KABANATA II

MGA KAUGNAY NA LITERATURA AT PAG-AARAL

Ang kabanatang ito ay nakatuon sa mga nauugnay na literatura at pananaliksik na

makatukatulong sa mga kritikong ito na sumulong at pabulaanan ang kanilang mga

thesispagpapatatag ng integridad ng pananaliksik. Ito ay isang koleksyon ng mga literatura at

pag-aaral na may kinalaman sa paksa ng pananaliksik- lokal na diyalekto at larangan ng

pamamahayag. Ang mga sanggunian na ito ay nagsisilbing karagdagang ebidensya sa mga tema

ng pag-aaral at kung bakit kailangang isagawa ang pananaliksik na ito. Nakapaloob rin sa

kabanatang ito ang lagom ng sining, gap ng pag-aaral, balangkas teoretikal, balangkas

konseptwal, at katuturan ng talakay. Para sa karamihan, ang mga ito ay nilayon upang ipaalam sa

mga tao at magsilbing mga sangguniang materyales para sa pananaliksik. Madalas na tinatalakay

ang pananaliksik upang makapagbigay ng mga posibleng epekto at mas mabisang solusyon sa

isang problema, o mas simple pa. maaaring magbigay ng impormasyon sa isang tao.

Napakakaunting mga gawa at literatura ang naglalaman ng sarili nilang mga opinyon tungkol sa

mga taong nauugnay sa pananaliksik.

Kaugnay na Literatura

Makikita sa Artikulo XIV, Seksyon 7 ng 1987 Konstitusyon ng Pilipinas ang sumusunod

na mga kataga:

Para sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga opisyal na wika ng

Pilipinas ay Filipino at Ingles.
 Ang mga wikang panrehiyon ay mga pantulong na opisyal na wika sa mga rehiyon
at magsisilbing pantulong na media ng pagtuturo doon.

Ito ay isa sa mga nagsisilbing katibayanebidensya na dapat at patuloy ang paggamit at

pagpapalakas sa lokal na diyalekto sa bawat lugar sa Pilipinas. Ang probisyon na ito sa batas ay

ang pangunahing batayan ng pag-aaral at kung bakit nararapat lamang na gumamit ng lokal na

diyalekto pagdating sa paghahatid ng balitang rehiyonal.

Ang Pilipinas ay mayroong 183 buhay na wika- halos 96 porsiyento nito ay katutubo.

Sinasabing 11 sa mga ito ay patay na habang 28 naman ang nanganganib na tuluyang mawala.

(Summer Institute of Linguistics [SIL])

Ang lokal na diyalekto ay isang napakalaking repositoryo ng kaalaman na kinuha mula sa

mga henerasyon ng pakikipag-ugnayan sa pagitan ng mga tao at ng kanilang kapaligiran. Ang

pagkawala ng mga ito, na maaaring maging mga pahiwatig sa pagtalakay sa lahat, ay haharapin

ang isang nakapipinsalang dagok sa siyentipikong pagtuklas.

Ayon sa Center for Applied Linguistics, halos lahat ng wika sa mundo ay may mga

diyalekto—iba't-ibang wika na partikular sa isang grupo ng mga nagsasalita. Ang mga diyalekto

ay nag-iiba ayon sa rehiyon at pangkat ng lipunan. Ang pagkakaiba-iba ng dayalek, o

pagkakaiba-iba ng wika, ay sumasalamin sa pagbabago ng wika sa paglipas ng panahon, at ang

mga taong naninirahan sa parehong lugar o nagpapanatili ng parehong pagkakakilanlan sa

lipunan ay nagbabahagi ng mga pamantayan ng wika; sa madaling salita, nagsasalita sila ng

parehong diyalekto.

Dagdag pa rito, bagama't maraming mga tao ang nag-iisip na ang iba't-ibang mga wika na

sinasalita ng kanilang sarili at ang mga tao sa kanilang paligid ay hindi diyalekto, sa katunayan

lahat ay nagsasalita ng isang diyalekto, dahil ang mga ito ay mga variant lamang ng parehong
wika. Maraming tao ang naniniwala pa rin na ang isang wika ay mayroon lamang isang tamang

anyo ngunit sa katotohanan, walang diyalekto ang higit na nakahihigit sa iba sa mga tuntunin ng

wika. Ang lahat ng mga diyalekto ay sistematikong mga uri ng wika na sumusunod sa mga

regular na pattern ng pagpili ng bokabularyo, gramatika, at pagbigkas.

Ang mga wika sa rehiyon ng Bicol, halimbawa, ay may salita para sa pagsabog ng

bulkan, na hindi katulad ng “pagsabog”- “tuga”- bunga ng kanilang kalapitan sa Bulkang Mayon.

Ito ang kahalagahan ng katutubong wika- nagpapahintulot ito na maging isang network ng mga

karanasan at paniniwala na, magkasama, ay nagbibigay sa mga tao ng isang lente para sa

pagtingin sa mundo (Cruz, 2019).

Sinasabi ng iba't-ibang mga may-akda na ang paggamit ng mga lokal na diyalekto ay

isang makabuluhang susi sa epektibong radio programming at pag-unawa at gayundin sa

katuparan ng mass media functions. Ayon sa kanila, makabuluhan sa mass media ang mga lokal

na diyalekto o katutubong wika na komunikasyon.

Ayon sa UNC Center of Media Law and Policy, sinira ng mga teknolohikal at pang-

ekonomiyang pag-atake ang for-profit na modelo ng negosyo na nagpapanatili ng lokal na

pamamahayag sa bansang ito sa loob ng dalawang siglo. Bagama't ang modelong nakabatay sa

advertising para sa lokal na balita ay nasa ilalim ng pagbabanta sa loob ng maraming taon, ang

pandemya at pag-urong ng COVID-19 ay lumikha ng inilalarawan ng ilan bilang banta sa "antas

ng pagkalipol" para sa mga lokal na pahayagan at iba pang nakikipagpunyagi na mga outlet ng

balita.

Ang mga lokal na diyalekto sa radio broadcast ay isang mahalagang sangkap sa arena ng

pag-unlad sa pambansang sistema ng pagmamahayag. Ang paggamit ng sariling diyalekto sa

pagbabalita ay mayroon din epekto sa pagbuo ng isang panlalawigan na kumunidad. Kabilang na

rin dito na ang mga mamamahayag sa radyo na gumagamit ng lokal na diyalekto ay gumaganap

ng isang mahalagang papel sa pagtulay sa agwat ng kumunikasyon sa pagitan ng pamahalaan at

mga komunidad sa kanayunan.

Sinabi ni Chai Shangyao (2004) sa kanyang artikulo sa China Column, na ang paggamit

ng Potunghua, isang lokal na diyalekto sa Tsina sa radyo at telebisyon, ay nagbibigay ng

pakiramdam ng kasiyahan at kaakit-akit sa madla. Nagamit rin ang katutubong wika sa Nepal sa

pamamagitan ng midyum ng radyo para sa kampanyang pangkalikasan. Ipinagdiriwang ng

istasyon, Radio Sagaramatha ang etnikong relihiyon at pagkakaiba-iba ng wika ng 2 milyong tao

na naabot ng signal nito sa paligid ng lambak ng Katmandu. Ang paggamit ng mga lokal na

diyalekto sa radio programming ay makabuluhan sa pagpapamulat sa mga tao at tinuturuan kung

ano ang mga pinakabagong lokal na problema at isyu na maaaring makaapekto sa kanila.

