‫اول‬

‫بخش ّ‬

‫استفاده از نرم​افزار اتوکد در نقشه​کشی‬

 ‫اول‬
‫فصل ّ‬

‫استفاده از اتوکد در ترسیمات مقدماتی‬

‫هدف​های رفتاری‪ :‬پس از پایان آموزش این فصل از هنرجو انتظار می​رود‪:‬‬
‫‪١‬ــ محیط اصلی اتوکد را توضیح دهد‪.‬‬
‫‪٢‬ــ نوار ابزارها مانند ‪ Layers Draw‬و …توضیح دهد‪.‬‬
‫‪٣‬ــ روش بازگشت از فرمان اجرا شده را توضیح دهد‪.‬‬
‫‪٤‬ــ چگونگی ورود اطالعات عددی و گزینشی به فرمان را توضیح دهد‪.‬‬
‫دکمه ‪ Enter‬را توضیح دهد‪.‬‬
‫‪٥‬ــ چگونگی استفاده از ٔ‬
‫‪٦‬ــ سیستم مختصات مناسب هر شکل را انتخاب کند‪.‬‬
‫‪٧‬ــ کلیه شکل زیرمجموعه ‪ Draw‬را در اتوکد انجام دهد‪.‬‬
‫‪8‬ــ در هنگام ترسیم شکل از ابزارهای کمکی مانند گیره شکل​ها‪ ،‬افقی و عمودی ترسیم مدوالر‪ ،‬ایزومتریک‬
‫استفاده کند‪.‬‬
‫‪٩‬ــ چکیده فرمان​های اتوکد با اعمال تغییرات دلخواه به​طور شخصی تنظیم کند‪.‬‬
 ‫‪4‬ــ منوها ‪ ،‬که همانند اکثر برنامه​ها‪ٔ ،‬‬
‫کلىه عملىات‪ ،‬تنظىمات‬ ‫‪5‬‬
‫‪1‬ــ‪١‬ــ محىط اصلى اتوکد‬
‫محىط کار اتوکد بخشى است که بىش​تر ترسىمات‪ ،‬مخصوصاً و فرمان ها در آن​ها موجود است‪.‬‬
‫صفحه‬
‫ٔ‬ ‫‪ 5‬ــ نوار وضعىت‪ ،6‬که مختصات جارى را در‬ ‫نقشه​هاى دو بعدى‪ ،‬در آن صورت می​گىرد‪ .‬اىن محىط به گونه​ای‬
‫طراحى شده که استفاده از روش هاى بصرى‪ 1‬ترسىم در اولوىت ترسىم نشان می​ دهد و نىز دکمه​ هاى کمکى ترسىم در آن قرار‬
‫قرار بگىرد‪ .‬در نتىجه کاربر مستقىماً آن چه را که رسم می​کند‪ ،‬دارد‪.‬‬
‫‪ 6‬ــ زبانه​هاى مدل سازى و جانماىى‪ 7‬که در بخش پاىىن‬ ‫می بىند و بر آن تسلط کامل دارد‪.‬‬
‫صفحه ترسىم قرار دارند‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫محىط کار اتوکد شامل بخش هاى زىر است‪:‬‬
‫‪7‬ــ شماىل ىو سى اس (‪  8)UCS‬ىا عالمت نماىش محورهاى‬ ‫صفحه ترسىم‪ ،2‬که عملىات اصلى رسم به صورت‬ ‫ٔ‬ ‫‪1‬ــ‬
‫صفحه ترسىم واقع است‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫مختصات که در ٔ‬
‫گوشه‬ ‫بصرى در آن اجرا می​شود‪.‬‬
‫صفحه ترسىم همراه با ماوس‬
‫ٔ‬ ‫‪ 8‬ــ نشانگر ترسىم‪ ،9‬که در‬ ‫‪2‬ــ خط فرمان‪ ،3‬که به منظور ورود اطالعات و داده​ها از‬
‫حرکت می​کند‪.‬‬ ‫صفحه کلىد استفاده می​شود‪.‬‬
‫در تصوىر زىر اجزاى محىط کار اتوکد به نماىش درآمده‬ ‫‪3‬ــ نوار ابزار‪ 4‬ىا دکمه​ ها‪،‬که براى اجراى فرمان هاى‬
‫است‪:‬‬ ‫کاربردى تر از آن​ها استفاده می​گردد‪.‬‬

‫را در خود دارند در کناره​هاى محىط نرم​افزار مشاهده می​کند‪.‬‬ ‫‪٢‬ــ‪١‬ــ نوار ابزارها‬
‫اىن نوارابزارها عبارت اند از‪:‬‬ ‫نوار ابزارها‪ ،‬که شامل دکمه​هاى کمکى اجراى فرمان ها‬
‫‪Draw, Layers, Modify, Properties, Standard,‬‬ ‫در نرم​افزارند‪ ،‬ىکى از کاربردى ترىن بخش هاى محىط کار اتوکد‬
‫‪Styles, Workspaces‬‬ ‫محسوب می​ شوند‪ .‬زمانى که ىک کاربر برنامه  اتوکد را اجرا‬
‫هر کدام از اىن نوار ابزارها شامل دکمه​هاى متعددى از‬ ‫می کند‪ ،‬چندىن نوار ابزار را که معمول ترىن فرمان هاى مورد نىاز‬
‫ ‪ V sua‬ــ‪1‬‬ ‫ ‪ D aw ng Sc een‬ــ‪2‬‬ ‫ ‪ Command L ne‬ــ‪3‬‬ ‫ ‪ Too ba‬ــ‪4‬‬ ‫‪ Menus‬ــ‪5‬‬
‫ ‪ Mode and Layou abs‬ــ‪ S a us ba 7‬ــ‪6‬‬ ‫ ‪ UCS Icon‬ــ ‪8‬‬ ‫‪ C ossha‬ــ‪9‬‬

‫‪3‬‬
‫داده شده​اند تا کاربر به راحتى تصاوىر دکمه​ها را با خود فرمان‬ ‫ىک گروه فرمان اند‪ .‬مثال ً نوار ابزار ‪ Draw‬مجموعه دکمه​هاى‬
‫تطابق دهد‪ .‬در زىر نوار ابزار ‪ Draw‬و بخشى از منوى آن نماىش‬ ‫فرمان هاى رسم را شامل می​شود که اىن فرمان ها در منوىى با‬
‫داده شده است‪.‬‬ ‫همىن نام در محىط اتوکد موجود است‪ .‬در نگارش هاى اخىر‬
‫اتوکد‪ ،‬شکل دکمه​هاى کمکى فرمان​هاى منوها در کنار آن​ها قرار‬

‫به منظور اضافه ىا کم نمودن نوار ابزارها کافى است‬

‫برروى ىکى از نوار ابزارهاى موجود کلىک راست کنىم و از‬
‫پنجره باز شده نمونه​هاى مورد نىاز را انتخاب‪ ،‬ىا از انتخاب خارج‬
‫ٔ‬
‫کنىم‪ .‬تصوىر زىر‪ ،‬اىن پنجره را نشان می​دهد‪.‬‬

‫محىط هاى کار اتوکد‪ :‬در نگارش هاى اخىر اتوکد‬

‫محىط هاى گوناگونى‪ ،‬به منظور سهولت استفاده کاربران‪ ،‬طراحى‬
‫شده است‪ .‬نوارابزارى براى تغىىر محىط ترسىم در بخش باالىى‬
‫اتوکد قرار داده شده است‪ ،‬که در مىان ترسىم نىز می​توان از آن‬
‫طرىق‪ ،‬محىط را تعوىض نمود‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫نحوه‬
‫هم​چنىن کاربران می​توانند با اىجاد تغىىراتى در محىط‪ٔ ،‬‬ ‫سه محىط اصلى قابل استفاده‪ ،‬که در اتوکد با نام‪Workspace‬‬
‫نماىش و نىز تغىىر نوارابزارهاى آن‪ ،‬محىط جدىد را با نامى دل خواه‬ ‫شناخته می​شوند‪ ،‬عبارت اند از‪:‬‬
‫ذخىره نماىند‪ .‬بدىن منظور از فرمان …‪Save Current As‬در‬ ‫‪ :2D Drafting & Annotation‬محىطى به منظور‬
‫نوارابزار محىط کار استفاده می​شود‪.‬‬ ‫اولىه دوبعدى‬
‫ترسىمات ٔ‬
‫ممکن است‪ ،‬زمانى که اتوکد را براى اولىن مرتبه اجرا‬ ‫‪ :3D Modeling‬محىطى براى مدل سازى سه بعدى‬
‫می کنىد‪ ،‬صفحه​اى مبنى بر انتخاب محىط کار ظاهر شود که طبق‬ ‫همه‬
‫‪ :AutoCAD Classic‬محىط اصلى اتوکد‪ ،‬که ٔ‬
‫توضىحات قبلى می​توانىد ىکى از سه محىط را براى آغاز به کار‬ ‫کاربران قدىمى با آن آشنا هستند‪.‬‬
‫اتوکد انتخاب نماىىد‪.‬‬ ‫در هر کدام از محىط هاى مذکور‪ ،‬به جز اختصاصى‬
‫در اىن کتاب عموماً سعى شده آموزش‪ ،‬در محىط اصلى‬ ‫بودن نوارابزارها‪ ،‬پنجره​هاى کمکى تحت عنوان داشبورد‪ 1‬وجود‬
‫اتوکد ىعنى ‪ AutoCAD Classic‬انجام گىرد‪.‬‬ ‫دارد که دسترسى به فرمان​هاى کاربردى دسته​بندى شده را فراهم‬
‫می سازد‪ .‬کاربر اگر ماىل بود می​تواند اىن داشبوردها را با ٔ‬
‫دکمه‬
‫‪٣‬ــ‪١‬ــ بازگشت از فرمان اجرا شده‬ ‫« » باالى آن​ها مخفى نماىد ىا اىن که با ٔ‬
‫دکمه «‪ »X‬آن​ها را کامال ً‬
‫همانند بسىارى از نرم​افزارها در اتوکد نىز‪ ،‬وقتى فرمانى‬ ‫ببندد‪ .‬براى بازگرداندن داشبورد به محىط کار اتوکد از منوى‬
‫اجرا می​شود‪ ،‬می​توان برنامه را به​عقب برگرداند؛ ىعنى فرمان اجرا‬ ‫گزىنه ‪ Palettes‬فرمان ‪ Dashboard‬را اجرا می​کنىم‪ .‬در‬ ‫‪ٔ Tools‬‬
‫شده را حذف نمود‪ ،‬به گونه​ای که گوىى آن فرمان اجرا نشده‬ ‫نمونه داشبورد محىط کار دوبعدى (‪)2D Drafting‬‬ ‫تصوىر زىر ٔ‬
‫صفحه اتوکد حذف می​کنىد‪ .‬سپس از اىن‬‫ٔ‬ ‫است‪ .‬مثال ً شکلى را از‬ ‫به نماىش درآمده​اند‪.‬‬
‫فرمان منصرف می​شوىد و می​خواهىد عملىات حذف را به عقب‬
‫صفحه ترسىم‬
‫ٔ‬ ‫بازگردانىد؛ آن چنان که آن شکل حذف شده دوباره به‬
‫اتوکد بازگردد‪ .‬به چنىن عملىاتى در برنامه​هاى راىانه​ای ‪Undo‬‬
‫اطالق می​شود‪ .‬در اتوکد‪ ،‬هر فعالىتى را که در محىط رسم اجرا‬
‫کنىد‪ ،‬امکان بازگشت آن وجود دارد‪ .‬حتى عملىات بزرگ نماىى‪،‬‬
‫دکمه‬
‫کوچک نماىى و جابه جاىى دىد نىز می توانند بازگردند‪ٔ .‬‬
‫در نوار ابزار ‪ Standard‬اتوکد عملىات ‪ Undo‬را انجام می​دهد‪.‬‬
‫همىن فرمان را می​توان از منوى ‪ Edit‬نىز اجرا نمود‪ .‬دکمه​هاى‬
‫کمکى آن نىز ‪ Ctrl z‬است‪.‬‬
‫در فرمان ‪ Undo‬امکان بازگشت تا چندىن مرحله به‬
‫عقب وجود دارد؛ ىعنى با اجراى هر بار فرمان ‪ Undo‬عملىات‬
‫اجرا  شده در اتوکد‪ ،‬مرحله به مرحله و به طور معکوس‪ ،‬به عقب‬
‫برمی​گردد‪ .‬می​توان اىن چند مرحله ‪ Undo‬را ىک باره به انجام‬
‫دکمه ‪ ،‬که در کنار ٔ‬
‫دکمه‬ ‫رسانىد‪ .‬به اىن منظور با کلىک بر ٔ‬
‫‪ Undo‬قرار دارد‪ ،‬در لىست باز شده تعداد فرمان هاى موردنظر‬
‫را براى بازگشت کلىک می​کنىم‪.‬‬
‫‪ Dashboa d‬ــ‪1‬‬
‫‪5‬‬
 ‫‪٤‬ــ‪١‬ــ ورود اطالعات به فرمان‬
‫بسىارى از فرمان هاى اتوکد در حىن اجرا نىاز به درىافت‬
‫اطالعاتى از کاربر دارند‪ .‬اىن اطالعات را می​توان در دو بخش‬
‫خالصه نمود‪:‬‬
‫‪1‬ــ اطالعات عددى‪ :‬اىن ورودى ها شامل مختصات‬
‫حال‪ ،‬چنان چه فرمانى به اشتباه ‪ Undo‬شد‪ ،‬می​ توان‬
‫برخى نقاط ترسىمى ىا ابعاد بعضى از شکل​هاى در حال رسم و ىا‬
‫از اجراى فرمان ‪ Undo‬صرف نظر نمود و با استفاده از فرمان‬
‫فاصله اجراى عملىات بر روى شکل ها هستند‪.‬‬
‫ٔ‬
‫‪ Redo‬فرمان حذف شده را مجدد ًا به محىط رسم بازگرداند‪ .‬اىن‬
‫‪2‬ــ اطالعات گزىنشى‪ :‬اىن گزىنش در بىن فرمان هاىى‬
‫ىا فرمان ‪ Redo‬از منوى‬ ‫دکمه‬
‫فرمان نىز با استفاده از ٔ‬
‫صورت می​گىرد که‪ ،‬طى اجراى آن​ها‪ ،‬کاربر الزم دارد روشى‬
‫‪ Edit‬ىا دکمه هاى کمکى ‪ Ctrl y‬قابل اجراست و مانند ‪Undo‬‬
‫خاص از آن فرمان را انتخاب کند ىا در حىن اجرا‪ ،‬اتوکد سؤالى‬
‫پنجره​ اى دارد که می​ توان از طرىق آن به ىک باره تعدادى از‬
‫را‪ ،‬براى گزىنش تنظىماتى از آن فرمان‪ ،‬از کاربر می​پرسد و اساساً‬
‫فرمان​هاى ‪ Undo‬شده را بازگرداند‪ .‬البته توجه داشته باشىد که‬
‫در شراىطى که فرمان ها داراى بخش ها و شىوه​هاى ترسىمى ىا‬
‫استفاده از فرمان ‪ Redo‬تنها بالفاصله پس از اجراى ‪Undo‬‬
‫وىراىشى گوناگونى هستند‪ ،‬چنىن گزىنشى الزم است‪.‬‬
‫مىسر می شود‪.‬‬

‫‪٥‬ــ‪١‬ــ کاربرد دکمۀ ‪Enter‬‬

‫دکمه ‪ Enter‬ىا  ‪ ،‬که ىکى از کاربردى ترىن دکمه​هاى‬ ‫ٔ‬
‫صفحه کلىد محسوب می​شود‪ ،‬در اتوکد نىز چند کاربرد دارد‪:‬‬
‫‪1‬ــ هنگامى که حىن اجراى ىک فرمان الزم است تا‬
‫اطالعاتى (عددى ىا گزىنشى) در خط فرمان ىا جعبه متن هاى‬
‫صفحه ترسىم وارد شود‪ ،‬پس از تاىپ آن اطالعات الزم است از‬
‫دکمه ‪ Enter‬به منظور تأىىد ورود آن استفاده گردد‪.‬‬ ‫ٔ‬ ‫انصراف از اجراى ىک فرمان‪ :‬اگر طى اجراى ىک‬
‫‪2‬ــ در اکثر فرمان ها هنگام اجرا‪ ،‬براى تأىىد و پاىان دادن‬ ‫دکمه‬
‫ادامه آن منصرف شدىم می​توانىم‪ ،‬با استفاده از ٔ‬ ‫فرمان از ٔ‬
‫دکمه ‪ Enter‬استفاده می​شود‪.‬‬
‫به آن فرمان‪ ،‬از ٔ‬ ‫‪ Esc‬روى صفحه کلىد‪ ،‬آن را لغو نماىىم‪ .‬البته انقطاع فرمان‪ ،‬با‬
‫‪3‬ــ زمانى که هىچ فرمانى در حال اجرا نىست‪ ،‬با فشردن‬ ‫استفاده از ‪ ،Esc‬به نوع آن فرمان بستگى دارد‪ .‬اگر فرمانى منفرد‬
‫دکمه ‪ Enter‬می​توان آخرىن فرمان اجرا شده را دوباره اجرا نمود‪،‬‬
‫ٔ‬ ‫و مجزا در حال اجراست‪ ،‬به کلى عملىات آن از بىن می​رود (مانند‬
‫بدون نىاز به آن که از منوها ىا دکمه​هاى نوارابزار استفاده شود‪.‬‬ ‫جابه جا کردن ىک شکل)‪ .‬اگر فرمانى چند قسمتى اجرا می​شود‪،‬‬
‫دکمه ‪ Space‬نىز‬
‫توضىح دىگر آن که در محىط اتوکد‪ٔ ،‬‬ ‫دکمه ‪ ،Esc‬مراحل بعدى فرمان اجرا نخواهد‬ ‫از زمان فشردن ٔ‬
‫همان نقش ‪ Enter‬را بازى می​کند‪.‬‬ ‫شد (مانند رسم ىک خط شکسته)‪ .‬اگر هىچ فرمانى در حال اجرا‬
‫نباشد و اشتباهاً با ماوس بر روى شکلى کلىک کنىد‪ ،‬آن شکل‬
‫بدنه آن به صورت خط چىن نشان داده خواهد‬ ‫انتخاب شده و ٔ‬
‫شد‪ .‬در اىن حال‪ ،‬براى خارج کردن آن شکل از انتخاب نىز‪ ،‬از‬
‫دکمه ‪ Esc‬استفاده می​شود‪.‬‬
‫ٔ‬
‫‪6‬‬
 ‫پرسش و تمرین‬
‫صفحه ترسىم اتوکد در کدام بخش از محىط کار آن نماىش داده مى شود؟‬
‫ٔ‬ ‫‪١‬ــ مختصات جارى کار در‬
‫‪٢‬ــ در محىط اتوکد نوارابزارهاى ‪ Dimension‬و ‪ Zoom‬را فعال نماىىد‪.‬‬
‫‪٣‬ــ اگر پس از اجراى چند عملىات در محىط اتوکد‪ ،‬خواستىم ىک باره چهار مرحله به عقب برگردىم‪ ،‬به چه‬
‫ترتىب عمل مى کنىم؟‬
‫‪   ٤‬ــ چند روش براى ورود اطالعات گزىنشى به اتوکد وجود دارد و به چه ترتىب؟‬
‫دکمه ‪ Enter‬را در اتوکد بىان کنىد‪.‬‬
‫‪٥‬ــ سه کاربرد ٔ‬

‫به دو راستاى افقى و عمودى که به ترتىب با ‪ X‬و ‪ Y‬نماىش داده‬ ‫‪٦‬ــ‪١‬ــ سىستم هاى مختصات اتوکد‬
‫می​شوند‪ ،‬تقسىم می​کند‪ .‬در اىن سىستم‪ ،‬هر نقطه نسبت به مبدأ‬ ‫صفحه رسم اتوکد‪ ،‬هر نقطه داراى ىک بُعد مشخص‬ ‫ٔ‬ ‫در‬
‫مختصات داراى ىک طول ( ‪ )x‬و ىک عرض ( ‪ )y‬است که اىن دو‬ ‫صفحه‬
‫ٔ‬ ‫است که طبق اصول هندسى به آن «مختصات نقطه» گوىند‪.‬‬
‫کننده کاما ( ‪ ),‬نشان‬
‫ٔ‬ ‫از چپ به راست پشت سر هم و با ىک جدا‬ ‫رسم‪ ،‬ىک مبدأ مختصات با ابعاد صفر دارد که ساىر نقاط نسبت‬
‫داده می​شوند‪ .‬مثال​هاىى از اىن قسم در زىر آمده و در تصوىر‬ ‫صفحه ترسىم اتوکد‬
‫ٔ‬ ‫به آن سنجىده می​شوند‪ .‬هر چند مختصات‬
‫نشان داده شده است‪:‬‬ ‫ىک مختصات سه بعدى است اما از آن جا که در اىن کتاب تنها‬
‫‪A 12,43‬‬ ‫ ‬ ‫به نقشه کشى دو بعدى پرداخته می​شود‪ ،‬به بىان ترسىمات مرتبط با‬
‫‪B 125,   90‬‬ ‫ ‬ ‫مختصات دوبعدى اکتفا می​کنىم‪.‬‬
‫‪C 60,74‬‬ ‫ ‬ ‫سىستم مختصات عمومى دکارتى‪ :‬اىن سىستم‪ ،‬که‬
‫‪D 18,   52‬‬ ‫ ‬ ‫صفحه رسم را‬
‫ٔ‬ ‫متداول​ترىن نوع کاربردى آن در ترسىمات است‪،‬‬

