Merhabalar,

Lisans eğitimim sırasında kişisel olarak veya diğer

ekiplerle birlikte hazırlamış olduğum ödev, sunum, makale,
proje vb. belgeleri, çalışmalarınızda yardımcı olması için
herkese açık olarak yayınlıyorum. İlgili dokümanları birebir
kullanmak yerine, onları anlamaya çalışarak, referans
olarak kullanmanızı rica ederim.

Tüm aday ve mezun meslektaşlarıma faydalı olması

dileğiyle…

SERDAR MERT
 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
ELEKTRİK ve ELEKTRONİK BÖLÜMÜ
ELEKTRONİK DEVRE TASARIM LABORATUVARI I

DENEY RAPORU
LABORATUVAR ARAÇLARININ ÖĞRENİLMESİ VE
YARIİLETKEN DİYOT

B1 GRUBU

AD-SOYAD NUMARA KATKISI

Serdar MERT 0501.00080
Emrah YILDIRIM 0801.00076
Hüseyin ÖREN 0801.00082

Teslim Tarihi: 09.11. 2010

Arş. Gör.
Evren ARSLAN

2010-2011
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 2

Grup No: B1

İÇERİK Sayfa No

1. DENEY 1.A______________________________________________________________ 3
1.1. Uygulama 1 __________________________________________________________ 3
1.1.1. Deneyde ölçülen değerler ____________________________________________ 3
1.1.2. Simulasyon sonuçları _______________________________________________ 3
1.1.3. Teorik çözüm______________________________________________________ 4
1.2. Uygulama 2 __________________________________________________________ 7
1.2.1. Deneyde ölçülen değerler ____________________________________________ 7
1.2.2. Simulasyon sonuçları _______________________________________________ 8
1.2.3. Teorik çözüm______________________________________________________ 9
2. DENEY 1.B_____________________________________________________________ 12
2.1. Uygulama 3 _________________________________________________________ 13
2.1.1. Deneyde ölçülen değerler ___________________________________________ 13
2.1.2. Simulasyon sonuçları ______________________________________________ 14
2.1.3. Teorik çözüm_____________________________________________________ 14
2.2. Uygulama 4 _________________________________________________________ 16
2.2.1. Deneyde ölçülen değerler ___________________________________________ 16
2.2.2. Simulasyon sonuçları ______________________________________________ 16
2.2.3. Teorik çözüm_____________________________________________________ 17
2.3. Uygulama 5 _________________________________________________________ 19
2.3.1. Deneyde ölçülen dalga şekilleri ______________________________________ 19
2.3.2. Simulasyon sonuçları ______________________________________________ 20
2.3.3. Teorik çözüm_____________________________________________________ 20
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 3

Grup No: B1

1. DENEY 1.A

1.1. Uygulama 1

Şekil 1.1.1: DC Kaynak ve dirençlerden oluşan devre

1.1.1. Deneyde ölçülen değerler

Şekil 1.1.2: Şekil 1.1.1 için etiketlerin gösterimi

V  11.83 V
R1  1.226 k i1  8.06 mA V1  9.82 V 
R2  336.8  i2  6.02 mA V2  2.00 V 
R3  1 k i3  2.04 mA V3  2.00 V 

1.1.2. Simulasyon sonuçları

V  11.83 V
R1  1.226 k i1  8.013 mA V1  9.812 V 
R2  336.8  i2  5.993 mA V2  2.018 V 
R3  1 k i3  2.020 mA V3  2.018 V 
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 4

Grup No: B1

Şekil 1.1.3: Şekil 1.1.2 için simulasyon sonuçları

1.1.3. Teorik çözüm

Hesaplanacak değerler:
a) i1  ? b) V1  ? c) V2  ? d) V3  ? e) i2  ? f) i3  ?