Sa artikulo ng JPTighe (2007), sa isang Yahoo Contributor Network na pinamagatang

“Huwag Patayin ang Diyalekto: Sa Kahalagahan ng Panrehiyong Paraan ng Pagsasalita”, itinuro

niya ang paggamit ng ng mga lokal na diyalekto sa media ay dapat na pagsanayan. Bukod sa

nagbibigay ito ng mas mahusay na pag-unawa sa broadcast ay umaabot dapat ito sa lahat ng

madla. Isa rin itong anyo ng pangangalaga at pagsulong ng kultura dahil ayon sa kanya, ang mga

lokal na diyalekto ay bahagi ng paraan ng ating pagsasalita, na kung saan repleksyon lamang ng

paraan ng ating pag-iisip, na repleksyon naman ng kultura at lipunan na nagbunga sa atin.

Bagama’t nakasentro pa rin sa Maynila ang mga tinatawag na pambansang pahayagan sa

nilalaman, mayroon na ngayong seryosong pagsisikap na itampok ang mas magkakaibang mga

balita mula sa mga rehiyon. Ang mga seksyon o pahina ay nakatuon sa mga kuwento ng human

interest mula sa iba’t-ibang rehiyon ng Luzon, Visayas, at Mindanao. Ang ilang mga
pangunahing pahayagan tulad ng Philippine Daily Inquirer ay nag-set up ng isang full-time na

news bureau sa mga pangunahing rehiyon sa buong bansa (Tuazon, NCCA).

Malaki ang tinalakay na pagsusuri sa literatura at pag-aaral dahil ipinapakita nito ang

pagkakaiba paggamit ng mga lokal na diyalekto sa mass media. Sa pamamagitan nito,

mahihinuha na ang paggamit ng mga lokal na diyalekto ay may malaking kahalagahan sa

pamamahayag.

Paggamit ng Lokal na Diyalekto sa Rehiyon ng Bicol

Ayon sa Center for Applied Linguistics, Halos lahat ng wika sa mundo ay may mga

diyalekto—iba't ibang wika na partikular sa isang grupo ng mga nagsasalita. Ang mga dayalekto

ay nag-iiba ayon sa rehiyon at pangkat ng lipunan. Ang pagkakaiba-iba ng dayalek, o

pagkakaiba-iba ng wika, ay sumasalamin sa pagbabago ng wika sa paglipas ng panahon, at ang

mga taong naninirahan sa parehong lugar o nagpapanatili ng parehong pagkakakilanlan sa

lipunan ay nagbabahagi ng mga pamantayan ng wika; sa madaling salita, nagsasalita sila ng

parehong diyalekto.

Dagdag pa rito, bagama't maraming mga tao ang nag-iisip na ang iba't ibang mga wika na

sinasalita ng kanilang sarili at ang mga tao sa kanilang paligid ay hindi dialekto, sa katunayan

lahat ay nagsasalita ng isang dialekto, dahil ang mga dialekto ay mga variant lamang ng

parehong wika. Maraming tao ang naniniwala pa rin na ang isang wika ay mayroon lamang isang

tamang anyo, ngunit sa katotohanan, walang diyalekto ang higit na nakahihigit sa iba sa mga

tuntunin ng wika. Ang lahat ng mga diyalekto ay sistematikong mga uri ng wika, na sumusunod

sa mga regular na pattern ng pagpili ng bokabularyo, gramatika at pagbigkas.

 Sinasabi ng iba't ibang mga may-akda na ang paggamit ng mga lokal na diyalekto ay

isang makabuluhang susi sa epektibo radio programming at pag-unawa at gayundin sa katuparan

ng mass media functions. Ayon sa kanila, makabuluhan sa mass media ang mga local dialect o

katutubong wika komunikasyon.

Mga Epekto ng Paggamit ng Lokal na Diyalekto sa Komunikasyon

Ayon kay Thomason (2021), ang bawat isa ay nagsasalita ng hindi bababa sa isang wika,

at malamang na karamihan sa mga tao sa mundo ay nagsasalita ng higit sa isa. Kahit na ang mga

Amerikano, na karamihan sa kanila ay nagsasalita lamang ng Ingles, ay karaniwang nakakaalam

ng higit sa isang diyalekto. Tiyak na walang nagsasalita nang eksakto sa parehong paraan sa

lahat ng oras: Malamang na hindi ka makikipag-usap sa iyong boss sa istilo (o bokabularyo) na

gagamitin mo sa pakikipag-usap sa tanga na nabangga lang ang iyong sasakyan mula sa likuran.

Ang lahat ng mga diyalekto ay nagsisimula sa parehong sistema, at ang kanilang bahagyang

independiyenteng mga kasaysayan ay nag-iiwan ng iba't ibang bahagi ng sistema ng magulang

na buo. Ito ay nagbubunga ng ilan sa mga pinaka-paulit-ulit na alamat tungkol sa wika, tulad ng

pag-aangkin na ang mga tao ng Appalachia ay nagsasalita ng purong Elizabethan na Ingles.

Napansin ng mga hindi Appalachian ang mga feature ng Shakespeare's English na napanatili sa

Appalachia ngunit nawala sa (halimbawa) Standard English, ngunit ang Appalachian fans lang

ni Shakespeare ang malamang na mapansin ang mga feature ng Shakespeare's English na

napreserba sa Standard English ngunit nawala sa ang Appalachian dialect.

Dagdag pa nito, nagbabago rin ang mga konstruksiyon ng gramatika. Ang isang sipi sa

Old English Lord's Prayer ay nagbabasa, sa literal na pagsasalin, 'huwag mong ihatid kami sa

tukso', sa matinding kaibahan sa Modernong Ingles na 'huwag mo kaming ihatid sa tukso'. Sa

panahon ngayon, ang 'hindi' ay dapat sumunod sa isang pantulong na pandiwa na 'gawin'
(madalas na kinokontrata sa 'huwag'), walang panghalip na paksa sa pangungusap, at kung

mayroon man ay 'ikaw'--'ikaw' ay mayroong ganap na nawala sa modernong wika. Ang

pagbabago ng wika ay hindi maiiwasang humahantong sa pagkakaiba-iba, at ang pagkakaiba-iba

sa loob ng isang speech community ay kadalasang humahantong sa panlipunang pagpapahalaga

sa mga partikular na katangian bilang 'mabuti' o 'masama'. Karaniwang pinaniniwalaan na ang

mga variant ng 'Magandang' ay nailalarawan sa pamamagitan ng lohikal na superiority o

venerability, o pareho; Ang 'masamang' variant ay dapat na hindi makatwiran at/o kamakailang

mga imbensyon ng bulgar.

Lokal na Pamamahayag sa Rehiyon ng Bicol

Ayon kay Burnay (1997), Ang katutubong wika ay napatunayang napakalakas sa

paglikha ng isang kritikal na masa ng tunay komunikasyon para sa malaking pagbabago

binanggit din na ang katutubong wika ay maaaring gamitin upang itaas ang antas ng pamumuhay

sa mga kanayunan sa pamamagitan ng paggamit ng mga ito sa mga programang pang-adulto sa

edukasyon upang magturo ng pangunahing teknolohiya. Tumawag din ng pansin sa katotohanan

na ang katutubong wikang pamamahayag ay maaaring tunay na instrumento sa pagpapakilos sa

karamihan, na walang pinag-aralan sa wikang Ingles. Ang panitikan na ito ay nagpapakita na ang

katutubong wika ay isang mabisang paraan ng komunikasyon sa paggawa ng pampublikong

aksyon para sa kanyang sariling kapakanan dahil ang mga lokal na diyalekto ay madaling

maunawaan at madaling maproseso ang impormasyon.

