ENOTHTA 1η

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να βρείτε το είδος των παρακάτω προτάσεων ανάλογα με την ποιότητά τους

(καταφατική, αρνητική).

• Δε συμφωνώ με τη γνώμη σου.

• Πόσο ωραία περάσαμε στην εκδρομή!

• Μη φωνάζετε.

• Ο Παύλος είναι καλό παιδί.

• Να μην τους γνώριζα ποτέ!

• Δεν ήρθε ακόμα ο Γιάννης;

• Ανοίξτε τα βιβλία σας.

• Έχετε καμία ερώτηση;

2. Να βρείτε το είδος των παρακάτω προτάσεων ως προς τη σημασία τους (αποφαντικές,

προστακτικές, ερωτηματικές, επιφωνηματικές).

• Τα παιδιά παίζουν.

• Η Ελένη είναι έξυπνη και σοβαρή.

• Όχι, δε θα σας κάνω το χατίρι!

• Πότε θα σε ξαναδούμε;

• Φεύγετε;

• Κλείσε την πόρτα.

• Ο ξένος έφυγε.

• Πόσο ωραία περνάμε!

• Ξύπνησες κιόλας;

• Αύριο θα δώσουμε εξετάσεις στη Βιολογία.

• Περιμένετε μια στιγμή.

1
3. Να βρείτε το είδος των παρακάτω προτάσεων ως προς τη δομή τους (απλή, ελλειπτική,
επαυξημένη).

• Ο ήλιος λάμπει.

• Ο Σωκράτης ήταν σοφός.

• Έλα μέσα.

• Δεν πεινώ.

• Ο Πυλάδης ήταν ο καλύτερος φίλος του Ορέστη.

• Διάβασες καλά τα μαθήματά σου;

• Η Εύα έγινε δασκάλα.

• Ο αδελφός μου άνοιξε την πόρτα και το παράθυρο.

4. Οι παρακάτω προτάσεις είναι απλές. Να τις μετατρέψετε σε επαυξημένες με την

προσθήκη προσδιορισμών:

α. Ο πατέρας φαινόταν χαρούμενος.

…………………………………………………………………………………………………….

β. Οι μαθητές χάρισαν βιβλία στους επισκέπτες.

………………………………………………………………………………………………………

γ. Η Μαρία γελούσε.

……………………………………………………………………………………………………….

δ.Η παράσταση θεωρείται εξαιρετική.

……………………………………………………………………………………………………….

ε.Ο Πέτρος αγαπάει τα ζώα.

……………………………………………………………………………………………………….

στ. Η γιαγιά δεν πότισε τα λουλούδια.

………………………………………………………………………………………………………..

ζ.Η Κρήτη είναι νησί.

…………………………………………………………………………………………………………

η. Ο παππούς ξεκουράζεται.

2
…………………………………………………………………………………………………………..

5. Οι παρακάτω προτάσεις είναι επαυξημένες. Να αφαιρέσετε τους προσδιορισμούς, έτσι

ώστε να μετατραπούν σε απλές:

α. Το ταβάνι του διαμερίσματος είχε πολλή υγρασία.

………………………………………………………………………………………………………….

β. Το σπίτι του Παύλου ήταν διακοσμημένο με πολύ γούστο.

………………………………………………………………………………………………………

γ. Εδώ και πολύ καιρό η γιαγιά ήταν βαριά άρρωστη.

…………………………………………………………………………………………………………

δ. Τα ψηλά δέντρα έριχναν την πλούσια σκιά τους στην αυλή του μαγαζιού.

…………………………………………………………………………………………………………..

ε. Τα ταξίδια στο εξωτερικό προσφέρουν νέες εμπειρίες.

………………………………………………………………………………………………………...

στ. Οι φίλοι της Μαρίας έδωσαν πολύ κουράγιο στον άρρωστο αδελφό της.

………………………………………………………………………………………………………….

ζ. Οι τιμές των βιολογικών προϊόντων είναι ιδιαίτερα ανεβασμένες.

…………………………………………………………………………………………………………..

η. Οι μαθητές του σχολείου μας οργάνωσαν μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση σχετικά με το
περιβάλλον.

…………………………………………………………………………………………………………..

6.Από τις παρακάτω προτάσεις του Κειμένου β΄ να γράψετε ποιες είναι καταφατικές και
ποιες αρνητικές.

α. Τώρα πια δεν είχα να κάνω με μία μόνο δασκάλα.

β. Ο καθένας είχε τις δικές του απαιτήσεις.

γ Τα μόνα που δεν θέλουν διάβασμα είναι η γυμναστική και η μουσική.

δ. Το ωραιότερο μάθημα στην πρώτη γυμνασίου είναι σίγουρα η ιστορία.

3
7. Να βρείτε το είδος των παρακάτω προτάσεων ανάλογα με την ποιότητά τους
(καταφατική, αποφατική).

·         Δε συμφωνώ με τη γνώμη σου.

·         Πόσο ωραία περάσαμε στην εκδρομή!

·         Μη  φωνάζετε.

·         Ο Παύλος είναι καλό παιδί.

·         Να μην τους γνώριζα ποτέ!

·         Δεν ήρθε ακόμα ο Γιάννης;

·         Ανοίξτε τα βιβλία σας.

·         Έχετε καμία ερώτηση;

8. Να βρείτε το είδος των παρακάτω προτάσεων ως προς το περιεχόμενο. (αποφαντικές,

προστακτικές, ερωτηματικές, επιφωνηματικές).

·         Τα παιδιά παίζουν.

·         Η Ελένη είναι έξυπνη και σοβαρή.

·         Όχι, δε θα σας κάνω το χατίρι!

·         Πότε θα σε ξαναδούμε;

·         Φεύγετε;

·         Κλείσε την πόρτα.

·         Ο ξένος έφυγε.

·         Πόσο ωραία περνάμε!

·         Ξύπνησες κιόλας;

·         Αύριο θα δώσουμε εξετάσεις στη Βιολογία.

·         Περιμένετε μια στιγμή.

4
9. Να βρείτε το είδος των παρακάτω προτάσεων ως προς τη δομή τους (απλή, σύνθετη,
ελλειπτική, επαυξημένη).

·         Ο ήλιος λάμπει.

·         Ο Σωκράτης ήταν σοφός.

·         Ο πατέρας, η μητέρα και τα παιδιά τραγουδούσαν.

·         Έλα μέσα.

·         Δεν πεινώ.

·         Ο Πυλάδης ήταν ο καλύτερος φίλος του Ορέστη.

·         Διάβασες καλά τα μαθήματά σου;

·         Η Εύα έγινε δασκάλα.

·         Ο αδελφός μου άνοιξε την πόρτα και το παράθυρο.

10. Να μετατρέψεις τις παρακάτω απλές προτάσεις σε σύνθετες:

 α) Οι ηθοποιοί είναι καλλιτέχνες.

 β) Η Ακαδημία βράβευσε δυο καλλιτέχνες.

 γ) Τα φρούτα είναι υγιεινά. 

δ) Το εστιατόριο είναι πολυτελές.

 ε) Ο Δημήτρης μαθαίνει κιθάρα.

 11. Να μετατρέψεις σε επαυξημένες τις παρακάτω απλές προτάσεις προσθέτοντας όσους

προσδιορισμούς μπορείς: 

- Εμφανίστηκε ο καθηγητής.

 - Οι εργάτες φόρτωσαν το αυτοκίνητο. 

- Ο φιλόλογος ορίζει τους επιμελητές. 

- Ο Γιώργος φαίνεται κακόκεφος. 

- Εγώ παίζω με τα παιχνίδια.

 12. Να προσθέσεις στις παρακάτω ελλειπτικές προτάσεις τους κύριους όρους που
λείπουν:

α. Εμπρός!

 β. Μέσα όλοι! 

γ. Προσοχή, αυτοκίνητο!

5
 δ. Ο καθένας μόνος του.

 ε. Προσοχή! 

13. Nα βρείτε τους κύριους όρους των προτάσεων και να τις χαρακτηρίσετε ως προς τα
συστατικά (απλή, ελλειπτική, επαυξημένη, σύνθετη):

1. Το κουδούνι χτύπησε.

 2. Οι μαθητές μπήκαν στην τάξη. 

3. Ο Γιάννης και ο Μάριος δεν πήγαν σχολείο. 

4. Έρχεται η καθηγήτρια.

 5. Τα μαθήματα είναι δύσκολα;

 6. Η Νεφέλη έβγαλε το παλτό και το κασκόλ της.

 7. Η καθηγήτρια της γυμναστικής είναι πολύ καλή.

 8. Η αυλή είναι μεγάλη.

 9. Είναι καλός άνθρωπος.

14. Να αναγνωρίσετε το είδος των προτάσεων ως προς τη δομή τους (απλές, επαυξημένες,
σύνθετες, ελλειπτικές ) 

1.Ο δήμαρχος βράβευσε το σχολείο.

 2.Οι ψαράδες γέμισαν τη βάρκα με ψάρια.

 3.Πας γυρεύοντας! 

4.Η χθεσινή βροχή ήταν καταστροφική για τα χωράφια.

 5.Οι καμπάνες άρχισαν να χτυπούν ξαφνικά μέσα στη νύχτα.

 6.Ο Γιάννης γύρισε νωρίτερα από τη δουλειά χθες.

 7.Θέλετε τίποτε; 8.Απεχθάνεται τα φρούτα και τα λαχανικά.

 9.Στον ελεύθερο χρόνο του κάνει κολύμβηση, βιολί και αγγλικά.

