10.sınıf Fizik

YAYIN KURULU
Hazırlayanlar
Gökay BAKAR, Gülçin Hünerli, F.Buket HIZARCI, Rıdvan Meriç,
Merve DÜNDAR, Merve AKPINAR, Ezgi KALAY, Atalay ARSLAN
Aydın BAK, Gülşen AKYOL, Melike TOMBAK
YAYINA HAZIRLAYANLAR KURULU
Kurumsal Yayınlar Yönetmeni

Saime YILDIRIM
Kurumsal Yayınlar Birimi – Dizgi & Grafik

Mustafa Burak SANK & Ezgi Güler & Meltem Temel
Sumru Almacak & Gamze Kaya & Pınar KORKMAZ
Yasin ÇELEBİ & Reyhan KARAHASANOĞLU
Baskı - Cilt
Neşe Matbaacılık Yayıncılık Sanayi ve Tic. A.Ş.
Adres:Akçaburgaz Mh. Mehmet Deniz Kopuz Sk. No:17
3.Bodrum Esenyurt / İSTANBUL
Yayıncı Sertifika No: 32077
Matbaa Sertifika No: 22861
ISBN: 978–605–9213–28–8
İstanbul – 2015
Bu eserin her hakkı saklı olup tüm hakları Elfi Yayıncılık’a aittir. Kısmi de
olsa alıntı yapılamaz, metin ve soruları aynen değiştirilerek elektronik,
mekanik, fotokopi ya da başka bir sistemle çoğaltılamaz, depolanamaz.
Copyright © Tüm Hakları Saklıdır.

FİZİK
Defterlerimizi Tanıyalım
Ünite konularının belirtilerek soru tarzın-

Öğrencinin akıllı defter üzerinde not tut-
da öğrencinin ilgisini çekecek şekilde ya-
ması için ayrılan bölümlerdir.
zıldığı bölümdür.
Derste işlenen konuların öğrenilip pekiştiril-

Konu ile ilgili verilen örnekler bölümüdür. mesi için öğrencilerin çözeceği açık uçlu veya
çoktan seçmeli sorularıdır.
Derste işlenen konular ile ilgili öğrencilerin bi-

Konu ile ilgili dikkat edilmesi gereken, reysel, arkadaşlarıyla veya ailesiyle
uyarılar, notlar vb. birlikte gerçekleştirebileceği ders dışı müze
önerisi, roman tavsiyesi, atölye çalışması, bi-
limsel çalışmalar, vb. içeriklerin yer aldığı ha-
reketli kutudur.
Defterlerimizi Tanıyalım
Konu ile ilgili oyun, bulmaca, zeka soru-

Konu ile ilişkili gerçek hayattan merak ları vb. eğlence köşeleridir. Ünite sonun-
uyandıracak ilginç bilgiler bölümüdür. da veya konu aralarında olabilir.
Ders esnasında öğrencilerin bireysel veya

grupla çalışacağı konu ile ilgili üst düzey dü- Ünitenin sonunda yer alan üniteyi özetle-
şünme becerileri kazandıran yen kavram ağlarıdır.
çalışma sayfasıdır.
İlgili ünitedeki bölümleri veya konuları öğ- Ünite sonunda ilgili ünitedeki tüm bölüm-
rencinin ne kadar öğrendiğini test edecek leri ve konu / kavramları içerecek şekilde
açık uçlu ve çoktan seçmeli sorulardan klasik ve / veya test türündeki soruları
oluşan bölümdür. içeren bölümdür.
1. ÜNİTE : BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ
Basınç 10
Katıların Basıncı 11
Durgun Sıvıların Basıncı 16
Gazların Basıncı 29
Akışkanların Kaldırma Kuvveti 37
Ne Kadar Öğrendim 54
Ünite Özetim 55
Ünite Değerlendirme 57
2. ÜNİTE : ELEKTRİK VE MANYEZİTMA
Elektrostatik 64
Elektrik Yükü 64
Elektriklenme Çeşitleri 64
Coulomb Kuvveti 75
Elektrik Alan 76
Elektrik Akımı 80
Ohm Yasası 83
Dirençlerin Bağlanması 83
Manyetizma 107

Ünite Özetim 115
3. ÜNİTE : DALGALAR
Yay Dalgaları 124

Sarmal Yaylar ve Teller Üzerindeki Dalgalar 124
Su Dalgaları 134
Ses Dalgaları 149
Deprem Dalgaları 157

Ünite Özetim 160
4. ÜNİTE : OPTİK
Optik 170
Aydınlanma 170
Gölge Yarı Gölge 174
Düzlem Ayna 181
Küresel Ayna 189
Kırılma 203
Renkler 220
Mercek 232

Ünite Özetim 253
Ünite 1
MADDE VE ÖZELLİKLERİ
1. Basınç , Katı Basıncı
2. Sıvı Basıncı ve Gaz Basıncı
3. Akışkanların Kaldırma Kuvveti

ÜNİTE 1 BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ
Basınç
Kar ayakkabılarının yüzey alanları

Fransız matematikçi, fizikçi ve
büyük olduğu için kara yapılan basınç
felsefeci 16 yaşında “Konikler
küçük olur.
üzerine Deneme” adlı kitabı
yazdı. 18 yaşında mekanik bir
hesap makinesi icat etti.
Atmosfer basıncının yüksekle-
re çıkıldıkça azaldığını göster-
miş, sıvıların dengesi, hidrolik
pres ve olasılık konularında ça-
lışmıştır.
Birim yüzeye dik olarak uygulanan §

Tüm yüzeye etki eden §
Birimlerinin
Basınç Birimleri
Dönüşümleri
N
Pascal = ——
m2 1Pa = 10 Bari
dyn
Bari = ——2
5
1Bar = 10 Pa
cm
Atmosfer
1Bar = 106Pa
(atm)
Bar 1atm = 76 cmHg
1atm = 101300 Pa
cmHg ~ 5
~ 10 Pa

10
BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ ÜNİTE 1
Katıların Basıncı Katıların Basıncıyla İlgili Bazı Özellikler
S
Yatay
Eğik düzlemin eğim açısı arttıkça basınç

azalır.
Katılar üzerlerine uygulanan kuvveti aynı

doğrultuda ve büyüklükte iletirler ancak ba-
sıncı iletmezler.
11
Taban yarıçapı S,
yüksekliği 4 m olan si-
lindirin özkütlesi 2500
kg/m3 tür. Buna göre,
silindirin yatay düzle-
me yaptığı basınç kaç Özdeş, türdeş küplerden oluşan şekildeki K, L, M cisim-
Pa olur? Hesaplayı- lerinin tabana uyguladıkları basınçlar sırasıyla PK, PL,
nız. PM dir.Buna göre, PK, PL, PM arasındaki ilişki nedir?
A) PK<PL<PM B) PK<PL=PM C) PL=PM<PK

D) PM<PL<PK E) PK=PL=PM
12
Küp biçimindeki K cismine, düşey F ve 2F büyüklüklerinde-

Taban alanı 3S olan kesik koni biçimindeki türdeş K cis- ki kuvvetler şekildeki gibi uygulanıyor.
minin Şekil I deki konumda yatay düzleme uyguladığı Yere uygulanan basınç Şekil I de 2P, Şekil II de 3P oldu-
basınç P dir. K cismi, Şekil II deki konuma getirildiğinde ğuna göre, cismin ağırlığı kaç F dir?
yatay düzleme uyguladığı basınç kaç P olur?

