01 - 02 - Prof DR Ahmet GÜNAY Su Tem Sis Tas GİRİŞ

A Y
Ü N l .
CMC 3103 Su Temini Sistemlerinin
G s i B ö
Tasarımı
e t it e h .
1-2. Dersler
h m r s M ü
A iv e e
GİRİŞ
r . n v r
.
Prof. fDr.
D Ü
AhmetirGÜNAYÇ
e
r o es k., agunay@balikesir.edu.tr
P lık a
Balıkesir Üniversitesi,
Mühendislik Fakültesi ahmetgunay2@gmail.com
a
Çevre Müh. Böl.
B h.
Çağış/Balıkesir F +90 505 529 43 17
ü
http://cevre.balikesir.edu.tr/index.php/doc-dr-ahmet-gunay-ders-notlari/
M
Ders sayısı Ders Final +
A Y
puanı + Eklenik
Ü N l .
i ö
1  Devamsız  Devamsız
2  Devamsız
t G
 Devamsız
s . B
3 -10
e
-20
i t e h
4 -6
h m r
-10
s M ü
5 -4
A i v e
-4
e
r . n r
6 0 0
7 1
D Ü
1
e v
8
f
2
.
o es k., i r Ç
3
r
9 3 6
P lık a
10 4 10
a F
11 5 15
B h.
12 5 20
Casio FX-5800P
ü
Bilimsel Fonksiyonlu Hesap Makinesi 2
M
10+2 Hane Programlanabilir
Prof. Dr. Ahmet GÜNAY, Balıkesir Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, agunay@balikesir.edu.tr, ahmetgunay2@gmail.com
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
PROJE h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
3
Y
Ebat: Projeler daima 1/1 ölçekte çizilir. Hidrolik profiillerde yatay ve düşey ölçek farklı olabilir. A serisi kağıtlar
A
için A serisi kağıt ebatlarına uygun yazıcıların ve çizicilerin kullanılması gerekir. B ve C serisi kağıt ebatları
N .
ülkemizde kullanılmaz.
Ü ö l Ebat Boyut Alan
t G s i B
.
A0 841×1189 1 m2
e i t e h A2
A1 594×841 0,5 m2
h m r s M ü A2 420×594 0,2494 m2
A i v e e
A3 297×420 0,1247 m2
. r
841
r n
A1=0,50 m2
v
A4 210×297 623,7 cm2
D Ü e
A5 148×210 310,8 cm2
.
A4
f
o es k., i r Ç A6 105×148 155,4 cm2
r
A3
P lık a
A6
A5
a
B h. F A7
Şekil A serisi kağıt ebatları
M ü 1189
4
Y
Projelerde ebat, antet, proje no, çıktı alma, çoğaltma, katlama.
A
N
1. Projeleri bir kağıda çizerken, öncelikle çizgilerin net şekilde görünmesi, çizgi kalınlıklarından dolayı yan yana
Ü ö l .
gelen çizgilerin çıktılarda rahatlıkla görünmesi için iki çizgi arasının çıktıda en az 0,5 mm açıklık kalması ve
verilen ölçülerin, yazıların rahatlıkla okunacak boyutta olması (minumum 2mm) gerekir.
t G s i B
.
2. Proje üzerinde okunaklı ve açık olmayan hiçbir husus yer alamaz.
e i t e h
3. Şantiye mühendisi veya uygulayıcı eğer gerek duyarsa proje üzerinden ölçekli cetvel ile ölçü alabilmeli, proje
h m r s
net bir şekilde görünecek büyüklükte ölçeklendirilmelidir.
M ü
A v e
4. Çizimi en belirgin, açık bir şekilde görülmesini sağlayacak en küçük kağıt en ideal ebattır.
i e
r . n v r
5. Bölme yöntemi ile çizilmiş projeler mutlaka birbirini tamamlamalı, buna göre proje numarası verilmeli, ana
D Ü e
pafta üzerine kaç paftadan oluştuğu ve proje numaraları yazılmalıdır.
f. i r Ç
6. Proje antetlerinde Sayfa (pafta) ebadı yer almalıdır. Bu sayfa ebadından daha küçük kağıt ebadına çıktı
o es k.,
r
alınırsa, yazı ve ölçü rakamları düzgün okunamayabilir. Proje üzerinde belirtilen ölçeğe göre belirlenen
P lık a
boyutlar ile cetvel ile ölçülerek alınan ölçülerin yanlış olmaması için antetlerde Sayfa (pafta) ebadı yer
almalıdır.
a
B h. F
7. Aynı pafta üzerine birden fazla parça resmi yerleştirilecekse, aynı pafta içerisindeki ölçek birliğini bozmamak
için paftaya yerleştirecek parçaların ölçekleri birbirlerinden farklı olmamalıdır. Eğer parçalar büyüklük
ü
farkından dolayı aynı paftaya aynı ölçekte koyulamıyorsa, aynı ölçekteki parçaları ayrı paftaya çizmek gerekir.5
M
A Y
8. Aynı pafta içerisinde gösterilecek parçalar, en küçük sayfa (pafta) ebadı olan A5 ten küçük olmamak kaydı ile
sayfa ebadı atayarak, her bir parça için ayrı parça anteti oluşturmak kaydı ile bir pafta üzerinde farklı ölçekler
N .
kullanılabilir.
Ü ö l
9. Projeler çizildikten sonra A4 ebadında katlanır. Projelerin katlanması günümüzde makinelerle yapılmaktadır.
t G s i B
.
10. Proje çizimleri proje raporunun sonunda yer alır.
e i t e h
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
6
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
PROJEAhVERİLERİ m r s M ü
i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
7
Y
CMC 3103 Su Temini Sistemlerinin Tasarımı
PROJE VERİLERİ
N A
l .
1. Nüfus Verileri
Ü ö
Bir yerleşim yeri ve onun yanında kurulacak olan fabrikanın su ihtiyaçları, yerleşim yeri çevresindeki tabii su
G i
s B
kaynaklarından karşılanacaktır. Yerleşim yerinin nüfus sayımı neticeleri TÜİK verilerindeki tablolardan seçilecektir.
e t i t e h .
Yerleşim yerinin gelecekteki nüfusu, proje yapım süresi (1 yıl) + inşaat süresi 3 yıl, proje süresi de 30 yıl
alınarak 15’er yıllık periyotlar için İller Bankası metoduna göre hesaplanacaktır.
2. Su Kaynakları
h m r s M ü
2.1. Yamaç Menbaı (Tesviye Pınarı)
A i v e e
r . n r
Su ihtiyacının 1/3’ü yamaç membaından karşılanacaktır. Suyun sıcaklığı 10 ºC’dir. Çapı 1/150 cm’den büyük, özgül
v
ağırlığı 2.65 g/cm3 olan kum danelerinin bir kum tutucu yapıda tutulması gerekmektedir. Kum tutucuyu
. D Ü e
boyutlandırıp planını, enkesitini ve boykesitini ölçekli olarak çiziniz.
f i r Ç
o es k.,
2.2. Kuyulardan Su Alma
r
Su ihtiyacının 2/3’ünü karşılayacak serbest yüzlü ve basınçlı su yüzlü kuyu sayısı yaklaşık olarak birbirine eşit
P lık a
olacak şekilde kuyu sayısını ve çekilebilecek optimum debiyi hesaplayınız. Kuyu içine yerleştirilecek kum-çakıl
a F
filtreyi ve emme borusunu boyutlandırınız. Kuyu şeklini ölçekli olarak çiziniz.
B h.
Kuyuların açılacağı bölgeye ait zemin özellikleri ile öğrenci son rakamına göre zemin Profili aşağıda verilmiştir.
Kuyu çapı her iki akiferde de 80 cm’dir.
M ü
8
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
9
Sıra No İl İlçe
A
1960
Y 1695 1970 1975 1980 1985 1990 1997
N
1 Denizli Serinhisar 7598 9359 11114 11119 10307 13077 17112 14734
2 Yozgat Sarıkaya
Ü
1217
ö l .
2309 3736 5160 7377 10007 11586 14577
G i B
3 Konya Akören 3673 3786 4275 3799 3496 6676 10165 14481
4 Artvin Arhavi
e t t es
4823
.
4510 6110 6311 6801 9079 10048 13392
5 Yalova Çınarcık
m s i
1441
üh 1615 2067 2914 6364 6126 7629 13347
h r
6 Uşak Eşme 4929 5035 6178 7828 8844 10061 10547 13073
7 Rize Pazar
A i v e e M
4846 5859 7687 8856 10206 11140 11068 12943
r . n r
8 Sakarya Geyve 3676 5001 7235 7806 9126 10968 13405 15610
9 Balıkesir
D
Erdek
Ü e v 6849 7813 8541 8685 10114 11760 13246 16349
f. i r Ç
10 Kayseri Hacılar 9023 10149 12127 15622 16930 12105 16533 16555
r o es k.,
11 Samsun Havza 9443 10338 13073 15341 15569 17497 17962 17910
P lık a
12 Kars Kağızman 7176 9417 10236 11517 13236 14855 15274 15720
Bitlis
F
13 Güroymak 1064 1601 2727 4500 6925 9044 16613 14898
14
15
Balıkesir
İzmir a
B h.
Bigadiç
Foça
4239
1762
4820
2953
5728
3323
7535
4829
8955
6576
11342
9035
12976
12057
14015
14295
ü
16 Anyalya Akseki 26008 2505 3695 5141 6815 8353 11023 12599 10
M
17 Mardin Yeşilli 3232 3700 5009 6948 5988 9798 10541 14071
Sıra No İl İlçe
A
1960
Y 1695 1970 1975 1980 1985 1990 1997
N
18 Sivas Kangal 3607 4412 5272 5937 6577 9812 12276 14066
20 Denizli Buldan
Ü
10496
ö l .
9813 10076 11115 10939 11681 12202 12900
G i
21 Balıkesir Dursunbey 5934 6533 7629 8615 10293 11222 13025 12796
22 Ordu Korgan
t es
2274
. B 2858 7950 9855 11076 12573 13171 12844

