Professional Documents
Culture Documents
Łacińskie Inskrypcje Na Kolumnach Sądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej
Łacińskie Inskrypcje Na Kolumnach Sądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej
Rzeczypospolitej Polskiej
3. Qui non facit quod facere debet, videtur facere adversus ea, quia non
facit (D.50.17.23) – Jeżeli ktoś nie czyni tego, co czynić powinien uważa się, że czyni
przeciwnie, ponieważ nie czyni
4. Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis, dispositio (ad D.9.2.32 pr) – W takich samych
okolicznościach należy stosować te same rozwiązania prawne
5. Ius publicum privatorum pactis mutari non potest (D.2.14.38) – Prawo publiczne nie
może być zmieniane umowami [osób] prywatnych.
6. Non ex regula ius sumatur, sed ex iure quod est regula fiat (D.50.17.1) – Reguły nie
tworzą prawa, lecz się z niego wywodzą
9. Ius civile vigilantibus scriptum est (D.48.8.24) – Prawo cywilne jest tworzone dla osób
starannych
12.Placuit in omnibus rebus praecipuam esse iustitiae aequitatisque quam stricti iuris
rationem (C.3.1.8) – We wszystkich sprawach powinna mieć pierwszeństwo zasada
sprawiedliwości i słuszności nad zasadą ścisłego prawa.
13.Non omnis vox iudicis iudicati continet auctoritatem (C.7.45.7 pr.) – Nie każda
wypowiedź sędziego ma moc wyroku
14.Advocatorum error litigatoribus non noceat (C.2.9.3 pr.) – Błąd adwokatów niech nie
szkodzi stronom
15.Incivile est nisi tota lege perspecta una aliqua particula eius proposita iudicare vel
respondere (D.1.3.24) – Nieprawidłowe jest wydawanie wyroku lub opinii prawnej
bez uwzględnienia całości ustawy, na podstawie jednego jej fragmentu.
17.Omnis definitio in iure civili periculosa est: parum est enim, ut non subverti
potest (D.50.17.202) – Wszelka definicja w prawie cywilnym jest niebezpieczna,
ponieważ rzadko się zdarza, by nie można było jej podważyć
19.Nullus videtur dolo facere, qui iure suo utitur (D.50.17.55) – Uważa się, że nie działa
podstępnie ten kto korzysta ze swego prawa
21.Iuris prudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque iniusti
scientia (D.1.1.10.2) – Nauka prawa jest znajomością spraw boskich i ludzkich oraz
wiedzą o tym co sprawiedliwe, a co niesprawiedliwe.
22.Dolum malum facit qui ex aliena iactura lucrum quaerit (D.14.3.17.4) – Działa
podstępnie, kto próbuje osiągnąć zysk z cudzego niepowodzenia.
23.Is damnum dat, qui iubet dare (D.50.17.169) – Ten wyrządza szkodę, kto rozkazuje ją
czynić
24.Nam hoc natura aequum est neminem cum alterius detrimento fieri
locupletiorem (D.12.6.14) – Słuszne jest, aby nikt nie wzbogacał się z cudzej straty
28.Cogitationis poenam nemo patitur (D.48.19.18) – Nikogo nie karze się za jego myśli
32.Cessante ratione legis, cessat ipsa lex (ad D.35.1.72.6) – Gdy ustaje przyczyna
obowiązywania ustawy, traci moc sama ustawa
33.Cum in verbis nulla ambiguitas est, non debet admitti voluntatis quaestio (D.32.25.1)
– Gdy w słowach nie ma żadnej dwuznaczności, nie należy podnosić kwestii woli
34.Male nostro iure uti non debemus (Gaius 1.53) – Nie powinniśmy źle korzystać [z
przysługującego] nam prawa
35.Ius est ars boni et aequi (D.1.1.1 pr.) – Prawo jest umiejętnością stosowania tego, co
dobre i słuszne
36.Non exemplis, sed legibus iudicandum est (C.7.45.13) – Należy orzekać na podstawie
ustaw, a nie naśladować wcześniejsze rozstrzygnięcia.
39.Delicta parentium liberis non nocent (ad C.6.7.2 pr) – Czyny niedozwolone rodziców
nie obciążają dzieci
40.Nulla iniuria est, quae in volentem fiat (D.47.10.1.5) – Nie wyrządza się krzywdy
chcącemu
44.Alienus dolus nocere alteri non debet (D.44.4.11 pr.) – Nikogo nie powinien obciążać
cudzy podstęp
46.Legem brevem esse oportet (Seneca, ep. 94.38) – Ustawa powinna być zwięzła
48.Vanae voces populi non sunt audiendae (C.9.47.12) – Nie należy dawać posłuchu
czczym głosom tłumu
49.Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi (D.1.1.10 pr.) –
Sprawiedliwość jest niezmienną i trwałą wolą zagwarantowania każdemu jego prawa
50.Non omne quod licet honestum est (D.50.17.144 pr.) – Nie wszystko, co dozwolone
jest uczciwe
52.Quid est enim civitas nisi iuris societas civium (Cicero, de re publ. 1.49) – Czym jest
bowiem państwo, jeśli nie opartym na prawie związkiem obywateli
53.Legem bonam a mala nulla alia nisi naturae norma dividere possumus (Cicero, de leg.
1.44) – Dobre prawo od złego możemy odróżnić miarą prawa natury
55.Silent leges inter arma (Cicero, pro Mil. 4.11) – Milkną prawa w szczęku broni
56.Onus est honos qui sustinet rem publicam (Varro, de I.I.5.73) – Obowiązek jest
zaszczytem utrzymującym Rzeczpospolitą
59.Salus populi suprema lex esto (Cicero, de leg. 3.8) – Dobro Rzeczypospolitej niechaj
będzie najwyższym prawem
60.Hominum causa omne ius constitutum sit (D.1.5.2) – Wszelkie prawo winno być
stanowione ze względu na człowieka
67.Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet (D.50.17.54) – Nie można
przenieść na drugiego więcej praw, niż ma się samemu.
69.Secundum naturam est commoda cuiusque rei eum sequi, quem sequuntur
incommoda (D.50.17.10) – Naturalne jest, aby ten czerpał korzyści z rzeczy, kto
ponosi związane z nią ciężary
71.Ne quis absens puniatur (D.48.17.1 pr) – Nieobecny niech nie będzie karany
74.Ne eat iudex ultra petita partium (ad D.10.3.18) – Niech nie wychodzi sędzia ponad
żądania stron
76.Venire contra factum proprium nemini licet (ad D.1.7.25) – Nie wolno występować
przeciwko temu, co wynika z własnych czynów
78.Sententia facit ius inter partes (ad D.5.2.17.1) – Wyrok tworzy prawo między
stronami
79.Ei incumbit probatio qui dicit non qui negat (D.22.3.2) – Ciężar dowodu spoczywa na
tym, kto twierdzi, a nie na tym kto przeczy
80.Bis de eadem re ne sit actio (ad Gaium 4.107) – Nie można procesować się dwa razy o
to samo
83.Si in ius vocat, ito (Ustawa XII tablic) – Kto został wezwany przed sąd, niech się stawi
84.Ignorantia iuris nocet, ignorantia facti non nocet (ad D.22.6.9 pr) – Nieznajomość
prawa szkodzi, nieznajomość faktu nie szkodzi.