minsan lang makatagpo
ng isang tunay at tapat na kaibigan, natutunan kong pahalagahan ang kalikasan,
natutunan kong lumapit sa Diyos, natutunan kong hindi naging madali ang buhay ng
aking mga ninuno, natunghayan ko ang lahat ng karahasan at pang-aabuso na sinapit
nila, natutunan kong mahalagang pag-aralan ang ating kasaysayan... at higit sa
lahat natutunan ko ang magmahal ng tunay.
Hinihiling ko rin na kung sakali ay ipaabot mo ang mensahe kong ito para kay
Juanito...
'Nagpapasalamat din ako dahil nakilala kita, nang dahil sa iyo natuklasan ko ang
totoong ako, Patawarin mo ako kung hindi ko natupad ang pangako ko sa iyo na
magkakasama tayo habambuhay pero ang tangingi maipapangako ko sa iyo ngayon ay
habambuhay kong babaunin ang lahat ng alaalaa natin at ang lahat ng iyon ay
mananahan dito sa puso ko... Ikaw ang una't huling pag-ibig ko, at sa huling
pagkakataon ay nais ko malaman mo na... Mahal rin kita Juanito.'
'Tanggap ko na hanggang dito na lang tayo, hanggang dito na lang ang kwento nating
dalawa... ngunit masaya akong tatahakin ang buhay ko ngayon ng may ngiti sa labi
dahil alam kong nariyan ka lang sa paligid at hindi ka magsasawang hintayin ako.'
Nagpapaalam,
Carmela
Isinara ko na yung diary at maluwag kong ipinamalas
ang aking ngiti habang patuloy na pumapatak ang mga luha ko. Pinagmasdan ko ang
buong paligid, natatanaw kong papalubog na ang araw pero hindi iyon nagdadala ng
kalungkutan sa halip ay naghahatid ito ng panibagong pag-asa.
Pinag-halong kulay orange at asul na ang kalangitan habang ang mga ibon ay sama-
samang nagliliparan. Umihip naman ang malamig na hangin na parang pinupunasan ang
mga luha ko. kasabay nito ay ang marahang pagbagsak ng mga dahon sa puno ng mangga.
Alam kong hindi ako nag-iisa, dahil si Juanito ay nasa puso ko pa rin ngayon at
patuloy na magbibigay sa akin ng pag-asa.
Pag-asang mabuhay at tuparin ko ang mga pangarap ko dito sa panahon kung saan naman
talaga ako nabibilang.
Tumayo na ako at dinala ko na ang lahat ng alaala namin ni Juanito, alam kong
lilisanin ko rin ang lugar na iyon nang may ngiti sa labi ngayon. Gusto kong
malaman rin ni Juanito na katulad niya ay mabubuhay rin ako ng matagal at gagawin
ko siyang inspirasyon sa lahat ng tagumpay na makakamtan ko sa buhay ko.
Ako si Carmela Isabella ang spoiled maldita na nabitter sa pag-ibig pero lahat ng
iyon ay nagbago nang mapunta ako sa taong 1892.
*******************
Featured Song:
'Una't Huling Pag-ibig' by Yeng Constantino.
Comment: From tomatoqueen
Apr 26, 2017
Yung binasa ko ulit tong chapter na to kasabay ng pagpapatugtog ko ng Una't huling

pag-ibig ni yeng. GRABE BAGAY TALAGA ANG SONG. NAIYAK AKO. HUHU PARA AKONG TANGA
NANAMAN DITO Tuwing naririnig ko na kasi yung kanta naaalala ko si Juanito at
Carmela. Saklap </3
https://youtu.be/UicVxdSYnqo
"Una't Huling Pagibig" by Yeng Constantino
Source of Fort Santiago: http://thedailyroar.com/culture/fort-santiago-intramuros-

manila-the-philippines
Source of Intramuros:
http://www.philippinecountry.com/philippine_tourist_spot/intramuros
Source of Schools in Intramuros: http://en.wikipilipinas.org/index.php/Intramuros
Source of UST: http://www.ust.edu.ph/about/history
Source of Plaza Santo Tomas: https://traveleronfoot.wordpress.com/tag/plaza-santo-

tomas
Source of Principalia: https://en.wikipedia.org/wiki/Principal%C3%ADa
Source of Principales: http://fil-gen-pro.blogspot.com/2013/07/principalia-

ancestors-who-they-were-and
=================
Ang Wakas
(A/N: This is it! Thank you talaga dahil nakaabot na kayo hanggang dito yiee~ by
the way, sa mga nakikita kong post sa fb, twitter and intragram using
#iloveyousince1892 Thank you talaga! Let's spread JuaNela's love story sa buong
mundo kyaahh)
[Ang Wakas] Third Person's POV
Masayang nagkwekwentuhan at nagmamasid ang lahat ng turista na naglilibot ngayon sa

Hacienda Montecarlos. Ang mansyon ng mga Montecarlos ay naging isa nang sikat na
museo (museum) na kung saan napanatili ang lahat ng lumang kagamitan na halos apat
na siglo na ang edad.
Bukas at libre sa lahat ang museo na ito at hindi pinapalagpas ng mga tao na
nagbabakasyon sa San Alfonso ang bumisita sa makasaysayang tahanang ito na matibay
pa ring nakatayo magpahanggang ngayon.
"Magandang Umaga... ako si Emily Isabella, tawagin niyo na lang akong Lola Emily...
ako nga pala ang tagapangasiwa ngayon dito sa museo Montecarlos" nakangiting bati
ng isang matandang babae na halos puti na ang buhok at nakapusod ito paikot sa
kaniyang ulo, payat at kulubot na ang kaniyang balita ngunit maaaninag pa din
kaniyang natatanging kagandahan.
Isa-isang kinamayan at binati ni Lola Emily ang labinlimang turista na halos mga
Pilipino rin naman, sa tingin niya ay mga bakasyonista ang mga ito mula sa Metro
Manila. Karamihan sa mga bisita ay may mga hawak na camera at mamahaling mga
cellphone at lahat sila ay aliw na aliw sa pagkuha ng mga larawan sa loob ng
mansyon.
"Halika kayo... sumunod kayo sa akin, ililibot ko kayo sa buong
mansyon" nakangiting tugon ni Lola Emily at excited namang sumunod sa kaniya ang
mga bisita. Una silang umakyat sa ikalawang palapag ng mansyon kung saan
matatagpuan ang mga kwarto. at habang tinatahak nila ang hagdan paakyat nagsimula
nang magkwento si Lola Emily "Ang mansyong ito ay itinayo pa noong 18th century,
ang kastilang si Patricio Montecarlos ang nagpagawa nito at nag-umpisa ng negosyo
na kalaunan ay naging matagumpay kung kaya't lumawak ang kaniyang mga lupain at
nakapagpatayo siya ng hacienda dito sa San Alfonso... napangasawa niya ang isang
dalagang pilipina na si Felisidad Aguantar at nagkaanak sila ng kambal, isang
lalaki at isang babae, ngunit namatay ang babaeng anak nila noong limang taon ito
matapos apuyin ng lagnat" panimula ni Lola Emily, namangha naman ang mga bisita sa
kanilang nalaman. At sabay-sabay nilang kinuhaan ng litrato ang ikalawang palapag
ng mansyon na kung saan bumungad sa pinakagitna nila ang isang malaking bintana at
may balkonahe ito.
"Nagpatuloy ang pagsalin ng apelyidong Montecarlos sa mga sumunod na henerasyon

ngunit natigil lamang ito nang hindi nabibiyaan ng anak na lalaki si Don Alejandro
at Donya Soledad Montecarlos dahil tatlong babae ang naging anak nila dahilan upang
hindi na naisalin pa ang apelyidong Montecarlos" patuloy pa ni Lola Carmina,
bumagal ang kanilang paglalakad dahil halos lahat ng kwarto ay hinihintuan ng mga
bisita at kinukuhaan ng litrato.
Ang bawat detalye ng mga disenyo sa pintuan, upuan, bintana at mga aparador ay
hinahangaan nila. Ibang klase talaga ang obra at ganda ng mga disenyo sa mga
kagamitan noong sinaunang panahon.
"Ang
pamilya ni Don Alejandro Montecarlos ang kahuli-huling nakapanatili ng karangyaan