23 Antalya Kemer
m e s i t 1712
üh
1719 2024 1398 1641 2703 8449 12777
r
24 Manisa Saruhanlı 6036 7095 7625 10293 10356 11765 12977 11879
25 Bitlis Hizan
A h v e M
1102 1215 1896 2545 2770 4026 4798 11574
26 Sakarya
r .
Pamukova
ni v r e 3662 4000 4524 5326 6423 8371 10088 12232
D Ü
27 Trabzon Tonya 5360 6126 10077 10544 11059 12394 11058 11422
28 Kocaeli
f. i
Kandıra
r Ç e 4876 5992 6717 10187 8161 9329 10427 10727
o es k.,
29 Bilecik Söğüt 2885 3008 4370 5329 6314 8390 9470 12238
30 Mardin
r
P lık a
Dargeçit 1285 1383 1299 1850 2910 4178 10079 12490
a
B h. F
M ü
11
Tablo Su alma yeri çevresinden
A Y Elekten Geçen %
N
alınan zemin numunelerinin
.
Delik Çapı
l
Tek nolu Çift Nolu
Ü
elek analizi sonuçları. Elek no
i ö
(mm)
G B
öğrenciler öğrenciler
e t t es 4
.
7,75 100 100
m s i 10
üh 2.00 90 85
h e r M
A
16 1.19 85 76
r . ni v r e 20 0.84 69 65
D Ü e v 30 0.59 48 43
f.
o es k., i r Ç 40 0.42 35 31
r
P lık a
50 0.30 23 15
F
70 0.21 14 10
a
B h.
100 0.149 7 5
ü
200 0.074 3 2 12
M
b YASS
A Y YASS
b
Geçirimsiz
N l .
Tabaka
G Ü i ö
B
H H
s
m
e t i t e h .
h m r s M ü r
e
r
A
R
i v e
R
r . n r
Şekil Kuyuların açılacağı bölgedeki zemin Profilleri
D Ü e v
. r
Tablo Kuyuların açılacağı bölgedeki zemin Profili verileri
Öğ. Num. Son
f
o es k., i Ç
Su yüzü derinliği, Su taşıyan tabaka, Basınçlı Tabaka, Kuyu çapı,
rakamı
r
P lık a
(b), m (H), m (m), m m
a F
0, 1, 2 5 28 10 0,8
3,4,5,6
B h. 4 30 15 0,8
7,8,9
M ü 6 25 13 0,8
13
Y
3. İsale Hattı-Şebeke
A
Su kaynaklarından alınan sular uygun bir isale hattı ile yerleşim yerine getirilecektir. Bölgenin tesviye eğrili
N .
haritası ve menba yerleri her öğrenci numarası için harita üzerinde ayrı ayrı işaretlenmiştir.
Ü ö l
İçme suyu şebekesini iki gözlü teşkil ederek şebeke borularını ölü bölgeler metoduna göre hesaplayınız.
G i B
Şebekede min. işletme basıncını 25 mss alınacaktır. Şebekeye ait tüm donatıları yerleştirilecektir.
t s
e t e h
Tablo 1:1000’lik paftaların 1:5000’lik pafta üzerindeki konumları
i .
Pafta No 1
h m 2
r s 3
M ü 4 5 6 7 8 9 10
Şehir No 1
A i v
2
e e
3 4 5 6 7 8 9 10
Kaynak 13
r . n 14
v r 15 16 17 18 19 20 21 22
f. D i r Ü Ç e
o es k.,
Ekonomik boru hesabı için aşağıdaki veriler kullanılacaktır.
r
P lık a
Pompaların çalışma saatleri tek numaralı öğrenciler için 8-20, çift numaralı öğrenciler için 8-16 saatleri arasıdır.
a
B h. F
M ü
14
Tablo İnşaatı tamamlanmış 1 m
borunun maliyeti
A Y
(satın alma+nakliye+gömme)
Ü N l .
Tablo Ekonomik boru çapı hesabı için gerekli birim fiyatlar
Boru Maliyet,
G s i B ö TL/kwh Faiz oranı, % Amortisman,
çapı TL/m
e t i t e h .
%
s ü
Tek numaralar
m
150 200 0,20 7 3
200 220
h e r M
Çift numaralar 0,21 9 4
. A i v r e
r n
250 400
300 500
D Ü e v
Tablo Yerleşim merkezinde su tüketimi salınımları
400
f.
o es k.,
600
i r Ç Saatler 0-2 2-4 4-6 6-8 8-10 10-12
r
500 700 Tüketilen, 3.0 5.0 8.0 11.0 14.0 11.0
P lık a
%
600 800
700
a
B h.
900 F 12-14
10.0
14-16
10.5
16-18
8.5
18-20
7.0
20-22
6.0
22-24
6.0
ü
800 1000 15
900
M
1200
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
SU İHTİYACI h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
16
Y
Suyun temin edilecek kaynağın seçiminde dikkat edilecek hususlar;
A
N
1. Kaynaktan sürekli olarak alınabilecek suyun miktarı,
2. Kaynak suyunun kalitesinin zamanla deiğişimi,
Ü ö l .
G i
3. Gerekli suyun kaynaktan temin edilmesi halinde maliyeti,
t es . B
Su tüketimini etkileyen faktörler;
m e s i t üh
h r
1. Yerleşim merkezinin nüfusu
2. İklim
A i v e e M
r . n
3. Şehir suyundan sulanan bahçe ve parkların fazlalığı
v r
D Ü e
4. Başka su kaynaklarının varlığı ve bu kaynaklardan su temin etme imkanları
5. Suyun kalitesi
f.
o es k., i r Ç
r
6. Hayat standardı ve eğitim seviyesi
P lık a
7. Sanayi ve ticaret merkezlerinin durumu
F
8. Kanalizasyon tesislerinin varlığı
a
B h.
9. Dağıtma sistemindeki basınç
ü
10. Suyun fiyatı
17
11. Su şebekesindeki kayıplar
M
Evsel su tüketimi;
A Y
N
1. %41 WC
2. %37 banyo ve temizlik
Ü ö l .
G i
3. % 6 mutfak kullanımı
4. % içme suyu
t es . B
5. %4 kıyafet yıkama
m e s i t üh
h r
6. %3 genel ev temizliği
7. % 3 bahçe sulama
A i v e e M
8. %1 araç yıkama
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
18
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
GELECEKTEKİ h m r s NÜFUSM ü
A i v e e
r . n v r
f. DHESABI
i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
19
NÜFUS PROJEKSİYONU
A Y
N .
Bir bölgenin su temini, su arıtma, kanalizasyon ve atıksu arıtma gibi su ihtiyacını karşılama yönelik tesislerin
Ü l
altyapısı gelecekteki nüfusun ihtiyaçlarını da karşılayacak şekilde tasarlanır. Evsel su kullanımına ilave olarak
G s i B ö
endüstriyel su ihtiyacına ve ticari kuruluşlara ve tatil yerlerine yönelik projeksiyonalar da yapılarak
t
projelendirmeye esas olan gelecekteki su ihtiyacı tahmin edilir.
e i t e h .
Altyapı tesislerinin ekonomik ömrü 30 yıl mertebesinde olduğundan ve bu tesisler kapasite artışına elverişli
m s ü
olmadıklarından dolayı, su ihtiyacı debisi gelecekteki nüfusun ihtiyaçlarını da karşılayacak şekilde hesaplanır.
h r
Gelecek nüfus, aşağıdaki modellerden biri veya birkaçı uygulanarak hesaplanır.
e M
A v
1. Aritmetik artış metodu
2. Geometrik artış metodu
r . ni v r e
D Ü e
3. İller Bankası Metodu
4. Lojistik eğri metodu
f.
o es k., i r Ç
r
5. Azalan hızlı artış metodu
P lık a
6. Benzer şehir metodu
a
B h. F
M ü
20
Gelecek Nüfus hesabı
A Y Aritmetik artış metodunda
N
toplum nüfusunun birim
.
l
zamandaki artışının
Ü
N N
 N  k  t  t 
ö
zamanla sabit kaldığı kabul
k 
i
y e
t  tG
B
Ng
s
edilmiştir.
t
s a g s a
e i t e h . y e
dN
 ka
s ü
Ng: Tahmin edilecek gelecek nüfus
h m r M
tg: Gelecek (nüfus tahmininin yapılacağı gelecek) yıla tekabül eden sene
e
dt
A
dN  ka dt
i v e
Ns: Son nüfus sayımı (en güncel nüfus verisi)
r . n
ts: Son nüfus sayımına tekabül eden sene
v r
Ny ty
D Ü e   dN  ka dt
f.
Ny: Yeni nüfus sayımı
o es k., i r Ç
Ne te
r
Ne: Eski nüfus sayımı
 ka t t
Ny ty
N
P lık a
te: Eski nüfus sayımına tekabül eden eski sene Ne e
 N y  N e  k a  t y  te 
a F
ty: Yeni nüfus sayımına takabül eden yeni sene
B h. N y  Ne
ü
ka: Aritmetik artış hızı katsayısı ka  21
t y  te
M
Y
ÖRNEK Aritmetik artış metodu uygulaması-1
A
Bir yerleşim yerinin nüfusu şu şekildedir.
 1990 N0=15 000
Ü N l .
ö
 2000 N1=18 000
G s i B
Projeksiyonda 2018 yılı baz alınıp, proje ve yatırım süresi 4 yıl olarak alınacak, 15 ve 30 yıllık proje süreleri için
t
e i t e
gelecek nüfusu aritmetik artış metoduna göre hesaplanacaktır.
h .
1990  2000  k 
18000  15000
2000  1990 h
300 kişi / yıl s
m
r M ü
k 
N N y e
A v e t t
a a
. i r e
y e
N  N  k  t  t 
g s
D
a
r Ü
g
n s
e v
o f.
2018  4  15  2037 nüf
s i r , Ç 18  4  30  2052 yılı nüfüsu
.
20
r
yılı üsu
N  N  k  t  t  e k
g
P
 18000  30a
s
l ık
0  (2037  2F
a
a g
N  N  k  t  t 
s g s a g s
B h . 000)  18000  300  (2052  2000)

