Professional Documents
Culture Documents
Liber Mesuesi Histori 4
Liber Mesuesi Histori 4
Libër mësuesi
për tekstin shkollor
HISTORIA 4
Botues:
Latif AJRULLAI
Rita PETRO
Redaktore:
Sevi LAMI
Arti grafik:
Eldion NEVRUZI
Kopertina:
Semela MERO
© Albas, 2018
ISBN 978-9928-258-27-4
Shtypur në shtypshkronjën
HYRJE
Të nderuar mësues/e dhe përdorues të këtij libri!
Shtëpia botuese “Albas” vë në dispozicion për ju librin e mësuesit për lëndën e Historisë
për klasën IV, i cili do t’ju shërbejë si udhëzues për mësimdhënien e kësaj lënde.
Në këtë libër përfshihen:
- plani sintetik dhe analitik me një orë në javë;
- plani sintetik dhe analitik me dy orë në javë, sipas nismës “Tri lëndë në gjashtë
orë”;
- mësime model për çdo temë mësimore.
Duke qenë se lënda e Historisë 4 është e shtrirë 35 orë, ajo zhvillohet një orë në javë, por
duke zbatuar nismën “Tri lëndë në gjashtë orë”, në disa shkolla zhvillohet një herë në
dy javë dhe për këtë është hartuar edhe një plan vjetor dhe planet tremujore sipas këtij
modeli.
Në konceptimin e çdo mësimi është mbajtur parasysh program i MASR-së për lëndën
Historia 4, si dhe udhëzuesi për zhvillimin e kurrikulës së re në arsimin fillor të hartuar
IZHA, në të cilin jepen formatet e planeve vjetore dhe tremujore, si dhe formati i planifi-
kimit të një ore mësimi duke përmbushur çdo pikë të kërkuar në format apo duke ruajtur
një raport të mirë mes njohurive të reja dhe mësimeve zbatuese dhe praktike.
Për hartimin e mësimeve model është mbajtur parasysh përdorimi i një numri të larmi-
shëm rrugësh dhe metodash në mësimdhënien e historisë, si një përbërës një përbërës
thelbësor në procesin e zbatimit të kurrikulës së historisë, në arritjen e rezultateve të
parashikuara të të nxënit, në aftësimin e nxënësve për ndërtimin dhe demonstrimin e
kompetencave kyç dhe kompetencave e koncepteve historike, në lidhjen e historisë me
lëndët dhe fushat e tjera të të nxënit, në integrimin e temave ndërkurikulare, si dhe në
zotërimin e cilësive historike për përmbushjen me sukses të qëllimeve arsimore.
Çdo mësim është menduar të fillojë me një situatë nga jeta e përditshme dhe një pyetje,
e cila nxit nxënësit për një pjesëmarrje aktive, si dhe për të ndërtuar njohuri dhe aftësi të reja
për të ndërvepruar me njëri-tjetrin dhe mjedisin ku jetojnë.
Në modelet e mësimit janë hartuar rezultatet e të nxënit, fjalët kyç, burimet dhe mjetet
didaktike, metodologjia që do të ndiqet, si dhe vlerësimi.
Këto modele mësimesh japin mundësi për një pjesëmarrje aktive të nxënësve. Në to of-
rohen teknika aktive të mësimdhënies. Disa nga metodologjitë e ofruara për zbatimin e
orës së mësimit në përputhje me programin mësimor janë:
• lojërat;
• loja me role;
• diskutimet dhe shpjegimi;
• përdorimi i burimeve;
• përdorimi i medieve të ndryshme, si: video, filma, dokumentarë, internet;
• kërkimi;
• intervistat;
• studim rasti;
• vëzhgim;
• ekskursionet;
• vizitat në muze ose vende historike;
• konkurset;
• projektet kurrikulare dhe ndërkurrikulare.
Përparësi e këtij teksti është se ai shoqërohet me tekstin digjital, në të cilin ofrohen infor-
macione shtesë, si: ilustrime, ushtrime, video për situata nga jeta e përditshme, teste dhe
çdo gjë që bën të mundur një mësim bashkëkohor.
Teksti i nxënësit dhe teksti i mësuesit ju japin mundësi edhe për përmbushjen me sukses të
portofolit të të nxënit, vizitave dhe ekskursioneve, si dhe ju japin mundësi për fleksibilitet
në varësi të shkollës apo mjedisit ku jetohet.
Shpresojmë që me këtë botim t’ju kemi ardhur sadopak në ndihmë, për të zbatuar me le-
htësi kërkesat e programeve të reja.
SHKALLA II
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: HISTORI
6 7
Plani mësimor analitik për 3-mujorin e parë
(2 orë në javë)
KLASA IV
SHKALLA II
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: HISTORI
Kompetenca e të menduarit
Zhvillon kompetencën e të menduarit për realizimin e kërkimit historik.
Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për të interpretuar të shkruarën nëpërmjet informacionit për të
dhënë argumente bazuar në burime dhe për të saktësuar saktësinë e burimeve.
Zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkruarës, që janë të
diskutueshme.
Analizon të dhënat numerike për të kuptuar të shkruarën, për shembull për të kuptuar shkakun dhe pasojnë,
vazhdimësinë dhe ndryshimin.
Ndërton dhe interpreton grafikë, diagrame, tabela statistikore për paraqitjen e të dhënëve historike
Kompetenca e të nxënit
Zhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve historike
dhe shoqërore duke i prezantuar nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit.
Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme, i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën.
Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime.
Zbaron në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.
Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat vetjake, duke i paraqitur në forma të ndryshme
të të shprehurit sipas një radhitje logjike.
Vlerëson pikëpamjet e ndryshme, si dhe menaxhon emocionet dhe ndjenjat.
Harton hapat që duhet të ndjekë për realizimin e një kërkimi historik për një ngjarje të dhënë.
Zhvillon një kërkim individual ose në grup për kryerjen e një veprimtarie në histori.
Diskuton individualisht ose në grup për rëndësinë që ka e shkuara në kuptimin e të tashmes dhe perspektivat e të
ardhmes.
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.) për realizimin
e një veprimtarie të përbashkët.
Kompetenca personale
Zhvillon kompetencën personale për ta kuptuar veten dhe të tjerët, ndryshimet dhe ngjashmëritë, për të menaxhuar
marrëdhëniet ndërmjet njëri-tjetrit, vlerësuar pikëpamjet e të tjerëve qofshin këto dhe të ndryshme nga të tijat.
Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike, ndryshimet dhe
vazhdimësinë që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave.
Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj. për të prezantuar idetë e tij.
Kompetenca qytetare
Zhvillon kompetencën qytetare për të shqyrtuar në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të
shkuarën që mund të jenë rezultat i ndryshimit të qëndrimeve shoqërore dhe standardeve të ndryshme.
Shqyrton burimet historike për të kuptuar ngjarjet dhe zhvillimet që kanë ndikuar në shoqëri dhe grupe të ndryshme
kulturore.
Kupton se si qytetërimet dhe shoqëritë janë formuar nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon dallimet
dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të ndryshme dhe kultivon respekt ndaj kulturave të ndryshme nga e tija.
Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet
njerëzore.
Zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor duke vlerësuar kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme.
Kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në të shkruarën në të tashmen dhe rëndësinë e njohjes së
historisë së tyre dhe të tjerëve.
Shpjegon origjinën dhe zhvillimin e identitetit kombëtar duke vlerësuar trashëgiminë materiale dhe shpirtërore.
Shqyrton një sërë burimesh që paraqesin perspektiva të ndryshme kulturore në mënyrë që të zhvillojë kuptimin
historik.
Kompetenca digjitale
Zhvillon kompetencën digjitale për të gjetur, për të analizuar, për të komunikuar informacion historik.
Hulumton një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime historike.
Komunikon, prezanton dhe parashtron njohuritë.
Bashkëpunon, diskuton dhe debaton me të tjerët për të ndërtuar njohuritë historike.
8 9
10
Kompe- Java
LIBËR MËSUESI
Metodologjitë dhe
tencat/ Temat Situatat Për çfarë Burimet/ materialet dhe tek
Nr. veprimtaritë e
Temati- mësimore e të nxënit do të vlerësohen nxënësit mjetet didaktike ose
nxënësve
kat çift
Dialogu mes
Diskutim, shpjegim, Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në Teksti i nxënësit, teksti digjital,
Jonës dhe
përmbledhje e realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës: objekte të trashëguara brez
1. Historia mamit për
strukturuar, punë në për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të pas brezi, skedë e paraqitjes së
dhe unë kalimin brez
grupe, punë individ- shprehurit, për shfrytëzimin e të dhënave, për brezave në familje.
pas brezi të
uale. punën individuale dhe bashkëpunimin në grup
1 varëses. Java
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në
Kutia e kujti- realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës: Teksti i nxënësit, teksti
2. Burimet Lojë me role, disku-
meve për interpretimin e njohurive, për mënyrën e digjital, objekte të ruajtura nga
historike tim
të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për fëmijëria
punën individuale dhe bashkëpunimin në grup
Dialogu i Jonës
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në
me babanë Lojë me role. dis-
realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës:
4. Vija e në lidhje me kutim, shpjegim, Teksti i nxënësit, teksti digjital,
për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të
kohës ngjarjet në diskutim, punë në fletore pune
shprehurit, shfrytëzimi e të dhënave, për punën
kohë. grupe.
individuale dhe bashkëpunimin në grup
Lojë me role, bisedë. Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në
Teksti i nxënësit, teksti digjital,
A mund të punë në grupe, realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës:
fletore pune, kalendar, foto të
5. Llogaritja gjesh sa kohë shpjegim, grafik për interpretimin e njohurive, për mënyrën e
3 nxënësve në etapa të ndrys- Java
e kohës kanë kaluar organizues, përlloga- të shprehurit, shfrytëzimi e të dhënave, për
hme të fëmijërisë etj.
nga...? ritje matematikore. llogaritjet e sakta, për punën individuale dhe
pyetje-përgjigje bashkëpunimin në çift apo në grup
6. Data dhe Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në
Lojë në role. shp-
ngjarje të Datat e rëndë- realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës: Teksti i nxënësit, teksti digjital,
jegim, diskutim,
3 rëndësishme sishme në një për interpretimin e njohurive, për mënyrën e kalendar, fletore pune.
grafik organizues.
vetjake dhe familje të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për
punë individuale
familjare punën individuale
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në
Lojë me role, pyetje
Pjesa e leximit realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës: Teksti i nxënësit, teksti digjital,
7. Pema e përgjigje. Di-dua të
“Të dhënat për për interpretimin e njohurive,për mënyrën e letër tabak, lapustila etj.
familjes di-mësova, punë në
paraardhësit”. të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për
çifte.
punën individuale dhe në çift.
4 Java
8. ndërtojmë Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në
pemën e realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës, Teksti i nxënësit, fotografi,
Foto me pemën
familjes. Punë praktike për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të letër tabak, lapsa të ndryshme,
e familjes
Veprimtari shprehurit, shfrytëzimi e të dhënave, për punën ngjitës etj.
praktike individuale, për prezantimin etj.