‫اکثر موارد مختصات دکارتى را به صورت نسبى به کار می​برند‪.‬‬
‫در سىستم نسبى‪ ،‬مبدأ مختصات ثابت نىست بلکه براى هر نقطه در‬
‫نقطه قبلى ترسىم شده به عنوان مبدأ در نظر گرفته می​شود‪.‬‬
‫ترسىم‪ٔ ،‬‬
‫بنابراىن‪ ،‬ابعاد نقطه​ هاى اصلى نقشه نسبت به ىکدىگر سنجىده‬
‫‪7‬‬
‫سىستم مختصات نسبى دکارتى‪ :‬در ترسىم نقشه ها‪،‬‬
‫همه اجزاى نقشه با استفاده‬
‫باالخص موارد پىچىده‪ ،‬امکان نقطه​یابى ٔ‬
‫محاسبه مکان واقعى‬
‫ٔ‬ ‫از سىستم مختصات دکارتى وجود ندارد؛ زىرا‬
‫همه نقاط اگر غىرممکن نباشد‪ ،‬کار بسىار سختى است‪ .‬لذا در‬ ‫ٔ‬
‫در ابتداى ورود مختصات دکارتى است‪ .‬در زىر مثالى از ترسىم‬
‫با سىستم مختصات نسبى دکارتى نشان داده شده است‪.‬‬
‫بنابراىن‪ ،‬در اىن سىستم مختصات هر نقطه شامل دو عدد است‪.‬‬
‫زاوىه خط فرضى عبورى‬ ‫فاصله مستقىمش با مبدأ و دومى ٔ‬‫ٔ‬
‫از آن و مبدأ با محور افقى است‪ .‬در زىر نمونه هاىى از اىن سىستم‬
‫مختصاتى آورده شده است‪.‬‬
‫‪48<25‬‬
‫‪110<135‬‬
‫‪54<   60‬‬
‫‪ 70<35‬‬
‫نسبى اندازه گىرى شوند‪ .‬بدىن معنا که مبدأ مختصات ثابت نىست‬
‫نقطه قبلى ترسىم شده‬
‫و مکان هر نقطه به صورت قطبى‪ ،‬نسبت به ٔ‬
‫در نظر گرفته می​شود‪ .‬به بىان دىگر مکان نقاط به طور نسبى با‬
‫نشانه استفاده از اىن سىستم‬
‫نقاط مجاورشان سنجىده می​شود‪ٔ .‬‬
‫فاصله طولى و عرضى هر نقطه نسبت‬
‫ٔ‬ ‫می شوند ىا به بىان دىگر‬
‫نقطه مجاور آن در نظر گرفته می​شود نه نسبت به مبدأ اصلى‬
‫به ٔ‬
‫نشانه استفاده از اىن سىستم به کارگىرى عالمت @‬
‫صفحه رسم‪ٔ .‬‬ ‫ٔ‬
‫سىستم مختصات قطبى‪ :‬مبدأ مختصات در سىستم قطبى‬
‫اولى‬ ‫فاصله مکانى‬
‫ٔ‬ ‫همان مبدأ مختصات در سىستم دکارتى است‪ ،‬اما‬
‫نقاط نسبت به اىن مبدأ به صورت طولى و عرضى اندازه گىرى‬
‫فاصله مستقىم آن​ها تا مبدأ در نظر گرفته می​شود‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫نمی​شود بلکه‬
‫نقطه مذکور‬
‫زاوىه خط فرضى که از مبدأ و ٔ‬‫در کنار اىن فاصله‪ٔ ،‬‬
‫عبور می​کند نىز منظور می​گردد‪ .‬اىن زاوىه در جهت مثلثاتى؛‬
‫ىعنى برعکس جهت حرکت عقربه​هاى ساعت‪ ،‬مثبت در نظر گرفته‬
‫می​شود و طبىعتاً در جهت عقربه​هاى ساعت‪ ،‬منفى خواهد بود‪.‬‬
‫سىستم مختصات نسبى قطبى‪ :‬همانند سىستم دکارتى‪،‬‬
‫نقطه​یابى مکان هندسى اجزاى نقشه با استفاده از سىستم قطبى‬
‫نىز پىچىده و کار با آن مشکل است‪ .‬بنابراىن‪ ،‬سعى می​شود در‬
‫موارد الزم به استفاده از سىستم قطبى‪ ،‬مختصات نقاط به طور‬
‫‪8‬‬
‫در زىر نمونه​ای از ترسىم با مختصات نسبى قطبى به نماىش درآمده‬ ‫به کارگىرى عالمت @ در ابتداى ورود مختصات قطبى است‪.‬‬
‫است‪.‬‬

‫نوار ابزارى با همىن نام قابل استفاده است‪ .‬تصوىر منوى ‪Draw‬‬ ‫‪٧‬ــ‪١‬ــ ترسىم با استفاده از شکل هاى اولىه‬
‫و نوار ابزار (دکمه​ها) آن در زىر نشان داده شده است‪ .‬اکنون به‬ ‫صفحه رسم آشنا شدىم‪،‬‬
‫ٔ‬ ‫اکنون‪ ،‬که با سىستم هاى مختصات‬
‫اىن فرمان ها می​پردازىم‪.‬‬ ‫می​توانىم به ترسىم شکل هاى مبتدى در اتوکد بپردازىم‪ .‬اىن شکل​ها‬
‫در منوى ‪ Draw‬قرار دارند‪ .‬دکمه​هاى کمکى فرمان​هاى آن نىز در‬

‫از کلىک ماوس اجرا می​شود‪ .‬مزىت فرمان ‪ Line‬آن است که‬ ‫خط (‪ :)Line‬اىن فرمان را از منوى ‪ Draw‬ىا از ٔ‬
‫دکمه‬
‫خطوط مختلف را به صورت پىوسته و بدون قطع فرمان ترسىم‬ ‫نقطه ابتدا و انتهاى‬
‫اجرا می​کنىم‪ .‬براى ترسىم خط‪ ،‬دو ٔ‬
‫می کند‪ .‬بنابراىن‪ ،‬وقتى الزم است که دو خط پشت سر هم کشىده‬ ‫آن را تعىىن می​ کنىم‪ .‬اىن تعىىن مکان ىا از طرىق سىستم هاى‬
‫نقطه دوم به عنوان انتهاى خط اول و نىز ابتداى خط دوم‬
‫شوند‪ٔ ،‬‬ ‫مختصات‪ ،‬که در باال ذکر شد‪ ،‬صورت می​گىرد و ىا با استفاده‬
‫‪9‬‬
‫اتوکد استفاده نمود و ىا در صورتى که وىژگى کمکى ‪Dynamic‬‬ ‫دوباره مختصات‬
‫ٔ‬ ‫در نظر گرفته می​شود و کاربر اتوکد به وارد کردن‬
‫فعال باشد‪ ،‬می​توانىم مقدار عددى را درون جعبه متن هاىى که‬ ‫اولىه خط دوم نىاز ندارد‪ .‬همان گونه که در فصل قبل بىان شد‪،‬‬‫ٔ‬
‫در کنار ماوس به نماىش درمی​آىد‪ ،‬تاىپ کنىم‪ .‬توجه کنىد که‬ ‫براى پاىان دادن به فرمان و خروج از آن از ٔ‬
‫دکمه ‪ Enter‬استفاده‬
‫در شراىطى که اطالعات مختصات در جعبه متن هاى کنار‬ ‫می شود‪ .‬مراحل رسم ىک خط در سىستم مختصات دکارتى در‬
‫نشان گر ماوس وارد شود‪،‬به صورت نسبى فرض می​شود و‬ ‫زىر نشان داده شده است‪.‬‬
‫حتى الزم نىست عالمت @ را ابتداى آن تاىپ نماىىد‪.‬‬ ‫‪10,0‬‬
‫تمرىن ‪ :1‬با استفاده از مختصات نسبى دکارتى‪ ،‬شکل‬ ‫‪20,10‬‬
‫زىر را در مکان دل​خواهى از صفحه رسم‪ ،‬ترسىم کنىد‪.‬‬ ‫‪40,10‬‬
‫‪40,20‬‬
‫‪20,30‬‬
‫‪50,30‬‬

‫تمرىن ‪ :2‬با استفاده از مختصات نسبى قطبى‪ ،‬شکل زىر‬

‫را در مکان دل خواهى از صفحه رسم‪ ،‬ترسىم کنىد‪ .‬در صورتى‬
‫که بخواهىد اىن رسم را در جهت مثلثاتى ىا معکوس جهت‬
‫در تصوىر زىر‪ ،‬مراحل ورود اطالعات خط فوق را در‬
‫نقطه ‪ A‬شروع کنىد و به ‪ H‬ختم‬
‫عقربه هاى ساعت اجرا کنىد (از ٔ‬
‫خط فرمان اتوکد مالحظه می​کنىد‪.‬‬
‫نقطه‬
‫نماىىد)‪ ،‬زواىا نسبت به خط افقى‪ ،‬که رو به سمت راست ٔ‬
‫زاوىه ‪ A‬به‬
‫شروع قرار می​گىرد‪ ،‬اندازه گىرى می​شود؛ ىعنى براى ٔ‬
‫زاوىه ‪ C‬به ‪ 225 ،D‬درجه و … ‪.‬‬
‫‪ 135 ،B‬درجه‪ٔ ،‬‬

‫هنگامى که فرمان ‪ Line‬اجرا می​ شود به منظور وارد‬

‫کردن مختصات نقاط ابتداىى و انتهاىى می​توان از خط فرمان‬
‫‪10‬‬
‫روش اول‪ :‬مرکز‪ ،‬شعاع ( ‪ :)Center,Radius‬در‬ ‫مستطىل ( ‪ :)Rectangle‬اىن فرمان نىز از منوى ‪Draw‬‬
‫مرحله‬
‫ٔ‬ ‫اىن روش مختصات مرکز داىره را به نرم​افزار می​دهند و در‬ ‫ىا با آىکن قابل اجراست‪ .‬به منظور رسم مستطىل باىد طول‬
‫بعد‪ ،‬شعاع داىره ىا نقطه​اى از محىط آن‪ ،‬وارد می​شود‪ .‬اىن روش‬ ‫و عرض آن توسط کاربر به اتوکد داده شود‪ .‬بنابراىن‪ ،‬با اجراى‬
‫نىز امکان پذىر است‪.‬‬ ‫دکمه‬
‫با به کارگىرى ٔ‬ ‫نقطه گوشه​هاى مستطىل‬‫فرمان مذکور‪ ،‬ابتدا مکان ىکى از چهار ٔ‬
‫فاصله افقى‬
‫ٔ‬ ‫نقطه قطرى مقابل‪ ،‬که‬
‫تعىىن شده و سپس مختصات ٔ‬
‫نقطه اول همان طول و عرض مستطىل است‪ ،‬در‬ ‫و عمودى آن از ٔ‬
‫نرم​افزار وارد می​شود‪.‬‬
‫نقطه دوم‬
‫ٔ‬
‫نقطه اول‬
‫ٔ‬
‫نقطه اول‬
‫ٔ‬
‫نقطه دوم‬
‫ٔ‬

‫مثال ً براى رسم مستطىلى با طول ‪ 45‬و عرض ‪ ،22‬که‬

‫روش دوم‪ :‬مرکز‪ ،‬قطر ( ‪ :)Center,Diameter‬تنها‬
‫نقطه ‪ 15,30‬قرار دارد‪ ،‬به ترتىب زىر عمل‬
‫ىک گوشه از آن در ٔ‬
‫تفاوت اىن روش با روش قبل آن است که به جاى شعاع قطر‬
‫می کنىم‪:‬‬
‫داىره‪ ،‬که دو برابر شعاع است‪ ،‬وارد می​شود‪.‬‬
‫‪1‬ــ اجراى فرمان ‪Rectangle‬‬
‫نقطه اول با سىستم دکارتى ‪15,30‬‬
‫‪2‬ــ ورود مختصات ٔ‬
‫نقطه قطرى مقابل‪ ،‬با سىستم دکارتى ‪ 60,52‬ىا با‬
‫‪3‬ــ ورود ٔ‬
‫سىستم نسبى دکارتى ‪@45,22‬‬
‫خط فرمان اتوکد‪ ،‬در ورود فرمان فوق‪ ،‬به صورت زىر‬
‫خواهد بود‪.‬‬

‫روش سوم‪ :‬دو نقطه ( ‪ :)2 Points‬در اىن روش‬

‫نقطه داىره‪ ،‬که دو سوى ىک قطر قرار دارند (و‬ ‫ىادآورى‪ :‬همان طور که مالحظه می​شود استفاده از سىستم‬
‫مختصات دو ٔ‬
‫مرکز داىره در مىان آن​هاست)‪ ،‬به نرم​افزار داده می​شود‪.‬‬ ‫نسبى دکارتى ساده تر و کاراتر از سىستم عمومى آن است‪ .‬بنابراىن‪،‬‬
‫توصىه می​شود حتى االمکان از سىستم نسبى استفاده نماىىم‪.‬‬
‫داىره (‪ :) Circle‬فرمان رسم داىره که از منوى ‪Draw‬‬
‫اجرا می​شود با ‪ 6‬روش قابل اجراست‪ .‬در واقع‪ ،‬با به کارگىرى‬
‫شىوه رسم‪ ،‬می​توان داىره اى رسم نمود‪.‬‬
‫ىکى از اىن ‪ٔ 6‬‬

‫‪11‬‬
‫شده اى از داىره است‪ ،‬مشخصات دىگرى که منحصر به همان‬ ‫روش چهارم‪ :‬سه نقطه ( ‪ :)3 Points‬طبق ىک اصل‬
‫کمان است نىز در ترسىم آن وجود خواهد داشت‪ .‬به طورکلى در‬ ‫هندسى‪ ،‬می​دانىم که از هر سه نقطه که بر روى ىک خط راست‬
‫ترسىم کمان از مشخصات زىر استفاده می​شود‪:‬‬ ‫نباشند‪ ،‬ىک داىره عبور می​ کند‪ .‬بنابراىن‪ ،‬در روش چهارم با‬
‫‪1‬ــ مرکز ( ‪)Center‬‬ ‫وارد کردن مختصات سه نقطه از داىره‪ ،‬می​توان آن داىره را رسم‬
‫‪2‬ــ شعاع ( ‪)Radius‬‬ ‫نمود‪.‬‬
‫‪3‬ــ وتر ( ‪)Length‬‬
‫‪4‬ــ زاوىه ( ‪)Angle‬‬
‫نقطه شروع ( ‪)Start‬‬
‫‪ 5‬ــ ٔ‬
‫نقطه پاىان ( ‪)End‬‬
‫‪ 6‬ــ ٔ‬
‫نقطه دوم ىا نقطه اى روى کمان ( ‪)Second Point‬‬
‫‪7‬ــ ٔ‬
‫زاوىه خط مماس به شروع ( ‪)Direction‬‬
‫‪ 8‬ــ ٔ‬
‫اىن مشخصات در تصوىر زىر به نماىش درآمده است‪.‬‬
‫روش پنجم‪ :‬دو مماس‪ ،‬شعاع ( ‪:)Tan, Tan, Radius‬‬
‫در روش پنجم‪ ،‬ابتدا با کلىک ماوس دو شکل موجود را که داىره‬
‫با آن​ها مماس است‪ ،‬تعىىن می​کنىم‪ .‬سپس مقدار عددى شعاع‬
‫داىره را وارد می​کنىم‪ .‬دو شکل مذکور می​توانند خط‪ ،‬داىره‪،‬‬
‫کمان‪ ،‬بىضى‪ ،‬و ىا هر شکل دىگرى باشند که ىک داىره می​تواند‬
‫با آن​ها مماس شود‪.‬‬

‫الزم به توضىح است که ترسىم کمان همىشه در جهت‬

‫مثلثاتى؛ ىعنى خالف عقربه​ هاى ساعت انجام می​ شود (که در‬
‫تصوىر پاىىن صفحه اىن جهت با پىکان ضخىم و عالمت نشان‬
‫داده شده است) و کاربران اتوکد در ترتىب انتخاب نقاط شروع و‬ ‫روش ششم‪ :‬سه مماس ( ‪ :)Tan, Tan,Tan‬در اىن‬
‫پاىان باىد به اىن نکته توجه نماىند‪.‬‬ ‫روش‪ ،‬براى رسم داىره به مشخصات اولىه چون مرکز ىا شعاع‪،‬‬
‫مشخصه فوق‬ ‫همه هشت‬ ‫نىاز نىست‪ ،‬بلکه ما داىره​اى را رسم می​کنىم که بر سه شکل موجود‬
‫ٔ‬ ‫براى رسم ىک کمان به تعىىن ٔ‬
‫نىاز نىست‪ ،‬بلکه در هر کدام از روش هاىى از رسم‪ ،‬که در زىر بىان‬ ‫صفحه رسم مماس باشد‪ .‬مانند سه خط ىا سه داىره ىا دو خط‬‫ٔ‬ ‫در‬
‫مشخصه فوق براى ترسىم‬ ‫خواهد شد‪ ،‬تنها سه مشخصه از هشت‬ ‫و ىک داىره ىا …‬
‫ٔ‬
‫ىک کمان کافى است‪ .‬روش​هاى ترسىم کمان به شرح زىرند‪:‬‬

‫کمان ( ‪ :)Arc‬کمان ىک ٔ‬

‫داىره ناقص است‪ ،‬ىا به بىان‬
‫دىگر‪ ،‬کمان قسمتى از ىک داىره است‪ .‬بنابراىن‪ ،‬کمان همانند‬
‫داىره داراى مرکز و شعاع است‪ .‬اما از آن جا که بخش برىده‬
‫‪12‬‬
‫بىضى (‪ :)Ellipse‬بىضى شکلى هندسى‪ ،‬شبىه به داىره‬ ‫نقطه شروع‪ ،‬نقطه​اى روى کمان و‬‫‪1‬ــ ‪ 3 Points‬تعىىن ٔ‬
‫است که شعاع آن متغىر است و ىک قطر بزرگ و ىک قطر کوچک‬ ‫دکمه نىز‬ ‫نقطه پاىان کمان‪ ،‬اىن فرمان را می​توان با استفاده از ٔ‬ ‫ٔ‬
‫دارد‪ .‬بىضى همانند داىره ىک مرکز دارد‪ .‬بنابراىن‪ ،‬در رسم بىضى‪،‬‬ ‫اجرا نمود‪.‬‬
‫مهم ترىن وىژگى ها جهت ترسىم‪ ،‬مرکز و قطرهاى آن است‪.‬‬ ‫نقطه‬
‫نقطه شروع‪ ،‬مرکز و ٔ‬ ‫‪2‬ــ ‪ Start, Center, End‬تعىىن ٔ‬
‫پاىان کمان‬
‫نقطه شروع‪ ،‬مرکز و‬
‫‪3‬ــ ‪ Start, Center, Angle‬تعىىن ٔ‬
‫زاوىه کمان‬ ‫ٔ‬
‫نقطه شروع‪ ،‬مرکز‬
‫‪4‬ــ ‪ Start, Center, Length‬تعىىن ٔ‬
‫و وتر کمان‬
‫براى رسم اىن شکل دو روش وجود دارد‪.‬‬
‫نقطه شروع‪ ،‬پاىان و‬‫‪ 5‬ــ ‪ Start, End, Angle‬تعىىن ٔ‬
‫زاوىه کمان‬ ‫ٔ‬
‫نقطه شروع‪ ،‬پاىان و‬
‫‪ 6‬ــ ‪ Start, End, Direction‬تعىىن ٔ‬
‫زاوىه خط مماس به شروع کمان‬ ‫ٔ‬
‫نقطه شروع‪ ،‬پاىان و‬
‫‪7‬ــ ‪ Start, End, Radius‬تعىىن ٔ‬
‫مرکز‪ ،‬انتهاى دو قطر (‪ :)Center‬در اىن شىوه‪ ،‬ابتدا‬
‫شعاع کمان‬
‫مختصات مرکز بىضى تعىىن می​شود‪ ،‬سپس مختصات انتهاى هر‬
‫نقطه شروع و‬ ‫‪ 8‬ــ ‪ Center, Start, End‬تعىىن مرکز‪ٔ ،‬‬
‫ىک از دو قطر بزرگ و کوچک به اتوکد داده می​شود‪ .‬اىن سه‬
‫پاىان کمان‬
‫نقطه در تصوىر نماىش داده شده است‪.‬‬
‫نقطه شروع و‬‫‪9‬ــ ‪ Center, Start, Angle‬تعىىن مرکز‪ٔ ،‬‬
‫زاوىه کمان‬
‫ٔ‬
‫نقطه شروع‬
‫‪10‬ــ ‪ Center, Start, Length‬تعىىن مرکز‪ٔ ،‬‬
‫و وتر کمان‬
‫شده قبلى با‬
‫‪11‬ــ ‪ Continue‬ادامه دادن کمان رسم ٔ‬
‫نقطه پاىان‬
‫استفاده از ٔ‬
‫تمرین ‪ :٣‬نمای یک مخزن را همانند تصویر زیر ترسیم‬
‫ىک قطر‪ ،‬انتهاى قطر دىگر ( ‪ :)Axis, End‬اىن شىوه‪،‬‬ ‫کنید (ابعاد و اندازه​ها تقریبی است)‬
‫دکمه نىز قابل اجراست که در آن می​توان به جاى‬ ‫با استفاده از ٔ‬
‫تعىىن مرکز بىضى ابتدا دو رأس ىکى از قطرها را تعىىن نمود (که در‬
‫مرحله بعد رأس‬
‫ٔ‬ ‫واقع مرکز بىضى در وسط آن قرار می​گىرد) و در‬
‫شىوه قبلى تفاوتى‬
‫قطر دىگر را به نرم​افزار داد‪ .‬در اىن شىوه و نىز ٔ‬
‫در ترتىب تعىىن قطرها وجود ندارد‪ .‬بنابراىن‪ ،‬می​توان ابتدا قطر‬
‫بزرگ و سپس قطر کوچک ىا ابتدا قطر کوچک و سپس قطر‬
‫بزرگ را مشخص نمود‪.‬‬