 29100 kişi
M ü  33 600 kişi
22
Y
ÖRNEK Aritmetik artış metodu uygulaması-2
A
Tablo Balıkesir-Dursunbey için aritmetik artış metoduna göre nüfus verileri ne nüfus artış hızı katsayıları
Yıl 1960 1965 1970 1975 1980
Ü N 1985
l
1990
.
1997 2017
i ö
Nüfus 5934 6533 7629 8615 10293 11222 13025 12796 16817
ka 119,8 219,2 197,2 335,6
t G
 13025 s
185,8 360,6
. B
-32,71 201,1
k 
N N
 1990  1997 yıllarıiçin k 
e1997  1990it
12 796
e
 32, 71
h
Hiç hesap yapmaksızın
ü
y e
m s
gelecek nüfus tahmini ile
r
t t
a a
h
ilgili değerlendirmeler
e M
y e nasıl yapılabilir?
ort k  198, 32
. A i v r e
r n
a
D Ü v
Proje yapımı ve yatırım süresini 4 yıl kabul ederek 2017 yılını baz alıp, 2021 yılından itibaren 15 ve 30 yıl
e
2036 yılı nüfüsu f. r
sonraki (2036 ve 2051) nüfusları hesaplamak gerekir.
o s i . , Ç 2051 yılı nüfüsu
P r
N  N  k  t  t 
k e k N  N  k  t  t 
 16817  198,32a
g s
l ı
 (2036  20F
a g
a s g s a g s
B h . 17)  16817  198,32  (2051  2017)

 20585 kişi
M ü  23559 kişi
23
A Y Geometrik artış metodunda
N
toplum nüfusunun birim
.
l
zamandaki artışının
Ü ö
Bu metotda nüfus artışı nüfusun bir fonksiyonudur.
toplumun nüfusu ile orantılı
ln N i
k  t G s B
olduğu kabul edilmiştir.
 N  exp  k  (t  t )  
.
ln N
t  t te
Ng
e
y e
i h
s g g s dN
 kg  N
ü
g
m r s
dt
h
y e
M
e
dN
A v
 k g dt
i e
. r
N
r n v
D Ü
Ny ty
e
ts: Son nüfus sayımına tekabül eden sene dN
   k g dt
f.
o es k., i r Ç Ne
N te
r
 kg t t
Ny ty
P lık a
ln N
Ne: Eski nüfus sayımı Ne e
 ln N y  ln N e  k g  t y  te 
a F
te: Eski nüfus sayımına tekabül eden eski sene
B h.
 
Ny
ü
ln  k g  t y  te 24
Ne
M
kg: Geometrik artış hızı katsayısı
Y
ÖRNEK Geometrik artış metodu uygulaması-1 Hiç hesap yapmaksızın
A
Bir yerleşim yerinin nüfusu şu şekildedir. gelecek nüfus tahmini ile
N
.

l
1990 N0=15 000 nasıl yapılabilir?
 2000 N1=18 000
G Ü i ö
s B
ln18000  ln15000 e
t t
gelecek nüfus geometrik artış metoduna göre hesaplanacaktır.
e h .
 0, 0182 i ü
N  ln N
2000  1990 m s
ln
1990  2000  k 
h r  y e
M
k
AN  e iv re e t t
g g
N  N  exp  k  (t  t ). 
y e
r n
k g ( t g  t s )
g s
D
g
Ü
g
e
s
v s
f. i r Ç
s k.,N  N  exp k  (t  t )
N  N  exp  k ro
2018  4  15  2037 yılı nüfüsu 2018  4  30  2052 yılı nüfüsu
(t  t )  e
g s
P
 18000  üs  0, 01a
ık
82l (2037 F
g
a  18000  üs 0, 0182  (2052  2000)
g s g s g g s
B h . 2000) 
 35296 kişi
M ü  46375 kişi
25
ÖRNEK Geometrik artış metodu uygulaması-2
A Y
TABLO Balıkesir-Dursunbey için GEOMETRİK artış metoduna göre nüfus verileri ve nüfus artış hızı katsayıları
Yıl 1960 1965 1970
Ü N 1975
l .
1980 1985 1990 1997 2017
ö
Nüfus 5934 6533 7629 8615 10293 11222 13025 12796 16817
G i
5  ln11222B
kg 0,0192 0,0310 0,0243 0,0356 0,0173 0,0298 -0,0025 0,0137
ln N  ln N
 1985  1990 yıllarıiçint k 
e t e s .
h
ln1302
k 
i  0, 0298
y e
t t
m r s ü
1990  1985
g g
h e M
y e
ort k  0, 021
. A i v r e
r n
g
D Ü e v
2036 yılı nüfüsuf. r

P r
N  N  exp  kg  (t  t )e
k k
ı a
 N  N  exp  kg  (t  t ) 
a l
1 (2036 F
g s g s g s g s
 16817  üs  0, 02
B h . 2017)   16817  üs  0, 021 (2051  2017) 
 25596 kişi
M ü  31575 kişi
26
A Y İller Bankası metodu

geometrik artış metodunun
N .
3. İller Bankası metodu
l
sınırlandırılmış halidir.
 N Ü at ö
Bu metot, artış hızı sınırlandırılmış geometrik artış metodudur.
G s i B
t
n
 P 
 N  1 
t e .
y e
    
e t
Ng 
y
h
% P 1 100
i
s a
 100   N
h
m 
r s M ü n  t t e g s
A i v e e
r . n
v r Port>3 ise P=3 alınır
D Ü e
ts: Son nüfus sayımına tekabül eden sene 1<Port<3 ise Port değeri alınır
f.
o es k., i r Ç
Port<1 ise P=1 alınır
r
n: Proje süresinin son yılı ile son nüfus sayımının yapıldığı yıl farkı, yıl
P lık a
a F
B h.
ü
27
M
P: nüfus artış hızı katsayısı
Y
ÖRNEK İller Bankası metodu uygulaması-1
Port>3 ise P=3 alınır
A
Bir yerleşim yerinin nüfusu şu şekildedir. gelecek nüfus tahmini ile 1<Port<3 ise Port değeri alınır

N .
l
1990 N0=15 000 Port<1 ise P=1 alınır
Ü
nasıl yapılabilir?
ö
 2000 N1=18 000
G s i B
t
e i t e
gelecek nüfus İller Bankası metoduna göre hesaplanacaktır.
.
18000h 

m

r s 
ü
n
 P 
 Nh 
N
e M
N  N  1  %P   1 100 % P    1 100  1,84
y 10
A

a
i v e
g

s
  15000 
.
100  
r
e
D r Ü n e v
. r
a  t  t  2000  1990     (2018  4  30)  2000  52
f i Ç
10 yıl n t t
o es k.,
y e g s
r
P lık a
2018  4  15  2037 yılı nüfüsu 2018  4  30  2052 yılı nüfüsu
a
B h.
 1,84 
N g  18000  1 
 100 
F  2037  2000 37 
 35338
 1,84 
N g  18000  1 
 100 
 2052  2000 52 
 46453
M ü
28
Y
ÖRNEK İller Bankası metodu uygulaması-2
A
TABLO Balıkesir-Dursunbey için İLLER BANKASI metoduna göre nüfus verileri ve nüfus artış hızı katsayıları
N .
Yıl 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1997 2017
Ü l
Nüfus 5934 6533 7629 8615 10293 11222 13025 12796 16817
i ö
P 1,942 3,150 2,460 3,623 1,743 3,025 -0,253 1,376
 N 
t G s  1  0, 25B
.
e
12 796
%P  
e
 1 100  1990  1997 yıllarıiçin P
i t h
y
a 3 7 Port>3 ise P=3 alınır
 N 
m s ü
130 2 5
r
  1<Port<3 ise Port değeri alınır
h
e
e M
A
ort P  2,133 a  1997  1990     20
v
7 ve n 2037 2017
r . n i v r e
f D i r Ü Ç e
.
r o es k.,
2037 yılı nüfüsu 2052 yılı nüfüsu
P lık a  2037  2017  20   2052  2017 35
F
 2,133   2,133 
N g  16817  1 
 a
B h.
100 
 25651 N g  16817  1 
 100 
 35 206
M ü
29
A Y Lojistik eğri metodu nüfusun

doygunluk değerine doğru
N .
4. Lojistik eğri metodu sigmoidal bir trend ortaya
2N N N  N (N Ü
K öNl koyar.
G N )
s i m B
2
K
N N t N

.
K 0
e
Ng 0 1 2 1 0 2
1  m  üs (b  t )
e i t h
2
N
m s ü
0 2 1 0
h e r M
A i v e
r . n
v r
1 N (K  N )
b  ln 0 1
D Ü e t N ( K  N )
f . i r Ç
1 0
∆t=t2-t1=t1-t0 şartı sağlanmalıdır.
r o es k.,
t  t  t  t  t
P lık a
Ne: Eski nüfus sayımı 2 1 1 0
a F
B h.
ü
K: Nüfusun doygunluk değeri
30
M
A Y
N
1) If K were infinity, N[t]/K
Ü ö l . would be zero and the

population growth would
t G s i B
follow the equation for
e .
exponential growth.
m e s i t üh
r
2) If the population size,
A h v e M
N[t] were much smaller
i e
than carrying capacity K
r . n v r
then N[t]/K would be
D Ü
small. In this case the
f. i r Ç e population would grow

nearly exponentially (until
r o es k., the population size were no
P lık a
longer much smaller than
K).
a
B h. F
M ü
31
N (t ) 
K
A Y 150
 K
1 

 1 exp( rt )
Ü N l .
 N0 
G s i B ö
100
e t i t e h
N(t)
.
m s ü
Nüfusun artması S şeklinde sigmoidal bir
eğridir ve doygunluk değerine asimtotik
h e r M
50
A v
olarak yaklaşır.
r . ni
Denklemin katsayıları non-lineer regresyon ile
v r e time
de bulunabilir.
f. D i r Ü Ç e
0
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20
o es k.,
N0<N1<N2 ve N0N2>N12 şartları sağlanmalıdır.
r
P lık a
a
B h. F
M ü
32
Y
Tablo Balıkesir-Dursunbey için LOJİSTİK EĞRİ metoduna göre nüfus verileri ve nüfus artış hızı katsayıları
A
N
Yıl 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 X 1997 X 2017
Nüfus 5934 6533

Ü
7629 8615
ö l . 10293 11222 13025 12796 16817
t G s i B
.
X: ∆t=t2-t1=t1-t0 şartını sağlamaz
e i t e h
m s ü
h r
e M
. A i v r e
r n v
Non-lineer regresyon tekniği ile
D Ü e
K=25 000 için Hiç hesap yapmaksızın
f. i r Ç
a=3,213
o es k.,
r
b=,035 nasıl yapılabilir?
P lık a
Ortalama rölatif hata (ARE) =% 3,6
2036 yılı nüfüsu

N 2037  20537 a
B h. F 2052 yılı nüfüsu
N 2052  22145
M ü
33
L
A Y Yıl
Nüfus
Nüfus Model ARE
N
Pn 
l .
1960 5934 5.934 0,0
1  a  e  bt
G Ü i ö
1965 6533 6.761 3,5
t es . B 1970 7629 7.657 0,4
m e s i t ü h
1975 8615 8.615 0,0
h r
1980 10293 9.627 6,5
A i v e e M 1985 11222 10.680 4,8
r . n r
1990 13025 11.760 9,7
D Ü e v 1997 12796 13.287 3,8
f. i r Ç
2017 16817 17.384 3,4
r o es k.,
Ort %3,6
P lık a Mutlak ( Nüfus  Model nüfus)