ng pamilyang ito dahil maraming trahedya ang nangyari sa pamilya ni Don Alejandro,
namatay ang kaniyang pangalawang anak na si Josefina at namatay rin ang kaniyang
asawa na si Donya Soledad... kasabay nito ay umusbong ang mga rebelde na nais
makamit ang kalayaan dito sa San Alfonso at isa si Don Alejandro sa mga opisyal ng
pamahalaan dito sa San Alfonso noong mga panahong iyon, taong 1892 nang sumiklab
ang kaguluhan, napasok ng mga rebelde ang haciendang ito kung kaya't kinailangan
tumakas ng pamilya Montecarlos at nagtungo sila sa Maynila, ngunit sa kasamaang
palad ay sinundan din sila doon ng mga rebelde na naging dahilan nang pagkakabagok
raw ng ulo ng bunsong anak ni Don Alejandro na si Carmelita Montecarlos, na-
paralyze ang dalaga at makalipas lamang ang sampung taon ay namatay na rin ito"
tugon pa ni Lola Emily, kasalukuyang nasa kwarto na silang lahat ni Carmelita
ngayon at bakas sa mga itsura ng mga bisita na nalungkot sila sa kanilang narinig
na trahedyang sinapit ng pamilya Montecarlos.
"Di naglaon ay inatake rin sa puso si Don Alejandro na ikinamatay nito, si Maria
Montecarlos na lang ang natitirang pag-asa ng pamilya at ng hacienda, nagpakasal si
Maria Montecarlos kay Eduardo Agbayani na dati nilang hardinero, biniyayaan lamang
sila ng isang anak na babae na pinangalanan nilang Carmen, hindi na naibalik pa ni
Maria ang lahat ng negosyo ng pamilya Montecarlos dahil kakatapos lamang ng digmaan
sa pagitan ng Espanyol at mga Amerikano, ang kaniyang asawa na si Eduardo ay
sumuporta rin sa mga panig ng Pilipino
magmula pa noong digmaan sa pagitan ng Espanyol at mga Pilipino" patuloy pa ni Lola

Emily at ipinakita niya sa mga bisita ang mga bolo, sundan, itak at mahahabang
baril na nakatago sa master's bedroom.
Manghang-mangha naman ang mga bisita at isa-isa silang nagpakuha ng litrato katabi
ang mga antigong armas na iyon. Bawal ito hawakan kung kaya't maingat silang tumabi
rito upang hindi nila ito masagi.
"Ang mansyong ito ay naging tahanan ng mga sumunod na henerasyon hanggang sa aking
Lola Carmina, ngunit ang anak niya na si Carmenia na aking ina ay sa Maynila na
lumaki at nakapag-asawa kung kaya't hindi kami lumaki dito sa San Alfonso..." tugon
pa ni Lola Emily at bumaba na sila sa hagdan, hindi mapawi ang kaniyang mga ngiti
habang pinagmamasdan ang mga itsura ng mga turista na tuwang-tuwa at manghang-
mangha ngayon sa mga nakikita nila.
"Tatlo kaming magkakapatid, ang panganay sa amin ay si Carmela Isabella, sumunod

naman si Jenny Isablla at ako naman ang bunso sa kanila" patuloy pa ni Lola Emily
at ipinakita ang family picture nila na nakasabit sa dingding pababa ng hagdan.
Kuha ito noong graduation ni Carmela sa college.
Nakababa na silang lahat ngayon sa salas at nagtungo sila sa kusina, "Ang pamilya
Montecarlos ay may espesyal na putahe... ito ay ang Kaldereta ala Montecarlos
style, ang putaheng ito ay nagmula kay Felisidad Aguantar-Montecarlos at
nagpasalin-salin hanggang ngayon" nakangiting tugon ni Lola Emily at pinakita niya
ang mga lumang palayok, sandok, plato, kubyertos at iba pa na nakalagak sa kusina.
"Edi master niyo rin po ang Kaldereta ala Montecarlos style Lola?" nakangiting
tugon nung isang magandang babae na nasa edad 30 pataas. Mahaba ang kaniyang buhok
at meztisang-meztisa siya.
"Oo naman, kung may oras nga lang ako ipapatikim ko sa inyo" masayang tugon ni Lola
Emily at nakatuwaan naman silang lahat.
"Aasahan po namin yan Lola ah, babalik kami dito para matikman ang inyong luto"
sabi pa nung isang lalaki na matangkad at maginoo na nasa edad 30 pataas din.
Magkahawak kamay sila ngayon nung babaeng meztisa.
"Osige... isang malaking karangalan para sa akin ang maibahagi ko sa inyo ang aming
putahe... kailan naman kayo makakabalik? Taga-dito ba kayo sa San Alfonso?"
nakangiting tanong ni Lola Carmina doon sa lalaki at babaeng nakipagbiruan sa
kaniya. Naglalakad na sila ngayon papunta sa hapag-kainan ng mansyon, bawal rin ito
upuan at hawakan kung kaya't hanggang sa pagkuha ng litrato lamang ang mga bisita.
"May bahay po ang pamilya ng asawa ko dito sa San Alfonso at nagbakasyon lang po
kami dito, galing pa po kami sa Italy" sagot nung babaeng mestiza at nakakahawa ang
ngiti nito. Inakbayan naman siya nung lalaking maginoo.
"Mag-asawa pala kayo? Pasensiya na akala ko ay magkasintahan lang kayo, ang babata
niyo pa tingnan" biro pa ni Lola Emily at nagtawanan sila.
"Masyadong atat po kasi magpakasal sa'kin ang lalaking to kaya pinagbigyan ko na

lang" biro pa nung babaeng meztisa at natawa naman sa hiya yung asawa niyang lalaki
na mukhang aminado naman.
"Nakakatuwa naman kayo, naalala ko tuloy noong kabataan ko pa, ganyan rin kami ng
asawa kong si Lorenzo" nakangiting tugon ni Lola Emily. Nasa salas na sila ngayon
at napatigil
yung babaeng meztisa sa malaking piyano na nakalagay sa gilid ng salas. Agad kinuha
nung babaeng meztisa yung camera niya at pinaulanan ng pictures ang lumang piano.
"Pasensiya na po Lola Emily, talagang nagkakaganiyan ang misis ko kapag nakakakita
siya ng piano" natatawang tugon nung lalaking maginoo, at natawa na lang si Lola
Emily habang abala naman ang iba pang turista sa paglilibot sa salas. Hinayaan muna
ni Lola Emily na kumuha sila ng mga litrato bago niya ipagpatuloy ang pagkwekwento
sa kanila.
Biglang napatingin yung lalaking maginoo sa malaking painting na nasa sentro ng

salas. Nakasabit ito sa dingding at talagang mapupukaw ang atensyon ng lahat ng
makakakita dito. "Lola Emily, sino po ang babaeng iyan?" tanong nung lalaking
maginoo sabay turo doon sa babaeng nasa painting.
"Ah... mahiwaga ang painting na iyan, alam mo bang kamukhang-kamukha ng babaeng

iyan ang ate Carmela ko, pero ang obrang iyan ay naipinta pa noong taong 1892, kung
kaya't malaking palaisipan sa amin kung bakit 'Carmela Isabella' ang title ng
painting na yan" sagot ni Lola Emily, napatango-tango naman yung lalaking maginoo
at parang nahiwagaan din siya sa kaniyang narinig.
"Hawig niyo rin naman po ang babaeng nasa painting, dahil siguro iisang dugo lang
ang pinagmulan ng inyong lahi kaya magkakahawig po kayo" tugon pa nung lalaking
maginoo, napatango at napangiti naman si Lola Emily.
"Siguro tama ka nga, iisang dugo lang ang dumadaloy sa aming lahat" pagsang-ayon
naman ni Lola Emily. At agad niyang tinawag ang lahat sa gitna upang ipagpatuloy na
niya ang pagkwekwento niya.
Lumapit
naman silang lahat at nakapalibot na sila ngayon sa painting na 'Carmela Isabella'

at may isang mesa sa ibaba nito kung saan nakalagay ang sunog na diary na
nakapaloob sa glass upang ma-preserve at hindi mahawakan.
Nakasabit din sa gilid ng painting ang family picture ng pamilya Montecarlos,

