Bài toán Cauchy cho

phương trình vi phân thường

Nhóm phương pháp Euler
 Bài toán Cauchy

 y ' = f ( x, y ), x  I =  x0 , X  ,

y C (I, R )
1 k


 y ( x0 ) = y0
 Phương trình tích phân
x
y ( x ) = y ( x0 ) +  f ( t , y ( t ) ) dt
x0
xk +1

y ( xk +1 ) = y ( xk ) +  f ( t , y ( t ) ) dt
xk
 Ý nghĩa hình học của các CT
y '( x)
( xk +1 , y 'k +1 ) ( xk +1 , y 'k +1 )

( xk , y 'k ) ( xk , y 'k )

xk xk +1
Euler hiện Euler ẩn Hình thang
• Euler forward (hiện)

yn+1 = yn + hf ( xn , yn )
• Euler backward (ẩn)

yn +1 = yn + hf ( xn +1 , yn +1 )
• Công thức hình thang

yn+1 = yn + ( f ( xn , yn ) + f ( xn +1 , yn +1 ) )
h
2
• Euler forward (hiện)

y ( xn+1 ) = y ( xn ) + hy ' ( xn ) + O ( h 2
)
• Euler backward (ẩn)

y ( xn ) = y ( xn +1 ) − hy ' ( xn +1 ) + O ( h 2
)
• Công thức hình thang

y ( xn+1 ) = y ( xn ) + ( y ' ( xn ) + y ' ( xn+1 ) ) + O ( h )

h 2

2
 Sự hội tụ của phương pháp

• Phương pháp được gọi là hội tụ nếu

x   x0 , X  , nh = x − x0 , lim y ( x ) − yn = 0
h →0

• Phương pháp hội tụ cấp p nếu

y ( x ) − yn +1
lim p
= const.
h →0 h
 Sai số và tốc độ hội tụ
Euler hiện
• Đặt  k = y ( xk ) − yk , f k = y ' ( xk )

 n +1 = y ( xn +1 ) − yn +1
xn+1

= y ( xn ) +  y ' ( t ) dt −  y
xn
n + hf n 

xn+1

= n +   f ( t , y ( t ) ) − f ( t , y ) dt
xn
n

xn+1

+   f ( t , y ) − f ( x , y ) dt
xn
n n n
 Sai số và tốc độ hội tụ
Euler hiện
• xn+1 xn+1

I1   f ( t , y ( t ) ) − f (t , y ) dt  L  y (t ) − y
xn
n
xn
n dt

xn+1

L  y ( xn ) + y ' ( xn )( t − xn ) + C2 ( t − xn ) − yn dt
2

xn

 Lh  n + LC1h 2 + LC2 h3
xn+1
f ( t*, yn ) xn+1

I2   f ( t , yn ) − f ( xn , yn ) dt   t − xn dt  C3h 2
xn
t xn
 Sai số và tốc độ hội tụ
Euler hiện
•  n+1   n + I1 + I 2
 (1 + Lh )  n + Ch 2
 (1 + Lh )  n −1 + (1 + Lh ) Ch 2 + Ch 2
2

 (1 + Lh )
n +1
 0 + Ch 2
((1 + Lh ) n
+ )
+ (1 + Lh ) + 1

(1 + Lh )
n +1
Lh ( n +1) −1
e + Ch 2

Lh
 e Lxn+1  0 + Me Lxn+1 h
 Sai số và tốc độ hội tụ
Euler ẩn
• Đặt  k = y ( xk ) − yk , f k = y ' ( xk )

 n +1 = y ( xn +1 ) − yn +1
xn+1

= y ( xn ) +  y ' ( t ) dt −  y
xn
n + hf n +1 

xn+1

= n +   f ( t , y ( t ) ) − f ( t , y ) dt
xn
n +1

xn+1

+   f ( t , y ) − f ( x
xn
n +1 n +1 , yn +1 )  dt
 Sai số và tốc độ hội tụ
Euler ẩn
• xn+1 xn+1

I1   f (t, y (t ) ) − f (t , y ) dt  L  y (t ) − y
xn
n +1
xn
n +1 dt

xn+1

 L  y ( xn +1 ) + y ' ( xn +1 )( t − xn +1 ) + C2 ( t − xn +1 ) − yn +1 dt
2

xn

 Lh  n +1 + LC1h 2 + LC2 h3
xn+1
f ( t*, yn +1 ) xn+1

I2   f ( t , yn+1 ) − f ( xn+1 , yn+1 ) dt   t − xn+1 dt  C3h 2

xn
t xn
 Sai số và tốc độ hội tụ
Euler ẩn
•
 n +1   n + I1 + I 2
  n + Lh  n +1 + Ch 2

 n +1 
1
1 − Lh
  n + Ch 2  ( 1 − Lh  1)
1  1 1 
  0 + Ch 
2
+ + + 1
(1 − Lh )  (1 − Lh ) (1 − Lh )
n +1 n n −1

 e Lxn+1  0 + Me Lxn+1 h
 Miền ổn định tuyệt đối
• Phương trình thử:
y ' =  y, Re (  )  0.
• Đặc tính nghiệm:

y (t ) = e ( a +ib )t
=e at
( cos bt + i sin bt ) ⎯⎯⎯
a 0
→0
t →

• Miền ổn định tuyệt đối của phương pháp:

z = h , h  0, A =  z  | yn ⎯⎯⎯
→ 0 n →
 Miền ổn định tuyệt đối
Euler hiện
•
y ' =  y, Re (  )  0.
yn +1 = yn + hf n = (1 + h ) yn = (1 + h )
n +1
y0
  z  | 1 + z  1

• h bị ràng buộc để
– Thỏa mãn sai số
−2
– Phương pháp ổn định
 Miền ổn định tuyệt đối
Euler ẩn
• y ' =  y, Re (  )  0.
1 1
yn +1 = yn + hf n +1 = yn = y
1 − h (1 − h )
n +1 0

  z = h  | 1 − z  1 = −

• Bước h
– bị ràng buộc bởi sai số
0
– Không bị ràng buộc để
ổn định
Ví dụ mô hình hệ thú mồi

  n
 x ' = rn 1 −  − ap
  K
 p ' = −  p + anp