2036 20 530
2051 22 145
a F
Şekil: Balıkesir-Dursunbey nüfusunun yıllara göre değişimi ve Lojistik Eğri
B h. ARE 
metoduna göre gelecek nüfusu (K=25 000)
100
M ü Nüfus
34
Y
Year PopulationPop-Mod ARE
A
1927 14 13 6,8
2,9
N
L 1935 16 16
.
Pn 
l
1940 18 18 0,0
Ü
1  a  e  bt
ö
1945 19 20 7,5
G i
9,1
B
1950 21 23
t s
1955 24 26 7,0
e i t e h . 1960 28 29 4,3
3,3
m s ü
1965 31 32
r
1970 36 36 1,6
h e M
1975 40 40 0,3
A v
0,6
i e
1980 45 44
. r
1985 51 49 3,3
D r Ü n e v
1990
2000
56
68
54
64
4,9
6,3
f. i r Ç
2007 71 71 0,1
o es k.,
2008 72 72 0,2
r
2009 73 73 0,1
P lık a
2010 74 74 0,1
2011 75 75 0,1
F
Şekil: TÜRKİYE nüfusunun yıllara göre değişimi ve Lojistik Eğri metoduna
a
2012 76 76 0,1
.
göre gelecek nüfusu
BNüfus h
2013 77 77 0,0
Mutlak ( Nüfus  Model nüfus ) 2014 78 78 0,0
ü
ARE  100  %2, 4  %5 2015 79 79 0,1
35
M
2016 80 80 0,1
2,4
Y L Year PopulationPop-Mod ARE
Pn 
A
1790 3.929 4.927 25,4
1  a  e  bt
N .
1800 5.308 6.273 18,2
Ü l
1810 7.240 7.979 10,2
i ö
1820 9.638 10.139 5,2
G s B
1830 12.866 12.866 0,0
t e .
1840 17.069 16.300 4,5
e i t h
1850 23.192 20.606 11,1
m s ü
1860 31.443 25.983 17,4
h r
1870 39.818 32.656 18,0
A e M
1880 50.156 40.877 18,5
. i v e
1890 62.948 50.916 19,1
r n r
1900 75.995 63.039 17,0
D Ü v
1910 91.972 77.490 15,7
. r e
1920 105.711 94.444 10,7
f i Ç
1930 122.775 113.972 7,2
r o es k.,
1940 131.669 135.994 3,3
1950 150.697 160.243 6,3
P lık a
1960 179.323 186.250 3,9
F
Şekil: ABD nüfusunun yıllara göre değişimi ve Lojistik Eğri metoduna göre 1970 203.302 213.370 5,0
a
gelecek nüfusu (L=450 000 000)
.
1980 226.542 240.833 6,3
AREB h
1990 248.710 267.830 7,7
Mutlak ( Nüfus  Model nüfus )
ü
2000 282.200 293.605 4,0
 100 2010 309.300 317.537 36
2,7
M
Nüfus Ort %10,0
Y
A
Azalan hızlı artış metodunda nüfus
5. Azalan Hızlı Artış metodu
artışı doygunluğa göre nüfus
 N   K  N   1  üs (k  (t  t ))Ü
N l . noksanlığı ile doğru orantılıdır.
ö
Nüfus doygunluğa ulaştığında
i
 
G B
Ng 
s
artmaz ya da azalmaz, sabit kalır.
t
s s d g s
e i t e h .
ü
 K - Ny 
s
Ng: Tahmin edilecek gelecek nüfus dN
m
 kd  ( K  N )
r
ln  
h M
tg: Gelecek (nüfus tahmininin yapılacağı gelecek) yıla dt
e kd = 
K - N e 
A v
tekabül eden sene
i e
dN
.
 kd dt
r
t y - te
n
r
KN
D Ü
e v Ny ty
. r
Ny: Yeni nüfus sayımı dN
 
f i Ç
 kd dt
o es k.,
Ne: Eski nüfus sayımı KN
r
Ne te
P lık a
ln( K  N ) N y  kd t t y
N t
F
e e
a
B h.
K: Nüfusun doygunluk değeri (taşıma kapasitesi)
 ln( K  N y )  ln( K  N e )  kd  t y  t y 
K  Ny
ü  
kd: Azalan hızlı artış katsayısı (declining rate)
ln  kd  t y  t y 37
M
K  Ne
Y
ÖRNEK Azalan hızlı artış metodu uygulaması-1
A
Bir yerleşim yerinin nüfusu şu şekildedir. Hiç hesap yapmaksızın
N .

l
1990 N0=10 585 ilgili değerlendirmeler

Ü ö
2000 N1=23 150 nasıl yapılabilir?
 2010 N2=30 000
t G s i B
e t e h .
i
2 N N N  N ( N  N ) hm s ü
gelecek nüfus azalan hızlı artış metoduna göre hesaplanacaktır.
e r M
A
2
K
. i v r e
0 1 2 1 0 2
N N N
r n v
2
2 10585  23150D  30000  Ü e

0 2 1
f . i r Ç
 23150) 2
23150 (10585
o s ,
K  32274 kişi
r e
10585  30
.
000  2315
k
2
0
 32P
l ık a
a F
274  23150   32 274  30 000 
B .
ln   ln  
h
 32 274  10585   32 274  23150   0,139
ü
k   0, 0866 k 
2010  2000 38
d ,2
2000  1990
d ,1
M
N g  N s   K  N s   1  üs (kd  (t g  ts )) 
A Y
Ü N l .
Ort  k 
0, 0866  0,139
 0,113
G s i B ö
t e .
d
e t h
2
m r s i ü
 32 274  30 000 
A h v e M
r.0,113 n i e
ln  
k   32 274  10585 
v r
d
2100  1990
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
N  30000P l
  32274 ık 30 000 a
g
a
B h.

F  1  üs(0,113  (t  2010))  g
M ü
39
A Y
N g  30000   32274  30 000   1  üs(0,113  (t g  2010)) 
Ü N l .
G s i B ö
2018  4  15  2037 yılı nüfüsu
N  30000   32274  30 000   1  üs(e
t i t e h .
h m r s
0,113  (2037 
M ü
2010)) 
e
g
 32166
. A i v r e
D r Ü n e v
. 0 ir1  üs(0,113
2018  4  30  2052 yılı
f Ç
nüfüsu
N  30000   32274  30 00s
r o e k. ,  (2052  2010)) 
 32254 P k
g
a l ı F a
B h.
M ü
40
ÖRNEK Azalan hızlı artış metodu uygulaması-1
A Y
TABLO Balıkesir-Dursunbey için AZALAN HIZLI ARTIŞ metoduna göre nüfus verileri ve nüfus artış hızı
N .
katsayıları (K=25 000)
Yıl 1960 1965
Ü
1970 1975
ö l 1980 1985 1990 1997 2017
G i
Nüfus
 13025. B
5934 6533 7629 8615 10293 11222 13025 12796 16817
t s
kd -0,0064 -0,0122 -0,0117 -0,0216 -0,0131 -0,0281 0,00271 -0,0006
e ln  te h
KN 
i
 25000
m s ü
y
ln   
 
K  N
h
  1985  1990 yıllarıiçin
e
 r  25000
M
 11222   0, 0281
A
e
v
kd
t t
.
ort k  0, 0114 ver n  2036 n
2 1
i
 2017  1v r e
1990  1 985
f.
d
D i r Ü Ç e 9
o es k.,
r

P l ık a
 a F

.
B
N g  N s  K  N y  1  üs (kd  (t g  ts )) 
h

ü   
N g  16817  25000  16817  1  üs( 0, 0114  (2036  2017))  25651
M
41
A Y
 
Ü N l .
  
