02 - Określanie Cech Anatomicznych Zwierząt

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Krystyna Kwestarz
Określanie cech anatomicznych zwierząt

322[14].O1.02
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
lek. wet. Mariusz Bukalski
lek. wet. Arkadiusz Skórka
Opracowanie redakcyjne:
mgr inŜ. Krystyna Kwestarz
Konsultacja:
mgr inŜ. Ewa Marciniak-Kulka
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[14].O1.

,,Określanie cech anatomicznych zwierząt”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu technik weterynarii.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Budowa komórek, tkanek i narządów organizmu zwierzęcego 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Budowa poszczególnych układów organizmu zwierzęcego 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Preparowanie narządów i układów 16
5.3.1.Ćwiczenia 16
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 20
7. Literatura 32

2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Technik weterynarii. W poradniku
zamieszczono:
− wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć juŜ ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
− cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
− przykładowe scenariusze zajęć,
− przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,
− ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,
− literaturę.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone róŜnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróŜnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik dla
ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika do
nich adresowanego.
Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które zawierają
podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenie
uwagi na następujące elementy:
− materiał nauczania – w miarę moŜliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle waŜnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,
− pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy jest
przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zaleŜności od tematu moŜna zalecić uczniom
samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów, w formie
dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza, poniewaŜ
nauczyciel sterując dyskusją moŜe uaktywniać wszystkich uczniów oraz w trakcie
dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,
− dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ćwiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę
teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję
ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia, uwzględniając róŜne
moŜliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które z zaproponowanych
ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu technodydaktycznym szkoły.
Prowadzący moŜe równieŜ zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,
− sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest udzielenie
odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. JeŜeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie waŜna rola nauczyciela, gdyŜ od postawy nauczyciela,

3
sposobu prowadzenia zajęć zaleŜy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności załoŜonych w jednostce modułowej. NaleŜy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału moŜe stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy
moŜe lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,
− testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i naleŜy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. KaŜdemu zadaniu testu przypisano określoną liczbę
moŜliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzaleŜniona jest od
ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel moŜe zastosować test według własnego projektu
oraz zaproponować własną skalę ocen. NaleŜy pamiętać, Ŝeby tak przeprowadzić proces
oceniania ucznia, aby umoŜliwić mu jak najpełniejsze wykazanie swoich umiejętności.
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

− pokaz,
− ćwiczenie (laboratoryjne lub inne),
− projektów,
− przewodniego tekstu.
322[14].O1
Podstawy zawodu
322 [14].O1.01
Przestrzeganie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
ochrony przeciwpoŜarowej
322[14].O1.02 322[14].O1.03
Określanie cech Określanie cech
anatomicznych zwierząt fizjologicznych zwierząt
322[14].O1.04
Określanie topografii ciała
i połoŜenia narządów zwierząt
Schemat układu jednostek modułowych

4
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
– stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas obsługi zwierząt,
– stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania zawodowych
czynności przez pracowników słuŜby weterynaryjnej,
– stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy w laboratoriach weterynaryjnych,
– stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas obsługi maszyn, urządzeń,
sprzętu i aparatów wykorzystywanych w produkcji rolniczej i w działalności
weterynaryjno−zootechnicznej,
– stosować i przestrzegać przepisy Kodeksu Pracy,
– dobierać środki ochrony indywidualnej do rodzaju pracy,
– wyjaśniać sposoby zabezpieczenia sprzętu, urządzeń i aparatów przed uszkodzeniem,
– dobierać środki i materiały do apteczki pierwszej pomocy,
– określać choroby zawodowe pracowników sektora rolniczego i słuŜby sanitarno-
weterynaryjnej,
– korzystać z róŜnych informacji,
– korzystać z Internetu,
– współpracować w grupie,
– prezentować efekty własnej pracy.

