Vo Dai Quang - Phonetics - Phonology 2021 - Lectures in Broad Oulines

Associate Professor VÕ ĐẠI QUANG, PhD
MAJOR ISSUES
IN ENGLISH PHONETICS AND PHONOLOGY
HANOI - 2021
0
PREFACE
English phonetics and phonology has so far been taught as one of the core
subjects to English major students (both undergraduate and graduate) at different
training institutions in Vietnam. It is observed that students of English encounter
many difficulties in learning this subject, which might be attributed to the fact that
English phonetics and phonology is a complicated area. On account of this, in an
attempt to help learners gain an easy access to the discipline, this textbook has been
designed from a ‘down-to-earth’ point of view. It can be seen as a simplified version,
a guide to the major issues in this very complicated area. This textbook consists of
4 parts grouped into Core Texts and Readings for More Advanced Learning. The
core texts, which are included in Part A and B, consist of the Essentials of English
Phonetics and Phonology and Sample Tests as Exercises. Parts C and D are spared
for Readings for More Advanced Learning. Part A entitled ‘Essentials of English
Phonetics and Phonology’ succinctly provides readers with essentials of the subject,
the cream of the substance to be conveyed in the form of lectures in broad outline.
A good command of these essentials would constitute a firm foundation for more
advanced learning. Part B, ‘Sample Tests as Exercises’, gives learners plenty of
practice related to the basic, core knowledge required of concerned learners as
explicitly stated in syllabuses and curricula for tertiary education. The readings for
more advanced learning are provided in Part C. These readings are some of the
author’s journal articles relevantly related to the contents of the lectures. Questions
for discussion and suggested topics for assignment writing are given in Part D. In
addition, a guide to assignment writing is also herein provided. To the extent
possible, the substance in these parts (i.e. part A and part B) is likely to facilitate
learners in the formulation of a research topic to specialize in. This is useful for
professional development if their intention is to go further into the field of English
phonetics and phonology.
Part A and B are specifically designed for undergraduate students of English. In

these lectures, only those theoretical points that are of practical value and of high
usage frequency are concisely presented in the form of lectures in broad outline.
Most of the exercises are given in the form of objective test. Only one paper is
compiled as an essay writing test with a view to acquainting learners with some
preliminary knowledge of how to write a journal article later on. The points raised
1
in these parts are provided in such a manner that it becomes easy for comprehension.
Therefore, what needs to be hereby emphasized is the recommendation that
undergraduate English majors should concentrate their attention on these two parts
(i.e. parts A and B). At the same time, appropriate referencing to the other parts of
the book is also advised for more advanced learning.
On completion of this book, I would like to express my gratitude to the reputed

scholars from whom I have benefited a lot of expertise in their excellent works for
these lectures. Their names are listed in the References section after part B and
elsewhere.
This document has been compiled solely for teaching and learning purposes. It is
likely that errors and mistakes of different kinds are unavoidable in this version.
Therefore, constructively critical comments are welcome for more perfection of the
work at the next revision.
Hanoi, March 19th 2021
Associate Professor Võ Đại Quang, Ph.D.
2
TABLE OF CONTENTS
Page
CORE TEXTS
Part A
Essentials of English Phonetics and Phonology: Lectures in
Broad Outline
Lecture 1: Phonetics vs. Phonology ………………………………………10
1. What is Phonetics?
1.1. Definition
1.2. Branches of Phonetics
2. What is Phonology?
2.1. Definition
2.2. Branches of Phonology
3. Similarities and differences between Phonetics and Phonology
3.1. Similarities
3.2. Differences
4. Revision questions
Lecture 2: Classification of English speech sounds ……………………13
1. Organs of speech
2. Vowels vs. consonants vs. semi-vowels
3. Classification of vowels
4. Classification of consonants
5. Broad vs. narrow transcription
3
Lecture 3: Aspects of connected speech ……………………………… 24
1. Incomplete plosion
1.1. Description
1.2. Examples
2. Nasal plosion
2.1. Description
2.2. Examples
3. Lateral plosion
3.1. Description
3.2. Examples
4. Assimilation
4.1. Description
4.2. Types of assimilation
2.3. Coalescence
2.4. Dissimilation
2.5. Elision
2.5. Elision
2.5.1. Description
2.5.2. Types of elision
6. Linking
61. Description
6.2. Types of linking
4
Lecture 4: Stressing rules in English ………………………………28
4.1. What is ‘stress’?
4.2. Types of stress
4.3. The nature of stress
4.4. Levels of stress
4.5. Functions of stress
4.6. Rules for word stress placement
4.7. Rules for sentence stress placement
4.8. The syllable
4.9. Revision questions
Lecture 5: Phonological processes …………………………………34
1. Phonemes vs. allophones
Phonemes
Minimal pairs
Allophones
2. Symbols.
a. Phonemic symbols
b. Phonetic symbols
3. Phonemic (broad) transcription
4. Phonetic (narrow) transcription
Lecture 6: English intonation ………………………………………38
1. Tone vs. intonation
2. Basic intonations in English

5
2.1. The Glide-down
2.1.1. Contours
2.1.2. Uses
2.2. The Glide-up
2.2.1. Contours
2.2.2. Uses
2.3. The Dive
2.3.1. Contours
2.3.2. Uses
2.4. The Take-off
2.4.1. Contours
2.4.2. Uses
Part B
Sample Tests as Exercises ………………..……….…….44
REFERENCES …………………………..……………………67
READINGS FOR MORE ADVANCED LEARNING
Part C
Author’s Journal Articles on English Phonetics and Phonology……….70
Part D
Questions for Discussion and Suggested Topics for Assignment Writing …158
I. Questions for discussion ……………………………..……..………..158

II. Suggested topics for assignment writing ………………...…………..166
6
III. Guide to assignment writing ……………………………….…..……172
SUGGESTED ANSWERS TO ‘SAMPLE TESTS AS EXERCISES’ ..............183
SUGGESTED TEACHING SYLLABUS……………….....………………..……..….206
MARKING RUBRICS FOR ASSIGNMENT / GRADUATION PAPER ……219
7
CORE TEXTS
8
PART A
ESSENTIALS OF ENGLISH
PHONETICS AND PHONOLOGY: LECTURES IN BROAD OUTLINE
9
Lecture 1
PHONETICS vs. PHONOLOGY1
1. What is Phonetics?
1.1. Phonetics is a branch of linguistics which deals with speech sounds in terms of
articulation, acoustic parameters, and perception.
1.2. Sub-branches of phonetics
(i) Articulatory Phonetics is concerned with how speech sounds are articulated and
produced.
(ii) Acoustic Phonetics deals with the physical (acoustic) properties involved in the
production of speech sounds. Common acoustic features are voice quality, tempo,
pitch, key, width of pitch range.
(iii) Perceptive Phonetics is about how speech sounds are perceived and interpreted
via hearing apparatus and interpreted in the brain (Wernicke’s area in the posterior
cortex).
(iv) General Phonetics is concerned with investigation into the general laws and
principles related to human speech sounds.
(v) Language-specific Phonetics deals with issues concerning speech sounds in

particular languages.
2. What is Phonology?
2.1. Phonology is a branch of linguistics which deals with how speech sounds are
organized into systems, sub-systems, and patterns. Phonology is the study of the
underlying organization of the sound systems of human language.
2.2. Main issues in phonology
(i) Relationships between underlying representations (URs) and phonetic forms

(PFs)
1
What is herein presented is taken from Vo Dai Quang (2019). Principles of English Phonetics and Phonology
(Collected lectures for MA and PhD students). Hanoi: VNU University of Languages and International Studies
(Document for internal distribution).
10
(ii) Phonemic analysis: phonemes vs. allophones
(iii) Phonological alternations, processes and rules
(iv) Phonological structures
(v) Derivational analysis
2.3. Sub-branches of phonology
(i) Segmental phonology
(ii) Supra-segmental phonology
(iii) Auto-segmental phonology
3. Similarities and differences between phonetics and phonology
Similarities
(i) Phonetics and phonology are related (but they are distinctly different branches);
(ii) Phonetics and phonology both are concerned with human speech sounds.
Differences
Phonetics: (i) Phonetics is the study of actual speech sounds; (ii) Phonetics provides
information related to articulatory features and acoustic properties of human speech
sounds for phonological research.
Phonology: (i) Phonology is a cognitive science. It is the study of native speakers'

knowledge of the sound systems of their language; (ii) Phonology is concerned with
the functioning of human speech sounds. In this sense, it can be referred to as
Functional Phonetics.
1. What is Phonetics? What is Phonology?
2. What are the sub-branches of phonetics?
3. What are the sub-branches of phonology?
4. In what way is Phonetics different from Phonology?
11
Lecture 2
CLASSIFICATION OF SPEECH SOUNDS2
1. Production of speech sounds
Articulators
The larynx (the voice box / the Adam’s apple): a tube-shaped organ in the neck
that contains the vocal cords. It’s located between the pharynx and the trachea.
2
Much of the substance herein provided is abstracted from Brinton, L. J. (2000), Roach, P. (1983) and Ladefoged, P.
12
• The vocal cords
- Two small bands of elastic tissue, which can be thought of as two flat strips of
rubber, lying opposite each other across the air passage in the larynx.
- The inner edges of the vocal cords can be moved towards each other so that they
completely cover the top of the wind pipe (the trachea), or can be drawn apart so that
there is a gap between them.
• The pharynx
- The space behind the tongue, immediately above the larynx, reaching up towards
the nasal cavity.
• The palate
- Forms the roof of the mouth.
- Separates the mouth/oral cavity
from the nose/nasal cavity.
- The front part is hard, while
the back part is soft.
- The soft palate (velum) can be raised so that it makes a firm contact with the back
wall of the pharynx.
•Alveolar
Part of the jawbone containing the roots of the teeth
• Uvula
A small flap of tissue that hangs in the back of the throat and is an extension of the
soft palate.
• The teeth
- The lower front teeth are not very important in speech.
- The upper front teeth are more frequently used in English.
13
• The tongue
- The most important of the speech organs because it has the greatest variety of
movement.
- Divided into five parts: tip, blade, front, back (and root).
• The pharynx
The space behind the tongue, immediately above the larynx, reaching up towards the
nasal cavity.
• The palate
- Forms the roof of the mouth.
- Separates the mouth/oral cavity from the nose/nasal cavity.
- The front part is hard, while the back part is soft.
- The soft palate (velum) can be raised so that it makes a firm contact with the back
wall of the pharynx.
• The teeth
- The lower front teeth are not very important in speech.
- The upper front teeth are more frequently used in English.
• The tongue
- The most important of the speech organs because it has the greatest variety of
movement.
- Divided into five parts: tip, blade, front, back (and root).
• The lips
- Consist of the upper lip and lower lip.
- Can take various different positions:
- Brought firmly together so that they completely block the mouth.
- The lower lip can be drawn inwards to touch the upper front teeth.
14
- Kept apart either flat or with different amount of rounding.
- Pushed forward to a greater or lesser extent
How are speech sounds produced?
• When we are making sounds, the air from the lungs comes up through the
windpipe/trachea and arrives at the larynx.
• Then it goes through the vocal cords into the pharynx and up to the uvula.
• At this point, the air may go in either way:
- It may go into the oral cavity & get out through the mouth.
- Or it may go into the nasal cavity & get out through the nose.
How are oral sounds produced?
• Oral sounds are the sounds in the production of which the soft palate is raised,
blocking off the nasal cavity so that the airstream can only get out through the mouth.
• E.g. /b/ /g/ /s/ /u/ // /æ/ /s/ /f/ /i/
How are nasal sounds produced?
• Nasal sounds are the sounds in the production of which the soft palate is lowered,
blocking off the oral cavity so that the airstream can only get out through the nose.
• There are only three nasal sounds in English: /m/ /n/ //
How are consonant sounds produced?
When we are making sounds, if two articulators come together, obstructing the air-
stream and the air-stream cannot get out freely, we have consonant sounds. In other
words, there is some stricture or closure of the air stream.
How are vowel sounds produced?
When we are making sounds, if there is no obstruction to the flow of air as it passes
from the larynx to the lips, and the air can get out freely, then we have vowel sounds.
In other words, they are produced with open articulation.
15
How are voiced sounds produced?
When we are producing sounds, the air-stream goes through the vocal cords. If the
vocal cords come together, obstructing the air-stream, the air-stream cannot get out
through them freely and it makes them vibrate, then we have voiced sounds.
E.g. /d/, /v/, /m/
How are voiceless sounds produced?
When we are making sounds, the air-stream goes through the vocal cords. If the
vocal cords come apart, they are open. The air-stream can go out through them freely
and it does not make them vibrate, then we have voiceless sounds. E.g. /s/, /t/, /s/
2. Classification of speech sounds
CONSONANTS
a. Definition
• The sounds which are articulated with some kind of stricture, or closure, of the air
stream.
• Those segments which occur at the edges of syllables, and are optional in the
syllables.
b. Classification
• In order to form consonants, the air-stream through the vocal organs must be
obstructed in some way. Therefore, consonants can be classified according to:
- the place where the air-stream is obstructed (the place of articulation), and
- the way in which the air-stream is obstructed (the manner of articulation).
According to place of articulation
• The place of articulation is the location of the obstruction of the air-stream in the
articulation of consonants.
• It describes the point at which the articulators actually touch or are at their closest.
• The most important places of articulation for the production of English consonants
are listed below.
16
(Note: The terms used to describe the sounds are those which denote the place of
articulation of the sounds.)
(i) Bilabial: The two lips are pressed together or coming together.
The tongue remains in the "rest position".
E.g. /p/ /b/ /m/ /v/
(ii) Labio-dental: The lower lip is brought up against the upper front teeth. The
tongue is in rest position. E.g. /f/, /v/
(iii) Inter-dental/Dental: The tip of the tongue protrudes between the teeth or touches
the back of the upper teeth.
E.g. /θ/, /ð/
(iv) Alveolar: The tip of the tongue touches the alveolar ridge.
E.g.: /t/, /d/, /s/, /z/, /l/, /n/
(v) Alveolo-palatal/Palato-alveolar: The front or blade of the tongue is raised to an

area between the alveolar ridge and the palate.
E.g. /s/ /3/ /ts/ /d3/ /r/
(vi) Palatal: The front of the tongue is brought up against the hard palate.
E.g. /j/
(vii) Velar: The back of the tongue is brought into contact with the velum.
E.g. /k/, /ɡ/, / /
(viii) Glottal: The vocal cords, functioning as articulators, make a brief closure. E.g.
/h/
According to manner of articulation
• Manner of articulation is the way in which the air-stream is obstructed or altered

in the production of speech sounds.
• It describes the types of obstruction caused by the narrowing or closure of the

articulators.
17
(i) Stop (Oral stop/Plosive): The air-stream is stopped in the oral cavity, and the
velum is raised blocking off the nasal cavity. Then the two articulators come apart
quickly and the air escapes through the oral tract. E.g. /p/ /b/ t/ /d/ /k/ /g/
(ii) Nasal (Nasal stop): The air-stream is stopped in the oral cavity but the velum is
lowered so that the air can go out through the nose. E.g. /m/ /n/ //
• Note: For every stop position in English, there is a nasal articulated in the same
position.
(iii) Fricative (Spirant): Two articulators come close together but there is still a small
opening between them so the air-stream is partially obstructed, and an audible
friction noise (a hissing sound) is produced. E.g. /f/ /v/ /s/ /3/ //, /ð/ /s/ /z/ /h/
• Notes: Fricatives are continuants consonants which means that you can continue
making them as long as you have enough air in your lungs.
(iv) Affricate: A stop is immediately followed by a homorganic fricative. E.g. /tʃ/,

/d3/
(v) Approximant (Frictionless continuant): Two articulators come close together but
without the vocal tract being narrowed to such an extent that a friction noise is
produced.
(vi) Lateral: The central portion of the vocal tract is completely closed, the air may
pass around the sides with no stricture (open approximation). E.g. /l/
(vii) Retroflex: The underside of the tongue curls back behind the alveolar ridge
towards the palate. E.g. /r/
(viii) Glide (Semi-vowel): There is a glide to or from a vowel. This sound is

articulated like a vowel (with no stricture) but functions as a consonant in the
syllable. E.g. /w/, /j/
According to voicing
a. Voiced consonants: are produced when the vocal cords are vibrating.
E.g. /b/ /v/ /ð/ /d/ /z/ /r/ /3/ /d3/ /l/ /m/ /n/ /j/ /g/ // /w/
b. Voiceless consonants: are produced when the vocal cords are not vibrating.
18
e.g. /p/ /f/ // /t/ /s/ /s/ /ts/ /k/ /h/
VOWELS3
Definition
• Vowels are the sounds in the production of which none of the articulators come
very close together so the passage of air-stream is relatively unobstructed and the air
can get out freely.
• Vowels depend mainly on the variations in the position of the tongue. They are
normally voiced.
Monophthongs (vowels) in English can be classified according to three variables:
(i) Tongue height; (ii) Part of the tongue which is raised; (iii) Degree of lip rounding
a. According to tongue height
(i) High vowels: are those in the production of which the tongue is high in the mouth.
It is raised above its rest position.
e.g. /u:/ /i:/
3
This vowel chart is taken from Roach, P.
19
(ii) Low vowels: are those made with the tongue below its rest position.
E.g. /a:/ /æ/
3. Mid vowels: are those made with the tongue neither high nor low in the mouth.
E.g. /e/ /:/
b. According to the part of the tongue raised
(i) Front vowels: are those in the production of which the front of the tongue is the
highest point.
E.g. /i:/ /æ/
(ii) Back vowels: are those in the production of which the back of the tongue is the
highest point.
E.g. /u/ /ɔ:/
(iii) Central vowels: are those made with neither the front nor the back of the tongue.
The tongue is neither high nor low in the mouth when central vowels are produced.
E.g. // //
c. According to degree of lip rounding
(i) Rounded vowels: are those made with rounded lips. The corners of the lips are
brought towards each other and the lips are pushed forwards. E.g. /u:/ /u/ / ɔ:/ / ɔ/
(ii) Unrounded vowels: are those made with the lips spread. The corners of the lips
are moved away from each other as for a smile. E.g. /i:/ /i/ /e/
(iii) Neutral vowels: are those made with the lips neither rounded nor spread.
Eg. // /:/ /a:/ // /æ/
Long and short vowels
• Long vowels: /i:/ /u:/ /a:/ / ɔ:/ /:/
• Short vowels: /i/ /u/ // / /ɔ/ // /æ/ /e/
20
• Long vowels tend to be longer than short vowels in similar contexts. The symbols
consist of one single vowel plus a length mark made of two dots.
• They are different from short vowels not only in length but also in quality, resulting
from differences in tongue shapes and lip positions.
Diphthongs
• Definition
- A diphthong is a glide from one vowel to another, and the whole glide acts like one
of the long simple vowels.
- In terms of length, diphthongs are like long vowels.
- The most important thing to remember about all the diphthongs is that the first part
is much longer and stronger than the second part. As a result, the second part is
shorter and quieter.
E.g. /ai/ /e/
• Classification
- Ending in // /i/ /e/ /u/

- Ending in /i/ /ei/ /ai/ /ɔi/
- Ending in /u/ /u/ /au/
• Describing diphthongs
Description of the glide from the first vowel to the second.
• /ai/: low central to high front diphthong
• /ei/: mid front to high front diphthong
• /ɔi/: mid back to high front diphthong
• /e/: mid front to high front diphthong
• /i/: high front to mid central diphthong
• /u/: high back to mid central diphthong
• /u/: mid central to high back diphthong

21
• /au/: low central to high back diphthong
Triphthongs
/ai/: fire /fai/
/ei/: layer /lei/
/ɔi/: soya /sɔi/
/u/: tower /tu/
/au/: hour /au/
3 Revision questions
(i) What are the active and passive organs of speech?
(ii) What are the differences between consonats and vowels?
(iii) How can vowels and consonants be classified?
(iv) What are the components of a diphthong? How are diphthongs grouped?
22
Lecture 3
ASPECTS OF CONNECTED SPEECH4
1. Incomplete plosion
1.1. Description
(i) Incomplete plosion is the case when two explosive consonants are adjacently
placed. In the pronunciation of this, the preceding explosive consonant is articulated
but not actually exploded. When the speaker is about to explode the preceding
explosive consonant, s/he stops and immediately proceeds to the articulation and
pronunciation of the following explosive consonant. It is the following explosive
consonant that is actually pronounced and the explosion is melted into the
pronunciation of the vowel that comes next, thus causing a short pause between the
two plosives.
(ii) Explosive consonants in English
Voiced: /b/ /d/ /g/
Explosives
Voiceless (unvoiced) /p/ /t/ /k/
(iii) Incomplete plosion takes place within a word or at junctions of words.
1.2. Examples
(i) asked /a:skt/ (Within a word)
In the pronunciation of this word, the sound /k/ is articulated but not pronounced.
(ii) followed by /fɔlәud bai/ (At junction of words)
This phenomenon can be briefly summarized as follows:
Phonetic environment where incomplete plosion takes place:
One plosive immediately followed by another plosive
Articulation + Pronunciation:
4
Some of the substance herein supplied was abstracted from Roach, P. and Davenport, M. & Hannahs, S. J.
23
(i) Preceding plosive: articulated but not actually pronounced
(ii) Following consonant: exploded without any explosion for the preceding plosive
(iii) Explosion for the following plosive is melted into the pronunciation of the
vowel that comes next.
2. Nasal plosion
2.1. Description
Nasal plosion is the case when a nasal sound is immediately preceded by a plosive
consonant. In the pronunciation of this, the explosive consonant is articulated but
not exploded. When the speaker is about to explode the preceding consonant, s/he
stops and immediately proceedes to the pronunciation of the the nasal. The air
passage escapes through the nasal cavity. There is no // sound between the
explosive and the nasal consonant.
2.2. Examples
garden /ga:dn/ opening speech /upni spi:ts/
3. Lateral plosion
3.1. Description
Lateral plosion is the case when the lateral sound /l/ is immediately preceded by an
explosive consonant. In the pronunciation of this the tip of the tongue is firmly
pressed against the alveolar ridge while, at the same time, the the air escapes out of
the mouth at both sides of the tongue.
3.2. Examples: berry /beri/ middle /midl/ little /litl/
4. Assimilation
4.1. Description
Assimilation refers to cases when the pronunciation of one sound is affected by that
of a neighbouring one in such a way that they both become similar. The sound that
affects the neighboring one is termed ‘assimilating sound’. The sound affected is
called ‘assimilated sound’.
4.2. Types of assimilation

24
(i) Place vs. manner of articulation assimilation
in Cardif /in ka:dif/ /i ka:dif / (place of articulation assimilation)
horse shoes / hɔ:s Su:z/ /hɔ: S Su:z/ (manner of articulation assimilation)
(ii) Progressive vs regressive assimilation
- Progressive assimilation: The preceding sound affects the following one.
Eg. tray /trei/ (Progressive: The voicelessness of /t/ affects /r/ which is voiced)
- Regressive assimilation: The following sound affects the preceding one.
Eg. horse shoes /hɔ: S Su:z/ (Regressive: /S/ of ‘shoes’ affects the preceding /s/ of
‘horse’)
(iii) Vowel vs. consonant assimilation
Eg. Five pence /faiv pens/ /faif pns/
Coalescence = Cases when two adjacently placed sounds merge into another sound.
 Rules:
/t/ + /j/ = /tS/ Example: actually /æktju:li/ /æktsli/
/d/ + /j/ = /d3 / Example: could you /kud ju:/ /kud3u:/
/s/ + /j/ = /s/ Example: issue: /’isju:/ /’iSu:/
/z/ + /j/ = /3/ Example: has your /hæz jɔ:/ /hæ 3ɔ:/
5. Elision
5.1. Description
Elision is the case when a certain sound disappears under some circumstances
5.2. Types
(i) normal elision. Example: Tom and Mary /tɔm nd mæri/ /tɔm n mæri/
(ii) elision due to carelessness. Example: five pence /faiv pens/ /faip pens/
6. Linking:
25
6.1. Description
This is the case when part of the preceding word is linked to the following word
6.2. Types
(i) Conventional linking
Example: This is a book /ðis iz  buk/ /ðis i z  buk/
(ii) Intervening /r/
Intervening /r/ occurs between two vowels.
E.g. law and order /l ɔ: nd ɔ:d/ /l ɔ: rn ɔ:d/
(i) What are the phenomena related to aspects of connected speech in English you
have been informed of?
(ii) What is meant by incomplete plosion, assimilation, nasal plosion, lateral plosion,
elision, linking? Give examples for illustration.
26
Lecture 4
STRESSING RULES IN ENGLISH5
1. What is stress?
• An extra force exerted on a particular syllable or a particular word in spoken

language.
• The stressed syllable or word is said with greater energy, and stands out in a word,
phrase or sentence.
E.g. learner /’l: n/
Organization / ɔ:gnai’zeisn/
'Tom 'bought a 'new 'car 'yesterday.
2. Types of stress
(i) Word stress: an extra force put on a particular syllable of the word. It is usually
fixed.
(ii) Sentence stress: an extra force put on a particular word in a sentence. Sentence
stress is not fixed. It depends on the speaker’s feelings and attitudes and the message
that he wants to get across to the listener.
E.g. John bought a new car yesterday.
3. The nature of stress
Two approaches when studying stress:
(i) From the production point of view:
• The production of stress depends on the speaker’s using more muscular energy
than for unstressed syllables.
(ii) From the perception point of view:
• All stressed syllables have one characteristic in common: prominence.
5
Some of the substance herein provided was abstracted from O’Conner, J. D .
27
• At least four factors make a stressed syllable prominent: loudness, length, pitch
and vowel quality.
• These four factors work together in combination, though syllables may sometimes
be made prominent by means of only one or two of them.
4. Levels of stress
(i) Primary stress (tonic/nuclear):
• The strongest type of stress.
• Marked by a small vertical line high up just before the syllable it relates to.
(ii) Secondary stress (non-tonic):
• Weaker than primary stress, but stronger than unstressed syllables.
• Usually found in words of four or five syllables.
• Represented in transcription with a low mark.
E.g. anthropology /ænr’pɔld3i/
(iii) Unstressed: can be regarded as being the absence of any recognizable amount
of prominence.
5. Functions of stress
(i) Distinguish different parts of speech.
E.g. produce /’prɔdju:s/ (n) produce /pr’dju:s/ (v)
(ii) Distinguish a word from a phrase (idiom).
E.g. ‘blackboard (word) ‘black ‘board (phrase)
(iii) Distinguish between function words and content words.
- Function words are generally unstressed, and thus, reduced to weak forms.
- Content words are generally stressed.
E.g. ‘They often ‘travel to and from ’London.
28
(iv) Provide contrastive emphasis.
I want the ‘red one, not the ‘blue one.
(v) Signal new as opposed to old/given information.
Do ‘you want pizza for dinner?
Do you want ‘pizza for dinner?
Do you want pizza for ‘dinner?
6. Rules for word stressing
6.1. Word stress patterns
(i) Disyllabic words:
The stress is on the first syllable if the word is used as a noun, and on the second
syllable if it is employed as a verb.
E.g. record /’rekɔ:d/ (n) /ri ‘kɔ:d/ (v)
(iii) Trisyllabic words: In most cases the stress is on the first syllable of the word.
Example: therapy /’erpi/
(iii) Polysyllabic words: The stress falls on the third syllable counted backwards.
E.g. monopoly /m’nɔpli/
(iv) The main stress falls on the syllable that immediately precedes such endings as
-tion, -sion,
-ic, -ical, -ology, …
E.g. tuition /tju:’isn/ economic /ik’nɔmik/ historical /hi’stɔrikl/
organization /ɔgnai’zeisn/ lexicology /leksi’kɔld3i/
6.2. Word stress shifting
The main stress in a word might be deliberately shifted to another syllable in the
same word to serve some certain purpose intended by the speaker.
29
Eg. “I am DIScouraged, not encouraged as you said, Tom”.
The normal stress in the word ‘discourage’ is on the second syllable /dis’krid3d/.
When a speaker shifts the stress backward to the preceding syllable s/he may mean
something the opposite of ‘encouraged’.
7. Rules for sentence stress placement
7.1. Principles
- Communicatively, any word in the sentence can be considered most important in

the sentence. That most important word usually receives sentence stress.
- The stress falls on the primary stress of that word. As a result, the intonation
contours of the sentence vary in accordance with different positions of the focal word
where the tonic syllable (TS) resides. The TS is the primary stress of the word
considered most important in the sentence.
- Different placements of the TS tend to result in different meaning interpretations

for one and the same sentence.
7.2. Examples
‘Tom didn’t break the vase yesterday morning’.
/tɔm didnt breik ð vei jestdei mɔ: ni/
(i) TOM didn’t break the vase yesterday morning.

Someone else, not Tom who might have broken the vase yesterday
morning.
(ii) Tom didn’t BREAK the vase yesterday morning.
Tom might have done something else to the vase yesterday morning,
not break it
(iii) Tom didn’t break the VASE yesterday morming.
Tom might have broken something else yesterday morning, not the
vase.
(iv) Tom didn’t break the vase YESTERDAY morning.
Tom might have broken the vase some other day, not yesterday.
(v) Tom didn’t break the vase yesterday MORNING.
30
Tom might have broken the vase on some other part of the day
yesterday, not in the morning.
8. The syllable
8.1. Definition
• Phonetically, a syllable is a unit which consists of a vowel as the centre (nucleus)

and/or consonant(s) before and after it.
Eg. are /a:/ no /nu/ eat /i:t/ beat /bi:t/
• A syllable can be part of a word or it can coincide with a word.
8.2. The nature of syllables

• A minimum syllable is a single vowel in isolation. Eg. are /a:/
• Some syllables have an onset. Eg. my /mai/
• Some syllables may have no onset but have a coda (termination). Eg. on /ɔn/
• Some syllabes have both an onset and a coda. Eg. beat /bi:t/
8.3. Structure of English syllables

Syllable
Onset Nucleus Coda
(Optional) (Optional)
Rhyme
8.4. Syllable division
Maximum Onset Principle:
• Consonants are assigned to the right-hand syllable as far as possible within the
restrictions governing syllable onsets and codas.
31
Restrictions:
• No word begins with more than 3 consonants.
• No word ends with more than 4 consonants.
• No one-syllable word ends with a short vowel.
Notes on syllable division
• We still have problem with: carry, berry, etc.
• Ambisyllabicity: when a consonant stands between vowels and it is difficult to

assign the consonant to one syllable or the other. Eg. little /litl/
(i) What are the types of word stress? In what cases is deviation from the normal
word stress patterns likely to take place? Give an example for illustration.
(ii) What are the rules for sentence stress placemens? Give examples for illustration
32
Lecture 5
PHONOLOGICAL PROCESSES6
1. Phonemes vs. allophones
Phonemes
• A phoneme is the smallest segment of sound which can distinguish two words.
• Eg: ‘pit’ vs. ‘bit’ - differ only in their initial sound (‘pit’ begins with /p/ and ‘bit’
begins with /b/)
• This is the smallest amount by which these two words could differ and still remain
distinct forms. Any smaller subdivision would be impossible because English
doesn’t subdivide /p/ or /b/. Therefore, /p/ and /b/ are considered two phonemes.
• There are 44 phonemes in English: 24 consonants and 20 vowels.• Each phoneme

is meaningless in isolation. It becomes meaningful only when it is combined with
other phonemes.
• Problem:
- A letter can be represented by different sounds.
- A phoneme can be represented by different letters or combinations of letters.
Phonemes form a set of abstract units that can be used for noting down the
sound of a language systemmatically and unambiguously.
Minimal pairs
• Pair of words such as ‘pit’ and ‘bit’, ‘pit’ and ‘pet’, ‘back’ and ‘bag’ which differ
by only one phoneme in identical environments are known as minimal pairs.
• One way to identify the phonemes of any language is to look for minimal pairs.
Allophones
• Allophones are the variants of phonemes that occur in speech.
6
Some of the substance herein supplied was simplified from Davenport, M. and Hannahs, S. J.
33
• Reasons: the way a phoneme is pronounced is conditioned by the sounds around it
or by its position in the word. For example:
/t/: tea [thi:] steam [sti: m] sit [sit¬]
/p/: pea [phi:] spin [spin] sip [sip¬]
/k/: key [khi:] skin [skin] sick [sik¬]
Phonemes vs. Allophones
• Substituting one phoneme for another will result in a word with a different meaning
(that’s why phonemes can be defined as meaning-distinguishing sounds) as well as
a different pronunciation.
• E.g. bit vs. pit; man vs. men bad vs. bag
• Substituting allophones only results in a different pronunciation of the same words.
• E.g. port vs. sport
Symbols
a. Phonemic symbols
• Symbols for phonemes.
• The number of phonemic symbols must be exactly the same as the number of
phonemes we decide to exist in the language.
• In RP (BBC English), there are 44 phonemic symbols.
b. Phonetic symbols
• Symbols for allophones.
• They are used to give an accurate label to an allophone of a phoneme or to represent

sounds more accurately.
• Phonetic symbols usually make use of diacritics.
34
2. Phonemic (broad) transcription
• A phonemic transcription is a transcription in which each phoneme is represented

by one phonemic symbol.
• In other words, in a phonemic transcription, every speech sound must be identified

as one of the
phonemes and written down with an appropriate symbol.
• A phonemic transcription does not show a great deal of phonetic detail and is
usually placed between slanting lines (/ /).
3. Phonetic (narrow) transcription
• A phonetic transcription is a transcription which contains a lot of information about

the exact quality of the sounds.
• It shows more phonetic details such as aspiration, length, nasalization, etc.... by

using a wide variety of symbols and in many cases diacritics.
• In a phonetic transcription, the symbols are used to represent precise phonetic

values, not just to represent phonemes.
• A phonetic transcription is usually put between square brackets ([ ]).
Revision questions
(i) In what way is a phoneme different from an allophone? Give examples for
illustration.
(ii) What are the differences between phonemic (broad) and phonetic (narrow)
transcriptions. Give examples for illustration.
35
Note: This International Phonetic Alphabet was taken from Davenport, M. and Hannahs, S. J.
36
Lecture 6
ENGLISH INTONATION7
1. Tone vs. Intonation
Tone: Pitch variations over a single syllable.
Intonation:
• Pitch variations over the whole sentence (i.e. The patterns of pitch variation in a
sentence).
• A meaningful suprasegmental feature of speech:
- affects the meaning of the sentence.

- indicates the attitude or relation of the speaker to the hearer.
- shows various contextual features.
Tone group
• The part of a sentence over which a particular intonation pattern extends is called
a tone group. A short sentence often forms a single tone group, while longer ones
are made up of two or more.
• Within the tone group, there is usually a single syllable that stands out because it
carries a major pitch change. A syllable of this kind is called the tonic syllable.
Tonic syllable
It is usually impossible to predict which syllable will be the tonic syllable in a tone
group. It depends on what the speaker considers important. In general, new
information is more likely to receive a tonic stress than material that has already
been mentioned.
- Water is a liquid. Water is a liquid.

- How was he? He was very boring.
- Was he boring? He was very boring.
2. Basic intonations in English
7
The main substance herein given was abstracted and simplified from Roach, P. and Conner, J. D.
37
(i) The Glide-down (The Fall / The Falling tune)
(ii) The Glide-up (The Rise/ The first Rising tune)
(iii) The Dive (The Fall-Rise / The Falling-Rising tune)
(iv) The Take-off (The second Rising tune)
3. The Glide-down
3.1. Description
- In its shortest form, the first stressed syllable in the Glide-down starts on a fairly
high note, the second stressed syllable is a little lower, the third stressed syllable is
lower still until the tonic syllable (the TS) is reached. The Fall takes place on the TS.
It may fall downright to a low note or it may extends down on several syllables.
- Unstressed syllables before the first stressed syllable are said on the same low level
note.
- Unstressed syllables after a stressed syllable are said on the same note as the
preceding stressed syllable.
E.g. He was in an appallingly bad temper when I came.

/hi wz in n ’p ɔ:lili bæd temp wen ai keim/
-••
••••• - • • • -
In the diagram above, the word ‘bad’ is emphasized and considered most important
communicatively. The dots stand for unstressed syllables, and the dashes for stressed
syllables. The upper horizontal line stands for the upper extreme of the voice, and
the lower horizontal line stands for the lower extreme of the voice.
- Any word in the sentence can be considered most important, and thus, the stressed
syllable in that word becomes the TS.
38
3.2. Uses
The Glide-down is used in:
(i) Statements said with categoricness.

(ii) WH-questions seeking information from the person asked.
(iii) Tag questions forcing the person asked to agree with the speaker on what
is offered in the preceding statement
(iv) Strong commands
(v) Exclamatory sentences
(vi) Yes-No questions said with disinterest or as response to something
previously informed
4. The Glide-up
4.1. Description
 Shortest form: A rise from a low note to a fairly high one
 Several syllables or more:
The Glide-up looks just like the Glide-down except a rise on the TS. The rise reaches
a point a little bit above the middle of the voice.
Eg. “Can you help me lift the table now?”
/kæn ju: help mi: lift ð teibl nau/
4.2. Uses
The Glide-up is used with:
(i) Yes-No questions seeking either confirmation or rejection from the person
asked.
(ii) WH- questions said with eagerness to obtain information.
(iii) Sentences intended as declarative questions.
(iv) Media or final vocatives.
5. The Dive
5.1. Description
39
(i) The Dive consists of a Fall immediatelty followed by a Rise.
(ii) The Dive may take place on a single syllable or it may extend over several
syllables.
5.2. Uses
(i) Sentences as correction of something previously supplied
(ii) The Dive is used to express hesitation, reservedness, sarcasm / irony
(iii) The Dive is used with initial vocatives, initial adverbials
E.g. Tom, come here.

/tom km hi/
In the sentence above “Tom” is the initial vocative element of the sentence. It is said
with the Dive.
6. The Take-off
6.1. Description
In the Take-off, all syllasbles, either stressed or unstressed, are said on the same low,
level note except a sudden rise on the tonic syllable. The tune looks just like an
aeroplane running for a while along the runway before suddenly taking off.
6.2. Uses
The Take-off is used to express anger, annoyance, uneasiness or any other such
feelings.
7. Components of an intonation unit
(i) Pre-head: Unstressed syllables before Head
(ii) Head: 1st stressed syllable in the sentence
(iii) Post-head: Syllables after Head
(iv) TS: Contrastive syllable as focus in intonation unit

40
(v) Tail (termination): Syllables after TS
E.g. He was in an appallingly bad temper when I came.
/hi wz in n ’p ɔ: lili bæd temp wen ai keim/
-••
••••• - • • • -
•Important note: Either of the components may be missing except TS which is an
obligatory element.
•Functions of the TS:

(i) Information Focus
(ii) Representative of Tune being employed
•Factors that affect intonation contours:

(i) Number of stressed syllables
(ii) Speaker's attitude towards what is conveyed
8. Functions of intonation
(i) Attitudinal
- Glide-down: categoricness
- Glide-up: interrogativeness
- Dive: hesitation/reservation/uncertainty/sarcasm
- Take-off: anger / annoyance / uneasiness
(ii) Grammatical
41
- Sentence type formation:
Statements via Glide-down, questions via Glide-down / Glide-up / Dive,

exclamations via Glide-down, commands via Glide-down, polite requests via Glide-
up / Dive
- Phrase boundary marking via Dive / Glide-down
(iii) Accentual
- Relative prominence expressed via TS placement
(iv) Discourse
- Sentence / phrase connection: completeness via Glide-down, incompleteness/

expectation via Glide-up/Dive
- Encouragement for interlocutor to speak on via responses with Take-off, Glide-

up / Dive
(i) What are the forms and uses of the Glide-down, the Glide-up, the Dive and the
Take-off?
(ii) What are the possible components of an intonation unit?
(iii) What are the functions performed by the TS in an intonation unit?
(iv) What are the factors that affect intonation contours?
(v) What are the functions of the TS in an intonation unit?
42
PART B
SAMPLE TESTS AS EXERCISES8
8
Some of the test papers herein provided were taken from the test papers once used for assessment at VNU
University of Languages and International Studies.
43
TEST 1
1. True or false? (Mark T for true and F for false in the space provided)
a. (1) .............There are 8 diphthongs and 5 triphthongs in English.
b. (2)..............There may be voicing during part or all of the plosive articulation.
c. (3) ...............In the production of /k/ and /g/, the back of the tongue is not pressed
against the area where the soft palate begins and the hard palate ends.
d. (4)...............Fortis consonants are those produced with more force as compared to

the force needed for the articulation of lenis ones.
e. (5) ..............We use the word “glottis” to refer to the opening between the vocal
cords.
f. (6) ..............The pharynx is a cartilage which begins just above the larynx.
g. (7) .............The study of articulators is called articulatory phonetics.
h. (8) ............There are four phases in the production of a plosive.
i. (9) .............The plosive and the fricative must be homorganic in the production of
an affricate.
2. Fill each blank with one suitable word
a. The basic characteristic of a (10)….. consonant is that the air escapes through the
nose. For this to happen, the (11)......... palate must be lowered. In nasal (12)……..,
the air is prevented by a complete (13)……... in the mouth at some point. The nasals
in English are (14)……...., (15)....................., and (16)............; /m/ and /n/ are
simple, straightforward consonants with distributions like those of the
(17)..................... while (18)........................... is a different matter.
b. The nature of (19)......... may be stated simply: under circumstances sounds

disappear; one might express this in more (20)……….... language by saying that in
certain circumstances a phoneme may be realized as (210.........., or have zero
realization. As with (22)……....., elision is typical of rapid, casual speech; the
process of change in phoneme realizations produced by changing the speed and
casualness of speech is sometimes called
(23)................................................................
44
c. Like the syllable, the tone unit has a fairly clearly defined (24)................. structure.
Most tone units are of a type we call (25)............ and compound. Each simple tone
unit has one and only one (26)................................ syllable.
3. Circle the best answer
The meaning interpretation of the sentence “The Conservatives who like the
proposals were pleased” depends a lot on (28).................
a. Tone unit division. b. Number of stressed syllables
c. Intonations employed. d. Tones and intonations used.
4. Give a broad transcription of the following sentence and underline the weak
forms used and mark the boundaries of rhythm units by using slant lines.
“Mary was in an appallingly bad temper when we came yesterday morning, my

dear”.
/mæri wɔz in n ’pɔ:lili bæd temp wen wi keim jestdei mɔ:ni my

di/
5. Use simple intonation marking symbols to indicate the intonations used (30):
“\Oh! \What a complicated, disgraceful thing! I \couldn’t imagine”, Tom told Mary.
TEST 2
I. Fill each of the gaps with one word (or words) that best completes the
meaning
Consonants can be classified in terms of place and (1) ..................of articulation.

Vowels are classified in terms of the (2) .......... to which the tongue is (3) .............,
the part of the tongue that takes part in the (4) ..............., the variation in the
(5)............ of lip rounding and the (6) ............of the sounds.
The feature that distinguishes between / t / and / d / is (7) ........................................
The feature that distinguishes between /p/ and /s/ are (8) ............... of articulation
and the (9)...............................
45
In order to produce a nasal sound, the soft palate must be (10) ..................so that the
air passage will escape through the (11)......................................cavity.
II. Underline the best answer:
(12) / m / is (13) / l / is (14) / a:/ is (15) / r / is
a. dental a. alveolar a. back vowel a. stop
b. bilabial b. velar b. low back rounded b. lateral
vowel
c. alveolar c.palato- c. front low vowel c. approximant
alveolar
d. velar d. none of the d. front central vowel d.none of the above
above
(13) Sounds that are made involving the tip of the tongue and upper front teeth are
called:
a. bi-lateral b. alveolar c. denta d. palato- alveolar
(14) Sound that is made involving the front of the tongue moving towards the hard
palate is called:
a. velar b. palatal c. detal d. approximant
(15) When the central part of the tongue is raised to a fairly high point in the mouth
the sound produced is:
a. / u: / b. / i: / c. / e / d. / /
(16) In the articulation of / l / the tip of the tongue is in contact with
a. the upper front teeth b. the back of the hard palate c. the central of the palate d.
none of these
(17) In the articulation of /e/ the tongue is raised towards
a. the highest point in the oral cavity
46
b. midway between the highest point and the lowest point in the oral cavity
c. the lowest point in the oral cavity in the oral cavity
d. none of these
III. True or false?
(18) ….. Compared to phonetic transcription, phonemic transcription gives more

information about sounds and is not presented in dictionaries and textbooks.
(19) …… In English, stress usually falls on the first element of a compound noun.
(20) ……. Assimilation in English can affect the voicing of a sound making the
voiced voiceless.
(21) …… In connected speech, when three or more consonants occur in a cluster,

for example in “last Sunday” the plosive /t/ is normally omitted and this phenomenon
is termed ‘elision’.
(22) ….. In English, for the message to stand out clearly the words carrying key
information must be stressed and the others are relatively unstressed.
(23) …… Frequently, the tail is made up of prominent syllables following the tonic
syllables.
(24) …… Intonation is not a way of expressing our attitude at the moment of

speaking to the situation we are in, or to what we are talking about.
(25) …… Word stress is the term used to describe the emphasis given to a phrase
or a sentence.
(26) ……. Because in their articulation there is a complete closure of the two
articulators at some point in the oral cavity, /t/ and / d / are called plosives.
(27) ……In the articulation of fricatives the airflow is not completely blocked,
though it is restricted
V. Answer the following questions
(28) Compare the vowels in the pair of words “need” / “neat”. Are they the same
or different? ......…………………………………………….………………………
47
(29) If the two words above have different vowels, why are they different?
.....................................................................................................................................
(30) Give one example that consists of a consonant that can lengthen the preceding
vowel:
.....................................................................................................................................
(31) Write the symbols for the phoneme that ends each of the following words:
Needs ..................... repeats ...................... classes ....................level ……………
(32) Give the symbol for the vowel that is common to all of the following words:
fireworks, primary, economics, lecture
...................................................................................................................................
(33) Underline the voiceless palato-alveolar fricatives: march, wash, catch.
(34) Underline the unaspirated stop in the following: institution, oil tanker,
particular.
(35) Give the orthographic form for the following transcription: /baiudi’greidbl/
.....................................................................................................................................
(36) Indicate where the linking sound is in the following: Four and a half
……………………………………………………………………………………..
(37) Give the stress pattern of the following: What’s the time?
‘What’s the ‘time?