G i
 ö
N g  16817  25000  16817  1  üs( 0, 0114  (2051  2017))  19 438
s B
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
42
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F Şekil Dursunbey’in geçmiş
nüfus verilerine göre
ü
gelecek nüfusunun tahmini
43
M
ÖZET:
A Y
N
Tablo: Balıkesir Dursunbey için Farklı metodlara göre yapılan
nüfus tahminlerinin karşılaştırılması
Ü ö l .
Nüfus Tahmin metodu
t G 2036
s i
2051
B
Aritmetik artış metodu
e i t e
20 585 23 560
h .
h
Geometrik artış metodu 25 594 31 575
m r s M ü
A i v e e
.
İller Bankası Metodu 25 115 34 471
Lojistik eğri metodu
r
18 405 19 Ü
Azalan hızlı artış metodu D
n v r
20 530 22 145
f. i r 438
Ç e
Ortalama
r o es k., 21 802 26 739
P lık a
a
B h. F
M ü
44
A Y
N .
6. Benzer Şehir Metodu
Ü ö l
Bu metotda, herhangi bir şehrin gelecekteki nüfusu, söz konusu şehrin bugünkü ve gelecekteki büyümesine
G i
benzer tarzdaki bir gelişmeyi geçmiş yıllarda göstermiş olan daha büyük şehirlerin nüfus zaman eğrileri
t s . B
kullanılarak belirlenir. Ancak, günümüzde bu metod mukayese yapma ve fikir edinme dışında yaygın
e
e i t h
uygulanmaz.
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
45
ÖRNEK
A Y
Balıkesir Dursunbey merkezinin nüfus sayım sonuçları aşağıdaki gibidir.
Yıl Nüfus
Ü N l .
Hiç hesap yapmaksızın gelecek nüfus tahmini ile ilgili
i ö
1990 13 025 değerlendirmeler nasıl yapılabilir?
G s B
1997 12 796 27 yılda nüfus 4000 kişi civarında artmış. Gelecek 30 yılda da artması beklenir.
t e .
Azalması beklenmez. 5000 kişi mertebesindeki nüfus artışı olağandır. 100 000
e t
2017 16 817
i h
olamaz!!! Gelecekteki nüfus 15 000 de olmaz!!! Salgın hastalık!!!
h m r s ü
Proje ve inşaat süresini toplam 2 yıl kabul ederek 2017 yılını baz alıp, İller Bankası yöntemine göre şehrin
M
e
gelecekteki su ihtiyacına esas proje nüfusunu ve su ihtiyacını hesaplayınız (2019 yılından itibaren 15 ve 30 yıllık
. A i v e
ihtiyaç debisini hesaplayınız). Günlük ortalama su sarfiyatı ortqgün=200 l/N-gün’dür.
r
r 
Ü n  1 v
 a  t t
 100. D
N
e
n
 P 
 
y y e
r
 N  1  % P 100
f i Ç
Ng 
a
s
 N   
o es k.,   n t t
r
e g s
P lık a
F
a
B h.
1<Port<3 ise Port değeri alınır
M ü
46
Y
ÇÖZÜM:
1- İller bankası yöntemine göre gelecek nüfus hesabı
N A
l .
Yıl Nüfus
 N  a  t t
Ü ö
1990 13 025
n
i
y e
 P      
G
y
B
 N  1  % P 1 100 1997 12 796
s
a
 
t
Ng   
.
N
e
s
 100   n t t 2017 16 817
e t h
e
i
g s
m
h r s M ü
A i v e
e
r . n r
D Ü
e v
f.
o es k., i r Ç
n: Proje süresinin son yılı ile son nüfus sayımının yapıldığı yıl farkı, yıl
r
P lık a
a
B h. F
ü
P: nüfus artış hızı katsayısı
M
47
Y
1- İller bankası yöntemine göre gelecek nüfus hesabı (devamı)
A
Yıl Nüfus P
N
1990 13 025
.
 12796 
Ü l
-0,253
1990  1997  % P    1 100  0, 253
ö
7
i
1997 12 796
 13025 
t G s . B 1,376
 16817  e i t e h
2017 16 817
1997  2017  % P  
 12 796h 
m1 100  s
r M ü Ort 0,561
e
20 1,376
. A i v r e
r n
2017Sene
D
ort P  0,561
Ü
old. P 
e
1
v
alı nır 2Yatırım süresi
 f. 1  r
15Proje süresi
 16817  o s i . , Ç(2034  2017 17 ) 30Proje süresi
N 2034
r  100  e
P lık ak
1   19916 2034Nüfusu 19.916
 a1  F
2049Nüfusu 23.122
 16817 B1  100  h.

(2049  2017 32 )
 23122
ü
N 2049 1<Port<3 ise Port değeri alınır 48
M
Y
2- Gelecekteki nüfusun su ihtiyacı;
N A
N q
Ü ö l .
i
ortqgün 200 l/N-gün
 
G
Q 
B
max gün
q 1,5 q
s
maxqgün 300 l/N-gün
t
max gün ort gün
.
iht
e
86400
 m
e
19916  300 5975 m / gün it
s ü h
h 86 400er
3
2034 yılı  Q  iht
A i v
 69,15
e M
l / sn
.
86400
23122 r300 6937nm / gün v

r
D  Ü e
.86400 ir
3
2049 yılı  Q 
f
o es k.,
iht
Ç  80, 29 l / sn
r
86 400
P lık a Yıl 2017 2034 2049
a
B h. F Nüfus, kişi
Debi, l/sn
16 817
-
19 916
69,15
23 122
80,29
M ü Debi, m3/gün 5 975 6 937
49
• Nüfus Yapısı
A Y
N
– Nüfus dağılımı genellikle piramit şeklinde ifade
Ü
edilir.
l .
Rapid growth
G i
Slow growth
s B ö Decrease
t
Afghanistan United States Italy
Male Female
e
Age
85
i t e
Male
h .
Female Age
85
Male Female
m s ü
80–84 80–84
h r
75–79 75–79
e M
70–74 70–74
A v
65–69 65–69
. i r e
60–64 60–64
r n
55–59 55–59
v
50–54 50–54
D Ü e
45–49 45–49
. r
40–44 40–44
f i Ç
35–39 35–39
o es k.,
30–34 30–34
r
25–29 25–29
P lık a
20–24 20–24
15–19 15–19
F
10–14 10–14
a
5–9 5–9
B h.
0–4 0–4
8 6 4 2 0 2 4 6 8 8 6 4 2 0 2 4 6 8 8 6 4 2 0 2 4 6 8
ü
Percent of population Percent of population Percent of population
50
M
A Y
Ü N l .
G i B ö
ÖRNEK-1 e t i t es
h .
h m r s M ü
A i v e e
LOJİSTİK r . ÇOĞALMA
n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü 51
Y
ÖRNEK: Lojistik çoğalma metodu
A
Topacık, D. Ve Eroğlu V., Su Temini ve Atıksu Uzaklaştırma Uygulamaları, İTÜ Vakfı Yayınları, 1993, shf:10
N .
(adapte edilmiştir)
Ü ö l
Bir yerleşim merkezinin 1975, 1995 ve 2015 yıllarındaki nüfusları sıra ile 75 000, 172 000 ve 292 000’dir. Lojistik
G i B
çoğalma modeline göre bu şehrin; doygunluk nüfusunu hesaplayınız, lojistik çoğalma denklemini bulunuz ve
t s
e .
2050 yılındaki nüfusunu hesaplayınız.
e i t h
ÇÖZÜM:
m s ü
h r
t0: 1975 için N0 = 75 000 ilgili değerlendirmeler nasıl
e M
yapılabilir?
A v
t1: 1995 için N1= 172 000
i e
Nüfus azami doygunluğa kadar
. r
artabilir. Doygunluğun üzerine
r n
t2: 2015 için N2= 292 000
v
çıkamaz.
D Ü e
Lojistik çoğalma metodunda t2-t1=t1-t0 = ∆t olmalıdır ve bu şart sağlanmaktadır.
2  N  N  N f.N  ( N iNr Ç
1. Doygunluk nüfusu;
r o e s )
. ,
2
P lık ak
K 0 1 2 1 0 2
N  N  N 2
2  75000 172a000  292 000F

0 2 1
B 75000h. 292 000 172 000

 172 000  (75000  292 000) 2
  432552
M ü 2
52
2. Denklemin katsayıları;
A Y
m
KN

432550  75000
 4, 767
Ü N 1 N (K  N )
b  ln
l .
ö
0 0 1
N 75000
t G s i  t N
B
( K  N )
.
0 1 0
1 N  ( K  N ) 1 75000  (432550
e i t e h
 172 000)
b   ln 
m s
000  r(432550 ü  0, 0573
0 1
ln
t N  ( K  N ) 20 172
A h v e M 750 00)
i e
1 0
3. Lojistik çoğalma denklemi;

r . n v r
K
f . D  ir
Ü Ç
432550e
1  m  exp(ob  t ) 1s ,
N 
r
P lık ak e .
 4, 767  exp( 0, 0573   t)
g
 t  2050  1975a  75 yıl F

4. 2050 nüfusu için ∆t;
B h.
M ü
53
2050 nüfusu;
A Y
Ng 
K

K

Ü N
K
l .
G i
1  m  exp(b  t ) 1  m  üs (b  t ) 1  m  e (bt )
s B ö
432550
e t i t e h .