Historia
Pjesa e leximit
ime Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në
9. Familja mes Jonës
dhe e Diskutim, Di-dua realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës: Teksti i nxënësit, teksti digjital,
në të dhe mamit:
familjes të di-mësoj, pyetje- për interpretimin e njohurive, për mënyrën e foto të ndryshme.
shkruarën Familja grup i
sime përgjigje. të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për
dhe sot rëndësishëm i
punën individuale etj.
shoqërisë
Fotot në tekst.
5 Java
10. Interv- Bisedat me gjy-
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në
istë me shërit ( mund Teksti i nxënësit, teksti digjital,
realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës:
paraardhësit të përdoret shpjegim, intervistim, fletore, aparat fotografik, mjet
për interpretimin e njohurive, për mënyrën e
e mi teksti digjital prezantim. incizimi, laptop etj.
të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për
Veprimtari me më shumë
punën individuale dhe në grup
praktike foto dhe video
të ngjashme
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në
11. Për- realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, Teksti i nxënësit, teksti digjital,
Konkurs ose punë
forcim - për interpretimin e njohurive, për mënyrën e fletore punë.
individuale
njohurish të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për
arsyetimin shkak-pasojë etj
6 Lojërat, Java
Lojë me role. Pyetje Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në
argë- 12Lojërat
përgjigje, Punë me realizimin e kompetencave kyçe dhe të lëndës, Teksti i nxënësit, teksti digjital,
timet, dhe argë- Lojërat ol-
HISTORIA 4
tekstin. Mbajtje për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të letër tabak, lapustila.
festat timet në impike. Foto
shënimesh, prezan- shprehurit, analizën, për punën individuale dhe
dhe lashtësi
tim në grup
festimet
11
Plani mësimor analitik për 3-mujorin e dytë
(2 orë në javë)
KLASA IV
SHKALLA II
FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI
LËNDA: HISTORI
Kompetenca e të menduarit
Zhvillon kompetencën e të menduarit për realizimin e kërkimit historik.
Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për të interpretuar të shkruarën nëpërmjet informacionit për të
dhënë argumente bazuar në burime dhe për të saktësuar saktësinë e burimeve.
Zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkruarës, që janë të
diskutueshme.
Analizon të dhënat numerike për të kuptuar të shkruarën, për shembull për të kuptuar shkakun dhe pasojnë,
vazhdimësinë dhe ndryshimin.
Ndërton dhe interpreton grafikë, diagrame, tabela statistikore për paraqitjen e të dhënëve historike
Kompetenca e të nxënit
Zhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve historike
dhe shoqërore duke i prezantuar nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit.
Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme, i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën.
Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime.
Zbaron në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.
Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat vetjake, duke i paraqitur në forma të ndryshme
të të shprehurit sipas një radhitje logjike.
Vlerëson pikëpamjet e ndryshme, si dhe menaxhon emocionet dhe ndjenjat e tij/saj.
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.) për realizimin
e një veprimtarie të përbashkët.
Kompetenca personale
Zhvillon kompetencën personale për ta kuptuar veten dhe të tjerët, ndryshimet dhe ngjashmëritë, për të menaxhuar
marrëdhëniet ndërmjet njëri-tjetrit, vlerësuar pikëpamjet e të tjerëve qofshin këto dhe të ndryshme nga të tijat.
Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike, ndryshimet dhe
vazhdimësinë që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave.
Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj. për të prezantuar idetë e tij.
Kompetenca qytetare
Zhvillon kompetencën qytetare për të shqyrtuar në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të
shkuarën që mund të jenë rezultat i ndryshimit të qëndrimeve shoqërore dhe standardeve të ndryshme.
Shqyrton burimet historike për të kuptuar ngjarjet dhe zhvillimet që kanë ndikuar në shoqëri dhe grupe të ndryshme
kulturore.
Kupton se si qytetërimet dhe shoqëritë janë formuar nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon dallimet
dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të ndryshme dhe kultivon respekt ndaj kulturave të ndryshme nga e tija.
Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet
njerëzore.
Zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor duke vlerësuar kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme.
Kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në të shkruarën në të tashmen dhe rëndësinë e njohjes së
historisë së tyre dhe të tjerëve.
Shpjegon origjinën dhe zhvillimin e identitetit kombëtar duke vlerësuar trashëgiminë materiale dhe shpirtërore.
Shqyrton një sërë burimesh që paraqesin perspektiva të ndryshme kulturore në mënyrë që të zhvillojë kuptimin
historik.
Kompetenca digjitale
Zhvillon kompetencën digjitale për të gjetur, për të analizuar, për të komunikuar informacion historik. Kërkon dhe gjen
një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime historike.
Komunikon, prezanton dhe parashtron njohuritë.
Bashkëpunon, diskuton dhe debaton me të tjerët për të ndërtuar njohuritë historike.
Përdorimi i burimeve
Njohja e së kaluarës bazohet në fakte historike, në prova, të cilat rrjedhin nga burime të sakta historike dhe jo
nga supozime paraprake në lidhje me vlefshmërinë dhe me besueshmërinë e burimeve historike të përdorura. Kjo
përfshin vlerësimin e vlerës dhe besueshmërinë e dëshmive, duke studiuar prejardhjen e qëllimeve dhe gjuhën e
burimeve.
12 13
Analiza shkak-pasojë
Analiza shkak-pasojë përfshin identifikimin dhe vlerësimin e rëndësisë relative të faktorëve të ndryshëm, si dhe
bërjen e lidhjeve shpjeguese ndërmjet shkakut dhe pasojës, duke pasur parasysh marrëdhënien ndërmjet dëshmive
dhe interpretimeve.
Interpretimi historik
Interpretimi ka të bëjë me të kuptuarit se si historianët dhe të tjerët formojnë interpretime. Njerëzit përfaqësojnë dhe
interpretojnë të kaluarën në mënyra të ndryshme, duke përfshirë fotografi, shfaqe, filma, tregime, muze etj.
Interpretimet reflektojnë rrethanat, në të cilat ato bëhen, dëshmitë në dispozicion, si dhe synimet e atyre që i bëjnë
këto interpretime (p.sh.: shkrimtarë, arkeologë, historianë dhe film krijues).
Kuptimi kronologjik
Kuptimi kronologjik është thelbësor në ndërtimin dhe në shpjegimin e ngjarjeve historike, ç`ka përfshin përdorimin
e saktë të datave për të krijuar vijimësinë e ngjarjeve në një shqyrtim, duke përdorur termat dhe fjalorin e saktë
kronologjik, si dhe duke ditur emrat dhe karakteristikat kryesore të periudhave të studiuara.
Nxënësit duhet të identifikojnë ndryshimet brenda dhe gjatë periudhave, duke bërë lidhjet midis tyre.
Rëndësia
Rëndësia ka të bëjë me konsiderimin dhe me vlerësimin e një ngjarjeje historike. Ajo vlerëson pse gjykimet në lidhje
me rëndësinë e ngjarjeve historike, çështjeve dhe njerëzve kanë ndryshuar me kalimin e kohës. Gjithashtu, ajo merr
parasysh identifikimin e kritereve të përdorura për vlerësimin e rëndësisë së një çështje, ngjarje apo personazhi
historik, si dhe vlerëson se si këto kritere dhe vlera janë përdorur në përshkrimet e së shkuarës dhe shpjegimin e
së tashmes. Deklaratat rreth rëndësisë janë interpretime që mund të bazohen në vendime të kontestueshme rreth
ngjarjeve, çështjeve dhe figurave historike, ato shpesh janë të lidhura me sistemet e vlerave të periudhës, në të cilën
është shkruar interpretimi.
LIBËR MËSUESI
Java
Kompe- Metodologjitë dhe
Temat Situatat Për çfarë Burimet/ materialet tek
Nr. tencat/ veprimtaritë e
mësimore e të nxënit do të vlerësohen nxënësit dhe mjetet didaktike ose
Tematikat nxënësve
çift
Java
14. Lojërat
popullore Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e
2 sot. Ve- Lojëra Lojë kompetencave kyç dhe të lëndës, për zbatimin në praktikë Sipas lojërave
primtari të lojërave, për bashkëpunimin me njëri tjetrin.
praktike
Lojërat,
argë- Teksti i nxënësit, tek-
Lojë me role, stuhi Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kom-
timet, 15. Festat Situata sti digjital, foto nga
mendimi. shpjegim, petencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,
3 festat popullore e leximit festat të ndryshme
diskutim. për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën
dhe tradicionale Jona-gjyshi popullore.
Punë individuale. individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
festimet
Java
17. Festat Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kom- Teksti i nxënësit,
e krahinës petencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, teksti digjital, fletore
Festojmë së Shkrim, interpretim,
5 sime. për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën pune, fotografi, veshje Java
bashku. fotografim, prezantim
HISTORIA 4
Veprimtari kërkimore, për punën individuale dhe bashkëpunimin me festive, receta gatimi,
praktike njëri-tjetrin. aparat fotografik etj
15
16
LIBËR MËSUESI
Situata në
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kom- Teksti i nxënësit,
tekst Jona dhe
18. Mitet dhe Lojë në role, diskutim petencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, teksti digjital, libra
6 babi: historia
legjendat idesh, shpjegim, lojë. për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën jashtë shkollor.
e krijimit të
individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin
botës.
Mite dhe
legjenda Java
Teksti i nxënësit,
20. Mite dhe Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e
teksti digjital, libra
legjenda të Analizë, hartim kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njo-
Film vizatimor me tematikë mite
8 zonës sime rregullash të një hurive,për punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit,
(për një mit) apo legjenda, mjete të
Veprimtari pune kërkimore argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin
TIK-ut për prezantim
praktike me njëri-tjetrin
etj
21. Mite dhe Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e Teksti i nxënësit,
legjenda të kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njo- teksti digjital, libra
Lista me Prezantim, përdorim
9 zonës sime hurive, për punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit, me temë mite apo
hapat e punës të TIK
Veprimtari argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin legjenda, mjete të TIK
praktike me njëri-tjetrin. për prezantim etj.
Java
Teksti i nxënësit, tek-
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e
Lojë me role, disku- sti digjital, foto dhe
22. Objekte Situate në kompetencave kyç dhe të lëndës: Për interpretimin e njo-
Zona dhe tim, diskutim, punë kartolina të objekteve
10 historike dhe tekst Jo- hurive,për punën kërkimore, Për mënyrën e të shprehurit,
vendi im në grupe, Diagrami i historike dhe social
kulturore na-mami. argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin
Venit kulturore, letër tabak,
me njëri-tjetrin
lapustila
HISTORIA 4
Kompetenca e të menduarit
Zhvillon kompetencën e të menduarit për realizimin e kërkimit historik.
Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për të interpretuar të shkruarën nëpërmjet informacionit për të
dhënë argumente bazuar në burime dhe për të saktësuar saktësinë e burimeve.
Zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkruarës, që janë të
diskutueshme.
