Professional Documents
Culture Documents
Balance of Power
Balance of Power
The Balance of Power between the Great Powers: Neo-Realism Theory Analysis
การถ่วงดุลอ�ำนาจระหว่างประเทศมหาอ�ำนาจ : วิเคราะห์ตามทฤษฎีสัจนิยมใหม่
The Balance of Power between the Great Powers: Neo-Realism Theory
Analysis
บทความวิชาการ
บรรจง ไชยลังกา
กองบัญชาการกองทัพบก
E-mail: bon_chance_c21@hotmail.co.th
บทคัดย่อ
วัตถุประสงค์ของบทความนี้ เพื่อศึกษาถึงการถ่วงดุลอ�ำนาจระหว่างประเทศมหาอ�ำนาจตามมุมมองของทฤษฎี
สัจนิยมใหม่ โดยเก็บข้อมูลจากเอกสารต่าง ๆ และอินเทอร์เน็ต ของสถาบันการศึกษา หน่วยงานทางวิชาการ และผูเ้ ชีย่ วชาญ
ทางยุทธศาสตร์
ผลการศึกษาพบว่าโครงสร้างของระบบระหว่างประเทศ ขึน้ อยูก่ บั บทบาทระหว่างประเทศของประเทศมหาอ�ำนาจ
เป็นหลัก และพฤติกรรมระหว่างประเทศของประเทศมหาอ�ำนาจขึ้นอยู่กับผลประโยชน์แห่งชาติของประเทศมหาอ�ำนาจ
และลักษณะของขัว้ อ�ำนาจ เมือ่ ผลประโยชน์ของประเทศมหาอ�ำนาจเปลีย่ นแปลง พฤติกรรมระหว่างประเทศของประเทศ
มหาอ�ำนาจก็จะเปลี่ยนแปลงไป และส่งผลให้ระบบดุลอ�ำนาจระหว่างประเทศเปลี่ยนแปลงไปด้วย
Abstract
The purposes of this article were to investigate the balance of power between the great
powersaccording to neo-realism theory. Data was collected from documents and internets of educational
& research institutions and strategic experts.
The findings of this study were as follow: Patterns of international system are based on the great
powers' international roles. Behaviors of the great powers depend on their interests and the international
power polar. When the interests of the great powers change, their international behavior will change,
consequently, the international balance of power system will change.
บรรจง ไชยลังกา
วารสารสถาบันวิชาการป้องกันประเทศ 25
NATIONAL DEFENCE STUDIES INSTITUTE JOURNAL
Keywords: International System, the Great Powers' ผู ้ เขี ย นจะศึ ก ษาถึ ง การเปลี่ ย นแปลงดุ ล อ� ำ นาจ
International Roles, International Behavior, National ระหว่างประเทศมหาอ�ำนาจตามทฤษฎีสจั นิยมใหม่โดยการ
Interests, Balance of Power วิเคราะห์ตั้งแต่ยุคสงครามเย็นจนถึงปัจจุบัน โดยแบ่งเป็น
๔ ตอน ได้แก่
บทน�ำ ตอนที่ ๑ ระบบดุลอ�ำนาจในยุคสงครามเย็นตอนต้น
ตามทฤษฎี สั จ นิ ย มใหม่ (Neo-Realism) ของ (ค.ศ. ๑๙๔๗ – ๑๙๗๐)
Kenneth N. Waltz นั้น รัฐต่าง ๆ มีปฏิสัมพันธ์กันอยู่ ตอนที่ ๒ ระบบดุ ล อ� ำ นาจในยุ ค สงครามเย็ น
ภายใต้โครงสร้างของระบบระหว่างประเทศ โดยประเทศ ตอนปลาย (ค.ศ. ๑๙๗๐ – ๑๙๙๑)
มหาอ�ำนาจมีบทบาทมากทีส่ ดุ ท�ำให้แนวคิดเรือ่ งขัว้ อ�ำนาจ ตอนที่ ๓ ระบบดุลอ�ำนาจในยุคหลังสงครามเย็น
และผลประโยชน์ของประเทศมหาอ�ำนาจ เป็นพื้นฐาน ตอนต้น (ค.ศ. ๑๙๙๒ – ๒๐๐๘)
ส�ำคัญในการวิเคราะห์ระบบระหว่างประเทศทฤษฎีสจั นิยม ตอนที่ ๔ ระบบดุลอ�ำนาจในยุคหลังสงครามเย็น
ใหม่มีองค์ประกอบส�ำคัญ ๓ ประการ (ศิริสุดา, ๒๕๕๗: ตอนปลาย (ค.ศ. ๒๐๐๙ – ปัจจุบัน)
๓๓-๕๔) ได้แก่ หลักการจัดระเบียบ (Ordering Principles)
โดยในระบบระหว่ า งประเทศมี ก ารจั ด ระเบี ย บแบบ ตอนที่ ๑ ระบบดุลอ�ำนาจในยุคสงครามเย็นตอนต้น
อนาธิปไตย (Anarchy) แต่ละรัฐเป็นอิสระไม่ขึ้นต่อกัน (ค.ศ. ๑๙๔๗ – ๑๙๗๐)
ไม่มีอ�ำนาจศูนย์กลาง แต่ละรัฐต้องช่วยตัวเอง (Self-help) สงครามเย็ น (วิ กิ พี เ ดี ย ) เกิ ด ขึ้ น ในช่ ว งหลั ง
องค์ประกอบนี้มีลักษณะคงที่, การแบ่งงานกันท�ำ (Differ- สงครามโลกครั้ ง ที่ ๒ เพราะเมื่ อ สงครามโลกสิ้ น สุ ด ลง
entiation of Functions) โดยในระบบระหว่างประเทศ ได้ท�ำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอ�ำนาจทางการเมืองระหว่าง
ไม่มีการแบ่งหน้าที่ระหว่างหน่วยในระบบ แต่ละรัฐต้อง ประเทศ โดย อังกฤษ ฝรัง่ เศส เยอรมนี อิตาลี หมดอ�ำนาจลง
ท�ำทุกเรื่องด้วยตนเอง องค์ประกอบนี้ก็มีลักษณะคงที่อีก สหรัฐอเมริกาและสหภาพโซเวียตขึน้ มาเป็นมหาอ�ำนาจแทน
เช่นกัน และการกระจายขีดความสามารถ (Distribution of อีกทั้งสหรัฐอเมริกาและสหภาพโซเวียตขาดจุดมุ่งหมาย
Capabilities) ระหว่างรัฐในระบบไม่เท่ากัน เพราะแต่ละรัฐ ที่จะด�ำเนินการร่วมกันอีกต่อไป ความขัดแย้งเริ่มต้นขึ้น
มีทรัพยากรไม่เท่ากัน แต่ละรัฐจึงท�ำหน้าที่ได้แตกต่างกัน หลังจากทั้งสองประเทศมีมุมมองต่ออนาคตของประเทศ
และน�ำไปสู่แบบแผนของระบบระหว่างประเทศ (Pattern ในยุโรปตะวันออก และประเทศเยอรมนีแตกต่างกัน และ
of behavior) องค์ประกอบนี้ไม่คงที่ เพราะขีดความ ท�ำให้เกิดความขัดแย้งทางอุดมการณ์อย่างชัดเจน เพราะ
สามารถของรัฐมีการเปลี่ยนแปลงได้และสามารถส่งผล ประเทศทั้งสองได้เคยตกลงกันไว้ที่เมืองยัลตา (Yalta)
ต่อการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของระบบระหว่างประเทศ เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. ๑๙๔๕ ว่า “เมื่อสิ้นสงครามแล้ว
อันเป็นตัวแปรต้นหรือเป็นสาเหตุ (Independent Variable จะมีการสถาปนาการปกครองระบอบประชาธิปไตยใน
หรือ Cause) ทีม่ ตี อ่ ตัวแปรตาม (Dependent Variable หรือ ประเทศเหล่านั้น” แต่เมื่อสงครามยุติลง สหภาพโซเวียต
Effect) ได้แก่ พฤติกรรมของรัฐที่เกี่ยวข้องในการถ่วงดุล ได้ใช้ความได้เปรียบของตนในฐานะที่มีก�ำลังกองทัพอยู่
อ�ำนาจ (Balance of power) ในประเทศเหล่านั้น โดยการสถาปนาประชาธิปไตยตาม
แบบของตนขึ้นที่เรียกว่า “ประชาธิปไตยของประชาชน”
บรรจง ไชยลังกา
วารสารสถาบันวิชาการป้องกันประเทศ 27
NATIONAL DEFENCE STUDIES INSTITUTE JOURNAL ๕
การแบ่งงานกันทํา
(Differentiation of Functions) แต่ละรัฐต้องทําทุกเรื่องด้วยตนเอง
การกระจายขีดความสามารถ
(Distribution of Capabilities) แบบแผนของระบบระหว่างประเทศ
พลังอํานาจของค่ายเสรีนิยมที่นําโดย (Pattern of behavior)
สหรัฐอเมริกา (Independent Variable หรือ Cause)
พลังอํานาจของค่ายคอมมิวนิสต์ที่นําโดยสหภาพ ระบบ ๒ ขั้วอํานาจระดับโลก
โซเวียตและจีน
บรรจง ไชยลังกา
วารสารสถาบันวิชาการป้องกันประเทศ 29
NATIONAL DEFENCE STUDIES INSTITUTE JOURNAL
แบบแผนของระบบระหว่างประเทศ(pattern of behavior)
ระบบ ๒ ขั้วอํานาจระดับโลกใหม่ (เริ่มไม่สมดุล)
ภาพที่ ๒ การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างระบบระหว่างประเทศตอนปลายยุคสงครามเย็น
ภาพที่ ๒ การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างระบบระหว่างประเทศตอนปลายยุคสงครามเย็น
ที่มา : บรรจง ไชยลังกา ประยุกต์มาจากทฤษฎีสัจนิยมใหม่
ที่มา: บรรจง ไชยลังกา ประยุกต์มาจากทฤษฎีสัจนิยมใหม่
ตอนที่ ๓ ยุคหลังสงครามเย็นตอนต้น (ค.ศ.๑๙๙๒ – ๒๐๐๘)
เมื่อสงครามเย็นสิ้นสุดลง สหรัฐอเมริกากลายเป็นผู้ครองอํานาจหนึ่งเดียวของโลก ได้ขยายผลจากการล่ม
ตอนที่ ๓ ยุคหลังสงครามเย็
สลายของสหภาพโซเวี นตอนต้
ยต โดยการรุ กเข้นาไปจั
(ค.ศ. ๑๙๙๒
ดระเบี – โรปตะวั
ยบในยุ นออกและทําสงครามในตะวั
ล่มสลายของสหภาพโซเวี นออกกลาง
ยต โดยการรุ ดังแสดง
กเข้าไปจัดระเบี ยบใน
๒๐๐๘)่ ๓ เพื่อครองความเป็นเจ้าในระดับโลก และเพื่อยึดครองแหล่
ในภาพที งพลันงออกและท�
ยุโรปตะวั งานในตะวัำนสงครามในตะวั
ออกกลาง (Kraemer,
นออกกลาง๒๐๐๖)
ดังแสดง
เมื่อสงครามเย็นสิ้นสุดลง สหรัฐอเมริกากลายเป็น ในภาพที่ ๓ เพื่อครองความเป็นเจ้าในระดับโลก และเพื่อ
ผู ้ ค รองอ� ำ นาจหนึ่ ง เดี ย วของโลก ได้ ข ยายผลจากการ ยึดครองแหล่งพลังงานในตะวันออกกลาง (Kraemer, 2006)
บรรณานุกรม
บรรจง ไชยลังกา
วารสารสถาบันวิชาการป้องกันประเทศ 33
NATIONAL DEFENCE STUDIES INSTITUTE JOURNAL
Godement, François. (2015). Introduction. In China analysis “ONE BELT, ONE ROAD”: CHINA'S GREAT LEAP
OUTWARD, European Council on foreign relations, June 2015. สืบค้นเมื่อ ๓๑ มกราคม ๒๕๕๙, จาก
http://www.ecfr.eu/page/-/China_analysis_belt_road.pdf
Kraemer, D. Thomas. (2006). Addiction to oil: Strategic implications of American oil policy, The Strategic
Studies Institute. สืบค้นเมื่อ ๑๗ มีนาคม ๒๕๕๘, จาก http://www.strategicstudiesinstitute.army.mil/
pdffiles/PUB705.pdf
Ladislaw, Sarah O., Leed, Maren, & Walton, Molly A. (2014). New Energy, New Geopolitics: Balancing
stability and leverage. A report of the CSIS Energy and National Security Program and the
Harold Brown Chair in Defense Policy Studies. สืบค้นเมื่อ ๑๕ มีนาคม ๒๕๕๘ จาก http://csis.org/files/
publication/140409_Ladislaw_NewEnergyNewGeopolitics_WEB.pdf
Wikipedia.Ping-pong diplomacy. สืบค้นเมื่อ ๒๙ พฤษภาคม ๒๕๕๙, จาก https://en.wikipedia.org/wiki/
Ping-pong_diplomacy