1  4, 767  exp(0, 0573  75)
h m
 406 255
r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
54
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
ü
Şekil: 1975, 1995 ve 2015 yıllarındaki nüfusları sıra ile 30 000, 172 000 ve 292 000
55
olan bir şehir için Lojistik çoğalma modeline göre doygunluk ve gelecek nüfusu
M
A Y
Ü N l .
G i B ö
SINIF ÇALIŞMASI e t i t es
h .
h m r s M ü
A i v e e
LOJİSTİK r . ÇOĞALMA
n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü 56
Y
ÖRNEK: Balıkesir Dursunbey merkezin 1970, 1980 ve 1990 yıllarındaki nüfusları sıra ile 7 629, 10 293 ve
A
13 025’dir. Lojistik çoğalma modeline göre bu şehrin; doygunluk nüfusunu hesaplayınız, lojistik çoğalma
N
denklemini bulunuz ve 2034 ve 2049 yılındaki nüfusunu ve ihtiyaç debisini hesaplayınız.
Ü ö l .
ÇÖZÜM:
t G s i
ortqgün
B
200,0 l/N-gün Hiç hesap yapmaksızın
e .
t0: 1970 için N0 = 7 629 gelecek nüfus tahmini ile
e t h
maxqgün 300,0l/N-gün
i
s ü
t1: 1980 için N1= 10 293
m
t2: 1990 için N2= 13 025
h e r M
A i v e
.
2  N  N  N  N r ( N  N )n
v r
K 0
D
N f .N  N ir
1
Ü 2
Ç e 1
2
0 2
r o s . ,
2
e k
0 2 1
P
2  7 629  10
l ı
293k
a
13025  10 293  (7 629  13025) 2

a
B h. F
7 629 13025  10 293
 21681 2
M ü
57
A Y
m
KN

21681  7 629
0
 1,842
Ü N l .
N 7 629
G i ö
t s 293) . B
0
1 N  ( K  N ) 1 7 629 
e (21681
i t e
 10
h
b   ln  ln
m s ü  0, 0510
0 1
t N  ( K  N ) 10 10
h r
293  (21681
e
 7 629)
M
A v
1 0
r
3. Lojistik çoğalma denkelemi; . n i v r e
K
f . D  ir
Ü Ç
21681e
N 
r
1  m  exp(o  
e s 
. , 0, 0510   t)
P lık ak
g
b t ) 1 1,842 exp(
 t  2034  1970a  64 yıl F

4. 2034 nüfusu için ∆t;
B h.
M ü
58
 t  2034  1970  64 yıl
A Y
N
1  m  exp(b  t ) 1  m  üs (b  t ) Ü1  m  e
K K K
l .
2034  N  g 
G

s i B ö ( bt )
21681
e t
 19875ite h .

1  1,842  exp(0, 0510m
h  64)
r s M ü
 t  2049  1970  79 yıl . A i v e e
r n v r
f. D i r Ü Ç e
1 rmo exp(b  t s
) 1  m  .üs,(b  t ) 1  m  e
K K K
2049  N  
P
g
ık e
21681 a
k
( bt )
a l F
B  exp(h.0, 0510  74)
  20801
1  1,842
M ü
59
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
Şekil: Balıkesir Dursunbey merkez için Lojistik çoğalma modeline göre doygunluk ve
ü
gelecek nüfusu 60
M
A Y
Ü N l .
G i B ö
ÖRNEK-2 e t i t es
h .
h m r s M ü
GELECEK . A i vNÜFUS
e
r e
D r Ü n e v
r
f. HESABI
o es k., i r Ç
P lık a
a
B h. F
M ü
61
Y
ÖRNEK (Sınav sorusu formatı): Balıkesir-Bigadiç merkezin gelecek nüfusunu;
A
N
Ü ö l .
G i
3. İller Bankası Metodu
4. Lojistik eğri metodu
t es . B
m e s i t üh
h r
metodlarına göre hesaplayıp, gelecekteki nüfusun karşılaştırma tablosunu oluşturunuz.
A i v e M
Hesaplamalarda 2017 yılı baz alınıp, proje ve yatırım süresi 4 yıl olarak alınacaktır.
e
 1985 N0=11.342
r . n v r Hiç hesap yapmaksızın
Ü

D e
2000 N1=14.550 gelecek nüfus tahmini ile
. r

f i Ç
2015 N2=18.690 nasıl yapılabilir?
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
62
ÇÖZÜM
1. Aritmetik artış metodu Y
NA N  k   t  t 
1985  2000  k 
14550  11342
 213,87
Ü N l
N ö N
.
g s a g s
2000  1985
G s i k B
a

 276, 00 t
1985 N0=11.342
.
y e
e

e t
2000 N1=14.550
12 796  13025
i h t t
a

2000  2015  k  2015 N2=18.690
m s ü
y e
r
1997  1990
a
Ort. k h
A
 244, 90
i v e e M
. r
a
D r Ü n v
e
2036 yılı nüfüsuf. r
sonraki (2036 ve 2051) nüfusları;
P r
N  N  k  t  t 
k e k N  N  k  t  t 
g s
a l ı
 (2036  2F
a
a
g s g s a g s
B
 18690  244,90
h . 015)  18690  244,90  (2051  2015)
 23834 kişi
M ü  27 508 kişi
63
A Y
1985  2000  k 
ln14550  ln11342
 0, 0166
Ü
N
N 
l .
N  exp  kg  (t  t ) 
ln N ö ln N
g s g s
2000  1985
i
g
 0, 0167 G s k  B
t .
ln18690  ln14550
e

e
1985 N0=11.342
t
2000  2015  k 
h
y e
i
 2000 N1=14.550
2015  2000 t t
ü
g g
Ort. k m s

r
2015 N2=18.690
h
y e
A
0, 0166
i v e e M g
r . n v r
2036 yılı nüfüsu . D Ü 2e

f i r Ç 051 yılı nüfüsu

N  N  exp  kgro (t  t ) es . ,
g s
P k
 18690  üs  0, 0166lı(2036 F
g
a k s N  N  exp  kg  (t  t )  g s g s
 26 513 kişi B
a .
2015 )  18690  üs  0, 0166  (2051  2015) 
ü h  34 034 kişi 64
M
3. İller Bankası metodu
A Y 
N  N  1 
P   1985 N0=11.342
n
N
 
