Republic of the Philippines

Laguna State Polytechnic University

ISO 9001:2015 Certified
Province of Laguna
Level I Institutionally Accredited

SINESOS
Sinesosyodad/Pelikulang Panlipunan

Kabanata VII:
Pelikula Hinggil sa Isyung sa Kalikasan
(Lektyur at Sanggunian)

Inihanda ng:

Pangatlong Pangkat Pangkat

Laberon, Ronalyn V.

Lovenia, Jessica E.

Martinez, Carmela M.

Napiza, Erica Ann H.

Oliveros, Faith G.

Ortiz, Erica G.

Pagkaliwagan, Lonwell B.

Inihanda para kay:

G. Ely Rey N. Abad

LSPU Self-paced Learning Module (SLM)

Kurso SINESOS Sine at Sosyedad o Pelikulang Panlipunan
 Republic of the Philippines
Laguna State Polytechnic University
ISO 9001:2015 Certified
Province of Laguna
Level I Institutionally Accredited

Semestre/Taong
Panuruan Unang Semestre/2020-2021

Bilang ng Modyul Ikapito (7)

Pamagat ng Aralin PELIKULA HINNGIL SA KALIKASAN
Linggong Sakop Ika-pito (7)
Petsa Enero25 – 29

Nakatuon ang araling ito sa pelikula hinggil sa kalikasan na naglal

Deskripsyon ng Aralin
maipaliwanag ang mga suliranin at hamon na nararanasan ng ating kalik
Maraming halimbawa ang inalahad upang maunawaan ang kalagayan at mal
kung paano natin mapoprotektahan at mapapahalagahan ang kalikasa
pinagkaloob ng Panginoon.

A. Lektyur
PELIKULA HINGGIL SA KALIKASAN
A. INTRODUKSYON
Sarisaring kalamidad ang nararanasan ng mga bansa sa mundo. Nariyan ang b
lindol, tsunami, pagbaha, pagputok ng bulkan at iba pa. Dahil dito, lumalaka
panawagan ng mga enronmental activist para sa climate justice. Ang climate j
ayon sa pagpapaliwanag ng United Nations ay ang pagtanaw sa krisis sa klim
tuwiran at ‘di tuwirang nagdudulot ng masamang epekto sa tao at sa mund
isinagawang UN General Assembly’s High Level Meeting on the Protection o
Global Climate for Present and Future Generation noong Marso 2019, ipinahay
Mary Robinson, dating Presidente ng Ireland at pinuno ng Chair of the Elder
kanyang pananaw sa usapin sa climate justice. Aniya:

Mga Offline na Climate justice insists on a shift from a discourse on greenhouse gases and m
Aktibidad ice caps into a civil rights movement with people and communities most vulnera
(e-learning/Self-paced climate impacts at its heart.

Ibig sabihin, ang ano mang dulot na kapahamakan sa tao at sa kalikasan ng

aksyon ng mga indibidwal organisasyon, institusyon o korporasyon na taliw
natural na kalagayan ng mundo ay papaloob sa climate injustice.
Noong 2018, inilabas ng United Nations Economic and Social Counci
kanilang ulat sa kalagayan ng kalikasan at ang mga kaakibat na hamon sa reh
Asya-Pasipiko. Sa ulat, binalangkas ang ilang pangunahing isyung pangkalik
kinahaharap ng rehiyon. Sa samo’t saring mga hamon, apat na malalaking sul
ang patuloy na kinahaharap ng rehiyon hanggang sa kasalukuyan. Ito ay ang
sumusunod:
1. Hindi sustenableng paggamit at pagkonsumo sa mga resorses. Patul
tumataas ang konsumo sa domestikong materyales sa mga bansa sa reh
habang wala namang sustenableng hakbang para maparami ang mga mate
na ito. Sa katunayan, mula 1997 hanggang 2017, tumaas nang 75% ang kon
ng mga bansang mababa ang kita, samantalang pumailanlang sa 315%
pagtaas ng mga bansang upper-middle earner. Sa kaso ng pagkakaroon ng
na tubig, 29 sa 48 na bansa sa Asya-Pasipiko noong 2016 ang walang segu
sa sapat na suplay ng malinis na tubig.
 Republic of the Philippines
Laguna State Polytechnic University
ISO 9001:2015 Certified
Province of Laguna
Level I Institutionally Accredited