(38) Give two words that have the same stress pattern as ‘umbrella’ ....................
……………………………………………………………………………………
(39) Consider the following: blood, fund, some, young, but
What is the thing that all these words share?............................................................
(40) Give the transcription of the consonant that is common to the following words:
bridge, jacket, giraffe, orange....................................................................
Fill in the missing letters: (44)….....air (/ ts…e /); (45)……….....eese (/ tsi:z /).
48
TEST 3
Underline the correct answers
1. Underline the alveolar fricatives:
 S d3 s z h
2. The final sound of the word “feel” is
a. bilabial b. palatal c. labio-dental d. none of the above
3. The voiceless plosive is strongly aspirated when it is
a. at word initial b. followed by a lateral sound
c. followed by another plosive d. at word final
4. The English /l/ in “bulk” is referred to as:
a. clear /l/ b. voiceless c. dark /l/ d. none of the

above
Fill each of the blanks with one suitable word:
5. In English the ................................................................... lateral can appear at

word initial.
6. An important distinction between the fricatives and the...............is that while the
former are formed with some kind of .................the latter is formed by a complete
……..... of the airstream and the then completed with a slight explosion.
Answer the following questions by writing T for true and F for false after each
of the sentences.
7. When a lateral sound is preceded by a voiceless sound it becomes devoiced.

........................
8. Voice is used as a criterion in distinguishing vowels from consonants in English.

........................
9. Phonemic transcription does not show the articulation of sounds in relation to

neighboring sounds. ................................................................................................
49
10. The lowering of the soft palate is a criterion in identifying if a sound is a nasal
or not. .................
11. One phoneme can be realized by only one allophone. ......................................
Underline the phoneme that does not belong to the class of sounds sharing one
or more common properties. Give explanation of your choice in the dotted lines.
12. /e/ /u:/ /a:/ /i:/ ................................................................................................
13. /r/ /t / /w/ /j/ ....................................................................................................
Write the symbol that corresponds to the following phonetic descriptions. Then
provide a word that contains the sound in question. Transcribe the word and
underline the sound.
14. Fortis palato-alveolar fricative: ..........................................................................
15. Low front vowel: ...............................................................................................
16. Voiced velar plosive: .........................................................................................
17. Low back long unrounded vowel: .....................................................................
19. State the functions performed by intonation in English.
(i)…………..………(ii) …………………..; (iii) …………..…….; (iv) …………
TEST 4
Fill each blank with one suitable word
1. Speech sounds are made with the…….................... (1) moving ……..…...(2) from
the lungs through the ............................................... (3) and the
........................................................... (4).
2. A basic distinction, in terms of how sounds are ……………….…... (5), is made

between consonants and vowels. Consonants involve a ……………...... (6) in the
mouth which, in turn, causes some............. (7) of the airstream. With vowels, the air
passes rather freely through the mouth because there is very
little............................................................ (8).
50
3. In order to produce nasal sounds, the soft palate must be.................(9) so that the
air flow escapes through the ................................................................... (10) cavity.
4. The way a phoneme is produced is conditioned by the sounds...................(11) it

or by its position in the word.
5. In the articulation of vowels, the airflow is relatively...................... (12); in

consonants, the airflow can be obstructed. In fricatives, the tongue usually comes
very.................(13) to the upper speech organ to leave a very narrow
………...............(14) in between them so that the air will escape with some
.......................................................................................................................(15).
6. The three fricative consonants /f/, /v/, /h/ have the same ..................(16) of
articulation but different ............................................... (17) of articulation.
7. In most varieties of English, the three vowel phonemes illustrated in the words
“red’, “pit”, “cat” are considered to be
............................................................................................... (18) vowels.
8. It is characteristic of English that vowels in unstressed syllables are

usually..........................(19) while vowels in stressed syllables are
.................................................................(20).
9. ...............(21) forms are words that typically occur in unstressed syllables. One
important group consists of ................(22) verbs which precede the main verb.
10. Vowels are classified according to the ....................... (23) to which the tongue is
raised and the part of the .....................................(24) that takes part in the
articulation of the sound.
11. The distinctive feature between /d/ and /t/ is.................................................. (25)
Mark T for true and F for false in the spaces provided
12. Voice is used as a criterion in distinguishing between vowels and consonants in

English
............................................................................................................................(26)
13. Allophones are phonetically unconditioned variations of a

phoneme.........................(27).
51
14. Fortis consonants are always voiced..........................................................(28).
15. The most important difference between vowels and consonants is that consonants
are produced when the vocal cords are vibrating whereas vowels are produced
without the vibration of the vocal
cords....................................................................................................................(29).
16. In a way, a phoneme can be seen as an abstract entity whereras allophones are
its actual manifestations....................................................................................(30).
17. The word ‘wreath” contains a long vowel....................................................(31).
18. Allophones are phonemically unconditioned variations of a phoneme.......(32).
19. Functional words are always stressed........................................................(33)
20. Elision is the change of one sound into another under certain circumstances
............................(34)
21. Voice can be used to distinguish between fortis and lenis

consonants.......................(35).
22. When an approximant follows a voiceless plosive it becomes

voiceless...................(36).
23. In English, /r/ is never used as a linking sound............................................(37).
24. According to J. D. O’ Connor, there are four basic tones in

English..........................(38).
25. The two words “combine” and “combination” are similar in terms of stress
patterns................................................................................................................(39)
26. Clear /l/ and dark /l/ are realizations of two different
phonemes.................................(40)
27. Vowels are always voiced while consonants can be either voiced or voiceless
...........................................................................................................................(41)
28. Yes-No questions are always spoken with the rising tone in English.............(42)
29. There are four phases in the production of plosives......................................(43)
52
30. “Phonetics” and “Phonology” are two different terms denoting one and the same
branch of linguistics...........................................................................................(44)
31. The initial sound of the word “light” is : .....................................................(45)
a. labio-dental b. palato-alveolar c. alveolar d. palatal
32. The sound /l/ in the word “clear” is .............................................................(46)
a. velarized b. always voiced c. devoiced d. referred to as dark

/l/
33. In connected speech, coalescence can be found in the case like: ..................(47)
a. provide the youth with .............. b. provide young people with ........................
c. provide them with ..................... d. provide those people with ............................
34. The group of plosive consonants in English are: .........................................(48)
a. /p/,/t/,/s/,/g/ b. /f/,/s/, /v/,/z/,/h/ c. /p/,/t/,/k/,/g/,/t/,/d/ d. /d/,/w/,/r/,/g/
35. The initial sound of the word “left” is: ...........................................................(49)
a. bilabial b. labio-dental c. palatal d. alveolar
36. The aspiration of voiceless plosives is strongest when it is: ............................(50)
a. at the beginning b. in between vowels
c. followed by another stop consonant d. at syllable - final position.
37. The sound /l/ in the word “play” is: .............................................................(51)
a. referred to as clear /l/ b. voiceless c. referred to as dark /l/ d. voiced
Give brief answers to the questions below within the space provided
38. How does a phoneme differ from an allophone?
(52) ………………………………………………………..................………………
39. What are the functions performed by the soft palate in speech sound production?
(53) …………………………………………………………………………………
53
40. Point out the difference(s) between broad and narrow transcriptions.
(54)…………………………………………………….……………………………
41. What are the types of assimilation with respect to direction of sound change,
…………………………………………………………………………… (55)
42. What are the types of assimilation with respect to types of speech sound
assimilated
…………………………………………………………………………….… (56)
43. What are the types of assimilation with respect to areas of assimilation?
………………………………………………………………………………(57)
44. Transcribe this word phonetically
“tie”:
.....................................................................................................................(58)
45. Point out the difference between the two pronunciations for the the word
‘record’:
/ ri’kɔ:d/ vs. /rekɔ:d/
…….…………………………….………………..…………..……………....(59)
TEST 5
I. Fill each blank with one suitable word9
In (1) ................ phonology it is claimed that utterances may be divided into tone-
units, and that one can identify on phonetic and (2) …………... grounds the places
where one tone unit ends and another tone unit begins. However, giving rules for (3)
………...... where the boundaries are placed is not easy, except in cases where a
clear pause separates (4) .............Two principles are usually mentioned: one is that
it is possible in most cases to detect some sudden change from the pitch level at the
end of one tone unit to the (5) .................that starts the following tone unit, and
9
This exercise was taken and compiled on the basis of Roach, P. (1983)
54
recognition of the start of the following tone unit is made easier by the fact that
speakers tend to “return home” to a particular pitch level at the (6) .............of a tone
unit. The second principle used in tone unit (7) ..............identification is a rhythmical
one: it is claimed that within the tone unit, speech has a regular rhythm, but that that
rhythm is broken or interrupted at the tone uniundary. Both the above principles are
(8) ……..... guides, but one regularly finds, in analyzing (9)……...... speech , cases
where it remains difficult or impossible to make a clear decision; the principles may
well also be factually correct, but it should be emphasized that at present there is no
conclusive evidence from instrumental study in the laboratory
(10)…………………………....... they are.
II. Give a brief description of the affricates in English
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
III. Discuss word stress patterns in English. Give examples for illustration
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
IV. Describe the normal intonation of the following sentences as correction of

something previously said:
“She wasn’t wearing a green dress. She was wearing a red dress.”
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
V. Discuss the rule for using weak forms in English. Give examples for
illustration.
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………….………………
55
TEST 6
1.1. Tone units are of ............types: ................... and............... Each simple tone unit
has one............syllable. The ................... syllable is an……….... component of the
tone unit.
1.2. ............... syllables between the ............. syllable and the end of the tone unit are
called the tail. Theoretically and ................... there are five ...........................in the
tone unit structure.
1.3. These are the components …………...... of speech while it is going on:….......
of pitch .........., .............. , .....loudness........ , ..................... , voice………..................
1.4. The elements of intonation that occur one after another in speech are Pre-head,
Head, Post -head Tonic syllable, Tail, and Tone unit ..................................................
1.5. The functions of intonation are (i)................, (ii)………......, (iii) ,………., and
(iv)...........of which we may mention “attention focusing”, intonational
subordination and.......................of conversations.
2. Mark T for true and F for false
…… 2.1. A syllable - final fortis consonant is likely to shorten the preceding vowel.
…… 2.2. Voiceless consonants are not usually articulated with open glottis.
…… 2.3. The vocal cords are separated during the articulation of voiceless
consonants.
……2.4. In the articulation of affricates, the lips are rounded.
……2.5. In the production of /w/ as in “why”, there is no /h/ sound in the voiced /w/.
3. Identify the wrong word(s) and replace them with correct one(s)
3.1. Another phoneme of /l/ is found when it follows /p/ or /k/ at the beginning of
the stressed syllable. The /l/ then is not devoiced.
Wrong words: ................... ,............. . Correct words: …………………..... ,

............................
56
3.2. In the articulation of the /r/ sound, the tip of the tongue does not approach the
alveolar area in approximately the way it would for a /t/ or /d/. The sound /r/ is a pre-
alveolar approximant in the articulation of which the articulators approach each
other but do not get sufficiently close to each other to produce a complete consonant.
Wrong words:..........., ...................Correct words: …………………...... , ………
3.3. One characteristic of the articulation of /r/ is that it is unusual for the lips to be
slightly rounded. Wrong word: .......................................................Correct
word:..................................
3.4. The sounds /w/ and /j/ are used as vowels. For place of articulation, /j/ is
regarded as palatal and /w/ as labio-dental. The more modern term for /w/ and /j/ is
“approximant”.
Wrong words: .....................,..................Correct words: .......................... , ...............
3.5. There is no friction noise in /j/ and /w/ when they are preceded by /p/, /t/, /k/ at
the beginning of a syllable such as “tune” or “twin”, where /w/ and /j/ are not
devoiced.
Wrong words:.......................,................... Correct words: ....................... , ..............
4. Circle the answer you think best
4.1. There are .................vowels in Engish.
a. 21 b. 25 c. 19 d. 23
4.2. There can be ................. tonic syllable(s) in a tone unit in English.
a. one and only one. b. two. c. more than one. d. three.
4.3. The maximum number of consonants at the end of a syllable in English is:
a. two b. three c. more than three d. four.
4.4. The characteristic intonation for the initial vocative in an English sentence is
a. The Glide - down b. The Glide-up c. The Dive d. The Take-off.
4.5. Phonology studies:
a. acoustic features of speech sounds; b. the articulation of human speech sounds

57
c. realizations and social functions of phonemes ; d. all of these.
TEST 7
Fill each gap with one suitable word
1. Phonemes are the …………... segments of sounds divided into............. and

……………......
2. Consonants can be divided in terms of place and...................................... of

articulation.
3. When the articulators are completely closed so that the airstream cannot escape
through the mouth, the sounds thus produced are ...................................................
consonants.
4. If the air is stopped in the oral cavity and the soft palate is down so that the air can
only go out through the nose, we have...............................................................
5. Rounded and unrounded vowels result from the variations in the ...................of
the lips.
6. The approximants in English are ..............., ................., .............
7. The feature that distinguishes between /f/ and /v/ is...........................................
Mark T for true and F for false and circle the words pronounced in their weak
forms
…. …8. All languages have the same number of vowels and consonants since they
are used as a means of communication.
……9. In a way, a phoneme can be viewed as an abstract entity whereas allophones

are seen as its physical manifestations.
……10. Whether a sound is voiced depends on whether the vocal cords vibrate or
not.
……11. Vowels are always voiced while consonants can be either voiced or
voiceless.
58
……12. Phonemic transcription shows the articulation of sounds in relation to
neighboring sounds.
……13. Elision is the change of one sound into another under the influence of
neighboring sounds.
……14. Fricatives can be either voiced or voiceless while nasal sounds are all
voiceless.
15. Sounds that are made involving the lower lip and the upper teeth are termed:
a. bi-labial b. dental c. alveolar d. labio -

dental
16. Sounds that are made involving the tongue blade and the back of the alveolar
ridge are called
a. palatal b. velar c. palato-alveolar d. none of these.
17. The sound /k/ is: a. velar b. palatal c. dental d. alveolar
18. Sounds that are made involving the tongue tip and the back of the alveolar are
called:
a. palatal b. dental c. velar d. retroflex
19. Sounds that are made involving the back of the tongue and the soft palate are
called:
a. velar b. retroflex c. nasal d. palatal
Answer the following questions
20. Underline the places and label the types of phonetic phenomena found in
connected speech in the following phrases or sentences:
a. I think it is important but.... b. Law and order.
c. In the past ten days. d. Incomplete plosion.
e. I’ve got five pence here. f. In case of need.
21. Give broad transcription of the following sentences and divide them into rhythm
units (The answer is to be provided overleaf):
59
The weather in England is very changeable.
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
TEST 8
A. Underline the letter(s) corresponding to the correct answer(s). There may be
more than 1 correct answer to each question, but if you circle from two letters
upwards, each wrong answer will take off 1 mark.
1. In the two sentences:
“He has an M.A. She’s a Master of Arts” the reason for using "an” and “a” is that
a. it is a man in the first sentence and a woman the second
b. “M” in the first sentence and “M” in the second are different
c. in saying “M.A” we start with a vowel sound and in saying “Master” we start with
a consonant sound.
d. “M” in MA is a vowel; M in “Master” is a consonant.
2. One main difference between vowel and consonant sounds is that
a. when vowel sounds are produced , the air going from the lungs to the lips is not
obstructed but it is when consonant sounds are produced.
b. Vowel sounds always go freely through the nose but consonant ones cannot.
c. Vowel sounds are longer than the consonant ones.
d. Vowel sounds are shorter than the consonant ones.
d. may, plain, same, name
d. standard, travel
3. The sentences “Their house was on fire for nine hours. Everything was destroyed
including the mower. Poor men!” have
a. 5 diphthongs and 3 triphthongs
b. 4 diphthongs and 4 triphthongs

60
c. both consonant and vowel sounds
d. no cases of linking when spoken at a normal speed.
4. Many Vietnamese as well as other Asian students pronounce the third vowel
in triphthongs like /au / quicker than the first, this is
a. quite standard
b. less standard than when the first is pronounced quicker
c. not a mistake
d. a minor (small) mistake
5. Once a Vietnamese student wanted to say “The kangaroo is one of the fastest
animals” but instead of the word “fastest” he said “fascist”. This shocked an
Australian because he thought the student compared the kangaroo with
German fascists. This is due to
a. a wrong word use of the letter “s”
b. the wrong sounds
c. rhythm
d. intonation.
6. In the sentence “Two plants are flowering in the window-box” the word
“plants” contains
a. 1 syllabe
b. 2 syllables
c. 6 phonemes
d. 2 phonemes
7. The sentence “The judge can’t change his job. You’re joking” contains
a. no nasals
b. 1 syllable / n /
61
c. 6 affricates (including the repeated ones)
d. 1 word which contains 2 fricatives.
8. The word or the contracted forms which are difficult to catch in spoken
speech consonants are due to syllabic
a. don’t, kind etc.
b. didn’t, bottle etc.
c. nine, time etc.
d. can’t, hasn’t etc.
9. The words “economics, phonetics, eccentric, specific” are transcribed as

follows
a. /ik nɔ’mik/ /fune’tiks/ /iksen’trik/ /spesi’fik/
b. /ik’nɔ mik/ /fu’netiks/ /iks’sentrik/ /spe‘sifik/
c. /’ik nɔmik/ /’funetiks/ /’iksentrik/ /spesi’fik/
d. /’iknɔmik/ /’fune’tiks/ /’iksentrik/ /’spesifik/
10. The tip of the tongue is very important in producing the sounds
a. / u, i/ etc.
b. / l, n / etc.
c. / m, h / etc.
d. / d, t / etc.
11. The sentence “Two drugs dealers bought twenty great packets of tea, cakes
and drugs” has
a. only two plosive consonants which are always voiceless
b. three voiceless plosive consonants
c. all the 6 plosive consonants
62
d. 4 plosive consonants
12. - What’ll she do?
- She’ll be a receptionist.
In the dialogue above, in a normal situation, there are:
a. 3 primary stresses
b. 5 primary stressses
c. 6 primary stressses
d. 7 primary stresses
13. Sound linking may happen in cases like:
a. a number eight; it is
b. not number eight; No, it isn’t
c. this law and this policy
d. that book; these pens

14. When somebody says: “You’re hungry?” and means “You’re hungry, aren’t
you?” he usually uses
a. the Glide - up
b. the Dive
c. either the Glide - up or the Dive
d. the Glide - down
15. Some examples of words beginning with a fricative are:
a. vast, so, fricative, think
b. fricative, ten, five, go
c. play, date, kind, mind
d. shy, this, zipper, these
16. Some examples of words ending with a plosive are:

63
a. stop, bad, not, long
b. play, man, go , sing
c. eat, cake, mob, dad
d. speak, teach, listen, hear.
17. Some examples of words which have two types of stress are:
a. economy, photography
b. travelling, telephone
c. creative, adjective
d. presentation, preparation
B. Match the following terms with their definitions (Write the corresponding
letter in the space provided
…..1. assimilation a. An articulation involving both lips
…..2. bilabial b. The pitch pattern in a sentence
…..3. intonation c. The change of one sound into another sound due
to the influence of neighboring sounds
…..4. rhythm unit d.The disappearing of sounds under certain circumstances
….. 5. elision e. A unit of speech with a stressed syllable as its
center and any unstressed syllables before and after it.
C. Put a tick whether you think the statements are true or false
True False
1. Nearly all vowels are voiced
2. Whether a sound is voiced depends on
whether the vocal cords vibrate or not.
3. Usually the first stress in an English sentence

begins fairly high.
64
4. The stressed words in an English sentence
usually carry the most important information
5. One of the most important points for listening comprehension is to try to catch the
stressed words.
TEST 9
ESSAY WRITING
You are now requested to write an essay of approximately 500 words on one of the
major issues (which is to be chosen at your own will) in English phonetics and
phonology. Below is a suggested essay structure for reference:
Problem statement (commonly elaborated into a
research question(s)
Introduction
Source and type of data to be obtained
Paragraph 1
(topic sentence + supporting sentences + concluding
sentence)
Development Paragraph 2
sentence)
Paragraph n
sentence)
Answer(s) to the reseach question(s) raised
Conclusion
Significance of the results

65
REFERENCES
Brinton, Laurel J. (2000). The Structure of Modern English: A linguistic
introduction. Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
Davenport, M. and Hannahs, S. J. (1998). Introducing Phonetics and Phonology.
Great Britain: Arnold (a member of the Holder Headline Group).
Gimson, A. C. (1993). An Introduction to the Pronunciation of English. London:
Routledge.
Gimson, A. C. (1994), 5th edition, revised by A. Cruttendent). The Pronunciation
of English. London: Arnold.
Kenstowics, Michael (1994). Phonology in Generative Grammar. Oxford:
Blackwell.
Ladefoged, P. (1993). A Course in Phonetics. Harcourt, Brace Jovanovich (third
edition).
Ladefoged, P. & Johnson, K. (2011). A course in Phonetics (sixth edition.).
Wadsworth, OH: Cengage Learning.
O’Conner, Joseph Desmond (1991). Better English Pronunciation. Cambridge:
Cambridge University Press.
Roach, Peter (1983, 1991, 1998). English Phonetics and Phonology (A Practical
Course). United Kingdom: Cambridge University Press.
Spencer, Andrew (2005). Phonology. USA: Blackwell Publishing.
Võ Đại Quang (2002). Generative Phonology: Derivational Analysis and Some
Major Issues in English Phonology. Ministerial research project; Code:
01.N05/KH-BD. Vietnam National University, Hanoi.
Võ Đại Quang (2018). Approaches to Establishing Phonological Structure. Hanoi:
VNU Journal of Foreign Studies, ISSN 2525-2445; No 6-2018, vol.34; pp. 60-70.
Võ Đại Quang (2018). Intonational Phonology: A Sketch for English Intonation.
Hanoi: Journal of Language and Life, ISSN 0868-3409; No 11B (279); pp. 10-15.
Võ Đại Quang (2019). Principles of English Phonetics and Phonology (Collected
lectures for MA & PhD students). Hanoi: VNU University of Languages and
International Studies (For internal distribution).
66
Yule, George (2010). The Study of Language. Cambridge: Cambridge University
Press.
67
READINGS FOR MORE ADVANCED STUDY
68
Part C
AUTHOR’S JOURNAL ARTICLES
ON ENGLISH PHONETICS AND PHONOLOGY
69
INTONATIONAL PHONOLOGY: A SKETCH FOR ENGLISH INTONATION10
Associate Professor Võ Đại Quang, Ph.D.11
Tóm tắt
ÂM VỊ HỌC NGỮ ĐIỆU: MỘT PHÁC THẢO NGỮ ĐIỆU TIẾNG ANH
Bằng phương pháp luận nghiên cứu thường được sử dụng trong các nghiên cứu miêu
tả, bài báo này là một nghiên cứu tổng quan nhằm cung cấp một cách nhìn thấu đáo
hơn đối với những vấn đề thường được nhìn nhận như là những yếu tố tác động đến
việc xác định cách hiểu thuật ngữ ‘Âm vị học ngữ điệu’. Những vấn đề này là: (i)
Những cách tiếp cận chính trong nghiên cứu ngữ điệu; (ii) Quan hệ giữa các đặc
điểm ngôn ngữ và các đặc điểm kèm ngôn; (iii) Cấu trúc của ngữ điệu; (iv) Nghĩa
của ngữ điệu.
Một tâm điểm khác của bài báo là: bài báo cung cấp một ‘chân dung’ phác thảo về
các cấu trúc phạm trù và nghĩa của ngữ điệu tiếng Anh như là một hình thức minh
họa cụ thể đối với các xem xét lý thuyết được bàn đến trong bài. Thông tin được
trình bày ngắn gọn trong phần này giúp người học thuận lợi hơn trong việc lĩnh hội
ngữ điệu tiếng Anh. Ở mức độ nhất định, bức ‘chân dung’ phác thảo này đem lại giá
trị thực tiễn cho bài báo.
Ngữ liệu nghiên cứu trong bài báo được lấy từ các nguồn khác nhau, chủ yếu từ các
xuất bản phẩm về ngữ âm và âm vị học, học liệu tiếng Anh, các bản ghi âm các cuộc
thoại giữa những người bản ngữ tiếng Anh.
Từ khóa (Key words): ngữ điệu, âm vị học, ngôn ngữ, kèm ngôn, nghĩa, cấu trúc
Abstract
With the methodology commonly used for descriptive research, this article is a
review paper aimed at providing a more insightful look into related issues that have
often been seen as affecting factors in determining what ‘intonational phonology’
might mean. These issues are (i) major approaches to studying intonation, (ii)
10
Article issued on LANGUAGE AND LIFE journal ISSN 0806-3409, No11(279)2018
11
High-Ranking Lecturer, VNU University of Languages and International Studies; E-mail: vodaiquang8@gmail.com
70
relation between paralinguistic and linguistic features, (iii) intonational structure,
and (iv) intonational meaning. Another focus of the article is that it provides a profile
of the categorical structures and meanings of English intonation as an
exemplification for the theoretical considerations related to ‘intonational
phonology’. To the extent possible, the conciseness of this exemplification helps
facilitate learners of English in acquiring English intonation.
The data under investigation are taken from different sources, mainly from
publications on phonetics and phonology, English teaching/learning materials,
recorded conversations between native speakers of English.
Key words: intonation, phonology, linguistic, paralinguistic, meaning, structure
1. Problem statement
The term ‘Intonational phonology’ was introduced into linguistics after the late
1970s. Up to now linguists’ opinions still differ as to what this term might actually
mean. We are often faced with such questions related to basic knowledge about
human language as Does intonation have structure? Does intonation have meaning?
or What does the expression ‘intonational phonology’ refer to? With the bulk of
knowledge so far accumulated in current phonology, it appears somewhat abnormal
to raise such questions. Yet, basically, the answers to these questions do provide an
insightful look into the nature of intonation. The concept of intonational phonology
can be clarified by trying to find out the true identity of ‘intonation’. This, to a great
extent, can be revealed and established via the knowledge related to the distinction
between paralinguistic and linguistic signals. In other words, knowledge of the
distinction between paralinguistic and linguistic signals can be seen as a cue to
making explicit the identity of intonation as a supralinguistic entity. Another focus
that helps exemplify this identity is the structure and meaning of English intonation.
In what follows we are going to discuss these two major issues: (i) Intonational
phonology, and (ii) Structure and meaning of English intonation.
2. Research methodology
This article is intended as a review paper conducted along the line of inductive and
qualitative approaches.
71
With a view to gaining an insight into ‘Intonational phonology’, such commonly
used techniques of descriptive research as reviewing, introspecting, inferencing,
characterizing, and categorizing have been employed as effective research
techniques to identify the theoretical assumptions that underlie the major
approaches to studying intonation. Characterization is mostly suitable for such
phonological issues as lexical phonology, post-lexical phonology, and more
particularly, intonation.
The data under investigation have been taken from different sources, mainly from
publications on English phonetics and phonology, English teaching/learning
materials, and recorded conversations between native speakers of English.
3. Contents
3.1. Major approaches to studying intonation
Since the late 1970s there have been two essentially separate approaches to studying
intonation. These approaches are often referred to as the ‘instrumental approach’ and
the ‘impressionistic approach’. Adherents of the ‘instrumental approach’ were
experimental psychologists and phoneticians interested in speech perception and in
identifying acoustic cues to intonational phenomena. Followers of the
‘impressionistic approach’ were linguists and language teachers whose concern is
with improving the pronunciation of foreign speakers of a language and developing
phonemic theory. Intonation was treated by followers of the ‘impressionistic
approach’ in terms of categories of such distinct elements as pitch phonemes, nuclear
tones, etc. In this sense these descriptions are said to be dealing with ‘intonational
phonology’. The difference between these two approaches lies in the theoretical
assumptions adhered to. It is observed that adherents of impressionistic descriptions
fail to relate their findings to instrumental work. On the other hand, critics of
impressionistic descriptions fail to recognize that the instrumental approach also
involves theoretical assumptions which can be evaluated. Though opinions might
have differed among adherents of these two approaches with respect to the identity
of intonation, they have made enormous contributions to this field of study. In what
follows we will discuss these issues in more detail.
3.2. The relation between linguistic and paralinguistic features
Why is it necessary to discuss the relation between linguistic and paralinguistic

signals? The answer to this can be found hereafter.
72
By paralanguage is meant aspects of vocal communication not organized along
linguistic lines but still meaningful in certain ways. Paralinguistic signals refer to the
speaker’s emotional states (i.e. joy, disappointment, annoyance, anger, boredom,
etc.). Though paralinguistic messages are non-propositional, they can communicate
effectively in many situations. Paralinguistic meaning can be interpreted even when
the linguistic message is conveyed via a language that the listener does not know.
Paralinguistic signals constitute a parallel channel of information along with

linguistic messages. They do not alter the identity of the linguistic messages they
accompany. In any utterances, there are two broad types of information: (i)
information conveyed via linguistic elements and (ii) information transmitted by
way of paralinguistic signals. Paralinguistic channel is often simultaneously
coordinated with the linguistic one. For example, hand gestures often go with the
introduction of new participants into the interaction being conducted; a greater puff
of breath often accompanies stressed syllables of words considered important for
accentual function in discourse.
It is observed that the interpretation of a linguistic message is, to a great extent,

affected by paralinguistic signals. For instance, the utterance ‘I‘ll come back here
tomorrow’ may convey different attitudes of the speaker depending on the
accompanying paralinguistic signals. It may be a promise when said with a smile or
it may be a threatening when said with a fist raised. The possible mismatches
between the linguistic and the paralinguistic channels reveal the fact that they are
two distinctly different communicative channels in which paralinguistic signals can
be seen as modifications for the information linguistically conveyed. This type of
information is mostly related to modality (i.e. the speaker’s attitudes towards the
propositional content of the sentence being uttered).
The differentiation between linguistic and paralinguistic messages is important for

the recognition of intonation identity. Intonation is the area where paralinguistic
signals most coincide with linguistic messages regarding properties of speech signals
such as voice quality, key, tempo, pitch range, and loudness. It then follows from
this that in dealing with intonation we need to distinguish between linguistic and
paralinguistic aspects of the same signals. The prominent difference between
linguistic and paralinguistic signals lies in the categorical structure of linguistic
signaling and the scalar nature of paralanguage. In paralinguistic signaling, what is
intended to be conveyed (meaning) goes hand in hand with linguistic sounds. For
73
instance, raising the voice can be employed to signal anger or surprise, but raising
the voice a lot can signal violent anger or great surprise. This phenomenon is referred
to as ‘gradience’ (Bolinger, Dwight 1961). The situation is different with linguistic
signalling. In linguistic signalling, close similarity of phonetic form is of no
relevance for meaning. For example, /ɵ/ and /f/ are similar in the fact that they are
both fricatives but still they are different phonemes. An illustration is such words as
thick /ɵik/ and fix /fiks/ are semantically unrelated. In other words, the difference
between language and paralanguage is in how the relation between sound and
meaning is structured.
3.3. Intonational meaning
Does intonation have meaning? The main problem in giving a satisfactory and
exhaustive answer to this question resides in our understanding of the relationship
between paralinguistic and linguistic messages on one side, and on the assumptions
in the two major approaches to studying intonation (i.e. instrumental and
impressionistic) on the other side.
The traditional instrumental approach treats intonational meaning as paralinguistic:

It looks for phonetic properties of utterances that can be directly related to aspects
of the meaning of the utterances in question. It is possible to say that while
appropriacy can be said about this approach in dealing with truly paralinguistic
meaning of the utterance (such as raising of the voice to convey greater emotional
interest), it is inappropriate for linguistic meaning. Approaching intonational
meaning in this way, the instrumental approach is likely to rule out the possibility of
establishing phonological structure in intonation.
One assumption made in the impressionistic approach is that there is phonological

structure in intonation. It is suggested that the task of any phonological analysis is
to identify the categorical elements in a phonological system and to explain the ways
in which the realizations of these elements vary. Intonational (linguistic) and
paralinguistic messages are related but distinctly different. Paralinguistic
modifications can be seen as one source of variation in realizing intonational
categories. So the view advocated here is that intonation and paralanguage need to
be kept apart in phonological analysis. The central idea of the ‘Linguist’s Theory of
Intonational Meaning’ (Ladd 1987: 638) is that elements of intonation have
meaning. The most important conceptual problem in studying intonation is the close
acoustic and semiotic connection between intonation and paralinguistic cues. There
74
have been good reasons for trying to draw a clear distinction between paralinguistic
uses of supra-segmental features and intonation. Intonation has a categorical
linguistic structure that consists of a linear sequence of phonological events
occurring at well-defined points in the utterance.
An exemplification of the categorical linguistic structure and meaning of intonation

herein raised can be found in the following section on the structure and meaning of
English intonation. As mentioned above this was set forth as another focus of the
article.
As stated in 3.3. (‘The relation between paralinguistic and linguistic features’), the
interpretation of a message is, to a great extent, affected by paralinguistic signals.
This understanding is in accordance with what was put forward by Spencer:
“Phonology is concerned with the linguistic patterning of sounds in human
languages. […] Phonology is concerned with something psychological, mental, or
in contemporary terms, cognitive” (Spencer, Andrew. 2005:2). It then follows from
this that intonational meaning should be considered as a complex whole made up of
both linguistic and paralinguistic components with linguistic component as the
dominant one. On this ground, it is hereby proposed that the concept of ‘meaning’
employed in this article is equated with usage: Meaning-is-use.
3.4. Structure and meaning of English intonation
In present-day English there are four basic intonations. These are:
- The Glide-down (The Fall/Falling tune)
- The Glide-up (The Rise/Rising tune)
- The Dive (The Fall-Rise/Falling-Rising tune)
- The Take-off (the Second Rise/Second Rising tune) [O’ Conner, Joseph Desmond
1991: 116]
A fairly detailed account of each of these 4 basic intonations with respect to structure
and meaning will be provided below.
3.4.1. The Glide-down
3.4.1.1. Structure
75
In its shortest form the Glide-down consists of a fall from a fairly high note to a low
one on a single syllable. In case there are several syllables, the first stressed syllable
is said on a fairly high note, the second stressed syllable is a little lower, the third
stressed syllable is lower still until the Tonic Syllable (the TS for short) is reached.
Unstressed syllables after a stressed syllable are said on the same note as the
preceding stressed one. The ‘Tonic Syllable’ is the stressed syllable of the word
considered most important in the sentence. The Fall takes place on the TS.
Unstressed syllables before the first stressed syllable are all said on the same low
level note. All syllables, either stressed or unstressed, after the TS are said on the
same low note. Another version is all these syllables may form a descending line.
Example: The intonation contour (structure) of the sentence below (with the word
‘bad’ considered informationally most important in the sentence) roughly looks like
this:
He was in an appallingly bad temper when I came.
/hi wәz in әn әpͻ:liηli bœd tempә wen ai keim/
••••• • • - - • • • -
In the diagram above the upper and lower horizontal lines represent the upper and
the lower extremes of the voice respectively. The dots represent unstressed syllables.
The dash stands for a stressed syllable. The distance between the upper and the lower
lines is referred to as pitch range. The tonic syllable is represented via the long dash
that falls.
3.4.1.2. Meaning
The Glide-down is used with categorical statements (when the speaker is sure about
what is being conveyed in the sentence), strong commands, exclamations, Yes-No
questions said with disinterest, and forceful tag questions. In other words, the
76
meanings that can be conveyed via the Glide-down are affirmation, imposition,
expressiveness, calmness, etc.
Compare the uses of the two different intonations used for one and the same sentence
as follows:
Tom is a good student, isn’t he?
/tͻm iz ә gud stju:dnt iznt hi/
There are two different possible interpretations here depending on the intonations
employed:
a. If the tag question ‘isn’t he’ is used with the Take-off the utterance means: I
suppose Tom is a good student but I really don’t know if this is true.
- • •- •
b. When the same tag question is said with the Glide-down, the utterance might
mean: I am sure that Tom is a good student. I am just asking you for confirmation
only.
- • •-
• • •
3.4.2. The Glide-up
3.4.2.1. Structure
77
Judging by contour, the Glide-up looks just like the Glide-down except a rise on the
Tonic Syllable. All syllables, either stressed or unstressed, constitute an ascending
line. This ascending line reaches a point just a little bit above the middle of the voice.
3.4.2.2. Meaning
On the same ground as stated in 3.4.1.2 above, it is possible to say that the Glide-up
is normally used with Yes-No questions (Tag questions included) seeking either
confirmation or rejection from the person asked of the information conveyed in the
question. It is used with WH-questions asked with eagerness to gain new
information. The Glide-up may be used with statements intended as declarative
questions to casually seek confirmation or rejection from the person asked. Example:
Tom came late again?
/ tͻm keim leit әgen /
If the focus of this declarative question is on the frequency of lateness, the contour
would look something like this:
_ .
3.4.3. The Dive (The Fall-Rise /The Falling-Rising tune)
3.4.3.1. Structure
In its shortest form, the Dive consists of a Fall immediately followed by a Rise. The
Rise reaches a point a little above the middle of the voice. The Rise may take place
on a single syllable or it may extend over several syllables.
78
Examples:
When I came she was reading.
/wen ai keim si wәz ri:diη/
• • •
In the diagram above the Dive takes place on the syllable /keim/.
In the diagram below the Dive extends over these three syllables: /wen ai keim/
• • • •
3.4.3.2. Meaning
The Dive may be used to express hesitation, reservation, irony, uncertainty. It is used
with initial vocatives and persuasive commands. It may turn the sentence it goes
with into corrections of something previously supplied. Example:
A: Mary came late again yesterday.
B: No. Not yesterday.
/nәu nͻt jestәdei/
79
The correction ‘not yesterday’ is said with the Dive:
3.4.4. The Take-off
3.4.4.1. Structure
In the Take-off, all stressed as well as unstressed syllables before the TS are said on
the same low level note. A sudden rise occurs on the TS. The rise reaches a point a
little bit above the middle of the voice.
3.4.4.2. Meaning
The Take-off is employed to express anger, annoyance, discomfort, or any other

uneasy feelings. Example:
I didn’t break the vase. (So don’t bother me any more).
/ai didnt breik ðә veiz/
• - • - •
4. Conclusion
As stated in section 1 (‘Problem statement’), the questions raised for discussion and
introspection are (i) What does ‘intonational phonology’ refer to? and (ii) Does
intonation have structure and meaning? By now it is seen that the answers to these
questions are fairly straightforward. ‘Intonational phonology’ has often been seen as
just a linguistic matter. Actually it refers to phonological analysis of a complex
whole made up of both linguistic and paralinguistic components with linguistic
elements as the dominant ones. Paralinguistic signals are non-propositional and
should be seen as modifications. In other words, an exhaustive answer to these
80
research questions can be obtained via an analysis along the line of both linguistic
and paralinguistic dimensions.
The categorical structure and meaning of intonation has been briefly exemplified via
the profile of English intonation in section 3.4. (‘Structure and meaning of English
intonation’) of the article. The information herein provided is, to the possible extent,
useful for learners of English in acquiring the language.
REFERENCES
Bolinger, Dwight (1961). Generality, gradience, and the all-or-none. The Hague:
Mouton
Creswell, John W. (2002). Educational Research. Boston: Pearson
Gussen hoven, Carlos & Jacobs, Haike (1998). Understanding Phonology. London:
Arnold
Ladd, D. Robert (1987). Review of Bolinger 1986. Bloomington: Indiana University

Press
Ladefoged, Peter (1993). A Course in Phonetics. Harcourt, Brace Janovich (third

edition)
O’Connor, Joseph Desmond (1991). Better English Pronunciation. Cambridge:

CUP
Spencer, Andrew (2005). Phonology. Australia: Blackwell Publishing
Vo Dai Quang (2009). Lectures on Principles of English Phonetics and Phonology

- Intonation (Collected learning materials for MA/PhD Students; For internal
distribution at VNU University of Languages and International Studies). Hanoi
81
NHỮNG ĐƯỜNG HƯỚNG XÁC LẬP CẤU TRÚC ÂM VỊ HỌC12
PGS. TS. Võ Đại Quang*

Tóm tắt: Bài viết này là một nghiên cứu tổng quan về các cấu trúc âm vị học trên
cứ liệu tiếng Anh nhằm mục đích giúp người đọc có cái nhìn khái quát về các đường
hướng xác lập các loại cấu trúc âm vị học đa dạng. Kỹ thuật (techniques) nghiên cứu
được sử dụng chủ yếu là các kỹ thuật định tính thông dụng của loại hình nghiên cứu
miêu tả như quan sát, phân tích tài liệu, suy luận, phạm trù hóa, hệ thống hóa, khái
quát hóa, mô hình hóa, lược đồ hóa. Những vấn đề chính được trình bày trong bài
này là: (i) Những cách tiếp cận chủ yếu trong việc xác lập các cấu trúc âm vị học;
(ii) Những điểm mạnh và hạn chế của các đường hướng nghiên cứu cấu trúc âm vị
học; (iii) Một số cấu trúc âm vị học được xác lập theo các đường hướng nghiên cứu
được trình bày trong bài viết.**
Từ khóa: cấu trúc âm vị học, đoạn tính, tự đoạn tính, siêu đoạn tính, ngữ âm học
1. Mở đầu
Âm vị học nghiên cứu mặt chức năng, mặt trừu tượng của âm thanh lời nói của
con người. Các cấu trúc âm vị học thể hiện hiểu biết của nhà nghiên cứu về âm thanh
lời nói như một hệ thống ký hiệu. Cùng với sự bùng nổ thông tin trong các lĩnh vực
nghiên cứu, âm vị học hiện đại đã có những bước tiến dài trong việc hiểu biết về mối
liên hệ giữa các hình thái ngữ âm (phonetic forms) xuất hiện trên bề nổi của diễn
ngôn và các hình thái nền, hình thái âm vị học (underlying forms) của ngôn ngữ.
Những hiểu biết này đặt ra nhiều thay đổi trong cách tiếp cận các vấn đề âm vị học,
đặc biệt là những vấn đề liên quan đến các kiểu cấu trúc âm vị học. Ở mức độ nhất
định, sự đa dạng, phong phú của các kiểu cấu trúc âm vị học được xác lập theo các
đường hướng nghiên cứu khác nhau gây cản trở đối với người học trong việc hiểu
thấu đáo cơ sở, tiêu chí của việc xác lập các loại hình cấu trúc âm vị học đa dạng.
Bài viết này, ở mức độ và phạm vi có thể, là một nghiên cứu tổng quan nhằm tường
minh hóa, hệ thống hóa, khái quát hóa giúp người học có cái nhìn tổng thể về các
Bài viết này đã được chỉnh sửa trên cơ sở báo cáo đã trình bày tại Hội thảo quốc tế Nghiên cứu liên ngành về ngôn
12
ngữ và giảng dạy ngôn ngữ lần thứ IV ở Huế, tháng 10 năm 2018.
*Giảng viên cao cấp, Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội
ĐT.: 84-903410341 Email: vodaiquang8@gmail.com
82
đường hướng nghiên cứu âm vị học, giúp trả lời câu hỏi: Tại sao các cấu trúc âm vị
học lại được xác lập với hình hài như vậy? Đây cũng là giá trị thực tiễn của bài viết.
2. Cơ sở lý luận
Việc xác lập các cấu trúc âm vị học như là hình thức tường minh hóa hiểu biết về
công năng, hoạt động của âm thanh lời nói (speech sounds), ở phương diện nhất
định, phụ thuộc vào cách tiếp cận những mối liên hệ này. Cho đến nay, học viên cao
học, nghiên cứu sinh chuyên ngành Anh ngữ học và các các nhà nghiên cứu thường
quen với cách tiếp cận của Âm vị học đoạn tính (segmental phonology). Đã có nhiều
kiểu loại cấu trúc âm vị học được xác lập theo đường hướng này. Tuy nhiên, trong
nhiều tài liệu âm vị học hiện thời, ngoài cách tiếp cận đoạn tính, việc xác lập các cấu
trúc âm vị học còn được thực hiện theo hai đường hướng khác của Âm vị học phi
tuyến tính (non-linear phonology). Hai đường hướng này là: tiếp cận siêu đoạn tính
(suprasegmental) và tiếp cận tự đoạn tính (autosegmental). Bài viết này, trên cơ sở
các tài liệu tham khảo, bàn về những điểm mạnh và hạn chế của ba cách tiếp cận sau
đây đối với việc xác lập các cấu trúc âm vị học: tiếp cận theo đường hướng đoạn tính
(segmental), tiếp cận theo đường hướng tự đoạn tính (autosegmental) và tiếp cận
theo đường hướng siêu đoạn tính (suprasegmental). Cơ sở lý luận trực tiếp của bài
viết là các lý thuyết về mối quan hệ giữa hình thái hiện thực hóa, hình thái ngữ âm
và hình thái trừu tượng, hình thái âm vị học của ngôn ngữ.
3. Phương pháp nghiên cứu
Bài viết này sử dụng các kỹ thuật (techniques) định tính thông dụng của nghiên
cứu miêu tả như quan sát, phân tích tài liệu, suy luận, phạm trù hóa, hệ thống hóa,
khái quát hóa, mô hình hóa, lược đồ hóa.
Nguồn ngữ liệu phân tích được lựa chọn để minh họa cho các luận điểm liên quan
đến các vấn đề cụ thể của bài báo được lấy từ các ví dụ trong các sách nghiên cứu
âm vị học của Mike Davenport, Peter Ladefoged, Robert Ladd, Andrew Spencer và
trong các giáo trình tiếng Anh có băng ghi âm đính kèm.
4. Kết quả nghiên cứu tổng quan
4.1. Đường hướng âm vị học đoạn tính
83
Âm vị học đoạn tính nhìn nhận rằng các âm đoạn là tách bạch với nhau và tồn tại
sự tương ứng 1 - 1 giữa âm đoạn và đặc tính của âm đoạn. Sau đây là cách nhìn nhận
của đường hướng đoạn tính đối với các kiểu cấu trúc âm vị học.
Trong cấu trúc âm vị học đoạn tính, yếu tố âm vị học nhỏ nhất là đặc tính khu
biệt lưỡng phân (binary distinctive feature). Những tập hợp hỗn nhập các đặc tính
khu biệt như vậy (mỗi đặc tính đựợc gán cho một giá trị “+” hoặc “-”) sẽ giúp mô tả
tính chất của các âm đoạn (segment). Hãy quan sát các đặc tính khu biệt của âm vị
/p/ sau đây:
Các quy tắc âm vị học biểu thị những đặc tính này có thể được xác lập ở hình
thức các đặc tính riêng lẻ, nhóm các đặc tính, hoặc một tập hợp đầy đủ các đặc tính
của một âm đoạn. Những yếu tố khác có liên quan là ranh giới hình thái học hoặc
ranh giới cú pháp học chỉ rõ các vị trí như vị trí cuối hình vị (morpheme - final) (
__ +) hoặc vị trí đầu từ (word - initial) ( # __ ). Kiểu loại biểu hiện âm vị học như
đã trình bày được gọi là biểu hiện theo tuyến tính (linear) vì hình thức biểu hiện như
vậy chỉ liên quan đến chuỗi tuyến tính cụ thể, hay nói cách khác, là tập hợp trên trục
cú đoạn các ranh giới và các đặc tính mà những đặc tính và ranh giới này tạo ra chu
cảnh ngữ âm cho một quá trình âm vị học nào đó xảy ra. Điều này có nghĩa là, các
quy tắc này chỉ liên quan đến chuỗi các âm đoạn (kể cả các ranh giới) và không cung
cấp thêm thông tin nào khác về các kiểu cấu trúc âm vị học (chẳng hạn như thông
tin về cấu trúc của âm tiết). Ví dụ: quy tắc về hiện tượng vô thanh hoá ở vị trí cuối
từ là sự trình bày về hiện tượng này dựa vào đặc điểm tuyến tính: nếu một phụ âm
tắc (phụ âm có đặc tính [- continuant]) đứng ở vị trí cuối từ thì phụ âm đó sẽ là âm
vô thanh. Quy tắc được thể hiện như sau:
Để có được bức tranh toàn cảnh về các loại hình cấu trúc âm vị học, ngoài việc
biểu hiện đặc tính âm vị theo tuyến tính, thì cần thiết phải mở rộng mô hình biểu
hiện âm vị học sang một phạm vi, cấp độ lớn hơn cấu trúc âm đoạn: âm tiết (syllable).
Hầu hết các mô hình âm vị học đoạn tính nhìn nhận cấu trúc nội tại của các âm
đoạn như một tập hợp phức tạp các đặc tính chứ không phải đơn thuần là một danh
sách các đặc tính hỗn độn và phi cấu trúc. Bằng quan sát, có thể nhận thấy hiện tượng
sau: Một số quá trình âm vị học luôn chỉ tác động đến những nhóm đặc tính nhất
định mà không tác động đến các nhóm đặc tính khác. Nếu các biểu hiện âm vị học
84
trong cấu trúc nội tại của âm đoạn không được cấu trúc hoá thì các quá trình đồng
xuất hiện hồi quy sẽ mang tính võ đoán và ngẫu nhiên.
4.2. Đường hướng âm vị học tự đoạn tính
Các phần sau đây sẽ lần lượt trình bày về sự cần thiết phải làm phong phú hơn
các hình thức biểu hiện âm vị học, về cấu trúc nội tại của âm đoạn, về khái niệm
“đặc tính âm vị học độc lập” và về tầm quan trọng của kết cấu âm tiết - một cấu trúc
âm vị học thuộc cấp độ cao hơn âm đoạn. Đặc tính âm vị học độc lập là những đặc
tính không nhất thiết phải gắn với một âm đoạn đơn lẻ.
Trong khi một số lượng lớn các biến đổi âm vị học có thể được thể hiện một cách
thích hợp dựa vào trật tự tuyến tính thì còn có rất nhiều quá trình âm vị học phổ quát
không thể được khái quát hoá nếu chỉ dựa vào chuỗi tuyến tính các yếu tố kề cận
nhau. Các quy tắc dựa vào trật tự tuyến tính không có khả năng tường minh hoá
những quá trình đó. Nói cách khác, việc lập thức các quá trình dựa vào trật tự tuyến
tính cung cấp rất ít thông tin về bản chất của quá trình âm vị học đang được miêu tả.
Hãy xem xét các số liệu sau:
i[n ]dinburgh i[n d]erby i[m p]reston i[ k]ardiff
Ở đây, âm vị /n/ xuất hiện trong diễn ngôn ở hình thức [n] khi đứng trước một
nguyên âm hoặc một phụ âm vành lưỡi (coronal), ở hình thức [m] khi đứng trước
một phụ âm môi (labial), và ở hình thức [] khi đứng trước một phụ âm ngạc mềm
(velar consonant). Đặc tính của các biến đổi âm vị học trên đây có thể được mô tả
bằng quy tắc tuyến tính như sau:
Quy tắc trên mô tả được sự biến đổi âm vị học nhưng không cung cấp thông tin
về quá trình đang diễn ra. Quy tắc này chỉ thể hiện rằng hai đặc tính bất kỳ của một
phụ âm đứng sau cũng được biểu hiện ở phụ âm mũi đứng ngay trước nó. Có nghĩa
là, phụ âm mũi phù hợp với phụ âm đứng sau nó về mặt giá trị ( “+” hoặc “-”) của
các đặc tính [coronal] và [anterior]. Quy tắc này có thể được diễn đạt một cách thuần
tuý hình thức như sau:
Cách trình bày quy tắc (i) có những hạn chế nhất định. Tiếng thanh (voicing) và
vị trí âm hàng sau (backness) không có quan hệ với nhau. Quá trình âm vị học đựơc
85
thể hiện trong quy tắc (ii) là hiện tượng phổ biến trong các ngôn ngữ. Trong quy tắc
(i) thiếu dấu hiệu hình thức chỉ ra rằng các đặc tính đựợc nêu ra cùng với các tham
biến (variables) có quan hệ với nhau ở một phương diện nào đó, chứ không phải chỉ
là một cặp những đặc tính bất kỳ như ở quy tắc (ii). Điều này có nghĩa là, sự đồng
hoá về phương diện vị trí cấu âm xuất hiện ở đây đã được hình thức hoá trong quy
tắc. Quy tắc (i) không có khả năng làm sáng rõ hiện tượng này bởi vì mối liên hệ
giữa các đặc điểm không được thể hiện trong quy tắc. Việc tham gia của hai đặc tính
trong quá trình biến đổi có thể chỉ hoàn toàn ngẫu nhiên. Không có dấu hiệu nào
trong danh sách các đặc tính chỉ ra rằng [anterior] và [coronal] có liên quan đến nhau
ở mức độ nhiều hơn so với quan hệ giữa hai đặc tính bất kỳ khác như [voice] và
[back]. Tuy nhiên, nếu các đặc tính được phân nhóm trong mô hình theo một tiêu
chí nào đó, chẳng hạn [anterior] và [coronal] thuộc về một nhóm trong khi [voice]
và [back] thuộc về những nhóm khác nhau, thì sự khác biệt giữa hai quy tắc trên trở
nên rõ ràng hơn. Hai đặc tính [anterior] và [coronal] không phải là sự kết hợp ngẫu
nhiên vì cả hai đặc tính này đều là những đặc tính được phân nhóm theo vị trí cấu
âm. Quy tắc (i) có thể được lập thức lại một cách khái quát hơn như sau:
Quy tắc (ii) không thể được sắp xếp lại như (iii) bởi vì [voice] và [back] không
thuộc về cùng một nhóm các đặc tính.
Một phạm vi khác đòi hỏi sự nhận biết các cấu trúc âm vị học phong phú hơn liên
quan đến các các yếu tố thuộc cấp độ lớn hơn cấp độ âm đoạn riêng lẻ. Hầu hết các
biến thể tiếng Anh đều có hai âm / l / trong từ “leaf” và [†] trong từ “bull”. Từ những
ví dụ này có thể giả định rằng [ l ] xuất hiện ở vị trí đầu từ và [†] xuất hiện ở vị trí
cuối từ. Tuy nhiên, thực tế không đơn giản như vậy. [ l ] còn xuất hiện ở cả vị trí
không phải ở đầu từ như trong “yellow” và “silly”. [†] xuất hiện ở cả vị trí không
phải cuối từ như trong “film”. Như vậy là, cùng một gốc âm vị (phonemic stem) đơn
nhất / l / hình thái ngữ âm có thể xuất hiện luân phiên như là [ l ] hoặc [†]. Có thể
diễn đạt một cách chính xác hơn về sự phân bố của [l] và [†] như sau: [†] xuất hiện
trước một phụ âm và ở vị trí cuối từ, còn [ l ] xuất hiện ở các vị trí khác. Quy tắc có
thể được lập thức như sau:
86
Quy tắc tuyến tính này chưa phản ánh đầy đủ bản chất của hiện tượng ngạc mềm
hoá âm “l” (l - velarisation). Một cách tiếp cận khác phù hợp hơn là dựa vào các âm
tiết. Sự xuất hiện của quá trình ngạc mềm hoá âm “l” phụ thuộc và việc âm này có
xuất hiện trong âm tiết hay không. Ở vị trí khởi đầu (onset) âm tiết, / l / xuất hiện
như một âm không bị ngạc mềm hoá (non-velarised) [ l ]. Ở vị trí cuối âm tiết, khi /
l / là âm tạo âm tiết (syllabic), / l / xuất hiện như là âm bị ngạc hóa [†] hoặc âm ngạc
hoá tạo âm tiết [†]. Ví dụ: “little”, “bull”.
Tương tự, trong hai từ “real” và “feel”, / l / xuất hiện ở cuối từ và đồng thời ở
cuối âm tiết dưới hình thức [†]: [.ri:. †.] và [.fi:. †.] (Các dấu chấm đậm trong phiên
âm biểu thị ranh giới các âm tiết). Trong “reality” và “feeling”, / l / xuất hiện ở đầu
âm tiết và không bị ngạc hoá: [.ri:.æ.li.ti.]; [.fi:.li.]. Dựa vào quan sát trên, có thể
lập thức hiện tượng ngạc mềm hoá (velarisation) như sau:
/ l /  [†] / __ (C).
Quy tắc này cho phép thể hiện sự khái quát hóa rằng âm vị / l / xuất hiện trên bề
nổi của diễn ngôn với hình thái [†] ở vị trí cuối âm tiết (coda).
Những điều trình bày trên đây cho thấy rằng, việc tiếp cận cấu trúc âm vị học
thuần tuý dựa vào đặc điểm tuyến tính là chưa đủ. Đường hướng này cần được kết
hợp với quan điểm âm vị học “phi tuyến tính” (non-linear view of phonology) đã
được chấp nhận trong Âm vị học hiện đạị như một xu hướng tất yếu trong quá trình
nhận thức lí tính các loại hình cấu trúc âm vị học. Đây là lý do tồn tại của đường
hướng âm vị học tự đoạn tính.
Trên đây đã đề cập đến các cách thức mà đường hướng thuần tuý tuyến tính trong
nghiên cứu về âm vị (Đường hướng này cho rằng các âm đoạn là tách bạch với nhau)
không có khả năng thể hiện một số phương diện quan trọng trong việc nghiên cứu
hệ thống âm vị của ngôn ngữ tự nhiên. Với việc nhận biết các khái niệm như âm tiết
và các nhóm đặc tính, người nghiên cứu có thể có được sự phân tích và cách biểu
hiện đầy đủ hơn về hoạt động của hệ thống âm vị cũng như các mối quan hệ giữa
các âm vị. Phần dưới đây sẽ bàn sâu hơn về các khái niệm này, xem xét sự tương
ứng giữa các đặc tính và âm đoạn.
87
Trong tiếng Anh có hai âm tắc - xát [ts] và [d3]. Cả hai âm này đều có đặc tính [-
continuant]. Âm tắc - xát, như đã trình bày, là âm tắc được tiếp nối bởi âm xát. Âm
tắc mang đặc tính [- continuant] và âm xát mang đặc tính [+ continuant]. Đây là vấn
đề cần đựợc lí giải bởi vì, trong một sơ đồ đặc tính bao gồm các đặc tính lưỡng phân,
mỗi đặc tính chỉ có thể có một trong hai giá trị “+” hoặc “ - “ chứ không thể sở hữu
cùng một lúc cả hai giá trị. Những biện giải trong các phần trước cho thấy rằng, các
âm tắc - xát là những âm có thể được xem xét theo phương diện luồng hơi bị ngừng
trệ [delayed release]. Các âm tắc xát mang giá trị [+ delayed release], đối lập với các
âm [t] và [d] là những âm mang giá trị [- delayed release]. Xét về đặc tính
[continuant], các âm [ts] và [d3] là những âm thường được coi là mang giá trị [-
continunant]. Trong thực tế phát âm, chúng bắt đầu bằng đặc tính của âm tắc [-
continuant] và kết thúc bằng đặc tính của âm xát [+ continuant]. Thực tế này cho
thấy rằng, việc tiếp cận âm vị theo tuyến tính dựa vào các đặc tính lưỡng phân gắn
với các âm đoạn theo quan hệ tương ứng 1 - 1 chưa bao quát được đặc điểm quan
trọng này trong các mối quan hệ âm vị học: mối quan hệ giữa đặc tính và âm đoạn
không chỉ là mối quan hệ tương ứng 1 đối 1. Các giả định khác nhau sẽ giúp làm
sáng rõ hơn các mối quan hệ giữa đặc tính và âm đoạn. Có thể giả định rằng ngữ âm
xuất hiện theo một dãy các điểm mốc thời gian (timing slot). Các điểm mốc thời gian
này thể hiện những sự kiện trên tuyến tính. Suy cho cùng thì các đơn vị âm thanh
đều xuất hiện lần lượt trong thời gian, và do vậy, mang đặc điểm tuyến tính. Ví dụ,
chuỗi âm vị xuất hiện theo tuyến tính gắn với từ “lap” là CVC như sau:
Mỗi kí hiệu biểu hiện âm đoạn trong ba ký hiệu này (C gắn với “l”, V gắn với
“æ”, C gắn với “p”) có thể được coi là các kí hiệu đại diện trong lược đồ hình cây về
các đặc tính. Trong phần này, chúng ta sẽ lược bỏ cấu trúc hình cây và các đặc tính
không quan yếu, chỉ tập trung vào những đặc tính thực sự có liên quan. Các đặc tính
có liên quan sẽ được trình bày dưới dạng các mối liên hệ trực tiếp với các vị trí của
C và V bằng các đường liên hội (association lines). Hướng tiếp cận âm vị học này
được gọi là Âm vị học tự đoạn (autosegmental phonology). Tên gọi này bắt nguồn
từ khái niệm “âm đoạn độc lập” biểu thị tính độc lập tương đối của một số đặc tính.
Mỗi đặc tính độc lập kết nối với một điểm mốc thời gian như vậy đều gắn với một
tầng âm đoạn độc lập của riêng nó (autosegmental tier).
Khi xem xét kỹ hơn hình thức biểu hiện của “lap”, có thể thấy rằng, các đặc tính
nằm trong một tầng âm đoạn độc lập có thể được gắn kết với nhiều điểm mốc thời
88
gian. Chẳng hạn, vì [ l ] và [æ] mang đặc tính là những âm hữu thanh cho nên đặc
tính [+ voice] có thể được gắn kết với cả hai âm đoạn:
Kiểu loại đa gắn kết này (multiple association) cũng cho phép biểu hiện các âm
đoạn dài (long segments) như nguyên âm dài (long vowels), nguyên âm đôi
(diphthongs), phụ âm sóng đôi (geminite consonants). Sau đây là hình thức biểu hiện
âm đoạn độc lập của các từ “ bee”, “fly” và “bella” :
Hình thức biểu hiện ở (a.) và (b.) trên đây đã chỉ rõ sự giống nhau và khác nhau
giữa nguyên âm dài và nguyên âm đôi: Cả hai loại âm đoạn đều gắn kết với hai điểm
mốc thời gian (vì vậy là âm đoạn dài) nhưng, các nguyên âm dài chỉ có một vị trí
cấu âm trong khi các nguyên âm đôi lại được cấu âm ở hai vị trí.
Giống như hiện tượng một đặc tính có thể được gắn với nhiều điểm mốc thời
gian, nhiều đặc tính cũng có thể chỉ gắn với một điểm mốc thời gian. Kết quả quan
sát này cho phép biểu hiện một cách tường minh hơn những âm đoạn phức tạp như
âm tắc - xát trong từ “latch”:
Trong khi các hình thức biểu hiện về âm đoạn độc lập này để ngỏ vấn đề những
đặc tính nào có thể gắn với một tầng cấu trúc độc lập (independent tier) thì chúng lại
có thể đem lại những khả năng mà hình thức biểu hiện theo tuyến tính không thể
thực hiện được. Các biến thể tiếng Anh đều có xu hướng mũi hoá nguyên âm đứng
trước một âm mũi. Nguyên âm trong từ “bin” bị mũi hoá do ảnh hưởng của âm mũi
đứng sau: [bĩn]. Dựa vào kiểu phân tích theo âm đoạn độc lập, có thể coi đây là quy
tắc mở rộng đặc tính (spreading). Việc lập thức quy tắc trong âm vị học tự đoạn hơi
khác với sự lập thức quy tắc thuần tuý theo tuyến tính. Trong sơ đồ (d) dưới đây,
89
đường đứt đoạn (dotted line) thể hiện sự mở rộng của một âm đoạn độc lập, chỉ rõ
sự mở rộng của đặc tính [+ nasal] sang nguyên âm. Đường viết liền (solid line) có
dấu cắt ngang thể hiện rằng đặc tính [- nasal] không được gắn với nguyên âm:
Lược đồ (e) sau đây chỉ rõ sự áp dụng quy tắc này để giải thích hiện tượng mũi
hoá nguyên âm trong từ “bin” [bĩn]. Giả định rằng nguyên âm [i] trong tiếng Anh là
một nguyên âm có luồng hơi thoát qua đường miệng (oral) thì nó mang đặc tính [-
nasal] cho tới khi “tính chất mũi” (nasality) mở rộng sang nó và làm cho sự gắn kết
với đặc tính [- nasal] bị huỷ bỏ:
Một cách khác để hình thức hoá hiện tượng đồng hoá âm là vận dụng khái niệm
những đặc tính “không được xướng danh” (underspecification). Giả định này là, ở
cấp độ trừu tượng, các nguyên âm là những âm không được xướng danh về tính chất
âm mũi (nasality). Đặc tính [+ nasal) mở rộng về phía bên trái, tác động vào nguyên
âm mà không có quá trình huỷ bỏ đặc tính nào xảy ra. Quá trình âm vị học tồn tại
trong [bĩn] có thể được lập thức như sau:
Đường hướng phân tích này cũng có thể áp dụng vào việc đồng hoá sang âm mũi
(nasal assimilation) trong những trường hợp như “in Preston” ([im prestn]). Nút vị
trí của âm mũi đứng trước âm ồn bị huỷ bỏ và nút vị trí của âm ồn mở rộng từ âm
ồn sang âm mũi. Cùng với việc kết nối và không kết nối còn có những quy ước khác
gắn với việc biểu hiện âm vị tự đoạn. Những quy ước này hạn định khả năng của mô
hình vào mục đích chỉ biểu hiện những đặc điểm cần thiết về các quan hệ âm vị học.
90
Trong số những quy ước này có quy ước “không tác động chéo”. Quy ước này
chỉ ra rằng không có đường kết nối chéo giữa các đặc tính trên cùng một cấp độ cấu
trúc. Quy ước này loại bỏ những biểu hiện như trong sơ đồ sau (Trong sơ đồ này,
giá trị “+” tác động chéo sang giá trị “-” đối với cùng một đặc tính). Sơ đồ sau không
được chấp nhận:
Với sự nhận biết rằng mối quan hệ giữa các đặc tính và các điểm mốc thời gian
trong một sơ đồ âm đoạn không nhất thiết phải là quan hệ 1 đối 1, các kiểu loại biểu
hiện theo quan điểm tự đoạn (autosegmental) như trên đã làm sáng rõ hơn các mối
quan hệ âm vị học và thể hiện các mối quan hệ này theo một phương thức phù hợp
hơn trong việc phản ánh các đặc tính của hệ thống ngữ âm.
4.3. Đường hướng âm vị học siêu đoạn tính
Khi khái niệm “âm vị tự đoạn” được chấp nhận và mối quan hệ giữa các đặc tính
và âm đoạn được nhìn nhận không phải là quan hệ một đối một thì vấn đề nảy sinh
là vấn đề các cấu trúc âm vị học khái quát. Nếu việc nghiên cứu các âm đoạn kề cạnh
nhau trong tuyến tính chưa làm bộc lộ đầy đủ các phương diện của cấu trúc âm vị
học thì câu hỏi được đặt ra: Ngữ âm còn được tổ chức thành kiểu cấu trúc thuộc cấp
độ nào khác ngoài cấp độ âm đoạn? Các cấu trúc siêu đoạn tính thường được bàn
đến trong các tài liệu âm vị học là cấu trúc âm tiết, bước âm (nhịp), trọng âm, thanh
điệu và ngữ điệu. Phần trình bày sau đây chủ yếu bàn về cấu trúc của âm tiết, bước
âm và ngữ điệu.
4.3.1. Âm tiết và cấu trúc nội tại của âm tiết
Phần đầu của bài viết này đã trình bày rằng cấu trúc âm tiết đóng một vai trò nhất
định trong các quá trình âm vị học. Tương tự như vậy, hãy xem xét hai từ “nightly”
và “nitrate”. Đối với nhiều người nói tiếng Anh, âm vị / t / trong “nightly” được phát
âm là [?] và âm / t / ở giữa từ “nitrate” được phát âm là [th]. Vậy cần giải thích hiện
tượng này như thế nào ? / t / được hiện thực hoá như là [?] khi xuất hiện trong hai
chu cảnh hoàn toàn tách bạch: trước một phụ âm như trong từ “nightly” và ở vị trí
cuối từ trong “cat”. Quy tắc có thể được lập ở đây là:
91
Quy tắc này chỉ ra rằng / t / được hiện thực hoá trong diễn ngôn ở hình thái [?]
trước một phụ âm hoặc ở vị trí cuối từ. Quy tắc này không cung cấp thông tin về mối
liên hệ có thể có giữa một phụ âm và vị trí cuối từ.
Việc xem xét hiện tượng này dựa vào cấu trúc âm tiết sẽ làm sáng rõ hơn bản chất
của hiện tượng. Trong cả hai từ trên, / t / ở vị trí ngay trước ranh giới âm tiết: a.
[.nai?.li.] b. [.kæt.]. Trong hai ví dụ này, thay vì bàn đến các phụ âm và ranh giới từ,
cần phải quan sát một phương diện quan trọng của chu cảnh là ranh giới âm tiết: / t
/ khi ở vị trí cuối âm tiết được hiện thực hoá như một âm tắc thanh môn. Quá trình
này có thể được hình thức hoá trong quy tắc sau:
/ t /  [?] / ___ .
Sự khác nhau giữa “nightly” và “nitrate” khi mà / t / của từ “nightly” xuất hiện
ở hình thái [?] và âm / t / ở giữa từ “nitrate”được bật hơi [th] có thể dẫn đến sự hoài
nghi rằng có một sự khác nhau nào đó giữa hai chuỗi âm đoạn / tl / và / tr / ở ranh
giới âm tiết và thực tế là đúng như vậy. Chuỗi âm đoạn / tr / là chùm phụ âm thường
gặp trong tiếng Anh. Trong khi đó, / tl / ít phổ biến hơn. Trong tiếng Anh, / tr / có
thể là phần đầu âm tiết hoặc ở vị trí đầu của từ. Trong khi đó, một âm tiết hoặc một
từ không bắt đầu bằng / tl /. Giữa / t / và / l / trong “nightly” là ranh giới âm tiết;
còn / t / và / r / trong “nitrate” thuộc về cùng một âm tiết: “night.ly” và “ni.trate”. /
t / trong “night.ly” ở vị trí cuối âm tiết. Trong khi đó / t / trong “nitrate” thì không
như vậy. Do vậy, / t / trong “night.ly” phù hợp với chu cảnh đựơc thể hiện trong
quy tắc trên. Trong từ “.ni.trate.”, / t / đứng đầu âm tiết chứ không ở vị trí cuối âm
tiết và vì vậy không bị thanh hầu hoá (glottalised).
Tình hình tương tự cũng xảy ra với hai từ “petrol” và “patrol” và đây cũng là
những bằng chứng củng cố thêm lập luận trên đây. Trong nhiều biến thể tiếng Anh,
/ t / trong từ “petrol” là âm tắc thanh môn: [perl]. / t / trong “patrol” luôn là âm nổ
bật hơi và không bao giờ là âm tắc thanh môn. Bằng chứng này chứng tỏ rằng, vấn
đề không phải ở chỗ âm / t / đang xét có thể nằm trong phần khởi đầu âm tiết (onset)
cùng với một phụ âm khác mà là ở chỗ liệu nó có thực sự nằm trong phần khởi đầu
hay không. Như đã trình bày ở trên, việc một âm vị trải qua một quá trình âm vị học
cụ thể nào đó phụ thuộc vào vị trí của nó trong âm tiết: / t / trong “petrol” nằm ở
phần cuối của âm tiết, còn trong từ “patrol” thì nó là phần khởi đầu âm tiết thứ hai
vì các lý do liên quan đến vị trí của trọng âm.
Có nhiều cách biểu hiện cấu trúc nội tại của âm tiết. Sau đây là một trong những
hình thức thường được sử dụng nhất:
92
(Spencer, A. 2005: 74)
Ký hiệu sigma () biểu thị “âm tiết“. Bộ phận khởi đầu được thể thị bằng “O”
(Onset). Phần hạt nhân (nucleus / core) của âm tiết được biểu thị bằng kí hiệu “N”.
C0 (coda) là một hoặc vài phụ âm đứng sau nguyên âm. R (rhyme - vần) là sự kết
hợp của N và CO.
Trong cấu trúc nội tại của âm tiết, bộ phận bắt buộc phải có là bộ phận hạt nhân
(nucleus). Cấu trúc khái quát của âm tiết tiếng Anh là:
(i) nucleus (ii) onset + nucleus n (iii) nucleus + coda (iv) onset + nucleus + coda.
Các bộ phận “onset” và “coda” có thể là đơn tố hoặc phức thể. Số lượng tối đa
cho phép trong bộ phận khởi đầu (onset) là ba phụ âm và trong bộ phận cuối (coda)
là bốn phụ âm. Ngoài ra, trong tiếng Anh, một số phụ âm vang (sonorant consonants)
có thể đóng vai trò là thành tố hạt nhân (nucleus) trong âm tiết không có trọng âm
như các âm [n] và [ l ] trong các từ sau: “garden” [ga:dn]; “little” [litl]. Trong tất cả
các trường hợp, bộ phận hạt nhân là bộ phận bắt buộc phải có và là bộ phận trung
tâm trong âm tiết. Không có bộ phận hạt nhân thì không có âm tiết. Bộ phận này là
bộ phận nổi trội nhất vì nó có độ vang lớn nhất so với các bộ phận khác trong âm
tiết.
Dựa vào cấu trúc âm tiết, có thể nhận biết được các quá trình liên quan đến hiện
tượng thanh môn hoá âm ‘“t” (t - glottalisation) và hiện tượng ngạc mềm hoá âm “l”
(l - velarisation): Khi / t / ở vị trí cuối âm tiết, nó xuất hiện ở hình thái âm tắc thanh
môn (glottalised stop); khi / l / cũng nằm ở vị trí này thì nó bị ngạc mềm hoá
(velarised). Cấu trúc âm tiết cũng giúp làm sáng rõ hơn quy tắc kết âm (phonotactics)
trong các ngôn ngữ cụ thể.
4.3.2. Cấu trúc “bước âm” (“foot”)
“Bước âm” là một cấu trúc kết nối các âm tiết. Nói chính xác hơn, “bước âm” kết
nối các âm tiết có trọng âm và không có trọng âm. Một âm tiết có trọng âm kết hợp
93
với bất cứ âm tiết không có trọng âm nào gắn bó với nó tạo thành một “bước âm”
với âm tiết có trọng âm là thành tố trung tâm vì âm tiết này là âm tiết nổi trội nhất.
Trong một bước âm, âm tiết có trọng âm có thể ở phía bên trái hoặc phía bên phải:
[‘ ], [ ‘ ]. Trong một bước âm có thể chỉ có một âm tiết, hai âm tiết hoặc nhiều
âm tiết:
Một âm tiết đơn nhất, riêng lẻ thường không được coi là “mạnh” hay “yếu” trong
mối quan hệ với âm tiết khác.
Một lí do khác của việc nhận diện “bước âm” là việc nhận diện này liên quan
đến các quy tắc âm vị học. Hãy so sánh những từ sau đây:
[ik] “ink” [iklneiSn] “inclination”
[ ‘i‘klain] “incline” (danh từ) [ ‘i‘klain] “incline” (động từ)
Trong “ink” và “inclination”, /n/ bắt buộc phải xuất hiện như là //. Trong
“incline” (danh từ) và “incline” (động từ), /n/ có thể xuất hiện ở hình thái // hoặc
/n/. Nếu chỉ xem xét cấu trúc của âm tiết thì không thể phân biệt được sự xuất hiện
của // và /n/: quá trình âm tiết hoá (syllabification) trong hai từ “inclination” và
“incline” là giống nhau. Âm /n/ trong hai từ trên đều ở vị trí cuối âm tiết. Quan sát:
Đồng thời, sự khác nhau giữa // và / n / cũng không phải chỉ thuần tuý do trọng
âm vì hình thức danh từ và động từ của “incline” khác nhau ở trọng âm đầu từ: Khi
từ này là danh từ, trọng âm chính rơi vào âm tiết đầu, còn khi là động từ trọng âm
chính rơi vào âm tiết thứ hai và trọng âm phụ rơi vào âm tiết thứ nhất. Sự khác biệt
ở đây là ở cấu trúc bước âm (foot structure).
Giả định rằng mỗi trọng âm (chính hoặc phụ) là thành tố trung tâm của bước âm
thì các từ trên khác nhau ở chỗ âm /n / có ở kề cạnh âm /k/ trong cùng một bước âm
hay không, hay là chúng nằm ở ranh giới của hai bước âm. Khi cả hai âm đoạn ở
trong cùng một bước âm thì /n/ xuất hiện ở hình thái []. Khi /n/ và /k/ thuộc về hai
bước âm khác nhau thì thì /n/ có thể xuất hiện ở hình thức [n]. Quan sát:
94
Nói cách khác, quá trình đồng hoá sang âm ngạc mềm từ /n/ sang /k/ là bắt buộc
khi hai âm này ở trong cùng một bước âm. Khi / n / và / k / thuộc về những bước âm
khác nhau thì quá trình đồng hoá âm không nhất thiết phải xảy ra. Như vậy là, với
việc nhận biết “bước âm” như là địa hạt để áp dụng quy tắc âm vị học, có thể lập
thức được hoạt động của quá trình ngạc hoá âm / n / (n - velarisation). Nếu không
có hiểu biết về “bước âm” thì không thể làm sáng rõ hiện tượng này.
4.3.3. Cấu trúc thuộc cấp độ cao hơn “bước âm”
Nếu thành tố hạt nhân (thường là nguyên âm) là thành tố trung tâm trong âm tiết
thì âm tiết có trọng âm là bộ phận trung tâm trong bước âm. Các bước âm có thể kết
hợp với nhau để tạo thành những kết cấu lớn hơn. Trong những kết cấu này, luôn có
một bước âm nổi trội hơn các bước âm khác. Kết cấu sau đây gồm ba bước âm, bước
âm cuối cùng là bước âm nổi bật nhất:
Trong sơ đồ trên, “G” là kí tự viết tắt của từ “group” (nhóm). Cho đến nay, bản
chất của các cấu trúc thuộc cấp độ trên “bước âm” vẫn đang là vấn đề gây tranh cãi
trong giới chuyên môn. Các nhà âm vị học đã đề nghị nhiều kiểu cấu trúc khác nhau
trong sơ đồ tầng bậc (hierarchy) về các cấu trúc từ “âm tiết” đến “bước âm” và lớn
hơn bước âm nhằm hình thức hoá cấu trúc âm vị học ở cả cấp độ các phát ngôn
(utterances). Việc đi sâu tìm hiểu và nghiên cứu về các cấu trúc lớn hơn “bước âm”,
cho đến nay, đã trở thành một vấn đề nghiên cứu trong các công trình nghiên cứu về
hệ thống âm vị của ngôn ngữ tự nhiên.
4.3.4. Cấu trúc ngữ điệu (intonation)
95
Ngữ điệu là một trong những vấn đề trọng tâm của Âm vị học siêu đoạn tính. Về
mặt âm học, ngữ điệu là sự biến đổi cao độ của giọng nói trên toàn câu (pitch
variations over the whole sentence). ‘Ngữ điệu quy chiếu tới việc sử dụng các đặc
tính ngữ âm siêu đoạn tính để chuyển tải những nghĩa ngữ dụng tồn tại ở cấp độ câu
theo phương thức được cấu trúc hóa về phương diện ngôn ngữ học’ (Ladd, 1996: 6).
Ngữ điệu là hiện tượng siêu đoạn tính nổi trội của tiếng Anh với nhiều chức năng
khác nhau: Chức năng biểu thị thái độ của người nói (attitudinal), thể hiện các quan
hệ ngữ pháp (grammatical), chức năng nhấn mạnh thông tin (accentual) và chức
năng điều tiết diễn ngôn (discourse function). Ngữ điệu tiếng Anh thường được xác
lập với cấu trúc gồm 5 thành tố như sau:
(PRE-HEAD) – (HEAD) – (POST-HEAD) – TONIC SYLLABLE – (TERMINATION)
Dấu ngoặc đơn ( ) được sử dụng để biểu thị rằng thành tố này có thể tồn tại hoặc
không tồn tại trong ngữ điệu. Thành tố bắt buộc phải có là TONIC SYLLABLE (âm
tiết tiết điệu). Đây là thành tố hạt nhân (nucleus) bắt buộc phải có, là bộ phận đại
diện cho ngữ điệu. Nếu không có thành tố này thì không có ngữ điệu. Đường nét
(contour) của thành tố này quy định hình dáng của toàn bộ ngữ điệu (tune shape).
HEAD là thành tố được hiện thực hóa bằng trọng âm đầu tiên trong câu. Tất cả
những âm tiết không có trọng âm đứng trước thành tố này được gọi là PRE-HEAD.
Tất cả các âm tiết đứng sau HEAD đều thuộc thành tố POST-HEAD. Các âm tiết
đứng sau TONIC SYLLABLE thuộc thành tố TERMINATION. Hướng tiếp cận
trong việc xác định các thành tố của ngữ điệu là dựa vào một cấu trúc siêu đoạn tính
là âm tiết (syllable - based approach).
Tiếng Anh có 4 ngữ điệu cơ bản: ngữ điệu đi xuống (Glide-down), ngữ điệu đi
lên (Glide-up), ngữ điệu giáng-thăng (Dive / Fall-Rise) và ngữ điệu đi lên đột ngột
(Take - off) với khả năng chuyển tải nhiều loại nghĩa ngữ dụng (pragmatic meaning)
đa dạng.
5. Kết luận
Dựa vào các tài liệu tham khảo, bài viết này đã tổng quan, hệ thống hóa các đường
hướng xác lập khác nhau đối với cấu trúc âm vị học. Các cấu trúc âm vị học được
xác lập theo đường hướng đoạn tính, tự đoạn tính và siêu đoạn tính giúp phản ánh
bản chất của hệ thống âm vị. Các cấu trúc này là sự hình thức hóa, tường minh hóa
các thuộc tính, các quá trình âm vị học tồn tại trong hệ thống âm thanh của ngôn
ngữ. Mỗi đường hướng nghiên cứu được trình bày trong bài viết này giúp làm bộc
96
lộ những thuộc tính nhất định của hệ thống âm thanh của ngôn ngữ. Những hình
thức biểu hiện (các cấu trúc) lớn hơn và nhỏ hơn các âm đoạn như “ma trận đặc tính”
(feature marix), “sơ đồ hình hoạ các đặc tính” (feature geometry), các cấu trúc “tự
đoạn tính” và các cấu trúc “siêu đoạn tính” (âm tiết, bước âm, ngữ điệu, ...) cũng đã
được trình bày một cách khái quát, góp phần hỗ trợ người đọc có được cái nhìn tổng
thể về các đường hướng nghiên cứu, xác lập các cấu trúc âm vị học.
Tài liệu tham khảo
Gimson, A. C. (1993). An Introduction to the Pronunciation of English5th edition

byCruttenden. London: Routledge
Harris, J. (1994). English Sound Structure. Oxford: Blackwell.
Ladefoged, P. (1993). A Course in Phonetics. Harcourt, Brace Jovanovich (third
edition)
Ladd, D. R. (1996). Intonational Phonology. Cambridge: Cambridge University
Press.
Searle, J. (2007). Philosophy of Language: Force, Meaning and Mind. Cambridge:
Spencer, A. (2005). Phonology. USA: Blackwell Publishing.
APPROACHES TO ESTABLISHING PHONOLOGICAL STRUCTURES
Vo Dai Quang
VNU University of Languages and International Studies, Pham Van Dong, Cau
Giay, Hanoi, Vietnam
Abstract: This article is a review paper on phonological structures with

