Karol Darwin i jego dowody na temat ewolucji

Slajd 1

Ponad 200 lat temu, 12 lutego 1809 roku, urodził się Charles Robert Darwin (czyli Karol
Darwin), angielski przyrodnik, botanik, geolog, autor teorii ewolucji. W czasie 5-letniej
podróży dookoła świata zebrał zbiory zoologiczne, botaniczne i geologiczne. Zdobyte
materiały, jego doświadczenia i obserwacje stały się podstawą dorobku nauki i ukształtowały
jego myśl ewolucyjną.
Jeden z najsłynniejszych biologów na świecie zasłynął zwłaszcza opublikowaną w 1859 roku
książką "O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego, czyli zachowanie
uprzywilejowanych ras w walce o przeżycie".

Charles Robert Darwin

Slajd 2

Karol Darwin - wczesne lata

Od dzieciństwa jego największą pasją była przyroda. Jeszcze w szkole zafascynowało go

myślistwo i często brał udział w polowaniach. Nie mógł za to pochwalić się dobrymi
wynikami w nauce, a nauczyciele uważali, że intelektualnie jest rozwinięty gorzej niż
przeciętni chłopcy w jego wieku. Ojciec posłał go więc na Uniwersytet do Edynburga, gdzie
starszy brat Karola studiował medycynę. Studia lekarskie nie interesowały jednak młodego
Karola Darwina, więc po dwóch latach je porzucił. Ojciec, widząc brak zainteresowania syna
nauką, zasugerował mu, by został duchownym. Po zastanowieniu Karol zdecydował się na
podjęcie studiów teologicznych na Uniwersytecie w Cambridge, głównie dlatego, że miała
mu ona zapewnić dochodową posadę duchownego. Podczas trzyletnich studiów Darwin
poświęcał się jednak głównie swojej nowej pasji - entomologii, a z zainteresowaniem słuchał
jedynie wykładów z botaniki anglikańskiego duchownego, znakomitego profesora biologii
Johna Stevensa Henslowa.

Dzięki znajomości z Henslowem, Karol Darwin nie tylko mógł porozmawiać o swoich
pasjach, ale też uzyskał pomoc w nadrobieniu zaległości i przygotowaniu się do końcowych
egzaminów w Cambridge.
 Fot. Siedmioletni Karol Darwin w 1816, By Ellen Sharples

Slajd 3

Karol Darwin - zbieranie doświadczeń

Przełomowym momentem w jego życiu było zaproszenie przez kapitana Roberta FitzRoya na
rejs okrętem "Beagle". W 1831 roku wyruszył - jako członek wyprawy badawczej
organizowanej przez rząd - w pięcioletnią wyprawę wzdłuż wschodnich i zachodnich
wybrzeży Ameryki Południowej. Podczas podróży spisywał wszelkie informacje dotyczące
świata zwierząt, które spotykał na lądzie. Badał ssaki, ptaki, rośliny ale również szczątki
kopalne i twory geologiczne.

Podróż na Beagle była początkiem procesu tworzenia słynnej teorii ewolucji. By Conrad Martens (1801 - 21 August 1878)

Slajd 4
Jednym z najbardziej intrygujących Darwina zwierząt były zięby z Wysp Galapagos: 14
gatunków ptaków rozrzuconych po wyspach, każdy mający szczególne cechy. Obserwując
zięby Darwin doszedł do wniosku, że wszystkie te gatunki są do siebie bardzo podobne, jakby
pochodziły od wspólnego przodka. Na początku stulecia francuski przyrodnik Jan Lamarck
ogłosił teorię, w której sugerował, że pojedyncze osobniki nabywają w ciągu życia cechy
pozwalające na przystosowanie się do środowiska, w którym żyją.

Ilustracja: "Darwin's finches," John Gould

Darwin odrzucił teorię Lamarcka, gdyż takie nabyte przystosowanie nie może być
przekazywane potomstwu (np. syn nie dziedziczy braku ręki, którą amputowano ojcu).
Darwin zaproponował teorię opartą na fakcie: młode zwierzęta są produkowane w wielkiej
liczbie lecz większość z nich ginie, zanim osiągnie dojrzałość płciową. Darwin zauważył
również, że wszystkie zwierzęta powstałe w wyniku rozmnażania płciowego wykazują
zmienność ubarwienia, kształtu, zachowania i wielu innych cech. Niektóre z tych cech
pomagają, inne przeszkadzają w walce o przetrwanie. Aby miało to jakikolwiek wpływ na
ewolucję, korzystne cechy muszą być przekazywane następnym pokoleniom.

Slajd 5
Darwin wierzył, że rzeczywiście ma to miejsce i chociaż nie miał żadnego pojęcia o prawach
genetyki jego intuicja go nie myliła. Tak więc, według teorii Darwina, zięby z Galapagos
powstały wskutek zróżnicowanego przetrwania i rozmnażania się osobników posiadających
korzystne cechy – proces ten został przez Darwina nazwany doborem naturalnym.
Zastanawiał się jednak dlaczego powstało aż tyle gatunków? Na odpowiedź trafił na wyspach
Galapagos. Na każdej z wysp żyła inna rasa olbrzymich żółwi lądowych. Darwin uważał, że
wszystkie rasy powstały od tego samego przodka, który w jakiś sposób znalazł drogę na różne
wyspy i wytworzył tam rasy, które bytują w izolacji od sąsiadów. Dobór naturalny
spowodował, że przystosowały się one do lokalnych warunków środowiska, a izolacja
geograficzna spowodowała, że odmiany żyjące na poszczególnych wyspach nie mogły się ze
sobą krzyżować.

Slajd 6
Według teorii występujące na różnych wyspach różne gatunki zięb powstały w ten sam
sposób, ale różne gatunki zięb na tej samej wyspie wykształciły się wskutek kolonizacji
różnych środowisk i modyfikacji, przystosowujących ptaki do lokalnych warunków danego
środowiska. Tak więc populacja zięb żerująca na kaktusach powstała w inny sposób niż
populacja żyjąca w zadrzewieniach. Na samym początku te dwie rasy mogły się ze sobą
krzyżować do pewnego stopnia, ale różnice w zachowaniu się osobników z różnych grup
stopniowo ograniczały ten proces, aż do powstania bariery genetycznej, która uniemożliwiła
krzyżowanie się osobników z różnych grup środowiskowych. Od tej pory zaczęły być one
odrębnymi gatunkami.

Slajd 7

Teoria Darwina

Teoria ewolucji opracowana przez Karola Darwina zakłada, że organizmy żywe ewoluują
dzięki rywalizacji osobników. Walkę o światło, wodę, pożywienie przeżyją jedynie najlepiej
przystosowane, najsilniejsze jednostki. Później swoje najmocniejsze i najkorzystniejsze dla
przetrwania cechy przekażą potomstwu. Prowadzi to do rozbieżności cech w następnych
pokoleniach, formowania organizmów różniących się znacznie od form wyjściowych i
powstawania nowych gatunków.
Jedną z rewolucyjnych myśli Karola Darwina - powstałych w efekcie teorii ewolucji - była
teza o istnieniu wspólnego przodka człowieka i małpy człekokształtnej. Spowodowała ona
rewolucję światopoglądową, której efektem było postrzeganie człowieka jako części
nieustannie zmieniającej się przyrody. Swoje przemyślenia dotyczące tej kwestii uczony
zawarł w dziele "O pochodzeniu człowieka".

Slajd 8

Darwin sformułował cztery główne twierdzenia:

- świat istot żywych nie jest niezmienny
- proces zmian jest ciągły i stopniowy
- wszystkie gatunki są ze sobą spokrewnione
- zmiany ewolucyjne są wynikiem doboru naturalnego.