pamilya Flores at pamilya Corpuz at pamilya Valdez at pamilya Alfonso. May mga
iginuhit na larawan naman na nakasabit din sa gilid, ito ay ang mga larawan nila
Tatang Caloy/Ca-tapang, Mercedes, Cristeta, Aling Trinidad, Bergilo, Andoy, Emilia
at mga bumubuo sa samahan nila Ca-tapang.
"Ang aking kapatid na si Ate Carmela ang nanguna sa muling pag-sasaayos ng hacienda
Montecarlos at gawin itong museo, taong 2016 nang umpisahan namin ang pagsasaayos
nito at taong 2018 naman nabuksan ang museo na ito sa publiko, si Ate Carmela ang
tinaguriang founder ng museo na ito, siya ay isang propesor ng History at narrating
din niya ang bawat rehiyon ng Pilipinas upang ipalaganap ang kahalagahan ng pag-
aaral ng Kasaysayan, marami siyang natanggap na parangal dahil sa kaniyang layunin
at misyong ipakilala muli sa mga kabataan ang kasaysayan ng Pilipinas" patuloy ni
Lola Emily, halos walang kurap namang nakikinig ng mabuti sa kaniya ang lahat ng
bisita.
"Ngunit hindi na siya nag-asawa pa, tumandang dalaga si ate Carmela pero kahit
ganoon ay masaya at puno pa rin siya ng pag-asa, naalala ko nga na minsan niyang
sinabi sa akin noon na hindi niya naramdamang may kulang sa buhay niya kahit wala
siyang asawa dahil alam niyang ang puso niya ay tumitibok pa rin sa taong
inspirasyon niya kahit matagal ng wala ito...
60 years old noon si Ate Carmela nang unti-unting mawala ang kaniyang pandinig,
nagtataka nga kami kasi may peklat siya sa tenga na parang nadamplisan ng bala kaya
madalas noon sumasakit ang tenga at ulo niya... hindi naglaon ay sumakabilang buhay
na rin si ate Carmela sa edad na 65" tugon pa ni Lola Emily at naglakad siya
papalapit doon sa family picture ng mga Corpuz at Valdez. Na kung saan magkatabing
nakatayo si Kapitan Corpuz at Ignacio Corpuz sa isang larawan, habang sa kabilang
larawan naman ay magkatabing nakaupo si Diosdado Valdez at Julieta Valdez habang
nakatayo sa likod nila si Ginoong Valentino Valdez.
"Ito ang pamilya Corpuz at Valdez, sila ay malapit na kaibigan rin ng pamilya
Montecarlos noon hanggang sa nagkagulo ang lahat at nagkaaway-away sila, ngunit
pinili pa rin ni ate Carmela na ilagay ang larawan nila dito bilang alaala sa
kanila" tugon pa ni Lola Emily, isa-isa namang nagsilapitan yung mga bisita at
sinuring mabuti yung mga black'n white na larawan.
"Ito naman ay mga ginuhit na larawan lamang dahil ang pagkakaroon ng pictures noon
ay tanging mayayamang pamilya lamang ang nakakapagbayad, ito ang mga ginuhit na
larawan ng sinasabing rebeldeng grupo ni Ca-tapang na sinamahan ni Eduardo Agbayani
na asawa ni Maria Montecarlos, hindi naging matagumpay ang kanilang samahan nang
mamatay ang kanilang pinuno na si Ca-tapang, ngunit hindi naman nabigo ang mga
kasapi nito dahil noong taong 1896 nang sumiklab na ang digmaan sa pagitan ng mga
Pilipino at Espanyol ay nakiisa sila sa panig ng mga Pilipino" patuloy pa ni Lola
Emily. Napatango at namangha naman ang mga bisita dahil sa nalaman
nila.
Naglakad naman sila papunta sa kabilang section ng mga larawan, "Ito ang pamilya
Flores, sila ang humalili nang matangggal sa pwesto ang noo'y gobernadorcillo na si
Don Mariano Alfonso... sinasabing naging madugo at marahas ang pamumuno ni
Gobernador Vicente Flores dahilan para mag-alsa ang mga mamamayan ng San Alfonso,
ang kaniyang panganay na anak naman na si Natasha ay nagkaroon ng sakit na
Tuberculosis na ikinamatay nito, samantala ang pangalawang anak naman at unico Hijo
na si Leandro Flores ay naging heneral ng hukbong Katila dito sa Pilipinas ngunit
napatay ito ng mga rebeldeng grupo ni Ca-tapang noong taong 1892, at ang bunsong
anak naman ni Gobernador Flores na si Helena Flores ay nanirahan na sa Espanya at
nakapag-asawa ito ng binatang Kastila doon" tugon pa ni Lola Emily, namangha naman
ang mga bisita sa larawan ng pamilya Flores dahil kitang-kita ang sobrang
karangyaan ng mga ito lalo na ang pangingibabaw ng dugong Kastila nila.
"Ito naman ang pamilya Montecarlos ang may-ari ng hacienda at mansyong ito, kuha
ang larawang iyan noong ika-26 na anibersaryo ng kasal nila Don Alejandro at Donya
Soledad, sinasabing iyan na raw ang huling larawan na kompleto pa ang kanilang
pamilya dahil kinabukasan matapos kuhaan sila ng larawan, namatay si Josefina
Montecarlos" tugon pa ni Lola Emily, bakas naman ang lungkot sa mukha ng mga
bisita.
Naglakad na sila sa pinaka-huling larawan na malapit sa painting. "Ito naman ang

pamilya Alfonso----" hindi na natapos ni Lola Emily yung sasabihin niya kasi
biglang lumapit yung lalaking maginoo kanina at nanlaki ang mga mata niya habang
tinititigan ng mabuti ang family picture ng mga Alfonso.
"S-sila po ang pamilya Alfonso na sinasabing naunang nanirahan dito sa bayan ng San
Alfonso? At ang pamilya nila ay ilang siglo ring namuno dito sa San Alfonso?" gulat
na tanong nung lalaking maginoo, napatango naman si Lola Emily.
"Tama ka Hijo... teka, paano mo nalaman ang lahat ng iyan?" nakangiting tanong ni
Lola Emily, nakatingin na ang lahat ng tao sa kanila at nakatutok rin ang mga tenga
nila.
Lumapit naman yung babaeng meztisa at hinawakan niya yung kamay nung lalaking
maginoo na asawa niya, hindi niya kasi narinig ang pagkwekwento ni Lola Emily
kanina dahil naka-focus siya doon sa lumang piano.
"Tama nga si Lolo, buti na lang po pumunta talaga kami dito... sinabi po kasi niya
sa amin na kapag dumating na po kami dito sa San Alfonso kailangan daw po naming
bumisita dito sa museo Montecarlos" sagot nung lalaking maginoo. Napangiti naman si
Lola Emily.
"Talaga? kakilala ba namin ang iyong Lolo? Marahil ay alam niya rin ang museo na
ito" sabi pa ni Lola Emily, ngumiti at tumango naman yung lalaking maginoo.
"Juanito Alfonso IV or John po ang pangalan ng Lolo ko, sa Italy na po siya