Analizon të dhënat numerike për të kuptuar të shkruarën, për shembull për të kuptuar shkakun dhe pasojnë,
vazhdimësinë dhe ndryshimin.
Ndërton dhe interpreton grafikë, diagrame, tabela statistikore për paraqitjen e të dhënëve historike.
Kompetenca e të nxënit
Zhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve historike
dhe shoqërore duke i prezantuar nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit.
Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme, i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën.
Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime.
Zbaron në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.
Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat vetjake, duke i paraqitur në forma të ndryshme
të të shprehurit sipas një radhitje logjike.
Vlerëson pikëpamjet e ndryshme, si dhe menaxhon emocionet dhe ndjenjat e tij/saj.
17
LIBËR MËSUESI
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.) për realizimin
e një veprimtarie të përbashkët.
Kompetenca personale
Zhvillon kompetencën personale për ta kuptuar veten dhe të tjerët, ndryshimet dhe ngjashmëritë, për të menaxhuar
marrëdhëniet ndërmjet njëri-tjetrit, vlerësuar pikëpamjet e të tjerëve qofshin këto dhe të ndryshme nga të tijat.
Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike, ndryshimet dhe
vazhdimësinë që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave.
Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj. për të prezantuar idetë e tij.
Kompetenca qytetare
Zhvillon kompetencën qytetare për të shqyrtuar në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të
shkuarën që mund të jenë rezultat i ndryshimit të qëndrimeve shoqërore dhe standardeve të ndryshme.
Shqyrton burimet historike për të kuptuar ngjarjet dhe zhvillimet që kanë ndikuar në shoqëri dhe grupe të ndryshme
kulturore.
Kupton se si qytetërimet dhe shoqëritë janë formuar nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon dallimet
dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të ndryshme dhe kultivon respekt ndaj kulturave të ndryshme nga e tija.
Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet
njerëzore.
Zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor duke vlerësuar kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme.
Kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në të shkruarën në të tashmen dhe rëndësinë e njohjes së
historisë së tyre dhe të tjerëve.
Shpjegon origjinën dhe zhvillimin e identitetit kombëtar duke vlerësuar trashëgiminë materiale dhe shpirtërore.
Shqyrton një sërë burimesh që paraqesin perspektiva të ndryshme kulturore në mënyrë që të zhvillojë kuptimin
historik.
Kompetenca digjitale
Zhvillon kompetencën digjitale për të gjetur, për të analizuar, për të komunikuar informacion historik.
Kërkon burime digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime historike.
Komunikon, prezanton dhe parashtron njohuritë.
Bashkëpunon, diskuton dhe debaton me të tjerët për të ndërtuar njohuritë historike.
Kërkimi historik
Kërkimi historik përfshin strukturimin e kërkesave në lloje të ndryshme pyetjesh dhe çështjesh historike.
Nxënësit duhet të fillojnë të hartojnë dhe të përmirësojnë pyetjet e tyre për të strukturuar një shqyrtim për zhvillimin
e hipotezave, për përzgjedhjen dhe dhënien e fakteve për të nxjerrë dhe për të justifikuar konkluzionet e tyre. Nxënësit
mund të përdorin njohuritë e tyre të fituara për të sugjeruar hipoteza, ose mund të sugjerojnë hipoteza në fillim të
temës, bazuar në supozimet dhe vlerat e tyre, të cilat ata pastaj i testojnë kundrejt provave.
Përdorimi i burimeve
Njohja e së kaluarës bazohet në fakte historike, në prova, të cilat rrjedhin nga burime të sakta historike dhe jo
nga supozime paraprake në lidhje me vlefshmërinë dhe me besueshmërinë e burimeve historike të përdorura. Kjo
përfshin vlerësimin e vlerës dhe besueshmërinë e dëshmive, duke studiuar prejardhjen e qëllimeve dhe gjuhën e
burimeve.
18
HISTORIA 4
Analiza shkak-pasojë
Analiza shkak-pasojë përfshin identifikimin dhe vlerësimin e rëndësisë relative të faktorëve të ndryshëm, si dhe bërjen
e lidhjeve shpjeguese ndërmjet shkakut dhe pasojës, duke pasur parasysh marrëdhënien ndërmjet dëshmive dhe
interpretimeve.
Interpretimi historik
Interpretimi ka të bëjë me të kuptuarit se si historianët dhe të tjerët formojnë interpretime. Njerëzit përfaqësojnë dhe
interpretojnë të kaluarën në mënyra të ndryshme, duke përfshirë fotografi, shfaqe, filma, tregime, muze etj.
Interpretimet reflektojnë rrethanat, në të cilat ato bëhen, dëshmitë në dispozicion, si dhe synimet e atyre që i bëjnë
këto interpretime (p.sh.: shkrimtarë, arkeologë, historianë dhe regjisorë).
Kuptimi kronologjik
Kuptimi kronologjik është thelbësor në ndërtimin dhe në shpjegimin e ngjarjeve historike, çka përfshin përdorimin
e saktë të datave për të krijuar vijimësinë e ngjarjeve në një shqyrtim, duke përdorur termat dhe fjalorin e saktë
kronologjik, si dhe duke ditur emrat dhe karakteristikat kryesore të periudhave të studiuara.
Nxënësit duhet të identifikojnë ndryshimet brenda dhe gjatë periudhave, duke bërë lidhjet midis tyre.
Rëndësia
Rëndësia ka të bëjë me konsiderimin dhe me vlerësimin e një ngjarjeje historike. Ajo vlerëson pse gjykimet në lidhje
me rëndësinë e ngjarjeve historike, çështjeve dhe njerëzve kanë ndryshuar me kalimin e kohës. Gjithashtu, ajo merr
parasysh identifikimin e kritereve të përdorura për vlerësimin e rëndësisë së një çështje, ngjarje apo personazhi
historik, si dhe vlerëson se si këto kritere dhe vlera janë përdorur në përshkrimet e së shkuarës dhe shpjegimin e
së tashmes. Deklaratat rreth rëndësisë janë interpretime që mund të bazohen në vendime të kontestueshme rreth
ngjarjeve, çështjeve dhe figurave historike, ato shpesh janë të lidhura me sistemet e vlerave të periudhës, në të cilën
është shkruar interpretimi.
19
20
LIBËR MËSUESI
Java
Kompe- Metodologjitë dhe
Temat mësi- Situatat Për çfarë Burimet/ materialet dhe Tek
Nr. tencat/ veprimtaritë e
more e të nxënit do të vlerësohen nxënësit mjetet didaktike ose
Tematikat nxënësve
Çift
35. Studioj
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në real-
një histori të Teksti i nxënësit, fletore,
izimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për
zonës sime. aparat fotografik, letër A4,
Shpjegim, organ- interpretimin e njohurive, për mënyrën e të
13 Veprimtari letër tabak, lapustila, laptop
HISTORIA 4
izim, prezantim. shprehurit,punë kërkimore, shfrytëzim të dhënash,
praktike etj.
prezantim, për punën individuale dhe bash-
(vlerësim
portofoli) këpunimin me njëri-tjetrin
21
LIBËR MËSUESI
22
HISTORIA 4
23
LIBËR MËSUESI
Kompetenca e të menduarit
Zhvillon kompetencën e të menduarit për realizimin e kërkimit historik.
Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për të interpretuar të shkruarën nëpërmjet informacionit për të
dhënë argumente bazuar në burime dhe për të saktësuar saktësinë e burimeve.
Zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkruarës, që janë të
diskutueshme.
Analizon të dhënat numerike për të kuptuar të shkruarën, për shembull për të kuptuar shkakun dhe pasojnë,
vazhdimësinë dhe ndryshimin.
Ndërton dhe interpreton grafikë, diagram, tabela statistikore për paraqitjen e të dhënëve historike
Kompetenca e të nxënit
Zhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve historike
dhe shoqërore, duke i prezantuar nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit.
Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme, i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën.
Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime.
Zbaron në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.
Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat vetjake, duke i paraqitur në forma të ndryshme
të të shprehurit sipas një radhitje logjike.
Vlerëson pikëpamjet e ndryshme, si dhe menaxhon emocione dhe ndjenjat e tij.
24
HISTORIA 4
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.) për realizimin
e një veprimtarie të përbashkët.
Kompetenca personale
Zhvillon kompetencën personale për ta kuptuar veten dhe të tjerët, ndryshimet dhe ngjashmëritë, për të menaxhuar
marrëdhëniet ndërmjet njëri-tjetrit, vlerësuar pikëpamjet e të tjerëve qofshin këto dhe të ndryshme nga të tijat.
Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike, ndryshimet dhe
vazhdimësinë që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave.
Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj. për të prezantuar idetë e tij.
Kompetenca qytetare
Zhvillon kompetencën qytetare për të shqyrtuar në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të
shkuarën që mund të jenë rezultat i ndryshimit të qëndrimeve shoqërore dhe standardeve të ndryshme.
Shqyrton burimet historike për të kuptuar ngjarjet dhe zhvillimet që kanë ndikuar në shoqëri dhe grupe të ndryshme
kulturore.
Kupton se si qytetërimet dhe shoqëritë janë formuar nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon dallimet
dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të ndryshme dhe kultivon respekt ndaj kulturave të ndryshme nga e tija.
Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet
njerëzore.
Zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor duke vlerësuar kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme.
Kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në të shkruarën në të tashmen dhe rëndësinë e njohjes së
historisë së tyre dhe të tjerëve.
Shpjegon origjinën dhe zhvillimin e identitetit kombëtar duke vlerësuar trashëgiminë materiale dhe shpirtërore.
Shqyrton një sërë burimesh që paraqesin perspektiva të ndryshme kulturore në mënyrë që të zhvillojë kuptimin
historik.
Kompetenca digjitale
Zhvillon kompetencën digjitale për të gjetur, për të analizuar, për të komunikuar informacion historik.
Hulumton një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime historike.
Komunikon, prezanton dhe parashtron njohuritë.
Bashkëpunon, diskuton dhe debaton me të tjerët për të ndërtuar njohuritë historike.
Përdorimi i burimeve
Njohja e së kaluarës bazohet në fakte historike, në prova, të cilat rrjedhin nga burime të sakta historike dhe jo
nga supozime paraprake në lidhje me vlefshmërinë dhe me besueshmërinë e burimeve historike të përdorura. Kjo
përfshin vlerësimin e vlerës dhe besueshmërinë e dëshmive, duke studiuar prejardhjen e qëllimeve dhe gjuhën e
burimeve.
25
LIBËR MËSUESI
Analiza shkak-pasojë
Analiza shkak-pasojë përfshin identifikimin dhe vlerësimin e rëndësisë relative të faktorëve të ndryshëm, si dhe bërjen
e lidhjeve shpjeguese ndërmjet shkakut dhe pasojës, duke pasur parasysh marrëdhënien ndërmjet dëshmive dhe
interpretimeve.
Interpretimi historik
Interpretimi ka të bëjë me të kuptuarit se si historianët dhe të tjerët formojnë interpretime. Njerëzit përfaqësojnë dhe
interpretojnë të kaluarën në mënyra të ndryshme, duke përfshirë fotografi, shfaqe, filma, tregime, muze etj.