Çözüm:
a) i1  ?
V  i1 Req
V  11.83 V
Req  R1  Req 2
R1  1226 
1 1 1
 
Req 2 R2 R3
R2  336.8 
R3  1000 
1 1 1
 
Req 2 336.8 1000
Req 2  251.945 
Req  1226  251.945
Req  1477.945 
11.83  i1  1477.945
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 5

Grup No: B1

i1  8.004  10 3 A
i1  8.004 mA

b) V1  ?
V1  i1 R1
i1  8.004 mA
R1  1.226 k
V1  8.004  10 3  1.226  10 3
V1  9.813 V 

c) V2  ?
Şekil 1.1.2’de sol çevreye KVL uygulanması ile,
 V  V1  Veq 2  0
V  11.83 V
V1  9.813 V
Veq 2  V2
 11.83  9.813  V2  0
V2  2.017 V 

d) V3  ?
V3  V2
V3  2.017 V 

e) i2  ?
V2  i 2 R2
V2  2.017 V
R2  336.8 
2.017  i2  336.8
i2  5.989  10 3 A
i2  5.989 mA

f) i3  ?
Şekil 1.1.2’de üst düğüme KCL uygulanması ile,
i1  i2  i3
i1  8.004 mA
i2  5.989 mA
8.004  5.989  i3
i3  2.015 mA
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 6

Grup No: B1

Tablo 1.1.1: Ölçülen, test edilen ve hesaplanan değerler

R1  1.226 k  R2  336.8  R3  1 k V V 
V V  9.82 2.00 2.00
11.83 A
i mA  8.06 6.02 2.04
V V  9.812 2.018 2.018
11.83 B
i mA  8.013 5.993 2.020
V V  9.813 2.017 2.017
11.83 C
i mA  8.004 5.989 2.015

Ölçülen değerler (1.1) A

Simulasyon ile elde edilen değerler (1.2) B
Hesaplanan değerler (1.3) C

Tablo 1.1.1’den görüldüğü gibi hesaplanan değerler ile simulasyon değerleri arasında büyük
bir benzerlik varken, ölçülen değerlerde ise hesaplanan ve simulasyona göre küçük
sapmaların olduğu görülmüştür. Bu sapmalarda devrede kullanılan ek kabloların ve
multimetre problarının temas noktalarının dirençleri, multimetrede görünen değerin sabit
olmaması nedeniyle ortalama değerlerin kullanılması ve yuvarlatma gibi hataların etkili
olduğu düşünülmektedir.
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 7

Grup No: B1

1.2. Uygulama 2

Şekil 1.2.1: AC-DC Kaynak, kondansatör ve dirençlerden oluşan devre

1.2.1. Deneyde ölçülen değerler

Şekil 1.2.2: Şekil 1.2.1 için etiketlerin gösterimi

V [mV]

t [ms]

Şekil 1.2.3: Şekil 1.2.2 için A ve B noktalarında ölçülen dalga şekilleri

Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 8

Grup No: B1

mV ms 1 1
Vamp  2.5div  200  500 mV  , T  4div  5  20 ms  , f    50 Hz 
div div T 20m

Tablo 1.2.1: Şekil 1.2.2 için A ve B noktalarının AC ve DC kademelerinde ölçülen değerleri

V A V  VB V  V AC V  VDC V  R1 Ω  R2 Ω C1 nF  C 2 nF
AC 0.327 0.327
9.1sin(2π50t) 5.15 989 1005 323 329
DC 2.598 0

1.2.2. Simulasyon sonuçları

Şekil 1.2.4: Şekil 1.2.2 için simulasyon sonuçları (Multimetreler AC durum için)

Şekil 1.2.5: Şekil 1.2.4 için simulasyon ile A ve B noktalarındaki dalga şekilleri (Çakışık)
mV ms 1 1
Vamp  2.31div  200  462 mV  , T  4div  5  20 ms  , f    50 Hz 
div div T 20m
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 9

Grup No: B1

Tablo 1.2.2: Şekil 1.2.4 için A ve B noktalarının AC ve DC kademelerinde simulasyon

değerleri
V A V  VB V  V AC V  VDC V  R1 Ω  R2 Ω C1 nF  C 2 nF
AC 0.329 0.329
9.1sin(2π50t) 5.15 989 1005 323 329
DC 2.594 0

1.2.3. Teorik çözüm

Şekil 1.2.2’de süperpozisyon teoremi ile V A  V AAC  V ADC ve VB  V BAC  VBDC yazalım.
Burada,
V AAC : Sadece AC gerilim kaynağı aktifken A noktasının gerilimi
V ADC : Sadece DC gerilim kaynağı aktifken A noktasının gerilimi
VBAC : Sadece AC gerilim kaynağı aktifken B noktasının gerilimi
VBDC : Sadece DC gerilim kaynağı aktifken B noktasının gerilimidir.