Sa parehong paraan, sinabi ni Chai Shangyao (2004) sa kanyang artikulo sa China

Column, na ang paggamit ng Potunghua, isang lokal na diyalekto sa Tsina sa radyo at telebisyon,

ay nagbibigay ng pakiramdam ng kasiyahan at kaakit-akit sa madla. Nagamit din ang katutubong

wika sa Nepal sa pamamagitan ng midyum ng radyo para sa kampanyang pangkalikasan.

Ipinagdiriwang ng istasyon, Radio Sagaramatha ang etnikong relihiyon at pagkakaiba-iba ng

wika ng 2 milyong tao na naabot ng signal nito sa paligid ng lambak ng Katmandu. Ang

paggamit ng mga lokal na diyalekto sa radio programming ay makabuluhan sa pagpapamulat sa

mga tao at tinuturuan kung ano ang mga pinakabagong lokal na problema at isyu na maaaring

makaapekto sa kanila.

Malaki ang tinalakay na pagsusuri sa literatura at pag-aaral dahil ipinapakita nito ang

pagkakaiba paggamit ng mga lokal na diyalekto sa mass media. Sa pamamagitan nito,

mahihinuha na ang paggamit ng mga lokal na diyalekto ay may malaking kahalagahan sa

pagsasahimpapawid.

Mga Plataporma sa Pamamahayag sa Rehiyon ng Bicol

LIST OF ALBAY RADIO STATIONS

AS OF MAY 23, 2014

STATION/  FRE POW STATIO NETWO ADDRE TEL NO / EMAIL ADD
 N
ER RK
CALL SIGN Q MANAG SS MOBILE
(kW) OWNER
ER NO

Tahao 0919645883
BOMBO Crispin
92.7 Rogelio Road, 71 / bombo
RADYO 5kw Roderick
khz Florete Legazpi 0917306660 legazpi@bombo.info
(DZLG) Tormer
City 3

2nd Flr.,

SEDCE
DWBS- Rev. Fr. Diocesan
1008 D Bldg.,
Radio 3kw Paulo Multi- 8244653 veritasleg@yahoo.com
knz Landco,
Veritas Barandon Media
Legaspi

City

Radio
Purok 5,
Corp. of
1080 Corazon Rawis, 4820517/435 radyolegazpi@yahoo.c
DWRL 5kw the
khz B. Obido Legazpi 5638 om
Philippin
City
es

DWZR 828kh 5kw Hermoge Hyperson Brgy. 33 4812236 hbcwzr@yahoo.com

z nes ic Peñaran
4802856
Alegre, Broadcas da Iraya,
0932338505
Jr. ting Legaspi
 Center City 7

Imperial

PBN Court
4805509
729kh Glenn J. Broadcas Subd.,
DZGB 5kw dzgbnews@yahoo.com
z Barcelon ting Phase I, 4805678

Network Legazpi

City

Washing
Filipinas
ton
4353616
873kh Jose Broadcas
DZRC 5kw Drive,  
z Ronan ting 4814419
Legazpi
Network
City

Vel

Amor
4800939 /
Amalia Subd., amy
4801730
ABS-CBN 93.9 ABS-
5kw Villafuert Cabanga villafuerte@abs.cbn.co
MOR mhz CBN 0917590352
e n m
8
Legazpi

City

BU FM 106.3   Eufemia   Bicol    

mhz Bisa Universi

ty

Comp.,
 Legazpi

City

Florante

Bldg.,
Manila
Imperial
99.5m Tito Broadcas
DWCM-FM 5kw Court 4804060  
hz Ordinario ting
Subd.,
Center
Legazpi

City

Imperial
4805544
PBN Court

97.1m Lyndom Broadcas Subd., 4805678

DWOK-FM 5kw okfmleg@yahoo.com
hz E. Rinon ting Phase 2, 0905297543

Network Legazpi 2

City

Washing
Filipinas
ton
95.5m Jose Broadcas felix
DWRC-FM 5kw Drive, 4353615
hz Ronan ting baluyojr@yahoo.com
Legazpi
Network
City

FOX-FM 89.9m 5,000 Daniel under Ground 4800899 dwfxfm89.9legazpi@y

hz watts Garcia DWFX- Flr., ahoo.com

0917811831
FM Amity
 Bldg.,

Washing

ton
7
Drive,

Legazpi

City

Hi-Tone
4801027
Century Bldg.,

91.5m Joshua Broadcas Brgy 4801029

Radio Siram 5kw  
hz Martinez ting Bitano, 0917388451

Network Legazpi 9

City

Bichara

Shoppin
96.3m Bernard RGMA rgmalegazpi@yahoo.co
RGMA-FM 5kw g Mall, 8500117
hz Soliman Network m
3rd

Level A

SOURCE: PIA ( bikol_pia@yahoo.com)

Copyright © 2017 | Cynthia L. Perdiz

Page last updated: October 12, 2017

 Table 1.1. Lista ng mga Estasyon ng Radyo sa buong Albay

Ang Bombo Radyo Legaspi ay nagbibigay ng balita, serbisyo publiko, drama at musika para sa

mga manonood ng Legazpi City, at ilang bahagi ng Bicol Region. Ang Bombo Radyo Legaspi ay

ipinapalabas araw-araw mula 4:30 AM hanggang 9:30 PM, at maliban sa Holy Week ng bawat

taon kung saan ito magsa-sign-off mula Huwebes Santo hanggang Biyernes Santo 3:00 PM, at

magpapatuloy sa pagsasahimpapawid tuwing Easter Sunday.

Ang Veritas 1008 (DWBS 1008 kHz) ay isang AM radio station na pag-aari ng Diocesan Multi-

Media Services, Inc., ang media arm ng Diocese of Legazpi. Ang studio ng istasyon ay

matatagpuan sa 2nd Floor, SEDCen Bldg., Landco Business Park, Brgy. Capantawan, Legazpi

City, Albay Province. Ang transmitter nito ay matatagpuan sa dating St. Jude Catholic School

Brgy. Bitano, Albay Province.

Ang DWRL (1080 AM) Radyo Pilipino ay isang istasyon ng radyo na pagmamay-ari at

pinamamahalaan ng Radio Corporation of the Philippines. Ang studio ng istasyon ay

matatagpuan sa Purok 5, Brgy. Rawis, Legazpi, Albay.

Ang DWZR (828 AM) Zoom Radio ay isang istasyon ng radyo na pagmamay-ari at

pinamamahalaan ng Hypersonic Broadcasting Center. Ang studio ng istasyon ay matatagpuan sa

HBC Bldg., Penaranda St., Brgy. Ang studio ng istasyon ay matatagpuan sa HBC Bldg.,

Penaranda St., Brgy.

Ang DZGB Legazpi 729 kHz ay isang komersyal na istasyon ng AM mula sa Legaspi City,

Albay, Bicol, Luzon, Pilipinas na pag-aari at pinamamahalaan ng PBN Broadcasting Network,

Inc. Tel. (052) 480-5508 30 mintes newscast na nagtatampok ng mga lokal na balita,

pambansang kuwento, at "baretang especial" (espesyal na balita).

