Modyul Pre Lim

QUIRINO STATE UNIVERSITY
DIFFUN CAMPUS
Diffun, 3401 Quirino
Unit Website
Email Address
Phone Number
COLLEGE OF INFORMATION TECHNOLOGY & COMPUTING SCIENCES
….hastening advancement
MODYUL PARA SA SARILING PAGKATUTO
SA
FIL. 12 FILIPINO SA IBA’T IBANG DISIPLINA

PRELIM
GINAWA NI:
NITO B. GALANTA
Guro Ng Aralin
Isinakatuparan ni:
______________________________________________
VISION MISSION
The leading center for academic and technological excellence Develop competent and morally upright professionals and generate
and prime catalyst for a progressive and sustainable Quirino appropriate knowledge and technologies to meet the needs of Quirino
Province and Southern Cagayan Valley. Province and Southern Cagayan Valley.
“Molding Minds, Shaping Future”

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
MODYUL I
Introduksyon: Filipino Bilang wikang Pambansa, Wika ng Bayan at Wika ng

Pananaliksik na Nakaugat sa Pangangailangan ng Sambayanan
KAKAYAHAN
1. Maipaliwanag ang ugnayan ng mga function ng wikang Filipino bilang wikang
pambansa, wika ng bayan, at wika ng pananaliksik na nakaugat sa
pangangailangan ng sambayanan
2. Natatalakay ang mga batis na pinaghahanguan ng impormasyon at pagbasa;
3. Napagpapasyahan kung anong hanguan ang wastong gagamitin sa pagkuha ng
impormasyon;
4. Nakakakalap ng mga mahahalaga at wastong impormasyon na magagamit sa
pananaliksik mula sa iba’t ibang batis;
5. Napag-iiba-iba ang mga uri ng pagbasa.
6. Nakapagsasagawa ng makabuluhang pagsasalin, mahusay na pagpaparapryes at
pagbabalangkas ayon sa mga konseptong natutuhan.
Balitk Tanaw:
Sa kasalukuyan mahalaga ang papel na ginagampanan ng riserts o
pananaliksik sa atin ngayon na kung saan napapatakbo ito ng mga imbensyon bunga
ng malawakang paggalugad sa kung ano ang maaring makatugon sa
pangangailangan natin sa kasalukuyan dala ng agham at teknolohiya.
Bunga nito, napakahalaga sa mga estudyante ang pagkakaroon ng malawak na

karunungan sa pananaliksik. Ito ang dahilan kung kaya’t laman ng memorandum ng
CHED para sa iba’t ibang kurso at larang ng akademikong Filipino ay nakatadhana ng
pagkakaroon ng ganitong pokus sa pananaliksik upang lubusang mahasa ang
kakayahan at malinanang ang kanilang mga kasanayan. Pokus nito na matalakay ang
ugnayan ng mga gampanin ng Filipino, hindi lamang bilang wikang pambanssa at
wika ng bayan kundi wika rin sa pananaliksik.
PAGTALAKAY
Ang mga impormasyon napag-aalaman natin ay hindi tayo

sigurado kung ito’y makatutuhanan ba o mapagkakatiwalaan ba ang napaghanguan
natin. Ang Social media halimbawa, ay nag-aalok ng napakaraming impormasyon na
napakadali natin na i-download. Nasa atin na mismo kung paniniwalaan natin agad-
agad lalo ngayon wika ay panahon ng fake news.
Kaya ng tayo ay nanggagalugad ng mga impormasyon, lalo na kung gagamitin
sa akademya, mainam sa suriing mabuti ito at kilatisin ng mabuti kung saan ang
panggagalingan ng ng mga impormasyong hahanguin, sasaliksik at tatanggapin.
1. PAGPILI NG BATIS (Sources) NG IMPORMASYON
Ang impormasyon ay mga bagong kaalaman na natanggap mula sa
mga nabasa, nrinig at napanood na naproproseso ayon sa sariling karanasan.
Maari ding ang mga ito ay mga kaisipang nabubuo sa isipan o representasyon
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
at interpretasyon sa mga bagay sa paligid sanhi ng kaayusan, laki, bigat, kulay
bilang atbp.
Ang mga impormasyon ay maaring hinggil sa mga teorya, kuro-kuro,
datos, kaalaman, kahulugan, kilos, obserbasyon, persepsyon atbp.
Impormasyon –kasingkahulugan ng salitang katotohanan. Mas matibay

na impormasyon ay mas paniniwalaan. Kinakailangang suriin nang maayos
ang datos at kaalaman.
• Kaalaman – ay mga kaisipang natutuhan bunga ng proseso ng impormasyon o
maaring matamo o natanggap mula sa maraming naging karanasan.
• Datos – ay mga kaalamang kinokolekta, sinusuri, inuunawa at pinaglalaanan
ng sapat na panahon upang makabuo ng impormasyon.
Ang batis ng impormasyon ay nahati sa tatlong hanguan: ang hanguang

primary, sekondaryang hanguan, at hanguang elektroniko.
Ang hanguang primary (primary source) ayon kina Bernales, et al (2012) na

ayon kina Mosura, et al. (1999) ay:
Mga indibidwal o awtoridad
Mga grupo o organisasyon tulad ng pamilya, asosasyon, union,
fraternity, katutubo o mga pangkat minorya, samahan, simbahan at
gobyerno
Mga kinagawiang kaugalian tulad ng relihiyon at pag-aasawa, sistemang
legal at ekonomiko atbp.
Mga pambublikong kasulatan o dokumento tulad ng konstitusyon,
batas, kautusan, kontrata at ang lahat ng orihinal na tala, katitikan sa
korte, sulat, journal at talaarawan.
Ang hanguang sekondarya (secondary sources) naman ay:
Mga aklat tulad ng diksyunaryo, ensayklopidya, taunang-ulat o

yearbook, almanac at atlas.
Mga nalathalang artikulo sa journal, magasin, pahayagan at newsletter
Mga tesis, disertasyon at pag-aaral ng pasibiliti, nailathala man ang mga
ito o hindi, at
Mga monograph, manwal, polyeto, manuskrito atbp.
Ang hanguang elektroniko o ang internet.

Sa ngayon ay ang internet ang itinuturing na pinakamalawak at
pinakamabilis na hanguan ng mga impormasyon o datos. Sa isang click
lamang ng daliri ay may mayamang impormasyon ka nang makukuha.
Hal. Nito ay ang iba’t ibang aplikasyon at platfoms tulad ng YouTube,
Google at Yahoo.
2. PAGBASA
- Pakikipagkomunikasyon ng awtor sa kanyang mambabasa.
Tatlong Sangkot
1. ang aklat o anumang babasahin na siyang magsisilbing midyum o
tsanel ng tao.
2. ang awtor o ang taong may nais ipabatid o iparating.
3. ang bumabasa ng kanyang sinulat.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
Ay isang proseso at isa ring kasanayan. Ito’y proseso ng pagtuklas ng
sinasabi ng awtor; at gayundin sa pang-unawa sa pamamagitan ng salita o
wikang ginagamit nito, sa pamamagitan ng punto de vista, tono ng sulatin at
layunin ng awtor. Ayon kay Thorndike, ang pagbasa ay hindi pagbibigay
tanong lamang sa mga salitang binabasa kundi pangangatwiran at pag-iisip.
Ayon kay Toze, ang pagbasa ay nagbibigay ng impormasyon na nagiging daan
sa kabatiran at karunungan. Ito’y isang aliwan, kasiyahan,
pakikipagsapalaran, paglutas sa mga suliranin at nakapagdudulot ng iba’t
ibang karanasan sa buhay. Ayon kina Villafuerte, et.al (2005), ang pagbasa ay
“Gintong susi na magbubukas ng pinto sa daigdig ng karunungan at
kasiyahan. Pangunahin itong kasangkapan sa pagtuklas ng kaalaman ng iba’t
ibang larang ng buhay”.
Para kina Bernales, et. al. (2001) ang pagbasa ay may “ mahalagang papel
na ginagampanan sa paghasa ng talino at isipan.’’ Kailangan ng masidhi at
malawakang pagbasa na siyang magbubukas daan sa lahat ng karunungan at
disiplina tulad ng agham panlipunan, siyensya, matematika atbp. Ayon pa rin
kay Villafuerte (2011) ang pagbasa “ang isa sa mga pangunahing kakayahan at
disiplina na dapat taglayin ng kabataan hindi lamang para sa pag-aaral kundi
maging sa pagpapaunlad ng kanyang kakayahang pagsulat-akademik,
pampamamahayag man o malikhain. Ayon kay William S. Gray, “Ama ng Pagbasa”,
may apat na hakbang sa bagbasa:
 Ang pagbasa sa akda
 Ang pag-unawa sa binasa
 Ang reaksyon sa binasa
 Ang pagsasama-sama at pag-uugnay ng mga bagong kaalaman sa binasa
at ng dating kaalaman
MGA URI NG PAGBASA
Ang mga sumusunod ay ang limang uri ng pagbasa ayon kina Nucasa, et.al
(2014):
1. Masusing Pagbasa
-nangangailangan ito ng maingat o matinding pagbasa na may
layuning maunawaang ganap ang binabasa para matugunan ang
pangangailangan tulad ng report o riserts.
2. Masaklaw na Pagbasa
-ito ay pagbasang nakatuon sa pag-unawa sa pangkalahatang nilalaman
ng teksto. Hindi maari dito ang pabahabahaging pagbasa sa paksa
sapagkat ito ay pag-aaral sa kabuoan ng isang akda, at hindi sa mga
tiyak o espisipikong detalye.
3. Tahimik na Pagbasa
-mata lamang ang gamit ditto. Hindi ito ginagamitan ng bibig kaya di
lumilikha ng anumang tunog. Walang interaksyon sa pagitan ng
bumabasa at nakikinig. Ito ay sariling pagbasa. Nararapat lamang ito sa
mga silid-aklatan ng pamahalaan, paaralan, kolehiyo o pamantasan at
sa mga lugar na katahimikan ang kailangan.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
4. Mabagal na Pagbasa
-sapat na panahon ang kailangan sa pagbasang ito. Umaayon ito sa
pag-aaral ng gramatikang Filipino dahil tinatalakay rito ang ugnayan ng
salita sa mga salita sa loob ng pangungusap o mga salitang bumubuo sa
isang teksto kaya napakahalagang pagtuonan ng interes ang mga salita sa
akda. Hindi nman ito under time pressure na pagbasa sa halip ay study
speed kung tawagin, dahil ito ay ang unang bilis sa pagbasa. Nangunguna
ito sa mga mambabasang may mga artikulong mahirap basahin/unawain.
5. Mabilis na pagbasa. May dalawang uri ang pagbasa ayon sa bilis.

