Κψζηαο Μαγθιήο, θηιφινγνο

«Γ. ΗΧΑΝΝΟΤ: ΢ΣΟΤ ΚΔΜΑΛ ΣΟ ΢ΠΗΣΗ»

ΔΝΣΑΞΖ ΚΔΗΜΔΝΟΤ ΢Δ ΛΟΓΟΣΔΥΝΗΚΟ ΔΗΓΟ΢: ΓΗΖΓΖΜΑ

Τν θείκελν «Σηνπ Κεκάι ην ζπίηη», πνπ πξνέξρεηαη απφ ηε ζπιινγή «Η κφλε θιεξνλνκηά», απνηειεί
δηήγεκα, θαζψο δηαζέηεη ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ είδνπο, ρσξίο φκσο λα ιείπεη ε πξνζσπηθή,
εμνκνινγεηηθή ζηάζε ηνπ αθεγεηή θαη ε έληνλε ζπλαηζζεκαηηθή ζπκκεηνρή. Σπγθεθξηκέλα:

- ππάξρεη έλαο κχζνο, δει. αθήγεζε κηαο ηζηνξίαο

- ππάξρεη κνλνθεληξηζκφο επεηζνδίνπ, δίλεηαη δει. ε ηζηνξία ησλ πεξίεξγσλ επηζθέςεσλ ηεο
κπζηεξηψδνπο γπλαίθαο ζην ζπίηη ηνπ αθεγεηή.
- έρεη ζχληνκε έθηαζε
- ππάξρεη ρξνληθή αθνινπζία (πνπ δηαθφπηεηαη κε αλαρξνλίεο) ζε κηα αθήγεζε πνπ μεθηλάεη in media
res
- ππάξρνπλ ραξαθηήξεο (πξσηεχνληα θαη δεπηεξεχνληα πξφζσπα) θαη πεξηγξαθέο
- ππάξρνπλ αθεγεκαηηθέο ηερληθέο: ηερληθή ησλ αληηζέζεσλ, ηερληθή θνξχθσζεο ηεο αγσλίαο (φπσο ην
θιίκα αγσλίαο πνπ δεκηνπξγείηαη γηα ηελ ηαπηφηεηα ηεο άγλσζηεο θαη κπζηεξηψδνπο γπλαίθαο, ε
νπνία ζα απνθαιπθζεί κφλν ζην ηέινο ηνπ δηεγήκαηνο- ζηελ θνξχθσζε)

Παξάιιεια, εληνπίδνληαη νη παξαηεξήζεηο ηνπ αθεγεηή, ε έληνλε ζπλαηζζεκαηηθή ζπκκεηνρή ηνπ, ν

ζρνιηαζκφο ηνπ θαη ε εμνκνινγεηηθή ηνπ δηάζεζε. Έηζη, θαηαιήγνπκε πσο ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ
δηεγήκαηνο είλαη επηθξαηέζηεξα.

Ο ΣΟΠΟ΢ ΣΟΤ ΓΗΖΓΖΜΑΣΟ΢

Τφπνο ηνπ δηεγήκαηνο είλαη ε Θεζζαινλίθε -πνπ παίδεη πξσηαξρηθφ ξφιν ζηελ πεδνγξαθία ηνπ
Ισάλλνπ σο ηελ πφιε πνπ δέρηεθε κεγάιν θχκα πξνζθχγσλ- θαη ζπγθεθξηκέλα ην ηζηνξηθφ θέληξν ηεο.
Γελ ππάξρεη θακηά ξεηή αλαθνξά ζην φλνκα ηεο πφιεο, σζηφζν ζπκπεξαίλνπκε πσο ην δηήγεκα
εθηπιίζζεηαη ζε απηήλ απφ ηα αθφινπζα ζηνηρεία:

- ηελ αλαθνξά ηνπ ηνπσλπκίνπ Ιζιαραλέ, ηνπξθηθνχ θηεξίνπ πνπ είρε δψζεη ην φλνκά ηνπ ζηελ πεξηνρή
βφξεηα ηνπ Αγ. Γεκεηξίνπ.
- Τελ αλαθνξά ζην ζπίηη ηνπ Κεκάι, νηθνδφκεκα πνπ ζψδεηαη έσο ζήκεξα θαη ζηεγάδεη ην ηνπξθηθφ
πξνμελείν ηεο Θεζζαινλίθεο
- Τελ αλαθνξά ζην βνκβαξδηζκφ ηεο Θεζζαινλίθεο απφ ηνπο Ιηαινχο, ζηε δηάξθεηα ηνπ ειιελντηαιηθνχ
πνιέκνπ (1940-41)

Η ηζηνξία εθηπιίζζεηαη ζην ζπίηη ηνπ αθεγεηή, κηα κνλνθαηνηθία κε θήπν θαη κηα θεκηζκέλε κνπξηά, ε
νπνία γθξεκίζηεθε θαη έγηλε κηα άζρεκε πνιπθαηνηθία, πνπ θαη απηή κε ηε ζεηξά ηεο θαηεδαθίζηεθε. Η
αθήγεζε ηειεηψλεη πξηλ νινθιεξσζνχλ νη εξγαζίεο θαη δε καζαίλνπκε ηη ρηίζηεθε ζηε ζέζε ηεο.

1
 Κψζηαο Μαγθιήο, θηιφινγνο
Η πεξηγξαθή ηνπ ηφπνπ είλαη δσεξή, αιιά αθνξά κφλν ηα ζπγθεθξηκέλα εθείλα ζηνηρεία πνπ
ζρεηίδνληαη κε ηε δξάζε ζην δηήγεκα (ε κνπξηά, ην ζπίηη) ή κε ην ζρνιηαζκφ ηνπ αθεγεηή (πνιπθαηνηθία,
εθζθαθή, ςεθηδσηφ).

Παξά ηελ πεξηγξαθή κεκνλσκέλσλ ηνπνγξαθηθψλ ζηνηρείσλ απφ ην παξειζφλ ηεο πφιεο, νη ρψξνη
εκθαλίδνληαη σο ζεκαηνδφηεο ηεο ηζηνξίαο, φπσο απηή αλαβηψλεη κέζα απφ ηε κλήκε ηνπ αθεγεηή. Έηζη,
κέζα απφ κηθξά, θαζεκεξηλά γεγνλφηα θαη κε ππαηληθηηθή αθήγεζε πξνβάιιεη ν ρψξνο: κηα πφιε
πξνζθπγηθή, κε ζπλερείο πιεζπζκηαθέο αλαθαηαηάμεηο πνπ ηειεπηαία έρεη γίλεη έξκαην απηψλ πνπ
εθκεηαιιεχνληαη αζχζηνια ηε ξαγδαία αζηηθνπνίεζε. Μέζα ζ’ απηφ ην ρψξν πεξλάεη ζρεδφλ
απαξαηήξεην ην αλζξψπηλν δξάκα ηνπ μεξηδσκνχ θαη ην ζέκα ηεο αηζζεηηθήο ππνβάζκηζεο θαη κφλν νη
επαίζζεηεο θεξαίεο ηνπ αθεγεηή ην ζπιιακβάλνπλ θαη ην αλαδεηθλχνπλ. Δπνκέλσο, ν ρψξνο ζην δηήγεκα
απνηειεί, εθηφο ησλ άιισλ, θαη ην «ζθεληθφ» κηαο εληειψο δηαθνξεηηθήο αθήγεζεο ηεο ηζηνξίαο.

ΣΟ ΔΗΓΟ΢ ΣΖ΢ ΑΦΖΓΖ΢Ζ΢

Όπσο ζπκβαίλεη πάληα ζηα πεδνγξαθήκαηα ηνπ Ισάλλνπ, ε αθήγεζε είλαη θαηά θχξην ιφγν
πξσηνπξφζσπε (εγψ, εκείο) απηνδηεγεηηθή, κνλνκεξήο θαη κνλνεζηηαθή (ε εμηζηφξεζε γίλεηαη απφ ηελ
πιεπξά ηνπ αθεγεηή, ν νπνίνο βξίζθεηαη ζηελ ηζηνξία θαη απνηειεί πξφζσπν ηνπ έξγνπ). Η ρξήζε α΄
πιεζπληηθνχ πξνζψπνπ ζεκαίλεη πσο εθείλνο πνπ αθεγείηαη είλαη έλα ζπιινγηθφ «εκείο» θαη δειψλεη
νκαδηθή ζπκκεηνρή ζε φζα δηαδξακαηίδνληαη ζην δηήγεκα. Με ηελ αλησλπκία «εκείο» ελλννχληαη ηα κέιε
ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ αθεγεηή, ηα νπνία ζπιινγηθά ζπκκεηέρνπλ ζηε ζρέζε κε ηε γπλαίθα. Παξφιν πνπ ν
αθεγεηήο δίλεη ην ιφγν ζε άιια πξφζσπα πέληε θνξέο κέζα ζην θείκελν κε παξεκβνιή επζένο ιφγνπ (ε
επραξίζηεζε ηεο Τνπξθάιαο, ηα ιόγηα ηεο γηαγηάο, ηνπ ζπηηνλνηθνθύξε, ηεο γξηαο γεηηόληζζαο θαη εθείλνπ πνπ
αλαθσλεί “ε ηνπξθάια”), δελ πξφθεηηαη παξά γηα πεξηζηαζηαθέο αλαθνξέο πνπ δε δηεθδηθνχλ ην ξφιν ηνπ
αθεγεηή, αιιά επηδηψθνπλ θαζαξά αηζζεηηθφ απνηέιεζκα : ελάξγεηα, δσληάληα, παξαζηαηηθφηεηα. Σηελ
ηειεπηαία παξάγξαθν φκσο ηνπ δηεγήκαηνο ε αθήγεζε γίλεηαη ζε α΄ εληθφ πξφζσπν, γεγνλφο πνπ ζεκαίλεη
πσο νη αληηδξάζεηο ηνπ αθεγεηή απηνλνκνχληαη θαη γίλνληαη απζηεξά πξνζσπηθέο, κε αλάινγε
ζπλαηζζεκαηηθή θφξηηζε.

Η ζπγθεθξηκέλε επηινγή ππαγνξεχεηαη απφ ην βησκαηηθφ ραξαθηήξα ηνπ πεδνγξαθήκαηνο, πνπ

εθζέηεη εκπεηξίεο, κλήκεο, ζθέςεηο, ζπλαηζζήκαηα θαη πξάμεηο ηνπ αθεγεηή. Ο αθεγεηήο δελ έρεη ζρεδφλ
θακία εμσηεξηθή δξάζε ζηελ εμέιημε ηνπ δηεγήκαηνο. Η δξάζε ηνπ είλαη κφλν εζσηεξηθή: είλαη έλαο
επαίζζεηνο δέθηεο, κηα ζπλείδεζε πνπ αγξππλά θαη ζπιιακβάλεη ηηο θηλήζεηο ησλ αλζξψπσλ πνπ
ηαιαηπσξνχληαη είηε απφ ηηο ηζηνξηθέο ζπγθπξίεο είηε απφ ηελ αλζξψπηλε πιενλεμία θαη θαθνγνπζηηά.

Η επαλεηιεκκέλε εκθάληζε ελφο πξνζψπνπ (ηεο Τνπξθάιαο), ηνπ νπνίνπ φκσο ν ραξαθηήξαο δελ
παξνπζηάδεηαη νινθιεξσκέλνο, δελ είλαη παξά ε αθνξκή γηα ηελ εμηζηφξεζε ηνπ παξειζφληνο θαη ην
ζρνιηαζκφ ηνπ παξφληνο απφ ηνλ αθεγεηή, θαη δε κεηαηνπίδεη ην θέληξν βάξνπο ηεο αθήγεζεο απφ ηνλ
(νκνδηεγεηηθφ) αθεγεηή ζε θάπνην άιιν πξφζσπν. Λεηηνπξγεί δειαδή σο ζεκείν αλαθνξάο γηα ηα
ρξνλνινγηθά άικαηα (πίζσ – κπξνο) ηνπ ζπγγξαθέα απφ ηε κηθξαζηαηηθή θαηαζηξνθή κέρξη ηηο κέξεο καο.

2
 Κψζηαο Μαγθιήο, θηιφινγνο

Ο ΥΡΟΝΟ΢ ΢ΣΟ ΓΗΖΓΖΜΑ- Η΢ΣΟΡΗΚΑ ΢ΣΟΗΥΔΗΑ

Οη ρξνληθνί πξνζδηνξηζκνί ζην πεδνγξάθεκα είλαη ζαθείο, παξά ηελ πξνζθηιή ηαθηηθή ηνπ ζπγγξαθέα
γηα ηε δηαπινθή παξειζφληνο – παξφληνο (αθφκε θαη ηνπ κέιινληνο: “ζα παξαθπιάγσ...ίζσο κπνξέζσ λα
εκπνδίζσ...εμακβιψκαηνο”).

Ο ρξφλνο ηνπ δηεγήκαηνο θηλείηαη θπθιηθά: απφ θάπνην αδηεπθξίληζην ζεκείν ηνπ παξφληνο γίλεηαη
ζπλνπηηθή αλαθνξά ζηηο επηζθέςεηο ηεο γπλαίθαο θαη ζην πεξίθεκν δέληξν ηεο απιήο, πνπ αλήθνπλ πηα ζην
παξειζφλ. Τν πεξηζηαηηθφ γχξσ απφ ην νπνίν ζηήλεηαη ην δηήγεκα, ε εκθάληζε δειαδή ηεο Τνπξθάιαο,
ζπκβαίλεη ηελ επνρή πνπ γίλνληαη ηα κνχξα (άλνημε) θαη γηα πξψηε θνξά ην 1936. Σηε ζπλέρεηα θαη κε
ρξνλνινγηθά νξγαλσκέλεο αλαιήςεηο πεξηγξάθνληαη φιεο νη επηζθέςεηο ηεο γπλαίθαο. Η δεχηεξε θνξά είλαη ην
1938 (“δχν ρξφληα κεηά ηελ πξψηε”) θαη ε ηξίηε ιίγν πξηλ ηνλ πφιεκν (1939-1940). Γηα ηειεπηαία θνξά ε
γπλαίθα εκθαλίδεηαη ιίγν κεηά ηνλ πφιεκν (1944).

Οη επηζθέςεηο ηεο Τνπξθάιαο καο κεηαθέξνπλ ζε έλαλ πξνγελέζηεξν ρξφλν (αλάιεςε, flashback),
θαζψο αλαθαινχλ ζηε κλήκε ηνπ αθεγεηή ηελ πξνζθπγηά ηνπ 1922 (“Δελ καο έθηαλε πνπ είρακε δίπια καο ηνπ
Κεκάι ην ζπίηη ζαλ κηα δηαξθή ππελζύκηζε ηεο θαηαζηξνθήο, ζα είρακε ηώξα θαη ηνπο Τνύξθνπο λα
κπεξδνπθιώλνληαη πάιη ζηα πόδηα καο;”).

Σηε ζπλέρεηα γίλεηαη αλαθνξά ζηα ρξφληα ηεο αληηπαξνρήο θαη ηεο κεηά καλίαο αλνηθνδφκεζεο ζηελ
Διιάδα, γχξσ ζηε δεθαεηία ηνπ '70 ('ην ζπίηη είρε παξαδνζεί.... θξηθαιέεο'). Τέινο, ην αθεγεκαηηθφ παξφλ καο
θέξλεη ζηηο δεθαεηίεο ηνπ '80 θαη '90, φηαλ ζην πιαίζην ηνπ εμσξαηζκνχ ησλ πφιεσλ, αξρίδνπλ λα γθξεκίδνληαη
νη άζρεκεο πνιπθαηνηθίεο θαη λα αλεγείξνληαη λέα κνληέξλα θηίξηα (“Τώξα εηνηκάδνληαη λα ηε γθξεκίζνπλ νη
γεινίνη”).Σηελ ηειεπηαία αθεγεκαηηθή ελφηεηα ζπλππάξρνπλ κηα πξφιεςε, φπνπ ν αθεγεηήο θάλεη ιφγν γηα
ηηο κειινληηθέο πξνζέζεηο ηνπ, αλ θαηεδαθηζηεί ε πνιπθαηνηθία, θαη δπν αλαιήςεηο: απηή πνπ αλαθέξεηαη ζηελ
θαηεδάθηζε ηνπ ζπηηηνχ θαη ζηελ απνθάιπςε ηνπ ζαπκάζηνπ ςεθηδσηνχ θαη ηέινο ζηελ αλαρψξεζε ησλ
Τνχξθσλ ηδηνθηεηψλ ηνπ ζπηηηνχ θαη ην ζπαξαγκφ ηεο θφξεο.

Τα ηζηνξηθά ζηνηρεία ηνπ δηεγήκαηνο είλαη επδηάθξηηα. Πξψηα-πξψηα έρνπκε ηε κηθξαζηαηηθή

θαηαζηξνθή θαη ηελ αληαιιαγή πιεζπζκψλ. Αλαθέξεηαη, αθφκε, ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν έγηλε ε αληαιιαγή - κε
θξηηήξην ηε ζξεζθεία θαη φρη ηε γιψζζα-, θη ν πφλνο πνπ πξνθάιεζε ζε φινπο ηνπο μεξηδσκέλνπο θη απφ ηηο
δπν πιεπξέο. Οη ηηαιηθνί βνκβαξδηζκνί παξαπέκπνπλ ζηνλ πφιεκν ηνπ '40 , ελψ ηελ ίδηα δεθαεηία έρνπκε ηε
ζχλδεζε ησλ πεξηζζφηεξσλ λνηθνθπξηψλ κε ην ζχζηεκα χδξεπζεο ησλ πφιεσλ θαη ηελ εγθαηάιεηςε ησλ
αξηεζηαλψλ πεγαδηψλ (“Τώξα πνπ ζαο έθεξα ην λεξό ζηηο θνπδίλεο ζαο, δε ζαο ρξεηάδεηαη ην πεγάδη”). Οη
“ζπκκνξίεο εξγνιάβσλ” καο κεηαθέξνπλ ζηελ πεξίνδν ηεο αληηπαξνρήο ηε δεθαεηία ηνπ '70 πνπ κεηακφξθσλε
αηζζεηηθά ηελ Διιάδα θαηαπαηψληαο αθφκε θαη αξραηνινγηθά επξήκαηα. Υπαηληγκφο γίλεηαη, φπσο είπακε, θαη
ζηε ζχγρξνλε ηάζε θαιισπηζκνχ ησλ πφιεσλ πνπ ν αθεγεηήο αληηκεησπίδεη κε πνιχ ζθεπηηθηζκφ θαη
απαηζηνδνμία (“λα θαζπζηεξήζσ ην ρηίζηκν ηνπ λένπ εμακβιώκαηνο”).

3
 Κψζηαο Μαγθιήο, θηιφινγνο
ΓΛΧ΢΢Α ΓΗΖΓΖΜΑΣΟ΢

Η γιψζζα ηνπ πεδνγξαθήκαηνο είλαη θαζεκεξηλή, ιηηή, θπζηθή, εθθξαζηηθή θαη αλεπηηήδεπηε κε
πεδνινγηθά ζηνηρεία. Η παξεκβνιή επζένο ιφγνπ ζε θάπνηα ζεκεία πξνζδίδεη δσληάληα, αθξίβεηα, ελάξγεηα θαη
ακεζφηεηα, ελψ νη ξεηνξηθέο εξσηήζεηο (“δελ καο έθηαλε πνπ είρακε δίπια καο ηνπ Κεκάι ην ζπίηη....” , “πνηνο
μέξεη ηη κεγαιεπήβνιν ζρέδην...”) θαη ηα επίζεηα (θνπξαζκέλε, θαηαηζαθηζκέλε, αξρνληηθή νκνξθηά, επίκνλε
λνζηαιγία, ζηρακέλνο ζπηηνλνηθνθχξεο, θξηθαιέεο πνιπθαηνηθίεο θ.ι.π.) απνδίδνπλ κε επζηνρία ηε
ζπγθηλεζηαθή αηκφζθαηξα ηνπ θεηκέλνπ θαη ηα ζπλαηζζήκαηα ηνπ αθεγεηή.

Ζ ΟΗΚΟΓΔΝΔΗΑ ΣΟΤ ΑΦΖΓΖΣΖ

ΚΑΗ

Ζ ΜΤ΢ΣΖΡΗΧΓΖ΢ ΓΤΝΑΗΚΑ- ΗΓΔΟΛΟΓΗΚΟ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ

Γεληθά, ε εηθφλα ηεο Τνπξθάιαο είλαη ζνιή κε κηα αριχ κπζηεξίνπ πνπ δηαηεξείηαη κέρξη ην ηέινο
(“Δελ ηελ μαλάδακε από ηόηε. Ήξζε – δελ ήξζε, άγλσζην”). Η νηθνγέλεηα ηνπ αθεγεηή ηεο θέξεηαη κε επγέλεηα
θαη θάλεη ππνζέζεηο γηα λα εξκελεχζεη ηε ζπκπεξηθνξά ηεο, ηηο αξαηέο αιιά πεξηνδηθέο εκθαλίζεηο ηεο, ηελ
θαηαγσγή θαη πξνέιεπζή ηεο, ηνπο ζθνπνχο θαη ηα ζπλαηζζήκαηά ηεο, δελ έρεη φκσο βέβαηεο απαληήζεηο. Η
γπλαίθα κνηάδεη θνπξαζκέλε θαη απνπλέεη κηα αξρνληηά. Σηέθεηαη ψξεο ζιηκκέλε θαη βνπβή κπξνζηά ζην ζπίηη
ηνπ αθεγεηή, ινμνθνηηψληαο ην ζπίηη ηνπ Κεκάι ή κηζνθιείλνληαο ηα κάηηα ρακέλε ζηηο ζθέςεηο ηεο. Τα
κνχξα θαίλεηαη λα έρνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία γη' απηή. Απφ ηε ζπλέρεηα ηνπ δηεγήκαηνο θαηαιαβαίλνπκε πσο ηεο
ζπκίδνπλ θάηη, φπσο άιισζηε θαη ην ζπίηη ηνπ Κεκάι θαη ην λεξφ απφ ην πεγάδη. Γη' απηφ θαη αξλείηαη ην λεξφ
ηεο βξχζεο θαη βνπξθψλεη φηαλ καζαίλεη φηη ην πεγάδη καγαξίζηεθε.. Η εζληθφηεηα ηεο γπλαίθαο είλαη
άγλσζηε θαη ε γιψζζα ηεο δελ απνηειεί εκπφδην γηα ηελ επαθή (ππήξραλ ηφηε ζηε Βφξεην Διιάδα αξθεηνί
ηνπξθφθσλνη Έιιελεο, πξφζθπγεο θπξίσο απφ ηελ πεξηνρή ηεο Καππαδνθίαο). Δπνκέλσο, ε αξρηθή ζχγθιηζε
ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ αθεγεηή θαη ηεο γπλαίθαο ζηεξίδεηαη ζηνλ θνηλφ θψδηθα ηεο ηξνθήο θαη ηνπ λεξνχ, θαζψο
θαη ηα δχν κέξε αλαγλσξίδνπλ θαη εθηηκνχλ ηελ αμία ηνπο: ην δξνζεξφ, θπζηθφ λεξφ ηνπ πεγαδηνχ θαη ηα
ζαπκάζηα κνχξα ηεο ληνπηηάο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ παηξνπαξάδνηε ειιεληθή θηινμελία, δεκηνπξγνχλ έλα
θιίκα νηθεηφηεηαο, ζπκπάζεηαο θαη εκπηζηνζχλεο.

Τν θιίκα απηφ θηλδπλεχεη λα θινληζηεί κε ηελ πιεξνθνξία γηα ηελ εζληθφηεηα ηεο γπλαίθαο: απφ ηε
ζπληξνθηά ηεο κε άιινπο Τνχξθνπο δίπια, ζην ζπίηη ηνπ Κεκάι, ε νηθνγέλεηα ζπκπεξαίλεη φηη έξρεηαη λα θάλεη
πξνζθχλεκα ζην ζπίηη ηνπ ηνχξθνπ πνιηηηθνχ άληξα. Η θαρππνςία, ε ςπρξφηεηα θαη ε αγαλάθηεζε πνπ έλησζε
ε νηθνγέλεηα θάπνηα ζηηγκή, φηαλ ηελ πήξε γηα ηνπξθνκεξίηηζζα, δηαζθεδάδνληαη ζηγά-ζηγά γηα λα δψζνπλ ηε
ζέζε ηνπο ζε ζπλαηζζήκαηα ζπκπάζεηαο, ζπκπφλνηαο θαη θαηαλφεζεο, πνπ γελληνχληαη απφ ηα θνηλά βηψκαηα
ηνπ εθπαηξηζκνχ θαη ηεο πξνζθπγηάο. Έηζη, ε αληίζεζε πνπ ζα κπνξνχζε λα γελλεζεί ιφγσ ησλ δηαθνξεηηθψλ
εζλνηήησλ θαη ησλ λσπψλ ηζηνξηθψλ κλεκψλ φρη κφλν δελ παγηψλεηαη, αιιά αληίζεηα θινλίδεηαη κε ηελ

4
 Κψζηαο Μαγθιήο, θηιφινγνο
αλαγλψξηζε αξρηθά θνηλψλ βησκάησλ: α) ηνπ βηψκαηνο ηεο ζηέξεζεο («είρακε θη εκείο αθήζεη ζπίηηα θαη
ακπεινρψξαθα εθεί θάησ»), πνπ ηαπηίδεηαη κε απηφ ηεο νδπλεξήο νξηζηηθήο απψιεηαο («κηα ηηαιηάληθε
κπφκπα είρε ζαξψζεη ηελ ληνπηηά θαη είρε ξεκάμεη ην ζπίηη») θαη β) κε ηελ αλαγλψξηζε θνηλψλ αηζζεηηθψλ
αμηψλ («δελ ζα΄βξηζθε πηα ην θαηψθιη κε ην αθξάην κάξκαξν γηα λα μαπνζηάζεη»).

Τα παξαπάλσ θνηλά ζεκεία, πνπ μεθηλνχλ απφ ην βηνινγηθφ επίπεδν (θψδηθαο ηξνθήο), ζπλερίδνπλ ζην
αλζξψπηλν (νδχλε ζηέξεζεο) θαη θηάλνπλ ζην αηζζεηηθφ (θψδηθαο πνιηηηζηηθψλ αμηψλ) νδεγνχλ ζην
μεπέξαζκα ηεο αληίζεζεο θαη ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο: ε εζληθή ηαπηφηεηα σο δηαθνξά ππεξθαιαγγίδεηαη απφ ηελ
αλζξψπηλε ηαπηφηεηα. Δπνκέλσο, ε αξρηθή ζχγθιηζε αλάκεζα ζηε γπλαίθα θαη ζηελ νηθνγέλεηα ηνπ αθεγεηή
επαλέξρεηαη θαη εδξαηψλεηαη ζην ηέινο, θαζψο ζην επίπεδν ηνπ αθεγεηή, πξνζσπηθά πιένλ, έρεη επηηεπρζεί κηα
βαζχηεξε ζπλάθεηα. Τν ζπίηη ηεο ηνπξθάιαο έγηλε πηα δηθφ ηνπ ζπίηη, θαζψο απηφο ιεηηνπξγεί σο ηνπνηεξεηήο
θαη «εθδηθεηήο» ηεο γπλαίθαο έλαληη ηνπ θνηλνχ ερζξνχ πνπ ηψξα είλαη «κηα ζπκκνξία εξγνιάβσλ», δει. ην
ζχκβνιν κηαο θνηλσλίαο πνπ απνξξίπηεη αλζξψπηλεο θαη πνιηηηζηηθέο αμίεο γηα ράξε ηνπ νηθνλνκηθνχ
ζπκθέξνληνο.