A) 1£ B) 1 C) 3£ D) 2 E) 3
A) 1 B) 3£ C) 2 D) 5£ E) 3
13
Düşey kesitleri şekildeki gibi olan Aynı maddeden yapılmış içi

X ve Y cisimlerinden X cisminin Y dolu, türdeş X ve Y silindirleri
ye uyguladığı basınç, cisimlerin şekildeki gibidir.
yere uyguladığı basınca eşittir. Buna göre, X ve Y cisimlerinin
Y cisminin tavan alanı S ve ci- yere uyguladığı basınçların PX
——
simlerin kütleleri sırasıyla m, 2m oranı kaçtır? PY
olduğuna göre, Y nin taban alanı
kaç S dir?
A) 1$
B) 1£
C) 3$
D) 4# E) 2

A) 3£ B) 2 C) 5£ D) 3 E) 4
14
Yüzey alanları S, 2S olan dikdörtgen Bir kenarı 3 m olan 27 kg

prizma biçimindeki cisme, büyüklük- kütleli küpün yere uygu-
leri G, 4G olan ≥F1, ≥F2 kuvvetleri şekil- ladığı,
deki gibi yüzeye dik olarak uygulanı-
yor. K ve L duvarlarına uygulanan A) Basınç kuvveti kaç N
basınçlar birbirine eşit olduğuna dur?
göre, cismin ağırlığı kaç G dir?
B) Basınç kaç N/m2 dir?
A) 1£ B) 1 C) 3£ D) 2 E) 3 Hesalayınız. (g=10m/s2)
15
Durgun Sıvıların Basıncı
K,L,M,N,P noktalarındaki sıvı basıncı ;
Kesiti şekildeki gibi

olan kapta özkütlesi
1,5kg/m3 olan sıvı
bulunmaktadır. Buna
göre, A ve B noktaların-
daki sıvı basıncı kaç Pa
dır? Hesaplayınız.
(g=10m/s2)
K noktasındaki sıvı basıncı
L noktasındaki sıvı basıncı
M noktasındaki sıvı basıncı
N noktasındaki sıvı basıncı
P noktasındaki sıvı basıncı
16
Aynı sıcaklıktaki türdeş X ve Y sıvılarının şekildeki K ve

Düşey kesiti Şekil-I deki gibi olan ve türdeş sıvı ile dolu
olan eşit bölmeli kabın tabanındaki sıvı basıncı P dir. L noktalarındaki basınçları birbirine eşittir.
Kap Şekil-II deki konuma getirilirse tabanındaki sıvı ba- dX
Buna göre, sıvıların özkütleleri oranı ------- kaçtır?
sıncı kaç P olur? dY
A) 1$
B) 1#
C) 2½
D) 1£ E) 2# A) 1$ B) 1£
C) 1 D) 2 E) 4
17
K L Şekildeki dik kesiti verilen boş Düşey kesiti şekildeki gibi

kaba 0-t zaman aralığında yalnız olan kaptaki bölmelerin
K musluğundan, t-3t zaman aralı- S taban alanları birbirine
ğında da K ve L musluklarından su eşittir. Kap, M musluğun-
akıtılarak kabın bir kısmı dolduru- dan sabit hızla akıtılan
luyor. Musluklardan akan suyun sıvı ile 9t sürede N düze
Yatay
debisi birbirine eşit ve sabit oldu- yine kadar dolduruluyor.
ğuna göre, kabın tabanına etki eden su basıncının za- Bu sürede, kabın K
mana bağlı değişimini veren grafik aşağıdakilerden han- noktasına etki eden sıvı
gisi gibidir? basıncının zamana bağlı
grafiği aşağıdakilerden
hangisi gibi olur?
A) B)
A)
C) D)
B)

C)

E)
D)
E)
18
Durgun Sıvıların Basınç Kuvveti

S1,S2,S3,S4,S5 noktalarındaki sıvı basınç kuvveti ;
Düşey kesitleri şekildeki gibi olan kapların biri dX, öteki

de dY özkütleli sıvılarla doldurulmuştur. Kaplardaki sı-
vıların yükseklikleri ile alt ve üst taban alanları şekilde
S1 yüzeyine etki eden basınç kuvveti belirtildiği gibidir. Kapların tabanlarına etki eden sıvı ba-
dx
sınç kuvvetlerinin büyüklükleri eşit olduğuna göre, ——
dy
oranı kaçtır?
A) 1# B) 2½ C) 1£ D) 1 E) 2
S2 yüzeyine etki eden basınç kuvveti
19
Sıvıların Basıncının Özellikleri
K, L ve M kaplarında G ağırlıklı X sıvısı bulunsun. Kapla-

rın tabanlarındaki sıvı basıncı ve basınç kuvvetleri ara-
Şekilde, su dolu bir kabın yan yüzlerine ve tabanına dik, sındaki ilişki;
orta kesiti görülmektedir. Kabın içinde, yüzölçümleri S,
2S ve 3S olarak belirtilen yüzeylere etki eden basınç
kuvvetleri sıra ile F1, F2 ve F3 olduğuna göre, bu kuvvet-
lerin büyüklükleri için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) F1 = F2 = F3 B) F1 < F2 < F3 C) F1 = F2 < F3

D) F1 < F2 = F3 E) F1 = F3 < F2
Şekildeki gibi duran kesik koni bi-

çimindeki kabın her yanı kapalıdır.
Kapta yarı yüksekliğine kadar su
varken, tabandaki su basıncı (bi-
rim alana dik etkiyen kuvvet) P dir.
Kap, üst yüzü alta gelecek biçim-
de çevrildiğinde, tabandaki su basıncı için aşağıdakiler-
den hangisi doğru olur?
A) Su miktarı değişmediğinden basınç değişmez.

B) Taban alanı küçüleceğinden, basınç da küçülür.
C) Taban alanları bilinmeden bir şey söylenemez.
D) Tabanın büyüklüğü etkili olmayacağından, basınç
değişmez.
E) Suyun yüksekliği artacağından, basınç da artar.
20
Şekildeki kapta, birbirine karışmayan X, Y ve Z sıvıları-

nın K, L ve M noktalarında oluşturduğu sıvı basınçları ;
Taban alanları, S, 2S, S olan şekildeki kaplara, sırasıyla

X, Y, Z sıvıları h yüksekliğine kadar doldurulmuştur. Sı-
vıların, kapların tabanına uyguladıkları basınç kuvvetleri
birbirine eşit olduğuna göre, özkütleleri için ne söylene-
K noktasındaki sıvı
basıncı §
§
bilir?
L noktasındaki sıvı
basıncı
A) X ile Y ninki birbirine eşit, Z ninki farklıdır.
§
B) X ile Z ninki birbirine eşit, Y ninki farklıdır M noktasındaki sıvı
C) Y ile Z ninki birbirine eşit, X inki farklıdır. basıncı
D) Üçününki de birbirine eşittir.
E) Üçününki de birbirinden farklıdır.
Birbirine karışmayan eşit

kütleli X, Y sıvılarının silin-
dirik bir kaptaki konumu
şekildeki gibidir. Kabın K
noktasındaki sıvı bacıncı
PK , L noktasındaki de PL
dir.
Buna göre, PK oranı kaç-
——
tır? PL
A) 1$ B) 1# C) 1£ D) 1 E) 3
21
Birbirine karışabilen X, Y sıvıla- Düşey kesiti şekildeki