Interpretimet reflektojnë rrethanat, në të cilat ato bëhen, dëshmitë në dispozicion, si dhe synimet e atyre që i bëjnë
këto interpretime (p.sh.: shkrimtarë, arkeologë, historianë dhe regjisorë).
Kuptimi kronologjik
Kuptimi kronologjik është thelbësor në ndërtimin dhe në shpjegimin e ngjarjeve historike, ç`ka përfshin përdorimin
e saktë të datave për të krijuar vijimësinë e ngjarjeve në një shqyrtim, duke përdorur termat dhe fjalorin e saktë
kronologjik, si dhe duke ditur emrat dhe karakteristikat kryesore të periudhave të studiuara.
Nxënësit duhet të identifikojnë ndryshimet brenda dhe gjatë periudhave, duke bërë lidhjet midis tyre.
Rëndësia
Rëndësia ka të bëjë me konsiderimin dhe me vlerësimin e një ngjarjeje historike. Ajo vlerëson pse gjykimet në lidhje
me rëndësinë e ngjarjeve historike, çështjeve dhe njerëzve kanë ndryshuar me kalimin e kohës. Gjithashtu, ajo merr
parasysh identifikimin e kritereve të përdorura për vlerësimin e rëndësisë së një çështje, ngjarje apo personazhi
historik, si dhe vlerëson se si këto kritere dhe vlera janë përdorur në përshkrimet e së shkuarës dhe shpjegimin e
së tashmes. Deklaratat rreth rëndësisë janë interpretime që mund të bazohen në vendime të kontestueshme rreth
ngjarjeve, çështjeve dhe figurave historike, ato shpesh janë të lidhura me sistemet e vlerave të periudhës, në të cilën
është shkruar interpretimi.
26
Metodologjitë dhe
Kompetencat Temat Situatat Për çfarë Burimet/materialet dhe
Nr. veprimtaritë e Datat
/ Tematikat mësimore e të nxënit do të vlerësohen nxënësit mjetet didaktike
nxënësve
Lojë me role,
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në
bisedë. punë në
realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës: Teksti i nxënësit, teksti dig-
A mund të gjesh grupe, shpjegim,
5. Llogaritja për interpretimin e njohurive, për mënyrën e jital, fletore pune, kalendar,
5 sa kohë kanë grafik organizues,
e kohës të shprehurit, shfrytëzimi e të dhënave, për foto të nxënësve në etapa të
HISTORIA 4
kaluar nga...? përllogaritje
llogaritjet e sakta, për punën individuale dhe ndryshme të fëmijërisë etj.
matematikore.
bashkëpunimin në çift apo në grup
pyetje-përgjigje
27
28
LIBËR MËSUESI
6. Data dhe
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në
ngjarje Lojë në role.
Datat e rëndë- realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës: Teksti i nxënësit,
të rëndë- shpjegim, diskutim,
6 sishme në një për interpretimin e njohurive, për mënyrën e teksti digjital,
sishme grafik organizues.
familje të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për kalendar, fletore pune.
vetjake dhe punë individuale
punën individuale
familjare
Kompetenca e të menduarit
Zhvillon kompetencën e të menduarit për realizimin e kërkimit historik.
Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për të interpretuar të shkruarën nëpërmjet informacionit për të
dhënë argumente bazuar në burime dhe për të saktësuar saktësinë e burimeve.
Zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkruarës, që janë të
diskutueshme.
Analizon të dhënat numerike për të kuptuar të shkruarën, për shembull për të kuptuar shkakun dhe pasojnë,
vazhdimësinë dhe ndryshimin.
Ndërton dhe interpreton grafikë, diagrame, tabela statistikore për paraqitjen e të dhënëve historike.
Kompetenca e të nxënit
Zhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve historike
dhe shoqërore duke i prezantuar nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit.
Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme, i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën.
Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime.
Zbaron në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.
Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat vetjake, duke i paraqitur në forma të ndryshme
të të shprehurit sipas një radhitje logjike.
Vlerëson pikëpamjet e ndryshme, si dhe menaxhon emocionet dhe ndjenjat e tij.
29
LIBËR MËSUESI
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.) për realizimin
e një veprimtarie të përbashkët.
Kompetenca personale
Zhvillon kompetencën personale për ta kuptuar veten dhe të tjerët, ndryshimet dhe ngjashmëritë, për të menaxhuar
marrëdhëniet ndërmjet njëri-tjetrit, vlerësuar pikëpamjet e të tjerëve qofshin këto dhe të ndryshme nga të tijat.
Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike, ndryshimet dhe
vazhdimësinë që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave.
Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj. për të prezantuar idetë e tij.
Kompetenca qytetare
Zhvillon kompetencën qytetare për të shqyrtuar në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të
shkuarën që mund të jenë rezultat i ndryshimit të qëndrimeve shoqërore dhe standardeve të ndryshme.
Shqyrton burimet historike për të kuptuar ngjarjet dhe zhvillimet që kanë ndikuar në shoqëri dhe grupe të ndryshme
kulturore.
Kupton se si qytetërimet dhe shoqëritë janë formuar nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon dallimet
dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të ndryshme dhe kultivon respekt ndaj kulturave të ndryshme nga e tija.
Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet
njerëzore.
Zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor duke vlerësuar kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme.
Kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në të shkruarën në të tashmen dhe rëndësinë e njohjes së
historisë së tyre dhe të tjerëve.
Shpjegon origjinën dhe zhvillimin e identitetit kombëtar duke vlerësuar trashëgiminë materiale dhe shpirtërore.
Shqyrton një sërë burimesh që paraqesin perspektiva të ndryshme kulturore në mënyrë që të zhvillojë kuptimin
historik.
Kompetenca digjitale
Zhvillon kompetencën digjitale për të gjetur, për të analizuar, për të komunikuar informacion historik.
Kërkon dhe gjen një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime historike.
Komunikon, prezanton dhe parashtron njohuritë.
Bashkëpunon, diskuton dhe debaton me të tjerët për të ndërtuar njohuritë historike.
Kërkimi historik
Kërkimi historik përfshin strukturimin e kërkesave në lloje të ndryshme pyetjesh dhe çështjesh historike.
Nxënësit duhet të fillojnë të hartojnë dhe të përmirësojnë pyetjet e tyre për të strukturuar një shqyrtim për zhvillimin
e hipotezave, për përzgjedhjen dhe dhënien e fakteve për të nxjerrë dhe për të justifikuar konkluzionet e tyre. Nxënësit
mund të përdorin njohuritë e tyre të fituara për të sugjeruar hipoteza, ose mund të sugjerojnë hipoteza në fillim të
temës, bazuar në supozimet dhe vlerat e tyre, të cilat ata pastaj i testojnë kundrejt provave.
Përdorimi i burimeve
Njohja e së kaluarës bazohet në fakte historike, në prova, të cilat rrjedhin nga burime të sakta historike dhe jo
nga supozime paraprake në lidhje me vlefshmërinë dhe me besueshmërinë e burimeve historike të përdorura. Kjo përfshin
vlerësimin e vlerës dhe besueshmërinë e dëshmive, duke studiuar prejardhjen e qëllimeve dhe gjuhën e burimeve.
30
HISTORIA 4
Analiza shkak-pasojë
Analiza shkak-pasojë përfshin identifikimin dhe vlerësimin e rëndësisë relative të faktorëve të ndryshëm, si dhe
bërjen e lidhjeve shpjeguese ndërmjet shkakut dhe pasojës, duke pasur parasysh marrëdhënien ndërmjet dëshmive
dhe interpretimeve.
Interpretimi historik
Interpretimi ka të bëjë me të kuptuarit se si historianët dhe të tjerët formojnë interpretime. Njerëzit përfaqësojnë dhe
interpretojnë të kaluarën në mënyra të ndryshme, duke përfshirë fotografi, shfaqe, filma, tregime, muze etj.
Interpretimet reflektojnë rrethanat, në të cilat ato bëhen, dëshmitë në dispozicion, si dhe synimet e atyre që i bëjnë
këto interpretime (p.sh.: shkrimtarë, arkeologë, historianë dhe film krijues).
Kuptimi kronologjik
Kuptimi kronologjik është thelbësor në ndërtimin dhe në shpjegimin e ngjarjeve historike, çka përfshin përdorimin
e saktë të datave për të krijuar vijimësinë e ngjarjeve në një shqyrtim, duke përdorur termat dhe fjalorin e saktë
kronologjik, si dhe duke ditur emrat dhe karakteristikat kryesore të periudhave të studiuara.
Nxënësit duhet të identifikojnë ndryshimet brenda dhe gjatë periudhave, duke bërë lidhjet midis tyre.
Rëndësia
Rëndësia ka të bëjë me konsiderimin dhe me vlerësimin e një ngjarjeje historike. Ajo vlerëson pse gjykimet në lidhje
me rëndësinë e ngjarjeve historike, çështjeve dhe njerëzve kanë ndryshuar me kalimin e kohës. Gjithashtu, ajo merr
parasysh identifikimin e kritereve të përdorura për vlerësimin e rëndësisë së një çështje, ngjarje apo personazhi
historik, si dhe vlerëson se si këto kritere dhe vlera janë përdorur në përshkrimet e së shkuarës dhe shpjegimin e
së tashmes. Deklaratat rreth rëndësisë janë interpretime që mund të bazohen në vendime të kontestueshme rreth
ngjarjeve, çështjeve dhe figurave historike, ato shpesh janë të lidhura me sistemet e vlerave të periudhës, në të cilën
është shkruar interpretimi.
31
32
LIBËR MËSUESI
Kompeten- Burimet/ materialet
Temat mësi- Situatat Metodologjitë dhe Për çfarë
Nr. cat/ Tema- dhe mjetet didak- Datat
more e të nxënit veprimtaritë e nxënësve do të vlerësohen nxënësit
tikat tike
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në
Lojë me role. Pyetje Teksti i nxënësit,
12. Lojërat Lojërat realizimin e kompetencave kyç dhe të
përgjigje, Punë me tek- teksti digjital, letër
1 dhe argëtimet olimpike. lëndës, për interpretimin e njohurive, për
stin. Mbajtje shënimesh, tabak, lapustila.
në lashtësi Foto mënyrën e të shprehurit, analizën, për
prezantim
punën individuale dhe në grup
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në
Një lojë realizimin e kompetencave kyç dhe të
13. Lojërat
popullore, Bisedë, Lexim, diskutim, lëndës, për interpretimin e njohurive, për Teksti i nxënësit,
2 popullore në
mjete sipas ndërtim skeme, mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për teksti digjital
vendin tonë
lojës punën individuale dhe bashkëpunimin me
njëri-tjetrin
Mite dhe
legjenda
HISTORIA 4
(Veprimtari punës
argumentimin, për punën individuale dhe TIK-ut për prezan-
praktike)
bashkëpunimin me njëri-tjetrin. tim etj.
33
LIBËR MËSUESI
Kompetenca e të menduarit
Zhvillon kompetencën e të menduarit për realizimin e kërkimit historik.