nanirahan nung binate siya at doon na rin po siya nakapag-asawa ng isang Pilipina
rin, doon na rin po pinanganak ang papa ko at doon na rin po ako lumaki"
nakangiting tugon nung lalaking maginoo dahilan para mapangiti ng todo si Lola
Emily.
"Talaga? kilala ko si John, magkaibigan sila noon ni ate Carmela... nako! Akala ko
pa nga magkakatuluyan sila pero mukhang hindi sila nagkakasundo kaya pinalaya na
lang nila ang isa't-isa"
tugon ni Lola Emily, bakas sa mga mukha nung lalaking maginoo ang labis na saya
dahil kilala pala ni Lola Emily ang Lolo John niya.
"Dapat po pala namin kayong pasalamat ng mabuti dahil ang sabi po ni Lolo John, ang
kaibigan niya daw pong si Carmela ang naglikom ng mga donasyon upang mapaayos ang
hacienda Alfonso na ngayon ay tinirhan na po ng kapatid kong babae at ng pamilya
niya dahil nasa Italy naman po ang trabaho ko at ng asawa ko, doon na rin po nag-
aaral ang mga anak namin" tugon pa nung maginoong lalaki. Gulat namang napatingin
sa kanila si Lola Emily.
"Talaga may mga anak na kayo?" tanong niya dahilan para matawa yung lalaking
maginoo at babaeng meztisa. Nagsimula namang maglibot-libot muli yung ibang mga
turista at nakatutok silang lahat ngayon sa dalawang malaking bookshelves sa na
nasa gilid ng salas sa tabi ng piano.
"Opo naman Lola, masyado kasing patay na patay sakin tong asawa ko kaya hindi na
niya ako pinakawalan pa, dalawa na po anak namin, isang babae at isang lalaki"
sagot nung babaeng meztisa. Ilang saglit pa biglang may dalagitang lumapit sa
kanila, naka-maikling shorts ito at kulay red ang buhok, animo'y Rockstar, nasa
edad 12 lamang ito.
"Mom! I need to call my friends, let's go na to Manila ang baba ng signal dito"
reklamo nung dalagitang Rockstar. Natawa naman sa kaniya si Lola Emily.
"Mamaya na Ashley, bumalik ka na muna sa kotse baka gising na ang kapatid mo" suway
nung babaeng meztisa sa anak niya na nagtatantrums na.
"Ashley please stop... not here" suway nung lalaking maginoo sa anak niya na walang
pake kahit nasa harapan sila ni
Lola Emily.
"Kasama naman niya si yaya, tulog pa ata siya... and hindi ko trabaho ang patulugin
ang kapatid ko... mom" pagmamaktol ni Ashley dahilan para hilahin siya nung babaeng
mestiza papalayo kina Lola Emily dahil nakakahiya ang inaasal nito. Nagtungo sila
sa kotseng nakaparada sa labas ng mansyon.
"Pasensiya na po Lola Emily, may pagka-spoiled brat talaga ang anak kong iyon... Oo
nga po pala, hindi pa po ako nakakapagpakilala sa inyo... ako po si Juanito Alfonso
VI (the sixth) pero Jun po ang tawag sa akin" pakilala nung lalaking maginoo at
nagmano siya kay Lola Emily.
"Napakabuti mo namang Hijo, at huwag kang mag-alala alam mo bang ang ate Carmela ko
ay ganyang-ganyan rin katulad ng dalagita mong anak, pero nang maka-graduate siya
biglang nagbago ang lahat, naging responsable, magalang, masunurin, mabait at
nagkaroon pa ng pangarap... naisip nga namin na baka nag-mature na talaga si ate
Carmela kaya naging responsableng tao siya... at malay mo pagka-graduate din ng
anak mo maipagmalaki mo na siya" tugon pa ni Lola Emily napangti naman si Jun.
"Sana nga po Lola Emily... " sagot ni Jun at napalingon siya doon sa dalawang
bookshelves na malapit sa piano at nakapaloob ito sa malaking salamin upang hindi
mahawakan. "Ano po iyon Lola?" tanong ni Jun sabay turo doon sa dalawang
bookshelves.
"Ahh... tara halika tingnan mo kung gaano na katanda ang mga talaarawang iyan"
tugon ni Lola Emily at naglakad sila papalapit doon sa mga bookshelves. Ang ibang
turista naman ay umakyat muli sa itaas upang kumuha ng mga larawan at ang iba naman
ay sa hardin namasyal at kumuha ng mga larawan. May
limang estudyanteng nag-vovolunteer din sa museo Montecarlos upang i-tour ang mga
bisita.
"Itong lagayan ng librong ito sa kaliwa ay mga talaarawan ni Ginoong Juanito

Alfonso" sagot ni Lola Emily, nanlaki naman yung mga mata ni Jun. "Talaga po? Sa
aking ninuno ang mga talaarawan na iyan?" tugon ni Jun, napatango-tango at
napangiti naman si Lola Emily.
"Oo Hijo, ang mga talaarawang iyan ay natagpuan sa basement ng hacienda Alfonso at
ibinigay ni Lolo Juaning ang mga iyan kay Ate Carmela... kung mapapansin mo
sinimulan ni Ginoong Juanito magsulat ng talaarawan niya noong taong 1892 at ang
pinakahuli ay noong 1963" tugon ni Lola Emily, hindi naman nakapagsalita si Jun
dahil sa matinding pagkamangha sa mga nakikita at nalalaman niya ngayon. napaupo
siya at napahawak siya doon sa glass upang tingnan mabuti yung mga talaarawang
halos kulay brown na pero napanatili pa din.
"Sinasabing si Ginoong Juanito ay ipinanganak noong taong 1871 at namatay siya

noong taong 1963... ibig sabihin nabuhay siya nang halos 92 na taon" patuloy pa ni
Lola Emily. Dahan-dahang napatayo na si Jun pero hindi niya pa rin maaalis ang
titig niya sa mga lumang talaarawan na iyon.
"Ang haba pala ng buhay ng ninuno ko... sana mabuhay din ako ng ganung kahaba"
sambit pa ni Jun at natawa naman sila ni Lola Emily.
"May kwento sa akin noon si ate Carmela na kaya raw nabuhay ng ganoong katagal si
Ginoong Juanito ay dahil may babaeng nagligas sa kaniya sa kamatayan at
napagtagumpayan nito ang misyon niya" sagot pa ni Lola Emily at nagtungo naman sila
sa katabing bookshelves na puno rin ng mga talaarawan at nakapaloob
din ito sa malaking glass. Ang kinaibahan nga lang ay mukhang hindi ito kasing luma
ng mga talaaaran ni Ginoong Juanito.
"Kay ate Carmela naman ang mga talaarawan na iyan, nagsimula siyang magsulat ng
talaarawan noong taong 2016 at ang pinakahuli niyang naisulat ay noong taong 2061
bago siya mamamatay" tugon ni Lola Emily napalingon naman sa kaniya si Jun.
"Ano pong ikinamatay ni Lola Carmela?" tanong ni Jun, napahinga naman ng malalim si
Lola Emily.
"Maayos naman ang kalusugan niya bukod nga lang sa hindi na siya nakakarinig ay
wala naman siyang ibang komplikasyon sa katawan, kaya nga nagulat na lamang kami
nang isang araw ay hindi na siya nagising pa" malungkot na saad ni Lola Emily,
tinapik naman ni Jun ang balikat niya bilang pakikiramay sa kalungkutan ng matanda.
"Halos pitong taon na rin ang nakararaan pero parang hindi pa rin ako sanay na
hindi na namin kapiling si Ate Carmela" patuloy pa ni Lola Emily. Taong 2068 na
ngayon at 58 na si Lola Emily pero maagang kumulubot ang kaniyang balat at maaga
ring pumuti ang kaniyang buhok kung kaya't ayos lang sa kaniya na tawagin na siyang
Lola, wala namang problema sa kaniya iyon.
Napatitig ulit si Jun sa sandamak-mak na talaarawan ni Carmela na nakalagak sa

bookshelf na iyon sa tabi naman ng mga lumang talaarawan ni Ginoong Juanito.
nahihiwagaan siya at pakiramdam niya ay parang konektado ang dalawa.
Ilang saglit pa may isang batang babae ang lumapit sa kanila at humawak ito sa
palda ni Lola Emily, "Oh, apo? Anong kailangan mo?" magiliw na tanong ni Lola Emily
doon sa batang babae na 5 years old lang. maputi, makinis at pinkish
ang balat nito, mapupungay rin ang kaniyang mga mata at agaw pansin ang mahaba
nitong pilik mata. Maganda ang hubog ng ilong at mapula ang mga labi. Mahaba at
medyo kulot rin ang buhok nito na nakapusod sa likod ng kaniyang ulo.
May sampaguitang nakasabit sa tenga ng batang babae at nakasuot ito ng putting

bestida "Punta kami ni mommy sa church... sama ka Lola?" malambing na tugon nung
batang babae at nais nitong magpakarga, sinubukan naman siyang buhatin ni Lola
Emily pero natawa sila pareho kasi naingat niya lang kaunti ang bata.
"Matanda na si Lola... ako na lang ang kakarga sayo" tugon ni Jun dun sa bata, at
akmang kakargahin na niya ito nang biglang dumating yung babaeng meztisa na asawa
niya at may kasama itong batang lalaki na medyo gulo pa ang buhok at kinukusot nito
ang kaniyang mata dahil kakagising lamang. 6 years old na ang batang lalaki, maamo
ang mga mata nito at matangos ang ilong, medyo maputi rin ang kaniyang balat na
halatang namana niya sa kaniyang nanay. Manipis rin ang kaniyang labi at kahit sa
murang edad pa lang ay bakas na ang tinataglay nitong kagwapuhan.
"Honey... pagsabihan mo si Ashley, dahil sa ingay niya nagising tuloy ang kapatid
niya" medyo naiinis na tugon nung babaeng meztisa, agad naman siyang inakbayan at
nilambing ni Jun. "Honey... ako ng bahala kay Ashley, smile ka na" paglalambing
niya pa, unti-unti namang napangiti yung babaeng meztisa dahil sa paglalambing ng
kaniyang asawa.
"Ah... Oo nga pala... Lola Emily di ko pa po pala nabanggit ang pangalan ng aking
asawa... siya po si Kristina" pakilala ni Jun dun sa babaeng meztisa na asawa
niya. agad namang napangiti si Kristina at nagmano kay Lola Emily.
"Kitang-kita ang inyong wagas na pagmamahalan... nawa'y lahat ng magsing-irog ay

katulad niyo" papuri pa ni Lola Emily sa kanila, nagkatinginan naman si Jun at
Kristina sa isa't-isa at sabay silang napangiti. Napatingin naman si Lola Emily
doon sa batang lalaki na kasama ni Kristina.
"Sino ang napakagwapong munting ginoo na ito? Anong pangalan mo Hijo?" magiliw na
tanong ni Lola Emily doon sa batang lalaki, napayuko siya at itinapat niya ang
kaniyang kamay upang magmano yung batang lalaki sa kaniya.
"Oh... tinatanong ka ni Lola... what's your name daw?" nakangiting tugon ni

