‫الدرس الرابع والعشرون‬

Durus 2. Cilt
YİRMİ DÖRDÜNCÜ
DERS

ARAPÇA’DA SAYILAR ( ‫)الْ َع َدد‬

• Bu ünitede, daha önce sayılarla ilgili gördüğümüz tüm kurallar topluca
işlenecektir.

Arapça’ da sayı ve sayısı belirtilen nesne bir sayı tamlaması ( ‫الْ َع َد ِدي‬ ‫)الْ ُمَرَّكب‬
meydana getirir. Sayıya ( ‫)الْ َع َدد‬, sayısı belirtilene ise ( ‫ )الْم ْع ُدود‬denir.
َ
1. Sayılara ( ‫ )الْ َع َدد‬ait kurallar:

a. 1 ve 2 ( ‫ اِثْنَان‬/ ‫)واح ٌد‬

- Sayı ve sayılan bir sıfat tamlaması oluşturur.
- Sayı, isme sıfat olarak geldiğinden isimden sonra söylenir.
- Ma’dûd ile Aded arasında diğer sıfat tamlamalarında olduğu gibi cinsiyet ve i’râb
uyumu vardır.
ٌ‫ كتاابنٌ اثنان‬، ٌ‫كتابٌ واحد‬
ٌ‫اراتنٌ اثْ نَتان‬
َ َّ‫ٌ َسي‬، ٌ‫َسيَّ َارةٌ واحدة‬

b. 3’ten 10’a kadar (‫شرة‬

َ ‫َع‬ َ ‫) ِم ْن ثَالثٍَة إِ ََل‬
- Sayı ile ma’dûd arasında cinsiyet zıtlığı vardır. Cinsiyet zıtlığı belirlenirken sayılan
varlığın tekil halinin cinsiyeti esas alınır. Sayı muzaf, sayılan muzafun ileyh olur.
Ayrıca sayılan isim çoğul olarak zikredilir. Müzekker ismin sayısı müennes,
müennes ismin sayısı müzekker gelir:

www.tekellum.net
 ٌ‫ثالثٌ نساء‬ ٌ‫ثالثةٌ رجال‬

(‫َح َد َع َشر‬ ِ
c. 11 ve 12 َ ‫ أ‬/ ‫)اثْ نَا َع َشَر‬
- Bu sayı tamlamasında, sayı ile sayılan, aynı cinsiyet özelliği taşır. (11’den
başlamak üzere 99’a kadar ayrıca sayı bir iki istisna dışında fetha üzere mebni ve
sayılan temyiz olduğundan mansûb ve tekil gelir.):

ٌ‫إ ْح َدى َع ْش َرةٌَ طالبة‬ ٌ‫ش ٌَر طالبا‬

َ ‫َح ٌَد َع‬
َ‫أ‬
ٌ‫اثْ نَ تَاٌ َع ْش َرٌةَ طالبة‬ ٌ‫ش َرٌ طالبا‬
َ ‫اثْ نَا َع‬

d. 13’ten 19’a kadar (‫)من ثَالثَةَ َع َشَر إِ ََل تِ ْس َعةَ َع َشر‬

- Sayı tamlamasının sayılana yakın olan ikinci kısmı sayılana cinsiyet açısından
uyar, uzak olan ilk kısmı uymaz:

ٌ‫ث َع ْش َرٌةَ طَالبَة‬

ٌَ َ‫ثَال‬ ٌ‫ش ٌَر طَالبا‬
َ ‫ثَالَث ٌةَ َع‬

e. 20, 30, … , 90, 100, 1000 ٌ ْ‫ أَل‬، ٌ‫ ِمائة‬، ‫ تِ ْسعُو َن‬، ... ، ‫ثﻻثُو َن‬،
(‫ف‬ َ ‫)عِ ْش ُرو َن‬
-Bu sayılar ma’dûd’un cinsiyetine göre değişmez.

ٌ‫مسلمة‬
َ / ‫ون مسلما‬
ٌَ ‫ع ْشر‬

ٌ‫مسلمة‬/
َ ‫مخسون مسلما‬
ٌَ
ٌ‫ٌطالبة‬/ٌ‫مائةٌطالب‬
ٌ‫طالبة‬/ ٌ‫َأْلفٌ طالب‬

f. 200 ve 2000 (‫ألْ َفا ِن‬ ِ ‫) ِم‬

، ‫ائتان‬

www.tekellum.net
-200 ve 2000 sayıları Ma’dûd’un yanına geldiğinde sonlarındaki ‫ ن‬harfi düşer:
“İki yüz Riyal” ٌ‫مائتاٌرََيل‬

