4.

4 CÁC MÔ HÌNH CƠ CẤU TỔ CHỨC THÔNG DỤNG

Cùng với sự phát triển của các hệ thống, các đơn vị trong một tổ chức tùy theo nhiệm vụ của nó
trong mối tương quan với mục tiêu của tổ chức mà sẽ có những mô hình tổ chức khác nhau. Mỗi
kiểu chứa đựng những đặc điểm, ưu điểm, nhược điểm riêng. Trong thực tiễn có một số mô hình
tổ chức tiêu biểu như sau.
4.4.1 Mô hình cơ cấu trực tuyến

Hình 4.1 : Cơ cấu tổ chức trực tuyến

Đặc điểm : Quyền hành được phân định rõ rang với một cấp trên trực tiếp. Quan hệ giữa các
nhân viên trong tổ chúc được thực hiện theo một đường thẳng từ trên xuống
Ưu điểm : Có sự thống nhất, tập trung cao
Nhược điểm : Đòi hỏi lãnh đạo phải có kiến thức toàn diện và tổng hợp. Điều này khó đáp ứng
khi quy mo tổ chức tăng lên, tính phức tạp của công việc cũng tang. Hạn chế trong việc sử dụng
các chuyên gia có trình độ cao. Báo cáo thông tin phải qua trung gian.
 Mô hình này thường phù hợp đối với những tổ chức có quy mô nhỏ, khi tổ chức phát
triển rộng hơn thì sẽ không còn phù hợp.
4.4.2 Mô hình cơ cấu chức năng

Hình 4.2 : Cơ cấu tổ chức chức năng

Đặc điểm : Việc quản trị được thực hiện theo chức năng, không theo tuyến, mỗi người cấp dưới
có thể có nhiều cấp trên trực tiếp.
Ưu điểm : Người lãnh đạo có sự giúp sức của các chuyên gia nên giải quyết vấn đề chuyên môn
tốt hơn nên không đòi hỏi họ phải có kiến thức toàn diện chuyên sâu về nhiều lĩnh vực.
Nhược điểm : Trách nhiệm không rõ ràng. Khi khối lượng các vấn đề chuyên môn tăng thì sự
phối hợp hoạt động giữa lãnh đạo tổ chức với lãnh đạo chức năng ngày một khó khăn.

4.4.3 Mô hình cơ cấu trực tuyến – chức năng

 Hình 4.3 : Cơ cấu tổ chức trực tuyến – chức năng

Đặc điểm : Những người lãnh đạo tuyến chịu trách nhiệm về các đơn vị mình phụ trách. Những
lãnh đạo của các phòng, ban chức năng giúp sức hỗ trợ cho lãnh đạo tổ chức nhưng không có
quyền chỉ đạo các đơn vị.
Ưu điểm : Có ưu điểm của hai kiểu cơ cấu trực tuyến và chức năng.
Nhược điểm : Người lãnh đạo tổ chức phải thường xuyên giải quyết mối quan hệ giữa bộ phận
trực tuyến với bộ phận chức năng. Tránh lập quá nhiều phòng ban
4.4.4 Mô hình cơ cấu tổ chức ma trận

Hình 4.4 : Cơ cấu tổ chức ma trận

Đặc điểm : Kết hợp các đơn vị chức năng với các đơn vị thành lập theo sản phẩm ( hay theo
khách hang ).
Ưu điểm : Đây là hình thức tổ chức linh động, sử dụng nhân lực có hiệu quả, việc hình thành và
giải thể dễ dàng, nhanh chóng.
Nhước điểm : Dễ xảy ra tranh chấp giữa lãnh đạo và các bộ phận. Đòi hỏi nhà quản trị phải có
ảnh hưởng lớn. Phạm vi sử dụng còn hạn chế vì đòi hỏi trình độ nhất định.
4.4.5 Cơ cấu tổ chức theo địa lý

Hình 4.5 : Cơ cấu tổ chức theo địa lý

Đặc điểm : Phân chia hoạt động theo từng khu vực địa lý. Mặt khác, có thể sử dụng đối với các
doanh nghiệp hoạt động trên phạm vi rộng, có thể gộp nhóm theo vùng miền địa lý.
Ưu điểm : Tận dụng các thị trường và ưu điểm của địa phương, tăng tính linh hoạt.
Nhược điểm : Cần nhiều người quản lí từng khu vực, cơ chế kiểm soát phức tạp.
4.4.6 Cơ cấu tổ chức theo sản phẩm

Hình 4.6 : Cơ cấu tổ chức theo sản phẩm

Đặc điểm : Lấy cơ sở là các dãy sản phẩm để thành lập các bộ phận hoạt động. Những bộ phận
phụ trách sản phẩm khác nhau có trách nhiệm hoạt động trên nhiều thị trường khác nhau về sản
phẩm đó.
Ưu điểm : Phát triển tốt sản phẩm, đáp ứng nhu cầu về thị trường của riêng từng sản phẩm.
Nhược điểm : Khả năng hợp tác bộ phận kém, dễ dẫn tới tính cục bộ của các bộ phận. Chi phí
quản lí cao. Việc phát triển và đào tạo nhân sự trong tổ chức cũng hạn chế.