Download as pdf
Download as pdf
You are on page 1of 301
aoc et a le THANH PHO HO CHi MINH SR a kod CEU n Umea React) TRUGNG DAL HQC KIEN TRUC THANH PHO HO CHi MINH ViiT HA - NGUYEN NGOC GIA QUANG HOC KIEN TRUC NG TY NHIEN VA CHiéU SANG NHAN TAO cuIbU DUNG CHO SINH VIEN NGANH KIEN TRUC, XAY DUNG, CAC DON V] THIET KE UNG DUNG THUC TE NHA XUAT BAN XAY DUNG HA NOI - 1998 LOI N61 pAU Qua whi maim gidng day va thiét ké ting dung thye té, ching 16i manh dan cho suds bain cuin séch "Quang hoc kién trie” v6i mong muén gdp phan nding cao chat hang day va hoc. dang thai la edi ligu tham Rhdo dl tin edy trong thiét ké ing dung thuc 18 N6i dung cudn sich gém 3 phan > Ki thud co 86 ctia nghé thudt chiéu sing Chiéu sing te nhién Chiéu sing akin tao Dale biét, ching t6i trich bién soan mér sé tiéu chudn va tf thuyét ca 58 cita Uy hoi thép sdng thé gidi (C.1.E) vd Lién dodn ki thudt dign thé gidi (U.T. E), voi chit § dé ching ta sé ving budc hda nhép dan theo Ki thudt tién tién cita thé gidi, cling vai da Kang trudng giao lau va kink 18 cha dt nude Khi nghién cit thiét ké kién trie thi nguyén li vd gidi phap 1a 2 ngi dung song hanh, cany théu déo nguyen thi gidi phap lua chon cang chinh xéc, khi 46 s2 6 higu qué kién tric cao nit khong ning ve mt cong nang, kink 18, inh hgp li, ma tham mi kién tric cing dat duge 6 ben ving ti uu. Tham mi dién mao kién trie cling nhu thdm mi dién mao cia con ngudi. Vé sé lugng yéu thith cia dién mao, moi ngudi déu gidng nhau, nhung thm mi dién mao khéng ai gidng ai. Va quan trong hon la mdi mét yéu 16 cau thanh cita dién mao con ngudi hoan roan xée dinh vai cong nding bén trong vétén tai bén ngodi cia nd, Quang hoe kién inc 1a mét b6 phan khai sdu cia li thuyét kién tric ma ching ta quen oi la nguyén Ui kién mic. Khi bién soan ching 16i tm huyét véi nhitng chit § nay. Chie chiin ta can nhiing thiéu s61, chting 101 rit mong nan duac ¥ kién dong gop cia ding nghiép xa gan, xin gui vé Phong Nghién citu khoa hoe Trudng dai hoc Kién trite TP. Hé Chi Mink, hode giti cho tée gid Tran trong biét on sat cd déng nghi¢p. PHAN I NHUNG KIEN THUC CHUNG VE Ki THUAT CO SO CUA NGHE THUAT CHIEU SANG Chusng 1 KHALI NIEM VE BAN CHAT CUA ANH SANG I. SONG DIEN TU, SY TAO THANH SONG DIEN TU Hex lam thi oghiém nhw sau : Ding mot navdn dign xoay chigu cao tan néi qua 2 dng day wy cim L va L’ wi 2 thanh kim Joai D va D’. Trén 2 dau thanh kim loai gin 2 qua cau A va B kha gan ohau (hinh 1-1). Diéu chinh higu dign thé va khoing cach A, B dé xudt hign hién tudng phong dign gita A va B Dién trudng xudt hién giita A va B bién thién theo thdi gian (dong dién xoay chido), khi d6, ding dyng cu do ludng sé phat hién thay tai moi diém M trong khong gian déu c6 cap vécto Vécts cudng 46 dign iuding ~ Véets cudng 46 tit trudng H cing bién thin theo thai gian. Thi nghiém chitng t6 ring, dién trudng bién thién tao ra tit trudng bién thign da dude truyén di trong khdng gian, > Qué trinh nay duge gidi thich nhd 2 Ian diém cla Micxoen Do téc dung ti cia dong dign, xung guanh dign trudng bién thién xudt hién moe tis teudng bién thién, vécto cuéng 46 tir trudng H bién thién twin hod theo thdi gian. Do hign tugng cam ting dign tir, tit trudng bién thién nay lai lam xvdt hign chung quanh n6 mot dign trudng xody, wie 1a lm xudt hign cée vécto dign trudng E bién thién theo thai gian, Dign trugng nay lai to ra quanh n6 mot ty tudng bién thién. Hien tugng xudt hién lién tiép, két qua 1a dién tir trudng bién thién lan truyén di trong khong gian, tao thanh séng dign tit. Nhu vay, séng dién tr 1a wudng dién wir bién thién lan truyén trong khong gian. Hinh 1-1 C6 thé mé ta qué trinh dé qua so dé sau day (hinb 1.2) IL, NHUNG TINH CHAT CHUNG CUA SONG BIEN TU Song dign tir t6n tai trong _méi trudng chat va cd trong mdi trudng chan khong. Song dién jf 1a song ngang : dao déng cba cae vécts E’ va H vudng géc véi phuang, truyén song Van téc truyén séng dign tit trong moi trudng chan khéng Idn nhat so véi trayén tong cée méi trvng khic n tit lan truyén khong cé Jién i moi qua trinh chuyén dong cia cic phan th trong mdi trudng séng, vi vay Hinh 1-2 séng dién tir truyén duoc trong chin khéng. II. SONG DIEN TU PHANG DON SAC A e : Ff - Séng dign tit phiing dan sae 1a s6ng co ’ mot tin sé ic dinh, cing tif 1a cé mot " chu ki T xac dinh : Ey 2n T= -_ +. Trong dé: @ 1a van tc géc Va trong méi truding xae dinh, c6 bude séng 4 xéc dinh h=cT Trong dé C 1a van téc lan truyén song. Hinh 1-3 - Trong moi trung déng chit va ding huéng, ngudn song 1a ngudn diém, 6 nhing vi tri gan tim séng, mat sng Ja nhimg mat cdu,c6 tam lA ngudn song, phudng truyén song triing vi ban kinh xuat phat tir ngudn. O nhiing vi tri xa ngudn séng, c6 thé coi mat séng 1a nhiing mat phiing song song nhau vi vudng géc vdi phutong truyén sng (tia séng). Song dign tis phing don sic, vita tuin hodn theo thi gian (t), vita tulin hoan theo khdng gian (x), ¢6 thé m6 ta trong toa d6 3 chigu nhy (hinh 1-3) IV. PHAN LOAI SONG DIEN TU Song dign tir cé tan sé f hodc bude séng A khac nhau c6 thé c6 nhiing tinh cl khac nhau. Thong thuting, phn loai séng dign tit theo gid tri chiéu dai bude séng 2. - Sng dign tit cd bude séng tit vai km dén vai cm 1a nhing séng v6 tuyén dign, - V6 tuyén truyén thanh ding séng tit 2km dén 11m. - V6 tuyén truyén hinh ding song mét. - V6 tuyén dinh vj (rada) ding séng cm, 2. Nhiing s6ng dién ti ngdn hon, 4 = 0,38 dén 0,76 1a nhing bite xa nhin thy duge (anh sing). Nhiing bifc xa nay cé chu ki rét bé, khoang 15” ~ Nhiing bite xa dign tir cd bude séng 4 > 0,76p go’ la bite xa hong ngoai. - Nhiing bite xa dign tir cd bude séng 4 < 0.38p goi Ia biic xa tit ngoai. 