Scanning - tumutukoy sa paghahanap ng isang tiyak na impormasyon sa isang
pahina. Ito ang uri ng pagbasa na hindi hinahangad na makuha ang kaisipan ng
sumulat dahil sa mahalaga rito’y makita ang hinahanap sa madali at mabilis na
paraan. Tulad ng paghahanap ng telepono sa direktoryo, paghahanap ng trabaho,
mga paupahang establisemento (buy & sell), pagtingin sa resulta ng mga eksamen ,
numerong nanalo sa swipstiks, lotto atbp.
Skimming - ang pinakamabilis na pagbasa na nakakaya ng isang tao. Nagtuturo

ito sa mambabasa upang malaman ang pangkalahatang pananaw na matatagpuan
sa mga aklat at iba pang nakalimbag na babasahin. Tinatatawag din itong
pinaraanang pagbasa at pinakamabilis na paraan ng pagbasa.
3. PAGBUBUOD NG IMPORMASYON
Ito ay isang paraan na pagpapaikli ng anumang teksto o babasahin. Ito
ay paglalahad ng mga kaisipan at natutuhang impormasyong nakuha sa
tekstong binasa. Ito ay hindi sulating orihinal, hindi ito kailangang maging
sariling akda. Wala ritong isasamang sariling opinion o palagay hinggil sa
paksa. Kaya kailangang panatilihin ang mga binanggit na katotohanan o mga
puntong bibigyang-diin sa akda. Kinukuha lamang ang mahalagang kaisipan
sa teksto. Kung maikling kwento ang ibubuod o nilalagom, kailangang ang
pagkakasunod-sunod ng pangyayari. Kung ekspositori naman, maaring ilahad
ang mga dahilan at katwirang ginamit upang maayos at mabisa ang
paglalahad.
Pamantayan sa pagsulat ng buod ayon Kay Bernales (2012)

• Basahing mabuti ang buong akda upang maunawaan ang buong diwa nito.
• Tukuyin ang pangungusap na nagpapahayag ng pangunahin at
pinakamahalagang kaisipan sa talata.
• Isulat ang buod sa paraang madaling unawain.
• Gumamit ng sariling pananalita
• Hindi dapat lumayo sa diwa at estilo ng orihinal na akda
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
Ang k to 12 ay pinaluwag at pinagyaman,

researched-based at learner centered na
kurikulum. Dinisenyo ito na linangin ang mag-
Ang k to 12 ay dinisenyo upang
aaral na magkaroon ng malusog na pag-iisip at
lumikha ng kapaki-pakinabang na
pangangatawan; may matatag na
mamamayan makapag-aambag sa
pagpapahalagang moral at may paninindigang
lalong pag-angat ng maunlad,
espiritwal; may sapat na kaalaman at
makatarungan, at makataong
kakayahan hinggil sa walang hanggang
lipunan; ng mamamayang
pagtuklas ng karunungan at pagkamit ng
magpapahalaga at mag-iingat sa
pangarap; nakapag-iisip nang mapanuri at
kagandahan ng kalikasan at
nakakasasagot ng komplikadong mga
kinabukasan.
problema; nakapag-aambag sa lalong pag-
angat ng maunlad, makatarungan at Buod
makataong lipunan; ikinararangal na siya’y
filipino; at pinahahalagahan at iniingatan ang
kagandahan ng kapaligiran para sa
kinabukasan.
Halimbawa ng teksto
SALOK-DUNONG!
PAGTUKLAS!
Panuto: Bigyang linaw kung ano ang ugnayan at gampanin ng Wikang Filipino Bilang
Wikang Pambansa, Wika ng Bayan at Wika ng pananaliksik. Gamit ang dayagram itoy
makakatulong sa inyo. (15pts)
WIKANG FILIPINO
Wikang
Wika ng Bayan
Pambansa
Wika ng
Pananaliksik
PAGSASALIN, PAGPAPARAPREYS (PARAPHRASING) AT PAGBABALANGKAS

PAGSASALIN
• Ito ay paglilipat sa pinagsasalinang wika (target language) ng pinakamalapit na

tumbas ng diwa o mensaheng isinasaad sa wikang isasalin (source language).
Sa mga Hamon sa Pagsasalin sa Filipinas (2002), sa pagbanggit nina
Constantino, et.Al (2013) sinasabi ni Almario na ang tagasalin sa kasalukuyan
ay kalahok sa pagpapakinis sa wikang Filipino bilang wika ng karunungang
akademiko. Sa Responsableng Pagsasalin (2002), sa pagbanggit nina
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
Constantino, et.al (2013) sinasabi ni Mandia na sa gawaing pagsasalin ay
napakaimportante na mabigyang halaga ang tamang gamit ng Filipino bilang
kulturang pagkakakilanlan ng mga Filipino. Ibig sabihin, ang isinasalin ay ang
diwaat estilong nasa wikang isasalin.
Katangian na dapat taglay ng tagasalin
1. Kadalubhasaan sa TL at SL. Napakahirap kapag kapos o salat ang kaalaman

ng tagasalin sa TL o sa SL. Ang kakulangan sa sa kaalaman sa gramatika ng
dalawang wikang kasangkot ay maaring magbunga ng di maayos na salin.
Kinakailangan din ang kaalaman sa wastong gamit, pagbuo at pagkakasunod-
sunod lalo na kung ang isasalin ay mga akdang pampanitikan.
2. Sapat sa kaalaman sa kulturang kinabubuhulan ng dalawang bansang

kasangkot sa pagsasalin.
-Ang kultura ay ipinapahayag sa pamamagitan ng wika
-Kung walang sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang wikang

kasangkot sa pagsasalin masaklap na kabiguan ang kalalabasan ng salin.
3. Ganap na kaalaman sa paksa. Ang kaalaman sa paksang isasalin ay plus

factor, wika nga, para sa isang tagasalin.
-kung ang kaligirang iniikutan ng paksa ay alam na alam ng tagasalin,
higit niyang masasapol ang pinakamalapit na pamamaraan kung paano
ilalahad ang kanyang salin.
Paraan ng Pagsasalin
Ayon kay Newmark (sa pagtalakay nina Miclat (2002), Almario (2003), at
Astorga at Nucasa (2010) may walong paraan ng pagsasalin
 Salita-sa-salita – ito ay isa sa isang pagtutumbas ng salita
Halimbawa • Isang araw

• Ako’y nakakita
One day
• Isang ibon
I saw • Lumilipad
One bird
Flying
 Literal – Ang pahayag sa SL ay isasalin sa pinakamalapit na grammar ng

pagkakabuo sa TL.
Halimbawa
You give but little when you give of your possessions.
Kaunti lamang ang iyong ibinigay kung ito’y mga ari-arian lamang.
 Adaptasyon – Itinuturing itong pinakamalayang pagsasalin dahil kung minsan

ay malayo na ang salin sa orihinal; ang mga pangunahing punto lamang kasi
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
ang wikang isinasalin ang dinadampot at siyang ipinapahayag sa TL. Ang
mahahalagang punto lamang sa telenobela ang kinukuha at ibinibigay sa
kultura, katangian, panahon at lugar ng TL.
 Malayang salin – Kabaliktaran ito ng literal na salin dahil hindi isinasaalang-

alang ditto ang estrukturang gramatikal.
Halimbawa
You give but little when you give of your possessions.
Kung ang ibinigay mo’y materyal lamang, ang handog mo’y kakarampot
lamang.
 Malapit na salin – Ang salin ay sisikaping maging eksakto o katulad na

katulad ng kahulugang kontekstwal ng orihinal.
HALIMBAWA Ama namin sumasalangit Ka

Our Father Who art in heaven Sambahin ang Ngalan Mo
Holy be Your Name Mapasaamin ang kaharian Mo
Your Kingdom come Sundin ang loob Mo dito sa lupa
Your will be done on Earth Para ng sa langit.
as it is in heaven.
 Semantikong salin – Ang tuon ng pagsasalin na ito ay ang kasiningan o

estitikong katangian ng akda: ang tunog at ang ritmo, at ang natural na daloy.
THE TREE PUNONG KAHOY

I think that I shall never see Sa aking palagay ay hindi na ako makakakita pa
A poem lovely as a tree. Ng tulang sindikit nitong punongkahoy na kaaya-aya
A tree whose hungry mouth is prest Bibig na dayukdok di ibig alisin sa pagkakadikit
Against the sweet earth’s flowing breast; Sa dibdib ng lupang ang daloy ng buhay, walang
A tree that looks at God all day, kasingtamis
And lifts her leafy arms to pray; Sa buong maghapon, sa mukha ng Diyos lamang
nakatingin
A tree that may in summer wear
Ang dahunang bisig ay nangakataas sa pananalangin
a nest of robins in her hair; Kung nagtatag-init, ang malagong buhok ay
Upon whose bosom snow has lain; nahihiyasan
Who intimately lives with rain. Ng pugad ng ibong pugad din ng tuwa at kaligayahan
Poems are made by fools like me, Sa kanyang kandungan, ang kabusilaka’y doon
But only God can make a tree. umiidlip
-by Joyce Kilmer (1886-1918) Sa buhos ng ulan ay magkarayamang nakikipagtalik
Tula’y nagagawa ng mga gaya kong mulala at hangal
Mga punongkahoy, ang nakagagawa’y tanging Diyos
lamang.
-salin ni Rufino Alejandro
 Idyomatikong salin – Ang diwa o ang kahulugan at hindi ang ayos o

estruktura ng teksto ang siyang isinasaalang-alang.
Halimbawa
Royal blood – dugong bughaw
Burning the oil lamp – nagsusunog ng kilay
Wooden heart – pusong bato
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
 Komunikatibong salin – Katulad ito ng semantikong salin. Ang kaibahan
lamang, ang TL ang binibigyan ng tuon dito. Kailangang tanggapin ng
mambabasa sa TL ang salin at ito’y lubos lamang niyang magagawa kung
naiintindihan niya ang salin at ang wika.
HALIMBAWA
“ Di ka bagay maging Tao!”
“You’re not fit to be a person!” Sabi ng diwata kay Kara.
Biglang umikot ang malakas na hangin.
Said the fairy to Kara. Dumikit ang mga bulak sa buong katawan ni Kara.

Nagtatakbo siya palayo.
Suddenly, a strong wind blew.
Mula sa “Unang Unggoy” (The First Monkey) ni
The cotton clung to Kara’s body. Rene O. Villanueva sa Astorga at Nucasa (2010)
Kara run and run, away from the hut.
Mga uri ng pagsasalin
• PAGSASALING TEKNIKAL – Pagsasalin sa larangan ng agham, kalikasan, lipunan at

iba pang disiplinang akademikona nangangailangan ng angkop na espesyalisadong
wika.
• PAGSASALING PAMPANITIKAN – ito ay pag-aangkop ng akdang pampanitikan sa

panibagong kalagayang pampanitikan na nagtataglay rin ng mga katangian, estilo at
himig ng akdang pampanitikan.
Hakbang sa aktwal na pagsasalin
Pagsulat ng unang burador – Pagukulan muna ng pansin ang kahulugan.
PAGSASAAYOS NG UNANG BURADOR – dapat isaalang-alang ang maling grammar,

maling ayos, maligoy na mga salita malabong salita at estilo.
PAGSULAT NG IKALAWANG BURADOR – balikan at muling isagawa ang mga hakbang

sa pagsasaayos ng unang burador.
PANGWAKAS NA PAGSUSULAT – dapat masusing pagsusuri ang maisakatupan, kung

sa pagtataya ay makinis na makinis na ang salin, maari ng maisakatupan ang
pangwakas na pagsusulat.
PATNUBAY SA PAGSASALIN
1. Ang isasalin ay hindi ang mga salita kundi ang kaisipan.