Μφλν ζην ηέινο, απφ ηα ιφγηα κηαο γξηάο ηελ ψξα πνπ θνηηάδεη ηα ζεκέιηα ηνπ θαηεδαθηζκέλνπ ζπηηηνχ
θαηαιαβαίλνπκε ηη ήηαλ εθείλν πνπ έθαλε ηελ Τνπξθάια λα έξρεηαη ζην θαηψθιη ηνπ αθεγεηή θαη λα θάζεηαη
κε λνζηαιγηθφ θαη πηθξακέλν χθνο: ην ζπίηη ήηαλ θάπνηε ηεο αξρνληηθήο νηθνγέλεηάο ηεο θαη ε ίδηα ήηαλ
πξνθαλψο ε θφξε ηνπ κπέε πνπ ζπάξαδε φηαλ έθεπγε. Οη πιεγέο απφ ην βίαην μεξηδσκφ θαίλεηαη λα κελ
επνπιψζεθαλ πνηέ. Η ηειεπηαία απηή αλαδξνκή ηνπ δηεγήκαηνο δηαζψδεη ην νπζηψδεο πνπ απέκεηλε ζηε
ζπλείδεζε ηνπ αθεγεηή θαη ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ γηα ηελ γπλαίθα: ηνλ πφλν ηνπ αλζξψπνπ πνπ, φληαο ζχκα ηεο
ηζηνξίαο, μεξηδψλεηαη βίαηα απφ ηνλ ηφπν ηνπ. Δθείλν πνπ έλσζε ηνπο πξψελ ερζξνχο είλαη ε θνηλή πξνζήισζε
ζηηο αλζξψπηλεο θαη πνιηηηζηηθέο αμίεο, ν ζεβαζκφο ζηελ αλζξψπηλε νδχλε θαη λνζηαιγία θαη ε επίγλσζε φηη
θαη νη δχν πιεπξέο απνηεινχλ ζχκαηα ηεο ηζηνξίαο, γεγνλφο πνπ ηνπο νδεγεί ζηνλ ππέξηαην βαζκφ
απηνγλσζίαο.

Τα βάζαλα ηεο πξνζθπγηάο, ην δξάκα ηνπ βίαηνπ μεξηδσκνχ θαη ηεο αληαιιαγήο πιεζπζκψλ δελ ηα έδεζαλ
κφλν νη Έιιελεο. Με αλάινγν ηξφπν, Τνχξθνη ηεο Θξάθεο κεηαθέξζεθαλ ζηελ Τνπξθία, αιιά θαη θάπνηνη
ηνχξθνη ρξηζηηαλνί εθδηψρηεθαλ απφ ηελ παηξίδα ηνπο, αθνχ ε αληαιιαγή έγηλε κε θξηηήξην ηε ζξεζθεία (θαη
φρη ηε γιψζζα, φπσο αλαθέξεηαη θαη ζην δηήγεκα). Ο θαεκφο γηα ηε ρακέλε γε, ε λνζηαιγία θαη ε ιαρηάξα γηα
φ,ηη ζπκίδεη ηελ παηξίδα, ηνπο νκφθπινπο θαη ηε ξάηζα ηνπ θαζελφο είλαη ζπλαηζζήκαηα θνηλά, παλαλζξψπηλα,
αλεμάξηεηα απφ εζληθφηεηα, θαη ζεβαζηά απφ φινπο. Ο αθεγεηήο θαη ε νηθνγέλεηά ηνπ ζπκπάζρνπλ κε ηελ
Τνπξθάια θαη ηε ζπκπνλνχλ, φηαλ ππνςηάδνληαη πσο θαη ε ίδηα είλαη ζχκα μεξηδσκνχ θαη ζξελεί φζα έραζε. Η
θνηλή κνίξα ζπλαδειθψλεη ηνπο παζφληεο. Τν κήλπκα πνπ κεηαθέξεη ην δηήγεκα είλαη ε αλάγθε ηεο
ζπληξνθηθφηεηαο θαη ηεο αλζξσπηάο, ηεο γιχθαο θαη ηεο αιιεινζηήξημεο κπξνζηά ζηνλ αλζξψπηλν πφλν. Ο
θνζκνπνιηηηζκφο επεθηείλεηαη ζηνλ θφζκν ησλ ζπλαηζζεκάησλ. Τν θείκελν δείρλεη ηελ αλάγθε γηα ππέξβαζε
εζληθηζηηθψλ πξνζεγγίζεσλ, φηαλ αλαθεξφκαζηε ζηα πάζε ησλ ιαψλ θαη πξνηείλεη ηε κεγαζπκία θαη ηε ζχλεζε
σο ζηάζε δσήο.

5
 Κψζηαο Μαγθιήο, θηιφινγνο

΢ΤΓΚΡΟΤ΢Ζ ΓΤΟ ΚΟ΢ΜΧΝ: ΠΑΡΔΛΘΟΝΣΟ΢-ΠΑΡΟΝΣΟ΢

Σε φιν ην πεδνγξάθεκα ν αθεγεηήο “βνπηά” ζηε κλήκε ηνπ θαη αλαζχξεη εηθφλεο θαη ζθελέο απφ ην
παξειζφλ. Γε ράλεη φκσο ην παξφλ απφ κπξνζηά ηνπ. Σπγθξίλεη ηνπο ζπγρξφλνπο ηνπ κε ηηο πξνεγνχκελεο
γεληέο θαη ηνπο βξίζθεη εζηθά θαηψηεξνπο. Έηζη, κέζα ζην δηήγεκα αληηπαξαηίζεληαη δπν δηαθνξεηηθνί θφζκνη:
ν θφζκνο ηνπ παξειζφληνο, ηεο γπλαίθαο θαη ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ αθεγεηή πνπ, παξά ηηο θπιεηηθέο,
ζξεζθεπηηθέο θαη ηζηνξηθέο δηαθνξέο ηνπο, έρνπλ έλα θνηλφ θψδηθα ζπλελλφεζεο βαζηζκέλν ζε θνηλέο
πνιηηηζηηθέο αμίεο – απφ ηελ άιιε πξνβάιιεη ν λένο θφζκνο ηεο «ζπκκνξίαο ησλ εξγνιάβσλ» πνπ βαζίδεηαη
ζηελ απξνθάιππηε εθκεηάιιεπζε, ην σθειηκηζηηθφ πλεχκα θαη ηελ πεξηθξφλεζε ησλ πνιηηηζηηθψλ –
αηζζεηηθψλ αμηψλ.

Σηνλ πξψην θφζκν ν άλζξσπνο ζεσξεί ηνλ εαπηφ ηνπ κέξνο ηεο θχζεο κέζα ζηελ νπνία εληάζζεηαη
αξκνληθά, ληψζεη ζεβαζκφ γηα ηα θπζηθά ζηνηρεία (πεγάδη, κνπξηά) αλαγλσξίδεη θαη εθηηκά ηελ αμία ηνπο. Ο
ζχλδεζκφο ηνπ κε απηά είλαη ζηελφο θαη γη απηφ ε απψιεηά ηνπο είλαη νδπλεξή. Δθηφο, φκσο, απφ ην ζχλδεζκν
κε ηα ζηνηρεία ηεο θχζεο ππάξρεη θαη κηα επξχηεξε αληίιεςε γηα ηε δφκεζε ηνπ ρψξνπ, ε νπνία δελ γίλεηαη κε
βάζε ην ζπκθέξνλ, αιιά ζχκθσλα κε θάπνηεο αηζζεηηθέο αληηιήςεηο θαη ε νπνία ηειηθά πξνζθέξεη ζηνλ
άλζξσπν ηελ εξεκία, ηελ ελαξκφληζε θαη ζπκθηιίσζε κε ην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη ηειηθά ηε γαιήλε.