Ang DZRC (873 AM) Radyo Champion ay isang istasyon ng radyo na pagmamay-ari at

pinamamahalaan ng Filipinas Broadcasting Network. Ang studio at transmitter ng istasyon ay

matatagpuan sa kahabaan ng Capt. F. Aquende Dr., Legazpi, Albay. Nawala ito sa ere noong

2017.

Ang My Only Radio (MOR) DWRD-FM 93.9 MHz Legazpi ay ang FM radio station ng ABS-

CBN Corporation sa Legazpi City, Albay, Philippines.

Ang DWCM (99.5 FM), na nagbo-broadcast bilang 99.5 Love Radio, ay isang istasyon ng radyo

na pagmamay-ari at pinamamahalaan ng Manila Broadcasting Company. Ang studio at

transmitter nito ay matatagpuan sa 3rd Floor Morante Bldg., Rizal St., Imperial Court Subd.

Phase 2, Legazpi, Albay. Ito ay gumagana araw-araw mula 4:00 AM hanggang hatinggabi.

Ang 97.5 OKFM (DWOK 97.5 MHz Naga City) ay isang music FM station na pagmamay-ari ng

PBN Broadcasting Network. Ang studio ng istasyon ay matatagpuan sa 3rd Floor Romero

Building Peñafrancia Avenue, Naga City, Camarines Sur. Ang 97.5 OK FM ay nagpapatugtog

ng POP na musika na may pinaghalong mga pinakamainit na hit ngayon mula sa iba't ibang

genre ng musika (R&B, Pop, Alternative, Rock, OPM, Jazz). Nagbibigay din sila ng Balita at

Impormasyon nang direkta sa masa.

Ang DWRC (95.5 FM), na nagbo-broadcast bilang Sigaw 95.5 Music & News FM, ay isang

istasyon ng radyo na pagmamay-ari at pinamamahalaan ng Filipinas Broadcasting Network. Ang

studio at transmitter nito ay matatagpuan sa kahabaan ng Capt. F. Aquende Dr., Legazpi, Albay.
Ito ay ipinapalabas Lunes hanggang Sabado mula 5:00 AM hanggang 8:00 PM at Linggo mula

5:00 AM hanggang 3:00 PM.

Ang FOX-FM ay istasyon ng radyo na ito, na matatagpuan sa Legazpi, ay nagpapalabas ng mga

programa at palabas para sa kanilang mga tagapakinig sa rehiyon ng Bicol at sa buong mundo na

may pinakamahusay na musika mula sa panahon mula 60's hanggang 2000's.

LIST OF ALBAY PUBLISHED NEWSPAPERS

AS OF MAY 23, 2014

CIRC TEL

U- EDIT PUBLIS ADDR NO /

BROADSH
FREQ EMAIL ADD
EET LATI OR HER ESS MOBIL

ON E NO

DYARYO Weekly 800 Marite Marites Rm.6- 0928442 marlynarlin_dyaryobikol@

BICOL s A. A. Nual 303, 6600 yahoo.com

(Monday
Nual PVLB
)
Bldg.,

Peñaran

da,

Legazpi
 City

570
THE Paulin
Rizal
Weekly
BICOL o Paulino 0928667
1,000 St., bchronicle@yahoo.com
CHRONIC (Sunday) Gonza Gonzales 6725
Legazpi
LE les
City

THE
Rm.302,
BICOL Enrico
4801438
3rd
Weekly
REGIONA A. Enrico A. bicolregionalweeklydigest
1,500 Floor, 0927720
L (Sunday) Gonza Gonzalez @yahoo.com
Rivera 2070
WEEKLY lez
Bldg.
DIGEST

NEWSLIN Weekly 1,000 Rudya Rudyard New 7420060 news_linkbicol@yahoo.co

K BICOL rd L. L. Premier m
(Wednes 0907248
Cabiga Cabigao House
day) 4712
o of

Printer'’

Compou

nd,

Rizal

St.,

Legazpi
 City

Lapu-

Lapu
Leonar
Weekly 4800935
THE Leonardo and
do themayontimes@yahoo.co
MAYON (Wednes 1,000 Balsarza, Rizal 0935969
Balsar m
TIMES day) Jr. Sts., 856
za, Jr.
Legazpi

City

Bry 21,

Fridy Binanua

ENGKWEN N. Fridy N. han 0942617 engkwentro_fnc@yahoo.co

Weekly 1,000
TRO Conta Contado West, 5858 m

do Legazpi

City

SOURCE: PIA ( bikol_pia@yahoo.com)

Copyright © 2017 | Cynthia L. Perdiz

Page last updated: October 12, 2017

Table 1.2. Listahan ng mga Publikasyon ng Diyaryo sa buong Albay

Philippines: Bicol Region: Camarines Sur Radio Stations

FM Radio
88.7 Hot FM Baao (D...) Baao (Camarines Sur)
89.5 5kW Radyo Natin Naga (DZTR) Naga City (Camarines Sur)
90.3 10kW DWMY Naga City (Camarines Sur) silent
91.1 10kW iFM Naga (DWNX) Naga City (Camarines Sur) pop
91.9 10kW BBS-FM (DZLR) Naga City (Camarines Sur)
92.3 Be Cool Power FM (D...) Naga City (Camarines Sur)
93.5 10kW MOR 93.5 Naga (DWAC) Naga City (Camarines Sur) pop,OPM
94.5 Hot FM Sipocot (DWSU) Sipocot (Camarines Sur)
94.5 10kW Radyo Partido (DZRP) Tigaon (Camarines Sur) community
95.1 10kW Home Radio Naga (DWQJ) Naga City (Camarines Sur) soft ac
modern
95.9 5kW Mom's Radio 95.9 (DZRB) Naga City (Camarines Sur)
rock
96.7 10kW DZAL Iriga City (Camarines Sur)
97.5 11kW 97.5 OKFM (DZOK) Naga City (Camarines Sur) classic hits
97.7 FM 97.7 Buhi (DWEA) Buhi (Camarines Sur) classic hits
98.3 25kW Mother's Touch 98.3 Naga (DWRV) Naga City (Camarines Sur) religious
98.5 Radyo Natin San Jose (DZSJ) San Jose (Camarines Sur)
99.1 10kW Love Radio Naga (DWYN) Naga City (Camarines Sur)
99.9 10kW 99.9 WEB (DWEB) Nabua (Camarines Sur)
100.1 1.05kW Radyo Natin Buhi (DZVF) Buhi (Camarines Sur)
Garchitorena (Camarines
100.5 Radyo Sisiran (DWRS)
Sur)
100.7 10kW 100.7 KM FM (DWKM) Naga City (Camarines Sur)
101.5 5kW Barangay FM 101.5 Naga (DWQW) Naga City (Camarines Sur)
101.9 Hot FM Tinambac (D...) Tinambac (Camarines Sur)
102.3 10kW WJR 102.3 Farm Radio (DWJR) Naga City (Camarines Sur) classic hits
103.1 20kW DWBY Naga City (Camarines Sur)
103.3 Edge FM (D...) Del Gallego (Camarines Sur)
103.5 Hot FM Calabanga (DWCG) Calabanga (Camarines Sur)
103.9 Hot FM Goa (DWGO) Goa (Camarines Sur)
103.9 10kW DWOS Naga City (Camarines Sur)
104.7 20kW 104.7 DCG FM (DWLR) Naga City (Camarines Sur)
105.5 10kW Idol FM Naga (D...) Naga City (Camarines Sur)
105.7 Farm Radio 105.7 (DWSD) Goa (Camarines Sur)
106.3 2kW Energy FM Naga (DWBQ) Naga City (Camarines Sur)
107.1 Radyo Natin Iriga (DWIR) Iriga City (Camarines Sur)
AM Radio
549 10kW Radyo Pilipinas Naga (DWRB) Naga City (Camarines Sur)
603 DZLL Naga City (Camarines Sur)
657 Radyo Pilipino 657 (DWRN) Naga City (Camarines Sur)
711 DZLW Naga City (Camarines Sur)
756 IBC Radio 756 (DWNW) Naga City (Camarines Sur)
855 Radyo Numero Uno 855 (DZGE) Canaman (Camarines Sur)
891 DWAR Naga City (Camarines Sur)
954 Radyo Rinconada 954 (DZAL) Iriga City (Camarines Sur)
DZRH
981 Naga City (Camarines Sur) news/talk
Nationwide (DWMT) (repeater)
1044 10kW Bombo Radyo Naga (DZNG) Naga City (Camarines Sur)
1332 10kW Radyo Ronda 1332 (DZKI) Iriga City (Camarines Sur) news
1611 10kW RMN Naga 1611 (DWNX) Naga City (Camarines Sur)
‍