rı karışmadan önce şekildeki gibi olan kesik koni bi-
konumda iken, kabın K nokta- çimli kabın içinde h yük-
sındaki sıvı basıncı PK, L nokta- sekliğinde, d özkütleli X
sındaki de PL dir. sıvısı varken, kabın ta-
Sıvılar karıştırılarak türdeş ka- banındaki sıvı basıncı P
rışım oluşturulursa, PK ve PL oluyor. Kaptaki sıvıya yükseklik 2h oluncaya kadar 2d
için ne söylenebilir? özkütleli Y sıvısı eklenerek türdeş bir karışım oluşturulu-
yor. Bu durumda kabın tabanındaki sıvı basıncı için ne
PK PL
————— ————— söylenebilir?
A) Artar Artar
B) Artar Değişmez A) 2P den küçüktür. B) 2P dir.
C) Artar Azalır C) 2P ile 3P arasındadır. D) 3P dir.
D) Değişmez Artar E) 3P den büyüktür.
E) Azalır Artar
22
Yerden h kadar yükseklikte delik açılmış su dolu kap-

lardan ;
Düşey kesiti şekildeki gibi olan silindir

biçimli kapta su vardır. Özdeş K, L mus-
lukları aynı anda tümüyle açılarak kap
boşaltılmaya başlanıyor. Kabın tümüyle
boşalmasına kadar geçen sürede, K
musluğundan akan suyun hacmi V oldu-
Akan sıvıların hız-
ları arasındaki ilişki § ğuna göre, L den akan suyun hacmi için
ne söylenebilir?
§
A) 2V den küçüktür. B) 2V dir.
Çünkü C) 2V ile 3V arasındadır. D) 3V dir.
E) 3V den büyüktür.
§
Yatayda aldıkları
yollar arasındaki
ilişki
Şekildeki kapların, yerden aynı yükseklikteki tıkaçla-

rı açılınca suyun yere ilk düştüğü noktaların, kaplara
uzaklığı sırayla X1, X2 ve X3 tür. Bu uzaklıklar arasındaki
ilişki nasıldır?
A) X1 > X3 > X2 B) X1 = X2 < X3 C) X1 = X2 > X3

D) X1 > X2 = X3 E) X1 < X2 = X3
23
Bileşik Kaplar
Bir buz kalıbı, kütle merkezin-

den geçen bir iple ısıca yalıtıl-
mış K kabının tabanına bağla-
nıyor. Bu buz kalıbı su içinde,
şekildeki gibi dengede kalıyor.
K kabının içindeki su – buz ka-
rışımı ısıl dengede iken buzun
yere göre potansiyel enerjisi
Ebuz ; suyun, kabın M noktasına
yaptığı basınç PM oluyor. Bu karışıma bir miktar ısı ve-
rilerek buzun bir kısmı her yanından düzgün olarak eriti-
liyor.
Bu süreç içinde Ebuz ve PM değerleri için ne söylenebi- U Borusu
lir?
Ebuz PM
————— —————
A) Değişmez Değişmez
B) Değişmez Azalır
C) Artar Değişmez
D) Azalır Artar
E) Azalır Azalır
24
Şekildeki M musluğu kapalıyken özdeş kaplardan I. deki X sıvısı ve Su U borusunda şekildeki gibi dengededir.
su yüksekliği 4h dir, II. ve III. ise boştur. M musluğu açı- Buna göre, x sıvısının özkütlesi kaç g/cm3 dür? Hesap-
lıp denge oluştuktan sonra, I. kaptaki su yüksekliği ne layınız.
kadar olur? (Borularda kalan sular önemsizdir.)
A) h ile 2h arası B) 2h C) 2h ile 3h arası

D) 3h E) 3h ile 4h arası
25
Pascal Prensibi: Sıvıların basıncı bulunduğu kaba her doğrultuda ve eşit büyüklükte iletmesi pascal prensibi olarak
bilinir. Su cendereleri, hidrolik iş makineleri vb bu ilke doğrultusunda çalışır.
26
2
Pistonlarının alanları S, 2S olan
A1=90 cm Balata bir su cenderesi, pistonlarının
üzerine konan özdeş cisimlerle
şekildeki gibi dengede kalıyor.
Aşağıdaki işlemlerden hangisi
yapılırsa, yeni denge konumun-
da kollardaki su yükseklikleri birbirine eşit olur? (Piston-
2
A2=450 cm ların sızdırmaz olduğu varsayılacak, ağırlıkları önem-
senmeyecektir.)
Şekilde bir hidrolik fren sistemi görülmektedir. Pedala
bağlı küçük pistonun alanı 90 cm2, balataya bağlı büyük A) K ve L pistonlarının üzerine aynı cisimlerden birer
pistonlardan birinin kesit alanı 450 cm2 dir. Pedala 10N tane daha koyma.
şiddetinde kuvvet uygulandığında balataya aktarılan B) K ve L pistonlarının üzerinden birer tane cisim alma.
kuvvet kaç N olur? (Pistonların ağırlığı ve sürtünmeler C) Yalnızca L pistonunun üzerine aynı cisimden bir tane
önemsizdir.) daha koyma.
D) Yalnızca K pistonunun üzerinden bir tane cisim alma.
E) Yalnızca L pistonunun üzerinden bir tane cisim alma.
27
Düşey kesiti şekilde

verilen kaptaki sıvı, K
ve L pistonları ile kapa-
tılmıştır. L pistonu, ya-
tay F kuvveti ile hare-
ketsiz tutuluyor. Buna
göre, F kuvvetinin bü-
yüklüğünü bulmak için, aşağıdakilerden hangisinin bilin-
Düşey kesiti şekildeki gibi olan kap, K düzeyine kadar mesi gereksizdir? (Pistonlar sızdırmaz ve sürtünmesiz-
sıvı ile doludur. Kabın I, II, III kolların kesit alanları dir.)
sırasıyla S, S, 2S dir. I kolundaki sıvı, üzerine basınç
uygulanarak L düzeyine kadar itilirse, III kolundaki sıvı A) Sıvının yüksekliği B) Sıvının özkütlesi
düzeyi kaç cm yükselir? C) Pistonların yüzey alanları D) K pistonunun ağırlığı
E) L pistonunun ağırlığı
A) 0 B) 5 C) 10 D) 15 E) 20
28
Gazların Basıncı
Atmosfer basıncı
Açık hava Basıncı (açık hava basıncı)
insan vucüduna or-
Hava molekülleri ağırlıklarından talama olarak 150000
dolayı temas ettikleri yüzeye bir N’luk kuvvetle etki
kuvvet uygularlar. Birim yüzeye etmesine rağmen
etki eden bu kuvvete açık hava insan vücudu bunu
basıncı denir. İtalyan fizikçi Tor- hisstemez. Acaba
riçelli deneyini deniz seviyesinde neden?
0°C de yapmıştır.
Açık Hava Basıncını Ölçen Aletler
Evangelista Torricelli
(1608-1647)
Batimetre, basınç değişiminden yararlanarak denizlerin

derinliğini ölçmeye yarayan alettir.
Deniz seviyesinden yukarı doğru çıktıkça h
Ortamın sıcaklığı artarsa h
Cıva yerine özkütlesi daha küçük olan bir

h
madde kullanılırsa
Cıva dolu olan boruda gaz olması duru-

h Denizaltılar deniz yüzeyinden derinliklerini
munda
batimetre denilen aletler ile ölçerler. Bati-
metreler sıvı basıncını ölçerek, derinliğe
Borunun çapı değişirse h çevirirler.
29
Altimetre, hava basıncından faydalanarak bir yerin de-

niz seviyesinden olan yüksekliğini ölçmeye yarayan özel
bir barometre çeşididir.
Şekildeki barometre düzeneklerinde, P0 açık hava ba-

sıncının etkisiyle d1 , d2 özkütleli sıvılar ince cam boru-
larda 3h, 2h kadar yükselmiştir.Buna göre, d1 özkütlesi
d2 nin kaç katıdır? Hesaplayınız.
Açık hava basıncının Po olduğu ortamda X,Y ve Z sıvıla-

rına daldırılan borularda sıvılar şekildeki gibi yükselmiş-
tir. X,Y ve Z sıvılarının özkütlelerini sıralayınız.
30
Kapalı Kaptaki Gazların Basıncı
Atmosfer basıncını (açık hava basıncı) işlerken, gaz-

ların ağırlıklarından dolayı bir yüzeye basınç yaptığını
görmüştük. Öyleyse açık bir ortamda gazın basıncından Sürtünmesiz hareket eden sızdırmaz
bahsedebiliyorsak kapalı ortamda da gazın basıncından pistonla kapatılmış şekildeki kapta bulu-
bahsetmek mümkündür. nan gazın basıncı P, hacmi V, özkütlesi
d dir. Bu kap bir süre ısıtıldığında P, V, d
niceliklerinden hangileri değişmez?
Kapalı kaptaki gazların basıncını

