‫الدرس الثامن عشر‬

Durus 2. Cilt
ON SEKİZİNCİ DERS

ِ ِ‫التَّعل‬
* ‫ أَن‬ve ‫يل‬ ‫ ََل ُم‬muzâri’ fiilin sonunu nasbediyordu:

‫ب‬
َ ‫يَذ َه‬ ‫ب‬
ُ ‫يَذ َه‬
‫ب‬
َ ‫تَذ َه‬ ‫َأن‬ ‫ب‬
ُ ‫تَذ َه‬
‫ب‬
َ ‫أَذ َه‬
‫ِل‬ ‫ب‬
ُ ‫أَذ َه‬
‫ب‬
َ ‫نَذ َه‬ ‫ب‬
ُ ‫نَذ َه‬

*Şu fiillerde de nasb, sondaki nun harfinin düşmesi ile gerçekleşir:

‫يَذ َهبُوا‬ ‫يَذ َهبُو َن‬

‫َأن‬
‫تَذ َهبُوا‬ ‫تَذ َهبُو َن‬
‫ِل‬
‫تَذ َهِب‬ َ ِ‫تَذ َهب‬
‫ي‬

*Bu fiillerde nun’un varlığı ref’, yokluğu nasb ya da cezm alametidir.

*Fiillerde cerr edilme durumu yoktur. Cerr isme has bir özelliktir.
*Örnek cümleler:

Ne içmek istiyorsun ey Âmine?

Nereye gitmek istiyorsunuz ey kardeşler?

Sınıftan çıkmak istiyorlar.

www.tekellum.net
 Bu iki çekim ise ‫ أَن‬ve ‫’ ِل‬den etkilenmez, çünkü mebnîdir.

Haberleri dinlemek ister misiniz ey kız kardeşler?

Kız öğrenciler bahçede oturmak istiyorlar.

HARF-İ CERR’ ‫َك‬ - GİBİ

Saatim saatin gibidir.

Bu ev mescid gibidir.

Bu kahve su gibidir.
* Ancak ‫ك‬
َ harf-i cerri zamirlerin önüne gelmez. Mesela «Ben onun gibiyim.»
demek için ُ‫كه‬
َ ‫ أ َََن‬diyemeyiz. Bunun yerine ‫ َك‬harf-i cerri ile zamir arasına
‫ ِمث ِل‬ifadesi girer: ‫َأََن َكِمثِلِه‬ Ben onun gibiyim.

‫ُهَو َكِمثِلي‬ O benim gibidir.

‫ُكل‬
* Te’kîd (pekiştirme) için kullanılır.

*‫كل‬
ُ ifadesinin müekked ile bağlantısı bir zamir ile kurulur:

www.tekellum.net
 Bu şeylerin tamamını almamanızı
rica ediyorum.

Bütün öğrenciler geldi.

Bütün kız öğrenciler çıktı.

Kitabın tamamını okudum.

Onu tüm okulda aradım.

* ‫ ُكل‬ile müekkedi aynı i’rabdadır.

* Harf-i Nidâ’ harf-i ta’rîf ile başlayan bir kelimenin başına gelirse:

* İsim cinsinden olmakla birlikte içinde fiil anlamı taşır.

* Bu tür isimlere ‫ال ِفع ِل‬ ‫ اِس ُم‬denir. Başka ismü’l-fi’l Örnekleri:

ِ‫آه‬ Âh! (Acı çekiyorum.)

‫أُف‬ Öf! (Sıkıldım.)

ِ
‫آمي‬ Âmin! (Duamı kabul et.)

www.tekellum.net
* «Bu tatlı kutusu…»
ِ‫ه ِذه‬
ifadesinde َ sona gelmiştir. Bunun nedeni, ism-i işaretten sonra gelen

bedelin, ‫ال‬ takısı alması gerekmesidir. Aynı zamanda muzâf olan bu kelime bu
takıyı alamaz.

ُ‫َه ِذهِ العُلبَة‬ «bu kutu» diyebilirdik,

‫عُلبَةُ اْلَل َوى‬ «tatlı kutusu» da diyebilirdik. Ancak:

‫َه ِذهِ العُلبَةُ اْلَل َوى‬ diyemeyiz. Çünkü:

1. ‫الُعلَبُة‬, ‫ َ’هِذِه‬ye bedel olduğu için ‫ ال‬almalı.

2. ‫الُعلَبُة‬, ‫اْللَوى‬
َ kelimesine muzâf olduğu için ‫ ال‬almamalı.
İkisi birden olamayacağı için ‫ َهِذِه‬sona gider.
*Buna ilişkin örnekler:

«Bu kurşun kalem…»

«Bu yatak odası…»

«Bu senin saatin güzeldir.»

«Bu benim kitabımı al.»

*NOT: ‫أَن‬ ve َ‫ َل‬yan yana gelince َّ‫ أَل‬diye okunur.

‫أَر ُجو َأ ََّل َتد ُخ َل‬ ‫أَر ُجو أن َتد ُخ َل‬

«Girmemeni rica ediyorum.» «Girmeni rica ediyorum.»

www.tekellum.net