Şekil 1.2.6: Şekil 1.2.2’deki devrenin düzenlenmiş durumu

Şekil 1.2.7: Şekil 1.2.6 için sadece AC gerilim kaynağı devrede

V AC  9.1sin 2 50t   9.1 cos2 50t  90 

VAC  9.1  90   j 9.1
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 10

Grup No: B1

j j j
Z C1      j9860    j9.86 k
wC 1 2fC1 2  3.14  50  323  10 9
j j j
Z C2      j9680    j9.68 k
wC 2 2fC 2 2  3.14  50  329  10 9
Z R1  R1  989 
Z R2  R2  1.005 k

Z C2 VBAC

Z C1
VAAC

VAC Z R2 Z R1

Şekil 1.2.8: Şekil 1.2.7 için frekans domeninde gösterim

A noktası için düğüm gerilimi yöntemi (KCL) uygulanırsa,

VAAC  VAC VAAC VAAC
  0
Z C1 Z R2 Z R1
VAAC   j 9.1 VAAC V AC
  A 0
 j 9.86k 1.005k 989
 AC
j VA  j 9.1  V AC
 A  A 0
kV AC
9.86k 1.005k 989k
AC AC
jVA  9.1 VA kV AC
  A 0
9.86 1.005 989
AC
jVA 9.1 VAAC kVAAC
   0
9.86 9.86 1.005 989
 j 1 k  9.1
VAAC    
 9.86 1.005 989  9.86
VAAC  j 0.101  0.995  1.011  0.923
VAAC 2.006  j 0.101  0.923
VAAC 2.0092.88  0.923
0.923
VAAC   0.459  2.88
2.0092.88
V AAC  0.459 cos2 50t  2.88 V 

A ve B noktaları arasında akım akmadığı için gerilimleri eşittir. O zaman,

VBAC  VAAC  0.459  2.88
VBAC  0.459 cos2 50t  2.88 V 
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 11

Grup No: B1

Şekil 1.2.9: Şekil 1.2.6 için sadece DC gerilim kaynağı devrede

DC’de kararlı halde akım geçen kondansatörler açık devre olurlar.

C2 VBDC

V ADC

R1

C1 R2
VDC

Şekil 1.2.10: Şekil 1.2.9 için kararlı hal gösterimi

A noktası için düğüm gerilimi yöntemi uygulanırsa,

V ADC V ADC  VDC
 0
R2 R1
V ADC V ADC  5.15
 0
1.005k 989
V ADC V ADC 5.15
  0
1.005k 989 989
 1 1  5.15
V ADC   
 1.005k 989  989
V ADC 9.95  10 4  10.111  10 4   52.073  10 4
V ADC 20.061  52.073
V ADC  2.596 V 

Burada B noktasının multimetre ile ölçümünde bu noktanın toprak potansiyeline göre değeri
ölçülmüş olur. Bunun için de B noktası multimetre üzerinden toprağa bağlanır. Multimetrenin
gerilim kademesinde çok yüksek iç direnci olduğu halde üzerinden az da olsa bir akım akar.
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 12

Grup No: B1

Bu akım DC kararlı durumda C2 kondansatörünün açık devreye dönüşmesine neden olur. Bu

nedenle B noktası multimetre üzerinden toprağa yani sıfır potansiyele bağlanmış olur ve bu
noktanın gerilimi toprak potansiyeli olarak görünür. O zaman,
VBDC  VToprak  0

Son olarak AC ve DC durumlarda (farklı frekanslarda) elde edilen sonuçları cebirsel olarak
toplarsak A ve B noktalarının gerilimleri bulunur:
V A  V AAC  V ADC VB  V BAC  VBDC
V A  0.459 cos2 50t  2.88  2.596 V  VB  0.459 cos2 50t  2.88