Dwie pierwsze tezy zostały przyjęte jeszcze za życia Darwina. Niezbitych dowodów na
potwierdzenie trzeciej dostarczyła dopiero biologia molekularna. Teza czwarta zyskała
potwierdzenie dzięki badaniom ekologicznym i biogeograficznym.
W 1858 roku Karol Darwin wydał dzieło pt. „O powstawaniu gatunków”, w którym opisał
swoją teorią wyjaśniającą mechanizmy ewolucji.

Slajd 9

Swoją teorią Darwin oparł na następujących prawach:

-prawo zmienności powszechnej i bezkierunkowej, które mówi, że gatunki charakteryzuje
duża zmienność dziedziczna i nie dziedziczna, jedynie zmiany dziedziczne mają znaczenie w
ewolucji,
- prawo olbrzymiej różnorodności organizmów, które mnożą się w postępie geometrycznym,
- prawo walki o byt, która jest mechanizmem ograniczającym nadmierną liczbę organizmów,
walka o byt może się odbywać bezpośrednio między dwoma różnymi gatunkami w układzie
ofiara - drapieżnik lub pośrednio, w obrębie jednego gatunku w wyniku konkurencji o tę samą
niszę ekologiczną,
- prawo dziedziczenia, które mówi, że osobniki, które przeżyły przekazują korzystne cechy
swemu potomstwu,

Slajd 10

- prawo doboru naturalnego - w walce o byt przeżywają osobniki najlepiej przystosowane,

formy pośrednie wymierają, co prowadzi do coraz większej rozbieżności cech w następnych
pokoleniach i powstania z czasem form bardzo różniących się od form wyjściowych i
powstawania nowych gatunków.
Zaproponowane przez Darwina wyjaśnienie powstawania zmian ewolucyjnych było tak
proste i logicznie udokumentowane, że szybko zostało przyjęte przez większość biologów.

Slajd 11

DRZEWO DARWINA
Schemat ilustruje przebieg procesu ewolucyjnego i wyraża ideę historii gatunkowej – według:
K. Darwin, „O powstawaniu gatunków”, s. 119. Obraz ten szkicuje „drogi” rozwoju
ewolucyjnego gatunku(ów).
 Rys. Drzewo Darwina

Slajd 12
Darwin zaproponował, że gatunki mogą się zmieniać w czasie, że nowe gatunki pochodzą od
wcześniej istniejących gatunków i że wszystkie gatunki mają wspólnego przodka. W tym
modelu każdy gatunek ma swój własny unikalny zestaw dziedzicznych (genetycznych) różnic
od wspólnego przodka, które gromadziły się stopniowo w bardzo długich okresach.
Powtarzające się rozgałęzienia, w których nowe gatunki odrywają się od wspólnego przodka,
wytwarzają wielopoziomowe „drzewo”, które łączy wszystkie żywe organizmy.
Darwin nazwał ten proces, w którym grupy organizmów zmieniają swoje dziedziczne cechy z
pokolenia na pokolenie, jako „pochodzenie z modyfikacją”. Dziś nazywamy to ewolucją.
Szkic Darwina zamieszczony powyżej ilustruje jego pomysł, pokazując, jak jeden gatunek z
czasem może się rozgałęziać na dwa i jak ten proces może się powtarzać wiele razy w
„drzewie genealogicznym” grupy pokrewnych gatunków.

Slajd 13

Charles Robert Darwin był człowiekiem, który na podstawie prostych obserwacji dokonał
przełomu w dziedzinie ewolucjonizmu. Stworzył darwinizm, który opisany został w książce
„O powstaniu gatunków drogą doboru naturalnego”. Zawarł w niej informacje o tym, że
gatunki powstają z innych gatunków drogą ewolucji, której podstawowym mechanizmem jest
dobór naturalny, czyli mechanizm wywołany konkurencją wewnątrzgatunkową.

Dziękuję za uwagę 😊