“İki bin Dolar” ٌ‫ْألَفا دوالر‬

2. Sayılana ( ‫ )الْ َم ْع ُدود‬ait kurallar:

a. 3’ten 10’a kadar (‫ة‬ ‫)م ْن ثَالثٍَة إِ ََل َع َشَر‬
ِ
-3 ile 10 arası sayılarda sayılan varlık (ma’dûd) çoğul ve (muzaf’un ileyh
konumunda olduğu için) mecrûr olarak kullanılır. (muzaf + muzafun ileyh)

ٌ‫أ َْربَعٌ َكل َما ت‬ ٌ‫ثَالثَةٌ كتب‬

ِ
b. 11’den 99’a kadar ( ٌ ‫َح َد َع َشَر إِ ََل‬
‫تسع و تسعون‬ َ ‫)م ْن أ‬
- 11 ile 99 arası sayılarda sayılan varlık (ma’dûd) tekil ve mensûb olarak
kullanılır.
ٌ‫ش ٌَر َك ْوَكبا‬
َ ‫َح ٌَد َع‬
َ‫أ‬

c. 100 ve 1000 ( ٌ ْ‫ أَل‬/ ٌ‫) ِمائة‬

‫ف‬
- 100 ve 1000 için sayılan varlık (ma’dûd) tekil ve mecrûr olarak kullanılır.

ٌ‫طالبة‬/ ٌ‫أَلْفٌ طالب‬ ٌ‫ٌطالبة‬/ٌ‫مائةٌطالب‬

3. Sayılarda i’râb kuralları:

a. 1 ve 2 ( ‫ اِثْنَان‬/ ‫) واح ٌد‬

www.tekellum.net
‫‪- 1 ve 2 sayıları sayılan varlığa sıfat olarak gelir ve sıfatlara ait i’râb kurallarına‬‬
‫‪uyar.‬‬

‫ِعْنِدي ريالنٌ‬ ‫ِعْنِدي رايل واحد‬

‫رَيليٌ‬
‫نان‬
‫ُريد اْث ْ ٌ‬
‫أُ‬ ‫ُريد رايﻻ واحدا‬
‫أُ‬
‫ٌْ‬
‫اثني‬ ‫هذا القلم ِبِرايل واحد‬
‫برَيلي‬
‫هذا القلم ْ ٌ‬
‫ٌْ‬
‫اثني‬
‫شر ة( ‪b. 3’ten 10’a kadar‬‬ ‫ٍِ‬ ‫ِ‬
‫)م ْن ثَالثَة إ ََل َع َ َ‬
‫‪- 3’ten 10’a kadar olan sayıların i’râb çekimleri düzenlidir.‬‬
‫ندي َمخْسةٌ ر ٍ‬
‫ايﻻت‬ ‫عِ ِ‬
‫َ‬
‫يد َمخْس ٌةَ ر ٍ‬
‫ايﻻت‬ ‫أُ ِر ُ َ‬
‫هذا القلم ِبَمسةٌ ر ٍ‬
‫ايﻻت‬ ‫ُ َْ‬

‫( ‪c. 11'den 19'a kadar‬‬ ‫َح َد َع َشَر إَِل تِ ْس َعةَ َعش‬

‫)من أ َ‬
‫‪- Bu sayılar mebnî'dir.‬‬ ‫اِثْنَا‬ ‫‪ve‬‬ ‫‪ hariç i'rab çekimine göre değişmezler.‬اِثْنَتَا‬
‫ش ٌَر رايﻻ‬ ‫س ٌةَ َع َ‬ ‫ِ‬
‫عْندي َمخْ َ‬
‫ش ٌَر رايﻻ‬ ‫س ٌةَ َع َ‬ ‫أُ ِر ُ‬
‫يد َمخْ َ‬
‫ش ٌَر رايﻻ‬
‫س ٌةَ َع َ‬
‫هذا ال َقلَ ُم ِبَ ْم َ‬
‫;‪On iki‬‬ ‫َع َشَرة ‪َ ve‬ع َشر اِثْنَا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫‪ kelimeleri çekime‬اثْ نَ تَا ‪ ve‬اثْ نَا ‪ sayılarında yalnızca‬اثْنَتَا َ‬
‫شر ‪uğrar.‬‬
‫‪َ kelimeleri değişmez.‬ع َشَرة ‪َ ve‬ع َ‬
‫ش ٌَر رَيالٌ‬
‫ع ْندي اثْ نَاٌ َع َ‬ ‫ش َرةٌَروبيَّةٌ‬
‫اٌع َ‬
‫ع ْنديٌاثْ نَ تَ َ‬
‫ش ٌَر رَيالٌ‬
‫ن َع َ‬
‫أريدٌ اتْ ٌَْ‬ ‫ش َرةٌَروبيَّةٌ‬
‫ٌع َ‬
‫َت َ‬
‫أريدٌاثْ نَ َ ْ‬
‫ش ٌَر رَيالٌ‬
‫ن َع َ‬
‫هذا ال َقلَمٌ ابتْ ٌَْ‬ ‫ش َرةٌَروبيَّةٌ‬
‫ٌع َ‬
‫َت َ‬
‫هذاٌال َقلَمٌابٌثْ نَ َ ْ‬
‫‪www.tekellum.net‬‬
 ْ ِ‫َع‬،‫ ثَالثُو َن‬، ... ، ‫)تِسعُون‬
d. 20,30,….,90 Sayıları (‫شرون‬
ُ ْ
‫أعِْن َد َك ستُّو ٌَن رايﻻ؟‬
.‫يٌرايﻻ‬ َ ‫يدٌست‬ُ ‫أُ ِر‬
.‫َّيٌ رايﻻ‬
َْ ‫الكتاب بست‬
ُ ‫هذا‬
e. 100 ve 1000 (‫أَلْف‬/‫) ِمائة‬

- 100 ve 1000 sayılarının i’râb çekimleri düzenlidir.

ٍ ٌ‫ُمرَّتُبُه ألف‬
‫دوﻻر‬
Onun maaşı 1000 dolardır.
َ
Ondan 1000 dolar aldım. ‫دوﻻر ِمْنِه‬
ٍ ‫ف‬ ٌ َ ‫َأ َخْذ ُت َأْل‬
Onu 1000 dolara satın aldım. ٍ ٌ‫ِا ْشَََتْيُتُه َِبْلف‬
‫دوﻻر‬

f. 200 ve 2000 (‫ ِمائتَا‬/ ‫)أَلْفا‬

- Bu sayıların çekimi şu şekilde yapılır.

Onun gündeliği 2000 riyaldir. ٍ ‫أَجرتُه أَلْ َفا ر‬

‫ايل‬ ُ َْ
ٍ ‫يد أَلْ َف ٌي ر‬
‫ايل‬ ِ
O 2000 riyal istemiyor.
ْ ُ ‫ما يُر‬
O 2000 riyale çalışıyor. ٍ ‫ي ْعمل ِبَلْ َف ٌي ر‬
‫ايل‬ ْ َُ َ
g. 300, 400,....900 Sayıları (‫ ثالمثائة‬.... ‫) تِسعُمائَة‬
ْ
-Bu sayılardaki ‫ مائة‬kelimesi muzafun ileyh olduğu için mecrur'dur. Bu

sayılarda muzaf ve muzafun ileyh bitişik yazılır. Muzâf cümledeki görevine göre
i'râb çekimine uğrar.
ٌ‫عندي ثََالُثائَةٌ رَيل‬
ٌ‫أريدٌثََال َُثائَةٌرَيل‬
ٌ‫ا ْش ََتَيْ تهٌ بثَ َالُثائَةٌ رَيل‬
www.tekellum.net
4. ‫أَلْف‬ kelimesi aynı anda hem sayı hem de sayılan (ma'dûd) durumunda

bulunabilir. Üç bin riyal. ٍ ‫ف‬

‫رايل‬ ٌ ‫َثَالَثُة َآال‬
On altı bin riyal. ٍ ‫ف‬
‫رايل‬ ٌ َ ‫ِسَّتَة َع َشَر َأْل‬
Otuz bin riyal. ٍ ‫ألف‬
‫رايل‬ ٌ َ ‫ون‬
َ ‫الث‬
ُ ‫َث‬

5.Sayı mudâf olduğunda; ma’dud söyleniyorsa tenvin almaz, söylenmiyorsa

tenvin alır. ‫رَيال عْنَدَك؟‬
ٌ ‫كم‬
‫ْعنِدي َع َشَرة ِرايﻻت‬ veya ‫ْعنِدي َع َشَرة‬
‫الساعَة؟‬ ٌ َ ‫بكم ا ْشَََتْي‬
َ ‫ت هذه‬

‫ِِبلْف رايل‬ veya ‫ِِبْلف اي ِأخي‬.

‫كم رَيالٌ تريد؟‬

‫عشرين ألف رايل‬ ِ

َ ‫أر ُيد‬ veya ‫ِع ْشِر َين ألفا اي ِأخي؟‬

6. Sayı okunurken: birler basamağından başlanır. Sırasıyla birler-onlar-yüzler-

binler basamağı olacak şekilde okunur:

6543

ِ ُ‫مائة و ِستَّة‬
ٌ‫آﻻف رَيل‬ ٍ ‫ثالثةٌ و أربعو َن و َخَْس‬ Müzekker
ُ ْ
ِ ُ‫مائة و ِستَّة‬
ٌ‫آﻻف روبيَّة‬ ٍ ‫ثالثٌ و أربعو َن و َخَْس‬ Müennes
ُ ْ

www.tekellum.net