 10.Το πάρκο γέμισε ζώα, πουλιά και ανθρώπους.

 11.Προσοχή, αυτοκίνητο! 

12.Δεν με βολεύει.

 13.Ο Πέτρος γύρισε προς το μέρος μου τρομαγμένος.

 14.Έλα γρήγορα. 

15.Η Μαρία μου ζήτησε χρήματα.

6
15. Να αναγνωρίσετε το είδος των προτάσεων ως προς το περιεχόμενό τους (αποφαντικές,
προστακτικές, ερωτηματικές, επιφωνηματικές )

1.Ήρθε η άνοιξη.

2.Ήρθε η άνοιξη!

3.Ήρθε η άνοιξη; 

4.Τελείωνε με τις δουλειές σου!

5.Θα έρθεις νωρίς σήμερα;

6.Άνοιξε την πόρτα να περάσω!

7.Επιτέλους ήρθες!

8.Θα περάσω από το σπίτι στις 8

9.Το μουσείο βρίσκεται κοντά στο σπίτι μας.

10.Τι σου πήρε τόση ώρα;

11.Επιτέλους έφτασες! 

12.Δεν είναι δυνατόν!

13.Διάβασέ μου δυνατά το κείμενο.

16. Να διαβάσετε με προσοχή το Κείμενο α΄ και το Κείμενο β΄ και να απαντήσετε στις

ερωτήσεις που ακολουθούν στο τετράδιο της Νεοελληνικής γλώσσας.

Κείμενο α:

Ι. Φανταστική γεωμετρία

Ο πίνακας-κλουβί κλείνει

χίλια παράξενα πουλιά:

το πουλί-σημείο

το πουλί-τρίγωνο

το πουλί-τετράγωνο

το πουλί-κύκλος.

Ξάφνου μια έκρηξη φωτός.

Ένας μαθητής ανοίγει το παράθυρο·

πετάνε στην ελευθερία τ’ ουρανού.

Περιφερόμενοι φάροι

7
φωτίζουνε πέλαγα στη νύχτα.

Δημήτρης Γαβαλάς

Κείμενο β: Οι πρώτες μέρες στο Γυμνάσιο

Πήγαινα άλλωστε στο γυμνάσιο και το μυαλό μου άρχισε να απλώνεται σε πολύ περισσότερα
πράγματα. Άρχισα να σκέφτομαι πιο πολύ και κάπου κάπου να στενοχωριέμαι χωρίς κανένα
λόγο. Τώρα πια δεν είχα να κάνω με μία μόνο δασκάλα, μα με τόσους πολλούς καθηγητές
που ο καθένας είχε τις δικές του απαιτήσεις και νόμιζε πως εμείς είχαμε να διαβάσουμε μόνο
το δικό του μάθημα! Εφτά ώρες την ημέρα, εφτά διαφορετικά μαθήματα. Τα μόνα που δεν
θέλουν διάβασμα είναι η γυμναστική και η μουσική. Κάθε καθηγητής ξέρει πολλά πράγματα
για το δικό του μάθημα και νομίζει πως είναι αυτονόητο να τα μάθουμε κι εμείς!

[...]

Το ωραιότερο μάθημα στην πρώτη γυμνασίου είναι σίγουρα η ιστορία. Η καθηγήτριά μας, η
κυρία Πιπερίγκου, είναι σίγουρο πως στην προηγούμενη ζωή της θα είχε ζήσει στην αρχαία
Αθήνα! Πώς να το εξηγήσω αλλιώς; Αφού όταν μιλάει για τον άτυχο για τους Αθηναίους
Πελοποννησιακό πόλεμο μόνο που δεν κλαίει! Κι ας τα ’χει βάλει τόσες φορές με τους
αρχαίους Αθηναίους και την αχαριστία τους που εξορίσανε έναν Αριστείδη κι έναν
Θεμιστοκλή και που καταδίκασαν σε θάνατο τον Σωκράτη, το μεγαλύτερο Δάσκαλο των
αιώνων. Λεπτή, μικροσκοπική, μ’ ένα χάρακα πάντα στο χέρι για να δείχνει στο χάρτη τις
αποικίες των Ελλήνων, η κυρία Πιπερίγκου διηγείται τόσο όμορφα. Έτσι που όλες αγαπάμε
πολύ την ιστορία και δεν τη βαριόμαστε ποτέ.

Νένα Ι. Κοκκινάκη, Η Ζωίτσα, Ένα αληθινό παραμύθι,

Ερωτήσεις:

1. Να βρείτε μία απλή πρόταση, μία ελλειπτική και μία επαυξημένη από το Κείμενο α΄.

2. Να βρείτε μία πρόταση αποφαντική, μία ερωτηματική και μία επιφωνηματική από το
Κείμενο β΄.