‫‪13‬‬
‫دکمه استفاده‬ ‫کند‪ .‬به منظور ترسىم منحنى‪ ،‬از فرمان ‪ Spline‬ىا ٔ‬
‫می​کنىم‪ .‬براى رسم منحنى‪ ،‬پس از اجراى فرمان‪ ،‬کافى است که‬
‫مختصات نقطه​هاى قرار گرفته روى منحنى موردنظر را به ترتىب‬
‫از ابتدا تا انتها وارد نماىىم‪.‬‬

‫رسم کمان بىضى‪ :‬اتوکد اىن قابلىت را در فرمان ‪Ellipse‬‬

‫دکمه ‪ Enter‬را می​ زنىم‪ .‬در‬ ‫همه نقطه​ ها ٔ‬
‫پس از ورود ٔ‬ ‫قرار داده است تا بتوان بخشى از ىک بىضى را به​صورت ىک کمان‬
‫نقطه شروع را‬
‫زاوىه خط مماس بر منحنى در ٔ‬ ‫اىن جا اتوکد ابتدا ٔ‬ ‫مجموعه ‪ Ellipse‬از‬
‫ٔ‬ ‫ترسىم نمود‪ .‬اىن فرمان با عنوان ‪ Arc‬در زىر‬
‫نقطه‬
‫زاوىه موردنظر‪ ،‬همىن زاوىه را براى ٔ‬ ‫می​پرسد‪ .‬پس از ورود ٔ‬ ‫دکمه امکان پذىر‬‫منوى ‪ Draw‬قرار دارد و نىز با به کارگىرى ٔ‬
‫زاوىه خاصى مد  نظرمان‬ ‫ٔ‬ ‫پاىانى درخواست می​ کند‪ .‬چنان چه‬ ‫است‪.‬‬
‫نباشد و بخواهىم به سادگى شروع و انتهاى منحنى در راستاى ٔ‬
‫بقىه‬ ‫در اىن فرمان‪ ،‬به منظور رسم کمان بىضى‪ ،‬ابتدا ىک بىضى‬
‫ساختار آن باشد‪ ،‬کافى است در دو سؤال مذکور هىچ زاوىه اى‬ ‫کامل با همان روش ‪( Center‬که در باال ذکر شد) ترسىم می​شود‪،‬‬
‫وارد نکنىم و تنها ‪ Enter‬را بزنىم‪ .‬انتخاب دىگرى که در اختىار‬ ‫زاوىه شروع و پاىان کمان به نرم​افزار داده می​شود‪ .‬بخشى‬
‫سپس ٔ‬
‫کاربر است اتصال ابتدا و انتهاى منحنى به صورت ىک شکل‬ ‫از بىضى که در جهت مثلثاتى مىان اىن دو زاوىه قرار می​گىرد به صورت‬
‫کلىه نقاط رسم منحنى‪،‬‬ ‫بسته است‪ .‬بدىن منظور پس از تعىىن ٔ‬ ‫کمانى از بىضى کشىده خواهد شد‪.‬‬
‫زاوىه شروع و پاىان‪ ،‬حرف ‪ ،C‬ابتداى ٔ‬
‫کلمه ‪Close‬‬ ‫پىش از تعىىن ٔ‬
‫را تاىپ می​کنىم تا ىک منحنى بسته به دست آىد‪.‬‬
‫چندضلعى منتظم (‪ :)Polygon‬ىک چندضلعى منتظم‪،‬‬
‫زاوىه مىان آن​ها با هم برابرند‪.‬‬ ‫شکلى است که طول ٔ‬
‫همه اضالع و نىز ٔ‬
‫دو روش کلى براى رسم چندضلعى هاى منتظم در اتوکد وجود دارد‪.‬‬
‫اىن دو روش عبارت اند از‪:‬‬
‫‪1‬ــ تعىىن دواىر محىطى ىا محاطى چندضلعى‬
‫تمرین ‪ :٤‬با استفاده از بیضی و کمان بیضی یک توالت‬
‫‪2‬ــ تعىىن ىکى از ضلع ها‬
‫فرنگی مطابق تصویر زیر رسم کنید‪( .‬ابعاد و اندازه ها تقریبی‬
‫به منظور استفاده از هر کدام از اىن شىوه​ها‪ ،‬ابتدا فرمان‬
‫است‪).‬‬
‫دکمه را به کار می​برىم‪ .‬وقتى‬ ‫‪ Polygon‬را اجرا می​کنىم ىا ٔ‬
‫فرمان ‪ Polygon‬اجرا می​شود‪ ،‬پىش از تعىىن روش رسم‪ ،‬ابتدا‬
‫تعداد اضالع آن را در پاسخ به ‪ Enter number of sides‬وارد‬
‫می​کنىم‪ .‬از اىن به بعد‪ ،‬پىش فرض فرمان همان روش اول‪ ،‬ىعنى‬
‫استفاده از دواىر محىطى ىا محاطى است‪ .‬بدىن جهت سؤال‬
‫بعدى ترسىم‪ ،‬مکان مرکز چندضلعى است‪ ،‬که با عبارت ‪Specify‬‬ ‫منحنى (‪ :) Spline‬نرم​افزار اتوکد اىن تواناىى را دارد که‬
‫‪ center of polygon‬پرسىده می​شود و دراىن جا الزم است‬ ‫نقطه مفروض عبور دهد و آن را ترسىم‬ ‫ىک منحنى را از تعدادى ٔ‬
‫مرحله بعد‪ ،‬از کاربر خواسته‬‫ٔ‬ ‫مختصات مرکز آن را تعىىن کنىم‪ .‬در‬
‫‪14‬‬
‫چندضلعى استفاده نماىىم‪ .‬در اىن حال‪ ،‬اتوکد ابتدا مختصات‬ ‫می​شود تا ىکى از گزىنه​ها را انتخاب نماىد‪:‬‬
‫نقطه دوم ىکى از اضالع چندضلعى را از کاربر‬
‫نقطه اول و سپس ٔ‬‫ٔ‬
‫نقطه ابتدا و انتهاى ضلع‬
‫می​خواهد‪ .‬بنابراىن‪ ،‬با ورود مختصات ٔ‬
‫مورد نظر‪ ،‬به طور خودکار طول ضلع چندضلعى و قرارگىرى ساىر‬
‫مجموعه اىن چندضلعى‬
‫ٔ‬ ‫اضالع‪ ،‬نسبت به آن پردازش می​شود و‬
‫ترسىم خواهد شد‪.‬‬

‫الف) چند ضلعى که درون ىک داىره است (چند ضلعى‬

‫محاطى) ‪Inscribed in circle‬‬
‫ب ) چند ضلعى که پىرامون ىک داىره است (چند ضلعى‬
‫محىطى) ‪Circumscribed about circle‬‬
‫داىره محىطى ارائه می گردد‬
‫در حقىقت با انتخاب اولى شعاع ٔ‬
‫تمرىن ‪ :5‬با استفاده از فرمان ‪ Polygon‬تصاوىر زىر را‪،‬‬
‫داىره محاطى از کاربر درىافت می​شود‪.‬‬
‫گزىنه دوم شعاع ٔ‬‫و با انتخاب ٔ‬
‫شده مفروض‪ ،‬رسم نماىىد‪.‬‬
‫داىره ترسىم ٔ‬
‫ضمن بهره گىرى از ىک ٔ‬ ‫براى انتخاب هر کدام از اىن دو گزىنه‪ ،‬ىا حرف اول آن ها (‪ I‬ىا ‪ )C‬را‬
‫تصوىر (الف) از داخل به بىرون رسم شود و تصوىر (ب) از بىرون‬
‫صفحه رسم بر روى ىکى از اىن دو مورد‬ ‫ٔ‬ ‫وارد می​نماىىم و ىا روى‬
‫به داخل رسم گردد‪.‬‬
‫ــ که در کنار ماوس ظاهر شده است ــ کلىک می​کنىم‪ .‬با انتخاب‬
‫داىره موردنظر براى رسم‪ ،‬در آخرىن مرحله‪ ،‬شعاع داىره باىد وارد‬ ‫ٔ‬
‫صفحه مختصات‪،‬‬ ‫ٔ‬ ‫شود و ىا آن که با حرکت ماوس و کلىک روى‬
‫انتهاى شعاع را تعىىن می​کنىم‪.‬‬

‫ب‬ ‫الف‬
‫چندخطى ( ‪ :)Polyline‬شکل ‪ Polyline‬ىا چند خطى از‬
‫وىژه اتوکد است که واقعىت هندسى ندارد بلکه به منظور‬
‫اشکال ٔ‬
‫تسهىل برخى ترسىمات‪ ،‬اىن فرمان در نر ​م افزار پىش بىنى شده‬
‫است‪ .‬چندخطى داراى اىن وىژگى​هاست‪:‬‬
‫‪1‬ــ پىوستگى اجزاى آن به طور متوالى‬
‫استفاده همزمان از خط (‪ )Line‬و کمان (‪)Arc‬‬
‫ٔ‬ ‫‪2‬ــ امکان‬
‫‪3‬ــ قابلىت تغىىر ضخامت اجزا در طى ترسىم‬
‫دکمه ‪ ،‬اتوکد به طور‬‫پس از اجراى فرمان ‪ Polyline‬ىا ٔ‬
‫پىش فرض امکان ترسىم خط را در اختىار کاربر قرار می دهد‪.‬‬ ‫در روش دوم رسم چند ضلعى منتظم‪ ،‬پس از اجراى‬
‫بنابراىن‪ ،‬همانند فرمان ‪ Line‬می​توان خطوط به هم پىوسته را رسم‬ ‫فرمان و تعىىن تعداد اضالع‪ ،‬به جاى وارد کردن مرکز چندضلعى‪،‬‬
‫کرد‪ .‬چنان چه بخواهىم مابىن ترسىم خط‪ ،‬کمان ىا کمان هاىى نىز‬ ‫کلمه ‪ Edge‬است تاىپ می​کنىم‪ .‬بدىن ترتىب‬
‫حرف ‪ E‬را که اول ٔ‬
‫کلمه ‪ Arc‬را تاىپ و‬
‫رسم کنىم‪ ،‬در خط فرمان حرف ‪ A‬ابتداى ٔ‬ ‫براى اتوکد مشخص می​کنىم که می​خواهىم از روش دوم رسم‬
‫‪15‬‬
‫نقطه چندخطى‬
‫چنان​چه بخواهىم‪ ،‬با استفاده از کمان‪ ،‬آخرىن ٔ‬ ‫پنجره باز شده ‪Arc‬‬
‫ٔ‬ ‫‪ Enter‬می​کنىم و ىا با کلىک راست ماوس از‬
‫را به ابتداى آن وصل کنىم از ‪ Close‬استفاده می​کنىم‪ .‬هم چنىن‬ ‫را انتخاب می​نماىىم‪.‬‬
‫اگر الزم شد به رسم کمان پاىان دهىم و دوباره خط رسم شود‪ ،‬از‬
‫گزىنه ‪ Line‬استفاده می​کنىم‪.‬‬
‫ٔ‬
‫در تمام مراحل رسم چندخطى‪ ،‬هر جا نىاز بود تا بخش‬
‫جدىد در حال رسم‪ ،‬با ضخامتى متفاوت‪ ،‬ترسىم شود می​توان‬ ‫ِ‬
‫گزىنه ‪ Width‬را‪ ،‬که هم در بخش خط و هم بخش کمان وجود‬ ‫ٔ‬
‫دارد‪ ،‬انتخاب نمود‪ .‬با انتخاب ‪ Width‬ضخامت ابتدا و انتهاى‬
‫حال ترسىم از طرىق دو سؤال زىر پرسىده می​شود‪:‬‬ ‫قطعه در ِ‬‫ٔ‬
‫‪Specify starting width‬‬
‫‪Specify ending width‬‬

‫با ورود به بخش کمان‪ ،‬در فرمان ‪ Polyline‬امکان ورود‬

‫پنجره باز شده از‬
‫ٔ‬ ‫برخى مشخصات کمان در خط فرمان ىا در‬
‫کلىک راست ماوس فراهم می​شود‪ ،‬مانند زاوىه (‪ ،)Angle‬مرکز‬
‫زاوىه خط مماس (‪ ،)Direction‬شعاع (‪،)Radius‬‬‫ٔ‬ ‫(‪،)Center‬‬
‫نقطه دل خواه روى کمان (‪.)Second pt‬‬
‫ٔ‬
‫گزىنه‬
‫امکان بستن انتها به ابتداى چند خطى‪ ،‬از طرىق ٔ‬
‫‪ Close‬در بخش ترسىم خط‪ ،‬نىز وجود دارد‪.‬‬
‫تمرىن ‪ :6‬با استفاده از فرمان چندخطى ‪ ،Polyline‬شکل‬
‫زىر را ترسىم کنىد‪ .‬در اىن شکل از مرکز به بىرون‪ ،‬ضخامت خط‬
‫در هر مرحله ‪ 1‬واحد و طول آن ‪ 10‬واحد اضافه می​شود‪ .‬به منظور‬
‫مرحله اول آن در خط فرمان‬
‫ٔ‬ ‫راهنماىى در ترسىم اىن چندخطى‪ ،‬سه‬
‫نشان داده شده است‪.‬‬

‫‪16‬‬
 ‫پرسش و تمرین‬
‫‪1‬ــ سىستم مختصات عمومى دکارتى با سىستم مختصات نسبى دکارتى چه تفاوتى دارد؟‬
‫‪2‬ــ در سىستم مختصات قطبى چه مشخصاتى از هر نقطه الزم است به اتوکد داده شود؟‬
‫همه سىستم هاى مختصات‪ ،‬استفاده از حالت نسبى ساده تر و کاربردى تر از دىگر سىستم هاست؟‬
‫‪3‬ــ چرا در ٔ‬
‫‪4‬ــ اگر بخواهىد داىره اى رسم کنىد‪ ،‬که از سه رأس ىک مثلت عبور کند‪ ،‬از کدام روش رسم داىره استفاده‬
‫مى نماىىد؟‬
‫‪   5‬ــ به چند روش مى توانىد داىره اى رسم کنىد که از چهار رأس ىک مربع عبور کند؟‬

‫به آن ها را فعال کرد و قابلىت هاى مورد نىاز را در آن فعال نمود‪ .‬اىن‬ ‫‪ 8‬ــ‪١‬ــ ابزارهای کمکی ترسیم در اتوکد‬
‫دکمه ها در تصوىر زىر به نماىش درآمده اند‪.‬‬ ‫چهارگانه اتوکد‬
‫ٔ‬ ‫به کارگىرى اعداد در انواع مختصات‬
‫تنها روش رسم نىست‪ ،‬بلکه کاربران اتوکد هم زمان از روش هاى‬
‫مالحظه مى کنىد که در دکمه هاى فوق فقط دو حالت وجود‬ ‫گوناگونى به منظور ترسىم نقشه ها استفاده مى کنند‪ .‬به کارگىرى اىن‬
‫دارد‪ :‬روشن و خاموش ىا فعال و غىرفعال‪ .‬مثال ً دکمه هاى ‪OSNAP‬‬ ‫شىوه ها و نىز فعال نمودن برخى ابزار کمکى در بعضى مراحل‪ ،‬به‬
‫و ‪ DYN‬و ‪ MODEL‬روشن و مابقى خاموش اند‪ .‬براى تغىىر حالت‬ ‫نقشه کش کمک مى کند تا با سرعت بىش ترى به نتىجه برسد‪ .‬در‬
‫هرکدام از اىن ابزارها کافى است با ماوس بر آن ها کلىک کنىد تا‬ ‫اىن جا به معرفى اىن روش ها پرداخته خواهد شد‪.‬‬
‫دکمه خاموش به حالت روشن و‬‫دکمه روشن‪ ،‬خاموش شود و ىا ٔ‬ ‫ٔ‬ ‫روشن و خاموش کردن ابزار کمکى‪ :‬تقرىباً ٔ‬
‫همه ابزارهاى‬
‫فعال درآىد‪ .‬به خاطر داشته باشىد که اىن ابزارها‪ ،‬خودشان به‬ ‫صفحه‬
‫ٔ‬
‫‪1‬‬
‫کمکى ترسىم داراى دکمه هاىى هستند که در نوار وضعىت‬
‫تنهاىى فرمان نىستند بلکه هنگام اجراى دىگر فرمان ها مورد‬ ‫اتوکد قرار گرفته اند‪ .‬دکمه هاى مذکور‪ ،‬هم به منظور روشن و خاموش‬
‫استفاده قرار مى گىرند‪.‬‬ ‫پنجره تنظىمات مربوط‬
‫ٔ‬ ‫کردن اىن ابزارها به کار مى رود و هم مى توان‬
‫‪ S a us ba‬ــ‪1‬‬

‫‪17‬‬
‫‪  : Endpoint‬نقاط انتهاىى شکل هاى باز‪ /‬گوشه هاى‬ ‫ابزار «گىرۀ شکل ها»‪ :‬ىکى از پرکاربردترىن وساىل کاربران‬
‫شکل هاى شکسته‬ ‫«گىره شکل ها»‪1‬ست که در نوار وضعىت‬ ‫در ترسىمات اتوکد‪ ،‬ابزار ٔ‬
‫‪ : Midpoint‬وسط شکل هاى گرد و منحنى‪ٔ /‬‬
‫نقطه‬ ‫همه شکل ها داراى نقاط‬ ‫به اختصار ‪ OSNAP‬نامىده شده است‪ٔ .‬‬
‫مىانى دو ‪Endpoint‬‬ ‫خاص و مهمى هستند که اغلب در ترسىم دىگر شکل ها از اىن نقاط‬
‫‪ : Center‬مرکز داىره‪ ،‬کمان و بىضى‬ ‫استفاده مى شود‪ .‬براى به دست آوردن اىن نقاط وىژه مى توان ابزار‬
‫نقطه اصلى روى داىره‪ ،‬کمان‬‫چهار ٔ‬ ‫‪: Quadrant‬‬ ‫گىره شکل را به کار گرفت‪.‬‬
‫متنوع ٔ‬
‫و بىضى که در حالت مثلثاتى با زواىاى صفر‪ 180 ، 90 ،‬و ‪270‬‬ ‫دکمه ‪ OSNAP‬را فعال کنىد؛‬ ‫براى روشن کردن اىن ابزار‪ٔ ،‬‬
‫درجه مشخص مى شوند‪.‬‬ ‫البته معموال ً اىن دکمه به صورت پىش  فرض فعال است‪ .‬براى فعال ىا‬
‫نقطه برخورد دو شکل‬
‫ٔ‬ ‫‪: Intersection‬‬ ‫غىرفعال نمودن اىن قابلىت‪ ،‬مى توانىد از کلىد ‪ F3‬نىز استفاده نماىىد‪.‬‬
‫امتداد ىک شکل باز‬ ‫‪: Extension‬‬ ‫دکمه‬
‫به منظور تغىىر تنظىمات اىن ابزار‪ ،‬ضمن کلىک راست بر روى ٔ‬
‫‪ : Perpendicular‬عمود بر ىک شکل از بىرون آن‬ ‫آن‪ ،‬بر عبارت‪ Settings ...‬نىز کلىک مى کنىم‪.‬‬
‫‪ :Tangent‬مماس بر داىره‪ ،‬کمان‪ ،‬بىضى و منحنى‬
‫از بىرون آن ها‬
‫‪ :Nearest‬نزدىک ترىن نقطه روى هر شکل به نشانگر‬
‫ماوس‬
‫‪ : Parallel‬موازى ىک شکل غىرمنحنى‬ ‫زبانه ‪ Object Snap‬را فعال مى کنىم‪.‬‬
‫پنجره باز شده‪ٔ ،‬‬
‫ٔ‬ ‫در‬
‫پنجره فوق فعال شده باشد‪،‬‬
‫ٔ‬ ‫هرکدام از اىن گزىنه ها که در‬ ‫هرکدام از گزىنه هاى اىن ابزار براى انتخاب نقاط وىژه اى از‬
‫هنگام رسم ىا اجراى دىگر فرمان هاى اتوکد‪ ،‬مى تواند مورد استفاده‬ ‫شکل هاى ترسىمى استفاده مى شوند که برخى از آن ها در زىر بىان‬
‫نقطه مورد نظر نزدىک‬
‫قرار بگىرد؛ بدىن صورت که وقتى ماوس به ٔ‬ ‫مى شوند‪.‬‬
‫مى شود‪ ،‬عالمت آن گزىنه ظاهر خواهد شد و عبارت آن گزىنه نىز‬
‫در ىک مستطىل آبى رنگ در کنار ماوس به نماىش درخواهد آمد‪.‬‬
‫در زىر مثال هاىى از اىن گزىنه ها ذکر شده و متعاقب آن ىک تمرىن‬
‫نىز بىان گردىده است‪.‬‬
‫نقطه ‪ Endpoint‬از ىک پنج ضلعى منتظم‬ ‫در تصوىر زىر‪ ،‬دو ٔ‬
‫با ىک خط به ىکدىگر وصل شده اند‪.‬‬

‫‪ Ob ec Snap‬ــ‪1‬‬

‫‪18‬‬
 ‫تمرىن ‪ :9‬با استفاده از ابزار ٔ‬
‫گىره شکل ها‪ ،‬تصوىر زىر را‬ ‫تمرىن ‪ :7‬با استفاده از ابزار ٔ‬
‫گىره شکل ها‪ ،‬تصوىر زىر را‬
‫ترسىم نماىىد‪.‬‬ ‫ترسىم نماىىد‪ (.‬از‪ polygon‬و  ‪Line‬استفاده کنىد‪).‬‬

‫نقطه اصلى (‪ )Quadrant‬ىک داىره‬

‫در تصوىر زىر‪ ،‬چهار ٔ‬ ‫وسىله‬
‫ٔ‬ ‫در تصوىر زىر‪ ،‬نقاط ‪ Midpoint‬از ىک مستطىل به‬
‫به صورت ىک درمىان به هم وصل شده اند‪.‬‬
‫خط به ىکدىگر وصل شده اند‪.‬‬

‫تمرىن ‪ :8‬با استفاده از ابزار ٔ‬

‫گىره شکل ها‪ ،‬تصوىر زىر‬
‫تمرىن ‪ :10‬با استفاده از ابزار ٔ‬
‫گىره شکل ها‪ ،‬تصوىر زىر را‬
‫را ترسىم کنىد‪.‬‬
‫ترسىم نماىىد‪( .‬راهنماىى‪ :‬ابتدا بىضى را رسم کنىد؛ سپس ٔ‬
‫داىره‬
‫داىره کوچک تر را رسم کنىد‪).‬‬
‫بزرگ تر و نهاىتاً دو ٔ‬

‫در تصوىر زىر‪ ،‬مراکز (‪ )Center‬دو داىره به عنوان رئوس‬

‫در تصوىر زىر‪ ،‬از محل برخورد دو خط (‪،)Intersection‬‬
‫ىک مستطىل ترسىمى درنظر گرفته شده است‪.‬‬
‫خط سومى عمود بر ضلع ىک چندضلعى (‪)Perpendicular‬‬
‫رسم شده است‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫چنان چه در مىان اجراى ىک فرمان به گزىنه اى از گىره هاى‬ ‫تمرىن ‪ :11‬با استفاده از ابزار ٔ‬
‫گىره شکل ها‪ ،‬تصوىر زىر را‬
‫شکل ها نىاز داشتىم‪ ،‬که قبال ً فعال نشده بود‪،‬‬ ‫ترسىم نماىىد‪( .‬راهنماىى‪ :‬ابتدا ىک ‪ 10‬ضلعى منتظم رسم نماىىد‬
‫مى توانىم آن  را‪ ،‬فقط براى ىک مرحله‪ ،‬فعال‬ ‫و قطرهاى آن را ترسىم کنىد‪ .‬در پاىان رسم‪ ،‬خطوط داخلى را از‬
‫صفحه‬
‫ٔ‬ ‫نماىىم‪ .‬بدىن منظور کافى است که بر روى‬ ‫رئوس ‪ 10‬ضلعى شروع کنىد به گونه اى که اىن خطوط در جهت‬
‫رسم‪ ،‬کلىد ‪ Ctrl‬ىا ‪ Shift‬را به همراه کلىک‬ ‫حرکت عقربه هاى ساعت به قطرها عمود باشند‪).‬‬
‫پنجره زىر ظاهر‬
‫ٔ‬ ‫راست ماوس فشار دهىم تا‬
‫شود‪ .‬سپس بر روى هرکدام از گزىنه هاى مورد‬
‫نىاز از گىره هاى شکل ها کلىک کرده و فرمان در‬
‫حال اجرا را با استفاده از آن ادامه دهىم‪.‬‬
‫در اىن پنجره‪ ،‬گزىنه هاى دىگرى به غىر از مواردى که در‬
‫گزىنه‬
‫گىره شکل ها مالحظه شد‪ ،‬وجود دارد‪ .‬مثال ً ٔ‬ ‫بخش تنظىمات ٔ‬
‫نقطه دىگر‬
‫نقطه مىان دو ٔ‬
‫‪ Mid Between 2 Points‬براى پىدا کردن ٔ‬ ‫در تصوىر باالى صفحه (سمت چپ)‪ ،‬از دو رأس ىک‬
‫صفحه رسم است‪ .‬از ‪ Point Filters‬در زمان هاىى استفاده‬ ‫ٔ‬ ‫روى‬ ‫مستطىل دو خط مماس بر ىک داىره (‪ )Tangent‬رسم شده اند‪.‬‬
‫مى شود که الزم است تنها ىکى از ابعاد مختصاتى ىک نقطه (مثال ً‬
‫گىره شکل ها استفاده گردد‪ .‬در نهاىت‪ ،‬وقتى در‬ ‫فقط ‪ X‬ىا ‪ )Y‬در ٔ‬
‫گزىنه ‪ None‬را‬
‫گىره شکل ها نداشته باشىم‪ٔ ،‬‬ ‫ىک مرحله نىازى به ٔ‬
‫انتخاب مى کنىم‪.‬‬
‫ابزار «افقى و عمودى»‪ :‬بسىارى اوقات کاربران‪ ،‬هنگام‬
‫ترسىم ىک نقشه‪ ،‬با خطوط افقى و عمودى سروکار دارند و کم تر‬
‫تمرىن ‪ :12‬با استفاده از ابزار ٔ‬
‫گىره شکل ها‪ ،‬تصوىر زىر‬
‫از خطوط زاوىه دار و ماىل استفاده مى شود‪ .‬بنابراىن‪ ،‬اتوکد‬ ‫را ترسىم نماىىد‪ .‬شعاع داىره دل خواه است و خطوط داخلى از‬
‫ابزار بسىار ساده اى براى رسم خطوط افقى و عمودى تدارک‬ ‫رئوس ‪ 12‬ضلعى به داىره مماس اند‪.‬‬
‫دىده است‪ ،‬که با نام ‪ Ortho‬شناخته مى شود‪ .‬اىن ابزار در نوار‬
‫وضعىت نىز با عنوان ‪ ORTHO‬قرار داده شده است و با کلىد ‪F8‬‬
‫روشن و خاموش مى گردد‪ .‬ابزار افقى و عمودى تنظىمات خاصى‬
‫صفحه ترسىم)‬
‫ٔ‬ ‫ندارد‪ ،‬اما وقتى روشن است‪ ،‬حرکت ماوس (در‬
‫به​گونه اى هداىت مى شود که فقط بتوان خطوط افقى و عمودى‬
‫را ترسىم نمود‪.‬‬
‫گىره شکل روشن‬
‫همه گزىنه هاى ٔ‬ ‫هىچ گاه توصىه نمى شود که ٔ‬
‫نقطه‬
‫باشند‪ .‬زىرا ممکن است هنگام ترسىم‪ ،‬نقاط مشابهى نزدىک به ٔ‬
‫نقطه مذکور را‬
‫موردنظر کاربر قرار داشته باشد و امکان انتخاب ٔ‬
‫تجربه‬
‫مشکل سازد و سرعت ترسىم را کُند نماىد‪ .‬بهتر است بسته به ٔ‬
‫کار با شکل ها‪ ،‬تنها گزىنه هاىى را‪ ،‬که در رسم بىش تر با آن ها سروکار‬
‫دارىم‪ ،‬فعال کنىم‪.‬‬
‫‪20‬‬
 ‫اتوکد را با نقاطى منظم به ردىف هاى افقى و ستون هاى عمودى‬ ‫ىکى از قابلىت هاى اتوکد هنگام ترسىم ىا اجراى عملىات‬
‫فاصله اىن تقسىمات در تنظىمات آن قابل تغىىر است‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫تقسىم مى کند‪.‬‬ ‫صفحه ترسىم‬
‫ٔ‬ ‫عددى آن است که اگر ماوس درجهت خاصى روى‬
‫پرش ماوس همان گونه که از نامش مشخص است‪ ،‬نشانگر ماوس‬ ‫نگه داشته شود و توسط کاربر عددى تاىپ گردد و کلىد ‪ Enter‬زده‬
‫را با فواصل منظمى در جهت افقى و عمودى حرکت مى دهد و در‬ ‫شود‪ ،‬ترسىم ىا عملىات مذکور‪ ،‬در همان راستا و با طول آن عدد‪،‬‬
‫صفحه ترسىم قرار بگىرد‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫همه نقاط‬
‫واقع ماوس نمى تواند بر روى ٔ‬ ‫عملى مى شود‪ .‬حال وقتى اىن امکان با ابزار افقى و عمودى همراه‬
‫هنگامى که اىن دو ابزار با هم هماهنگ شود ــ ىعنى پرش ماوس دقىقاً‬ ‫شود‪ ،‬مى تواند سرعت ترسىم نقشه را با اعداد دقىق باال ببرد‪.‬‬
‫شبکه شطرنجى منطبق گردد    ــ ترسىمى صورت مى گىرد که‬
‫بر روى ٔ‬ ‫مثال ً وقتى مى خواهىم نماى کنارى پله اى را‪ ،‬که طول کف‬
‫واحد مشخصى ازنظر طولى و عرضى دارد و به صورت مدوالر رسم‬ ‫پله آن ‪ 30‬سانتى متر و ارتفاع آن ‪ 20‬سانتى متر است‪ ،‬رسم کنىم‪.‬‬
‫هر ٔ‬
‫مى شود‪ .‬تصوىر زیر نمونه اى از رسم مدوالر را نشان مى دهد‪.‬‬ ‫ضمن روشن کردن ‪ ،Ortho‬ماوس را در جهت افقى قرار مى دهىم‬
‫و عدد ‪ 30‬را تاىپ مى کنىم‪ .‬سپس ماوس را عمودى مى گىرىم و‬
‫عدد ‪ 20‬را تاىپ مى کنىم‪ .‬دوباره آن را افقى مى گىرىم و ‪ 30‬را‬
‫تاىپ مى کنىم و به همىن ترتىب ادامه مى دهىم‪.‬‬

‫تمرىن ‪ :13‬با استفاده از ابزار افقى و عمودى‪ ،‬نقش زىر‬

‫براى دسترسى به تنظىمات اىن ابزارها کافى است ضمن کلىک‬ ‫را ترسىم نماىىد‪.‬‬
‫گزىنه‪Settings ...‬‬
‫دکمه آن در نوار وضعىت‪ ،‬بر ٔ‬ ‫راست بر روى ٔ‬
‫نىز کلىک کنىد‪.‬‬

‫زبانه ‪ Snap and Grid‬را فعال کنىد‬‫پنجره باز شده ٔ‬

‫ٔ‬ ‫در‬
‫شبکه مدوالر را تعىىن نماىىد‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫و فواصل افقى و عمودى اىن‬
‫فاصله‬
‫ٔ‬ ‫بدىن منظور‪ ،‬در ‪ Snap X spacing‬و ‪Snap Y spacing‬‬
‫افقى و عمودى پرش ماوس و در ‪ Grid X spacing‬و ‪Grid Y‬‬ ‫ابزار ترسىم مدوالر‪ :‬دو قابلىت در مىان ابزارهاى کمکى‬
‫شبکه شطرنجى را تنظىم مى نماىىم‪.‬‬
‫فاصله افقى و عمودى ٔ‬
‫ٔ‬ ‫‪spacing‬‬ ‫اتوکد وجود دارد که عموماً با هم مورد استفاده قرار مى گىرند‪ .‬اىن‬
‫هرچند اىن دو مجموعه مى توانند مستقل از ىکدىگر باشند اما‪،‬‬ ‫«شبکه شطرنجى»  و «پرش ماوس» اند‪ ،‬که به ترتىب با عناوىن‬
‫ٔ‬ ‫دو ابزار‬
‫همان گونه که ذکر شد‪ ،‬بهتر است فواصل افقى آن ها با هم و فواصل‬ ‫‪ GRID‬و ‪ SNAP‬در نوار وضعىت وجود دارند و با کلىدهاى ‪F7‬‬
‫شبکه شطرنجى ترسىم‬‫عمودى نىز با هم ىکى شوند تا پرش ماوس بر ٔ‬ ‫صفحه ترسىم‬
‫ٔ‬ ‫شبکه شطرنجى‬ ‫ٔ‬ ‫و ‪ F9‬روشن و خاموش مى شوند‪.‬‬
‫‪21‬‬
‫شبکه شطرنجى نىز فقط در اىن محدوده اتفاق مى افتد‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫نماىش‬ ‫منطبق گردد‪ .‬ضمناً اگر بخواهىم فواصل افقى و عمودى اىن دو‬
‫محدوده ترسىم از منوى ‪ Format‬فرمان ‪Drawing‬‬
‫ٔ‬ ‫براى تنظىم‬ ‫گزىنه ‪ Equal X and Y spacing‬را‬
‫ابزار نىز با هم برابر باشند‪ٔ ،‬‬
‫‪ Limits‬را اجرا مى کنىم‪.‬‬ ‫فعال مى کنىم‪.‬‬