ölçmeye yarayan aletlere baro- A) Yalnız P B) Yalnız d C) P ve V
metre denir. D) P ve d E) V ve d
Kapalı kaplardaki gazların basıncı gaz moleküllerinin

sürekli kabın iç çeperine çarpmaları sonucu oluşmak-
tadır. Kabın iç yüzeyindeki her noktaya çarpma sayısı
eşit olduğundan tüm noktalardaki gaz basıncı eşit olur.
Kapalı Kaplardaki Gaz Basıncı;
œ Molekül Sayısına
œ Gazın Sıcaklığına
œ Kabın Hacmine bağlıdır.
Şekildeki gibi yanlarında birer delik olan X ve Y kapla-

rına birer pistonla MX ve MY kütleli gazlar kapatılmıştır.
Ağırlıkları ve sürtünmeleri önemsiz pistonlar gaz sızdır-
madığına göre, X kabı soğutulur, Y kabı ısıtılırken MX ve
MY kütleleri için ne söylenebilir?
A) MX ve MY değişmez.
B) MX artar, MY değişmez.
C) MX değişmez, MY azalır.
D) MX değişmez, MY artar.
E) MX artar, MY azalır.
31
Düşey kesiti şekildeki gibi olan ka-

Şekildeki kapta, hava sızdırma- bın M musluğu kapalıyken içindeki
dan, az sürtünme ile kayabilen havanın basıncı Ph, K noktasında
piston, muslukları kapalıyken K oluşan toplam basınç da PK dir.
düzeyinde durmaktadır. M musluğu açılınca dışarıya su ak-
Musluklar açılırsa piston nerede tığına göre suyun aktığı süre içinde
durur? Ph ve PK için ne söylenebilir?
Ph PK
————— —————
A) L de B) M de C) N de
D) LM arsında E) MN arasında A) Azalır Azalır
B) Azalır Artar
C) Artar Azalır
D) Artar Değişmez
E) Değişmez Değişmez
32
İçinde su ve hava bulunan kapalı kaba,

içi dolu çelik bir bilye şekildeki gibi ası-
lıyor. Bu durumda kaptaki havanın ba-
sıncı Ph, kabın tabanına uygulanan su
basıncı da Psu dur.
İpin kopmasıyla ulaşılan son durumda,
Ph ve Psu değerlerinin değişip değişme-
diği konusunda ne söylenebilir?
(Kabın içindeki sıcaklık değişmiyor.)
Düşey kesiti şekildeki gibi olan kabın M musluğu kapa-

Ph PSu
————— ———— lıyken X gazının basıncı Pg, K noktasında oluşan toplam
basınç da PK dir. M musluğu açılınca borudaki su Õh
A) Değişmemiştir Değişmemiştir
kadar yükseldiğine göre, Pg ve PK için ne söylenebilir?
B) Değişmemiştir Artmıştır
C) Azalmıştır Değişmemiştir Pg PK
D) Azalmıştır Azalmıştır ————— ————
E) Azalmıştır Artmıştır A) Azalır Azalır
B) Azalır Artar
C) Artar Artar
D) Değişmez Azalır
E) Değişmez Artar
33
Manometre
Manometreler
§
Po
PGaz
Düşey kesiti şekildeki gibi olan sistemde, sürtünmesiz

ve sızdırmayan piston x seviyesinde dengededir. Pisto-
nun üst yüzeyine etki eden sıvı basıncı Psıvı, alt yüzeyine
etki eden gaz basıncı da Pgaz dır. Piston y seviyesine
kadar çekilirse Psıvı ve Pgaz için ne söylenebilir?
PSıvı PGaz
————— ————
A) Artar Artar
B) Değişmez Azalır
C) Azalır Azalır
D) Azalır Artar
E) Artar Değişmez
34
X gazı ile dolu olan bir balon ve bu balona bağlı, ma-

nometreler, Y gazı ile dolu bir kaba şekildeki gibi yer- Şekildeki düzenekte K ve L kollarındaki cıva dengededir.
leştirilmiştir. Manometrelerdeki Hg seviyelerine göre, Y X balonundaki gazın basıncı PX, kapalı L kolundaki ga-
gazının basıncı kaç mm Hg dir? zın basıncı PL, açık hava basıncı da Ph dir. Buna göre,
PX, PL, Ph arasındaki ilişki nedir?
A) 760 B) 580 C) 430 D) 280 E) 150
A) PX = PL = Ph B) PX < PL = Ph
C) PX < Ph < PL D) PL < Ph < PX
E) PL = Ph < PX
35
Akışkanların Basıncı
1.
Basınç farkından dolayı bir yerden başka bir yere aka-

Şekildeki düzenekte y gazıyla dolu kap, x gazıyla dolu
kabın içindedir. Açık hava basıncının P0 = 76 cmHg ol- bilen maddelere akışkan denir. Sıvılar ve gazlar birer
duğu bir yerde, y gazının Py basıncı kaç cmHg dır? akışkandır. Akışkanlar, basıncın büyük olduğu yerden
A) 72 B) 76 C) 80 D) 86 D) 92 küçük olduğu yere doğru akar.
2.
Akışkanın kesit alanın azaldığı yerde hızı artar.
3.
Akışkanın hızının arttığı yerde basıncı azalır.
36
Akışkanların Kaldırma Kuvveti

(Archimedes İlkesi)
Silindirik cam borunun A1 kesitli alanından şekildeki gibi

hava akımı geçtiğinde sıvı seviyeleri arasındaki fark h Archimedes
kadar oluyor. Buna göre aşağıdaki yargıları değerlen- (M.Ö. 287-M.Ö.212)
diriniz.
Tüm akışkanlar (sıvılar, gazlar) içerisindeki ci-
simlere bir kaldırma kuvveti uygular. Bu kaldır-
Ô A artarsa h yüksekliği artar
1 ma kuvvetinin yönü cismin akışkan içerisinde-
Ô A artarsa h yüksekliği artar.
2
ki……………………………...........………………..merkezi
doğrultusundadır.
Ô Sıvı özkütlesi azalırsa h artar.
Cisim üzerine etki eden basınç kuvvetlerinden

yola çıkarak, üzerine etki eden kaldırma kuv-
vetini hesaplayalım.
37
Yüzen Cisim Batan Cisim

Cismin özkütlesi ile sıvı özkütlesi arasındaki ilişki Cismin özkütlesi ile sıvı özkütlesi arasındaki ilişki
Taşan Sıvı Hacmi Taşan Sıvı Hacmi
Taşan Sıvı Kütlesi Taşan Sıvı Kütlesi
Kaptaki Kütle Artışı Kaptaki Kütle Artışı
Askıda Kalan Cisim