2. Pagkasira ng ekosistem at pagkawala ng biodibersidad. Ilan sa mga nai

problema kaugnay ng ekosistema at biodibersidad ang patuloy na pagta
kaso ng pagkakalbo ng kagubatan, nanganganib na marine ecosystem, pan
sa patuloy na pagwasak ng biodibersidad, at ang maliit na bahagdan ng
protektadong karagatan at kagubatan. Kaugnay ng mga nabanggit na prob
mula 2000 hanggang 2015, tinatayang 135,333 kilometro kwadrado ng lik
kagubatan sa rehiyon ang nasira. 40% naman ang nasirang mga bahura. 60
bakawanan at 80% ng mga bahura sa rehiyon ang nangan
Nangangahulugan ito ng napakalaking banta ‘lamang sa kalikasan kung hin
buhay ng mga tao sa mundo.
3. Polusyon at Dumi. Sa rehiyon, naitalang malaking porsyento ng duming
(wastewater) ay nanatiling hindi tratado (untreated). Tumataas din ang bu
solidong dumi (solid waste) na nagdudulot ng polusyon sa ekosistem. Lum
ang polusyon sa hangin na malaking salik sa pagkakasakit ng mga tao. Kau
ng mga usaping ito napag-alamang 70% ng mga duming-tubig sa mga urban
ay itinatapon sa ekosistem, ngunit 80-90% ang nananatiling hindi tratado
malaking panganib ito sa kalikasan. Samantala, 1.37 milyong tonelada kada
naman ang tinatayang solidong dumi ng mga lungsod sa rehiyon. Sa bulton
90% ang itinatapon sa kalikasan o hindi napangangasiwaan ng ma
Inaasahan ding dodoble ang bulto ng mga basurang ito sa taong 2025 h
patuloy na tumataas ang mga konsumo at ang bilang mga tao sa kalunsuran
malalang polusyon naman sa hangin ay nagtala, sa Tsina lamang, ng pagta
dumi ng hangin sa 2.5 particulate matter mula 1990 hanggang 2015 at nag
ng 2 milyong insidente ng prematyur ng pagkamatay ng mga tao.
4. Pagbabago ng Klima. Sa kaso ng climate change o pagbabago ng klima, n
sa rehiyon ang patuloy na pagtaas ng emisyon ng greenhouse gases. Kulang
at hindi sapat ang mga pinagkukunan ng renewable energy na siyang
nagpataas sa impak ng pagbabago ng kilma sa mga bansa sa rehiyon at mag
daigdig. Noong 2017, 49% ng emisyon ng greenhouse gases ay mula sa mga
sa Asya-Pasipiko. Bumagsak naman sa 18.3% noong 2014 mula sa 23% n
1990 ang ambag ng rehiyon sa mundo sa paggamit ng renewable energy sou
pangunahing rehiyon din ito sa pananatili ng paggamit ng uling o coal b
pinagmumulan ng pangangailang enerhiya. Sa mga malalang kalamid
mundo mula 2011-2015, 45% sa mga ito ay tumama sa Asya-Pasipiko.

Ang Pilipinas, isang bansang kabilang sa mga bumubuo sa Asya-Pasipi

nakararanas din ng katulad ng mga hamon at suliranin. Noong 2000, naglathal
Ibon Foundation, Inc. Data Bank & Research Center ng isang ulat na may pamag
The State of the Philippine Environment. Sa ulat na ito, binalangkas ng organis
ang kalagayan ng mga kagubatan, lupang sakahan, lupang tubig-alat, yamang
tabang, urbanisasyon at mga maruruming industriya. Sa ulat na ito, naitalang 55
ektarya ng kagubatan ang nakakalbo taon-taon. Dahil dito, malaking porsyen
biodibersidad sa mga kagubatan ang nawawasak o tuluyan nang nagl
Nagkakaroon din ito ng tinatawag na chain reaction gaya ng pagguho ng
sedimentasyon at siltasyon sa mga katubigan. Tinataya namang 5.2 milyong ek
ng mga sakahan ang apektado ng erosyon dahil sa mga pagbaha dulot ng pagka
sa mga kagubatan. Patuloy rin ang pagkasira ng mga lupang sakahan dahil sa
mapanirang gawain tulad ng paggamit ng pestidyo at artipisyal na pataba. Ay
ulat, tumaas ng 29% ang imposmasyon ng bansa ng chemical pesticides mula
hanggang 1992. Nangangahulugan ito ng lalong pagtaas ng posibleng pagkasi
 Republic of the Philippines
Laguna State Polytechnic University
ISO 9001:2015 Certified
Province of Laguna
Level I Institutionally Accredited