Kristina sa kaniyang anak, medyo nahiya pa yung batang lalaki pero nagmano rin ito
kay Lola Emily at napangiti sabay tago sa likod ng mommy niya.
Magsasalita pa sana si Lola Emily pero biglang yumakap ulit sa kaniya yung batang
babae na apo niya na kanina pa nakatulala sa kanilang lahat. "Oo apo sasama ako sa
inyo sa simbahan... pero mamaya pa ang misa at natutulog pa ang mama mo, kaya
maglaro ka muna" malambing na tugon ni Lola Emily sa apo niya, napangiti naman yung
batang babae at agad kumaripas ng takbo papunta sa salas.
Napatingin naman sa kaniya yung batang lalaki at pinagmasdan ang ginagawa nito
habang paikot-ikot sa buong mansyon at kinakalabit niya yung mga bisita at
ngingitian ang mga ito.
"Ang ganda po ng apo niyo... may lahi po ba kayong kastila?" nakangiting tanong ni
Kristina kay Lola Emily, natawa naman ng marahan si Lola Emily.
"Ang mga ninuno namin Oo... pero pilipino naman ang napangasawa ko at Pilipino
rin ang napangasawa ng anak kong si Paula, kaya nga nagtaka kami na mukhang may
lahi ang anak nila" natatawang sagot ni Lola Emily.
"Pansin ko lang po Lola Emily, yung kuwintas na bilog na gawa sa kahoy na suot po
ngayon ng inyong apo ay yung kuwintas rin na suot ng babaeng nasa painting na
iyon?" tanong naman ni Jun sabay turo doon sa painting na 'Carmela Isabella'
Napatango naman si Lola Emily at napangiti ng todo "Oo... iyon nga ang kuwintas na
iyon, naging malapit kasi ang anak kong si Paula kay ate Carmela, parang anak na
rin ang turing ni ate Carmela sa anak kong si Paula kung kaya't bago mamatay si ate
Carmela ipinamana niya yung kuwintas na iyon sa aking anak" sagot ni Lola Emily.
Pinagmamasdan na nila ngayon yung apo niya na magiliw na kumakaway at nginingitian
ang mga turista.
"Sobrang pinapahalagahan ni ate Carmela ang kuwintas na iyon, palagi niyang suot
iyon at hindi niya inaalis sa leeg niya, minsan na niyang sinabi sa akin noon na
ang kuwintas daw na iyon ang nagpatibay sa loob niya noong dumaan siya sa maraming
pagsubok" patuloy pa ni Lola Emily. Napatango-tango naman si Kristina at Jun at
nagpatuloy pa sila sa pagkwekwentuhan.
"Ma... laro din ako" paalam nung batang lalaki kay Kristina. Napatingin naman sa
kaniya sila Lola Emily, Jun at Kristina.
"Sige na... maglaro ka na muna Juanito mamaya pa naman tayo aalis" tugon ni
Kristina sa anak niya. agad namang napangiti ang batang lalaki at nagtatatalon
itong bumitaw sa pagkakahawak ng mommy niya.
"Juanito Alfonso rin ang pangalan ng anak niyo?" tanong ni Lola Emily at bakas sa
mukha niya ang pagkamangha.
"Opo Lola... Juanito Alfonso VII (the seventh) po ang pangalan niya" nakangiting
sagot ni Jun at inakbayan niya si Kristina.
"Nakakatuwa naman kayo... napanatili niyo hanggang sa ikapitong henerasyon ang

pangalan ni Ginoong Juanito Alfonso" nakangiting tugon ni Lola Emily at tuwang-tuwa
siya.
"Oo nga pala... may ipapakita pa ako sa inyong mga bulaklak sa hardin na itinanim
pa ni ate Carmela" magiliw na saad ni Lola Emily at sumunod naman sa kaniya sila
Jun at Kristina papunta sa hardin. Pero bago sila makalabas ng bahay tinawag muna
ni Krsitina ang anak niya. "Juanito... dito ka lang sa loob ah, babalik kami" bilin
ni Kristina kay Juanito at napatango naman ito sabay thumbs up. Natawa naman sila
Jun, Kristina at Emily at nagtungo na sila sa hardin.
Ilang sandali pa, napatingin si Juanito doon sa batang babae na apo ni Lola Emily,
nakatayo ngayon yung batang babae sa tapat ng painting na 'Carmela Isabella' at
pinagmamasdan niya ito. Lumapit na si Juanito at kinalabit niya yung batang babae.
"Sino siya?" tanong ni Juanito, tinitigan lang siya nung batang babae sandali bago
ito nagsalita.
"Di ko alam... sino ka ba?" pagtataray nung batang babae sa kaniya. Nagitla naman
si Juanito pero natawa din siya kasi mukhang inaaway siya nung bata.
"Juanito Alfonso VII (The seventh) ang pangalan ko... at isusumbong kita kay mommy
at daddy kasi nangangaway ka" banat ni Juanito at dahil dun napa-pamewang naman
yung batang babae at hinarap siya. napatingin naman sa kanila yung ibang turista at
natatawa sila kasi ang liit-liit pa ng dalawang batang iyon pero
nagbabangayan na, may ibang turista na kinuhaan pa sila ng picture dahil sa

kakyutan nila.
"Edi isumbong mo... susumbong din kita sa mommy at lola ko" hamon naman nung batang
babae. Napatingin naman si Juanito sa kuwintas na suot niya na gawa sa kahoy.
"Carmela?... Carmela ang pangalan mo?" tanong niya dun sa batang babae. Napatingin
naman yung batang babae doon sa kuwintas niya na kung saan nakaukit ang pangalang
'Carmela'
"Ang ganda ng pangalan mo... bagay sayo... nangangaway ka kasi, wala naman akong
ginagawang masama sayo" buwelta naman ni Juanito at dahil dun napa-pout si Carmela
at in-erapan na lang siya. sandali silang natahimik at hindi pa rin matigil yung
pagpipicture sa kanila nung mga turista kasi ang cute nila tingnan.
Bakas sa mukha ni Carmela na naguilty siya kasi tinarayan niya si Juanito kaya
sumulyap siya sandali dito bago nagsalita. "Ah! may secret akong sasabihin sayo"
bawi ni Carmela at nakangiti na siya ngayon halatang nakikipagbati na siya sa
batang inaway at tinarayan niya lang kanina.
Napangiti naman si Juanito at mukhang interesado siya sa sikretong sasabihin ng

batang kausap niya. "May third eye ako" sabi ni Carmela, binigyan naman siya ni
Juanito ng weeh-di-nga-look.
"Oo nga! Halika dali... tingnan mo to, ako lang ang nakakakita at nakakabasa nito"
pagmamalaki pa ni Carmela at hinila niya si Juanito papalapit doon sa maliit na
mesa kung saan nakalagay yung sunog na diary at may glass na nakapaloob dito para
hindi mahawakan ng kung sino. Nasa itaas nung mesang iyon nakasabit ang mahiwagang
painting.
"Sinabi ko na to kay
mama at lola pero di nila nababasa... at ako lang ang nakakabasa nito kaya may
third eye ako" nakangiting tugon ni Carmela at proud na proud siya. inilapit naman
ni Juanito yung mukha niya doon sa glass, sumbsob na nga yung ilong at nguso niya
doon sa salamin para titigang mabuti yung unang pahina ng sunog na diary.
"Nababasa ko rin naman eh" nakangiting tugon ni Juanito at isinubsob rin ni Carmela
yung mukha niya doon sa salamin. "Talaga? anong nakasulat?" pag-usisa pa ni
Carmela. Agad namang lumapit si Juanito sa kaniya at ibinulong nito sa tenga niya
yung nabasa niya.
Nanlaki yung mga mata ni Carmela at hindi siya makapaniwala dahil nababasa rin pala
ni Juanito ang nakasulat doon. "Wow! ang galing! Pareho tayong may third eye!"
tugon ni Carmela at tuwang-tuwa siya.
Napangiti naman ng todo si Juanito at nag-thumbs up ito sa kaniya dahilan para