2. Basahing mabuti at may pang-unawa ang tekstong isasalin.
3. Suriin kung ang teksto ay idyoma/patalinhaga o nasa karaniwang pagpapahayag
4. Bawat pangungusap ay isalin ayon sa taglay nitong diwa.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
5. Markahan ang bawat salita o bawat pariralang may kahirapang tapatan.
6. Maging “consistent” sa pagtutumbas ng salita;sikaping isang salin lamang ang

itutumbas sa isang salitang isinasalin.
7. Gamitin ang mga ekspresyon/terminolohiyang dayuhankung walang katumbas sa
TL.
8. Basahing paulit-ulit ang ginawang salin. Tiyaking makinis ang bawat pangungusap
at di nasalungat ang mga tuntuning panggramatika.
Parapreys o Hawig (Paraphrase)
• Ito ay pagsaabing muli ng nakuhang idiya mula sa ginamit na sanggunian gamit ang
sariling pangungusap.
• Maaring itong tignan bilang salin ng orihinal na pinagmulan ng ideya o kaya ay

pagpapasimple ng tekstong binasa upang mas madaling maunawaan ng binabasa.
• Tulad ng direktang sipi, ang mga materyal na pinaparapreys ay kailangang sundan ng

dokumentasyong nakapaloob sa ginawang hawig (arroganti, 2009).
Gumawa ng pagpaparapreys kapag;
1. Nais gumamit ng mga impormasyon sa notecard at umiwas sa panggagaya.
2. Nais iwasan ang masyadong paggamit ng direktang sipi.
3. Nais gamitin ang sariling boses sa paglalahad ng impormasyon.
Ang wikang English, Matematika,

Siyensiya at Physical Education ay
pawang itinuro rin sa basic
education, ngunit ngayo’y bahagi
rin ng kurikulum sa kolehiyo sa Parapreys o Hawig
ilalim ng K to 12, sa porma ng Ayon sa Departamento ng
Purposive Communication na Filipino ng DLSU-Manila (2018), ang
esensya ay English for Academic English, Matematika, Siyensiya at
Purposes; Mathematics in the Physical Educationay itinuturo rin
Modern World; Science and sa basic education, ngunit bahagi
Technology for Society; at Physical rin ng kurikulum sa kolehiyo sa
Education. Samakatwid, nararapat ilalim ng k to 12; kaya sa diwa ng
lamang na may Filipino at pagiging patas at holistikong
Panitikan din sa kolehiyo, sa diwa paghubog ay nararapat lamang na
ng pagiging patas at holistikong may Filipino at panitikan din sa
paghubog na siyang dapat ikintal kolehiyo.
sa General Education
(Departamento ng Filipino, DLSU-
Manila, 2018)
PAGBABALANGKAS
• Ay isang pag-sasaayos ng mga punong kaisipan at mga kaisipang
makakatulong para sa maayos at mabisang pagpapaliwanang ng paksa sa
sulatin.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
Mga Batayang Dapat Isaalang-alang sa Paggawa ng Balangkas
• Itala ang mga detalyeng kaisipang may kinalaman sa paksang tinatalakay.
• Suriing mabuti ang mga detalye at piliin ang mga ideyang lubos na
nakapagpapaigting ng kalinawan ng paksa at makakatulong upang mabuo ang
kaisahan ng sulatin.
• Iwaksi ang mga detalyeng di-kailangang at magdagdag ng ilan pang

makakatulong sa kaisipan.
Uriin at pangkat-pangkatin ang mga detalye batay sa mga sumusunod:
a. Mula sa kilala na tungo sa mga di-kilala.
b. Mula sa simple tungo sa masalimuot
c. Mula sa tiyak tungo sa masaklaw
d. Mula sa di-gaanong mahalaga tungo sa higit na mahalaga
Isulat sa ibaba ng bawat detalye ang mga lalong maliit na detalyeng magagamit sa
paglalahad ng kaisipan.
Halimbawa ng isang balangkas
I. Punong Kaisipan
a. Sab-tapik
1. Detalyadong Tutulong sa paglalahad
2. Detalye
a. ………….
b. ………….
c. ………….
b. Sab-tapik
1. Detalye
2. Detalye
3. Detalye
a. ________________
1.
2.
b. ________________
c. ________________
Mga Uri ng Balangkas
• Balangkas na Paksa (Topic Outline) – ang pangulong pamagat ay ang mga
pangalan o mga salitang ginagamit sa pangalan.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
Halimbawa ng Topic Outline
Ang Mga Kaisipan Sa Musika Sa Pilipinas At Timog Silangang Asya ni Propesor Jose
Maceda
I. Musika sa Timog-Silangang Asia
1. Ang kapangyarihan ng musika
2. Ang kaugnayan nito sa daigdig
3. Ang mga musiko
4. Ang mga elementong pangmusika
5. Mga instrumenting pangmusika
a. Organong pambibig saa Borneo, Laos at Cambodia
b. Plawta ng China – ang Lsiao
c. Plawta ng Hapon – ang Shakulachi
d. Plawta ng mga Karen sa Burma at Pilipinas
e. Instrumentong may 1-2 kuwerdas sa Celebes
f. Ang sitar at vina sa India
II. Pinagmulang Kalikasan

a. Ihip ng hangin
b. Kulbit ng kwerdas
c. Pukpok at kalog ng instrument
d. Tunog ng tambol
III. Mga Instrumentong Yaris a Kawayan

a. Kolitong ng mga Kalinga
b. Pasing ng mga Itneg
c. Pito ng mga Tagalog
d. Kaskasan ng mga Hanunoo
e. Gabbang ng mga Tausug
f. Buntala ng mga Manobo
g. Balinbing ng mga Kalinga
h. Kubling ng mga Maranao
i. Hangar ng mga Ifugao
IV. Konsepto sa Paglipas ng Panahon
• Balangakas na Pangungusap – ang pangulong pamagat ay buong

pangungusap.
Halimbawa ng Balangkas ng Pangungusap:
Ang Katamaran ng mga Pilipino

Mga bagay na nagiging sanhi ng katamaran, ayon kay Dr. Jose P. Rizal
A. Natural na Kapaligiran
1. Mainit na klima
B. Pangkaisipang Kadahilanan
1. Kulang ng pagbibigay-sigla sa paggawa
2. Higit na pinagpala ang mga mahihirap (ayon sa mga Prayle)
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
C. Pangkabuhayang Kapaligiran
1. Bunga ng digmaan, pag-aalsa at pagdarambong
a. Lumilikas ang ibang pook
b. Naiiwang tiwangwang ang bukid
c. Labis na nakalulunos ang bunga ng mga pangyayari
d. Sapilitang pagpapasundalo
D. Pamahalaan
1. Tiwali ang mga Pinuno
2. Kulang ng paglilingkod sa taong-bayan
3. Walang tulong na ibinibigay sa pagpapaunlad ng kabuhayan
4. Talamak ang tinatawag na “padrino” sa paglakad ng mga papeles o mga
pangangailangan
5. Kulang ang pagbibigay-sigla sa gawaing manwal
a. Sapilitang paggawa
b. Mataas na buwis
c. Walang pangangalaga sa ari-arian
d. Katiwalian at intriga ng mga namumuno
6. Hindi isinasaayos ang pagpapabilis ng pamamaraan ng transportasyon
• Balangkas na Talata – isang pabuod na pangungusap ang nagpapahayag ng

diwa ng sulatin.
Halimbawa ng Balangkas na Talata:
Ang Kasaysayan at ang apat na Ugaling Filipino ni Romeo V. Cruz
1. Gaya ng kapaligiran at kabuhayan, ng kasaysayan ay nagsisilbing tagahubog

ng ugaling mapagkikilanlan sa mga Pilipino.
2. Ang ugaling pagmamahal sa kaanak at pamilya ang ubod subalit sa
pakikihalubilo ng Pilipino sa kanyang kapwa ay lumalagpas ito sa pamilya at
nasasali ang kanyang kapitbahay, kababayan, kaibigan at kaanak.
3. Ang ugaling “bahala na” ay kakabit ng katwirang tadhana, na ang ibig sabihi’y
hahayaan na lamang ang buhay niya’y ganoon at hindi na magpipilit na
baguhin pa iyon dahil iyon ang iginuhit ng tadhana o palad.
4. Ang prokrastinasyon o “ pagpapaliban ng gawaing ngayon sana dapat tupatin”
at taal na ugaling naimpluwensiyahan ng Kastila at Americano.
5. Ang “ang pagkamatulungin sa kapwa” ay may kahalong pagkamaawain,
pagkamakialam, pagkausyoso at pakikisama na sakop ng konseptong
bayanihan at likas sa atin bago dumating ang mga kastila.
Ilang tagubulin sa Pagbabalangkas
Mahalagang napaplano ang anumang sulatin sapagkat nagagabayan nito ang

pagsulat. Mapapasimulan lang ang pagbabalangkas kung naumpisahan nang
mangalap ng materyales sapagkat ang mga deskripsyon nito mismo ang magagamit
na mga pangunahing punto at mga pansuportang detalye sa paghahati-hati ng mga
paksain mula sa pangkalahatang pagtalakay tungo sa espisipikong detalye.
Para makabuluhan ang pagplaplano ng sulatin, sundin ang mga sumusunod;
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
1. Lohikal na ayusin ang mga tala at gamitin ang mga ito na preliminaryong
material sa pagbuo ng balangkas.
2. Repasuhin ang pamaksang pahayag dahil maaring may biglang maisip na
pagbabago gawa ng patuloy na pananaliksik ng mga karagdagang
impormasyon.
3. Irebisa ang balangkas ayon sa mga bagong natuklasang kaisipan o kaalaman.
SALOK-DUNONG!
PALAYAIN ANG SARILI!
Panuto: Isalin ang mga sumusunod na idyomatikong ekspresyon at ang pangungusap
nito. Maging gabay ang natalakay natin.
1. A penny for your thoughts
A way of asking what someone is thinking
Salin:
2. Actions speak louder than words

People's intentions can be judged better by what they do than what they say.
Salin:
3. Add insult to injury

To further a loss with mockery or indignity; to worsen an unfavorable situation.
Salin:
4. Barking up the wrong tree

Looking in the wrong place. Accusing the wrong person.
Salin:
5. Blessing in disguise
Something good that isn't recognized at first.
Salin:
PAGPILI NG PAKSA NG PANANALIKSIK