illustrations via examples in English. The article is an attempt to provide readers
with an overview on the major approaches to establishing phonological structures in
English. The research techniques employed are the qualitative techniques commonly
used for descriptive research. These are observation, document analysis, inferencing,
categorization, systematisation, generalization, modelling, and schematization. The
main issues presented are (i) The major approaches to establishing phonological
structures; (ii) The strengths and weaknesses inherent in the above-mentioned
97
approaches to phonological structure estabblishment; and (iii) Different
phonological structures established in accordance with the approaches in question
Keywords: phonological structures, segmental, autosegmental, suprasegmental,
phonetics
98
ÂM VỊ HỌC TẠO SINH: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN13
PGS. TS. Võ Đại Quang 14
Tóm tắt
Bài viết này là một nghiên cứu tổng quan, trình bày ngắn gọn về một số vấn đề
lý luận cơ bản của Âm học tạo sinh trên cứ liệu tiếng Anh. Những nội dung này là:
(i) Ngữ pháp tạo sinh và Âm vị học tạo sinh;
(ii) Nội hàm của các khái niệm: Ngữ năng và Ngữ hiện; Cấu trúc chìm và Cấu
trúc nổi; Phân tích phái sinh.
(iii) Sự khu biệt giữa đặc tính ngữ âm với đặc tính âm vị học và hình thức biểu
hiện những đặc tính đó trong Âm vị học tạo sinh.
Từ khóa: Âm vị học tạo sinh, Ngữ năng, Ngữ hiện, Cấu trúc chìm, Cấu trúc nổi.
Abstract
This article has been designed as a succinct review paper on some of the basic
theoretical considerations in generative phonology with illustrations from English-
based data. These issues are:
(i) Generative grammar and generative phonology;
(ii) Brief definitions of these concepts: linguistic competence vs. linguistic
performance, deep structure vs. surface structure, derivational analysis;
(iii) The distinction between phonetic and phonological features along with the
representations of these features in generative phonology.
Key words: generative phonology; linguistic competence; linguistic
performance; deep structure; surface structure
1. Đặt vấn đề
Trong ngôn ngữ học hiện đại đã tồn tại, phát triển nhiều khuynh hướng và trường
phái nghiên cứu nổi trội: trường phái ngôn ngữ học Geneva, trường phái ngôn ngữ
học cấu trúc Mỹ, trường phái ngôn ngữ học Prague, trường phái ngôn ngữ học
Copenhagen, trường phái ngôn ngữ học London, ngôn ngữ học Maxit, ngôn ngữ học
tạo sinh, ngôn ngữ học tri nhận, và ngôn ngữ học nhân học. Điểm khác biệt chủ yếu
giữa các khuynh hướng, trường phái này nằm ở cơ sở triết học và những luận điểm
13
Bài báo khoa học đăng trên Tạp chí KHOA HỌC NGOẠI NGỮ của Trường Đại học Hà Nội ISSN 1859-2503; Số
62/2020
14
Giảng viên cao cấp, Trường Đại học Ngoại ngữ - ĐHQG Hà Nội
Email: vodaiquang8@gmail.com
99
nền móng trong nhận thức luận. Hiện nay, cùng với ngôn ngữ học tri nhận, ngôn ngữ
học tạo sinh đã, đang và sẽ tiếp tục có vị trí quan trọng trong nghiên cứu do những
luận điểm độc đáo, cách mạng trong nhận thức về bản chất của ngôn ngữ, về mối
quan hệ giữa ngôn ngữ và tư duy, về quá trình thụ đắc ngôn ngữ (language
acquisition).
Âm vị học tạo sinh là một thành tố của ngữ pháp tạo sinh (còn được gọi là ngôn
ngữ học tạo sinh). Việc lĩnh hội các vấn đề hết sức phức tạp, đa diện, đa tầng, đa
chiều trong địa hạt này sẽ dễ dàng hơn nếu có được sự hiểu biết thấu đáo về những
khái niệm nền tảng, cốt lõi trong lĩnh vực này. Những khái niệm này có thể được sử
dụng như những công cụ để miêu tả, xác lập đặc điểm của hệ thống âm thanh của
các ngôn ngữ cụ thể.
Âm vị học tạo sinh là khuynh hướng nghiên cứu luôn mang tính thời sự, gắn với
chủ nghĩa duy lý mà đại biểu là R. Descartes và G.W. Leibnitz. Ngôn ngữ học tạo
sinh xác định nhiệm vụ chính của ngôn ngữ học là xây dựng các phổ niệm ngôn ngữ
(linguistic universals), xây dựng ngữ pháp phổ quát (universal grammar). “Cơ sở
triết học của ngôn ngữ học tạo sinh là chủ nghĩa duy lý (rationalism). “Bằng cách
tạo ra khái niệm ‘tư tưởng bẩm sinh’ (innate ideas), N. Chomsky đã quay lại chống
cách tiếp cận hành vi luận của cấu trúc luận Mỹ và phát triển lý thuyết của ông thành
một lý thuyết thụ đắc ngôn ngữ” (Nguyễn Thiện Giáp, 2019 : 219).
Bài viết này được xác định là một nghiên cứu tổng quan nhằm cung cấp một cái
nhìn khái quát về các khái niệm nền tảng (vấn đề cơ bản) trong ngữ pháp tạo sinh
nói chung và âm vị học tạo sinh nói riêng. Phương pháp nghiên cứu chủ đạo trong
bài viết là nghiên cứu tổng quan với kỹ thuật (techniques) đặc thù là phân tích tài
liệu, khái quát hóa, và hệ thống hóa trên cứ liệu tiếng Anh. Những vấn đề này là:
(i) Ngữ pháp tạo sinh và Âm vị học tạo sinh.
(ii) Nội hàm của các khái niệm: Ngữ năng và Ngữ hiện; Cấu trúc sâu và Cấu trúc
mặt; Phân tích phái sinh.
(iii) Sự khu biệt đặc tính ngữ âm, đặc tính âm vị học và các hình thức biểu hiện
những đặc tính đó trong Âm vị học tạo sinh.
2. Nội dung nghiên cứu: Một số vấn đề lý luận nền tảng
2.1. Ngữ pháp tạo sinh (Generative Grammar)
Ngữ pháp tạo sinh là một khuynh hướng trong ngôn ngữ học hiện đại, là một
trong các nhánh của ngữ pháp hình thức trong ngôn ngữ học xuất hiện với tư tưởng
100
của Noam Chomky trong thập niên giữa thế kỷ XX dựa vào sự mô tả ngôn ngữ dưới
dạng các mô hình. Trong ngôn ngữ học tạo sinh, “ngữ pháp” có nghĩa là “sự mô tả
triệt để về ngôn ngữ”. “Tạo sinh” không có nghĩa là sản sinh hay sáng tạo. Thuật
ngữ này mang nghĩa “phù hợp hay không phù hợp trong nội bộ ngôn ngữ”. Ngữ
pháp tạo sinh gồm một tập hợp các chỉ dẫn hình thức xác định rõ tất cả những cấu
trúc được chấp nhận như là bộ phận cấu thành của ngôn ngữ. Nói cách khác, giống
như người bản ngữ, Ngữ pháp tạo sinh nhận diện những yếu tố, cấu trúc, đơn vị phù
hợp với một ngôn ngữ cụ thể.
Bộ phận chủ yếu của Ngữ pháp tạo sinh là các phép cải biến. Vì vậy, Ngữ pháp
tạo sinh còn được gọi là ngữ pháp cải biến. Mục đích của Ngữ pháp tạo sinh là miêu
tả năng lực ngôn ngữ của người nói, khám phá quy luật nội tại của cấu trúc ngôn
ngữ. Cấu trúc ngôn ngữ được hình dung dưới dạng một “cơ chế” hoặc “kết cấu”
nào đó. Kết cấu này được các nhà nghiên cứu quan sát trong quá trình họat động tự
nhiên của ngôn ngữ. Đáng lưu ý hơn là, kết cấu này được đưa vào hoạt động bằng
con đường nhân tạo phục vụ mục đích tìm hiểu bản chất của ngôn ngữ và các mục
đích ứng dụng khác. Ngữ pháp này được xây dựng như một hệ thống suy diễn. Dựa
vào hệ thống này có thể giải thuyết một cách trực tiếp và hợp lý tất cả sự đa dạng
của các chức năng của từ và các cấu trúc cú pháp trong diễn ngôn. Ngữ pháp tạo sinh
bao gồm ba thành tố cơ bản: thành tố cú pháp học (+ hình thái học), thành tố ngữ
nghĩa học và thành tố âm vị học. Trong hình hài của Ngữ pháp tạo sinh, thành tố cú
pháp học là thành tố trung tâm. Thành tố ngữ nghĩa học và thành tố âm vị học có
chức năng giải thuyết cho thành tố cú pháp học. Đóng góp từng gây nhiều tranh cãi
của Ngữ pháp tạo sinh là hai khái niệm cơ bản: “cấu trúc sâu” (deep structure) và
“cấu trúc mặt” (surface structure), còn được gọi là ‘’cấu trúc chìm’ và ‘cấu trúc
nổi’. “Cấu trúc sâu” là là cấp độ mà ở đó vị trí các tham tố cần được làm đầy bằng
chất liệu từ vựng” (N. Chomsky, 1965). Cấu trúc sâu của câu giải thích ý nghĩa của
câu. Cấu trúc mặt duy trì thông tin từ cấu trúc sâu. Do vậy, sự thuyết giải ngữ nghĩa
được bắt đầu từ cấu trúc mặt. Một kênh chất liệu của cấu trúc mặt chính là ngữ âm
của câu. Diễn ngôn được mô tả bằng một hệ thuật ngữ gồm các quy tắc hoàn chỉnh,
cần yếu để sản sinh ra các phát ngôn. Các quy tắc này là những quy tắc khái quát,
bao chứa cả cú pháp học, hình thái học (hình thái học cấu tạo từ, hình thái học biến
đổi từ) và âm vị học.
2.2. “Ngữ năng” (Linguistic competence) và “Ngữ hiện” (Linguistic
performance)
101
Như trên đã đề cập, mục đích cơ bản của của lý thuyết ngôn ngữ học tạo sinh là
thể hiện một cách hình thức hiểu biết trong tiềm thức của người bản ngữ về ngôn
ngữ của họ. Hiểu biết đó được gọi là ngữ năng của người bản ngữ. Cần phân biệt
giữa “ngữ năng” (competence) và “ngữ hiện” (performance). Ngữ hiện là sự sử dụng
ngôn ngữ trong giao tiếp và tư duy. “Chomsky giải thích sự phát triển của ngữ năng
bằng thiết bị thụ đắc ngôn ngữ bẩm sinh (innate language acquisition device) trên
cơ sở của ngữ pháp phổ quát” (Nguyễn Thiện Giáp, 2018 : 222).
Các nhà ngôn ngữ học tạo sinh không tập trung sự chú ý nhiều vào “ngữ hiện”
do có sự can thiệp của các yếu tố ngoài ngôn ngữ và phi ngôn ngữ trong quá trình
hành chức của ngôn ngữ. Liên quan đến đối tượng nghiên cứu của Ngữ pháp tạo
sinh, câu hỏi được đặt ra là: Người bản ngữ có được tri thức gì về ngôn ngữ của mình
một cách vô thức? Ngữ pháp tạo sinh giải thích cấu trúc ngôn ngữ hay giải thích sự
sử dụng cấu trúc ngôn ngữ? Câu trả lời là: Đối tượng nghiên cứu của ngữ pháp tạo
sinh là ngữ năng (linguistic competence).
2.3. Mối liên hệ giữa thành tố âm vị học và các thành tố khác của ngữ pháp tạo
sinh
Một trong những hiểu biết mà người sử dụng ngôn ngữ cần phải có là hiểu biết về
phương thức mà các từ được kết hợp với nhau để tạo câu. Loại hình kiến thức này
được gọi là kiến thức cú pháp. Ngoài ra, người sử dụng ngôn ngữ cần phải có hiểu
biết về hình thái của các từ trong ngôn ngữ của mình. Loại kiến thức này được gọi
là kiến thức hình thái học và là vấn đề quan tâm của thành tố hình thái học trong
ngữ pháp tạo sinh. Ngữ pháp tạo sinh có nhiệm vụ giải thích hiểu biết của người bản
ngữ về nghĩa của từ và về mối liên hệ cũng như khả năng kết hợp ngữ nghĩa. Đây là
đối tượng của thành tố nghĩa học. Cuối cùng là thành tố âm vị học. Thành tố này
liên quan đến hiểu biết của người bản ngữ về ngữ âm của tiếng mẹ đẻ và về việc ngữ
âm được tổ chức như thế nào trong hành chức.
Một loại hình ngữ pháp tạo sinh hoàn chỉnh phải biểu hiện được tất cả những kiến
thức này của người bản ngữ (hiểu biết về cú pháp, hình thái, ngữ nghĩa và hệ thống
âm vị). Trong từng phạm vi này, có hai loại hình tri thức mà người bản ngữ có được
là: (i) Tri thức có thể dự đoán được; (ii) Tri thức không dự đoán được. Do vậy,
“Ngữ pháp tạo sinh” phải là loại ngữ pháp có thể mô tả tính chất của hai loại hình
tri thức này của người bản ngữ. Chẳng hạn, khó có thể đoán được rằng, trong tiếng
Anh, từ được dùng để chỉ xe hai bánh dùng để chở hàng là “cart”: Mối liên hệ giữa
vật thể này và tập hợp âm thanh trong từ “cart” /ka:t/ là hoàn toàn võ đoán. Mặt khác,
nếu biết được tập hợp âm được dùng để định danh vật thể này thì điều có thể dự đoán
102
được là: Âm đầu trong từ “cart” được bật hơi, còn âm cuối không được bật hơi. Mô
hình ngữ pháp tạo sinh giúp phân biệt được cái võ đoán và cái có thể dự đoán được.
Sự phân biệt này có thể được thực hiện bằng cách xếp tất cả những thông tin võ đoán
vào một trong những bộ phận cấu thành của ngữ pháp là vốn từ vựng (lexicon). Các
sự kiện có thể dự đoán được thể hiện trong các quy tắc hình thức. Những quy tắc
này tác động đến thông tin được tàng trữ trong vốn từ vựng. Ví dụ: Ngữ vựng chứa
đựng đầy đủ sự kiện võ đoán về từ “cart” (đã đề cập ở trên) bao gồm thông tin cú
pháp (từ “cart” là danh từ), thông tin ngữ nghĩa (xe hai bánh dùng để chở hàng),
thông tin về phát âm ([kha:t¬]. Thông tin này được gọi là lexical entry và là đối
tượng hướng tới của nhiều quy tắc trong các thành tố của ngữ pháp tạo sinh. Cụ thể
là: Các quy tắc cú pháp sẽ đặt từ này vào vị trí danh từ trong một cấu trúc kiểu như
“Adjective + Noun”; các quy tắc âm vị học sẽ chỉ rõ về mặt phát âm các âm ở trong
từ này; các quy tắc ngữ nghĩa sẽ kết nối từ này với nghĩa của nó. Theo cách như vậy,
ngữ pháp tạo sinh sẽ giúp “tạo sinh”, hay nói cách khác, chỉ rõ các cấu trúc bề mặt
có thể được người bản ngữ sử dụng trong giao tiếp. Một kết hợp từ như “the useful
very cart” sẽ bị thành tố cú pháp loại trừ vì kết hợp này là kết hợp phi cú pháp. Nếu
âm đầu trong từ “cart” được phát âm như một âm nổ không bật hơi thì cách phát âm
đó không được thành tố âm vị học của ngữ pháp tạo sinh chấp nhận vì người bản
ngữ không phát âm như vậy. Thay vào đó, âm nổ có bật hơi được chấp nhận. Các
thành tố của ngữ pháp tạo sinh đóng vai trò kết nối hai cấp độ cấu trúc: (i) Các yếu
tố tinh thần (các cấu trúc ngôn ngữ học trong tiềm thức của người nói) và (ii) biểu
hiện bề nổi, sự hiện thực hóa các yếu tố này bằng các đặc tính vật lý của âm thanh
(đặc tính âm học) mà người nói thực hiện khi phát ra ngôn từ.
2.4. Phân tích phái sinh (Derivational analysis)
Khái niệm “Phái sinh” được hiểu là các bước chuyển đổi từ mô hình âm vị học ở
cấu trúc chìm sang hình thái ngữ âm trên cấu trúc bề mặt (Cấu trúc nổi). Cách hiểu
này phù hợp với mô hình lý thuyết âm vị học của ngôn ngữ học tạo sinh. Lí thuyết
này cho rằng âm vị học bao gồm hai bộ phận: (i) Hình thức biểu hiện tinh thần,
trừu tượng (cấp độ âm vị học) của tất cả các hình vị trong ngôn ngữ; (ii) Bộ quy tắc
âm vị học giúp kết nối hai cấp độ cấu trúc: Các yếu tố tinh thần của ngôn ngữ (các
cấu trúc ngôn ngữ học nằm trong tiềm thức của người nói) và hình thức ngữ âm
(cấu trúc nổi) thuộc bình diện hiện thực hóa các âm vị trong diễn ngôn. Mục đích
của âm vị học tạo sinh, trong những cố gắng nhằm xây dựng một loại hình “Ngữ
pháp nhận thức/tinh thần” (Mental grammar), là mô tả và hình thức hóa được
những hiểu biết trong tiềm thức của người sử dụng ngôn ngữ về hệ thống âm vị và
103
các loại hình âm thanh của tiếng mẹ đẻ. Bằng trực cảm, người bản ngữ có thể khẳng
định được những âm và các kết hợp âm nào tồn tại hay không tồn tại, phù hợp hay
không phù hợp trong tiếng mẹ đẻ của họ. Cũng bằng trực cảm, người bản ngữ có thể
xác định được vị trí điển hình của các âm tố trong ngữ đoạn. Các quy tắc âm vị học
là phương thức thể hiện những hiểu biết như vậy của người bản ngữ.
Các quy tắc âm vị học tạo sinh là sự mô tả đặc tính hình thức của mối liên hệ
giữa những biểu hiện âm vị học ở cấp độ sâu mang tính bất biến thể và các hình
thái hiện thực hóa đa dạng, khả biến gắn với bất biến thể đó trên cấu trúc bề mặt
của diễn ngôn. Các quy tắc âm vị học đó, để có thể trở thành công cụ sản sinh hữu
hiệu, phản ánh đúng bản chất, quy luật hành chức của hệ thống âm thanh của từng
ngôn ngữ cụ thể, cần phải thỏa mãn những yêu cầu sau:
(i) Các quy tắc đó cần phải bao quát tất cả những hiện tượng của cứ liệu và
chỉ những cứ liệu mà từ đó chúng được lập thức. Các quy tắc này phải là những quy
tắc không tạo ra những hình thái âm thanh không tồn tại trong ngôn ngữ đang được
sử dụng. Chẳng hạn, có thể đưa ra nhận xét rằng, trong tiếng Anh, mỗi âm đoạn
trong chùm phụ âm (consonant cluster) cần phải có sự phù hợp về đặc tính khu biệt
“tiếng thanh (voice)” như sau: [+ voice] [+ voice] hoặc [- voice] [- voice]. Ví dụ: /
fækts /, / tæbz /. Các kết hợp như [+ voice] [- voice] hoặc [- voice] [+ voice] cần
được loại khỏi quy tắc vì, trong nhiều trường hợp, chúng không phản ánh đúng thực
tế kết âm của tiếng Anh.
(ii) Các quy tắc phải đảm bảo tính tiết kiệm và tiện dụng: Có khả năng bao quát
nhiều nhất, bằng một tập hợp càng ít càng tốt, những phương tiện để hình thức hóa
sự phái sinh chuyển đổi từ cấp độ trừu tượng sang cấp độ hiện thực hóa.
(iii) Song hành với những quy tắc có khả năng khái quát cao, khi cần thiết, phải
xây dựng những quy tắc gắn với chu cảnh cụ thể để tránh việc tạo sinh những hình
thức ngữ âm trái với quy luật của ngôn ngữ đang được nghiên cứu, nếu chỉ hoàn toàn
dựa vào các quy tắc có độ khái quát cao.
Phân tích phái sinh là một đường hướng nghiên cứu với mục đích: Bằng cách
thức đơn giản và khái quát nhất, thể hiện được mối quan hệ giữa những mô hình biểu
hiện âm vị học trừu tượng của ngôn ngữ và sự hiện thực hóa những mô hình âm vị
học trừu tượng đó bằng ngữ âm trên bề nổi của diễn ngôn.
104
2.5. Đặc tính ngữ âm và âm vị học
Trong định hướng xây dựng những phổ niệm ngôn ngữ (linguistic universals), Âm
vị học tạo sinh phân biệt rất rành mạch sự đối lập giữa ‘đặc tính ngữ âm’ và ‘đặc
tính âm vị học’ nhằm làm sáng rõ mối liên hệ giữa ‘cấu trúc chìm’ và ‘cấu trúc mặt’
của ngôn ngữ. Sau đây là một số nội dung về luận điểm này trên cứ liệu tiếng Anh.
2.5.1. Thành phần của âm đoạn15

Âm [t] trong tiếng Anh được tạo ra bởi nhiều thao tác cấu âm trong khoang miệng.
Cụ thể là: Phải có luồng hơi từ trong phổi chuyển dịch ra ngoài qua khoang miệng,
dây thanh phải cách xa nhau để tạo khe hở thanh môn, ngạc mềm được nâng lên và
khối lưỡi phải tiếp xúc với vùng lợi. Nếu một trong các yếu tố này bị thay đổi thì sản
phẩm được tạo ra sẽ là một âm khác: Khi dây thanh xích lại gần nhau hơn và tạo ra
quá trình rung dây thanh thì âm được tạo ra là âm [d]; nếu khối lưỡi bị hạ thấp tạo
ra khoảng cách hẹp giữa mặt trên của lưỡi và ổ lợi thì âm có được là [s]; nếu ngạc
mềm được hạ thấp, buộc luồng hơi đi qua khoang mũi thì sẽ có âm mũi.
Như vậy, có thể khẳng định rằng, các âm thanh lời nói được tạo ra từ nhiều thành
tố cấu âm hay còn gọi là đặc tính. Các đặc tính này không phụ thuộc lẫn nhau. Khi
các đặc tính này được kết hợp theo những cách khác nhau sẽ tạo ra các âm khác nhau.
Việc xem xét các đặc tính này sẽ giúp xác định những âm nào là giống nhau, những
âm nào có quan hệ hay không có quan hệ với nhau. Chẳng hạn, âm [t] và [d] chỉ khác
nhau ở một trong những đặc điểm về cấu âm như đã trình bày ở trên: trạng thái của
dây thanh. Ngoài đặc tính này ra, các đặc tính cấu âm khác của hai âm này là giống
nhau. Hai âm này có thể được nhìn nhận như là hai âm thuộc cùng một lớp hạng (lớp
hạng các âm tắc vùng lợi) vì không có âm nào khác có chung những đặc tính cùng
xuất hiện đồng thời. Tương tự, nhóm âm [p, t, k] tạo thành lớp hạng các âm tắc vô
thanh vì chúng chỉ khác nhau về phương diện các bộ phận cấu âm chủ động và thụ
động có liên quan trong quá trình tạo ra những âm này. Không giống những nhóm âm
trên, hai âm [t] và [v] khác nhau về nhiều mặt: Trạng thái của dây thanh, bộ phận cấu
âm chủ động (khối lưỡi và đầu lưỡi), bộ phận cấu âm thụ động (ổ lợi và răng trên) và
khoảng cách giữa các bộ phận cấu âm. Những đặc tính giống nhau giữa hai âm trên
chỉ là hướng của luồng hơi và vị trí được nâng lên của ngạc mềm. Hai âm này không
tạo thành một lớp hạng riêng vì nhiều âm khác cũng có những đặc tính này, chẳng hạn
như [f, d, s, z, k, g]. Đối với người nghiên cứu, khả năng có thể xem xét các lớp hạng
15
Thông tin trong tiểu mục này được tóm lược từ Roach, P. (1998)
105
này một cách trực tiếp trở nên rất hữu ích bởi vì các quá trình âm vị học, về căn bản,
liên quan đến các kiểu phân nhóm này. Các nhóm âm nếu không xuất hiện hồi quy
(recursive) thì sẽ không được xác định là các lớp hạng. Chẳng hạn, hiện tượng mũi
hóa (nasalization) chỉ ảnh hưởng đến các nguyên âm và âm làm nảy sinh quá trình
mũi hóa chỉ có thể là các âm mũi. Không giống với các nhóm âm được tập hợp một
cách ngẫu nhiên khác, các nguyên âm và âm mũi mỗi loại đều tạo thành hai lớp hạng.
Mỗi lớp hạng này có thể bao gồm một số âm nhất định, từ hai âm đến nhiều âm. Số
lượng các âm trong mỗi nhóm càng nhỏ thì giữa chúng càng có nhiều đặc tính giống
nhau..
2.5.2. Sự khu biệt giữa đặc tính ngữ âm và âm vị học16
Để miêu tả tính chất âm học của các âm đoạn và đặc điểm của các lớp hạng một
cách thích hợp, thay vì những tham số rời rạc, lỏng lẻo, cần phải xác lập một tập hợp
các đặc tính như là thuộc tính âm học của các âm đoạn liên quan. Để miêu tả đặc
điểm của các vị trí cấu âm, một hướng tiếp cận khả hữu là xác lập các đặc tính dựa
vào tên gọi của các vị trí cấu âm như [bilabial], [dental], [alveolar], [palatal], [velar],
[uvular], v.v..., phân nhóm âm thanh lời nói theo các vị trí cấu âm đó và chỉ rõ các
giá trị “+” hoặc “-” đối với mỗi đặc tính. Nếu đặc tính đó là một yếu tố trong việc
phân loại âm đoạn thì đặc tính này mang giá trị “+”. Ngược lại, nếu nó không phải
là một yếu tố của sự phân loại thì âm đoạn đang đựơc xếp loại mang giá trị “-” về
đặc tính đó. Một đặc tính chỉ có hai giá trị (“+” hoặc “-”) được gọi là đặc tính lưỡng
phân. Do vậy, các đặc tính của [p], [t], [k] có thể được tường minh hóa dựa vào các
phương thức xác lập lưỡng phân như vậy. Mỗi âm có thể mang giá trị “+” hoặc “-”
của các đặc tính đang được xem xét. Quan sát đặc tính của 3 phụ âm nổ sau:
16
Thông tin trong tiểu mục này được tóm lược từ Võ Đại Quang (2018). Principles of English Phonetics and
Phonology (Collected lectures for MA & PhD students). Hanoi: VNU University of Languages and International
Studies (For internal distribution).
106
(i) [p] + bilabial [t] - bilabial [k] - bilabial
- labiodental - labiodental - labiodental
- dental - dental - dental
- alveolar + alveolar - alveolar
- palatal - palatal - palatal
- velar - velar + velar
- uvular - uvular - uvular
Các tập hợp trên đây thể hiện các đặc tính cấu âm. Các vị trí cấu âm này được nhìn
nhận như là hoàn toàn tách bạch với nhau. Sự bất cập của cách nhìn nhận này là: Đa
số các lớp hạng chỉ có thể được xác định theo giá trị “-”; nhiều lớp hạng khả hữu là
tập hợp các âm đoạn mang giá trị “+” đối với một đặc tính nào đó. Ví dụ: Tất cả các
âm đoạn, trừ các âm [p, b, m], đều mang giá trị [- bilabial], và do vậy, có thể tạo thành
một lớp hạng suy định. Vấn đề nảy sinh ở đây là, trong khi các lớp hạng được xác
định theo giá trị “+” (như [+ alveolar], [+ bilabial]) là loại nhóm âm đoạn có thể được
xem xét trong phân tích âm vị học thì các nhóm âm được xác định theo giá trị “-”
(như [- velar], [- palatal]) lại không cần thiết được đưa vào phân tích. Ngoài ra, không
có phương thức quy chiếu đến một số nhóm âm thực sự cần thiết trong phân tích như
các nhóm đồng vị cấu âm. Chẳng hạn, các âm môi-môi (bilabial) và môi-răng
(labiodental) có thể được phân loại là những âm môi (labial) nhưng không có hình
thức biểu hiện đặc thù cho sự đồng vị cấu âm để phân biệt, để tách hai loại âm này
với nhau.
Một vấn đề bất cập khác của hướng tiếp cận này là nó tạo ra nhiều kết hợp đặc
tính không cần thiết trong các ngôn ngữ, thậm chí là không thể cấu âm. Bởi vì mỗi
đặc tính như vậy hoặc mang giá trị “+” hoặc giá trị “-” cho nên không có nhân tố
nào trong hệ thống có thể cản trở việc tạo lập các hệ thống như ở tập hợp (ii) dưới
đây:
107
(ii) + bilabial - bilabial + bilalial
- labiodental - labiodental + labiodental
+ dental - dental + dental
- alveolar - alveolar + alveolar
+ palatal - palatal + palatal
- velar - velar + velar
+ uvular - uvular + uvular
Đây là những tập hợp không khả hữu vì chúng đòi hỏi bộ phận cấu âm chủ động
phải cùng một lúc có mặt ở nhiều vị trí cấu âm. Mục đích của người nghiên cứu là
khái quát hóa, một cách càng tiết kiệm càng tốt, cấu trúc âm vị học, và đồng thời,
không để ngỏ khả năng cho những khẳng định không cần thiết về cấu trúc âm vị học.
Điều này có nghĩa là, những đặc tính như đã nêu trên đây là không phù hợp. Do vậy,
cần phải đề nghị một nhóm các đặc tính khác phù hợp hơn. Nhóm đặc tính này phải
có khả năng chỉ ra càng nhiều càng tốt những khái quát hóa về hoạt động của âm
thanh trong ngôn ngữ, hay nói cách khác, là về các hệ thống âm thanh mà không rơi
vào trạng thái cực đoan như trong sơ đồ (i) và (ii) trên đây. Do vậy, cần phải có một
tập hợp các đặc tính âm vị học ít cụ thể hơn, khái quát hơn. Cách thức mà các nhà
âm vị học thường sử dụng để biểu hiện những vị trí cấu âm chủ yếu là sử dụng các
đặc tính lưỡng phân sau: [anterior] (Các âm [+ anterior] là những âm được cấu tạo
ở vùng từ ổ lợi trở ra) và [coronal] (Các âm [+ coronal] được cấu âm ở khoảng giữa
răng và ngạc cứng). Hai đặc tính này tạo ra bốn khả năng kết hợp. Mỗi kết hợp này
biểu hiện một nhóm âm thanh như trong sơ đồ (iii) sau đây:
(iii) + anterior + anterior - anterior - anterior

- coronal + coronal + coronal - coronal
Labials Alveolars Palatals Velars
Dentals Uvulars
[p, b, f, v] [t, d, s, z, , ð] [j, S, 3, tS, d3] [k, g, h, r]
108
Cần phải có nhiều đặc tính khác để tạo ra những khu biệt trong các nhóm ở sơ đồ
(iii). Với sơ đồ này, những bất cập ở sơ đồ (i) và (ii) đã được giải quyết: Có thể có
được những phân nhóm lớn hơn. Chẳng hạn, các âm răng, âm lợi, âm ngạc cứng là
những âm mang đặc tính [+ coronal]) và không có những đặc tính không được sử dụng.
Việc khái quát hóa và lập thức các hệ thống âm thanh của các ngôn ngữ có thể được
thực hiện mà không cần đến các nhóm đặc tính dư thừa vô ích. Qua luận giải trên,
có thể thấy rằng chỉ bằng hai đặc tính âm vị học (cor; ant), nhiều vấn đề đã có thể
được làm sáng rõ trong việc nghiên cứu hệ thống âm thanh của ngôn ngữ.
2.5.3. Biểu đồ các đặc tính
2.5.3.1. Phương thức tiếp cận ngữ âm trong việc xác lập biểu đồ các đặc tính
Như phần trên đã trình bày, cần phân biệt các đặc tính ngữ âm với các đặc tính âm
vị học. Các đặc tính ngữ âm là những đặc tính tương tứng với các sự kiện cấu âm và
là các đặc tính vật lý (âm học). Các đặc tính âm vị học cho phép người nghiên cứu
nhìn ra ngoài các âm đoạn riêng lẻ để phát hiện các quy luật trong hệ thống âm thanh
của ngôn ngữ.
Một trong những mục tiêu của Âm vị học tạo sinh là xác định các đặc tính phổ
quát của ngôn ngữ nhân loại. Để xác lập các đặc tính âm vị học, cần phải xác lập tập
hợp các đặc tính cần thiết nhằm mô tả tính chất của âm thanh lời nói trong các ngôn
ngữ trên thế giới. Có thể giả định rằng, có một tập hợp các đặc tính phổ quát với
số lượng hữu hạn các yếu tố. Mỗi ngôn ngữ cụ thể đòi hỏi một tập hợp nhỏ trong tập
hợp các đặc tính phổ quát có số lượng hữu hạn này.
Âm thanh lời nói có thể được phân thành hai lớp hạng chính: phụ âm và nguyên
âm. Những âm này có thể được chia tiếp thành âm các âm ồn (obstruents), âm vang
(sonorants), nguyên âm (vowels) và âm lướt (glides). Nếu mục tiêu của việc nghiên
cứu là đạt đến sự khái quát cao nhất thì cần xây dựng một tập hợp đơn nhất các đặc
tính được sử dụng để mô tả tính chất của các âm đoạn, thay thế cho hai tập hợp đặc
tính mà trong đó một tập hợp được sử dụng để mô tả các phụ âm và tập hợp còn lại
dành cho việc mô tả các nguyên âm. Một cách làm khả thi là, chia âm thanh lời nói
thành các âm ồn, âm vang, nguyên âm, và âm lướt trên cơ sở các đặc tính chủ yếu
liên quan đến tất cả các âm thanh lời nói. Đồng thời, dựa vào các tiểu nhóm đặc tính
để mô tả kỹ hơn các nguyên âm và phụ âm. Với cách làm như vậy, hệ thống âm vị
học sử dụng một tập hợp đơn nhất có đầy đủ các đặc tính mà trong đó một số đặc
tính chỉ liên quan đến các phụ âm và những đặc tính khác chỉ liên quan đến các
nguyên âm.
109
2.5.3.2. Những đặc tính chung của các lớp hạng
Nhóm khu biệt đầu tiên cần thiết là sự khu biệt giữa các lớp hạng chính của âm
thanh lời nói là: phụ âm và nguyên âm, âm vang và âm ồn. Sau đây là một số ví dụ
minh họa các âm đoạn và đặc tính trong tiếng Anh tiêu chuẩn (RP):
2.5.3.2.1. Đặc tính [+/- syllabic] cho phép phân biệt nguyên âm và những âm
không phải nguyên âm như sau:
Các âm [+ syllabic] là những âm thực hiện chức năng là hạt nhân của âm tiết. Ví dụ
[æ] trong “habit”. Các âm mang đặc tính [- syllabic] là những âm không thực hiện
chức năng hạt nhân trong âm tiết. Ví dụ: [b], [h] và [t] trong “habit”. Cần lưu ý rằng,
trong một số chu cảnh ngữ âm, một số âm đoạn không phải nguyên âm cũng mang
đặc tính [+ syllabic] như những âm lỏng (liquid) và âm mũi (nasal) sau: [l] ở cuối từ
“little” /litl/ và [n] cuối từ “garden” /ga:dn/.
2.5.3.2.2. Các âm mang đặc tính [+/- consonantal] giúp phân biệt giữa các phụ
âm đích thực (âm ồn, âm lỏng và âm mũi) với các nguyên âm và âm lướt (glides)
như sau: Các âm mang giá trị [+ cons] là những âm được tạo ra nhờ sự chít hẹp luồng
hơi trong khoang miệng như âm [p], [l], [t] trong từ “palate” [pælit]; Những âm mang
giá trị [- cons] là những âm được tạo ra nhờ sự hạn chế luồng hơi như [j] và [e]
trong [jes].
2.5.3.2.3. Đặc tính [+/- sonorant] cho phép phân biệt các âm lỏng, âm trượt,
nguyên âm, âm mũi với các âm nổ, âm xát và tắc-xát như sau: Những âm mang giá
trị [+ sonorant] là những âm thể hiện một mô hình fooc-măng rõ nét như âm [n], [j]
và [u:] trong từ [nju:ts].
Những âm mang giá trị [- sonorant] là những âm không có mô hình fooc-măng
rõ nét như âm [t] và [s] trong [nju:ts].
Việc kết hợp ba đặc tính này đem lại sự khu biệt cần thiết trong số các lớp hạng
âm đoạn chính. Cụ thể là: nguyên âm, âm trượt, phụ âm âm vang và âm ồn. Sơ đồ
(iv) sau đây chỉ rõ sự phân loại các âm của tiếng Anh dựa vào ba lớp đặc tính trên:
110
(iv)
+ syll Vowels
- cons  [i:, i, e, e, u, u:, ɔ, ɔ:]
+ son
- syll Glides:
- cons  [j, w ]
+ son
- syll Sonorant consosnants

+ cons  [l, r, m, n, ]
+ son
- syll Obstruents:
+ cons 
[p, b, t, d, k, g, ð, , s, z, tS, d3]
- son
2.5.3.4. Các đặc tính của phụ âm

Sau khi đã xác lập những khu biệt chính giữa nguyên âm, âm lướt, phụ âm vang
và phụ âm ồn, cần thiết phải có những đặc tính khác để phân biệt các âm đoạn trong
từng lớp hạng chủ yếu này. Khi xem xét các đặc tính liên quan đến các phụ âm, có
thể thấy rằng có nhiều đặc tính cụ thể có thể được sử dụng như là những cơ sở để
mô tả tính chất của của các âm. Đặc tính đầu tiên cần xét đến là “tiếng thanh
([voice]).
Các phụ âm có đặc tính [+/- voice] là những âm gắn với quá trình rung hoặc
không rung của dây thanh trong thanh quản. Những âm mang giá trị [+ voice] là
những âm được cấu tạo với luồng hơi đi qua thanh môn. Trong thanh môn, các dây
thanh gần sát nhau ở mức độ có thể rung. Những âm được tạo ra theo phương thức
này là các âm lướt, âm vang và phụ âm ồn hữu thanh. Ví dụ: [m], [n], [d], ... Các âm
mang giá trị [- voice] là những âm mà trong quá trình cấu tạo chúng dây thanh không
rung. Những âm mang đặc tính này chủ yếu là các phụ âm ồn. Ví dụ: [s], [p], [tS], ...
2.5.3.5. Những đặc tính về vị trí cấu âm
111
2.5.3.5.1. Đặc tính [+/- coronal] được sử dụng để phân biệt với các âm khác
những âm đoạn mà trong quá trình cấu âm chúng có sự tham gia của phần trước của
lưỡi. Đó là các âm răng, âm ổ lợi và âm ngạc cứng. Những âm mang giá trị [+ coronal]
được cấu tạo với sự nâng lên của đầu lưỡi hoặc khối lưỡi. Ví dụ: [t], [d], [l],... Cần
lưu ý rằng, một số nhà âm vị học cho rằng các âm ngạc cứng là những âm vành lưỡi
trong khi một số khác không xếp chúng vào lớp hạng này mà coi chúng là các âm
mang giá trị [- coronal]. Những âm mang giá trị [- coronal] là những âm mà phần
trước của lưỡi không tham gia vào quá trình cấu âm chúng. Ví dụ: [p], [b],... Sau đây
là các âm liên quan đến đặc tính [+/- coronal]:
[+ coronal]: /j, l, r, n, t, d, s, z, ð, , S, 3, tS, d3/
[- coronal]: /w, m, , k, g, h, f, v, p, b/
2.5.3.5.2 .Đặc tính [+/- anterior] giúp phân biệt các âm khác những âm được cấu
tạo ở phần trước của miệng. Những âm đó là các âm môi, răng, lợi. Các âm mang
giá trị [+ ant] được cấu tạo tại ở tại ổ lợi hoặc trước ổ lợi, chẳng hạn như âm [s] hoặc
[n] trong từ “snake”. Những âm mang đặc tính [- ant] được cấu tạo ở phần sau của
khoang miệng, ngoại vùng ổ lợi. Ví dụ: âm [k] và [d3] trong từ “cage”. Cần lưu ý
rằng [w] được coi là âm mang đặc tính [- ant]. Sau đây là các âm có liên quan đến
đặc tính [+ / - ant]:
[+ ant]: [l, r, n, m, t, d, ð, , s, z, v, f, p, b]
[- ant]: [j, w, , S, 3, tS, d3, k, g, h]
Việc kết hợp hai tiêu chí này sẽ đem lại bốn lớp âm đoạn sau:
Labials: [- cor, + ant]: [m, v, f, p, b]
Dentals / Alveolars: [+ cor, + ant]: [l, r, n, t, d, s, z, ð, ]
Alveopalatals / Palatals: [+ cor, - ant]: [j, S, 3, tS, d3]
Velars / Glotals: [- cor, - ant]: [w, , k, g, h, ?]
2.5.3.6. Đặc tính về phương thức cấu âm

Những đặc tính được trình bày trong phần này là: [continuant], [nasal], strident],
[lateral], [delayed release].
2.5.3.6.1. Đặc tính [+/- continuant] phân biệt các âm tắc với các âm khác. Những
âm mang giá trị [+ continuant] là những âm mà trong quá trình sản sinh chúng luồng
112
hơi tồn tại sau khi các bộ phận cấu âm tiếp xúc với nhau thoát tự do và có thể kéo
dài trong khoang miệng. Ví dụ: [f], [S]. Các âm [- continuant] là những âm có luồng
hơi bị tắc lại trong khoang miệng, bao gồm âm nổ và âm mũi như [m] và [p].
[+ continuant]: [j, w, l, r, s, z, f, v, h, S, 3, ð, ]
[- continuant]: [n, m, , t, d, k, g, p, b, tS, d3]

Các nhà nghiên cứu có ý kiến khác nhau về đặc tính của âm [l]. Trong các tài liệu
ngữ âm cổ điển, [l] được coi là mang giá trị [- continuant]. Trong các tư liệu gần
đây, âm này được coi là có giá trị [+ cont] do có luồng hơi có thể được kéo dài. Đồng
thời, nó cũng được coi là có đặc tính [- cont] do luồng hơi bị cản trở vùng giữa lưỡi.
2.5.3.6.2. Đặc tính [+/- nasal] phân biệt các âm mũi và những âm không phải âm
mũi. Các âm mang giá trị [+ nasal] được cấu tạo với ngạc mềm hạ thấp và theo sau
đó là luồng hơi đi qua khoang mũi, như âm [n] trong “nasal”. Những âm được cấu
tạo với luồng hơi không đi qua khoang mũi đều mang giá trị [- nasal]”.
[+ nasal]: [m, n, ]
[- nasal]: [j, w, l, r, t, d, , ð, s, z, g, h, p, b, f, v, S, 3, tS, d3]

2.5.3.6.3. Đặc tính [+/- strident] tách các âm có luồng hơi hỗn loạn với các âm
khác. Các âm [+ strid] đựơc tạo ra nhờ sự nén luồng hơi phức hợp tạo ra tiếng ồn
(noise) hoặc tiếng xuýt (hissing), chẳng hạn như âm [S] trong từ “she”. Các âm [-
strid] là những âm không có luồng hơi bị nén như vậy.
[+ strident]: [s, z, f, v, S, 3, tS, d3]
[- strident]: [j, w, l, r, m, n, , t, d, , ð,k, g, h, p, b]

2.5.3.6.4. Đặc tính [+/- lateral] tách âm [l] khỏi những âm khác, và do vậy có khả
năng phân biệt [l] với [r] trong khi hai âm này cùng có chung tất cả những đặc điểm
khác. Các âm [+ lateral] được cấu tạo với luồng hơi bị chặn lại ở phần trung tâm của
lưỡi và luồng hơi thoát ra ngoài ở hai bên mép lưỡi. Đặc tính [- lateral] được sử dụng
để chỉ những âm không được cấu tạo theo phương thức trên:
[+ lateral]: [l]
[- lateral]: [j, w, r, n, m, , t, d, , ð, k, g, h, p, b, v, f, s, z, S, 3, tS, d3]
113
2.5.3.6.5. Đặc tính [+/- del rel] phân biệt các âm tắc-xát với những âm khác. Các
âm mang đặc tính [+ del rel] được cấu âm với luồng hơi bị đóng trong khoang miệng
và ngay sau đó là sự chít hẹp luồng hơi đến mức tạo ra tiếng xuýt ở cùng một vị trí
cấu âm. Những âm không được cấu âm theo phương thức này là những âm mang
đặc tính [- del rel]:
[+ del rel]: [tS, d3]
[- del rel]: [j, w, r, n, m, t, d, s, z, k, g, h, f, v, p, b, , ð, S, 3, tS, d3, ]

2.5.3.7. Các đặc tính của nguyên âm
Nguyên âm cần đựơc phân biệt dựa vào các tiêu chí như khoảng cách từ mặt trên
của lưỡi và vòm miệng, vị trí mà khối lưỡi chiếm giữ trong khoang miệng, độ tròn
môi, và trường độ. Để khu biệt, có thể sử dụng các đặc tính như [high], [low], [back],
[front], [round], [tense] và [Advanced Tongue Root]. Các đặc tính này cũng có thể
được sử dụng để mô tả các phụ âm.
2.5.3.7.1. Đặc tính [+/- high] phân biệt các nguyên âm hẹp / cao (close / high)
với các nguyên âm khác. Các nguyên âm mang đặc tính [+ high] được phát âm với
thân lưỡi nâng cao hơn vị trí “trung hòa” (neutral). Các nguyên âm không được cấu
âm với thân lưỡi nâng lên là những âm mang đặc tính [- high]:
[+ high]: [i:, i, u, u:]
[- high]: [ɔ, ɔ:, a:, , æ, e, ,  :]
2.5.3.7.2. Đặc tính [+/- low] phân biệt các nguyên âm thấp / mở (low / open) với
các âm khác. Các âm mang giá trị [+ low] được phát âm với thân lưỡi hạ thấp so với
vị trí trung hòa. Các âm mang giá trị [- low] là những âm không dược phát âm với
thân lưỡi hạ thấp.
[+ low]: [æ, a:, ɔ, ]
[- low]: [i:, i, u, u:, ɔ, ɔ:, e, ,  :]
Tất cả các phụ âm tiếng Anh, trừ hai âm [h] và [?] (tắc thanh hầu), đều là mang đặc
tính [- low].
2.5.3.7.3. Đặc tính [+/- back] phân biệt nguyên âm hàng sau với các nguyên âm
khác. Nguyên âm mang giá trị [+ back] là những âm được cấu âm với khối lưỡi co
lùi về phía sau so với vị trí trung hòa. Giá trị [- back] được sử dụng để mô tả các
114
nguyên âm được phát âm với vị trí của lưỡi không co lại về phía sau. Tất cả các phụ
âm tiếng Anh, trừ các âm ngạc mềm, đều mang đặc tính [- back] này.
[+ back]: [u, u:, ɔ, ɔ:, a, a:]
[- back]: [i:, i, , ,  :, æ, e]
2.5.3.7.4. Đặc tính [+/- front] được sử dụng để phân biệt các âm được cấu
âm ở phần trước với các âm được cấu tạo ở phần sau trong khoang miệng. Nguyên
âm mang giá trị [+ front] là những âm mà trong quá trình cấu âm thân lưỡi bị đẩy về
phía trước vị trí trung hòa. Giá trị [- front] được dùng để chỉ những âm không được
cấu âm theo phương thức trên. Các âm mang đặc tính [- front] bao gồm cả nguyên
âm hàng giữa và nguyên âm hàng sau:
[+ front]: [i:, i, æ, e]
[- front]: [u, u:, ɔ, ɔ:, a:, , ,  :]
Việc kết hợp hai đặc tính [back] và [front] cho phép mô tả tính chất của các
nguyên âm hàng giữa như [, ].
2.5.3.7.5 . Đặc tính [+/- round] phân biệt các âm tròn môi và không tròn môi.
Âm mang giá trị [+ round] là những âm được cấu tạo với hai môi tròn. Những âm
không được cấu tạo theo phương thức như vậy là âm mang đặc tính [- round]. Tất
cả các phụ âm tiếng Anh, trừ âm [w], đều là âm không tròn môi.
[+ round]: [u, u:, ɔ, ɔ:]
[- round]: [i:, i, a:, , , :, æ, e]
2.5.3.7.6. Đặc tính [+/- tense] có thể được sử dụng để phân biệt nguyên âm dài
với nguyên âm ngắn. Đặc tính này thường không được coi là có liên quan đến các
phụ âm. Các âm [+ tense] được cấu âm với sự căng cứng của cơ trong khối lưỡi so
với trạng thái trung hòa của nó. Sự căng cứng này tạo ra các âm được kéo dài và ở
phần ngoại vi trong khoang miệng. Các âm mang giá trị [- tense] là những âm được
thực hiện mà không có sự căng cứng của cơ vùng lưỡi. Các âm được tạo ra là những
âm ngắn và luồng hơi thoát ra theo vùng giữa của lưỡi.
[+ tense]: [i:, u:, ɔ:,  :]
[- tense]: [i, u, ɔ, æ, , , e]
2.5.3.7.7. Đặc tính [+/- Advanced Tongue Root] được sử dụng để phân biệt các
nguyên âm được phát âm với gốc lưỡi bị co về phía trước. Các âm [+ ATR] được
115
sản sinh với gốc lưỡi bị đẩy về phía trước rời vị trí trung hòa của nó trong khoang
miệng và do vậy, thân lưỡi bị nâng lên. Những âm không được cấu âm theo phương
thức đó mang đặc tính [- ATR]. Việc nhận diện đặc tính này rất hữu ích trong việc
mô tả các ngôn ngữ mà trong các ngôn ngữ này tồn tại hiện tượng “hài hòa nguyên
âm” (vowel harmony). Đặc tính này đôi khi được sử dụng để mô tả tiếng Anh khi
cần khu biệt các âm mang đặc tính [tense] bởi vì việc đẩy gốc lưỡi về phía trước
cũng đồng thời gây ra quá trình nâng thân lưỡi về phía vòm miệng. Đặc tính
[Advanced Tongue Root] có thể được coi là tương đồng với đặc tính [tense].
2.5.3.8. Một số nhận xét về các đặc tính ngữ âm và âm vị học đã trình bày ở
trên
Việc đơn thuần chỉ sử dụng các đặc tính khu biệt được trình bày trên đây có thể
để sót những tính chất nhất định trong hệ thống nguyên âm của các ngôn ngữ trên
thế giới. Ví dụ: Có một số cách giải thích dựa vào đặc tính [back] để mô tả tính chất
của trục ngang trong khoang miệng. Nhưng cách làm này gây ra những khó khăn
nhất định đối với các ngôn ngữ có nguyên âm trung hòa (neutral) như âm [] và âm
[] trong tiếng Anh bởi vì, trong khoang miệng, chỉ có thể có hai vị trí [+ back] và
[- back]. Tương tự, trong khi các đặc tính [high] và [low] kết hợp để mô tả phương
vị thẳng đứng (vertical dimension) thì chúng chỉ có thể cho phép thể hiện ba cao độ
(không thể có được kết hợp [+ high, + low] vì lưỡi không thể cùng một lúc ở cả hai
vị trí này). Như vậy, tiêu chí này chưa hoàn toàn hữu hiệu trong việc mô tả những
ngôn ngữ có các nguyên âm ở các độ cao: high, high-mid, low-mid, low. Đặc tính
[tense] cũng là đặc tính cần được tiếp tục xác định thêm cả về tính chất âm học cũng
như những khu biệt mà nó có khả năng thực hiện. Đặc tính [tense] có khả năng phân
biệt âm [i:] với âm [i] trong tiếng Anh vì, trong tiếng Anh, những âm này sở hữu cả
độ dài (length) và chất âm (quality).
3. Kết luận
3.1. Nội dung được trình bày trên đây có tác dụng định hướng nhận thức trong
việc tiếp cận hệ thống âm thanh của ngôn ngữ. Ngữ âm là sự hiện thực hóa bằng âm
thanh các mô hình âm vị học tồn tại trong tiềm thức của người bản ngữ. Âm vị học
tạo sinh, với tư cách là một trong những thành tố cấu thành Ngữ pháp tạo sinh, có
mục tiêu là lập thức được các mô hình kết hợp âm vị có khả năng giải thích, phản
ánh sát thực mối liên hệ giữa hệ thống trừu tượng của ngôn ngữ (cấu trúc sâu) và sự
biểu hiện sinh động, khả biến của hệ thống này trong lời nói ở hình thái âm thanh
(cấu trúc mặt). Đây là lý do cho sự tồn tại hợp lý của đường hướng phân tích phái
116
sinh của Âm vị học tạo sinh trên con đường nhận thức lí tính mối liên hệ giữa ngôn
ngữ và tư duy.
3.2. Cần có sự phân biệt giữa các đặc tính vật lý của ngữ âm thuộc phạm trù
bản thể, thuộc cấu trúc mặt với các đặc tính âm vị học trừu tượng, thuộc phạm trù
nhận thức, thuộc cấu trúc sâu. Với sự phân biệt này, người nghiên cứu có thể có
được những dấu hiệu hình thức để xác định các lớp hạng âm thanh của lời nói như
là những âm có chung những đặc tính nhất định.
3.3. Âm đoạn là những phức thể vật lý với những đặc tính âm học nhất định, có
thể được nhìn nhận như là những thực thể bao gồm một tập hợp các đặc tính. Âm vị
học tạo sinh đặt việc công thức hóa lý thuyết cao hơn việc phân tích dữ liệu ngữ âm
nhằm đưa ra các giả thiết về cơ chế tạo sinh ngữ âm. Việc phân loại các âm đoạn
theo tập hợp các đặc tính chứ không dựa vào từng đặc tính riêng lẻ đem lại sự khái
quát hóa cao về hoạt động của âm thanh trong từng ngôn ngữ cụ thể. Sự khái quát
hóa này nằm trong những cố gắng nhằm xây dựng một ngữ pháp phổ quát. Theo
cách tiếp cận như vậy của Âm vị học tạo sinh, hình hài ngữ âm của các ngôn ngữ cụ
thể được xác định theo công thức: PG = X.UG. Trong công thức này, PG là ngữ
pháp của ngôn ngữ cụ thể; UG là ngữ pháp phổ quát; X là chất liệu, môi trường ngôn
ngữ. “Chẳng hạn, khi X = a thì a.UG có thể là tiếng Việt; khi X = b thì b.UG có thể
là tiếng Pháp” (Nguyễn Thiện Giáp, 2019 : 226).
3.4. Ngữ âm là vỏ vật chất, là một kênh hiện thực trực tiếp của tư tưởng. Nội
dung được trình bày trên đây là một đốm nhỏ trên bức tranh đa sắc mầu trong nhận
thức của các nhà nghiên cứu về ngữ âm như một phương tiện để giao tiếp, một công
cụ của tư duy, một công cụ để thực hiện nhiều chức năng đa dạng khác nhau. Ngữ
âm tồn tại với con người và vì con người. Con người luôn cần ngữ âm để giao tiếp,
để tư duy. Âm vị học tạo sinh giúp tường minh hóa mối liên hệ giữa cảm thức của
người bản ngữ và bề nổi âm thanh của ngôn ngữ trong hoạt động. Với cách tiếp cận
như vậy, có thể nói rằng, việc nghiên cứu ngữ âm theo đường hướng Âm vị học tạo
sinh mang đậm tính nhân văn.
Cùng với ngôn ngữ học tri nhận, ngôn ngữ học tạo sinh là một khuynh hướng
nghiên cứu giúp tường minh hóa cơ chế tạo sinh ngôn ngữ, giúp giải thích quá trình
thụ đắc ngôn ngữ (language acquisition). Dựa vào các tài liệu tham khảo cùng với
nhận thức cá nhân của người viết, bài viết này đã trình bày một cách ngắn gọn, dễ
hiểu (ở mức độ có thể trong phạm vi khả năng còn hạn hẹp của người trình bày) về
một số nội dung, khái niệm nền tảng trong Âm vị học tạo sinh với mong muốn cung
117
cấp một tài liệu tham khảo dễ đọc đối với người học tiếng Anh bước đầu quan tâm
đến Âm vị học tạo sinh như một lĩnh vực nghiên cứu chuyên ngành.
TÀI LIỆU THAM KHẢO CHÍNH

