Republic of the Philippines

COMMISSION ON HIGHER EDUCATION

Region V
POLANGUI COMMUNITY COLLEGE
Polangui, Albay

NAME: MALATE, DENNIS M.

COURSE, YEAR&BLOCK: BSED – FILIPINO 3
SUBJECT: SANAYSAY AT TALUMPATI
INSTRUCTOR: G. DANTE SALMON

Modyul 1
SANAYSAY AT TALUMPATI
PAUNANG PAGSUBOK:
1. Ipaliwanag sa sariling kaisipan, pananaw at saloobin ang ibig sabihin ng sanaysay.
 Ayon sa aking pagkakaunawa, ang sanaysay ay isang sulating isinulat ng isang
sanay o yaong may alam sa paksang ginawan ng isang pagsasalaysay. Ang
sanaysay ay kinapapalooban ng mga makatutuhanang impormasyon na
isinulat mula sa totoong pangyayare o mga kaisipan/kluro-kuro ng may akda
hinggil sa napapanahon at mahalagang isyu sa lipunan man o sa
sangkatauhan.

2. Saan laging ginagamit ang sanaysay.

 Ang sanaysay ay palagiang ginagamit sa mga paaralan bilang parte ng
pagtutupad sa usaping pang edukasyon ng mga mag-aaral at kaguruan.
Isa ito sa mga medium ng pagkatuto at paghahasa ng kaisipan ng mga mag-
aaral.
 Gamit din ito sa pagpapakilala ng buhay ng may-akda sa pamamgitan ng
pagkukuwento ng kanyang mga karanasan at saloobin. Layunin nitong mang-
aliw at magbigay kaalaman sa mga mambabasa.

3. Saan nabibilang ang sanaysay? Patula o Prosa? Bakit?

 Ito ay nabibilang sa Prosa dahil ito ay malayang paghahayag ng isang usapin
ng walang limitadong bilang ng salita, sukat o tugma kagaya ng mga akdang
patula.

4. Sino ang lumikha ng sanaysay?

 Michael de Montaigne

5. Bakit naiiba ang sanaysay sa ibang uri ng komposisyon?

 Ito ay naiiba dahil ito’y may sariling paraan ng paglalantad. Inilalantad nito
ang personalidad at mga saloobin ng may-akda.

6. Ipaliwanag ang sinabi ni Alejandro G. Abadilla na “ang sanaysay ay kahawig ng isang

taong walang pagkukunware ni pagpapanggap”.
 Sa aking pagkakaunawa sa linyang ito ni Abadilla, ang sanaysay ay walang
halong kasinungalingan at tumatalakay lamang sa mga makatotohanang isyu
o bagay-bagay sa buhay ng manunulat.

GAWAIN 1
Piliin sa kahon kung sinu ang nagpahayag ng mga sumusunod.

Michael de Montaigne
1|Page Alejandro G. Abadilla
Genoveva Matute
 Genoveva Matute 1. Ang sanaysay sa malawak na kahulugan ay sumasaklaw sa
lathalain, tangi o hindi, artikulo, at iba’t ibang pangalan.

Michael de Montaigne 2. Ito ay pagtatangka o pagsubok sa bagong larangan ng

panitikang ang mga kaisipan ay maaaring makipagtalastasan sa kainuman.

Genoveva Matute 3. Ang sanaysay ay maikakapit sa anumang sulating hindi tula.

Alejandro G. Abadilla 4. Ang sanaysay ay kuha sa ibabaw ng mga bangkay ng mga

paham, pantas at dalubhasa sa wika sa kahulugan ng pagsasalaysay ng isang sanay.

Michael de Montaigne 5. Ito ay ang pagsasama-sama ng mga tuluyang kaisipan na

walang walang paghahanda na isinatitik sa papel.