Cismin özkütlesi ile sıvı özkütlesi arasındaki ilişki
K,L,M cisimlerinin sıvı içerisinde-

ki görünümleri şekildeki gibidir.
Cisimlerin kütleleri eşit olduğuna
göre aşağıdaki yargıları değerlen-
diriniz.
Cisimlerin özkütleleri Cisimlere uygulanan

arasındaki ilişki kaldırma kuvvetleri
arasındaki ilişki
Taşan Sıvı Hacmi

Cisimlerin batan hacimleri Cisimlerin hacimleri
Taşan Sıvı Kütlesi arasındaki ilişki arasındaki ilişki
Kaptaki Kütle Artışı
38
Bir katı cisim, özkütlesi 1 g/cm3 olan su içinde, hacminin

K,L,M cisimlerinin sıvı içerisindeki ½2 ’i suyun dışında kalacak biçimde yüzüyor. Buna göre,
görünümleri şekildeki gibidir. Ci- cismin özkütlesi kaç g/cm3 tür?
simlerin sıvı içerisindeki hacimleri
eşit olduğuna göre aşağıdaki yar- A) 1# B) 2½ C) 1£ D) 3½ E) 2#
gıları değerlendiriniz.
Cisimlerin özkütleleri Cisimlere uygulanan

arasındaki ilişki kaldırma kuvvetleri
arasındaki ilişki
Cisimlerin hacimleri Cisimlerin kütleleri

arasındaki ilişki arasındaki ilişki
İnce, düzgün ve türdeş K

ve L çubukları, su dolu bir
kaba şekildeki gibi konuyor Özkütlesi 3 g/cm3 olan sıvı ile ağzına değin doldurulmuş
ve serbest bırakılıyor. Su- bir şişenin içine, kütlesi 120 g olan bir cisim bırakılıyor.
yun özkütlesi dS, K nin öz- Taşan sıvı alındıktan sonra sistemin (şişe + sıvı + cisim)
kütlesi dK ve L’nin özkütlesi kütlesi 90 g artıyor. Bu cismin özkütlesi kaç g/cm3 tür?
de dL’dir. Buna göre, bu çu-
bukların şekildeki konumlarda durabilmesi için dS, dK ve A) 12 B) 9 C) 4 D) 3 E) 4#
dL arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibi olmalı-
dır?
A) dL<dS=dK B) dK=dL<dS C) dL=dS<dK

D) dL<dS<dK E) dK=dL=dS
39
Akma düzeyine kadar sıvıyla

dolu bir taşma kabına, ayrı
ayrı bırakılan X ve Y cisimle-
rinin her biri, musluktan V
hacminde sıvı akmasına ne-
den oluyor. Cisimler sıvıda,
şekilde verilen konumlarda Şekil-I Şekil-II
kaldığına göre, aşağıdaki yargılardan hangisi kesinlikle
doğrudur? M kütleli bir teneke kutu suya bırakıldığında, boşken
Şekil-I deki gibi, içinde bir bilye varken Şekil-II deki gibi
A) Sıvının cisimlere uyguladığı kaldırma kuvvetleri eşit- durduğuna göre, bilyenin kütlesi neye eşittir?
tir.
M M M 2M
B) Cisimlerin sıvıya uyguladıkları basınçlar eşittir. A) — B) — C) M D) — E) ——
3 4 2 3
C) Cisimlerin hacimleri eşittir.
D) Cisimlerin özkütleleri eşittir.
E) Cisimlerin kütleleri eşittir.
40
Özkütlesi d ve 3d olan iki sıvının çeşitli oranlardaki ka- Şekildeki X cismi, serbest bırakıl-
rışımlarında, özkütlesi 2d olan bir cismin durumu aşağı- dığında sıvının yüzeyine çıkıyor.
dakilerden hangisi gibi olamaz? Bu cismin sıvı yüzeyine ulaşma
süresi,
A) B) I. Cismin sıvı yüzeyine uzaklığı
II. Sıvının özkütlesi
III. Cismin özkütlesi
niceliklerinden hangilerine bağlıdır?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III
C) D)
E)
41
Birbirine iplerle bağlı K, L, M cisimlerinin

bir sıvı içindeki denge konumu şekildeki
gibidir. İplerdeki gerilme kuvvetleri oluş-
tuğuna göre, aşağıdaki yargılardan han-
gisi kesinlikle doğrudur?
A) K nin özkütlesi L ninkine eşittir .

Eşit hacimli X ve Y küpleri sıvı içinde Şekil I deki gibi B) K nin özkütlesi L ninkinden küçüktür .
dengededir. Y küpü kaldırıldığında, X küpü Şekil II deki C) K nin özkütlesi M ninkinden küçüktür.
gibi dengede kalıyor. Buna göre, D) L nin özkütlesi M ninkinden küçüktür.
I. X in özkütlesi, sıvınınkinden büyüktür. E) L nin özkütlesi M ninkine eşittir.
II. X in özkütlesi Y ninkinden küçüktür.
III. Y nin özkütlesi, sıvınınkine eşittir.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III
42
Birbirine yapışık olmayan K, L, M

küpleri bir sıvı içinde şekildeki gibi
dengede kalıyor. Buna göre,
I. K nin özkütlesi sıvınınkinden kü-
çüktür.
II. L nin özkütlesi sıvınınkine eşittir.
III. M nin özkütlesi sıvınınkinden büyüktür.
yargılarından hangileri kesinlikle yanlıştır?
Boyutları aynı X, Y dik prizmaları, bir sıvıda Şekil I deki
gibi dengededir. Bu prizmalar, üzerine K, L küpleri ko- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
nulduğunda Şekil II deki konumları alıyorlar. Buna göre, D) I ve III E) II ve III
I. X prizmasının kütlesi, Y ninkinden küçüktür.
II. K küpünün kütlesi, L ninkinden büyüktür.
III. L küpünün özkütlesi, sıvınınkinden küçüktür.
yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
D) I ve III E) I, II ve III
43
Ağırlığı G ve özkütlesi 3d olan

K cismi, bir dinamometre ile
özkütlesi 2d olan bir sıvı içi-
ne batırıldığında şekildeki ko-
numda dengede kalıyor.
Buna göre, dinamometrenin
gösterdiği değer kaç G’dir?
Şekildeki eşit kollu terazide, akma düzeyine kadar sıvı

dolu taşma kabı, M kütleli cisim ile dengelenmiştir. Taş- A) 1# B) 1£ C) 2# D) 3$ E) 1
ma kabına bir X cismi bırakıldığında, sıvı akışı bittikten
sonra dengenin bozulmadığı gözleniyor. Buna göre,
aşağıdaki yargılardan hangisi kesinlikle yanlıştır?
A) X cisminin özkütlesi, sıvınınkine eşittir.

B) X cisminin özkütlesi, sıvınınkinden küçüktür.
C) X cisminin kütlesi, taşan sıvınınkine eşittir.
D) X cisminin hacmi, taşan sıvınınkine eşittir.
E) X cisminin kütlesi, taşan sıvınınkinden küçüktür.
44
Birer ipe bağlı X, Y cisimleri bir

sıvı içinde şekildeki konumda
dengede kalıyor. İplerdeki geril-
me kuvvetlerinin TX, TY büyük-
lükleri sıfır olmadığına göre,
I. X in özkütlesi Y ninkinden bü-
yüktür.
II. X in kütlesi Y ninkinden bü-
yüktür.
III. TX, TY den büyüktür. Kütlesi önemsenmeyen eşit bölmeli bir çubuğa asılan
yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? eşit hacimli, katı K ve L cisimlerinden K, X sıvısı içine
batırıldığında şekildeki gibi yatay denge sağlanıyor.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Buna göre,
D) I ya da II E) II ya da III I. K’nin özkütlesi X sıvısınınkinden büyüktür.
II. K’nin özkütlesi L’ninkinden büyüktür.
III. L’nin özkütlesi X sıvısınınkinden büyüktür.
(K cismi, X sıvısında erimiyor.)

