Geometrik Boyutlandırma Ve Ölçü Toleranslarının Arıza Ve Bakıma Etkisi

You might also like

Download as pdf
Download as pdf
You are on page 1of 14
GEOMETRIK BOYUTLANDIRMA VE OLGU TOLERANSLARININ ARIZA VE PERIYODIK BAKIMA ETKisi° Emrah ERDOGAN” Bakim Miikendisi- Tam Gida San. ve Te. A. Eskigehir ceerdogan(@etigida.com.r Ozer Bir makina Konstrlksiyonunda benzer iglevi yerine getivecek clemanlar her seferinde boyutlandinimazlar, Fonksiyonel yénden tatmin edict olgunluge erismig paralar stendartlasamhr, Bunlarno:m yada standart ad alunda duyurulur(TS, DIN, EN, ISO gibi. Standartiagma sayesinde hem maliyeterdigecek hem de konstrksiyonun her asamasinds, ciziméen “retime, Gretinden montaja ve sonrasinda Ise isletme ve bakim igin baytk kolsyliksapianacaktr, Standartiasma, detismesi gercken pargalann uyumu agisindan pratklk ve ekonomiklik saBlamakla Dinikte stk stk KargHashgimz problemlere kisive baght, farklr gdzliler yerine dogralubu ve ‘aygunlugukabul gems gozimler unmade Standartiann boylesine yer ei gindmizde geometrik boyutlandirme igerisinde dle toleransan gok biyuk nem az etmektedizToleranslar-gogmeler, tolerans.Kalitelert ufuslararas) standartora baBlanmistic. Makina Ureticlerinin bu geryevede fasarladiKlan. makinalarmn, isletme esnasinda ‘Karsilaglananza ve plant bukumlarda, making Ureticisinin yada standart makina elemansureicilerinin belirledigi gS toleranslarna uymalan, makinalann givenilirligini atorarak verimbik ve igletme ‘maliyetine ola kathlarsalayacak Bu durumda “bakum mihendisligi"ade “geomercik boyutlandiema ve dle toleranslan” incslemesi ‘ncelikle eksiksiz bilniyor, mutlaka yapiyor ve sirekiiyiestirliyorolmastgerekmekt Anahtar Kelimeler: Ogi, geometrik toleranslar,ileri lei cihazlan,tolerans, tknik resi, arta bakir, zaman baz: bakim, durusmaliyets,bakim maliyets The Effect of Geometrical Sizing and Measurement Tolerances on Breakdown and Pe! Heim ye riodical Maintenance ABSTRACT Inaconstuction of machine, the prs that prfarm similar Funetions ate not been sized atal times. The parts whicharripped funconaly are standardized. These are namedas standards or norms. (TS,DIN, FN,180,et-) Ducto standardization te cost wll decreas ands inal ofthe stages of constuction, fom drawing toproduction, ftom production to istllaton and alerts, wil be a big easnes for operation aad toaintenance. Standardization wll provide pactslityandlfcincy fr alignment of perth should be changed, and also provide slons of which the accuracy snd compliance are accepted snstead of ‘nes ehangingpeopicto people. Economic problems but wehave so oftenatlaches to peopl, instead? sitfrentsolutons for accuracy and compliance solutions offer accepted Inside geometric dimensioning the messurement tolerances have great importance when the standards ‘ch placed in these days, Toleranes andthe qualiyofolerances have bocn Tiaked to iltmationl ‘andands, Daring breakdown sn planned matntenance in production, the user complies wth the ‘Measurement oleances that determined by the producer ofthe machine, wil provide efcioney snd Teuton frthe costs of production. In this eas, in "maintenance engineering” first ofall examination of the "geometric tolerances and Aimeasiona sizing” must be known, performed absolutely and improved constantly. Keywords: Measurement, geometrical tolerances, advanced measuring devices, tolerance, technical drawings, breakdown, time based maintenance, cost of production stance, cost of maintenance [Mhendlis ve Makina + Cit: 50 Say: 598, ciris cometrik boyutlandima ve Agi toleranslarimn siintimiizdeki hale nastl geldigi anlasilmadan, bu teknigin bakim mihendisliginde nasil ‘kullanilacagim: kavrayamayrz. Bu yiizden gelisimia tarihine birgiz atmak gerckir. Otgilendirme ve Toleransin Tarihsel Geliimi: Kullandigimiz drinler’ dlgilendieme gereksinimi M.O, 6000 yillara kadar dayanmaktadir O trite Nid kol diseginden frta parmak ucuna kadar mesafe “Royal Cubit” olarak tanumlanmistu, Royal Cubit 45 ile 48 em arasinda degigen mesafe olup, Misi?daki piramitlerin