ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ επιμέλεια :Αληγιάννη Βαρβάρα

4η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ : α 174-360

Διάλογος του Τηλέμαχου με την Αθηνά-Μέντη

► Η πρώτη εικόνα της ενότητας ( στ. 174-175)αντιπαρατίθεται προς την τελευταία της προηγούμενης
(στ. 169-173): ενώ οι μνηστήρες ετοιμάζονται για τραγούδι και χορό , ο Τηλέμαχος και ο «ξένος»
συνομιλούν.
► Τέσσερα ζευγάρια λόγων αποτελούν το σύνολο της ενότητας

1ο ζευγάρι λόγων
Τηλέμαχος Αθηνά - Μέντης
Ο Τηλέμαχος παρακάμπτει το τυπικό της Η Αθηνά – Μέντης συστήνεται απαντά στις
φιλοξενίας , ζητά συγγνώμη και δίνει εξηγήσεις ερωτήσεις και επικαλείται τη μαρτυρία του
για τη συμπεριφορά των μνηστήρων .Τέλος Λαέρτη για τη φιλία του με τον Οδυσσέα.
εκφράζει τον πόνο του για την απουσία του Γνωρίζει αρκετά γι’ αυτόν , ώστε να κερδίσει την
πατέρα του. Μετά από αυτά υποβάλλει τις εμπιστοσύνη του Τηλέμαχου.
ερωτήσεις που απαιτεί το τυπικό της φιλοξενίας
για να επανέλθει στον πατέρα του.
► Στην απαισιοδοξία του Τηλέμαχου αντιπαρατίθεται η αόριστη αισιοδοξία του «ξένου»

2ο ζευγάρι λόγων
Τηλέμαχος Αθηνά – Μέντης
Απαντάει με σκεπτικισμό. Όμως οι αισιόδοξες Η Αθηνά-Μέντης βάζει τον Τηλέμαχο προ των
διαβεβαιώσεις-προφητείες του «ξένου» ευθυνών του. Με μία σειρά από ερωτήσεις-
άσκησαν κάποια επίδραση πάνω του. Τώρα η διαπιστώσεις , τον ελέγχει για ανοχή και
απαισιοδοξία του γίνεται αόριστη. αδράνεια
► Αόριστη αλλά και κολακευτική για τον Τηλέμαχο γίνεται τώρα η αισιοδοξία του Μέντη για να
μπορέσει να τον προσεγγίσει .

3ο ζευγάρι λόγων
Τηλέμαχος Αθηνά-Μέντης
Ο προηγούμενος λόγος κέρδισε περισσότερο Η Αθηνά –Μέντης με την προσεγμένη της τακτική
τον Τηλέμαχο αλλά και τον προκάλεσε. Ξεσπά . άσκησε παιδευτική επίδραση στον άπειρο και
Έχει προβλήματα: α) έλλειψη πατέρα άπραγο ακόμη Τηλέμαχο. Κλείνοντας το λόγο της
β) συνέπειες της έλλειψης διεγείρει τη φιλοτιμία του Τηλέμαχου με το
παράδειγμα του Ορέστη σε συνάρτηση με το
κίνητρο της υστεροφημίας.
► Η θεά αφύπνισε και ενδυνάμωσε ψυχολογικά τον Τηλέμαχο, ώστε η απαισιοδοξία του από
παθητική να γίνει ενεργητική

4ο ζευγάρι λόγων
Τηλέμαχος Αθηνά -Μέντης
Ο Τηλέμαχος διαβεβαιώνει πως ενστερνίστηκε Τώρα η Αθηνά-Μέντης ολοκλήρωσε την
τα λόγια του πατρικού φίλου και παρακαλεί να αποστολή της και «σαν το πουλί πετώντας,
καθυστερήσει λίγο ο ξένος για να λουστεί και ξέφυγε από το άνοιγμα της στέγης »
να λάβει το καθιερωμένο δώρο φιλοξενίας
► Ο Τηλέμαχος « καταλαβαίνοντας » ενθαρρύνθηκε και προσηλώθηκε ακόμα περισσότερο
στον πατέρα του. Αναλαμβάνει ευθύνες και πρωτοβουλίες. Πέτυχε λοιπόν το σχέδιο της θεάς.
 → Από τις αντιτιθέμενες απόψεις της αρχής σχετικά με την τύχη του Οδυσσέα (την απελπισμένη
βεβαιότητα του Τηλέμαχου για το χαμό του πατέρα του και την αισιόδοξη βεβαιότητα της Αθηνάς ), η
συζήτηση κατέληξε κάπου στη μέση.

Σημασία διαλόγου Τηλέμαχος και Αθηνάς –Μέντη

* οι οδηγίες της θεάς και η αποδοχή τους από τον Τηλέμαχο προωθούν την υπόθεση
* Ο Τηλέμαχος πλέον δεν είναι σίγουρος για την τύχη του πατέρα του. Ίσως ζει. Πείθεται και
αναλαμβάνει δράση
*η δραστηριοποίηση του Τηλέμαχου (ταξίδι σε Πύλο και Σπάρτη) θα αναβάλει το νόστο του Οδυσσέα
(για 4 ραψωδίες) και θα οδηγήσει στην « Τηλεμάχεια», βασική θεματική ενότητα της Οδύσσειας.

Ενανθρώπιση Αθηνάς: Σκοπός της δεν είναι να δώσει οριστική λύση στο δίλημμα ζει ή πέθανε ο
Οδυσσέας (τότε θα επιφαινόταν) αλλά να σπείρει την αμφιβολία στην ψυχή του Τηλέμαχου, που θεωρεί
τον Οδυσσέα νεκρό, να τον πείσει πως η τύχη του πατέρα του δεν είναι οριστικά τετελεσμένη και να τον
ενεργοποιήσει ώστε να τον αναζητήσει.
Επιφάνεια Αθηνάς: η αποκάλυψη της θεϊκής ταυτότητας απλώς ενίσχυσε ηθικά τον Τηλέμαχο και
σταθεροποίησε το συμπέρασμα του διαλόγου, δηλαδή τη δραστηριοποίησή του.

Τεχνική
► τριτοπρόσωπη αφήγηση( ποιητής αφηγητής) η εναλλαγή αυτή χαρίζει ποικιλία και ειδικά
► διάλογος ( συζήτηση Τηλέμαχου-Αθηνάς/Μέντη) ο διάλογος δίνει ζωντάνια και αμεσότητα
φανερώνοντας την ψυχική κατάσταση του Τηλέμαχου

Αντιθέσεις
► γνώση Αθηνάς # άγνοια Τηλέμαχου
► αόριστη αισιοδοξία Αθηνάς # αόριστη απαισιοδοξία Τηλέμαχου
► το ιδανικό του μεταπολεμικού ανθρώπου # ηρωικό ιδανικό

Ερώτηση -Ασκήσεις
► Ποιες στάσεις –αξίες υποδηλώνονται στους στίχους 241-242 και 262-266;
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

► Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία των δύο στηλών(δύο στοιχεία της Β περισσεύουν)

Α Β
* Σε βλέπω ωραίο και αψηλό *προβολή παραδείγματος αντίθεσης
*δείξου κι εσύ πως είσαι παλικάρι *ενθάρρυνση, παρακίνηση
*να σε δοξάσουν οι μελλούμενες γενιές *κίνητρο υστεροφημίας
*ευχή
*φιλοφρόνηση