mapangiti sa Carmela at magtaka kung bakit naka-thumbs up si Juanito.
"Ano yan?"
"Sign to na masaya ka at okay ka" nakangiting tugon ni Juanito, unti-unti namang

napangiti si Carmela sabay thumbs up din sa kaniya.
Pareho silang natawa at sa mga oras na iyon ay napatitig sila sa mata ng isa'isa.
Pareho nilang naramdaman ang pamilyar na saya, ngiti, kaba, kilig na animo'y
nagkakilala na sila noon pa man.
Ang umuusbong na pag-ibig at pag-asa na kung saan wala nang hahadlang pa, wala ng
mabibigat na pagsubok, wala ng pighati, lungkot, galit, poot at sakit at wala ng
buhay na magsasakripisyo makamtan lang ang pag-ibig na inaasam.
Sa huling pagkakataon ay napalingon ulit sila sa sunog na diary at binasa nila ng

sabay ang nakasulat sa unang pahina nito...
Ang Pag-iibigan natin ay muling maisusulat sa Huling pagkakataon... at ito ang
Kahilingan ko.
-Carmela Isabella
(Wakas)
*******************
Ang istoryang ito ay pawang kathang-isip lamang. Ang mga pangalan, tauhan, lugar at
pangyayari ay bahagi lamang ng imahinasyon ng may akda. Ang tagpuan at panahon sa
istoryang ito ay panahon pa ng pananakop ng mga kastila sa Pilipinas. Ang ilan sa
mga makasaysayang lugar ay nabanggit din sa istoryang ito upang magbalik tanaw sa
mga pook na naging bahagi na ng ating kasaysayan. Muli, ang mga kaganapan,
pangyayari at trahedya sa kwentong ito ay walang kinalaman at walang katotohanan,
hindi ito nasusulat sa kasaysayan ng Pilipinas. Maraming Salamat!
Plagiarism is a crime punished by law.
© All Rights Reserved 2017
=================
La Ultima Nota (The Last Note)
REPOSTED.
Mga besh aksidente kong nabura ang Last Chapter na'to buti na lang may softcopy ako
sa laptop haays. Nakakapanghinayang lang yung mga comments niyo na hindi ko na
maretrieve :( buti na lang na-copy paste ko na sa "Maraming Salamat Chapter"
Sobrang nalulungkot talaga ako dahil sa kashungaan ko nabura ang chapter na ito
haays. Ngunit Subalit Datapwat Bagamat narecover ko naman kaya eto Magdiwang ulit
tayo!
Date Posted (Original): April 27, 2017
Date Retrieved: June 27, 2017
My Gosh! Anong meron sa 27? bakit saktong-saktong ang date ah Chos lang! Osige eto
na ulit ang Last Chapter Enjoy~
***************
Dear mga Besh,
I have 2 Good news and 1 Bad news, Anong gusto niyong mauna?
Hmm... Unahin ko na muna yung First good news tapos sunod yung bad news then
lastly, Second good news ulet para masaya tayong lahat yieee!
Pero bago yan, Gusto ko munang magpasalamat talaga ng bonggang-bongga to the

highest level sa inyo! Dahil #1 pa rin ang I Love you since 1892 in Historical
Fiction Category Omgee! Sana may forever na ituu haha! Charr~
Sa mga active and silent readers na sumubaybay sa pag-iibigang Juanito at Carmela

Maraming! Maraming Salamat talaga! humirit ako ng wish kay madam Olivia tapos sabi
niya bibigyan daw niya ko haha! (ang echoes ko talaga!)... Ang wish ko ay sana
forever tumatak sa inyo ang istoryang ito, sa totoo lang ito ang story na binigyan
ko ng effort ng todong-todo haha!
Narealize ko habang sinusulat ko ang story na'to...sobrang hirap mag-sulat ng

Historical Fiction kasi kailangan talaga ng puspusang research na halos ikabaliw ko
na kaya minsan pasensiya na kung sabaw yung updates ko XD.
Mahalaga kasing dapat accurate sa Philippine History yung mga pinagsasabi ko, kaya
ayun nagsunog ng kilay ang lola niyo Haha! Pero sa totoo lang hindi ko rin trip
noon yung History lalo na nung High School ako haha, pero ngayon gabi-gabi na ako
nagbabasa ng mga articles about sa Kasaysayan ng Pilipinas and Gosh sobrang ganda
talaga ng History natin as in mega-mega super ganda talaga haha!
The First Good news is... Gusto kong ishare sa inyo ang story behind I Love you
since 1892, ang mga inspiration ko sa paggawa ng akdang ito Kyaahh! So this is it
haha! Kapit lang 😃
Ang pinaka-main reason talaga kung bakit ko nasulat ang story na to is because of a
Weird creepy dream. Nanaginip kasi ako before na naglalakad daw ako mag-isa sa
isang lumang hallway then may nakita akong matandang babae na nakasuot ng itim na
balabal, hindi ko alam kung bakit sinundan ko siya (Ang shunga ko noh? Haha!) Basta
later on, may isang hagdan pababa tapos lumiko siya doon at bumaba sa hagdan, ewan
ko din kung bakit sumunod din ako sa kaniya pababa ng hagdan, tapos one-step na
lang sa stairs nagkamali ako ng tapak at nadapa ako, then nagulat ako kasi nasa
ibang lugar na ako di ko na masyado maalala pero parang kweba ata basta madilim
haha. Ang weird talaga at super duper creepy ng feeling ko. Waahh! nacrecreepyhan
pa din ako hanggang ngayon huhu. Mga month of
May last year ko napanaginipan ang weird creepy dream na yun huhu.
2. Love story of General Flaviano Yengko and his Lady Love from Cavite. Aksidente
ko lang nabasa yung story nila dahil sa isang article sa google na 6 tragic love
story of Philippine History, and Honestly Hindi ko kilala si General Flaviano
Yengko that time, nakakalungkot talaga kasi walang masyadong articles about sa
kaniya huhu. Nung nabasa ko yung story nila naiyak talaga ako as in feeling ko ako
yung lady love niya Hahaha! (Pagbigyan niyo na ko haha!) Gusto niyo ba malaman yung
love story nila? sige lalagay ko dito haha...
(Courtesy to: http://pinoyfolktales.blogspot.com/2013/01/filipino-martyr-flaviano-

yengko.html)
FLAVIANO A. YENGKO
(1847-1897)
Revolutionary General
One of the unsung heroes of the Philippine Revolution was Flaviano Yengko, a law
student of the University of Santo Tomas who, at a young age joined the revolution
and rose to the rank of a revolutionary general. He was the hero of the battle in
Salitran, Cavite. Flaviano Yengko, the third of the seven children of Basilio
Yengko and Maria Abad, was born in Tondo, Manila on December 22, 1874.
Yengko became popular in the university not because he was the brightest but
because of his generosity and versatility. His gold-rimmed spectacles had been
pawned several times to raise funds to help a friend in need. As for giftedness, he
was an eloquent orator and debater, an award-winning painter, good singer and
skilled pianist. One of his paintings, "A Landscape", was awarded a prize in the
Regional Exposition of the Philippines held in Manila in 1895. Aside from these,
Yengko was always meticulously and neatly dressed, a characteristic which he
carried during his revolutionary days. He wore neatly pressed uniform and well-
polished shoes after every combat.
Like any man his age, a woman in Cavite caught Yengko's attention. He won the
woman's heart but not the approval of the woman's father who had the impression
that Yengko was not manly enough because of his dandy appearance.
In August 1896, the revolution against Spain broke out. Yengko courageously
accepted the challenge to fight for his country by leaving
the law school and joining the Katipuneros. He left a note to his mother saying,
"Mother, I am leaving without your consent and knowledge because I will be fighting
for our fatherland."
On November 8, 1896, he reached Imus and presented himself to General Emilio