Table 1.3. Listahan ng mga Estasyon ng Radyo sa buong Camarines Sur

Paggamit ng Lokal na Diyalekto sa Paghahatid ng Balita sa Rehiyon ng Bicol

Sa case study ng Olusola (2007), Dynamics of Indigenous Language in

Environmental Communication, nagsiwalat na ang katutubong wika o lokal na diyalekto ay may

mahalagang papel sa komunikasyon sa kapaligiran. Sa pamamagitan ng mababang antas ng

karunungang bumasa't sumulat, ang katutubong wika ang pinaka angkop sa pagpapahayag ng

mga mensahe sa kapaligiran. Bukod sa mas mahusay na pag-unawa at ibig sabihin ito ay

nagbibigay sa mga tao, ang emosyonal na katangian ng wika na nauugnay sa likas na kagustuhan

mayroon ang mga tao para sa kanilang sariling wika at ang pakiramdam ng kasiyahan at

kasiyahang nakukuha ang pakikipag-usap sa kanilang sariling wika ay gumagawa ng paggamit

ng katutubong wika ng mahusay kahalagahan sa pagpapahayag ng mga mensahe sa kapaligiran.

Katulad nito, sa artikulo ng JPTighe (2007), sa isang Yahoo Contributor Network na

pinamagatang “Huwag Patayin ang Diyalekto: Sa Kahalagahan ng Panrehiyong Paraan ng

Pagsasalita” Itinuro niya ang paggamit ng ng mga lokal na diyalekto sa media ay dapat na mga

pagsasanay, bukod sa nagbibigay ito ng mas mahusay na pag-unawa sa broadcast ay umabot ito

sa lahat ng madla. Isa rin itong anyo ng pangangalaga at pagsulong ng kultura dahil ayon sa

kanya, ang mga lokal na diyalekto ay bahagi ng paraan ng ating pagsasalita, na kung saan

repleksyon lamang ng paraan ng ating pag-iisip, na repleksyon naman ng kultura at lipunan

na nagbunga sa atin.Mga Kaugnay na Pag-aaral

Ayon sa pag-aaral ni Thomason (2021), ang bawat isa ay nagsasalita ng hindi bababa sa

isang wika, at malamang na karamihan sa mga tao sa mundo ay nagsasalita ng higit sa isa. Kahit

na ang mga Amerikano, na karamihan sa kanila ay nagsasalita lamang ng Ingles, ay karaniwang

nakakaalam ng higit sa isang diyalekto. Tiyak na walang nagsasalita nang eksakto sa parehong

paraan sa lahat ng oras. Ang lahat ng mga diyalekto ay nagsisimula sa parehong sistema, at ang

kanilang bahagyang independiyenteng mga kasaysayan ay nag-iiwan ng iba't-ibang bahagi ng

sistema na buo. Ito ay nagbubunga ng ilan sa mga pinaka-paulit-ulit na alamat tungkol sa wika,

tulad ng pag-aangkin na ang mga tao ng Appalachia ay nagsasalita ng purong Elizabethan na

Ingles. Napansin ng mga hindi Appalachian ang mga feature ng Shakespeare's English na

napanatili sa Appalachia ngunit nawala sa (halimbawa) Standard English, ngunit ang

Appalachian fans lang ni Shakespeare ang malamang na mapansin ang mga feature ng

Shakespeare's English na napreserba sa Standard English ngunit nawala sa ang Appalachian

dialect.

Dagdag pa nito, nagbabago rin ang mga konstruksyon ng gramatika. Ang isang sipi sa

Old English Lord's Prayer ay nagbabasa, sa literal na pagsasalin, 'huwag mong ihatid kami sa

tukso', sa matinding kaibahan sa Modernong Ingles na 'huwag mo kaming ihatid sa tukso'. Sa

panahon ngayon, ang 'hindi' ay dapat sumunod sa isang pantulong na pandiwa na 'gawin'
(madalas na kinokontrata sa 'huwag'), walang panghalip na paksa sa pangungusap, at kung

mayroon man ay 'ikaw'--'ikaw' ay mayroong ganap na nawala sa modernong wika. Ang

pagbabago ng wika ay hindi maiiwasang humahantong sa pagkakaiba-iba, at ang pagkakaiba-iba

sa loob ng isang speech community ay kadalasang humahantong sa panlipunang pagpapahalaga

sa mga partikular na katangian bilang 'mabuti' o 'masama'. Karaniwang pinaniniwalaan na ang

mga variant ng 'Magandang' ay nailalarawan sa pamamagitan ng lohikal na superiority o

venerability, o pareho; ang 'masamang' variant ay dapat na hindi makatwiran at/o kamakailang

mga imbensyon ng bulgar.

Ayon kay Burnay (1997), ang katutubong wika ay napatunayang napakalakas sa paglikha

ng isang kritikal na masa ng tunay komunikasyon para sa malaking pagbabago binanggit din na

ang katutubong wika ay maaaring gamitin upang itaas ang antas ng pamumuhay sa mga

kanayunan sa pamamagitan ng paggamit ng mga ito sa mga programang pang-adulto sa

edukasyon upang magturo ng pangunahing teknolohiya. Tumawag din ng pansin sa katotohanan

na ang katutubong wikang pamamahayag ay maaaring tunay na instrumento sa pagpapakilos sa

karamihan, na walang pinag-aralan sa wikang Ingles. Ang panitikan na ito ay nagpapakita na ang

katutubong wika ay isang mabisang paraan ng komunikasyon sa paggawa ng pampublikong

aksyon para sa kanyang sariling kapakanan dahil ang mga lokal na diyalekto ay madaling

maunawaan at madaling maproseso ang impormasyon.