3. Tia Ronghen (con goi la tia X) phat ra tit nhiing vat rin dudi tac dung cia chism tia am cue, va ning ta bie xa y phat ra tir nhiing chat phéng xa ty nhién cing Ta nhitng séng dién ti cd bude séng vao khodng 2.10! mét va nhé hon nia, 4, Moi vat trong uf nhign déu cd ahigt 49 cao hdn dO khOng tuyét déi, cho nén luén lu6n bife xa nding Iugng ra chung quanb, nding iugng may goi 1a ning lung bic xa. Nang luigng bife xa lan truyén di trong khong gian dudi dang séng dién ws H = Doc Ia micrémet 3 Ip = 10m = 10% mm hay 12 Im = {0°mm = 10%. np = Boc Fi milimpicrémét, Limp = 10") = 10m v. ANH SANG - BUC XA DI IN TU KHA KIEN (hinh 1-4) ‘Toan mitn bic xa dign 5 7 Tit ' an Tia vot | oy J Tax | mt, | | Hong ngosi Song vo wyén lo? to'® 308 10 10 107 0 Arm Be xa dign tir kha kién Tit ‘im 4 fc n a 3 | Hong ngoai | Tm | Lam | Xanh | tye | Ving |Ds cam] Hing | Ds | Fore 380 400 439 498 500 568 600631 700 760m dem Hinh 1-4 : Toan pké bite xa dién nt, theo Uy ban thdp sang thé gidi CLE Tit (hinh 1-4) dé dang ahan bié rang, nh sing chi chiém mot dai rét hep trong phd bite xa s6ng din tit, €6 bude séng lien tuc ti 380m dén 760mp, ting voi dai mau : tim, lam, xanh, luc, vang, da cam, héng, 48. - Anh sang ting ban ngay ma mat ching ta nhin thdy dugc 1a tap hop lign tue nhiing buc xa dign tt dan sic ti mau tim dén mau dé, ~ Mot bie xa dign tr ¢6 bude séng 2 xéic vao mat ngudi sé tao mot cam nhan mau si inh trong mién kha kién, khi tac dung xac dink. ~ Nhigu anh sang don sie hop thinh mot Anh sing phic tap - Tinh chat eda mgt anh sing phée tap quyét dinh bai ti Ie cudng 46 quang pho cia cée anh sing don sic thanh phan chia trong tap hop d6. Vin dé nay rat c6 ¥ nghia trong chiéu sang kién tric VI. DINH LUAT CO BAN CUA QUANG HiNH HOC Quang hoc kién tric 1a khoa hoc xay dyng trén co sd nhdng nguyén li ca quang hinh hoc. Quang hinh hoe ta khoa hoc nghién cu sy lan truyén anh sing nhung khong chi y tdi ban chat cla cdc tia sing. Dya vio nhéng dinh lugt co bin va bing céc phép tinh hinh hoc, quang hinh hoc giip ching ta nghién cdu sy tao bong kién tric néi chung, su tiép nhan anh sang trén mat 1m vige trong phong qua hé théng chiéu sing don gidn. Bén dinh luat co ban cla quang hinh hoe : a) Dinh luét vé su truyén thdng cia dnh sang Trong méi trudng trong suét, ding chat va ding hudng, anh sang truyén theo dung thang. That vay, khi anh sing mit trdi lot qua khe cita, Anh sing den pha 6t6 v.v... tao thanh nhiing vét séng thing trong bong (6i Phuong truyén anh sing goi 18 tia sing Khi anb sng truyén qua 1 hd nhé hode di qua vat chin c6 kich thuéc nhé hon hoac cd bude séng 4nh sing thi dinh luat niy khéng cdn ding nifa, khi dé phai ding nguyén li cia quang hoc séng méi Ii gidi duge. b) Dinh lu@t vé tac dung déc lap cia tia sang Tac dung cia cae chim tia sing khdc nhau Mink 15 hoan toan déc lap d6i voi nhau. Nghia 1a tac dung ciia chim tia sing nay khOng phy thude vo sy cé mat hay khong c6 mat cla nhing chim sing khac ¢) Hai dinh ludt vé su phan xa va khiic xa Gnh sang cia Décatt : Khi tia sing OJ tdi trén mat phan céch gitfa 2 mdi trudng trong suét, dang chat va ding hudng thi tia sing OI lai tach lm 2 tia (hinh 1-5) - Tia phan xa IRy - Tia khtic xa IRy Déng thi tuan theo 2 dinh luat sau day : Dink lugt Décaw I : Tia phan xa IR, nim trong mat phang t6i (mat phang chifa tia tdi va php tuyén IN). Géc tdi bing géc phan xa (ij = i*)) 8g Dinh ludt Décan 2 Tia khdc xa cing nim trong mit phing tdi OIN nhung 6 phia bén kia cla mat phan cach n-n Sini ae . <1 = npy c6 gid tri khong déi Sin iy np, - Goi 1a chiét xudt ti déi cia moi tuding 2 adi voi moi trudng 1. Nhu vay, gié tri cla na) phy thuge vio bin chat cila 2 moi trudng (mdi trudng tia sing t6i va méi trudng tia séng khée xa). Siniy . . sg Khis Gs anes i> 2 Tia khic xa gap tai gin phap tuyén IN. Siniy Néu ng) < | tc 12 iy < ig tia khiie xa I¢ch xa phdp tuyén Chit § ring igmax = 0/2, khi dd Khe xa TR" tya sét vao mit phan céch a gia 2 mi trudng khong khi d) Hién tugng phan xa todn phan Nhy vay, chi nhiing tia ti tng voi goe (i iy < ingngy = 2/2 mdi cho tia khic xa. Géc tdi itmax UME VOI igmax = 7/2, ta c6: Sin igmax = Sin x/2 = | Sin i}max = 921 Gée tdi ijynax Nhu vay goi JA tdi han. Khi iy > i1max thi to&n bo tia ti déu cho tia phin xa, khong c6 tia khic xa nao Ta cé hién tung phan xq ton phan. Anh sing truyén ti nyde ra khong khi, itmax = 49°. Hign twgng phan xa toan phin duge tng dung dé d6i phushg truyén anh sang (hinh 1-6) Néu van téc anh sang trong mdi trudng 1 va 2 1a Vy, V2 thi Mi m= Vo Voi nude va Khong khi: ny = 1,33 Voi thiy tink va khong khi: m1 = 1,52 Néu C la vin téc anh sang trang mdi trudng chin khdng, V Ia van téc anh sang trong méi trudging nio dé, thi poe ti Hink 1-6 c ae n= 4, goi 18 chiét suét tuyet di cia mdi truing A. Voi khong khi, V = C, tée 1a n = 1, cho nén cé thé mt moi trudng 1a chiér sudt ti ddi ciia méi trudng dé v suat tuyét déi cia khong khi Chiang 2 DAI LUGNG VA DON VI DO ANH SAN 1. DAC DIEM CUA PHEP DO ANH SANG Buc xa dién ti ma mit ngudi nhan dude, goi 1 bite xa dign tir kha kién. Anh sing 1A bite xa dign tir khd kign chi 1 mét dai rat hep trong to’n phé bite xa dign ti, Nhit vay anh sing lign hé véi sy thu nhan nh sing cba mat ngudi, cho nén dai lugng quang thiét lap thanh mét nhém riéng biét, gom 2 bd phan : ~ Trde quang chi quan - Tric quang khach quan 1, Trae quang chi quan Tric quang chi quan 1a phép do cac dai lugng anh sang dya trén tac dung sinh Ki cha mat ngudi Trong mién bite xa dign tit kha kién, bite xa c6 bude s6ng khic nhau gay cho mat mét cam gide khac nhau vé cudng 46, vé mau sic. Cam giée nay con thay déi ti mat ngudi nay sang mat ngudi khdc, vi vay dinh nghia cdc dai lugng va dan vi quang phai thiét lap vi mat trung binh (mat trung binh 1 mat cia nhi¢u ngudi 6 thi gidc binh thudng) déng thdi thiét lap vdi toan b6 bite xa kha kién cé kha nding kich thich thin kinh thj gidc cla mat trung binh Mac trung binh goi 1a mat chudn duge héi nghi tric quang thé gidi tigu chudn hoa, Uy ban thip sang thé gidi C.LE cong bé 1924. 