GAWAIN 2
Basahin ang isang akda “MENDIOLA: sa pagitan ng nag-aapoy na Ideolohiya” ni Arturo
Florentoino- Philippine Normal College. Pagkatapos basahin sagutin ang mga katanungan.
1. Tungkol saan ang kuwento?
 Tungkol sa mga kabataan hindi nabibigyang pansin ng pamahalaan na nais
ipagsigawan ang kanilang mga hinanaing, mga nais na pagbabago para sa
kaunlaran ng lahat. Ito ay naganap sa Mendiola na naging lugar ng kanilang
pagrarally.

2. Anu kaya ang dahilan kung bakit may ipinaglalaban ang mga kabataan?
 Gusto nilang mabago ang maling pamamalakad ng mga kinauukulan at
kakulangan ng aksyon lalo sa pagbibigay tulong sa mga mamamayan
partikular sa mga kabataan na halos naninirahan na sa lansangan dala ng
kahirapan.

3. Anu kaya sa palagay mo ang nais iparating ng mga kabataan sa mga awtoridad?
 Pagbabago sa sestima ng Gobyerno at pamamahala. Pagbabago na
magdadala ng liwanag at bagong pag-asa sa mga kabataan at mamamayan
ng Pilipinas.

4. Kung isa ka sa mga kabataang ito sa kasalukuyang panahon, anu kayang magandang
ideolohiya ang nais mong iparating sa Gobyerno? At bakit?
 Pagsugpo sa kahirapan sa paraan ng “3-child Policy”, dahil kung ating
makikita malaking populasyon ang dahilan ng kahirapan. Kaya’t kahit ano ng
pagpupursege ng pamahalaan na tumulong sa bawat pamilya ito ay walang
kasapatan. Ngunit kung ipapatupad nila ang 3-child policy sa bawat
pamilyang Pilipino wala nang maghihirap at lahat ng pangangailangan ng
kabataan ay maibibigay lalo na ang pag-aaral. Bilang koneksyon nito ay dapat
maging mahigpit ang Gobyerno sa pagpapatupad ng batas upang ito ay
maging epektibo.

Kanina mga ilang sandali sa aking pagbubungang-isip, ako ay ginambala ng mga

pangitain. Natagpuan ko ang aking sarili sa loob ng isang babasaging kristal na
nababalutan ng telang itim.

2|Page
 “Ito ay hahampas sa isang napakalaking bato hanggang sa ang durog na kabuuan
nito’y kumislap at magsilbing liwanag sa paglubog ng araw.”

5. Ito ang simula at wakas ng sanaysay, ano ang kinalaman nito sa nilalaman ng kuwento?
Pangatwiranan.
 Marahil ito ang nagpapahiwatig ng sitwasyon ng mga kabataan na sa una
palang ay tila walang magawa upang mabago ang kanilang kapalaran,
gustuhin man nilang ipagsigawan ang kanilang mga hinanaing ay hindi nila
magawa dahil kulang ang kanilang lakas at kung maipagsigawan man nila ito
ay tila hindi naririnig ng mga awtoridad. Tila ba sila ay nagbibingi bingihan at
nagbubulag bulagan. Minsan ay kailangan pa nilang magbuwis ng buhay para
lamang mapansin ang kanilang mga hinanaing na pagbabago.

6. Anong katangian ang ipinakita ng mga kabataan?

 Katapangan at pagiging pursigido dahil kahit alam nil ana maari silang
mapahamak ay pursigido parin silang ipaglaban at ipagsigawan ang kanilang
mga ideolohiya sa pamahalaan. Hindi sila natatakot dumanak man ang dugo
dahil sa kanilang mga ipinaglalaban.

7. Paghambingin ang kabataan sa kwento at ang kabataang sa ngayon.

 Ang mga kabataan noon ay hindi sapat ang kaalaman dahil hindi nakakapag-
aral ang karamihan sapagkat hindi sila nabibigyang pansin ng pamahalaan,
ngunit sila ay pursigido at naninindigan sa pagbabago. Samantalang ang mga
kabataan ngaun ay tumatamasa ng tulong galling sa Gobyerno lalo sa usapin
ng edukasyon na kung iisipin ay bunga ng mga ipinaglalaban ng mga
kabataan noon, ngunit ang mga bataan sa ngaung panahon ay nagiging
tamad na at pabaya sa kanilang mga sariling respionsibilidad.

