4 Maddenin Halleri-1 TYT Kimya /@notbudur

. 8 Temiz notlar, kaliteli içerik!

4. BÖLÜM: GAZLAR Sıcaklık (ºC)

I. bölge: Madde katı haldedir. Taneciklerin
GAZLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ kinetik enerjisi artar. Madde homojendir.
1. Gazlar her yöne gelişigüzel, doğrusal ve sürekli hareket ederler (Brown II. bölge: Erime olayı gerçekleşir. Sıcaklık
hareketi). erime süresince sabittir. Katı-sıvı hal bir
2. Gazlar bulundukları kabın tamamına yayılırlar. Belirli şekil ve hacimleri Buharlaşma arada bulunur. Madde heterojendir.
yoktur. III. bölge: Erime tamamlandıktan sonra
Yoğuşma
3. Gaz tanecikleri bulunduğu kabın çeperine çarparak basınç uygular. sıcaklık kaynama noktasına kadar artar.
4. Gaz tanecikleri arasında büyük boşluklar olduğundan sıkıştırılabilirler. Erime Verilen ısı maddenin buharlaşması içindir.
5. Gaz taneciklerinin ortalama kinetik enerjileri mutlak sıcaklıkla doğru Madde homojendir.
orantılıdır. Sıcaklığı aynı olan tüm gazların ortalama kinetik enerjileri Donma IV. bölge: Kaynama olayı olur. Sıvı
eşittir. tanecikleri arasındaki etkileşim kopar.
6. Katı ve sıvı hale göre en düzensiz ve yüksek enerjilidir.

om
Kaynama süresince sıcaklık sabittir. Sıvı-
7. Tüm gazlar birbiri içinde homojen dağılırlar. buhar bir aradadır. Madde heterojendir.
Katı Sıvı + katı Sıvı Sıvı + buhar Gaz
8. Gazlar yüksek basınç ve düşük sıcaklıkta sıvılaştırılabilirler. IV. bölge: Verilen ısı gazın sıcaklığını
9. Gaz tanecikleri arasında çekim kuvvetleri katı ve sıvılarınkine oranla çok arttırır. Madde homojendir.
az olduğu için tanecikleri birbirinden uzaktır ve bağımsız hareket eder. I. bölge II. bölge III. bölge IV. bölge V. bölge
10. Gaz molekülleri öteleme, dönme ve titreşim hareketlerini yapabilir. Zaman
Saf katı maddenin hal değişim grafiği
GAZLARI TANIMLAYAN ÖZELLİKLER
Basınç 5. BÖLÜM: PLAZMA
Gaz taneciklerinin bulunduğu kabın çeperine uyguladığı kuvvete gaz Gaz haldeki maddeye enerji vermeye devam edilirse serbest elektronlar ve
basıncı denir. Kapalı kaplardaki gaz basıncı manometre ile ölçülür. iyonlar oluşur. Atom, molekül, iyon ve serbest elektronların bir arada bulunduğu
Basınç P harfi ile gösterilir ve birimi atm, cmHg, mmHg ya da Torr olabilir. maddenin bu haline plazma hal denir.
1 atm = 76 cmHg = 760 mmHg = 760 Torr

r.c -

elektron ve molekül bir aradadır.

Düşük basınç Özellikleri
Atmosferin yeryüzüne uyguladığı basınca ise • Eşit sayıda pozitif ve negatif yük bulundurur.

Plazma halde atom, iyon,

atmosfer basıncı denir. • Nötrdür. +
• Elektriksel olarak iletkendir.
-
Atmosfer ya da açık hava basıncı barometre ile
+ +
ölçülür. Deniz seviyesine açık hava basıncı Yüksek basınç • Belirli hacim ve şekilleri yoktur.
1 atm’dir. Yükseklere çıkıldıkça açık hava basıncı • Yoğunlukları katı ve sıvılardan azdır.
azalır. • Manyetik alanlarla yerlerinde tutulabilirler. -
Gaz basıncı birim hacimdeki tanecik sayısı, hızı Yükseklti arttıkça atmosfer • Tanecikler birbirine çarpacak kadar yoğun değildir.
ve çarpma sayısı ile doğru orantılıdır. basıncı azalır. • Tepkimeler plazma halde daha hızlı gerçekleşir.
du
Hacim PLAZMA ÖRNEKLERİ
Kullanım Alanları Şimşek, yıldırım, mum,
Gazların hacmi V harfil ile gösterilir. Birimi mL, L, cm3 ya da dm3 ile ifade • Floresan ampul • Sterilizasyon işlemi kibrit alevi, kutup ışıkları,
edilir. Gazların hacimleri belirli sıcaklık ve basınç değerlerine bağlı olarak • Neon tabelalar • Gıdaların ambalajlanması volkan lavları, güneş ve
ölçülür. • Plazma topu • Dokuların çıkarılması yıldızlar, plazma televizyon
Normal koşullarda (0 ºC sıcaklık ve 1 atm basınç) 1 mol gaz 22,4 L hacim • Ark kaynakları • Kanamanın durdurulması
kaplar. Standart koşullarda (25 ºC sıcaklık ve 1 atm basınç) 1 mol gaz 24,5 L
hacim kaplar.
1 mol gazda 6,02x1023 tane tanecik vardır. Bu sayı Avogadro sayısıdır.
ATMOSFERDE SU BUHARI
bu