lupa dahil sa malawakang paggamit ng nasabing kemikal. Ang ganiting gawa

nagdudulot ng pagtaas ng asido ng lupa, pagtaas ng kemikal sa mga malalap
katubigan, pagbaba ng resistans sa mga mapaminsalang insekto at pagta
panganib sa mga insekto at sakit ng mga halaman.
Sa usaping karagatan at yamang tubig-alat, nagkaroon ng overfishing da
komersyal na pangingisda. Sa tala ng Securities and Exchange Commission n
1998, ang Mar Fishing Company, Inc. At ang Frabelle Fishing Corporation
pinakamalalaking knompanya sa pangingisda sa karagatan ng bansa. Patuloy ri
pagkasira ng mga bahura na naiuugnay sa siltasyon dahil sa pagkakalbo ng
kabundukanat gayon din sa mga mapaminsalang gawain sa pangingisda. Ilang
na sa mapaminsalang gawain ang pagdidinamita at paggamit ng cyanide. Lalo
pinaigting ng Fishbond Lease Agreement (FLAs) na nagpahintulot sa kumbersy
28,000 ekteryang bakawanan. Lumala rin ang polusyon sa mga karagatan ng ban
sanhi ng mga dumi ng taong tumatagas sa katubigan, kemikal na itinatapon ng
pabrika at minahan, mga duming agrikultural at mga langis at iba pang dumi m
mga barko at iba pang sasakyang pandagat.
Sa kaso ng tubig-tabang sa bansa, ilan sa naitalang malubhang suliran
Pilipinas ang krisis sa malinis na tubig. Sa kaso ng Metro Manila at mga kara
probinsiya, binabawasan ang suplay sa mga residente para pagkasya ang inu
tubig. Ngunit hindi lamang sa tubig-inumin nagkakaproblema kung hindi mag
tubig para sa irigasyon, komersyal na pangangailangan, libangan at iba pa
suliraning ito ay karaniwang bunsod ng mga kalamidad tulad ng matinding tag
na naiuugnay parin sa pagbabago ng klima. Sa pagsusuri ng DENR, 50 sa 421 n
sa bansa maituturing nang biologically dead. Katulad ng karagatan, malala ri
polusyon sa mga katubigang ito dahil sa mga basura at duming kemikal dulot ng
ibang salik.
Ilan pa sa mga Isyung pangkapaligiran ng bansa ay ang urbanisasy
maruruming industriya. Tumutukoy ang arbanisasyon sa patuloy na pagdami n
kaugnay ng panahon o sa lawak ng isang lugar. Isa sa mga maiuugnay na trahedy
ang Payatas Tragedy noong 2000. samantala, tumutukoy naman ang maru
industriya sa pabrika at iba pang pagawaang hindi sumusunod sa mga pamant
ligtas sa kapahamakan ng buhay ng mga tao. Ilan sa mga tukoy na sulir
kinaharap ng bansa sa nakalipas na siglo ay ang maruming pinagkukunan ng ene
tulad ng langis at uling. Kasama rin sa mga suliraning ito ang mga nakakalasong
sa kabila ng pagkakapasa ng RA6969 o Toxic Substance & Hazardous and Nu
Waste and Control Act. Isa sa pinkamalaking kasong kaugnay nito
pagkadiskubreng nagkaroon ng kontaminasyon ang mga base military ng US sa
erya sa Clark, Zambales at Subic. Masahol din ang epekto ng pagmimin
kapaligiran. Isa sa pinakamalalang kaso na kaugnay nito ay ang Marcopper M
Corporation na lumason sa Calancan Bay, Marinduque.
Sa dalawang dekadang nakalipas, bahagyang bumuti ang pangkalik
kalagayan ng Pilipinas. Sa Philippine Environment Summit noong 2016, muling
ng DENR and State of the Philippine Environment. Sa ulat na ito, makikitang bu
sa 88% ang logging spot mula 2010 hanggang 2015. Dahil ito sa maigtin
pagpapatupad ng E.O. 23. o ang kautusan kaugnay ng illegal logging. Gayon pa
nakakumpiska pa rin ang gobyerno ng 33,406,439 bd, ft. ng mga troso mula sa
illegal logger. Mula naman sa tatlong Asean Heritage Parks noong 1984, nasa w
ang proyektong AHP sa kasalukuyan. Tumataas din ang bilang ng mga endan
species tulad ng tamaraw at Philippine eagle. Bumubuti rin and kalinisan ng han
pagbaba ng particulate matter mula 70 (2014) tungong 60 (2018). Marami na
 Republic of the Philippines
Laguna State Polytechnic University
ISO 9001:2015 Certified
Province of Laguna
Level I Institutionally Accredited

