Trường Đại học GTVT TP.HCM ThS.

Huỳnh Văn Tùng

BÀI TẬP CHƯƠNG 1

Phân tích lập mô hình toán

1.1. Một xí nghiệp sản xuất 3 loại sản phẩm A, B, C với các số liệu
cho trong bảng sau:
Loại sản phẩm A B C
Giá bán (ngàn đồng/sp) 68 120 150
Chi phí sản xuất (ngàn đồng/sp) 30 42 56
Thời gian hoàn thành 1 sản phẩm (giờ) 2 3 4
Biết rằng xí nghiệp có số vốn dùng cho sản xuất là 500 triệu
đồng, quỹ thời gian sản xuất là 240 giờ. Theo các hợp đồng đã ký
với khách hàng, yêu cầu tổng sản phẩm A và B phải có lượng sản
xuất ít nhất là 100 sản phẩm và nhiều nhất là 200 sản phẩm. Giả sử
mọi sản phẩm sản xuất ra đều tiêu thụ được hết. Hãy phân tích và lập
mô hình toán cho bài toán tìm kế hoạch sản xuất sao cho tổng lợi
nhuận lớn nhất.
1.2. Một công ty có ba xí nghiệp A, B, C có khả năng sản xuất được
ba loại sản phẩm: I, II, III. Biết rằng nếu đầu tư một đơn vị tiền
vào xí nghiệp A trong một năm sẽ sản xuất được 1700 sản phẩm
loại I, 1300 sản phẩm loại II và 2000 sản phẩm loại III; đầu tư
vào xí nghiệp B, được 1500 sản phẩm loại I, 1350 sản phẩm loại
II và 1900 sản phẩm loại III; đầu tư vào xí nghiệp C, được 1750
sản phẩm loại I, 1250 sản phẩm loại II và 1800 sản phẩm loại
III. Định mức tiêu hao nguyên liệu (kg/ sản phẩm) và lao động
(giờ/ sản phẩm) của mỗi xí nghiệp được cho trong bảng sau:
Xí Định mức hao phí nguyên liệu và lao động
nghiệp I II III
A 3 kg 4,5 giờ 2,5 kg 3 giờ 4 kg 5 giờ
B 2,8 kg 4 giờ 2,7 kg 3,5 giờ 3,8 kg 4 giờ
C 3,4 kg 5 giờ 2 kg 2,7 giờ 3 kg 3,5 giờ
46 Toàn kinh tế – 2019
Trường Đại học GTVT TP.HCM ThS. Huỳnh Văn Tùng

Nguyên liệu, lao động hàng năm của Công ty có thể cung cấp
cho sản xuất ba loại sản phẩm này là 400 tấn nguyên liệu và 250
ngàn giờ công. Theo kế hoạch phải sản xuất ít nhất là 25000 đơn vị
sản phẩm loại I, 17000 đơn vị sản phẩm loại II và 23000 đơn vị sản
phẩm loại III.
Hãy phân tích và lập mô hình toán cho bài toán tìm kế hoạch
sản xuất sao cho đảm bảo kế hoạch của Công ty mà vốn đầu tư ít
nhất.
1.3. Một xí nghiệp quân đội có 4 loại máy: A, B, C, D sản xuất ra sáu
loại sản phẩm: I, II, III, IV, V, VI. Số giờ của mỗi loại máy để
sản xuất mỗi loại sản phẩm và giá tiền (triệu đồng/ sản phẩm)
mỗi loại sản phẩm được cho như sau:
Sản phẩm
Số giờ sx I II III IV V VI
1 sp trên máy
A 0,01 0,01 0,01 0,03 0,03 0,03
B 0,02 0,05
C 0,02 0,05
D 0,03 0,08
Giá 1 sản phẩm 0,40 0,28 0,32 0,72 0,64 0,60
Năng lực sản xuất của mỗi máy đều có hạn, nếu dùng quá sẽ bị
hỏng. Giả sử trong một tuần, mỗi máy loại A, B, C, D làm việc
không quá 800, 750, 200 và 950 giờ. Các sản phẩm sản xuất ra đều
tiêu thụ hết.
Hãy phân tích và lập mô hình toán cho bài toán tìm kế hoạch
sản xuất sao cho doanh thu của xí nghiệp là lớn nhất mà vẫn đảm bảo
an toàn các loại máy.
1.4. Một xí nghiệp sản xuất giấy có 3 phân xưởng. Do trang bị kỹ
thuật khác nhau nên mức hao phí tre gỗ, axit để sản xuất 1 tấn
giấy thành phẩm cũng khác nhau. Mức hao phí được cho trong

