7 salah siji wangsulan sing bener! Semaken tuladha geguritan ing ngisor 2 Kere Pinggir Dalan Anggitane: Dwi Lestari R Ing kutha tengah wengi Delengen sing padha turu gumlethak Neng pinggir dalan Turu kepati Kinemulan mendhung ncan ratri Saya bengi saya adhem Lan ati kekes dadi siji Jroning atiku nangis Ndeleng dheweke turu ‘Ana ing dalan-dalan Tanpa ana sing nggatekake uripe Bedhug subuh keprungu ing ungkasaning wengi Sing padha turu kepati banjur tangi Amarga kawiyak sunaring srengenge Lan wis wayahe luru golek urip Dheweke iku padha karo kowe Nogolek pangan esuk lan bengi ‘Tanpa migatekake wayah Kang kalebu_rima ing geguritan Kere Pinggir Dalan yaiku... . Dheweke iku padha karo kowe Nagolek pangan esuk lan bengi . Amarga kawiyak sunaring srengenge Lan wis wayahe luru golek urip Ing kutha tengah wengi Delengen sing padha turu ‘gumiethak Neng pinggir datan Turu kepati . Bedhug subuh keprungu ing pungkasaning wengi Sing pacha turu kepati banjur tangi Wos utawa isine bait katelu geguritan Kere pinggir dalan yaiku... ‘A. Rumangsa trenyuh lan sedhih ngerti ana pawongan sing turu ana pinggit dalan tanpa ana kang perdull. |. Rumangsa trenyuh merga akeh wong susah . Rumangsa bungah merga ana pawongan kang turu ing pinggir dalan, D. Pawongan kang lagi turu ing pinggir dalan. E. Pawongan kang rina wengi turu ing pinggir dalan Pesen utawa amanat kang diandharake ing geguritan Kere pinggir dalan yaiku... A. Kudu tansah donga, muga uripe ora sengsara. B. Kudu tansah ngonjukake rasa syukur, ‘merga ing njaba isih akeh pawongan kang uripe kesrakat nganti turu ing pinggir dalan. Aja mung nyawang wong turu ing pinggir dalan. ._ Aja seneng ngremehake pawongan liyane, mergane kabeh wong kuwi padha. E, Kudu seneng tetulung marang sapadha. ng ngisor iki kang kalebu upacara adat yaiku... A. Tedhak Siten B. Reog Ponorogo C. Gamelan D. Reog Kendhang E. Wayangan Wacanen artikel ing ngisor ikit Jamasan Kanjeng Kyai Upas Awujud tombak kang dawane mata tombak/bilah 35cm lan dawane garane ana 5 meter. Ing pangkal mata tombak ana seratan warna emas kanthi huruf arab kang unine ‘Allah’, anggone nyimpen ana ing dalem kanjengan, Kepatihan Tulungagung, Miturut legenda’lan kapercayan masyarakat, sejatine bilah/mata tombak kuwi mau dumadi saka ilat lan garan tombake saka awake naga Bharu Klinthing. Papan asale saka Mataram kang diasta dening raden Mas ‘Tumenggung Pringgodiningrat, kang ing wektu kuwi nduweni jabatan bupati ana ing tlatah Ngrowo kang saiki kondang kanthi jeneng kutha Tulungagung. Wondene upacara jamasan kyai upas dilaksanakake sabendina Jumat antarane tanggal 11 nganti 20 sasi suro esuk watara jam09.00-11.00 utawa sadurunge sholat Jumat. Dene ancas/ tujuwane upacara jamasan yaiku kanggo nnguri-uri, uga supaya pusaka kasebut ora rusak saengga tansah wutuh amarga ing upacara jamasan pusaka kasebut diolesi raaun kang gunane mateni bakteri perusak, yen pusaka kuwi dirumat mesthine lak bakal wutuh lan lestari minangka ‘sejarah