Sıcaklık
Sıcaklık, taneciklerin ortalama kinetik enerjisinin bir
ölçüsüdür. Termometre ile ölçülür. Birimi Kelvin (K) veya
Celcius (ºC) olabilir. Kelvin cinsinden sıcaklığa mutlak
sıcaklık denir ve T ile gösterilir. Gazlar için mutlak sıcaklık
birimi kullanıılır. Kelvin ile Celcius birimleri arasındaki
ilişki aşağıdaki gibidir.
Kelvin (K) = Celcius (ºC) + 273
t
Havadaki su buharına nem denir. Bağıl nem, havadaki su buharının kısmi
(ºC) (K) basıncının, aynı sıcaklıktaki suyun denge buhar basıncına oranı olarak
100 373 tanımlanır. Başka bir deyişle bağıl nem, havanın belirli bir sıcaklıkta
taşıyabileceği nem miktarının yüzdesini belirtir.
Bağıl nem, 1 m3 havanın neme doyma oranı olarak da ifade edilir.
Su buharı bulunmayan havaya kuru hava denir. Havanın sıcaklığı arttıkça
0 273
nem miktarı artar, hava soğudukça nem miktarı azalır. Havanın belirli
sıcaklıkta alabileceği en fazla nem miktarına doygunluk noktası denir.

T(K) = t (ºC) + 273 Neme doymuş havanın sıcaklığı yeterince düştüğünde yağış başlar.
Termometre
Gazların ortalama kinetik enerjisi, sıcaklık arttıkça artar, GERÇEK VE HİSSEDİLEN SICAKLIK
sıcaklık azaldıkça azalır. Sıcaklıkları aynı olan tüm gazların ortalama kinetik % Bağıl Nem
no

Belirli bir yükseltinin 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55

enerjileri aynıdır.
termometre ile ölçülen 44 40 42 44 46 49 53 57 61 66 71 77
Miktar sıcaklığına gerçek sıcaklık
43 39 40 42 44 47 50 54 58 62 67 72
1 mol gaz taneciğinin gram cinsinden miktarına mol kütlesi (MA) denir. denir. Hissedilen sıcaklık
42 38 39 41 43 45 48 51 54 58 62 67
C-12 izotopunun 12 gramında bulunan atom sayısı 1 mol’dür. Mol sayısı ise, Güneş, rüzgar ve nem
n ile ifadedilir. gibi faktörlerin etkisi ile 41 37 38 39 41 43 45 48 51 55 59 62

termometrenin ölçtüğü
Gerçek Sıcaklık ( ºC)

Aynı sıcaklık ve basınca sahip tüm gazların 1’er mollerinde 6,02x1023 tane 40 36 37 38 39 41 43 46 48 51 55 59

atom ya da molekül bulunur. sıcaklıktan farklı olarak, 39 35 36 37 38 39 41 43 46 48 51 55

insan vücudunun
38 35 35 36 37 38 40 42 44 47 50 53
1 mol H2 molekülü 6,02x1023 tane molekül içerir ve mol kütlesi 2g/mol’dür. hissettiği sıcaklıktır.
37 34 34 35 36 37 38 40 42 44 46 49
1 mol Ar atomu 6,02x1023 tane molekül içerir ve mol kütlesi 40g/mol’dür. Gerçek ve hissedilen
36 33 33 34 34 35 36 38 39 41 43 46
sıcaklık arasındaki fark
35 32 32 33 33 34 35 36 37 39 41 43
SAF MADDELERİN HAL DEĞİŞİM GRAFİĞİ bağıl nem ile ilişkilidir.
Maddeler ısı alışverişi sonucunda ya da dış basıncın değişmesiyle hal Bağıl nem düşükse hava 34 31 31 32 32 32 33 34 35 37 38 40

değişimine uğrar. olduğundan daha soğuk, 33 31 31 31 31 32 33 34 35 36 37 39

Hal değişimi fiziksel bir olaydır ve hal değişimi sırasında maddenin kimyasal bağıl nem yüksekse, hava 32 30 30 30 30 31 31 32 33 34 35 36

yapısı değişmez. olduğundan daha sıcak olur.

Bağıl nem sıcaklık grafiğinden bir kesit. Kutulardaki
sıcaklık değerleri hissedilen sıcaklığı belirtir.