Toàn kinh tế – 2019 47

Trường Đại học GTVT TP.HCM ThS. Huỳnh Văn Tùng

bảng sau:
Nguyên Mức hao phí nguyên liệu cho 1 tấn giấy thành phẩm
liệu Phân xưởng I Phân xưởng II Phân xưởng III
Tre gỗ 1,45 (tấn) 1,4 1,3
Axit 0,12 (tấn) 0,15 0,16
Số lượng tre gỗ có trong năm là 2.000.000 tấn, axit là 600.000
tấn. Hãy phân tích và lập mô hình toán sao cho tổng số giấy sản xuất
trong năm của xí nghiệp là nhiều nhất biết rằng số lượng giấy thành
phẩm trong năm do phân xưởng I sản xuất không vượt quá tổng số
lượng giấy của phân xưởng II và III.
1.5. Một công ty muốn quảng cáo (QC) một loại sản phẩm trong 1
tháng với tổng chi phí 150 triệu đồng. Các phương tiện được
chọn để quảng cáo là: Truyền hình, Phát thanh và Báo với các số
liệu sau:
Chi phí Số lần QC Dự kiến số
Phương tiện mỗi lần QC tối đa trong người tiếp
(triệu đ/lần) 1 tháng nhận/1lần QC
Truyền hình
2 70 20000
(1phút/lần)
Phát thanh
0,7 90 11000
(1 phút/lần)
Báo
1 26 35000
(1/2trang/lần)
Do chiến lược tiếp thị, công ty phải có ít nhất 30 lần QC trên
truyền hình trong 1 tháng. Hãy phân tích và lập mô hình bài toán xác
định số lần QC trên mỗi phương tiện trong 1 tháng sao cho số người
dự kiến tiếp nhận QC là lớn nhất.
1.6. Một xưởng mộc có 3 công nhân A, B, C chuyên làm bàn ghế,
mỗi công nhân đều làm việc không quá 8 giờ mỗi ngày. Thời
gian hoàn thành 1 cái bàn (1 cái ghế) của mỗi công nhân được
48 Toàn kinh tế – 2019
Trường Đại học GTVT TP.HCM ThS. Huỳnh Văn Tùng

cho trong bảng sau:

Công nhân Bàn Ghế
A 2 giờ 15 phút
B 1 giờ 40 phút 20 phút
C 1 giờ 30 phút 30 phút
Khách hàng thường mua nhiều nhất là 6 ghế kèm theo 1 bàn do
đó tỷ lệ sản xuất giữa ghế và bàn nhiều nhất là 6:1. Giá bán một cái
bàn là 500 ngàn đồng, một cái ghế là 100 ngàn đồng. Hãy phân tích
và lập mô hình toán cho bài toán tìm kế hoạch sản xuất (số lượng
bàn ghế) trong một ngày để xưởng mộc đạt doanh thu cao nhất, biết
rằng mỗi sản phẩm do mỗi công nhân làm.
1.7. Một người có 200 triệu đồng muốn cho vay theo các loại hình
sau: tiết kiệm không kỳ hạn với lãi suất 5% ; tiết kiệm có kỳ hạn
với lãi suất 10,2% ; mua tín phiếu với lãi suất 12%. Thời gian
đáo hạn của ba loại hình này là như nhau. Để giảm rủi ro, người
này cho vay theo sự chỉ dẫn tư vấn như sau: mua tín phiếu và
tiết kiệm có kỳ hạn ít nhất 70% vốn; số tiền mua tín phiếu không
vượt quá tổng hai loại hình còn lại. Cho vay toàn bộ số tiền. Hãy
phân tích và lập mô hình bài toán sao cho lợi nhuận cao nhất.
1.8. Cần phải phân công 30 công nhân nam và 20 công nhân nữ vận
hành trên 23 máy A, 15 máy B, 12 máy C. Bảng năng suất (chi
tiết/giờ) được cho như sau:
Máy
A B C
Công nhân
Nam 60 57 52
Nữ 45 37 43
Hãy phân tích và lập mô hình bài toán phân công công nhân
đứng máy sao cho sử dụng tối đa nguồn tài nguyên và tổng chi tiết
được sản xuất trong một giờ là lớn nhất, biết rằng mỗi công nhân