Tulungagung. Uga pusaka kasebut dipercaya bisa kanggo sarana njaga marang masyarakat saindenging kutha Tulungagung saka sakabehing bencana utawa gangguan saka alam. Nanging yen dibalekne marang hakekate, pusaka Iku famun ta sarana. Sakabehing panyuwun_ tumprap keslametan lan apa wae amung. Mmarang Gusti kang Maha Agung. Upacara Jamasan Kanjeng Kyai Upas dileksanakake saben apa? Dina kemis tanggal 11 nganti 20 sasi ‘Suro watara jam 09.00-11.00 |. Dina Jumat tanggal 11 nganti 20 sasi Suro watara jam 09.00-11.00 . Sawise sholat Jumat sasi Suro watara jam 09.00-11.00 Malem Jumat kliwon E. Sasi suro tanggal 1-20 Ing upacara Jamasan Kyai Upas nduweni karakteristik apa? ‘A. Kanggo sarana nguri-uri sejarahe kutha Tulungagung B. Kanggo sarana nyenyuwun keslametan marang Gusti kang Maha Agung. ~ Kanggo ngelingake, menawa kyai upas minangka pusaka saka Mataram kang diboyong menyang Tulungagung. 2 8. D. Kanggo njaga keslametan saindenging kutha Tulungagung saka bencana. . Kanggo nguri-uri sejarah saka Tulungagung uga kanggo sarana rjaga saindenging kutha Tulungagung saka sakabehing bencana nanging kabeh panyuwun keslametan mung kanggo Gusti kang Maha Agung. Kepriye tata urutane upacara Jamasan kyai Upas ing dhuwur? ‘A. Sawise sholat Jumat diarak, banjur pusaka mau diolesi racun kang gunane kanggo mateni bakteri perusak. . Diarak saben jam 09.00-11.00 nganti teka pendhapa . Langsung diolesi racun kang gunane kanggo mateni bakteri perusak banjur diarak. . Sadurunge sholat Jumat wektu sasi suro watara jam 09.00-11.00 diarak, banjur pusaka mau diolesi racun kang gunane kanggo mateni bakteri perusak. - Saben dina Kemis diwenehi sesaji lan diwenehi lampu cuplak ganggo minyak jarak lan dibakari kemenyan. Pesen moral kang bisa didudut ing upacara Jamasan Kyai Upas ing dhuwur wine ‘yal Upas ing “VA. Kudu tansah ngenekake Jamasan saben taun, k keslametan . Dadi manungsa kudu tansah ‘eling marang kuwasane Gusti kang Maha Agung ~ Tansah nguri-uri marang sejarah kutha Tulungagung lan sarana nyenyuwun keslametan marang Gusti Kang Maha Kuwaos. . Naucapake syukur marang keslametan kang wis diparingi ening Gusti kang Maha Kuwaos » Kudu tansah Njaga pusaka kutha Tulungagung su; Tan ora rasa PaY? tetep wutuh ‘areben diparingi“Ingkang sepisan, purwakaning pahergyan reoh Sowanipun putra temanten putri itl Saking tepas wangl manjing ing mee sasane rinengga” feks Ing dhuwur dlucapake i upacara temanton nal, A. Sungkeman B. Srah-sarahan . Pambuka . Dhahar boga jenar E. Krobongan ). “Tepas Wangl” yalku kanggon 191” yalku panyebuting papan A. Masak . Panggih » Lenggah . Paes E. Nampa rawuhe tamu Tata urutan tanggap watana sing pener yaiku... ‘A. salam pambuka, pambuka, panyapa, surasa basa, dudutan, pangarep- arep, wusana, salam panutup ._ salam pambuka, pambuka, panyapa, surasa basa, pangarep-arep, dudutan, wusana, salam panutup salam pambuka, panyapa, pambuka, surasa basa, pangarep-arep, dudutan, ‘wusana, salam panutup ._ Salam pambuka, panyapa, pambuka, surasa basa, dudutan, pangarep- arep, wusana, salam panutup ._panyapa, salam pambuka, pambuka, pangarep-arep, surasa basa, dudutan, ‘wusana, salam panutup . Gambuh ‘Sekar gambuh ping catur kang cinatur polah kang kalantur Tanpa tutur katula tula katali Kadaluwarsa katutur Kapatuh pan dadi awon Guru gatra, guru wilangan, lan guru lagu tembang macapat kasebut yaiku... 7u, 10u, 12i, 8u, 80 . Bu, 12u, Bi, Bu, 80 . 12u, 12u, 61, 6u, 60 . Ju, 12u, 12i, Bu, 80 :, Bu, 12u, 6i, 6u, 60 13. 16. Watake tembang Gambuh yall A. susah, sedih, keranta-ranta B, Lugas, blaka, tanpa ragu-ragu C. gagah, greget sereng D. trenyuh, kepilut, gandrung E. susah, nelangsa, prihatin, kelara- lara }. Tegese tembung cinatur lan katall yalku... A. Papat lan tansah sengsara B, Omongan lan tansah gawe dllaka. C. Omongan lan asring oleh cllaka. D. Papat lan tansah gawe cilaka, E. Papat lan asring sengsara. ; Pesen moral kang bisa didudut saka tembang Gambuh ing dhuwur yaiku: ‘A. Yen nembang gambuh kuwi kudu ditembangake ping papat kareben ora nglantur. ._Ngomong apa wae ora kudu nganggo waton, Wong sing nemoni sengsara, . Ngomong sakngomong kuwi kudu tansah dijaga kareben ora gawe cilaka, E. Ngomong apa wae aja nganti gawe lara atine liyan, Ukara srawung raket yen ditulis nganggo ‘aksara Jawa yaiku... A [lang eanasins B [fanny niga, © [anny Gis 2 any ig, & [Laan rigayys ~ Sandhangan aksara Jawa kang diarani pengkal yaiku... a A 3 BS18. |] nina, ann anit ‘Aksara Jawa ing dhuwur yen-diowahi menyang Aksara Latin yaiku... .. Tbuku sare ing Surabaya . Tbumu sare ing Sumatra . Ibune sare ing Semarang .. Ibu sare ana ing Sulawesi. . Tbuku lagi sare ing Sentong. . [antag asin =f Papeete 2 {anu ayrauyu mt ag, 13 aa ng, nig “ap AM ana AsINAN, AMM gy Aariomy an wAAAI TaD tapas qaninaye ong "a Tusyeii da mTangh ay My taIans ‘Saka wacan ing dhuwur, tembung kang kacitak miring diwaca... A. Gurudana B. Suyudana C. Guyudana D. Duryudana E, Duyudana |. Manut wacan ing dhuwur, sapa kang lire luwih dhisik tinimbang Dhuryudana... A. Bima D. Aswatama 8. Kama €. Arjuna C. Yudhistira ; . ya a Sings =O . anna risyan ima mi .. Prabu Drestarasta 3. Prabu Dhuryudana ~. Prabu Pandudewanata . Prabu Sentanu :. Prabu Yudhistira . TIRAAMTINK ‘Aksara Jawa ing dhuwur diwaca... A, Rahwagaraja B. Rahwanaraja C. Ramajaya D. Rahmanaraja E, Rahwanajara 23. Ana sesanti kang unine: "Rukun agawe santosa, crah agawe...” A. Bubrah D. Susah B. Makmur —E. ‘Tentrem c. Rukun Hapsari : “Pokoke, kula nyuwun HP-ne wangsul, sebab memorine mboten saged diljoli kalih napa kemawon, kathah kenangane kanthi aji kangge ula. Emoh aku, Pak, Pokoke... (Hapsari nglendhet bapake karo prembik-prembik arep nangis) :"Lha, piye maneh wong wis kadhung ilang. Yen nomere bisa diurus maneh. Yen memorine, ya, jelas ora bisa ‘mbalik. Wis dianggep musibah wae lo, Nak... Petikan drama ing dhuwur kalebu titkane basa lisan... A. Kaiket dening panggonan B. Kaiket dening wektu CC. Unsur gramatikal ora kapratetakake kanthi jangkep_ D. Pangetrape kasengkuyung praupan E. Pangetrape kasengkuyung intonasi . Bapake Jumadi : *Nagih leres anak kula, Pak. Yen nggentosi sepalih kula kwaratan, wong kawontenan kula nggih mboten benten kaliyan njenengan” :*Piye, Yit? Bener kandhane Jumadi? Kabeh padha nyawang Prayitno. Sing disawang mantuk karo semaur alon.” Ragam basa kang digunakake Bapake Jumadi ing petikan guneman ing dhuwur yeiku... ‘A. Ngoko lugu 8. Krama andhap CC. Ngoko alus D. Krama lugu E. Krama alus. Ragam basa kang digunakake Pak 27. 28. Narko ing petikay yaiky. Petikan guneman ing dhuwur A. Krama Inggil D. Ngoko lugu B. Kram andhap €. krama lugu C._Ngoko alus Semar ; Padha ngatonake olehe Padha ndandani marang jiwa Sing rusak, mbangun marang laladan, lan tansah eling Pakaryan, ora lali marang Penggaweyan tanggung Jawabe dhewe. : Pun kewajiban kula kok Ma, Nyatane kula, kang gareng lan bagong dados, | Perangkat desa, glayani dhateng masyarakat kok, Ma. Bagong : Rama pun nate ngendika sing ‘Surasane pamong sing becik kuwi ngladeni apa butuhe kabeh para kawulane. Rak Nnggih ngoten, ta Ma? Wos utawa isi saka Petikan drama ing dhuwur yaiku.. A. Dadi pemimpin kuwi kudu eling kuwajibane, B. Pemimpin kuwi kudu mbangun laladane supaya makmur C. Dadi pemimpin kuwi tansah eling marang pakaryane, aja mung eling jasane. D. Dadi pamong kuwi senengane ngladeni rakyate kareben maju lan makmur. E. Pemimpin sing becik kuwi kudu ngladeni butuhe para kawulane lan ‘ora lali marang tanggung jawabe. Klenthing Abang :“Ee Iha dhalah, kadingaren kaline banjir kaya mangkene.” : "Iya mbakyu, gek ya kretege ambrol sisan. :“Kamangka wong papat kabeh iki ora ana sing bisa nglangi, haduh, njur kepriye iki22” Petruk Klenthing ijo Klenting Ungu 29. 30. 31. 32. 33. Latar/setting kedadeyan crita drama ing dhuwur ana ing... A. Ing dusun B. Ing pinggir dalan ._ Ing pinggir kali D. Ing dalan E. Ing marga ‘Ajaran moral utawa pesen didaktis kang arep diaturake pengarang marang wong kang maca ana ing karyane diarani... A. Plot D. Alur 8. Amanat —_E. Setting C. Paraga Ing ngisor iki kang kalebu tembung panyilah yaiku... A. Aku, kula B. Si, sang, hyang, nimas, raden . Biyuh, wadhu, ealah, huh, hus D, Sapa, kapan, apa E. -ku, -mu, -e ‘Aku numpak Avanza menyang Jalur Lintas Selatan wingi sore. Ukara ing dhuwur diarani ... A. Asimilasi utawa tembung garba B. Anamatope C. Metonimia D. Alegori E. Metafora ‘Apa kang mbedakake antarane cerkak lan drama... . Monolog Prolog Epilog Guneman (Dhialog) Anotasi Swarga Impen ‘Aku isih fokus nang dalane nalika dumadakan ana cahya kumilat moom> ‘Aku isih kelingan sadurunge mobil sing daksetiri katut kedilat geni. Bom. ‘Aku ora miki apa-apa kajaba mu kahanane Tanto sing taleungkebi, Embuk piye aku ora wani melek. Anane mung asa panas sing kiwat, lan aku ora dune daya kanggo loncat, "Mas Gondo, apa iki wis teka>" "Durung.” Wangsulanku alon.“Mesthine iki rak dudu swarga? Jarene swarga endah banget.” “Dudu, Tanto iki dudu swarga. Neng swarga ora ana wong sing nesu-nesu, tukaran, ora ana bom|"Saka dhasare atiku, kenthi tulus aku ndonga supaya ‘Tanto nemokake swatga sing samesthine, swarga sing dlimpekake. Banjur peteng ndhedhet, ora ana swara. Pesen moral kang bisa didudut ing peti 34. trus ikan cerkak ing dhuwur yalku... Dadi manungsa aja mung nesu-nesu wae, ‘Aja mung mikirake awake dhewe. Ngebom kuwi bisa ngrugekake wong akeh. Dadi manungsa kudu nduwenl at! kang tulus supaya oleh swraga kang dlimpekake. Kudu tansah ndonga supaya mlebu swaraga. Sinau Basa Inggris (Ora kaya padatan Damo bali sekolah sinau, biasane dolan karo kancane. Ibune banjur nyedhaki. Tou : “Kadingaren No, biasane bali sekolah langsung dolan?” Darno : “Inggih, wonten PR basa Ingaris, “Ibu © Bune + "Wooo...ala-ala ngene Ibu ki Jago basa inggris Iho. Wis jajal ‘rep takon apa?” Darno : “Basa Inggrise sekolah, napa bu?” :* Woo...gampang wi. ‘School..” Damo : “Basa Inggrise dhuwit, napa bu?" : Money. ..apa maneh...2” Darno : “Menawi boten gadhah dhuwit, Darno basa inggrise napa bu?” :"Sekul nggih purun...." “Waaah....” Teks ing dhuwur kalebu teks apa? moop> Dhagelan rita lucu Anekdot Pengalaman pribadhi ‘Sindiran 36. 37. 35. ‘Sing kalebu Kriss saka teks Ing dhuwur yalku... A. Ibune takon marang Darno. B. Ibune matur yen dheweke Jago basa inggris. C. Darno sinau basa Inggris. D. Darno takon marang ibune. E. Tbune mangsull sekul ngglh purun. Olehe nyambut gawe ora ngetung wekty figanti Kulawargane kepiran, Ukara mau Falebu tembung panggandheng kang mratelakake... A, Akibat D, Upama B. Sebab —. Tujuwan C. Surasa kaya prabu Gupala : “Jenengku Prabu Gupala, saka negara Wanasegara. Tekaku ing Pengginig kene ngemu karep nedya ngudan-udan sore marang diyah Ayu Dewi Candrawati. Piye? Candrawatl dadi garwaku. Dadi prameswari Wanasegara, sugh bandha bandhu dhasar ratune sekt! mandraguna, ora tedhas tapak paluning pandhe sisane gurenda.” (Prabu Gupala igguyu lakak-lakak) Prabu Damarmaya : “Hem, Prabu Gupal, ngertia yen Dewi Candrawatl iku garwaku, malah saiki wis | nggarbini.” Prabu Gupala : “Ah! Kapan olehe dadi nganten, aku ore nekseni lan ngesahake. Mula senajan wis meteng, aku tetep gelem nampa wong ayu kuwi. Dene yen ora entuk, areP dakgawe kareng abang- Pengging dakbyuki bathang sayuta.” (529 Prabu Damarmay2 entek kesabarane, nt menyat lan ngendika emu duka)Prat bu Damarmaya :"We, Iha kudu 40. Bab kang perlu katindakake sajrone karepe dhewe konvers| utawa alih wacana teks naratif iki, Gupala! Sira menyang teks/ naskah drama yalku... Pancen murang tata. Bebasan sadumuk bathuk sanyari bumi, dakbelani tekan ing pati!” Prabu Gupala : “Dakladeni sapari Polahmu, yen pancen kowe wis ora kepengin ndeleng srengenge ewan rembulant”(Prabu Gupala metu, sumusul prajurit Wanasegara ‘sing wis siyaga ing jaban kraton) Manut pethikan. drama ing dhuwur, kepriye wewatekane Prabu Gupala... . Semanak, grapyak karo sapa wae. - Adigang, adigung, adiguna. . Ora duwe tata krama. . Ora duwe tata krama babar blas, adigang adigung adiguna. E, Ngajeni karo wong liya. . Aku ora sida mulih saiki, amarga wis bengi. Ukara kasebut menawa didadekake basa krama lugu, yaiku... .. Kula boten tamtu wangsul saiki, amargi sampun dalu. Kula boten tamtu wangsul sakmenika, amargi sampun dalu. -. Kula boten tamtu kondur sakmenika, amargi sampun dalu. 9. Kula boten kondur sakmenika, amargi sampun dalu. . Kula boten wangsul sakmenika, ‘amargi sakmenika sampun dalu. |. Budhe mundhutake buku adhiku, dene bulik sepatu. Ukara kasebut kalebu ukara camboran.... ‘A. Raketan wasesa B, Susun CC. Raketan jejer D. jejeran E. Raketan lesan A. B. G D. E,” Ngowahi latar ing drama dadi dhialog Nyathet perangan-perangan penting, kang minangka rangkuman isi prosa. Kutipan prosa awujud dhialog ora bisa dikutip langsung. Naskah prosa ora perlu diwaca hisik, Merang sajrone latar/setting. (pacelathon). ._ Ing ngisor iki sing kalebu seni pertunjukan tradhisional khas Jawa Timur, yaiku... .. Kethoprak . Ludruk Tari Gambyong . Dhagelan . Wayang wong 43. N Gambar ing dhuwur kalebu jis panggung . Arena tapal kuda . Arena persegi . Thrust . Proscenium . Arean U Perangan tengen lan kiwa panggung kang delik saka penonton, biasane dienggo dening paraga nunggu glliran mlebu panggung diarani... Layar panggung . Sayap . Border ). Tirai Besi . Batten44, Crita klasik kayata kisah Bharatayudha lan Ramayana sajrone wayang Purwa Jawa ngandhut pesen moral yaiku... . Saben manungsa kudu mbelani sing bener. }. Kebatilan ing tembe mburi bakal ‘menang. . Keadilan lan kejujuran dilalekake . Pemimpin kudu tansah nuruti Panjaluke andhahane. - Saben manungsa tansah nengenake bab kang bener, kesucian, lan kejujuran. Kesenian Banthengan Kesenian Banthengan wis ana wiwit jaman kraton Hindu-Budha ing Jawa Timur, mligine ing jaman kraton Singosari. Ing jaman kraton Hindu- ‘Wangsulanakangpatitis! Budha, Banthengan minangka sawijining ritual kang dianakake ing wayah-wayah tartamtu amarga dianggep samubarang sing sakral. [Ing wektu saiki, kesenian Banthengan ing seni pertunjukan minangka sarana hiburan tumprap masyarakat. Owahe fungsi saka samubarang sing sakral banjur dadi hiburan minangka asil adaptasi sawijining budaya supaya bisa tetep eksis lan bisa tetep nututi perkembangane donya, Manut wacan ing dhuwur kesenian Banthengan nduweni fungsi... A. Ritual B, Pendhidhikan CC. Tontonan utawa hiburan D. Kritik sosial E. Penerangan 46. Gawea geguritan kanthi tema “Kutha Tulungagung” rong pada wae! (2bait) - Sebutna budaya daerah (Tradisi) ing wilayahmu! (cacahe 3) Wangsulan: }. a. BatharaNaradatumurunmenyangdonya. b. Tulungagungkuthacilik sing kawentar. UkaraingdhuwurowahanamenyangAksaraJawa! Wangsulan: .. . a. Koweditukokakejajanpasar. b. Koweapaweruhmenyangngendilungane Pak Lurah. cc. Dhuwitemauwisdigawaapadurung, ta, Mas? NgokoluguingdhuwurowahanamenyangkramaAlus! Wangsulan: . Sebutna jinis-jinisseni pertunjukan tradisional, mligine J: Jawal (cacah Wangsulan a