TEST 1/2 (pyetja 1-5 ka 0-2pike/ pyetja 6-11 ka 0-15pike)(kalueshmeria 51pike)

1. Llojet e legalizimit te dokumenteve ne komunikimin juridiko-privat jane:

a legalizimi ekstenziv;
b legalizimi restriktiv;
c legalizimi ne kuptim te ngushte; (dhe i gjere)
d legalizimi ne kuptim pozitiv;
e legalizimi ne kuptim negative;
f legalizimi doktrinar;
g legalizimi I shkecore.
2. Elementet e cautio iudicatum solvi (kaucionit aktorial) jane:
a paditesi duhet te jete shtetas I vendit;
b paditesi duhet te jete I huaj;
c paditesi duhet te ket nacionalitet te vendit;
d paditesi duhet ta kete pekratesine e shtetit te trete;
e paditesi duhet ta kete gjendjen e dobet ekonomike;
f gjykata ex officio vendos.
3. Objektin e se Drejtes nderkombetare private e sajojn normat e: ?
a normat e kolizionit (lëmia e konfliktit të ligjeve)
4. Instrumentet e menyres direkte te rregullimit tek marrdheniet juridiko-private
me element te huaj jane:
a traktatet nderkombetare;
b normat ndeshkuese;
c normat positive;
d dispozitat restrictive;
e locus regit actum;
f lex loci contractus;
g lex autonomia.
5. Masat per aplikimin e retorsionit ndermerren nga: ?
a. zbatohet te të drejtat civile të huajve dhe konflikti i juridiksioneve.
b. zbatohet tek kolizioni i juridiksioneve dhe tek tërësia e të drejtave civile të huajve
6. Tek cilat marrdhenie juridiko-civile eshte fakt vendimtar vendbanimi – cfare roli ka?
- Vendbanimi paraqitet si fakt vendimtar (pikë e lidhjes) në bazë të cilit përcaktohet zbatimi i të drejtës së
shtetit të vendit ose të drejtës së huaj dhe përcaktohet kompetenca e gjykatës së shtetit të vendit ose të
huaj tek marrëdhëniet statusore dhe trashëgimore me element të huaj tek shtetet e imigracionit, ndërsa tek
shtetet e emigracionit vendbanimi paraqitet si fakt vendimtar subsidiar(pas shtetësisë si fakt vendimtar
primar)
7. Kuptimi I retorsionit – kur zbatohet?
- Retorsioni është institut i shmangies nga normat kompetente. Retorsioni zbatohet në rastet kur gjykatësi
ose ndonjë organ tjetër i vendit nuk i njeh të huajit disa të drejta, nuk e pranon kompetencën e gjykatës së
huaj, ose nuk e zbaton të drejtën e huaj, për arsye se edhe shteti i huaj nuk ua njeh disa të drejta shtetasve
të shtetit të vendit, nuk i njeh vendimet e gjykatave të tij, dhe nuk e zbaton të drejtën e tij.
8. Sqaro tek disa norma te kolizionit cilat jane arsyet specifike kunder aplikimit te ridergimit?
- Në rastet kur norma e kolizionit e të drejtës së huaj (tek e cila ka dërguar norma e kolizionit e shtetit të
vendit), si fakt vendimtar e merr rrethanën apo faktin sipas të cilit për rregullimin e asaj marrëdhënie
duhet të zbatohet e drejta e shtetit nga norma e kolizionit e të cilës është nisur, atëherë vjen deri tek kthimi
prapa (renvoi au primer degre).
9. Tek cilat marrdhenie me se shpeshti bishterohet ligji – cila eshte arsyeja?
- Ne te DNP shmangiet nga norma kompetente (bishterimi I lgjit) me se shpeshti ndodhin ne lemin e se
drejtes martesore. Lidhet martesa jasht shtetit ngase bashkeshorteve nuk u pergjigjen kushtet materiale,
ose forma e marteses se parapare sipas ligjit te shtetit te vendit. Bashkeshortet e nderrojne shtetesine,
perkatesisht e marrin shtetesin e shtetit qe e lejon shkurorzimin pa mos e nderruar vendbanimin.
10. Trajtimi juridik I mjeteve te transportit a eshte I njejte si sendet e luajtshme pasi ne aspketin
juridiko-teknik jane sende te luajteshme?
- Pozita juridike te mjetet themelore të transportit(anija dhe aeroplanët) është e ngjashme me pozitën
juridike të sendeve të paluajtshme edhe pse anija dhe aeroplani në aspektin juridiko-teknik përsëri
trajtohen si sende të luajtshme në sistemin juridik të një shteti.
11. Sqaro a eshte cilesimi interpretim I se drejtes?
- Cilësimi ka ngjashmëri me Interpretimin por ata dallohen sepse:
Interpretimi bëhet në kuadër të një të drejte, kërkohet kuptimi juridik i një norme juridike në suaza të një
të drejte konkrete; ndersa
Cilësimi shtrohet në momentin kur gjendemi në “tokën e askujt” dhe duhet të zgjidhet (përcaktohet) se
sipas cilës së drejtë duhet tu jepet kuptimi juridik nocioneve dhe kategorive të caktuara juridike.
Test 2/1 dhe 2/3(pyetja 1-5 ka 0-2pike/ pyetja 6-11 ka 0-15pike)(kalueshmeria 51pike)
1. Llojet e legalizimit te dokumenteve ne komunikimin juridiko-privat jane:
a legalizimi doktrinar;
b legalizimi ne kuptim te gjere; (dhe i ngushte)
c legalizimi ekstenziv’
d lealizimi ne kuptim pozitiv;
e legalizimi ne kuptim negative;
f legalizimi dokterinar;
g legalizmi I shkencor.
2. Kerkesen per deponimin e shpenzimeve gjyqesore tek kaucioni aktorial e ban:
a I padituri I huaj;
b gjykata ex officio;
c I padituri I shtetit te trete;
d I padituri i vendit;
e paditesi duhet ta kete gjendjen e dobet ekonomike;
f gjykata vendos sipas detyres zyrtare.
3. Ne shfaqjen e se Drejtes nderkombetare ndikuan faktoret:
a. Ne skllavopronari
b. Ne feudalizen
c. Kapitalizem
d. Socializem
4. Dhenia e primatit traktatit nderkombetar ndaj ligjit si burim per rregullimin e marrdhenieve
juridiko-private, me element te huaj arsyetohet:
a traktati ratifikohet nga organi me I larte legjislativ;
b lex posterior derogat legi prior;
c lex loci contractus;
d lex loci executionis;
e locus regit actum;
f lex loci delicti commissi;
g lex autonomia.
5. Menyra direkte e rregullimit aplikohet tek teresite qe e sajojne te DNP:
a. cilat të drejta mund t’i ushtrojnë (gëzojnë) të huaj,
b. në cilën mënyrë,
c. cilat kushte duhet t’i plotësojnë, dhe
d. cilat të drejta janë të rezervuara vetëm për shtetasit e vendit.
6. Sqaro kuptimin e teorise se statuteve – cilet ishin perfaqesuesit?
- Me teorinë e statuteve nënkuptohen koncepsionet e përfaqësuesve të shkollës së statuteve lidhur me
zgjidhjen e problematikës së kolizionit të statuteve ose të kytymeve midis qyteteve apo provincave që
janë gjendur në kuadër të një sovraniteti (shteti) të njëjtë. Përfaqësues më të rëndësishëm të shkollës
Italiane të statuteve janë: SASSOFFERRATO; UBALDI; PISTOIA
7. Sqaro arsyet e emerimit te elementeve te formimit te normes ne te DNP si te pergjitshme
(perbashketa)?
- Arsyeja e parë: paraqiten si elemente të formësimit dhe të zbatimit të normave të kësaj dege të së
drejtës në sistemet juridike pozitive të të gjitha shteteve;
- Arsyeja e dytë: aplikohen tek të gjitha tërësitë që e sajojnë të drejtën ndërkombëtare private,
përkatësisht edhe te të drejtat civile të të huajve, edhe të drejtat civile të shtetasve të vendit, si dhe te
kolizioni i ligjeve dhe kolizioni i juridiksioneve.
8. Sqaro pse behet korrektimi I normave te kolizionit tek ridergimi – shembull?
- Tek ridërgimi bëhet për arsye se në normën e kolizionit të vendit dhe të huaj, ekzistojnë dallime në
faktet relevante përmes së cilave përcaktohet e drejta kompetente;
Shembull: aplikohet te të drejtat civile të të huajve që në territorin e shtetit të vendit të krijojnë
marrëdhënie juridiko-private me element të huaj dhe te kolizioni i juridiksioneve. 
9. Sqaro rregullimin e marrdhenieve juridiko-civile me element te huaj sipas menyres se kolizionit
– shembull?.
- Normat duhet të përcaktojnë se a duhet të zbatohet e drejta e shtetit të huaj ose e shtetit të vendit që të
rregullohet marrëdhënia juridikoprivate me element të huaj.
Psh: për zotësinë juridike dhe zotësinë e veprimit të personit fizik kompetente është e drejta e shtetit,
shtetësinë e të cilit e ka ai; tek kontratat për shit-blerjen e paluajtshmërive ekskluzivisht zbatohet e drejta
e shtetit në territorin e së cilit gjendet paluajtshmëria.
10. Pse dallohet natyralizimi nga menyrat tjera plotesuese te fitimit te shtetesise?
- Natyralizimi dallohet nga mënyrat tjera të fitimit të shtetësisë ngase nuk fitohet shtetësia nga momenti i
lindjes dhe se kushtet për tu fituar shtetësia me anë të natyralizimit parimisht janë të lidhura me vetitë
(cilësitë) personale të individit.
11. Sqaro aplikimin e autonomise se vullnetit te paleve tek punet bursare juridike?
Autonomia e vullnetit të palëve përjashtohet në tërësi ose pjesërisht (varësisht nga sistemet juridike
konkrete) tek shumica e kontratave të cilat nuk e kanë prejardhjen nga e drejta Romake, ndër të tilla tek
punet buresare juridike.
Test 3/2 dhe 3/1(pyetja1-5 ka 0-2pike/ pyetja 6-11 ka 0-15pike)(kalueshmeria 51pike)
1. Ne plan nderkombetar ndihma gjyqesore pa pagese I njihet te huajit:
a. ne menyre procedural;
b. ne menyre indirekte;
c. ne menyre materiale;
d. ne procedure diplomatike;
e. ne procedure gjyqesore;
f. ne procedure jokontestimore;
g. ne procedure kontestimore
2. Te drejtat private te subjekteve te vendit ne baze te sovranitetit:
a territorial;
b apsolut;
c personal;
d negative;
e te kufizuar;
f te pakufizuar.
3. Numero disa rregulla zakonore nderkombetare qe aplikohen si burim I se DNP-se;
a. locus regit actum – forma e punës juridike përcaktohet sipas ligjit të atij shteti ku lidhej puna juridike;

b. lex rei sitae – tek pasuria e paluajtshme aplikohej ligji i shteti ku ato ndodheshin;
c. forum rei sitae – tek kontestet lidhur me pasuritë e paluajtshme, kompetente ka qenë gjykata e shtetit
në territorin e të cilit gjendeshin ato pasuri
4. Dhenia e primatit traktatit nderkombetar ndaj ligjit si burim per rregullimin e marrdhenieve
juridike-private, me element te huaj arsyetohet:
a respektohet parimi erga amnes;
b respektohet parimi inter partesi;
c respektohet parimi inter vivos;
d respektohet parimi pacta sun servanda;
c locus regit actum;
f lex forii;
g lex voluntatis.
5. Perkatesia (nacionaliteti) I personave juridik ne rrethana normale caktohet:
a. Përkatësia e personave juridik caktohet sipas vendit të selisë së administratës;
b. -ll- vendit të regjistrimit (themelimit) të tij;
c. -ll- qendrës së eksploatimit, përkatësisht qendrës së aktiviteteve ekonomike;
6. Sqaro arsyen e emerimit te marrdhenieve qe rregullohen nga e DNP – marrdhenie juridiko
private ?
- DNP nuk është ndërkombëtare pasiqë ajo është degë e sistemit juridik të brendshëm të shteteve
konkrete. Marrëdhëniet që rregullohen nga DNP nuk janë marrëdhënie juridike ndërkombëtare, por ato
përmbajnë në vete element ndërkombëtar. DNP nuk është as private. Ky term përdoret vetëm për arsye
praktike për të klasifikuar disa të drejta siç janë e drejta civile, familjare, ekonomike, e punës, etj.
7. Sqaro tek forma e puneve juridike ne cilat raste nuk aplikohet institute I ridergimit?
- Përjashtimi i ridërgimit mund të bëhet:
Në mënyrë shprehimore – kur ekziston klauzola e veçantë që detyron shtetet nënshkruese që të mos e
zbatojnë ridërgimin;
Heshturazi – kur konventa parasheh zbatimin e ligjit të shtetit në fjalë.
8. Sqaro cilat veprime duhet te ndermerren qe te bishterohet ligji?
- Elementet konstitutive të bishtërimit të ligjit janë tre:
1) Shfrytëzimi i të drejtës subjektive (të pranuar dhe lejuar me ligj);
2) Qëllimi për t’ju shmangur zbatimit të normës kompetente (të arrihet qëllimi që është
në kundërshtim me ligjin);
3) Ndryshimi me mjete legale (të lejuara) të njërit nga faktet e identifikimit dhe me
ndihmën e faktit vendimtar të zbatohet e drejta e huaj dhe pasojat juridike (sanksioni).
9. Sqaro funksionin koliziv-juridik te rendit publik?
- Funksioni koliziv-juridik i rendit publik konsiston në ndërrimin e faktit vendimtar, sipas të cilit caktohet
e drejta kompetente e huaj. Kjo do të thotë se pas refuzimit të zbatimit të së drejtës së huaj krijohet një
vakum juridik e cila në disa raste mund të plotësohet me zbatimin e dispozitës adekuate të së drejtës së
huaj, e në rast se ajo nuk mund të gjendet, zbrazëtira juridike plotësohet me zbatimin e të drejtës së shtetit
të vendit lex fori.
10. Sqaro sipas cilave pika te lidhjes caktohet kompetenca e gjykates tek deliktet juridiko-civile me
element te huaj?
- Si fakt vendimtar për kompetencën gjyqësore tek deliktet dhe kuazi deliktet juridiko- civile me element
të huaj zbatohet parimi forum delicti commissi, përkatësisht kompetente është gjykata e shtetit ku është
shkaktuara veprimi kundërligjor. Por kjo kompetencë nuk është ekskluzive, pasiqë padia mund të
parashtrohet edhe tek gjykata e forumit të përgjithshëm – vendbanimit të të paditurit.
11. Sqaro kuptimin juridik te pikes se lidhjes locus regit actum (vendi I lidhjes e cakton formen e
aktit)?
- Për rregullimin e formës së marrëdhënieve detyrimore në të gjitha shtetet, por jo çdo herë për të njëjtat
raste, zbatohet rregulla locus regit actum – zbatimi i së drejtës materiale të vendit të lidhjes së punës
juridike. Zbatohet dhe arsyetohet me faktin se dispozitat për formën në çdo shtet u përshtaten specifikave
të sistemit juridik, traditës, nivelit të zhvillimit ekonomik, moralit, kulturës, etj.
 I E DREJTA NDERKOMBETARE PRIVATE
Emri dhe Mbiemri:_____________________________ID:_______________Pikët:_______Nota:____

SQARIME: Pyetja e saktë me shkrim vlerësohet prej 0- 4 pikë. Pyetjet me ese vlerësohen prej 0-10 pikë.
Shuma e përgjithshme e pikëve është 100. Kalueshmëria është me 51 pikë.

P Y E T J E T:

1. Mënyrat kryesore të fitimit të shtetësisë janë:

a Ius sanguinis(sipas te drejtes se prejardhjes – te gjakut) nenkupton caktimin e shtetesis se
b femijeve qe lindin rishtazi. Ne kohen bashkohore fitimi i shtetesise percaktohet sipas shtetesis
c se te dy prinderve.
d Isu soli(sipas te drejtes se shtetit te lidhjes) zbatohet ne nje numer me te madh te shteteve
e sidomos ne shtetet e imigracionit. Prejardhja nga koha e feudalizmit.
f

2. Llojet e domicilit janë:

a Ne te drejten e brendshme ekzistojn dy lloje te vendbanimit/domicilit:
b 1.Vendbanimi me deshir(domiciliom voluntarium) dhe
c 2.Vendbanimi ligjor(domicilium necesarium)
d Ne te drejten nderkombetare private ekzistojn tre lloje te vendbanimeve:
e 1.Vendbanimi me deshir(domicilium voluntarium) 2.Vendbanimi ligjor; dhe
f 3. Kauzi-vendbanimi(nuk eshte vendbanim ne kuptimin e plote te fjales)

3. Llojet e reciprocitetit janë:

a Ndahen: sipas menyres se se krijimit(formes); dhe si pas permbajtjes jurdike
b Reciprociteti diplomatik
c Reciprociteti ligjor
d Reciprociteti faktik
e Reciprociteti formal
f Reciprociteti material
g Reciprociteti efektiv

4. Tek të drejtat civile të huajve elementi I hauj shfaqet në:

a Subjekt
b Objekt
c Të drejta dhe detyrime
d ____________________________________________________________________________
e _____________________________________________________________________________

5. Sistemet për njohje dhe ekzekutim të vendimeve të huaja gjyqësore janë:

a 1. Sistemi i kontrollit te kufizuar – shikohet vetem ana formale e vendimit gjyqesor;
b 2. Sistemi i kontrollit te pakufizuar – shikohet ana formale dhe permbajtja(gjykata qmon,
c kontrollon gjendjen faktike dhe anen juridike te aktigjykimit).
 d 3. Sistemi i revizionit me themel – shikohet perkah na formale e permbajtjes si dhe sipas sistemi
e te kontrollit te pakufizuar.
f 4. Sistemi i fillimit te kontestit te ri(prima facie ecidens) – mohohej njohja dhe permbarimi i
g i vendimit te huaj gjyqesor dhe kerkohet padia e re mbeshtetur ne vendimin e huaj gjyqesor.
h 5. Sistemi ku ekzekatura nuk jepet, por gjithmon merret vendimi i ri gjyqesor.

6. Sqaro institutet me të cilët mohohej ushtrimi it ë drejtave civile nga të huajt në mesjetë?
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
7. Për nga mundësia e ushtrimit si trajtohet e drejta e të huajit që të jetë adoptees i shtetasit të vendit?
- E drejta e te huajit qe para organit te shtetit te vendit te adoptoj te huajin ose te adoptohet nga ai ne kete
rast krijohen vetem marrdhenie te veqanta personale dhe pronesore – kjo e drejt u njihe te huajve; dhe
-E drejta e te huajit qe para organit te shtetit te vendit te adoptoj shtetasin e vendit ose te jete i adoptuar i tij
ne kete rast krijohen marrdhnie te veqanta personale dhe pronsore, si dhe mund ta fitoj shtetesin.

8. Sipas të drejtës sonë të huajit a I njihet e drejta skamnore, cilat kushte duhet ti plotësoj – burimet
juridike?
- Shfrytezuesit e ndihmes social mund te jane shtetasit e huajt te cilet:
a) kan leje qendrimi ne Kosovë; b)Personat ne cilesin e azilkerkuesit;
c)Personat ne cilesin e refugjatit; dhe d)Personat te cilet gezojne mbrojtje te perkohshme dhe plotesuese.

9. Cili është objekti i ndihmës juridike?

- Objekt i i rregullt i ndihmes juridike eshte dergimi i akteve gjyqesore dhe jo gjyqesore, si dhe i lutjeve.
Mirpo mund te percaktohen edhe objekte te tjera nese i referohen dergimit te certifikatave nga librat e
gjendjes civile, ose informimi per ndryshimet qe nje shtet i bene ne burimet e brendshme te se drejtes
nderkombetare private, shtetit tjeter.

10. Sqaro llojet e legalizimit të dokumenteve të huaja në komunikimin juridiko-privat?

- Me fjalen legalizim ne pergjithesi kuptohet vertetimi i autenticitetit te dokumentit, te cilin e bejne organet
kompetente. Per legalizimin ekzistojne dy definicione: Definicioni i gjere – legalizimi eshte vertetim i
autenticitetit te nenshkrimit, te vules dhe te cilesise se organit qe ka leshuar dokumentin; dhe Definicioni i
ngushte - legalizim eshte vertetimi i autenticitetit te nenshkrimit dhe te vules ne dokumente publike

11. Sqaro kolizionin e ligjeve te kushtet material për lidhjen e martesës në të DNP të krahasuar?
- Problemi i kualifikimit te kushteve materiale per lidhjen e marteses zgjidhen kryesisht sipas rregulles lex
fori, e shmangiet nga normat rendom te se drejtes nderkombetare private paraqesin autorizime te organeve
te shteteve para te cilave lidhet martesa ne menyre qe te mos veprojne sipas normes kolizive te vendit te
kushteve materiale per lidhjen e marteses.

12. Sqaro kushtet për njohjen e vendimeve të huaja gjyqësore te na.

- Per njohjen e vendimeve te huaja gjyqesore vendos gjykatesi individual i gjykates themelore. Duhet
parashtruar kerkesa per plotfuqishmerin e vendimit sipas te drejtes se shtetit ku eshte nxjerr dhe duhet te jen
te perpiluara ne gjuhen te cilen eshte ne perdorim zyrtare ne at gjyq. Vendimi i huaj nuk do te njihet nese
per ceshtjen konkrete ka kompetenc ekskluzive gjykata e RKS.

13. Cilët) janë faktet vendimtare në subject, cili është roli i tyre?
Shtetesia; Vendbanimi(domicile); dhe Perkatesia e personave juridik jane fakte ose nocione juridike ne
baze te cilave krijohet elementi i huaj dhe kupohet se ne marrdhenien konkrete juridiko-private a eshte i
 shprehur elementi i huaj juridiko-privat ose jo, respektivisht ne ate marrdhenie konkrete juridiko-private me
element te huaj a jane te lidhur nje ose me teper elemente te marrdhenies edhe me shtetin e huaj.

Test Pyetje pre 1-5 me 0-2pike / pyethet pre 6-11 me 0-15pike

1. Perparsia (primate) e aplikimit te konventave nderkombetare ndaj ligjeve zbatohet per shkak te parimit:
a. Locus regit actum.
2. Instumentet e menyres indirekte te rregullimit jane:
a. Normat e kolizionit – percaktojn se cilat nga me teper te drejta te ndryshme materiale do te
b. zbatohen per rregullimin e marrdhenies konkrete juridiko-private, qe permes elementeve te
c. marrdhenies eshte e lidhur me sistemet juridike te me teper shteteve.
3. Faktet ne baze te cilave shfaqet elementi I huaj juridiko-privat ne subject jane:
a. Faktet e identifikimit:
b. Shtetesia;
c. Vendbanimi(domicile)
d. Perkatesia e personave juridik
4. Ne shtetet me sistem te perbere juridik e drejta e huaj njihet dhe deshmohet sipas parimit te:
a. Parimi i njeshkallshmerise – norma e kolizioni perfundismisht e cakton te drejten materiale
b. qe duhet te zbatohet.
c. Parimi i dyshkallshmerise – e drejta e atij shteti cakton se e drejta e cilit rajon do te zbatohet.
5. Metodat per zgjidhjen e ceshtjes paraprake jane:
a. Metoda e lidhshmerise se kufizuar(dergimit te kufizuar) e drejta material e cila do te zbatohet
b. tek pytja paraprake caktohet duke e zbatuar normen e kolizionit.
c. Metoda e lidhshmeris se pavarur – ceshtja paraprake rregullohet me zbatimin e normave te
d. kolizionit te lex fori, zgjidhje interne lidhur me ceshtjet nderkombetare.
e. Grupi i trete – behet percaktimi per unifikimin nacional ose nderkombetare te zgjidhjeve,
f. qe ne rastin e pare zbatohet rregulla e kolizionit lex fori, ne te dytin legis cause
6. Sqaro marrdheniet juridiko-private absolute me element te huaj – snembun?

7. Sipas sistemit Anglosakson kush duhet ta hulumtoj (argumentoj) te drejten qe duhet te aplikohet
- E drejta e huaj trajtohet si faktet tjera gjate shqyrtimit te cilen palet pjesmarrese ne procedur duhet ta argumentojn
si cdo fakt tjeter. Gjate shqyrtimit gjykata ka rol pasiv, barra e proves dhe te argumentuarit te se drejtes se huaj bie
mbi vet palet(permes deshmitarve, dokumenteve publike). Pala e pa kenaqur nuk mund te kerkoj revision per shkak
te zbatimit jo te drejta te se drejtes materiale, sepse barren e te provuarit e ka vet pala.
8. Sqaro rendesine e pyetjes (ceshtjes) paraprake ne te DNP – shembull
- Cështja paraprake perkufizohet si marrdhenie juridike nga dispozitivi i normes materiale-juridike, respektivisht te
drejtes kompetente per ceshtjen kryesore(legis causaes).

9. Ne cilen lemi me se tepermi aplikohet retorsioni – pse aplikohet.

- Retorsioni aplikohet tek konflikti i juridiksioneve dhe tek teresisa e te drejtave civile te huajve. Ne rastet kur
gjykatesi ose ndonje organ tjeter i vendit nuk i njeh te huajit disa te drejta, nuk e pranon kompetences e gjykates se
huaj(nuk i njeh vendimet e saj), ose nuk e zbaton te drejten e huaj, per arsye se edhe shteti i huaj nuk ua njeh disa te
drejta shtetasve te shtetit te vendit, nuk i njeh vendimet gjykatave te tij dhe nuk zbaton te drejten e tij.
10. Sqaro ne te drejten positive te krahasuar cka merret si pike e lidhjes te sendet ne transit.
- Si shamgie nga lex rei sitae, ne DNP shtrohet nevoja qe res in transit te ken trajtim te veqant dhe perdoren keto
fakte vendimtare: Lex loci destinationis(ligji i vendit te destinimit) – ky fakt vendimtar eshte i kufizar vetem per
punet juridike qe lidhen derisa sendi gjendet ne transit. Ligji i shtetit nga i cili sendi dergohet – nje rregull i tille
eshte zbatuar ne Ceko-Slloavki. Legis domicile proprietarii – ligji i vendbanimit te pronarit, por ky qendrim sot
eshte braktisur.
11. Sqaro kriteret per kategorizimin e te drejtave private(civile) te huajve.
- Ne doktrinen juridike ndarja e te drejtave civile të huajve behet ne dy menyra:
1.Sipas kategorive te se drejtes civile, te drejtat civile të të huajve ndahen ne: Te drejtat familjare; Trashegimore; Te
kerkesave dhe ne te drejten rele; Te drejten per pune industrial; E drejta per pronen intelektuale.
2.Sipas mundesis qe te huajt te shfrytzojn te drejtat civile, te drejtat civile të të huaj ne tre grupe: a)Te drejten
absolutist te rezervuara. b)Relativisht te rezervuara. c)Te drejta te pergjitshme

6. Sqaro proceduren e njohjes se vendimeve te huajav gjyqesore ne R.Kosoves – burimet juridike?

- Per njohjen e vendimeve te huaja gjyqesore vendos gjykatesi individual i gjykates themelore. Duhet
parashtruar kerkesa per plotfuqishmerin e vendimit sipas te drejtes se shtetit ku eshte nxjerr dhe duhet te
jane te perpiluara ne gjuhen te cilen eshte ne perdorim zyrtare ne atë gjyq. Vendimi i huaj nuk do te njihet
nese per ceshtjen konkrete ka kompetenc ekskluzive gjykata e RKS.
7. Cili eshte funksioni koliziv I konfliktit te ligjeve – shembull
- Funksioni i konfliktit te ligjeve nuk eshte vetem te caktoj rregulla te sjelljes qe obligojn gjyqtarin dhe
personat te cile marrin pjese ne raportet juridiko-civile me elementin e huaj, dhe ne ate menyr te beje
rregullimin e atyre raporteve, por eshte edhe funksion i teresive tjera juridike, te cilat e perbejne kete dege
te se drejtes.
8. Ne cilat raste gjykata e vendit nuk vepron sipas lutjes se gjykates se huaj?
- Gjykata e vendit nuk do të veprojë sipas lutjes së gjykatës së huaj nëse me këtë do të rrezikohej
sovranitetit dhe siguria e vendit. Shembull. lutja e gjykatës së huaj me të cilën kërkohet që të merret në
pyetje dëshmitari lidhur me faktet që përbëjnë sekret profesional, zyrtar apo ushtarak. Kur ekzekutimi i
kërkesës do ta paragjykonte sovranitetin, sigurinë, rendin publik apo interesat tjera esenciale.
9. Kuptimi I teresive(shmangieve) qe e sajojn te DNP?
- Shmangiet nga faktet vendimtare, respektivisht nga normat kompetente te DNP vin ne ato raste kur
ligjvenesi me qelllim te mbrojtjes se sistemit juridik dhe shoqeror te vendit udhezon organet e shtetit qe te
mos zbatojn te drejten e huaj, pra te mos zbatojn normat e DNP te shtetit te vendit te cilat dergojn tek e
drejta e huaj
10. Kuptimi I faktit vendimtar primar per rregullimin e permbajtjes se marrdheneve kontraktore?
- Autonomia e vullnetit te paleve nenkupton te drejten e paleve qe per disa marrdhenie kontraktuese me
element te huaj ne mes veti ta percaktojn te drejten kompetente ose organin(arbitrazhin, gjykaten)
kompetente per zgjidhjen e kontesteve qe mund te paraqiten gjate permbushjes se kontrates. Parashihet
kufizim ne disa marrdhenie kontrakutese: Ne lemin e transportit nderkombetare; Tek kontrata per
cedimin; dhe Tek kontrata per ndërmjetsim.
11. Sqaro rolin e pikave te lidhjes – cilat jane faktet vendimtare te të drejtat dhe detyrimet?
- Zbatohen dy lloje te fakteve vendimtare: 1.Faktet vendimtare qe kan te bejne me permbajtjen e
marrdhenieve kontraktuese: a)Si fakte vendimtare primare te zbatimit te drejtes se shtetit te vendit ose te
huaj dhe per caktimin e kompetemces se shtetit te vendit ose te huaj merret: Vullneti i paleve. b)Si fakt
vendimtar subsidiar merret: Vendi i lidhjes se punes juridike; Vendi i permbushjes se punes juridike;
Vendi i gjykates para te ciles shtrohet ceshtja; Kumulativisht. 2.Faktet vendimtare qe zbatohen tek forma
e marrdhenieve kontraktuese.
6. Sqaro kuptimin dhe llojet e legalizimit te dokumenteve ne komunikimin juridik-privat
- Me fjalen legalizim ne pergjithesi kuptohet vertetimi i autenticitetit te dokumentit, te cilin e bejne
organet kompetente. Per legalizimin ekzistojne dy definicione:
Definicioni i gjere – legalizimi eshte vertetim i autenticitetit te nenshkrimit, te vules dhe te cilesise se
organit qe ka leshuar dokumentin;
Definicioni i ngusht – legalizimi eshte vertetim i autenticitetit te nenshkrimit dhe te vules ne dokumente
publike.
7. Kuptimi juridik I perkatesise te mjeteve te transportit – si caktohet perkatesia ?
- Perkatesia e mjeteve themelore te transportit eshte lidhje juridike midis sovranitetit te shtetit konkret dhe
mjeteve themelore te transporit(anijes, aeroplanit dhe trenit) edhe ateher kur keto mjete ndodhen jasht
territorit te shtetit perkatesin e te cilit e kan. Ne baze te perkatesis se tyre, mjetet themelore te transporitt
konsiderohen se kan nje vend ku vazhdimisht ndodhen edhe kur faktikisht jane jasht shtetit ose ne detin e
hapur ose mbi te dhe se jane nen sovranitetin dhe mbrojtjen e shtetit perkatesin e te cilit e kan.
8. Kuptimi dhe elementet e vendbanimit me deshir
- Vendbanimi me deshire(domicilium voluntarium) eshte qendra e marrdhenieve jetesore te nje personi ne
nje shtet, e cila krijohet kur nje person pergjithmon vendoset ne ate shtet me qellim qe aty te banjo
pergjithmon. Te gjitha shtete i pranojn keto dy elemente:
1.Qellimi qe te vendoset ne nje shtet pergjithmone;
2.Vendojsa e perhershme ne ate shtet
9. Per nga mundesia e ushtrimit si trajtohet e drejta e te huajit qe te jete pronar I paluajtshmerive
ne shtetin e vendit ?
- Me te drejten e te huajve per te gezuar te drejten e pronesise per pasurit e paluajtshme dallojme tri
sisteme:
1. Sistemi sipas te cilit e drejta e te huajve per te fituar te drejten e pronesise per pasuri e palujtshme eshte
e drejta e pergjithshme(kjo e drejt te huajit nuk i kufizohet nga asnje lloj kushti);
2. Sistemi sipas te cilit kjo e drejta ka karakter te se drejtes relativisht te rezervuar(kjo e drejt te huajit i
kufizohet me reciprocitet diplomatic, ligjor,faktit ose me kushte te tjera)
3. Sistemi i perzier me disa pasuri te patundshme shfaqet si e drejt absolutisht e rezervuar, kurse me tjerat
si e drejt e pergjithshme ose si e drejt relativisht e rezervuar.
10. Cilat jane faktet vendimtare te mjetet e transportit – kur aplikohet ?
- Vendi ku gjendet sendi dhe nacionaliteti i mjeteve themelore te trasporit perveq se jane fakte te
identifikimit, gjithashtu jane edhe fakte vendimtare. Funksioni i fakteve vendimtare kur elementi i huaj
juridiko-privat shfaqet ne objekt te marrdhenies konkrete, konsiston ne: 1.percaktimin e ushtrimit te
drejtave civile, perkatesisht se i huaji a mund ne territorin e shtetit te vendit te gezoj te drejta konkrete;
2.Se cila gjykate do te jete kompetente(e shtetit te vendit ose gjykata e huaj); 3.Se cilat norma juridkio-
private do te zbatohen ne marrdhenie juridiko-private me element te huaj.
11. Si zgjidhet konflikti I ligjeve ne te drejten e krahasuar te të drejtat sendore ne sende te
luajteshme?
- Kjo çështje shtrohet ne dy forma: 1.A duhet ne send te quhet i luajtshem apo i paluajtshem sipas te
drejtes se vendit apo te huaj; 2.A duhet natyra reale juridike e nje te drejta te caktohet sipas te drejtes se
vendit apo te huaj.
Ky lloj kualifikimi duhet te trajtohet si çështje e kualifikimit qe nuk zgjidhet ne baz te lex fori por ne baze
te lex rei sitae. Forma e dyte e kualifikimit i referohet te drejtes se retensionit(in retentionis).
6. Sqaro proceduren e njohjes se vendimeve te huaja gjygjesore te na – cili sistem zbatohet.
- Per njohjen e vendimeve te huaja gjyqesore vendos gjykatesi individual i gjykates themelore. Duhet
parashtruar kerkesa per plotfuqishmerin e vendimit sipas te drejtes se shtetit ku eshte nxjerr dhe duhet te
jen te perpiluara ne gjuhen te cilen eshte ne perdorim zyrtare ne at gjyq. Vendimi i huaj nuk do te njihet
nese per ceshtjen konkrete ka kompetenc ekskluzive gjykata ose ndonje organ tjeter i RKS.
7. Te cilat marrdhenie vendi ku gjendet sendi eshte pike e lidhjes – cfar roli ka?
- Vendi ku gjendet sendi eshte fakt vendimtar(pike e lidhjes) vetem tek marrdheniet juridiko-sendore me
element te huaj(tek pronesia, servitutet, pengu i dores, hipoteka, qiraja, e drejta e banimit, ndertimit,
parablerjes, etj).
Varesisht se ne territorin e cilit shtet ndodhet sendi qe eshte objekt i marrdhenies juridike, percaktohet se:
I huaji a mund te ushtroj te drejta te caktuara mbi at send; Do te caktohet kompetenca e gjykates se vendit
ose te huaj; Do te zbatohet e drejta e vendit ose e huaj.
8. Sqaro kuazi vendbanimin e zgjedhur – ne cilat raste aplikohet?
- Kuazi-vendbanimi i zgjedhur eshte fiksion per ekzistimin e vendbanimit. Palet kontraktuese me
marrveshje e caktojn nje vendbanim te perbashket per te dy palet dhe vlen per at marrdheniet juridike.
Kjo perdoret qe heshturazi permes vendbanimit te zgjedhur te caktoj kompetencen e gjykates qe do te
shqyrtoj ate marrdhenie ne rast te kontestit ndermjet paleve.
9. Sqaro arsyet teorike dhe ligjore ne shtetet e ndryshme per aplikimin e rregulles lex rei sitae te
marrdheniet juridiko-sendore me element te huaj
- Arsyet teorike konsistojn ne determinizmin e paluajtshmeris si pjes te territorit te shtetit konkret mbi te
cilin shtrihet sovraniteti i shtetit; Arsyet praktike fitimi, humbja dhe ndryshimi i te drejtave sendore ne
palujtshmeri gati se ne te gjitha shtetet eshte i lidhur me veprimet zyrtare te organit te shtetit ku ato
ndodhen;
Arsyet esenciale sendet e palujtshme kan rendesi esenciale si mjete kryesore te prodhimit(toke
ndertimore,bujqesore,fabrika) andaj ne cdo shtet ne menrye universal zbatohet rregulla rex rei sitae
10. Sqaro llojin e autonomiese se vullnetit te paleve qe aplikohet ne te drejten tone te marrdheniet
kontraktore me element te huaj – burimet juridike.
- Autonomia e vullnetit te shprehur – pjesmarresit ne marrdheniet e detyrimeve jane te lire, qe ne pajtim
me dispozitat urdheruese, te rendit public dhe te dokeve te mira, t’i rregullojn marrdheniet e veta sipas
vullnetit te tyre.
Po ashtu mund t’i rregullojn marrdheniet e tyre ndryshe nga ajo qe eshte parapar me ligj, per derisa nuk
rezulton diqka tjeter nga kuptimi dhe qellimi i ligjit.
11. Sqaro te kolizioni i juridiksioneve aplikimin e retorsionit.
- Retorsioni eshte institute i shmangies nga normat kompetente. Retorsioni shprehet ne rastet kur
gjykatesi ose ndonje organ tjeter i vendit nuk i njeh te huajit disa te drejta, nuk e pranon kompetencen e
gjykates se huaj, ose nuk e zbaton te drejten e huaj, per arsye se edhe shteti i huaj nuk ua njeh disa te
drejta shtetasve te shtetit te vendit dhe nuk i njeh vendimet e gjykatave te tij.

6. Kuptimi I te drejtave private te subjekteve te vendit – ku shprehet elementi I huaj juridiko-private?

- Ne subjekt elementi i huaj paraqitet ne nje marrdhenie juridiko-private ne ato raste kur te pakten njeri nga subjektet
e asaj marrdhenie eshte i huaj.

7. Numro karakteristikat qe e dallojn te DNP nga deget tjera te se drejtes?

- Karakteristikat e DNP jane:
1.Specifika e objektit – shprehet ne ekzistim e elementit te huaj te mardheniet jurudiko-private.
2.Karakteri i dyllojshem i burimeve – shprehet ne ekzistimin e burimeve te brendshme dhe nderkombetare.
3.Specifikat e sanksionit – marrdheniet juridiko-private me element te huaj sanksioni mund te varet jo vetem te
organi i shtetit te vendit, por edhe nga organi i shtetit te huaj.

8. Kuptimi I shmangieve nga nomat e se DNP-se.

- Shmangiet nga faktet vendimtare, respektivisht nga normat kompetente te DNP vin ne ato raste kur ligjvenesi me
qelllim te mbrojtjes se sistemit juridik dhe shoqeror te vendit udhezon organet e shtetit qe te mos zbatojn te drejten e
huaj, pra te mos zbatojn normat e DNP te shtetit te vendit te cilat dergojn tek e drejta e huaj.

