ĐẠI HỌC LẠC HỒNG

KHOA CƠ ĐIỆN ĐIỆN TỬ

---

BÁO CÁO MÔN DAO ĐỘNG VÀ TIẾNG ỒN

Đề tài:
NGHIÊN CỨU RUNG VÀ ỒN TRÊN HỆ THỐNG PHANH Ô TÔ

GVHD: Nguyễn Hoàng Luân

SVTH: Võ Đoàn Long
Đỗ Minh Khanh
Trịnh Hoàng Khải
Huỳnh Tấn Phát
Nguyễn Phước Trần Long

Đồng Nai, 2021

MỤC LỤC
MUC LỤC HÌNH

MUC LỤC BẢNG

LỜI MỞ ĐẦU.............................................................................................

LỜI CẢM ƠN.............................................................................................

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ GIAO ĐỘNG TRÊN ÔTÔ..........................

1.1. Định nghĩa:...................................................................................................

1.2. Các dạng dao động của thân xe :..................................................................

1.3. Các nguyên nhân gây ra dao động của ô tô:.................................................

1.4. Ảnh hưởng của dao động :...........................................................................

1.5. Ảnh hưởng của dao động :...........................................................................

1.6. Chỉ tiêu đánh giá về dao động của xe:.........................................................

1.7. Chỉ tiêu đánh giá độ êm dịu chuyển động:...................................................

1.8. Chỉ tiêu đối với con người:..........................................................................

1.8.1. Chỉ tiêu về tần số dao động........................................................6

1.8.2. Chỉ tiêu dựa trên số liệu cảm giác theo gia tốc và vận tốc dao
động.....................................................................................................7

1.8.3. Chỉ tiêu dựa trên số liệu cảm giác theo gia tốc và vận tốc dao
động.....................................................................................................8

1.9. Đánh giá cảm giác theo công suất dao động:...............................................

1.10. Chỉ tiêu đối với con người:.....................................................................

1.10.1. Đánh giá cảm giác theo gia tốc dao động và thời gian tác động
của nó.................................................................................................11
 1.10.2. Chỉ tiêu đối với hàng hoá:......................................................12

1.11. Các khái niệm về rung và ồn....................................................................

1.11.1. Tiếng ồn và rung động trên xe...............................................13

1.11.2. Âm thanh................................................................................14

1.11.3. Dải tần số...............................................................................14

1.12. Rung động và tiếng ồn trên ôtô................................................................

1.13. Tổng quan về đường truyền rung động và tiếng ồn của xe.....................

1.14. Tác hại của tiếng ồn.................................................................................

1.15. Ảnh hưởng của phanh đến độ bền khung vỏ và an toàn chuyển
động.........................................................................................................................

1.16. Ảnh hưởng của phanh ảnh hưởng đến rung ồn........................................

CHƯƠNG 2 NGHIÊN CỨU HỆ THỐNG PHANH ẢNH HƯỞNG

ĐẾN RUNG VÀ ỒNG TRÊN ÔTÔ............................................................

2.1. Khái niệm và phân loại về hệ thống phanh................................................

2.2. Phanh tang trống........................................................................................

2.2.1. Cấu tạo phanh tang trống.........................................................20

2.2.2. Nguyên lý hoạt động của phanh tang trống xe ô tô.................20

2.2.3. Ưu - nhược điểm......................................................................20

2.3. Phanh đĩa....................................................................................................

2.3.1. Nguyên lý hoạt động................................................................22

2.3.2. Ưu - nhược điểm của phanh đĩa:..............................................22

2.4. Sự khác nhau giữa phanh tang trống và phanh đĩa là gì?...........................

2.5. Phanh tay cơ khí:........................................................................................

2.6. phanh tay điện tử........................................................................................

2.6.1. Nguyên lý hoạt động của phanh tay điện tử............................25

 2.6.2. Những ưu điểm của phanh tay điện tử.....................................26

2.7. Ảnh hưởng của phanh ảnh hưởng đến rung ồn:........................................

CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA PHANH ĐẾN SỰ

RUNG ỒN TRÊN ÔT Ô............................................................................

3.1. Phân tích sự ảnh hưởng của phanh đến sự rung và ồn trên ôtô..................

3.2. Má phanh bị mòn:......................................................................................

3.3. Chất lượng má phanh kém.........................................................................

3.4. Vật thể rắn giữa rô-tô và kẹp phanh...........................................................

3.5. Không thường xuyên sử dụng xe...............................................................

3.6. Ổ đĩa rô-tô bị mòn......................................................................................

3.7. Vòng bi bánh xe bị hỏng............................................................................

3.8. Chốt kẹp phanh thiếu dầu bôi trơn.............................................................

CHƯƠNG 4. CÁC GIẢI PHÁP HẠN CHẾ SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA

HỆ THỐNG PHANH ĐẾN RUNG ỒN TRÊN Ô TÔ..................................

4.1 Bố phanh bị mòn........................................................................................

Nguyên nhân:....................................................................................35

Giải pháp:...........................................................................................36

4.2. Mức dầu phanh thấp..................................................................................

Nguyên nhân:....................................................................................37

Giải pháp:...........................................................................................37

4.3. Bàn đạp phanh thấp...................................................................................

Nguyên nhân:.....................................................................................38

Giải Pháp:..........................................................................................38

4.4. Bàn đạp phanh nhẹ....................................................................................

Nguyên nhân:....................................................................................39
 Giải pháp:...........................................................................................39

4.5. Khi phanh xe bị lao sang một bên............................................................

Nguyên nhân:....................................................................................40

Giải pháp:..........................................................................................40

4.6. Bàn đạp phanh bị cứng..............................................................................

Nguyên nhân:....................................................................................40

Giải pháp:...........................................................................................42

4.6 Phanh kém hiệu quả....................................................................................

Nguyên nhân:.....................................................................................43

Giải Pháp:..........................................................................................44

4.7 Hoạt động của phanh không ổn định...........................................................

Nguyên nhân:.....................................................................................46

Giải pháp:...........................................................................................46

4.8 Đạp phanh thấy nặng...................................................................................

Nguyên nhân:.....................................................................................46

Giải pháp:...........................................................................................47

4.9 Phanh bị bó..................................................................................................

Nguyên nhân:.....................................................................................48

Giải Pháp:..........................................................................................49

TÀI LIỆU THAM KHẢO:........................................................................

MUC LỤC HÌN
H

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ GIAO ĐỘNG TRÊN ÔTÔ..........................

Hình 1.1 Các dạng dao động của thân xe............................................................

Hình 1.2. Các đường cong cảm giác như nhau ở dao động điều hoà..................

Hình 1.3. Giới hạn tác động của dao động........................................................

Hình 1.4 Gia tốc bình phương trung bình phụ thuộc vào thời gian dao
động...................................................................................................................

Hình 1.5. Đánh giá cảm giác theo gia tốc dao động và thời gian tác
động...................................................................................................................

Hình 1.6. Dải tần số..........................................................................................

Hình 1.7. Tác hại của tiếng ồn..........................................................................

Hình 1.8. Tác hại của rung động.......................................................................

1.16. Ảnh hưởng của phanh ảnh hưởng đến rung ồn........................................

CHƯƠNG 2 NGHIÊN CỨU HỆ THỐNG PHANH ẢNH HƯỞNG

ĐẾN RUNG VÀ ỒNG TRÊN ÔTÔ............................................................

Hình 2.1. Hệ thống phanh.................................................................................

Hình 2.2 Cấu tạo phanh tang trống...................................................................

Hình 2.3. Phanh tang trống hay còn gọi là phanh guốc/phanh đùm.................

Hình 2.4. Cấu tạo phanh đĩa.............................................................................

Hình 2.5. Nguyên lý hoạt động phanh đĩa........................................................

Hình2.6. Đĩa quay và vỏ quay...........................................................................

Hình 2.7. Phanh tay ô tô....................................................................................

Hình 2.8. phanh tay điện tử...............................................................................

Hình 2.9. Công nghệ Auto Hold, tự động áp dụng phanh đỗ xe khi
dừng lại và tắt kích hoạt khi chủ xe vận hành...................................................
CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA PHANH ĐẾN SỰ
RUNG ỒN TRÊN ÔT Ô............................................................................

Hình 3.1. Má phanh bị mòn..............................................................................

Hình 3.2. Má phanh kém...................................................................................

Hình 3.3. vật thể rắn giữa rô-tô và kẹp phanh...................................................

Hình 3.4. Xe ồn khi phanh do đã lâu không dùng............................................

Hình 3.5. Vòng bi bánh xe bị hỏng...................................................................

Hình 3.6. Phanh thiếu dầu bôi trơn...................................................................

CHƯƠNG 4. CÁC GIẢI PHÁP HẠN CHẾ SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA

HỆ THỐNG PHANH ĐẾN RUNG ỒN TRÊN Ô TÔ..................................

Hình 4.1. Bố xe mòn quá giới hạn....................................................................

Hình 4.2. Vệ sinh hệ thống phanh đĩa ô tô........................................................

