‫الدرس اخلامس والعشرون‬

Durus 2. Cilt
YİRMİ BEŞİNCİ DERS

*Önceki derslerimizde ‫‘ كان‬yi görmüştük. ‫ كان‬isim cümlelerinde haberi nasb

ediyordu. Örnek Cümleler:

‫( كان املاءُ اب ِر ًدا‬Su soğuk idi)

ً‫ب م ِريضة‬
ُ ‫ت زيْ ن‬
ْ ‫( كان‬Zeynep hasta idi)
Haber şibh-i cümle ( deyince iki şey aklımıza gelmelidir: 1. Harf-i cerr+ismi
mecrur’dan oluşan ikili, 2. Zarf+muzafun ileyh’ten oluşan ikili) ise değişmeden
kalır:

ْ ‫س ِِف الْف‬
‫ص ِل‬ ُُ ‫الْ ُم َد ِّر‬ ْ ‫س ِِف الْف‬
‫ص ِل‬ ُُ ‫َكا َنُالْ ُم َد ِّر‬

‫ال‬
ُ ‫( ﻻ ي ز‬hâlâ, hâlen)

* ‫’كان‬nin kardeşlerindendir. Cümlenin haberini nasbeder. Örnek Cümleler:

ً ‫ُم ِّر‬ ِّ ُ ‫ﻻ ي ز‬
‫يضا‬ َ ‫ال َحام ٌد‬ (Hamid hâlâ hastadır)

ًُ‫ال َم ْرََيُُطالِّبَة‬
ُ ‫ﻻ تز‬ (Meryem hâlâ öğrencidir)

ِّ ‫ال اِّب ر ِّاهيمُيفُالب ي‬

ُ‫ت‬ َْ ُ َْ ُ ‫ﻻ ي ز‬ (İbrahim hâlâ evdedir)

‫ال‬
ُ ‫ ﻻ ي ز‬hangi kelimeyle ilgiliyse o kelimenin şahsına göre çekilecektir.

www.tekellum.net
 ‫( أب‬baba) ve ‫( أخ‬erkek kardeş) kelimelerinin i’râbı:

*Bir zamirle birleştiklerinde fazladan bir harf alırlar:

Merfû’ ‫أَيْ َنُأَُبُُو َك؟‬ (Baban nerede?)

Mensûb ُ ‫أ َْع ِّر‬

ُ‫فُأَاب َك‬ (Babanı tanıyorum)

ِّ ‫ماذَُقُ ْل‬
Mecrûr َ ‫تُِلبُِّي‬
‫ك؟‬ َ (Babana ne söyledin?)

Merfû’ ‫َخُوها؟‬
ُُ ‫بُأ‬
َ ‫أَيْ َنُذَ َه‬ (Onun erkek kardeşi nereye gitti?)

Mensûb ‫َخاها؟‬
َُ ‫تُأ‬
َ ْ‫أ ََرأَي‬ (Onun erkek kardeşini gördün mü?)

ِّ ‫أَذَهبتُإىلُأ‬
‫َخُيها؟‬
Mecrûr َ َْ (Onun erkek kardeşine gittin mi?)

‫ِم ْن ب ْع ِد ذلِك‬

‫ب ْع ُد‬

‫ِم ْن ق ْب ُل‬ (daha önce, bundan önce)

*Örnek Cümle:

‫سُا‬ ِّ ِ ِّ ‫أَِِّبُاآل َن‬

ً ‫ُوَكا َنُم ْن ق ْب ُلُ ُم َدر‬٬‫ُمد ٌُير‬
ُ
(Babam şimdi müdürdür, daha önce öğretmen idi.)

www.tekellum.net
 ‫ِم ْن ب ْع ُد‬ (daha sonra, bundan sonra)

*Örnek Cümle :

.‫د‬ ِّ ‫أ ْذهبُاآل َنُإِّىلُاملكْتَب ِّةُوسأَ ْذهبُإِّىلُاملس ِّج‬

ُُ ‫دُم ْنُبَ ْع‬ َْ َُ َ َ َ َ ُ
(Şimdi kütüphaneye gidiyorum, daha sonra mescide gideceğim)

« ‫ُاِلم ُر ُِّم ْنُقَ ْب ُل َُوِّم ْنُبَ ْع ُُد‬ِّ ِّ

ْ ‫ُ» هّلِل‬
(Bundan önce de, sonra da emir Allah’ındır) (Rûm-4)

*‫ ف ْعلى‬vezninde olan çoğullar gayr-ı munsarıftır:

Bunların gayr-ı munsarıflıkları,

ُ‫ضى‬
َ ‫ُ(ج)ُُم ْر‬
َ ٌ ‫َم ِّر‬
‫يض‬
ُ‫َسَرى‬ ِّ
tenvin almamalarından anlaşılır.
ْ ‫أَسريٌُ(ج)ُُأ‬
ُ‫يلُ(ج)ُُقَ ْت لَى‬ِّ
Halbuki bunlarla kolaylıkla ٌ ‫قَت‬
karıştırılabilecek ism-i maksûrlar ‫ُ(ج)ُُج ْر َحى‬
َ ٌ ‫َج ِّر‬
‫يح‬
tenvin alır:
ُ‫ُ(ج)ُُْحْ َقى‬
َ ‫َْحَ ُق‬
ْ‫أ‬
‫ف ًت‬ ‫الْفت‬

www.tekellum.net