Isinaad sa pag-aaral ni Agunga (1997) na ang komunikasyon ay isang proseso ng pagbuo

ng pagkakaintindihan. Ang wikang banyaga para sa mga mamamahayag sa radyo ay may

karamihang populasyon na hindi nakakaunawa sa mga wikang ito dahil sa mababang antas ng

edukasyon. Ayon kay Blankson (2005), ang sistema ng pamamahayag ay dapat magbigay-daan
para sa malawakang pakikilahok upang matugunan ang mga pagkukulang sa mga lokal na

diyalekto, partikular na sa lugar ng Africa at Ghana.

Sa pananaliksik nina Olemadi at Odoemelam (2015), nangatwiran sila na ang mga

patakaran sa pamamahayag ng interbensyon para sa pag-unlad ay dapat ibinubuo ng mga

programa sa radyo sa mga lokal na diyalekto ng target na grupo. Sa pamamagitan nito ay mas

mapaghuhusay ang pakikinig at interes ng mga mamamayan pagdating sa pagtanggap ng balita

at iba pang impormasyon sa midya.

Sa case study ng Olusola (2007), Dynamics of Indigenous Language in Environmental

Communication, nagsiwalat na ang katutubong wika o lokal na diyalekto ay may mahalagang

papel sa komunikasyon sa kapaligiran. Sa pamamagitan ng mababang antas ng karunungang

bumasa at sumulat, ang katutubong wika ang pinaka-angkop sa pagpapahayag ng mga mensahe

sa kapaligiran. Bukod sa mas mahusay na pag-unawa, ang emosyonal na katangian ng wika na

nauugnay sa likas na kagustuhang mayroon ang mga tao para sa kanilang sariling wika, pati na

rin ang pakiramdam ng kasiyahan at kasiyahang nakukuha ang pakikipag-usap sa kanilang

sariling wika, ay nagreresulta sa mahusay na paggamit ng katutubong wika.

Ang paggamit ng lokal na diyalekto ay hindi lamang upang mas mapalalim ang

pagkakaintindi ng mga mamamayan sa isang rehiyon ukol sa mga balita sa telebisyon o radio,

kundi ito rin ay upang mabigyan ng nararapat na pagkakalantad ang mga lokal na balita o lokal

na isyu. Ayon kay Abernathy (2019), ang kawalan ng isang lokal na pahayagan ay magkakaroon

ng malaking implikasyon sa pulitika, panlipunan, at ekonomiya para sa ating lipunan at sa ating

demokrasya. Sa kasaysayan, ang mga pahayagan ay naging pangunahing, kung hindi nag-iisa,

pinagmumulan ng kapani-paniwala at komprehensibong balita at impormasyon na nakaaapekto

sa kalidad ng buhay ng mga residenteng naninirahan sa libu-libong maliliit at katamtamang laki

ng mga komunidad na nasa bansang ito. Ang mahahalagang lokal na balita ay hindi masyadong

naiiuulat. Ang pokus ng mga balitang pambansa ay ang isyu na napapanahon o ang mga isyu na

nababahala lamang ay ang karamihan nasasawalang bahala na lamang ang mga isyu ng lokal o

ng maliliit na komunidad. Dahil rito ay wala nang nagtatama ng mga lumalabas na balita galing

netizen sa social media o kaya naman ay ang lumalabas na tama ay mga one-sided na lamang

dahil wala nang mga lokal na mamamahayag na nakatuon sa lokal na mga balita.

Mahigit sa isang-kapat ng mga pahayagan sa bansa ang nawala, na iniwan ang mga

residente sa libu-libong komunidad na naninirahan sa malalawak na disyerto ng balita (Ardia et

al., 2020). Marahil ay dahil sa mas kilalang isyu- katulad na lamang ng pandemya- ang

napagtutuunan ng pansin ng lahat ay nababalewala na ang lokal na mga isyu na nangangailangan

din ng pagkakakilanlan.

Nagdurusa ang tiwala at kredibilidad habang nawawala o nababawasan ang lokal na

media ng balita. Ang muling pagbuhay at pagpapanumbalik ng tiwala sa media ay nagsisimula sa

lokal na antas. Kung malalaman natin kung paano gumawa at magpatupad ng mga sustainable na

modelo ng negosyo ng balita sa ating pinakamaliit, pinakamahihirap na merkado, maaari nating

bigyan ng kapangyarihan ang mga negosyanteng pamamahayag na muling buhayin at ibalik ang

tiwala sa media mula sa katutubo, sa anumang anyo - print, broadcast, o digital (Abernathy,

2019).

Lagom ng Sining

Ang mga literaturang isinama sa kabanata ay mga artikulo at probisyong legal na may

kinalaman sa paksa na nais isaliksik ng mga mananaliksik.

 Ang probisyong isinaad sa Artikulo XIV, Seksyon 7 ng 1987 Konstitusyon ng Pilipinas

ay nagsisilbing pangunahing batayan ng pananaliksik sapagkat sa probisyong ito makikita ang

ebidensya na layunin ng bansa na gamitin at payabungin ang mga lokal na diyalekto ng bawat

rehiyon at komunidad. Ang mga literatura ng SIL at Center for Applied Linguistics naman ay

pumapatungkol sa lokal na diyalekto bilang isang pangkalahatang konsepto. Naiiba lang ang

ibang mga puntos ng SIL dahil ito ay mas nakatutok sa pagtalakay ng konsepto ng lokal na

diyalekto sa bansang Pilipinas. Mas naging tiyak pa ang talakayan ukol sa lokal na diyalekto

nang maipresenta ang literatura ni Cruz (2019) na tungkol sa diyalekto sa Bicol na tinatawag na

Bikolnon.

Ang mga sumunod na literatura galing sa UNC Center of Media Law and Policy,

Shangyao (2004), JPTighe (2007), at Tuazon ay tinatalakay ang papel ng paggamit ng lokal na

diyalekto sa industriya ng pamamahayag at broadcast.

Ang mga kaugnay na pag-aaral ay mas nagbigay pokus sa lokal na diyalekto na aspeto ng

pananaliksik. Binigyan ni Thomason (2021) ng komprehensibong pagpapakahulugan ang lokal

na diyalekto bilang isang konsepto sa wika na natural at kailanman ay parte na ng isang lipunan.

Ang kanyang pag-aaral ay mas nagbigay tuon sa banyagang halimbawa dahil naisaad rito ang

tungkol sa Appalachia at Elizabethan na Ingles na ginamit ng mga taga-Estados Unidos noong

panahon ng pag-usbong ng mga likha ni Shakespeare. Ang pananaliksik naman ni Burnay (1997)

ay nakatuon sa katutubong wika. Ang mga pag-aaral nina Agunga (1997), Blankson (2005),

Olemadi at Odoemelam (2015), at Olusola (2007) ay nagbibigay-aral patungkol sa papel ng lokal

na diyalekto sa komunikasyon, lalong-lalo na sa larangan ng pamamahayag, kasama na ang

radio broadcasting, samantalang ang mga pananaliksik nina Abernathy (2019) at Ardia et al.
(2020) ay nagpapakita ng kritisismo tungo sa hindi gaanong paggamit ng mga lokal na diyalekto

bilang pangunahing wika sa lokal na pamamahayag.