Chomsky, Noam (1957). Syntactic Structures. The Hague, Mouton.
Chomsky, Noam (1965). Principles and Parameters in Syntactic Theory; In N.
Hornstein and D. Lightfoot, eds., Explanations in Linguistics. London: Longman.
Gimson, A. C. (1993). An Introduction to the Pronunciation of English. London:
Routledge.
Gimson, A. C. (1994, 5th edition, revised by A. Cruttendent). The Pronunciation of
English. London: Arnold.
Harris, John (1994). English Sound Structure. Oxford: Blackwell.
Kenstowics, Michael (1994). Phonology in Generative Grammar. Oxford:
Blackwell.
Ladd, D. Robert (1996). Intonational Phonology. Cambridge: Cambridge
University Press.
Nguyễn Thiện Giáp (2019). Các khuynh hướng và trường phái ngôn ngữ học hiện
đại. Hà Nội: NXB Đại học Quốc gia Hà Nội. MS: 2K-08-ĐH2018.
Roach, Peter (1983, 1991, 1998). English Phonetics and Phonology (A Practical
Course, 2nd edition). United Kingdom: Cambridge University Press.
Searle, John (2007). Philosophy of Language: Force, Meaning and Mind (edited
by Savas L. Tsohatzidis). Cambridge: Cambridge University Press.
Spencer, Andrew (2005). Phonology. USA: Blackwell Publishing.
Võ Đại Quang (2002). Âm vị học tạo sinh: Phân tích phái sinh và một số vấn đề âm
vị học tiếng Anh. Đại học Quốc gia Hà Nội: Đề tài NCKH, Mã số 01.N05/ KH-BD.
118
International Studies (For internal distribution)
119
ĐỒNG HOÁ ÂM (ASSIMILATION): 17
MỘT THUỘC TÍNH CỦA DIỄN NGÔN TIẾNG ANH
Đối với người học tiếng Anh như một ngoại ngữ, để nghe, nói, đọc tiếng Anh đúng
và hay, phải có những hiểu biết cần thiết về hiện tượng đồng hoá âm trong lời nói.
Bài viết này không đi sâu bàn luận về những vấn đề lí luận trừu tượng liên quan đến
hiện tượng này mà chỉ hệ thống hoá một cách ngắn gọn, dễ hiểu cho độc giả, đặc
biệt là sinh viên đang trau dồi kỹ năng thực hành tiếng Anh, những nét căn bản về
hiện tượng đồng hoá âm - một hiện tượng phổ biến trong mọi ngôn ngữ nói chung
và trong diễn ngôn tiếng Anh nói riêng.
1. ĐỒNG HOÁ ÂM TRONG NGỮ LƯU LÀ GÌ?
Đồng hoá âm là hiện tượng: Hình thái âm thanh (sound form) của một âm vị bị thay đổi
theo hướng giống hoặc gần giống với hình thái âm thanh của âm đứng trước hoặc sau nó
do ảnh hưởng của những âm này. Hiện tượng này là một trong những đặc tính của diễn
ngôn nói được thực hiện với tốc độ nhanh. Âm làm cho âm đứng cạnh bị thay đổi hình
thái âm thanh được gọi là âm đồng hoá (assimilating sound). Âm bị thay đổi là âm bị
đồng hoá (assimilated sound). Âm bị đồng hoá có thể là nguyên âm hoặc phụ âm.
2. CÁC LOẠI HÌNH ĐỒNG HÓA ÂM
Khi xem xét hướng đồng hoá theo tuyến tính (trục ngữ đoạn - syntagmatic axis), có
thể nói đến hai loại hình đồng hoá: đồng hoá tiến (đồng hoá xuôi - Progressive
assimilation) và đồng hoá lùi (đồng hoá ngược - regressive assimilation). Đồng hoá
tiến là hiện tượng âm đứng trước làm thay đổi hình thái âm thanh của âm vị đứng
sau. Đồng hoá lùi là hiện tượng hình thái âm thanh của âm vị đứng trước bị thay đổi
do tác động của âm đứng sau. Ví dụ:
+ Đồng hoá tiến: Trong từ “train” /trein/, phụ âm hữu thanh / r / bị vô thanh hóa do
tác động của phụ âm / t / đứng trước nó.
+ Đồng hóa lùi: Âm /s/ trong từ “horse” / h ɔs / biến đổi thành âm / S / dưới ảnh
hưởng của âm đứng ngay sau nó là âm / S / của từ “shoe” khi hai từ này được kết
hợp với nhau: “horse shoe”. Hiện tượng đồng hoá xảy ra ở ranh giới của các từ, các
hình vị hoặc trong nội bộ các hình vị.
17
Võ Đại Quang (2002) - Bài đăng trên Tạp chí NGÔN NGỮ của UBKHXH & NV QG số 2-2002
120
3. HIỆN TƯỢNG ĐỒNG HOÁ Ở RANH GIỚI CỦA CÁC TỪ
Hiện tượng đồng hoá ở ranh giới của các từ thường xảy ra với các âm vị phụ âm. Sự
khác biệt giữa các phụ âm thường được thể hiện ở ba phương diện: (i) Vị trí cấu âm;
(ii) Phương thức cấu âm; (iii) Tính chất hữu thanh hoặc vô thanh.
Sự đồng hoá có thể được nhận diện và mô tả theo các phương diện trên.
3.1. Các mô hình đồng hoá phụ âm thường gặp về phương diện vị trí cấu âm
3.1.1. Những biến thể mang tính không ổn định về vị trí cấu âm:
(i) âm lợi (alveolar)  âm môi - môi (bilabial)
âm môi - môi
Ví dụ: “That person”
/ðæt p:sn/
/ðæp p:sn/
(ii) âm lợi - nổ (plosive)  âm răng (dental)
âm nổ bị răng hoá (dental plosive)
Ví dụ: Âm / t / của từ “that” sẽ bị răng hoá đo ảnh hưởng của âm răng / / đầu từ
“thing” trong kết hợp “that thing”.
(iii) / t /  âm ngạc mềm (velar)
/k/
Ví dụ: Âm / t / cuối từ “that” bị đồng hoá thành âm nổ giống với phụ âm đầu / k /
của từ đứng sau nó “case”: /ðæt keis/  /ðæk keis/.
121
(iv) / d /  âm môi - môi
/b/
Ví dụ: “Good boy”: / gud boi /  / gub boi /
(v) / t /  âm răng
/ d / bị răng hoá (dentalized)
Ví dụ: “Cut through” / kt ru: /  / ktˆ ru:/
(vi) / d /  / g /
/g/
Ví dụ: “Good girl” / gud g:l /  /gug g:l /
(vii) / s /  / S /
/S /
Ví dụ: “Horse shoes” /h ɔ:s Su: z / /h ɔ:s Su: z /
(viii) / z /  / j /
//
Ví dụ: “Those years” / ðuz ji z / / ðu ji z /
(ix) / n /  / p, b, m /
122
/m/
Ví dụ : “Ten players” / ten plei z/  / tem plei z /
(x) / n /  / k, g/
//
Ví dụ: “Ten cups” /ten kps/ /te kps /
Từ những ví dụ trên, có thể nhận xét rằng: Hiện tượng đồng hoá về vị trí cấu âm
thường là đồng hoá lùi (regressive) đối với phụ âm lợi (alveolar) và sau lợi (post-
alveolar).
3.1.2. Hiện tượng đồng hoá tương đối ổn định theo hướng hoà trộn - hợp nhất
(coalescence) các âm / t, d, s, z / với âm / j /
Trong tiếng Anh đương đại, ở vị trí giữa từ cũng như ở vị trí giáp ranh của các từ
(word boundaries), thường xảy ra hiện tượng hợp nhất âm khi âm / j / đứng sau các
âm / t /, / d /, / s / và / z /. Sự hoà trộn và hợp nhất âm có thể được mô hình hoá như
sau:
(i) / t / + / j /  / tS / Ví dụ: “What you want ...” /wtSu wnt .../
(ii) / d / + / j /  /d3/ Ví dụ: “would you ... “ /wud3u ... /
(iii) / s / + / j /  / S / Ví dụ: “In case you need it” /i keiSu ni:d it /
(iv) / z / + / j /  / 3 / Ví dụ: “Has your letter come ?” /hæ 3ɔ: let km /
Đối với trường hợp /s , z/ + /j/, sự hoà trộn và hợp nhất thành / S, 3 / có thể do sự
kéo dài quá trình chẽn hẹp (narrowing) luồng hơi từ trong phổi thoát ra ngoài khoang
miệng gây nên.
3.2. Các mô hình đồng hoá về phương thức cấu âm
Cũng giống như hiện tượng đồng hoá về vị trí cấu âm, đồng hoá về phương thức cấu
âm trong tiếng Anh chỉ xảy ra trong ngữ lưu theo kiểu đồng hoá lùi. Sự thay đổi về
phương thức cấu âm giúp cho việc phát âm được dễ dàng hơn bằng việc làm giảm
123
thiểu sự ngăn chặn luồng hơi từ trong phổi thoát ra ngoài qua khoang miệng hoặc
khoang mũi. Hiện tượng này có thể được mô hình hoá như sau:
(i) âm nổ (plosive)  âm xát (fricative)
âm xát
Ví dụ: “That side” /ðæt said / /ðæs said /
(ii) âm nổ  âm mũi (nasal)
âm mũi
Ví dụ: “Good night” /gud nait /  / gun nait /
3.3. Đồng hoá về tiếng thanh (voice)
Hiện tượng đồng hoá về phương diện tiếng thanh thường xuất hiện ở ranh giới các
từ và khó nhận biết vì, trong tiếng Anh, phụ âm đầu và phụ âm cuối trong từ thường
có rất ít hoặc không có tiếng thanh. Có thể lập thức hiện tượng này như sau:
3.3.1. Phụ âm hữu thanh (voiced)  phụ âm vô thanh (voiceless)
phụ âm bị vô thanh hoá (devoiced)
Sau đây là những trường hợp cụ thể của mô hình trên:
(i) Âm nổ hữu thanh  Âm nổ vô thanh tương ứng
Âm nổ vô thanh
Ví dụ: “Good King” / gud ki /  / guk ki /
(ii) Âm xát hữu thanh  Âm xát vô thanh

124

Âm xát vô thanh tương ứng
Ví dụ: / wið æks / (“with thanhks”)  / wi æks /
(iii) /z /  / s /
/s/
Ví dụ: / wɔ z sent/ (“was sent”)  / wɔ s sent /
(iv) / v /  / f /
/f/
Ví dụ: /  v k ɔ:s /  /  f kɔ:s /
(v) / d3 /  / tS /
/ tS /
Ví dụ: / brid3 sko: / (“bridge score”)  /britS sko:/
3.3.2. “s” được phát âm là / z / khi đứng trước nó là phụ âm hữu thanh và được
phát âm là / s / khi trước nó là phụ âm vô thanh hoặc nguyên âm.
Ví dụ: “cats” / kæts /; “dogs” / dɔ gz / ; has / hæ z /
4. HIỆN TƯỢNG ĐỒNG HOÁ TRONG NỘI BỘ CÁC HÌNH VỊ
4.1. Nếu trong chùm phụ âm ở cuối âm tiết một âm mũi đứng trước âm nổ hoặc âm
xát trong cùng một hình vị thì vị trí cấu âm của âm mũi luôn luôn bị quy định bởi vị
trí cấu âm của âm nổ và âm xát đó. Hiện tượng đồng hoá này ổn định đến mức nó
trở thành một bộ phận trong cấu trúc âm vị học của âm tiết tiếng Anh:
125
Chùm phụ âm đứng cuối âm tiết (syllable-final consonant cluster) :
âm mũi (nasal)  âm nổ / âm xát (plosive / fricative)
âm nổ / âm xát
Ví dụ: Trong từ “bank”, âm / k / ở chùm phụ âm cuối âm tiết là âm ngạc mềm (velar)
và vị trí cấu âm của âm này đã làm thay đổi vị trí cấu âm của âm lợi / n / đứng trước.
Âm / n / được phát âm như một âm ngạc mềm //: / bæk/.
4.2. Hiện tượng hữu thanh hoá cũng xảy ra với biến tố “- s” đi kèm với động từ khi
chia với chủ ngữ ở ngôi thứ ba số ít, với danh từ ở số nhiều hoặc với dấu hiệu sở hữu
đi kèm với danh từ “-’s”. Hiện tượng đồng hoá trong trường hợp này là đồng hoá
tiến.
Phụ tố -s có hình thức âm thanh / z / khi trước nó là một phụ âm hữu thanh và
/ s / khi đứng trước nó là phụ âm vô thanh. Quy tắc đồng hoá như sau:
(i) Phụ âm hữu thanh  biến tố “s”
/z/
(ii) Phụ âm vô thanh  biến tố “s”
/s/
(iii) Nguyên âm  biến tố “s”
/z/
126
Ví dụ:
“Jumps” /jmps/ “runs” /rnz /
“books” /buks/ “dogs” / dɔgz /
“Pat’s” / pæts / “Pam’s” / pæmz /
“cats” / kæts / “has” / hæz /
5. ĐỒNG HOÁ ÂM NHÌN TỪ GÓC ĐỘ CÁC THAO TÁC TRONG QUÁ

TRÌNH CẤU ÂM
Hiện tượng đồng hoá phụ âm, khi được xem xét ở phương diện các thao tác trong
quá trình cấu âm, có thể được phân loại thành các loại đồng hoá sau:
5.1. Hiện tượng nổ không triệt để (incomplete plosion):
Hiện tượng này xảy ra khi hai âm nổ đứng cạnh nhau. Trong quá trình phát âm, âm
nổ đứng trước được cấu âm (articulated) nhưng khi luồng hơi sắp được xả (released)
qua đường miệng thì người phát âm ngừng lại và chuyển sang thực hiện việc cấu âm
cho âm nổ đứng sau. Âm nổ đứng sau được tạo ra và hoà vào nguyên âm đứng sau
nó. Như vậy, trong quá trình phát âm, có một quãng ngừng ngắn (short pause) giữa
hai âm nổ. Âm nổ đầu không được phát âm đầy đủ do ảnh hưởng của âm nổ đứng
sau. Vì vậy, hiện tượng này được gọi là nổ không triệt để. Ví dụ:
“followed by” / fɔlud bai /  / fɔlub bai /
5.2. Hiện tượng nổ bên (lateral plosion):
Khi đứng trước âm bên / l / là một âm nổ thì âm nổ được cấu âm nhưng không được
bật ra. Khi âm nổ sắp được bật ra thì chuyển sang thực hiện việc phát âm âm bên
(lateral). Đầu lưỡi luôn ở vị trí tiếp xúc với vùng lợi trong quá trình phát âm cả âm
nổ và âm bên. Luồng hơi thoát ra ngoài khoang miệng qua hai mép lưỡi. Không có
âm / / giữa âm nổ và âm bên. Ví dụ: “little” / litl /. Trong từ này, âm / t / được cấu
âm nhưng không được phát âm đầy đủ.
5.3. Hiện tượng nổ với luồng hơi thoát qua đường mũi (nasal plosion):
127
Hiện tượng này xảy ra khi đứng ngay sau âm nổ là một âm mũi. Cũng giống như
hiện tượng nổ bên, âm nổ được cấu âm nhưng khi sắp chuyển sang giai đoạn xả
luồng hơi thì đầu lưỡi được đặt vào vị trí cấu âm của âm mũi đứng sau. Luồng hơi
thoát ra ngoài qua khoang mũi. Không có âm /  / giữa âm nổ và âm mũi. Ví dụ:
“Garden” /ga:dn/.
6. ĐỒNG HOÁ ÂM NHÌN TỪ GÓC ĐỘ ÂM VỊ HỌC
Hiện tượng đồng hoá âm trong ngữ lưu là một trong những vấn đề cần phải được
nghiên cứu trong lý thuyết về âm vị, đặc biệt là vấn đề xác lập và nhận diện âm vị.
Chẳng hạn, âm vị / d / trong / gud / bị biến đổi thành /g/ trong /gug g:l/ (“good
girl”) và thành / b/ trong / gub bɔi/ (“good boy”). Vấn đề đặt ra là: Có phải âm vị /
d/ được thay thế bằng một âm vị khác trong các kết hợp từ “good girl” và “good
boy” hay không? Nếu đúng như vậy thì cần phải giải thích như thế nào về hiện tượng
răng hoá âm vị / d / trong kết hợp từ “good thing” cũng như / d / trở thành âm nổ
môi-răng (labiodental plosive) trong “good food”? Giải pháp được đưa ra là, âm vị
/d/ được hiện thực hoá bằng biến thể âm vị môi - môi (bilabial allophone) trong
“good boy” và biến thể âm ngạc mềm (velar allophone) trong “good girl”. Thực tế
này đòi hỏi người học phải phân biệt rành mạch hai khái niệm có liên quan đến nhau
nhưng thuộc hai bình diện khác nhau: “Âm vị” (phoneme) là khái niệm trừu tượng
thuộc bình diện ngôn ngữ (language) và “biến thể âm vị” (allophone) là khái niệm
thuộc bình diện lời nói (speech), là sự hiện thực hoá âm vị trong diễn ngôn.
7. THAY LỜI KẾT
Một vài suy nghĩ liên quan đến việc vận dụng những hiểu biết về hiện tượng đồng
hoá nhằm rèn luyện kỹ năng nói, đọc thành tiếng và nghe hiểu đối với người học
tiếng Anh như một ngoại ngữ:
7.1. Cho đến nay, vẫn có những ý kiến khác nhau về nội hàm của khái niệm đồng
hoá, chủ yếu liên quan đến các cấp độ, mức độ, phạm vi biến đổi âm thanh trong lời
nói giao tiếp thông thường (connected speech / speech continuum). Cách hiểu về
hiện tượng đồng hoá như được trình bày ở mục (1.) trên đây là một cách hiểu mang
tính “làm việc” (working definition), phục vụ các mục đích ứng dụng mà chủ yếu là
phục vụ việc dạy - học tiếng Anh.
7.2. Sự đồng hoá âm bị quy định bởi nhiều yếu tố thuộc về hệ thống âm thanh của
ngôn ngữ cũng như sự dung hợp, đan xen của các yếu tố này với các yếu tố gắn liền
với quá trình tương tác bằng phương tiện âm thanh ngôn ngữ trong những cảnh
128
huống (context of situation) cụ thể như trạng thái tâm lý của người sử dụng ngôn
ngữ, văn cảnh (co-text), dấu ấn văn hoá và thói quen phát âm của cá nhân, tốc độ
của diễn ngôn, ...
7.3. Vì những lí do trên, người học tiếng Anh như một ngoại ngữ không nhất thiết
phải học cách tái tạo trong lời nói của mình tất cả những hiện tượng đồng hoá.
Nhưng, những hiểu biết về các xu hướng đồng hoá (assimilatory tendencies) chi phối
từ (word) tiếng Anh trong văn cảnh sẽ giúp ích rất nhiều trong việc nhận biết và nghe
hiểu lời nói thông thường của người bản ngữ cũng như thực hành để đạt đến sự phát
âm chuẩn mực. Sự hiểu biết chắc chắn về các quy luật đồng hoá trong tiếng Anh
cũng sẽ giúp người học tránh được kiểu đồng hoá âm phi bản ngữ (un-English
assimilation). Chẳng hạn, sự đồng hoá sau đây là trái với quy luật đồng hoá (Được
lập thức chủ yếu dựa vào thủ pháp thống kê - định lượng và khái quát hoá) trong
tiếng Anh:
“I like that” / ai laig ðæt / (Sai về nhược hoá tiếng thanh - incorrect voicing)
“It was there” /it wð ð / (Sai ở sự biến đổi âm / z / của từ “was” sang vị trí cấu
âm của âm răng / ð / ở từ “there”).
Phương châm người học cần tuân thủ là:
(i) Luôn tinh chỉnh về phát âm trong quá trình thực hành nói, đọc thành tiếng (reading
aloud) một cách trau chuốt, cẩn thận.
(ii) Luôn có ý thức về các đặc điểm phát âm trong diễn ngôn được người bản ngữ
thực hiện với tốc độ nhanh trong giao tiếp thông thường như hiện tượng đồng hoá
(assimilation), mất âm (elision), nhịp điệu (rhythm), v.v..
129
NGỮ ĐIỆU: MỘT LOẠI HÌNH 18
DẤU HIỆU NGỮ VI (IFID) NỔI TRỘI TRONG TIẾNG ANH
1. Chức năng của ngữ điệu
Trong tiếng Anh, ngữ điệu thực hiện nhiều chức năng khác nhau. Sau đây là những
chức năng chính:
(i) Ngữ điệu cho phép thể hiện tình cảm, thái độ của người nói. Ngữ điệu chuyển
tải một loại nghĩa chuyên biệt trong khi hỏi và trả lời. Chức năng này được gọi là
chức năng biểu thị thái độ (attitudinal function). Cụ thể là:
- Ngữ điệu giáng/ đi xuống biểu thị sự khẳng định trong câu tường thuật (categoric
statements). Trong câu hỏi tách biệt / nối đuôi, ngữ điệu này thể hiện sự áp đặt, thúc
giục người được hỏi đồng ý với người hỏi về thông tin được đưa ra trong câu hỏi
(questions intended to be forceful statements):
She is a clever girl, \isn’t she?
- Ngữ điệu giáng - thăng (Dive) biểu thị thái độ không chắc chắn, lưỡng lự, dè dặt
hoặc mỉa mai của người nói:
Will She be late again vtoday?
- Ngữ điệu thăng/ đi lên kiểu 2 (The Take - off) thường biểu thị thái độ khó chịu,
bực mình hoặc tức giận của người nói:
Don’t you think she’ll be late again / today?
- Ngữ điệu thăng / đi lên kiểu 1 (The Glide - up) có xu hướng chuyển tải nghĩa nghi
vấn. Nó có thể là phương tiện bổ trợ chuyển đổi câu tường thuật thành câu hỏi. Điều
này có nghĩa là, khi hỏi dưới hình thức này, người nói đã tạo ra một hành vi ngôn
ngữ gián tiếp. Loại câu hỏi này (declarative question), về mặt ngữ nghĩa - ngữ dụng,
khác với kiểu câu hỏi như là sản phẩm của hành vi ngôn ngữ trực tiếp ở tính ngẫu
nhiên (casualness) của phát ngôn.
18
Võ Đại Quang (2001) - Bài đăng trên Tạp chí NGÔN NGỮ của UBKHXH & NV QG số 6 tháng 5/2001
130
(ii) Việc đặt trọng âm tiết điệu (tonic stress) vào một âm tiết cụ thể nào đó là dấu
hiệu chỉ ra rằng từ chứa âm tiết này được coi là từ quan trọng nhất trong đơn vị tiết
điệu (tone unit). Chức năng này được gọi là chức năng nhấn mạnh (accentual
function) của ngữ điệu. Vị trí thông thường nhất của từ được nhấn mạnh là từ mang
nghĩa từ vựng (lexical word) ở cuối câu. Mặt khác, bất cứ từ nào trong câu cũng có
thể được nhấn mạnh và từ được nhấn mạnh nhất luôn luôn chứa “âm tiết - điểm
nhấn” (tonic syllable). Ví dụ:
Did Mary break the vase yesterday morning?
Vị trí thông thường nhất của từ tiêu điểm (focus) là “morning”. Tiêu điểm (focus)
rơi vào các từ khác nhau thì sẽ dẫn đến sự giải thuyết khác nhau về nghĩa của câu.
Các khả năng có thể là: Nếu tiêu điểm (focus) rơi vào “Mary” thì câu có nghĩa là:
“Mary hay ai khác đã đánh vỡ chiếc bình? “. Nếu từ “break” được coi là tiêu điểm
thì câu lại có nghĩa: “Có phải Mary đã làm vỡ hay làm việc gì khác với chiếc bình?”.
Nếu tiêu điểm rơi vào “vase” thì câu lại có nghĩa: “Mary đã làm vỡ cái bình hay cái
gì khác?” Tiêu điểm hỏi ở “yesterday” sẽ dẫn đến giải thuyết: “Mary làm vỡ chiếc
bình ngày hôm qua hay vào ngày khác?”
(iii) Người nghe có thể nhận biết được cấu trúc cú pháp của hình thức ngôn ngữ đang
được chuyển tải bằng cách giải thuyết thông tin hàm chứa trong ngữ điệu: sự định
vị ranh giới giữa các cụm từ, mệnh đề và câu, sự khác nhau giữa câu tường thuật và
câu hỏi, quan hệ phụ thuộc về ngữ pháp,... Tất cả những khả năng đó thuộc về chức
năng ngữ pháp của ngữ điệu. Có những câu hỏi mà sự mập mờ về nghĩa ở hình
thức chữ viết chỉ có thể được hiển minh hoá bằng ngữ điệu trong hội thoại. Quan sát
ví dụ:
a) Did those who sold vquickly make a profit?
b) Did those who vsold quickly make a profit?
Việc phân cắt câu thành những nhóm ngữ điệu khác nhau và việc sử dụng những
ngữ điệu khác nhau trong từng nhóm đã dẫn đến sự giải thuyết khác nha về nghĩa
của câu trên: a) Was a profit made by those who sold quickly? b) Was a profit quickly
made by those who sold? Việc phân định ranh giới nhóm ngữ điệu cũng giúp người
nghe phân giải cấu trúc ngữ pháp của câu hỏi. Ví dụ:
a) Are the Conservatives who vlike the proposal  pleased?
131
(= Are some Conservatives pleased?)
b) Are the vConservatives who vlike the proposal pleased?
(= Are all Conservatives pleased?)
Trong câu trên, ngữ điệu giúp làm sáng rõ sự khác nhau trong nội dung ngữ nghĩa
của câu với mệnh đề quan hệ hạn định (restrictive relative clause) và không hạn định
(nonrestrictive relative clause) trong chức năng bổ tố (postmodifier) trong danh ngữ.
Một trong những thành tố của ngữ điệu được coi là có ý nghĩa về mặt ngữ pháp là
đường nét ngôn điệu (contour) ở âm tiết tiết điệu (tonic syllable). Ngữ điệu đặc trưng
của câu hỏi Yes - No question trong tiếng Anh là ngữ điệu đi lên và, trong câu hỏi
có từ hỏi là ngữ điệu đi xuống. Nhưng, ngữ điệu
đi xuống có thể được sử dụng với câu hỏi không có từ hỏi (Yes - No question) khi
câu hỏi này được dùng để buộc người đối thoại đồng ý với người nói, và, ngữ điệu
đi lên có thể được dùng với câu hỏi có từ hỏi (Wh-question) khi người hỏi nóng
lòng muốn thu nhận thông tin. Ngữ điệu thăng trong câu hỏi tách biệt (tag question
/ disjunctive question) có chức năng như một lời đề nghị người được hỏi cung cấp
thông tin. Cũng loại câu hỏi này, nếu được dùng với ngữ điệu đi xuống, sẽ có hàm
nghĩa: Người nói đã tin rằng thông tin nghi vấn trong câu hỏi là đúng với thực tế, và
khi hỏi, người hỏi chờ đợi sự khẳng định từ người được hỏi. Quan sát:
a) They .are .coming on \Tuesday, \aren’t they? (like a forceful statement).
b) They .are .coming on \Tuesday, /aren’t they? (seeking information).
Trong tiếng Anh, trong nhiều trường hợp, ngữ điệu là phương tiện hình thức duy
nhất để phân biệt giữa câu hỏi và câu tường thuật. Ngữ điệu “bất thường” trong câu
hỏi là dấu hiệu ngữ vi (IFID) của một loại hành vi ngôn ngữ gián tiếp và luôn kèm
theo thông tin ngữ dụng bổ trợ. Chẳng hạn:
- Việc xuống giọng ở câu hỏi, đôi khi, trong ngữ cảnh cụ thể, diễn tả sự thất vọng.
Ví dụ:
You sold that lovely bracelet, did you?
(I am sorry you did).
132
- Ngữ điệu Take - off ở tag - questions, ngoài cách dùng thông thường mang tính
trung hoà là tìm kiếm sự xác nhận phủ định hoặc xác nhận khẳng định nội dung được
đưa ra trong câu trần thuật thì, trong những hoàn cảnh nhất định, có thể truyền đạt
sự không tin tưởng, nghi ngờ, thậm chí đe doạ từ phía người nói thay vì tìm kiếm
một câu trả lời. Ví dụ: You call this day’s
work , do you ?( I certainly don’t); I ‘ll get my money back , will I ? ( I don’t
believe it).
Từ những ví dụ ở trên, sẽ có lý nếu nói rằng, sự khác nhau về nghĩa được chuyển tải
bằng ngữ điệu là chỗ tiếp nối, chỗ gối lên nhau giữa chức năng biểu thị thái độ và
chức năng ngữ pháp của ngữ điệu, đặc biệt là trong các loại câu hỏi.
(iv) Xem xét lời nói ở phối cảnh rộng hơn, chúng ta có thể thấy rằng ngữ điệu giúp
người nghe xác định được thông tin đã biết (given information) cũng như thông tin
mới (new information). Trong hội thoại, ngữ điệu có thể chuyển tải đến người nghe
thông tin về sự chờ đợi của người hỏi, định hướng phản ứng của người được hỏi đối
với câu hỏi. Ngữ điệu là một trong những phương tiện định hướng cho người nghe
chú ý vào những thông tin được cho là quan trọng trong thông điệp (attention
focusing). Ngữ điệu cũng được sử dụng để liên kết các phát ngôn, các câu trong một
cuộc thoại, hay nói cách khác, là điều chỉnh hành vi cuộc thoại (regulation of
conversational behaviour). Những chức năng như vậy là chức năng diễn ngôn
(discourse function) của ngữ điệu.
Phạm vi gối lên nhau giữa chức năng nhấn mạnh, chức năng ngữ pháp và chức
năng diễn ngôn là khả năng của ngữ điệu chỉ ra mối quan hệ giữa một yếu tố ngôn
ngữ và cảnh huống mà trong đó nó xuất hiện. Quan hệ đó được gọi là quan hệ ngữ
đoạn (syntagmatic relationship).
Phần sau đây sẽ đề cập đến chức năng định hướng sự chú ý của người nghe và chức
năng định hướng sự trả lời trong hội thoại - những chức năng quan trọng của ngữ
điệu tiếng Anh khi được nhìn nhận như là một loại hình dấu hiệu ngữ vi.
2. Chức năng định hướng sự chú ý đối với người nghe của ngữ điệu tiếng Anh
trong diễn ngôn được thể hiện ở những đặc điểm sau:
- Khả năng đặt trọng âm tiết điệu (tonic stress) vào âm tiết thích hợp của một từ cụ
thể trong đơn vị tiết điệu (tone unit). Ví dụ:
She went to \Scotland.

133
- Khả năng biểu thị thông tin đã biết và thông tin mới của ngữ điệu trong nhóm ngữ
điệu. Quan sát:
Since the vlast time we metwhen we had that huge vdinnerI’ve been on a /\diet
Hai nhóm ngữ điệu đầu đưa ra thông tin có liên quan nhưng không phải là thông tin
mới đối với người nghe. Nhóm ngữ điệu cuối là nhóm cung cấp thông tin mới. Có
thể nói rằng, trong tiếng Anh, ở phạm vi và mức độ nhất định, ngữ điệu đi xuống
là ngữ điệu cung cấp thông tin mới và ngữ điệu đi lên (Glide - up), ngữ điệu
giáng - thăng (Dive) cung cấp thông tin đã được biết (shared / given information).
- Một phương thức định hướng thông tin khác của ngữ điệu là quan hệ phụ thuộc
(intonational subordination). Phương thức này có thể được diễn giải như sau: Khi
một nhóm tiết điệu (tone unit) cụ thể nào đó được coi là ít quan trọng hơn so với các
nhóm khác trong câu thì, như là hệ quả, những đơn vị tiết điệu đứng bên cạnh sẽ có
tầm quan trọng lớn hơn trong mối tương quan so sánh với nhóm tiết điệu ít quan
trọng tương ứng. Ví dụ:
a)As I expect you ‘ve \heard they are only admitting e \mergency cases.
b) The Japa vnese for some reason or /other drive on the \left like \us/.
Quan sát các câu trên trong hội thoại có thể thấy rằng: Nhóm tiết điệu thứ nhất của
(a), nhóm thức hai và thứ tư của (b) có thể được coi như là những nhóm tiết điệu
phụ. Đặc điểm ngôn điệu trong những nhóm này là:
- Có sự chuyển dịch sang cao độ / âm vực thấp hơn (lower pitch range / low key).
- Tốc độ tăng dần (increased speed).
- Biên độ (âm vực) hẹp hơn (narrower range of pitch).
- Độ vang / âm lượng thấp hơn (lower loudness), so với những nhóm ngữ điệu không
phụ thuộc (non-subordinate tone units).
3. Chức năng định hướng trả lời trong việc điều tiết hành vi cuộc thoại
Người nói sử dụng các thành tố điệu tính (prosodic components) khác nhau để chỉ
ra cho người khác thấy rằng người nói đã kết thúc lượt lời và chờ đợi phản ứng của
người đối thoại. Các ngữ điệu khác nhau sẽ đòi hỏi người đối thoại có những phản
ứng khác nhau. Chẳng hạn, ngữ điệu đi xuống ở câu hỏi tách biệt đòi hỏi người được
134
hỏi đồng ý với người hỏi. Ngữ điệu đi lên trong loại câu hỏi này yêu cầu người được
hỏi xác nhận thông tin nghi vấn theo hướng khẳng định hoặc phủ định. Sự thay đổi
ngữ vực là yếu tố quan trọng trong việc truyền báo thông tin trong tương tác hội
thoại. Ngữ điệu cùng với ngôn ngữ cử chỉ (body language) có khả năng xác lập,
khẳng định vị thế (status) của những người tham gia đối thoại, hỗ trợ cho cuộc thoại
diễn tiến thành công.
135
NGHIÊN CỨU ĐỐI SÁNH PHƯƠNG TIỆN NGỮ DỤNG
TRONG CÂU HỎI CHÍNH DANH TIẾNG ANH VÀ TIẾNG VIỆT:
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN19
PGS. TS. Võ Đại Quang20
Giảng viên cao cấp
Trường Đại học Ngoại ngữ - ĐHQGHN, Phạm Văn Đồng, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam
Tóm tắt: Bài viết này được thiết kế như một nghiên cứu tổng quan đối
với các phương tiện ngữ dụng trong câu hỏi chính danh tiếng Anh và tiếng
Việt. Hai tâm điểm của bài viết này là: (i) Cơ sở lý luận và những nội dung
cần có của một nghiên cứu đối sánh các phương tiện ngữ dụng trong câu
hỏi chính danh tiếng Anh và tiếng Việt; và (ii) Những gợi mở mang tính
phương pháp luận trong nghiên cứu đối sánh các phương tiện ngữ dụng
trong câu hỏi chính danh tiếng Anh và tiếng Việt.
Từ khóa: phương tiện, ngữ dụng, câu hỏi chính danh, nghiên cứu đối
sánh, tiếng Anh, tiếng Việt
Abstract: This article centers around these two focuses: (i) Theoretical
background and related issues to be set under investigation in the
comparative-contrastive analysis of pragmatic means and devices in English
and Vietnamese genuine questions; and (ii) Methodologically theoretical
considerations in conducting comparative-contrastive research into
questions in general and English and Vietnamese genuine questions in
particular.
Key words: phương tiện (means and devices), ngữ dụng (pragmatics),
câu hỏi chính danh (genuine questions), nghiên cứu đối sánh (comparative-
contrastive research), tiếng Anh (English), tiếng Việt (Vietnamese)
1. Đặt vấn đề
1.1. Mục đích, mục tiêu của nghiên cứu
Câu hỏi chính danh (genuine questions) là một trong những thực thể ngôn ngữ
sở hữu nhiều nét nghĩa tình thái được biểu hiện qua các phương tiện ngữ dụng. Việc
nghiên cứu đối sánh các phương tiện ngữ dụng trong câu hỏi chính danh tiếng Anh
và tiếng Việt đem lại những ứng dụng hữu ích trong việc sử dụng ngôn từ, trong dịch
19
Bài đăng trên Tạp chí KHOA HỌC NGOẠI NGỮ của Trường Đại học Hà Nội, ISSN 1859-2503, số 58/2019
20
ĐT: 0903410341
E-mail: vodaiquang8@gmail.com
136
thuật, trong việc dạy-học hai thứ tiếng này như những ngoại ngữ. Đồng thời, ở mức
độ nhất định, việc nghiên cứu đối sánh này cũng góp phần quan trọng trong việc
đem lại những ý tưởng liên quan đến các cách tiếp cận khác nhau đối với các vấn đề
lý thuyết ngôn ngữ học.
Với nhận thức như vậy, dựa vào các tài liệu tham khảo, bài viết này là một cố
gắng nhằm tổng quan, xác định rõ hơn những vấn đề lý luận cơ bản phục vụ việc
nghiên cứu đối sánh các phương tiện ngữ dụng trong câu hỏi chính danh tiếng Anh
và tiếng Việt. Những vấn đề lý luận cơ bản được trình bày ở đây là (i) Những vấn
đề liên quan đến cơ sở ngôn ngữ học và (ii) Những vấn đề liên quan đến phương
pháp luận nghiên cứu.
1.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu được thể hiện rõ trong tiêu đề của bài viết. Tuy nhiên, để
định vị chính xác phạm vi này, cần giải thích thêm về các khái niệm trực tiếp liên
quan là: ‘nghiên cứu đối sánh’, ‘câu hỏi chính danh’, ‘phương tiện ngữ dụng’.
1.2.1. Khái niệm ‘nghiên cứu đối sánh’
‘Đối sánh’ là cách diễn đạt ngắn gọn sự kết hợp của hai từ ‘so sánh’ và ‘đối
chiếu’. Trong công trình này, nội dung của thuật ngữ “so sánh” đựợc hiểu là phương
thức tư duy khoa học, được sử dụng trong tất cả các quá trình nhận thức, phân biệt
với cách hiểu ‘so sánh’ như một phương pháp nghiên cứu cơ bản trong ngôn ngữ
học. ‘Đối chiếu’ được hiểu là một hệ phương pháp nghiên cứu có một hệ thống
nguyên tắc, thủ pháp nghiên cứu riêng. Phương pháp đối chiếu có kế thừa và sử dụng
nhiều yếu tố, thủ pháp của nghiên cứu miêu tả và so sánh lịch sử.
1.2.2. Khái niệm ‘Câu hỏi chính danh’
“Câu hỏi chính danh”, trong bài viết này, được hiểu là những câu hỏi hướng
đích, nhằm tìm kiếm thông tin mà người hỏi chưa biết và muốn biết. Đó là những
câu hỏi được đặt ra trong những hoàn cảnh mà nhà nghiên cứu Lê Đông, J. Searle
và nhiều tác giả khác đã xác định là có những đặc trưng cơ bản sau: a. Người nói
không biết câu trả lời; b. Người nói muốn biết câu trả lời và hướng tới người
đối thoại để nhận được thông tin đó. Có thể nói rằng, câu hỏi chính danh là bộ
phận trung tâm cốt lõi trong các kiểu câu hỏi của mỗi ngôn ngữ. Những vấn đề ngữ
nghĩa-ngữ dụng liên quan đến câu hỏi chính danh có vai trò quan trọng hàng đầu đối
với việc nghiên cứu về câu hỏi nói chung. ‘Câu hỏi chính danh’ có cấu trúc chuyên
biệt là cấu trúc nghi vấn. Đây là tiêu chí hình thức giúp phân biệt ‘Câu hỏi chính
danh’ với các kiểu câu khác. Xét theo cách phân loại hành vi ngôn ngữ (speech act)
của J. Searle, câu hỏi chính danh là loại câu hỏi có sự tương ứng giữa cấu trúc nghi
vấn (interrogative structure) và chức năng hỏi (questioning). Với tư cách là phát
137
ngôn, câu hỏi chính danh là sản phẩm của hành vi ngôn ngữ / hành động hỏi trực
tiếp (direct speech act).
Hiện nay, các nhà nghiên cứu đã và đang quan tâm đến sự khu biệt giữa ‘Câu
hỏi chính danh’ và ‘Câu hỏi đích thực’ (Hoàng Thị Yến, 2018)
1.2.3. Khái niệm ‘Phương tiện ngữ dụng’
Các phát ngôn là thành phẩm của các hành vi ngôn ngữ (hành động ngôn từ -
speech act) với hợp phần là sự tích hợp các mối quan hệ thuộc hệ thống ngôn ngữ
và phi ngôn ngữ. Các quan hệ này quy định cấu trúc ngữ nghĩa-ngữ dụng cơ bản của
câu như: các kiểu quan hệ giữa người nói - người nghe, phát ngôn và thực tại được
phản ánh trong phát ngôn. Phát ngôn luôn được sản sinh trong những cảnh huống
(context of situation) cụ thể. Nghĩa của câu luôn được cụ thể hoá, chính xác hoá bằng
hàng loạt sắc thái ngữ nghĩa-ngữ dụng đa dạng, đan bện vào nhau. Cấu trúc nghĩa
của câu là kết quả của sự tích hợp thông tin đa dạng, đa chiều do nhu cầu định hướng,
tương thích của chủ thể phát ngôn với mục đích giao tiếp và vị trí của câu trong diễn
ngôn. Những sắc thái ngữ nghĩa-ngữ dụng đa dạng được lặp đi, lặp lại thông qua các
phương tiện ngôn ngữ nhất định là một trong những loại thông tin ngữ dụng của
hành vi ngôn ngữ. Trong phạm vi các câu hỏi, những thông tin tình thái đặc trưng đi
kèm với hành vi hỏi được lặp đi lặp lại thông qua những phương tiện nhất định tạo
nên một sự ổn định về mặt ngữ dụng có tính chuyên biệt cao sẽ được xem như là
những thông tin ngữ dụng của hành vi hỏi. Các phương tiện ngữ dụng thường xuất
hiện trong câu hỏi nói chung và trong câu hỏi chính danh nói riêng là: tiểu từ tình
thái, trợ động từ tình thái, trạng từ tình thái, động từ ngữ vi (performatives), biểu
thức rào đón (hedges), hô ngữ/thành phần hô gọi (vocatives), kính ngữ (honorifics),
khuôn hỏi (patterns), một số mô hình câu được sử dụng như những khuôn mẫu
(cliché), ngôn điệu (prosody).
2. Phương pháp nghiên cứu
2.1. Câu hỏi nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu được trình bày ở mục ‘Đặt vấn đề’ trên đây có thể được
chi tiết hóa thành hai câu hỏi nghiên cứu sau:
Câu hỏi 1: Việc nghiên cứu đối sánh các phương tiện ngữ dụng trong câu hỏi
chính danh tiếng Anh và tiếng Việt có thể được dựa trên những cơ sở lý luận nào?
Câu hỏi 2: Khi nghiên cứu đối sánh các phương tiện ngữ dụng trong câu hỏi
chính danh tiếng Anh và tiếng Việt thì nghiên cứu như thế nào?
2.2. Kỹ thuật nghiên cứu cụ thể
138
Nghiên cứu này được xác định là một nghiên cứu tổng quan. Do vậy, kỹ thuật
(technique) nghiên cứu chủ đạo là nghiên cứu tổng quan, khái quát hóa và hệ thống
hóa.
2.3. Nguồn ví dụ minh họa
Các ví dụ minh họa cho nội dung trình bày được lấy từ:
- Các công trình nghiên cứu tiếng Anh và tiếng Việt
- Các bản dịch song ngữ Anh - Việt
- Sách, báo đơn ngữ tiếng Anh, tiếng Việt
- Ví dụ của tác giả với tư cách là người bản ngữ tiếng Việt
3. Kết quả nghiên cứu tổng quan
Kết quả nghiên cứu tổng quan được trình bày theo hai câu hỏi nghiên cứu đã
nêu ở trên.
3.1. Những vấn đề lý luận cần yếu cho nghiên cứu đối sánh các phương tiện
ngữ dụng
3.1.1. Bình diện ngữ nghĩa-ngữ dụng của việc nghiên cứu đối sánh câu hỏi
chính danh: (i) Mối quan hệ giữa hỏi và trả lời, (ii) Vai rò của người hỏi và hành vi
hỏi, (iii) Mối quan hệ giữa tình thái và nội dung mệnh đề.
Trước hết, cần phải nói rằng, trọng tâm nghiên cứu của bài báo là tập trung vào
hành vi hỏi. Nhưng, công việc này khó có thể được thực hiện tốt nếu không đặt nó
vào trong mối quan hệ thường trực với hành vi trả lời, vì hỏi và trả lời luôn gắn bó
với nhau một cách chặt chẽ trong giao tiếp đối thoại, tạo thành những cặp kế cận
(adjacency pairs) hoặc chuỗi chêm xen (insertion sequence). Lê Đông (1996) đã
trình bày một cách hệ thống và biện chứng mối quan hệ giữa hỏi và trả lời/đáp. Mối
quan hệ này có thể được hình dung như sau: Hỏi chính danh muốn lấy trả lời làm
hiệu quả của hành vi làm lý do để tồn tại. Không mấy ai đưa ra câu hỏi nếu như biết
chắc là sẽ không nhận được câu trả lời, câu đáp hoặc các tín hiệu phản hồi (feedback).
Trả lời xuất hiện là do hỏi. Nội dung của trả lời là phần còn chưa rõ nên bị bỏ trống
ở hỏi. Nói tóm lại, hỏi và trả lời giả định sự tồn tại cho nhau vì hỏi là phương thức
tìm kiếm thông tin, còn trả lời là phương thức cung cấp thông tin. Hỏi thường nắm
vai trò chủ động hơn trong hoạt động giao tiếp. Bên trong mối quan hệ này chứa
đựng rất nhiều vấn đề liên quan đến quy tắc tổ chức câu hỏi và câu trả lời, hay nói
cách khác, là quy tắc tổ chức liên kết đối thoại: hỏi cái gì thì trả lời cái ấy. Mối quan
hệ này cũng chứa đựng những kiểu tương tác ngữ nghĩa-ngữ dụng đa dạng, có tính
139
đặc trưng cho các hành vi giao tiếp. Hỏi và trả lời là các hành vi thể hiện rõ nhất mối
quan hệ giao tiếp bằng ngôn ngữ. Bởi lẽ, các hành vi ngôn ngữ khác như biểu hiện
(representative), cam kết (commissive), tuyên bố (declaration/declarative), biểu cảm
(expressive) thường không đòi hỏi một "phản ứng" bằng lời. Có thể nói rằng, ngoài
hỏi và trả lời, khó có thể tìm ở các loại hành vi ngôn ngữ khác sự tương tác chặt chẽ
về phương diện ngữ nghĩa-ngữ dụng như vậy. Do đó, nghiên cứu hành vi hỏi trong
mối tương quan có tính thường trực với hành vi trả lời là cần thiết. Bằng cách đó, có
thể phát hiện, phân tích một cách đầy đủ các đặc điểm ngữ nghĩa-ngữ dụng liên quan
đến hành vi hỏi.
Khi hỏi, người hỏi đảm nhiệm vai trò của người tìm kiếm thông tin và yêu cầu
người nghe đảm nhiệm vai trò là người cung cấp thông tin được yêu cầu. Xét trong
tương quan đó, hành vi hỏi có thể được xem là cùng một lúc đảm nhiệm một số vai
trò sau đây: (i) Hiện thực hoá nhu cầu tìm kiếm thông tin của người hỏi; (ii) Hiển thị
các vai tạm thời do người hỏi và người nghe đảm nhiệm; (iii) Khu trú phạm vi thông
tin cần tìm kiếm, cần được giải đáp. Cách diễn đạt “khu trú” ở đây được sử dụng với
nghĩa: Phát ngôn hỏi, bằng việc xử lý các sự kiện ngôn ngữ trong tương quan với
ngữ cảnh, giúp cho người được hỏi thông qua hành vi này có thể xác định một cách
chính xác thông tin mà người hỏi đang tìm kiếm. Nói cách khác, câu hỏi giúp người
nghe xác định được trọng tâm thông báo (trọng tâm nghi vấn / điểm hỏi). Điều này
liên quan đến cách thức tổ chức câu hỏi. Ẩn chứa trong hành vi hỏi, cũng giống như
các loại hành vi ngôn ngữ khác, là hàng loạt thông tin ngữ dụng về người hỏi, ngữ
cảnh, người tiếp nhận, mối quan hệ tương tác giữa người hỏi và người nghe. Trong
đó, phần thông tin quan trọng là thông tin tình thái. Vì tính chất quan yếu của tình
thái trong câu hỏi, chúng tôi sẽ trình bày thêm những nội dung tình thái thường được
đề cập đến trong các công trình nghiên cứu về câu hỏi chính danh.
Khái niệm ‘tình thái’ (modality) là một khái niệm đang còn để ngỏ cho một loạt
các định nghĩa có thể có. Cách hiểu thông thường là: Tình thái quy chiếu tới ‘thái
độ’ hay ‘ý kiến’ của người nói. Giữa tình thái và nội dung mệnh đề (propositional
content) của phát ngôn có mối quan hệ mật thiết. Tình thái có thể được xem như là
những thông tin đi kèm với nội dung mệnh đề. Phạm vi ảnh hưởng của tình thái liên
quan, bao chứa toàn bộ mệnh đề. Nó lấy nội dung mệnh đề (propositional content)
làm chỗ dựa để thực hiện chức năng của mình (đánh giá, nhận xét, v.v. …). Trong
những cách trình bày về mối quan hệ này, cách hình dung của T. Givón là cụ thể và
dễ hiểu hơn cả. Ông viết: "Tình thái phát ngôn kết hợp với mệnh đề có thể giống
như vỏ ốc (tình thái) bao chứa ruột ốc (mệnh đề) nhưng không quấy nhiễu đến phần
cốt lõi bên trong. Khung phát ngôn của các mệnh đề - các tham tố (arguments), kiểu
loại vị từ (predicator), tính chi phối - cũng như các yếu tố từ vựng dùng để lấp đầy
các vị trí khác nhau của khung mệnh đề chịu nhiều ảnh hưởng của tình thái bao bọc
140
quanh nó” (Bollinger, 1972: 170). Cách diễn đạt này khiến ta nghĩ đến một tương
quan có tính ẩn dụ khác là, nếu không có sự che chở bao bọc của vỏ ốc, thì bản thân
con ốc cũng không thể tồn tại như một cơ thể sống được. Nội dung mệnh đề cần có
sự che chở, bao bọc của tình thái để có thể tồn tại như là một phát ngôn sống động
trong hoạt động giao tiếp. Vì vậy, luôn có xu hướng xem tình thái như là một yếu tố
cần thiết để cho một đơn vị thông tin của ngôn ngữ có thể xuất hiện với tư cách là
một phát ngôn.
3.1.2. Trục ngữ dụng cơ bản của câu hỏi: Tiền giả định (TGĐ) và thông tin
chưa biết-cần biết
“Tiền giả định là phần thông tin nằm trong nghĩa của câu mà người nói cho là
đương nhiên như vậy trước khi tạo ra một phát ngôn” (Yule, 1997: 25). Tiền giả định
liên quan đến chủ thể phát ngôn. Khái niệm tiền giả định thường hay bị giải thuyết
nhầm lẫn với hệ luận / thông tin kéo theo (entailment). “Hệ luận/Thông tin kéo theo
là thông tin được giải thuyết theo logic từ thông tin được truyền báo trong phát ngôn.
Câu (sentence) chứ không phải người nói (speaker) có hệ luận” (Yule, 1997:25).
TGĐ có vai trò quan trọng trong việc xây dựng lý thuyết hỏi vì (Lê Đông &
Hùng Việt, 1995): a. Không thể đặt câu hỏi mà không có TGĐ chân thực làm cơ sở
cho nó; b. Không thể đưa ra câu trả lời thực thụ mà không thừa nhận TGĐ của câu
hỏi. TGĐ của câu hỏi không chỉ tạo cho câu hỏi một cấu trúc ngữ nghĩa hợp lý, một
vị thế hành chức bình thường, mà nó còn tạo nên sự thống nhất về logic-ngữ nghĩa
giữa hỏi và trả lời, bảo đảm sự tương hợp về hiệu lực tại lời giữa hai loại hành vi
này. Ngoài ra, có một số tác động khác của tiền giả định đối với câu trả lời, đối với
sự tương tác qua lại giữa hỏi - trả lời. Một số hiệu lực ngữ dụng có thể được tạo ra
thông qua việc vi phạm TGĐ một cách có chủ ý nhằm thực hiện những chiến thuật
giao tiếp được lựa chọn (biện thuyết, hỏi cung, bắt nọn, hay điều tra dư lụân xã hội,
v.v..). Việc trọng tâm thông báo đi kèm với điểm hỏi và mang đặc điểm nằm ngoài
TGĐ cấu trúc là một thuộc tính ngữ dụng quan trọng của hành vi hỏi.
Trong câu hỏi chính danh, tiền giả định có một vai trò quan trọng trong việc
xác định, hình thành cấu trúc thông báo, đặc biệt là với những câu hỏi mà trọng
tâm thông báo rơi vào một thành tố bộ phận nào đó của cấu trúc mệnh đề hỏi. Nội
dung này có thể được trình bày rõ hơn qua ví dụ sau: - Who did it? (Ai đã làm việc
này?). Phát ngôn này có tiền giả định là "Someone did it" (Một người nào đó đã làm
việc này). Người hỏi, do không biết cụ thể là ai, nên đã có câu hỏi như trên, với mục
đích muốn biết cụ thể là ‘người nào’ đã làm điều đó. Xem xét tiền giả định và cấu
trúc mệnh đề của câu hỏi trên, ta thấy chúng có chung bộ phận "did it". Điều này
cũng có nghĩa là, trong cấu trúc mệnh đề của câu hỏi trên, nếu gạt bỏ phần nằm trong
phạm vi của tiền giả định, thì sẽ còn lại bộ phận thông báo của câu hỏi. Nói cách
141
khác, tiền giả định có vai trò xác định trọng tâm thông báo của câu hỏi. Nó góp phần
giúp cho người được hỏi xác định đúng trọng tâm thông báo này để có thể có câu trả
lời thích hợp, đặc biệt là đối với những câu hỏi chính danh không dùng đại từ nghi
vấn.
Thông tin chưa biết-cần biết là một bộ phận trong cấu trúc thông tin của câu
hỏi. Không có nhu cầu được biết thì không có hành vi hỏi. Nhu cầu này nảy sinh từ
sự thiếu/không biết thông tin. Mặt khác, hành vi hỏi cũng không thể có được nếu
không dựa vào sự tin tưởng (giả định) rằng người được hỏi biết thông tin chưa biết-
cần biết đó. TGĐ cấu trúc trong câu hỏi đã cung cấp cho câu hỏi một khung ngữ
nghĩa-ngữ dụng xác định. Cái chưa biết-cần biết cung cấp phần trọng tâm thông báo
(điểm hỏi). Đó là hai bộ phận chính yếu của câu hỏi. Thông tin chưa biết-cần biết ở
những kiểu câu hỏi khác nhau thì có những đặc điểm ngữ nghĩa-ngữ dụng khác nhau.
Các kiểu câu hỏi có đặc điểm chung là đưa thông tin chưa biết-cần biết vào một kiểu
quan hệ: Quan hệ lựa chọn. Câu hỏi có khả năng lựa chọn bị giới hạn ở mức tối thiểu
(thường ở hai khả năng), ở mức thấp (nhiều hơn hai khả năng) và ở mức không giới
hạn. Cụ thể như sau:
a. Mức không giới hạn: Câu hỏi có chứa đại từ hỏi (trong tiếng Anh là Wh-
question). Loại câu hỏi này có thể xem như là một hàm mệnh đề có chứa biến tố X
(đại từ hỏi -WH pronoun) có vô số khả năng lựa chọn (về mặt lý thuyết), và người
trả lời có nhiệm vụ lựa chọn một/một vài khả năng để trả lời.
b. Mức bị giới hạn: Câu hỏi không chứa đại từ hỏi (trong tiếng Anh là Yes-No
question).
Cách xem xét như vậy là nặng về logic. Một cách xem xét khác được hình thành
dựa vào mối tương quan giữa cái chưa biết-cần biết và cấu trúc hình thức của câu
hỏi. Theo cách nhìn nhận này, có thể có những loại sau đây: (i) Câu hỏi toàn bộ/tổng
quát (general question): Câu hỏi mà thông tin chưa biết-cần biết bao trùm toàn bộ
nội dung mệnh đề (propositional content) của câu hỏi. Hay nói cách khác, đây là câu
hỏi lựa chọn sự kiện ở dạng: P hay không P; (ii) Câu hỏi bộ phận: Thông tin chưa
biết-cần biết tồn tại ở một bộ phận nào đó của câu. Sự chia cắt này cũng không hợp
lý, nặng về hình thức. Bởi vì, xét về mặt ngữ nghĩa-ngữ dụng, thông tin chưa biết-
cần biết trong câu hỏi toàn bộ thường nằm ở một bộ phận nào đó. Một phát ngôn,
dưới góc độ hành vi ngôn ngữ (speech act perspective), có trọng tâm thông báo của
nó không phụ thuộc vào cấu trúc, mà phụ thuộc vào hoàn cảnh giao tiếp. Trường
hợp người hỏi muốn người trả lời (lựa chọn) xác nhận hay phủ nhận toàn bộ sự kiện
được nêu trong câu hỏi toàn bộ thường là không thông dụng. Do vậy, hai vấn đề nảy
sinh sau đây cần được giải quyết: (i) Có thể dựa vào thông tin chưa biết-cần biết để
142
qui tất cả các câu hỏi vào phạm trù lựa chọn hay không? (ii) Có những dạng lựa chọn
nào trong câu hỏi?
Những nhận xét, phân tích ở trên cho thấy rằng, thông tin chưa biết-cần biết,
bao giờ cũng có mối tương quan nhất định với những thông tin đã biết, hay nói cách
khác, với những dấu hiệu tiền đề của câu hỏi. Ví dụ: Phải dựa trên những dấu hiệu
nào đó thì câu hỏi “Bố đến à?” (Lê Đông, 1996) mới được hỏi, tức phải có dấu hiệu:
bố đến/có người đến và người đó có thể là bố. So sánh với câu này thì việc xác định
thông tin chưa biết-cần biết trong câu hỏi Bố đến hay không đến? dường như không
dựa vào dấu hiệu tương tự. Nhưng, giống như câu trên, sự sản sinh câu hỏi này cũng
có nguyên do. Trong câu trước, khả năng lựa chọn ngầm ẩn (xác nhận/phủ nhận sự
kiện ‘Bố đến’) bao trùm toàn bộ nội dung phán đoán. Câu sau chứa đựng các khả
năng (lựa chọn) hiển ngôn và chỉ có tính bộ phận: đến/ không đến. Do vậy chúng ta
có thể đề cập đến những dạng lựa chọn khác nhau tồn tại trong câu hỏi. Những câu
hỏi thuộc dạng “Wh-question” chứa đựng vô số khả năng lựa chọn ngầm ẩn. Điều
này chỉ có tính chất lý thuyết. Trên thực tế, khó có thể nói đến sự lựa chọn khi người
ta không thể kiểm soát hết các khả năng lựa chọn được câu hỏi chuyển tải. Và, nếu
xét ở phạm trù tình thái ‘thực/phi thực’ (alethic/nonalethic), thì đối với những sự
kiện “phi thực”, không thể có một cơ sở lựa chọn thực tế nào. Từ đó, có thể nói rằng,
không thể qui tất cả các dạng câu hỏi vào phạm trù lựa chọn.
Thông tin chưa biết-cần biết, tuy có mối quan hệ chặt chẽ với cái đã biết trong
câu hỏi, nhưng vị thế ngữ nghĩa-ngữ dụng của nó khác hẳn: Nó là tiêu điểm về mặt
thông báo, là đích, là động cơ thúc đẩy của hành vi hỏi. Trong nhiều trường hợp,
biểu thức ngôn ngữ chứa đụng thông tin này có thể độc lập tạo thành câu hỏi. Ví dụ:
What? A book? Vì vậy, hoàn toàn có thể dựa vào các đặc trưng khái quát của chúng
để phân loại các câu hỏi thành: Câu hỏi lựa chọn/câu hỏi không lựa chọn. Các câu
hỏi lựa chọn có thể được phân thành câu hỏi lựa chọn hiển ngôn và câu hỏi lựa chọn
ngầm ẩn. Đây là cách mà Lê Đông đã áp dụng cho tiếng Việt. Trong các công trình
nghiên cứu tiếng Anh, thường thấy có sự phân chia câu hỏi theo cấu trúc và kiểu loại
câu trả lời thành ba loại (Quirk, R. & Greenbaum, S., 1973) như sau: (i) Yes-No
questions; (ii) Wh-questions; (iii) Alternative questions. “Yes-No questions” bao
gồm bốn tiểu loại: a. Câu hỏi sử dụng trợ động từ như tác tử hỏi ở đầu câu (Genuine
Yes - No question); b. Câu hỏi tách biệt (Tag question); c. Câu hỏi hùng biện
(Rhetorical question); d. Câu hỏi dưới hình thức câu kể kết hợp với ngữ điệu đi lên
- Glide-up (Roach, P., 1988). Thuật ngữ tiếng Anh cho loại câu hỏi này là
Declarative question. Xét theo đặc trưng thông tin ở câu hỏi trong mối tương quan
giữa hỏi và trả lời, tức là xét theo mục đích giao tiếp, đích ngữ dụng của hành vi
ngôn ngữ, có thể phân câu hỏi tiếng Anh thành hai loại: câu hỏi lựa chọn và câu hỏi
143
không lựa chọn. Câu hỏi lựa chọn được cấu trúc hoá ở các hình thức sau: Alternative
question, Yes-No question và Wh-question có điểm nhấn (contrastive focus).
3.1.3. Chủ thể giao tiếp, nội dung mệnh đề và tình thái
Người nói được xem như là chủ thể tình thái gắn liền với hoạt động nói năng.
Tình thái được xác lập bởi người nói và luôn phản ánh về bản thân người nói: vị thế,
mục đích, ý định nói năng, vốn tri thức nền, những đặc điểm tâm lý-xã hội cố hữu
hay tạm thời trong lúc nói, cách thức đánh giá, cách hiểu cụ thể đối với nội dung
mệnh đề trong phát ngôn. Với tư cách là chủ thể của hành vi phát ngôn, người nói
luôn "hiện diện" trong câu, dù sự hiện diện đó là tường minh (cụ thể qua đại từ ở
ngôi thứ nhất, các động từ ngữ vi) hay ngầm ẩn.
3.1.3.2. Biểu thức ngôn ngữ về thái độ, ý kiến của người hỏi đối với nội dung
mệnh đề, đối với người được hỏi, giữ vai trò như là vị từ tình thái trong khung tình
thái. Vị từ tình thái trong hành vi hỏi thường được thể hiện qua những trạng thái, sự
đánh giá khác nhau của người hỏi gắn với mục đích (hỏi) của phát ngôn. Người hỏi
thể hiện nhu cầu muốn thu nhận thông tin và sự đánh giá nhất định đối với nội dung
mệnh đề như: tin tưởng, hoài nghi, ngạc nhiên, v.v.. Vị từ tình thái cũng được thể
hiện qua kiểu tác động đến người nói, cách thức đề cập đến nội dung mệnh đề của
phát ngôn. Chẳng hạn, khi hỏi, ý đồ, mục đích hỏi có thể được thể hiện một cách
lịch sự, nhẹ nhàng, không bắt buộc, bắt buộc, chất vấn, thô lỗ, xúc phạm, v.v.. Đối
tượng giao tiếp (tức người được hỏi) cũng được xem như là một thành tố trong khung
tình thái của hành vi hỏi. Cũng như chủ thể giao tiếp, đối tượng giao tiếp có thể được
đề cập đến một cách tường minh hoặc ngầm ẩn trong phát ngôn hỏi. Người được hỏi
luôn "hiện diện" trong phát ngôn với tư cách là một trong số các đối tượng của tình
thái đánh giá, tác động. Trong khung tình thái còn có nhiều yếu tố khác như không
gian, thời gian với những vai trò nhất định. Không gian giao tiếp, khoảng cách giữa
các đối tượng giao tiếp (conversational space) có những tác động nhất định đến cuộc
thoại, đến các yếu tố định vị không gian được sử dụng trong phát ngôn.
3.1.3.3. Giữa khung tình thái và khung mệnh đề phát ngôn hỏi có sự thống nhất.
Việc xử lý tốt những thành tố liên quan trong khung tình thái có vai trò như là yếu
tố quyết định sự thành công của hành vi hỏi. Việc xử lý không tốt những thành tố
này có thể phương hại đến sự thành công của hành vi hỏi. Nếu xem xét mối quan hệ
giữa khung tình thái của hành vi hỏi và khung tình thái của hành vi trả lời, ta sẽ thấy
giữa chúng có sự tương hợp, thống nhất rất chặt chẽ.
3.1.4. Sự tương hợp giữa hỏi và trả lời về khung tình thái, nội dung mệnh
đề, cấu trúc thông báo trong câu hỏi chính danh
144
Trong hoạt động giao tiếp, không phải bất kỳ một hành vi hỏi nào cũng nhận
được phản ứng là một hành vi trả lời (theo đúng nghĩa của nó). Do vậy, đây cũng là
một vấn đề cần được lưu ý. Sau đây là sự trình bày về các nội dung cơ bản của mối
quan hệ ngữ nghĩa-ngữ dụng giữa hai loại hành vi này.
Trong đối thoại, đích tác động của hành vi hỏi là chủ thể trả lời, và đích tác động
của hành vi trả lời là chủ thể hỏi. Như vậy, sự tương hợp về mặt chủ thể tình thái
và đích hành vi là rất rõ ràng. Giữa hỏi và trả lời luôn có một quy tắc chi phối. Đó
là: hỏi cái gì thì trả lời cái đó. Một khi câu trả lời được đưa ra, người trả lời đã mặc
nhiên chấp nhận tất cả các thông tin tình thái được thể hiện trong câu hỏi. Trong
trường hợp không chấp nhận, người trả lời có thể phản bác lại thông tin tình thái đó.
Câu trả lời thực thụ sẽ không được đưa ra, nếu người được hỏi không chấp nhận
những thông tin tình thái ở trong câu hỏi. “Các vị từ tình thái luôn có sự đối lập
tương ứng: Không biết/biết; Muốn được biết/muốn đáp ứng mong muốn được biết;
Nói để được người đối thoại làm cho biết/nói để làm cho người đối thoại được biết
theo mong muốn” (Lê Đông, 1996: 19). Một đặc điểm ngữ dụng dễ quan sát khác
của hành vi hỏi chính danh liên quan đến yếu tố không gian, thời gian là: Câu trả lời
bao giờ cũng được thực hiện sau câu hỏi. Nói cách khác, câu trả lời có TGĐ ngữ
dụng là câu hỏi. Nội dung mệnh đề, với tư cách là chỗ dựa của thông tin tình thái,
cũng có sự thống nhất tương ứng với thông tin tình thái.
Giữa hỏi và trả lời có sự tương hợp về nội dung mệnh đề. Ở trên đã đề cập đến
nguyên tắc: Hỏi cái gì thì trả lời cái đấy. Điều này có nghĩa là câu trả lời phải hướng
đến cùng một sự tình, một phân đoạn thực tại với câu hỏi. Đây cũng chính là lý do
khiến S. Dick (1978) xem loại câu hỏi có sử dụng từ hỏi của tiếng Anh như một hình
thức mở (open form). Chẳng hạn, câu hỏi Where is John going? (John đang đi đâu?),
được S. Dick (1989) chuyển thành: John is going to ........ (Please, fill in the blank).
Cùng hướng đến một sự tình, một phân đoạn thực tại cũng có nghĩa là mặc nhiên
chấp nhận những thành tố về hoàn cảnh, những mối quan hệ có tính quy chiếu, định
vị liên quan đến hành vi hỏi và hành vi trả lời. Nói cách khác, khi hỏi, người hỏi vừa
tự xác định cho hành vi hỏi vừa ấn định luôn cho hành vi trả lời tất cả những cái đã
đề cập ở trên. Người trả lời phải chấp nhận tất cả những cái đó, nếu anh ta muốn
đảm bảo rằng những thông tin mà anh ta cung cấp đúng là thông tin mà người hỏi
cần. Đây là lý do khiến người trả lời có thể chỉ cần cung cấp bộ phận/phân đoạn
thông tin cần thiết mà thôi. Hiện tượng này giúp giải thích sự tồn tại của các câu tỉnh
lược (elliptical sentences). Chẳng hạn, trở lại ví dụ trên, để trả lời câu: - Where is
John going? Câu trả lời có thể chỉ là: - To the market. Tất cả những cái đó chính là
một dạng sử dụng có tính phân biệt triệt để giữa thông tin cũ và thông tin mới trong
việc xử lý, cung cấp thông tin, theo nguyên tắc thông tin cũ có thể được lược bỏ.
Trường hợp ngược lại, không có sự tương hợp về nội dung mệnh đề, sẽ dẫn đến tình
145
trạng ‘ông nói gà, bà nói vịt’. Tuy nhiên, sự tương hợp trên bề mặt nội dung mệnh
đề không phải là nhân tố hữu hiệu để ngăn cản tình trạng ‘ông nói gà, bà nói vịt’. Ví
dụ: (Ngữ cảnh: thầy giáo đang giảng bài, thấy có cậu học sinh lơ đãng quay mặt ra
đường. Bực quá, thầy bước xuốc véo tai cậu và hỏi): - Tai này để làm gì hả? - Dạ,
để đeo kính ạ! (Lê Đông, 1996). Các câu hỏi không phải bao giờ cũng cung cấp đủ
các thông tin quy chiếu, định vị liên quan đến trọng tâm thông báo của câu. Do vậy,
người được hỏi, nếu muốn cộng tác giao tiếp thực sự, thì sẽ hỏi lại nhằm xác định rõ
quy chiếu. Ví dụ: - Cái nhà ông em ông chủ còn ở trường này không? - Ông nào? -
Ông em ông chủ tức là cái cậu lại đây tháng trước mà ông phải dọn phòng ấy mà; -
Dọn lên phố được một tuần rồi. (Lê Đông, 1996: 21). Trong trường hợp người được
hỏi, tuy muốn cộng tác nhưng mắc lỗi trong sự xác định trọng tâm thông báo, thì sẽ
có câu trả lời lệch hướng. Thông tin tình thái thường có tính ngầm ẩn (implicit) nên
cũng có trường hợp người nói dựa vào đó để lý sự cùn, để bắt bẻ, hoặc để ngụy biện.
Giữa hỏi và trả lời có sự tương hợp về cấu trúc thông báo. Khái niệm cấu trúc
thông báo là khái niệm có tính dụng học. Nói cụ thể hơn, một nội dung mệnh đề có
thể được mã hóa trong nhiều cấu trúc thông báo khác nhau trong các phát ngôn. Điều
này tuỳ thuộc vào việc trọng tâm thông báo nằm ở bộ phận, chiết đoạn nào trong cấu
trúc mệnh đề. Ví dụ: Điểm nhấn có thể rơi vào bất cứ từ nào trong câu sau với những
hàm nghĩa khác nhau: Did John kill the goat? (Bolinger 1972, tập 2: 248). Cùng một
câu nói ở dạng tường thuật có thể dùng để trả lời cho những câu hỏi khác nhau, tuỳ
thuộc vào từng ngữ cảnh cụ thể. Trong trường hợp đó, người ta sẽ có những cấu trúc
thông báo khác nhau và đồng thời có những cách trả lời rút gọn khác nhau tuỳ thuộc
vào việc điểm hỏi rơi vào bộ phận nào của cấu trúc mệnh đề sự tình. Chẳng hạn, với
sự tình: "Yesterday Mary sneakily gave a kiss to John in her father's barn" (Hôm
qua, Mary đã lén tặng cho John một nụ hôn ở trong kho lúa của bố cô ta), người ta
có thể đặt những câu hỏi như: a - Who gave John a kiss? (Ai đã tặng cho John nụ
hôn?); b - What did Mary give to John? (Mary đã tặng cho John cái gì?); c - To
whom did Mary give a kiss? (Mary đã tặng cho ai một nụ hôn?); d - How did Mary
give John a kiss? (Mary đã hôn John như thế nào?); e - When did Mary give John a
kiss? (Mary đã hôn John khi nào?); f - Where did Mary give John a kiss? (Mary đã
hôn John ở đâu?); g - Whose barn was it? (Kho lúa của ai?). Tương ứng với các câu
hỏi này, những câu trả lời rút gọn có thể là: a' - Mary; b' - A kiss (một nụ hôn); c' -
John; d' - Sneakily (một cách thầm lén/vụng trộm); e' - Yesterday (ngày hôm qua);
f' - In the barn (trong kho lúa); g' - Mary's father's (Bố của Mary). Việc quan sát các
câu trên cho thấy rằng, hễ điểm hỏi của câu hỏi rơi vào bộ phận nào trong cấu trúc
của sự tình thì câu trả lời cho bộ phận đó sẽ có thể trở thành câu trả lời rút gọn tương
ứng. Ngay cả trong trường hợp đưa ra câu trả lời đầy đủ, thì bộ phận tương ứng với
điểm hỏi cũng vẫn là trọng tâm thông báo của câu và không thể bị lược bỏ. Câu hỏi,
146
như một hành vi kích thích, là điểm xuất phát để hình thành nên câu trả lời. Người
hỏi bao giờ cũng đảm nhiệm vai trò hướng đích về mặt trọng tâm thông báo. Người
trả lời bao giờ cũng được cho biết trước điều này trước khi trả lời. Cấu trúc thông
báo được xác lập trong câu hỏi đã cấu trúc hoá trước thông tin của câu trả lời. Những
ví dụ nêu trên là để minh hoạ cho các trường hợp mà câu hỏi có sự tập trung điểm
hỏi vào một bộ phận nào đó của cấu trúc mệnh đề sự tình đang được nói đến. Trong
trường hợp câu hỏi không có một điểm hỏi cụ thể thì thông tin (được yêu cầu giải
đáp) có giá trị thông báo được phân bố trên toàn bộ các bộ phận của cấu trúc mệnh
đề, và, người trả lời không thể trả lời theo cách rút gọn. Ví dụ: - What happened?
(Chuyện gì thế/ đã xảy ra chuyện gì?); - Yesterday Mary sneakily gave a kiss to John
in her father's barn (Hôm qua, Mary đã lén tặng cho John một nụ hôn ở trong nhà
kho của bố cô ta). Giữa câu hỏi và câu trả lời luôn có sự tương ứng chặt chẽ về cấu
trúc thông báo. Câu trả lời không có cấu trúc thông báo tương ứng với câu hỏi sẽ
không phải là một câu trả lời thực sự, mà là một câu trả lời lệch hướng, lạc đề hay
một hiện tượng bất thường, hoặc đơn giản chỉ là một câu đáp.
Lê Đông (1996) đưa ra sự phân biệt giữa câu trả lời và câu đáp. Vì đây là sự
phân biệt cần thiết có liên quan đến nội dung nghiên cứu được trình bày trong bài
báo này, nên chúng tôi xin lược thuật lại một số điểm quan trọng sau đây: + Đáp là
phát ngôn dùng để phản ứng lại một phát ngôn, một kích thích có trước nào đó
(không nhất thiết là câu hỏi); + Nó không đáp ứng / không đáp ứng đầy đủ những
yêu cầu thông tin của câu hỏi. Do vậy, câu đáp thường có thể phá vỡ chương trình
đối thoại.
Câu đáp thường được sử dụng trong một số trường hợp sau: + Người đối thoại,
vì một lý do nào đó, không thể trả lời được hoặc không muốn trả lời; + Người đối
thoại cho rằng câu hỏi đã đặt ra không chính xác, không thích hợp về một phương
diện nào đó; và do vậy, cần hiệu chỉnh lại, phản bác lại; + Người đối thoại nhận ra
một hành vi mượn lời hay một hành vi gián tiếp nào đó ở câu hỏi. Câu đáp dùng để
trả lời trực tiếp vào hành vi gián tiếp này chứ không phải nhằm vào hành vi tại lời
trực tiếp của câu hỏi; + Người đối thoại đồng tình với người hỏi ở một phương diện
nào đó (chẳng hạn, tính chân thực của tiền giả định), nhưng không có thông tin để
đáp lại.
3.1.6. Khái lược về phương tiện, kiểu câu hỏi và vai trò của các thành tố
trong câu hỏi chính danh tiếng Anh và tiếng Việt
Trong cả tiếng Anh và tiếng Việt đều tồn tại những phương tiện như khuôn hỏi,
từ hỏi, ngữ điệu, tiểu từ / trợ động từ đóng vai trò như những tác tử cấu trúc, tác tử
tình thái hoặc tác tử cấu trúc - tình thái. Các kiểu câu hỏi thông dụng trong tiếng Anh
và Việt là:
147
a. Hiển ngôn: Did you go there or not?
(i) Câu hỏi lựa chọn Anh đã đến đấy hay chưa?
b. Ngầm ẩn: (So), you went there?

(Vậy là) anh đến đó à?
(ii) Câu hỏi không lựa chọn: - When are you leaving?
Bao giờ anh đi?
Ngoài ra có thể có cách hỏi kết hợp: - Which would you prefer, tea or coffee?
Anh thích gì, chè hay cà phê?
Sơ đồ trên chưa đề cập đến trọng âm câu với vị thế, hình thức và hiệu quả rất
riêng của nó. Ví dụ: Did you say INduction or DEduction?
Sau đây là khái lược về vai trò của tác tử (operator) tạo câu hỏi và cấu trúc câu
trong câu hỏi chính danh tiếng Anh và tiếng Việt:
Tác tử tạo câu hỏi trong tiếng Anh có thể được phân loại thành hai loại:
(ii) Tác tử thuần tuý mang nghĩa cấu trúc-ngữ pháp (primary auxiliaries as
operators). Những tác tử đó là DO, HAVE, BE ở các dạng thời-thể khác nhau như
Do, did, have, had, am, was, are, were, is, ... Ví dụ: - Did you go there yesterday?
What were you doing when I came?
(ii) Tác tử mang nghĩa tình thái (modal auxiliaries as operators). Những tác tử này
gồm 13 trợ động từ tình thái: can/could/ may/might/ will/would/ shall/should/ ought
to / must / used to / need/ dare. Ngoài vai trò tạo cấu trúc, các tác tử này còn thuecj
hiện chức năng chuyển tải các loại nghĩa tình thái khác nhau.
Tác tử hỏi trong tiếng Việt thường là các tiểu từ hỏi. Ở một mức độ nào đó,
chúng mang những đặc điểm của nhóm (ii) trong tiếng Anh như đã trình bày ở trên.
Các tiểu từ này, trong các hoàn cảnh và với mục đích phát ngôn khác nhau, luôn biểu
hiện các nghĩa, sắc thái nghĩa tình thái khác nhau: khẳng định, ngạc nhiên, răn đe,
chê trách, v.v… Hiếm khi có thể tìm được, nếu không nói là không có, một tác tử
148
hỏi trong tiếng Việt mà không mang một nghĩa tình thái cụ thể nào đó. Đây là nét
đặc thù của tiếng Việt. Ví dụ: “Thế này mà con cũng gọi là nấu ăn ư?” Hạnh nói với
con gái. Tác tử “ư” ở đây biểu thị sự chê trách / ngạc nhiên của người mẹ đối với sự
vụng về của người con trong việc nấu ăn.
Khác với tiếng Việt, tác tử hỏi trong tiếng Anh có khả năng biểu thị thời gian
của hành động (quá khứ, hiện tại và tương lai). Mức độ hiển ngôn về thời gian của
các tác tử tạo câu hỏi trong tiếng Anh cao so với các tác tử này trong tiếng Việt.
Trong ví dụ trên, “Did” và “Were” biểu thị rằng hành động xảy ra trong quá khứ.
Một ví dụ khác: Anh đi làm lúc mấy giờ? (What time do /did / will you go to work?).
Trong câu hỏi tiếng Việt ở trên, thời gian của hành động luôn được xác định dựa vào
ngữ cảnh. Ở câu hỏi tiếng Anh, thời gian của hành động, trong nhiều trường hợp,
được hiển thị trên bề mặt của câu nhờ vào hình thức của các trợ động từ trong chức
năng tác tử.
Cấu trúc câu đóng vai trò chuyển tải các kiểu loại và các mức độ nghi vấn
(types and degrees of interrogativeness) trong câu hỏi chính danh. Cụ thể là: (i)
Trong cả tiếng Anh và Việt đều tồn tại kiểu câu hỏi điều tiết cuộc thoại /chính xác
hoá thông tin. Nhưng, khác với tiếng Anh, những bộ phận cấu thành của từ tiếng
Việt có thể bị chia cắt và sử dụng trong câu hỏi phản hồi. Hiện tượng này hiếm gặp
trong tiếng Anh. Hãy quan sát mẩu thoại sau: - A: Chị ấy làm việc ở trường Ngoại
thương; - B: Ngoại gì?; (ii) Khi đối chiếu loại câu hỏi này trong tiếng Anh và tiếng
Việt có thể dễ dàng nhận thấy rằng, trong tiếng Việt, các tác tử hỏi khác nhau có thể
được dùng với cùng một nòng cốt câu để biểu thị các nghĩa tình thái khác nhau.
Trong khi đó, thông tin tình thái được diễn đạt bởi các tác tử à, ư, hả, chứ, cơ, v.v.
của tiếng Việt không được hiển ngôn trong nội dung mệnh đề của câu hỏi tiếng Anh.
Thông tin nghi vấn trong loại câu hỏi này được thể hiện bằng phương tiện ngôn điệu
chứ không phải bằng con đường từ vựng như trong tiếng Việt. Ví dụ: Cái gì cơ?
(What?). Nghĩa tình thái của từ “cơ” được thể hiện bằng ngữ điệu “Take-off” (Tạm
dịch: Ngữ điệu đi lên đột ngột) trong tiếng Anh, một loại âm vị siêu đoạn tính.
Dung lượng nghĩa, đặc tính phạm trù của từ hỏi là một yếu tố quan trọng cần
được xét đến trong khi nghiên cứu đối sánh câu hỏi chính danh tiếng Anh và tiếng
Việt.
3.2. Những nội dung cơ bản về phương pháp luận (methodology) nghiên
cứu đối sánh các phương tiện ngữ dụng trong câu hỏi chính danh
3.2.1. Nguyên tắc, bình diện, phạm vi nghiên cứu đối sánh
149
Nhiệm vụ đặt ra cho nghiên cứu đối sánh là xác lập những tương đồng và khác
biệt. Việc xác định phạm vi đối sánh được dựa trên những nguyên tắc, những bình
diện sau:
(i) Nguyên tắc đối sánh thường được ưa dùng là đối sánh song ngữ hai chiều.
Cả tiếng Anh và tiếng Việt đều vừa là ngôn ngữ đối tượng vừa là ngôn ngữ phương
tiện. Trong trường hợp cần thiết, để làm sáng rõ những đặc điểm cụ thể, một trong
hai ngôn ngữ sẽ được coi là ngôn ngữ đối tượng và ngôn ngữ còn lại sẽ là ngôn ngữ
phương tiện.
(ii) Nghiên cứu đối sánh dấu hiệu là cần thiết vì, để có cơ sở cho việc so sánh
tổng quát và hệ thống hoá, bắt buộc phải phân tích các yếu tố, tiểu loại, các phương
diện, các cấp độ, các thuộc tính cụ thể của đối tượng được khảo sát. Xét về mặt bản
thể, câu hỏi chính danh là một thực thể thống hợp nhiều yếu tố: cấu trúc, ngữ nghĩa,
ngữ dụng. Các đặc trưng về cấu trúc cần được quan tâm ở mức độ cần thiết nhằm
làm sáng tỏ những đặc trưng ngữ nghĩa-ngữ dụng. Nếu nhìn nhận cấu trúc dưới góc
độ ngữ dụng thì sẽ hiểu thêm về cấu trúc. Và, nếu dùng cấu trúc để nhìn nhận các
vấn đề ngữ dụng thì, ở mức độ nhất định, sẽ khách quan hoá, tường minh hóa được
các nhận xét, các kết quả nghiên cứu.
(iii) Phạm vi đối sánh được tiến hành trên các bình diện chính sau đây:
+ Đối sánh các phạm trù ngữ nghĩa-ngữ dụng tồn tại trong câu hỏi như tính lựa
chọn / không lựa chọn, tính hiển ngôn / ngầm ẩn, sự khẳng định / không khẳng định
/ phủ định, tình thái nhận thức / tình thái trách nhiệm, thông tin đã biết / thông tin
chưa biết-cần biết.
+ Đối sánh cấu trúc-hệ thống nhằm làm sáng rõ những tương đồng và khác biệt
về khuôn hỏi, các dấu hiệu ngữ vi như động từ ngữ vi, tác tử cấu trúc-tình thái và
các phương tiện ngữ dụng khác.
+ Đối sánh chức năng-hoạt động để tìm ra sự tương đồng và khác biệt về chức
năng mà các kiểu loại câu hỏi ở hai thứ tiếng đảm nhận trong giao tiếp cũng như khả
năng chuyển đổi, hành chức trong giới hạn cùng cấp độ hoặc xuyên cấp độ của các
câu hỏi khi gắn với các chủ thể giao tiếp và hoàn cảnh giao tiếp sinh động, đa dạng,
khả biến.
3.2.2. Những yếu tố tác động đến việc lựa chọn các thao tác nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu đối sánh bị quy định bởi những đặc trưng cơ bản của
đối tượng nghiên cứu, của mục đích nghiên cứu và các yếu tố tác động. Đối tượng
nghiên cứu ở đây là các phương tiện ngữ dụng trong câu hỏi chính danh. Những đặc
150
trưng đó là: - Tính khả biến của ngữ cảnh; - Tính hội thoại, khẩu ngữ của ngôn ngữ
giao tiếp hàng ngày; - Tính đa dạng, sự dung hợp ở các mức độ nông, sâu khác nhau
của các kiểu thông tin ngữ nghĩa - ngữ dụng. Các hiện tượng này thuộc về bình diện
ngữ dụng của hành vi hỏi. Hành vi hỏi xuất hiện là do hai nhân tố có tính nguyên
tắc. Một là tình trạng thiếu thông tin. Hai là nhu cầu muốn biết thông tin đó. Hai
nhân tố này có sự liên quan trực tiếp đến chủ thể của hành vi hỏi, với tư cách là chủ
thể của tình trạng trên và cũng là nguồn của nhu cầu muốn khắc phục tình trạng đó.
Hành vi hỏi sẽ không được hiện thực hoá nếu thiếu đối tượng để hỏi. Đối tượng được
hỏi phải là người mà, theo đánh giá của người hỏi là, có hoặc không có khả năng "sở
hữu" thông tin này. Và người hỏi cho rằng, nếu không hỏi, thì sẽ không được cung
cấp thông tin. Như vậy, vai trò của chủ thể hỏi và người được hỏi đối với hành vi
hỏi là rất quan trọng. Bên cạnh đó, các nhân tố như hoàn cảnh giao tiếp, môi trường
xã hội, vị thế giao tiếp, hay nói cách khác, là ngữ cảnh (hiểu theo nghĩa rộng) giao
tiếp, cũng tham gia, tác động vào quá trình giao tiếp. Tính chất của chủ đề giao tiếp
cũng có những ảnh hưởng nhất định. Hỏi thủ trưởng khác với bạn bè. Hỏi người nhà
khác với hỏi người qua đường. Hỏi ở trong hội nghị khác với hỏi ở hành lang, v.v.,
... Mặt khác, việc tạo câu hỏi bị chi phối, quy định bởi rất nhiều nhân tố như: ý đồ
giao tiếp, chiến lược giao tiếp, năng lực giao tiếp của chủ thể. Tính chất của chủ đề
giao tiếp, những đặc điểm cá nhân và xã hội của đối tượng giao tiếp như giới tính,
độ tuổi, trình độ văn hoá cũng có những tác động, ảnh hưởng nhất định đến việc xây
dựng câu hỏi của chủ thể. Chủ thể giao tiếp là những con người với những đặc trưng
cá nhân, xã hội đa dạng, phức tạp. Ngữ cảnh và chủ đề giao tiếp với tính khả biến
cao là những nhân tố bên ngoài có ảnh hưởng lớn tới hành vi hỏi. Mặt bên trong của
hành vi hỏi là tính đa dạng, phức tạp của các loại nội dung mệnh đề và của các phạm
trù tình thái luôn nằm trong tình trạng tác động qua lại, quy định lẫn nhau, là các
kiểu loại thông tin chưa biết-cần biết trong tương quan với những kiểu loại câu hỏi
khác nhau, và các cách thức xây dựng tâm điểm thông báo. Vai trò của tiền giả định
trong việc xây dựng câu hỏi, sự dung hợp đan xen ở những mức độ nông sâu của các
thông tin phụ, v.v. cũng là mặt bên trong của hành vi hỏi. Tất cả những yếu tố đó tạo
nên một bức tranh phức tạp và đa dạng về hành vi hỏi. Tình hình càng trở nên phức
tạp khi đối sánh các đặc điểm ngữ dụng của hành vi hỏi thuộc hai ngôn ngữ khác
nhau: tiếng Anh và tiếng Việt. Với sự khác biệt khá lớn về môi trường hành chức,
truyền thống văn hoá, đặc trưng dân tộc, cấu trúc ngôn ngữ, hành vi hỏi, tuy mang
tính phổ quát, nhưng có những cách thức hiện thực hoá khác nhau, và có những điểm
khác biệt về ngữ nghĩa-ngữ dụng giữa hai thứ tiếng Anh và Việt.
3.2.3. Quy trình, thủ pháp nghiên cứu
3.2.3.1. Các bước thực hiện nghiên cứu
151
Quá trình thực hiện nghiên cứu đối sánh, về đại thể, có thể được phân chia thành
hai bước và luôn có sự vận dụng một cách linh hoạt giữa các bước như sau:
Bước 1: Trong quá trình khảo sát tư liệu, các hành vi ngôn ngữ được phân tích
trong mối tương quan với ngữ cảnh, với tất cả những nhân tố bên trong và bên ngoài
ngôn ngữ như người nói, người nghe, ý đồ giao tiếp, tiền giả định, các thao tác suy
luận, lập luận thông qua việc sử dụng một cách linh hoạt các thủ pháp cải biến, so
sánh, đối lập trong tương quan đối sánh với các kiểu ngữ cảnh nhằm tìm ra các yếu
tố cần yếu của ngữ cảnh sử dụng. Bằng các thủ pháp đó, có thể tập hợp các đặc trưng
của đối tượng được nghiên cứu, phân tích và chọn lọc một cách thích hợp (có kế
thừa) các thành tựu nghiên cứu của các tác giả đi trước nhằm dựng lên một bức tranh
chung về những biểu hiện cụ thể, các đặc trưng cơ bản của các phương tiện ngữ dụng
trong câu hỏi chính danh trong tiếng Anh và tiếng Việt. Nói gọn lại, đây là giai đoạn
miêu tả.
Bước 2: Dựa vào các thành quả đã đạt được ở bước một, tiến hành đối chiếu
các đặc trưng ngữ dụng của các câu hỏi trong tiếng Anh và tiếng Việt, tìm ra những
điểm tương đồng, những nét khác biệt ở các phương diện như cơ chế vận hành có
tính đều đặn của từng hệ thống ngôn ngữ liên quan đến hành vi hỏi chính danh, các
biểu hiện hình thức của các đặc trưng ngữ dụng, các loại nhân tố chi phối câu hỏi
chính danh như: người sử dụng, ngữ cảnh, kiểu loại trọng tâm thông báo, tiền giả
định. Trong nghiên cứu đối sánh có thể sử dụng đồng thời các thủ pháp phân tích
định tính và định lượng. Thủ pháp phân tích định lượng dựa vào các kết quả thống
kê nhằm chỉ ra những phương tiện, những xu thế phổ biến liên quan đến đối tượng
nghiên cứu. Trên cơ sở đó, thủ pháp định tính được sử dụng nhằm bổ sung cho những
hạn chế của thủ pháp định lượng bằng cách đánh giá về tính cần yếu, tách cái cần
yếu ra khỏi cái ngẫu nhiên, loại bỏ những yếu tố có tính đơn lẻ, hạn hẹp của của ngữ
cảnh để làm nổi bật những xu thế, yếu tố chủ yếu chi phối sự hình thành và hoạt
động của đối tượng nghiên cứu. Đây là giai đoạn đối chiếu.
3.2.3.2. Thủ pháp xử lý dữ liệu
Việc xử lý dữ liệu có thể được tiến hành theo trình tự sau:
(i) Khảo sát các phương tiện ngữ dụng trong câu hỏi chính danh tiếng Anh và
Việt trên phiếu tư liệu ở các bình diện như phương tiện biểu hiện cụ thể, nội dung
ngữ nghĩa, trật tự xuất hiện theo tuyến tính. Từ đó, xác lập những tương đồng và
khác biệt giữa câu hỏi của hai thứ tiếng trong phạm vi nghiên cứu.
(ii) Xem xét chi tiết từng phiếu tư liệu ở từng cấp độ để tìm ra sự tương đồng và
khác biệt giữa các phương tiện ngữ dụng bổ trợ trong câu hỏi tiếng Anh và Việt về
số lượng đơn vị từ vựng, tầm tác động của từ hỏi, sự tương hợp với ngữ cảnh, khả
152
năng thay thế từ vựng và kết cấu trên trục hệ hình (trục liên tưởng – paradigmatic
axis). Sự quan sát tỉ mỉ như vậy trên phiếu tư liệu song ngữ Anh-Việt sẽ cho phép
phát hiện, ở mức độ chính xác cao, năng lực chuyển tải các sắc thái nghĩa ngữ dụng
đa dạng của các phương tiện ngữ dụng.
(iii) Miêu tả, so sánh đối chiếu theo từng nhóm vấn đề, sử dụng các thủ pháp
như phân tích đối lập, phân tích thành tố, phân tích cải biến, thống kê định lượng,
v.v…
(iv) Khái quát hóa, hệ thống hóa kết quả khảo sát: Các hiện tượng, kết quả khảo
sát được xếp thành những nhóm vấn đề để miêu tả và đối sánh. Trong các nhóm vấn
đề, các phần tử được phân loại theo tiêu chí định tính và định lượng nhằm tìm ra
những yếu tố chi phối, tác động đến dung lượng ngữ nghĩa và hiệu quả hướng đích
(ngữ dụng) của câu hỏi chính danh tiếng Anh và tiếng Việt.
3.2.4. Phương thức nghiên cứu đối sánh
(i) Phương thức đồng nhất / khu biệt cấu trúc
Đối sánh các các yếu tố, các đơn vị, các cấp độ, các phương diện tạo nên cấu
trúc - hệ thống câu hỏi trong tiếng Anh và Việt. Sự đối chiếu có thể bắt đầu từ đơn
vị, yếu tố đến tiểu hệ thống rồi đến hệ thống lớn hơn của các loại hình câu hỏi hoặc
có thể là quá trình ngược lại nhằm bóc tách các đặc điểm của các kiểu loại câu hỏi.
Trong quá trình đối chiếu, luôn có sự vận dụng một cách linh hoạt giữa diễn dịch và
quy nạp.
(ii) Phương thức đồng nhất / khu biệt chức năng
Đối sánh chức năng tạo câu của các phần tử, bộ phận cấu thành câu hỏi như từ
hỏi, các tác tử cấu trúc, tác tử tình thái, tác tử cấu trúc - tình thái, khuôn hỏi. Phương
thức đối sánh chức năng giúp xác định vai trò của các yếu tố được sử dụng cũng như
đặc điểm ngữ dụng của sự khuyết vắng các yếu tố cấu thành câu hỏi.
(iii) Phương thức đồng nhất / khu biệt hoạt động
Phương thức này xác định sự thông dụng, phổ biến của các kiểu loại câu hỏi.
Phương thức đồng nhất / khu biệt hoạt động là một bước cụ thể hoá hơn những đặc
điểm cấu trúc và chức năng của câu hỏi trong hai thứ tiếng, giúp đi sâu vào việc xác
định đặc điểm của ngôn ngữ trong hành chức. Đây là một trong những phương thức
đặc thù trong nghiên cứu ngữ dụng học.
153
4. Kết luận
4.1. Hành vi ngôn ngữ là một phạm trù phổ quát của quá trình giao tiếp thực tế
bằng ngôn ngữ của nhân loại. Vấn đề ngữ nghĩa-ngữ dụng liên quan đến hành vi hỏi
(+ trả lời) mang tính phổ quát. Luận điểm này là một trong những cơ sở lý luận cho
nghiên cứu đối sánh. Việc sản sinh câu hỏi chính danh tiếng Anh và tiếng Việt với
tư cách là những phát ngôn (utterances) bị chi phối, bị quy định bởi rất nhiều nhân
tố. Những nhân tố này có thể quy thành hai loại:
+ Nhân tố bên ngoài: Ý đồ giao tiếp, chiến lược giao tiếp, năng lực giao tiếp của
chủ thể, tính chất của chủ đề giao tiếp, những đặc điểm cá nhân và xã hội của những
người tham gia giao tiếp (giới tính, tuổi, trình độ học vấn, cá tính, ...) cùng với sự
khả biến của ngữ cảnh, của chủ đề giao tiếp luôn vận động, thay đổi.
+ Nhân tố bên trong: Tính đa dạng, phức tạp của các loại nội dung mệnh đề, của
các phạm trù tình thái luôn nằm trong sự tương tác ở các kiểu câu hỏi (lựa chọn hiển
ngôn, lựa chọn ngầm ẩn, không lựa chọn), cách thức xây dựng trọng tâm thông báo,
vai trò của TGĐ và sự dung hợp đan xen của các chu tố (circumstances).
4.2. Hành vi hỏi là loại hành vi điển hình trong quá trình tương tác bằng lời, xét
theo mô hình ‘kích thích - phản ứng’. Với tư cách là một hành vi có tính hướng đích
cụ thể, hành vi hỏi trực tiếp với thành phẩm là câu hỏi chính danh, luôn nằm trong
thể thống nhất biện chứng với hành vi trả lời. Luận điểm này có thể được nhìn nhận
như là một trong những cơ sở ngôn ngữ học của nghiên cứu đối sánh đồng đại song
ngữ tiếng Anh và tiếng Việt. Sự thống nhất giữa hỏi và trả lời được thể hiện chủ yếu
qua các bình diện: a. Chức năng (giao tiếp và nhận thức); b. Nội dung ngữ nghĩa-
ngữ dụng (sự tương hợp về nội dung mệnh đề, về khung tình thái, cấu trúc thông
báo). Hành vi hỏi cần được nghiên cứu trong mối tương quan thường trực đối với
hành vi trả lời. Trục ngữ nghĩa-ngữ dụng cơ bản của câu hỏi chính danh là tiền giả
định và thông tin chưa biết-cần biết. Sự tương hợp giữa nội dung mệnh đề và khung
tình thái mục đích phát ngôn tạo nên tính thống nhất trong cấu trúc ngữ nghĩa-ngữ
dụng của câu hỏi nói chung và câu hỏi chính danh nói riêng. Việc chỉ ra những đặc
điểm chung và riêng về tình thái trong câu hỏi tiếng Anh và tiếng Việt là hai nhiệm
vụ song hành cần được đặt ra trong nghiên cứu đối sánh.
Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu đối sánh là xác lập những tương đồng và khác
biệt. Giữa câu hỏi chính danh tiếng Anh và tiếng Việt có nhiều điểm tương đồng liên
quan đến các phạm trù tình thái cơ bản, cấu trúc nội dung mệnh đề, trọng tâm thông
báo, tiền giả định. Đây là những vấn đề ngữ nghĩa-ngữ dụng có tính phổ quát, loại
hình. Những khác biệt giữa hai thứ tiếng chủ yếu nằm ở hình thức biểu hiện cụ thể.
154
4.3. Hỏi và trả lời là mối quan hệ có tính cộng tác chặt chẽ. Việc tìm hiểu cụ thể
hơn về mối quan hệ tương tác này trên các bình diện nội dung mệnh đề, cấu trúc
thông báo, tình thái, sẽ đẫn đến những nhận thức quan trọng trong việc hình thành
lý thuyết hỏi và trả lời, hình thành chiến lược giao tiếp nhằm đạt hiệu quả cao trong
sử dụng ngôn từ, trong biên /phiên dịch, và trong dạy-học tiếng Anh và tiếng Việt.
Đồng thời, việc nghiên cứu các mối quan hệ này cũng giúp ích cho việc nghiên cứu
vấn đề liên kết đối thoại trong diễn ngôn. Đây là những giá trị thực tiễn mà việc
nghiên cứu về mối quan hệ này đem lại.
Những nội dung được trình bày trên đây, ở mức độ nhất định, cung cấp cho
người đọc những gợi mở mang tính phương pháp luận trực tiếp liên quan đến việc
xác định những nội dung, vấn đề, phương diện (dimension) cần được khảo cứu khi
nghiên cứu đối sánh phương tiện ngữ dụng trong câu hỏi chính danh tiếng Anh và
tiếng Việt.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
TIẾNG VIỆT
1. Lâm Quang Đông (2008). Cấu trúc nghĩa biểu hiện của câu với nhóm vị từ
trao/tặng (trong tiếng Anh và tiếng Việt). Hà Nội: Nxb KHXH.
2. Lê Đông & Hùng Việt (1995). Nhấn mạnh như một hiện tượng ngữ nghĩa - ngữ
dụng. Hà Nội: Ngôn ngữ số 2, 1995, tr. 11-17.
3. Lê Đông (1996). Ngữ nghĩa - ngữ dụng câu hỏi chính danh (trên ngữ liệu tiếng
Việt). Hà Nội: Luận án Phó Tiến sĩ (nay là Tiến sĩ) Ngôn ngữ học.
4. Nguyễn Thiện Giáp (2019). Các khuynh hướng và trường phái ngôn ngữ học hiện
đại. Hà Nội: Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.
5. Lê Quang Thiêm (2004). Nghiên cứu đối chiếu các ngôn ngữ. Hà Nội: Nxb Đại
học Quốc gia Hà Nội.
6. Phạm Hùng Việt (1996). Một số đặc điểm chức năng của trợ động từ tiếng Việt
hiện đại. Hà Nội: Luận án Phó Tiến sĩ (nay là Tiến sĩ) Ngôn ngữ học.
7. Hoàng Thị Yến (2018). Hành động hỏi tiếng Hàn. Hà Nội: Nxb Đại học Quốc gia
Hà Nội.
TIẾNG ANH
1. Bolinger, D. (1977). Meaning and Form. London: Longman.
155
2. Bollinger, D. (1978) Yes/No questions are not alternative questions (in H.
Hiz(ed) Questions). Dordrecht: Reidel.
3. Cann, R. (1993). Formal Semantics. Great Britain: Cambridge University Press.
4. Creswell, J. W. (2012). Educational Research (4th edition). USA: Pearson.
5. Dik, S. (1989). The Theory of Functional Grammar. Holland: Foris Publications.
6. Greenbaum, S. (1996). The Oxford English Grammar. New York: Oxford
University Press.
7. Grundy, J. (2006). Doing Pragmatics. Oxford: Oxford University Press.
8. James, C (1980). Contrastive Analysis. Great Britain: Longman.
9. Kiefer, F. (1977). Some Semantic and Pragmatic Properties of Wh-questions and
the Corresponding Answers (in “SMIL” N0 3).
10. Leech, G. (1978). Semantics. USA: Penguin Books.
11. LoCastro, V. (2003). An Introduction to Pragmatics (2nd Ed.). USA: University
of Michigan.
12. McCarthy, M. (1991). Discourse Analysis for Language Teachers. Great Britain:
13. Mey, J. L. (2001). Pragmatics - An Introduction. USA: Blackwell.
14. Nguyen Hoa (2004). Understanding English Semantics. Hanoi: VNU Publishing
House.
15. Quirk, R. & Greenbaum, S. (1973, 1978). A University Grammar of English.
UK: Longman Group Ltd.
16. Roach, P. (1988). English Phonetics and Phonology. Cambridge: Cambridge
University Press.
17. Sadock, J. (1974). Towards a Linguistic Theory of Speech Acts. USA: New York
AP.
18. Spencer, A. (2005). Phonology. USA: Blackwell Publishing.
19. Susuma Kumo & Ken-ichi Takami (1999). Grammar and Discourse Principles:
Functional Syntax and GB Theory. USA: The University of Chicago Press.
20. Yule, G. (1997) Pragmatics. Oxford: Oxford University Press.
156
157
PART D
QUESTIONS FOR DISCUSSION
AND SUGGESTED TOPICS FOR ASSIGNMENT WRITING
158
I. QUESTIONS FOR DISCUSSION
Articulatory and Acoustic Phonetics
1. Point out the difference between Phonetics and Phonology as branches of

Linguistics.
2. What are the sub-branches of Phonetics? What are they concerned with?
3. What is meant by “competence” and “performance” in Chomsky’s terminology?
4. Discuss the things dealt with in the syntax (+ morphology) and semantics
(+lexicon) and phonology components in Chomsky’s model of language.
5. Point out the difference between “phoneme” and “allophone”. Give examples for
illustration.
6. Discuss the techniques for establishing phonemes and allophones.
7. What is the advantage of employing complementary distribution and free variation

in phoneme and allophone identification? Give examples for illustration.
8. What are the plosives in English? What is meant by incomplete plosion? Give
examples for illustration.
9. What is meant by assimilation? Discuss the types of assimilation. Provide

10. What are the nasals in English? What is meant by nasal plosion? Give examples
for illustration.
11. What is meant by elision (deletion)? Rules for elision? Examples?
12. What is the lateral consonant in English? What is meant by lateral plosion?
Examples?
13. What is “Phonotactics”? Examples?
14. Point out the difference between “tone” and “intonation”. What are the
parameters detectable in a tone unit? Make explicit the points presented with specific
examples and phonetic symbols & conventions.
159
15. Discuss the functions performed by the tonic syllable (TS) in a tone unit. Give
16. What are the basic intonations in English? Provide a brief description of the
intonation contours. Illustrate them with examples.
17. What is meant by prosodification in modality conveyance via language?

Examples?
18. Discuss the attitudinal function of intonation. Examples?
19. Discuss the grammatical function of intonation. Examples?
20. Discuss the accentual function of intonation. Examples?
21. What is meant by “discourse vs. text”? Discuss the discourse function of
intonation. Examples?
22. What are the possible tones in English? Examples? Functions of tones?
Examples?
23. What are the types of stress in English? Examples?
24. Give an account of the stressing rules in English. Examples?
25. In what way is it possible to claim that intonation is an IFID in English?

Examples?
26. What are the possible phonological alternation types in English? Examples?
27. How can speech sounds be classified? Provide as detailed as possible an account
of the types and subtypes of speech sounds.
28. What are the possible types of phonological structure? Point out the main
difference between Segmental, Suprasegmental, and Autosegmental Phonology.
29. What can be established in segmental internal structure and suprasegmental

structure?
30. What is meant by derivational analysis? What are the aims of the analysis?
31. Discuss the pronunciation of the following in terms of the phenomena that take
place in rapid speech:
160
a. in case of need; b. I’ve got five pence here; c. They provide young people with
such things; d. inclination; e. incline; in Preston; f. in Cardiff; g. actually; h. horse
shoes.
32. Identify the stress patterns in the following words and provide brief statements
of the rules possibly established.
a. prepare, preparation; declare, declaration; explain, explanation

b. Phonetics, Semantics, economic, economical, political; politics
c. commodity, nasality, capacity, electricity, functionality, felicity, ability,
possibility
d. intensify, electrify, prosodify.
e. lexicology, monopoly, graphology, ontology
f. accommodation, organization, industrialization, modification
g. colonial, industrial, material, behaviourial
h. import (n), import (v). export (n), export (v), record (n), record (v),
33. Discuss the uses of the Glide-down. Give examples for illustration (one example
for each use).
34. Discuss the uses of the Glide-up. Give examples for illustration (one example
for each use).
35. Discuss the uses of the Dive. Give examples for illustration (one example for
each use).
36. Discuss the uses of the Take - off. Give examples for illustration (one example
for each use).
37. How are stressed syllables treated in the Glide-down? Give examples for
illustration.
38. How are unstressed syllables before the first stressed syllable treated in the
Glide-down? Give examples for illustration.
39. How are unstressed syllables after a stressed syllable treated in the Glide-down?
Give examples for illustration?
161
40. What are the differences between the Glide-up and the Glide-down in terms of
intonation contours? Give examples for illustration.
41. Point out the differences between the Glide-up and the Take-off in terms of
intonation contour. Give examples for illustration.
42. What are the intonations possibly applicable to the following sentences? Explain
the choices.
a. In London I was born and in London I’ll die. I don’t leave here, whatever you
say.
b. We don’t like the kind of people who speak ill of others behind their backs.
c. When I came he was reading.
d. Marvelous! How beautiful the weather is today!
43. Discuss the intonations typical of the vocative in English sentences. Give
examples.
44. Discuss the factors that affect intonation contours. Give examples.
45. What are the factors that determine the placement of the Tonic Syllable in a tone
unit? Give examples for illustration.
46. In what way is phonetic transcription different from phonemic transcription?

Examples?
47. What are the functions performed by the Tonic Syllable in a tone unit?
48. Discuss the differences between allophones and phonemes.
49. Discuss the distinction between Phonetics and Phonology.
50. What is meant by “generative enterprise”?
Phonemic Analysis
51. What are phonetics and phonology concerned with? In what sense is it possible
to say that phonology is a cognitive study?
52. Point out the difference between “phoneme” and “allophone”. What do you think
the advantage of establishing the phoneme vs. allophone distinction?
162
53. How are phonemes most often established? Where can contrasts between speech
sounds most easily be seen?
54. What is “minimal pair”? Where do minimal pairs rest?
55. Are “mission” and “vision” two lexical items differing by only one speech
sound? Do we find a minimal pair or a near minimal pair in this case? Why?
56. What is meant by ‘complementary distribution’? Can we establish phonemes or

allophones of a single phoneme via complementary distribution? Examples?
57. True or false?
a. When two phones are in contrastive distribution they are allophones of different
phonemes; when they are in complementary distribution or free variation they are
allophones of a single phoneme.
b. While phonetics is concerned with the speech sounds themselves, phonology is

concerned with the organization of the system underlying the speech sounds. By
abstracting away from the concrete we can gain an understanding of the system that
holds it all together.
58. The word “economy” can be pronounced as /i:’kɔnmi / or /‘kɔnmi/. /i:/ and
// here are two allophones of a phoneme or different phonemes? Are they in free or
contrastive distribution? Is it possible to say that the results of the commutation test
are not always problem free?
59. What types of information are to be conveyed or specified in the two established
levels of representation in the phonology of a language, ie. the underlying (mental)
phonemic level and the surface phonetic level?
60. Is it true that the two levels of representation can be linked via a set of statements
which detail the distribution of allophones? What are these statements referred to
as?
61. Is it possible to say that the schema below represents the overall composition of
the phonological component of a generative grammar?
Underlying forms distribution statements surface forms
(phonemic level)  (rules)  (phonetic level)
163
62. What is intended to be indicated via the following formulae? Comment on the
degrees of generalisation captured:
a. A  B / X _ Y b. / æ / [ æ ] / _ / n / c. [+ syllabic]  [+ nasal]/ _ [+ nasal]
63. True or false? “We can establish two levels of representation: (i) the underlying
(mental) phonemic level, which contains the information concerning the set of
contrasts in the phonology of a language, and (ii) the surface phonetic level, which
specifies the particular positional variants (allophones) which realise the underlying
phonemes”.
64. What are the considerations we need in choosing the underlying form?
65. True or false? Certain techniques - such as subjecting the phonetic data to the
commutation test, supplemented by notions like phonetic similarities, process
naturalness and pattern congruity - allow phonologists to propose phonemic
inventories on the basis of the distributional patterns exhibited by the phones of the
language under investigation.
Phonological alternations, processes and rules
66. True or false?
a. Much of the focus of recent phonological thinking concerns the characterisation

of predictable alternations between sounds found in natural languages. Under
specific conditions, there is an alternation between phones. For example, we got one
[ph] in ‘pea’ and not the other [p¬] in ‘sip’.
b. We can characterise sound alternations in terms of being caused by or being due

to some phonological process.
c. Rules are formal statements which express the relationship between units on the
different levels of the phonological component.
d. We cannot represent processes, and thus characterize the alternations that result
from them, by means of rules.
67. What, in your opinion, is the main thrust of generative phonology?

164
68. Discuss the possible types of alternations. Give examples (one for each type).
69. What process is termed ‘velar softening’? Give an example for illustration.
70. True or false?
There is no phonetic conditioning of any obvious sort which might help predict the
alternations involved (ie. no general phonological processes involved) in getting
from “mouse” to “mice” or from “go” to “went”. These forms must be learnt by the
speaker on a one-off basis, as exceptions to a rule.
71. What is ‘suppletion’? Give examples for illustration.
72. What state of affairs is represented in the formulae below?
AB/X_Y /t/  [?] / V _ # /t/  [r] / V _ V
73. What is meant by the superscript and subscript in the following?
/ i: /  [i]/ C
Phonological structrure
74. Discuss the weaknesses of a solely linear approach to phonological structure.
75. What is meant by ‘feature geometry’ and ‘underspecification’? Point out the
difference between class nodes (organizing nodes) and terminal nodes in a feature
geometry.
76. What, in your opinion, are the strengths of segment characterisation via feature
geometry?
77. Point out the difference between “feature matrix” and “feature geometry”.
78. In what way are default rules referred to as feature-building rules?
79. Is it possible to say that there are various levels of feature in a feature tree? In
what ways are these levels different?
80. Is it true to say that a strictly linear approach to phonology assumes that segments
are distinct from each other and that there is a one-to-one correspondence between
segments and features?
165
81. In what ways is it possible to claim that linear phonology fails to capture certain
important aspects of human languages? Illustrate the points with examples.
82. What is meant by “association line”, “auto-segmental phonology” and “auto-

segmental tier”?
83. Discuss how the spreading rule in autosegmental phonology can be employed to
represent the phonological relation in the word “bin”. Represent the case
notationally.
84. Represent notationally the relations between segments and features in the words
“lap” and “latch” via autosegmental phonology.
85. Comment on how / t / surfaces differently in the words “nightly” and “nitrate”.
Provide a brief account of the differences.
86. How should we interpret this statement: “The relationship between features and
segments is seen as being potentially other than one-to-one”?
87. Describe briefly one of the most common ways of representing the internal
structure of the syllable. Examples?
88. What is meant by “syllable”, “foot” and “group”? Examples?
89. What do you know the possible maximum number of consonants in the onset
and coda in an English syllable? Examples?
90. Represent notationally the feet in the following and point out the most prominent
foot: “Jimmy ate a rabbit”.
91. What is meant by “phonotactics”? Give your comment on the occurrence of “pw”
sounds in English words. Can these two sounds be combined within a single
syllable?
92. Explain why / n / normally surfaces differently in “incline” and “inclination”.

Represent the differences notationally.
Derivational Analysis
93. What is meant by derivation? How can this be done?
94. What is derivational analysis aimed at?
166
95. What are the possible criteria for evaluating competing derivational analyses?
96. What is meant by internal vs. external rule ordering?
97. What are the benefits brought about by derivational analysis?
Approaches in phonological research
98. What, in your opinion, are the major differences between auto-segmental
phonology on the one hand and segmental phonology and supra-segmental
phonology on the other hand?
99. What are the strengths and weaknesses of auto-segmental phonology?
II. SUGGESTED TOPICS FOR ASSIGNMENT WRITING
1. A study on the prosodic features typical of Yes-No questions in English and the
equivalent expressions in Vietnamese.
2. A study on the prosodic features typical of WH-questions in English and the

equivalent expressions in Vietnamese.
3. A study on the prosodic features typical of declarative questions in English
4. A research into word stress patterns in English.
5. A research into sentence stress patterns in English
6. An investigation into how the psychological state of anger is conveyed via

prosodic features in English and the equivalents in Vietnamese.
7. An investigation into how interrogativeness is expressed via prosodic means in

English and Vietnamese: a contrastive reseach.
8. An investigation into how hesitation and reservedness is expressed via prosodic

means in English and the equivalent expressions in Vietnamese.
9. A research into intonation as one type of cohesive device in English.
10. A study on grammatical properties inherent in English intonation.
11. An investigation into different types of assimilation in English.

167
12. An investigation into different types of elision in English.
13. An investigation into incomplete plosion in English.
14. An investigation into nasal plosion in English.
15. An investigation into lateral plosion in English.
16. A research into the prosodic features of the information focus in the English
sentence and the equivalent expressions in Vietnamese.
17. A research into the scope of interrogativeness realized via prosodic features in
English.
18. An investigation into the relationship between scope and focus of negation in
terms of prosodic means in English.
19. An investigation into the intonations typical of tag questions in English.
20. An investigation into the intonations typical of alternative questions in English.
21. A research on the strengths and weaknesses of linear phonology.
22. A research on the strengths and weaknesses of autosegmental phonology.
23. A study on the establishment of phonemes and allophones in language.

24 A research into coalescence in English.
25. A study on phonological rule writing for making explicit phonological
alternations in language.
26. An investigation into suprasegmental features associated with negative sentences
in English and the equivalents in Vietnamese.
27. Common mistakes related to different aspects of connected speech and possible
solutions.
28. An investigation into how different attitudes of the speaker are expressed via
prosodic means in English.
29. A study on how interrogativeness is conveyed via prosodic means in English
Yes-No questions.
30. An investigation into how interpersonal meaning is to be conveyed via prosodic
means in English declarative sentences and the equivalent expressions in
Vietnamese.
31. A study on how auxiliaries in English are subject to phonological alternations.
168
32. A study on weak forms and strong forms in normal speech in English.
33. A study on components of English intonation and the implications that entail
from different pitch variations.
34. An investigation into syllable boundary identification in English.
35. An investigation into the advantages and disadvantages of feature geometry over
feature matrix in representing the relationship between segments and features.
36. An investigation into the parameters involved in a tone unit in English.

37. A study on the phonological processes that take place in English rapid speech.
38. An investigation into the possible interpersonal meanings that can be expressed
via the tones in English and the equivalent expressions in Vietnamese.
39. A study on the problems in phonemic analysis.
40. A research on phonological rule writing for the pronunciation of the plural
marker in English nouns.
41. An investigation into the prosodic features of WH-questions employed as

rhetorical questions in English.
42. An investigation into the prosodic features of Yes-No questions employed as

rhetorical questions in English.
43. An investigation into the prosodic features of exclamatory sentences in English.
44. An investigation into the prosodic features of imperative sentences in English.
45. A study on the grammatical function of intonation in English.
46. A study on the accentual function of intonation in English.
47. A study on the attitudinal function of intonation in English.
48. A study on the discourse function of intonation in English.
49. An investigation into phonotactic rules in English.
50. A study on the basic assumptions in generative phonology.
169
51. An investigation into the mistakes commonly committed by Vietnamese students
of English and possible solutions.
52. A research into different types of phonological structures: strengths and

weaknesses.
53. An investigation into different representations of the possible relationships

between segments and features in the sound system of language.
54. A study on the mistakes commonly made by Vietnamese beginners of English

in producing English affricatives and possible solutions.

in producing English fricatives and possible solutions.

in producing English dental consonants and possible solutions.
57. A study on the mistakes commonly made by Vietnamese learners of English in

producing incomplete plosion in English and possible solutions.

producing nasal plosion in English and possible solutions.

producing lateral plosion in English and possible solutions.

producing English velars and possible solutions.
61. An investigation into the functions of tones in English and Vietnamese.
62. A research into the internal structure of the syllable and the role played by the
syllable in tune shape configuration.
63. An investigation into the difficulties Vietnamese learners of English encounter

in the acquisition of the speech sounds in English.
64. A research on the types and subtypes of speech sounds in the English language.
170
in producing the English vowel and consonant sounds that are subject to change or
modification in normal speech.
66. An investigation into prosodic features typical of vocatives in English sentences

and the equivalent expressions in Vietnamese.
67. An investigation into how stressed syllables are treated in different intonations
in English.
68. An investigation into how unstressed syllables are treated in different intonations
in English.
69. An investigation into the roles played by the tonic syllable and the equivalent
expressions in Vietnamese.
70. An investigation into the possible criteria for the validity judgement of different
types of phonology.
71. A research into intonational phonology: issues and problems.
72. An investigation into cases of glottalisation in English: environment and

illustration.
73. A study on cases of nasalisation in English: environment and illustration.
74. A study on cases of velarisation in English: environment and illustration.
75. A study on the internal structure of the rhythmic unit in English.
76. A study on the internal structure of the GROUP unit in English.
77. An investigation into acoustic parameters inherent in a tone unit in English.

in dealing with tone unit segmentation.
79. A research on the possible forms and uses of the Glide-down in English.
80. A research on the possible forms and uses of the Glide-up in English.
81. A research on the possible forms and uses of the Dive in English.
82. A research on the possible forms and uses of the Take-off in English.
171
83. An investigation into how to approach the sound system of language from the
perspective of acoustic features.
84. An investigation into how to approach the sound system of language from the
perspective of articulatory features.
85. A study on the issues and problems in derivational analysis related to the sound
system of language.
86. An investigation into common pronunciation mistakes committed by

Vietnamese learners of English at different levels of study and possible solutions.
87. An investigation into the factors that determine tune shapes in English.
88. An investigation into the relationship between interrogativeness scope & focus
and the placement of the tonic syllable in English Yes-No questions.
89. An investigation into the relationship between interrogativeness scope & focus
and the placement of the tonic syllable in English WH-questions.
90. An investigation into the relationship between negation scope & focus and the
placement of the tonic syllable in English negative sentences.
91. A study on ways of expressing politeness via intonation in English.
92. An investigation into how intonation contributes to expressing indirectness in

language use.
93. A study on major similarities and differences between the Take-off and the
Glide-up with respect to contours and uses.
94. A study on how reservation is expressed via intonation.
95. An investigation into how anger is prosodically conveyed in English.
96. A study on possible intonation contours for the vocative as a sentence element.
97. An investigation into the factors that govern intonation contours of the sentence-
utterance.
98. A study on the principles for sentence stress placement.
99. A study on the features of different components of intonation in English.
172
III. GUIDE TO ASSIGNMENT WRITING
1. SUGGESTED FORMAT FOR ASSIGNMENT WRITING
MAIN TEXT
Section1: Introduction
- Rationale for the study/problem statement
- Aim(s) of the research
- Objective(s) of the research
- Research question(s)
- Structural organization of the assignment
- Significance: Theoretical and/or practical
Section 2: Literature Review
- Review of theoretical background
- Review of Previous research work(s)
Section 3: Methodology
- Research design
-Research approach: qualitative/quantitative; top-down/bottom-up,
longitudinal/cross-sectional
- Research method: major method(s), supporting method(s)
- Data collection instrument(s): test, interview, questionnaire, …
- Data Analysis technique(s)
- Research procedure
Section 4: Finding(s) and Discussion
(i) ….
(ii) ….
173
(iii) ….
……………………………….
Section 5: Conclusion
- Concluding remarks on each of the objectives set forth
- Recommendation(s) [if any]
- Suggestion(s) for further research [if any]
References
- References are to be provided in their original (published) language in accordance

with the alphabetical order of authors’ names.
- References are to be given in conformity with APA Standards. Examples:
Vo Dai Quang (2005). Semantics. Ha Noi: Culture & Information Publishing

House.
Vo Dai Quang (2005). Some Issues in Syntax, Semantics, Pragmatics, and

Phonology. Ha Noi: Culture & Information Publishing House
Vo Dai Quang (2004). X-Bar Syntax: An Effective Tool for Syntactic Analysis.
Hanoi: Language journal; Linguistics Institute – Vietnam Institute for Social
Sciences, pp. 53-62
Vo Dai Quang (2007). Modality in the Sentence-Utterance: Some Basic

Theoretical Issues. Hanoi: VNU Science journal, N0 3-2007, pp. 1-12
Vo Dai Quang (2009). Modality-Expressing Means in English and Vietnamese.

Hanoi: VNU Publishing House
Vo Dai Quang (2014). Semantico-Pragmatic Analysis of English and Vietnamese

Questions Proper. Hanoi: VNU Publishing House
Vo Dai Quang (2006). Investigating Means and Devices Conveying Interpersonal

Meaning in English and Vietnamese Genuine Questions and Declarative
Sentences. Ha Noi: VNU research project (Ministry-level equivalent); Code: CB.
03.33
174
Vo Dai Quang (2010). Negative Modal Meaning in the Sentence-Utterance in
English and Vietnamese. Ha Noi: VNU research project (Ministry-level
equivalent); Code: QN. 08.02
Vo Dai Quang (2018). Intonational Phonology: A Sketch for English Intonation.

Hanoi: Language and Life Journal, N0 11B(279)2018, pp. 10-25; ISSN0868-3409
Vo Dai Quang (2018). Approaches to Establishing Phonological Structure. Hanoi:

VNU Journal of Foreign Studies. Volume 34, N0 6(2008), pp. 60-70, ISSN 2525-
2445
Yule, G (2997). Pragmatics. Oxford: Oxford University Press

Võ Đại Quang (2002). Âm vị học tạo sinh: Phân tích phái sinh và một số vấn đề âm
vị học tiếng Anh. Đại học Quốc gia Hà Nội: Đề tài NCKH, Mã số 01.N05/ KH-BD.
International Studies (For internal distribution).
2. COVER OF ASSIGNMENT
- Title of training institution: …
- Title of assignment: …
- Name and title of Lecturer
- Student’s full name, phone number, email address
- Place and year of assignment writing: …

3. SOURCE INDICATION
- Verbatim citation must be placed between quotation marks immediately followed

by source indication.
175
- Sources are to be provided in accordance with the APA Format Citation Guide
below
APA FORMAT CITATION GUIDE21
Core Components of an APA Reference:
4. MORE INFORMATION ON ASSIGNMENT/THESIS WRITING22
INTRODUCTION
The introduction leads readers from a general subject area to a particular topic of
inquiry. It establishes the scope, context, and significance of the research being
conducted by summarizing current understanding and background information
about the topic, stating the purpose of the work in the form of the research problem
supported by a hypothesis or a set of questions, explaining briefly the
methodological approach used to examine the research problem, highlighting the
potential outcomes your study can reveal, and outlining the remaining structure and
organization of the paper.
21
These pieces of information are taken and abstracted from Manual of APA 6 th Edition.
22
Abstracted from different scholarly sources at USC Libraries.
176
LITERATURE REVIEW
- A literature review surveys books, scholarly articles, and any other sources relevant
to a particular issue, area of research, or theory, and by so doing, provides a
description, summary, and critical evaluation of these works in relation to the
research problem being investigated. Literature reviews are designed to provide an
overview of sources you have explored while researching a particular topic and to
demonstrate to your readers how your research fits within a larger field of study.
- The purpose of a literature review is to:
 Place each work in the context of its contribution to understanding the

research problem being studied.
 Describe the relationship of each work to the others under consideration.
 Identify new ways to interpret prior research.
 Reveal any gaps that exist in the literature.
 Resolve conflicts amongst seemingly contradictory previous studies.
 Identify areas of prior scholarship to prevent duplication of effort.
 Point the way in fulfilling a need for additional research.
 Locate your own research within the context of existing literature (very
important).
METHODOLOGY
3.1.The methods section describes actions to be taken to investigate a research

problem and the rationale for the application of specific procedures or techniques
used to identify, select, process, and analyze information applied to understanding
the problem, thereby, allowing the reader to critically evaluate a study’s overall
validity and reliability. The methodology section of a research paper answers two
main questions: How was the data collected or generated? And, how was it
analyzed? The writing should be direct and precise and always written in the past
tense.
3.2. The introduction to your methodology section should begin by restating the
research problem and underlying assumptions underpinning your study. The
remainder of your methodology section should describe the following:
177
 Decisions made in selecting the data you have analyzed or, in the case of
qualitative research, the subjects and research setting you have examined,
 Tools and methods used to identify and collect information, and how you
identified relevant variables,
 The ways in which you processed the data and the procedures you used to
analyze that data, and
 The specific research tools or strategies that you utilized to study the
underlying hypothesis and research questions.
3.3. An effectively written methodology section should:
 Introduce the overall methodological approach for investigating your

research problem. Is your study qualitative or quantitative or a combination
of both (mixed method)? Are you going to take a special approach, such as
action research, or a more neutral stance?
 Indicate how the approach fits the overall research design. Your methods for
gathering data should have a clear connection to your research problem. In
other words, make sure that your methods will actually address the problem.
 Describe the specific methods of data collection you are going to use, such
as surveys, interviews, questionnaires, observation, archival research. If you
are analyzing existing data, such as a data set or archival documents, describe
how it was originally created or gathered and by whom. Also be sure to
explain how older data is still relevant to investigating the current research
problem.
 Explain how you intend to analyze your results. Will you use statistical
analysis? Will you use specific theoretical perspectives to help you analyze a
text or explain observed behaviours? Describe how you plan to obtain an
accurate assessment of relationships, patterns, trends, distributions, and
possible contradictions found in the data.
RESULTS
The results section is where you report the findings of your study based upon
the methodology (or methodologies) you applied to gather information. The results
section should state the findings of the research arranged in a logical sequence
without bias or interpretation. A section describing results is particularly necessary
if your paper includes data generated from your own research.
178
When formulating the results section, it's important to remember that the results
of a study do not prove anything. Findings can only confirm or reject the hypothesis
underpinning your study. However, the act of articulating the results helps you to
understand the problem from within, to break it into pieces, and to view the research
problem from various perspectives.
The page length of this section is set by the amount and types of data to be
reported. Be concise, using non-textual elements appropriately, such as figures and
tables, to present findings more effectively. In deciding what data to describe in your
results section, you must clearly distinguish information that would normally be
included in a research paper from any raw data or other content that could be
included as an appendix. In general, raw data that has not been summarized should
not be included in the main text of your paper unless requested to do so by your
professor.
Avoid providing data that is not critical to answering the research question.
The background information you described in the introduction section should
provide the reader with any additional context or explanation needed to understand
the results. A good strategy is to always re-read the background section of your paper
after you have written up your results to ensure that the reader has enough context
to understand the results (and, later, how you interpreted the results in the discussion
section of your paper).
DISCUSSION
1. The purpose of the discussion section
The purpose of the discussion is to interpret and describe the significance of your
findings in light of what was already known about the research problem being
investigated and to explain any new understanding or insights that emerged as a
result of your study of the problem. The discussion will always connect to the
introduction by way of the research questions or hypotheses you posed and the
literature you reviewed, but the discussion does not simply repeat or rearrange the
first parts of your paper; the discussion clearly explains how your study advanced
the reader's understanding of the research problem from where you left them at
the end of your review of prior research.
2. The importance of the discussion section
179
The discussion section is often considered the most important part of your research
paper because this is where you:
(i) Most effectively demonstrates your ability as a researcher to think critically about
an issue, to develop creative solutions to problems based upon a logical synthesis of
the findings, and to formulate a deeper, more profound understanding of the research
problem under investigation,
(ii) Present the underlying meaning of your research, note possible implications in
other areas of study, and explore possible improvements that can be made in order
to further develop the concerns of your research,
(iii) Highlight the importance of your study and how it may be able to contribute to
and/or help fill existing gaps in the field. If appropriate, the discussion section is also
where you state how the findings from your study revealed and helped fill gaps in
the literature that had not been previously exposed or adequately described, and
(iv) Engage the reader in thinking critically about issues based upon an evidence-
based interpretation of findings; it is not governed strictly by objective reporting of
information.
3. The Content of the discussion section

The content of the discussion section of your paper most often includes:
(i) Explanation of results: comment on whether or not the results were expected for
each set of results; go into greater depth to explain findings that were unexpected or
especially profound. If appropriate, note any unusual or unanticipated patterns or
trends that emerged from your results and explain their meaning in relation to the
research problem.
(ii) References to previous research: either compare your results with the findings
from other studies or use the studies to support a claim. This can include re-visiting
key sources already cited in your literature review section, or, save them to cite later
in the discussion section if they are more important to compare with your results
instead of being a part of the general literature review of research used to provide
context and background information. Note that you can make this decision to
highlight specific studies after you have begun writing the discussion section.
180
(iii) Deduction: a claim for how the results can be applied more generally. For
example, describing lessons learned, proposing recommendations that can help
improve a situation, or highlighting best practices.
(iv) Hypothesis: a more general claim or possible conclusion arising from the results
(which may be proved or disproved in subsequent research). This can be framed as
new research questions that emerged as a result of your analysis.
4. Organization and Structure

Keep the following sequential points in mind as you organize and write the
discussion section of your paper:
(i) Think of your discussion as an inverted pyramid. Organize the discussion from
the general to the specific, linking your findings to the literature, then to theory, then
to practice (if appropriate).
(ii) Use the same key terms, narrative style, and verb tense (present) that you used
when describing the research problem in your introduction.
(iii) Begin by briefly re-stating the research problem you were investigating and
answer all of the research questions underpinning the problem that you posed in the
introduction.
(iv) Describe the patterns, principles, and relationships shown by each of the major
findings and place them in proper perspective. The sequence of this information is
important; first state the answer, then the relevant results, then cite the work of
others. If appropriate, refer the reader to a figure or table to help enhance the
interpretation of the data (either within the text or as an appendix).
(v) Regardless of where it's mentioned, a good discussion section includes analysis
of any unexpected findings. This part of the discussion should begin with a
description of the unanticipated finding, followed by a brief interpretation as to why
you believe it appeared and, if necessary, its possible significance in relation to the
overall study. If more than one unexpected finding emerged during the study,
describe each of them in the order they appeared as you gathered or analyzed the
data. As noted, the exception to discussing findings in the same order you described
them in the results section would be to begin by highlighting the implications of a
181
particularly unexpected or significant finding that emerged from the study, followed
by a discussion of the remaining findings.
(vi) Before concluding the discussion, identify potential limitations and

weaknesses if you do not plan to do so in the conclusion of the paper. Comment on
their relative importance in relation to your overall interpretation of the results and,
if necessary, note how they may affect the validity of your findings. Avoid using an
apologetic tone; however, be honest and self-critical (e.g., had you included a
particular question in a survey instrument, additional data could have been revealed).
(vii) The discussion section should end with a concise summary of the principal
implications of the findings regardless of their significance. Give a brief explanation
about why you believe the findings and conclusions of your study are important and
how they support broader knowledge or understanding of the research problem. This
can be followed by any recommendations for further research. However, do not offer
recommendations which could have been easily addressed within the study. This
would demonstrate to the reader that you have inadequately examined and
interpreted the data.
5. Overall Objectives
(i) Reiterate the research problem/State the major findings

(ii) Explain the meaning of the findings and why they are important
(iii) Relate the findings to similar studies
(iv) Consider alternative explanations of the findings
(v) Acknowledge the study’s limitations
(vi) Make suggestions for further research
CONCLUSION
A well-written conclusion provides you with important opportunities to demonstrate

to the reader your understanding of the research problem. These include:
(i) Presenting the last word on the issues you raised in your paper. Just as the
introduction gives a first impression to your reader, the conclusion offers a chance
182
to leave a lasting impression. Do this, for example, by highlighting key findings in
your analysis or result section or by noting important or unexpected implications
applied to practice.
(ii) Summarizing your thoughts and conveying the larger significance of your
study. The conclusion is an opportunity to succinctly answer (or in some cases, to
re-emphasize) the "So What?" question by placing the study within the context of
how your research advances past research about the topic.
(iii) Identifying how a gap in the literature has been addressed. The conclusion
can be where you describe how a previously identified gap in the literature
(described in your literature review section) has been filled by your research.
(iv) Demonstrating the importance of your ideas. Don't be shy. The conclusion
offers you the opportunity to elaborate on the impact and significance of your
findings.
(v) Introducing possible new or expanded ways of thinking about the research
problem. This does not refer to introducing new information (which should be
avoided), but to offer new insight and creative approaches for framing or
contextualizing the research problem based on the results of your study.
183
SUGGESTED ANSWERS TO SAMPLE TESTS AS EXERCISES
TEST 1
1. True or false? (Mark T for true and F for false at the beginning of the lines).
a. (1) ......T.......There are 8 diphthongs and 5 triphthongs in English.
b. (2).......T.......There may be voicing during part or all of the plosive articulation.
c. (3) .......F........In the production of /k/ and /g/, the back of the tongue is not pressed
against the area where the soft palate begins and the hard palate ends.
d. (4).......T........Fortis consonants are those produced with more force as compared

to the force needed for the articulation of lenis ones.
e. (5) .......T.......We use the word “glottis” to refer to the opening between the vocal
cords.
f. (6) ........T......The pharynx is a cartilage which begins just above the larynx.
g. (7) .......T......The study of articulators is called articulatory phonetics.
h. (8) .......T.....There are four phases in the production of a plosive.
i. (9) ........T.....The plosive and the fricative must be homorganic in the production
of an affricate.
a. The basic characteristic of a (10)..nasal. consonant is that the air escapes through
the nose. For this to happen, the (11)..soft palate... palate must be lowered. In nasal
(12)…production., the air is prevented by a complete (13)..closure.. in the mouth
at some point. The nasals in English are (14)…/m/...., (15)..../n/..............., and
(16)....../ /.......; /m/ and /n/ are simple, straightforward consonants with
distributions like those of the (17)..................... while (18)........................... is a
different matter.
b. The nature of (19)....elision..... may be stated simply: under circumstances sounds

disappear; one might express this in more (20)..technical.... language by saying that
in certain circumstances a phoneme may be realized as (210...zero........, or have zero
realization. As with (22)...assimilation..., elision is typical of rapid, casual speech;
184
the process of change in phoneme realizations produced by changing the speed and
casualness of speech is sometimes called (23)...........................
c. Like the syllable, the tone unit has a fairly clearly defined (24).........internal.........
structure. Most tone units are of a type we call (25)....simple......... and compound.
Each simple tone unit has one and only one (26)..................tonic............... syllable.
3. Circle the best answer
The meaning interpretation of the sentence “The Conservatives who like the
proposals were pleased” depends a lot on (28)..........c.......
a. Tone unit division. b. Number of stressed syllables
c. Intonations employed. d. Tones and intonations used.
4. Give a broad transcription of the following sentence and underline the weak
forms used and mark the boundaries of rhythm units by using slant lines.
“Mary was in an appallingly bad temper when we came yesterday morning, my

dear”.
/mæri wɔz in n ’pɔ:lili bæd temp wen wi keim jestdei mɔ:ni my

di/
5. Use simple intonation marking symbols to indicate the intonations used (30):
“\Oh! \What a complicated, disgraceful thing! I \couldn’t imagine”, Tom told Mary.
THE END
TEST 2
I. Fill each of the gaps with one word (or words) that best completes the
meaning
Consonants can be classified in terms of place and (1) ..........manner..........of

articulation.
Vowels are classified in terms of the (2) .....height..... to which the tongue is (3)
.....raised......, the part of the tongue that takes part in the (4) ......oral cavity..........,
the variation in the (5)....degrees...... of lip rounding and the (6) .....voicing........of
the sounds.
185
The feature that distinguishes between / t / and / d / is (7)
......................voicing..............…
The feature that distinguishes between /p/ and /s/ are (8) ........places........ of
articulation and the (9)..........manner..........
In order to produce a nasal sound, the soft palate must be (10) ..........lowered.........so
that the air passage will escape through the (11).......................nasal.................
cavity.
II. Underline the best answer:
(12) / m / is (13) / l / is (14) / a:/ is (15) / r / is
a. dental a. alveolar a. back vowel a. stop
b.bi- b. velar b. low back rounded b. lateral

labial
vowel
c. alveolar c.palato- c. front low vowel c. approximant
alveolar
d. velar d. none of the d. front central vowel d. none of the

above
above
(16) Sounds that are made involving the tip of the tongue and upper front teeth are
called:
a. bi-lateral b. alveolar c. dental d. palato- alveolar
(17) Sound that is made involving the front of the tongue moving towards the hard
palate is called:
a. velar b. palatal c. detal d. approximant
(18) When the central part of the tongue is raised to a fairly high point in the mouth
the sound produced is:
a. / u:/ b. / i: / c. / e / d. / /
(19) In the articulation of / l / the tip of the tongue is in contact with

186
a. the upper front teeth b. the back of the hard palate c. the central of the palate
d. none of these
(20) In the articulation of /e/ the tongue is raised towards
a. the highest point b. midway between the highest point c. the lowest point
d. none of these
in the oral cavity and the lowest point in the oral cavity in oral in the
oral cavity.
III. True or false?
(21) …T.. Compared to phonetic transcription, phonemic transcription gives more

information about sounds and is not presented in dictionaries and textbooks.
(22) …F… In English, stress usually falls on the first element of a compound noun.
(23) …T…. Assimilation in English can affect the voicing of a sound making the
voiced voiceless.
(24) …T… In connected speech, when three or more consonants occur in a cluster,
for example in “last Sunday” the plosive /t/ is normally omitted and this phenomenon
is termed ‘elision’.
(25) …T.. In English, for the message to stand out clearly the words carrying key
information must be stressed and the others are relatively unstressed.
(26) …F… Frequently, the tail is made up of prominent syllables following the tonic
syllables.
(27) …F… Intonation is not a way of expressing our attitude at the moment of
speaking to the situation we are in, or to what we are talking about.
(28) …F… Word stress is the term used to describe the emphasis given to a phrase
or a sentence.
(29) …F…. Because in their articulation there is a complete closure of the two
articulators at some point in the oral cavity, /t / and / d / are called plosives.
(30) …T…In the articulation of fricatives the airflow is not completely blocked,
though it is restricted
187
V. Answer the following questions
(31) Compare the vowels in the pair of words “need” / “neat”. Are they the same
or different? ........Same phoneme but different allophones ……………………
(32) If the two words above have different vowels, why are they different?
..........Because of the degrees of voicing in the ending consonant.......................
(33) Give one example that consists of a consonant that can lengthen the preceding
vowel:
........................................../d/..........Need....................................................................
(34) Write the symbols of the phoneme that ends each of the following words:
Needs ....../z/......... repeats ...../s/............. classes

......iz.......levels…………./z/………….............
(35) Give the symbol of the vowel that is common to all of the following words:
.........................................................//..........................................................
fireworks, primary, economics, lecture,
(36) Circle the voiceless palato-alveolar fricatives: march, wash, catch.
(37) Circle the unaspirated stop in the following: institution, oil tanker, particular.
(38)Give the orthographic form for the following transcription: /baiudi’greidbl/

........................biodegradble.......................................................................................
(39) Indicate where the linking sound is in the following: Four and a half
(40) Give the stress pattern of the following: What’s the time?
‘What’s the ‘time? -•-

(41) Give two words that have the same stress pattern as ‘umbrella’
..................................
Cathedral, Manila
(42) Consider the following: blood, fund, some, young, but
What is the thing that all these words share?...................... //................

188
(43) Give the transcription of the consonant that is common to the following words:
bridge, jacket, giraffe, orange......................../d3/..........................
(44-45) Fill in the missing letters:. ch...air (/ ts…e /); ...ch....eese ( / tsi:z /).
THE END
TEST 3
Circle the correct answers
1. Underline the alveolar fricatives:
 S d3 s z h
2. The final sound of the word “feel” is
a. bilabial b. palatal c. labio-dental d. none of the above
3. The voiceless plosive is strongly aspirated when it is
a. at word initial b. followed by a lateral sound
c. followed by another plosive d. at word final
4. The English /l/ in “bulk” is referred to as:
a. clear /l/ b. voiceless c. dark /l/ d. none of

the above
Fill each of the blanks with one suitable word:
5. In English the ......................................clear.............................. lateral can appear

at word initial.
6. An important distinction between the fricatives and the......plosives..........is that

while the former are formed with some kind of .......friction.......... the latter is
formed by a complete ….closure...... of the airstream and the then completed with a
slight explosion.
Answer the following questions by writing T for true and F for false after each
of the sentences.
189
7. When a lateral sound is preceded by a voiceless sound it becomes devoiced.
............T............
8. Voice is used as a criterion in distinguishing vowels from consonants in English.

.....F...........
9. Phonemic transcription does not show the articulation of sounds in relation to

neighboring sounds. ........T....
10. The lowering of the soft palate is a criterion in identifying if a sound is a nasal
or not. ..T.......
11. One phoneme can be realized by only one allophone. ........................F................
Underline the phoneme that does not belong to the class of sounds sharing one
or more common properties. Give explanation of your choice in the dotted lines.
12. /e/ /u:/ /a:/ /i:/ ................................../e/: short vowel.....................................
13. /r/ /t / /w/ /j / ................................../t/: plosive consonant..............………
Write the symbol that corresponds to the following phonetic descriptions. Then
provide a word that contains the sound in question. Transcribe the word and
underline the sound.
14. Fortis palato-alveolar fricative: ...../ts/ cheat / tsi:t/.......................................
15. Low front vowel: ....../æ/ bad /bæd/ ...........................................................
16. Voiced velar plosive: ..... /g/ go /gu/...........................................................
17. Low back long unrounded vowel: .... /a:/ car /ka:/....................................
19. State the functions performed by intonation in English.
… (i) attitudinal; (ii) grammatical; (iii) accentual; (iv) discourse …………
TEST 4
Fill each blank with one suitable word
1. Speech sounds are made with the ...airstream...(1) moving ..out...(2) from the
lungs through the ......................mouth............................. (3) and the
.........................nose......................... (4).
190
2. A basic distinction, in terms of how sounds are ...produced...(5), is made between
consonants and vowels. Consonants involve a … narrowing...... (6) in the mouth
which, in turn, causes some.....obstruction......... (7) of the airstream. With vowels,
the air passes rather freely through the mouth because there is very little
....................................obstruction..................................(8).
3. In order to produce nasal sounds, the soft palate must be .....lowered......... (9) so
that the air flow escapes through the ..................... ........nasal........................... (10)
cavity.
4. The way a phoneme is produced is conditioned by the sounds ....around...........

(11) it or by its position in the word.
5. In the articulation of vowels, the airflow is relatively.......free...... (12); in

consonants, the airflow can be obstructed. In fricatives, the tongue usually comes
very ....close....(13) to the upper speech organ to leave a very narrow
...passage........(14) in between them so that the air will escape with some
.........................................stricture....................................................................(15).
6. The three fricative consonants /f/, /v/, /h/ have the same .....manner......... (16) of
articulation but different ...................places............................... (17) of articulation.
7. In most varieties of English, the three vowel phonemes illustrated in the words
“red’, “pit”, “cat” are considered to be
........................................................short................................... (18) vowels.
8. It is characteristic of English that vowels in unstressed syllables are

usually.........weak......(19) while vowels in stressed syllables are
.....................................strong..............................(20).
9. ..........Weak.....(21) forms are words that typically occur in unstressed syllables.

One important group consists of .......auxiliary..........(22) verbs which precede the
main verb.
10. Vowels are classified according to the .....height.......... (23) to which the tongue
is raised and the part of the ..................tongue......................(24) that takes part in
the articulation of the sound.
11. The distinctive feature between /d/ and /t/ is ....................voicing................(25)
Mark T for true and F for false in the spaces provided

191
12. Voice is used as a criterion in distinguishing between vowels and consonants in
English
............................................................F..............................................................(26)
13. Allophones are phonetically unconditioned variations of a

phoneme.............F.............(27).
14. Fortis consonants are always voiced................................F........................ (28).
15. The most important difference between vowels and consonants is that consonants
are produced when the vocal cords are vibrating whereas vowels are produced
without the vibration of the vocal
cords..................................................F............................................................ (29).
16. In a way, a phoneme can be seen as an abstract entity whereras allophones are
its actual
manifestations....................................T............................................................. (30).
17. The word ‘wreath” contains a long vowel............T.......................................(31).
18. Allophones are phonemically unconditioned variations of a

phoneme.........F..............(32).
19. Functional words are always stressed................F......................................(33)
20. Elision is the change of one sound into another under cirtain circumstances
..........................................................T....................................(34)
21. Voice can be used to distinguish between fortis and lenis consonants....T.....(35).
22. When an approximant follows a voiceless plosive it becomes

voiceless.......T.............(36).
23. In English, /r/ is never used as a linking sound........................F..................(37).
24. According to J. D. O’ Connor, there are four basic tones in

English............T..............(38).
25. The two words “combine” and “combination” are similar in terms of stress
patterns................................................F.............................................................(39)
192
26. Clear /l/ and dark /l/ are realizations of two different
phonemes...............F..................(40)
27. Vowels are always voiced while consonants can be either voiced or voiceless
................................................................T.........................................................(41)
28. Yes-No questions are always spoken with the rising tone in English.......F............
(42)
29. There are four phases in the production of plosives.....................T................(43)
30. “Phonetics” and “Phonology” are two different terms denoting one and the same
branch of
linguistics..........................................................F.............................................(44)
31. The initial sound of the word “light” is : ................................................(45)
a. labio-dental b. palato-alveolar c. alveolar d. palatal
32. The sound /l/ in the word “clear” is .........................................................(46)
a. velarized b. always voiced c. devoiced d. referred to as dark

/l/
33. In connected speech, coalescence can be found in the case like:

...........................(47)
a. provide the youth with .............. b. provide young people with .................
c. provide them with ..................... d. provide those people with ......................
34. The group of plosive consonants in English are: .......................................(48)
a. /p/,/t/,/s/,/g/ b. /f/,/s/, /v/,/z/,/h/ c. /p/,/t/,/k/,/g/,/t/,/d/ d. /d/,/w/,/r/,/g/
35. The initial sound of the word “left” is: ..................................................(49)
a. bilabial b. labio-dental c. palatal d. alveolar
36. The aspiration of voiceless plosives is trongest when it is: ..........................(50)
a. at the beginning b. in between vowels

193
c. followed by another stop consonant d. at syllable - final
position.
37. The sound /l/ in the word “play” is: .........................................................(51)
a. referred to as clear /l/ b. voiceless c. referred to as dark /l/ d. voiced
Give brief answers to the questions below within the space provided
38. How does a phoneme differ from an allophone? (52)
...........phonemes: abstract entities; allophones: actual (physical) realizations …..
39. What are the functions performed by the soft palate in speech sound production?
(53)
.........(i) producing velars; (ii) producing nasals …………………
40. Point out the difference(s) between broad and narrow transcriptions.
(54)
...broad: simple, employment of symblos for phonemes…; narrow:

complicated, employment of symbols for phnemes and diacritics for phonetic
properties …
41. What are the types of assimilation with respect to direction of sound change,
...................................progressive vs. regressive..............................................(55)
42. What are the types of assimilation with respect to types of speech sound
assimilated
……………vowels vs. consonants…………………………………(56)
43. What are the types of assimilation with respect to areas of assimilation?
..........................................vowels vs. consonants........................................ (57)
44. Transcribe this words phonetically
“tie”: ....................................[thai]...............................................................(58)
45. Point out the difference between the two pronunciations for the the word
‘record’:
194
/ ri’kɔ:d/ vs. /rekɔ:d/
……............ / ri’kɔ:d/ (v) vs. /’rekɔ:d/ (n) ………………………....(59)
THE END
TEST 5
I. Fill each blank with one suitable word23
In (1) ...segmemtal... phonology it is claimed that utterances may be divided into

tone-units, and that one can identify on phonetic and (2) ..phonological.... grounds
the places where one tone unit ends and another tone unit begins. However, giving
rules for (3) ..identifying..... where the boundaries are placed is not easy, except in
cases where a clear pause separates (4) ...them......Two principles are usually
mentioned: one is that it is possible in most cases to detect some sudden change from
the pitch level at the end of one tone unit to the (5) ....next...........that starts the
following tone unit, and recognition of the start of the following tone unit is made
easier by the fact that speakers tend to “return home” to a particular pitch level at the
(6) ...beginning.....of a tone unit. The second principle used in tone unit (7)
....for........identification is a rhythmical one: it is claimed that within the tone unit,
speech has a regular rhythm, but that that rhythm is broken or interrupted at the tone
uniundary. Both the above principles are (8) ..useful... guides, but one regularly
finds, in analyzing (9) ....actual...... speech , cases where it remains difficult or
impossible to make a clear decision; the principles may well also be factually correct,
but it should be emphasized that at present there is no conclusive evidence from
instrumental study in the laboratory (10) ....that..... they are.
II. Give a brief description of the affricates in English
......................................................stop + fricative............................................
III. Discuss word stress patterns in English. Give examples for illustration
.....................................................................................................................................
.....................................................................................................................................
IV. Describe the normal intonation of the following sentences as correction of

something previously said:
23
Abstracted from Roach, P. (1983)
195
“She wasn’t wearing a green dress. She was wearing a red dress.”
…“She wasn’t wearing a \green/ dress. She was wearing a \red dress.”………
V. Discuss the rule for using weak forms in English. Give examples for
illustration.
(i) auxiliaries; (ii) unimportant words (grammatical words; lexical words not
quite important).
THE END
TEST 6
1.1. Tone units are of .....two....types: .......simple........ and ...complex........ Each

simple tone unit has one........tonic......syllable. The ......tonic...... syllable is
an..obligatory.... component of the tone unit.
1.2. ....All/any..... syllables between the ....tonic...... syllable and the end of the tone
unit are called the tail. Theoretically and .......factually.............. there are five
....components.........in the tone unit structure.
1.3. There are five components ..characteristic...... of speech while it is going on:
...width...... of pitch ...range., .....key... , .....loudness........ , .......tempo......... ,
voice…quality....................
1.4. The elements of intonation that occur one after another in speech are Pre-head,
Head, Post –head Tonic syllable, Tail, and tone unit ........boundary...................
1.5. The functions of intonation are (i).....attitudinal.........., (ii)..grammatical........,

(iii) ,..accentual.., and (iv)..discourse..........of which we may mention “attention
focusing”, intonational subordination and ..................regulation....................... of
conversations.
2. Mark T for true and F for false
…T… 2.1. A syllable - final fortis consonant is likely to shorten the preceding
vowel.
196
…F… 2.2. Voiceless consonants are not usually articulated with open glottis.
…T… 2.3. The vocal cords are separated during the articulation of voiceless
consonants.
…T…2.4. In the articulation of affricates, the lips are rounded.
…F…2.5. In the production of /w/ as in “why”, there is no /h/ sound in the “voiceless
w”.
3. Identify the wrong word(s) and replace them with correct one(s)
3.1. Another phoneme of /l/ is found when it follows /p/ or /k/at the beginning of the
stressed syllable. The /l/ then is not devoiced.
Wrong words: ...phoneme....... ,.......not....... . Correct words: ..allophone.... ,

....zero............
3.2. In the articulation of the /r/ sound, the tip of the tongue does not approach the
alveolar area in approximately the way it would for a /t/ or /d/. The sound /r/ is a pre-
alveolar approximant in the articulation of which the articulators approach each
other but do not get sufficiently close to each other to produce a complete consonant.
Wrong words: ...does not..., .....pre-alveolar.....Correct words: ..approaches..... ,

.alveolar.......
3.3. One characteristic of the articulation of /r/ is that it is unusual for the lips to be
slightly rounded. Wrong word: ....unusual.......................................... Correct
word:..............usual....................
3.4. The sounds /w/ and /j/ are used as vowels. For place of articulation, /j/ is
regarded as palatal and /w/ as labio-dental. The more modern term for /w/ and /j/ is
“approximant”.
Wrong words: ....vowels......, ...labio-dental.....Correct words: ...semi-vowel..... ,

...labial.... .
3.5. There is no friction noise in /j/ and /w/ when they are preceded by /p/, /t/, /k/ at
the beginning of a syllable such as “tune” or “twin”, where /w/ and /j/ are not
devoiced.
197
Wrong words:.........no....., ......not......... Correct words: .....some......... ,
........usually.............. .
4. Circle the answer you think best
4.1. There are .................vowels in Engish.
a. 21 b. 25 c. 19 d. 23
4.2. There can be ................. tonic syllable(s) in a tone unit in English.
a. one and only one. b. two. c. more than one. d. three.
4.3. The maximum number of consonants at the end of a syllable in English is:
a. two b. three c. more than three d. four.
4.4. The characteristic intonation for the initial vocative in English is
a. The Glide - down b. The Glide-up c. The Dive d. The Take-off.
4.5. Phonology studies:
a. acoustic features of speech sounds; b. the articulation of human speech

sounds c. realizations and social functions of phonemes ; d. all of these.
TEST 7
Fill each gap with one suitable word
1. Phonemes are the ...smallest.. segments of sounds divided into ...vowels.. and
.consonants....
2. Consonants can be divided in terms of place and ......manner.......... of articulation.
3. When the articulators are completely closed so that the airstream cannot escape
through the mouth, the sounds thus produced are .......................nasal................
consonants.
4. If the air is stopped in the oral cavity and the soft palate is down so that the air can
only go out through the nose, we have ...................nasals......................................
5. Rounded and unrounded vowels result from the variations in the ...shapes.........of
the lips.
198
6. The approximants in English are ..../r/.........../, /...../w/......../, /...../j/......../.
7. The feature that distinguishes between /f/ and /v/ is ................voicing...............
Mark T for true and F for false and circle the words pronounced in their weak
forms
…. F…8. All languages have the same number of vowels and consonants since they
are used as a means of communication.
…T…9. In a way, a phoneme can be viewed as an abstract entity whereas allophones

are seen as its physical manifestations.
…T…10. Whether a sound is voiced depends on whether the vocal cords vibrate or
not.
…T…11. Vowels are always voiced while consonants can be either voiced or
voiceless.
…F…12. Phonemic transcription shows the articulation of sounds in relation to

neighboring sounds.
…T…13. Elision is the change of one sound into another under the influence of
neighboring sounds.
…F…14. Fricatives can be either voiced or voiceless while nasal sounds are all
voiceless.
15. Sounds that are made involving the lower lip and the upper teeth are termed:
a. bi-labial b. dental c. alveolar d. labio-dental
16. Sounds that are made involving the tongue blade and the back of the alveolar
ridge are called
a. palatal b. velar c. palato-alveolar d. none of these.
17. The sound /k/ is: a. velar b. palatal c. dental d. alveolar
18. Sounds that are made involving the tongue tip and the back of the alveolar are
called:
a. palatal b. dental c. velar d. retroflex
199
19. Sounds that are made involving the back of the tongue and the soft palate are
called:
a. velar b. retroflex c. nasal d. palatal
Answer the following questions
20. Underline and label the places where phonetic phenomena related to connected
speech occur in the following phrases or sentences:
a. I think it is important but .... b. Law and order.
Incomplete plosion; linking. Intervening /r/ linking
c. In the past ten days. d. Incomplete plosion.
Elision; incomplete plosion Regressive assimilation; incomplete

plosion
e. I’ve got five pence here. f. In case of need.
Assimilation assimilation; linking
21. Give broad transcription of the following sentences and divide them into rhythm
units (The answer is to be provided overleaf):
The weather in England is very changeable.
/ð weð in igllnd iz very t3eint3bl/
THE END
TEST 8
A. Underline the letter(s) corresponding to the correct answer(s). There may be
more than 1 correct answer to each question, but if you circle from two letters
upwards, each wrong answer will take off 1 mark.
1. In the two sentences:
“He has an M.A. She’s a Master of Arts” the reason for using "an” and “a” is that
a. it is a man in the first sentence and a woman the second
200
b. “M” in the first sentence and “M” in the second are different
c. in saying “M.A” we start with a vowel sound and in saying “Master” we start
with a consonant sound.
d. “M” in MA is a vowel; M in “Master” is a consonant.
2. One main difference between vowel and consonant sounds is that
a. when vowel sounds are produced , the air going from the lungs to the lips is not
obstructed but it is when consonant sounds are produced.
b. Vowel sounds always go freely through the nose but consonant ones cannot.
c. Vowel sounds are longer than the consonant ones.
d. Vowel sounds are shorter than the consonant ones.
3. The sentences “Their house was on fire for nine hours. Everything was destroyed
including the mower. Poor men!” have
a. 5 diphthongs and 3 triphthongs
b. 4 diphthongs and 4 triphthongs
c. both consonant and vowel sounds
d. no cases of linking when spoken at a normal speed.
4. Many Vietnamese as well as other Asian students pronounce the third vowel in
triphthongs like /au/ quicker than the first, this is
a. quite standard
b. less standard than when the first is pronounced quicker
c. not a mistake
d. a minor (small) mistake
5. Once a Vietnamese student wanted to say “The kangaroo is one of the fastest
animals” but instead of the word “fastest” he said “fascist”. This shocked an
Australian because he thought the student compared the kangaroo with German
fascists. This is due to
201
a. a wrong word use of the letter “s”
b. the wrong sounds
c. rhythm
d. intonation.
6. In the sentence “Two plants are flowering in the window-box” the word “plants”
contains
a. 1 syllabe
b. 2 syllables
c. 6 phonemes
d. 2 phonemes
7. “The judge can’t change his job. You’re joking”.
This sentence contains
a. no nasals
b. 1 syllable / n /
c. 6 affricates (including the repeated ones)
d. 1 word which contains 2 fricatives.
8. The word or the contracted forms which are difficult to catch in spoken speech
consonants are due to syllabic
a. don’t, kind etc.
b. didn’t, bottle etc.
c. nine, time etc.
d. can’t, hasn’t etc.
9. The words “economics, phonetics, eccentric, specific” are transcribed as follows
a. /ik nɔ’mik/ /fune’tiks/ /iksen’trik/ /spesi’fik/
202
b. /ik’nɔ mik/ /fu’netiks/ /iks’sentrik/ /spe‘sifik/
c. /’ik nɔmik/ /’funetiks/ /’iksentrik/ /spesi’fik/
d. /’iknɔmik/ /’fune’tiks/ /’iksentrik/ /’spesifik/
10. The tip of the tongue is very important in producing the sounds
a. / u, i/ etc.
b. / l, n / etc.
c. / m, h / etc.
d. / d, t / etc.
11. The sentence “Two drugs dealers bought twenty great packets of tea, cakes and
drugs” has
a. only two plosive consonants which are always voiceless
b. three voiceless plosive consonants
c. all the 6 plosive consonants
d. 4 plosive consonants
12. - What’ll she do?
- She’ll be a receptionist.
In the dialogue above, in a normal situation, there are:
a. 3 primary stressses
b. 5 primary stressses
c. 6 primary stressses
d. 7 primary stresses
13. Sound linking may happen in cases like:
a. a number eight; it is
203
b. not number eight; No, it isn’t
c. this law and this policy
d. that book; these pens

14. When somebody says: “You’re hungry?” and means “You’re hungry, aren’t
you?” he usually uses.
a. the Glide - up
b. the Dive
c. either the Glide - up or the Dive
d. the Glide - down
15. Some examples of words beginning with a fricative are:
a. vast, so, fricative, think
b. fricative, ten, five, go
c. play, date, kind, mind
d. shy, this, zipper, these
16. Some examples of words ending with a plosive are:
a. stop, bad, not, long
b. play, man, go , sing
c. eat, cake, mob, dad
d. speak, teach, listen, hear.
17. Some examples of words which have two types of stress are:
a. economy, photography
b. travelling, telephone
c. creative, adjective
d. presentation, preparation
204
B. Match the following terms with their definitions. Write the corresponding
letter in the space provided.
…c.1. assimilation a. An articulation involving both lips
…a. 2. bilabial b. The pitch pattern in a sentence
…e. 3. intonation c. The change of one sound into another sound due
to the influence
of neighboring sounds
…b. 4. rhythm unit d. The disappearing of sounds under certain

circumstances
…d. 5. elision e. A unit of speech with a stressed syllable as its

center and any unstressed syllables before and after it.
C. Put a tick whether you think the statements are true or false
True False
1. Nearly all vowels are voiced
1. F
2. Whether a sound is voiced depends on
whether the vocal cords vibrate or not.

2. T
3. Usually the first stress in an English sentence
begins fairly high.
3. T
4. The stressed words in an English sentence
usually carry the most important information 4. T
5. One of the most important points for listening
comprehension is to try to catch the stressed words. 5. T
THE END
205
ENGLISH PHONETICS AND PHONOLOGY: SUGGESTED SYLLABUS24
Program: Undergraduate
Course title: English Phonetics and

Phonology
Number of 3
credits:
Course code: NNTA2511
Course status: Core
Semester: 5
Subject
Coordinator:
Email:
1. INSTRUCTORS
Name and title Research interests Phone Email
1.
2.
3.
2. PREREQUISITE: A good command of English
3. COREQUISITES: Speaking skills development; English pronunciation drills
4. SUBSEQUENT COURSES: Any subject specified in the curriculum
24
This syllabus has been designed with reference to syllabuses employed at VNU University of
Languages & International Studies and at other universities.
206
5. COURSE DESCRIPTION
This course is designed to provide English major students with an understanding of

the essentials of English phonetics & phonology and an improvement of skills in
phonological analysis. There is no prerequisite other than a good command of
English. The course will be focused on these major areas: phonetics vs. phonology,
English speech sounds, aspects of connected speech, phonological processes,
English intonation. This course is aimed at not only providing undergraduate English
major students with essentials of English phonetics and phonology but also offering
substance for more advanced learning.
Class time will be a mixture of lectures, discussion of readings, presentations, and

in-class tutorials.
6. COURSE OBJECTIVES
By the end of this course, it is expected that students should be able to:
(i) Demonstrate a general understanding of the essentials of English phonetics and

phonology.
(ii) Apply the knowledge gained during the course to improve their own English
pronunciation and to correct errors and mistakes committed by others regarding
English pronunciation.
(iii) Carry out minor research projects in English Phonetics and Phonology.
7. TEACHING MATERIALS
Prescribed textbook:
 Vo Dai Quang (2021). English Phonetics and Phonology.
Recommended readings
 Brinton, L. J. (2000). The Structure of Modern English: A linguistic
introduction. Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins Publishing
Company.
 Ladefoged, P. & Johnson, K. (2011). A course in Phonetics (sixth edition.).
Wadsworth, OH: Cengage Learning.
 O’Conner, J. D. (1991). Better English Pronunciation. Cambridge:
207
 Roach, P. (1983, 1991, 1998). English Phonetics and Phonology (A Practical
Course). United Kingdom: Cambridge University Press.
 Spencer, A. (1996, 2005). Phonology. USA: Blackwell Publishing.
8. COURSE STRUCTURE
Class periods will be a mixture of lectures, discussion of readings, presentations, and

in-class tutorials. There are 3 contact hours per week in the semester. The schedule
includes, but is not limited to, the following questions a thorough understanding of
which is expected of the concerned students.
GENERAL SCHEDULE
Course structure
Presentation/ Individual Self-study

project
Contents Lecture Discussion (Credit
(Credit hour/week)
(Credit (Credit
hour/week
hour/week) hour/week)
)
Phonetics vs. Phonology 6.0 0.5 0.5 15
English speech sounds 6.0 0.5 0.5 15
Aspects of connected speech 6.0 0.5 0,5 15
Stressing rules in English 6.0 0.5 0.5 15
Phonological processes 6.0 0.5 0.5 15
English intonation 6.0 0.5 0.5 15
Revision, mid-term test, 9.0

Q&A
SCHEDULE
208
WEEK TOPICS TO BE COVERED READINGS
1 What is Phonetics? VDQ25 (2021).Lecture 1

What is Phonology? Spencer, A. (2005).
Brinton, Laurel J. (2000).
2 Branches of Phonology VDQ (2021). Lecture 1
Branches of Phonology Spencer, A. (2005).
Brinton, Laurel J. (2000).
3 Vowels vs. Consonants vs. Semi-vowels (semi- VDQ (2021). Lecture 2
consonants) Roach, P. (1998).
VDQ (2021). Lecture 2

Ladefoged, P. & Johnson, K.
4 English vowels (2011).

Ladefoged, P. & Johnson, K.
5 English consonants (2011).
6 Revision
7 Assimilation, Incomplete plosion, Nasal plosion, VDQ (2021). Lecture 3

lateral plosion Roach, Peter (1998).
8 Elision, Linking, Dissimilation, Coalescence VDQ (2021). Lecture 3

Roach, P. (1998).
Mid-term test
9
10 Stressing rules: Word stress VDQ (2021). Lecture 4
O’Conner, J. D. (1991).
11 Stressing rules: Sentence stress VDQ (2021). Lecture 4
O’Conner, J. D. (1991).
12 Phonemes vs. Allophones VDQ (2021). Lecture 5
Spencer, A. (1996, 2005).
13 Tone vs. Intonation VDQ (2021). Lecture 6
O’Conner, J. D. (1991).
Syllable structure & Syllable division
The Glide-down
25
Note: VDQ is short for Vo Dai Quang
209
14 The Glide-up
The Dive O’Conner, J. D. (1991).
The Take-off
15 Review, Q & A
9. COURSE POLICY
9.1. Requirements for students:
(i) Attend at least 80% of the total class hours
(ii) Actively prepare for the class (read & reflect on what they have read for all
class meetings)
(iii) Actively participate in class activities
(iv) Work collaboratively with peers
(v) Complete all assignments by due date
(vi) Take the final test
9.2. Policy on plagiarism
(i) Plagiarism in written, visual, or oral presentations is the presentation of the

works, ideas of others, without appropriate referencing. Failure to acknowledge the
use of another person’s work or ideas may be charged with academic misconduct,
which is likely to carry a range of penalties subsuming cancellation of results and
exclusion from the concerned program.
(ii) Works that are detected plagiarism are to be marked down to zero.
10. ASSESSMENT AND GRADING
Form Weighting Task Purpose
After each chapter,

students are given a
210
Participation 20% home assignment To assess students’ understanding
which they will have to of the topics covered in each
complete and present chapter and their ability to apply
to the class in the this understanding to practical tasks.
following lecture.
The test covers

materials from Lecture
To assess students’ understanding
1 to Lecture 6 and is
of the topics covered in the first
taken in Week 9.
three lectures and to measure their
Students answer both
Mid-term 20% ability in applying this
theoretical and
Test understanding to solve practical
practical questions.
problems. The test also acquaints
The test include
the students with the question types
various types of
of the final test.
questions such as
MCQ, T/F, sentence
completion, short
answer, matching, …
Students answer both

theoretical and
To assess students’ understanding
practical questions.
of the topics covered in the course
Final Test 60% The test includes
and their ability to apply what they
various types of
have obtained to solve practical
questions such as
problems
MCQ, T/F, sentence
completion, short
answer, matching. The
test takes 60 - 80
minutes.
211
11. MARKING RUBRICS FOR ASSIGNMENT / GRADUATION PAPER26
No Criteria Points
1 Abstract contains a concise description of the study.
5
The introduction section
a) includes a brief, well-articulated description of the
background of the study, including personal experience and
the social context of the research problem;
b) has a clear statement demonstrating that the focus of the
study is on a significant problem that is worthy of study; 10
c) briefly and clearly describes the nature of the study, the
research problem, and the research questions/objectives;
2
d) describes the research approach/theoretical perspective and
modes of inquiry (necessary only for humanities oriented
research);
e) describes the significance of the study in terms of knowledge
generation, professional application and/ or positive social
change.
3 For social sciences research
The review of relevant literature

a) is clearly related to the research problem(s) and question(s);
b) discusses the key terms and major ideas/themes central to the
understanding of the study; 15
c) includes comparisons/contrasts of different points of view or
different research outcomes and the relationship of the study
to previous research.
The research design/methodology

a) is appropriate to study the research problem(s) and
question(s);
b) describes the sample and how the sample was selected; 15
26
This marking scheme is designed with reference to the rubrics suggested at VNU University of
Languages and International Studies for the academic year 200-2001.
212
c) specifies how the data was collected;
d) specifies the analytical/theoretical framework and the steps
of data analysis.
The findings and discussion section

a) builds logically from the research design and the data;
15
b) is presented in a manner that addresses the research
problem(s) and question(s);
c) provides insightful discussion of the major findings.
The conclusion section

a) includes a strong review of the research;
4 10
b) pinpoints the limitations of the thesis.
In terms of organization
a) The thesis is logically and comprehensively organized.
b) The chapters add up to an integrated ‘whole’.
5
c) Subheadings are used to identify the logic and movement of 10
the thesis.
d) Transitions between chapters are smooth.
In terms of language 10
a) The thesis is written with correct grammar, punctuation and
spelling.
6 b) The thesis is written in scholarly language (thoughtful, using
scholarly terms).
c) The writing is coherent and primarily comprehensible.
d) The flow of words is smooth. Bridges are established
between ideas.
In terms of scholarly etiquette

a) The thesis includes all the preliminary pages as required by
the Faculty.
7 b) The thesis includes citations for direct quotations,
paraphrasing, facts and references to research studies.
213
c) In-text citations are found in the reference list. 10
d) In-text citations and reference list should closely follow the
APA format.
8 Overall assessment
214

Vo Dai Quang - Phonetics - Phonology 2021 - Lectures in Broad Oulines

Uploaded by

Document Information

Original Description:

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Vo Dai Quang - Phonetics - Phonology 2021 - Lectures in Broad Oulines

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Associate Professor VÕ ĐẠI QUANG, PhD

Part A and B are specifically designed for undergraduate students of English. In

On completion of this book, I would like to express my gratitude to the reputed

Hanoi, March 19th 2021

Associate Professor Võ Đại Quang, Ph.D.

1.2. Branches of Phonetics

2.2. Branches of Phonology

3. Similarities and differences between Phonetics and Phonology

Lecture 2: Classification of English speech sounds ……………………13

2. Vowels vs. consonants vs. semi-vowels

5. Broad vs. narrow transcription

Lecture 3: Aspects of connected speech ……………………………… 24

4.2. Types of assimilation

2.5.2. Types of elision

6.2. Types of linking

4.1. What is ‘stress’?

4.2. Types of stress

4.3. The nature of stress

4.4. Levels of stress

4.5. Functions of stress

4.6. Rules for word stress placement

4.7. Rules for sentence stress placement

4.8. The syllable

4.9. Revision questions

Lecture 5: Phonological processes …………………………………34

1. Phonemes vs. allophones

3. Phonemic (broad) transcription

4. Phonetic (narrow) transcription

Lecture 6: English intonation ………………………………………38

1. Tone vs. intonation

2. Basic intonations in English

2.2. The Glide-up

2.3. The Dive

2.4. The Take-off

I. Questions for discussion ……………………………..……..………..158

SUGGESTED ANSWERS TO ‘SAMPLE TESTS AS EXERCISES’ ..............183

SUGGESTED TEACHING SYLLABUS……………….....………………..……..….206

MARKING RUBRICS FOR ASSIGNMENT / GRADUATION PAPER ……219

PHONETICS AND PHONOLOGY: LECTURES IN BROAD OUTLINE

PHONETICS vs. PHONOLOGY1

1.2. Sub-branches of phonetics

(v) Language-specific Phonetics deals with issues concerning speech sounds in

2.2. Main issues in phonology

(i) Relationships between underlying representations (URs) and phonetic forms

(iii) Phonological alternations, processes and rules

(iv) Phonological structures

(v) Derivational analysis

2.3. Sub-branches of phonology

(i) Segmental phonology

(ii) Supra-segmental phonology

(iii) Auto-segmental phonology

3. Similarities and differences between phonetics and phonology

Phonology: (i) Phonology is a cognitive science. It is the study of native speakers'

1. What is Phonetics? What is Phonology?

2. What are the sub-branches of phonetics?

3. What are the sub-branches of phonology?

4. In what way is Phonetics different from Phonology?

1. Production of speech sounds

- Forms the roof of the mouth.

- Separates the mouth/oral cavity

from the nose/nasal cavity.

- The front part is hard, while