mga estero at ilog ang nalinis sa pamamagitan ng Adopt a-Estero Project. Kab
dito ang Tipolo Creek (2015, Cebu City), Viente Reales Creek (2015, Valenzuela
Butuanan River (2015, Mandaue City) , Sagop Creek (2015, Naga City), Kausw
(2015, Cagayan De Oro City) at Hayanggabon River (2013, Surigao Del Norte)
Sa erya naman ng pangangasiwa sa solidong dumi gaya ng mga b
nakapagpasara ng 440 open dumpsites (2010-2015) at 181 controlled dum
(2010-2015). Napaigting nito ang mas mahigpit na mga pamantayan sa dispo
mga naturang dumi at basura. Sa larangan naman ng pagmiminang lub
mapanganib sa kalikasan, dahil sa No Go Zone, 84% ng lupain ng ban
prinotektahan sa pagmimina. Partikular na nakinabang ang Palawan na pangun
kabuhayan ang eko-turismo sa lugar. Sa mga maliliit na minahan, nagkaroon d
pagbabawal sa paggamit ng mercury at pagpapasakop sa mga operayon nit
Minahang Bayan. Obligado na rin ang mga korporasyong minahan na pumasa s
14001 o ang ISO Certificate for Environmental Management System.
Sa kabila ng bahagyang pagbuti ng kalagayan ng kalikasan sa mga nabang
aspekto, patuloy pa rin namang nalalagay sa panganib ang bansa sa patul
pagbabago ng klima sa daigdig. Kasama na ang kontibusyon ng bansa sa destru
ng kapaligiran at ng iba pang mga bansa nalalantad dito sa iba’t ibang kalam
tulad ng malalakas na bagyo, tagtuyot, tagbaha, pagkamatay ng mga yamang tu
mismong katubigan, iba’t ibang anyo ng polusyon at marami pang iba. Kama
lamang, binayo ng mga super bagyo ang bansa tulad ng Bagyong Yolanda at Bag
Ondoy. Taon-taon ding sinasalanta ang bansa ng habagat na nagiging dahilan n
pagbaha na naglulubog di lamang sa mga sakahan kung hindi maging sa
mababang lugar-tirahan.
Bagama’t malay ang mga Pilipino sa epektong dulot ng mga kalamidad, mara
rin ang hindi nakauunawa sa pinagmumulang sanhi ng mga ito. Sa tulong ng
pelikula, nasasalamin ang realidad ng lipunan at naihahatid ang mga makabulu
impormasyon sa kalagayan ng bayan, partikular sa kalikasan nito. Mahusay
gayong makalikha ng mga pelikula hinggil sa isyung pangkalikasan upang ipau
ng kalagayang ito at upang maisulong ang pagprotekta at patuloy ba resitans s
mang salik o anyong sumisira sa kalikasang kaloob ng Maykapal.
B. IBA PANG BABASAHIN
1. Malikhaing Kritik ng Kapitalismo sa Tatlong Pelikula Mainstream ni D.M. San J
2. Review: In Okja a Girl and Her Pig, Take on the Food Industrial Complex n
Scott
3. Review: Stormchasers ni R. Ebert
4. Iba pang suring pelikula sa Pinoy Weekly at Plaridel Journal
C. MGA PELIKULA HINGGIL SA KALIKASAN
1. Muro Ami (1999) 6. Samsara (2011)
2. Oro (2016) 7. Okja (2012)
3. Avatar (2009) 8. Pandora (2011)
4. The Lorax (2012) 9. Blood Diamond (2006)
5. Yogi Bear (2010) 10. Wall-E (2008)

ISANG PAGSISID SA PELIKULA MURO-AMI

Ni Emelita G. Casaljay
Cayetano Arellano HIgh School
Director: Marilou Diaz-Abaya
Producers: Butch Jimenez, Jimmy Duavit,
 Republic of the Philippines
Laguna State Polytechnic University
ISO 9001:2015 Certified
Province of Laguna
Level I Institutionally Accredited

