SHS

FILIPINO
(Piling Larang-Sining at Disenyo)
Unang Markahan-Modyul 1:
Pagbibigay Kahulugan sa mga Anyo
ng Sulatin sa Sining at Disenyo

May-akda: John Paul R. Cain

Tagaguhit: Paolo N. Tardecilla
 Alamin

Ang modyul na ito ay binubuo lamang ng isang aralin.

 Aralin – Pagbibigay Kahulugan sa mga Anyo ng Sulatin

sa Sining at Disenyo

Sa pag-aaral ng modyul na ito, inaasahang maisasagawa mo ang

sumusunod:

A. naiisa-isa ang mga anyo ng sulatin sa sining at disenyo; at

B. nabibigyang kahulugan ang mga anyo ng sulatin sa sining at
disenyo

Subukin

Bago ka magpatuloy sa aralin, subukan mong tukuyin ang sumusunod

na genre o anyo ng sulatin.

_______________ 1, Isa itong akda na isinusulat upang itanghal sa

entablado. Ang mga manunulat sa akdang ito ay kadalasang lumilikha
ng script na magsisilbing gabay ng mga artista.
_______________ 2. Isa itong akdang nagsasalaysay tungkol sa suliranin
ng pangunahing tauhan at kung paano iyonnabibigyan ng kalutasan.
Kadalasang nag-iiwan ito ng impresiyon o kakintalan sa mga
mambabasa.
_______________ 3. Ito ay isang pasulat na pagtalakay ng may akda
tungkol sa isang paksa. Ito ay may panimula, gitna at wakas o
konklusyon.
_______________ 4. Binibigkas ito sa harap ng mga tagapakinig.
Manghikayat, magpaliwanag, magbigay-linaw sa isyu, magbahagi ng
makatotohanang impormasiyon, magbigay ng opinyon o paniniwala ang
karaniwan sa nagiging layunin nito.
_______________ 5. Maikling salaysay naman ito na nagbibigay aliw o
kaya’y nagbibgay aral sa mga mambabasa.
1
 Pagbibigay Kahulugan
Aralin sa mga Anyo ng Sulatin
sa Sining at Disenyo

Sa araling ito ay pag-aaralan mo ang tungkol sa pagbibigay ng

kahulugan sa mga anyo ng sulatin sa sining at disenyo. Malilinang ito kung
maisasagawa mo nang matapat ang lahat ng gawain.

Balikan
Bago ka tuluyang pumalaot sa modyul na ito, balik-aralan mo ang
kahulugan ng pagsulat. Ano ang kahulugan at kahalagahan ng pagsulat para
sa iyo?

#ShareKoLang

2
 Tuklasin

A. Panimula

1. Batid kong marami ka nang nabasang mga sulatin. Magbigay ng halimbawa

ng mga anyo o uri ng sulatin na iyong binabasa.

Halimbawa
ng Anyo
ng Sulatin

2. Ano-ano sa tingin mo ang layunin ng pagsulat ng mga ibinigay mong

halimbawa ng sulatin?

_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

3. Bakit kaya may iba’t ibang anyo ng sulatin?

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

A. Pagbasa

Ngayon ay dadako ka na sa paksang-aralin. Handa ka na ba?

Umpisahan ito sa pamamagitan ng pagbabasa ng ilang mga halimbawa
ng iba’t ibang anyo ng mga sulatin sa Sining at Disenyo. (maaring
sundan ang bawat akda sa pamamagitan ng pagpunta sa bawat link sa
susunod na pahina o kaya’y i-type sa inyong ginagamit na search engine.)

3
 Mga Covid-Tweet ni Rolando B. Tolentino

Maaring sundan at basahin ang iba pang mga tweet sa:

https://mobile.twitter.com/rolandtolentino

4
 Kahirapan at Kulturang Popular
ni Rolando B. Tolentino

Mataas ang antas ng kahirapan sa bansa. Sa konserbatibong

tantya, 35.5 porsyento ng pamilyang Filipino noong 1994 ay hindi
lamang mahirap kundi nasa abang kahirapan. 47 porsyento ng
pamilya sa probinsya ay mahirap. Kung sa populasyon naman ang
titignan, 40.6 porsyento ng bilang ng mamamayan ay naghihirap
simula pa 1994. Mataas na 53.1 porsyento ay nasa kanayunan.

Ang pinakamayaman na 20 porsyento ng mamamayan ay may

hawak ng 52.3 porsyento ng kita ng bansa. Samantala, ang
pinakamahirap na 20 porysento ay may hawak lamang ng 5.4
porsyento ng kita ng bansa. Ang kita ng pamilya ay napupunta sa
pagkain (37 porsyento), damit at sapatos (3 porsyento), gaas at
kuryente (11 porysento), gamot (1 porsyento), edukasyon (14
porysento), at pamasahe at komunikasyon (1 porsyento).

Mas mataas pa ang ginagasta ng pamilya sa Indonesia para sa

gamut at pangangalaga sa maysakit (5 porsyento). Ang 20
porsyentong pinakamataas na kumita sa Pilipinas ay may sweldong
14 beses ang laki (P502.1 bilyon) sa 20 porsyentong pinakamababang
ang kita (P35.8 bilyon). Ang pinagsamang kita ng 80 porsyento ng
mga pamilya ay 44 porsyento lamang ang parte sa kabuuang kita, at
ang pinakamataas na 10 porsyento ay may hawak ng 39.3 porsyento
ng kabuuang kita.

Kung nawengwang kayo sa pagbabasa ng mga statistika, huwag

mabahala. Hindi kayo nag-iisa. Ang epekto ng statistika ay
masifikasyon ng mismong masa at ng kanilang kolektibong lagay sa
matinding kahirapan. Ang epekto, kahit pa sabihin, mayorya ng
populasyon at pamilya ay dumaranas ng kahirapan at matinding
kahirapan, ay desensitisisasyon na may dalawang subepekto: sa
tumutunghay, ng invisibilidad ng karanasan sa kahirapan; sa nasa
lagay ng kahirapan, ng pagkamanas sa matinding pagdanas ng
karanasan sa pang-araw-araw. Wala nang epekto, perfekto na—para
sa estado—ang epekto.

At itong pagkawala ng epekto ay may sabayang tinutungo: una,

ang naturalisasyon sa kamalayan at lipunan ng malawakang
kahirapan bilang normal, kundi man, standard ng pang-araw-araw
na buhay na nais maibsan, kundi man pagpantasyahang takasan; at
ikalawa, ang universalisasyon ng gitnang uring fantasya na
5
nagsasangtabi sa historikal na pagdanas sa kahirapan para sa
mantra ng buhay na nagnanais maging kabahagi at mamintina ang
pagiging “gitnang uri.”

At ito ang afinidad ng kulturang popular sa kahirapan, ang

muling pagtatatag ng gitnang uring fetishismo na magpapasuka sa
mababang uring pinagmulan. Fetishismo ito dahil walang panahong
mapapatid ang fantasya at tunay (real) na ugnay ng utak (psyche) ng
indibidwal sa artifice na isinusuot at magpapatungo sa kanya sa
gitnang uring fantasya. Pag nasimulan ang paggamit ng cellphone,
halimbawa, kahit pa nabuhay naman sa isang panahong wala ito,
hindi na niya ito bibitawan bilang kabahagi ng marka ng gitnang uri
sa kanyang pangangatawan.

Ang tinutungo ng fetishismo ng gitnang uri ay ang neoliberal na

direksyon ng kasalukuyang kapitalismo. Pribatisado sa antas ng
indibidwal ang pagkilos tungo sa gitnang uring panuntunan kahit pa
sistematiko ang koersibong paggaganyak sa buong lipunan. Ang
resulta, isang mala-liberal na demokratikong formasyon sa kultura:
tila pare-pareho ang asta, suot, pagtangkilik at pakikitungo sa loob
ng mall, halimbawa, gayong matingkad pa rin ang distinksyon ng uri
sa gamit at aksesibilidad sa espasyo nito.