9. Numro teresit juridike qe e sajojn te DNP, menyra direkte e rregullimit te cilat teresi aplikohet ?
- Shmangiet nga normat e se drjetes nderkombetare private kategorizohen ne dy grupe:
1.Shmangiet qe zbatohen tek te gjitha teresit qe e sajojn DNP: a)Rendi publik “nderkombetare” dhe Bishterimi ligjit
2.Shmangiet qe zbatohen tek disa teresi: a)Ridërgimi – zbatohet tek kolizioni i ligjeve dhe i juridiksioneve
b)Retorsioni – zbatohet te kolizioni juridiksioneve dhe teresia e te drejtave civile te huajve.
10. Numro faktoret qe ndikojn ne nxjerrjen e normave per fitimin e shtetesise ne shtetet e ndryshme

11. Sqaro rolin e pikave te lidhjes – cilat jane faktet vendimtare ne te drejta dhe detyrime?
- Kjo çështje shtrohet ne dy forma: 1.A duhet ne send te quhet i luajtshem apo i paluajtshem sipas te drejtes se vendit
apo te huaj; 2.A duhet natyra reale juridike e nje te drejta te caktohet sipas te drejtes se vendit apo te huaj.
Ky lloj kualifikimi duhet te trajtohet si çështje e kualifikimit qe nuk zgjidhet ne baz te lex fori por ne baze te lex rei
sitae. Forma e dyte e kualifikimit i referohet te drejtes se retensionit(in retentionis).

7. Sqaro si zgjidhet kolizioni I ligjeve te forma e marteses me element te huaj ne te drejten e krahasuar?
- Pa marr parasysh se a pranohet shtetesia si fakt vendimtar, mund te aplikohet e drejta e dy apo me shume shteteve,
varesisht nga ajo se a eshte elementi i huaj ne ate raport i shprehur si unik apo i perzier, i karakterit te nje gjinie apo i
gjinive te ndryshme, aplikohet barazimi ndermjet gjinive apo parimet e diskriminimit ndaj gjinis, fese dhe races.
8. Sqaro pse shfaqet problem I pikave te lidhjes?

9. Sqaro te huajit ne shtetin e vendit a I njihen te drejta konkrete – kushtet?

- Vendi ku gjendet sendi sherben si fakt vendimtar te gezimi i te drejtave sendore nga te huajt per
paluajtshmerin, per shkak se i huaji nuk mund te gezoj te drejta mbi paluajtshmerin qe gjendet ne zona te
shteti(p.sh brezi kufitar).
Vendi ku gjendet paluajtshmeria gjithashtu sherben si fakt vendimtar ne rast te zbatimit te rregullave per
gezimin e te drejtave sendore nga te huaj, te tilla si: Te behet pronar i paluajtshmerive; Te krijoj servitude;
Hipotek, etj.
10. Rregullimit te marrdhenieve juridike-private me element te huaj nese nuk mund te …. Huaj, si zgjidhet
rasti?
11. Menyrat e caktimit te kompetence se arbitrazhit?
- Me fjalen arbitrazh i tregtis se jashtme kuptojm institucionet e formuara nga organizatat me karakter
gjysme privat, me qellim qe te shqyrtojn ato konteste nga qarkullimi i tregtis se jashtme per te cilat eshte
kontraktuar kompetenca e tyre. Elementet e arbitrazhit te tregtise se jashtme, si kategori juridike, jane:
Karakteri gjysem public ose karakteri privat i institucioneve; dhe Veprimi i tyre vetem ne baze te
autorizimeve qe marrin nga personat juridik ose fizik e jo nga sovraniteti i vendit ku jan formuar.
6. Si zgjidhet konflikti i ligjeve te forma e testamentit me element te huaj ne te drejten tone –
burimet juridike.
- Ligji vendor i jep perparesi shtetesis se trashegimlenesit ne kohen e vdekjes, duke perjashtuar vendet ku
gjendet trashegimia apo shtetesin e testatorit ne kohen e dhene. Kompetente ne pikpamje territorial te
shqyrtimit te pasuris se tij eshte gjykata ku ndodhet pasuria po pjesa me e madhe e pasurise se tij. Ligji
eshte mjaft fleksibil duke njohur te drejten ku eshte bere testamenti, sipas se drejtes se shtetit qe testatori
ka pasur shtetesin, vendbanimin apo vendqendrimin ne kohen e deponimit te testamentit apo vdekjes se
tij.
7. Sqaro menyren e lirimit nga deponimi i garancionit per zhvillimin e procedures para organeve te
vendit (cautio iudiciatum solvi)(kaucioni aktorjal).
- Forma e tipit te ri - paditesi i vendosur ne vendin e huaj ka per detyre qe me kerkesen e te paditurit –
shtetas i vendit, te paguaj kaucionin per sigurimin e shpenzimeve te kontestit ne masen qe e cakton
gjykata.
Lirimi nga pagimi i cautio indicatum solvi behet me kusht te ekzistimit te reciprocitetit me shtetin
shtetesin e te cilit e ka paditesi, ose ne rast se ka marrveshje me at shtet per nje gje te tille.
8. Arsyet e korektimit te normes se kolizionit tek rendi public (order public).
- Ne qoft se e drejta e huaj tek zbatimi i te ciles degron norma e kolizionit te shtetit te vendit eshte
inkompatibile me rendin publik te shtetit te vendit, atehere efektet e institutit te rendit public konsistojn ne
shmangien nga norma e kolizionit te shtetit te vendit dhe evitohet zbatimi i te drejtes se huaj, keshtu qe
çështja rregullohet sipas regullave dhe parimeve te drejtes se shtetit te vendit.
9. Sqaro kriteret per kategorizimin e te drejtave private te subjekteve te huaja