Σηνλ δεχηεξν θφζκν, ην ζχγρξνλν, θπξηαξρεί έλα αζχζηνια σθειηκηζηηθφ πλεχκα, ην νπνίν
εκπνξεπκαηνπνηεί ηα πάληα, ρσξίο θαλέλα ζεβαζκφ ζηε θχζε, ζηηο αηζζεηηθέο θαη πνιηηηζηηθέο αμίεο, ζηα
κλεκεία ηεο παξάδνζεο. Η θνηλσλία θαη νη άλζξσπνη άιιαμαλ, δελ ελδηαθέξνληαη γηα ην ζπλάλζξσπν. Ήδε νη
άλζξσπνη ηεο Θεζζαινλίθεο ηνπ '40 είλαη πην ζθιεξνί θη αδηάθνξνη απφ ηνπο Έιιελεο ζηα ρξφληα ηεο
πξνζθπγηάο (“Ο ζηρακέλνο ζπηηνθνηθνθύξεο καο είρε δηνρεηεύζεη ην βόζξν ηνπ ζπηηηνύ ζην βαζύ πεγάδη”).
Πξνρσξψληαο ζην ρξφλν, ην θέξδνο θαη ηα ρξήκαηα αλάγνληαη ζε αμίεο, ην πξνζσπηθφ ζπκθέξνλ θπξηαξρεί,
“ζπκκνξίεο πνλεξψλ εξγνιάβσλ” γθξεκίδνπλ ζπίηηα πνπ είλαη θνξησκέλα κε κλήκεο θαη ηζηνξία, γηα λα
ζεθψζνπλ παλάζρεκεο, θηελέο πνιπθαηνηθίεο. Ο αηνκηθηζκφο θαη ν εζηθφο εθθπιηζκφο νδεγεί κέρξη ηε
βεβήισζε αξραηνινγηθψλ κλεκείσλ: “Γαζθαιεκέλνη εξγάηεο” κπαδψλνπλ ηα ςεθηδσηά ή άιια επξήκαηα ζηα
ζεκέιηα ησλ ζπηηηψλ, γηα λα κελ εκπνδηζηεί ή θαζπζηεξήζεη ε αλέγεξζε ηεο πνιπθαηνηθίαο θαη δεκησζνχλ λ
νηθνλνκηθά νη εκπιεθφκελνη ηεο αληηπαξνρήο. Γη απηφ θαη ζηε ζπλείδεζε ηνπ αθεγεηή ε εηζβνιή ηνπ λένπ
απηνχ θφζκνπ θαηαγξάθεηαη εληειψο αξλεηηθά (ζε αληίζεζε κε ηε γπλαίθα πνπ –παξά ηε δηαθνξεηηθή
εζληθφηεηά ηεο- εκκέλεη κε λνζηαιγία ζηηο ίδηεο κε ηνλ αθεγεηή αηζζεηηθέο θαη πνιηηηζηηθέο αμίεο.)
Η απνδνθηκαζία θαη ε νξγή ηνπ αθεγεηή δειψλνληαη ξεηά θαη απνηππψλνληαη θξαζηηθά κε ηα θαηάιιεια
επίζεηα ή άιιεο ιέμεηο κε αξλεηηθή ζεκαζία: «ζηρακέλνο ζπηηνλνηθνθχξεο, πνλεξφ κπαιφ, ζπκκνξίεο
εξγνιάβσλ, γεινίνη, δαζθαιεκέλνη εξγάηεο, λέν εμάκβισκα» .Η αγαλάθηεζε ηνπ αθεγεηή δειψλεηαη θαη κε
ηελ απφθαζή ηνπ λα πεξάζεη ζηελ πξάμε ηελ επφκελε θνξά : “Αλ γίλεη απηφ, ζα παξαθπιάγσ λχρηα κέξα...”.

6
 Κψζηαο Μαγθιήο, θηιφινγνο
Η παξαπάλσ ζηάζε ηνπ αθεγεηή δε ζεκαίλεη φηη ηάζζεηαη ππέξ ηεο ζηαζηκφηεηαο θαη θαηά ηεο εμέιημεο ή
ππέξ κηαο αδηέμνδεο εκκνλήο ζην παξειζφλ. Αληίζεηα, απνξξίπηεη ηελ εμέιημε εθείλε πνπ δε ζέβεηαη ην θπζηθφ
πεξηβάιινλ θαη ηηο πνιηηηζηηθέο αμίεο αιιά έρεη σο κνλαδηθφ θίλεηξν ην θέξδνο θαη φρη ηελ ππεξέηεζε ηνπ
αλζξψπνπ.

ΑΠΟΤ΢ΗΑ ΜΔΛΟΓΡΑΜΑΣΗ΢ΜΟΤ

«Η ζηάζε ηνπ Ισάλλνπ ραξαθηεξίδεηαη ακθίζπκε, γηαηί, παξά ηε θόξηηζε θαη ηελ επαηζζεζία πνπ
εκπεξηθιείνπλ ηα πεδνγξαθήκαηά ηνπ, θαηνξζώλεη λα ραιηλαγσγεί ην ζπλαίζζεκα, λα θξαηάεη ην ρηνύκνξ ηνπ, λα
αλακηγλύεη ην θσκηθό κε ην ηξαγηθό, ηελ πηθξή κε ηε γιπθηά ηνπ αλάκλεζε» (Κνηδηάο)

Τν ζέκα ηνπ δηεγήκαηνο είλαη εμαηξεηηθά πξφζθνξν ζε κεινδξακαηηζκνχο: απφ ηε κηα ε ζπλαηζζεκαηηθή
έληαζε ηεο γπλαίθαο, πνπ ηφζν ζπρλά επηζθέπηεηαη ην παιηφ ηεο ζπίηη, κε έληνλε λνζηαιγία θαη νδχλε γηα ηνλ
μεξηδσκφ αιιά θαη γηα ηηο θζνξέο θαη αιινηψζεηο πνπ δηαπηζηψλεη ζην ρψξν θαη απφ ηελ άιιε ε θφξηηζε ησλ
λέσλ θαηνίθσλ ηνπ ζπηηηνχ, πνπ ζεσξνχλ ηε γπλαίθα θαη ηνπο νκνεζλείο ηεο ερζξνχο, ζα επέηξεπε ξεηνξηθέο
ππεξβνιέο θαη ιεθηηθέο εμάξζεηο. Όκσο, ζχκθσλα κε ηελ πάγηα ηαθηηθή ηνπ Ισάλλνπ, ην χθνο είλαη εμαηξεηηθά
ζπγθξαηεκέλν θαη γη απηφ πην πεηζηηθφ. Τν αθεγεκαηηθφ εχξεκα λα θαηαγξάθεη ηα γεγνλφηα ε παηδηθή καηηά,
ε νπνία δηαζέηεη αθξίβεηα ζηελ πεξηγξαθή αιιά θαη άγλνηα ησλ ηδενινγηθψλ θνξηίζεσλ, θαζηζηά εληειψο
εηιηθξηλή ηελ απφδνζή ηνπο.

Έηζη, νη αληηδξάζεηο ηεο γπλαίθαο δίλνληαη κε κεγάιε ιηηφηεηα: έρεη αξρνληηά, είλαη επγεληθή, δείρλεη
ζπγθξαηεκέλα ηφζν ηε ραξά (απφ ηελ πξνζθνξά ησλ κνχξσλ) φζν θαη ηελ νδχλε ηεο (απφ ηηο ζηαδηαθέο
θαηαζηξνθέο ζην ζπίηη). Οη αληηδξάζεηο ηνπ αθεγεηή θαη ηεο νηθνγέλεηάο ηνπ εθθξάδνληαη κε ηελ ίδηα
ιηηφηεηα: ε απνξία, ε πεξηέξγεηα, ε επγέλεηα, ε ππνςία, ε δπζαξέζθεηα θαη ακέζσο κεηά ε ζπκπάζεηα θαη ηέινο
ε ζπγθίλεζε δελ εθδειψλνληαη θξαπγαιέα, αιιά κεηξεκέλα θαη ζπγθξαηεκέλα.

Σηελ ηξίηε ελφηεηα ηνπ δηεγήκαηνο, φκσο, φπνπ ε αθήγεζε γίλεηαη πξσηνπξφζσπε θαη εζηηάδεη ν ψξηκνο
πιένλ αθεγεηήο, παξαηεξνχκε απμεκέλε θξαζηηθή έληαζε –ρσξίο βέβαηα λα θηάλνπκε ζηνλ κεινδξακαηηζκφ.
Δθθξάζεηο φπσο «ζπκκνξία εξγνιάβσλ», «πνιπθαηνηθία απφ ηηο πην θξηθαιέεο», «ην πνλεξφ κπαιφ ηνπο», «ζα
παξαθπιάγσ…εμακβιψκαηνο» πξνυπνζέηνπλ έληνλε ζπλαηζζεκαηηθή θφξηηζε ηνπ αθεγεηή. Αλάινγε
θφξηηζε ππάξρεη θαη ζηελ ηειεπηαία αλαδξνκή, φπνπ πεξηγξάθνληαη νη εθδειψζεηο ηεο γπλαίθαο:
«θπιηφηαλ…ηέηνην ζπαξαγκφ δελ καηαείδα». Σηα ζεκεία απηά ν πεδνγξάθνο ρεηξίδεηαη κε πεξηζζφηεξε
εθδεισηηθφηεηα θαη εθθξαζηηθφηεηα ηελ εζσηεξηθή θφξηηζε θαη ζπγθίλεζε ησλ ραξαθηήξσλ, ίζσο γηαηί
επηδηψθεη λα θηάζεη ζηελ θνξχθσζε ηνπ δηεγήκαηνο θαη κε πθνινγηθά κέζα.

«΢ηος Κεµάλ ηο ΢πίηι»- ΔΡΧΣΖ΢ΔΗ΢

1. α) Πνηνο είλαη ν ρψξνο (ζηελφηεξνο – επξχηεξνο) ζηνλ νπνίν εμειίζζεηαη ε δξάζε;
β) Πνηα είλαη ε νπηηθή γσλία ηεο αθήγεζεο;
2. α) Η αθήγεζε νξγαλψλεηαη µε βάζε ην ρξφλν. Μπνξείηε λα εληνπίζεηε ηα δηαθνξεηηθά επίπεδά ηνπ;

7
 Κψζηαο Μαγθιήο, θηιφινγνο
β) Σε πνηα ζεµεία ηεο αθήγεζεο ρξεζηµνπνηείηαη ε ηερληθή ηεο επηβξάδπλζεο θαη ζε πνηα ε ηερληθή ηεο
επηηάρπλζεο;
3. Να ραξαθηεξίζεηε ηελ μέλε απφ ηελ πεξηγξαθή ηεο µνξθήο θαη ηεο ζπµπεξηθνξάο ηεο.
4. Ο αθεγεηήο θαίλεηαη λα µελ εθηηµά θαζφινπ νχηε ηνλ ηξφπν µε ηνλ νπνίν εθζπγρξνλίδεηαη ε πφιε νχηε ηνπο
θνξείο πνπ έρνπλ αλαιάβεη ηνλ εθζπγρξνληζµφ ηεο. Σε πνηα ζεµεία ηνπ θεηµέλνπ θαη µε πνηα εθθξαζηηθά µέζα
/ηξφπνπο πξνβάιιεηαη απηή ε ζέζε ηνπ;
6. α) Σε πνην ζεµείν ηνπ αθεγήµαηνο ρξεζηµνπνηεί ν ζπγγξαθέαο ηελ ηερληθή
ηεο πξννηθνλνµίαο θαη ηη πεηπραίλεη µ’ απηήλ;
β) Πψο ζπλδένληαη νη ηειεπηαίεο θξάζεηο: «Σην ζπίηη απηό θαζόηαλ έλαο µπέεο … Κπιηόηαλ θάησ, όηαλ θεύγαλε,
θηινύζε ην θαηώθιη. Τέηνην ζπαξαγµό δελ µαηαείδα» µε ην ππφινηπν πεδνγξάθεµα;

2. Σσολιαζµόρ ή ζύνηοµη ανάπηςξη σωπίων ηος κειµένος:

1. Πψο ζρεηίδεηαη ν ηίηινο ηνπ αθεγήµαηνο µε ην πεξηερφµελφ ηνπ;
2. Η θεληξηθή µνξθή ηνπ πεδνγξαθήµαηνο, ε γπλαίθα, θπξηαξρείηαη απφ έληνλε λνζηαιγία. Πνηα ζεµεία ζηε
ζηάζε ηεο θαλεξψλνπλ απηή ηε λνζηαιγηθή ηεο δηάζεζε;
3. Πνην ήηαλ ην «µεγάιν θαιφ» πνπ επρφηαλ ε μέλε λα αληαπνδψζεη ν Θεφο ζηνλ αθεγεηή θαη ζηνπο δηθνχο
ηνπ;
4. α) Πνχ απνδίδεη αξρηθά ν αθεγεηήο ην γεγνλφο φηη ε μέλε έµνηαδε λα απνιαµβάλεη ηα µνχξα;
β) Γηαηί επεθηείλεηαη, θαηά ηελ άπνςή ζαο, ζηελ αλαιπηηθή πεξηγξαθή ηνπ δέληξνπ ηνπο θαη ηνπ θαξπνχ ηνπ;
5. Γηα πνην ιφγν, θαηά ηε γλψµε ζαο, ε γπλαίθα δεηά λα θπηέςεη ην ζπφξν ηεο µνπξηάο θαη ζην δηθφ ηεο
πεξηβφιη;
6. Γηαηί ε μέλε αξλείηαη λα πηεί ην λεξφ ηεο βξχζεο;
7. Πψο απνθαιχθζεθε ε ηνπξθηθή θαηαγσγή ηεο γπλαίθαο; Δπέδξαζε απηή ε απνθάιπςε ζηα ζπλαηζζήµαηα
πνπ έηξεθαλ γη απηήλ ν αθεγεηήο θαη νη δηθνί ηνπ; Πψο δηθαηνινγνχληαη;
8. Τη έθαλε ηελ ηνπξθάια λα θαηαξξεχζεη φηαλ επηζθέθζεθε ην ζπίηη ιίγν µεηά ηνλ πφιεµν;
9. Πψο εξµελεχεηε ηε ζηάζε ηεο γπλαίθαο ζην αθήγεµα;
10. Με πνην ηξφπν επεξέαζαλ νη ηζηνξηθέο ζπλζήθεο ηελ εμέιημε ηεο πξνζσπηθήο δσήο ηεο γπλαίθαο;

2.3. Σσολιαζµόρ αδίδακηος λογοηεσνικού κειµένος:

Γ. Ηωάννος: Σ’ ένα παλιό ηούπκικο ζπίηι

Σ’ έλα παιηό ηνύξθηθν ζπίηη
θιείζηεθα µέξεο θαη παιεύσ
µε ηνπο ιεθέδεο ηνπ αζβέζηε.
Μεηξώ ηα μύια ζην ηαβάλη, βξίζθσ ηα λεξά.
δίλσ νλόµαηα, ηνπο δίλσ ηελ θαξδηά µνπ.
Ύζηεξα παίξλεη θαη θπζά.
Σαξώλνληαη ραξέο θαη γλσξηµίεο.
Ξαλά µνλάρνο µε ηα μύια θαη ηηο πέηξεο.
Ίζσο ζηεξηώζσ ηώξα. πάιη απ’ ηελ αξρή.
Ίζσο πξνθηάζσ λα ζθαιώζσ ηνπο ραµέλνπο.

Πψο ζπµπεξηθέξεηαη ν ήξσαο ηνπ πνηήµαηνο; Σαο ζπµίδεη ε ζηάζε ηνπ ηε γπλαίθα ηνπ πεδνγξαθήµαηνο;

Κςπιάκος Υαπαλαμπίδη: «ΓΛΤΚΟ ΣΟΤ ΚΟΤΣΑΛΗΟΤ»

Να ηδώ πνηνο είκαη δύ.γσζα θαη πνύζε

ην ρώκα κνπ θξαηά. . Μπήθα θαη ζηάζεθα
ζην ζπίηη η' αικπξό, ζηκά ζε ιάθθν.
Μηα καληηινδεκέλε κνπ 'θεξε λεξό,
κνπ πξόζθεξε γιπθό - επραξηζηώ ηελ.

8
 Κψζηαο Μαγθιήο, θηιφινγνο
Έθνςε θαη θαξπνύο. από ηνλ Κήπν
ηνπ πνζεηνύ ζπηηηνύ κνπ, θξνύηα ιακπεξά
ό,ηη ινγήο, δηάρπηα κε ρείιε
πξαγκαηηθά θαη κέιε εκπνηηζκέλα
ζηελ θαινζύλε ηεο ραξάο αληηδσξήκαηα.
Τεο είπα επραξηζηώ., αλαζάξξεζα θαη δήηεζα
ην ζπίηη κνπ λα ηδώ, αλ επηηξέπεηαη.
« Καη βέβαηα επηηξέπεηαη », κνπ ιέεη -
« κπνξείο λα 'ξζεηο θαη ζηελ θξεβαηνθάκαξα ».
Μπαίλσ, ζσξώ ηε κάλα κνπ ζηνλ ηνίρν
λα κε θνηηάεη από 'λα θάδξν. Αθήλσ
ηελ εληξνπή θαη γύξεςα λα πάξσ
ηε κάλα κνπ ν δόιηνο απ' ηελ Τξνία.
«Πάξηελε », ιέεη απηή ζαλ θαινγέιαζηε,
«ηη λα ηελ θάλσ ηώξα πηα πνπ μέξσ;
Να πνύκε ηελ αιήζεηα, ηε λνκίζακε
εζνπνηό κε θείλε ηελ θνηζίδα
θαη ηα ινπινύδηα γύξσ ηεο θαη κε ηε ράξε
πνπ ηελ νκπξέια ηεο θξαηεί».
Άμηδε βέβαηα λα πξνζζέζεη θαη ην ρέξη
πνπ γαληνθνξεκέλν, ξαδηλό
ζε θαλαπέ αθνπκπνύζε . αιιά ηη πεξηκέλεηο ;
Σάκπσο γλσξίδεη πόζνη αηώλεο θύιεζαλ
ίζακε πνπ λα θηάζνπκε ζηε ζύληαμε
γιπθνύ ηνπ θνπηαιηνύ; κεγάιν ζέκα.
Πάιη θαιά πνπ κ' άθεζε θαη κπήθα
ζην ζπίηη κνπ ην παηξηθό ε γπλαίθα.
Με ζπλερίζνπκε άιιν θαη αγξηέςεη.
Τν κόλν πνπ εύρνκαη: από θαηξό εηο θαηξό
λα 'ρσ ηελ άδεηα ηεο λα μαλάβιεπα
ηελ όςε ηε γιπθηά ηνπ πνζεηνύ κνπ.

΢ΤΜΒΑ΢Η΢

Αθοπώζα ηην ανηαλλαγή ηων Δλληνο – ηοςπκικών πληθςζμών και Ππωηόκολλον, ςπογπαθένηα ηην 30 ην
Ηανοςαπίος 1923. Ζ Κςβέπνηζιρ ηηρ Μεγάληρ Δθνοζςνελεύζεωρ ηηρ Σοςπκίαρ και η Δλληνική Κςβέπνηζιρ
ζςνεθώνηζαν επί ηων ακολούθων όπων.

Άπθπον 1

Από ηηρ 1ηρ Μαϊος 1923, θέλει διενεπγηθεί η ςποσπεωηική ανηαλλαγή ηων Σούπκων ςπηκόων Δλληνικού
Οπθοδόξος θπηζκεύμαηορ, εγκαηεζηημένων επί ηων ηοςπκικών εδαθών, και ηων Δλλήνων ςπηκόων
Μοςζοςλμανικού θπηζκεύμαηορ, εγκαηεζηημένων επί ηων ελληνικών εδαθών.

Σα ππόζωπα ηαύηα δεν θα δύνανηαι να έλθωζι ίνα εγκαηαζηαθώζιν εκ νέος εν Σοςπκία ή ανηιζηοίσωρ εν Δλλάδι,
άνες ηηρ αδείαρ ηηρ Σοςπκικήρ Κςβεπνήζεωρ ή ανηιζηοίσωρ ηηρ Δλληνικήρ Κςβεπνήζεωρ.....

(΢ΤΜΒΑ΢Ζ ΣΖ΢ ΛΧΕΑΝΖ΢)

... Και η ανηίδπαζη ηων πποζθύγων

«...η Ανηαλλαγή...πλήηηει καίπια ηην παγκόζμια ζςνείδηζη και ηην παγκόζμια ηθική...είναι ανηίθεηη ππορ ηα
ιεπόηεπα δικαιώμαηα ηος ανθπώπος, ηηρ ελεςθεπίαρ και ιδιοκηηζίαρ...ηο ζύζηημα ηηρ Ανηαλλαγήρ αποηελεί νέα και

9
 Κψζηαο Μαγθιήο, θηιφινγνο
κεκαλςμμένη μοπθή αναγκαζηικού εκπαηπιζμού και αναγκαζηικήρ απαλλοηπίωζηρ πος κανένα κπάηορ δεν έσει ηο
δικαίωμα να θέζει ζε εθαπμογή παπά ηη θέληζη ηων πληθςζμών...

(21-1-1923, ΦΖΦΗ΢ΜΑ ΠΡΟ΢ΦΤΓΧΝ)

10