Bu teorik sonuçlara göre deneyde, AC ölçüm durumunda, A ve B noktalarının sadece AC

kaynağın bulunduğu durumdaki etkin değerleri olan 0.327 değeri görülürken; DC ölçüm
durumunda ise A ve B noktalarının sadece DC kaynağın bulunduğu durumdaki değerleri olan
2.596 ve 0 değerleri görülmüş olur. Deney sonuçları ile teorik hesap sonuçları birbiriyle
tutarlı çıkmıştır.
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 13

Grup No: B1

2. DENEY 1.B

2.1. Uygulama 3

Şekil 2.1.1: DC Kaynak, diyot ve dirençlerden oluşan devre

2.1.1. Deneyde ölçülen değerler

Şekil 2.1.2: Şekil 2.1.1 için etiketlerin gösterimi

Tablo 2.1.1: Şekil 2.1.2 için ölçülen değerler

V1 V  R1  R2 k VD V  ID
92.6 0.398 51.1 [μA]
80.8 0.403 58.3 [μA]
60.4 0.413 77.6 [μA]
40.0 0.425 117.6 [μA]
5.15 98.6 20.0 0.448 228.9 [μA]
10.3 0.470 432 [μA]
5.1 0.507 1.010 [mA]
1.0 0.565 3.307 [mA]
0.5 0.597 7.47 [mA]
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 14

Grup No: B1

2.1.2. Simulasyon sonuçları

Şekil 2.1.3: 93 kΩ potansiyometre direnci için simulasyon sonuçları

Tablo 2.1.2: Şekil 2.1.3 için simulasyon sonuçları

V1 V  R1  R2 k VD V  ID
93 0.577 49.12 [μA]
81 0.580 56.35 [μA]
60 0.588 75.91 [μA]
40 0.599 113.5 [μA]
5.15 98.6 20 0.617 225.6 [μA]
10 0.634 447.2 [μA]
5 0.652 882.2 [μA]
1 0.691 4.058 [mA]
0.5 0.707 7.422 [mA]

2.1.3. Teorik çözüm

Teorik çözümde diyot için yaklaşık eşdeğer modeli kullanılmıştır ( V Anot  V Katot  VT V  için
i D  0 ve VD  VT ). Önce diyodun polarlanması (a), sonra da diyot uç gerilim farkının eşik
gerilimine göre değerleri (b) dikkate alınmıştır.

a) V Anot  VKatot ?
V Anot  V1  VKatot  0 V1  5 V 

Diyodun katot ucu toprak potansiyelindeyken anot ucu kaynak geriliminden dolayı toprağa
göre daha yüksek potansiyelde olduğu için doğru polarlama vardır.

b) VU  V Anot  VKatot  VT ?
VU  V Anot  VKatot  V1  0  V1  VT V1  5 V  , VT  0.7 V 

Uç gerilimi diyot eşik geriliminden büyüktür. Bu nedenle,

I D  0 ve VD  VT olur.

O zaman Şekil 2.1.2’deki çevreye KVL uygulanırsa,

 V1  VR1  VR 2  VD  0
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 15

Grup No: B1

V1  VR1  VR 2  VD
VR1  i R1 R1  I D R1
V R 2  i R 2 R2  I D R 2
V1  i D R1  i D R2  VD
V  VD
ID  1
R1  R2
V1  5.15 V
VD  0.7 V
R1  98.6 
5.15  0.7
ID 
98.6  R2
4.45
ID  (1)
98.6  R2

(1) ifadesine göre farklı R2 değerleri için diyot akımı I D değerleri hesaplanabilir.

Tablo 2.1.3: Şekil 2.1.2 için hesap sonuçları (1 ifadesine göre)

V1 V  VD V  R1  R2 k ID
92.6 48.01 [μA]
80.8 55.01 [μA]
60.4 73.56 [μA]
40.0 110.98 [μA]
5.15 0.7 98.6 20.0 221.41 [μA]
10.3 427.94 [μA]
5.1 856.00 [μA]
1.0 4.0506 [mA]
0.5 7.4340 [mA]

R 1 direncinin bulunma nedeni: Devrede bu direnç olmasaydı R1  0  , potansiyometrenin

ayarlanması sırasında direnç RPot  0  değerine getirilirse, devre boyunca hiçbir direnç
bulunmayacağından kaynak gerilimi diyot üzerinden kısa devre yapılmış olacaktır. Bu durum
da sonsuz akıma (1 ifadesinde payda sıfır olur ve akım sonsuz bulunur) neden olarak diyodun
katalog değerlerinde belirtilen akım değerini geçer ve onun bozulmasına sebep olur.
Devrede R1 direncinin bulunması ile bu sonsuz akım sınırlandırılmış olur ve diyodun
bozulması önlenir. (1) ifadesine göre diyottan geçebilecek en yüksek akım, R2  0  ve
R1  98.6  için I D max  45 mA bulunur.
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 16

Grup No: B1

2.2. Uygulama 4

Şekil 2.2.1: DC Kaynak, direnç ve diyotlardan oluşan devre

2.2.1. Deneyde ölçülen değerler

Şekil 2.2.2: Şekil 2.2.1 için etiketlerin gösterimi

Tablo 2.2.1: Şekil 2.2.1 için ölçüm değerleri

V mV  I A V1 V  R1 k 
D1 497 882
D2 264 0.6 5.15 4.71
D3 233 0.6

2.2.2. Simulasyon sonuçları

Şekil 2.2.3: Şekil 2.2.2 için simulasyon sonuçları

Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 17

Grup No: B1

Tablo 2.2.2: Şekil 2.2.3 için simulasyon sonuçları

V mV  I A V1 V  R1 k 
D1 653.9 953.6
D2 326.9 0.330 5.15 4.71
D3 326.9 0.330

2.2.3. Teorik çözüm

Şekil 2.2.2’ye göre çözüm yapılmıştır.

a) Diyotların polarlama durumu:

V Anot  VKatot ?

D1 diyodu
V Anot1  V1  VKatot 1  0 V1  5 V  , olduğu için doğru polarlama vardır.

b) Diyotların uç gerilimlerinin eşik değer gerilimleri ile karşılaştırılması:

VU  V A  VK  VT ? ( VU : Diyot uç gerilim farkı, V A : Anot gerilimi, VK : Katot gerilimi)

D1 diyodu
VU 1  V A1  VK 1  V1  0  V1  VT 1 V1  5 V  , VT 1  0.7 V  ise
I D1  0 ve VD1  VT 1  0.7 V  olur.

Ayrıca Şekil 2.2.2’de özdeş diyotlar için sağ çevreye KVL uygulanırsa,
 V D1  VD 2  VD 3  0
VD1  VD 2  VD 3
VD1  0.7 V
VD 2  VD 3  k
0.7  k  k
k  0.35 V
VD 2  VD 3  0.35 V 

VD 2  VT 2 VD 2  0.35 V  , VT 2  0.7 V  ise I D 2  0 olur.

VD 3  VT 3 VD 3  0.35 V  , VT 3  0.7 V  ise I D 3  0 olur.

Elde edilenlere göre D2 ve D3 diyotlarından akım geçemeyeceği için bu diyotlar açık devre
olur. Gerilim kaynağından çıkan akım R1 direnci ve D1 diyodundan geçerek devreyi tamamlar.
Buna göre Şekil 2.2.2’de sol çevreye KVL uygulanırsa,
 V1  VR1  VD1  0
V1  VR1  VD1
VR1  i R1 R1  I D1 R1
V1  I D1 R1  VD1
V  VD1
I D1  1
R1
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 18