Kung iisipin, ang mga karanasan sa kulturang popular ang

pangunahing daluyan ng pribatisasyon ng pagnanasa ng pagiging
bahagi sa gitnang uri, at ang pagmimintina, kahit hindi pa nga
naabot, hanggang abot-tanaw abot-kamay lamang (at exakto ito dahil
kailangang magkaroon ng tila aksesibilidad ang mababang uri para
talikuran nila ang kanilang pang-uring interes), ng gitnang uring
fantasya. Ito ang fantasya na kahit hindi pa nga nakakamit ay
nagtitiyak na ng interes ng naghaharing uri.

Sa panonood ng sine, ang tinutunghayan ay isang mass na

produkto ipinapakalat ng media. Marami ang nakaupo sa silya sa
madilim na sinehan. Iisa ang direksyon ng pag-upo at nag-aantay ang
lahat sa pagdilim na mabilisang maggaganyak sa mundo ng fantasya
ng pinakakaasam na karanasan sa pelikula. At mula sa likuran ng
manonood, ang ilaw na magdadala ng mga kumikilos na higanteng
imahen. Ang pagdanas sa lahat ay mas malaki sa sarili: higanteng
mga mukha ng pogi at naggagandahang artista, pati ang kinang ng
mga mata at luha ay natutunghayan; higanteng mga suso, mga
matitikas na abs; mga higanteng imahen laban sa naglahong
kolektibidad ng manonood na hindi man lamang naalaala kung sino
ang kasama nila sa panonood ng sine.
6
 Ang pelikula ay mass media, pero ang naratibo nito, kahit pa sa
pagiging pangmalawakang mamimili, ay dinaranas mag-isa sa
kakatwa at makapangyarihang paraan. Individuated ang pagdanas ng
pelikula. Mayroon itong nata-tap sa utak ng indibidwal na manonood
mula pa sa pagkamusmos hanggang pagkabata at pagkatanda nito.
Sa pamamagitan ng lente ng pelikula, nagno-nostalgia trip ang
indibidwal sa sarili nitong nakaraan bilang pagproseso sa mga agam-
agam ng kasalukuyan.

Tulad ng daydream, free association ang lahat ng bagay pero

ang hindi naman kakatwa, ang indibidwal pa rin ang bida sa sarili
nitong pagpapantasya. Bakit naman hindi? Libre lang naman ito, at
ang indibidwal ang absentee direktor sa paggawa niya ng kanyang
panaginip. Sino pa ang gagawing bida? Siya na direktor at bida ay
para ring Barbra Streisand o Kidlat Tahimik production—siya rin ang
cinematographer, scriptwriter, production designer, supporting actor,
technician, at iba pa, o siya ang lahat-lahat sa kanyang pelikula.

Sa mundo ng fantasya, ang indibidwal ay may tasitong

kapangyarihan. Hindi ito ladlad dahil sa aktwal na lipunan, wala
siyang kapangyarihan. Na kahit ang ahensyang inaakala niyang
mayroon siya sa indibidwal man lamang na antas ay kay dali at kay
bilis na kayang kuhanin sa kanya ng aktwal na may hawak ng
kapangyarihan. Ang tanging lunan ng kanyang paglaya at pagdanas
ng kalayaan ay sa kanyang utak.

Pero hindi rin naman purong paglaya ito dahil pinananatili rin
ng mismong agam-agam ng kanyang kakulangan o kalabisan sa
pagdanas sa kahirapan ang mismong kondisyon sa kanyang utak
para mamantasya. Ang agam-agam ang impetu sa paglaya; at ang
paglaya ay nagaganap mismo sa kondisyon ng agam-agam. Kung
iisipin natin, parang ang preso ito, na ang materialidad ng kondisyon
ng kanyang selda at kulungan ay ang impetus para mamantasya siya
ukol sa pagdanas ng kalayaan. Anong romantikong ligaya nga ang
hindi maikulong ang utak kahit pa ang utak ay nasa loob ng
materialidad ng kulungan?

Mababaliw naman ang preso kapag hindi siya namantasya ng

kaiba sa kanyang material na lagay, ang idealismo ng humanistikong
indibidwal na umaasam-asam na maging malaya ang sarili. Hindi rin
siya mamamantasya ng sado-masokismo—ng aktwal na kadena at
paghagupit ng latigo—dahil ang mismong material na lagay at
kapasidad mamantasya ay nakapaloob na sa isang sado-masokistang
7
relasyon. Siya na alipin ay nagiging masayang alipin sa kanyang
fantasya, o dili kaya’y masayang amo, pero mapagkaanuman ang
papel sa laro (role-play) ay parating masaya lang. Kahit ang
pagpapahirap—lalo na sa isang sado-masokismo—ay parating
isinasaalang-alang sa ngalan ng kasiyahan.

Masayang “alipin” ba ang maller na jologs? O ang reversal,

masaya bang maglakad ang taga-Ateneo o taga-Forbes Park sa
Payatas at Tondo? Ang kahirapan—aktwal na ipinanganakan at
kinasadlakan, o tinungo sa outreach program o kinilala bilang
daluyan ng Christian charity—ay ang kondisyon ng pagkaalipin.
Epistemelohikal na pagkaalipin dahil minamangmang ang indibidwal
ng pagdanas ng kahirapan sa literal na karahasan sa pagdanas nito
(kasama ang sistematikong etsapwera-sisasyon ng naghaharing uri,
at ang voluntaryong pagtitimpi at represyon ng indibidwal na
kabahagi ng kahirapan).

Walang karanasan sa pagkaalipin dulot ng kahirapan ang hindi

marahas. Sino ba ang gustong maging mahirap? Hindi naman ito
pinili, tulad ng maraming kultural na kategorya (lahi, etnisidad, sex,
relihiyon, uri, at kasarian), ang pagiging mahirap ay kinapanganakan
ng indibidwal sa kondisyon ng kanyang bansa sa edad ng
imperialistang globalisasyon. Ang tangi ngang lunan ng kanyang pag-
igpaw sa matinding sistematisasyon ng estado sa kahirapan na
burahin at mamuhay ng normal na tila wala ito kahit narito ito, o
narito ito para mabili at magamit sa politika na isa pang katiyakan ng
pagkabura ng kahirapan, ay ang utak ng indibidwal.

Hindi man nag-uusap, silang naghihirap ay dumadanas ng

kaligayahan sa utak sa pagdanas ng kahirapan. May ginto sa basura,
kahit sa utak lang ito at hindi sa aktwal na bundok ng basurang
minimina araw-araw ng libo-libong mangangalakay. Maging ang
mayamang napadpad sa Payatas, Tondo at maging sa mas maliliit na
sityo ng maralitang tagalunsod sa estero, pader ng subdibisyon at iba
pa, ay nagpapakaalipin sa kahirapan. Umaasta silang mangmang o
may kamangmangan, dumadanas din ng karahasan sa pagiging
mayamang napadpad bilang turista at tagapamudmod ng charity
project sa komunidad ng mahihirap.

Magpapakapagod din sila sa paggawa ng tutuluyang bahay sa

proyektong Gawad Kalinga, magbibigay ng pag-aaral hinggil sa diyos
at Katolisismo bilang outreach ng kanilang Religion Clubs,
mamumudmod ng relief goods kahit wala namang bagyo. Ang
kasiyahan naman nila ay sa aktwal na pagpasok sa karanasang kaiba
8
sa kanilang material na mundo: ang pagiging alipin dahil sa pang-
uring posisyon na sila ang amo. Maging ang paglalakad sa kalsada sa
labas ng kanilang pribadong eskwelahan o subdibisyon, sa laylayan
ng mall centers, ay pag-aastang mababa sa aktwal na mataas nilang
pang-uring lagay.

Kaya sila ang biktima ng cellphone snatching, at ang

permutasyon nito sa notebook snatching. Habang sila ay nagtra-
tralalala sa kanilang paglalakad, nakakaligtaang sila ay nasa poder
ng mas malawakang pagdanas ng kahirapan—wala sa loob ng
santwaryong alok ng kanilang sari-sariling poder—nilalapastangan ng
lumpeng indibidwal ang kanilang pribadong pag-aari at ang kanilang
pribadong pagdanas ng aktwal na pagkatao.

At magiging laman na naman ito ng urban legend at balita

hinggil sa persepsyon sa mababang uri at sa kahirapan, batayan para
sa mas higit pang sistematisasyon ng etsapwerasisasyon ng mga ito.
Sa pelikula, ang gitnang uring panuntunan ang natutungyahan kahit
pa ang kwento ay ukol sa kahirapan. Sa mall, ang gitnang uring
panuntunan ang nagsasaad ng indibidwal na pagprepreso at
pamamayagpag sa mga sityo at bituka ng konsumeristang espasyo.
Sa cellphone, ang gitnang uring panuntunan ang isinasaad kaagad ng
modelo, stilo, paraan ng pagsagot at paggamit nito.

At sa likod ng lahat ng pamamantasya sa gitnang uring

panuntunan, ang figura ni Gloria Arroyo bilang invisible na kamay na
lalong naghihigpit sa taling sumasakal sa mahihirap. Na sa pagsagap
ng nakaw na hangin, makakaligtaan ng naghihirap ang kanilang
material na estado sa kahirapan. Siya na may responsibilidad na
aktwal na palayain ang naghihirap na mamamayan ay hindi niya
ginagawa sa labas ng retorikang ampaw. Bakit nga naman niya
gagawin? Ang maging mahirap ng nakararami ay pagiging
makapangyarihan ng iilan.

Ano ang fantasya mo?

Maaring sundan at basahin ang web-copy sa:
https://www.bulatlat.com/2008/10/04/kahirapan-at-kulturang-
popular/

9
C. Pag-unawa sa Binasa
1. Ano-ano ang mga napansin mo sa iyong binasa?
2. Sa iyong palagay, ano-ano ang mga dahilan ng mga manunulat sa
pagsulat nila ng mga akdang ito?
3. Ano sa iyong palagay ang ugnayang nabubuo sa pagitan ng
manunulat at mambabasa/ aktor/aktres (kung script)?
4. Batay sa inyong nabasang tweet at blog ni Rolando B. Tolentino,
ano ang saysay ng social media sa paghahatid ng opinyon/ kuro-
kuro sa mga mambabasa?
5. Ano-anong anyo ng sulatin ang binanggit sa binasa? Ibigay ang
kahulugan ng bawat anyo ng sulatin batay sa binasa.

Suriin
Ang inyong mga nabasa ay halimbawa ng blog at mga random
post/tweet na halaw sa isang anyo ng sulatin, ang sanaysay. Kung
babalikan ang katuturan at kahulugan ng sanaysay,ito ay pagpapahayag
ng kuro-kuro o opinyon ng may akda tungkol sa isang suliranin o
pangyayari sa paligid o sa lipunan. nakagawian ng nakararami na
sanaysay ay binigyan ng bagong-bihis sa tulong ng teknolohiya.
Bagaman iba ang midyum ng mga blog at mga random post/tweet,
ginagampanan pa rin nito ang pangunahing layunin ng sanaysay; ang
makapagpahayag ng kuro-kuro, opinyon maging saloobin hinggil sa
isang isyu.

Bukod sa sanaysay, ang tula ay naging sentro rin para sa

pagbabagong-bihis sa pamamagitan ng teknolohiya. Bagaman ang piyesa
ay isinusulat pa rin sa papel, ang paraan naman ng pagtatanghal nito ay
naiba. Nariyan ang mga spoken-word poetry kung saan karamihan sa
mga paksa nito ay tungkol sa pag-ibig at ang kilala ng halos lahat, ang
Fliptop kung saan ang mga makata ay tinagurian bilang mga battle
emcee.

Pinatutunayan lamang nito na malaki ang impluwensiya ng

teknolohiya upang mas maitampok ang panitikan sa madla. Gamit ang
mga ito, Malaki ang tiyansa na ang mga kasalukuyang bagong anyo ng
sulatin ay madagdagan pa dahilan upang ito ay mapayabong o
mapayaman.

10
 Pagyamanin

Ngayon naman ay palawakin mo ang inyong kaalaman at

kamalayan hinggil sa iba’t ibang anyo ng sulatin sa Sining at Disenyo.
Manaliksik ng iba pang mga halimbawa ng anyo ng sulatin sa Sining at
Disenyo. Punan ang talahanayan ng mga angkop na impormasyon.
Ilagay rin ang link o sanggunian nang sa gayon ay matalunton ng
inyong guro ang nasabing sulatin.

Anyo Kahulugan Link Kahalagahan ng anyo

o sanggunian ng sulatin

Isaisip

Ngayon naman ay gamit ang diyagram, ibuod ang iyong mga

natutuhan. Punan ang mga call-outs ng mga hinihinging impormasyon.

Pagbabagong-bihis na Anyo at Kahulugan

dulot ng teknolohiya

TULA

SANAYSAY

11
 Isagawa

Sa bahaging ito, ilalapat mo naman sa tunay na buhay ang

inyong mga natutuhan. Manaliksik tungkol sa mga ibinigay na anyo ng
sulatin. Gamit ang talahanayan, itala sa bawat kahon ang mga
hinihinging impormasyon.

Anyo Kahulugan Epekto sa iyo bilang Link

mambabasa o sanggunian
vlog

blog

rap

Tayahin

Ngayong ganap mo nang naunawaan ang aralin, oras na para

tayahin ang iyong kakayahan sa pagtukoy ng katangian at
pagpapakahulugan sa mga sulatin sa sining at disenyo gamit ang
sariling pananalita. Punan ng mga hinihingi ang talahanayan sa ibaba.

Anyo katangian Kahulugan

spoken-word poetry
tweet/post
song-parody
blog

12
 Karagdagang Gawain

Para naman sa gawaing ito, subukang lumikha ng kahit na anong anyo

ng sulatin para sa sining at diseyo. I-post ito sa inyong social media accont
para sa ilang komento ng mga makababasa nito. Tandaang hindi ito
paramihan ng likes, shares, react o anomang katulad nito.
Matapos nito, mangyaring makipag-ugnayan sa inyong mga kamag-aral
(sa kahit anong pamamaraan na kaya ninyo na naayon sa minimum health
standards na ipinalabas ng DOH). Magpalitan kayo ng inyong mga gawa.
Basahin ito at magpalitan ng kuro-kuro/opinyon hinggil sa inyong mga gawa.
Ibahagi sa klase (Online man o Blended) ang inyong naging talakayan.
Kapag ito ay inyong nagawa, mayroon kayong karagdagan puntos.

Natutuwa ako sa iyong ipinakitang kagalingan sa ating talakayan. Binabati

kita! Sige, hanggang sa muli!

Susi sa Pagwawasto

Sanggunian

13
 Bumubuo sa Pagsulat ng Modyul

Manunulat: John Paul R. Cain (Guro, SEHS)

Mga Editor: Romeo A. Pilongo (Guro, SEHS)
Feliza P. Muňoz (Pang. Punong Guro, MHS)
Tagasuri Panloob: Galcoso C. Alburo (EPS, Filipino)
Tagasuri Panlabas:
Tagaguhit: Paolo N. Tardecilla (Guro, KNHS)

Tagalapat:
Tagapamahala:
Sheryll T. Gayola
Pangalawang Tagapamanihala
Pinunong Nanunuparan - Tanggapan ng Tagapamanihala

Elisa O. Cerveza
Hepe – Curriculum Implementation Division
Pinunong Nanunuparan - Tanggapan ng Pangalawang
Tagapamanihala

Galcoso C. Alburo
Superbisor sa Filipino

Ivy Coney A. Gamatero

Superbisor sa LRMS

Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

SDO-Marikina City-Curriculum Implementation Division (CID)

2nd Floor, SDO-Marikina Bldg. Shoe Avenue, Sta. Elena, Marikina

City

Telefax: 682.3989

Email Address: