ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

Θ.Ε. ΕΛΠ11 /ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

4η Γραπτή Εργασία
Οι εκλογές της 1ης/14ης Νοεμβρίου 1920: να παρουσιάσετε το πολιτικό κλίμα και
την προεκλογική ατμόσφαιρα και να εξηγήσετε το αποτέλεσμά τους.

Ονοματεπώνυμο: Άντζελα Λουκέρη

Α.Μ.: 113336

Τμήμα: ΠΑΤ-2

ΣΕΠ: Απόστολος Παπαϊωάννου Ληξούρι, 02/04/2016

1
 ΠΡΟΛΟΓΙΣΜΑ

Φτάνοντας στο τέλος αυτής της μαγευτικής διαδρομής, οφείλω να ευχαριστήσω τους
συμφοιτητές μου που συμπορευθήκαμε μαζί και επίσης ένα μεγάλο ευχαριστώ στον
καθηγητή μας κ. Απόστολο Παπαϊωάννου, ο οποίος με το δικό του απαράμιλλο και
ξεχωριστό τρόπο, μας ενέπνευσε και μας καθοδήγησε στο να διαβούμε αυτό το δρόμο
της Ιστορίας. Το ταξίδι μας, συνεχίζεται…

Με εκτίμηση

Άντζελα Ε. Λουκέρη

2
 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ..........................................................................σελ.4

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ…………….........................................................................σελ.5-12

1. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ............................................................................σελ.5-7

1Α. Οδεύοντας στο 1920………………………….………………………….σελ.5-6

1Β. Σύγκρουση Αυλής και Βενιζέλου………………………………………. σελ. 6

1Γ. Το δάγκωμα της μαϊμούς……………………………………………….. σελ. 7

2. Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ.........................................................................σελ.8-9

3. ΑΙΤΙΑ ΕΚΛΟΓΩΝ …………………………………………………...….σελ.9-10

4. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΕΚΛΟΓΩΝ………………………………………….…… σελ. 10-11

5. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΛΟΓΩΝ……………………………………..… σελ. 11-12

ΣΥΝΟΨΗ……………………………………………...………………....…σελ. 13

ΈΝΘΕΤΟ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ……………………………… σελ. 14-25

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ........................................................................................ ..σελ.26

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΙΚΟΝΩΝ…………………………… ……….………....σελ.27-30

3
 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Εκλογές 1/14 Νοεμβρίου 1920. Οι πιο κρίσιμες εκλογές για την ιστορία του
νεοελληνικού κράτους. Μέσα από την εργασία αυτή, πρόκειται να παρουσιάσουμε
όσο το δυνατόν πιο ανάγλυφα, το συγκρουσιακό χαρακτήρα εκείνης της περιόδου και
να φωτίσουμε άγνωστες πτυχές της Ελληνικής ιστορίας, κατά την περίοδο της
αντιπαλότητας των παρατάξεων των Φιλελευθέρων (Βενιζελικών) και της Ηνωμένης
Αντιπολίτευσης (Φιλοβασιλικών).

Από την ίδρυση του νέου Ελληνικού κράτους το 1830, δεν υπήρξαν εθνικές εκλογές
που να επηρέασαν τόσο πολύ τις εθνικές, πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις της
πατρίδας μας.

Πρόκειται να παρουσιάσουμε, όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικά, τα ιστορικά εκείνα

γεγονότα που οδήγησαν το Ελληνικό κράτος στην πιο μαύρη σελίδα της ιστορίας του
που δεν είναι άλλη από τον Ά Εθνικό Διχασμό. Επίσης θα αναφέρουμε τις αιτίες
διενέργειας των εκλογών, καθώς τις συνέπειες και τα αποτελέσματά τους.

Εικόνα 1: Χάρτης της Μεγάλης Ελλάδος

4
 ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ

1. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ

1Α. Οδεύοντας στο 1920.

Οι εκλογές της 1/14 Νοεμβρίου 1920, αποτέλεσαν την κατάληξη μιας

πολυτάραχης πενταετίας στη διάρκεια της οποίας διαμορφώθηκαν και
παγιώθηκαν οι «δυο κόσμοι» του Ελληνικού διχασμού1.

Δημιουργήθηκε ένα μεγάλο ρήγμα μεταξύ των οπαδών του Βενιζέλου και των
οπαδών του Βασιλιά. Το ρήγμα αυτό ήταν η απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου
στη Γαλλία και η δολοφονία του αντιβενιζελικού πολιτικού Ίωνα Δραγούμη.

Η αφορμή και η αιτία αυτής της κόντρας μεταξύ Βενιζέλου και βασιλιά
Κωνσταντίνου, ήταν για το εάν έπρεπε ή όχι να συμμετέχει το Ελληνικό κράτος
στον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο.

Εικόνα 2: Τμήμα του ελληνικού στρατού παρελαύνει στην Αψίδα του Θριάμβου,
Παρίσι, κατά την νικητήρια παρέλαση μετά το πέρας του Α' Παγκοσμίου
Πολέμου, Ιούλιος 1919.

Οι εκλογές της 31ης Μαΐου 1915 ανέδειξαν πανηγυρικά νικητή τον Ελευθέριο
Βενιζέλο με 186 από τις 316 έδρες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο Κωνσταντίνος να
διαλύσει αντισυνταγματικά τη βουλή και να προχωρήσει σε νέες εκλογές στις 6
Δεκεμβρίου 1915, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν από τη μαζική αποχή των
Βενιζελικών2.

1
Ηλίας Νικολακόπουλος, «Των εκλογών τα πάθη», Αθήνα 2012 σελ. 59.
2
Νικολακόπουλος Ηλίας, «Οι εκλογές 1910-1920», στο Βασίλης Παναγιωτόπουλος
(επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού, 1770-2000, τ. 6ος, Αθήνα 2003, σελ. 36.
5
 Ακολούθησαν η δημιουργία του κράτους της Θεσσαλονίκης από το Βενιζέλο, η
εξορία του Κωνσταντίνου και ο ορισμός του γιού του Αλέξανδρου, ως διάδοχο
του θρόνου.

Η Ελλάδα με τη λήξη του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, ήταν με την πλευρά των

νικητών και ο Βενιζέλος ονειρευόταν τη δημιουργία της «Μεγάλης Ελλάδας».
Επίσης, όταν καταλήφθηκε η Θράκη από τον Ελληνικό στρατό και κυρίως με τη
Συνθήκη των Σεβρών3στις 28 Ιουλίου 1920, η οποία για πολλούς ήταν «μάταιη»
συνθήκη, αφού καμία χώρα δεν την επικύρωσε ποτέ4.

Ο Βενιζέλος πίστευε ότι το όραμά του για τη «Μεγάλη Ελλάδα» έφτανε στο
αποκορύφωμά του, αλλά το όραμα αυτό, όλο και απομακρυνόταν.

Εικόνα 3: Κωνσταντίνος Α΄

1Β. Σύγκρουση Αυλής και Βενιζέλου

Όπως προαναφέραμε, η ρήξη των σχέσεων μεταξύ Κωνσταντίνου και Βενιζέλου

είχε έλθει με τη διαμάχη τους αν έπρεπε ή όχι η Ελλάδα να συμμετέχει στον Α΄
παγκόσμιο πόλεμο.

Ένα άλλο μεγάλο αγκάθι επίσης στις κακές σχέσεις του θρόνου και του
Βενιζέλου, ήταν η διαμάχη που είχε με τον βασιλιά Αλέξανδρο, για την επιμονή
και εμμονή του δεύτερου να παντρευτεί την Ασπασία Μάνου, η οποία δεν
καταγόταν από βασιλική οικογένεια.. Αυτό δημιούργησε φοβερούς τριγμούς τόσο
στην κυβέρνηση όσο και στη χώρα. Τελικά το δάγκωμα μιας μαϊμούς, έδωσε τη
λύσης ως από μηχανής Θεός.

3
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΕ΄, Αθήνα 1977, σελ. 139.
4
Ηλίας Νικολακόπουλος, «Των εκλογών τα πάθη», Αθήνα 2012 σελ. 59.
6
 1Γ. Το δάγκωμα της μαϊμούς

Σε μια βόλτα του Αλέξανδρου με το σκύλο του στο Τατόι, ο σκύλος επιτέθηκε σε
μια μαϊμού του παλατιού. Ο βασιλιάς προσπάθησε να τη σώσει, αλλά του
επιτέθηκε το ταίρι της, δαγκώνοντάς τον στην κνήμη, Αποτέλεσμα του τραύματος
ήταν μετά από τρεις εβδομάδες, να πεθάνει από σηψαιμία.

Ο αιφνίδιος θάνατός του έφερε κενό στο θρόνο. Η αντίδραση του Βενιζέλου
άμεση. Συγκάλεσε τη βουλή η οποία όρισε ως αντιβασιλέα το ναύαρχο
Κουντουριώτη.

Εικόνα 4:Ο βασιλιάς Αλέξανδρος με την αιτία του κακού : o «Φριτς», το

αλσατικό λυκόσκυλο του.

Οι εκλογές αναβλήθηκαν για μια εβδομάδα, την 1/14 Νοεμβρίου, διότι έπρεπε να
αντιμετωπιστεί και το αντισυνταγματικό θέμα. Ο Αλέξανδρος δεν άφηνε διάδοχο,
αλλά ακόμα και αν άφηνε, η στάση των φιλελευθέρων απέναντι στο γάμο του με
την Ασπασία, η οποία ήταν ήδη έγκυος, θα απέκλειε την αποδοχή του ως διάδοχο
του θρόνου5.

Οι επιλογές του Βενιζέλου πλέον ήταν ή παραμερισμός της δυναστείας των

Γκλύξμπουργκ (Γερμανόφωνου βασιλέα) από έναν νέο βασιλιά πιθανόν από την
Βρετανική βασιλική οικογένεια, ή να καλέσει έναν από τους αδελφούς του
Αλέξανδρου που βρίσκονταν εξόριστοι στην Ελβετία για να αναλάβει το θρόνο, ή
να ανακηρύξει δημοκρατία.

5
Michael Llewellyn Smith, «Το όραμα της Ιωνίας», Αθήνα 2002, σελ. 259.
7
 2. Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ

Ο «εθνικός διχασμός» ήταν το αποτέλεσμα της σύγκρουσης δυο εθνικών

στρατηγικών σχετικά με την πορεία της χώρας ενώ η όξυνση της σύγκρουσης
ανάμεσά τους στηρίχθηκε στην πολιτική παρουσία και παρέμβαση ευρύτατων
λαϊκών μαζών , οι οποίες στήριξαν τόσο τη βενιζελική όσο και τη μοναρχική
πτέρυγα6.

Το 1914 με την έκρηξη του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, ήρθε η ρήξη, Ο

Κωνσταντίνος πίστευε στην ανωτερότητα των Γερμανών και ήθελε την Ελλάδα
ουδέτερη στον πόλεμο, ενώ ο Βενιζέλος πίστευε ότι έπρεπε να είμαστε στο
πλευρό του Αγγλογαλλικού άξονα και ότι θα θριάμβευε η Entente.

Ο Κωνσταντίνος, αν και είχε περιορισμένες δικαιοδοσίες βάση συντάγματος,

ασκούσε επιρροή τόσο στην πολιτική όσο και στην στρατιωτική ηγεσία και οι
πιέσεις του ήταν έντονες ώστε να προκληθεί πολιτική κρίση για πρώτη φορά το
1915 και κλιμακώθηκε το 1916.

Αμφισβητήθηκαν στο βασιλιά οι συνταγματικές του δικαιοδοσίες λόγω των

παρεμβάσεών του και η Entente με τον τρόπο της τον ανάγκασε σε εξορία το
19177.

Ο εθνικός διχασμός αποτυπώθηκε έντονα επίσης και γεωγραφικά, έτσι ώστε να

έχουμε το κράτος των Αθηνών, παλιά Ελλάδα (Νότια Ελλάδα), η οποία είχε
ταλαιπωρηθεί χρόνια από τους πολέμους υπό τον Κωνσταντίνο και το κράτος της
Θεσσαλονίκης, νέα Ελλάδα (Μακεδονία – Θράκη), υπό τον Βενιζέλο, με δυο
ξεχωριστές κυβερνήσεις.

Εικόνα 5: Η τριανδρία: Κουντουριώτης-Βενιζέλος-Δαγκλής

6
Ελληνική ιστορία, τομ. Γ΄, ΕΑΠ, Πάτρα 1999, σελ. 255.
7
M. Mazower, «Θεσσαλονίκη, πόλη των φαντασμάτων, Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι
και Εβραίοι, 1453 – 1950», Αθήνα 2006, σελ 366.
8
 Το Νοέμβριο του 1916, η προσωρινή κυβέρνηση Κουντουριώτη, Δαγκλή,
Βενιζέλου, κηρύσσει τον πόλεμο στις Κεντρικές Δυνάμεις. Η κυβέρνηση των
Αθηνών, αντιπαρατασσόταν στους οπαδούς του Βενιζέλου.

Οι Γαλλικές ξιφολόγχες το Νοέμβριο του 1916, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο

κατά των οπαδών του Βενιζέλου και του ίδιου. Στην προσπάθεια των συμμάχων
να θέσουν υπό τον έλεγχό τους τη Νότιο Ελλάδα, Γαλλικά θωρηκτά έμπαιναν
στον Πειραιά αποβιβάζοντας 3000 άνδρες, ενώ συγχρόνως βομβαρδιζόταν η
Αθήνα, το στάδιο και τα ανάκτορα. Αυτό εξαγρίωσε τους αντιβενιζελικούς οι
οποίοι τον κατηγορούσαν για τη διάσπαση της Ελλάδας.

Εικόνα 6: Γαλλικό πλοίο βομβαρδίζει την Αθήνα (1916).

Ο Βενιζέλος κατεβαίνει το 1917 στην Αθήνα και στις 15 Ιουνίου επισημοποιεί

τον πόλεμο στις κεντρικές δυνάμεις. Η εμπόλεμη αυτή κατάσταση δεν επιτρέπει
τη διενέργεια εκλογών και ο Βενιζέλος ανακαλεί το διάταγμα της διάλυσης της
βουλής του 1915, με αποτέλεσμα η νέα βουλή να έχει τους παλιούς βουλευτές
γνωστή και ως «Βουλή των Λαζάρων»8.

3. ΑΙΤΙΑ ΤΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ

Οι βουλευτικές εκλογές του 1920, διεξήχθησαν εν μέσω πολεμικών επιχειρήσεων

και αφού είχε υπογραφεί η Συνθήκη των Σεβρών για τη «Μεγάλη Ελλάδα».

Επιστρέφοντας στην Αθήνα ο Βενιζέλος τον Αύγουστο το 1920, έχει χάσει την
επαφή του με το λαό. Υπερτιμώντας τις ικανότητές του και υποτιμώντας την
προπαγάνδα όλων εκείνων που έλεγαν ότι ο πόλεμος έπρεπε να τελειώσει και ο
στρατός να γυρίσει πίσω. Λογικό ήταν γιατί οι Έλληνες ήταν κουρασμένοι από
τον μακροχρόνιο πόλεμο (Βαλκανικοί πόλεμοι, Α΄ παγκόσμιος πόλεμος,

8
Νικολακόπουλος Ηλίας, «Οι εκλογές 1910-1920», στο Βασίλης Παναγιωτόπουλος
(επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού, 1770-2000, τ. 6ος, Αθήνα 2003, σελ. 36.
9
 Μικρασιατική εκστρατεία). Έλειπαν από τα σπίτια τους πάνω από οκτώ με εννέα
χρόνια.

Η αντιπολίτευση επίμονα ζητούσε εκλογές και τελικά ο Βενιζέλο άγνωστο το

γιατί, αποδέχεται το αίτημα της αντιπολίτευσης. Ορίζονται οι εκλογές τον
Οκτώβριο του 1920, αλλά λόγω του θανάτου του βασιλιά Αλέξανδρου πήραν
αναβολή για την 1/14 Νοεμβρίου 1920, τις οποίες τελικά έχασε.

Το ερώτημα που πλανάτε ακόμα και σήμερα είναι γιατί ο Βενιζέλος προκήρυξε
εκλογές εν μέσω πολεμικών επιχειρήσεων. Χαρακτηριστική άλλωστε υπήρξε και
η άποψη που διατύπωσε ο μετριοπαθής πολιτικός Κωνσταντίνος Ζαβιτσιάνος που
έγραψε «Η διενέργεια εκλογών το 1920 ουδαμόθεν εδικαιολογείτο. Μεγαλύτερων
σφάλμα ήτο αδύνατο να διαπραχθεί»9.

4. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ

Τελικά ο Βενιζέλος μπορούσε να αποδεχθεί την εκλογική του ήττα; Ως

πολύπειρος πολιτικός άνδρας, έπρεπε να γνωρίζει ότι το αποτέλεσμα δεν θα ήταν
σίγουρα υπέρ του.

Οι συνέπειες ήταν ραγδαίες και το Δεκέμβριο του 1920 γίνεται δημοψήφισμα

υπέρ της επιστροφής του βασιλιά Κωνσταντίνου. Η Αγγλία δεν ήθελε την
επιστροφή του, πόσο μάλλον την αναγνώρισή του ως βασιλιά, με αποτέλεσμα να
αποσυρθεί από φίλο και σύμμαχο κράτος της Ελλάδας.

Εικόνα 7: Προτομή του Ελευθερίου Βενιζέλου στο Βελιγράδι, Σερβία

9
Μαρκεζίνης Β. Σπύρος, «Πολιτική ιστορία της συγχρόνου Ελλάδος», 1ος τόμος,
Αθήνα 1977.
10
 Οι σύμμαχοι σε αντίποινα, θέτουν οικονομική θηλιά, αποσύροντας την κάλυψή
του χαρτονομίσματος με αποτέλεσμα να έχουμε νόμισμα χωρίς αντίκρισμα.
Γαλλία, Αγγλία και Ιταλία, δηλώνουν ανοιχτά την αντίθεσή τους απέναντι στην
Ελλάδα.

Η νέα κυβέρνηση επιλέγει να συνεχίσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Μικρά

Ασία για την επιβολή των όρων της Συνθήκης των Σεβρών. Οι πρώτες
στρατιωτικές επιτυχίες δημιουργούν μεγάλο ενθουσιασμό, ενώ αντίθετα Γαλλία
και Αγγλία θορυβήθηκαν.

Τελικά το δημοψήφισμα ήταν το άλλοθί τους για να ακολουθήσουν «οι σύμμαχες

δυνάμεις» φιλοκεμαλική πολιτική. Έτσι ο Κεμάλ εκμεταλλεύθηκε αυτή τη
συγκυρία και άρχισε την αντεπίθεση του με τα γνωστά σε όλους αποτελέσματα.

Για να αποσείσει τις δικές του ευθύνες για την Καταστροφή, ο Αντιβενιζελισμός
επινόησε εκ των υστέρων μια εντελώς φανταστική ιστορία ως άλλοθι. Όπως
άλλες «συνωμοτικές» θεωρίας, αποδείχθηκε και αυτή εξαιρετικά ανθεκτική στον
χρόνο. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, ο «σατανικός» Βενιζέλος έκανε τότε τις
εκλογές ακριβώς για να τις χάσει και να φορτώσει στους αντιπάλους του την
ευθύνη για την επερχόμενη Καταστροφή, που προεξοφλούσε10.

5. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΛΟΓΩΝ

Έπειτα από την αναβολή της μιας εβδομάδας, οι εκλογές έγιναν τελικά την 1/14
Νοεμβρίου 1920, ανάμεσα σε δυο μεγάλους κομματικούς σχηματισμούς. Το
κόμμα των Φιλελευθέρων του Βενιζέλου και της Ηνωμένης Αντιπολίτευσης υπό
την άτυπη ηγεσία του Δημητρίου Γούναρη. Η Ηνωμένη Αντιπολίτευση
απαρτιζόταν από το Λαίκό κόμμα του Γούναρη, το Εθνικό Συντηρητικό κόμμα
του Στράτου, την Μακεδονική Ομάς του Δραγούμη, το Νεοελληνικό κόμμα του
Ράλλη, το Προοδευτικόν κόμμα του Δημητρακόπουλου και λοιπά.

Επίσης βλέπουμε για πρώτη φορά το κόμμα Σ.Ε.Κ.Ε. (Σοσιαλιστικό Εργατικό

Κόμμα Ελλάδος), το μετέπειτα Κ.Κ.Ε., το οποίο έλαβε 2.463 ψήφους με ποσοστό
0,33%. Χαρακτηριστικό είναι το σύνθημα με το οποίο κατέβηκε στις εκλογές.
«Σφυρί – δρεπάνι και ελιά στεφάνι», όπου ελιά ήταν το έμβλημα του
αντιβενιζελισμού.

Η ψηφοφορία στις εκλογές έγινε με το σφαιρίδιο και το πλειοψηφικό σύστημα. Ο

νόμιμός πληθυσμός της Ελλάδας ήταν 5.470.732. Εγγεγραμμένοι 1.524.070,
Ψηφίσαντες 748.225, Έδρες 369. Οι Φιλελεύθεροι έλαβαν 4.330.474 (47,2%) με
118 έδρες και τα Ηνωμένα κόμματα 4.844.762 (52,8%)11.

10
Μαυρογορδάτος Γιώργος, «1915: ο Εθνικός Διχασμός», Αθήνα 2015, σελ. 126.
11
Προσωπικό αρχείο εκπαιδευτικού κ. Ευάγγελου Κάκκα.
11
 Μην εκπλαγείτε από τον υψηλό αριθμό των σφαιριδίων, διότι κάθε εκλογέας
διέθετε τόσες ψήφους (σφαιρίδια) όσοι και οι υποψήφιοι ανήκοντες σε κόμματα ή
και στους ανεξάρτητους. Ο εκλογέας εξέφραζε για όλους τους υποψηφίους τη
θετική ή την αρνητική του γνώμη. Το λευκό σφαιρίδιο μετρούσε υπέρ του
υποψηφίου ενώ το μαύρο εναντίον του.

Συγκεκριμένα τα Ηνωμένα κόμματα έλαβαν ως έδρες: Λαϊκό κόμμα 75 έδρες,

Εθνικό Συντηρητικό κόμμα 60 έδρες, Μακεδονική Ομάς 30 έδρες, Νεοελληνικό
κόμμα 25 έδρες, Προοδευτικόν κόμμα 14 έδρες, λοιποί 47 έδρες12.

Εικόνα 8: "Aγγελτήριο της κηδείας του βενιζελισμού". Σατυρικό δημοσίευμα

αντιβενιζελικής εφημερίδας μετά τις εκλογές του 1920.

Πρωθυπουργός έγινε, αντί του Γούναρη όπως περίμεναν πολλοί γιατί είχε το πιο
ισχυρό κόμμα, ο Δημήτριος Ράλλης, παλαιός Πρωθυπουργός.

Έχει ιστορική αξία να παραθέσουμε ορισμένα αποτελέσματα για να

διαπιστώσουμε την πολυπλοκότητα του συστήματος. Στην Αττικοβοιωτία επί
82.715 ψηφισάντων τα Ηνωμένα κόμματα έλαβαν 1.042.461 σφαιρίδια και οι
Φιλελεύθεροι 809.465. Στη Λακωνία επί 18.001 ψηφισάντων τα Η.Κ. έλαβαν
103.404 και οι Φιλελεύθεροι 54.188. Στα Χανιά επί 13.861 ψηφισάντων οι
Φιλελεύθεροι έλαβαν 67.914 και τα Η.Κ. 33.14413.

12
Προσωπικό αρχείο εκπαιδευτικού κ. Ευάγγελου Κάκκα.
13
Ο.π.
12
 ΣΥΝΟΨΗ
Η «Δίκη των εξ», αποτελεί την κορύφωση και τον επίλογο του Εθνικού
Διχασμού. Αναντίρρητα πάντα υπάρχουν εξιλαστήρια θύματα. Στην περίπτωσή
μας, τα θύματα αυτά ήταν οι έξι που κατηγορήθηκαν για εσχάτη προδοσία και
οδηγήθηκαν στο Γουδί για εκτέλεση.

Το 2009 η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου τάχθηκε υπέρ της επανάληψης της δίκης
τους. Το 2010 το Ανώτατο Δικαστήριο τους έκρινε αθώους.

Τελικά ήταν αθώοι ή ένοχοι; Ολοκληρωμένες και πειστικές απαντήσεις δεν

έχουμε λάβει ακόμα για όλα εκείνα τα γεγονότα που αμαύρωσαν τις ένδοξες
σελίδες της Ελληνικής ιστορίας.

Οι ιστορικοί του μέλλοντος σίγουρα θα εξακολουθήσουν να ερευνούν και να

ερμηνεύουν τα στοιχεία εκείνης της κρίσιμης εκλογικής περιόδου, προσφέροντας
πολύτιμο υλικό εξονυχιστικής έρευνας και διεξοδικής μελέτης. Η ιστορία
γράφεται βάση γεγονότων και οι ηγέτες κρίνονται από τα αποτελέσματα των
πράξεών τους.

Το κλίμα μισαλλοδοξίας, ο διχασμός καθώς επίσης και οι θυσίες που

επωμίστηκαν οι Έλληνες εκείνης της περιόδου, τα συναντάμε ακόμα και σήμερα.
Ας μου επιτραπεί ένα ερώτημα. Μήπως και σήμερα μας οδηγούν οι ίδιοι «φίλοι –
σύμμαχοι» σε μια νέα «μαύρη σελίδα» της ιστορίας μας; Μήπως έχουμε
αντιγραφή – επικόλληση των γεγονότων εκείνης της εποχής με τα γεγονότα που
συμβαίνουν στη χώρα μας σήμερα;

13
 ΈΝΘΕΤΟ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Η εφημερίδα «ΠΑΤΡΙΣ» ήταν η μήτρα του «ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΒΗΜΑΤΟΣ», όπου

διευθυντής σύνταξης ήταν ο Δημ. Λαμπράκης. Ιδρύθηκε το 1890 και το 1936 επί
Μεταξά έκλεισε και μετέπειτα άνοιξε ως «ΒΗΜΑ».

14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 Ηλίας Νικολακόπουλος, «Των εκλογών τα πάθη», Αθήνα,

«Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Ο.Ε.», 2012.

 Νικολακόπουλος Ηλίας, «Οι εκλογές 1910-1920», στο Βασίλης

Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ιστορία του νέου ελληνισμού, 1770-2000, τ.
6ος, Αθήνα, «Τα Νέα & Ελληνικά Γράμματα», 2003.

 Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΕ΄, Αθήνα, «Εκδοτική Αθηνών», 1977.

 Michael Llewellyn Smith, «Το όραμα της Ιωνίας», Αθήνα, «ΜΙΕΤ», 2002.

 Ελληνική ιστορία, τομ. Γ΄, «ΕΑΠ», Πάτρα, 1999.

 M. Mazower, «Θεσσαλονίκη, πόλη των φαντασμάτων, Χριστιανοί,

Μουσουλμάνοι και Εβραίοι, 1453 – 1950», «Αλεξάνδρεια», Αθήνα, 2006.

 Μαρκεζίνης Β. Σπύρος, «Πολιτική ιστορία της συγχρόνου Ελλάδος», 1ος

τόμος, «ΠΑΠΥΡΟΣ», Αθήνα, 1977.

 Μαυρογορδάτος Γιώργος, «1915: ο Εθνικός Διχασμός», «Πατάκης»,

Αθήνα, 2015.

 Προσωπικό αρχείο εκπαιδευτικού κ. Ευάγγελου Κάκκα.

26
 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΙΚΟΝΩΝ

Εικόνα 1: Χάρτης της Μεγάλης Ελλάδος

Δικτυογραφική Πηγή: http://s.kathimerini.gr/resources/2014-
10/19s14paparsen-thumb-large.jpg (ανάκτηση 05-04-2016)

Εικόνα 2: Τμήμα του ελληνικού στρατού παρελαύνει στην Αψίδα του

Θριάμβου, Παρίσι, κατά την νικητήρια παρέλαση μετά το πέρας του Α'
Παγκοσμίου Πολέμου, Ιούλιος 1919.
Δικτυογραφική Πηγή:
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%B8%CE%BD%CE%B9%C
E%BA%CF%8C%CF%82_%CE%94%CE%B9%CF%87%CE%B1%CF
%83%CE%BC%CF%8C%CF%82 (ανάκτηση 05-04-2016)

27
Εικόνα 3: Κωνσταντίνος Α΄
Δικτυογραφική Πηγή:
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%B8%CE%BD%CE%B9%C
E%BA%CF%8C%CF%82_%CE%94%CE%B9%CF%87%CE%B1%CF
%83%CE%BC%CF%8C%CF%82 (ανάκτηση 05-04-2016)

Εικόνα 4:Ο βασιλιάς Αλέξανδρος με την αιτία του κακού : o «Φριτς», το

αλσατικό λυκόσκυλο του.
Δικτυογραφική Πηγή: http://www.lifo.gr/team/sansimera/33248
(ανάκτηση 05-04-2016)

Εικόνα 5: Η τριανδρία: Κουντουριώτης-Βενιζέλος-Δαγκλής

Δικτυογραφική Πηγή:
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%B8%CE%BD%CE%B9%C

28
E%BA%CF%8C%CF%82_%CE%94%CE%B9%CF%87%CE%B1%CF
%83%CE%BC%CF%8C%CF%82 (ανάκτηση 05-04-2016)

Εικόνα 6: Γαλλικό πλοίο βομβαρδίζει την Αθήνα (1916).

Δικτυογραφική Πηγή:
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%B8%CE%BD%CE%B9%C
E%BA%CF%8C%CF%82_%CE%94%CE%B9%CF%87%CE%B1%CF
%83%CE%BC%CF%8C%CF%82 (ανάκτηση 05-04-2016)

Εικόνα 7: Προτομή του Ελευθερίου Βενιζέλου στο Βελιγράδι, Σερβία

Δικτυογραφική Πηγή:
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%B5%CF%85%CE
%B8%CE%AD%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%92%CE%
B5%CE%BD%CE%B9%CE%B6%CE%AD%CE%BB%CE%BF%CF%8
2 (ανάκτηση 05-04-2016)

29
Εικόνα 8: "Aγγελτήριο της κηδείας του βενιζελισμού". Σατυρικό
δημοσίευμα αντιβενιζελικής εφημερίδας μετά τις εκλογές του 1920.
Δικτυογραφική Πηγή:
http://www.ime.gr/chronos/13/gr/general/gallery/domestic_policy/014.htm
l (ανάκτηση 05-04-2016)

ΈΝΘΕΤΟ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Είναι από το προσωπικό αρχείο του εκπαιδευτικού κ. Ευάγγελου Κάκκα.
(ανάκτηση 04-04-2016)

30