Hình 4.3 Giữ cho mức dầu phanh luôn đảm bảo..............................................

Hình 4.4. Bàn đạp phanh quá thấp phanh sẽ không ăn.....................................

Hình 4.5. Bàn đạp phanh quá nhẹ có nhiều nguyên nhân.................................

Hình 4.6. Phanh xe bị lao sang 1 bên do 2 bên mòn không đều nhau..............

Hình 4.7 phanh bị cứng....................................................................................

Hình 4.8 phanh ABS.........................................................................................

Hình 4.9 Cupen heo con hở làm chảy dầu........................................................

Hình 4.10 Heo cái bị hở làm giảm áp lực dầu hệ thống phanh.........................

Hình 4.11 Xả gió heo dầu bánh trước...............................................................

Hình 4.12 Kiểm tra độ dày của đĩa phanh.........................................................

Hình 4.13 Kiểm tra bộ trợ lực phanh................................................................

Hình 4.14 Điều chỉnh tư thế ngồi tạo lực đạp phanh tốt nhất...........................

Hình 4.15 Piston heo thắng bị kẹt gây bó phanh..............................................

Hình 4.16 Tra mỡ ắc thắng khi bảo dưỡng hệ thống phanh..............................
MỤC LỤC BẢNG

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ GIAO ĐỘNG TRÊN ÔTÔ............................

Bảng 1: Bảng chi tiêu về an toàn hang hóa`.....................................................

CHƯƠNG 2 NGHIÊN CỨU HỆ THỐNG PHANH ẢNH HƯỞNG ĐẾN

RUNG VÀ ỒNG TRÊN ÔTÔ......................................................................

Bảng 2: So sánh Sự khác nhau giữa phanh tang trống và phanh đĩa................

 LỜI MỞ ĐẦU
Ngày nay nhu cầu sử dụng ôtô ngày càng tăng lên, có rất nhiều ôtô
được trang bị các hệ thống cũng như thiết bị hiện đại. Con người đòi hỏi
nhiều hơn trên phương tiện di chuyển của mình cũng như việc êm ái khi sử
dụng xe, để có sự êm ái khi vận hành thì điều ảnh hưởng đến chính là độ
rung và ồn trên xe.
 LỜI CẢM ƠN
Kính gửi lời cảm ơn chân thành đến Thầy Nguyễn Hoàng Luân giáo
viên hướng dẫn bộ môn dao động và tiếng ồn. Cảm ơn Thầy đã truyền đạt
những kiến thức cần thiết cho chúng em để có thêm kiến thức về những dao
động và tiếng ồn, hiểu thêm những giải pháp có thể giảm thiểu tối đa tạo ra
được sự êm diệu khi vận hành một chiếc xe, có thêm những kiến thức để áp
dụng vào sau này.
 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ GIAO ĐỘNG TRÊN ÔTÔ
1.1. Định nghĩa:
Ô tô là một hệ dao động cơ học bao gồm nhiều khối lượng có mối
liên kết với nhau và nằm trong mối liên hệ chặt chẽ với bề mặt đường có
biên dạng phức tạp.
Trong lý thuyết ô tô khi nghiên cứu dao động ô tô thường giả thiết là
khối lượng của ô tô là tập trung, được chia làm hai phần được treo và
không được treo.
Khối lượng của thân ô tô được đỡ bởi các lò xo được gọi là khối
lượng được treo, Khối lượng của cầu mang bánh xe và các chi tiết khác
không được đỡ bởi lò xo được gọi là khối lượng không được treo.
1.2. Các dạng dao động của thân xe :

Hình 1.1 Các dạng dao động của thân xe

Dao động xung quanh trục dọc OX (sự lắc ngang). Là sự chuyển động
lắc của ô tô quanh trục dọc khi ô tô đi qua mặt đường mà một bánh xe bị
rơi xuống ổ gà hoặc qua những đoạn đường mấp mô. Đây là dao động ảnh
hưởng nhiều nhất đến độ êm dịu chuyển động và an toàn chuyển động của
xe.
Dao động xoay xung quanh trục ngang OY (sự lắc dọc) là dao động
lên xuống của phần trước hay phần sau ô tô quanh trục ngang đi qua trọng
tâm của nó. Dao động này xảy ra khi cả hai bánh xe của ô tô cùng đi qua
vết lồi hay vết lõm trên đường.
Dao động lên xuống (sự nhún) theo trục OZ thẳng đứng. Là sự chuyển
động lên xuống của toàn bộ xe xuất hiện khi xe chuyển động trên đường
không bằng phẳng.
Dao động xung quanh trục OZ (sự xoay đứng) là sự di chuyển xoay
của thân xe sang bên trái hoặc bên phải quanh trục thẳng đứng khi xe
chuyển động
1.3. Các nguyên nhân gây ra dao động của ô tô:
Độ lệch tâm và hình dạng không đồng đều của bánh xe, độ không cân
bằng của các bánh xe và các chi tiết quay của động cơ, hệ thống truyền lực.
Các ngoại lực xuất hiện trong quá trình của ô tô khi tăng tốc, khi phanh,
quay vòng.
Các mấp mô từ mặt đường.
Cho đến nay mấp mô biên dạng đường là nguyên nhân chính gây ra dao
động của ô tô.
1.4. Ảnh hưởng của dao động :
Dao động của ô tô ảnh hưởng xấu đến con người, hàng hóa chuyên trở
trên xe, đến khả năng làm việc và tuổi thọ của các cụm, các cơ cấu tổng
thành trên xe.
Đối với cơ thể người khi ô tô chuyển động sinh ra các tác động lên
người ngồi trên ô tô làm cho cơ thể người thực hiện những dao động riêng
tắt dần và dao động cưỡng bức.
Dao động phức tạp này làm biến đổi tâm sinh lý gây ra cảm giác mệt
mỏi, giảm năng suất làm việc và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.
1.5. Ảnh hưởng của dao động :
Đối với độ bền của xe: Khi ô tô dao động sẽ phát sinh các tải trọng
động tác dụng lên khung vỏ ôtô, lên các cụm, hệ thống và các chi tiết của
xe cũng như bề mặt đường… ảnh hưởng đến độ bền và tuổi thọ của ôtô và
đường. Theo số liệu thống kê người ta thấy rằng, khi ôtô vận tải chạy trên
đường xấu gồ ghề, so với ôtô cùng loại chạy trên đường tốt bằng phẳng thì
vận tốc trung bình giảm khoảng (4050) %, quãng đường chạy giữa hai kỳ
sửa chữa lớn giảm (3540) %, suất tiêu hao nhiên liệu tăng (5070) %,
năng suất vận chuyển giảm (3540) %, giá thành vận chuyển tăng (5060)
%.
Đối với độ bền chi tiết ô tô thì ảnh hưởng của của dao động được thể
hiện một cách rõ rệt. Khi dao động, gia tốc dao động gây ra các tải trọng
quán tính và có thể xẩy ra hiện tượng cộng hưởng làm cho hư hỏng các chi
tiết, khung vỏ của xe …
1.6. Chỉ tiêu đánh giá về dao động của xe:
Từ những ảnh hưởng xấu của dao động đến người và xe dẫn đến yêu
cầu phải có các chỉ tiêu để đánh giá độ dao động của xe. Trước đây nguời
ta đánh giá ảnh hưởng của dao động ô tô theo hai chỉ tiêu là độ êm dịu và
tải trọng động tượng trưng cho sự ảnh hưởng đến tuổi thọ chi tiết
Ngày nay, dao động của ôtô được đánh giá các tiêu chí chính :
 Chỉ tiêu về độ êm dịu.
 Chỉ tiêu đối với con người
 Chỉ tiêu đối với hàng hoá.
 Chỉ tiêu về tải trọng động
 Chỉ tiêu về an toàn chuyển động và tải trọng tác dụng xuống nền
đường.
 Chỉ tiêu về độ bền chi tiết.
 Chỉ tiêu về mức độ thân thiện với đường.
 Chỉ tiêu về an toàn động lực.
 Chỉ tiêu về không gian bố trí treo
1.7. Chỉ tiêu đánh giá độ êm dịu chuyển động:
Độ êm dịu chuyển động là ảnh hưởng của dao động ôtô đến con người
và hàng hoá khi xe chuyển động trên đường. Việc đánh giá độ êm dịu
chuyển động là rất khó khăn do phụ thuộc nhiều vào sự cảm nhận chủ quan
và sức chịu đựng dao động của con người. Độ êm dịu chuyển động của ôtô
có thể hiểu là tập hợp các tính chất đảm bảo hạn chế các tác động ảnh h-
ưởng xấu của dao động tới con người, hàng hoá, đến các kết cấu của ôtô.
Với khái niệm về độ êm dịu chuyển động ở trên, ta thấy: Một ôtô đảm
bảo độ êm dịu chuyển động có nghĩa là các thông số đánh giá độ êm dịu
chuyển động của nó nằm trong giới hạn cho phép, theo tiêu chuẩn đánh giá.
Để đánh giá độ êm dịu chuyển động, các tổ chức khác nhau trên thế giới
đã đưa ra rất nhiều chỉ tiêu, tiêu chuẩn khác nhau. Dưới đây là một số chỉ
tiêu chính để đánh giá độ êm dịu chuyển động theo các công trình nghiên
cứu khác nhau.
1.8. Chỉ tiêu đối với con người:
1.8.1. Chỉ tiêu về tần số dao động
Khi con người đi thì thực chất là đang thực hiện một dao động. Ở
mỗi người do thói quen, vóc dáng khác nhau mà việc thực hiện bước đi có
khác nhau nhưng nói chung thông thường thì con người thực hiện được
khoảng 6090 bước đi trong một phút, tức là tần số dao động tương ứng từ
11,5 Hz. Do vậy người ta cho rằng ôtô có chuyển động êm dịu là khi nó
chạy trên mọi địa hình thì tần số dao động riêng nằm trong khoảng 11,5
Hz.
Thực tế người ta thường lấy giá trị tần số dao động thích hợp cho các loại
ôtô như sau:
n = 60  85 lần /phút đối với xe du lịch.
n = 60  85 lần /phút đối với xe vận tải.
Chỉ tiêu về gia tốc dao động
Độ êm dịu chuyển động của ô tô còn được đánh giá trên cơ sở các thông
số về dao động của ô tô như giá trị bình phương trung bình của gia tốc theo
các phương X, Y, Z là:
¨  2,5 (m.s-2)
Xc
 ¨  0,7 (m.s-2)
Yc