2. Trae quang khach quan Trie quang khéch quan 1a phép do cdc dai lung quang thuan tiy vat li cing nh phép do cic dai Iugng vat li khic, nhu ning lugng, nbigt dé. vv... Txic quang khach quan chia nhiing yéu (6 khéch quan. Giva dai lugng co va dai lugng quang c6 méi lién he wong hd phifc tap nhung, hoan toin x4¢ dinh. Thuding diing dai lugng co 1a nang lugng Lam trung gian chuyén di. Watt (W) : TW = 1 Jun/s = 0,86 Kcal/h. Jun (J) va erg (e) : 1 Jun = 107e = 0,239 calori (cal). 1 Watt/m? = 0,86 Keal/m?.h 1 cal/em? phiit = 69,76.10°° Watticm? IL. THONG LUGNG BUC XA (0) Trong ty nhién, moi vat déu khdng ngitng bic xa niing luong ra chung quanh, vat ndng bic xa néng, vat lanh bic xa lanh, 14 dé thiét lap sy can bing, m6t quy luat 10 ca tén tai tu nbién, két qua la vat néng dét néng vat lanh va vat lanh lam ngvdi vat néng. Bat ki chim bife xa nao cling mang nang ludng, that vay, chang han phoi mét miéng kim loai duéi nang, sau m6t lic, miéng kim loai néng lén. Nhu vay, miéng kim loai hap thu nang lugng cia bite xa mit trdi tdi tren né va bién thanh nhiét nang. Néu ign tich miéng kim loai S m?, thi gian dat trong chim bic xa 1A ¢ séc nang ludng toan phan ma mat S nhan duge 14 W watt, thi nang Iugng trong binh ma S ahdn dude trong don vi thdi gian, bling ‘ ‘Watt = Ws Goi Ia shéng lugng nang lugng cia chim bifc x@ roi vao mat, néi tat 1a thong lugng bite xa (>) Trong dé : C - Hé sé ti 1, dac trung kha ming hip thu nang lugng bite xa cia vat W - Ning lugng bic xa toan phin, bao gdm bite xa nhin thay va khong nhin t inh bang Watt (J/s). 1 - Thai gian Nhu vay, théng lugng bic xa do bang Iudng nhiét do chim bite xa truyén cho vat va vat kh4c hap thu toan bé hudng nhiét dé trong don vi thdi gian, cho nén don vi cia @ 1a dan vj cong sudt : Watt (-. Js), ic dung, tinh bling séc. u chim bie xa roi tdi mat S 1A chim bite xa don siic, ting vai bute song A xac dinh, thi goi la théng luong bite xa don sac, va ki biéu la 4), Théng lugng bite x4 cba mién bite xa kha kién 6, bing : b= Ee Phé cia mién bite xa kha kién (Anh sang twAng ban ngay) : Biic xa mau tim : 2 = 380 + 450 mp Bae xa mau chim: 2 = 450 + 480 mp. Bie xa miu lam: = 480 + 510 mp Bie xa mau luc: = 510 + 580 mp Bite xa mau vang A = 550 + 585 mu Bite xa = 585 + 620 mp Bute xa 4 = 620 + 760 mu ctla mgt chim sang phai biét cdu witc quang phd, sy phan bé vi ti 18 cae bite xq don sie edu trie trong chim sing dé, Dé gidi quyét vin dé nay, ngudi ta dua vio khai niém "“Cudng dé quang pho” Ki hide @, WW Cudng dé quang pho (92) Thong lugng bite xa phic tap 1a tap hgp nhiéu thong lugng bite xa dan sic cé bude song khéc whau, chong ch én nhau tao thanh. Trong thye té, anh sang ddn sic con goi 1a anh sing cé mau quang phd chudn ty rat han hiu, Chi 6 ngudn sang nhin tao mdi co ‘thé tao gan dting mau quang phé thuan tay, Cung 46 quang phd @r 1 dai lugng dic trung sig phan bé quang phd cla nhing bitc xa dan sc trong théng lugng bite xa toan phin. Dan vi ciia o 1a cong sudt (W) / chiéu dai bude séng 2 (11), te 18 Wat. Nhu vay, cuing dé quang phé ga cia théng lugng bite xa don sac Ia cong suat do bing dai lugng Watt/chigu dai bude séng do bing yw. Dai lugng g, 1a ham s6 ctia 2 (hinh 2-1). db, m= Gy i Wat. Néu biét dang dudng cong cia @) thi % céng suat cia théng Iugng bite xa trong Oy pham vi bude song Wy > a Tadién gag, lich gidi han trong khong W 21 > Ao ¢ voi dudng cong @ : y Tear watt ° yoy IIL HAM SO TH] KIEN VA QUANG THONG Thong lugng bite xa toin phan $ ho’c théng lugng bite xa thanh phin ; chi dac vung vé phuong dién nang lugng chit khéng dic trung cho cim gide vé cuting dd sang chim bie xa gay ra én mat ngudi. Hai chim bite xa dan sic c6 cing mot théng lugng bite xa 6, nhung bude séng h khac nhau, khéng gay cho mat cing mét cim giéc vé cudng d6 sing. Diéu nay x4c nhan ring, d nhay cia mit nguéi khong gidng whau déi vdi nhitng bic xa cé bude song khac nhau. Thi du, vai chim bite xa tit ngoai hoc hing ngoai, di thong lugng > cia 06 cuc 1én, mit cing khdng nhin thay, Nhung véi bite xa mau vang luc (A = 555 my) thi chi cin m6t thong lugng kha ahd ciing dé kich thich than kinh thj gidc va gay mt cim gide sing. 12 Cho nén, muén dae trung kha nang kich thich than kinh thj gidc cla cée chim bite xa, phai xét 43 nhay cia mat d6i vai tig bite xa don sic cé bude séng khac nhaw. Thye nghiém tién hinh nhu sau Roi sang moc vat, Lan lugt tig chim bite xa don sic cé bude séng khac nhau. Khi roi chim bie xa dan sic nao, thay déi théng wong cia né tif thip dén cao, cho ti lic thi gide nhn thay vat bi roi, gid tri @, dé cho mat mét cim gide sing un vat bi coi nh vay, goi ngudng thay. Neghich dio gia tri 6, 6 ngudng thay, goi 1 d6 nhay vy cia mat déi véi bite xa don sic 46 : =o Nhv vay. gid ui $, 6 ngitong thay 1a gid tri nha nhit cia bite xa don side c6 bude séng & di gay cho mat mot cim gide sing xac dinh. Bite xa don sic cé bude séng 2 khdc nhau, gid tri $, clanguéng thay khac nhau, 46 nhay vu, cing khac nhau Thue nghiém tén mat chudn, thi gide con ngudi nhay nhat vé mau ving Ic, 4 = 555 mp. bite xa don sic H6i nghi thip sang quéc té quy ude \4y dé nhay cda mit déi vdi anh sing mau vang luc bing don vi 1 PASSS = Tags =! Nhuf vay, ddi v6i nhiing bite x4 don sic khac, mat kém nhay hdn, do nhay v, déu nhé hon 1. v) = 0 vdi bite xa ti ngoai va _ alc xA Ney mohy héng ngoai. a 2 3} Bl gle Ly bie xa dan she mau ving 3 ! Tuc Tam chudin, thi bie xa don sic 308 mdw xanh phi ph i 16.6 lin, / Ae i h phai phong dai 1 Sag a con bite xa mau dé phéng dai len ] A 9,35 lan méi cho mét cam gide sing os jong nhu mau va ging nhu mau ving luc . Tu két qua thi nghi¢m trén mit chudn, thanh [ap dudng cong quan 0 400 500600700) We gida va va A (hinh 2-2), va goi ‘duong cong thi kién”. Hink 2-2 B Vé phuong dién toan hoc, cé thé coi "dudng cong thi kién" biéu dién quan hé ham sé giifa vy va 2. Ham sé. va = f(A) goi 1a ham sé thi kién Trong anh sang hoang hén, mat chuan nhay nhat déi véi bite xa mau xanh thm, > = 510 mp, va bang khong tai bite xa c6 bude séng A = 380 mp, va 2 = 610 mp. Trong Anh sang ban ngay (thi gic ban ngay), 46 nhay uv, max =I tai bite xa mau ving luc, A=55Smp.. va = 0 tai bite xa ti ngoai, A=38Omp va bite xa hdng ngoai, 2=760 my. ‘Thong long bic xa trong mién bite xa kha kién goi 1a quang théng, ki higu 1A F. Nhu vay, trong mién bife xa kha kién, théng lugng bite xa don sic $a, tudng dng, quang théng don sic la Fy : Fr=vy.b 0 5 watt anh sang. Vi bite xa don sic mau vang luc, vi cing va = J, cho nén Fy sss = ¢,555 3 watt anh sang. Quang thong ca mét anh sing phic tap, bing : FER, = 20,6, ; watt doh sing, Tir két qua thyc nghiém trén mat chudn, ta cd vy cia mat déi vdi cdc bite xa don sie khdc nhau (bang 2-1). Adm | Mau | vingiy | vi dém | a (mp) | Mau | wr agay | vn dem 380 0,00004 |0,000589 | 600 | Da cam| 0,631 0.03315 400 | ‘Tim |0,00040 | 0,00929 620 0,381 0,00737 420 0,00400 | 0,096 640 0.175 0.001497 440 | 0,023 0.3281 660 | Héng | 0,061 0,0003129 460 | Lam | 0,060 0,567 680 0,017 0,0000715 480 0,139 0.793 700 0.0041 | 0,0000178 500 | Xanh | 0,323 0,982 720 0,00105 | 0,00000478 520 0,710 0,935 740 | Bd | 0,00025 | 0,000001373 540 | Lue _| 0.954 0,650 760 0,00006 | 0,000000428 560 [Vang tuc| 0,995 0,328 780 0,000015 | 0,000000139 sso | Vang | 0,870 0.1212 Tit thé ki 17, bing lang kinh, Niu Ton da phan giai anh sang mat udi ban ngay <6 7 mau : d6, da cam, ving, lye, lam, cham, tim. Ki thuat ngay nay d& phi biét duge hang ngin mau khac nhau. Iv, CUGNG DO ANH SANG 1. Gée khéi (g6e khéng gian, goc dc) @ Tit diém O ngodi dién tich kha bé aS, dung nhiing dudng sinh ta trén chu vi cla mit 4S, ta cé géc khdi do. Phin khong gian gidi han trong binh non dinh tai O, c6 cic dudng sinh tya trén chu vi mat dS goi tA géc khéi nhin ti O ti mat dS (hinh 2-3). 2. Radiant (rad) Dung tron tim O, ban kinh R (hinh 2-4). AB =R radiant, rad Nhu vay, chu vi dudng tron L, bing 2 Ls sora F rai 3. Stéradiant (Sr) Mat cau tam O, ban kinh R (hinh 2-5). ase? ; sr Nhu vay, dign tich mat ciu S, géc khong gian quanh tam O, bling : 2 o = ir? = s = 4x Stéradiant (Sr) R? C6 nghia 1a géc khong gian quanh mét diém bing 4x Stéradiant 4, Biéu thie cia géc kh _| ds 7 M Hinh 2-3 | J Hink 2-4 dseR? =1Sr Hink 2-5 hin ti diém O tdi mgt 4S Bé tim biéu thite géc khdi mhin tt O dén mat dS bat ki, ta dymg mAt civ tim O, ban kinh OM = r (OM t& dogn thing trung binh tir 0 dén dS) (hinh 2-6) Dung dS’, ban kinh r va cdc duéng sinh tya trén chu vi cia dS". Php tuyén cia dS* tring véi phyong r. 1s Phap tuyén MN cila dS ngbiéng véi phuong r mdi g6c a, do dé : dS* = dS.cosa. 5. Cuting 49 sing (1) Trong kién tric thudng gap 4 loai ngudn sang li ngudn diém, ngudn mit, ngudn dudng va ngudn khéi. Trude hét ta xét ngudn diém. Ngudn diém 1a nguén Hinh 2-6 1g €6 kich thude kha bé so vdi khodng céch roi sang cia nd. Kha nang phat sang cla ngudn diém c6 thé phan bé déu hoje khéng déu theo moi phuong trong khéng gian quanh né. Cuting do sang 11a dai lugng dae tung khi nang phat sing cia ngudn diém ten ting phugng. Trén mé6t phuong nao dé, cuing do sing I cia ngudn diém Ja dai hrong vat li, vé gi tri, bling mat d6 quang théng dF cia ngudn bic xa trong pham vi géc khéi ohin tif ngudn ti be mit dS chan uén phucng do. Phap tuyén cia mit dS tring véi phvong dang xét. Hinh 2-7, m6 t4 ngudn diém O phat sang theo moi phuwng Trén phuong n, trong géc khdi dw, quang thong Fy do nguén phat ra, roi tren mit dS cé phap tuyén tring véi phuong n, Theo dinh nghTa, ta ¢6 = ») 90 dF, dl, = — do Néu trong géc khdi w, quang théng F phan bé déu, thi: cs Hink 2-7 16 Ss Hay 1 Fo=ly 3 cdSr Néi chung, cudng & sang 1 cia ngudn diém thay déi theo phuong. Néu biét dude su phu thudc cia I theo phudng thi quang théng toan phan ciia ngudn diém, bang F=G1.do Trong 46 g Tich phan vong, ldy theo moi phuang phat sing cba ngvdn, tir O dén 2m, Néu ngudn phat sang ding déu theo moi phuong, goi 1a ngudén sing ding hudng, quang thdng cita né goi 1a quang thong cau. Kbi do ta co F 4n Trong thuc ét ké, vdi ngudn sing bit ki, I thay déi theo phuong, co thé thita nhan gan ding, cuéng d6 sang trung binh I cia né bing cudng do sing cia mot ngudn ding hudng cé cing quang théng toin phin, Trong hé SI, don vi do cudng dé sang 1a candéla (cd). Hi nghi thip sng quéc té 1948 dinh nghia don vj co ban nay nhy sau : Candéla 1a cu@ng dé sang, do theo phiong vudng géc cla ngudn sing cd dién tich bing 1/600.000m?, bite xa nhu mét vat bie xa toln phan d nhiét a dong ede cia platin (T = 2046°K), dui ap sudt 101.325 N/m?. Dan vi ci (1921) ca I La bouji (nén quédc té), 1948, hdi nghi