Grup No: B1

V1  5.15 V
VD1  0.7 V
R1  4.71 k
5.15  0.7
I D1 
4.71k
I D1  9.448  10 4 A  944.8  10 6 A
I D1  944.8 A

Tablo 2.2.3: Şekil 2.2.2 için hesap sonuçları

V V  I A V1 V  R1 k 
D1 0.7 945
D2 0.35 0 5.15 4.71
D3 0.35 0

Teorik hesaba göre devrede D1 diyodu iletimde olduğu için akım akıtırken, D2 ve D3
diyotları uç gerilimlerinin eşik gerilimlerinden büyük olmaması nedeniyle kesimde olduğu
akım akıtmaz. Bu nedenle D2 ve D3 diyotlarının bulunduğu kol açık devre olarak davranır.
Ölçülen, simule edilen ve hesaplanan diyot gerilimleri arasında bazı farklılıklar görülmüştür.
Simulasyon ve hesap sonuçları birbirine daha yakınken ölçüm sonucu bu değerlerden daha
farklıdır. Teorikte kullanılan diyot yaklaşık eşdeğer modeline göre hesaplanırken ölçüm
sırasında kullanılan diyot ideal olmadığı için diyot gerilimlerinde görülen farklılıklar
normaldir. Akım değerlerinde de gerilimdeki nedenlerle ölçüm ile teorik ve simulasyon
sonuçları arasında benzer farklılıklar vardır.
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 19

Grup No: B1

2.3. Uygulama 5

Şekil 2.3.1: AC Kaynak, direnç ve diyotlardan oluşan devre

2.3.1. Deneyde ölçülen dalga şekilleri

Şekil 2.3.2: Şekil 2.3.1 için etiketlerin gösterimi

V1  5 sin 2 50t  V R1  466 

V [V]

VA

t [ms]

VB

Şekil 2.3.3: Şekil 2.3.2 için A ve B noktalarında ölçülen dalga şekilleri

A noktası B noktası
V V
V A max  2.5div  2 5V VB max  0.8div  0.5  0. 4 V
div div
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 20

Grup No: B1

ms ms
T A  4div  5  20 ms TB  4div  5  20 ms
div div
1 1 1 1
fA    50 Hz fB    50 Hz
T A 20m TB 20m

2.3.2. Simulasyon sonuçları

VA

VB

Şekil 2.3.4: Şekil 2.3.2 için simulasyon ile A ve B noktalarındaki dalga şekilleri

A noktası B noktası
V V
V A max  1div  5 5V VB max  0.7126div  1  712.6 mV
div div
ms ms
T A  4div  5  20 ms TB  4div  5  20 ms
div div
1 1 1 1
fA    50 Hz fB    50 Hz
T A 20m TB 20m

2.3.3. Teorik çözüm

Gerilim kaynağı AC olduğu için bu devreyi pozitif ve negatif alternans bölgelerinde inceleriz.

a) Pozitif alternans bölgesi: Gerilim aralığı 0  V1  5 V  , Periyot aralığı 0  T  10 ms  .

Pozitif alternans bölgesini de kaynak gerilimi 0  V1  0.7 V , 0.7  V1  5 V  ,

5  V1  0.7 V  ve 0.7  V1  0 V  aralıklarında olacak şekilde dört bölgede inceleriz.

a.1) Kaynak gerilim aralığı 0  V1  0.7 V  için:

D1 diyodu için polarlama durumu,
V Anot  VKatot ?

0  V1  0.7 için V A1  V1  VK 1  0 ise doğru polarlama vardır.

D2 diyodu için polarlama durumu,

Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 21

Grup No: B1

V Anot  VKatot ?

0  V1  0.7 için V A 2  0  VK 2  V1 ise ters polarlama vardır. O zaman,

I D 2  0 ve VD 2  VU 2  V A2  VK 2  0  V1  V1 olur.

D1 diyodu için eşik gerilim durumu,

VU  V Anot  VKatot  VT ?

0  V1  0.7 için VU 1  V A1  VK 1  V1  0  V1  VT  0.7 ise

I D1  0 ve VD1  VU 1  V1 olur.

Bu durumda diyotlar iletimde olmayacağı için devreden akım akmaz. O zaman,

VR1  i R1 R1 ve i R1  0 için VR1  0
V R1  V A  V B  0
V A  VB
V A  V1
V A  VB  V1 0  V1  0.7 V 

a.2) Kaynak gerilim aralığı 0.7  V1  5 V  için:

D1 diyodu için polarlama durumu,
V Anot  VKatot ?

0.7  V1  5 için V A1  V1  VK 1  0 ise doğru polarlama vardır.

D2 diyodu için polarlama durumu,

V Anot  VKatot ?