‫اىن فرمان‪ ،‬مختصات دو نقطه را از کاربر مى پرسد که‬ ‫ِ‬

‫شطرنجى‬ ‫شبکه‬
‫ٔ‬ ‫ممکن است به اىن نکته برخورد کنىد که‬
‫مى توان آن ها را به صورت عددى تاىپ کرد و ىا با کلىک ماوس‬ ‫صفحه ترسىم به نماىش‬
‫ٔ‬ ‫مورد استفاده‪ ،‬تنها در بخش کوچکى از‬
‫صفحه ترسىم‪ ،‬مکان تقرىبى آن ها را مشخص نمود‪ .‬اىن‬ ‫بر روى‬ ‫همه آن اتفاق مى افتد‪ .‬اگر به مورد‬
‫درمى آىد‪ ،‬اما پرش ماوس در ٔ‬
‫ٔ‬
‫دو نقطه عبارت اند از‪:‬‬ ‫فوق توجه نکرده اىد کافى است با استفاده از غلتک ماوس صفحه‬
‫‪Lower Left Corner‬‬ ‫شبکه شطرنجى‬
‫را کوچک نماىى کنىد تا مانند تصوىر زىر‪ ،‬محدودىت ٔ‬
‫محدوده پاىىن و سمت چپ‬ ‫نقطه‬ ‫را مالحظه نماىىد‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫ٔ‬
‫‪Upper Right Corner‬‬
‫محدوده باال و سمت راست‬
‫ٔ‬ ‫نقطه‬
‫ٔ‬

‫«محدوده‬
‫ٔ‬ ‫صفحه ترسىم اتوکد‪،‬‬
‫ٔ‬ ‫ىکى از تنظىمات مربوط به‬
‫محدوده قراردادى است که کاربر آن را‬
‫ٔ‬ ‫ترسىم»‪ 1‬است‪ .‬اىن ىک‬
‫به راحتى تغىىر مى دهد و برخى فرمان ها تنها در آن اجرا مى شوند‪.‬‬

‫‪ D aw ng L m s‬ــ‪1‬‬

‫‪22‬‬
‫تمرین ‪ :١5‬با استفاده از ابزار مدوالر ایزومتریک‪ ،‬تصویر‬ ‫تمرىن ‪ :14‬با استفاده از ابزار مدوالر‪ ،‬مسیر فرضی‬
‫سه​بعدی کانال هواساز زیر را ترسیم کنید‪.‬‬ ‫حرکت لوله​کشی آب به مخزن بام و توزیع آن را در طبقات ساختمان‬
‫ترسیم کنید‪.‬‬

‫‪٩‬ــ‪١‬ــ چکىدۀ فرمان ها‬

‫همان گونه که مالحظه شد‪ ،‬اجراى فرمان ها‪ ،‬از جمله‬
‫فرمان هاى ترسىمى‪ ،‬به دو روش امکان پذىر است؛ اول اجرا از طرىق‬
‫رایزر دیاگرام لوله​کشی‬
‫منوها و دوم با استفاده از دکمه هاى نوار ابزار‪ .‬اما روش سومى نىز‬
‫براى اجراى هر فرمان وجود دارد که کاربران حرفه اى اتوکد اغلب‬ ‫ترسىم اىزومترىک‪ :‬ابزارهاى مدوالر‪ ،‬به جز اىجاد‬
‫شىوه به کارگىرى صفحه کلىد است‪ .‬زمانى‬
‫از آن استفاده مى کنند و آن ٔ‬ ‫شبکه شطرنجى‬
‫ٔ‬ ‫شبکه افقى و عمودى جهت ترسىم‪ ،‬مى توانند‬‫ٔ‬
‫که فرمانى در حال اجرا نباشد‪ ،‬مى توان براى شروع به ىک فرمان‬ ‫و پرش ماوس را مطابق ترسىم اىزومترىک شکل هاى سه بعدى‬
‫ ها‪،‬چکىده آن را در خط‬
‫ٔ‬ ‫جدىد به جاى استفاده از منوها ىا دکمه‬ ‫تنظىم نماىند‪ .‬براى استفاده از قابلىت اىزومترىک اىن ابزارها‬
‫فرمان تاىپ نمود‪ .‬به طور مثال‪ ،‬براى اجراى فرمان ‪ Line‬مى توان‬ ‫پنجره تنظىمات آن ها در بخش ‪، Snap type‬‬ ‫ٔ‬ ‫کافى است‪ ،‬در‬
‫در خط فرمان حرف ‪ L‬را تاىپ کرد و کلىد ‪ Enter‬را فشار داد‪.‬‬ ‫گزىنه ‪ Isometric snap‬را فعال کنىد‪.‬‬
‫ٔ‬
‫بدىن ترتىب کاربرد صفحه کلىد در عملىات محىط اتوکد بسىار زىاد‬
‫خواهد شد و ضمناً سرعت اجراى آن ها نىز باال خواهد رفت‪.‬‬
‫چکىده فرمان ها در فاىل متنى به نام ‪ acad.pgp‬وجود‬
‫ٔ‬ ‫اىن‬
‫دارد که براى دسترسى به آن از منوى ‪ Tools‬به زىرفرمان هاى‬
‫‪ Customize‬مى روىم و فرمان ‪Edit Program Parameters‬‬
‫(‪)acad.pgp‬را اجرا مى کنىم‪.‬‬ ‫شبکه مدوالر با زواىاى‬
‫ٔ‬ ‫با فعال شدن اىن قسمت‪ ،‬زواىاى‬
‫اىزومترىک هماهنگ خواهد شد‪.‬‬
‫گزىنه‬
‫ٔ‬ ‫اولىـه ترسىـم باىـد‬
‫ٔ‬ ‫بـراى بـازگشـت بـه حـالت‬
‫‪ Rectangular snap‬فعال شود‪.‬‬
‫رسم ایزومتریک در نمایش مسیر حرکت لوله​کشی گاز و‬
‫نیز جزئیات کانال​های هواساز به​کار می​رود‪.‬‬
‫‪23‬‬
‫کاربران اتوکد‪ ،‬عموماً به منظور سرعت بخشىدن به کار‪،‬‬
‫تغىىراتى در اىن اختصارات اىجاد مى کنند‪ .‬مثال ً اگر فرمانى کاربرد‬
‫بىش ترى دارد و اختصارى براى آن تعىىن نگردىده است‪ ،‬به اىن‬
‫لىست اضافه مى کنند و براى آن چکىده اى انتخاب مى نماىند‪.‬‬
‫هم چنىن اگر فرمان کم کاربردى داراى ىک چکىده است آن را‬
‫برنامه ‪ Notepad‬با ىک فرمان کاربردى جاى گزىن مى کنند‪ .‬در انتهاى تغىىرات‪،‬‬ ‫با اجراى آن‪ ،‬فاىل ‪ acad.pgp‬از طرىق ٔ‬
‫چکىده کافى است فاىل ‪ acad.pgp‬را ذخىره کنىد و اتوکد را ببندىد و‬ ‫ٔ‬ ‫وىندوز باز مى شود‪ .‬اگر در اىن فاىل کمى به پاىىن بروىد‪ ،‬به‬
‫فرمان ها خواهىد رسىد‪ .‬در اىن بخش هر چکىده‪ ،‬ابتدا نوشته مجدد ًا راه اندازى کنىد تا چکىده هاى جدىد در آن رعاىت گردد‪.‬‬
‫نکته‬
‫درباره اضافه کردن چکىده هاى جدىد به اىن فاىل‪ ،‬باىد به دو ٔ‬
‫ٔ‬ ‫شده و عالمت  ‪ ,‬در انتهاى آن آمده است‪ .‬سپس‪ ،‬با رعاىت ىک‬
‫فاصله‪ ،‬کل فرمان بعد از ىک عالمت ٭ قىد گردىده است؛ مثال ً مهم توجه نماىىد‪:‬‬
‫‪1‬ــ ترتىب حروف الفبا در چکىده ها رعاىت گردد‪.‬‬ ‫نوشته شده‪:‬‬
‫‪2‬ــ مى توان براى ىک فرمان دو چکىده تعىىن کرد اما‬ ‫‪ARC‬٭ ‪A,‬‬
‫نمى توان ىک چکىده را براى دو فرمان قرار داد‪.‬‬ ‫چکىده اجراى فرمان ‪( Arc‬کمان) است‪.‬‬‫ٔ‬ ‫ىعنى حرف ‪A‬‬

‫پرسش و تمرین‬
‫‪1‬ــ براى روشن و خاموش کردن ابزارهاى کمکى ترسىم از کدام بخش محىط اتوکد استفاده مى شود؟‬
‫گىره شکل ها را با هم روشن نمود؟ در اىن صورت چه مشکالتى ممکن است‬ ‫همه گزىنه هاى ابزار ٔ‬
‫‪2‬ــ آىا مى توان ٔ‬
‫براى کاربر پىش آىد؟‬
‫‪3‬ــ اگر در حىن ترسىم ىک چندخطى‪ ،‬بخواهىد بدون قطع کردن فرمان‪ ،‬از ابزار افقى و عمودى استفاده کنىد‬
‫چگونه عمل مى کنىد؟‬
‫صفحه ترسىم اتوکد مشخص مى کنىد؟‬
‫ٔ‬ ‫شبکه شطرنجى را در‬
‫محدوده نقاط ٔ‬
‫ٔ‬ ‫‪4‬ــ چگونه‬
‫‪  5‬ــ آىا مى توان براى ىک فرمان ‪ 2‬چکىده تعىىن نمود؟‬
‫چکىده فرمان ها براى رسم چندضلعى منتظم (‪ )Polygon‬استفاده مى شود‪ .‬براى اتوکد‬ ‫ٔ‬ ‫‪  6‬ــ عبارت ‪ POL‬در‬
‫چکىده ‪ PN‬اىن فرمان را اجرا نماىد‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫تعرىف کنىد که با‬

‫‪24‬‬