thap sang thé gidi Udi ten LA candéla (cd), led = 0,995 bouji (cd < bouji 5%) Cudng dé sing cia mot vai ngudn : Nén trung binh let cd Dén day t6c 6OW «T= 68 cd Dén day we 100W T= 128 cd Dén day t6¢ SOOW 1=700 cd Den day te 1SOOW 1 = 2500 ed Xudt phat ti don vi cia I, c6 thé dinh nghia dugc tat ca cde dan vi cia phép do anh sng. Truéc hét 1a don vi cia quang thong F : dF = dI.do = candéla, Stéradiant = lumen (Im) Nhu vay, lumen (Im) 1a quang thong cia ngudn sing diém c6 cudng do 1 = led bite xa déu trong géc khéi @ = | Sr. Vé quang thong, phin biét 2 khai niém : - Quang théng toan phan do ngudn bite xa ra chung quanh - Quang théng do ngudn roi tdi mot dign tich nao dé trén phutong ndo dé. Quang théng toin phin cia mt nguén sang 44 dai lugng vat li, vé gid wi, bing toln b6 ning lygng anh sang bie xa trén moi phuong trong don vi this gian Quang théng do ngudn roi tdi mat dS. la dai lugng vat li, ve gia ti bing nang lugng anh sang do ngudn roi tdi mat dS trong don vi thdi gian. Trén day, trong dinh nghia quang thong F, don vi 18 Watt anh sang, Trong thuc té, thudng ding don vj lumen (Im) Gita Im va Watt anh sang c6 quan hé nhy sau : 1 Watt anh sang = 683 lumen hay 1a 1 lumen = 0,00146 Watt anh sang. Véi Anh sang mau vang lve : Fi sss 4.555 62.555 = 1 walt doh sang = 683 lumen V6i nhiing Anh sng dan sac khac, va< 1 Do 46 1 watt nh sing = 683 vj lumen ching han, bite xa mau lam, 4 = 460mp ; v2, 0,06 1 walt anh sing = 683 va = 683.0,06 = 40,98 Im Tong quat, ta cd - V6i anh sing don sie: F, = vy -4, watt nh sing = 683.0, 64 lumen ~ Vi anh sang phife tap : F = 683 [vai dar + 0.20.2 4 + Urn daal = 683 3 0,44, lumen ist Quang théng cau cia ngudn ding hudng, bing F = 4nl = 12,571 lumen 18 Quang théng ciia mét vai ngudn sing: Dén téc nung 6ow = 850 Im Dén tée nung 300W = 1600 Im Nén parafin trung binh 1S Im Ww ¥. DO ROLE DO roi E 1a dai lugng dae tung mite 49 duge roi sing én mat dS, do ngudn sang tir ngoai roi tdi. Gia sir nguyén t6 dign tich aS cia mat $ (hinh 2-8), nhin duge quang théng dF tit bén ngoai roi ti, theo phuang tring vdi phip tuyén ciia dS, Mat do phan bé quang théng uén dién tich dS goi 12 46 roi dE trén mat 48 bang = dF eo oF os Néu quang théng tdi F roi déu trén mat S, thi Nhu vay, d6 roi E trén mét bé mat nao dé 1a dai lugng vat li, vé gia tri, bing quang thong F soi trén don vi dign tich cia mat d3. Con goi E J mat 46 bé mat cba quang théng 6 ngoai roi tdi mat S. ‘Trung hyp mat bi soi nghiéng véi phuong tdi cla chim sing mét géc B bat ki (hinh 2-9). Cudng 46 sing én phuong trung binh r do ngudn O bie xa (tdi 1a dl. Khoang cach tir O dén dS [a r, do 1 gée khéi nhin tit ngudn di O Wi dS. Ta cé dl. dS . cos dE A ds. Hinh 2-8 Hink 2-9 Vay, khi chiéw sing bing ngudn diém, d6 roi E trén mat bi roi ti 1é nghich vi binh phuong khong cach tif ngudn ti mat bi roi. 19 Dé roi E con phy thudc vio géc tdi B, tia sing cing nghiéng (g6c PB cing én) thi 6 roi E cing nhé. Don vi cia E : Tit biéu thie dinh nghia d6 roi 5 — F — Quang thong tit ngo’i eqi ti _ lumen 5 Dign tich mat bj roi m Bon vi nay goi 1a lux (Ix) Trong hé do lugng CGS ci, don vi cla E 1a ft : Fét = 104lux Vai do roi thudng gap Ning gia trua = 100.000 lux Trdi nhigu may = 1000 lux Bib dé doc sich = 30 lux Ba dé lam vige tinh vi = $00 lux Di dé i xe 5 ux ém tring tron 25 lux V1. BO TRUNG R D6 trung R 1a dai lvang dic trung d6 sing toan phan ciia ngudn khdi hay ngudn mit, Khong thé ding quang thong F dé ic trung kha ning phat sing cia ngudn khdi hay nguén mit, vi ngudn khéi hay ngudn mat phat sang yéu nhumg kich thude cui: ngudn [én thi quang théng toan phin cia n6 cé thé lén hon quang théng toan pl ctia ngudn khéi hay ngudn mit phat sing manh nhung kich thude ngudn nbd. Gia sit mat phat sing S, la mét vat rin bi dét néag chang han, My trén mat 46 mot nguyén tS dién tich dS (hinh 2-10). Quang thong ton phin dF, do dS bie x9 trong ban cau, tng véi géc khéi w = 2n, Sr. Do teung dR bing ak as dR = Néu quang thong F bifc xa déu tir mat S thi : F R=£ Hink 2-10 Don vj cita R Trong hé do luéng Sl, don vi cia 46 trung 1a : lumen/m? = im/m? 20 Liu § : BA 191 E + Im/m? ; lux Ss F ee Do tung R= 5: lm/m? khong 66 ten ciéng FS li d6 roi tren mi do quang thong ctia ngudn tir bén ngoii roi ti R= F/S 1a dO tung, trong dé quang thong F do mat $ bife xa ra DO crumg R cla mot ngudn ty nd bite xa Anh sing, ndi chung khdng lién bé véi 6 ro} E, Nhung dé trung ca mot ngudn bic xa anh sing nbd phin xa (bie xa phin xa) nh sang uC bén ngodi ti, thi phi xdc dinh tit d6 roi tren nd R=KE Trong db K : Hé sé phin xa (p) hay xuyén qua (t) Ney ngudn phan xa anh sing tir ngoai roi tdi, hé sé phan xa cua be mat nguon Lp. thi R=p£ Hay [i pF = S.p.E = SR Néu nguén khéi hay ngudn mvt trong sudt, hé sé xuyén sing i +, thi R=tE u nhur moi vat phat sing trong thyc « Thi du: Quang thong F phan bé déu trén sin nha S = 20m”. Néu Lit gach ciment mau tring, p = 0.8. Néu Lit gach ciment mau nau p DG trung cia sin nha trong 2 truéng hop bing : .8.F/S = 0,8.1000/20 = 40 Im/m? 2. R = 0,2.1000/20 = 10 Imn/m’. vil. pO CHOI B Trong thyc té nhiéu trudng hgp sit dung nguén khdi hay ngudn mat phat sing khong dév theo moi phuong. D6 chéi B 1a dai lugng dic trung kha nang phat sang theo tig phuong cua ngudn khéi hay ngudn mit, 21 Gii sit nguyén t6 digm tich phat sing dS cua ngudn khdi, php tuyén N cia né hyp vdi phuong cla quang thong dF mot géc @, trong gidi han géc khéi dw. Cuéng d6 sing theo phudng cla quang thong la dla Nguyén t6 din tich dS* 1a hinh chiéu cia dS trén phuong truyén quang théng 0 (hinh 2-11) Tacé: dS’ = dS.cos0 D6 chdi B cia nguyén t6 phat sang dS bing : ly dlp By = = o* as° ~ dS.coo Khi © = 0, wdc Ja khi phap tuyén N eda nguyén 16 phat sing dS triing voi phuong truyén quang thong b) thi cosO = 1 va do chdi B cé gid tri 1én nha, c6 nghia 1 néu nin mat phat sng theo phyong phip tuyén cia im thay ch6i nat. aFy Viring: dlp =——~ or : a sSedSco Fo @ By = — ee antic Nhu vay, d6 chi B 1a dai lygng vita biéu thi mat ud gée ciia quang théng theo phuong cudng dé sing I, lai vita bigu thi mat dd be mat cia quang thong pet do mat dS bite xa ra. D6 chdi B 1a dai lugng do mat ngudi truc tép cim thu. Néu mat phat sing bie xu anh sang déu trong géc khéi w thi E ©.S.cos8 B I S. cos Hay fa: Trén phudng phdp tuyén cia mat phat sing (khi 0 = gia tri [dn nhat + €080 = 1), d6 chéi B cd 1 pel s Thong thung, d6 chéi B cia ngudn khéi hay ngudn mat thay déi theo phuong, tie 1 phy thude vio géc 6. 2 Néu dd chéi B cia ngudn khéng phu thudc theo phugng, (B = const theo moi phudng) thi ngudn sing dé goi la ngudn Lamber (J. Lambert, nha toda hoc Bic 4728 - 1777) Chinh xde, chi ¢6 vat den tuyét déi va nhdng vat khuyéch tan anh sang déu theo moi phucng méi [3 nhiing nguén Lamber. Tuy shién, trong thyc té, nhiing bong dén phd oxyt Magié hay chup thiy tinh miu trang sifa c6 thé coi gin ding li nguén Lamber, Don vi cla B Don vi cla B xde dinh tit biéu thie : 1 ed * $.c0s8 * yn? I do bing candéla, $ do bing m? va dat (én phuong vudng géc véi phuong troyén iz iz phuong vudng gi quang thong © cda ngudn ; 0 = 0 ; cosO = 1, don vj nay 1a Nit (NU. Co thé truc tiép ding cd/m”. Nhimg mat tang wi kién tréc nhw mat gach khéng trat, mat da thién nhién khong dO chéi phin bé trén ba mat cd thé coi nhu dang hugng lo Tnax * S.co® ~ $ Bo = const 6 chéi nhé nhdt mat ngudi nhan big duge = 10° nt. Mat trai gitta trua (5 ~ 210%nt Mit Udi mdi moc 5.108 on lox. Day tc cia bong dén 10° nt Bong dén ma 20,000 at \ Dén néong 1000 at XN Zs Mit tring cim nhin qua khi quyén 2500 at 30.000 nt Mat gidy ting dudi tring 006 at VIIL QUAN HE GIUA DO CHOI B VA BO TRUNG R CUA MAT PHAT SANG Trén day, ta di cé biéu thite dF; By = ——- do . dS . cos Hay Ia: dFo = By. do. dS. cos @ 23. La quang thong dF do nguyen 16 dién tich dS cia ngudn bite xa trong gidi han gée khéi doo. 24 esine amrsin®. dy Nhu vay, quang thong dF do nguyén 16 dign tich dS bite xq trong indi gdc Khdi w, bang tich phan bie thife (1) lay theo «. mber. dd chéi B = const ; va quang thong dF do mat phat Néu 1a ngudn La ing dS. theo moi phuong thi trong hé toa 6 déi cuc, Oz 1 dS (hinh 2-12), voir = 1 : Hink 2-12 bite xa dF = B.dS.cos®.sin®.dg.d0 @ Vay quang théng toan phin dF do dS bifc xa theo moi phudng, bing tich phan bidu thife (2) lay theo géc @ tit 0 > 2x va géc 0 tir O > n/2 - Xuyén qua dinh hudng - Xuyén qua khuyéch tan Hinh 3-7 - Xuyén qua hén hop sin 1.1, Xuyén qua dink huéng A , 02 a) Vat liéu trong suét cé 2 bé mat song song . (hink 3-7) “ - Phucng cba quang thong xuyén qua (F,) tring Minh 3-8 vGi phudng cba quang thong tdi (Fy) - Gée gi iy bing géc xuyén qua iz ; (i = i) ; - Géc khéi @, cia chim tia tdi bing géc khdi i (9 cla chiim tia xuyén qua ; (@; = ©) : NNéi chung, thy tinh 6 b) Vér ligu c6 2 mat Khong song song Phuong ciia anh sing xuyén qua (F;) khic voi phifong ciia anh sing 16i (Fg) (hinh 3-8) Anh sing xuyén qua bi phan giai, bude song cing ngin, tia sang xuyén qua cing ri xa phap tuyén 4.2, Xuyén qua khuyéch tan a) Xuyén qua khuyéch tan hodn toan Anh sang xuyén qua phin bé déu tren cae hudng trong ban cau duéi (hinh 3-9a). Anh sing nay cho cim gide mat diu, dé chiv. Thye é, rit han hitu cé vat ligu xuyén sang khuyéch 14n hoan toan ma chi gap vat ligu xuyén sing khuyéch tan hoin toan gin ding (hinh 3-9). Thiy tinh mau sifa c6 tinh chat nay, vi vay thudng d) ding thiy tinh mau sifa lam chao den. by Xuyén qua khuyéch tan dinh hudng (hinh 3-9c} ‘Thiy tinh Yong tang tréing cé tinh chat nay. Hith 3-9 1.3. Xuyén qua khuyéch tén kon hgp (hinh 3-9d) 31 Il. DAC TRUNG CHIEU SANG KIEN TROC Khi thiét ké, xif li chiéu sang kién tric, hai hé sO phan xa p va xuyén qua t cla vat ligu 6 nghia v6 cing quan trong Cac bé mat cba két cdu bao che va phan cach trong kién tric déu cé tinh chat phin xa va xuyén qua inh sing chon loc, anh sing c6 bude séng khac nhau, phan xa va xuyén sing khée nhay, do 66 quang phd cia quang thdng phin xa va xuyén qua ciing khéng gidng nhau, vi khong giéng quang phé cla quang thong dén. Vi vay, mau sic trén be mat quan sat ma mat ngudi nhin thay, vita phy thude quang phd cia quang thong tdi, vita phu thude vio quang phd cia quang thong phan xa hay xuyén qua, vi quan trong hdn, phy thuge vio cdu nic, ti Ié cic anh sing don sac hgp thanh trong anh sang phan xa hay xuyén qua, Bé dic trung tinh chat phin xa hay xuyén qua chon loc cia vat ligu, ngudi ta dua sa khdi niém “hé s6 phan xa quang phé p, ” va "hé sé xuyén qua quang phd 1" Hé sé phin xa quang phd p, dic tung cho hé s6 phan xa p cia bé mat vat ligu 46i vdi ink sang don sc 4 bude séng % nao 46, x4c dinh bang = Ky poe Pua Fux Tuong tw: Fuld Trong dé F,._4 - Quang théng don sic, bude séng i tdi bé mat vat ligu. Fy» vii Fy .¢- Quang thing don sic, bude séng A phin xa hay xuyén qua vat liéu. Déi vdi vat ligu xay dung, khi roi anh sing tdi Ot bé mat nao 46, mot phan anh sang bi hap thu, néu vat ligu trong sudt, sé co mét phan Anh sang xuyén qua, phin con lai, bé mat vat ligu phin xa ra moi phia, hod dinh hung hodc khuéch tan. Kha nang h4p thu anh sang hoan toan khac nhau déi vdi vat ligu khac nhau. Anh sng don sée khic nhau bi vat ligu hip thu cing khac nhau, Biéu nay lam cho anh sng phan xa hodc xuyén qua khéng giéng anh sang tdi nhu da phan tich trén day. Mat ohan duge anh sing duge coi 1a ngi howe xuyén qua anh sang ti ngoai roi tdi sang thé cp nhé tinh chat phan xa ‘That vay, néu quang théng roi tdi la dg, quang théng phan xa dFp, phan xa tit bé mat nhan anh sang tdi, ta co pdFg Dé roi E tren mat (dign tich dS) nhan anh sing tdi, bing ary ~ 4S Dé trung R, bang fp ae as Pas? DO chdi B, bang R=tE Gidng nhu én day da ching din. Mot val duge goi fa tring néw vat 66 phan xq khuéch tin hdu nh toan bd anh sang tdi. Khi dé p = 1. Mat tuyét mdi roi hofic mat phi magiéoxyt, p = 0,9 Mot vat dude goi la den néu vat ¢6 hap thu hau hét anh sing téi wén nd. Vdi vat den p << 1 Mat son den c6 p = 0,01 33 Chusng 4 DO NHIN VA NHAN TO ANH HL DO ohin La chi mic d6 nhin rd vat quan sit, 1A muc dich tia quang hoc kiéw wie. Dé ohin lién hé tryc tiép véi kha nding thu nhdn anh sang cia mit. do dé cin dm higu cdu tao va su thu Ahan Anh sing ctia mit. I. CAU TAO VA SU THU NHAN ANH SANG CUA MAT B - Thiy tink dich ii - Long den P- Con ngudi Li mot 16 hd nhd ctia long den. C - Thiy tinh thé, 14 mét thdu kinh 2 mat cong I Jing mot cl cau tao trong suét, dan hdi, 2 mat cong li ctia nd c6 thé thay déi dd cong ditge D - Thiy tinh dich. Lee ; Cait ngang mais tt ngodii vito rr - Mang tha ee By kinh thi gide, tya ny mot cdi Idi dan bing nhing dy thin kinh thi ‘ic & phn phia wong va sau mat goi a vong m V - Diém ving, déi dign vai thiy tinh thé C uén giao diém giita truc mat va vong mac. Diém ving rit hay anh sing. Khi quan sat, 16 con nguai P tw diy chinh Idn nhé dé quang thdng di vao ma thich hgp nhét. Thiy tinh thé C thay déi dé cong wen 2 mit cla nd, tite 1a thay d 6 hoi ty cia Anh sing dé nh eda vat quan sat roi ding tr8n vOng mac rr. Anh sé gay ohiing kich thich thin kinh thi gide, két qua ta nhin thy 1 vat Nba kha nang thay déi do cong tren 2 mi thay tinh thé C ma mat cé thé nbin vat véi Khong cach dén mat xa gan khic nhav. Ii. TH] GIAC BAN Ni Ay, THI GIAC HOANG HON Khi anh sang truyén tdi mat ngudi, thue chat 1a do dién trudng E wong anh sing tie dung Yen cae té hao thin kinh phi gide cla Vong mac, gay nén cim gide sing. Do 6, véets cudmg dd dign trudng E wong anh sing dude goi la vécts séng sang Khi anh sng tie dung len m @ gay mot cm gide sang, cim gidc nay xe dinh ing d6 roi E trén véng mac do quang théng F tif vit quan sat roi vao mat. 34 Vang mac 1a ndi nhin nhiing kich thich tit bén ngoai roi tdi, mang ludi thin kinh thi gide cla vOng mac chiifa nhiing té bio nhay anh sang, 4 gidta la nhiing té bao hiw sie goi 1a bio nén (c khodng 7 trigu té bao adm) va chung quanh 1A nhing bao v6 sie goi 1 1 bao gay (cd khoang 100 trigu té bao gay). Hai loai 18 bao nay git vai trd khde nhau khi xudt hién cam gide sing. TE bio v6 siic nhay han té bio hiu sie nhung lai khong cé kha ning phan biét mau sic. Té bio hiu sic, khi bi kich dich sé cho cim gidc mau sic va gitip phén biét chi tiét vat quan sat hon 1a té bio v6 sic. Tuong dng vdi 2 loai é bao hitu séc va v6 siic, con ngudi cd 2 thi gide khac nha ) Li th gide ban ngay va thi gide ho’ing hon 1, Thi gide ban ny Thi gic ban ngay lién hé vdi su kich thich 1 bao hitu sic Khi d6 roi E di Ién, vai E 2 10 lux (4nh sang ban ngay) thi té bao hau sie cho cm gre mau sic va phan bigt chi tiét eda vat quan sat Nhu vay, khi dO roi E > 10 lux thi thi gide ban ngdy fam vide. 2. Thi gide hoang hon Thi ic hong hdn lig hg vdi sy kich thich lux (anh sing hoang hon) thi & bio v6 sic I khi d6 roi E < 0.01 Thong thuisng thi ca 2 thi gide ddng théi tac dung véi mire A khde phav, nhung khi E $0.01 lux thi chi c6 «é ba vO siic lam vige. D6 roi E = 0,01 lux dén 10 lux thi cd 2 bao cing lam vige. 3. Qua trinh thich nghi Qua tinh thich nghi 1a qua trinh dé cho thi giéc hoang hén hoat dong. Khi chuyén tir dd roi 14a qua dO roi h6, té bao vo sic khéng thé dat ngay dd hoat dong cye dai ma cin c6 thai gian quen din - thich nghi. Vi vay khi chuyén eY thi gidc ban ngiy sang thi gide hoang hOn, qua tinh chuyén tiép wédng ddi cham. Dac diém nay 6 ¥ nghia trong chiu sang kién tric. Khi mit da thich nghi hoan (oan, dé nhay rat Wn, ching han véi anh sang mau vang 6 thé nhan dude d@ roi E = 3.10 lux (= 4,10" ergés. terg/s = 1,25 Ix). tue Quang thing bé abit di giy mot cim gide sing khi mit da thich nghi goi 1a nguwang nhay, DO chéi 6 ngudng thay B = 10° edfw?, 16a mat vdi B 2 5000 cd/m’ Thj gia ban ngay, mat c6 thé nhan dude dO roi Idn ni lux. D6 roi lén han sé kim dau mat va hai vong mac: it trén con ngudi E = 250 35 Khi chuyén nhanh tif méi trudng sang it sang mdi trudng sing nhigu, mac dit quang théng trong méi trudng sang nhiéu khong vust qua gidi han cé thé chiu duge cia mat cing lam hai v6ng mac. Thi gidc hoang hdn chi cdm nhan mét miu xank xdm nh nhau ddi voi moi anh sing don sic khéc nhau, mic di d6 nhay khée nhau v6i anh sang don séc khde nhau, D6 nhay ciia thi gidc hoang hon khéng gidng vi do nhay clia thi gidc ban ngay. 4, Cye can vi eye vién Khi quan sat, thiy tinh thé C ciia mat ts thay Gi 46 cong cia 2 mat 18i dé digu chin do hOi ty quang théng, dua anh cia vat quan sat roi ding < trén véng mac (hinh 4-2). Nhd vay ma mitt c6 thé nhin vat quan sat tn khoang cach xa gan khac nhau. Tuy nhién, kha nang diéu chinh cia thay tinh thé C efing 6 han. Hinh 4-2 V6i mat binh thudng, diém cyc cin céch mat khong 20cm, khi dé thdy tinh thé phang lén ti do cong cyc dai. Cdn diém cuc vién d v6 cing. 8. Dé chéi chi quan D6 chdi chi quan 1a dé ch6i cla vat quan sat tic dong 1én mat ngudi, mat ngudi 4 mot dung cu «ric quang chi quan. D6 chéi chi quan, vé gia tri, bing d6 roi E’ nhan dugc trén vng mac trong gidi han cia nb. Tis so dd cdu tao cua mit (hinh 4-3), ta c6 = Aw’ - Gée khéi gidi han céc tia sang tr 15 con nguai dén vong mac. F, F’ - Tigu digm cia mat ff - Tigu cw 1 va 2, ting véi tigu diém F, F H - Vi tri mat phing cach dinh giéc mac, vé phia tong +1,348mm H’ - Vj tri mit phing céch dinh gidc mac, vé phia trong +1,602mm. gide mac Tigu cw 1 voi f = -17,1mm ; tide . cu 2 véi f = +22,8mm F = Gid si vat quan sit kich thude hou han, 4} chdi B. Khi dé d6 roi E’ trong pham vi cia anh bing 174 EK a(n Py Ao Hinh 4-3 36 Trong dé : n,n’ - La chiét sudt cba khong khi va cia thiy tinh dich chifa trong mat K - Hé sé ké t6i 46 nhay cba mat déi vdi bie xa kha kién, Cho nén d@ chéi chi quan (do bing d6 roi B’) cia vat quan sat xéc dinh tir 46 chéi B cia chinh nd. Néu anh ciia vat quan sat én vng mac cé kich thuée hiftu han thi do chéi chi quan khéng phu thuéc vao kich thuée cila vat va khodng cach tir vat dén mat. Ching han 2 ( gidy cé d6 roi nhy nhau, cho mét cam giée dO chéi nhu nhau, mic dd mét 18 gidy dé gan va mét t8 gidy dé xa mat. Cung 46 cia thi gide cing nhu cae gide quan khde, khong phii ti 1é mot céch don gian vdi céng suat kich thich Cudng a6 cita thi gide gidng nhu cia thinh gidc, c6 thé thita nhan 1a ti 1é véi logarit ctia cong suai kich thich. Theo Veber - gerner th Enigu dung = L8Exicn nich Tit quan hé gida E’ va B trén day, c6 thé thiy ring, néu ting B lén 2 Nin thi E* Hing [én it hon nhieu Trén day ta xét vat quan sat dude nhin dudi mdt géc gidi noi, néu vat quan sat & xa dén mic cdc tia sang dén mit cé thé coi nhu 1a song song nhau, khi 46 trén v6ng mac khéng thu duge anh déng dang vdi vat quan sat, mi chi thu dude mot vong tron xéc dinh do hign tong nhigu xa 4nh sang cia mat, kich thudc ctia vong tron nay phy thudc vao céu tgo cia mit. Két qui 1a dé chéi trong pham vi vong tron nhiéu xa duge xe dinh béi gid tri cla quang théng AF tdi trén con nguoi cua mat, Gia st quan st mOt ngudn sang kha xa, cd thé coi 1a mét ngudn dim, lic dé quang théng AF bing, (hinh 4-4) : AF = Lao Trong 46 1 - Cuving d6 sing ciia ngud ong a sing eta nguba _ _ Ao - Géc khdi cé dinh tai ngudn sing nahin tdi ~~ con ngudi cia mi u 40 3 Néu khoang cdch tit nguén dén con ngudi cia mat la r, dudng kinh 16 con nguoi 1a d thi : nd dw = ae Hinh 4-4 37 D6 chéi chi quan xac dinh tif quang théng AF dén trén con ngudi cla mi . bing e ae Vay d6 chéi chd quan cia ngudn diém xAc dinh theo cudng dé sng I cua ngudn, dang thdi phu thuge vio khong cach r tif nguén dén mat Il. ANH SANG MAU - TINH BA BIEN CUA THT GIAC VA HE QUA ‘Vat quan sit cé mau nhan Anh sang tir ngoai roi ti, cam nhan dude mau cia vat liga quan t6i dic diém sinh li cia mit ngudi, ute 1a phy thude va0 dé nhay cia té bio nén - thi gidic ban ngiy. Kha nang cim nhdn mau cia mit ngudi die trung bang ba thong s6 : = Dé chéi cia anh sang mau, bidu thi sé Ivgng anh sang. = Dé hién mau, xac dinh bing bude séng don sic cia mau hdn hgp. DO thudn khiét cia Anh sing ering, dinh gia mic dd lién tuc cla phd bite xa toan phan. Ba thong sé dic trig d&c diém sinh Ii cba mit nguii khi ciim nhan anh sang miv, goi 1a tinh ba bién cia thi gide. 1. Tinh ba mau cia doh sng trong cém nhin cia thi Néu dit hai hoge ba mau lién hau trén mot nén uring, mit sé 1 mau don sic, déng thdi mat cing cam nhan mét hén bgp trung gian giifa cde miu dan sic thinh phin, iy hon hop cae dan sic c6 butde séng Ching ta c6 qué nhigu thi du vé Ada mau anh sing, ching han hén hgp anh sang don sic mau xanh da tri, 4 = 436mp vdi anh sang mau vang, 2 = 580mp sé cho nh sing mau xan la cdy, 4 = 546mp. Nhu vay néu chon duge ba mau co bin, sao cho hai trong ba mau dé ¢6 bude song 6 hai diu cling cia phd nhin thay, dé khi hon hgp cd ba mau di cho mot cim nhan cua mit tat ci nhifng mau sic mong muén. Nam 1931, Uy hdi chiéu sang quéc té (C.1.E) x4c dinh ba mau co ban nh sav Mau dé (Red) - R A = 700mp Mau xanb li (Green) -G, 4 = 546m. Mau xanh da tri (Blue) - B, 2 = 436mp Cach han hgp ba mau eo ban nay duge mé ta trén (hinh 4-5), goi 1a hé théng RGB. V6i tigu legng hdp li cia ba bite xa don sac cd ban may sé cho mat mét cim ohan mau ting giéng mau cla den chudin W (1a mau sdng tring cia dén Xenon, loai 38 dén cé quang phé bite xa 6n dinh khéng phy thuge wao bude séng 2 trong mién kha kién). Di nhién, khéng phai la anh sang tring vé phudng dién vat ti Neuyén li tron ba mau cho cim nhgn mau tring cia thi giée da c6 wr cd xua, 1a hé qua cba nguyén |i thi gide ba bién, hodn toan la do tie dung sinh Ii cia thj gide chit khong phai cia vat Ii, tuy nhign, su hdn hap tuan theo cée dinh Iuat Hinh 45 tuyén tinh (dink ludt Grassman), tite [i nhitng Hin hop mau hé thing RGB quang thing don sic thinh phan sé hén hgp theo quy tie toan hoc ella cae dai Wugng dai x6: dé chéi eda hon hop mau 1a téng do chéi cha cdc mau thinh phan Néu muén 6 anh sing tring eda mor dén chudn nio d6, ching han anh sing cia den W, thi 46 chéi cia ba bite xa don co bin cia he théng RGB phat cé i 1 sau day : G = 4,59R vi B = 0,06R. Bude séng 4 cua hia hop mau don sée vao ti 18 d6 ba bite xa dan sie thank phin RGB, dé thi cia quan hé nay goi 18 ham sé mau (hinh 4-6a). sie Hinh 46 Tir dd thi cla ham sé mau, dé dang tim duge ti 1¢ dé chdi cia 3 mau co bin RGB dé cho hén hop mau don sic bude séng 2, thi du DE 66 436mp, cin c6 6 chdi cia R = 0, G=0, B = 0,29 - 2 = 600mp R-034, G=006 B=0 500m R = 0.07, G= 0,08, B= 0,05 39

You might also like