.
2000 N1=14.550
14550
l
g s
1985  2000  % P  P   1  1, 674  100 
Ü
2015 N2=18.690
 N ö
15
i
11342
 1  1, 683t
G s P   B 1 100
.N
e
y
e
%
t
18690
h
a

i
2000  2015  % P  P 
ü
 
15
m s
e
r
14550
Ort.%h
A
P  1, 679
i v e e M
a  t t n  t t
. r
y e g s
r n v
D Ü e
.
f
o es k., i r Ç
1<Port<3 ise Port değeri alınır
r
2036 yılı nüfüsu 2051 yılı nüfüsu
P lık a  2036  2015 21  2051 201536 
F
 1, 679   1, 679 
N g  18690  1 
 a
B h.
100 
 26513 N g  18690  1 
 100 
 34 034
M ü
65
Y
4. Lojistik çoğalma metodu
A
N
Ü ö l .
2  N  N  N  N  (N  N )
t G
2
s i B
K
e .
0 1 2 1 0 2
N N N
e i t h
2
m r s ü
0 2 1
h
2 11342 14550 18690  14550
e
 (11342 
M
2
18690)

. A i v r e
 
r n
11342 18690  14550 2
D Ü e v
. r
Problemde doygunluk nüfusu 35 000 olarak verilmiştir.
f
o es k., i Ç
r
P lık a
a
B h. F
M ü
66
A Y
N
 1985 N0=11.342
KN
.
35000  11342 1 N (K  N )
l

Ü
2000 N1=14.550
m   2, 0859 b  ln
ö
0 0 1

i
2015 N2=18.690
 N )
G B
t N ( K
s
N 35000
t
1 0
.
0
N  ( K  N ) 1 11342 e  (35000
i t e
h
N  ( K  N ) 20 m s ü
1 14550)
r
b   ln 0
 1
 0, 02632
h
ln
t 1
A i v e
14550  (350
0 00
e

M
113 42)
3. Lojistik çoğalma denklemi;
r . n v r
N 
K
f. D 
i r Ü Ç e
35000
g
r o e k.
1  m  exp(b  t ) 1s 2, 0859 ,
 exp(  0, 0263   t)
P lık a
 t  2036  1985a 51yıl F
4. 2036 nüfusu için ∆t; 2051 nüfusu için ∆t;
B h.  t  2051  1985  66 yıl
M ü
67
5. 2036 nüfusu;
KA
Y
 mN .
K K
Ng  
1  m  exp(b  t ) 1  m  üs (b  t ) 1Ü

e
ö l ( bt )
t G s i B

35000
e22 655 e
i t h .
1  2, 0859  exp(0, 0263  51)
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
D Ü e
6. 2051 nüfusu;

K
f.  i r K
Ç
ob  t ) e1 sm  üs(kb. ,t ) 1  m  e

K
r
Ng ( bt )
1  m  exp(
P l ık a

1  2, 0859B
a
35000
. F  25 600
ü h
 exp(0, 026 3  66) 68
M
A Y
N g  N s   K  N s   1  üs (kd  (t g  ts )) 
Ü N l .
ln  ö
 35000  14550    
G i
K N
B

s
ln  
1985 N0=11.342 y
t

.
35000  11342  
e
 KN
2000 N1=14.550
e t h
1985  2000  k   0, 0097  
i
 2015 N2=18.690

ü
e
2000  1985
s
d
 35000  18690 m
k
r 
d
h M
t t
e
y e
ln 

. A   0,v

i r e
2000  2015  k  
r n
35000 14550
v
0151
D
2015 
Ü e
d
2000
f .
o es k., i r
Ort k  0, 0
Ç
124
r
d
P
l ık a
 
a F
B  h . 
ü

N g  18690  35000  18690  1  üs( 0, 0124  (2036  2015))  22 428 69
M
5. Azalan hızlı artış metodu (Devamı)
A Y
Ü
N g  N s   K  N y  1  üs (kd  (t g  ts )) 
 N l .
G s i B ö
  
t 
.
N g  18690  35000  18690  1  üs( 0, 0124  (2051  2015))  24562
e i t e h
h m r s M ü
e
6. ÖZET
A i v e
 1985 N0=11.342
. r
TABLO: Balıkesir Bigadiç için 2036 ve 2051 yılları için tahmin edilen nüfuslar.
r n
 2000 N1=14.550
v

D Ü
2015 N2=18.690
e
Nüfus Tahmin Metodu 2017 2036 2051
f. i r Ç
1.Aritmetik artış metodu 19.180 23.834 27.508
r o es k.,
2.Geometrik artış metodu 19.323 26.513 34.034
P lık a
3.İller Bankası Metodu 19.341 26.781 34.627
a F
4.Lojistik eğri metodu 18.436 22.655 25.600
B h.
5.Azalan hızlı artış metodu 19.089 22.428 24.562
M ü ORTALAMA 19.074 24.442 29.266
70
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
ü
ŞEKİL: Balıkesir Bigadiç için gelecek nüfusun farklı metodlara göre tahmini 71
M
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
72
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
Kaynak: Marcos von Sperling, (2007) Wastewater Characteristics, Treatment and Disposal, Biological Wastewater
Treatment Series, VOLUME ONE, 2007 IWA Publishing, Aptara Inc., New Delhi, India, p12
a
B h. F
M ü
73
A Y
Ü N l .
G i ö
EKet ites h. B
h m r s M ü
A i v e e
NÜFUS r . VERİLERİ
n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
74
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
75
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
76
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
77
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
78
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
79
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
80
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
81
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
82
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
83
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
84
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
85
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
86
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
87
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
88
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü 89
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
90
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
91
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
92
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
93
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
94
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
95
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
96
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
h m r s M ü
A i v e e
r . n v r
f. D i r Ü Ç e
r o es k.,
P lık a
a
B h. F
M ü
97

01 - 02 - Prof DR Ahmet GÜNAY Su Tem Sis Tas GİRİŞ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

01 - 02 - Prof DR Ahmet GÜNAY Su Tem Sis Tas GİRİŞ

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

01 - 02 - Prof DR Ahmet GÜNAY Su Tem Sis Tas GİRİŞ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

A Y

Ü ö l Ebat Boyut Alan

üh 1615 2067 2914 6364 6126 7629 13347

Ü e v 6849 7813 8541 8685 10114 11760 13246 16349

. B 2858 7950 9855 11076 12573 13171 12844

ni v r e 3662 4000 4524 5326 6423 8371 10088 12232

r Ç e 4876 5992 6717 10187 8161 9329 10427 10727

G s i B ö TL/kwh Faiz oranı, % Amortisman,

A Y Aritmetik artış metodunda

B h . 000)  18000  300  (2052  2000)

Yıl 1960 1965 1970 1975 1980

o s i . , Ç 2051 yılı nüfüsu

B h . 17)  16817  198,32  (2051  2017)

A Y Geometrik artış metodunda

2036 yılı nüfüsuf. r

o s i . , Ç 2051 yılı nüfüsu

A Y İller Bankası metodu

v r Port>3 ise P=3 alınır

P lık a  2037  2017  20   2052  2017 35

A Y Lojistik eğri metodu nüfusun

Ü ö l . would be zero and the

f. i r Ç e population would grow

r o es k., the population size were no

Nüfus 5934 6533

2036 yılı nüfüsu

t es . B 1970 7629 7.657 0,4

A i v e e M 1985 11222 10.680 4,8

D Ü e v 1997 12796 13.287 3,8

P lık a Mutlak ( Nüfus  Model nüfus)

 2010 N2=30 000

2 10585  23150D  30000  Ü e

ö l 1980 1985 1990 1997 2017

2036 yılı nüfüsu

 16817  o s i . , Ç(2034  2017 17 ) 30Proje süresi

 16817 B1  100  h.

23122 r300 6937nm / gün v

P lık a Yıl 2017 2034 2049

M ü Debi, m3/gün 5 975 6 937

2  75000 172a000  292 000F

B 75000h. 292 000 172 000

3. Lojistik çoğalma denklemi;

 t  2050  1975a  75 yıl F

 t  2034  1970a  64 yıl F

r . n v r Hiç hesap yapmaksızın

o s i . , Ç 2051 yılı nüfüsu

2036 yılı nüfüsu . D Ü 2e

f i r Ç 051 yılı nüfüsu

P lık a  2036  2015 21  2051 201536 

B h.  t  2051  1985  66 yıl

M ü ORTALAMA 19.074 24.442 29.266

You might also like