D) I ve II E) II ve III
45
Düşey kesiti şekildeki gibi

Esnemeyen bir ipe asılı olan kapalı bir kap su ile
metal küre, su dolu bir doludur. Şişirilmiş bir ço-
kabın tabanındaki K cuk balonu, yumuşak ve
noktasına gergin bir esnek bir yayla K nokta-
yayla şekildeki gibi
sına bağlıdır. Pistona uy-
bağlanıyor. M musluğu
gulanan F kuvveti, balonu
kapalı iken ipteki geril-
şekildeki konumda den-
me kuvveti Tip, yaydaki
de Tyay oluyor. Musluk gede tutmaktadır. F kuv-
açılıp su akıtıldığı süre- veti artırıldığında, balonun hacmi ve hareket yönü için
ce Tip ve Tyay için ne aşağıdakilerden hangisi doğru olur?
söylenebilir?
Hacim Hareket Yönü
————— ——————————
Tİp Tyay
————— ———— A) Değişmez 2
A) Değişmez Değişmez B) Değişmez 4
B) Değişmez Artar C) Küçülür 3
C) Artar Değişmez D) Küçülür 1
D) Artar Azalır E) Büyür 1
E) Azalır Azalır
46
Bir cisim, birbirine karışmayan iki sıvı içeri-

Ağzına kadar suyla dolu bir bardak tartıldığında toplam sinde şekildeki gibi dengede ise;
kütle 300 g geliyor. Bardağa 100 g kütleli, içi dolu metal
bir bilye konduğunda suyun bir kısmı taşıyor.
Bardak, içinde kalan su ve bilyeyle birlikte tartıldığında
toplam kütle 360 g geldiğine göre, bilyenin özkütlesi kaç
g/cm3 tür? (Suyun özkütlesi : 1 g/cm3 )
A) 1,2 B) 2,0 C) 2,5 D) 3,0 E) 3,6
47
Küresel bir cisim, şekildeki gibi Şekildeki d özkütleli K sıvısı ile

hacminin yarısı suya batmış ola- 2d özkütleli L sıvısı birbirine ka-
rak yüzüyor. Suyun üzerine, kap rışmıyor. Bu sıvılarda birbirine
doluncaya kadar özkütlesi 0,9 yapışık, eşit hacimli X , Y küpleri
gr/cm3 olan yağ doldurulursa, şekildeki gibi dengede kalıyor.
kürenin son durumu aşağıdaki- Buna göre, X küpünün dX , Y kü-
lerden hangisi gibi olur? pünün dY özkütleleri için,
I. dX = d , dY = d
II. dX = d , dY = 2d
III. dX < d , dY > 2d
A) B) yargılarından hangileri kesinlikle yanlıştır?

D) I ve III E) II ve III
C) D)
E)
48
X ve Y sıvılarından türdeş bir karışım

oluşturulduğunda karışımın özkütlesi hacmi
büyük olan sıvıya yakındır.
İçinde su bulunan bir kaba bırakılan L cismi, Şekil-I deki

gibi dibe batıyor. Bu kaptaki suya X sıvısı karıştırıldığın-
da, L cismi Şekil-II deki gibi yüzüyor. Buna göre;
I. X sıvısının özkütlesi suyunkinden büyüktür.
II. X sıvısının özkütlesi L ninkinden büyüktür.
III. L cisminin özkütlesi karışımındakinden büyüktür.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
49
Bir cisim, X sıvısına konduğunda hacminin 2# ü , Y sıvı-

sına konduğunda 4½ i sıvıya batıyor. Bu cisim X ve Y sıvı-
larından oluşturulabilecek herhangi bir türdeş karışıma
konduğunda, cismin sıvıya batan hacminin, tüm hacmi-
Şekil-I
ne oranı için ne söylenebilir?
A) 2# ’ten küçüktür. B) 2# ’e eşittir.

C) 2# ’ten büyüktür, 4½ ’ten küçüktür.
D) 4½ ’e eşittir. E) 4½ ’ten büyüktür.

Şekil-II
Şekil I deki gibi, K cismi X sıvısında yüzerken L cismi Y
sıvısında dibe çöküyor. X ve Y sıvılarından oluşturulmuş
türdeş karışımda ise, aynı cisimler Şekil-II deki gibi asılı
kalıyor. Buna göre,
I. K cismi, Y sıvısında da yüzer.
II. K ve L cisimlerinin özkütleleri birbirine eşittir.
III. K ve L cisimlerine karışım içinde uygulanan kaldırma
kuvvetleri birbirine eşittir.

D) I ve II E) I ve III
50
Katı bir cisim, kendi sıvısında (şeklimizde

Özkütleleri sırasıyla dX, dY olan
buz-su) şekildeki gibi dengede ise, sistemin
ve birbirine karışmayan X, Y sı-
sıcaklığı değişmeden buz eriyince ;
vılarının bulunduğu bir kabın içi-
ne, türdeş K silindiri konduğunda
silindir şekildeki gibi dengede ka-
lıyor. Silindirin X sıvısına batan
kısmının yüksekliği hX, Y sıvısına
batan kısmının yüksekliği de hY
oluyor. Bu kaba, X sıvısından bi-
raz daha eklenirse hX ve hY için ne söylenebilir? ( dX < dY
dir.)
hX hY
————— ————
Sıvı yüksekliği
A) Değişmez Değişmez
B) Artar Değişmez
C) Değişmez Azalır
D) Artar Azalır
E) Artar Artar Kabın tabanındaki sıvı
basıncı
X katısı kendi sıvısında şekildeki gibi bat-

sın. Sistemin sıcaklığı değişmeden X katısı
eriyince ;
Sıvı yüksekliği
Kabın tabanındaki sıvı

basıncı
51
Bir tahta blok, üzerindeki K,L,M cisimleri ile X

Bir parça katı kalay, eritilmiş kalay içine daldırılıp bıra-
sıvısı içerisinde Şekil-I deki gibi dengededir.
kıldığında tümüyle dibe batıyor.
Cisimler ile sıvı özkütlesi arasında,
Buna göre kalay eridiğinde,
dk < dL = dx < dM ilişkisi olsun.
I. Özkütlesi azalır.
II. Kütlesi azalır.
III. Hacmi artar.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I,II ve III
Şekil-I Şekil-II
Durum FK h1 h2
Sadece K cismini sıvı-