Aguinaldo, who assigned him to transport gunpowder from Manila to Cavite. But
Yengko immediately tasted real battle the next day, November 9, at the Battle of
Binakayan, during which he manifested such courage. Consequently, General Aguinaldo
took him in the general staff with the rank of captain, and from there rose to the
rank of a colonel to brigadier general.
By February 1897, Spanish General Cornelio de Polavieja launched an intensive

offensive in Cavite, which became the center of the Revolution. Heavy battles
followed one after the other with the Spanish forces in the winning side. They took
Zapote Bridge on February 17 and Silang on February 19. On February 22, the
Filipino troops joined forces to recover the town but were greatly repulsed by the
advancing enemy. On February 28, Perez Dasmariñas was taken. It was during this
battle that Yengko was promoted brigadier-general. As the Spanish troops advanced
to Salitran, Yengko's troops with the forces of General Juan Cailles and Crispulo
Aguinaldo hoped to defend the town by facing the enemy in Sabang, a barrio on the
way to the town proper.
The Spanish army assaulted Salitran in the early morning of March 1. Outnumbered
and weakened, the Filipino troops retreated under heavy fire of the Spanish forces
under Colonel Pedro Zabala. Yengko was shot in the abdomen and was treated
to the military hospital in Imus surrounded by his comrades and the woman she
loves.However, succumbed to his wound and died on March 3, 1897.
My Gosh! Naiyak ulit ako huhu. Haays feel ko talaga ako yung lady love ni Flaviano
eh charr~ So yun mga besh, kung mapapansin niyo may pagkalapit sa description si
Juanito and Flaviano kasi originally si Flaviano talaga ang gagawan ko ng
Historical Fiction, gusto kong mag-time travel at ipakilala ang buhay niya kaso yun
nga lang nung sinimulan ko ng magsulat ng first chapter madaming bumagabag sa
isipan ko, wala kasing masyadong article about sa kaniya kaya mahihirapan akong
gawan siya ng story si google lang ang kaagapay ko eh hindi naman niya mabigay sa
akin ang lahat (Charr hugot lang haha) Kaya napag-desisyunan ko na gawing fictional
na talaga ang story na to with a touch of History, kaya mga besh remind ko lang
ulit walang nag-eexist na San Alfonso na town na dinescribe ko sa story na to, kung
may San Alfonso man na lugar dito sa Pilipinas coincidence lang yun hehe. At yung
mga officials, noble families like Alfonso, Montecarlos, Flores, Corpuz at Valdez
family together with rebeldeng grupo ni Ca-tapang ay pawang fictional lang din yun.
Pero lahat ng yun ay related at sumisimbolo sa mga pinagdaanan ng ating kasaysayan
hihi.
Another reason kung bakit pinush ko talaga isulat ang I Love you since 1892 is
Third, beacause of our Rizal Class. Yass, I am an incoming Fourth year BS
Psychology student and may Rizal subject ako last sem. Grabe! super naenjoy ko yung
mga documentary videos na pinanood
samin ng prof namin about kay Jose Rizal and Nainspire talaga ako sa movie na Jose
Rizal (yung kay Cesar Montano). Naiyak ako dun promise huhu. and ang isa pang
dahilan kaya ko pinush ko na gawin ang story na to kasi Napansin ko na kapag nag-
lelecture yung prof namin about sa ating Kasaysayan, halos lahat ng classmates ko
nag-cecellphone lang o kaya natutulog hindi sila interesado sa lahat ng
pinaghirapan ng ating mga ninuno at bayani makamit lang ang kalayaan huhu. Sa totoo
lang sobra kayang makulay at maganda ang ating kasaysayan, yun nga lang hindi kasi
masyado nabibigyang pansin huhu.
4. Game of Thrones. Sa mga nagtatanong kung bakit ang daming namamatay na

characters sa story na ituuu, Dahil yan sa pagkaadik ko sa Game of Thrones haha!
Gosh! mga beh sobrang naaapektuhan buhay ko pag may namamatay na bida sa Game of
Thrones huhu lalo na ang Stark Family My Gosh! And also, Scarlet Heart Ryeo. Yes!
super love ko ang kdrama na ituu haha napanood ko siya noong December 2016, pro na-
publish ko na ung First three chapters ng Ilysince1892 nung May 2016 pa lang and
during that time dakilang tamad ako kaya di ako nakakapag-update haha. Nainspire
din ako sa tatag ng pagmamahalan ni Hae Soo at Wang So Kyaahh~
5. Because of Intramuros. Oo tama kayo! Pangarap ko talaga nung bata pa ko

makapunta sa Intramuros, Dream ko makapag-college sa isang University doon sa loob
ng Intramuros, kasi nasa loob siya ng Intramuros haha! (Oh diba ang ganda ng reason
ko dahil nasa loob lang siya ng Intramuros kaya gusto ko mag-aral doon haha!) kaso
di ako nakapasa huhu. pero okay lng super
enjoy na enjoy naman ako sa school ko ngayon haha! So yun nga, Nung first time kong
makapunta sa Intramuros Gosh! sa totoo lang nalungkot ako, magulo ung loob tapos
ang dami na ding new structures huhu. kaya sa Fort Santiago lang talaga ako nag-
enjoy kasi napreserve nila ito, kinilabutan nga ako nung nag-tour kami sa dungeon
kyaah! omg! haha! pero super saya naman.
6. Biak-na-bato field trip. Third year High School ako nung nag-field trip kami sa
Biak na Bato Omg! nagtrekking kami, dumaan sa ilog, pumasok sa kweba na may tubig
at ang pinaka hindi ko malilimutan ay nung pumasok kami sa 0 visibility na kweba
Waahh! akala ko nga di na ko makakalabas doon ng buhay haha! pero alam niyo bigla
kong naisip, pano kaya nakayanan ng ating mga ninuno na mabuhay ng di pa uso ang
kuryente, sobrang swerte talaga natin na nabubuhay ngayon sa modern world.
7. Because of the song Ferrie's Wheel by Yeng Constantino. Kung mapapansin niyo mga
besh, palagi akong may Featured Song sa bawat chapter dahil sa mga songs na iyon
nafefeel ko lalo yung emotions at eksena sa kwento. para bang part na part talaga
ako ng kwento ni Juanito at Carmela haha! Mas mafefeel mo talaga bawat kabanata
kapag may background music yiee! Para ka lang nanonood ng teleserye with matching
OST hahaha. Alam niyo ba may pinagsama-sama ko pa sa isang playlist sa phone ko
yung mga kanta na nagpa-inspire sa'kin sa I Love you since 1892 hihi and this is
it: (Oo nga pala! May ginawang Playlist sa Youtube si Binibining TeenagexxGirl)
Kab 44: Una't Huling Pag-ibig by Yeng Constantino
Kab 42: Sana
maulit muli by Gary Valenciano
Kab 40: Di ko Kaya by Faith Cuneta
Kab 39: Maghihintay ako by Jona
Kab 38: Mananatili by Marlo Mortel and Janella Salvador
Kab 37: Sa Pag-ibig mo by Cheena Morales
Kab 36: Minsan lang kita iibigin by Juris
Kab 35: Iingatan ka by Carol Banawa
Kab 34: Kahit di mo sabihin by Juris
Kab 33: Maghihintay by Yeng Constantino
Kab 30: Duyog by Jewel Villaflores
Kab 29: Mahal ka sa akin by Tania Chinita
Kab 28: Kung alam mo lang sana by Roxie Barcelo
Kab 27: Ba't di ko pa nasabi by Krizza Neri
Kab 26: Kung tayo'y magkakalayo by Ogie Alcasid (version)
Kab 25: Kasintahan by Jireh Lim

Kab 24: Dating Tayo by TJ Monterde
Kab 23: Pag ayaw mo na by Yeng Constantino
Kab 22: Ikaw pa rin at ako by TJ Monterde and KZ Tandingan
Kab 21: Akin ka na by Yeng Constantino
Kab 20: Tulad mo by TJ Monterde & Sayo na lang ako by Karylle
Kab 19: Magkabilang mundo by Jireh Lim
Kab 18: Siguro by Yeng Constantino
Kab 17: Pag-ibig na kaya by Christian Bautista & Rachelle ann Go
Kab 16: Kung pwede lang by Lovi Poe
Kab 15: Dito sa puso by Lovi Poe
Kab 14: Prom by The Juans
Kab 13: Ikaw at Ako by TJ Monterde
Kab 12: Sinong nagbago by Jireh Lim
Kab 10: Ferris Wheel by Yeng Constantino
Kab 9: Umaasa by Garie Concepcion
Kab 8: Sana by Lovi Poe
Kab 7: Itatago na lang by Tania Chinita
Kab 5: Gigil Sheng Belmonte
Kab 4: Pangarap ka by Tania Chinita
Kab 3: Ngiti by Ronnie Liang
Itaas
natin ang bandera ng OPM Songs hihi. Try niyo pakinggang lahat ito promise di kayo
magsisisi hihi, parang kasama niyo pa din si Juanito and Carmela at sama-sama
tayong magfeeling nasa music video kapag nakasakay sa bus o sa kotse habang
bumabyahe haha.
Inspiration of Juanito Alfonso: Aaminin ko mga besh! na-inlove din ako kay Juanito
haha! ang totoo kasi niyan, yung mga lalaking tulad ni Juanito ang type ko haha.
Matangkad, Hindi mestizo, maganda ang mga mata, matangos ang ilong, hindi payat
pero hindi din naman mataba.. yung tama lang, at higit sa lahat yung may
nakakatunaw na ngiti kyaahh
Also, yung name na Juanito ay nakuha ko sa pangalan ng kapatid ng lola ko haha.