5
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
– scharakteryzować zadania i znaczenie anatomii zwierząt,
– wyjaśnić pojęcia anatomiczne,
– scharakteryzować budowę komórek i tkanek zwierzęcych,
– zastosować techniki preparowania narządów zwierząt,
– rozróŜnić układy i narządy róŜnych gatunków zwierząt,
– wyjaśnić budowę poszczególnych narządów zwierząt i układów,
– wyjaśnić budowę anatomiczną ptaka grzebiącego i wodnego,
– posłuŜyć się narzędziami do preparowania narządów,
– zastosować środki ochrony indywidualnej,
– wykonać preparaty do badania mikroskopowego,
– zastosować metody postępowania z odpadami weterynaryjnymi,
– zastosować przepisy bezpieczeństwa higieny pracy podczas kontaktu z materiałem
rzeźnym i prosektoryjnym.

6
4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca: ………………………………………………………..
Modułowy program nauczania: Technik weterynarii
Moduł: Podstawy zawodu 322[14].O1
Jednostka modułowa: Określanie cech anatomicznych zwierząt 322[14].O1.02
Temat: Budowa układu kostnego zwierząt.

Cel ogólny: Poznanie budowy układu kostnego zwierząt gospodarskich oraz połączeń kości.
Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

– rozróŜnić rodzaje kości,
– opisać budowę kości długiej,
– zanalizować na modelu (rysunku, planszy dydaktycznej) budowę kości długiej,
– rozróŜnić kości: tułowia, czaszki i kończyn,
– stosować nazwy anatomiczne głównych kości,
– wymienić rodzaje połączeń kości,
– opisać budowę stawu,
– wskazać na modelu (lub w atlasie) najwaŜniejsze połączenia stawowe układu kostnego
zwierzęcia,
– rozróŜnić na modelu lub schemacie kości szkieletu osiowego.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
– organizowanie i planowanie zajęć,
– pracy w zespole,
– oceniania pracy w zespole.
Metody nauczania–uczenia się:

– metoda tekstu przewodniego.
Formy organizacyjne pracy uczniów:

– uczniowie pracują w grupach 2 – 4 osobowych
Czas trwania zajęć:

– 5 godzin dydaktycznych.
Środki dydaktyczne:
– zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla kaŜdego zespołu uczniowskiego,
– model układu kostnego zwierzęcia,
– modele połączeń stawowych kości,
– zestaw pytań prowadzących,
– kartki papieru formatu A4, pisaki.
Zadania dla ucznia:
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.

7
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.
Faza właściwa
Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1. Jaki układ narządów zaliczysz do biernego a jaki do czynnego narządu ruchu?
2. Jak zbudowana jest kość?
3. Jak klasyfikujemy kości w układzie kostnym?
4. Z jakich zasadniczych części składa się kościec i jaką rolę spełnia w organizmie?
5. Jak połączone są kości w układzie kostnym?
6. Jak zbudowany jest staw kostny?
7. Jakie są rodzaje stawów?
8. Jaki jest zakres moŜliwości biernej części układu ruchu zwierząt?
9. Jakie kości tworzą kostny układ głowy?
10. Jakie odcinki rozróŜnia się w kończynie piersiowej (przedniej) i kończynie miednicowej
(tylnej)?
Faza II. Planowanie

1. Uczniowie określają funkcje układu kostnego.
2. Uczniowie wymieniają przykłady rozwiązań anatomicznych umoŜliwiających realizację
funkcji kośćca.
3. Uczniowie analizują zsynchronizowaną współpracę układów: nerwowego, mięśniowego,
kostnego i narządów zmysłu,
4. Uczniowie rozmieszczają się na schematach połączenia kości.
Faza III. Ustalenie

1. Uczniowie pracując w zespołach proponują schematy połączeń stawowych.
2. Uczniowie łączą w pary rodzaje stawów.
3. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność wykonanych schematów oraz toku
rozumowania, podczas rysowania połączeń stawowych w projektowanych przykładach.
Faza IV. Wykonanie

1. Uczniowie rysują na papierze formatu A4 schemat układów połączeń stawowych
u zwierząt.
2. Uczniowie dobierają połączenia zgodnie ze schematami.
3. Uczniowie łączą układy ruchu zgodnie z instrukcją.
Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność zaprojektowanych układów ruchu
i połączeń stawowych. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonania zadania.
2. Po uzyskaniu aprobaty nauczyciela prezentują swoje opracowanie na forum grupy.
3. Uczniowie sprawdzają poprawność działania układów ruchu u zwierząt.
Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im
trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać w przyszłości.