¨  1,0 (m.s-2)
Zc

Các số liệu trên có thể xem là gần đúng để đánh giá độ êm dịu chuyển
động của ôtô, bởi vì nó dựa trên cơ sở số liệu thống kê. Mặt khác, điều
quan trọng hơn là dao động ôtô truyền cho con người thực chất là tác động
ngẫu nhiên với dải tần số rộng và phức tạp theo cả hướng tác dụng.
1.8.2. Chỉ tiêu dựa trên số liệu cảm giác theo gia tốc và vận tốc dao động.
Người ta đánh giá trên cơ sở cho rằng cảm giác con người khi chịu
dao động phụ thuộc vào hệ số độ êm dịu chuyển động K.
Hệ số K phụ thuộc vào tần số dao động, gia tốc dao động hoặc vận tốc
dao động, phương dao động (theo phương thẳng đứng và phương ngang) và
thời gian tác động của chúng lên cơ thể con người.
Các đường cong cảm giác như nhau ở dao động điều hoà

Hình 1.2. Các đường cong cảm giác như nhau ở dao động điều hoà
Hệ số K càng nhỏ thì con người càng dễ chịu đựng dao động, K=0.1
tương ứng với ngưỡng kích thích. Khi ngồi lâu dài trên xe K=10 – 25; khi
ngồi ngắn hạn K=25-63.
Những công thức và số liệu đưa ra ở trên là ứng với tác động lên con người
là hàm điều hoà.
1.8.3. Chỉ tiêu dựa trên số liệu cảm giác theo gia tốc và vận tốc dao động.
Khi kích thích dao động ô tô là hàm ngẫu nhiên thì giá trị hệ sô K được xác
định theo công thức sau:

Trong đó:
Ki- hệ số độ êm dịu của thành phần thứ i.
n- số thành phần của hàm ngẫu nhiên.
Giá trị của K có thể xác định bằng tính toán hoặc xác định bằng thực
nghiệm.
1.9. Đánh giá cảm giác theo công suất dao động:
Chỉ tiêu này dựa trên giả thiết rằng: cảm giác của con người khi dao động
phụ thuộc vào trị số của công suất dao động truyền cho con người.
Công suất trung bình truyền đến con người sẽ là:

Trong đó:
p(t)- Lực tác động lên con người khi dao động.
v- Vận tôc dao động.
Số liệu thực nghiệm theo giá trị cho phép [Nc].
+ [Nc] = 0,2  0,3 (W) – tương ứng với cảm giác thoải mái.
+ [Nc] = 6  10 (W) – là giới hạn cho phép đối với ôtô có tính năng
thông qua cao.
Ưu điểm: cơ bản của chỉ tiêu này là nó cho phép kể đến tác dụng đồng thời
của dao động với các tần số khác nhau và theo các hướng khac nhau.
Năng lượng tổng cộng truyền đến con người có thể xác định như sau:
Trong đó:
K(x,y, z)i : hệ số hấp thụ
: gia tốc dao động thẳng đứng truyền qua chân.
: gia tốc dao động thẳng đứng truyền qua ghế ngồi.
: gia tốc hướng dọc.
: gia tốc theo hướng ngang.
Các số liệu nhận được phản ánh tính phức tạp của sự cảm thụ dao động của
con người. Chúng ta có thể đưa ra kết luận chung: những tác động phụ
truyền qua chân không lớn như những tác động truyền qua ghế ngồi. Bởi vì
trong tư thế đứng tác động của dao động bị yếu đi bởi các khớp xương của
chân.
Trong điều kiện Việt Nam hiện nay khó có thể tính toán đo đạc được toàn
bộ giá trị của gia tốc theo ba phương X, Y, Z. Vì vậy chỉ tiêu công suất trên
nêu ra chỉ mang tính tham khảo. Hy vọng có một lúc nào đó khi công nghệ
tiến cao hơn chúng ta có thể sử dụng chỉ tiêu công suất đề đánh gia độ êm
dịu chuyển động.

Đánh giá cảm giác theo gia tốc dao động và thời gian tác động của nó.
Tổ chức quốc tế về tiêu chuẩn hoá ISO đưa ra năm 1969 cho phép đánh giá
tác dộng của dao động đến con người trên xe.
Khi đánh giá cảm giác, ISO đã sử dụng dao động thẳng đứng điều hoà tác
động lên người ngồi hay đứng trong vòng 8 giờ. Nếu tần số kích động nằm
trong khoảng nhạy cảm nhất với dao động của con người (4  8 Hz) thì gia
tốc bình phương trung bình theo các mức là:
Giới hạn tác động của dao động thẳng đứng (các đường cong có cùng thời
gian tác động) phụ thuộc vào gia tốc dao động thẳng đứng và tần số đối với
con người khi ngồi và đứng trên xe theo tiêu chuẩn ISO/DIS 2631

Hình 1.3. Giới hạn tác động của dao động

Thoải mái 0,1 m/s2
Mệt mỏi cho phép 0,315 m/s2
Giới hạn cho phép 0,63 m/s2
Khi thay đổi tần số và thời gian tác dụng, giá trị nêu trên sẽ thay đổi. Các
giá trị tương ứng với giới hạn mệt mỏi cho phép được xác định bằng thực
nghiệm
Để thuận tiện cho tính toán sau nay, người ta dùng đồ thị của gia tốc bình
phương trung bình phụ thuộc vào thời gian dao động có kể đến khoảng chia
của tần số.
Đối với dao động điều hoà, để đánh giá sự tác động của nó cần phải biết ba
giá trị: gia tốc bình phương trung bình, tần số và thời gian tác động.
Đối với dao động ngẫu nhiên với các tần số khác nhau tác động trong
khoảng thời gian như nhau. Trong trường hợp này cũng cần ba giá trị: Tách
theo các tần số khác nhau.
Sau đó các giá trị thành phần khác nhau được quy dẫn về một giá trị gia tốc
tương đương bằng cách sử dụng hệ số quy dẫn Kbi:
Gia tốc bình phương trung bình phụ thuộc vào thời gian dao động.

Hình 1.4 Gia tốc bình phương trung bình phụ thuộc vào thời gian dao động.

Các giá trị Kbi theo các dải tần khác nhau. Đối với dao động ngẫu
nhiên với thời gian tác động khác nhau của các thành phần tần số, có sự
thay đổi rộng hơn so với các dạng dao động trước và cần thiết quy dẫn thời
gian tác dụng của các thành phần thời gian tương đương tương ứng với dải
tần xác định (ví dụ 48 Hz). Nếu ti- thời gian thực tế; [Ti]- thời gian tác
động cho phép của dao động với dải tần 48 Hz, thì chúng ta nhận được:

1.10. Chỉ tiêu đối với con người:

1.10.1. Đánh giá cảm giác theo gia tốc dao động và thời gian tác động của
nó.
Đánh giá dựa theo trị số hiệu quả của gia tốc dao động (bình phương trung
bình của gia tốc dao động).
 Trị số hiệu quả của gia tốc dao động được xác định như sau:

Nếu là dao động điều hoà thì được xác định như sau:

Zmax- là biên độ của gia tốc dao động;

T- tổng thời gian dao động
Đánh giá dựa theo trị số hiệu quả của gia tốc dao động (bình phương
trung bình của gia tốc dao động).
Nếu gia tốc dao động có dáng điệu bất kỳ thì có thể xác định như sau:

Hình 1.5. Đánh giá cảm giác theo gia tốc dao động và thời gian tác động
1.10.2. Chỉ tiêu đối với hàng hoá:
Đối với xe tải là phương tiện chở hàng nên ngoài độ êm dịu cho lái xe cần
có độ êm dịu cần thiết cho hàng hoá. Chỉ tiêu an toàn hàng hoá theo [5] do
Hiệp hội đóng gói Đức BFSV nêu ra theo bảng dưới. Dựa vào đó, với
nghiên cứu ảnh hưởng của dao động với đường Mitschke đề ra ngưỡng cho
an toàn hàng hoá như sau:
amax= 3m/s2 là giới hạn cảnh báo.
amax= 5m/s2 là giới hạn can thiệp.
Giới hạn cảnh báo là tại đó hệ thống treo hoặc đường xá đã hỏng đến mức
phải sửa chữa. Giới hạn can thiệp là tại đó đường xá đã hỏng nặng buộc các
nhà quản lý giao thông phải sửa chữa ngay.
Đối với với các hàng hoá trên thùng xe không có kẹp giữ, dây buộc thường
yêu cầu gia tốc ở sàn xe không vượt quá gia tốc trọng trường Xuất phát từ
giá trị này yều cầu giá trị bình phương trung bình của gia tốc không vựơt
quá (0.15- 0.3)g.

Bảng 1: Bảng chi tiêu về an toàn hang hóa`

1.11. Các khái niệm về rung và ồn

Khi động cơ làm việc, động cơ chạy trên đường, các chi tiết sẽ bị
rung và gây ra tiếng ồn. Tiếng ôtô gây ảnh hưởng không tốt cho cả người
trong xe và môi trường bên ngoài xe.
Khi xe chạy trên đường cao tốc, nếu vô lăng hoặc thân xe rung động,
nghe tiếng rềnh văng khó chịu từ một điểm nào đó chưa rõ, người lái sẽ
cảm thấy lo lắng không chỉ về sự khó chịu mà còn các sự cố có thể xảy ra.
Mặc dù hiện tượng này không gây hại cho hoạt động của xe.
1.11.1. Tiếng ồn và rung động trên xe
Về cơ bản rung động và âm thanh giống nhau, một âm thanh là sự rung
động của không khí, các rung động và âm thanh đều được thể hiện bằng
“sóng” chúng được thể hiện bằng tần số, là số lượng song trong 1 giây.
1.11.2. Âm thanh
Khi nằm trong một dải tần số và cường độ thì được gọi là âm thanh
1.11.3. Dải tần số
Tần số song âm mà tai nghe được, nằm trong dải tần số từ 16Hz đến
20kHz. Trong các thiết bị điện thanh, người ta gọi các tần số trong khoảng
20Hz đến 20kHz là dải tần âm. Các đặc trưng cơ bản của tiếng nói nằm
trong dải tần số từ 10Hz đến 4 – 4,5Hz nên trong kĩ thuật âm thanh về tiếng
nói dung dải này.

Hình 1.6. Dải tần số

1.12. Rung động và tiếng ồn trên ôtô
Ồn ngoài: Một phần năng lượng tiếng ồn từ ô tô phát ra môi trường
xung quanh (exterior noise). Tiếng ồn ngoài của ô tô là nguyên nhân chủ
yếu của tiếng ồn giao thông tại các đô thị và các vùng lân cận.
Ồn trong: Một phần năng lượng tiếng ồn được truyền vào không gian
bên trong xe khi không gian này được đóng kín (interior noise). Ồn trong là
tổng hợp của rất nhiều nguồn ồn và rung động, qua các đường truyền khác
nhau tạo ra sự biến thiên áp suất không khí, gây tiếng ồn trong khoang xe.
1.13. Tổng quan về đường truyền rung động và tiếng ồn của xe
Hai đường truyền gây ra ồn trong:
- Theo đường không khí (air-borne): Tiếng ồn truyền trực tiếp từ các
nguồn phát tiếng ồn vào không khí.
- Theo đường truyền cơ - âm học (structure-borne): Do kích thích từ
rất nhiều nguồn làm các tấm vỏ xe sẽ liên tục rung động, phát tiếng ồn.
Hai phương pháp phân tích:
- PP trực tiếp: Thí nghiệm
- PP gián tiếp: Phân tích đường truyền
1.14. Tác hại của tiếng ồn

Hình 1.7. Tác hại của tiếng ồn

Đối với cơ quan thính giác và thính lực Khi chịu tác dụng của tiếng ồn
lặp lại nhiều lần, thính giác và thính lực không còn khả năng phục hồi hoàn
toàn về trạng thái bình thường được và sẽ gây ra thoái hóa và dần dần sẽ
phát triển thành những biến đổi có tính chất bệnh lý gây về cơ quan thính
giác (gây ra bệnh điếc nghề nghiệp) và thính lực (không có cảm giác về
mùi vị).
Đối với hệ thần kinh trung ương Tiếng ồn cường độ trung bình và cao
gây kích thích mạnh đến hệ thần kinh trung ương gây đau đầu, chóng mặt,
cảm giác sợ hãi, hay bực tức, trạng thái tâm thần không ổn định, trí nhớ
giảm sút...
Đối với hệ thống chức năng khác của cơ thể
 Ảnh hưởng xấu đến hệ thống tim mạch, gây rối loạn nhịp tim. Làm
giảm bớt sự tiết dịch vị, ảnh hưởng đến co bóp bình thường của dạ dày.
Làm cho hệ thống thần kinh bị căng thẳng liên tục có thể gây ra bệnh cao
huyết áp.
Tác hại của rung động:

Hình 1.8. Tác hại của rung động

Khi cường độ rung động lớn và thời gian tác dụng lâu sẽ gây khó
chịu cho cơ thể. Những rung động có tần số thấp nhưng biên độ lớn thường
gây ra sự lắc xóc cơ thể gây ra mệt mỏi nhanh chóng và gây ra những tác
hại cho sức khỏe con người. Rung động lâu ngày gây nên các bệnh đâu
xương khớp, làm viêm các hệ thống xương khớp. Đối với phụ nữ, nếu làm
việc trong điều kiện bị rung động nhiều sẽ gây bệnh dẫn đến tình trạng vô
sinh.
1.15. Ảnh hưởng của phanh đến độ bền khung vỏ và an toàn chuyển
động
Khi ôtô dao động sẽ phát sinh các tải trọng động tác dụng lên khung
vỏ, lên các cụm, hệ thống và các chi tiết của xe, ảnh hưởng đến tuổi thọ của
ôtô. Khi rung động có biên độ rung động lớn, tức là chuyển động dao động
mạnh và lớn sẽ sinh ra ứng suất phá hủy các liên kết hàn, bu lông, đinh
tán... nên độ cứng của khung xương sẽ giảm, không an toàn khi chuyển
động. Thời gian tác dụng rung động càng lâu thì độ bền vật liệu giảm, tính
chất cơ học bị thay đổi do chịu ứng suất mỏi. Khi dao động, gia tốc dao
động gây ra các tải trọng quán tính và có thể xảy ra hiện tượng cộng hưởng
làm cho hư hỏng các chi tiết, khung vỏ của xe…
1.16. Ảnh hưởng của phanh ảnh hưởng đến rung ồn
Rung động xảy ra khi đạp phanh cho thấy trống phanh hoặc đĩa
phanh có thể bị cong, vênh hoặc mòn không đồng đều trên bề mặt. Ngoài ra
thì nếu trên bề mặt trống phanh hoặc đĩa phanh bị bám bụi bẩn quá nhiều
cũng có thể là nguyên nhân gây ra hiện tượng này. Điều này rõ rang nhất
khi xe đang di chuyển ở tốc độ cao, vì khi đó các chi tiết quay này chịu lực
tác động không đồng đều từ má phanh gây ra lực va đập lớn gây nên hiện
tượng rung giật.
 CHƯƠNG 2 NGHIÊN CỨU HỆ THỐNG PHANH ẢNH
HƯỞNG ĐẾN RUNG VÀ ỒNG TRÊN ÔTÔ
2.1. Khái niệm và phân loại về hệ thống phanh
Hệ thống phanh xe ô tô được thiết kế để giảm tốc độ và dừng chuyển
động của xe, có thể nói đây là một trong những hệ thống cần thiết và có vai
trò quan trọng nhất. Một chiếc xe hệ thống phanh hoạt động không tốt sẽ dễ
gây ra tai nạn đáng tiếc do không kiểm soát được tốc độ.
Hệ thống phanh bao gồm cơ cấu phanh và dẫn động phanh, chúng
hoạt động dựa trên nguyên lý tạo ra ma sát giữa 2 bề mặt kim loại để hãm
tốc độ hoặc dừng hẳn trục bánh xe. Nói cách khác thì tài xế đạp chân phanh
xe thì má phanh sẽ tiếp xúc sẽ tiếp xúc với phần quay thông qua các cơ cấu
dẫn động và ma sát giữa 2 bộ phận này sẽ giúp làm chậm hay dừng lại.
Hiện nay hệ thống phanh xe ô tô được sản xuất có 2 loại đó là phanh đĩa và
phanh tang trống. Mỗi loại xe sẽ trang bị loại phanh xe phù hợp.
Phanh xe ô tô thường được chia làm 2 loại chính gồm:
 Hệ thống phanh chân: Được sử dụng khi xe đang chạy, phanh chân có thể
là loại phanh tang trống hay phanh đĩa được điều khiển bằng áp suất thủy
lực.
 Hệ thống phanh tay: Còn gọi là phanh đỗ xe được sử dụng khi đỗ dừng xe,
chúng tác động vào phanh bánh sau qua các dây kéo để ô tô không dịch
chuyển được.
Phanh tay thường có cơ cấu hãm cần kéo phanh cho phép duy trì sự
hãm xe mà không cần phải giữ cần phanh khi kéo, còn phanh chân chỉ hoạt
động khi đạp chân lên bàn đạp phanh, nhả chân khỏi bàn đạp là nhả phanh.
 Hình 2.1. Hệ thống phanh
Phanh chân trên xe ô tô thương mại hiện nay có hai loại hệ thống phanh
được sử dụng phổ biến nhất là:
 Phanh tang trống hay còn gọi là phanh đùm, phanh guốc.
 Phanh đĩa
2.2. Phanh tang trống
Phanh tang trống hay còn gọi là phanh guốc/phanh trống, khi tác động lực
sẽ ép má phanh vào mặt trong của trống phanh - bộ phận liên kết với bánh
xe. Hầu hết guốc phanh của xe được cấu tạo bởi hai miếng ghép lại, độ
cong của vành guốc được gắn với má phanh và phải phù hợp với mặt trong
của trống phanh.
 Hình 2.2 Cấu tạo phanh tang trống
2.2.1. Cấu tạo phanh tang trống.
gồm trống phanh và má phanh. Trong đó, trống phanh là hộp rỗng bên
ngoài, gắn với trục bánh xe và quay theo bánh xe. Má phanh nằm bên trong
và tiếp xúc trực tiếp với bề mặt trống phanh để tạo ra ma sát. Để kết hợp
má và trống phanh với nhau, hệ thống còn cần tới bình xi-lanh con và lò xo
điều chỉnh.
2.2.2. Nguyên lý hoạt động của phanh tang trống xe ô tô.
Khi lái xe đạp phanh, bình xi-lanh sẽ đẩy 2 má phanh ra ngoài thông qua
thủy lực và lò xo điều chỉnh. Hai má phanh sẽ tiếp xúc với trống phanh, tạo
ra ma sát giúp bánh xe quay chậm cho đến lúc dừng lại.
2.2.3. Ưu - nhược điểm.
Thiết kế của phanh tang trống ít chi tiết, hoạt động cơ khí đơn giản. Ưu
điểm của chúng là sửa chữa, thay thế phụ tùng dễ dàng và nhanh, tuy nhiên,
hiệu quả phanh thấp. Trước đây, phanh tang trống xe ô tô thường được
trang bị cho các loại xe giá rẻ, công suất động cơ thấp. Khi các nhà sản
xuất sử dụng động cơ công suất cao hơn, giá thành xe cũng tăng lên, họ bắt
đầu trang bị phanh đĩa thủy lực cho phanh trước của xe.