Wala lang naastigan lang ako sa mga pangalan nila, pang-sinauna talaga 😀
Inspiration of Carmela/Carmelita: yung name naman na Carmela/Carmelita ay nagmula

talaga sa name na Carmen, may nabasa kasi ako noon na short story (di ko lang
matandaan ung title haha!) basta about siya sa isang writer na girl tpos may nkausp
siyang matandang babae na Carmen ang pangalan then nalaman niya na na-rape pala
noon si Carmen at ipinakasal siya doon sa nang-rape sa kaniya, ang saklap diba
huhu.
At kung mapapansin niyo sa Book cover ang love team na MarNella ang mga bida
hahaha! nag-fafan girling lang ang lola niyo at bet na bet ko kasi talaga sila
habang sinusulat ko yung story kasagsagan ng panonood ko ng Be Careful with my
Heart na inulit sa Jeepney TV. kaya ayun inspired na inspired ako sa kanila haha.
Pero don't worry mga besh malaya pa rin kayo kung sino ang gusto niyong
iimagine na characters hihi echeos lang talaga ako xD
Okay mga besh masyado na bang mahaba? Hahaha! Move on na tayo sa Bad news huhu...
This is it.
Wala na pong Book 2 ang I Love you since 1892. Ang original plan ko kasi talaga
dito bago ko pa man simulan is tapusin siya na Isang Book Lang. Kaya kung
mapapansin niyo masyadong mahahaba ang contents ng bawat chapters, pinag-sisikan ko
na talaga lahat doon kasi ayoko din ng mahabang chpaters na umaabot hanggang 100
chapters. Kaya bawat kabanata ng story na to is composed of 5000-25,000 words oh
diba haha kaya pasensiya na kung nag-lolog yung story minsan kasi mahahaba talaga
ang bawat kabanata ng story na ituu.
Another reason kung bakit napag-desisyunan ko na wala ng sequeal or Book 2 ang I

Love you since 1892 is because alam naman natin na mahirap panindigan ang book 2
haha. Baka hindi maging maganda ang kinalabasan ng Book 2 at makakaapekto ito sa
First book. Bukod doon ay nareach na natin ang climax ng story and ayoko ng
pahabain pa kasi isa sa mga disadvantage kapag pinahaba ang story ay nawawalan na
ito ng saysay lalo na kapag nareach na ang climax tapos hindi pa rin natatapos...
ano yun nganga na lang tayo? haha.
Pero don't worry sinikap ko namang maging makatarungan ang ending nila diba yieee~
deserve nila ang happy ending after lahat ng pagsubok na pinagdaanan nila Juanito
and Carmela, kaya ang little Juanela na reincarnation nilang dalawa ang
magpapatuloy ng road to forever nila yiee! Hahaha. Medyo bitin man pero mas
magandang let us make them rest na at least matutupad ang wish ni
Carmela Isabella na muling masulat ang pag-iibigan nila at sa pagkakataong iyon ay

wala ng hahadlang pa, wala ng mabibigat na pagsubok, wala ng buhay na
masasakripisyo at wala ng mamamatay pa nang dahil lang sa kanila. kahit papaano may
advantage talaga ang little Juanito and little Carmela kasi nabubuhay na sila sa
modern world kaya Magdiwang tayo! *cheers*
Okay so down to last na tayo which is THE GOOD NEWS...
I'm planning to write another Historical Fiction and it will focused on 17th
century, Yes punta naman tayo sa year 1600s kung saan kakasakop pa lang ng mga
Kastila sa Pilipinas. At si Aleeza Mae Agcaoli ang bidang gurl dito! Yasss! Yung
mahiwagang nurse na na-meet ni Carmela sa clinic, sinadya ko talagang isingit siya
doon sa eksena kasi ang next his fic na gagawin ko ay related sa mga ninuno ng
pamilya Montecarlos. Kaya samahan naman natin ang journey ni Aleeza!
UPDATE: May 06, 2017
Napost ko na ang New Historical Fiction na gagawin ko hehe. ang title is "Our
Asymptotically Love Story"
Ang "Our Asymptotically Love Story" or OALS (ang haba kase haha) ay pwedeng maging
prequel ng I Love you since 1892 pero pwede rin maging stand alone story hihi. kayo
bahala mga bes :)
Also, mga besh napag-isipan ko na magpaka-mysterious totally hehe, kaya hindi ko na

mabibigay sa inyo yung fb account ko sorry talaga huhu, gustuhin ko man kayo
makilala personally kaya lang gusto talaga magpaka-mysetrious ng lola niyo haha!
So this is it, I think it's time to say goodbye na, Thank you sa lahat-lahat!
sobrang natutuwa ako at naiisnpire ako sa mga messages and comments niyo,
pakiramdam ko worth it lahat ng effort ko kapag nababasa ko ang mga saloobin niyo
yiee kaya kahit busy ang lola niyo gustong-gusto ko talaga ang maka-chat at
makakwentuhan kayo kaya feel free to tell me lahat ng saloobin niyo about this
story and Don't forget to vote,vote,vote para mapanatili natin ang I Love you since
1892 na currently #1 in Historical Fiction Category.
#iloveyousince1892 din ang official hashtag natin sa I Love you since 1892 sa fb,
twitter at instagram Sobrang natutuwa ako sa mga nababasang posts niyo Maraming
Maraming Salamat sa lahat-lahat! at Hanggang sa muli... Je'taime... Ich liebe
dich... Te Amo... Mahal ko kayo... I Love you all!
Nagmamahal,
Undeniably Gorgeous (Ang echeoserang lola niyo haha)

Undeniablygorgeous - I Love You Since 1892

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Undeniablygorgeous - I Love You Since 1892

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

I Love You since 1892

Highest Rank: #1 in Historical Fiction

Pero paano na lang kung sa hindi inaasahang pagkakataon ay ma-inlove siya sa

Samahan niyo na ang makulit at sobrang epic na adventure ni Carmela sa panahon pa

Book Cover by: @XARAFAB

Maraming Maraming Salamat!

Dear mga besh,

Apr 27, 2017

Apr 27, 2017

May 06, 2017

ISALIBRO NA TO HAYOP!!! NAPAKAGANDANG NOBELA MAY MATUTUNAN KANA MAIINLOVE KA PA

May 05, 2017

Apr 29, 2017

May 21, 2017

Haaay nakakalungkot nga po na tapos na yung story eh pero tanggap na tanggap ko

May 26, 2017

Helooooo!po author (*kaway*kaway) bago po ako mag-simula nais ko po sanang

Apr 28, 2017

May 10, 2017

Apr 27, 2017

June 08, 2017

May 02, 2017

Nakakakilabot sa sobrang ganda. Wahh. Naniniwala na ako sa FOREVER. Hihihi😘😘.

Apr 30, 2017

Apr 27, 2017

May 22, 2017

June 05, 2017

May 13, 2017

I must say that it is an amazing story. nakakatuwa kasi bukod sa naapakagaling ng

nga nagfeeling). great job!

May 11, 2017

Apr 24, 2017

May 06, 2017

May 01, 2017

WAHHHHHHHHHHHHHH SOBRA PONG GANDA NG STORY NA ITOOOOO NI RECOMMEND KO PO ITO SA ATE

May 02, 2017

May 01, 2017

Ganda ng ending.best story ever.isa po tong istoryang toh na nagustuhan ko...di ko

Apr 28, 2017

Nagpapasalamat akong naisipan kong mag-basa ng Historical Fiction, hanggang sa

May 25, 2017

Ang galing nyo naman po magsulat ng Historical fiction . Di ko po inaasahan na

Apr 28, 2017

May 23, 2017

May 22, 2017

May 09, 2017

May 18, 2017

Apr 28, 2017

May 11, 2017

May 06, 2017

Apr 28, 2017

Yung feeling na binabagalan

May 03, 2017

May 04, 2017

Salamat sa pagbabalik sa amin sa nakaraan Ms.Author .. Hindi Lang Ito tungkol sa

May 26, 2017

ulitin ntin sa simula..hahahaha...ang maganda kasi sa story nyo is madaling

May 04, 2017

May 01, 2017

May 01, 2017

Apr 30, 2017

May 04, 2017

Apr 29, 2017

Helooooo!po author (kawaykaway) bago po ako mag-simula nais ko po sanang