8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca: ………………………………………………………..
Modułowy program nauczania: technik weterynarii
Moduł: Podstawy zawodu 322[14].O1
Jednostka modułowa: Określanie cech anatomicznych zwierząt 322[14].O1. 02
Temat: Preparowanie układu pokarmowego.

Cel ogólny: Wypreparowanie z materiału prosektoryjnego narządów układu pokarmowego
zwierząt gospodarskich.
Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

– określić technikę otwierania jamy brzusznej,
– określić zasady wyjmowania narządów z jamy brzusznej,
– opisać sposoby utrwalania narządów zwierząt gospodarskich,
– wypreparować narządy układu pokarmowego: jelita i Ŝołądek,
– utrwalić wypreparowane narządy.
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
– organizowanie i planowanie zajęć,
– pracy w zespole,
– oceniania pracy w zespole.
Metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia laboratoryjne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:

– uczniowie pracują w grupach 2 osobowych.
Czas trwania zajęć:

– 4 godzin dydaktycznych.
Uczestnicy: uczniowie technikum weterynarii.
– stół sekcyjny,
– noŜe sekcyjne,
– noŜyczki jelitowe,
– słoje z formaliną.
Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.
2. Wyjaśnienie tematu i określenie celu zajęć.
3. Wprowadzenie do tematu:
– określenie zasad otwierania jamy brzusznej,
– określenie zasad wyjmowania narządów jamy brzusznej.
4. Realizacja tematu:
– określenie zasad preparowania układu pokarmowego:
praca w zespołach 2 osobowych,
– nauczyciel dokonuje podziału grupy na zespoły,

9
– uczniowie zapoznają się z techniką preparowania układu pokarmowego,
– nauczyciel wyjaśnia zasady wykonania ćwiczenia,
– nauczyciel zapisuje schemat postępowania na tablicy,
– uczniowie wykonują ćwiczenie wg schematu przestawionego przez nauczyciela,
– nauczyciel w czasie pracy uczniów udziela im rad i wskazówek.
5. Prezentacja wykonania ćwiczenia:
– po wykonaniu zadania przedstawiciele zespołów prezentują wyniki pracy.
6. Podsumowanie zajęć:
– nauczyciel ocenia wyniki pracy poszczególnych zespołów i uzasadnia ocenę.

10
5. ĆWICZENIA
5.1. Budowa komórek, tkanek i narządów organizmu zwierzęcego
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wyodrębnij elementy budowy komórki zwierzęcej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego
wykonania z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować schemat budowy komórki zwierzęcej,
2) wyodrębnić elementy budowy komórki i wskazać na schemacie,
3) opisać schemat budowy komórki zwierzęcej,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:

− ćwiczenia laboratoryjne.
– schemat budowy komórki zwierzęcej lub preparat mikroskopowy,
– mikroskop,
– przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Rozpoznaj elementy budowy tkanki na otrzymanym schemacie (preparacie
mikroskopowym), nazwij ją i scharakteryzuj jej budowę.
Uczeń powinien:
1) przeanalizować otrzymany schemat budowy tkanki,
2) wyodrębnić elementy tkanki i wskazać je na schemacie,
3) opisać jej budowę,

− ćwiczenia laboratoryjne.

11
– schemat budowy tkanki zwierzęcej (np. nerwowej) lub preparat mikroskopowy,
– mikroskop,
− przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Rozpoznaj rodzaje nabłonków.
Uczeń powinien:
1) przeanalizować otrzymane preparaty mikroskopowe (schematy budowy nabłonków),
2) wyodrębnić elementy budowy nabłonków,
3) określić ich rodzaj,
4) wymienić narządy, w których występują,

– ćwiczenia przedmiotowe,
– schematy budowy tkanek nabłonkowych lub preparaty mikroskopowe,
− mikroskop,

12
5.2. Budowa poszczególnych układów organizmu zwierzęcego
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
RozróŜnij kości: czaszki, tułowia i kończyn na modelu krowy.
Uczeń powinien:
1) rozróŜnić i nazwać poszczególne kości czaszki,
2) rozróŜnić i nazwać poszczególne kości tułowia,
3) rozróŜnić i nazwać poszczególne kości kończyn,
4) porównać układ kostny u poszczególnych gatunków zwierząt,
5) określić i rozróŜnić rodzaje połączeń poszczególnych kości.