Marilou Diaz-Abaya
Screenplay: Ricardo Lee, Jun Lana
Story: Marilou Diaz-Abaya
Cast: Cesar Montano, Pen Medina, Jhong Hilario
Amy Austria, Rebecca Lusterio
Music: Nonong Buencamino
Cinematography: Rody Lacap
Editor: Jesus Navarro
Production Company: GMA Films

Pinagdadamutan ako ng dagat. Bakit wala tayong mahuli? Bakit nawawala ta

Bakit niya kinuha ang mag-ina ko? Wala na siyang makukuha sa’kin! Ito
makahulugang pahayag ni Fredo. Ramdam ang kanyang pagtatampo at panunum
sa kalikasan.
Ang Muro-ami ay isang pelikula noong 1999 na
inilabas sa GMA Films sa direksyon at panulat ni
Marilou Diaz-Abaya at pinagbidahan ni Cesar
Montano. Tungkol ang pelikulang ito sa isa sa mga
malalang uri ng trabahong pambata kaugnay ng
illegal na pamamaraan ng pangingisda, ang muro-
ari (https://tl.m.wikipedia.org)
Hindi maikakailang ang husay ng pagkakabuo ng
pelikulang ito ay buhat sa isang multi-awarded film
director at manunulat na si Marilou Diaz-Abaya,
ipinanganak sa Quezon City noong Marso 30, 1955,
siya ang nagtayo at naging pangulo ng Marilou
Diaz-Abaya Film Institute and the Arts Center, isang
film school na nasa Antipolo. Nakapagtapos sya ng
kanyang kolehiyo sa Asuncion ng Bachelor of Arts
Major in Arts Communication noong 1976. Itinuloy niya ang kanyang pag-aara
Loyala Marymount University sa Los Angeles ng kursong Master of Arts in Film
Television noong 1978 at muling nag-aral sa London ng kursong Film sa Lon
International Film School nang nasabi ring taon. Ang kanyang mga anak ay sina M
Abaya, isang aktok/mang-aawit at David, isang cinematographer. Siya ay kabiyak
isa ring cinematographer at gurong si Manalo Abaya. Karaniwang tampok sa kany
mga likha ang suliraning panlipunan - kahirapan ng buhay ng mga Pilipino, usap
pambabae, hindi magandang kondisyon ng mga b
at politika dahil sa hangaring ipamulat sa laha
maprotektahan ang demokrasya ng ating bansa.
Ilan sa kanyang mga parangal ay nagmula
Metro Manila Film Festival, Urian Awards, F
Academy of the Philippines, FAMAS, Star Awa
Catholic Mass Media Awards, British Film Insti
Award, International Federation of Film Cr
Award, at Network of Pan Asian Cinema Award p
sa kanyang obrang Karnal (1983), Jose Rizal (19
at Muro-Ami (1999). natapos ang kanyang karer
edad na 57 sa sakit na breast cancer (Lago, 2012)
Ang nasabing pelikula ay nagkamit 21 karangala
19 na nominasyon kabilang ang Pinakamahusay
 Republic of the Philippines
Laguna State Polytechnic University
ISO 9001:2015 Certified
Province of Laguna
Level I Institutionally Accredited

Batang Artista (Rebecca Lusterio), Pinakamahusay na Kuwento (Marilou Diaz-Ab

Ricardo Lee at Jun Luna), Pinakamahusay na Screenplay (Ricardo Lee at Jun Luna
Pinakamahusay na Pelikula. Nakatanggap rin ito ng parangal sa Jury at Public Ch
Award sa Benodet Film Festival sa Fra
(https://m.imdb.com/title/tt0256213/awards).
Ang pelikulang Muro-ami ay umiikot sa buhay sa barko ng mga mangingi
karamihan ay mga batang sangkot sa ilegal na pangingisda, sumisisid sa ikalaliman
dagat nang walang ano mang proteksyon sa katawan. Gamit ang mga inihandang b
ipinupukpok nila ang mga iyon sa mga coral reef nang maitaboy ang mga isda sa
upang mahuli. Umiikot ang istorya sa buhay ni Fredo, maestro sa kanyang bark
nagngangalang Aurora (sunod sa pangalan ng kanyang asawa) na may taglay na g
sa kalikasan sanhi ng pagkamatay ng kanyang mag-ina sa dagat. Hindi nag
makatarungan ang pagpapatrabaho niya sa kanyang mga manggagawang wala h
tigil ang pagsisid upang makahuli ng isda. Iyo’y dala ba rin ng kakapusan sa hu
pagnanais na maabot ang kota, pati na rin ang ambisyong makabili ng bagong ba
dagdag pa ang dala-dala niyang galit sa kanyang kalooban. Nagdulot iyon
pagkakasakit ng marami at pagkamatay ng isang kasama. Ang pangyayaring iyon
nagtulak sa ilang mangingisda upang planuhin nilang patayin si Fredo at ang kany
ama sa pamumuno ni Botong, kanang-kamay ni Fredo na una pa man ay gumagaw
ng anomalya bilang katiwala ng maestro. Ang mag-ama ay pinagtulungang bugbu
at itinapon sa dagat. Masuwerteng nakaligtas si Fredo at nakabalik sa barko. H
paghihiganti ang nais niyang gawin kay Botong, ang gusto niya ay magkaayos
Subalit sanhi na rin ng pagkakagulat sa pagkabuhay ng akala niya’y namatay n
sadyang taglay ni Botong ang kasamaan sa kanyang pagkatao, nakipagbuno siy
muli kay Fredo. Ang labanan ng lakas ng dalawa ay naging sanhi ng pagkasunog
barko. Nakaligtas ang mga mangingisdang sakay ng barko, karamihan ay mga b
Ngunit, huli na para kina Fredo at Botong. Sa huling hininga niya, ninais pa rin niy
mailigtas sa nagngangalit na apoy ni Botong.
Nararapat lamang na mapanood ito lalo ng mga kabataan. Makabuluhan
kwentong nakapaloob sa pelikulang Muro-ami. Tumatalakay ito hindi lamang
isyung panlipunan kundi maging sa usaping pangkalikasan.
Ito ay mabibilang sa uring trahedya. Ayon kay Sauco (1978), ang dulang trahe
ay may mahigpit na tunggalian. Ito’y nagwawakas sa pagkasawi o pagkamatay ng m
pangunahing tauhan.
Malinaw na makikita sa pelikulang ito ang tatlong uri ng tunggaliang nararana
ni Fredo - tao laban sa kalikasan, tao laban sa sarili, tao laban sa kanyang kapwa.
Sa diyalogong ito, mahihiwatigan ang tunggaliang tao laban sa kalikasan.
poot na nararamdaman ni Fredo ay sanhi ng
pagkamatay ng kanyang mag-ina dulot ng
malakas na bagyo: Pinagdadamutan ako ng
dagat…. Bakit wala tayong mahuli? Bakit
nawawala tayo? Bakit niya kinuha ang mag-ina
ko? Wala na siyang makukuha sa’kin!
Mararamdaman dito ang paninisi niya sa
kalikasan g trahedyang iyon dagdag pa ang
suliraning kinahaharap nila sa kanilang
paglalayag. Bilang pinuno ng mga mandaragat,
hindi niya alintana ang masamng epekto sa
kalikasan ng paraan ng kanilang pangingisda
na pagsira sa coral reefs makahuli lamang ng
 Republic of the Philippines
Laguna State Polytechnic University
ISO 9001:2015 Certified
Province of Laguna
Level I Institutionally Accredited

