ใบความรู้ที่ 1.5 (1) ชื่อ……………………………………. .

เรื่อง สังยุคและค่าสัมบูรณ์ของจานวนเชิงซ้อน (1) ชั้น………… เลขที่………. กลุ่มที…

่ ….
รายวิชา ค32202 และ ค32204 จัดทาโดย ครูกมลชนก ภาคภูมิ

บทนิยาม สังยุค ( conjugate ) ของ a + bi คือ a - bi

ค่าสัมบูรณ์ ( absolute value ) ของ a + bi คือ a 2  b 2
ถ้า z เป็นจานวนเชิงซ้อน ใช้สัญลักษณ์ z แทนสังยุคของ z และใช้ z แทนค่าสัมบูรณ์ของ z
ตัวอย่างที่ 1 จงหาสังยุคและค่าสัมบูรณ์ของ z เมื่อกาหนด z ดังนี้
 1 1 
(1) z = -3 – 4i (2) z =  , 
 2 2
วิธีทา (1) z = -3 + 4i

z =   3  2  4 2  25  5
 1 1 
(2) z =  , 
 2 2
2 2
 1   1  1 1
z =     =  =1
 2  2 2 2
พิจารณา ผลคูณของจานวนเชิงซ้อนกับสังยุคต่อไปนี้
z.z  (a  bi)(a  bi)  a 2 b2 i2  a 2  b2  z 2
จะเห็นว่าผลคูณของจานวนเชิงซ้อนกับสังยุคของจานวนเชิงซ้อนนั้นเป็นจานวนจริงเสมอ ซึ่ง
สามารถนาไปใช้ประโยชน์ในการหารจานวนเชิงซ้อน ดังนี้
a  bi  c d 
 (a  bi)( c  di) 1 =(a+bi)  2 2  2 2 i 
c  di  c d c d 

ตัวอย่างที่ 2 จงเขียนจานวนเชิงซ้อนต่อไปนี้ให้อยู่ในรูป a+bi

1 2 i 2  i
(1) 47  8i
 5i (2) 
4  3 i 1 1
วิธีทา (1) 7  8i   7  8i 4  5i  28  35i  32i  40i2
4  5i  4  5i 4  5i 42  (5i)2
 28  67i  40   12  67i   12  67 i
16  25 41 41 41
 1  2i  2  i 1  2 i 1  i    2  i  4  3i 
(2) 4  3i 1  i 
 4  3i 1  i 
1  2 i  i  2 i 2  8  4 i  6 i  3i 2

4  3i  4 i  3i 2
1 3i  2  8 10i  3 4  7 i  4  7i   7  i 
  
4 i3 7 i 7  i  7  i 
28  49i  4 i  7i 2 28 53i  7
 
49  i 2 491
21 53i 21 53
   i
50 50 50
สมบัติเกี่ยวกับสังยุคและค่าสัมบูรณ์ของจานวนเชิงซ้อน
กาหนด z , z1 , z 2 เป็นจานวนเชิงซ้อนและ nI 
1) z  z 11) z  zz; z 2  zz
2) z1  z 2  z1  z 2 12) z1z 2  z1 z 2
3) z1  z 2  z1  z 2
z1 z1
4) z1z 2  z1z 2 13)  เมื่อ z 2  0
5) z1  z 2  .......... z n  z1  z 2  ............  z n z 2 z2
6) z1  z 2  .......... z n  z1  z 2  ............  z n 14) z1z 2 .............z n  z1 z 2 ............ z n
7) z1z 2 ..........z n  z1 z 2 ............ z n zn  z
n

8) z n   z  n 15) z1 z 2  0  z1  0 เมื่อ z 2  0
z1  z 2  z1  z 2  2 R z1 z 2 
z z 2 2 2
9)  z1   z1 16)
 2 2
17) z1  z 2  z1  z 2
10) z   z  z
18) z1  z 2  z1  z 2

ตัวอย่างที่ 3 จงหาค่าของ

2  3i 2
1  3i 2   3  4 i 3
วิธีทา

2  3i 2

2  3i 2
1  3i 2   3  4 i  3 1  3i 2  3  4i 3
 2    3  
2
 2 2

  23 1
  
 3   4  5 100
2 3
 2 
3
 32   42 
2
 1 
   
ใบความรู้ที่ 1.5 (2) ชื่อ……………………………………. .
เรื่อง สังยุคและค่าสัมบูรณ์ของจานวนเชิงซ้อน (2) ชั้น………… เลขที่………. กลุ่มที…
่ ….
รายวิชา ค32202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม จัดทาโดย ครูกมลชนก ภาคภูมิ

ตัวอย่างที่ 1 กาหนด z1  1 2 i และ z 2  2  i จงหา

(1) z1  z 2
(2) z1  z 2
(3) z1 z 2
(4) z1 z 2
(5) z1  z 2 เท่ากับ z1  z 2 หรือไม่
(6) z1 z 2 เท่ากับ z1 z 2 หรือไม่
วิธีทา
(1) z1  z 2 = 1  2 i    2  i 
= 3 3i
= 3 – 3i

(2) z1  z 2 = 1 2i  2  i
= 1 2 i  2  i
= 3 – 3i

(3) z1 z 2 = 1  2 i  2  i 
= 2 + 4 i + i + 2 i2
= 5i
=  5i

(4) z1 z 2 = 1 2i 2 i
= 1  2 i  2  i 
= 2 4 i i  2i 2
=  5i

(5) ในตัวอย่างนี้ z1  z 2 = z1  z 2 = 3 – 3i

(6) ในตัวอย่างนี้ z 1 z 2 = z1 z 2 =  5 i
ตัวอย่างที่ 2 กาหนด z1  3  i และ z 2  2  3i จงหา
(1) z1  z 2
(2) z1  z 2
(3) z1 z 2
(4) z1 z 2
(5) z1  z 2 เท่ากับ z1  z 2 หรือไม่
(6) z1 z 2 เท่ากับ z1 z 2 หรือไม่
วิธีทา
1) z1  z 2 = 3  i     2  3i 
= 1 4 i
= 116 = 17

2) z1  z 2 = 3  i   2  3i
= 9 1  4  9
= 10  13

3) z1 z 2 = 3  i   2  3i 
=  6  2 i  9 i  3i 2
=  9 7i
= 81 49 = 130

4) z1 z 2 = 3  i  2  3i
=  9 1  4  9 
=  10  13  = 130

5) ในตัวอย่างนี้ z1  z 2  z1  z 2

6) ในตัวอย่างนี้ z1 z 2 = z1 z 2 = 130
ใบความรู้ที่ 1.5 (3) ชื่อ……………………………………. .
เรื่อง สังยุคและค่าสัมบูรณ์ของจานวนเชิงซ้อน (3) ชั้น………… เลขที่………. กลุ่มที…
่ ….
รายวิชา ค32202 คณิตศาสตร์เพิ่มเติม จัดทาโดย ครูกมลชนก ภาคภูมิ
การพิสูจน์คุณสมบัติสังยุคและค่าสมบูรณ์ของจานวนเชิงซ้อน
ให้ z  a  bi , z1  a1  b1i และ z 2  a 2  b 2 i
1) z  a  bi  a  bi  a  bi  z
2) z1  z 2 = ( a 1 + b 1 i ) + ( a 2 + b 2 i )
= (a 1 + a 2 ) + (b 1 + b 2 ) i
 a1  a 2  b1  b 2 i
 a1  b1i  a2  b2i  z1  z 2
3) z1  z 2 = (a 1 + b 1 i ) - (a 2 + b 2 i )
= (a 1 - a 2 ) + (b 1 - b 2 ) i
 a1  a 2  b1  b 2 i
 a1  b1 i  a 2  b 2 i   z1  z 2
4) z1 z 2 = ( a 1 + b 1 i )( a 2 + b 2 i )
= (a 1 a 2 - b 1 b 2 ) + (a 1 b 2 + a 2b 1 )i
 a1a 2  b1 b 2  a1 b 2  a 2 b1 i
z1 z 2 = ( a 1 + b 1 i )( a 2 + b 2 i )
 a1  b1 i a 2  b 2 i 
 a1a2  b1b2    a1b2  a2b1i
 a1a2  b1b2   a1b2  a2b1i ดังนั้น z 1 z 2  z1 z 2
สาหรับข้อ 5, 6,7 และ 8 ใช้อปุ นัยเชิงคณิตศาสตร์ ( mathematical induction ) และคุณสมบัติข้อ 2 ,3, 4
9) การพิสูจน์ข้อ 9 ใช้หลักการเดียวกันกับกับข้อ 4
10) z  a  bi  a 2  b 2
 z   a  bi    a  2    b  2  a 2  b 2  z  z
z  a  bi  a 2    b  2  a 2  b 2 z  z
11) z.z  ( a  bi )(a  bi )
 a 2  b 2 i 2  a 2  b 2  z 2 เพราะฉะนั้น z  z.z
 z1 z 2 z1 z 2 
2
12) z1z 2
 z1 z 2 ( z1 z 2 )
 z1 z1 ( z 2 z 2 )
2 2
 z1 z 2 ดังนั้น z1 z 2  z1 z 2
 z1 1 1
13)  z1   z1 
zz zz z2
1 a b
เนื่องจาก  2 2 2 2 2 2i
z2 a2 b2 a2 b2
1 a 22 b 22 1 1 1
 2   
z2 a 22  b 22  a 22  b 22 2 a 22  b 22 z2
2 z2

z1 1 1 z1
ดังนั้น  z1   z1  
zz zz z2 z2
ข้อ 14 ใช้อุปนัยเชิงคณิตศาสตร์และคุณสมบัติข้อ 12
15) การแสดงว่า z1  0 หรือ z 2  0 เป็นการเพียงพอที่จะแสดงว่าถ้า z1  0 แล้ว z 2  0
1 1
ถ้า z1  0 จะได้ เป็นจานวนเชิงซ้อน จาก z1 z 2  0 จะได้ z1 z 2  0 ดังนั้น z 2  0
z1 z1
16) z1  z 2  a1  a 2  b1  b 2 i
z1  z 2  a1  a 2 2  b1  b 2 2
z1  z 2 2  a 1  a 2 2  b1  b 2 2  a12  2a1a 2  a 22  b12  2 b1 b 2 b 22
  
 a12  b12  a 22  b 22  2a1a 2  2 b1 b 2
 z 1  z 2  2a 1a 2  b 1 b 2 …………………….(1)
2 2

แต่ z1 z 2  a1  b1ia2  b2i  a1a 2  b1 b 2  a 2 b1  a1 b 2 i

ดังนั้น R z 1 z 2   a1a 2  b1 b 2
แทนค่าใน (1) จะได้ z 1  z 2  z 1  z 2  2 R z 1 z 2 
2 2 2

 z 2  2 R z 1 z 2 
2 2 2
17) จากข้อ 16) z 1  z 2  z 1
แต่ Rz1 z 2  z1 z 2  z1 z 2  z1 z 2
ดังนั้น 2 R ( z1 z 2 )  2 z1 z 2 จะได้ว่า
2 2 2
z1  z2  z1  z2  2 z1 z2 = z1  z 2  2
ดังนั้น z1  z 2  z1  z 2
18) z1  z 2  z1   z 2 
 z1   z2  z1  z 2
z1  ( z1  z 2 )  z 2
z 1  ( z1  z 2 )  z 2
z 1  z1  z 2  z 2
z1  z 2  z1  z 2 ดังนัน้ z1  z 2  z1  z 2