ya bıraktığımızda
(L ve M Tahta Blok
Üzerinde)
Sadece L cismini sıvı-

(K ve M Tahta Blok
Üzerinde)
Sadece M cismini sıvı-

(K ve L Tahta Blok
Üzerinde)
Sadece M tahta bloğun

altına Şekil II deki gibi
bağlanırsa
52
Taşma seviyesine kadar su ile Eşit kollu bir terazinin kolu bir tarafında tahta parçası
dolu olan L kabına bırakılan K ötekinde bakır parçası takılı olarak hava içinde denge-
kabı ve içindeki X cismi şekildeki leniyor. Bu terazinin dengesi suda ve havası alınmış bir
gibi dengededir. X cismi K kabın- yerde nasıl bozulur?
dan alınıp suyun içine bırakıldı-
ğında h yüksekliği değişmediğine A) Suda bakır tarafı ağır basar, havasız yerde dengede
göre, aşağıdaki yargıları değerlendiriniz. kalır.
B) Suda bakır tarafı, havasız yerde tahta tarafı ağır ba-
Ô X cisminin özkütlesi suyunkinden küçüktür. sar.
Ô X cisminin özkütlesi suyunkine eşittir. C) Suda tahta tarafı, havasız yerde bakır tarafı ağır ba-
Ô X cisminin özkütlesi sıvınınkinden büyüktür. sar.
Ô L kabından sıvı taşmamıştır. D) Her iki ortamda da tahta tarafı ağır basar.
E) Her iki ortamda da bakır tarafı ağır basar.
Gazların Kaldırma Kuvvetti
Sizce aynı deneyi havası

alınmış bir ortamda yap-
saydık terazi yine yatay
dengede kalır mıydı ?
Kalmaz ise terazinin

dengesi hangi yönde
bozulur ?
53
4. Eşit hacim bölmeli K cismi bir-

birine ka-rışmayan aynı sıcak-
lıktaki X ve Y sıvılarında şekil-
deki gibi dengededir.
1. X sıvısının özkütlesi d, Y ninki
3d olduğuna göre, K nin öz-
kütlesi kaç d dir?
A $5 B) 7½ C) 3£ D) 7# E) 7£
Taban alanı 3S olan kesik koni biçimindeki türdeş
K cisminin Şekil I deki konumda yatay düzleme uy-
guladığı basınç P dir. K cismi, Şekil II deki konuma
getirildiğinde yatay düzleme uyguladığı basınç kaç
P olur?
A) 1 B) 3£ C) 2 D) 5£ E) 3
2. Bir cisim, su dolu kabın tabanı- 5.

na şekildeki gibi iple bağlanmış- Özkütleleri d, 2d, 3d olan eşit
tır. hacimli cisimler, 2d özkütleli sı-
İpteki gerilme kuvveti sıfırdan vıda şekildeki gibi dengededir.
farklı olduğuna göre, ip kesildi- Buna göre, hangi iplerdeki ge-
ğinde cisme uygulanan kaldır- rilme kuvvetleri sıfırdan farklı-
ma kuvveti ve kap tabanındaki dır?
sıvı basıncı için ne söylenebilir?

Kaldırma kuvveti Sıvı basıncı A) Yalnız M B) K ve L C) K ve M
———————— ——————
D) L ve M E) K, L ve M
A) Azalır Azalır
B) Azalır Değişmez
C) Azalır Artar
D) Artar Artar
E) Artar Azalır
6.
3.
Düşey kesiti şekildeki gibi olan düzenekte kapta bu-

Hacmi 3V olan eşit bölmeli K cismi türdeş bir sıvıda lunan sıvının K noktasındaki basıncı P dir.
Şekil I deki gibi dengededir. Yüzey alanı S olan sızdırmasız piston F kuvveti ile h
Hacmi 2V olan eşit bölmeli L cismi K cismine asıl- kadar itilirse K noktasındaki sıvı basıncı kaç P olur?
dığında cisimler Şekil II deki gibi dengede kaldığı-
GK kaçtır?
na göre, cisimlerin ağırlıkları oranı —— A) 4# B) 3£ C) 7$ D) 2 E) 9$
GL
A) 2 B) 3£ C) 1 D) 2# E) 1#
54
Basınç
Birim yüzeye dik olarak uygulanan kuvvete basınç (P) denir.

Tüm yüzeye etki eden kuvvete basınç kuvveti denir.
Birimlerinin
Basınç Birimleri
Dönüşümleri
N G
Pascal = —— P= —
1Pa = 10 Bari S
m2
S
dyn Yatay
Bari = ——2
5
1Bar = 10 Pa
cm
G
Atmosfer 6
1Bar = 10 Pa
(atm)
Bar 1atm = 76 cmHg
1atm = 101300 Pa
cmHg ~ 5
~ 10 Pa

G1 G2
— = — + h.d.g
S1 S2
PK=hx.dx.g
PL=PK+hy.dy.g
PM=PK+PL+hz.dz.g
Po=h.dcıva.g
55
Akışkanların Kaldırma Kuvveti
Bir cisim bir sıvıya atıldığında cisme sıvı tarafından yukarı yönde bir kuvvet etki eder. Gemilerin ve balıkların yüzmesi
bu prensibe göredir.
Bir cisme etki eden kaldırma kuvvetinin büyüklüğü, cismin yerini değiştirdiği sıvının ağırlığına eşittir.
Bu sıvının ağırlığı şöyle bulunabilir. Taşma düzeyine kadar sıvı dolu kaba cisim atıl-
dığında taşan sıvının ağırlığı cisme etki eden kaldırma kuvveti kadardır.
FK = Gtaşan Gtaşan = Vtaşan.dsıvı.g
FK = vbatan.dsıvı.g
Vbatan = Vtaşan olduğundan ile bulunabilir.
Bir cisim bir kaba atıldığında, sıvı içinde üç farklı konumda dengede kalabilir.
Yüzme Durumu
Cismin bir kısmının sıvı içinde bir kısmının sıvı dışında kalması durumudur.
Cismin özkütlesi sıvınınkinden küçüktür. (dcisim < dsıvı)
Cisme etki eden kaldırma kuvveti cismin ağırlığına eşittir. (FK = G)
Askı Durumu
Cismin tamamının sıvı içinde kalması durumudur.

Cisim burada sıvı gibi davranır. Yani bırakıldığı konumda dengede kalır.
Cismin özkütlesi sıvınınkine eşittir. (dcisim = dsıvı)
Cisme etki eden kaldırma kuvveti cismin ağırlığına eşittir. (FK = G)
Dibe Batma Durumu
Cismin tamamının sıvıya batarak, kabın tabanına bir kuvvet uygulaması durumudur.
Cismin özkütlesi sıvınınkinden büyüktür. (dcisim > dsıvı)
Cisme etki eden kaldırma kuvveti cismin ağırlığından daha küçüktür.
FK + N = G
FK < G olur.
56
4.
1. K ve L cisimleri, taşırma ka-

bındaki türdeş bir sıvıda şekil- Eşit bölmeli kapalı kapta bulunan sıvının Şekil I deki
deki gibi dengededir. konumda K noktasındaki sıvı basıncı P dir.
Cisimlerin taşırdıkları sıvıların Kap, Şekil II deki konuma getirilirse, K noktasındaki
hacimleri eşit olduğuna göre, sıvı basıncı kaç P olur?
I. K cisminin ağırlığı L ninkin-
den küçüktür. A) 1 B) 4# C) 3£ D) 7$ E) 2
II. K cismine sıvının uyguladığı kaldırma kuvveti L
ninkine eşittir.
III. K cisminin özkütesi L ninkinden küçüktür.
5.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
Düşey kesitleri şekildeki gibi olan eşit bölmeli kap-

2. Aynı maddeden yapılmış içi larda bulunan türdeş X ve Y sıvıları eşit kütlelidir.
dolu, türdeş X ve Y silindir- Buna göre, kapların tabanlarındaki sıvı basınçları
leri şekildeki gibidir. Buna
oranı PX kaçtır? (Bölmeler eşit aralıklıdır.)
göre, X ve Y cisimlerinin —–
PY
yere uyguladığı basınçların
PX
—– oranı kaçtır? A) 5$ B) 9[ C) 4# D) 3$ E) 4½
PY