mga isda.
Sa mahusay na panulat, pagdidirehe at pag-
arte ng mga aktor kaakibat ng angkop na
epektong tunog at sinematograpiya, ramdam
na ramdam ang bigat ng damdaming
kumukubkob sa karakter ni Fredo-antagonista
sa katauhang protagonista. Makakaramdam ng
galit sa mga eksenang walang puso niyang
pagmamando sa kanyang mga mangingisda na
tila batong hindi nakakaramdam ng pagod.
Karagdagan pa ang masamang dulot sa
karagatan dahil sa maling pamamaraan ng
pangingisda na kung magpapatuloy ay tiyak na
wala nang mahuhuli dahil wala nang isdang
mabubuhay pa sa karagatan.
Subalit hindi rin naman maiiwasang madurog ang puso sa sanhi ng pagiging gan
ni Fredo, maging sa pagsilip ng kabutihang mayroon sa kanyang pagka
Mahihiwatigan iyon sa diyalogong ito: ang gusto ko lamang ay matuto kayo dahil k
saan ako, ganoon din ang gagawin ko sa kanya (sa kanyang anak)
Mahihiwatigang mayroon siyang malasakit sa bawat bata, ngunit taliwas nga lam
ang kanyang ipinadarama. Patunay ang diyalogong ito ng batang babae: madalas k
magalit sa’min, siguro dahil may sugat ka. Isinagot ni Fredo sa bata: hindi ko
hahayaang may kunin ‘uling bata ang dagat. Maging eksenang inililigtas niya si Bot
sa nagniningas na apoy sa kabila ng pagnanais niyang mapatay siya ay nagpapa
lalo ng kabutihan ng kanyang kalooban.
Ayon kay Bazin (sa https://www.goodread.com), isang film critic, theo
philosopher, the human being is all important in the theater. The drama on the scr
can exist without the actors. A banging door, a leaf in the wind, waves beating on
shore can heighten the dramatic effect. The cinema is inherently realistic becaus
the mechanical mediation of the camera, dagdag pa ni Bazen.
Ayon naman kay Fellini (sa Bordwell, et al., 2017), isang direktor, light is everyth
It expresses ideology, emotion, colour, depth style. It can efface, narrate, descr
With the right lighting expression can radiate with beauty or intelligence. H
maitangging mabisang naipakita ito sa pelikula.
Malaking tulong din ang tamang pagpili ng epektong tunog sa pelikula. Ayon nga
Eisenstain (sa Bordwell, et al., 2017), direktok ng Soviet, synchronization of sen
making a single rhythm or expressive quality bin together image and sou
Nanunuot sa laman ang maririnig na himig - nagdadalamhati at animo’y nagbaba
kasabay ang makikitang imahen sa ilalim ng nakamamangha at mayamang karaga
na tila nagbabadya ng masalimuot na kapalarang haharapin ng pagunahing tauhan
Ayon kay Greig (sa Bordwell, et al., 2017), art director ng Nothing Hill, the best
are the simplest most “decent” ones; everything should contribute to the feeling of
story and anything that does not do this has no place.
Sa loob ng barkong kinalululanan ng mga mangingisda, siksikan sila sa kanil
tinutulugan at malit ang pasilyong dinaraanan. Nakadagdag ito upang mailarawan
kalunus-lunus na kalagayan ng mga mangingisda sa barko. Ayon nga kay Ford
Bordwell, et al., 2017), isang aktor, the costume is a very important thing. It spe
before you do. You know what you’re looking at. You get a reference and it g
context about the other characters and other relationships.
Naging mahusay ang pagganap ng mga pangunahing tauhan sa pelikula - nina Fr
 Republic of the Philippines
Laguna State Polytechnic University
ISO 9001:2015 Certified
Province of Laguna
Level I Institutionally Accredited

(Cesar Montano), Botong (Jhong Hilario), Dado (Pen Medina), Susan (Amy Austria
Kalbo (Rebecca Lusteria), kaya’t naman humakot ito ng parangal sa kategorya ng p
arte sa iba’t ibang award giving bodies. Ayon kina Botdwell, et ak. (2017), the m
expressive parts of the face are the mouth, eyebrows, and eyes. The eyes ho
special place in the film. In any scene, crucial story information is conveyed by
direction of a character’s glance, the use of the eyelids and the shape of the eyebro
Ang isa pang eksena ay nang halos isuko na na ni Fredo ang kanyang buhay. Sum
siya sa dagat at inilabas ang sama ng loob. Sa kabutihang palad, siya ay sinunda
nailigtas ng kanyang ama.
Ayon kay Reyes (1992), base sa mga kritko, nagkakaroon ng mga pagbabago h
lamang sa antas ng pangkabuhayan - ang pagdami ng gitnang uri dahil na rin nam
sa paglakas ng sistemang kapitaista at ang epekto nito sa pagbabago sa balanse
kapangyarihan sa lipunan. Nagkakaroon din ng mga pagbabago sa sistem
pilosopikal na ang realidad ay hindi na sinusuri bilang di nagbabagong katego
kundi bilang usang proseso - palaging nagbabago, dumaranas ng metamorposi
binubuo ng pag-iba-iba, baha-bahaging yunit ng panahon.
Kaugnay ng pananaw na ito anf eksenang mismong pamilya ng mga paslit ay lega
pinapayagan ang kanilang anak sa ilegal na gawaing muro-ami, masakit man
kanilang kalooban. Ipinakita pa sa eksena ang pagkahimatay ng isang ina hab
nagpapaalam sa kanyang anak. Kahirapan sa buhay ang natutulak sa kanila
desisyong ito. Kapansin-pansing bukal sa loob ng ibang paslit ang kanilang pagsa
kaiba sa ilan na kitang may pangamba at napilitan lang upang makatulong sa pami
Sa katunayan, napabalita sa isang artikulo sa Philstar Global noong 2004 na may
batang mangingisda buhat sa Negros Occidental ang nasagip mula sa barkong F/B
Pio na nagsasagawa ng ipinagbabawal ba muro-amo matapos ang ilang araw
pagmamanman ng CIBG (https://www.philstar.com, 2019)
Kita ang katotohanan ng buhay na mahina ang pisikal, emosyonal at menta
estado ng mga paslit. Sa pauli’t ulit na pagpapasisid ni Fredo sa kanila, may il
nagkakasakit. Sa kabila ng hirap na nararanasan sa barko at sa pagmamando ni Fr
sa pagtatrabaho, malaki ang tiwala at respeto nila sa kanya dahl sa sabi-sabing siy
may kapangyarihan, paniniwalang gawa ng paslit nilang pag-iisip.
Kultura ng Pilipino ang pagiging mapamahiin at ipinakita rin ito sa ilang eks
Hindi nagustuhan ni Dado ang pagsakay ni Susan sa barko. Bukod sa dahilang si Su
ay isang prostityut na di’bagay sa anak niyang si Fredo, may paniniwala ring m
ang pagpapaakyat ng babae sa barko. Kaugnay ng paniniwalang ito ang paghagi
Fredo kay Kalbo sa dagat matapos na malamang siya ay isang babae. Si Kalbo, is
batang mangingisda, ay nagpanggap na lalaki yung makasama sa ekspedisyon
barkong Aurora. Nais niyang mabigyan ng kabuhayan ang kanyang ina at maisaa
ang puntod ng kanyang ama.
Naramdaman ni Fredo ang pagpupursigi at tapang na taglay ng batang ba
Nagpalambot iyon sa kanyang puso. Nakita kasi niya sa bata ang kanyang namatay
anak.
Ayon kay Rickman (sa https://www.google.com), actors are agents of change. A f
a piece of theater, a piece of music, or a book can make a difference. It can change
world. Bukod sa pagmumulat ng kaganapan sa buhay ng mga batang mangingisda
nakararanas ng child labor, naging bukas din ang usapin tungkol sa mga gawa
nakasisira ng kalikasan gaya na lamang ng muro-ai. Kaya naman noong Setyembr
2000, sinimulang ipatupad ang Fisheries Administrative Order No. 203, series of 2
na nagbabawal sa pangingisda gamit ang paraang muro-ami at iba pang katu
nitong nakasisira sa coral reefs and other marine habitat (https:www.bfar.da.gov.p
 Republic of the Philippines
Laguna State Polytechnic University
ISO 9001:2015 Certified
Province of Laguna
Level I Institutionally Accredited

SANGGUNIAN:

Bordwell, D., Thompson, K. & Smith, J. 2017. Film Art: An Introduction. New Y
McGraw-Hill Education
https://m.imdb.com/title/tt0256213/awards. Setyembre 3, 2019
https://tl.m.wikipedia.org. Oktubre 28, 2019
https://www.bfar.da.gov.ph/LAW?fi=348. Oktubre 4, 2019
https://www.google.com/search?q=Art+of+film+goutes. Oktubre 28, 2019
https://www.goodread.com/book/show/72401.Whar_is_Cinema. Agosto 20,2019
https://www.philstar.com Oktubre 28, 2019
Logo, A. 2012. Multi-awarded director Marilou Diaz-Abaya dies. GMA News Online
Reyes, S. S. 1992, Kritisismo: Mga Teorya at Antolohiya para sa Epektibong Pagtut
ng Panitikan. Pasig: Anvil Publishing, Inc.
Sauco, C.S. 1978. Panitikan para sa mga Kolehiyo at Pamantasan. Manila: Bookm
Inc.

Sanggunian
Bernales, R. A., Ravina, E. A., Sicat-De Laza, C., & Zafra, R. B. (2020). Sine at Sosyed
In R. A. Bernales, E. A. Ravina, C. Sicat-De Laza, & R. B. Zafra, Sine at Sosyedad (pp
Sipi at websites 69). Malabon: Mutya Publishing House, Inc.