8. Malaki ba ang naitutulong ng boses ng kabataan sa pagbabagong pampamahalaan?

Bakit?
 Oo, dahil ang boses ng mga kabataan ay pinakikinggan at nagsisilbing
sanligan sa pagbabago ng mga plataporma at ideya sa pamamahala ng
gobyerno.

9. Halimbawa kung ikaw ay mabibigyan ng pagkakataon na tumakbo sa halalan, bilang

kabataan, anung plataporma ang iyong ipaglalaban? Magbigay ng ilan at ipaliwanag ito
kung bakit ang mga ito ang iyong napili.
 Libreng Edukasyon para sa lahat ng batang Pilipinong malayo sa bayan at
mga paaralan.
 Sa ngayong panahon iilan lamang sa mga Pilipino ang hindi bukas ang
isipan sa mga batang tribo o mga yaong nakatira sa mga liblib na lugar ng
mga kabundukan. Hirap silang umunawa ni magsulat ng kanilang
pangalan. Kaya kung ako ay mabibigyan ng pagkakataon na makatakbo sa
halalan ay isa sila sa pagtutuunan ko ng pansin upang sa gayon ay
matulungan din silang matuto at makaunawa ng mga bagay-bagay.
Alinsunod dito, magtatalaga ako ng mga gurong sakop ng gobyerno at sila
ang aakyat sa mga kabundukan upang maghatid ng pagkatuto sa mga
batang hindi nakararanas mag-aral.

GAWAIN 3
Sagutin ang mga katanungan.
1. Ano kayang mensahe ang nais ipaabot ng may-akda na si Arturo Florentino sa mga
kabataan? Sagutin ito ng patalata.

3|Page
 Ayon sa akda naunawaan kong nais ipaabot ni Arturo Florentino sa mga
kabataan na maging mapagmasid sa paligid lalong lalo na sa mga pangyayare sa
pamahalaan. Gayundin ang magkaroon ng pagpapahalaga sa edukasyon at mga
bagay-bagay na pilit ipinaglaban ng mga kabataan noon, at maging boses ng
masa para sa mga hinanaing,suhestiyon at pagbabagong nais ipaabot sa mga
kinauukulan. Mga pagbabagong magdudulot ng kaayusan, at kaginhawahan ng
nakararami hindi lang ng iilan.
Sa akdang ito sinusubukan pukawin ng may-akda ang isipan ng mga kabataan na
matutong manindigan at iboses sa mga kinauukulan ang mga bagay na nararapat
mangyare. Inuudyukan din ng may-akda ang mga kabataan na maging mabuting
ehemplo at magsilbing ilaw para sa iba pang mga kabataan na ipagsigawan ang
mga magagangdang ideolohiya sa kanilang pusot isapan. Dahil silang mga
kabataan ang natitirang pag-asa ng bayan na magbibigay pag-asa at liwanag sa
bansa gamit ang ating wika.

2. Gawin ang ipinapakita sa diagram.

Sang-ayon Hindi Sang-ayon

Sang-ayon ako sa mga Hindi ako san-ayon sa parte

kabataang ipinaglalaban ang kanilang
Karapatan at ang mga bagay na dapat
nilang matamasa galing sa pamahalaan
kagaya ng pantay na edukasyon para
sa lahat. Sang-ayon din ako sa kanilang
pag protesta para maipaabot ang
kanilang mga ideolohiya sa awtoridad.
na kailnagan pang maging madugo
ang lugar ng Mendiola bago
pakinggan ang boses at mga
ideolohiya ng mga kabataang
nagnanais lamang ng magandang
pagbabago para sa bayan.

Gawain 4

Magsaliksik ng isang sikat na sanaysay sa iba’t ibang bansa na may pagkakahawig

sa tekskong iyong nabasa. Paghambingin ang mga ito.

