1.

Belle Époque – piękna epoka, piękny okres, piękny czas

2.Décadence– nurt światopoglądowy i artystyczny. oznacza „chylenie się ku
upadkowi”, „schyłek” (wieku).
3. Fin de siècle – francuskie określenie „końca wieku” lub „końca pewnej ery”.
Związane jest z pesymistyczną wizją schyłku, dekadenckimi tendencjami końca
XIX wieku. Warto podkreślić, że ujemne nacechowanie tego określenia jest
typowe w zasadzie tylko dla literatury i kultury polskiej, bowiem we Francji czy
Niemczech było to obiektywne określenie stanu rzeczy, bez nacechowania czy
oceny
4.Dekadentyzm - termin określający tendencję występującą w literaturze 2.
połowie XIX i w początkach XX w. jako wyraz przekonania o kryzysie i upadku
tradycyjnych form kultury europejskiej.
5.Katastrofizm – postawa wyrażająca przeświadczenie o nieuniknionej,
gwałtownej zagładzie obecnej formy świata i cywilizacji, całkowite zatracenie
wartości, które stoją u podstaw człowieczeństwa, przejawiające się w
literaturze i sztuce fin de siècle’u, dwudziestolecia międzywojennego, okresu II
wojny światowej, a także powojennego. Nawiązuje do wizyjnej liryki
romantycznej, ukazując obrazy zbliżającej się zagłady świata
6. Impresjonizm – kierunek w sztuce, który rozwinął się we Francji, kierunek
ten wypracował „system malowania polegający na odtwarzaniu w sposób
czysty i bezpośredni doznanego materialnie wrażenia”.
7. Ekspresjonizm (łac. expressio – „wyraz, wyrażenie”) – kierunek artystyczny w
kulturze europejskiej i amerykańskiej I poł. XX wieku, obecny we wszystkich
dziedzinach sztuki. Ekspresjoniści dążyli do wydobycia zjawisk wyjątkowych,
zniekształconych, patologicznych.
8. Symbolizm (gr. sýmbolon, tłum. znak umowny) – kierunek w poezji i
sztukach plastycznych, zakładał, że świat poznawany zmysłami (materialny)
jest złudą skrywającą prawdziwy, idealny świat, którego zmysłami i rozumem
nie można zinterpretować.
9. Naturalizm – metoda w literaturze i sztuce zmierzająca do wiernego, niemal
fotograficznego naśladownictwa natury, mająca na celu ukazanie jej w
pierwszej fazie rozwoju. Głównym założeniem naturalizmu było wierne
naśladowanie rzeczywistości oparte na dokładnej obserwacji bez zbędnej
oceny, komentarza, selekcji i interpretacji. Często uwypuklano ciemne strony
życia, wybierano przeciętny i brzydki temat lub model.
10.Parnasizm - był głównym nurtem epoki przejściowej między romantyzmem
a symbolizmem, oddziałując również na modernizm oraz pokolenie Młodej
Polski. Związany jest ze wzorcami klasycznymi, charakteryzuje się dążeniem do
doskonałości formalnej, refleksyjno-filozoficznym tonem oraz obiektywizmem.
11.Secesja- istotą secesji było dążenie do stylowej jedności sztuki dzięki
łączeniu działań w różnych jej dziedzinach, a w szczególności rzemiosła
artystycznego, architektury wnętrz, rzeźby i grafiki.
12. Mizoginizm – nienawiść, pogarda lub uprzedzenie wobec kobiet, lub
dziewcząt. Mizoginia przejawia się na wiele sposobów, między innymi poprzez
wykluczenie społeczne, dyskryminację ze względu na płeć, wrogość,
patriarchat, uprzywilejowanie mężczyzn, poniżanie kobiet, pozbawianie kobiet
praw obywatelskich, przemoc wobec kobiet i uprzedmiotowienie seksualne
13. Erotyka – termin powszechnie rozumiany jako odnoszenie się do stanu lub
antycypacji podniecenia seksualnego; natarczywy impuls seksualny, pożądanie
lub myśl, a także filozoficzna kontemplacja dotycząca estetyki seksualnego
pożądania, zmysłowości i miłości romantycznej.
14. Franciszkanizm – tendencje w literaturze XX wieku nawiązujące do idei
franciszkanizmu i jego protagonisty św. Franciszka z Asyżu. Bohater literatury
nurtu franciszkańskiego to człowiek prosty, radujący się z życia, głęboko
religijny i miłujący naturę. Pochwała prostego stosunku do świata łączy się
często w utworach tego nurtu ze świadomym uproszczeniem kompozycji i
stylu.