Ang pamagat-pananaliksik ay isa sa mga unang hakbang sa
pagsasagawa ng pag-aaral. Ngunit pakatandaan na upang makabuo nang
mahusay na pamagat ay kailangan munang matukoy ang pangunahing paksa.
Sa pangunahing paksa ng pag-aaral nakasalalay ang magiging kabuoan ng
pamagat.
HANGUAN O BATAYAN SA PAGPILI NG PAKSA
1.MEDIA – ito ay isang nakapalawak na industriya kung saan nailalahad ang

iba’t ibang isyung panlipunan. Mapapakinggan ito sa radyo,mababasa sa mga
diyaryo, mapapanood sa telebisyon at iniaalingawngaw sa internet ang maaring
mga suliraning pangkapaligiran na maaring maging batayan sa pag-iisip ng
paksang pag-aaralan. Ang napapakinggan sa radyo ay maaring maging
lunsaran ng pagpili ng paksa. Sa telebisyon naman ay mapapanood ang iba’t
ibang eksena sa larang ng pulitika, ekonomiya, entertainment atbp. Sa mga
babasahin ay naglalantad din ng mga katotohanang maaring mapag-aralan
kung kaya’t maaring iisa-isahin ang mga suliraning panlipunan na mababasa
rito. Sa internet, maaring makabasa sa Facebook o sa mga blog ng hinggil sa
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
mga pangunahing isyu na nais pagtuonan ng isang tumatangkilik at
gumagamit nito.
2. PERSONAL NA PANANALIKSIK – may kalayaan ang isang mananaliksik na

irebyu ang mga pag-aaral na nailathala o hindi nailathala upang gawing
batayan sa pag-aaral.
3. PAGTATANONG SA MGA AWTORIDAD – maaring makakalap ng

impormasyon ang isang mananaliksik mula sa pagtatanong sa mga maalam na
indibidwal hinggil sa pagsasagawa ng pag-aaral.pasok ditto ang mga kakilalang
guro, kaklase at mga kaibigan na mayroong pag-unawa hinggil sa pagsasagawa
ng pananaliksik.
KONSEDERASYON SA PAGPILI NG PAKSA

Sa pagpili ng paksa , isaalang-alang ang mga sumusunod na
konsiderasyon:
1. Kabuluhan ng paksa
2 Kasapatan ng sanggunian
.
3 Pinansyal na kakayahan
.
Saklaw na oras/panahon ng
4. pagsasagawa ng pananaliksik
5. Interes ng mananaliksik
KATANGIAN NG PAMAGAT
1. MGA PANG-UGNAY (CONNECTIVES)
a. Pangatnig (Conjunctions) – ito ay mga salitang nag-uugnay ng dalawang
salita, parirala o sugnay.
b. Pang-angkop ( Ligature) – ito ay mga katagang nag-uugnay sa panuring at
salitang tinuturingan.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
c. Pang-ukol (Preposition) – ito ay mga salitang nag-uugnay sa isang
pangngalan sa iba pang salita.
2. MGA PANANDA (MARKERS)

a. Pantukoy (article/ determiners) – ito ay mga salitang laging nangunguna
sa pangngalan o panghalip.
b. Pangawing o Pangawil (linking o copulative) – ito ay mga salitang
nagkakawing ng paksa (o simuno) at panaguri.
Ang pamagat ay kailangang magtaglay ng pangunahing kaalaman hinggil sa paksang

pag-aaralan at nililimitahanang saklaw nito. Tandaan din na iba ang katangian ng
pamagat ng mga pelikula, awitin at mga akdang pampanitikan sa pamagat ng papel-
pananaliksik.
Pamagat ng papel-pananaliksik Pamagat ng palabras (pelikula o

teleserye), akdang pampanitikan
• Pagdalumat sa mga Simbolikong • Walang kapalit …. (teleserye)

Interpretasyon sa Diskurso ng mga
• El Filibusterismo (nobela)
Kontemporaryong Teleserye sa
Filipinas • Pacquaio vs. Bradly (The Battle)
• Paghahambing at Pagkokontrast sa • Pilipino, isang Depinisyon (tula)
mga Estratehiya ng mga Babae at
Lalaking Guro sa Pagtataya sa Loob • Pagbasa, Pagsulat at Pananaliksik
ng Klase: Isang Pagsusuri (aklat)
• Pag-aaral sa Kasanayan ng mga • Bakit ‘Di Ka Crush ng Crush Mo

Mag-aaral sa Unang Taon ng (pelikula)
Kolehiyo ng San Luis sa Kursong • Ang Facebook (sanaysay)
Information Technology
• Ang Kalupi ( Maikling kwento)
• Pansamantagal (awit)
Tandaan: ang pamagat ng papel-pananaliksik ay hindi dapat na masining,

mabulaklak at/o masaklaw. Ito ay dapat malinaw, tuwiran at tiyak: ang sapat na
kaisipang naglalaman ng kabuon ng pag-aaral.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
SALOK-DUNONG!
Panuto: Magtala ng lima (5) na napupusuan ninyo na posibleng magawan ng

pananaliksik/pag-aaral.
1.
2.
3.
4.
5.
PAGSASANAY
Panuto: Iparaphrase ang teksto sa ibaba.
Parapreys:
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
PAGTATAYA
Panuto: Basahing may pang-unawa ang pahayag sa bawat aytem. Isulat ang
TAMA kung ang pahayag ay wasto, MALI naman ang isulat kung hindi wasto.
__________1. Ang parapreys ay nagsisilbing gabay sa matalinong pag-abante ng bawat
puntong tatalakayin.
__________2. Nababahagi sa tatlong kategorya ang balangkas:debisyon, antas at

subdibisyon.
__________3. Ang pagbabalangkas ay sistema ng isang maayos na paghahati-hati ng
mga kaisipan, kaalaman at datos ayon sa tataluntuning lohikal na pagkakasunod-
sunod bago ganapin ang paunlad na pagsusulat.
__________4. Ang datos ay mga kaisipang natutuhan bunga ng pagproproseso ng
impormasyon na maaring matamo o natanggap mula sa maraming naging karanasan.
__________5. Sa pagpili ng impormasyon ay kailangang isaalang-alang ang masusing

pagpili ng mga makabuluhang datos at kaalaman.
SANGGUNIAN:
Loñez, Leudane L.,Gauuan, Rodelio C., et.al, Filipino sa Iba’t ibang Disiplina (2019) St.
Andrew Publishing House.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
MODYUL II
Filipino Bilang Larangan at Filipino sa Iba’t Ibang Larangan
KAKAYAHAN
1. Nakikilala ang mga dahilan ng pag-itsapwera sa maraming wika
ng Filipinas;
2. Natatalakay ang pag-usbong ng Wikang Filipino; at
3. Nakapagmumungkahi ng mga paraan upang mapalakas pa ang
mga wika ng Filipinas.
4. Makapagmungkahi ng mga solusyon sa mga pangunahing
suliraning panlipunan sa mga komunidad at sa buong bansa,
batay sa pananaliksik.
PAGTALAKAY
Aralin 1. Noon Pa Man, Nandyan na Ano’t Iniesta-pwera ang Maraming

Wika ng Filipinas
At sa simula ay ang pinagsusuhang wika…ang tinawag na mother
language; naglaho na’t ang bahagi ng mga labi ay ang mahigit sa isandaan
pitumpu’t isang diyalekto nito; sa kinalaunan ay naging ganap na mga wika ng
dating arkipelagong walang pangalan ngunit ngayo’y kilala na sa tawag na
bansang Filipinas. Walang konsepto ng bansang Filipinas sa mga panahong
iyon. Ang tanging nororoon ay ang tinatayang mahigit pitong libong isla at ang
mga 171 etnolinggwistikong grupong kalat-kalat na naninirahan sa mga ito;
nagsasarili;kapwa nakikipagkalakalan sa isa’t isa, at sa mga dayuhang
palagiang dumarating.
Walang bansa ngunit may maraming wika..ipinalalagay na may antas ng

pagkakaunawaan dulot na ring ng pag-usbong ng mga ito sa iisang wikang
pinagsusuhan; at dulot na rin ng palagiang pagkakaugnayan dahil sa
pakikipagkalakalan. Ipinalalagay bagamat kontrobersyal, batay sa
Glottochronology, na ang aklat ng wika ng Filipinas ay nagmula sa iisang
ninunong wika mula sa ninunong wikang ito sa mga 100 B.C. Samantala, ang
wikang Tausog ay humiwalay mula sa Butuanon sa mga 1200 A.D.
At noon pa ang ganitong ugnayan. 900-1200 A.D ang ugnayang Orang
Dampuan mula sa Champa. Gawi ng Dinastiyang Sung (960 -1127) nang
maitala ang mga unang ugnayansa mga Intsik. At lumakas pa ito sa
Dinastiyang Ming (1368 -1644). Ika-14 na siglo ang pagpasok ng mga Muslim.
Batay sa kabuuan ng natuklasan ni F. Landa Jocano, ang 171 na

etnolinggwistikong grupong ito ay nagmula sa makakahalintulad na mga tao
batay sa mga nagalugad na ebidensiya ng mga fossil sa iba’t ibang bahagi ng
Timong-Silangang Asya at pagkilos ng iba pang mga tao mula sa tinatawag na
mainland China.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
Nagkaisa ang mga mananaliksik na walang malaki at sapat na dahilan upang
magbuklod-buklod ang mga nagsasarili ngunit nag-uugnayang mga etno-
lingwistikong grupong ito upang makalikha ng higit na malaking panlipunang
estruktura tulad ng pag-iisa ng buong archipelago tungo sa iisang bansa. Ang
kalakhang namagitan ukol dito ay ang nasa antas lamang ng palitan ng mga
pangangailangan;hindi sa antas ng dominasyon o pagbagsak ng ekonomiya.
Malayang nakapamuhay ang hiwa-hiwalay at nagsasariling mga ninuno natin sa iba-
ibang etno-lingwistikong grupo habang patuloy na panakanakang nagbibigkis sa
palitan ng mga kalakal. Walang bansa noon na gaya ng pagkilala natin ngayon sa
ating bansa, ngunit mayroon 171 wikang umiiral noon pa man sa ating akipelago di
pa man tinawag na Filipinas. Maaring itinuring n gating mga ninuno na ang bawat
grupo ay isang bansa kaya’t masasabing may 171 bansang nabuhay noon pa man, na
may 171 na wika.
Nang dumating ang mga mananakop na kastila sinaklaw ang buong

archipelago, at pinag-isa lahat ng etno-linggwistikong mayroon tayo sa iisang mas
malaking sosyo-ekonomiko-politikong bansa. Sa ganitong biglaan at sapilitanng pag-
iisa ng iba-ibang grupo (nang hindi naman nabuhay ng malaya sa isa’t isa),
umusbong ang mga natural na suliranin na hanggang sa kasalukuyan ay ating
binubuo at kinahaharap po hinahanapan ng magiging panimbang: ano ang itatawag
sa pina-isang archipelago? Noon mayroong tawag an gating mga ninuno sa mga
dayuhang mangangalakal sa mga pulo-pulo ng archipelago. Ma-I ang naging tawag ng
mga Intsik sa Mindoro;Lu-song sa Luzon;Palau-ye o Palawan;Pan-ay;Pulilu o
Pollillo…Ngunit walang tawag sa kabuoan ng isla ng Bisaya, o sa buong isla ng
Mindanao. Lalo pa, walang katawagan sa buong pinagsamang 7,000 mahigit na isla.
Nang sa kinalaunan at tinawag nan gang Filipinas ang arkipelagong ito, marapat din
bang tawaging Filipino ang mga mamamayan nito sa panahong iyon?
Kakaiba ang mga Filipino sa mga Indio;na hindi naman taga-India. Sila ang
nakararaming sakop ng mga kastila;mga kabilang sa 171 etno-lingwistikong grupo
tulad ng Tagalog, Samtoy/Ilokano, Cebuano, Kapampangan, Pangasinense, Buruanon
at marami pang iba (na namuhay nang nagsasarili at nag-uugnayan sa isa’t –isa,
ngunit hindi nila prinoblema kung ano ang itatawag sa kanila kapag sila ay nagsama-
sama na). at ang mga sakop na ito ay hindi rin tumatawag sa kanilang sarili bilang
Filipino o mamamayan ng Filipinas, lalo nang ayaw nila sa katawagang Indio. Mga
Tagalog ang Tagalog, Cebuano ang Cebuano. Pinanatili ng bawat etno-linggwistikong
grupo ang kanilang pangalan na siya rin ang katawagan sa kanilang wika.
Ang konsepto ng bansa at ang katuwang nitong pagkabansa ay magkakalinaw

lamang kaalinsabay ng mga pambansang pangyayari na parehong mararanasan ng
nakararaming sakop ng mga Indio. Sa pagdami ng pambansang karanasan at
kamulatan, mahahawan ang landas upang maiugnay ng mga grupo ang kanilang
dating nagsasarili (o sabihin pang walang pakialam) na pagkakakilanlan tungo sa
higit na masaklaw na kapaligiran. Nang antigin ni GOMBURZA, nina Jose Rizal at
Marcelo H. Del Pilar, at Andres Bonifacio at Katipunan ang mga pambansang
karanasan tungo sa isang kamulatan ng pagkabansa (nationhood), nag-alipuyo ang
mga damdammin at isipan ng buong bansa. Nag-alimpuyo ang mga damdamin dahil
sa may bagong tuklas na karanasan;yaon ay, kabilang ang bawat etno-lingwistikong
grupo sa magkakatulad na karanasan. Sabihin pa, sa iisang bansang nagnanais na
lumaya mula sa pananakop at pang-aapi ng mga dayuhan.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
Yayakapin nia Padre Jose Burgos ang katawagang Pilipino para maging
pantukoy sa mga mamamayan ng bansang Pilipinas;hindi na lang pang-elitistang
katawagan.
Tagalog naman ang iwawagayway na salita ni Andres Bonifacio;na ang
pakahulugan sa Tagalog ay hindi yaong etno-lingwistikong Tagalog, bagkus, ang
sinumang manirahan sa bansang tinawag na Pilipinas.
Sa Malolos Constitution, Filipino (ang ipinantawag sa mga elite ng bansa)ang

itinawag ng mga mambabatas (na karamiha’y mga mayayamanng Pilipino na noon pa
may kumilala sa kanilang sarili bilang higit na malapit sa mga Kastila kaysa sa mga
Indio) sa mga mamamayan ng bansa. Ngunit Kastila ang ginawang opisyal na wika. At
ginawang “optional” ang paggamit sa mga wikang namamayani sa ating bansa sa
ibang bahagi nito.
Sa bagong pambansang karanasan ng pagkakaisa, paghihimagsik at paglaya,
naiwang hindi resolbado ang usapin ng wika. Ni walang probisyo kung ano o mayroon
bang “Pambansang Wika”. Ang tanging winika ay ‘maaring gamitin’ o “optional” ang
mga wika sa Filipinas;ngunit Kastila pa rin ang siyang mananaig, pansamantala.
Pansamantala mula noon ang naging kalagayan ng anumang wikang
magagamit sa buong bansa.
Sa konstitusyong 1935 unang umusbong ang katawagang “Pambansang Wika”.
Uuriin ito bilang “common national language”. Common na ang ibig sabihin ay iisa.
Para sa lahat; at hindi common bilang karaniwan o laganap ( sa simpleng kadahilanan
na lilinangin pa lamang ang pambansang wika). Kaalinsabay nito ang pagkakaroon
ng iisa-para-sa-lahat na simbolo para sa Pambansang Bayani, Kasuotan, sayaw,
Hayop, Puno, Bulaklak, Bahay at kung ano pa aman na magpapakilala ng pagkakaisa
ng pananaw. Para bang gusting sabihin na dapat may iisa lamang na pagtingin sa
lahat ng bagay. Paano na ang ibang simbolo ng ibang etno-linggwistikong grupo: ang
sarimanok, ang kalaw, ang agila, ang singkil, ang baleleng at marami pang iba?
Masasabi kung gayon, na dahil baro at say ang pambansang kasuotan ng

kababaihan, ang mga igorot at mga taga-mindanao ay hindi magiging makabansa
dahil hindi sila naka-baro at saya. O, hindi sila bahagi ng bansa;kakaiba sila. Mga
panlilibak ito ng pagkakaiba sa gitna ng panawagan ng pag-iisa ng bansang may
maraming etno-linggwistikong grupo at wika. Wala halos nagtanong kung bakit maya
lamang o bahay kubo lamang o nara, kalabaw, sampaguita, Rizal ang tanging maaring
kumatawan sa isang bansang may 171 etno-lingwistikong grupo. Lalo pa sa Pilipino,
isang wikang “nililinang” pa lamang ang siyang itinalagang dapat kumatawan sa 171
wika ng bansa.
Pinino nang pinion ang Pilipino (tagalog ang naging batayan ng Pambansang
Wikang Pilipino bago sumulpot ang katagang Filipino sa 1973 Constitution). Tuwang
tuwa ang tagalista sa pagtatakda ng kung ano ang tama at maling gamit sa mga salita
at ayos nito. Samantala, malaking inobasyon ang nangyari dahil sa pagbilis ng
komunikasyon dulot ng mabilis na media. Uusbong na tanggap at matatag ang
matatawag na lingua franca ng bansa. Hindi na lang ito pagkakakilanlan;bagkus ay
wikang magagamit sa pagitan ng mga etno-linggwistikong grupo sa pang-araw-araw
na talastasan. Tatayong lingua franca ang “hindi dalisay” na Tagalog/Pilipino. Ito
yaong ginagamit sa pang-araw-araw na ugnayan ng, halimbawa ay tagalog sa tausog o
tausog at ilokano, Cebuano at kapampangan at iba’t iba pang mga kumbinasyon ng
171 wikang ito. Ito yaong ginagamit sa radio at telebisyon na nanunuot sa tawagan ng
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
gubat, tumatawid sa mga dagat at bundok, at nauunawaan sa buong archipelago. Ito
yaong nasa malapad o makitid na dyaryo, at komiks na popular na basahin kahit ng
mga bahagyang nakakabasa. Tunay, nabubuo na ang isang buhay na Pambansang
Wika.
Hindi. Hindi ‘yan ang Pambansang Wika, ang kadalasang banggaan sa

pagpipino ng Pilipino/Filipino. Tignan ang batayang Tagalog at makikitang hindi
dapat ganyan ang pambansang wika, ang kadalasang paggigiit ng mga sintenel ng
pagdadapat sa kadalisayan.
Ang resulta ng ganitong pagpapadalisay sa wikang pambansa ay ang
antagonism sa iba pa sa 171 etno-linggwistikong wika ng Filipinas. Para bang walang
karapatang mag-ambag ang mga ito dahil sila nakakapagdulot sa kadalisayan ng
wika.
Ngunit kung tutuosin, nabuhay ang mga wikang ito bago pa man nagkaroon ng
pag-iisa, pagdadapat, pagpipino ng tangi at nag-iisang wikang pambansa.
Konstitusyunal ang tungkuling patatagin ang pambansang wika at iba pang wika
ng Filipinas (o ang 171 wika)
Article XIV, Section 9. The Congress shall establish a national language

commission composed of representatives of various regions and disciplines which shall
undertake, coordinate, and promote researches for the development, propagation, and
preservation of Filipino and other languages.
Hindi lang pambansang wika ang dapat linangin, palaganapin at panatilihin;
bagkus, ang iba pang mga wika ng Filipinas.
Kapag hindi malilinang ang iba pang wika ng Filipinas, papaano na makakapag-
ambag ang mga ito sa Pambansang Wika? Anong wika na lang ng Filipinas ang
maaring mag-ambag sa paglinang ng Pambansang Wika. Iyan ang kasaklapang
nangyayari/nagaganap sa kasalukuyan; halos Tagalog na lamang ang iginigiit na
mag-ambag para sa Pambansang Wika.
Dahil sa mahina ang ibang wika ng Filipinas? O dahil hindi nabibigyan ng
pagkakataong makapag-ambag ang mga ito?
As it (ang Filipino bilang pambansang Wika) evolves, it shall be further developed and
enriched on the basis of existing Philippine and other languages.
Alam man o hindi ng mga mambabatas na lumikha n gating Konstitusyon ng
1987, ang probisyong ito ay isang mapanghimagsik na tindig; isang paghahalaw sa
isang post-kolonyal na pagtingin;isang pagdecenter sa kahalili ng mananakop sa
kayauhan ng punong lungsod na Maynila at punong wikang tagalog.
Isa itong pagbabalik o higit pa, pagkilala at paggalang sa pangunahing katangian ng
bansa; libong taon nang nariyan ang 171 wika ng etno-linggwistikong grupo na
nabuhay na nagsasarili at nag-uugnayan sa isa’t isa at sa mga dayuhan kahit wala
pang tinatawag ngayong bansang Pilipinas; at kahit wala pa sa kasalukuyan
tumatatag na wikang pambansa.
Nariyan ang katatagan ng isang bansa, ang pagkilala sa kanyang intrinsikong
katangian; ito ay binubuo ng hindi lang iisang etno-linggwistikong grupo, na ito ay
binubuo ng maraming wikang sumuso sa dating nag-iisang “mother language”.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
Wala na ang pinagsusuhang wikang ito. Ang nasa atin ngayon ay ang “hindi
dalisay na Tagalog,” ang lingua franca na tanggap ng mahigit 90% ng populasyon. Ito
ang wikang unti-unting bumabagtas sa inunan ng “mother language”. Wika nga noon
pa man, nariyan na ang mga ito bago pa man nagkaroon ng nag-iisang pambansang
wika, bakit isasantabi ang mga wikang ito ng Filipinas?
Nariyan ang maraming wika na naging ank ng pinagsusuhan natin, ito ang nag-iisang
bansang Filipinas. Lahat ay may karapatang magmahal at makatulong sa kaniyang
inang wika.
Naririyan ang lakas. At kinabukasan ng pagkakaisa.
SALOK-DUNONG!
Lights Camera Action!
Panuto: Gumawa ng 2-3 minutong video presentation tungkol sa gampanin ng mga
wika sa Filipinas sa pagpapayabong ng wikang pambansa. Isend ito sa aking account
na nbgalanta14@gmail.com.
Magsilbing gabay ang pamantayan sa paggawa ng video.
RUBRIK NG VIDEO PRESENTATION
ANTAS NG PAGBUO PUNTOS

10-9 8-5 4-1 0
Lubusang Naipakita sa Di gaanong Hindi nakita
PAMANTAYAN naipakita sa presentasyon nakita sa sa
presentasyon ang salik presentasyon presentasyon
ang salik na natinataya ang salik na ang salik na
tinataya tinataya tinataya
StoryBoard: maayos ang
pagkakasunod-sunod ng
mga ideya sa video.
Nilalaman: Naayon sa
paksa ang presentasyon
at nailalahad nito ang
layunin at
mahahalagang
impormasyon.
Teknikal: may
malikhaing transisyon,
sound at video effects,
background, font size at
color na nakakatulong sa
paglalahad.
Project Requirements:
dapat maipasa at
nailalahad sa
napagkasunduang
panahon. Maipasa ito sa
mp4 format ng
presentasyon.
KABUOAN /40
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
PAPEL NG PAGSASALING-WIKA SA ASEAN INTEGRATION
Maituturing na kritikal ang papel na gagampanan ng pagsasalin kaugnay ng

pagpapalapit ng integrasyong ASEAN.Higit na magkakaroon ng kabuluhan at gamit
ang teknolohiya sa pamamagitan ng CAT (Computer Assisted Translation) at ambag
nito mula sa larang ng Machine Translation System. Mahirap ang tungkuling ito
sapagkat nangangailangan ito ng sapat ng malay na pagtugon sa isyu ng pagkilatis sa
impormasyon bago pa man isalin.
Dapat na gampanin ng ASEAN integration ay ang pagsasalin sa lenggwaheng

nauunawaan ng mamamayan ng rehiyon, particular ang hindi nakakaunawa ng
wikang Ingles. Ang ASEAN Integration ay hindi lamang para sa mga may kakayahan
at kaalaman sa Wikang Ingles. Ingles ang magiging pangunahing wikang gagamitin sa
ASEAN Integration subalit hindi ito magtatagal ay mapapalitan din ng wikang Asyano.
Isa itong nararapat na paghandaan.
Kung magtuloy-tuloy ang pananaliksik sa Filipino at pag-agapay ng development
ng machine translation softwares sa Filipino, matitiyak ang lalong pagyaman ng
kaban ng kurpos ng literature sa Filipino na siyang magpapabilis sa inaasam na
intelektuwalisasyong pangwika. Ito ang maarig magsilbing daan upang lumawak ang
kaalaman at karanasan sa pakikipag-ugnayan sa ibang asyano. Maari rin itong
magpalinaw at magpatibay ng pagkakakilanlan nating mga Filipino.
Mga Isyu at Suliraning kaugnay ng ASEAN

Integration: Ilang Pagninilay
 Ang paggalaw ng mga bansa sa Asya tungo sa pakikipagkaisa nito sa kanyang

mga karatig-bansa.
 Marami ang nahirati na mas tumanaw sa kanluran kaysa sa Timog-Silangang
Asya.
 Panahon na upang buksan ang iba pang bintana ng bahay upang Makita at
mapapasok ang iba pang kasama sa asya.
 Hindi na sasapat na makilala ang iba pang kapitbahay sa Asya sa
pamamagitan ng teleserye at telanobela.
 Ang paggalaw ng mga bansa sa Asya tungo sa pakikipagkaisa nito sa kanyang

mga karatig-bansa.
 Marami ang nahirati na mas tumanaw sa kanluran kaysa sa Timog-Silangang

Asya.
 Panahon na upang buksan ang iba pang bintana ng bahay upang Makita at
mapapasok ang iba pang kasama sa asya.
 Hindi na sasapat na makilala ang iba pang kapitbahay sa Asya sa

pamamagitan ng teleserye at telanobela.
 Kailangang harapin ang ang hamon ng posibilidad at pagbabagong hatid ng
ASEAN.
 Anumang pagbabago, kinakailangang itong pagnilayan, paghandaan, sabayan
at bantayan.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
-Konsederasyon na maaring pag-isipan:totoo bang napakaraming datos na nakalagak
sa WWW, subalit papaano natin ito mapapakinabangan ng lubos?
 Sa pagsabog ng impormasyong digital tinatawag na Big Data Flux na siya

mismo ang nagbubunga ng Data Glut o sobra-sobrang impormasyon dahilan
upang lunurin ang sinuman sa mga impormasyong hindi naman sadyang
kailangan.
Tandaan
Walang anumang imbakan ng mga datos

ang maiimbento na sasagot sa utos na:
“Ibigay ang lahat ng mga impormasyong
totoo at makabuluhan.”
Ayon nga kay Hermans sa Alvez at Africa-Vidal (1996) – lagging kaakibat ng

mga estruktura, kabilang sa estruktura ng kapangyarihang ito ang kinondisyong
karanasan ng tagasalin at nagpapasalin; malay man sila o hindi sa pagsasamantala
sa posibilidad ng pagsasamantala, kakabit sa layunin makamtan ang particular na
interes ng naturang indibidwal o samahan.
Roszak (1986)- binanggit niya sa “The Cult Information” na isa ring malaking
banta ang tinatawag na Data glut bilang isang estratehiya ng pagkontrol sa lipunan,
na kalimitang sinasadya at mahusay na isinasagawa.
-tinitukoy dito na ang paglabas sa kaliwa’t kanang impormasyon ng mga
kasangkot sa mga usapin/isyu hindi upang magkaroon ng access sa katotohanan at
impormasyon ang mga mamamayan, kundi upang lunurin sila at kalaunan ay lituhin
upang maumay sa paksa at tuloy ay kalimutan na lamang puso at pusod ng isyung
dapat sanang pag-usapan ng mga mamamayan at lipunan.
Mga Mungkahing Gawaing Pagsasalin

At Pakikisangkot bilang Paghahanda
Ang Tagasalin ay may malaking gampanin upang tugunan ang malawakang

suliranin na kinakaharap ng lipunan upang malawakan ang pagtataguyod ng wika
saan man dako ng bansa maging saa kasapi ng Asya.
◦ -ibig sabihin na may malaking papel sa pagpili, paglilinis pagsisinop ng
mga impormasyong ihahatid sa mga kabilang mismo sa mas malaking
lipunan o pamayanan, ang Asya.
Isa itong proyektong kinakailangan palakasin ang pagtataguyod ng mga
mismong nasa hanay ng tagasalin.
-pagsasanay o training ng mga tagasalin
-pagsisinop ng mga datos
-pagsasalin sa Filipino at iba pang wikang bernakular
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
CHARLES DERBER
-ibinahagi niya sahuling kabanata ng kanyang aklat na People Before profit

kung saan siya ay nagmungkahi ng ilang maaring gawin at ang paglalapat nito
sa konteksto ng ASEAN.
INTEGRATION:
1. Maging mapagnilay bilang tagasalin.
2. Mag-aral
3. Magbiyahe
4. Mag-aral ng iba pang linggwahe
5. maging Bukas bilang mga tagasalin sa iba pang mga tagasalin.

Tagubilin
Mangyayari lamang ang ASEAN Integration kung tayo mismo bilang tagasalin ay
may solidong integrasyon papaloob. Huwag tumanaw ng tumanaw sa labas. Huwag
kalimutang ang sariling pagka-Filipino lalong lalo na sa panahong itinakda ng bayang
umanib sa integrasyon.
Sa maikling salita, hindi lamang pagsasalin para sa tagalabas ang nararapat
gawin; kinakailangang maging malay rin ang tagasalin sa kanyang tungkuling
magsalin para sa tagaloob.
SALOK-DUNONG!
Panuto: Isalin ang mga sumusunod na salita mula Ingles tungo sa wika ng mga
bansang kasapi ng ASEAN. Gawin ito sa pamamagitan ng paggamit ng elektronikong
sanngunian.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
PAGSASANAY
A. PANUTO:Magtala ng sampu (10) na mga konkretong kaparaanan kung

papaano natin tuluyang mapapalakas o mapagyayaman pa ang mga wika sa
Filipinas.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
B. Anu ano ang mga maari nating maimungkahi sa mga tagasalin natin bilang
kasangkapin nila sa pakikiharap sa ibang bansa na kabilang sa ASEAN.
1.
2.
3.
4.
5.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
PAGTATAYA
MAY PAGPIPILIAN: Piliin ang pinakatumpak na sagot sa tanong na mababasa sa

bawat aytem. Isulat ang tamang letra ng tamang sagot.
1. Sino ang sumaklaw sa buong archipelago at pinag-isa ang lahat ng 171

etnolinggwistikong grupo sa isang mas malaking sosyo-ekonomiko-politikong
bansa?
a. Amerikano c. Hapones
b. Kastila d. Intsik
2. Malaki ang naitulong nito sa pagpapaunlad ng wika at pagsasalin sa bansa.

a. Media c. agham
b. Teknolohiya d. pamahalaan
3. May layunin lamang silang pagkakitaan an gating kasanayan sa paglilipat-

impormasyon na kalaunan ay nauuwi rin sa pagpapalaganap ng mga maling
impormasyong, mali ang pagkakasalin.
a. Informatory translation c. destructive translation
b. Predatory translation d. opportunist translation
4. Anong wika ang humiwalay mula sa bUtuanon noong mga 1200 AD?
a. Cebuano c. Waray
b. Tausog d. Bisaya
5. Alin sa mga wika sa bansa ang iginigiit na halos nag-iisa lamang na nag-
aambag para sa pambansang wika?
a. Bikol c. Iloko
b. Bisaya d. Tagalog
SANGGUNIAN
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
MODYUL III
Filipino sa Humanidades, Agham Panlipunan at Iba Pang Kaugnay na

Larangan
KAKAYAHAN
1. Natatalakay ang Humanidades at Agham Panlipunan at iba pang kaugnay

na Larang.
2. Naiisa-isa ang mga disiplina sa larang ng Humanidades at Agham
panlipunan
PAGTALAKAY
“Ang layon ng Humanidades ay ang gawin tayong tunay na tao sa

pinakamataas na kahulugan”.
-J.Irwin Miller
Sa paglipas ng panahon masasabi nating maunlad na an gating wikang
pambansa, ang wikang Filipino, ngunit patuloy pa rin sa pag-unlad tungo sa ganap na
intelektwalisasyon at estandardisasyon. Mayroon na tayong pambansang wika na
itinatadhana n gating saligang batas (Konstitusyon ng 1987), at gayundin, mayroon
nang isang ahensiya ng pamahalaan na ang tungkulin ay paunlarin at payabungin pa
ang wikang ito, ang Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) (Cueva, 2016).
Mapag-aalaman natin at masasariwa kung gaano nagamit ng husto ang Filipino sa
iba’t ibang larang. Na lubusang makakapagpaibayo sa kakayahan at kasanayan na
malinang ang pakikipagdiskurso sa Filipino sa iba’t ibang larang.
HUMANIDADES
 Tumatalakay ito sa mga may kaugnayan sa kultura at sining katulad ng sayaw,
musika, eskultura, pelikula, arkitektura, pagpipinta, teatro, panitikan at iba
pang makataong sining at wastong pagtingin dito.
 Ang sining ay napakahalaga sa buhay ng tao dahil nagagawang makipag-

ugnayan at maipahayag ang kanyang damdamin.
MUSIKA- na pinagdugtong-dugtong at iniayos ang mga tunog ng iba’t ibang
tono upang makalikha ng isang musikang katha na nagpapahayag ng iba’t
ibang kaisipan at damdamin.
ESKULTURA- ay sining na lumilikha ng dimensyunal na pagpapahayag ng
ideya at kaisipan.
SAYAW-ay gumagamit ng katawan bilang tagapagpahayag ng mga kaisipan at
damdamin.
ARKITEKTURA- ay isang halimbawa pa rin ng disiplinang ito na tumutugon sa
mabisang pag-uugnay-ugnay ng kagandahan at kahusayan ng gamit nito tulad
ng pantahanang kasangkapan at palamuti na iniaayos sa mga simbahan,
tahanan, paaralan at iba pang gusali.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
PELIKULA- ay isa ring sining na naghahandog at nagpapakita ng sining ng
pagganap sa pamamagitan ng mga dulang panradyo at pantelibisyon na
pumupukaw sa damdamin at imahinasyon ng tao.
PAGPIPINTA- ay nakakaganyak at nakapagbibigay ng aliw at inspirasyon sa
tao na ang produktong gawa ay nagsisilbing palamuti sa mga bahay at iba’t
ibang gusali.
AGHAM PANLIPUNAN
 Ito ay sangay ng siyensiya na tumatalakay sa mga paksang may kaugnayan sa

mga institusyon, gawain ng lipunan at ang ugnayang personal ng bawat
nilalang bilang bahagi ng komunidad.
 Sinasaklaw din nito ang relasyon o kaugnayan ng iba’t ibang grupong etniko,
buhay pampamilya, kahirapan, suliranin sa populasyon at paggawa, reporma
sa lupa atbp.
Ayon kay Bevez (2003), ang akdang pulitika ay tumutugon ukol sa
mamamayan o pamahalaan sa pamamalakad, ideolohiya, patakaran at mithiin
ng mga mamamayan.
MGA DISIPLINA SA LARANG NG AGHAM PANLIPUNAN
Sikolohiya pag-aaral ng kilos, pag-iisip at gawi ng tao. Gumagamit din ito ng
emperikal na obserbasyon.
Lingguwistika pag-aaral ng wika bilang sistema kaugnay ng kalikasan, anyo,
estruktura at baryasyon nito. Bahagi ng pag-aaral ang ponetika, ponolohiya,
morpolohiya, sintaks at gramatika. Deskriptibo o pagpapaliwanag sa katangian ng
wika ang ginagamit na lapit sa pag-aaral ditto, gayundin ang historical na lapit o
pinagdaanang pagbabago ng wika
Heograpiya pag-aaral sa mga lipunang sakop ng mundo upang maunawaan
ang masalimuot na mga bagay kaugnay ng katangian, kalikasan, at pagbabago rito
kasama na ang epekto nito sa tao. Mga metodong kwalitatibo at kwantitatibo rin ang
ginagamit sa mga pananaliksik dito.
Agham Pampolitika pag-aaral sa bansa, gobyerno, politika at mga patakaran,
proseso at sistema ng mga gobyerno, gayundin ang kilos-politikal ng mga institusyon.
Gumagamit din ito ng analisis at emperikal na pag-aaral.
Itinuturing na isang uri ng siyensiya o agham. Lapit siyantipiko ang gamit

bagamat iba-iba ito depende sa disiplina. Ang agham panlipunan ay gumagamit ng
sarbey, obserbasyon, pananaliksik sa larang, at mga datos na sekondaryo. Ang
pagsusuri o metodolohiya ditto ay Dayakroniko (historical) at Sinkroniko (deskriptibo).
Malaki ang naging impluwensiya ng Rebolusyong Pranses (1789-1799) at
Rebulosyunaryong Industriyal (1760-1840) sa pagkabuo ng larang sa Agham
Panlipunan. Kinikilala sa larang ng Agham Panlipunan sina Diderot,
Rousseau,Francis Bacon, Rene Descartes, John Locke, David Hume, Isaac Newton,
Benjamin Franklin, Thomas Jefferson, gayundin sina Karl Marx, Max Weber, Emilie
Durkheim at marami pang iba.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
Pagsulat sa Agham Panlipunan
Kaiba sa Humanidades, ang mga sulatin sa Agham Panlipunan ay simpe,

impersonal, direkta, tiyak ang tinutukoy, argumentatibo, nanghihikayat at
naglalahad. Di-piksyon ang anyo ng mga sulatin dito. Madalas ay mahaba ito dahil sa
presentasyon ng mga ebidensiya ngunit sapat upang mapangatuwiranan ang
katuwiran o tesis.
Ekonomiks ay pamamalakad na pangkabuhayan ng pamahalaan at ng bansa;

tinatalakay din dito ang pananalapi. Pag-aaral sa mga gawaing kaugnay ng mga
proseso ng produksyon, distribusyon at paggamit ng mga sirbisyo at produkto sa
ekonomiya ng isang bansa. Pinaniniwalaang ang mga kalagayang pangekonomiya ng
isang bansa ay may epekto sa krimen, edukasyon, pamilya, batas, relihiyon,
kaguluhan, at mga institusyong panlipunan. Emperikal na imbestigasyon ang lapit sa
pag-aaral dito.
Antropolohiya akdang nagpapabatid ng pinagmulan, paglinang kagawian, lahi
at paniniwala ng sangkatauhan. At ito ay pag-aaral ng mga tao sa iba’t ibang
panahong pag-iral upang maunawaan ang kompleksidad ng mga kultura. Ginagamit
dito ang participant-observation o ekspiryensiyal na imersyon sa pananaliksik.
Sosyolohiya ay nagpapakita ng pagsasamahan at ugnayan ng mga tao sa
kanyang lipunan. Pag-aaral ng kilos at gawi ng mga tao sa lipunan, ang mga
pinagmulan, pag-unlad at pagkabuo ng mga samahan at ng institusyong panlipunan
upang makabuo ng mga kaalaman tungkol sa kaayusan at pagbabago sa lipunan.
Gumagamit ito ng imperikal na obserbasyon, kuwalitatibo at kuwalitatibong metodo.
Area Studies interdisiplinarong pag-aaral, kaugnay ng isang bansa, rehiyon at

heograpikong lugar. Ilan sa mga halimbawa nito ang Japanese studies, Korean
studies, Philippine studies, American Studies, Russian Studies at iba pa. kuwalitatibo,
kuwantitatibo at emperikal na obserbasyon at imbestigasyon ang lapit sa pananaliksik
dito.
Sikolohiya ay pag-aaral sa kilos ng tao.
Kasaysayan na tumutugon tungkol sa pangyayaring naganap sa buhay ng bansa,
grupo, komunidad,lipunan at ng mga pangyayari upang maiugnay ito sa
kasalukuyan. Ginagamit ang lapit na naratibo upang mailahad ang mga panyayaring
ito.
Mga Anyo ng Sulatin
Arkeolohiya pag-aaral ng mga relikya, labi, artefact, at monument kaugnay ng
nakaraang pamumuhay at Gawain ng mga tao.
Relihiyon pag-aaral sa organisadong koleksyon ng mga paniniwala, sistemang

kultural at mga pananaw sa mundo kaugnay ng sangkatauhan at
sangkamunduhan (uniberso) bilang nilikha ng isang superior at superhuman
na kaayusan.
Karaniwang mgaanyo ng sulatin sa agham panlipunan ang report,

sanaysay, papel ng pananaliksik, abstrak, artikulo, rebuy ng libro o artikulo,
niyograpiya, balita, editorial, talumpati, adbertisment, proposal sa
pananaliksik. Komersiyal sa telebisyon, testimonial at iba pa. mahalagag
maunawaan muna ang iba’t ibang katangian ng bawat anyo, pormat, layunin,
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
wika, nilalaman at inaasahang mambabasa. Kung gayon, mahalaga ang
pananaliksik sa datos sa bawat anyo, anomang paraan ito.
PROSESO
Sa kalahatan, may sinusunod na proseso sa pagsulat ng agham
panlipunan. Hindi naman ito ganoon kaiba sa ibang larang.
a. Pagtukoy sa genre o anyo ng sulatin gaya ng binanggit sa itaas.
b. Pagtukoy at pagtiyak sa paksa. Wala pa bang nakapagtatalakay nito? Kung
mayroon na, ano ang bagong perspektiba dala ng pagtalakay sa paksa?
Paano ito maiiba?
c. Paglilinaw at pagtitiyak sa paksang pangungusap. Karaniwang sa simula
inilalagay ito ngunit maari ding sa gitna o sa hulihan. Sa ibang
pagkakataon, hindi ito isinusulat ngunit nalilinaw sa takbo ng pagtalakay.
d. Pagtiyak sa paraan ng pagkuha ng datos. Maaring gamitin ang interbyu,
mass media, internet, social media at new media, aklatan, sarbey, focus-
group discussion, obserbasyon at iba pa.
e. Pagkalap ng datos bilang ebidensiya at suporta sa tesis.
f. Analisis ng ebidensiya gamit ang lapit sa pagsusuring kuwalitatibo,
kwantitatibo, argumento, deskriptibo at etnograpiko.
g. Pagsulat ng sulatin gamit ang lohikal, malinaw, organisado (simula, gitna at
wakas), angkop, sapat at wastong paraan ng pagsulat.
h. Pagsasaayos ng sanggunian at talababa sa mga ginamit na sulatin ng ibang
akda.
AGHAM at TEKNOLOHIYA
AGHAM-ay tumutugon sa mga non-fiction na gumagamit paglalahad,

paglalarawan o pangangatwiran.
Ayon kay Fabrigas (2001) ito’y gumagamit ng pormal at teknikal na
pananalita.
TEKNOLOHIYA- ay isang malawak na paksa.
 Saklaw nito ang mga pag-aaral hinggil sa makabagong pamamaraan sa
agrikultura gaya ng pagsasaka at pangingisda na walang ibang layunin kundi
mapaunlad at mapalaki ang kita.
 Higgit na ginagamit ang teknolohiya sa mga kursong inhinyera kasama na rito
ang kompyuter at iba pang kursong teknikal magmula sa elektroniks hanggang
sa pananahi.
Ang siyensiya, tulad ng sining, ay hindi kopya sa kalikasan, kundi isang
muling-paglikha nito. –Jacob Bronowski
Kung hindi madidiskubre ng siyensiya, hindi malalaman ng tao. –
Bertrand Russel
Kagulat-gulat ngunit napapalinaw na nilampasan ng ating teknolohiya

ang ating pagiging tao. –Albert Einstein
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
Likas na Siyensiya, Teknolohiya vs. Siyensiyang Panlipunan at Sining
-ang salitang siyansiya o science (agham ang tawag dito ng mga Pilipino) ay
galing sa salitang latin na scientia, ibig sabihi’y karunungan.
 Ayon nga kay Karl Marx, darating ang panahon na magiging bahagi ng
siyensiyang pantao ang likas na siyensiya.gayundin, ang siyensiyang pantao ay
magiging bahagi ng likas na siyensiya. Sa huli, magiging isang siyensiyana
lamang sila.
Ang teknolohiya naman ay kaakibat ng siyensiya. Ito ang paglikha at

paggamit ng iba’t ibang pamamaraan o kaugnayan ng buhay, kapaligiran,
kalikasan at lipunan. Galing ang salitang teknolohiya sa salitang griyego na
teknologia, na sistematikong paggamit ng sining, binuong bagay (craft) o
teknik. Pinagsamang salita ito ng griyego na techne (sining, kakayahan, craft o
pamamaraan kung paano ginagawa ang bagay) at logos o salita, pahayag, o
binigkas na pahayag.
Ang layunin ng siyensiya ay maparami at mapalawak ang datos upang

makapagbuo ng teorya.
Ang teknolohiya naman ay gumagamit sa mga datos at mga teoryang ito
upang makabuo ng produkto.
Ayon kay Elbert Hubbard, magagawa ng isang makina ang gawin ng 50

ordinaryong tao. Walang makinang makagagawa ng gawain ng isang
ekstraordinaryong tao.
Mga Disiplina sa Larang ng Siyensiya at Teknolohiya
 Ilan sa mga disiplinang kabilang sa larang ng Siyensiya ang Biyolohiya,
kemistri, pisika, astronomiya, earth science, space science at matematika. Sa
kabilang dako, kabilang naman sa teknolohiya ang inhenyeriya, arkitektura,
Information Technology (IT) at Aeronautics.
BIYOLOHIYA – nakatuon sa mga bagay na buhay- ang estruktura, pinagmulan,

ebolusyon, gamit, distribusyon at paglawak ng mga ito.
KEMISTRI- nakatuon sa komposisyon ng mga substance, properties at mga
reaksiyon at interaksiyon sa inerhiya at sa sarili ng mga ito.
PISIKA- nakatuon ito sa mga property at interaksiyon ng panahon, espasyo,

enerhiya at matter. Mula ito sa Griyego na phusika o kaalaman sa kalikasan.
EARTH SCIENCE o HEOLOHIYA- sistema ng planetang daigdig sa katawan –

klima, karagatan, planeta, bato, at iba pang pisikal na elemento kaugnay ng pagbuo,
estruktura at mga penomena nito.
ASTRONOMIYA- Pag-aaral ito ng mga bagay na selestiyal- mga kometa, planeta,

galaxy, biyuin, at penomenang pangkalawakan
INFORMATION TECHNOLOGY (IT)- pag-aaral at gamit ng teknolohiya kaugnay ng
pagbibigay at paglilipat ng impormasyon, datos, at pagpoproseso. Ito rin ang pag-
unawa, pagplaplano, pagdidisenyo, pagbuo, distribusyon, pagpoprograma, suporta,
solusyon at operasyon ng mga software at kompyuter.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
INHINYERIYA- nakatuon sa aplikasyon ng mga prinsipyong siyentipiko at
matematiko upang bumuo ng disenyo , mapatakbo at mapagana ang mga estruktura,
makina proseso at sistema
ARTITEKTURA- itinuturing itong kabilang sa teknolohiya dahil isa itong proseso
at produkto ng pagplaplano, pagdidisenyo, at pagtatayo ng mga gusali at iba pang
pisikal na estruktura.
MATEMATIKA- siyensiya ukol sa sistematikong pag-aaral sa lohika at ugnayan ng

mga numero, pigura, anyo, espasyo, kantidad at estruktura na ipinahahayag sa
pamamagitan ng mga simbolo.
AERONAUTICS- teorya at praktis ng pagdidisenyo, pagtatayo, matematika at

mekaniks ng nabigasyon sa kalawakan.
SALOK-DUNONG!
Panuto: Tukuyin ang pagkakaiba ng Humanidades sa Agham panlipunan at kung
ano ang pagkakatulad nito. Gamit ang Venn Diyagram para sa mas mabilisan ninyong
mapag-alaman o matukoy.
PAGSASANAY
Panuto: Magtala ng ilang nakahanay pa sa Humanidades at Agham

panlipunan. Maliban sa mga natalakay natin. At bigyan ng katuturan ito upang
magbigay linaw sa iba.
HUMANIDADES AGHAM PANLIPUNAN

1. 1.
2. 2.
3. 3.
4. 4.
5. 5.
VISION MISSION

DIFFUN CAMPUS
Unit Website
Email Address
Phone Number
PAGTATAYA
I. PAGKILALA
Panuto: Basahing mabuti ang pahayag ng bawat bilang o aytem upang matukoy ang
sagot na binabanggit.
__________1. Pag-aaral ito sa nakaraang pamumuhay at Gawain ng tao.
__________2. Natutukoy dito ang mga pangyayaring pinagdaanan ng isang lipunan o

komunidad upang mapag-alaman at maiugnay ito sa kasalukuyan.
__________3. Nakatuon ito sa mga property at interaksiyon ng panahon.
__________4. Ayon sa kanya ito ay nagagamit ng pormal at teknikal na pananalita.
__________5. Ito ay akdang nagpapabatid ng pinagmulan, paglinang kagawian, lahi at
paniniwala ng sangkatauhan.
__________6. Tumatalakay ito sa mga paksang may kaugnayan sa mga institusyon,
gawain ng lipunan at ang ugnayang personal ng bawat nilalang bilang bahagi ng
komunidad.
__________7. Gingamit ang katawan bilang tagapagpahayag ng mga kaisipan at
damdamin.
__________8. Tumatalakay ito sa mga may kaugnayan sa kultura at sining.
__________9. Ito tumutugon sa mga non-fiction na gumagamit paglalahad,
paglalarawan o pangangatwiran.
__________10. Tumutugon sa mabisang pag-uugnay-ugnay ng kagandahan at
kahusayan ng gamit nito.
SANGGUNIAN
Galang, Teresita, et. Al., Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Pananalisik
https://prezi.com/qv3vtgyixsxl/humanidades-at-agham-panlipunan/
VISION MISSION

Modyul Pre Lim

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Modyul Pre Lim

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Modyul Pre Lim

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

QUIRINO STATE UNIVERSITY

MODYUL PARA SA SARILING PAGKATUTO

FIL. 12 FILIPINO SA IBA’T IBANG DISIPLINA

“Molding Minds, Shaping Future”

Introduksyon: Filipino Bilang wikang Pambansa, Wika ng Bayan at Wika ng

Bunga nito, napakahalaga sa mga estudyante ang pagkakaroon ng malawak na

Ang mga impormasyon napag-aalaman natin ay hindi tayo

“Molding Minds, Shaping Future”

Impormasyon –kasingkahulugan ng salitang katotohanan. Mas matibay

Ang batis ng impormasyon ay nahati sa tatlong hanguan: ang hanguang

Ang hanguang primary (primary source) ayon kina Bernales, et al (2012) na

Mga aklat tulad ng diksyunaryo, ensayklopidya, taunang-ulat o

Ang hanguang elektroniko o ang internet.

“Molding Minds, Shaping Future”

MGA URI NG PAGBASA

“Molding Minds, Shaping Future”

5. Mabilis na pagbasa. May dalawang uri ang pagbasa ayon sa bilis.

Skimming - ang pinakamabilis na pagbasa na nakakaya ng isang tao. Nagtuturo

Pamantayan sa pagsulat ng buod ayon Kay Bernales (2012)

“Molding Minds, Shaping Future”

Ang k to 12 ay pinaluwag at pinagyaman,

PAGSASALIN, PAGPAPARAPREYS (PARAPHRASING) AT PAGBABALANGKAS

• Ito ay paglilipat sa pinagsasalinang wika (target language) ng pinakamalapit na

“Molding Minds, Shaping Future”

1. Kadalubhasaan sa TL at SL. Napakahirap kapag kapos o salat ang kaalaman

2. Sapat sa kaalaman sa kulturang kinabubuhulan ng dalawang bansang

-Kung walang sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang wikang

3. Ganap na kaalaman sa paksa. Ang kaalaman sa paksang isasalin ay plus

Halimbawa • Isang araw

 Literal – Ang pahayag sa SL ay isasalin sa pinakamalapit na grammar ng

You give but little when you give of your possessions.

 Adaptasyon – Itinuturing itong pinakamalayang pagsasalin dahil kung minsan

“Molding Minds, Shaping Future”

 Malayang salin – Kabaliktaran ito ng literal na salin dahil hindi isinasaalang-

 Malapit na salin – Ang salin ay sisikaping maging eksakto o katulad na

HALIMBAWA Ama namin sumasalangit Ka

 Semantikong salin – Ang tuon ng pagsasalin na ito ay ang kasiningan o

THE TREE PUNONG KAHOY

-salin ni Rufino Alejandro

 Idyomatikong salin – Ang diwa o ang kahulugan at hindi ang ayos o

“Molding Minds, Shaping Future”

Kara run and run, away from the hut.

Mga uri ng pagsasalin

• PAGSASALING TEKNIKAL – Pagsasalin sa larangan ng agham, kalikasan, lipunan at

• PAGSASALING PAMPANITIKAN – ito ay pag-aangkop ng akdang pampanitikan sa

Hakbang sa aktwal na pagsasalin

Pagsulat ng unang burador – Pagukulan muna ng pansin ang kahulugan.

PAGSASAAYOS NG UNANG BURADOR – dapat isaalang-alang ang maling grammar,

PAGSULAT NG IKALAWANG BURADOR – balikan at muling isagawa ang mga hakbang

PANGWAKAS NA PAGSUSULAT – dapat masusing pagsusuri ang maisakatupan, kung

1. Ang isasalin ay hindi ang mga salita kundi ang kaisipan.

“Molding Minds, Shaping Future”

6. Maging “consistent” sa pagtutumbas ng salita;sikaping isang salin lamang ang

• Maaring itong tignan bilang salin ng orihinal na pinagmulan ng ideya o kaya ay

• Tulad ng direktang sipi, ang mga materyal na pinaparapreys ay kailangang sundan ng

Gumawa ng pagpaparapreys kapag;

1. Nais gumamit ng mga impormasyon sa notecard at umiwas sa panggagaya.

2. Nais iwasan ang masyadong paggamit ng direktang sipi.