'It was time to take charge': The Black youth leading the George Floyd protests

LeeAaron Berks, 19, had never been involved in activism before joining protests in Lincoln,
Nebraska, Photograph: Courtesy LeeAaron Berks
Members of Generation Z are organizing events and registering voters across the US as activism shapes
their own lives

Shayla Avery texted a friend after the police killing of George Floyd in Minneapolis, nearly 2,000 miles
away in Berkeley, California.

“We should do something,” wrote the 16-year-old high school student, frustrated that her teachers
were not talking about it. So, they started planning and a few days later, Avery, together with two
school friends, had organized her first protest.

4|Page
She thought their march, Stand with Black Youth, would attract about 100 people, but they turned up in
their thousands. “If you’re determined and you’re really about what you say, then all you need is a
strong voice,” Avery said.

In the three weeks since Floyd’s death, stories like this of young people taking it upon themselves to
mobilize and make their voices heard, in many cases for the first time, have been replicated across the
US in a wave of Gen Z-led protests.

“It’s been really powerful to see that young people are leading the events of the past couple of weeks
and in the large majority of cases it is Black youth who are organizing protests in their communities,”
says Sarah Audelo, executive director of Alliance for Youth Action.

The unprecedented ability to rapidly share information and organize remotely online has been key to
their success. Social media platforms including Instagram, Twitter and TikTok are crucial tools to inspire
and educate others.

Teighlor McGee, 22, who works for Women for Political Change in Minneapolis, where she has been
distributing personal protective equipment and coordinating medical help to protesters through her
online platform Black Disability Collective.

She got involved in activism as a teenager following the police shooting of Dontre Hamilton in
Milwaukee, Wisconsin, in 2014. Going to the protest inspired her to become an organizer herself.

She says this time is different.

“It definitely has to do with Gen Z but not even Gen Z, but specifically with Black youth and the Black
youth who are organising and trying to spearhead this work and this movement.”

‘We’re passionate in our purpose and are walking in the steps of the freedom fighters before us’

Students Jacqueline LaBayne, 23, and Kerrigan Williams, 22, met online the day after Floyd’s death.
Three days later they started creating the group Freedom Fighters DC. Today they have more than
23,000 followers on Instagram and have organised a sit-in and a protest in Washington DC attended by
more than 2,000 people. They also signed up “hundreds” of people to register to vote.

“We were not expecting this. We were only expecting 12 people to come out and march with us. We
didn’t expect there to be hundreds and even thousands of people on Saturday,” says LaBayne. They
have been inundated with donations, volunteers and emails.

While they have both attended protests in the past, none of their seven-member group has experience
in organising them.

“We’re all just very passionate in our purpose and we were just walking in the steps that guide us with
the freedom fighters that came before us,” says Williams.

While some Gen Z activists say they are taking inspiration from prominent activists such as Angela Davis
and Shaun King, they appear to be most motivated by the urgency of the issues and each other.

Omer Reshid, 18, a high school student who co-organised a protest in Towson, near Baltimore, said:
“Ever since the video [of George Floyd’s killing], a lot of us, especially African Americans, have been
feeling very angry and frustrated, but also scared. I know for me as a Black man it’s only a matter of time
until I face racial discrimination that’s going to lead me to put myself in a situation that has my life on
the line and that’s really scary to me.”

Over the years, Reshid, who is a student board member for Baltimore county, has been to numerous
protests – for issues including Black Lives Matter, climate action, school funding and gun bans.

But this time he feels a fresh sense of hope. “I’ve seen people who I’ve never seen come out, come out
and support … The youth is really tired of what’s going on and a lot of people are starting to wake up
against the racial discrimination, systemic racism that happens in our country.”

He is already seeing the impact of the protests, he says, which will continue for “as long as it needs to
be”.

5|Page
The last few weeks have changed his life and he is now considering studying political science or
education. “Today’s protesters are tomorrow’s leaders … I know that the fight for justice, for equality,
the fight for change, it did not start with us, but I’m confident that it will end with us.”

Younger teenagers are connecting with others to organise and finding out about police brutality and
systemic racism via social media independently of their parents. Some are using TikTok to tearfully air
their grievances about their parents’ views.

Emma Rose Smith, 15, co-founded Teens4Equality, with people she met on Twitter. The group of six 14-
16-year-olds organised a march attended by reportedly tens of thousands of people in Nashville. Smith
says although her mother is supportive, she didn’t know she was organising a protest until two days
beforehand. Next, they are planning a protest for 4 July.

“I’m part of Gen Z, the future generation. So, it’s me and my generation’s right to make change because
our ancestors didn’t,” she says.

‘I just felt like it was time to take charge instead of waiting for someone to make a change’

With so many potential first-time voters becoming involved in protests – and in turn more politically
engaged – the movement could have a real impact on November’s election.

Kei Kawashima-Ginsberg, director of the Center for Information and Research on Civic Learning &
Engagement (Circle) at Tufts University, says Gen Z have been politically engaged – particularly with
racial justice – from a young age are well ahead of older demographics when it comes to support for
Black Lives Matter. They are most mobilised by their friends, she adds.

Between 2016 and 2018, 18-24-year-old participation in protests and marches rose from 5 to 15% - a
number she expects to rise considerably following the latest protests.

“We’re seeing so many young people, even the kind of young people who you don’t necessarily expect
to be participating in protests, the kids that might live in smaller towns or the kids that might not be
considered really progressive per se.”

“Even if the young people may not feel thrilled with the presidential candidates, either one of them
maybe, but I think they will find plenty of reasons to vote – especially with the rise of protest.”

LeeAaron Berks, 19, a college student and athlete, had never spoken in public or been involved in
activism until joining the protests in Lincoln, Nebraska. But in the last few weeks he has helped form a
new non-profit, the Black Leaders Movement, and is giving speeches, protesting five days a week and
meeting with politicians. He is planning to register to vote.

“I just felt like it was time to take charge, take initiative to create an actual change instead of waiting for
someone to make a change,” he says.

Nykeyla Henderson, 17, put on a protest last Monday in Springfield, Illinois, that she says was attended
by more than 1,500 people.

For several days in a row the musician and fast food worker went straight from work to the streets to
protest for nine hours each night. Now she plans, with her youth organisation Black People Party of
America, which was founded by her late father, to take action and put on community events.

“I really do think that George Floyd changed the world, honestly. I think he’s changed it to the point
where people are mad enough that people are like: ‘Man, I’ve got to get out here and vote.’ We cannot
keep letting this go on.”

Ang artikulong ito ay nahahawig sa akda ni Arturo Florentino na Mendiola: sa pagitang

ng nag-aalab na ideolohiya. Sapagkat tumutukoy din ito sa pag protesta ng mga
kabataan particular na ng mga itim na Amerikano, isinasaad sa artikulo na ito ang
pagprotesta ng mga kabataan para marinig ang kanilang boses upang magkaroon ng
pagkakapantay pantay sa Karapatan at para sa kaayusan ng lahat.

6|Page
GAWAIN 6
Gumawa ng isang maikling monologo tungkol sa isang bagay na ipinaglalaban mo.
Isadula ito habang kinukunan ng video ang sarili.

Repleksyon
Magbigay ng iyong sariling pananaw tungkol sa iyong mga natutuhan sa araling ito.
Sa araling ito natutuhan ko kung anu ang pagpapakahulugan sa sanaysay sa
pamamagitan ng mga pagpapakahulagan dito nina Micheal de Montaigne na siyang
nag imbento ng sanaysay, Genoveva Matute na nagsabing ang sanaysay ay maikakapit
sa anumang sulating hindi tula. Alejandro Abadilla na nagsabing ang sanaysay ay
pagsasalaysay ng isang sanay. Ngunit para saakin ang sanaysay ay maaari rin maging
salaysay ng isang taong gusto lamang maglibang o sabihin ang kaniyang
nararamdaman sa pamamagitan ng pagsulat nito. Maari itong maging daan upang
guminhawa ang kaniyang pakiramdam mula sa mga sama ng loob na kanyang
kinikimkim dahil nailabas niya ito sa pamamagitan ng pagsulat ng isang sanaysay.

Maraming Salamat.

7|Page