15.Hedonizm – pogląd, uznająca przyjemność, rozkosz za najwyższe dobro i cel
życia, główny motyw ludzkiego postępowania. Często mylone z epikureizmem,
gdzie unikanie cierpienia i bólu jest głównym warunkiem osiągnięcia szczęścia.
16.Nihilizm – pogląd filozoficzny całkowicie lub częściowo negujący istnienie
pewnych bytów.
17.Nietzscheanizm- zespół poglądów filozoficznych i literackich powstałych w
nawiązaniu do filozofii niemieckiego myśliciela F. Nietzschego. Nietzsche
występował przeciwko pesymizmowi, bierności i słabości, głosząc kult życia.
Bezwzględnie potępiał panujące ówcześnie zasady moralne, odrzucał
humanitaryzm, altruizm jako domenę ludzi słabych, postulując moralność
"nadludzi", rasy panów, którzy predestynowani są do tego, aby działać "poza
dobrem i złem", tworząc nowe zasady.
18. Satanizm-termin określający wiele różnych systemów religijnych, wierzeń
oraz praktyk, które nawiązują do różnie rozumianego Szatana.
19. Bohema, cyganeria artystyczna – nazwa środowiska artystycznego, którego
członkowie spędzają czas na wspólnych zabawach i tworzeniu, demonstrując
pogardę dla konwenansów, norm społecznych i materializmu.
20. Dandyzm – wyszukana, niekiedy przesadna, elegancja w sposobie bycia.
Charakteryzuje się szczegółową dbałością o strój i nienaganne maniery,
kurtuazją, oryginalnością zarówno w wyglądzie, jak i zachowaniu.
21. Élan vital z fr.„pęd życiowy” – twórcza siła, będąca motorem rozwoju
świata istot żywych, nadająca mu dynamizm.
22. Femme fatale, kobieta fatalna – związek frazeologiczny oznaczający kobietę
przynoszącą mężczyźnie porażkę i zgubę. Zwrot femme fatale jest zwyczajowo
używany do opisania kobiet, za których przyczyną rozpadają się małżeństwa, a
także kobiet wykorzystujących swoją pozycję społeczną lub cechy osobowości
do wykorzystywania mężczyzn na różne sposoby ze szkodą dla nich.
23.Naga dusza-
24.Nirwana (dosłownie zgaśnięcie) – wygaśnięcie cierpienia, termin używany
głównie w hinduizmie i buddyzmie na określenie bardzo zaawansowanego
poziomu urzeczywistnienia. Zdarzało się, że niektórzy widzieli w tym stanie
całkowitą anihilację świadomości.
25. Spleen, splin – stan przygnębienia i złości, ponury nastrój, apatia.
26. Synteza sztuk – idea i praktyka syntezy sztuk, rozumianej jako ich
wspólnota mimo rozmaitości tworzywa. Związana z poszukiwaniem
uniwersalnego języka sztuki.
27. Synkretyzm – połączenie różnych, często rozbieżnych i sprzecznych
poglądów; wyznawanie zasad lub wierzeń obejmujących odległe od siebie
elementy pozornie lub rzeczywiście wzajemnie sprzecznych.
28. Synestezja – stan lub zdolność, w której doświadczenia jednego zmysłu (np.
wzroku) wywołują również doświadczenia charakterystyczne dla innych
zmysłów, na przykład odbieranie niskich dźwięków wywołuje wrażenie
miękkości, barwa niebieska odczuwana jest jako chłodna.
29.Psychizacja pejzażu-
30. Chłopomania – ludomania, w postaci zainteresowania życiem wsi i
społeczności chłopskiej oraz nurt kulturalno-artystyczny, który pojawił się
wśród inteligencji młodopolskiej i ukraińskiej w drugiej połowie XIX wieku.
Chłopomania charakteryzowała się fascynacją folklorem i codziennym życiem
chłopów.
31.Filister - człowiek ograniczony, bez wyższych aspiracji, o zakłamanej
moralności.
32. Poeci przeklęci,poètes maudits – grupa poetów, którzy byli negatywnymi
bohaterami licznych skandali obyczajowych. Ich twórczość była często
nieakceptowana za ich życia, natomiast po śmierci stawała się przedmiotem
kultu.