yapuminda “100 Royal CCubit™ dogeri kullanalmst Piramitleretolerans boyutundan bakildyfinda Kullaslan her bir ta blogunda 30 emiye yakin farklihklar olacajs anlamim da tasmaktadir, Standartlann seligmesi Royal Cubiti 524 4 2 mm'ye eitlenen bir Sig hline gerrmiste TTarihsel gelisim iginde lym, toplum iginde kullanamm slirdtimesine kargin give uyulanan tolerans uygulamalarda girilmemektedit. Bununla beraber teknik resim olarak ‘animlayabilecegimiz tasarnm gabymalarnnda da digi ve tolerans kavramina rastlamlmamaktadi. Bunun en belirgin .elola] || 8 ‘ki 7 Konan Tolerans Gta (Y:T994) Amerikan Standartlar Birligi (ASAY' ne gore teknik resimdeki paralellik ve tolerans gisterim Srnekleri (y1l:1966) Sekil Ste agisterilmistic. 1930 yrlinda Stanley Parker, ilk defa konum tolerans teorisini Kraliyet Torpido Fabrikast nda gergeklestirmistir. Daha sonraki yillarda ingiliz Donanmast tarafindan da standart hiline gotirilmistr. Tolerans Sembolleri: Ogdlendirme ve toleranslara ilgili itk Amerikan Asker Standard 1949 yslmda yayiolanmiytr (MIL STD-S) ve 19 yhndaki revizyonunda (MIL. STD-8A) toleranslar_igin sembol tamimina gegilmigti, Sekil Tue tolerans sembolleri ASME YI4.5M ve ISO ile karsilaytiilmals olarak meklendivilmigtiz. Gmeklenen sembol gosterimlerinin her iki standatiginaym1olmas,uluslaraast dizlemde imalatin da standarthiline geldiginin géstergesidi TOLERANS BiLIMININ MODERN HALi Giiniimizde digi ve yiizey toleranslant konusunda dretiei ve tkoticiler belitli bir seviyeye gelmis durumdadular. Bunlar firetilen malzemenin kalitesini belirten ayrmtlardhe, Uriin fiyatin dojrudan etkileyen ve markalaymayt sajlayan unsurlardandir. Arik Gretici kataloglarinda bile belirtilen, ayrintst hakkinda kolayea bilgi edinebilecegimiz. bir koa hiline gelmisti Ancak hald geometrik toleranslar yeterince bilinmemekte ve uygulanmamaktadi, Bunun nedeni form sapmalarmn kolaylikla Oleiilememesi, modem Slgtim cihazianna ihtivay duyulmast olabilir, Bu nedenle dzellikle form sapmalanmin anlagilmast ve ileri lgdim cihazlarmin aragtrilmasi daha ‘nemli hale gelmis [72love Seki 8. SapmalannSiitandnimast Utils. ig pargalarinda bulunan sapmelant Skil 8'de ‘gruplandiemak mimkiind FormSapmalant Imalatsrasinda olusan geometrik sapmalann bik bait “farm sapmalan!” nedenlidi. Bir parga dzcrindeki form ‘sapmalarin baslica etkilerini syle siralayabiliriz: 1. Pargalaninkalitesiz birsekilde montaj edilmesi 2. Zorbirmontaj yapilmast 3. Calisma esnasinda diizensiz hareketlerin olusmast 4. Mekanik verimsizlik 5. Pargadmrniinazalmasy 6. Yazeylerin yetersiz temas etmesi 7. Calisma esnasinda ses ve gilt lusmast 8. Calisma esnasindattresim olusmast t ‘be parca (at) oma ayrasina Daganaginea — ve gapndan aig Kadima baganaginaa ougan sme Ienvotndon day saad oso rmeyaana EE sees on br gohoe lace ek 9, Form Sapmasina Nedon Olan Eerie Form sapmalari gerek talasl ve talassiz imalat ‘operasyonlarinda meydana gelebili, Talaslt imalatta, pargamn sabitlenme sekli, geometrik Slgileri, kullanilan kesici takimlar, tals kaldirma stili, tezgah faktird vb, sebeplerden dolayt olusabilir: Tlasstz imalatta, geometrik dlgiler, simma sojuma dejerleri, bask kuvvelleri, malzeme cinsi_vb. sebepler form sapmasina neden olgbilir. Talasli imalatta ‘meydana gelen form sapmalarmin énemli olusma nedenleri asajida Szetlenmistir Bir prea (ga) punta resin sabtendiginde og gapnian alg aldnaya gan ssnemeden day parca {hy bkoy tr gos locate 4 me ‘Seki 10. Form Sapna Neden Olan Etmorier ‘Talaslt imalat yéntemi ile bir milin tomalama operasyonu cesnasinda meydana gelen form sapmalan gésterilmektedir. Form sapmalan higbir zaman engellenemez. Diger bir degisle highir parga kusursuz imal edilemez, Ayrica her tretim prosesi [Mhendlis ve Makina + Cit: 50 Say: 598, Sekl 11, Form Ogi Ghazian (ora hessaiet) Seki 12 Form Og Chacan (ikea hasssiye) form ve konum sapmalarina neden olur. Fakat form sapmalan kontrol altmnaalinabilir. Bumun igin ise, “form toleransarma”, olgiim metetlanna” ve “élgtim ekipmantarna” ihtiyag

You might also like