Toàn kinh tế – 2019 49

Trường Đại học GTVT TP.HCM ThS. Huỳnh Văn Tùng

đứng 1 máy.
1.9. Công ty trang trại Cao Nguyên dự định trồng 2 loại cây cà phê
và tiêu trên 3 khu đất A, B, C có diện tích tương ứng là 60, 70,
50 ha. Do đặc điểm của các khu đất khác nhau nên chi phí sản
xuất (triệu đồng/ha) và năng suất (tạ/ha) khác nhau và cho trong
bảng sau:
Cà phê Tiêu
Khu đất
Chi phí Năng suất Chi phí Năng suất
A 3 7 2,5 6
B 3,4 9 2,1 5
C 3,7 11 1,9 4
Yêu cầu sản lượng của cà phê tối thiểu là 10,5 tấn và không
vượt quá 3 lần sản lượng của tiêu. Hãy phân tích và lập mô hình bài
toán xác định phương án phân phối đất trồng sao cho đảm bảo yêu
cầu về sản lượng với chi phí thấp nhất.
1.10. Có 3 loại thức ăn I, II, III dùng trong chăn nuôi. Mức yêu cầu
cần phải có đủ các chất cho gia súc trong một ngày đêm và giá
mỗi đơn vị thức ăn mỗi loại được cho trong bảng sau:
Lượng chất (đv: g) có
Lượng yêu cầu
Chất trong 1đv thức ăn mỗi loại
trong 1 ngày đêm
I II III
Albumin Ít nhất 250g 0,5 0,9 1,5
Chất béo Không quá 160g 6 3 1
Chất đạm Đúng 180g 2 10 3
Giá 1đv thức ăn (ngàn đồng) 7 13 18
Hãy xác định lượng thức ăn cần dùng mỗi loại sao cho tổng chi
phí thấp nhất mà vẫn đảm bảo được mức yêu cầu cho gia súc về các
chất trong một ngày đêm.

50 Toàn kinh tế – 2019

Trường Đại học GTVT TP.HCM ThS. Huỳnh Văn Tùng

1.11. Một nhà máy sản xuất hai loại đá xây dựng: loại cỡ lớn K1 và
loại cỡ nhỏ K2. Để sản xuất một đơn vị đá loại K1 cần 3 giờ để
nghiền, 4 giờ để phân loại và 5 giờ để làm sạch; Loại K2 cần 5
giờ để nghiền, 3 giờ để phân loại và 2 giờ để làm sạch. Lợi
nhuận khi bán một đơn vị đá loại K1, K2 tương ứng là 2 triệu, 3
triệu. Khả năng cho phép sử dụng thiết bị trong một tuần là: 50
giờ để nghiền, 40 giờ để phân loại và 60 giờ để làm sách.
a) Hãy phân tích và lập mô hình bài toán tìm phương án sản
xuất đá xây dựng (số đơn vị K1, K2) sao cho nhà máy thu lợi
nhuận trong một tuần là cao nhất, biết rằng sản lượng loại K1
không vượt quá 2/3 tổng sản lượng.
b) Đưa bài toán ở câu a) về dạng chuẩn tắc (bài toán M) và chỉ
rõ ẩn phụ, ẩn giả.
Đưa về dạng chính tắc
1.12. Đưa các bài toán sau về dạng chính tắc sao cho hàm mục tiêu
có tính chất min và các số vế phải trong hệ ràng buộc chung
không âm.
a) f ( x) = x1 − x2 + 2 x3 − 5 x4 → max
 x1 − x2 + 2 x3 − 3 x4 ≤ −15
 −2 x + x − 3 x + x ≥ 7
 1 2 3 4

 3 x2 + 4 x3 − 5 x4 = −20
3 x1 − x3 + 7 x4 ≥ −2
x1 ≥ 0, x2 ≥ 0, x3 ≤ 0
b) f ( x) = −3x1 + 4 x2 + 3x4 → max
4 x1 + x2 − 3 x3 ≤ −8
 x1 + 5 x2 + 4 x3 − 7 x4 ≥ 10

 x3 − 3 x4 ≤ −9
 x2 ≥ −2
x ≤ 7
 4
x1 ≤ 0, x3 ≥ 0, x4 ≥ 0
Toàn kinh tế – 2019 51