Hình 2.3. Phanh tang trống hay còn gọi là phanh guốc/phanh đùm.
2.3. Phanh đĩa
Phanh đĩa ô tô được cấu tạo từ các thành phần chính: đĩa, má và cùm. Đĩa
phanh được gắn với trục bánh và quay theo bánh xe. Cùm phanh gồm má
phanh và hệ thống pít-tông thủy lực được ốp vào 2 bên đĩa phanh, đa
phần ô tô hiện nay dùng cùm phanh đặt cố định.
 Hình 2.4. Cấu tạo phanh đĩa
Phanh đĩa gồm các bộ phận cơ bản là má phanh, đĩa phanh và pit-tông.

2.3.1. Nguyên lý hoạt động.

Khi đạp phanh, các pít-tông dầu sẽ đẩy má phanh tịnh tiến về phía
đĩa phanh, má và đĩa phanh tiếp xúc với nhau sẽ tạo ra ma sát làm cho tốc
độ quay của bánh xe dần chậm lại và dừng hẳn.

Hình 2.5. Nguyên lý hoạt động phanh đĩa

2.3.2. Ưu - nhược điểm của phanh đĩa:
Loại phanh này cho khả năng phanh cao hơn nhiều so với phanh tang
trống, tản nhiệt tốt hơn nhờ thiết kế hở, đồng thời giúp duy trì hiệu quả
phanh sau thời gian dài, giảm thiểu nguy cơ cháy phanh. Ngoài ra, người
dùng/ kỹ thuật viên có thể dễ dàng quan sát và nhận ra những hư hỏng để
sửa chữa, giảm trọng lượng xe.
Tuy nhiên, vì nằm ở bên ngoài không được che chắn nên dễ bẩn và dính
nước, do đó phải thường xuyên rửa, làm sạch hệ thống phanh đĩa. Nếu
không được thay dầu định kỳ, phanh sẽ hoạt động thiếu chính xác, má
phanh cũng rất nhanh mòn.

Hình2.6. Đĩa quay và vỏ quay.

2.4. Sự khác nhau giữa phanh tang trống và phanh đĩa là gì?
Phanh tang trống và phanh đĩa đều có những ưu nhược điểm riêng,
việc nắm rõ điều này sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc lựa chọn loại
phanh phù hợp với ô tô của mình. Cụ thể, các chuyên gia tư vấn kỹ thuật đã
chỉ ra một số điểm khác biệt nổi bật khi so sánh phanh cơ và phanh đĩa như
sau:
Bảng 2: So sánh Sự khác nhau giữa phanh tang trống và phanh đĩa
 Phanh tang trống Phanh đĩa
Phanh tang trống có 2 bộ phận chính Phanh đĩa có 3 bộ phận chính là đĩa
Cấu tạo
là má phanh và trống phanh phanh, má phanh, cùm phanh
Khi đạp phanh, bình xi-lanh thông qua
Khi đạp phanh, pit-tông dầu sẽ đẩy
Nguyên thủy lực và lò xo điều chỉnh đẩy hai
má phanh tiến về phía đĩa phanh và
lý hoạt má phanh ra ngoài, tiếp xúc với trống
tạo ra ma sát, khiến cho tốc độ quay
động phanh và tạo ra sự ma sát, giúp bánh
của bánh xe chậm dần rồi dừng hẳn
xe quay chậm dần rồi dừng hẳn.
- Cấu tạo đơn giản, kết cấu kín nên
- Phanh đĩa có cấu tạo phức tạp hơn
phù hợp với nhiều điều kiện thời tiết
phanh tang trống, kết cấu hở nên
và địa hình khác nhau.
khả năng tán nhiệt tốt.
- Độ bền bỉ được đánh giá cao.
Ưu điểm - Tăng hiệu suất hoạt động của hệ
- Giá thành lắp đặt thấp.
thống phanh xe.
- Việc chăm sóc và bảo dưỡng không
- Khả năng giảm tốc có độ chính
quá phức tạp, chi phí thay thế, sửa
xác cao.
chữa phụ tùng không cao.
- Phần đĩa phanh có thiết kế lộ ra
bên ngoài nên dễ bị bám bụi hơn,
- Thời gian giảm tốc chậm. lâu dần sẽ khiến cho những bộ phận
- Vì thiết kế kín nên khả năng tán nhiệt này bị hao mòn, ảnh hưởng đến
Nhược
kém. năng suất hoạt động.
điểm
- Hiệu suất phanh không thật sự tốt, - Các chi tiết của phanh đĩa thường
đặc biệt khi xe phanh gấp/đổ đèo. sử dụng vật liệu chất lượng nên giá
thành cao, chi phí lắp đặt/sửa
chữa/bảo dưỡng cũng đắt hơn.
Phanh tay hay còn gọi là phanh đỗ xe giúp giảm tốc độ, đứng yên xe
trên đường dốc, mặt phẳng dốc hoặc sử dụng trong các trường hợp cần
thiết. Phanh tay ô tô gồm có 2 kiểu: phanh tay điện tử và phanh tay cơ.
 Hình 2.7. Phanh tay ô tô
2.5. Phanh tay cơ khí:
Phanh tay cơ khí có ưu điểm tuổi thọ chi tiết cao hơn, chi phí bảo
dưỡng thay thế thấp, thông dụng, cách thức phanh đơn giản. Trong khi
đó phanh tay điện tử có ưu điểm là giúp hạn chế được hậu quả của việc
quên kéo và nhả phanh tay, tiết kiệm diện tích cho khoang nội thất, khắc
phục tình trạng kẹt, bó phanh, tăng thêm tiện nghi, đảm bảo an toàn và tính
thẩm mỹ cho xe.
Nhược điểm của phanh tay cơ là thường xảy ra tình trạng kéo phanh không
ăn, nếu để quên phanh tay sẽ làm hỏng bộ phận cơ khí của xe. Còn phanh
tay điện tử thì cách thức phanh phức tạp, nếu ắc-quy chết sẽ không cài
được phanh, chi phí sửa chữa cao.

2.6. phanh tay điện tử.