0.7  V1  5 için V A 2  0  VK 2  V1 ise ters polarlama vardır. O zaman,

I D 2  0 ve VD 2  VU 2  V A2  VK 2  0  V1  V1 olur.

D1 diyodu için eşik gerilim durumu,

VU  VT ?

0.7  V1  5 için VU 1  V A1  VK 1  V1  VT  0.7 ise,

I D1  0 ve VD1  VT 1  0.7 olur.

Ayrıca Şekil 2.3.2’de sağ çevreye KVL uygulanırsa,

 V D1  VD 2  0
VD1  VD 2 olur.

O zaman,
0.7  V1  5 için VD 2  VD1  0.7  V1 olur.

Bu durumda D1 diyodu iletimdeyken D2 diyodu kesimde olacağı için bu diyot açık devredir.
O zaman Şekil 2.3.2’ye KVL uygulanırsa,
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 22

Grup No: B1

 V1  VR1  VD1  0
VR1  V1  VD1
VB  VD1
VR1  V A  V B  V A  VD1
VR1  V A  VD1  V1  VD1
V A  V1 ve VB  VD1 0.7  V1  5 V  , VD1  0.7 V 

a.3) Kaynak gerilim aralığı 5  V1  0.7 V  için:

Dalga şekli, düşey eksende 0.7  V1  5 durumuna göre simetriktir.
V A  V1 ve VB  VD1 5  V1  0.7 V  , VD1  0.7 V 

a.4) Kaynak gerilim aralığı 0.7  V1  0 V  için:

Dalga şekli, düşey eksende 0  V1  0.7 durumuna göre simetriktir.
V A  VB  V1 0.7  V1  0 V 

b) Negatif alternans bölgesi: Gerilim aralığı 0  V1  5 V  ,Periyot aralığı 10  T  20 ms .

Negatif alternans durumunda dalga şekli, düşey eksende pozitif alternansa göre simetriktir.
Hesap yapmak gerekirse negatif alternans bölgesini de kaynak gerilimi 0  V1  0.7 V  ,
 0.7  V1  5 V  ,  5  V1  0.7 V  ve  0.7  V1  0 V  aralıklarında olacak şekilde dört
bölgede inceleriz.

b.1) Kaynak gerilim aralığı 0  V1  0.7 V  için:

D1 diyodu için polarlama durumu,
V Anot  VKatot ?

0  V1  0.7 için V A1  V1  VK 1  0 ise ters polarlama vardır. O zaman,

I D1  0 ve VD1  VU 1  V A1  VK 1  V1  0  V1

D2 diyodu için polarlama durumu,

V Anot  VKatot ?

0  V1  0.7 için V A 2  0  VK 2  V1 ise doğru polarlama vardır.

D2 diyodu için eşik gerilim durumu,

VU  VT ?
0  V1  0.7 için VU 2  V A 2  VK 2  0  V1  V1  VT 2  0.7 ise
I D 2  0 ve VD 2  VU 2  V1

Bu durumda diyotlar iletimde olmayacağı için devreden akım akmaz. O zaman,

V R1  V A  V B  0
V A  VB
V A  V1
V A  VB  V1 0  V1  0.7 V 
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 23

Grup No: B1

b.2) Kaynak gerilim aralığı  0.7  V1  5 V  için:

D1 diyodu için polarlama durumu,
V Anot  VKatot ?

 0.7  V1  5 için V A1  V1  VK 1  0 ise ters polarlama vardır. O zaman

I D1  0 ve VD1  VU 1  V A1  VK 1  V1  0  V1

D2 diyodu için polarlama durumu,

V Anot  VKatot ?

 0.7  V1  5 için V A 2  0  VK 2  V1 ise doğru polarlama vardır.

D2 diyodu için eşik gerilim durumu,

VU  VT ?

 0.7  V1  5 için VU 2  V A 2  VK 2  0  V1  V1  VT 2  0.7 ise

I D 2  0 ve VD 2  VT 2  0.7

Ayrıca diyotlar paralel olduğu için Şekil 2.3.2’de sağ çevrimde KVL ile,
VD 2  VD1
VD 2  0.7
0.7  VD1
VD1  0.7  V1

Bu durumda D1 diyodu kesimde D2 diyodu iletimde olacağı için kaynaktan çıkan akım negatif
alternans nedeniyle saat yönünün tersine giderek D2 diyodu ve R1 direnci üzerinden devreyi
tamamlar. Buna göre KVL uygulanırsa,
 V1  VD 2  VR1  0
VR1  V1  VD 2
VR1  VB  V A
VD 2  V A2  VK 2  0  VB  VB
VB  V A  V1  VD 2  V1  VB
VB  V A  V1  VB
V A  V1 ve VB  VD 2  0.7  V1  5 V  , VD 2  0.7 V 

b.3) Kaynak gerilim aralığı  5  V1  0.7 V  için:

Dalga şekli, düşey eksende  0.7  V1  5 durumuna göre simetriktir.
V A  V1 ve VB  VD 2  5  V1  0.7 V  , VD 2  0.7 V 

b.4) Kaynak gerilim aralığı  0.7  V1  0 V  için:

Dalga şekli, düşey eksende 0  V1  0.7 durumuna göre simetriktir.
V A  VB  V1  0.7  V1  0 V 
Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 24

Grup No: B1

Tüm sonuçlara göre:

Pozitif alternans için A ve B noktaları değerleri,
V1 , 0  V1  0.7 V  V1 , 0  V1  0.7 V 
V , 0.7  V1  5 V  V , 0.7  V1  5 V , V D1  0.7 V 
 1  D1
VA   VB  
V1 , 5  V1  0.7 V  VD1 , 5  V1  0.7 V , VD1  0.7 V 
V1 , 0.7  V1  0 V  V1 , 0.7  V1  0 V 

Negatif alternans için A ve B noktaları değerleri,

V1 , 0  V1  0.7 V  V1 , 0  V1  0.7 V 
V , 0.7  V1  5 V   V , 0.7  V1  5 V , VD 2  0.7 V 
 1  D2
VA   VB  
V1 , 5  V1  0.7 V   V D 2 , 5  V1  0.7 V , VD 2  0.7 V 
V1 , 0.7  V1  0 V  V1 , 0.7  V1  0 V 

Bu teorik sonuçlara göre Şekil 2.3.5 ve Şekil 2.3.6 çizilmiş ve Şekil 2.3.7’de verilen
çakıştırılmış simulasyon sonucu ile büyük oranda benzerlik gösterdiği görülmüştür.

V1 - AC Kaynak Gerilimi Dalga Şekli

2
V1 [V]

0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
-2

-4

-6
t [ms]

Şekil 2.3.5: Teorik hesaplara göre V1 - AC kaynak gerilimi dalga şekli

Elektronik Devre Tasarım Laboratuvarı I 2010–2011 Güz Yarıyılı 25

Grup No: B1

Va - A Noktasının Gerilim Dalga Şekli Vb - B Noktasının Gerilim Dalga Şekli

2
V [V]

0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
-2

-4

-6
t [ms]

Şekil 2.3.6: Teorik hesaplara göre A ve B noktalarının gerilim dalga şekilleri

VB

VA

Şekil 2.3.7: Simulasyon sonucuna göre A ve B noktalarının gerilim dalga şekilleri

Şekil 2.3.7’nin Şekil 2.3.6’dan farkı, diyot gerilimlerinin artış ve azalma eğimlerinin Şekil
2.3.6’dan daha küçük olmasıdır. Yani Şekil 2.3.7’de diyot 0.7 V’a ulaşmadan önce aynı
zaman için Şekil 2.3.6’daki gerilim değerinden daha küçüktür. Bunun nedeni ise diyotların
teorik hesaplamalarda ideal diyot kabul edilmesidir. Bu kabule göre diyot eşik değer
gerilimine ulaşıncaya kadar akım akıtmaz. Fakat gerçekte ise Şekil 2.3.7 için az da olsa akım
akıtır. Bu akım, dirençte gerilim düşümüne neden olur ve diyot geriliminin daha düşük
görünmesiyle sonuçlanır.