A) 1$ B) 1£ C) 3$ D) 4# E) 2

6.
3. Bir cisim, su dolu kabın tabanı-

na şekildeki gibi iple bağlanmış- Eşit kollu bir terazinin kefelerinde şekildeki gibi d,
tır. 2d özkütleli K, L sıvılarının bulunduğu kaplar vardır.
İpteki gerilme kuvveti sıfırdan Terazi bu durumda dengede olduğuna göre,
farklı olduğuna göre, ip kesildi- I. K sıvısının yüzeyinden 2d özkütleli cisim bırak-
ğinde cisme uygulanan kaldır- mak
ma kuvveti ve kap tabanındaki II. L sıvısının yüzeyinden d özkütleli cisim bırak-
sıvı basıncı için ne söylenebilir? mak
III. K sıvısına 2d özkütleli, L sıvısına 3d özkütleli
Kaldırma kuvveti Sıvı basıncı cisimler bırakmak
———————— ——————
işlemlerinden hangisi yapılırsa kesinlikle denge bo-
A) Azalır Azalır zulmaz?
B) Azalır Değişmez
C) Azalır Artar A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ya da II
D) Artar Artar D) I ya da III E) II ya da III
E) Artar Azalır
57
7. Düşey kesitleri şe- 10.

kildeki gibi olan K
ve L kaplarında,
birbiriyle karışma-
yan aynı sıcaklıkta
özkütleleri d, 2d
olan sıvılar vardır. Düşey kesiti şekildeki gibi olan gibi olan düzenekte
ok yönünde sıvı akışı sağlandığında X, Y, Z borula-
Kapların taban alanları S, 2S olduğuna göre, kapla-
rında sıvı yükseklikleri hX, hY, hZ oluyor.
FK
rın tabanlarındaki sıvı basınç kuvvetleri oranı —– Buna göre, hX, hY, hZ arasındaki ilişki nedir?
FL
kaçtır?
A) hX = hY > hZ B) hX > hY > hZ C) hY > hX > hZ
D) hZ > hY = hX E) hZ > hY >hX
A) 1$ B) 1# C) 1 D) 3 E) 4
8. Kesit alanları S, S, 2S olan

K, L, M kaplarından oluşan
şekildeki bileşik kapta su ve
gaz dengededir.
11. Hacimleri sırasıyla V, 2V olan K
M kabına bir miktar daha su
ve L cisimleri şekildeki konumlar-
konulduğunda oluşan yeni
da dengededir.
denge durumunda bu kapta
K ye etki eden kaldırma kuvveti F
su h kadar yükseldiğine göre, K ve L kaplarındaki
ise, L ye etki eden kaldırma kuvveti
suyun yükselme miktarları için ne söylenebilir?
kaç F dir?
K L
A) 2# B) 1 C) 3£ D) 2 E) 3
—— ——
A) h h
B) h h den çok
C) h den az h den çok
D) h den az h
E) h den çok h
9. Kesik koni biçimin-

deki kapalı kap, 12. Eşit hacim bölmeli K, L, M ci-
Şekil I deki ko- simleri, türdeş bir sıvıda şekil-
numda iken gaz deki gibi dengededir.
basıncı Pgaz, kabın Cisimlere etki eden kaldırma
tabanına uygula- kuvvetleri FK, FL, FM olduğuna
nan sıvı basıncı da Ps dir. göre, bunlar arasındaki ilişki
Kap, Şekil II deki konuma getirilirse Pgaz ve Ps için nedir?
ne söylenebilir?
A) FK > FL > FM B) FK > FL = FM
Pgaz Ps C) FK = FL = FM D) FL = FM > FK
———— ———— E) FM > FL > FK
A) Değişmez Azalır
B) Değişmez Değişmez
C) Artar Azalır
D) Azalır Azalır
E) Azalır Artar
58
59
60
61
62

10.sınıf Fizik

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

10.sınıf Fizik

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

YAYIN KURULU

YAYINA HAZIRLAYANLAR KURULU

Kurumsal Yayınlar Yönetmeni

Kurumsal Yayınlar Birimi – Dizgi & Grafik

Yayıncı Sertifika No: 32077

Matbaa Sertifika No: 22861

Copyright © Tüm Hakları Saklıdır.

Ünite konularının belirtilerek soru tarzın-

Derste işlenen konuların öğrenilip pekiştiril-

Derste işlenen konular ile ilgili öğrencilerin bi-

Konu ile ilgili oyun, bulmaca, zeka soru-

Ders esnasında öğrencilerin bireysel veya

2. ÜNİTE : ELEKTRİK VE MANYEZİTMA

Ne Kadar Öğrendim 114

Yay Dalgaları 124

Ne Kadar Öğrendim 159

Ne Kadar Öğrendim 252

1. Basınç , Katı Basıncı

2. Sıvı Basıncı ve Gaz Basıncı

3. Akışkanların Kaldırma Kuvveti

Kar ayakkabılarının yüzey alanları

Birim yüzeye dik olarak uygulanan §

Bar 1atm = 76 cmHg

Katıların Basıncı Katıların Basıncıyla İlgili Bazı Özellikler

Eğik düzlemin eğim açısı arttıkça basınç

Katılar üzerlerine uygulanan kuvveti aynı

A) PK<PL<PM B) PK<PL=PM C) PL=PM<PK

Küp biçimindeki K cismine, düşey F ve 2F büyüklüklerinde-

Düşey kesitleri şekildeki gibi olan Aynı maddeden yapılmış içi

Yüzey alanları S, 2S olan dikdörtgen Bir kenarı 3 m olan 27 kg

Durgun Sıvıların Basıncı

K,L,M,N,P noktalarındaki sıvı basıncı ;

Kesiti şekildeki gibi

K noktasındaki sıvı basıncı

L noktasındaki sıvı basıncı

M noktasındaki sıvı basıncı

N noktasındaki sıvı basıncı

P noktasındaki sıvı basıncı

Aynı sıcaklıktaki türdeş X ve Y sıvılarının şekildeki K ve

K L Şekildeki dik kesiti verilen boş Düşey kesiti şekildeki gibi

Durgun Sıvıların Basınç Kuvveti

Düşey kesitleri şekildeki gibi olan kapların biri dX, öteki

S2 yüzeyine etki eden basınç kuvveti

S3 yüzeyine etki eden basınç kuvveti

S4 yüzeyine etki eden basınç kuvveti

S5 yüzeyine etki eden basınç kuvveti

Sıvıların Basıncının Özellikleri

K, L ve M kaplarında G ağırlıklı X sıvısı bulunsun. Kapla-

A) F1 = F2 = F3 B) F1 < F2 < F3 C) F1 = F2 < F3

Şekildeki gibi duran kesik koni bi-

A) Su miktarı değişmediğinden basınç değişmez.

Şekildeki kapta, birbirine karışmayan X, Y ve Z sıvıları-

Taban alanları, S, 2S, S olan şekildeki kaplara, sırasıyla

Birbirine karışmayan eşit

Birbirine karışabilen X, Y sıvıla- Düşey kesiti şekildeki

Yerden h kadar yükseklikte delik açılmış su dolu kap-

Düşey kesiti şekildeki gibi olan silindir

Şekildeki kapların, yerden aynı yükseklikteki tıkaçla-

A) X1 > X3 > X2 B) X1 = X2 < X3 C) X1 = X2 > X3

Bir buz kalıbı, kütle merkezin-

A) h ile 2h arası B) 2h C) 2h ile 3h arası

Düşey kesiti şekilde

Batimetre, basınç değişiminden yararlanarak denizlerin