 Phanh tay điện tử hay còn gọi là phanh đỗ xe điện tử là – loại phanh
tay được điều khiển hoàn toàn tự động, thường có ký hiệu chữ P nằm trong
một vòng tròn gần cần số hoặc ở bảng tablo của xe.
Hệ thống phanh tay điện tử được thiết kế với chức năng đảm bảo an toàn và
tính mạng người sử dụng. Đồng thời hạn chế và ngăn ngừa hậu quả xảy ra
do các tài xế quên kéo hay nhả phanh tay khi dừng/đỗ xe.
2.6.1. Nguyên lý hoạt động của phanh tay điện tử
Khi chuẩn bị dừng/đỗ xe, người điều khiển chỉ cần chuyển số về vị
trí P, lúc này hệ thống sẽ tự động hãm phanh tay (chuyển về chế độ Lock)
thay vì phải kéo phanh tay như thông thường. Công dụng của hệ thống này
cũng tương tự như phanh cơ thông thường, và chỉ khác ở điểm, một bên sử
dụng cơ khí, còn một bên được điều khiển hoàn toàn bởi hệ thống điện
nhằm đảm bảo tài xế quên kéo hoặc nhả phanh tay.
Theo nguyên ly shoạt động, phanh tay điện tử sử dụng mô tô điện để
vận hành hỗ trợ việc hãm và nhả phanh thông qua lẫy ký hiệu hình chữ P
được bố trí ở vị trí cần số. Trong trường hợp, người điều khiển bất cẩn
quên kéo thắng tay lúc đỗ, dừng xe ở chỗ dốc thì đây được xem là giải pháp
hỗ trợ vô cùng hữu dụng.
Trong trường hợp lái xe quên nhả phanh tay mà vẫn đạp ga thì hệ thống
này sẽ tự động Unlock để tránh tình trạng bó phanh, cháy phanh giúp bảo
vệ hệ thống truyền động của xe không bị hư hỏng. Khi muốn nhả phanh,
chủ phương tiện cần đồng thời thực hiện thao tác đạp phanh chân cùng bấm
nút cần gạt điều khiển phanh tay điện tử. Lập tức, đèn cảnh báo phanh tay
sẽ tắt báo hiệu phanh tay đã được nhả.
Còn nếu cần số đang ở vị trí khác, nếu muốn sử dụng phanh tay thì
người điều khiển cần cùng lúc đạp phanh chân và kéo lẫy điều khiển phanh
tay thì hệ thống sẽ tự động giúp hãm phanh lại.
 Hình 2.8. phanh tay điện tử
2.6.2. Những ưu điểm của phanh tay điện tử
Thực tế, phanh tay điện tử với những ưu điểm nổi bật của mình luôn
được nhiều chủ phương tiện lựa chọn và đánh giá cao hơn so với phanh cơ
truyền thống. Chỉ cần vài thao tác nhấn nút cơ bản là đã có thể kích hoạt 2
mô tô nhỏ giữ phanh sau. Hệ thống cũng sẽ không tự động giải phóng nếu
lái xe không thắt dây an toàn hoặc một trong các cửa trên xe chưa đóng kín.
- Khi các nhà thiết kế muốn tối ưu hóa các chức năng trên ô tô, tối
giản không gian nội thất, bảng tablo, phanh tay điện tử đã ra đời nhằm thay
thế tay nắm phanh thông thường. Giúp cabin ô tô trở nên sang trọng và
hiện đại hơn.
- Phanh điện tử còn có tính năng tự động ngừng kích hoạt khi xe
chạy, kèm khả năng giữ phanh tự động (Brake Hold) khi dừng ngang dốc
- Hạn chế những rủi ro có thể xảy ra khi chủ phương tiện quên sử
dung thắng tay, đảm bảo độ an toàn cho hệ thống truyền động của xe.
- Khi di chuyển trên đoạn đường dốc, hệ thống phanh tay điện tử sẽ
hỗ trợ việc dừng hay khởi động tốt hơn, tránh việc bị tuột dốc.
- Loại bỏ tình trạng bị kẹt phanh tay, bó phanh khi xe không được
bảo dưỡng định kỳ.
Dẫu có nhiều ưu điểm nổi bật nhưng phanh tay điện tử cũng có nhược điểm
là tuổi thọ thấp, nếu bị hư hỏng thì giá thành sửa chữa cũng khá lớn. Bên
cạnh đó, nếu ắc quy ô tô chết thì phanh tay điện tử cũng không hoạt động
được.

Hình 2.9. Công nghệ Auto Hold, tự động áp dụng phanh đỗ xe khi dừng lại
và tắt kích hoạt khi chủ xe vận hành
2.7. Ảnh hưởng của phanh ảnh hưởng đến rung ồn:
Rung động xảy ra khi đạp phanh cho thấy trống phanh hoặc đĩa
phanh có thể bị cong, vênh hoặc mòn không đồng đều trên bề mặt. Ngoài ra
thì nếu trên bề mặt trống phanh hoặc đĩa phanh bị bám bụi bẩn quá nhiều
cũng có thể là nguyên nhân gây ra hiện tượng này. Điều này rõ rang nhất
khi xe đang di chuyển ở tốc độ cao, vì khi đó các chi tiết quay này chịu lực
tác động không đồng đều từ má phanh gây ra lực va đập lớn gây nên hiện
tượng rung giật.
CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA PHANH
ĐẾN SỰ RUNG ỒN TRÊN ÔT Ô.

3.1. Phân tích sự ảnh hưởng của phanh đến sự rung và ồn trên ôtô.

Như chúng ta đã biết phanh có ảnh hưởng rất lớn trong việc vận
hành một chiếc xe vì thế khi phanh bị hư hỏng hay mòn sẽ tạo ra sự rung và
ồn trên ôtô. Các nguyên nhân sau ảnh hưởng đến rung ồn trên ô tô:
3.2. Má phanh bị mòn:
 Hình 3.1. Má phanh bị mòn
Một khi lớp bố phanh bị mòn hết và má phanh chỉ còn lại lớp vật
liệu cứng bên trong thì chứng tỏ má phanh đã quá mòn. Lúc này bạn đạp
phanh thì đĩa phanh và má phanh sẽ cọ xát vào nhau và phát ra tiếng rít
vô cùng khó nghe
Má phanh bị mòn là một trong những lý do khiến xe ô tô phát ra
tiếng ồn khi đạp phanh. Nếu má phanh đã được sử dụng trong một khoảng
thời gian khá lâu, bề mặt kim loại phía sau sẽ dần bị mài mòn.
Điều này khiến kim loại chạm vào nhau và tạo ra tiếng ồn chói tai. Bên
cạnh đó, rô-tô cũng có thể chà xát vào bộ kẹp phanh và cạo rát bề mặt kim
loại bộ kẹp.
Giải pháp:
Do vậy bạn cần thay mới má phanh để tránh bề mặt kim loại phía
sau và kẹp phanh sẽ tự mài mòn lẫn nhau tạo ra các đường mòn, hư hại.
3.3. Chất lượng má phanh kém.

Hình 3.2. Má phanh kém

Nhiều người nghĩ rằng việc mua những chiếc má phanh giá rẻ sẽ giúp họ
tiết kiệm một khoản tiền kha khá. Nhưng thực tế thì đây là một quyết định
sai lầm.
Má phanh kém chất lượng thường có các mảnh kim loại, chúng sẽ chà xát
và cạo lên bề mặt của rô-tô gây ra hư hại nghiêm trọng. Do vậy, nếu đang
có ý định thay má phanh mới thì hãy chọn sản phẩm từ một thương hiệu
nổi tiếng.
3.4. Vật thể rắn giữa rô-tô và kẹp phanh
Tiếng kêu phát ra từ phanh ngoài những lý do trên ta còn phải chú ý
vật thể rắn giữa rô-tô và kẹp phanh vì nó cùng có thể phát ra âm thanh.
Bụi bẩn, đất có thể bám vào các bộ phận của xe ô tô. Tuy nhiên, đôi khi sẽ
có những tảng đá nhỏ hoặc một vài vật thể rắn mắc giữa rô-tô và kẹp phanh
khi xe đang chạy trên đường, điều này gây ra tiếng động dù bạn có đang
phanh xe hay không phanh. Ma sát tạo ra từ sự cọ xát giữa các vật thể này
có thể gây ra hư hại cho rô-tô và bộ kẹp phanh.

Hình 3.3. vật thể rắn giữa rô-tô và kẹp phanh

Một lý do khác gây ra tiếng ồn khi phanh xe đó là miếng đệm bị
rách. Miếng đệm bị rách sẽ tạo điều kiện cho các bộ phận của hệ thống
phanh chạm vào nhau, ví dụ như rô-to. Khi kim loại chạm vào nhau sẽ tạo
ra tiếng ồn phát ra từ hệ thống phanh.
Do vậy, bất cứ khi nào sửa hệ thống phanh cần thay thế miếng đệm mới.
Đôi khi, thợ máy sẽ bỏ qua bước này vì họ muốn nhanh chóng hoàn thành
công việc vì vậy hãy chắc chắn rằng người dùng nhắc nhở họ thay mới cho
xe.

3.5. Không thường xuyên sử dụng xe

H
ì
n
h

3.4. Xe ồn khi phanh do đã lâu không dùng.

Một lý do khác gây ra tiếng ồn khi phanh xe là do không thường
xuyên sử dụng ôtô. Tuổi thọ trung bình của má phanh là chạy được
200.000 dặm (hơn 320.000 km). Tuy nhiên, có một số lý do khiến tuổi thọ
thực không lâu đến như vậy.
Thứ nhất, nếu chỉ để xe ô tô nằm im trong ga-ra hàng tuần thì việc không
sử dụng cùng thời tiết xấu sẽ khiến rô-tô xe bị rỉ sét và ăn mòn. Trong tình
huống thế này, rỉ sét sẽ lan sang các bộ phận khác làm làm hỏng chúng. Do
vậy, người dùng nên thường xuyên sử dụng chiếc xe của mình, dù chỉ là
một lúc để tránh trường hợp như trên.
3.6. Ổ đĩa rô-tô bị mòn
Đĩa rô-tô bị mòn là thủ phạm gây ra tiếng ồn khó chịu từ hệ thống
phanh xe. Các ổ đĩa rô-tô không phẳng sẽ gây ra âm thanh rất chói tai. Đĩa
rô-tô quá mòn sẽ gây ra âm thanh cọ xát.
Hơn nữa, việc mòn như vậy sẽ gây ra nhiều rung lắc từ hệ thống phanh.
Tay lái sẽ dễ dàng cảm nhận được những rung lắc này từ bàn đạp phanh.
Trường hợp này ít thấy hơn so với trường hợp đầu tiên.
3.7. Vòng bi bánh xe bị hỏng
Nếu nghe thấy nhưng tiếng ồn phát ra từ bánh xe hoặc cảm nhận sự
rung lắc xảy ra xen kẽ các khoảng yên tĩnh thì có thể là bi của bánh xe đã
hỏng. Hãy kiểm tra vòng bi bánh xe cẩn thận và nếu cần thiết thì nên thay
thế chúng để không còn tiếng ồn nữa.

Hình 3.5. Vòng bi bánh xe bị hỏng

3.8. Chốt kẹp phanh thiếu dầu bôi trơn
Chốt kẹp phanh sẽ gây ra tiếng ồn khi thắng nếu chúng thiếu dầu bôi
trơn. Trường hợp này ít thấy nhưng cũng có thể xảy ra. Việc chốt kẹp
phanh không được bôi trơn sẽ gây ra hiện tượng bị kêu dẫn đến mài mòn
một cách nhanh chóng.
`
Hình 3.6. Phanh thiếu dầu bôi trơn
CHƯƠNG 4. CÁC GIẢI PHÁP HẠN CHẾ SỰ ẢNH HƯỞNG
CỦA HỆ THỐNG PHANH ĐẾN RUNG ỒN TRÊN Ô TÔ
Hiện nay hệ thống phanh trên hầu hết ô tô đều được trang bị cơ cấu
phanh đĩa ở hai bánh trước hoặc cả bốn bánh. Cơ cấu phanh tang trống
thường được lắp ở bánh sau đối với một số đời xe cũ nguyên do xe cũ tốc
độ thấp hơn xe mới và hệ thống phanh đĩa thời điểm đó cũng chưa hoàn
thiện, phanh tang trống còn sử dụng đối với phanh tay.
Tiếng kêu này do đĩa phanh chạm phe báo giới hạn bố khi ta đạp phanh,
đây là biện pháp an toàn được nhà sản xuất áp dụng.

4.1 Bố phanh bị mòn.

Một khi lớp bố phanh bị mòn hết và má phanh chỉ còn lại lớp vật
liệu cứng bên trong thì chứng tỏ má phanh đã quá mòn.
Nguyên nhân:
Lúc đạp phanh thì đĩa phanh và má phanh sẽ cọ xát vào nhau và
phát ra tiếng rít vô cùng khó nghe.

Hình 4.1. Bố xe mòn quá giới hạn.

Nếu tiếng kêu xuất hiện không liên tục và không lớn, điều này có thể do đất
cát, rác lọt vào cơ cấu phanh. Sau khi vệ sinh cơ cấu phanh sẽ giải quyết
được tình trạng trên.

Hình 4.2. Vệ sinh hệ thống phanh đĩa ô tô.

Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác như chất lượng bố kém, guốc phanh
không đúng loại, guốc phanh không đồng tâm, gãy lò xo trong cơ cấu
phanh... Đôi khi bạc đạn bánh xe (moay-ơ) bị mòn bi quá mức cũng tạo ra
tiếng kêu chứ không phải do cơ cấu phanh của xe bạn.
Giải pháp:
Để đĩa phanh không bị mòn nhanh và không xuất hiện những vết
xước thì phải kiểm tra và thay phanh.
Tiếng kêu xuất hiện không liên tục và không lớn, điều này có thể do
đất cát, rác lọt vào cơ cấu phanh thì phải vệ sinh phanh.
4.2. Mức dầu phanh thấp
 Hình 4.3 Giữ cho mức dầu phanh luôn đảm bảo.

Nguyên nhân:
Trường hợp khi xảy ra hiện tượng mức dầu phanh ô tô thấp có thể
là do có rò rỉ phần bên trong của hệ thống hoặc do bị mòn má phanh. Nếu
do rò rỉ thì đèn báo phanh trên taplo lúc này sẽ bật sáng. Trong hệ thống
phanh khi xảy ra sự rò rỉ sẽ rất nguy hiểm vì trường hợp xấu nhất có thể
xảy ra khi xe đang di chuyển là phanh không ăn.
Những chi tiết cần phải kiểm tra lúc này chính là xilanh, đường ống dầu
phanh, xilanh phanh ở các bánh xe và cùm phanh.
Giải pháp:
Chi tiết hư hỏng cần được thay thế nếu như có phát hiện rò rỉ. Trước khi
các vấn đề được khắc phục và sửa chữa bạn tuyệt đối không nên sử dụng
xe.
4.3. Bàn đạp phanh thấp

Hình 4.4. Bàn đạp phanh quá thấp phanh sẽ không ăn

Nguyên nhân:
Khi bị kẹt thanh điều chỉnh guốc phanh ở các bánh sau hoặc guốc
phanh điều chỉnh sai thì có thể sẽ xảy ra hiện tượng bàn đạp phanh thấp.
Giải Pháp:
Lúc này để khôi phục lại được độ cao của bàn đạp phanh bạn chỉ
cần cài đặt lại thanh điều chỉnh guốc phanh.
4.4. Bàn đạp phanh nhẹ
 Hình 4.5. Bàn đạp phanh quá nhẹ có nhiều nguyên nhân

Nguyên nhân:
 Dầu phanh ở mức thấp
 Trong hệ thống phanh có chứa không khí
Giải pháp:
Chỉ cần châm thêm một ít dầu phanh vào hệ thống hoặc cần tiến
hành các bước xả gió lại.
4.5. Khi phanh xe bị lao sang một bên
Nguyên nhân:
Khi độ ăn của 2 bánh trước không đều nhau thì hiện tượng khiến xe
bị lao sang một bên khi phanh sẽ xảy ra. Điều này có thể là do phanh của
bánh bên phải ăn hơn bánh bên trái và ngược lại. Độ cao guốc phanh của
2 bánh trước bạn đều chỉnh không đều nhau hoặc khi phanh một bánh bị
bó kẹt cũng sẽ khiến xe bị lao sang một bên.
Giải pháp:
Để có thể khắc phục và sửa chữa vấn đề này cũng không quá khó,
bạn chỉ cần kiểm tra xem xilanh bánh xe có bị kẹt hay không ( Hướng dẫn
thay thế xi lanh con trong hệ thống phanh), hoặc điều chỉnh lại độ cao
guốc phanh của 2 bánh xe phía trước.