Zhvillon mendimin kritik për të përzgjedhur burimet, për të interpretuar të shkruarën nëpërmjet informacionit për të
dhënë argumente bazuar në burime dhe për të saktësuar saktësinë e burimeve.
Zhvillon mendimin krijues për të ndërtuar interpretime të reja të cilat shpjegojnë aspekte të së shkruarës, që janë të
diskutueshme.
Analizon të dhënat numerike për të kuptuar të shkruarën, për shembull për të kuptuar shkakun dhe pasojnë,
vazhdimësinë dhe ndryshimin.
Ndërton dhe interpreton grafikë, diagrame, tabela statistikore për paraqitjen e të dhënëve historike
Kompetenca e të nxënit
Zhvillon kompetencën e të nxënit për të shfrytëzuar të dhënat për të demonstruar të kuptuarit e koncepteve historike
dhe shoqërore duke i prezantuar nëpërmjet formave të ndryshme të të shprehurit.
Përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme, i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën.
Parashtron pyetje kërkimore dhe përgjigjet duke u bazuar në argumente dhe burime.
Zbaron në mënyrë të pavarur udhëzimet për një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.
Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat vetjake, duke i paraqitur në forma të ndryshme
të të shprehurit sipas një radhitje logjike.
Vlerëson pikëpamjet e ndryshme si dhe menaxhon emocionet dhe ndjenjat e tij.
34
HISTORIA 4
Bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.) për realizimin
e një veprimtarie të përbashkët.
Kompetenca personale
Zhvillon kompetencën personale për ta kuptuar veten dhe të tjerët, ndryshimet dhe ngjashmëritë, për të menaxhuar
marrëdhëniet ndërmjet njëri-tjetrit, vlerësuar pikëpamjet e të tjerëve qofshin këto dhe të ndryshme nga të tijat.
Kupton nëpërmjet kërkimit historik përvojën e njeriut, marrëdhëniet shkak-pasojë, rëndësinë historike, ndryshimet dhe
vazhdimësinë që ka pësuar shoqëria përgjatë kohërave.
Përdor aftësitë e komunikimit, punës në grup etj., për të prezantuar idetë e tij.
Kompetenca qytetare
Zhvillon kompetencën qytetare për të shqyrtuar në mënyrë kritike sjelljet, motivet dhe veprimet e njerëzve në të
shkuarën që mund të jenë rezultat i ndryshimit të qëndrimeve shoqërore dhe standardeve të ndryshme.
Shqyrton burimet historike për të kuptuar ngjarjet dhe zhvillimet që kanë ndikuar në shoqëri dhe grupe të ndryshme
kulturore.
Kupton se si qytetërimet dhe shoqëritë janë formuar nga grupe njerëzish me kultura të ndryshme, identifikon dallimet
dhe ngjashmëritë ndërmjet kulturave të ndryshme dhe kultivon respekt ndaj kulturave të ndryshme nga e tija.
Shqyrton burimet historike për të kuptuar çështjet shoqërore dhe si parime të ndryshme kanë ndikuar në çështjet
njerëzore.
Zhvillon mirëkuptimin ndërkulturor duke vlerësuar kulturat, gjuhët dhe besimet e ndryshme.
Kupton perspektivat, besimet dhe qëndrimet e njerëzve në të shkruarën në të tashmen dhe rëndësinë e njohjes së
historisë së tyre dhe të tjerëve.
Shpjegon origjinën dhe zhvillimin e identitetit kombëtar duke vlerësuar trashëgiminë materiale dhe shpirtërore.
Shqyrton një sërë burimesh që paraqesin perspektiva të ndryshme kulturore në mënyrë që të zhvillojë kuptimin
historik.
Kompetenca digjitale
Zhvillon kompetencën digjitale për të gjetur, për të analizuar, për të komunikuar informacion historik.
Hulumton një sërë burimesh digjitale të informacionit dhe analizon në mënyrë kritike këto burime historike.
Komunikon, prezanton dhe parashtron njohuritë.
Bashkëpunon, diskuton dhe debaton me të tjerët për të ndërtuar njohuritë historike.
Përdorimi i burimeve
Njohja e së kaluarës bazohet në fakte historike, në prova, të cilat rrjedhin nga burime të sakta historike dhe jo nga
supozime paraprake në lidhje me vlefshmërinë dhe me besueshmërinë e burimeve historike të përdorura. Kjo
përfshin vlerësimin e vlerës dhe besueshmërinë e dëshmive, duke studiuar prejardhjen e qëllimeve dhe gjuhën e
burimeve.
35
LIBËR MËSUESI
Analiza shkak-pasojë
Analiza shkak-pasojë përfshin identifikimin dhe vlerësimin e rëndësisë relative të faktorëve të ndryshëm, si dhe bërjen
e lidhjeve shpjeguese ndërmjet shkakut dhe pasojës, duke pasur parasysh marrëdhënien ndërmjet dëshmive dhe
interpretimeve.
Interpretimi historik
Interpretimi ka të bëjë me të kuptuarit se si historianët dhe të tjerët formojnë interpretime. Njerëzit përfaqësojnë dhe
interpretojnë të kaluarën në mënyra të ndryshme, duke përfshirë fotografi, shfaqe, filma, tregime, muze etj.
Interpretimet reflektojnë rrethanat, në të cilat ato bëhen, dëshmitë në dispozicion, si dhe synimet e atyre që i bëjnë
këto interpretime (p.sh.: shkrimtarë, arkeologë, historianë dhe regjisorë).
Kuptimi kronologjik
Kuptimi kronologjik është thelbësor në ndërtimin dhe në shpjegimin e ngjarjeve historike, ç`ka përfshin përdorimin
e saktë të datave për të krijuar vijimësinë e ngjarjeve në një shqyrtim, duke përdorur termat dhe fjalorin e saktë
kronologjik, si dhe duke ditur emrat dhe karakteristikat kryesore të periudhave të studiuara.
Nxënësit duhet të identifikojnë ndryshimet brenda dhe gjatë periudhave, duke bërë lidhjet midis tyre.
Rëndësia
Rëndësia ka të bëjë me konsiderimin dhe me vlerësimin e një ngjarjeje historike. Ajo vlerëson pse gjykimet në lidhje
me rëndësinë e ngjarjeve historike, çështjeve dhe njerëzve kanë ndryshuar me kalimin e kohës. Gjithashtu, ajo merr
parasysh identifikimin e kritereve të përdorura për vlerësimin e rëndësisë së një çështje, ngjarje apo personazhi
historik, si dhe vlerëson se si këto kritere dhe vlera janë përdorur në përshkrimet e së shkuarës dhe shpjegimin e
së tashmes. Deklaratat rreth rëndësisë janë interpretime që mund të bazohen në vendime të kontestueshme rreth
ngjarjeve, çështjeve dhe figurave historike, ato shpesh janë të lidhura me sistemet e vlerave të periudhës, në të cilën
është shkruar interpretimi.
36
Kompe-
Metodologjitë
tencat/ Temat Situatat Për çfarë Burimet/ materialet dhe
Nr. dhe veprimtaritë Datat
Temati- mësimore e të nxënit do të vlerësohen nxënësit mjetet didaktike
e nxënësve
kat
HISTORIA 4
kombëtare bashkëpunim, bëtar në CD, stemë e Re-
Kombëtar shprehurit, argumentimin, për punën individuale
vizatim publikës së Shqipërisë,
dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
teksti digjital.
37
38
LIBËR MËSUESI
Situata në
27. In- tekst Jona Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në real- Teksti i nxënësit,
stitucione të dhe babi. Lojë me role. izimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për teksti digjital, foto me
6 rëndësishme Shëtitje mes INSERT, pyetje interpretimin e njohurive, për mënyrën e të institucionet e rëndë-
të shtetit ndërtesave të përgjigje shprehurit, argumentimin, për punën individuale sishme shtetërore.
shqiptar rëndësishme dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
në Tiranë.
Situata në
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin Teksti i nxënësit, teksti
tekst. Biseda Diskutim,
29. e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpre- digjital, foto me përm-
mes Jonës lexim, shpjegim,
8 Trashëgimia timin e njohurive, për mënyrën e të shprehurit me bajtje të trashëgimisë
dhe gjyshit ilustrim me foto,
kulturore gojë dhe me shkrim, për punën individuale dhe kulturore.
për këngët shkrim i lirë.
bashkëpunimin me njëri-tjetrin
popullore.
35. Studioj
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në real-
një histori të Teksti i nxënësit, fletore,
izimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për
zonës sime. aparat fotografik, letër
Shpjegim, organ- interpretimin e njohurive, për mënyrën e të
14 Veprimtari A4, letër tabak, lapustila,
izim., prezantim. shprehurit,punë kërkimore, shfrytëzim të dhënash,
praktike laptop etj.
prezantim, për punën individuale dhe bash-
(vlerësim
këpunimin me njëri-tjetrin
portofoli)
HISTORIA 4
39
LIBËR MËSUESI
MËSIMI 1
a) Parashikimi: Diskutim
Diskutohet situata e dhënë në tekst për varësen e mamit të Jonës.
Mësuesi/ja pyet:
- Si e kuptoni thënien: “Ka kaluar brez pas brezi”?
- A keni ju në familje ndonjë objekt që u përkiste gjyshërve apo të afërmve tuaj?
- A ruan mami, babi, gjyshja, gjyshi apo ju vetë një send që jua kanë dhuruar prindërit apo gjyshërit tuaj?
Nxënësit japin shembuj nga familja e tyre me objekte e kujtime që kanë trashëguar nga familjarë të tyre.
Udhëzohen nxënësit të lexojnë në heshtje tekstin dhe të plotësojnë në grup skemën e përmbledhjes së strukturuar.
40
HISTORIA 4
Të krijojmë
Na ndihmon Është Shkencë
identitetin tonë
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për
mënyrën e të shprehurit, për shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale dhe bashkëpunimin në grup.
Detyra: Rubrika “Bëhu historian”. Nxënësit do të plotësojnë skedën për paraardhësit te tyre, duke marrë informacioni
e duhur në familje.
- Të sjellin në klasë për orën e ardhshme një objekt kujtim nga fëmijëria.
MËSIMI 2
Lënda: Histori
Situata e të nxënit:
Kutia e kujtimeve të babit. Jona gjen kutinë e kujtimeve
Tema mësimore: Burimet historike
të babit dhe babi i shpjegon se çfarë tregon çdo objekt që
gjendet në të.
Rezultatet e të nxënit
Konceptet/ Fjalët kyç:
Nxënësi/ja:
• burim historik
• tregon se pse shërbejnë burimet historike;
• burime material
• dallon disa burime të thjeshta historike nga jeta
• burime të shkruara
vetjake;
• burime figurative
• liston disa detyra të historianit;
• burime gojore.
• klasifikon llojet e burimeve historike.
41
LIBËR MËSUESI
Pas përgjigjeve të ndryshme që japin nxënësit, mësuesi/ja do të shpjegojë se çfarë përfaqësojnë këto objekte duke
bërë dhe klasifikimin e tyre në:
Mësuesi/ja shpjegon se objekte të ngjashme u shërbejnë historianëve për të shkruar historinë. P.sh.: një pllakë e lashtë
argjile me shkrime historianët e analizojnë për të mbledhur të dhëna, për të përcaktuar kohën, për të shkruar ngjarjen.
Kurse ne e shkruajmë historinë tonë duke u bazuar në burime të thjeshta, si: objekte, shkrime, foto apo histori gojore
që rrëfejnë për jetën tonë.
Nxënësit analizojnë fotot në tekst duke vepruar si historianë. P.sh.:
- Pse shërben pllaka e shkruar?
- Pse shërben ena e baltës?
- Pse shërbenin armët?
- Pse shërben libri? Etj.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale dhe bashkëpunimin në grup.
Detyra:
Të mbledhin objektet që do t’u shërbejnë për krijimin e kutisë së kujtimeve për orën e ardhshme.
42
HISTORIA 4
MËSIMI 3
Data
Lënda: Histori
43
LIBËR MËSUESI
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive,
për shfrytëzimi e të dhënave, për punën kërkimore, për realizimin e një produkti siç është kutia e kujtimeve, për punën
individuale, për mënyrën se si shprehen kur prezantojnë produktin e tyre.
MËSIMI 4
Tema: Vija e kohës
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit
Dialogu i Jonës me babanë në lidhje me ngjarjet në kohë,
Tema mësimore. Vija e kohës
si kalon koha dhe pse disa ngjarje duket sikur kalojnë më
shpejt dhe disa më ngadalë.
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja:
Konceptet/ Fjalët kyç
• kupton se çfarë është koha dhe se si kalon ajo;
• kohë e ngjarjeve
• kupton se çfarë është vija e kohës;
• vijë e kohës
• vendos data të ngjarjeve të ndryshme në vijën e
• linjë e kohës.
kohë;
• vendos në vijën e kohës disa ngjarje të familjes së tij.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike/ mjete pune: Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare
teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore pune etj. Gjuhë, matematikë, art pamor.
VIJA E KOHËS
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimi e të dhënave, për punën individuale dhe bashkëpunimin në grup.
Detyra:
- Rubrika “Bëhu historian”
- Porositen nxënësit të sjellin në orën e ardhshme foto nga fëmijëria e tyre.
45
LIBËR MËSUESI
MËSIMI 5
Tema: Llogaritja e kohës
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit
Jona po sheh një emision për vizitën e parë të Nënë
Tema mësimore. Llogaritja e kohës
Terezës në Shqipëri dhe kërkon të dijë para sa kohës ka
ndodhur kjo ngjarje. A mund ta gjesh sa kohë....
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja:
Konceptet/ Fjalët kyç
• kupton se koha kalon;
• kohë
• tregon që koha shprehet me periudha kohore të
• vijë kohe
ndryshme;
• llogaritje e kohës
• flet për matjen e kohës në lashtësi dhe në ditët e
sotme.
Matja e kohës
28-31 60
12 muaj 24 orë 7 ditë 12 muaj 100 vjet 1000 vjet 10 vjet
ditë minuta
46
HISTORIA 4
Mësuesi/ja shpjegon rreth historisë së kalendarëve duke i ilustruar me foto nga teksti digjital ose thjesht nga fotot
në tekst.
Egjiptianët ishin të parët që zyrtarisht filluan të llogaritnin vitet, rreth 3100 vite p.e.s. Ata shpikën një kalendar që bazohet
në veprimtarinë e hënës. Mirëpo kalendari i tyre shfaqi mangësi, sepse nuk arriti t’u tregonte dhe të parashikonte kohën kur
do të ndodhnin përmbytjet e Nilit. Për të zgjidhur këtë problem, egjiptianët krijuan ndarjen e kohës në një vit, bazuar në
kalendarin hënor të mëparshëm. Ky kalendar u përmbush në 365 ditë dhe u nda në tri sezone secili, duke pasur katër muaj
30-ditor.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për
mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimi e të dhënave, për llogaritjet e sakta, për punën individuale dhe bashkëpunimin
në çift apo në grup.
Detyra:
Ushtrimet e rubrikës “Bëhu historian”.
MËSIMI 6
Tema: Data dhe ngjarje të rëndësishme vetjake dhe familjare
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore. Data dhe ngjarje të rëndësishme Situata e të nxënit
vetjake dhe familjare Datat e rëndësishme në një familje.
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja
Konceptet/ Fjalët kyç
• liston data të ngjarjeve të rëndësishme vetjake dhe
të familjes;
• ngjarje e rëndësishme
• flet për rëndësinë e këtyre ngjarjeve në familjen e
• ditë festive
tij;
• ngjarje vetjake
• kryen llogaritje të thjeshta për të gjetur sa kohë
• ngjarje familjare.
kanë kaluar nga një ngjarje vetjake apo familjare
etj.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare
teksti i nxënësit, teksti digjital, kalendar, fletore pune. Gjuhë, matematikë.
Ngjarje të rëndësishme
28 Nëntori
Kur?
29 Nëntori
Martesa e prindërve
Pse?
Ditëlindjet e pjesëtarëve të familjes.
Mësuesi/ja shpjegon që në historinë e familjes, ashtu si në historinë e një shteti ka data të shënuara, ku përkujtohen
ngjarje të rëndësishme. Ngjarjet mund të jenë të gëzuara, si p.sh., festimi i një ditëlindjeje, por mund të jetë dhe një
datë përkujtimi e humbjes së një njeriu të afërt, të cilin e kujtojmë me dashuri. Kështu ne ruajmë trashëgiminë tonë
kulturore e mbajmë gjallë kujtime për brezat e ardhshëm.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për
mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale .
Detyra:
Pika 1 te rubrika “Provo veten”.
48
HISTORIA 4
MËSIMI 7
Tema: Pema e familjes
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit
Tema mësimore: Pema e familjes
Pjesa e leximit “Të dhënat për paraardhësit”
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja:
Konceptet/ Fjalët kyç
• kupton çfarë është pema e familjes;
• pemë gjenealogjike
• flet për rëndësinë e pemës së një familjeje;
• prejardhje.
• vlerëson pemën e familjes si pjesë e trashëgimisë
kulturore.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare
teksti i nxënësit, teksti digjital, letër tabak, lapustila etj. Gjuhë dhe komunikim, art pamor, qytetari
49
LIBËR MËSUESI
Mësuesi/ja pyet:
- A keni të dhëna për paraardhësit tuaj?
- Çfarë të dhënash na duhen?
Nxënësit japin mendime të orientuar dhe nga situata e lexuar në lidhje me emrat e paraardhësve, lidhjen që kanë etj.
Nxënësit lihen të punojnë në mënyrë individuale për gjërat që dinë. Mësuesi/ja shpjegon sipas paqartësive që kanë
dhe njohurive që duan të dinë. Këto shkruhen nga nxënësit në shtyllën e tretë “Mësova”.
Di Dua të di Mësova
Me anë të tekstit digjital, nxënësit njihen me skema të ndryshme të pemës së familjes. Në mungesë të tij, punohet një
skemë në dërrasën e zezë duke përcaktuar hapat se si ndërtohet (parapërgatitje për veprimtarinë praktike që do të
bëjnë për këtë temë) (shikoni skemën në faqen 19 te teksti i nxënësit)
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale dhe në çift.
Detyra:
Të dhëna për paraardhësit e tu. ( Përgatitje për veprimtarinë praktike)
50
HISTORIA 4
MËSIMI 8
Tema: Ndërtojmë pemën e familjes (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja:
Konceptet/ Fjalët kyç
• mbledh burime materiale për prejardhjen e famil-
• pema e familjes
jes;
• burime historike.
• përdor burime të ndryshme për historinë e familjes;
• ndërton pemën e familjes.
Punë praktike
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimi e të dhënave, për punën individuale, për prezantimin etj.
51
LIBËR MËSUESI
MËSIMI 9
Tema: Familja në të shkruarën dhe sot
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit
Tema mësimore: Familja në të shkruarën dhe sot Pjesa e leximit mes Jonës dhe mamit: Familja, grup i
rëndësishëm i shoqërisë.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare
teksti i nxënësit, teksti digjital, foto të ndryshme Gjuhë dhe komunikim, qytetari
a) Parashikimi: Diskutim
Diskutim rreth pjesës së leximit mes Jonës dhe mamit. Mësuesi/ja nxit që të flasin për rëndësinë e familjes.
Di Dua të di Mësova
Shkruhen në formën e pikave të planit
ato njohuri që i dinë si p.sh.:
-Çfarë është familja patriarkale?
-Familjet në të kaluarën kanë qenë në
-Dallimet mes familjes në të
numër të madh.
kaluarën dhe sot. etj
-Gratë merreshin me punët e shtëpisë.
Familja drejtohej nga burrat etj.
c) Përforcimi: Pyetje-përgjigje
Punohet aparati pedagogjik. Disa nxënës lexojnë përgjigjet.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive,
52
HISTORIA 4
Detyra:
Klasa ndahet në tri grupe për detyrën te rubrika “Bëhu historian”.
MËSIMI 10
Tema: Intervistë me paraardhësit e mi (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit”
Tema mësimore: Intervistë me paraardhësit e mi
Fotoja në tekst. Bisedat me gjyshërit (mund të përdoret
(Veprimtari praktike)
teksti digjital me më shumë foto dhe video të ngjashme).
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja:
• gjen burime të thjeshta historike për historinë e
Konceptet/ Fjalët kyç:
familjes;
• intervistë
• bën një intervistë të shkurtër për të mësuar më
• burim historik
shumë mbi historinë e familjes,
• histori
• kërkon dhe gjen burime të thjeshta historike të
• familje.
familjes;
• mëson të bëjë një intervistë, me qëllim gjetjen e
burimeve të thjeshta historike.
53
LIBËR MËSUESI
Mësuesi/ja mund t’i orientojë në lidhje me mësimin Përgatitja e pyetësorëve. Punë në grupe. Duke u
e kaluar p.sh.: Si mund të ndërtojmë disa pyetje për mbështetur në tekstin e nxënësit ku jepen një grup
të marrë informacion se si ka ndryshuar familja nga e pyetjesh, nxënësit do të hartojnë në grup pyetje për
shkuara në ditët e sotme. paraardhësit e tyre.
Lexojnë pyetjet duke vlerësuar pyetjet që janë të mira
Rishkruan gjithë pyetjet e mira në tabelë ose në një si pyetje që na japin informacionin që na duhet.
letër tabak.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për punën individuale dhe në grup.
Detyra:
Zhvillimi i intervistës.
MËSIMI 11
Tema: Historia ime dhe e familjes sime (Përforcim njohurish)
Data
Lënda: Histori
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike: Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:
teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore pune. Gjuhë dhe komunikim, matematikë, qytetari.
54
HISTORIA 4
Fletore pune
1. Kërkoni në tekst dhe shpjegoni kuptimin e fjalëve të mëposhtme:
• Histori → .
• Mit → .
• Legjendë → .
• Histori gojore → .
• Familje patriarkale →
Lidh me shigjetë:
burim material certifikata jote e lindjes
burim figurativ biberoni yt
burim i shkruar fotografia jote kur mbushe1 vjeç
55
LIBËR MËSUESI
Plotëso fjalitë
Krahaso. Gjej çfarë kanë të përbashkët dhe çfarë kanë ndryshe familja në të kaluarën dhe familja sot.
Familja në Familja
të kaluarën sot
Të përbashkëtat
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lendës, për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, shfrytëzimin e të dhënave, për arsyetimin shkak-pasojë etj.
MËSIMI 1
Tema: Lojërat dhe argëtimet në lashtësi
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Situata e të nxënit
Lojërat dhe argëtimet në lashtësi Lojërat olimpike.
Rezultatet e të nxënit
Konceptet/ Fjalët kyç:
Nxënësi/ja:
• lojë
• tregon si lindën lojërat dhe argëtimet në lashtësi;
• argëtim
• liston disa lojëra që luheshin në lashtësi nga të
• lashtësi
rriturit dhe fëmijët.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike:
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare
teksti i nxënësit, teksti digjital, tabak letre ose karton,
Gjuhë, komunikim dhe edukimi fizik
lapustila.
Ecuria e zhvillimit të mësimit
(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
56
HISTORIA 4
Nxënësit do të mbajnë shënime duke nxjerrë karakteristikat kryesore për secilën çështje në një tabak letre.
Mësuesi/ja i ndjek nga afër punën e tyre.
Secili grup bën prezantimin e punës duke i ngjitur fletët në dërrasën e zezë sipas radhës që janë në tekst.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, analizën, për punën individuale dhe në grup.
MËSIMI 2
Tema: Lojërat popullore në vendin tonë
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit
Tema mësimore: Lojërat popullore në vendin tonë
Një lojë popullore
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja: Konceptet/ Fjalët kyç:
• liston disa lojëra të hershme popullore të vendit tonë; • lojëra popullore
• klasifikon lojërat popullore sipas llojit; • argëtim
• argumenton për rëndësinë e lojërave popullore.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike: Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare
teksti i nxënësit, teksti digjital, mjete sipas lojës. Gjuhë dhe komunikim, edukim fizik.
57
LIBËR MËSUESI
c) Përforcim: Analizë
Analizohen fotot e tekstit dhe fotot të tjera të tekstit digjital ku emërtohen llojet e lojërave, tregohet lloji i tyre dhe
çfarë rëndësie kanë.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Detyra:
Pyetja 3, f. 27. (Përgatitje për orën e ardhshme)
MËSIMI 3
Tema: Lojërat popullore sot (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
Rezultatet e të nxënit
Konceptet/ Fjalët kyç:
Nxënësi/ja:
• lojë popullore
• luajnë lojëra popullore sipas rregullave;
• rregulla
• shpjegojnë rregullat e lojës.
58
HISTORIA 4
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike: Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare
teksti i nxënësit, mjete sipas llojit të lojërave. Edukim fizik, gjuhë dhe komunikim
Mjetet e punës: Sipas lojërave Vendi: Oborri i shkollës ose sheshi në lagje.
Lojë
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lendës, për zbatimin në praktikë të
lojërave, për bashkëpunimin me njëri tjetrin.
MËSIMI 4
Tema: Festat popullore tradicionale
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit
Tema mësimore: Festat popullore tradicionale
Situata e leximit Jona-gjyshi
Rezultatet e të nxënit
Konceptet/ Fjalët kyç:
Nxënësi/ja:
festë
tregon se si kanë lindur festat popullore tradicionale;
festoj
liston disa festa popullore tradicionale;
traditë
tregon si festohen disa festa tradicionale.
59
LIBËR MËSUESI
Festa popullore
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Detyra:
Ushtrimi 2 në faqe 29, festat e zonës.
MËSIMI 5
Tema: Festat kombëtare dhe zyrtare
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit
Tema mësimore: Festat kombëtare dhe zyrtare
Situata në tekst mes Jonës dhe mamit.
Rezultatet e të nxënit
Konceptet/ Fjalët kyç:
Nxënësi/ja:
• festë kombëtare
• liston festat kombëtare zyrtare;
• festë zyrtare
• tregon datat e festave kombëtare zyrtare;
• festë fetare.
• dallon festat kombëtare nga festat e tjera.
60
HISTORIA 4
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike: teksti i Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare
nxënësit, teksti digjital, fletore pune. Gjuhë dhe komunikim dhe qytetari.
Ѵ - + ?
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Detyra:
Përgatitjet për mësimin e ardhshëm për festat e krahinës ( shiko mësimin e ardhshëm)
MËSIMI 6
Tema: Festat e krahinës sime (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
61
LIBËR MËSUESI
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike: Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurri-
teksti i nxënësit, teksti digjital, fletore pune, fotografi, kulare
veshje festive, receta gatimi, aparat fotografik etj. Gjuhë dhe komunikim, art pamor dhe qytetari.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën kërkimore, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-
tjetrin.
MËSIMI 1
Tema: Mitet dhe legjendat
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit
Tema mësimore: Mitet dhe legjendat
Situata në tekst Jona dhe babi: historia e krijimit të botës.
Rezultatet e të nxënit
Konceptet/ Fjalët kyç:
Nxënësi/ja:
• mit
• tregon se çfarë janë mitet;
• legjendë
• tregon se çfarë janë legjendat;
• krijim fantastik
• tregon një mit apo legjendë që di.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike:
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare
teksti i nxënësit, teksti digjital, libra jashtëshkollorë me
Gjuhë dhe komunikim
legjenda dhe mite.
62
HISTORIA 4
c) Përforcimi: Lojë
Luhet loja telefoni i prishur me qëllim për të kuptuar më mirë kalimin e një historie gojë më gojë dhe ndryshimet që
pëson ajo gjatë rrugës.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në
realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës,
për interpretimin e njohurive, për mënyrën e të
shprehurit, argumentimin, për punën individuale
dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Detyra:
Shkrimi i një legjende apo miti.
MËSIMI 2
Tema: Historia gojore dhe miti e legjenda
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit
Tema mësimore: Historia gojore dhe miti e legjenda
Situata në tekst për shpatën e Skënderbeut.
63
LIBËR MËSUESI
Historia Fakte
Lexohet legjenda për liqenin e Pogradecit. Bëhet analizë e elementëve fantastikë dhe atyre realë.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Detyra:
Parapërgatitje për veprimtarinë praktike studimi i një miti apo legjende nga zona ku banojnë.
64
HISTORIA 4
MËSIMI 3
Tema: Mite dhe legjenda të zonës sime (Veprimtari praktike)
(Ora I)
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit:
Film vizatimor (për një mit)
Tema mësimore: Mite dhe legjenda të zonës sime
P.sh., mund të shihet filmi Herkuli, i cili është dhe në shqip, i
(Veprimtari praktike)
cili flet për një figurë mitologjike etj. Mund ta gjeni edhe në
linkun: https://www.youtube.com/watch?v=yuoAiqF3d-M
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja:
Konceptet/ Fjalët kyç:
• bën punë kërkimore për një mit apo legjendë
• legjendë
nga zona ku banon;
• mit
• tregon se çfarë burimesh përdor për të gjetur
• gojëdhënë.
dhe studiuar legjendën apo mitin.
• analizon një legjendë apo mit.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare
teksti i nxënësit, teksti digjital, libra me tematikë
Gjuhë dhe komunikim, qytetari
mite apo legjenda, mjete të TIK-ut për prezantim etj.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,për
punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-
tjetrin.
65
LIBËR MËSUESI
MËSIMI 4
Tema: Mite dhe legjenda të zonës sime (Veprimtari praktike)
(Ora 2)
Data
Lënda: Histori
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja:
Konceptet/ Fjalët kyç:
• bën punë kërkimore për një mit apo legjendë nga
• legjendë
zona ku banon;
• mit
• tregon se çfarë burimesh përdor për të gjetur dhe
• gojëdhënë
studiuar legjendën apo mitin;
• analizon një legjendë apo mit
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,
për punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-
tjetrin.
66
HISTORIA 4
Mësimi 1
Tema: Objekte historike dhe kulturore
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit:
Tema mësimore: Objekte historike dhe kulturore
Situata në tekst e Jonës dhe mamit.
Rezultatet e të nxënit
Konceptet/ Fjalët kyç:
Nxënësi/ja:
• objekt historik
• tregon çfarë janë objektet historike dhe kulturore;
• objekt social
• dallon disa objekte historike dhe kulturore;
• objekt kulturor.
• flet për rëndësinë e objekteve historike dhe kulturore.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurriku-
teksti i nxënësit, teksti digjital, foto dhe kartolina të
lare
objekteve historike dhe social kulturore, tabak letre ose
Gjuhë dhe komunikim, qytetari
karton, lapustila.
Të përbashkëtat
67
LIBËR MËSUESI
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive,për
punën kërkimore, Për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-
tjetrin.
Detyra:
Shkrim i lirë. Përshkruaj një objekt social- kulturor apo historik të vendbanimit tuaj.
MËSIMI 2
Tema: Ngjarje të rëndësishme historike
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit:
Tema mësimore: Ngjarje të rëndësishme historike
Situata e leximit në tekst.
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja:
• liston disa ngjarje të rëndësishme për vendin tonë; Konceptet/ Fjalët kyç:
• tregon datat kur kanë ndodhur këto ngjarje të • datë historike
rëndësishme; • ngjarje historike.
• shpjegon pse janë të rëndësishme këto ngjarje
historike.
a) Parashikimi: Vëzhgim/diskutim
Me anë të tekstit digjital paraqitet një galeri fotosh nga muzeu, ku tregohen foto nga ngjarje e rëndësishme dhe
diskutohen çfarë dinë për to.
Ѵ - + ?
Shpjegohen nga mësuesi/ja paqartësitë që kanë nxënësit për ngjarjet. Secila ngjarje shoqërohet me foto.
68
HISTORIA 4
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive,
për punën kërkimore,për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-
tjetrin.
Detyra:
Pika 2, f.aqe 43.
MËSIMI 3
Tema: Figura të rëndësishme historike
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit:
Tema mësimore: Figura të rëndësishme historike
Situata në tekst: Biseda e Jonës me babin
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja:
• përmend disa emra të figurave të rëndësishme Konceptet/ Fjalët kyç:
historike; • figurë historike
• argumenton se pse këta njerëz janë figura historike • atdhetar.
më rëndësi;
• përshkruan figurën historike që pëlqen më shumë.
69
LIBËR MËSUESI
a) Parashikimi: Diskutim
Diskutim rreth situatës tre vëllezërit Frashëri.
- Çfarë kontributi kanë dhënë ata për atdheun?
Nëse nxënësit nuk kanë përgjigje të sakta, ato shtjellohen gjatë orës. Gjatë kësaj ore mësuesi/ja sugjeron edhe libra nga
seria “Mua më quajnë”, të shtëpisë botuese “Albas”, ku nxënësit mund të zgjedhin një figurë të rëndësishme historike të
vendit tonë dhe të flasin për kontributin e tij për vendin. Këta libra janë mjaft të këndshëm dhe japin fakte interesante
rreth jetës dhe veprimtarisë të secilës figurë historike.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive, për
punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
MËSIMI 4
Tema: Ekskursion në vende dhe objekte historike (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
Tema mësimore: Ekskursion në vende dhe objekte
Situata e të nxënit:
historike (Veprimtari praktike)
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja: Konceptet/ Fjalët kyç:
• liston disa objekte historike; • ekskursion
• tregon për vlerat e objekteve historike; • objekt historik.
• argumenton pse kanë rëndësi këto objekte.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare
teksti i nxënësit, teksti digjital, objektet historike. Gjuhë dhe komunikim, edukim fizik, arte.
70
HISTORIA 4
Në mungesë të tekstit digjital dhe pamundësisë së ekskursioni,t mund të diskutohet rreth objekteve historike të vendit
tonë që janë në tekstin e nxënësit.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,
për punën kërkimore, për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-
tjetrin.
Detyra:
Të ruhen shënimet për mësimet e ardhshme “Studioj një histori të zonës sime”.
MËSIMI 5
Tema: Simbolet kombëtare
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit:
Tema mësimore: Simbolet kombëtare
Kënga e Himnit Kombëtar
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja: Konceptet/ Fjalët kyç:
• dallon simbolet kombëtare të shtetit shqiptar; • simbol kombëtar
• përshkruan ndryshimet që ka pësuar flamuri i • flamur
shqiptarëve gjatë kohërave; • himni i flamurit
• përshkruan ndryshimet që ka pësuar stema e • stemë
Republikës gjatë kohërave.
71
LIBËR MËSUESI
Simbolet kombëtare
c) Përforcimi: Vizatim
Vizatim sipas dëshirës i Flamurit apo Stemës së Republikës së Shqipërisë.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
MËSIMI 6
Tema: Institucione të rëndësishme të shtetit shqiptar
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit:
Tema mësimore: Institucione të rëndësishme të shtetit
Situata në tekst e Jonës dhe babit. Shëtitje mes ndërtesave
shqiptar
të rëndësishme në Tiranë.
72
HISTORIA 4
Rezultatet e të nxënit
Konceptet/ Fjalët kyç:
Nxënësi/ja:
• institucion i rëndësishëm
• tregon disa nga institucionet më të rëndësishme të
• Kuvendi i Shqipërisë
shtetit shqiptar;
• Presidenca
• përcakton funksionet që ka secili prej tyre;
• Këshilli i Ministrave
• jep argument për rëndësinë e këtyre institucioneve.
Ѵ - + ?
Diskutohet me nxënësit çfarë dinin saktë dhe qartësohen me anë të shpjegimit për njohuritë që nuk i dinin, i dinin
ndryshe apo nuk i kuptojnë.
c) Përforcimi: Pyetje-përgjigje
Me anë të tekstit digjital ose ne mungesë të tij tregohen foto të institucioneve të rëndësishme. Nxënësit do të
përcaktojnë funksionin dhe të argumentojnë pse janë të rëndësishme.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Detyra:
Kërkesa te rubrika “Bëhu historian”.
73
LIBËR MËSUESI
MËSIMI 7
Tema: Institucione të tjera
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit:
Tema mësimore: Institucione të tjera
Situata në tekst për nevojën e institucioneve të ndryshme.
Konceptet/ Fjalët kyç:
Rezultatet e të nxënit
• institucion vendor
Nxënësi/ja:
• bashki
• dallon disa institucione të rëndësishme në zonën e
• shkollë
tyre të banimit;
• polici
• tregon për rolin e këtyre institucioneve;
• spital
• argumenton për rëndësinë e këtyre institucioneve.
• postë.
DI Dua të di Mësova
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, argumentimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Detyra:
Rubrika “Bëhu historian”.
74
HISTORIA 4
MËSIMI 8
Tema: Trashëgimia kulturore
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit:
Tema mësimore: Trashëgimia kulturore Situata në tekst. Biseda mes Jonës dhe gjyshit për këngët
popullore.
Rezultatet e të nxënit
Konceptet/ Fjalët kyç:
Nxënësi/ja:
• trashëgimi kulturore
• kupton termin trashëgimi popullore;
• trashëgimi materiale
• dallon elemente të trashëgimisë popullore;
• trashëgimi jomateriale
• dallon trashëgiminë popullore material nga ajo
• UNESKO.
jomateriale.
a) Parashikimi: Diskutim
Lexohet dhe diskutohet situata në tekst, biseda mes Jonës dhe gjyshit për trashëgiminë e traditave kulturore në
familje.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit me gojë dhe me shkrim, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
Detyra:
Pika 1 te rubrika “Bëhu historian”.
75
LIBËR MËSUESI
MËSIMI 9
Tema: Vizitë në muze (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit:
Tema mësimore: Vizitë ne muze (Veprimtari praktike)
Ekskursion
Rezultatet e të nxënit
Konceptet/ Fjalët kyç:
Nxënësi/ja:
• muze
• kupton çfarë është një muze;
• vizitë
• liston objektet që ekspozohen në muze;
• objekte historike.
• zbaton rregullat e sjelljes në një muze;
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:
teksti i nxënësit, teksti digjital, objektet në muze. Gjuhë dhe komunikim, art pamor, qytetari, edukim fizik.
Nëse nuk është e mundur që ky mësim të zhvillohet në muze, mësuesi/ja prazanton me anë të tekstit digjital foto dhe
video të muzeve të ndryshme të vendit tonë.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, për zbatim rregullash, për bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
MËSIMI 10
Tema: Ekspozitë me objekte historiko-kulturore (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
76
HISTORIA 4
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja:
• liston disa objekte të trashëgimisë kulturore të Konceptet/ Fjalët kyç:
zonës; • objekte historike
• përshkruan një objekt të trashëgimisë së familjes • objekte kulturore
apo zonës; • ekspozitë
• bën punë kërkimore për gjetjen e një objekti të
trashëgimisë kulturore.
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike
Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare
teksti i nxënësit, fletore pune, objekte të ndryshme të
Gjuhë dhe komunikim, qytetaria, art pamor.
trashëgimisë kulturore të familjes.
Ecuria e zhvillimit të mësimit
(Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve)
Kërkim, fotografim, përshkrim, prezantim
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, prezantimin, vlerësimin dhe vetëvlerësimin, për punën individuale dhe bashkëpunimin
me njëri-tjetrin.
MËSIMI 11
Tema: Shqiptarë të famshëm
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit:
Tema mësimore: Shqiptarë të famshëm “Biseda mes Jonës dhe mamit për të shkuar në koncert të
një këngëtareje të famshme shqiptare.”
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja: Konceptet/ Fjalët kyç:
• - liston disa shqiptarë të famshëm; • shqiptar i famshëm,
• - tregon se pse janë të famshëm; • kontribut
• - flet me argument për kontributin e këtyre njerëzve • veprimtari.
të famshëm.
77
LIBËR MËSUESI
Burimet, materialet dhe mjetet didaktike Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare
Teksti i nxënësit, teksti digjital, foto të shqiptarëve të Gjuhë dhe komunikim, edukim për shoqërinë muzikë
famshëm. dhe arte pamore
a) Parashikimi: Diskutim
Diskutohet situata në tekst. Biseda e Jonës me mamin për koncertin e Rita Orës një këngëtare e famshme shqiptare.
78
HISTORIA 4
MËSIMI 12
Tema: Heroi im (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
Situata e të nxënit:
Tema mësimore: Heroi im (Veprimtari praktike) Si të kërkojmë të dhëna për figura të rëndësishme të
vendbanimit?
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja: Konceptet/ Fjalët kyç:
• kërkon informacion rreth një njeriu të rëndësishme • Figurë e rëndësishme
të zonës ku banon; • Hero
• tregon kush janë njerëz të rëndësishëm; • Frymëzim
• argumenton se çfarë e bën atë njeri të rëndësishëm.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohen për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive,
për mënyrën e të shprehurit, argumentimin,punë kërkimore, për punën individuale dhe bashkëpunimin me njëri-tjetrin.
79
LIBËR MËSUESI
MËSIMI 13
Tema: Studioj një histori të zonës sime (Veprimtari praktike)
Data
Lënda: Histori
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja:
• përzgjedh një tematikë të caktuar për ta studiuar;
Konceptet/ Fjalët kyç:
• bën punë kërkimore për të mbledhur informacionin
• histori
e duhur;
• burim historik
• shfrytëzon burimet të ndryshme për gjetjen e
• kërkim.
informacionit;
• shkruan historinë e zonës në një fushë të caktuar;
• prezanton punë e tij.
Në këtë orë mësuesi udhëzon dhe shpjegon se Nxënësit zgjedhin një temë të caktuar që do të studiojnë p.sh.:
çfarë do të bëjnë nxënësit. historinë e emrit të vendbanimit, historinë e një heroi të zonës,
-Caktimi i temës për të cilën do të studiojnë. historinë e një ngjarje të rëndësishme etj.
- Udhëzo si do ta përftojnë informacionin. Marrin shënim udhëzimet e mësuesit si do të zhvillojnë punën.
- Ndan grupet e punës Përgatisin listën e mjeteve që do u duhen për realizmin e punës.
- Jep kriteret e vlerësimit të punës: zgjedhje Diskutojnë në grup për ndarjen e detyrave nëse do të punojnë
teme, informacion bollshëm, prezantim. në grup.
Vlerësimi:
Gjatë orës së parë vlerësohen vetëm për pjesëmarrjen aktive.
Detyra:
Mbarimi i procesit të detyrës.
80
HISTORIA 4
MËSIMI 14
Tema: Studioj një histori të zonës sime (Vlerësim portofoli)
Data
Lënda: Histori
Rezultatet e të nxënit
Nxënësi/ja:
• përzgjedh një tematikë të caktuar për ta studiuar; Konceptet/ Fjalët kyç:
• bën punë kërkimore për të mbledhur informacioni • histori
e duhur; • burim historik
• shfrytëzon burimet të ndryshme për gjetjen e • kërkim.
informacionit;
• shkruan historinë e zonës në një fushë të caktuar.
Vlerësimi:
Nxënësi vlerësohet për shkathtësitë në realizimin e kompetencave kyç dhe të lëndës, për interpretimin e njohurive, për
mënyrën e të shprehurit,punë kërkimore, shfrytëzim të dhënash, prezantim, për punën individuale dhe bashkëpunimin
me njëri-tjetrin.
81
CIP Katalogimi në botim BK Tiranë
Kolndreu, Drita
Historia 4 : libër mësuesi për tekstin shkollor / Drita
Kolndreu ; red. Sevi Lami. – Tiranë, etj. : Albas, 2018
82 f. ; 20.5x27.5 cm.
ISBN 978-9928-258-27-4
83