Gap

Sa katunayanotohanan, kaunti pa lamang ang mga pag-aaral na mayroon tungkol sa

pagtatalakay kung mabisa nga ba o hindi ang paggamit ng lokal na diyalekto sa paghahatid ng

balita, sa kahit anong saklaw. Dahil drito, nagkaroon rin ng kahirapan ang mga mananaliksik na

maghanap ng mga sanggunian na magsusuporta sa kanilang pag-aaral. Sa pangkalahatanm

kakaunti o walang mapagkukunan pagdating sa kumbinasyon ng dalawang pangunahing aspeto

ng pananaliksik na ito- ang lokal na diyalekto, partikular na ang Bikolnon, at ang pamamahayag.

Ang kakulangan na ito ay nagiging daan upang hindi mapalawak ang kaalaman ng mga

mag-aaral sa kurso, pati na rin ang mga propesyonal na mamamahayag, kung talaga nga bang

nararapat na imandato na ang lokal na diyalekto sa lugar at kung ang dapat na pangunahing

wikang gagamitin ng mga lokal na publikasyon at estasyon ng radyo pagdating sa paghahatid ng

balitang rehiyonal sa taumbayan. Hindi rin nakikita kung epektibo nga ba ang mga estratehiya na

kasalukuyang ginagamit ng mga lokal na institusyong pamamahayag kung kaya naman ay

sinasabi na ang lokal na jornalismo ay namamatay na.

Ang pagiging isang kontribusyon at isang mapagkukunan ng kaalaman para sa partikular

na paksang ito- ito ang gap na pupunuan ng kasalukuyang pananaliksik na ito.

Balangkas Teoretikal

Mayroong apat na pangunahing teorya na naging batayan ng pananaliksik na ito.

Ang Teoryang Libertarian sa Pamamahayag ay isa sa mga teorya sa jornalismo na

kumikilos sa ilalim ng pilosopiya na ang mga tao, bilang mga makatuwirang nilalang, ay may

kakayahang makilala ang pagkakaiba sa pagitan ng katotohanan at kasinungalingan. Ito ay

orihinal na nagmula sa mga kaisipang libertarian noong ika-16 na siglo sa Europa, bilang

panlaban sa ideyang awtoritaryan. Ilan sa mga naging tagapag-taguyod ng konsepto ng

libertarian press ay sina John Stuart Mill, John Milton, at John Locke. Sa teoryang ito

pumapasok ang konsepto ng freedom of the press pagdating sa kanilang pamamahayag, mga isyu

na ibinabalita, pati na rin sa wika na ginagamit sa kanilang paghahatid ng balita (Tabitha, 2021).

Sa libertarian na pananaw, ang midya ay independiyente at nagsasarili ng tungkulin upang

tuklasin ang katotohanan at suriin ang pamahalaan upang tunay na makapaglingkod sa bayan. Ito

ay malayang pamamahayag ng mga ideya nang walang takot sa panghihimasok ng kung sino, sa

anumang paraan.

Ang Teoryang Social-responsibility sa Pamamahayag ay halos parehas lang ng Teoryang

Libertarian. Ito ay isinilang sa Estados Unidos noong 1940’s nang ang pagtaas ng

monopolistikong mga kondisyon at kaduda-dudang mga gawi sa bahagi ng midya ay humantong

sa pagtataguyod ng paghihigpit sa mga moral na restriksyon sa kanilang kalayaan. Ang Teoryang

Social-responsibility ay naiiba sa libertarianism pagdating sa pangunahing layunin ng

pamamahayag. Sa ilalim ng teoryan ito, lahat ng may nais ipahayag tungkol sa mga isyung

sosyal ay may karapatang gamitin ang midya upang maipahayag ang kanilang saloobin

(Ayilimba, 2013). Ang isang socially responsible na midya, kahit na ito ang layunin, ay

sumusunod pa rin sa mahigpit na propesyonal na etika.

 Ayon sa Tellum Media (2021), hanggang ngayon ay kailangan pa ring madagdagan ang

representasyon ng bawat sa rehiyon sa Pilipinas sa newsrooms ng nasyonal na pagpapahayag.

Ang representasyon na ito ay isa sa mga paraan na maaaring gawin ng industriya upang mas

madaling maihayag ang mga balita sa mga tao sa bawat rehiyon, hindi alintana kung sila ay

bihasa sa Ingles o sa Filipino. Kapag ang balita ay inihahatid gamit ang kanilang lokal na wika,

ito rin ay nagsisilbing isang paraan para madaling maintindihan ng mga tao, at maging mas

interesado ang mga manonood sa pakikinig at pagbabasa ng balita.

Ang huling teorya ay konektado rin sa pahayag ng Tellum Media. Ayon kay Diola

(2021), kailangan ng higit ng representasyon ng mga probinsya sa Manila newsrooms upang ang

mga media practitioners sa bawat probinsya ay magagampanan ang kanilang tungkulin sa

kanilang mga komunidad bilang tagapaghatid ng nasyonal at rehiyonal na mga balita gamit ang

wika na inklusibo at madaling naiintindihan ng kahit sino sa masa. Ito ay magagampanan lamang

kung magsisimula na at ipagpapatuloy ng mga mamamahayag ang paggamit ng lokal na

diyalekto sa pagbabalita sa bawat pamayanan.

Teoryang Libertarian sa Teoryang Social-

Pamamahayag responsibility sa
Pamamahayag
Balangkas Konseptwal

Ang pangunahing sandigan ng pananaliksik ay ang probisyon sa 1987 Konstitusyon ng

Pilipinas, sa ilalim ng Artikulo XIV, Seksyon 7:

 Para sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga opisyal na wika ng
Pilipinas ay Filipino at Ingles.
Ang mga wikang panrehiyon ay mga pantulong na opisyal na wika sa mga rehiyon
at magsisilbing pantulong na media ng pagtuturo doon.
Ito ay naglalayong palakasin at payabungin ang paggamit ng mga lokal na diyalekto sa

bansa, hindi lamang sa seksyon ng edukasyon kundi pati na rin sa pang-araw-araw na

komunikasyon at paghahatid ng balita sa rehiyonal na saklaw. Dahil rito, ang nasabing probisyon

ay direktang may relasyon sa paggamit ng lokal na diyalekto pagdating sa paghahatid ng balitang

rehiyonal.

Ang ikalawang kahon ay nagpaipinapahiwatig ang pangunahing paksa ng pananaliksik.

Kaakibat nito ang kabuuang proseso na nararapat sundin upang makuha ang mga kinakailangan

na datos sa pag-aaral. Gamit ang inihandang talatanungan at ang bahagyang nakabalangkas na

pakikipanayam ay makukuha ng mga mananaliksik saang primaryang datos upang matukoy kung

ang paggamit nga ba ng lokal na diyalekto sa paghahatid ng balitang rehiyonal ay mabisa o

hindi.

Hindi alintana kung ang mga resulta ay magpapakita ng bisa o hindi tungkol sa partikular

na paksang na isinasaliksik, ang mga mananaliksik ay gagawa at magpapasa ng isang

rekomendasyong polisiya hinggil sa alinman: paggamit ng lokal na diyalekto bilang pangunahing

wika ng lokal na pamamahayag o ang higit pang pagpapaunlad at pagpapalakas ng lokal na

diyalekto sa target na lugar at populasyon ng pananaliksik.

1987 Konstitusyon ng
Pilipinas, Artikulo XIV,
Seksyon 7
Katuturan ng Talakay
 Ang bahaging ito ay naglalaman ng katuturan ng ilang katawagang ginamit sa pag-aaral

na makatutulong upang mapadali at lubos na maunawaan ng mga mambabasa.

Balita. Impormasyon tungkol sa isang katotohanan o isang hanay ng mga katotohanang

pangyayari sa loob ng isang tiyak na pamayanan, lipunan, lugar o bansa. Ito ang pumupuno sa

mga pahina ng mga pahayagan o pahayagan, mga portal ng balita sa web o mga programa sa

balita sa radyo at telebisyon.

Balitang Rehiyonal. Ito ang nag-uugnay sa mga tao at naglalayong ipaalam ang mga

isyu sa mga rehiyon, naghihikayat sa mga tao na lumahok sa talakayan o usaping pangrehiyon.

Mahalaga ito para sa demokratikong pagpapatakbo ng mga lokal at rehiyonal na komunidad.

Bicol. Ang Bicol, binabaybay ding Bikol, tinatawag ding Kabikulan at Rehiyon 5, ay isa

sa 17 mga rehiyon ng Pilipinas. Binubuo ang Bicol ng limang lalawigan sa Tangway ng Bikol,

ang pinakatimog-silangang bahagi ng pulo ng Luzon, at ng dalawang pulong lalawigan malapit

sa tangway.

Epekto. Ang epekto ay ang resulta, ang katapusan, ang konklusyon, at ang kinahinatnan

na nagmumula sa isang dahilan. Samakatuwid ang epekto ang pangunahing prinsipyong sanhi-

epekto ng agham at pilosopiya.

Lengguwahe. Ito ay isang salitang kastila na tumutukoy sa wika at koleksyon ng tunog,

simbolo, at kaugnay na bantas upang magpahayag ng ideya o kaisipan. Ito ay ginagamit sa

pakikipagpanayam at pakikipagtalastasan. Bukod pa rito, karaniwan itong ginagamit upang

magpahayag ng damdamin o ekspresyon.

Lokal na Diyalekto. Ito ay kilala rin bilang mother tongue, unang wika, o arteryal na

wika. Bilang karagdagan, ito ay tumutukoy sa wika na nakukuha ng isang indibidwal sa unang
bahagi ng pagkabata dahil ito ay nakasanayang sinasalita sa pamilya at ito ang wika ng rehiyon

kung saan siya isinilang at naninirahan.

Midyum. Ito ay tumutukoy sa mga pamamaraan na ginagamit sa

pakikipagkomunikasyon, daluyan o ginagamit na paraan upang mas maging kandili at matatag

ang pagsasalitan ng mensahe.

Pamamahayag. Ito ay isang estilo ng pagsusulat ng tuwirang pag-uulat ng mga

kaganapan. Ang kataga ay ginagamit upang ilarawan ang mga gawain ng mga pahayagan, mga

palabas na pambalita sa telebisyon man o sa radyo, at sa mga magasing pambalita. Maraming

iba't ibang hanapbuhay na pambalita at pangkabatiran sa larangan ng pamamahayag, katulad ng

mga trabaho ng mga tagapag-ulat na pampahayagan, ankor na pambalita sa telebisyon,

manunulat, patnugot, tagaguhit o ilustrador, at maniniyot. Ang mga taong naghahanapbuhay sa

larangan ng pamamahayag ay pangkalahatang tinatawag na mga tagapamahayag,

mamamahayag, o peryodista.

Pananaw. Ito ay nangangahulugan ng paraan ng pagsasaalang-alang o pagsusuri sa isang

bagay suliranin o pangyayari. Personal na pang-una o Punto de bista.

 TALASANGGUNIAN

(2021). All radio stations in Bicol. Appmind. Nakuha sa: . Retrieved from https://www.radio-

philippines.com/radio/bicol

(2021) Radio Station World. Nakuha sa:

http://radiostationworld.com/locations/philippines/bicol/radio_stations/

Abernathy, P. (2019). Why Local News Matters And What We Can Do To Save

It. Nysba.Org. Nakuha sa: https://nysba.org/why-local-news-matters-and-what-we-can-do-to-

save-it/

Alejo J. A. (2013, February). Significance of using local dialect in infotainment programming

of 93.1 sky radio as perceived by selected Ligaoeňos. Faculty of Print and Broadcast Media

Department, College of Arts and Letters, Bicol University. Retrieved fromNakuha sa:

https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/31434418/Significance_of_Using_Local_Dialect_in_Infot

ainment_Programming_of_93.1_Sky_Radio_as_Perceived_by_Selected_Ligaoenos.pdf?

1371942429=&response-content-disposition=inline%3B+filename

%3DSignificance_of_Using_Local_Dialect_in_I.pdf&Expires=1636699972&Signature=W5eik

CZfZW6M7jX-TMaEXViqf3iP-

qG9WaoagJ85gi~79Y5XhwjHV3JnlEU26xVXuvU9o55ZizI0skDBW8LSQ4QkDByAVbDwkE

zeDbbwEMHgT-TFqKAXw0f7YOmavlnOwA-oW5jcLNl-

EKt1TrCM53Jr51Q1qVzRCPgjMmBK11~RAJu0wLVNI8fPeQYu5cjhAfPhVgE297JfZ2PRPz

GOgPEHurpTOPj3HFLoM4XtKHrUA3K3I2T~9XcCNi-

g1UF9BbO~pjJ~CNYllDTFhk2gkE425XEdak2NJTyqPVoSSokjwG8UYzW4v6hSG2u~ynD~M

UVTeZyMB70pw3EA3-3rKA__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA
Ardia, D. (2020). Addressing The Decline Of The Local News, Rise Of Platforms And Spread Of

Mis And Disinformation Online: A Summary Of Current Research And Policy Proposal. UNC

Center For Medical Law & Policy. Nakuha sa:

https://citap.unc.edu/wp-content/uploads/sites/20665/2020/12/Local-News-Platforms-and-Mis-

Disinformation-Executive-Summary.pdf

Dialects. Center for applied linguistics. Retrieved fromNakuha sa: https://www.cal.org/areas-

of-impact/language-culture-in-society/dialects

Mu-azu I. A. (2017, May). The impact of FM radio broadcast in local dialect on rural

community development in Ghana. Journal of Advanced Applied Scientific Research,

Volume 2, Issue 3 DOI: 10.21839/jaar.2017.v2i3.76

Perdiz C. L. (2014, May 23). List of Albay published newspapers. Amazing Albay. Retrieved

fromNakuha sa: rsso05.psa.gov.ph http://rsso05.psa.gov.ph/Albay-Tourism/Newspapers/List

%20of%20Newspapers.html

Perdiz C. L. (2014, May 23). List of Albay radio stations. Amazing Albay. Retrieved

fromNakuha sa: rsso05.psa.gov.ph

http://rsso05.psa.gov.ph/AlbayTourism/Radio%20Stations/List%20of%20Radio

%20Stations.html

Smith J. S. The view from the couch: Changing perspectives on the role of television in

changing language ideologies and use. Standard Languages and Language Standards in a

Changing Europe. Retrieved fromNakuha sa:

https://lanchart.hum.ku.dk/research/slice/publications-and-news-letters/publications/
Tore_Kristiansen_and_Nikolas_Coupland__Eds.__Standard_Languages_and_Language_Standar

ds_in_a_Changing_Europe.pdf#page=223

Thomason S. Language variation and change. Linguistic Society of America. Retrieved

fromNakuha sa: https://www.linguisticsociety.org/resource/language-variation-and-change