Hình 4.6. Phanh xe bị lao sang 1 bên do 2 bên mòn không đều nhau

4.6. Bàn đạp phanh bị cứng

Nguyên nhân:
Má phanh mòn quá mức
Má phanh mòn quá mức cho phép, dẫn đến đĩa phanh bị mòn, khiến
nó mỏng hơn độ dày tiêu chuẩn. Điều này khiến cho pít tông phanh bị đẩy
quá giới hạn, khó thu về; dẫn đến hiện tượng bó chặt vào trống hoặc đĩa
phanh gây ra hiện tượng bó phanh.
Lỗi này chủ yếu xảy ra do người dùng không kiểm tra bảo dưỡng thay thế
định kỳ. Vì vậy, khi xe gặp tình trạng trên, bạn cần tháo bánh xe, tháo cụm
phanh; lấy tua vít đẩy pít tông về vị trí cũ, sau đó mang đến trung tâm sửa
chữa.
Ắc suốt phanh bị gỉ sét
Khi phanh, pít tông phanh sẽ tác động một lực lớn lên ắc suốt phanh,
giúp phanh hoạt động hiệu quả. Tuy nhiên, nếu bị gỉ sét, ắc suốt phanh
không thể quay về vị trí ban đầu, dẫn đến tình trạng bó phanh.
Cách khắc phục tình trạng này là tháo ắc suốt ra vệ sinh, tra dầu mỡ để bôi
trơn. Đồng thời kiểm tra lại pít tông phanh cũng như má phanh và đĩa
phanh. Nếu ắc suốt, gioăng cao su bị hư hỏng, bạn cần thay thế mới ngay
các chi tiết này.
Đĩa phanh bị biến dạng
Tác động bên ngoài cũng là nguyên nhân gây nên hiện tượng bó
phanh. Hơn nữa, xe ô tô bị va chạm nhiều cũng khiến đĩa phanh bị biến
dạng, quay không đều, đảo… lúc này má phanh sẽ bị ghì chặt, gây bó
phanh.
Trường hợp này, bạn cần đem xe đi kiểm tra sửa chữa tránh nguy hiểm.
Bàn đạp phanh nhỏ
Việc sửa chữa thiếu kinh nghiệm cũng làm cho xe dễ bị bó phanh.
Bởi nếu thợ điều chỉnh biên độ bàn đạp phanh quá nhỏ, khi sử dụng má
phanh liên tục bị tì vào trống hoặc đĩa phanh sẽ gây ra hiện tượng phanh xe
ô tô bị bó cứng.
Vì vậy, cách tốt nhất là bạn nên lựa chọn gara lớn có uy tín để xử lý triệt để
sự cố này, nếu để lâu sẽ khiến má và đĩa phanh bị hao mòn.
Má phanh nở do lọt nước
 Trong quá trình rửa xe hoặc lái xe ô tô dưới trời mưa, nước có thể lọt
vào hệ thống phanh, gây ra các hiện tượng như: Má phanh nở, bàn đạp
phanh nhỏ; dẫn đến phanh bị bó cứng.
Để khắc phục tình trạng này, bạn phải làm khô má phanh, chống nước lọt
vào khoang động cơ sau khi rửa xe. Nếu dừng xe ngay sau khi đi qua
đường ngập nước thì không nên kéo phanh tay ngay. Cách xử lý tốt nhất
trong tình huống này là chuyển về số lùi đối với xe số sàn (hoặc số P đối
với xe số tự động) rồi lại số tiến, cho đến khi phanh tự nhả.

Giải pháp:
Kiểm tra và bảo dưỡng thường xuyên để bảo đảm đc hệ thống phanh
hoạt động tốt nhất

Hình 4.7 phanh bị cứng

Đối với những xe có trang bị hệ thống ABS.

Đa số các trường hợp khi đạp hết chân phanh, người lái sẽ cảm thấy
chân phanh có sự rung động hoặc rung động khi nhả chân phanh. Đó là dấu
hiệu hoạt động của hệ thống ABS nsên chúng ta cứ yên tâm và không cần
buông chân khỏi bàn đạp phanh.
 Nếu bàn đạp phanh của xe bạn bị kẹt và không thể dừng xe, đó là
dấu hiệu bị bó phanh. Trong trường hợp này người lái hãy cố gắng chuyển
tay số về vị trí trung gian với xe sử dụng số tự tự động và trả về vị trí tay số
thấp hơn số hiện tại đối với xe sử dụng số sàn thông thường. Tuyệt đối
không được chuyển về số dừng hoặc số lùi vì điều này không những không
làm dừng xe mà còn làm giảm tuổi thọ của hộp số xe bạn.

Hình 4.8 phanh ABS

 4.6 Phanh kém hiệu quả.

Nguyên nhân:
Khi ta đạp phanh hết cỡ mà chất lượng phanh không tốt như bình
thường. Mực dầu phanh giảm do bị rò rỉ hoặc dầu phanh lẫn nước khiến lực
đạp phanh không đủ tạo áp lực cần thiết đến cơ cấu phanh. Trường hợp này
bạn hãy kiểm tra lại đường ống dầu và châm thêm hoặc thay dầu mới.
 Hình 4.9 Cupen heo con hở làm chảy dầu.

Có những trường hợp hệ thống báo bố không làm việc, cũng không nghe
tiếng kêu từ hệ thống phanh. Đạp phanh nhẹ, không thấy có hiệu quả
phanh, điều này chứng tỏ má phanh của xe bạn bị mòn nhiều và cần thay
thế bố mới.
Khi đạp phanh thấy rất nhẹ, đạp bàn đạp phanh hết cỡ mà vẫn không thấy
hiệu quả. Nguyên nhân chính là do xi lanh chính bị hỏng hoặc hệ thống
phanh hở gió làm cho dầu lẫn không khí. Khi trong dầu có lẫn bọt khí, lúc
đạp phanh các bọt khí nén lại dễ dàng nên không đủ áp suất để cơ cấu
phanh hoạt động tốt.
Giải Pháp:
Hãy tiến hành việc xả gió cơ cấu phanh ở 4 bánh xe để đẩy hết khí ra ngoài.
Hình 4.10 Heo cái bị hở làm giảm áp lực dầu hệ thống phanh.

Hình 4.11 Xả gió heo dầu bánh trước.

Trong trường hợp xi lanh chính bị hỏng (heo cái) có thể thay cupen mới,
gia công hoặc tệ hơn là phải thay bộ mới để hệ thống phanh hoạt động hiệu
quả.

4.7 Hoạt động của phanh không ổn định.

Nguyên nhân:
Khi đạp phanh ta phải cảm thấy phản ứng đều đặn từ hệ thống
phanh. Có những trường hợp bàn đạp phanh được giữ trong khoảng thời
gian dài, lực phanh chỉ xuất hiện nhanh rồi mất, chu kỳ này lặp lại đều đặn,
điều này chứng tỏ má phanh hoặc đĩa phanh của bạn đã bị hỏng cần kiểm
tra và thay thế.
Giải pháp:
Trong trường hợp cần thay thế đĩa phanh, hãy thay đồng thời cả cặp
trước hoặc sau, tránh chỉ thay một phía vì bánh xe sẽ chịu lực không đều
khi phanh.

Hình 4.12 Kiểm tra độ dày của đĩa phanh

4.8 Đạp phanh thấy nặng.

Nguyên nhân:

Trên các xe ô tô ngày nay thường sử dụng hệ thống trợ lực chân
không (bầu sẹc-vô thắng) để giảm lực đạp phanh cho người lái. Hiện tượng
đạp phanh thấy nặng nguyên nhân hay xảy ra là sẹc-vô bị hở hoặc hư hỏng
nên không tạo ra sự chênh lệch áp suất đủ lớn để hỗ trợ lực từ bàn đạp
phanh. Người lái phải đạp với lực mạnh hơn để thắng xe. Khi hệ thống
phanh có tình trạng trên, bạn nên đem xe đến garage để kiểm tra và gia
công bao kín sẹc-vô hoặc thay thế.

Hình 4.13 Kiểm tra bộ trợ lực phanh.

Một nguyên nhân khác gây ra hiện tượng trên là do đường ống dầu phanh
bị tắc làm cho áp lực dầu tăng cao nhưng không thể truyền tới cơ cấu
phanh. Bạn có cố sức thì phanh vẫn không hiệu quả hoặc hiệu quả phanh
giảm đi nhiều.
Giải pháp:
Để tạo được lực phanh lớn bạn cần điều chỉnh lại ghế ngồi sao cho
phần lưng và hông tựa vào ghế tạo tư thế tốt nhất.
 Hình 4.14 Điều chỉnh tư thế ngồi tạo lực đạp phanh tốt nhất

4.9 Phanh bị bó.

Nguyên nhân:
Khi đang di chuyển trên đường và đạp phanh, sau khi buông bàn đạp
phanh mà xe không lướt đi nhẹ nhàng mà cảm giác như có lực cản cần phải
tăng ga xe mới chạy được. Việc này chứng tỏ hệ thống phanh của bạn bị bó
kẹt. Điều này có thể do ắc thắng của hệ thống phanh khô mỡ gây kẹt hoặc
do kẹt piston heo thắng làm piston không trở về vị trí ban đầu khi ta buông
chân phanh.
 Hình 4.15 Piston heo thắng bị kẹt gây bó phanh.

Giải Pháp:
Để giải quyết hiện tượng trên, bạn nên kiểm tra ắc thắng và heo
thắng, vệ sinh chúng và tra dầu bôi trơn để phanh hoạt động ổn đinh.
 Hình 4.16 Tra mỡ ắc thắng khi bảo dưỡng hệ thống phanh

Trước khi sử dụng xe bạn cần kiểm tra hệ thống phanh, chắc chắn hệ thống
phanh hoạt động tốt. Khi có dấu hiệu bất thường cần kiểm tra và xử lý kịp
thời những vấn đề đó.
 TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. https://www.danhgiaxe.com/mot-so-cach-su-dung-va-bao-duong-he-thong-
phanh-hieu-qua-7397
2. https://tinhte.vn/thread/nhung-nguyen-ly-hoat-dong-co-ban-cua-he-thong-
phanh-tren-xe-hoi.2374430