10. Sqaro nga cka sajohet kolizioni i juridiksioneve – ku shprehet element ii huaj?
- Konflikti i juridiksioneve eshte teresi e normave juridike qe rregulon aspektiin procedural te
marrdhenieve juridike civile me element te huaj. Ajo rregullon kompetencen nderkombetare dhe njohjen
e vendimeve te huaja gjyqesore dhe vendimeve te huaja te arbitrazhit. Juridiksioni aplikohet kur ka te beje
me rregulla nacionale qe peracaktojn kompetencen e organeve te vendit per shqyrtimin edhe zgjidhjen e
marrdhenieve ose kontesteve nga marrdheniet civile me element te huaj.
11. Kuptimi i ekzekatures, pse jepet – tek cili sistem per njohje dhe ekzekutim te vendimeve te
huaja gjyqesore jepet?
- Sistemi i kontrollit te kufizuar – shikohet vetem nga ana formale e vendimit gjyqesor;
Sistemi i kontrollit te pakufizuar – shikohet ana formale dhe permbajtja;
Sistemi i revizionit me themel – shikohet ana formale si dhe sipas sitemit te kufizuar;
Keto 3 sistemi si karakteristik te perbashket kan se vendimet huaja gjyqesore mund te njihen ose te
permbarohen me përdhunë vetem nese marrin ekzekaturen.
6. Sqaro arsyen e dhenies se primatit konventes nderkombetare ndaj ligjit si burim ne te DNP?
- Sepse konveta ratifikohet nga organi me i lart legjislativ, rregullon mardheniet juridiko-private konkrete
me element te huaj, me hyrjen ne fuqi shendrohet ne ligj special(lex specialis deroat lexi gjenerali).
Aplikimi i konventes nderkombetare ndermjet shteteve nenshkruse eshte i detyrushem edhe per shkaka te
respektimit te parimit pacta sunt servanda, respektivisht shtetet jane te detyruara ti permbushin detyrimet
e marra nderkombetare.
7. Sqaro metoden e kodifikimit nderkombetare ne te DNP?
- Kodifikimi i dispozitave te DNP behet ne dy menyra: 1.Unifikimi i normav te kolizionit – eshte metod
e cila apikohet nga ana e shteteve gjate nxjerrjes se ligjeve, kurse ne planin nderkombetare kryesisht e
aplikon Konferenca e Hages. 2.Unifikimi i normave substanciale – eshte metod e kodifikimit sipas te
ciles ne menyr te drejtperdrejt unifikohen dispozitat juridike me ane te cilave rregullohen mardheniet
juridiko-private.
8. Sqaro pse marrdheniet qe rregullohen me normat e te DNP-se emerohen si marrdhenie juridiko-
private?
9. Si zgjidhet kolizioni kur objekt i punes juridike jane sendet e patrupshme (kerkesat) – cili
problem shtrohet ?
- Si vend ku gjendet kerkesa konsiderohet vendi ku eshte vendbanimi i debitorit, ndersa ne disa sisteme te
tjera juridike merret vendbanimi i kreditorit. Ne te tilla raste shtrohet çështja e cilesimit te nocionit juridik
te vendit ku gjendet sendi i patrupshem, cilesimi behet sipas te drejtes se shtetit para organit te te cilit
shtrohet çështja.
10. Cili eshte fakt vendimtar primar per rregullimin e marrdhenieve kontraktore – kuptimi.
- Autonomia e vullnetit te paleve nenkupton te drejten e paleve qe per disa marrdhenie kontraktuese me
element te huaj ne mes veti me vet ta percaktojn te drejten kompetente ose organini(arbitrazhin, gjykaten)
kompetente per zgjidhjen e kontesteve qe mund te paraqiten gjate permbushjes se kontrates. Parashihet
kufizim ne disa marrdhenie kontrakutese: Ne lemin e transportit nderkombetare; Tek kontrata per
cedimin; dhe Tek kontrata per ndermjetsimin.
11. Kuptimi i retorsionit – kur zbatohet?
- Retorsioni eshte institute i shamngies nga normat kompetente dhe shprehet ne rastet kur gjykatesi nuk i
njeh te huajit disa te drejta, nuk pranon kompetencen e gjykates se huaj, ose nuk e zbaton te drejten e
huaj, per arsye se edhe shteti i huaj nuk ua njeh keto te drejtat shtetasve te shtetit te vendit. Retorsioni
zbatohet te të drejtat civile te huajve dhe konflikti i juridiksioneve.
6. Sqaro te konflikti i juridiksioneve pas … …. – kur aplikohet?
- Konflikti i juridiksioneve eshte teresi e normave juridike qe rregulon aspektiin procedural te
marrdhenieve juridike civile me element te huaj. Ajo rregullon kompetencen nderkombetare dhe njohjen
e vendimeve te huaja gjyqesore dhe vendimeve te huaja te arbitrazhit. Juridiksioni aplikohet kur ka te beje
me rregulla nacionale qe peracaktojn kompetencen e organeve te vendit per shqyrtimin edhe zgjidhjen e
marrdhenieve ose kontesteve nga marrdheniet civile me element te huaj.
7. Nese aplikohet ridergimi si mbyllet rrethi i dergimeve suksesive (… …) ?
- Ne te drejten e krahasuar eshte e njohur teoria e gjykates se huaj – ridergimi i dyfishte, kjo niset nga
konstatime se gjate ridergimit gjykata e vendit duhet te vihet ne poziten e gjykates se huaj;
- Menyre tjeter eshte kthimi ne te drejten e shtetit te vendit; ose
- Derimi i metejme – zbatimi i normave materiale ne te cilat dergojn normat e kolizionit te se drejtes se
huaj
- Parashihet edhe zbatimi i te drejtes se huaj ne te cilen degron fakti vendimtar.
8. Si zgjidhet ceshtja e zbraztirave juridike ne te drejten tone?
- Ne rast te paraqitjes te zbraztirave juridike gjate aplikimit te ligjit per zgjidhjen e kolizionit te ligjeve ato
do te tejkalohen ne ate menyre qe organi para te cilit shtrohet ceshtja ne fillim do ti aplikoj dispozitat dhe
parimet e ligjit per zgjidhjen e kolizionit te ligjeve me dispozitat e shteteve tjera ne marrdhenie te caktuar,
me pastaj parimet e sistemit juridik te RM-së dhe ne fund do ti aplikoj parimet e DNP.
9. Kuptimi i marrdhenieve juridiko-private relative me element te huaj – shembull.
10. Trajtimi juridik i mjeteve te transportit, a eshte i njejt si sendet e luajtshme, pasi ne aspektin
juridiko-privat jane te luajtshme?
- Pozita juridike e anijeve dhe aeroplaneve eshte e ngjashme me poziten juridike te sendeve te
Paluajtshme edhe pse ne aspektin juridiko-teknik trajtohen si sende te luajtshme ne sistemin juridik te nje
shteti. Perkatesia e mjeteve themelore te transportit eshte lidhje juridke midis sovranitetit te shtetit
konkret dhe mjeteve themelore te transporit edhe atehere kur keto mjete ndodhen jasht territorit te shtetit
perkatesin e te cilit e kane.
11. Kuptimi dhe elementet e bishterimit te ligjit?
- Bishterimi i ligjit perkufizohet si shmangie nga zbatimi i normave kompetente te shtetit te vendit ne
baze te veprimeve konkrete te individeve. Bishterimi i ligjit me se shpeshti ndodh ne lemin e se drejtes
martesore.
- Elementet konstitutive te bishterimit te ligjit jane tre: 1.Shfrytezimi i te drejtes subjective;
2.Qellimi per t’ju shmangur zbatimit te normes kompetente; 3.Ndryshimi me mjete legale te njerit nga
faktet e identifikimit dhe me ndihmen e faktit vendimtar te zbatohet e drejta e huaj.