– ćwiczenia praktyczne.
– modele układów kostnych zwierząt gospodarskich,
– arkusz do wykonania ćwiczenia.
Ćwiczenie 2
RozróŜnij w organizmie zwierzęcia mięśnie szkieletowe: głowy, tułowia i kończyn.
Uczeń powinien:
1) rozróŜnić mięśnie szkieletowe głowy,
2) rozróŜnić mięśnie szkieletowe tułowia,
3) rozróŜnić mięśnie szkieletowe kończyn,
4) rozróŜnić narządy pomocnicze mięśni i opisać je.


13
Środki dydaktyczne
– tablice poglądowe,
– foliogramy,
– fazogramy,
Ćwiczenie 3
Określ budowę wytworów rogowych skóry.
Uczeń powinien:
1) wyróŜnić wytwory rogowe skóry,
2) określić budowę włosa na otrzymanym schemacie,
3) określić budowę wymienia na otrzymanym schemacie,
4) określić budowę kopyta na otrzymanym schemacie,
5) określić budowę rogu na otrzymanym schemacie,
6) sformułować wnioski i przedstawić je na forum grupy.

– tablice poglądowe,
– schematy budowy wytworów rogowych,
– foliogramy,
– fazogramy,
Ćwiczenie 4
Rozpoznaj uzębienia zwierząt domowych. Określ wiek zwierzęcia na podstawie
uzębienia.
Uczeń powinien:
1) określić budowę zęba,
2) wyodrębnić rodzaje zębów występujących u zwierząt gospodarskich,
3) rozpoznać uzębienie poszczególnych zwierząt gospodarskich,
4) określić róŜnice uzębienia poszczególnych gatunków zwierząt,
5) określić wiek zwierzęcia na podstawie uzębienia

14
– schematy budowy zęba,
– modele uzębienia zwierząt gospodarskich,

15
5.3. Preparowanie narządów i układów
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wyodrębnij elementy morfologiczne płuc.
wykonania z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Ćwiczenie naleŜy
przeprowadzić w prosektorium, uczniowie powinni być wyposaŜeni w środki ochrony
osobistej (fartuch biały, rękawiczki, czepek, buty). Ćwiczenie naleŜy wykonywać
z zachowaniem szczególnej ostroŜności.
Uczeń powinien:
1) przeczytać rozdział poradnika dla ucznia dotyczący zasad otwierania klatki piersiowej
oraz zasad wyjmowania narządów z klatki piersiowej,
2) wypreparować płuca z otrzymanego materiału prosektoryjnego,
3) wyodrębnić elementy budowy płuc,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

– narzędzia do preparowania układów i narządów,
– materiał prosektoryjny.
Ćwiczenie 2
Wypreparuj serce i określ jego budowę.
Uczeń powinien:
1) przeczytać rozdział poradnika dla ucznia dotyczący zasad otwierania klatki piersiowej
oraz zasad wyjmowania narządów z klatki piersiowej,
2) wypreparować serce z otrzymanego materiału prosektoryjnego,
3) określić elementy budowy serca,

16
Ćwiczenie 3
Wypreparuj narządy układu pokarmowego.
Uczeń powinien:
1) przeczytać rozdział poradnika dla ucznia dotyczący zasad otwierania jamy brzusznej oraz
zasad wyjmowania narządów z jamy brzusznej,
2) wypreparować z otrzymanego materiału prosektoryjnego jelita oraz Ŝołądek,
3) zaprezentować wyniki ćwiczenia

Ćwiczenie 4
Wypreparuj narządy układu moczowego.
Uczeń powinien:
2) wypreparować z otrzymanego materiału prosektoryjnego nerki, nadnercza, moczowody,
pęcherz moczowy,

17
Ćwiczenie 5
Wypreparuj narządy układu rozrodczego.
Uczeń powinien:
2) wypreparować z otrzymanego materiału prosektoryjnego narządy układu rozrodczego
samczego lub samiczego

Ćwiczenie 6
Wypreparuj narząd ośrodkowego układu nerwowego.
Uczeń powinien:
zasad otwierania czaszki,
2) wypreparować z otrzymanego materiału prosektoryjnego mózg,

18
– imadło,
Ćwiczenie 7
Określ charakterystyczne cechy budowy ptaka grzebiącego i wodnego.
Uczeń powinien:
1) wypreparować układy narządów kury,
2) określić budowę poszczególnych jej układów,
3) wypreparować układy narządów kaczki,
4) określić budowę poszczególnych jej układów,
5) porównać budowę kury i kaczki,
6) wyróŜnić charakterystyczne cechy budowy anatomicznej róŜniące kurę i kaczkę,
7) sformułować wnioski i zaprezentować je na forum grupy.

– ćwiczenia przedmiotowe.
– materiał prosektoryjny: kura, kaczka,
– modele budowy ptaka grzebiącego i wodnego,
– arkusz do wykonania ćwiczenia,
– przybory do pisania.

19
6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Określanie cech

anatomicznych zwierząt”
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
− zadania 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 20 są z poziomu podstawowego,
− zadania 6, 9, 11, 17, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące

oceny szkolne:
− dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
− dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
− dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
− bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. a, 4. a, 5. c, 6. b 7. b, 8. c, 9. b, 10. c, 11. b,

12. c, 13. c, 14. b, 15. d, 16. b, 17. b, 18. a, 19. c, 20. d
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedź
1. Określić komórki zwierzęcej B P c
2. Określić budowę kości B P a
3. RozróŜnić tkanki występujące w narządach
A P a
wewnętrznych zwierząt
4. Określić budową kręgosłupa B P a
5. Rozpoznać kości A P c
6. Ocenić rolę mięśni D PP b
7. RozróŜnić narządy pomocnicze mięśni A P b
8. Rozpoznać Ŝołądek A P c
9. Ocenić długość poszczególnych odcinków
D PP b
przewodu pokarmowego
10. Rozpoznać jelito grube A P c
11. Scharakteryzować budowę dróg wyprowadzających
D PP b
mocz
12. Określić budowę zęba B P c
13. Rozpoznać kosmki jelitowe A P c
14. Określić budowę błon wyściełających układ
B P b
pokarmowy
15. Rozpoznać narządy układu pokarmowego A P d

20
16. Określić budowę serca B P b
17. Ocenić unaczynienie warstw jajnika D PP b
18. Rozpoznać budowę mózgowia A P a
19. Uzasadnić rozpoznanie elementów budowy oka D PP c
20. Rozpoznać budowę układu pokarmowego kury A P d
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na testowanie.
9. Na kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliŜającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia

1) Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2) Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3) Przeczytaj zestaw zadań testowych.
4) Test zwiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są cztery moŜliwości odpowiedzi.
Tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.
5) Udziel odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, wstawiając w odpowiedniej
rubryce znak X.W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.
6) Pracuj samodzielnie.
7) Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:

− instrukcja,
− zestaw zadań testowych,
− karta odpowiedzi.

21
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. W komórkach zwierzęcych nie występuje

a) cytoplazma.
b) błona komórkowa.
c) plastydy.
d) jądro.
2. Błona otaczająca z zewnątrz wszystkie kości to

a) okostna.
b) osierdzie.
c) omięsna.
d) przydanka.
3. W ścianie przewodu pokarmowego występuje tkanka

a) mięśniowa gładka.
b) poprzecznie prąŜkowana.
c) podłuŜnie prąŜkowana.
d) mięśniowa sercowa.
4. Odcinek szyjny kręgosłupa składa się z

a) 7 kręgów.
b) 13 kręgów.
c) 6 kręgów.
d) 8 kręgów.
5. Rysunek przedstawia
a) Ŝebro.
b) obręcz barkową.
c) łopatkę.
d) Ŝuchwę.
6. NajwaŜniejszym mięśniem wdechowym jest

a) mięsień najdłuŜszy grzbietu.
b) przepona.
c) mięsień prosty klatki piersiowej.
d) mięsień poprzeczny klatki piersiowej.
7. Narządy pomocnicze mięśni to

a) brzusiec.
b) powięzie.
c) przepona.
d) rzepka.
a) Ŝołądek jednokomorowy prosty.
b) Ŝołądek jednokomorowy złoŜony.
c) Ŝołądek wielokomorowy prosty.
d) Ŝołądek wielokomorowy złoŜony.

22
9. NajdłuŜszym odcinkiem przewodu pokarmowego jest
a) przełyk.
b) jelito cienkie.
c) jelito grube.
d) odbytnica.

a) przełyk.
b) jelito cienkie.
c) jelito grube.
d) odbytnicę.
11. Drogi wyprowadzające mocz u krowy stanowią

a) kielichy nerkowe, miedniczki nerkowe, moczowody, pęcherz moczowy, cewka
moczowa.
b) kielichy nerkowe, moczowody, pęcherz moczowy, cewka moczowa.
c) miedniczki nerkowe, moczowody, pęcherz moczowy, cewka moczowa.
d) kielichy nerkowe, miedniczki nerkowe, moczowody, cewka moczowa.
12. Zagłębienia powstające przez wpuklenie szkliwa do środka korony zęba nazywamy
a) szkliwem.
b) zębiną.
c) rejestrami.
d) okrajkami.
13. Rysunek przedstawia budowę

a) włosa.
b) brodawki.
c) kosmka jelitowego.
d) zęba.
14. Błona pokryta kosmkami jelitowymi występuje

a) w jelicie grubym.
b) w jelicie cienkim.
c) w jelicie prostym.
d) w jelicie ślepym.

a) płuca.
b) oskrzela.
c) pęcherzyka płucnego.
d) tchawicy.

23
16. Worek osierdziowy tworzą
a) nasierdzie oraz osierdzie.
b) nasierdzie oraz wsierdzie.
c) wsierdzie oraz osierdzie.
d) osierdzie.
17. Rysunek przedstawia budowę jajnika. Widoczne są dwie

warstwy. Warstwą bogatą unaczynioną jest
a) warstwa zewnętrzna, którą nazywamy rdzeniem.
b) warstwa wewnętrzna, którą nazywamy rdzeniem.
c) warstwa zewnętrzna, którą nazywamy korą.
d) warstwa wewnętrzna, którą nazywamy korą.

a) mózgowia.
b) kresomózgowia.
c) móŜdŜku.
d) kory mózgowej.
19. Wskazany (3) na rysunku element oka to

a) rogówka, poniewaŜ jest w przedniej części oka i jest
włóknista.
b) ciało szkliste, poniewaŜ wypełnia komorę oka.
c) soczewka, poniewaŜ znajduje się bezpośrednio za tęczówką.
d) siatkówka, poniewaŜ stanowi najbardziej wewnętrzną część
oka.

a) układ pokarmowy kury.
b) układ pokarmowy kaczki.
c) układ oddechowy kury.
d) układ oddechowy kaczki.

24
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko...............................................................................
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
Odpowiedzi Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:

25
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Określanie cech
anatomicznych zwierząt”
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
− zadania 1, 3, 5, 6, 8, 9,11, 12, 14, 15, 16, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
− zadania 2, 4, 7, 10, 13, 14, 15 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące

oceny szkolne:
− dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,
− dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
− dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
− bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 6 z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. b, 3. b, 4. c, 5. b, 6. c, 7. a, 8. d, 9. b, 10. a, 11. a,

12. c, 13. c, 14. b, 15. a, 16. a, 17. b, 18. b, 19. a, 20. c
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedź
1. WyróŜniać błony mięśniowe. B P d
2. Scharakteryzować tkanki C PP b
3. Określać budowę kręgosłupa B P b
4. Przeanalizować elementy połączeń układu kostnego D PP c
5. Określić budowę naskórka B P b
6. WyróŜnić rodzaje włosów u zwierząt B P c
7. Przeanalizować elementy budowy układu
D PP a
oddechowego
8. RozróŜnić narządy krwiotwórcze A P d
9. RozróŜnić gruczoły A P b
10. Uzasadnić rozpoznanie narządów układu
D PP a
pokarmowego
11. Określić budowę jelita cienkiego B P a
12. Rozpoznać elementy budowy narządów układu
A P c
rozrodczego
13. Scharakteryzować gruczoły przewodu
C PP c
moczowo−płciowego
14. Ocenić wielkość komór Ŝołądka przeŜuwaczy D PP b
15. Scharakteryzować budowę opon mózgowych C PP a
16. Rozpoznać narządy zmysłów A P a
17. Określić budowę układu kostnego B P b
18. Rozpoznać budowę jaja A P b
19. WyróŜnić przydatki głowowe B P a
20. Określić budowę układu pokarmowego u ptaków B P c

26
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na testowanie.
9. Na kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliŜającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie.
7. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:

− instrukcja,
− zestaw zadań testowych,
− karta odpowiedzi.

27
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Błona w kształcie pochewki otaczająca komórki mięśniowe na zewnątrz, to

a) sarkolemma.
b) okostna.
c) sarkoplazma.
d) omięsna zewnętrzna.
2. Tkankę chrzęstną zaliczamy do tkanki

a) nabłonkowej.
b) łącznej.
c) mięśniowej.
d) nerwowej.
3. Pierwszy krąg odcinka szyjnego nie mający trzonu nazywamy

a) kolczystym.
b) atlasem.
c) mieczykowatym.
d) piersiowym.
4. Rysunek przedstawia Ŝebro, które łączy się

stawowo z kręgami piersiowymi za pomocą
a) wyrostka jarzmowego.
b) wyrostka mieczykowatego.
c) główki i guzka.
d) wyrostka kolczystego.
5. Naskórek jest zbudowany z nabłonka

a) nabłonka jednowarstwowego walcowatego.
b) nabłonka wielowarstwowego płaskiego.
c) nabłonka jednowarstwowego sześciennego .
d) nabłonka przejściowego.
6. Włosy u świni nazywamy

a) runem.
b) sierścią.
c) szczeciną.
d) wełną.
7. Płuca okrywa
a) błona surowicza zwana opłucną płucną.
b) błona śluzowa zwaną opłucną ścienną.
c) nabłonek migawkowy opłucnowy.
d) nabłonek śródpiersiowy.

28
8. Do narządów krwiotwórczych nie naleŜy
a) śledziona.
b) wątroba.
c) szpik kostny.
d) trzustka.
9. Gruczołami zaściennymi przewodu pokarmowego są

a) kubki smakowe.
b) ślinianki.
c) gruczoły potowe.
d) gruczoły węchowe.

a) Ŝołądek konia, poniewaŜ jest to Ŝołądek
jednokomowy.
b) Ŝołądek krowy, poniewaŜ jest to
Ŝołądek wielokomorowy.
c) nerkę konia, poniewaŜ jest gadka.
d) nerkę krowy, poniewaŜ ma kształt
fasoli.
11. W skład jelita cienkiego wchodzi

a) dwunastnica.
b) okręŜnica.
c) prostnica.
d) jelito ślepe
12. Wskazany na rysunku (oznaczony liczbą 7)

to
a) nasieniowód.
b) trzon macicy.
c) róg macicy.
d) jajowód.
13. Gruczoł okrywający szyjkę pęcherza moczowego i stanowiący początkowy odcinek

samczego przewodu moczowo−płciowego to
a) gruczoł pecherzykowy.
b) gruczoł opuszkowow−cewkowy.
c) gruczoł krokowy.
d) gruczoł jamisty.

29
14. Największa komora Ŝołądka krowy jest
a) czepiec.
b) Ŝwacz.
c) księgi.
d) trawieniec.
15. Pajęczynówka jest

a) bogato unaczyniona.
b) pozbawiona naczyń.
c) grubą błona łącznotkankową
d) tworzy sploty naczyniowe.
16. Rysunek przestawia

a) ucho.
b) mostek.
c) miednicę.
d) staw kolanowy.
17. Łączy kręgi piersiowe z Ŝebrami

a) obojczyk.
b) mostek.
c) kręgosłup.
d) rzepka.
18. Rysunek przestawia

a) budowę komórki jajowej.
b) budowę jaja.
c) przekrój przez księgi u przeŜuwaczy.
d) przekrój ciałka nerkowego
19. Przydatki głowowe występują u

a) kur.
b) kaczek.
c) owiec.
d) kóz.
20. U ptaków jelito grube kończy się

a) odbytem.
b) gruczołem kuprowym
c) stekiem.
d) wolem.

30
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko...............................................................................

Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
Odpowiedzi Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:

31
7. LITERATURA
1. Akajewski A.: Anatomia zwierząt domowych. T. I, II. PZWRiL, Warszawa 1994
2. Grzegorek J., Jastrzębska E., Pyłka- Gutowska E.: Zoologia. Prószyński i spółka,
Warszawa 1994
3. Janowicz K.: Zarys anatomii zwierząt domowych Wyd. ART., Olsztyn 2003
4. Jurd R.: Biologia zwierząt. Krótkie wykłady. PWN, Warszawa 2003
5. Kobryń H., Kobryńczuk F.: Anatomia zwierząt. T. 3. PWN, Warszawa 2006
6. Koźniewski S., Pilarski W.: Anatomia i fizjologia zwierząt. PWRiL, Warszawa 1988
7. Krysiak K., ŚwieŜyński K.: Anatomia zwierząt. T. 2. PWN, Warszawa 2001
8. Krysiak K., Kobryń H., Kobryńczuk F.: Anatomia zwierząt. T. 1. PWN, Warszawa 2005
9. Kuryszko J. Zarzycki J.: Histologia zwierząt. PWRiL, Warszawa 2000
10. Lewiński W.,Prokopp J.,SkirmunttG.,Walkiewicz J.:Biologia.Operon, Gdynia 2005
11. Loeffer K.: Anatomia i fizjologia zwierząt domowych. PZWL, Warszawa 2002
12. Langenfeld M.S.: Anatomia kury. PWN, Warszawa–Kraków 1992
13. Milart Z.: Anatomia topograficzna zwierząt domowych. PWRiL, Warszawa 1998
14. Milart Z.: Anatomiczne mianownictwo weterynaryjne. PWRiL, Warszawa 2002
15. Minksztym W.: Podstawy produkcji zwierzęcej. Zeszyt 1. Anatomia zwierząt. Hortpress,
Warszawa1994
16. Pietrzak M., Gołębiowska M.: Podstawy anatomii i fizjologii zwierząt gospodarskich,
PWR i L.1996
17. Popesco P.: Atlas anatomii topograficznej zwierząt domowych. PWRiL, Warszawa 1995
18. Przepolewska M., Kobryń H., Bartyzel B., Szara T.: Zarys anatomii zwierząt domowych
2006
19. Roskosz Rawicki.: Elementy anatomii zwierząt gospodarskich. PWRiL, Warszawa 1995
20. Rotkiewicz T., Krasnodębska – Depta A., Koncicki A.: Patomorfologiczne metody
badania zwierząt, Wydawnictwo ART, Olsztyn 1999
21. Rotkiewicz T.: Patomorfologia komórek i tkanek zwierząt. Wydawnictwo Uniwersytetu
Warmińsko – Mazurskiego, Olsztyn 2004
Literatura metodyczna:
1. Dretkiewicz – Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994
2. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu ITeE. Radom 2000

32

02 - Określanie Cech Anatomicznych Zwierząt

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

02 - Określanie Cech Anatomicznych Zwierząt

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

02 - Określanie Cech Anatomicznych Zwierząt

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MINISTERSTWO EDUKACJI

Określanie cech anatomicznych zwierząt

Poradnik dla nauczyciela

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[14].O1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone róŜnymi metodami ze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

Schemat układu jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Temat: Budowa układu kostnego zwierząt.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

Metody nauczania–uczenia się:

Formy organizacyjne pracy uczniów:

Czas trwania zajęć:

Zadania dla ucznia:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza II. Planowanie

Faza III. Ustalenie

Faza IV. Wykonanie

Faza VI. Analiza końcowa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Temat: Preparowanie układu pokarmowego.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

Metody nauczania–uczenia się:

Formy organizacyjne pracy uczniów:

Czas trwania zajęć:

Uczestnicy: uczniowie technikum weterynarii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

Sposób wykonania ćwiczenia

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

Sposób wykonania ćwiczenia

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Zalecane metody nauczania–uczenia się: